Professional Documents
Culture Documents
vl&iS o
f csKd if;rsm;ta}umif;
trnf&Sd
usaemf@.axmifwiG ;f
Edik fiaH &;tusO;f orm;b0
tawG@t}uHK
rsm;ta}umif;a&;om;xm;onfh
pmtkyt
f m;
pDpOfxw
k af 0ay;aom
Edik if jH cm;a&;&maumfrwD/
ArmEdik if v
H ;Hk qdik &f m
ausmif;om;or*~rsm;tzGcJh sKyftm; vnf;aumif;/ ,if;pmtkyt
f wGuf rtm;vyfonf}h um;rS trSmpma&;om; ay;onfh
q&mOD;wifah Zmftm; vnf;aumif;/ ,ckpmtkyt
f wGi;f Youfqikd o
f nfh tcef;ursm;Y if;wdk@. axmiftawGt }uHK rsm;tm;
0ifa&mufun
l aD &;om;ay;=uonfh udo
k m;nGef@O;D / udak X;atmif/ udb
k ek ;f jrifx
h eG ;f ESifh udpk nfox
l G f tm;vnf;aumif;/
pmtkyt
f m;jyifqifwnf;jzwfay;onfh udak rmifarmifaxG;tm; vnf;aumif;/ pmtkyt
f wGuf vdt
k yfonfh yef;csyD rHk sm; a&;qGo
J nfh
udak usm0f if;tm; vnf;aumif;/ rsuEf mS zH;k 'DZdki;f tm; a&;qGaJ y;onfh udt
k rd af 'gi;f eDtm; vnf;aumif;/ Tpmtkyf
a&;om;xkwaf 0Edik &f eftwGuf tzufzufrS 0dik ;f 0ef;ulnyD yHh ;dk =uolrsm; tm;vH;k tm; aus;Zl; txl;wif&ySd gonf?
aevif; (tuo)
q&m@ Oa,smZOf
1988ckEpS &f pS af v;vH;k ta&;awmfyu
Hk mvESifh &Spaf v;vH;k udk aoG;acsmif;pD; owfjzwf+zdKcGJ tm%modr;f vdu
k af om
e0wppftpd;k & qef@usiaf &;vSyk &f mS ;rSk wav#mufv;Hk wGif tajccH ausmif;om;rsm;or*~/ twdak umuftm;jzifh tuoonf
twufuGq;Hk aom tzG@t
J pnf; jzpfonf?xdk@a=umifv
h nf; e0w/ etz ppftpd;k &vufxufY zrf;qD;ESyd pf ufjcif;/ ESp&f n
S af xmif
'%fcsrw
S jf cif;cH&olrsm;xJwiG f tuoESiyfh wfouforl sm;rSm trsm;tjym;yg0ifaeonf?ausmif;om;or*~rsm;onf jrefrmEdik if w
H iG f
wuUov
dk af usmif;om;rsm;or*~rS pwif ay:aygucf jJh cif;jzpfonf?odk@aomfor*~emrnfucdk x
H m;aomfvnf; vlrKS @a&;vkyif ef;rsm;/
taysmt
f yg;tpDpOfrsm;udo
k m tm&Hpk ;l pdu
k cf o
Jh jzifh 1923ckESprf S pwifzGJ@pnf;cJah om &efuek f wuUov
dk o
f r*~udk vlrKS @a&;toif;tzGJ@
tjzpfom rSww
f rf;wifxm;=uonf?
Edik if aH &;&nfreS ;f csu&f o
Sd nfh
&efuek w
f uUov
dk f
ausmif;om;rsm;or*~udk
1931ckEpS f
wGipf wifzGJ@pnf;cJo
h nf/
ausmif;om;xkxw
J iG f or*~onf Edik if aH &;ESifh yufoufoif/h roifh jiif;cHrk _ ESpt
f wef=umjzpfymG ;cJ+h yD;rS jAdwed Ef idk fi/H
jyifopfEidk if /H tdE,
Nd Edik if w
H dk@yg0ifaomEdik if H trsm;tjym;&Sad usmif;om;or*~rsm;udak vhvm+yD;rS ausmif;om;or*~onf Edik fiaH &;ESifh ywf
oufzdk@vt
dk yfonf/ odk@ro
S m wdik ;f jynftusKd ;udk aqmif&u
G af om tzGJ@jzpfrnfq+dk yD; wuUov
dk f ausmif;om;rsm;or*~ (wuo)
Rangoon University Students Union ( RASU ) z@pGJ nf;yHu
k adk &;qGu
J m ausmif;om;xk tpnf;ta0;rS twnfjyK+yD;rS
wuoudpk wif zGJ@pnf;cJjh cif;jzpfonf?
1935-36 ckEpS w
f iG f wuo OuUX udEk Ek iS fh td;k a0r*~Zif;t,f'w
D m udak tmifqef; wdk@udk wuUov
dk f tm%mydik rf sm;u
ta&;,lonfh udpEP iS fh ywfoufI 'kw,
d t=udraf jrmuf ausmif;om;oydwf jzpfymG ;cJo
h nf? (1920 ckEpS f ausmif;om;oydwu
f dk
yxrt=udrf ausmif;om;oydw[
f k ac:onf?)
'kw,
d t}udraf usmif;om;oydww
f iG f oydwpf cef;udk a&$w*d b
Hk &k m; tv,fypP,H wpfae &mwGifxm;cJ.
h ?
wuUov
dk af usmif;om;oydwjf zpfaomfvnf; oydwpf cef;wGif vkyu
f idk pf &m rsm;udk txufwef;ausmif;om; ausmif;olrsm;uom
vma&mufaqmif&u
G =f u&onf? txufwef;ausmif;om;rsm;om ryg0ifygu oydwaf umfrwD. vkyif ef;aqmifwmrsm;
tcufawG@bdk@aocsmonf? oydwu
f dk vlxak xmufcrH &_ atmif pnf;&H;k v_H@aqmf&mwGiv
f nf; txufwef;ausmif;om;rsm;.
yg0ifru
_ t"du jzpfco
Jh nf?
'kw,
d t}udraf usmif;om;oydw.
f
tawG@t}uHKud,
k +l yD;
wpfEidk if v
H ;Hk wGif
txufwef;
ausmif;om;
or*~rsm;zGpJh nf;zdk@vt
dk yfonf[k oabmwlq;Hk jzwfum txufwef;ausmif;rsm;Y ausmif;om;or*~rsm; zGJ@pnf;=uonf? +Adwo
d #
tpd;k &uvnf; cGijfh yKxm;cJo
h nf? 1936-37ckEpS x
f w
J iG f txufwef;ausmif;om; or*~rsm;. ud,
k pf m;vS,rf sm; tpnf;a0;udk
usi;f y+yD; ArmEdik if q
H idk &f mausmif;om;or*~ (Auo)udpk wifzGJ@pnf; vdu
k }f uonf? yxrqH;k OuUXtjzpf udv
k aS rmifudk
a&G;aumufwifajrSmuf}uonf? aemufwESpw
f iG f udak tmifqef; OuUX jzpfvm onf?
tzGcJ sKyfudk ArmEdik if v
H ;Hk qdik f&mausmif;om;or*~(Auo) All Burma Stu-dents'Union [kac:onf?
ausmif;wausmif;csi;f tvdu
k /f +rdK@e,for*~/ c&dik o
f r*~ponfjzifh tqifq
h ifzh GJ@pnf;onf? or*~emrnfrsm;udk Oyrmtm;jzifh
Adv
k w
f axmiftxufwef; ausmif; om;rsm;or*~[k ausmif;trnfwyfI ac:jcif;rStpjyK+yD; +rdK@e,ftrnf/ c&dik w
f yfI tqifq
h ifh
ac:qd=k uonf? xdo
k r*~rsm;onf tajccHynm txufwef; ausmif;om;rsm; or*~jzpf aomfvnf; xdpk Ofu tajccH[al om trnfudk
toH;k jyKjcif;r&Scd J?h
1
AuowGif wuUov
dk Ef iS fh aumvdyo
f r*~rsm;onf tzGJ@0ifr[kw=f u? Auoonf wpfEidk fiv
H ;Hk &Sd ausmif;om;rsm;udk
ud,
k pf m;jyKonfh tzGJ@jzpf&rnf? xdk@a=umifh wuUov
dk /f aumvdyo
f r*~rsm; yg0ifvmEdik f atmif zGJ@pnf;yHOk ya'jyifqifr&_ &Sd rnf[k
qH;k jzwf+yD; 1951-52 ckEpS w
f iG f ArmEdik if v
H ;Hk qdki&f mausmif;om; or*~rsm;tzGJ@csKyf(Auorsm;tzGJ@csKyf) All Burma Federation
of Students' Unions (ABFSU)[ktrnfajymif;cJ=h uonf?
odk@aomf wuUov
dk o
f r*~rsm;onf Auorsm;tzGJ@csKyf. w&m;0iftzGJ@jzpfzdk@twGuf oufqidk &f m or*~rsm;. zGJ@pnf;yHOk ya'udk
ajymif;&OD;rnfjzpf&m vufawG@wiG jf yifqif& cufco
J jzifh zJ@pG nf;yHk pnf;rsO;f jyifqifrr_ sm; ,aehwidk +f yD;qH;k jcif;r&Sad o;yg? AuowGif 1962
ckEpS u
f
acgi;f aqmifjzpfcJ=h uaom OuUXudo
k uf/ taxGaxG twGi;f a&;r_;udw
k ifxeG ;f wdk@rmS
wuUov
dk af usmif;om;rsm;
jzpf=uaomfvnf; wuoud,
k pf m;r[kwyf J wpfO;D csif;tae wif ajrSmufc=H u&jcif;jzpfonf?
txufwef;ausmif;rsm;. ynma&;udk wuUov
dk yf nma&;[kac:aom txufwef; ynmESifh a&maxG;r_jzpfavh&jSd cif;a=umifh
tajccHynmtxufwef;[k toH;k jyK&ef t}uHOm%fudk ausmif;om;rsm;u pwifay;cJ=h ujcif; jzpfonf/ 1958ckEpS f =o*kwv
f twGi;f u
oef@&iS ;f zqyvtpd;k &vufxuf wuo taqmuftOD;tpnf;ta0;cef;rwGif usi;f ycJah om jrefrmEdik fiv
H ;Hk qdik &f m
ausmif;om;rsm; ynma&; ES;D aESmzvS,yf GJ wGif pwift}uHay;cJ=h ujcif; jzpfonf? xdEk ;SD aESmzvS,yf rGJ S xGuaf y:vmaom
pmwrf;rsm;onf 0ef}uD;csKyf OD;Ek.tpd;k & tzGJ@uyif cs;D usL;pum; ajymcJ&h onftxd jynfph Hkco
Jh nf? tqifjh rifch o
Jh nf? odk@aomfausmif;
om;rsm; ynma&;ES;D aESmzvS,yf GJ +y;Dq;Hk Iwpfvausmt
f =umwGif Adv
k cf sKyf ae0if;acgifaqmif aomppfwyfu OD;Ekut
dk =uyfuidk +f yD;
tdraf pmift
h pk;d &zGJ@co
Jh jzifh xdyk nma&;ES;D aESmzvS,f yGrJ cS srSwaf om pmwrf;rsm;rSm vspv
f #LjyKjcif; cHomG ;&onf? xdpk mwrf;xJrmS
tcsut
f vufwcsKd @udk
rqvvufxufwiG f
ynma&;0ef}uD;
a'guw
f mnDnu
D
1964ckEpS fYpwifaom
ynma&;
pepfopfwiG f
,lo;Hk cJ&h mrS
tajccHynma&;/
tajccHynmtxufwef;
ponfh
toH;k tES;Hk rsm;acwfpm;vmcJjh cif;jzpfonf?1988ckEpS =f o*kwv
f 28&ufae@uAuorsm;tzGJ@uw
dk uotaqmuftOD;a[mif;ae&mwGizf GJ@
pnf;cJ+h yD;aemuftxufwef;ausmif;om;rsm;urdrw
d dk@ausmif;tvdu
k /f +rdK@e,ftvdu
k o
f r*~zGJ@pnf;vdu
k af omtcgtajccHynmausmif;om
;rsm;or*~(tuo)trnfudko;Hk cJ=h u&mrS,ae@tuotzGJ@rsm; ay:ayguaf ejcif; jzpfonf?
u|eaf wmfwifjyvdak om
ordik ;f twdck sKyfu=dk unfjh cif;tm;jzifh
tuo
tzGJ@tpnf;rsm;
onf
193637ckEpS u
f wnf;uay:aygucf aJh =umif;Adv
k cf sKyfatmifqef;wdk@u,
dk w
f idk Of ;D pD;zGJ@pnf;cJ=h ujcif;jzpfa=umif;odEidk =f uygvrd rfh nf? tuoonf
eHrnfom topfwckjzpf aeaomf vnf; pwifzGJ@pnf;cJhonfrmS =umjrifv
h yS g+yD? vGwv
f yfa&;wdu
k yf GJ tqifq
h ifhwiG f wufuGyg
0ifc=Jh uaom tzGJ@jzpfco
Jh nf?
1941ckEpS u
f ArmvGwv
f yfa&;wyfrawmf(BIA)udAk v
dk cf sKyfatmifqef;OD;aqmifzf GJ@pnf;pOfu&Jabmfo;kH usw
d f
0iftcsKd @ESif@t&m&Srd sm;trsm;pkwdk@rmS tuoacgi;f aqmifrsm;tuotzGJ@0ifrsm;jzpf=uonf? BIAordik ;f tpydik f;udk aoaocsmcsm
avhvmcGi&fh olrsm;tzdk@
Ttcsuyf I
dk
xif&mS ;vmygvrd rfh nf?
tuoonf
jrefrmEdik if .
H
Edik fiaH &;ordik ;f wGif
ta&;ygaomtzGJ@jzpfonf?wyfrawmfayguzf mG ;&mwGif tajccHZpfjrpfvnf;jzpfonf?
1988ckEpS f
tm%modr;f r_jzpfymG ;+yD;aemuf
e0wvufxufwiG f
tuorsm;zGJ@pnf;jcif;/
vSyk &f mS ;jcif;rsm;udk
=um;&od&aomtcg u|eaf wmft
h zdk@ jrefrmordik ;f a=umif;twdik ;f qufvuf jzpfymG ;jcif; wcktjzpf em;vnfygonf?
ordik ;f ay;wm0efuv
dk il ,fav;rsm;pGef@peG f@pm;pm;xrf;aqmif=ujcif;[kjrifygonf//tajccHynmausmif;om;rsm;jzpfIEdik if Ha&;todawmh
tm;enf;r_&rSd nf? xdak =umifh vkyif ef;rsm;wGif tcuftcJ&rSd nf[v
k nf; ar#mrf eS ;f xm;cJ@onf?
tuopnf;&H;k a&;vkyaf qmiforl sm;ESiv
fh ufawG@}uHKqH&k aomtcgtcsKd @rmS u|eaf wmfar#mv
f ifx
h m;onfxuf
Edik if aH &;tm;aumif;onf/cH,cl sujf ywfom;onf?ZG/J owWjd yif;xefonf?tuoacgi;f aqmiftjzpfAuorsm;tzGJ@csKyfodk@wifajrSmufjcif;cH
&+yD;wm0ef,cl J@aomausmif;om;rsm;xJrS
wpfa,mufjzpfaom
udak evif;udk
u|eaf wmf
1998
ckEpS Ef 0dk ifbmvtwGi;f upwifawG@qcHk J@onf?oltzrf;cH&+yD;ppfaxmufvrS ;f a&;rsm;/axmifr;_ axmif=uyf
axmif0g'grsm;.!Si;f yrf;yHrk sm;ud=k um;&aomtcgu|eaf wmf&h ifwiG ;f rSmyljyif;pGmcHpm;&onf?
u|eaf wmfO;D aESmufa=umrsm;
jywfxu
G rf wwf wif;rmoGm;onf? u|eaf wmf. ud,
k af wG@cHpm;csuEf iS fh E_id f;pm=unf&h if; qwfqwfcg emusn;f rdonf?
u|eaf wmfonf 1956-57 ckEpS w
f iG f wuUov
dk af usmif;om;rsm; or*~acgi;f aqmif
jzpf cJ+h yD; 1958ckESpf rSpI
wuUov
dk q
f &mtjzpfig;ESpw
f idk fatmiftrSx
k rf;cJ+h yD;rSausmif;om;rsm;ESifh
eD;pyfveG f;onfq+dk yD;rqvu
zrf;qD;cJo
h nf?
axmif'%ftjypfay;jcif;awmhrvkyyf J axmifxJ rSm 9ESpef ;D yg;xm;onf? !Si;f yrf;ESyd pf ufonf? udu
k ;dk u|e;f odk@ydk@onf?
tajccHynmtxufwef;ausmif;om;t&G,w
f iG f tzrf;cH&ojzifh udak evif; tzrf;cH& onfh t&G,rf mS i,fveG ;f vSonf?
odk@aomfol@!iS ;f yrf;ESyd pf ufr_@rsm;rSmu|eaf wmfwdk@xufq;dk onf?'gujdk ynfoal wGoad pcsio
f nf?
urBmuodapcsio
f nf?yg;uGut
f m%mom;wdk@. nSi;f yef;ESdupf ufru
_ o
dk mru vli,fav; udak evif;ESifh ol@vyk af zmf udik zf ufrsm;
2
&ifqidk =f uyH/k awG;ac:=uyH/k cdik rf mjywfom;=uyH/k pnf;vH;k =uyH/k cHEidk f&nf/ZG/J owW&d dSyEHk iS cfh ufc=J urf;wrf;vSaomtcuftcJrsm;&ifqdki&f yHrk sm;udk
jrefrmjynforl sm;ESifh urBmrS ydI
k odapcsio
f nf?
Tpmtkyw
f iG f udak evif;. wifjyxm;csurf sm;onf jrefrmjynforl sm;ESiu
fh rBmrS pdwyf g0ifpm;olrsm;twGuf omru
ppftm%m&Sipf epf. csKyfuidk ftoH;k csru
_ dk cHae=u&aom &d;k om;onfh wyfrawm/f wyfrKS ;/ wyfom;taejzifv
h nf; jrefrmEdik .
f
tem*gwt
f wGi;f rSeu
f efaom vrf;a=umif;udk &Sm}uHawG;awm=u&mY rsm;pGmtusKd ;jyKEdik frnf[k u|eaf wmf ,H=k unfygonf?
pma&;olajymcsifwpJh um;
u|eaf wmfaxmifuxGuv
f muwnf;ue0wvufxufrmS axmifusc&H cJw
h EJh idk if aH &;tusO;f orm;awGta=umif;/
e0wvufxuftusO;f axmifrsm;ta=umif;awGujdk yifyurBm&Sw
d jJh refrmjynfojl ynfom;awGuadk jymjycsicf aJh yr,fh tajctaeray;cJyh g?
ESpt
f awmf=umjrefrmjynfuxGuv
f mcJah yr,fu
h saemfrh mS tcsed /f aiGa=u;tcuftcJawGeJ@tppt&m&mrjynfph cHk w
Jh ma=umifv
h nf
; pmtkyx
f w
k af 0zdk@ tqifrajyjzpfcyJh gw,f?
1996-97 0ef;usiaf vmufrmS e0w vufxuftusO;f axmifrsm; ta=umif;eJ@ yufouf+yD; ud0k if;Edik fO;D a&;om;cJw
h Jh Cries
f u
G af y:vmcJI
h zwf&Sk cJ&h w,f? tJ't
D csed rf mS usaemf}uHKawG@cpH m;cJ&h wJt
h a=umif;awG xkwaf zmfziG [
fh zdk@
from Insein pmtkyx
yd+k yD;pdwt
f m; xufoefvmcJw
h ,f?
usaemfaxmifuvGwaf jrmufvm+yD;aemufyidk ;f e0wvufxuf tusO;f axmifawGxu
J
Edik if aH &; tusO;f orm;awG&J@
qd;k 0g;jyif;xefvw
S Jh b0awGta=umif; *Ce%od&o
Sd al wG/ em; vnfoal wGrawG@&ygb;l ? ppftpd;k &tusOf;axmifuae
vGwaf jrmufvmwJo
h l awmfawmf rsm;rsm;yif olwdk@&ifqidk }f uHKcJw
h mawG zGicfh szdk@twGuf rsm;pGmtcuftcJ &Scd yJh gonf?
Edik if aH &;tusO;f orm;qd&k if axmifxrJ mS
aumif;aumif;rGerf eG af e&w,f/ pm;&w,fvdk@ oabmaygux
f m;=uwJh
jynfoal wGudk
,H=k unfcsuaf =umifh
tusO;f axmifawGxrJ mS
Eke,f
vSwb
Jh 0awGu&dk if;+yD;
wdu
k yf 0GJ ifae=uwJh
Edik if aH &;tusO;f orm;awGta=umif;/ qd;k &Gm;vSwJh e0wtusO;f axmifawGta=umif; trSet
f wdik ;f awG@&&Sd avatmif tckvdk
pmtkyw
f tkyt
f aeeJ@ jyKpka&;om;xkwaf 0&jcif;yJjzpfygw,f? usaemfaxmifxrJ mS &Sad epOf usaemf@trd rf mS axmif0ifpm twGuf
rylryif&aomfvnf;
usaemf@rw
d af qGxu
J jzpfap/
u|eaf wmf&yfuu
G x
f u
J
usaemf@udk
cifrifwrJh w
d af qGawGxu
J jzpfap/
usaemf@,=Hk unfcsut
f wGuf tm;ay;pum;wcGe;f =um;&pOf twdik ;f rod usaemfaysm&f i$ cf &Jh w,f? usaemfa&S@quf&r,fh vrf;awGtwGuf
cGet
f m;opfawG
wd;k cJ&h w,f?
'gah =umifh
usaemfawG@}uHKcJ&h wJh
Edkiif aH &;tusO;f orm;b0eJ@
axmifta=umif;udk
pmzwfoal wGem;vnfpmG jzifh zwf&+Sk yD;wJt
h cg ,ckxufxd jrefrmjynf ppftpd;k & tusO;f axmif awGxrJ mS ,H}k unfcsuaf =umifh
b0udpk eG f@vw
$ af e=uwJ@ &[ef;oHCmrsm;/ ausmif;om;vli,f rsm;/ tv$maygi;f pHrk S ppftm%m&Sipf epfudk qef@usiaf wmfveS &f if;
axmifusae=uwJh Edik if aH &;tusO;f om;rsm;tay: pmemem;vnf+yD; wufEidk w
f aJh xmifw
h ae&mav;u pum;av; wcGe;f eJ@ yJjzpfap/
tm;ay;ulnrD w
_ pfcck ek J@jzpfap/ ulnaD xmufcH oGm;apzdk@ &nf&,
G &f if; 'Dpmtkyf udk a&;om;&jcif;jzpfygw,f?
,ck pmtkyw
f iG yf g0ifonfh tcsut
f vufrsm; tm;vH;k eJ@yufouf+yD; wm0ef,al =umif;ajym=um;vdyk gw,f? 'gt
h jyif
u|eaf wmfwdk@awG@ }uHKcHpm;cJh&wmudk a&;om; xm;jcif;jzpfI jynfph rHk nf[rk cH,yl g? tm;enf;csurf sm;&Srd nfqo
kd nfuv
dk nf;
&d;k &d;k om;om; 0efcaH =umif; ajymcsiyf gw,f?
tm;rav#meh J@? qufomvky?f igwdk@tjrJtm;ay;aer,fqdo
k nfh toHrsm;onf tusO;f axmifrsm;wGif usaemf=um;cJ&h pOf
jrefrmjynf 'Dru
dk a&pDa&;twGuf tm;tifrsm; tppftrSejf zpfcaJh =umif; xyfraH jymcsiyf gao;w,f? Edik if aH &;tusO;f orm;rsm; tjrJvkd
awmifw
h onfrmS olwdk@uadk xmufct
H m;ay;onfh vlx.
k oabmxm;/ vlx.
k toHrsm;yif jzpfygw,f//
rmwdum
ta=umif;t&m
pmrsuEf mS
aus;Zl;wifvm$ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (5)
q&mh&Jh Oa,smZOf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (7)
pma&;olajymcsiw
f pJh um; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (13)
tcef;(1)
(u) ausmif;om;xk nDvmcH . . . . . . . . . . . . . . . . . (15)
(c) tuo wdk@&Jh qdik ;f bkwjf zKwfyGJ . . . . . . . . . . . . . . . (16)
(*)wdr;f a&Smif+yD; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (17)
(C)rzrf;rcH&cif wpf&uftvdk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (19)
3
tcef;(2)
(u) oajyrSm tzrf;cH&+yD; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(22)
(c) ppfa=uma&;udk jzwfoef;pOf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (24)
(*) eH&aH wGay:u auG;a=umfoaH wG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (29)
(C) tdro
f mxJu aomufa& . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (32)
(i)a,mufzudk =uufOwdu
k jf cif; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(34)
(p) tr_waGJ wGeJ@ twltcsKyfodk@ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (39)
tcef;(3)
(u) tcsKyfaxmifrmS vlp+Hk yD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (42)
(c) pwD;0yfrmS &H;k xkww
f aJh e@ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (44)
(*) 5(n)awGudk cd;k r_y'k rf wyfawmh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (47)
(C) jcifaxmifawG/ arG@,mawG&wJah xmif . . . . . . . . . . . . . . . .(49)
(i)b0oHo&meJ@ 5(n)awGb0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(50)
(p) &ref,+l yD; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(52)
(q) ppfc&Hk ;Hk rSm wdik ;f jynfucdk spfwo
Jh al wG . . . . . . . . . . . . . . . . . .(53)
tcef;(4)
(u) tyfxnftvkycf &H jcif; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(55)
(c) us;D uef;rsKd ;awG&Jh awmif,mavbm tefwyk GJ . . . . . . . . . . . . .(57)
(*) ppfacG;wdu
k u
f i&Jcef; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (59)
(C) ppfacG;wdu
k rf mS ae@pOf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (63)
(i)ppfacG;wdu
k u
f tjyef . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (66)
ta=umif;t&m
pmrsuEf mS
tcef;(5)
(u) rpm;oifw
h Jh toD;pm;rdvdk@ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (68)
(c) axmifwiG ;f edp"P 0l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (69)
(*) tm;vH;k aumif;ygw,f q&m}uD; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(72)
(C) td;k pm;ta=umif;/ +*dKvfta=umif; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (73)
(i)+*dKvfzrf;enf; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(75)
(p) +*dKvfjzpfatmifvyk jf cif; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(77)
tcef;(6)
(u) axmifwiG ;f Adv
k v
f yk GJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (80)
(c) oGm;emaevdk@ vlowfwm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (82)
(*) }udK;rdef@eJ@raoyJ aygujf ym;eJ@ ao&ol . . . . . . . . . . . . . . . . .(85)
tcef;(7)
(u) axmifaq;&Hq
k o
dk nfrmS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (90)
(c) vlowfq&m0ef . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(93)
tcef;(8)
(u) tdwcf st
f idk Af aGD &m*g yd;k ysH@ESH@yHk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(96)
(c) &efuek +f rdK@ &Jb
h ed ;f pcef; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(98)
tcef;(9)
(u) uGypf yd q
f &m r[mbkwf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(101)
4
tcef;(1)
(u)
ausmif;om;xknv
D mcH
tcsed u
f mvu 1990 ckEpS x
f JrmS ayg@? arvu ppftpd;k &u usi;f yay;wJyh gwpD 'Hk rD u
dk a&pDa&G;aumufyGJ &v'f tajzxGuv
f dk@
'Dru
dk a&pDtiftm;pkawG csed fcGif tav;omaecsed yf J jzpfygw,f? usaemfwdk@ jrefrmEdik fi&H J@ &moDOwkawGxu
J rd;k wGi;f umv[m
'Dru
dk a&pDtiftm;pkawG&J@ oauFwvuQ%mwpfcv
k dk@ qd&k rvdyk gy?J
rd;k wGi;f umveJ@ jrefrmEdik if H 'Dru
dk a&pDvySk &f mS ;rS[
k m qufpyfaeygw,f? e0wppftpd;k &&Jh nSi;f yrf;/ ESyd pf uf/ zrf;qD;rSak =umifh
rif;udEk idk t
f ygt0if ausmif;om;trsm;tjym; zrf;qD;cHae&ovd/k ppfaxmufvrS ;f a&; &J@ nSi;f yrf;ESyd pf ufr'Sk %fawGudk rcH&yfEidk af wmhvdk@
e,fpyfa'orsm;qDudk wdr;f a&SmifomG ;=uwJh ausmif;om; rsm;vnf;&Scd yJh gw,f?
jyeff@}uJaewJ@ausmif;om;rsm;/ tzGJ@tpnf;rsm;udk &efuek rf suEf mS pmrSm pkpnf;Edik zf dk@twGuf rEWav;+rdK@ av;jyifav;&yf
oHCmor*~t
D zGJ@ OuUX OD;a&0wESiAfh uo(txufArmjynf) rSausmif;om;/ vli,fu,
dk pf m; vS,rf sm;jzpf=uonfh rd;k ausmOf ;D / udpk ef;,k/
udrk if;rif;OD;/ rcifOrRmjrif/h rjrifjh rifch dkif pwJrJh EWav;uausmif;om; xkrsm;&Jh yHyh ;dk / uln/D }udK;yrf;rSjk zifh &efuek jf rdK@
&Sad usmif;om;tzGt
Jh pnf;rsm;pkpnf;um uspv
f pfcidk rf maom ArmEdik if q
H idk &f m ausmif;om;r*~rsm;tzGJ@csKyf (atmufArmjynf)
udjk yefvnfzGJ@pnf;I ArmEdik v
f ;Hk qdik &f m ausmif;om;xk nDvmcH}uD;udk 1990ckEpS /f ZGefv(28)&ufae@rS Zlvidk v
f (2)&ufae@ txd
rEWav;+rdK@ jrawmif bke;f }uD;ausmif;wku
d rf mS usi;f yjyKvkycf Jhw,f?
tJ'n
D v
D m}uD;uae+yD;ausmifom;xkrS awmif;qdck su(f 6)csu/f twnfjyKcsu(f 3)&yf/ a&S@vkyif ef;pOf (3)&ufcsrw
S Ef idk cf yJh gw,f?
tJ't
D xJuyg0ifwt
Jh csu(f 1)csuu
f awmhAuorsm;tzGJ@csKyf&J@1960ckEpS rf mS usi;f ycJw
h Jh qXrt}udraf usmif;om;xk nDvmcH}uD;uae
twnfjyKcsrw
S x
f m;cJw
h Jh rl(5)csuu
f dk qufvuf udik q
f +GJ yD; txufArmjynfausmif;om;rsm;eJ@ atmufArmjynfausmif;om;rsm;
[efcsun
f n
D yD ;l aygi;f +yD; ppftm%m&Sipf epfudk wdu
k yf 0GJ ifomG ;zdk@ ausmif;om;xku oH"Xd mefawGcsrw
S cf J@w,f?
tJ'aD e&mrSm AuotzGJ@csKyf&Jh csrw
S x
f m;wJrh (l 5)csuu
f awmh......
(1)? ausmif;om;xktcGit
fh a&;umuG,af &;
(2)? 'Dru
dk a&pDynma&;
(3)? 'Dru
dk a&pDa&;
(4)? jynfwiG ;f +idr;f csrf;a&;
(5)? trsKd ;om;a&; ...wdk@yjJ zpfw,f?
tuowdk@&Jh qdik ;f bkwjf zKwfyGJ
(c)1990ckEpS f a&GaumufyGJt+yD; tajccHynmausmif;rsm; jyefziG w
fh t
Jh cg=uawmh ppftpd;k &uae+yD; ausmif;om;awG[m
Edik if aH &;eJ@rywfouf&bl;vdk@ ajymqdjk yD;awmh olwdk@ ppftpd;k &&J@ ay:vpDjzpfwJh 'dk@wm0efta&;(3)yg; qdik ;f bkwaf wGudk &efuek jf rdK@rmS &Sw
d Jh
tajccHynmausmif;awGtESH@ vdu
k v
f w
H yfqif =uw,f?
ausmif;awGtESH@ pnf;&H;k a&;awGjyKvkycf w
Jh ,f? tJ'gawGurdk auseyf=uwJh tajccHausmif;om;/ ausmif;olawG[m &efuek /f rEWav;
pwJjh rdK@}uD;awGrmS ppftpd;k &&J'h dk@wm0efta&;(3)yg;qdik ;f bkwjf zKwfcsyaGJ wG/ppftpd;k &qef@usiaf &;yGaJ wG jyKvkycf =Jh uwmudk awG@jrifc&Jh w,f?
tJ't
D csed rf mS awmh&efuek jf rdK@rmS qd&k ifAv
dk w
f axmiftrSw(f 5)eJ@trSw(f 6)txufwef;ausmif;awGrmS ppftpd;k &&J'h dk@wm0efta&;(3)yg;qdik ;f
bkwaf wGuadk usmif;om;awGy&J dkucf sKd ;/zsuq
f ;D /jzKwfcsraSk wGt&Sderf jywfjyKvkyEf idk =f uovk/d rEWav;+rdK@rmS vnf;yJtajccHynmtxufwef;a
usmif; wpfcrk mS qd&k if ausmif;0if;twGi;f rSm &Sw
d Jh rqv tpd;k &&Jt
h vHudk tvHwidk u
f ae jzKwfcscw
Jh ,f?+yD;awmh tJ't
D vHudk
ajcaxmufrmS csn+f yD; ppftpd;k &udq
k ef@usiq
f EMjycJw
h Jh c&dik af usmif;om;rsm; or*~(tajccHynm) ausmif;olav; wpfO;D jzpfwJh
raeqkviSdk [
f m ausmif;uae xkwyf ,fccH &Jh w,f?wpfcsed fwnf;rSmyJ 'Dvdk tvm;wljzpf&yfawG[m &efuek w
f idk ;f twGi;f rSm&Sw
d Jh
+rdKe,fawG jzpfwJh ykZeG af wmif/ yef;bJwef;/ vom/ '*H/k vrf;rawmf/ =unfjrifw
h idk /f tvH/k vSidk /f a'gyt
Hk p&Sw
d Jh +rdKe,fawGrmS
jzpfymG ;cJyh gw,f? urm&Gw+f rdK@e,f trSw(f 5)tajccHynm txufwef;ausmif;rSmqd&k if usm;av; qdo
k nfh tajccHynm
6
udpk ed v
f id_ u
f
'dk@wawGowd&&Sd aSd ezdk@ aumif;+yDaemf? ud,
k v
f nf;a&Smifawmhr,f?
rif;wdk@vnf;'D bke;f bke;f wdk@tdrrf vm=u&if aumif;r,f
vdk@ajymygw,f? ud&k uD;Q uawmh
at;...tm;vH;k enf;enf;av;a&Smifae=u&if aumif;r,f
vdk@0ifajym+yD; acsmif;wcsu[
f ef@ vdu
k yf gw,f? ol@u=kd unf&h wm tat;rd+yD; acsmif;qd;k aewJyh yHk gy?J armifbek ;f uawmh
usaemfu
h pdk ;dk &drw
f ,fxifyg&?Jh
a[haumif? igwdk@awG a':atmifp=k unfeJ@ tif;av;zufudk pnf;&k;H a&;qif;wke;f u tif;av; azmifawmfO;D bk&m;u
ab;tEW&m,fuif;&Si;f atmif ouFe;f pteDav;awGay;w,f? (tJ'o
D uFe;f p teDav;awGrmS a*gyutzG&J ;Hk &Jh wHqyd w
f ;Hk av;awG
&du
k x
f m;wm owdxm;rdygw,f) rif;vnf; tEW&m,f uif;atmifaqmifxm;aygh
qd+k yD;usaemfu
h dk tJ'o
D uFe;f pwpfck vufaqmifay;ygw,f? tJ'aD emuf usaemfvnf; tcsed f r&Sad wmhvdk@ vSn;f wef;rSm
tajccHynmausmif;awGu +rdK@e,fupdk m;vS,af wGeJ@ aqG;aEG;yG&J &Sd m csed ;f xm;wJh ae&mudo
k mG ;zdk@ ajymawmh tm;vH;k u useG af wmfudk
roGm;zdk@ 0dik ;f wm;=uygw,f?
a[haumif...rarhygeJ@aemf
tzrf;tqD;awG rsm;aew,f
tpnf;ta0;rvky&f if aumif;r,f
zsuv
f u
dk .f ..roGm;ygeJ@
0dik ;f +yD;wm;=uwJh toHawGudk vspv
f sK&S+k yD; usaemf xGuv
f mcJw
h ,f? roGm;&ifrjzpfwJh udp&P aSd ewm
a=umifh tajccHynmausmif;om; ud,
k pf m;vS,af wGeJ@ awG@zdk@ csed ;f qdx
k m;wJah e&mudk usaemfa&mufatmif oGm;cJyh gw,f? 'Dwcg
ausmif;om;awGeJ@ aqG;aEG;+yD;&if q&mawmfO;D a&0weJ@ rEWav;vdu
k o
f mG ;r,fvdk@ vrf;rSm awG;vm;cJyh gw,f?
'gayr,fh usaemf&J@ pdwu
f ;l awGudk e0w axmufvrS ;f a&;awGu vufO;D r_ &,lomG ;cJyh gw,f?
tcef;(2)
oajyrSm tzrf;cH&+yD
(u)'Dae@+rdK@ e,ftajccHynm ausmif;om;acgi;f aqmifawGeJ@ aqG;aEG;yGv
J yk rf ,fh ae&mu &efuif;zufu bke;f }uD;ausmif;wckrmS
jzpfygw,f? tJ'ga=umifh ausmif;om;awG tpnf;ta0;vkyrf ,fh bke;f }uD;ausmif;eJ@ vSn;f wef;/ pH&yd +f idru
f
oajy
vufbuf&nfqidk rf mS ae&mcG+J yD;
csed ;f xm;ygw,f?bke;f bke;f wdk@
awGtm;vH;k
0dik f;wm;aewJ=h um;uyJ
vSn;f wef;zufudk
usaemfa&mufvmcJyh gw,f? pH&yd +f idryf gvm;vdk@ um;py,f,m&Jh ar;oHa=umifh rSww
f idk yf gw,fvdk@ajzvdu
k +f yD; um;jywif;ayguu
f ae
wqifh &efuek -f tif;pdev
f rf;ray:u oajy vBu&f nfqidk fxu
J dk a0h0=J unfv
h u
dk yf gw,f?vli,fta,muf(20)ausmaf vmuf [dpk m;yG/J
'Dpm;yGaJ wGrmS toD;oD;xdik af e=uwmawG@&ygw,f? usaemfvnf;um;ay:uqif;+yD; qdik fxu
J pm;yG0J idk ;f wpfcrk mS 0ifxidk v
f u
dk yf gw,f?
r*FvmawmifneG f@ +rdK@e,fu ,OfaxG;udak wG@awmh &Jarmfx;l ta=umif; bm=um;ao;vJ vdk@ar;vdu
k yf gw,f? &Jarmfx;l
tzrf;cH&a=umif; ,OfaxG;uajymygw,f? usaemfuom;n$eOf ;D eJ@ udak tmifxeG ;f wdk@uadk wmh rae@nu tzrf;cHvu
dk &f w,f?
igwdk@awmif uHaumif;vdk@ tzrf;rcH&wmtJ't
D csed f rSmyJ qdik &f Jh b,feJ@nm toD;oD;uae axmufvrS ;f a&;awG/ &JawGqidk x
f u
J dk
0ifvm=u ygw,f? igwdk@vnf; jrefjrefajc&m azsmuf&atmif? tpnf;ta0; vkyrf ,fah e&m oGm;=updk@ vdk@ajymzdk@tvkyrf mS yJ
axmufvrS ;f a&;awGu qdik fxu
J vlawGtm;vH;k udk emrnfawG vdu
k af r;wmudk awG@&ygw,f? qdik af &S@uv
dk rS ;f =unfv
h u
kd af wmh
wDt;D 11ppfum;wpD;/ &Jum;wpD;eJ@ [dik f;vufum;wpD;wd@k qdik yf w
d &f yfxm;wm awG@&ygw,f? axmufvrS ;f a&;awGu pm;yGrJ mS
xdik af eolawGudk rif;emrnf b,fvadk c:vnf; vdk@ar;+yD; olwdk@ vufxJ rSmudik x
f m;wJh pmtkyx
f u
J emrnfawGeJ@ wdu
k pf pfaeygw,f?
ausmif;om;awmfawmfrsm;rsm;[m emrnf t&if;awGrajymyJ yg;pyfxJ awG@u&memrnfawGuadk jym=uvdk@ axmufvrS ;f a&;awG[m
tjyeftvSef wa,mufcsi;f ppfaq;jyefw,f?
rif;wdk@emrnfawG rSerf eS af jymaemf/ odvdk@uawmh em+yDomrSw?f xGuaf jy;r,fvdk@ vnf;r}udK;pm;eJ@? rypf&b
J ;l vdk@ xif&if
xGuaf jy;=unfah ygh qd+k yD; axmufvrS ;f a&;awGu tqufrjywf +cdr;f ajcmufaeygw,f? jzpfysuaf ewJh tjzpftysuaf wGudk
qdik &f iS t
f ygt0if ywf0ef;usiu
f vlawGyg 0dik ;f tH=k unfah e}uygw,f? +yD;awmh oajy vufzuf&nf qdik &f aJh b;uyf&u
Jh tdr[
f m
trsKd ;om;'Dru
dk a&pDtzGJ@csKyf/ urm&Gw+f rdK@e,f&;Hk cGjJ zpfygw,f? qdik jf yifyuae 0dik f;=unfah eolawG wjznf;jznf; rsm;jym;vm+yD;
ausmif;om;awGuzdk rf;ae=uwm qdw
k Jh avoHawG rsm;jym;qlnv
H mcsed rf mS awmh axmufvrS ;f a&;wa,mufu olwdk@xu
J
tzGJ@acgi;f aqmifvdk@ xif&oludk olwdk@awGudk b,fvv
dk yk &f rvJq&mvdk@ar;vdu
k o
f u
H dk =um;vdu
k yf gw,f? tJ'rD mS wif zrf;qD;rS&k Jh
acgi;f aqmifvyk o
f u
l ol@vufxu
J pmtkyt
f eDav;udk ydwv
f u
dk yf gw,f? +yD;awmh&Syk w
f ,f? tukev
f ;Hk um;ay:wif vdk@trdef@ay;+yD;
9
[dik ;f vwfum;ay:udk usaemftygt0if ausmif;om;(30)cef@udk um;ay:wufcidk ;f ygw,f? +yDawmh tjyifzufu taygu0f rSm
axmufvrS ;f a&;eJ@ &JawGu aoewfeJ@csed +f yD; &efuek w
f uUov
dk v
f iSdk ef ,fxo
J dk@ um;udk armif;oGm;cJ@ygw,f? usaemfwdk@ [dik ;f vwf
um;aemufrmS oHq;l }udK;acGeJ@ pufaoewfwifxm;wJh wDt;D 11 ppfum;wpD;vdu
k yf gvmygw,f?
vSidk ef ,fajrxJudk a&mufawmh um;ay:uae wa,mufcsif; qif;cdki;f ygw,f? +yD;awmh wpfu,
dk v
f ;Hk tESHh ppfaq;&SmazG+yD;
ud,
k af &;&mZ0ifawGudk pwifar;jref;ygawmhw,f? ausmif;om;awmfawmfrsm;rsm;u olwdk@&eJh mrnfawGudk trSet
f wdik ;f
rajym}uwmawG@&ygw,f? usaemfvnf; tjcm;emrnfwckudk ajym+yD; vdraf jymvdu
k yf gw,f? 'gayr,fh useG af wmfv,
G x
f m;wJt
h w
d u
f dk
&SmazGcsed rf mS awmh uHq;dk pGmyJ 'dki,
f m &Dpmtkyx
f u
J Edik if o
H m; pdppfa&;u'fjym; xGuu
f somG ;ygw,f?
'g rif;pdppfa&;u'fjym;r[kwv
f m; vdk@ar;wma}umifh usaemfvnf; jiif;vdk@r&awmhygb;l ? aemufawmh rif;um;ay: jyefwuf
qdw
k t
Jh oH=um;vdk@ um;ay:uae acgi;f iHk@=unfv
h u
dk af wmh &Jausmpf mG (uwH;k eJ@) jyefwufvmwmudk awG@&ygw,f?
olvnf; ol@&aJh usmif;om;u'fudk axmufvrS ;f a&;u awG@omG ;vdk@ um;ay:wufcidk ;f cH&wmyg? usew
f o
Jh al wGuadk wmh
emrnfvrd pf m ,l+yD;jyefvw
$ af y;vdu
k yf gw,f? &Jausmpf mG u Adv
k w
f axmiftxu(2)u ausmif;om;wpfO;D yg? Adv
k w
f axmif+rdK@e,fu
tajccHynm ausmif;om;ud,
k pf m;vS,f wpfO;D vnf; jzpfygw,f? ol@tudjk zpfol udb
k b}uD;(c) udrk if;atmif[m 1988ckEpS f
ta&;tcif;umvu a':atmifqef;pk=unf&Jh vHjk cHKa&;udk,&l wJh oH;k a&mifjc,fausmif;om;tzGJ@u jzpfygw,f? 88 ta&;tcif;rSm
wufwufuGuG vSyk &f mS ;cJh vdk@ e0wppfaxmufvrS ;f a&;&Jh zrf;qD;rSu
k cdk cH &Jh ygw,f?
tif;pde/f om,m0wDtusO;f axmifawGuae jyefvnfvw
G af jrmufvm+yD; r=umcifrmS yJ olwdk@&Jh rdbawGu &Jausmpf mG wdk@
nDtudEk pS af ,mufudk omoemhabmifu0dk ifapcJyh gw,f? olwdk@ nDtud(k 2)a,muf oCFe;f pnf;omoemhabmif0ifwek ;f
tpnf;ta0;wpfcrk mS Adv
k w
f axmif+rdK@e,fu ausmif;om;awGeJ@om awG@&+yD; +rdK@e,fwm0efceH J@ rawG@awmh &Jausmpf mG ta=umif;
ar;=unfch yJh gw,f?oloCFe;f 0wfaewmudo
k &d awmhusaemf&,f/w&kw}f uD;(c)wifa&$&,fEpS fa,mufom;ol&w
Sd b
Jh ek ;f }uD;ausmif;udv
k u
dk f
oGm;cJyh gw,f? +yD;awmh &Jausmpf mG ? rif;r&Sv
d dk@widk ;f eJ@ rif;wdk@+rdK@e,f tquftoG,jf ywf aew,f? vSyk &f mS ;rSak wG&v
Sd dk@ rif;wdk@ +rdK@e,frmS
rif;r&Sv
d dk@ rjzpfb;l ponfjzifh usaemfwdk@&Jh wdu
k w
f eG ;f rSak =umifh &Jausmpf mG wpfa,muf &ufraphcifrmS yJ oCFe;f csw
G cf yJh gw,f?
vl@abmifudk ul;ajymif;+yD; aemufwae@ ylyal EG;aEG;rSmyJ usaemfeJ@twl tzrf;ch&J wmyg? (&Jausmpd mG [m 1990ckEpS rf mS usaemfwdk@eJ@
twlwal xmifusc+Jh yD;/ 1993 ckEpS rf mS vGw+f idr;f csr;f omcGifheJ@ jyefvnf vGwaf jrmufomG ;cJyh gw,f? jyifyrSm q,fwef; pmar;yGu
J dk
0ifa&mufajzqdck +Jh yD;/ &efuek pf ufr_ wuUov
dk u
f dk wufciG &fh cJyh gw,f? 'gayr,fh &Jausmpf mG [m 1996ckEpS f 'DZifbm
ausmif;om;tcGit
fh a&; vSyk &f mS ;rSrk mS wufwufuGuG yg0ifcw
Jh ma=umifh axmufvrS ;f a&;&Jh zrf;qD;r_ udjk yefvnfccH &Jh +yD;
axmif'%f(19)ESpf csrw
S f cHc&Jh ygw,f?)
ppfa=uma&;udk jzwfoef;pOf
(c)usaemfeJ@ &Jausmpf mG udk zrf;qD;wifaqmifvmwJh [dik ;f vwfum;[m &efuek w
f uUov
dk v
f id_ ef ,fajr ausmif;0if;xJutxGurf mS yJ
usaemfwdk@(2)a,mufpvH;k acgif;pGyaf wGeJ@ tpGycf v
H u
dk &f ygw,f? usaemfwdk@ udpk yG x
f m;wJh acgif;pGyt
f jzL[m aoG;awGayusaH e+yD;
vlwumudk &du
k Ef u
S x
f m;rSe;f odomvSygw,f? av#mf zGwx
f m;jcif; r&Sw
d ma=umifh acgif;pGw&f t
Jh eH@[m tifrwefukd
qd;k &Gm;vGe;f ygw,f?usaemfwdk@udk wifaqmifvmwJu
h m;u [dak uG@/ 'DauG@eJ@ vrf;udrk rSwrf Ed idk af tmif armif;aewmudk
owdxm;rdygw,f? tcsed t
f awmf=um armif;vm+yD; r=umcifrmS yJ um;udpk uf&yfvu
dk u
f m um;ay:uae usaemfwdk@udk qif;cdik ;f ygw,f?
yg;pyfu ae+yD;awmhvnf;
ausm.f ..ausmf
cG...cGxm;
av;zufuek ;f oGm; qd+k yD; qufwu
dk af tmf[pf ygw,f? quf+yD;awmh usaemfwdk@udk acgi;f wdu
k rf rd ,f? tay:rSmwef;&Sw
d ,f?
iHk@iHk@.. cg;uke;f +yD;oGm; vdk@ajymaeayr,fh usaemfwdk@udk trdef@ay;aewJh axmufvrS ;f a&;&Jt
h oHuawmh usaemfwdk@&t
Jh ay:ydik ;f u
vmaewmqdw
k m usaemf &dyrf v
d u
dk yf gw,f? um;ay:uae atmufa&mufawmh usaemfeJ@ &Jausmpf mG wdk@ tcef;cG+J yD;
csKyfxm;vdu
k yf gw,f? usaemf a&mufaewJt
h cef;u arSmifrv
J eG ;f +yD; bmrSrjrif&wma=umifh xdik &f rvd/k x&rvdk jzpfaeygw,f?
tJ't
D csed rf mS tcef;xJudk axmufvrS ;f a&;wa,muf 0ifvm+yD;
acgi;f pGwu
f rdk csw
G ef J@aemf? csw
G v
f dk@uawmh romay:+yDomrSwf
vdk@}udr;f armif;+yD; jyefxu
G o
f mG ;ygw,f? 'gayr,fh usaemfa&mufaewJh vuf&aSd e&mudk avhvm zdk@twGuf acgi;f pGyu
f edk nf;enf;
r+yD; atmufuidk Hk@=unfv
h u
dk af wmh =urf;jyifrmS uGy+f ypfav;wck cif;xm; wmudk awG@&ygw,f?
tJ'D uGyjf ypfav;&Jh ab;rSm vrf;av#mufzdk@twGuf 1 ayausmaf vmuf&w
Sd w
Jh rH w
H vif; usO;f usO;f av;wpfc&k ySd gw,f?
quf+yD;tay:udak rmh=unfv
h u
dk af wmh vlwufzdk@ rrSED dkiaf vmufwJh ae&mavmufrmS 1ayywfvnf&w
Sd Jh oHZumwpfcsyfeJ@ vkyx
f m;wJh
av0ifayguw
f ckudk awG@&ygw,f?
10
usew
f mawGuawmh tkwef &H HawG csn;f oufoufygy?J rdepfyidk ;f avmuft=umrSmyJ wHcg;zGio
fh =H um;& +yD;/ tcef;xJudk
wpfa,muf0ifvmygw,f? uGyyf pfay:rSmacgi;f pGyef J@ usaemfxidk w
f mudk awG@omG ;awmh rif;udb
k ,fox
l idk cf idk f;vdk@vJ vdk@ar;+yD;usaemfh
&ifbwfudk vufo;D eJ@ wpfcsuf qifx
h ;dk vdu
k yf gw,f? +yD;awmh
'Dtwdik ;f rwfwyf&yfae? igaemufwacguf jyef0ifvmvdk@ xdik af ewmawG@&if 'Dx
h ufyedk mr,f? ajym+yD; jyefxu
G o
f mG ;ygw,f?
r}umcifrmS yJ aemufxuf toH&iS w
f pfa,muf xyfa&mufvm+yD;
a[haumif? nurif;b,frmS tdyo
f vJ qd+k yD; par;w,f?
nu vSn;f wef;*H;k qif;u......... wdk@trd rf mS tdyyf gw,f
rif;rvdref J@? yg;ydw&f u
dk v
f u
dk rf ,f? igwdk@un
dk mzdk@ pdwrf ul;eJ@? tJ'n
D u igwdk@ vSn;f wef;rSm vm&Smw,f? rif;ajymwJt
h rd yf ?J
r&Sb
d ;l ?
wu,fyg? nu vSn;f wef;tdrrf mS yJ tdyw
f myg
k yf g? nu vSn;f wef;rSm tdyw
f ,fq&dk if +zdK;rif;odr;f tckb,frmS vJ?
uJ..xm;vdu
usaemfrodb;l ? usaemf zmom wpfa,mufwnf;aewmyg?
uJ...aumif;+yD? nuvSn;f wef;rSm tdyw
f ,fq&dk if b,frmS tdyw
f mvJ? b,foal wGeJ@ tdyw
f mvJ
r......... wdk@&Jh *H;k qif;utdref J@ uyf&yfu bke;f }uD;ausmif;rSmtdyw
f myg? ud+k zdK;eJ@ oufaxG;wdk@ vnf;ygygw,f?
bke;f }uD;u rif;wdk@uv
dk ufcx
H m;wJo
h abmaygh
r[kwyf gb;l ? ausmif;xdik b
f ke;f }uD;rodatmif nzuf q&mawmf}udr;f aewJh tcsed u
f srS 0iftyd w
f myg? reuf q&mawmf
tm&k%f qGr;f rpm;cif ausmif;wdu
k u
f xGuyf gw,f
nu +zdK;rif;ode;f eJ@ oufaxG;u rif;eJ@ twlwt
l yd w
f ,fqadk wmh rif;eJ@tquftoG,&f rSd SmyJ
'DaumifawGb,frmS tdyw
f ,fqw
dk m rif;odrmS yJ
rodygb;l ? rae@nu rxifrSwyf J qHrk =d uwmyg
a[haumifrvdref J@? [m... 'Daumifemawmhr,f? igwdk@rmS tcsed o
f yd rf &Sb
d ;l ? a[haumifawG? 'Daumifu
h ydk pHk aH y;vdu
k pf rf;?
'Daumifpum;ajymwJh yHpk u
H ydk g r}udKufb;l ? Av}uD;udak c:vdu
k ?f 'DrmS yHpk H armif;&r,fah umif wpfaumifa&mufae+yDvkd@? igjyefvmvdk@
tajzr&ao;&if 'Daumifaum/ rif;wdk@yg em+yDomrSwaf yawmh
ajymqd+k yD; toH&iS f aysmufomG ;ygw,f? aemufawmh avoHcyfrmrmeJ@ toH&iS w
f pfO;D xyfay:vmyg w,f? olwdk@ajymaewJh
Av}uD;qdw
k myJ jzpfr,fvdk@ usaemfawG;rdygw,f?
a[haumif
qdw
k t
Jh oH}uD;ay:vm+yD; usaemfcE<mud,
k u
f dk wGe;f vku
d w
f t
Jh wGuf wcsu,
f idk x
f u
G o
f mG ;ygw,f? +yD;awmh
igwdk@ujdk y\emr&SmeJ@? ar;wmrSerf eS af jz/ rajzvdk@ txufu qlvmvdk@&&Sd if igwdk@yt
J vky&f ySk w
f ,f? rif;rSerf eS u
f efuefajym&if
ckvrdk if;eJ@ig awG@p&mta=umif;r&Sb
d ;l ? tjcm;aumifawGu rif;vdjk y\emr&Smbl;/ at;at;aq;aq;yJ ajzoGm;wm? acgi;f rrmeJ@/
acgi;f rm&if cGyJ pfr,f/ =um;vm;
useG af wmfreS rf eS u
f efuefajzwmyJ/ rodwmudrk odb;l vdk@ ajymwmyJ
-D;/ rSerf eS u
f efuefajymwmvm;? rif;rSerf eS u
f efuefrajymvdk@ igvm&wm
ajymajymqdq
k u
dk saemfh rsuEf mS udk vufo;D rsm; tqufrjywfypfoiG ;f wmudk &kww
f &uf cHvu
dk &f w,f? usaemfrh suEf mS eJ@
wud,
k v
f ;Hk udk tkwef &H eH J@ zduyfxm;+yD;
a[haumif/ rif;aumifawG &Sw
d aJh e&mudk trSeaf jymrvm;/ rajymbl;vm;
qd+k yD;ar;ygw,f? tJ't
D csed rf mS yJ aemufxyf toH&iS w
f a,muf eHab;uaeay:vm+y;D
a[haumifawG/ 'Davmufxrd vkyyf geJ@umG / 'DaumifarmaerSmayhg/ nDav;uvnf; tudw
k dk@ qDuar;wJh ar;cGe;f awGudk
vdrv
f rd rf mrmeJ@ ajzvdu
k yf gumG / trSet
f rSet
f wdik ;f ayg?h tcsed =f umvm&if rif;tom;emvdrrfh ,f? rif;wdk@&EJh ikd fiaH &;q&m}uD;awG
ud,
k w
f idk f jymqif;oGm;wJh a&=unftidk q
f w
dk mrif; =um;zl;rSm ayg/h igwdk@Eidk if HawmfrmS
rjzpfoifw
h mawG rjzpf&atmif
wm;qD;zdk@wm0ef&w
Sd ,f? igwdk@u rif;udak umif;aumif; rGerf eG af r;ae&if aumif;aumif;rGerf eG af jzvdu
k af yg/h [kw+f yDvm;? tck
+zdK;rif;ode;f b,frmS vJ/ tjcm;tzGJ@ 0ifawGaum b,frmS vJ
.........
rif;wdk@eJ@ wpfzGJ@xyJ /J rif;odygw,f? rSerf eS af jymvdu
k yf g? tom;tem rcHprf;ygeJ@ avoH aysmah ysmh av;eJ@ qufajymygw,f?
ud+k zdK;eJ@tjcm;olawGb,frmS &Sw
d ,fqw
dk m usaemfrodygb;l ? cifAsm;wdk@tckvdk usaemfwdk@udk zrf; aewmawG=um;vdk@
vHjk cHKwJah e&mrSm olwdk@tpDtpOfeJ@ olwdk@yek ;f atmif;aerSmyJ
11
ig@ut
kd ukeaf jym&if jyefvw
$ rf ,fajym+yD; tckxt
d rd jf yefrydk@ao;bl;...
'Dtcef;xJa&mufwo
Jh rl eS o
f r# axmifus+yDomrSwf
7 &uf&o
Sd mG ;+yD
tdrjf yefcsib
f .D ..
ig.OD;acgif;onf aoG;csi;f csi;f eDeaD eygap? n$wu
f m;rn$wf olwdk@pum;ud,
k +Hk yD;av#mufrajymeJ@
tar@uo
dk wd&w,f...
'Dtcef;u bk&m;awmifru,fEidk b
f ;l ? qkrawmif;eJ@oil ,fcsi;f pmvH;k awG[m ao;i,fvjS yD; tkwef &H rH mS tkwef cD /J
uvpftc|e/f yiftyftc|eaf wGeJ@S xH;k okwx
f m;wJeh &H rH mS xGi;f +yD; a&;xm;wmyg? axmufvrS ;f a&;awGu 'Dtcef;xJu pmawGudk
rjrif=uwmvm;/ rjrifcsiaf ,mifyJ aqmifae=uwmvm;/ zsuyf pfzdk@yo
J w
l dk@awG tcsed rf &=uwmvm; usaemf rajymwwfawmhyg?
bmyJajymajym ppfa=uma&;pcef;xJrmS 'Dtwdik ;f &Sad eygw,f? usaemfvnf; t&ifwek ;f u ausmif;om; awGenf;wl
usaemfeh mrnfeJ@
usaemfvyk u
f idk w
f Jh
tzGJ@tpnf;&Jt
h rnfudk
usaemfaewJh
ppfa=uma&;
pcef;xJu
eH&w
H ckrmS
aevif;(t.u.o)vdk@a&;xd;k cJ@ygw,f?tjcm;tcef;awGudk
ppfaq;wJt
h csed rf mS yJ
usaemfeh ab;utcef;uaygupf /
yjcKyfxu
J taumifudk ,lcJhprf;/ 'Daumif aumif;aumif;rajzcsib
f ;l vdk@ajym+yD;odyrf =umcifrmS yJ &Jarmfx;l tcef;xJu
a=umufvef@w=um; atmf[pfou
H dk =um;vdu
k &f ygw,f?usaemfvnf; wud,
k v
f ;Hk qwfueJ wkeo
f mG ;ygw,f? yjcKyfxu
J
taumifqw
dk m bmaumifreS ;f vnf; rodygb;l ? +yD;awmh udk,t
fh vSnv
fh nf; b,fawmha&mufrvJq+dk yD; awG;aerdum aovdu
k cf sipf w
d f
ay:vm ygawmhw,f? usaemfq&dk if bk&m;udk t}udr}f udrf w+yD; qkawmif;aerdygw,f? jrefjrefvw
G af jrmufygapqdw
k Jh
qkrsKd ;awmhr[kwb
f ;l ? axmifjrefjrefydk@ ygapvdk@yJ qkawmif;rdygw,f? axmifuydk dk@ vdu
k &f if axmufvrS ;f a&;&Jh trsKd ;rsKd ;
nSi;f yrf;ESyd pf ufaewJh vufu vGwaf jrmufrmS rdk@ygy?J usaemf&h Jh vuf&t
Sd aetxm;eJ@q&dk if jyefrvGwzf dk@ &mE_e;f ayguf aocsmaeygw,f?
tdro
f mxJuaomufa&
(C)usaemfudk p+yD;ppfaq;awmh usaemft
h cef;uae oD;oef@ tcef;xJudk ac:oGm;ygw,f? +yD;awmh usaemfu
h dk p+yD;ppfaq;ygw,f?
rif;u rif;tdrrf mS rtdyaf wmh b,frmS oGm;tdyw
f mvJ/ b,ftrd af wGu rif;udv
k ufcx
H m;ovJ
usaemfvnf;ud,
k u
fh u
dk ,fwifxm;cJw
h Jh aus;Zl;&Sif xrif;&Siaf wGudk 'kuaQ &mufapr,fh tjzpfrsKd ; ra&mufapzd@k twGuf
olwdk@ar;wJah r;cGe;f udk owdxm; ajzqd+k yD; rEWav;eJ@ &efuek +f rdK@u bke;f }uD; ausmif;awG rSmcdu
k yf aexdik cf &Jh w,fvdk@ jyefajzqdck yJh gw,f?
tJ'rD mS owdjyKrdwm wpfcu
k awmh axmufvrS ;f a&;awG[m pHpk rf;ppfaq;rSw
k pfck vkyfwt
Jh cgwidk ;f olwdk@&Jh tpGr;f tpeJ@bmrS
pHpk rf;xm;wmr&Syd J usaemfwdk@&Jh xGuq
f cdk suaf wGuo
dk m tomav;rSw+f yD; +cdr;f ajcmuf/ [de;f a[muf+yD;rS vku
d af &;om;
rSww
f rf;vkyw
f mudk omawG@&ygw,f?'gtjyif jyifyrSm usaemfwdk@wawG vSyk &f mS ;r_awG twlwl jyKvkycf =Jh uwJh &JabmfawG wcsed w
f nf;/
wpf+ydKifwnf;rSm tzrf;tqD;cH&wJt
h cgrsKd ;rSm qdv
k dk@&&Sd if xGuq
f cdk suaf wG rwlnw
D Jh xGuq
f rdk r_ sKd ;awG &Scd &Jh if usaemfwdk@&Jh
vdrv
f nfr_uay:oGm;+yD; jyefvnfppfaq;wmawG/ &du
k Ef u
S w
f mawG jyKvkycf &H ygw,f?ppfaq;aewJh &ufawGxu
J wpf&ufrmS usaemfu
h dk
olwdk@awG ae@vnfyidk ;f rSm ppfaq;ygw,f? p+yD;ppfaq;csed x
f u
J
xrif;vnf;raus;G / a&vnf;rwdu
k /f
taygt
h yg;
oGm;cGiafh wmifray;wma=umifh usaemfrh mS 'kuQ pa&mufygawmhw,f?
olwdk@ar;or#ajzae&if;u tmacgiaf wGajcmufuyfvmwma=umifh usaemf a&wpfcu
G af vmuf aomufcsiyf gw,f vdk@ajymawmh
r&ao;bl;qd+k yD; jyefajzygw,f? a&iwfvmwma=umifh olwdk@ar;or#quf rajzEdik af vmufatmifudk vluarm[du
k v
f m+yD;
a&aomufcsipf w
d rf sm; xde;f rEdkiaf tmif jzpfryd gw,f?usaemfah b;cef;u &Jarmfx;l uvnf; a&aomufcsiw
f m&,f/ qD;oGm;csiw
f m&,f
udak wmif;qdw
k Jh toHu=dk um;vdu
k &f ygw,f? tJ'aD wmh &Jarmfx;l tcef;xJu axmufvrS ;f a&;u a&aomufcsi&f if ao;r aygu&f bl;?
ao;aygucf si&f if a&raomufb;l vdk@ ajym+yD; }udKufwma&G;cdik ;f ygw,f? tJ't
D cgrmS &Jarmfx;l u ol@rmS a&vnf;tifrwef
iwfaea=umif;/ qD;vnf; qufratmifEh idk af wmhvdk@ udu
k af ea=umif; awmif;awmif; yefyefeJ@ jyefajymygw,f?'gayr,fh
axmufvrS ;f a&;&Jh a[haumif/ rif;udk vlvadk jymaewm em;rvnfb;l vm;/ rif;tvkyf wckwnf;r[kwb
f ;l / igrmS
tjcm;tvky&f aSd o;w,f? jrefjrefajym wpfcyk &J r,f qdw
k t
Jh oH}uD;u [de;f xGuf vmygw,f? &Jarmfx;l vnf; qD;yJomG ;awmhr,fq+dk yD;
tdro
f mudk tjrefydk@ cdik ;f ygawmhw,f? usaemfvnf; &Jarmfx;l tcef;zufu udp+P yD;vkd@ em&D0ufavmuf t=umrSmyJ usaemfah &S@pm;yGrJ mS
xdik +f yD; usaemfajymor#udk vdu
k af &;aewJh owW0gudk tud/k usaemfq;D oGm;csiv
f dk@ vdk@ajymvdu
k af wmh owW0gu pdwaf jymif;oGm;+yD;
at;/ vdu
k yf dk@ay;r,f vdk@jyefajymygw,f?
useG af wmfvnf; tcGit
fh a&;&wke;f
ajymOD;rSq+dk yD;tud/k
usaemfreufuwnf;u a&vnf;raomuf&ao;bl;/
a&aomufcsiyf gw,f? ajymawmha&aomufcsi&f ifawmh ao;raygub
f ;l / ao;aygucf si&f if a&raomuf&bl;/ wpfc&k r,f/
tcka&,lrvm;/ qD;awmhroGm;&bl;/ atmifx
h m;/ 'Dtcef;xJrmS oGm;vdk@uawmh rif;ud,
k w
f idk f v#meJ@jyefvsu&f r,f usaemfu
h jdk yef+yD;
jcdr;f ajcmufygawmhw,f?
14
15
avoHrmrmeJ@ajymygw,f?
pmapmif&Jh
atmufzufyidk ;f u
k
rdwLW udk
Edik if jH cm;oH&;Hk rsm;tm;vH;k
(xdik ;f Edkiif rH t
S y)ESifh
Edik if jH cm;owif;Xmetm;vH;k (vkyo
f m;jynfol@ ae@pOfowif;pmrSty) vdk@a&;om;xm; wmudk awG@omG ;awmh pm;yGcJ u
Hk dk
ol@&v
Jh uf0g;eJ@&u
dk +f yD;
a[haumif/ vkyo
f m;jynfol@ ae@pOfowif;pmuaum owif;Xmewpfck r[kwb
f ;l vm;? rif;wdk@yaxG;awGudk tm;ud;k w,f
[kwv
f m;qd+k yD; usaemf&h ifbwfuv
dk ufo;D eJ@ wpfcsuf ypfx;dk vdu
k yf gw,f?
rif;em;vnfatmifajymvdu
k rf ,f/ igwdk@zmom b,f&yfuu
G af &$@a&$@ rif;tylrygb;l / rif;eJ@ bmqdik f vdk@v/J taeom}uD;uG/
'gEidk if aH wmft}uD;tuJawG&Jh apwem/ tJ'aD pwemudk apmfum;w,f vlujzifh wrdu
k af vmufy&J aSd o;w,f/ vlyg;0vdk@/
rif;ub,favmuf em;vnfvdk@vJ
.........
rif;wdk@yaxG;awG toHvi$ Xfh meu ajymwmawGudk t[kw}f uD;xif+yD; ody,
f rHk aeeJ@? rif;acgi;f xJrmS +rJ+rJrw
S x
f m;/ rif;odxm;zdk@u
tckwidk ;f jynfut
dk yk cf sKyfaewJh ol[m b,fov
l J
.........
a&ajr@ocifu/G rif;... uG? rif;}um;zl;vm;
=um;zl;ygw,f
at;/ 'DEidk if &H Jh a&/ ajrawGudk ydik q
f idk w
f Jh ocifu/G b,fajrrqdyk idk w
f ,f/ oltyk cf sKyfwt
Jh csed frmS olvyk cf sio
f vdk vkyv
f dk@&w,f
.........
rif;ud&k iS ;f &Sif;bJajymr,f/ ocsKFd if;uke;f uajrutp rif;rdef@/ rif;tm%meJ@ a&G@vdk@&w,f?ukeu
f ek f ajymr,fumG / rif;wdk@
taztaraewJh ae&mawGuadk wmif tckz,f/ zsuq
f dk csucf si;f zsuyf pf&r,f/ em;vnfvm;
wif;wif;aphxm;wJh usaemft
h o
H mG ;awGudk zd}udwx
f m;vdu
k w
f ,f? ausmif;om;v_y&f mS ;r_ owif;awGudk oH&;Hk awGuakd y;ydk@cJ@wmeJ@
yufouf+yD;awmh axmufvrS ;f a&;uquf+yD;ar; ygw,f?
rif; oH&;Hk awGudk b,fvykd pHk eH J@ owif;ay;wmvJ
oH&;Hk u owif;Xmeudk 'Dtwdik ;f yJomG ;ay;ygw,f
olwdk@u 'Dtwdik ;f yJvufco
H vm;
[kwu
f /Jh vufcyH gw,f
bmowif;awGrif;ydk@cJo
h vJ
ausmif;om;v_y&f mS ;r_ owif;rSeo
f r#ydk@ cJyh gw,f
b,fEpS }f udraf vmufydk@jzpfvnf;
usaemfta&twGuf aoaocsmcsm rrSwrf yd gb;l
'gqdk trsm;}uD;jzpfrmS aygh
usaemfc%c% roGm;&Jygb;l / oH&;Hk tjyifzufrmS axmufvrS ;f a&;awG &Sad ew,fqv
dk dk@yg
tJ'v
D dk rif;u oH&;Hk awGudk owif;ay;awmh oH&;Hk awGu rif;udb
k mjyefay;vJ
bmrSjyefray;bl;
a[haumif aygah ygq
h q rajzeJ@/ oGm;usKd ;oGm;r,f/ igajymwm oH&;Hk urif;udk OyrmuGm tar&duef a':vmrsKd ;/ 'gr[kwrf odrom
rif;udo
k wif;ay;vdk@ jyefay;wJyh pHk rH sKd ; r[kwyf J rif;twGuv
f ufaqmif vdak xmufyw
Hh mrsKd ; bmay;zl;vJ
useG af wmfbmrSr&ygb;l / usaemfu0g'jzef@ &Ho
k ufoufygy/J bmtaxmuftyHrh rS &ygb;l / urBmudk odatmif 0g'jzef@ wmwckwnf;ygyJ
bmvdk@urBmudak wmfawmftm;ud;k ae&wmvJ/ rif;wdk@u qlqyl yl jl zpfatmifvyk /f igwdk@u rjzpfoifw
h mawG rjzpfatmif udik w
f ,
G &f if
rif;wdk@u r[kwrf rSew
f mawG owif;ay;/ urBmuigwdk@udk todtrSwf rjyKatmifvyk f/ [kwv
f m;/&w,f/ igwdk@ubmrSrjzpfb;l /
rif;wdk@y'J u
k aQ &mufrmS / urBmu tqufjzwfawmhvJ bmjzpfv/J a[haumif 26ESpv
f ;Hk vH;k b,fol@taxmuftyHrh S r,lyaJ ecJw
h muG/
8888 aemufwcg jzpfawmhaum 0efxrf;awG&o
Sd r#/ aumfyadk &;&Si;f &So
d r# tuket
f ukef oydwaf rSmuft;Hk / wdk@rSm wyf&w
Sd ,f/
'dk@wyfrawmfrmS q&m0efawG&w
Sd ,f/ tif*sief ,
D mawG/ todynm&Sif twwfynm&Sif wyfrawmf om;awG&w
Sd ,f/ tpd;k &,EW&m;
&yfomG ;r,frxifeJ@/ wufwufpifvo
GJ mG ;r,f/ aemufigwdk@ tpd;k &vl}uD;awG tkycf sKyfwek ;f 8888vdyk pHk rH sKd ; xyfrjzpfap&bl;/ rSwx
f m;?
.........
rif;wdk@ a':atmifqef;pk=unf qdw
k muvnf; wdik ;f jynftwGuf bmwpfcv
k yk af y;cJw
h m&Sv
d /J rif; pOf;pm;=unf/h ol@tazt&Sed ef J@/
Adv
k cf sKyfqw
dk muGm rif;wdk@u pmtkyaf v;zwf/ tmZmenfae@a&mufrS tav;jyKzl;wmyg? igwdk@wyfrawmfxrJ mS ae@wikd ;f
16
tav;jyKopPmqdak ewmuG/
rif;wdk@xufycdk spw
f ,f/
wdik ;f jynftwGuf
bmwpfcrk S
tepfemcHcw
Jh m
r&Syd eJ J@
ol@taraeraumif;wmvm&if; zsm0ifcif;wm/ ay:wif}uD; ygumG
a':atmifqef;pk=unfeJ@ yufouf+yD; pmeJ@a&;jyzdk@ roifah wmfaom pum;vH;k rsm;jzifh quf+yD; ajym qdyk gw,f? a':atmifqef;pk=unfudk
yk*Kd~ vfa&;t& ykwcf wf+yD; atmufwef;usaom toH;k tE_e;f rsm;jzifh apmfum; ajymjyefygw,f? tm;&atmif ajymqd+k yD;rS usaemfu
h dk
ppfaq;aewm jyefpygw,f?
rif;oH&;Hk awGudk owif;ydk@awmh oH&;Hk urif;udk owif;wyk'f b,favmufay;vJ
useG af wmfwpfjym;rSr&ygb;l
rif;vdraf ewm qd+k yD; 'Dar;cGe;f udyk J xyfwvJvJ jyefar;ygw,f? usaemfuvnf; jyefjiif;ygw,f?
(2)}udraf vmuf
jiif;+yD;wJt
h cgusawmh aemufwa,mufu usaemfyh g;udk bmrajym/ nmrajymeJ@ 0if&u
dk f ygawmhw,f? usaemfvnf; &kww
f &uf}uD;
cHvu
dk &f wmrdk@ rsuv
f ;Hk awG jymqif;oGm;ygw,f?
acs;G ap;awGjyefvm+yD; touf&u
_ syv
f mygw,f? &du
k Ef u
S rf [
_ m c%av;yJ =umw,fqadk yr,fh 0dik ;f +yD; xd;k ESu=f uwma=umifh
aysmah cGomG ;ovdk jzpfomG ;ygw,f? xd;k ESurf u
_ wpfa,mufwnf; r[kww
f muawmh used ;f aoygw,f?
oH&;Hk urif;udk b,favmufay;vJ
wpfjym;rSray;ygb;l
usaemfqu
D
tajzjyef&awmh usaemfv
h ufEpS zf ufudk aemufjyefypf+yD; rsuEf mS udk tkwef &H eH J@ jym;aeatmif uyfcikd f;ygw,f?
rif;udu
k yfcidk ;f wm tJ'v
D ydk pHk rH [kwb
f ;l uG vdk@q+dk yD; usaemfch E<mud,
k u
f dk aemufuae wtm;aqmif+h yD; zdvu
kd yf gw,f? usaemfrh suEf mS udk
tkwef &H eH J@ awhqidk x
f m;+yD; qHyifudk aemufuae aqmifq
h GJ xm;vdu
k w
f ,f
rif;rSerf eS af jzrvm;/ rajzbl;vm;
igwdk@udk a'goxGuaf tmif vmrprf;eJ@/ rif;udo
k &H ;Hk u bmjyefay;vJ
wu,f bmrSray;ygb;l
usaemfh toHawG wke&f aD ewmudk owdxm;&if;uyJ jyefajzvdu
k yf gw,f? usaemfh qHyifudk qGx
J m;&if;u tkwef &H eH J@
wpfcsuaf qmifch v
H u
dk &f ygw,f?
a[haumif/ acgi;f rrmeJ@
usaemftom;temcH+yD; ayuyfuyfvrd af ewm r[kwyf gb;l / um,uH&iS af wGtodq;Hk yJ/ wu,fudk wpfjym;qdk wpfjym;rSr&bl;/
olwdk@uvnf; usaemfu
h rdk ay;zl;bl;/ cifAsm;wd@k auseyfatmifvrd f +yD;xGuq
f dk ay;&rSmvm;/ 'gqdk cifAsm;wdk@u oH&;Hk uuseG af wmfudk
bmawGay;w,fvdk@ xGuq
f adk pcsiv
f /J usaemfajymr,f
tJ'rD mS eH&rH mS uyfxm;wJo
h u
l usaemfch E<mud,
k u
f dk jyefcmG +yD; ppfaq;zdk@ taetxm;twdik ;f 'l;auG;/ ajccG/J vufajrSmufcidk f;ygw,f?
awmfawmfeJ@ rppfaq;ao;ygb;l / aemufrS
a[haumif/ tarausmf a'G;awmf vGr;f w,fqw
dk Jh pum;vH;k udek m;vnfvm;
[kwu
f /Jh em;vnfygw,f
-D; em;vnfwmvm;/ rif;em;vnf&if 'Duadk &mufvmp&m ta=umif;r&Sb
d ;l / igwdk@vnf;rif;udk ppfaq;p&mr&Sdb;l / rif;wdk@udk
tcsed af wGuek /f vlawGuek ef J@ rjzpfoifw
h mawG rjzpf&atmif zrf;&/ qD;&/ xde;f odr;f &eJ@ vl}uD;awGu tem*gwf
Edik if aH wmfwnfaqmufwJh tvkyaf wGudk vkyaf ewmuG/ rif;wdk@vdk zsuq
f ;D wJh aumifawG&Sdvdk@ wd;k wufa&;vkyif ef;awG aESmifah ES;ae&wm/
uJajymprf;ygO;D / tar ausmaf 'G;awmf vGr;f w,f qdw
k mudrk if;od&if
rdcift&if;udk ausm+f yD; rdaxG;udk wrf;wwmudk ajymwmyg?
at;/ rif;wdk@u tJ'gxufawmifq;dk ao;w,f/
a,mufzudk =uufOwdu
k w
f aJh umifawG/
a,mufzudk =uufOwdu
k w
f ,fqw
dk m rif;odvm;/ a,mufzudk =uufOwdu
k af wmh rif;nDryJ emrSmayg?h
.........
rif;rSmnDr&Sv
d m;
r&Syd gb;l
tr&Sv
d m;
r&Syd gb;l
tarawmh&w
Sd ,fr[kwv
f m;
&Syd gw,f
17
.........
at;/ rif;tarae&mrSm rdaxG;xm;=unfph rf;/ rif;vufcrH vm;
.........
rat-d;k ykqed &f ;dk awG/ a[haumif rif;wdk@'aD vmufawmif oH&;Hk awGudk tm;ud;k +yD; owif;awG[ydk dk@/ 'Dydk@vyk af ewm
rif;wdk@tusKd ;tjrwfwpfcck ak wmh&vdk@jzpf&r,f? bmawG&vJ/ rSerf eS af jzprf;/
usaemfwu,fajymwmyg/ bmrSr&ygb;l
-D;bmrSr&yJ
'Dtvkyu
f v
dk yk rf vm;uG/
apmuft"dy`g,rf &Sw
d mawG
vmajymraeeJ@/
a[haumif
'DaumifawG
rif;wdk@ub
dk mawGcikd ;f ao;vJ
bmrSrcdik ;f ygb;l
a[haumif/ apmufwvGaJ wG ajymraeeJ@/ rif;tar/ rif;ESrawGudk 'Duv
k m;jzLawGeJ@ qufq&H rSmudk rif;wdk@u vdkvm;w,fayg/h
rif;udik gwdk@ tckvw
$ af y;vdu
k &f ifvnf; rif;yaxG;awGqu
D dk oGm;+yD; &ifziG Ofh ;D r,f r[kwv
f m;/ ajymprf;ygO;D
rajymygb;l
at;/ rif;rajymvJ/ v$wrf ay;bl;/ rif;wdk@awGu wdik ;f jynfudk zsuq
f ;D aewJh aumifawGy/J rif;wdk@u,
dk cf si;f rpmwJah umifawG/
rif;wdk@t&G,f oli,fcsi;f awGxrJ mS at;at;csr;f csr;f ynmoif=um;csi=f u wJh olawG&w
Sd ,f? rif;wdk@awG tckvt
dk "dy`g,rf &Sd
av#mufvyk v
f dk@ olwdk@av;awG trsm;}uD;xdcu
dk w
f ,f? qefuek af jrav;awG/ vrf;ray:rSm t"dy`g,rf &Sd [kyd gwv
D }l uD;ucdik ;f /
[do
k &H ;Hk ucdik ;f eJ@ rif;wdk@t[kw}f uD; atmufarh+yD; av#mufvyk /f tzrf;cH&awmh rif;wdk@yJ t&ifq;Hk tzrf;cH&wm/rif;wdk@udk
cdik ;f wJv
h }l uD;awGurygovd/k rqdik o
f vdk ESyaf e=uwm/ rif;wdk@u bmrSrodwJh ajrZmyifawG/ cdik ;f or# av#mufvyk /f igwdk@utay:uae
tukejf rifw,f/ odw,f/rif;wdk@aemufrmS bmawG&w
Sd ,fqw
dk modw,f
aumif;+yD/ rif;wdk@ atmfcsi&f if atmfvdk@&atmif/ awmif;csiw
f mawmifvdk@ &atmif/ rif;wdk@eJ@oifah wmfwJh ae&mydk@ay;r,f/
tJ'aD e&ma&mufrS rif;wdk@ vdck siw
f mtukeaf wmif;/ =um;vm;
zufqpfwyfrawmf&Jh aumif;rGerf a_ wGudk cs;D rGr;f cef;zGi+fh yD;(7)&ufajrmufwaJh e@rmS usaemfah cgi;f u rsuEf mS zH;k udk csw
G cf dki;f ygw,f? +yD;awmh
usaemf&h Jh xGuq
f cdk suaf wGudk vufEySd pf ufeJ@ &du
k x
f m;wJh pm&Guaf wGrmS vufrw
S x
f ;dk cdik ;f ygw,f? tJ'pD m&Gux
f rJ mS bmawGygw,f/
bmawGa&;xm;w,fqw
dk m jyefvnfzwfciG rfh ay;yJ vufrw
S u
f ykd J xd;k cdik ;f wmyg?
olwdk@a&;xm;wJh pm&Guaf wGay:rSm vufrw
S x
f ;dk aepOf olwdk@&rJh suEf mS awGudk usaemfrjrif&atmif usaemfah cgi;f udk pm;yGcJ eHk J@ eD;eD;uyfuyf
iHk@cdki;f xm;ygw,f? usaemfu
h dk ppfaq;wJh axmufvrS ;f a&;wpfa,muf olzwfzdk@,v
l mwJh r*~Zif;pmtkyu
f dk usaemfvrS ;f =unfrh yd gw,f?
tJ'rD *~Zif;pmtkyaf usmzH;k u a&$yZk eG u
f w
d rf ek f@ a=umfjimay:rSm pnf;wHqyd f wpfcu
k dk awG@&vkd@ trSwrf xif =unfv
h u
dk af wmh
trSw(f 7)wyfrawmfaxmufvrS ;f a&;wyf/ pm=unfw
h u
dk f qdw
k m udak wG@ &ygw,f?
tr_wG
waJG wGeJ@ twl tcsKyfodk@
(p)naexrif;udk jrefjrefpm;cdki;f aeuwnf;u usaemfu
h dk axmifudk ydk@awmhr,fqw
dk m &dyrf v
d u
dk yf gw,f? jrefjrefvyk /f ydwo
f mG ;OD;r,f
qd+k yD; olwdk@tcsi;f csif; ajymqdak eoHawG cyfw;dk wd;k =um;ae&ygw,f? 'Daxmuf vSr;f a&;pcef;uae vGwaf jrmuf+yD;
axmifuo
dk mG ;&awmhrmS rdk@ pdwx
f rJ mS usw
d +f yD; 0rf;omaerdygw,f?
axmufvrS ;f a&;pcef;&Jh nSi;f yrf; ESyd pf ufra_ wGudk usaemfwek v
f y_ rf yd gw,f? axmufvrS ;f a&;i&Jcef; uaevGwaf jrmufawmhrmS rdk@
axmifuo
dk m jrefjrefydk@ygawmhvdk@ qkawmif;aerdygw,f? axmufvrS ;f a&;qDrmS (1)&ufae&wm touf(1)ESpw
f o
dk mG ;ovdk
cHpm;&wma=umifrh dk@yg? &Jarmfx;l tcef;qDrS tpfu/dk xrif; vdck siv
f dk@... qdw
k Jh xrif;xyfawmif;oHudk }um;&ygw,f? [...igah umif}uD;
pm;Edik v
f cS snv
f m;vdk@ usw
d +f yD; cs;D rGrf;vdu
k yf gw,f? usaemfh rSmrpm;Edik yf g? &Jarmfx;l wa,muf axmufvrS ;f a&;0fu
usw
G af wmhr,fqw
dk Jh todeJ@rdk@ xrif;pm;aumif;aewmvnf; jzpfEidk yf gw,f?
olwdk@aus;G wJh xrif;[if;u trJom;t&Gwef J@ [if;&Guaf wGa&maESm+yD; a=umfxm;wmyg? trJom;u udu
k rf &atmif
rma=umaeygw,f? usaemfvnf; tenf;i,f avmufypJ m;+yD; axmifuo
dk mG ;zdk@ b,fawmh vmac:rvJq+dk yD; apmifah evdu
k yf gw,f?
c%=umawmh wcef;csi;f emrnfac:+yD; um;ay:udk wifygawmhw,f?
tjcm;olawG emrnfac:+yD; um;ay:wifaecsed f usaemfrh mS pdwaf wGvy_ &f mS ;vmygw,f? igurdk ac:yJxm; cJ&h if qdw
k t
Jh awG;u
ajcmufveS f@aeygw,f? usaemfwdk@ vlawGtm;vH;k 'DvdkyJ cHpm;=urSm trSeyf gy?J e0wppfaxmufvrS ;f a&; pHpk rf;ppfaq;wJh
Xmeqdw
k m}uD;u b,fuavmufq;dk &Gm; emusn;f p&maumif;ovJ &ufpufjyif;xefvo
S vJqw
dk m usaemf a&;cs rajymwwfygb;l ?
c%=umawmh usaemfeh mrnfuadk c:ygw,f?
aevif;
18
(*)ppf
ppfacG;wdu
k u
f i&Jcef;
usaemfwdk@tm;vH;k ppfacG;wdu
k u
f adk &mufawmh ajcusi;f awG a'guaf wG pcwfc&H ygw,f? a'guef J@ ajcusi;f pcwfcv
H u
dk &f wJh tcsed u
f p+yD;
tusO;f OD;pD;Xme/ &efuek w
f idk ;f axmiftyk pf k n$e=f um;a&;r_; 'kw,
d Adv
k rf ;_ }uD; cifarmifvwfu tvkyrf vkyw
f Jh Edik if aH &;tusO;f om;
tm;vH;k udk wdu
k yf w
d af 'gucf wf jypf'%f(1)vtjzpf trde@f pm xkwjf yefvu
dk yf gw,f?
ppfacG;axmifrmS tcef;aygi;f (10)cef;wdwd &S+d yD; usaemfwdk@awGudk (6)a,mufwpfow
k cf +GJ yD; tcef;wpf cef;pDrmS xnfx
h m;um
aomhcwfvu
dk yf gw,f? usaemfuawmh tcef;(9)rSmae&ygw,f? c%=um awmh
(1)cef;xGuf qd+k yD; wdu
k yf pHk Harmif;ygawmhw,f? wdu
k yf pHk Hu usaemfwdk@awG axmifuscgp u oifjy xm;wJ@ yHpk aH wGr[kwaf wmhyJ
ppfacG;wdu
k (f jypf'%fwu
dk )f &Jh yHpk u
H x
dk yf+yD;oifygw,f? tJ'v
D o
dk if wJt
h cgrmS
axmif0efxrf;awG ta,muf(20)avmuf
0dik ;f +yD;wpftek ;f tke;f eJ@ p+yD; &dkuyf gawmhw,f? tkwef &H aH wGxu
J [de;f xGuv
f mwJh &du
k o
f aH wG/ atmf[pfoaH wG[m urBmysurf wwf
qlxu
G v
f mygw,f?
ajzmif; ajzmif;
'kwf
tm;
tara& aoyg+yD;As
'kwf 'kwf
cGyf
tm;
i,foyH gatmif atmfaewJt
h oHawG=um;rS jrif;vH;k wkw(f opfom;wkw)f / *ef;ydu
k (f yvwfpwpfyu
dk x
f J rSm}udrx
f nfx
h m;wJ@ww
k )f awG&Jh
&du
k Ef u
S o
f w
H bke;f bke;f u rSerf eS }f uD;xGuaf y:aeygw,f? rsupf u
d pdk rHk w
Sd f xm; vdu
k cf sed rf mS usaemfwpfu,
dk v
f ;Hk wqwfqwfwek af ewm
udak wG@&ygw,f?usaemfu tcef;(9)rSmuswmqdak wmh tcef;(1)uae(8)xd&u
dk Ef u
S o
f aH wG/ usaemfwdk@ 5(n)awG&Jh rcsdrqef@
atmf[pfoaH wG a=umufrufz,
G f aumif;avmufatmif =um;ae&ygw,f?
tm;
'kwf
cGyf
ajzmif;
ausmxJ pdrf@ueJ at;oGm;ygw,f?
usaemfah b;u bdb
k x
dk eG ;f crsm tom;awG/ E_wcf rf;awGu wqwfqwfwek af ewmudk awG@&awmh usaemfvrS ;f +yD;tm;ay;vdu
k yf gw,f?
tjcm;cef;awGu &du
k Ef u
S rf a_ =umifh tom;pawG zwfueJ/zwfueJ usaemfwdk@tcef;em; udv
k mpifygw,f? tJ'D tom;pawGujdk rif+yD;
bdb
k x
dk eG ;f u qwfueJ xatmfvu
dk yf gw,f? [m r[kwyf gb;l / 'gopfom;pawGyg/ 'DaumifawG tkwef &H aH wGudk &du
k af ewmyg qd+k yD;
bdb
k x
dk eG ;f udt
k m;ay; &ygw,f? usaemf tm;ay;vdu
k o
f vdk opfom;pawGyjJ zpfygapvdk@ qkawmif;+yD; wkev
f y_ af ewJh usaemf&h pJh w
d u
f dk
jyef+yD; ajzav#mah eygw,f?atmf[pfoaH wG/&du
k Ef u
S af ewJt
h oHawGu wjznf;jznf; usaemfwdk@tcef;em; udak &mufvmygw,f?
toHawGu wjznf;jznf; eD;uyfvmaeygw,f?
ppfacG;wdu
k rf mS emrnfq;dk eJ@emrnf}uD;aewJh
0efxrf;uawmh
wifarmifviG q
f w
dk Jh
wpfa,mufygy?J
usaemfwdk@vdk
5(n)Edik if aH &;tusO;f om;awGu ol@u&dk &GH mS rke;f wD;vGe;f vdk@ (csOaf ygiyf if)vdk@ emrnfzsuf ay;xm; ygw,f?
rsuEf mS rSm ausmufaygurf mawG tazG;om;eJ@ ol@rsuEf mS 0dik ;f 0dik ;f av;udk rsurf eS w
f yfxm;ao;wJh 'kwyf=uyf csOaf ygiyf if[m
usaemfw
h oufrmS vlpw
d t
f ifrwef uif;rJ@+yD; &ufpufwJh ae&mrSmvnf; emrnf }uD;vSwo
Jh v
l dk@ vlrsKd ;udk rawG@z;l ao;ygb;l ? rsuEf mS rSm
bDv;l jyHK;+yHK;+yD; ol@vufxu
J wkwef J@ tusO;f om;awGukd aovkarsmyg; &du
k w
f wfygw,f?
ppfacG;udk wm0efct
H yk cf sKyfwJh wyf=uyf}uD;OD;uefjrif(h bdu
k )H u csOaf ygiyf if xufawmfao; w,fqdk ayr,f h
5(n) om; pm;&cJw,fuG
qd+k yD; &du
k Ef u
S w
f aJh e&mrSm vufoaH jymifwo
Jh l wpfO;D yJjzpfygw,f? axmifxrJ mS ydeyf ed o
f ,
G o
f ,
G ef J@ rsurf eS w
f yfwJh axmifr;_
aemufwpfa,muf &Syd gao;w,f? wpfcgwek ;f u tusO;f om;wpfa,mufudk &du
k Ef Suq
f ;Hk rwm vufveG o
f mG ;+yD; tusO;f om;&Jh
rsuv
f ;Hk wpfv;Hk usw
G x
f u
G o
f mG ;zl;ygw,f? 'gayr,fh t&m&Sd axmifr;_ u 'Dt;D 0if+yD;(6)vt=umrSm axmifr;_ }uD; &mxl;ay;vdu
k yf gw,f?
axmifwpfcv
k ;Hk u emZD vufxufu emrnf}uD;vlowfaumif&Jh emrnfudk ol@uadk y;vdu
k yf gw,f? *pfpwmydk wJ?h ol@udk *pfpwmydk
vdk@yJ od=uygw,f?atmfoaH wG &du
k Ef u
S o
f aH wG acwWww
d q
f w
d o
f mG ;+yD; r=umcifrmS ppfacG;wdu
k 0f efxrf;awG usaemfwdk@ tcef;a&S
a&mufvmygawmhw,f? usaemfwdk@udk tcef;jyifux
dk w
k +f yD; yHpk aH rmif;&r,fah e&mudk ac:oGm;ygw,f? a&mufa&mufcsi;f
28
oluvJtm%myg;uGuo
f m;yDyD
tifrwefrS
armufrm+yD;
ppfacG;wdu
k rf mS nSi;f yef;ESyd pf ufcx
H m;&+yD; usaemfwdk@&wJh '%f&mawGu jrifraumif;atmif ndKrnf;aewmudk oluvm=unf+h yD;
bmrSrjzpfb;l / igwm0ef,w
l ,f? toufeJ@ta0;}uD;/ rif;wdk@uq
kd uf&u
dk v
f dk@&ao;w,f
qd+k yD;ppfacG;0efxrf;awGut
dk m;&0rf;ompGmowif;yg;aeao;&J?h wdu
k (f 1)vtydwcf &H awmhppfacG;wdu
k x
f u
J
usaemfwdk@5(n)ajcmufq,fausmt
f wGuf jy\emwpfcu
k a&rcsKd ;&/ oGm;rwdu
k &f / rsuEf mS opfvdk@ r&wJjh y\emygy?J 'Dxufy+dk yD;
qd;k &Gm;wmu usaemfwdk@ tcef;usO;f av;xJu vl(6)a,mufpmtwGuf tayg/h tav;oGm;&wJ@ jy\emyJ jzpfygw,f?
wdu
k w
f iG ;f wdu
k yf aGJ wGrmS tawG@t}uHK&Sx
d m;wJh tjcm;5(n)awGuawmh &Sw
d *Jh efzvm;ESpv
f ;Hk xJu wpfv;Hk udk taygo
h mG ;zdk@twGuf
oH;k +yD;/ aemufwpfv;Hk udk tav;oGm;zdk@twGuf toH;k jyK=uygw,f? taygu
h adk wmh usw
G u
f sw
G t
f w
d ef J@xnf+h yD; wdu
k &f t
Jh a&Szufu
tayguaf wGuae tjyifzufudk v$wyf pf&ygw,f? 'Dvrdk vkyyf J taygeh J@tav;udk a&maESmxm;rd&if wpfywfr=umciftcef;xJ
taygah wG v#u
H swmawGeJ@ td;k xJavmuf awGwufvmEdik fygw,f?
'ga=umifh taygeh J@tav;udk cGo
J ;Hk &ygw,f? tav;oGm;+yD;&if *efzvm;udk usw
G u
f Gswt
f w
d ef J@ zH;k xm;&ygw,f? 'Dvrdk zH;k xm;&if
tcsed =f umvmwmeJ@tr# avaumif;avoef@ r&Edik af wmhygb;l ? usaemfwdk@tm;vH;k udk wpfvwdwd wdu
k yf w
d x
f m;+yD; rdvm csciG yfh g
ydwcf &H wmjzpfygw,f? usaemfwdk@vnf;taygu
h dk tdwef J@omG ;+yD; olrsm;awGvydk J tjyifzufudk ypfcsygw,f? 'Dvkd typfaumif;vdk@
wpf&ufrmS 0efxrf;csOaf ygiyf ifa&mufvm+yD;'Dtcef;a&SrSmao;apmfew
H ,fqd+k yD; reufapmapmpD;pD; tjyifxw
k f t&du
k cf &H ygw,f?
e*d&k u
dk cf x
H m;&wJh '%f&mawGtay: xyft&du
k cf &H wmrdk@ tom;awG wqwfqwfematmif a0'emudk tvl;tvJc&H ygw,f? nzuf
tdy&f m0ifwt
Jh cgrmS vJ &du
k cf Hxm;&wJh t&_;d &mawGa=umif&h ,f/ ajcaxmufrmS cwfxm;wJh ajcusi;f awG/ a'guaf wG&,fa=umifh
tm;vH;k &ifbwfarSmuf+yD; tdy&f ygw,f?
wdu
k cf ef;xJrmS av#mufvdk@ ajcusi;f oH enf;enf;av;jrnfcyJh gu aemufwpfae@rmS t&du
k cf H&zdk@ used ;f ao ygw,f? usaemfwdk@awGtm;vH;k
0efxrf;csOaf ygiyf if&Jh wkwcf sufawGatmufrmS '%f&mawGu emusiv
f eG ;f vdk@ toHjyif;jyif;eJ@awmif ratmfEidk af wmhyJ wtif;tif;/
wtJteJ J@om
+iD;aeyg&w,f?
0efxrf;csOaf ygiu
f rif;wdk@
toHawG=um;&wm
zDvifawmif
wufvmw,f?
bvl;um;jyaewm=uaewmyJ qd+k yD; usaemfwdk@ &Jh +iD;jiLaewJh yg;pyfawGudk twif;vdu
k yf w
d cf idk ;f +yD; &du
k jf yefygw,f?
usaemfwdk@eJ@twlwl ppfacG;wdkurf mS axmifwiG ;f emrnf}uD; vlq;dk awG jzpf=uwJh pd;k jrwf/ wif[
h ef/ ausmo
f /l ode;f atmifqw
dk Jh &mZ0wf
tusO;f om;awGvnf; &Syd gw,f? olwdk@awGuawmh usaemfwdk@vdk Edik if aH &;tusO;f orm;awG ae&xdik &f yHpk aH wGeJ@ rwlygb;l ?
axmif0efxrf;awGuvnf; olwdk@udk txl;tcGit
fh a&; ay;xm;vdk@ ppfacG;wdu
k rf mS reufyidk ;f wdu
k zf iG w
fh meJ@ [d[
k 'dk 'D D vGwv
f w
G f
vyfvyf av#mufomG ; ae=uwmudk awG@&ygw,f?
tJ'x
D u
J
&mZ0wftusO;f om;
ausmo
f [
l m
usaemfwdk@5(n)awGudk
ESyd fpufwaJh e&mrSm
olrsm;u(1)csu&f u
dk &f if
olu(2)csu&f u
dk w
f wfwo
Jh l jzpfygw,f? ppfacG;wdu
k [
f m ausmo
f w
l dk@vdk &mZ0wf vlq;dk awGtwGuf vdck siw
f mrSeo
f r# tuke&f aewJh
avmuAdrmR ef wpfcjk zpfaeygw,f?
rl;,pfaq;0g;awGudk axmifxrJ mS vGwv
f w
G v
f yfvyf}uD; &&Sad e+yD; tifrwefv+Hk cHKvSwJh ppfacG;wdu
k rf mS rSerf eS }f uD; oH;k pGaJ eygawmhwm,f?
ausmo
f [
l m ppfacG;wdu
k 0f efxrf; csOaf ygiyf if r&S&d if aq;a=umifaewJh rsuv
f ;Hk awGeJ@ ppfacG;rSm rif;rlygawmhw,f? usaemfwdk@5(n)awG
ausmo
f v
l yl g;0wmudk =unfrh &jzpfaewm tawmf=umaeyg+yD? usaemfeJ@ jy\em jzpfcsiaf wmh wpf&ufrmS ausmo
f l usaemfwdk@tcef;xJ
a&mufvm ygw,f?
rif;wdk@tm;vH;k tdy,
f mvdyaf wGjyprf; qd+k yD; usaemfwdk@ tdy,
f mvdyaf wGudk wpfa,mufcsi;f vdu
k =f unfh ygawmhw,f?
f mvdyu
f bm&kyrf rS aygufb;l qd+k yD; tjcm;olawG&Jh tdy,
f mvdyaf wGudk vdu
k v
f =H unfyh gw,f?
wpfa,mufudk [m . .rif;tdy,
ausmo
f 'l v
D v
dk yk w
f t
Jh a=umif;&if;u ol}udKufwyJh pPn;f awG ygvm; qd+k yD; tusO;f om;awGqu
D csw
G w
f m/ cGmwmawGvyk yf gawmhw,f?
apmifaumif;av; wpfxnfavmufaw@&G if rif;ray;bl;vm;/ ay;rvm;qd+k yD;t"rR tEdik u
f sifh vk,w
l wfygw,f?
ol@&efuadk =umufvdk@ olawmif;wmudak y;vdu
k &f ifvJ
rif;zmom apwem&Sv
d dk@ ay;vdu
k w
f maemf/ aemufrS wdik v
f m;awmvm; vkyv
f dk@&;Hk a&muf bma&mufjzpfvdk@uawmh/
igemrnfausmo
f w
l /Jh rif;wdk@axmifrmS &Sad eor#awmh igvufuajy;rvGwyf gb;l
qd+k yD; +cdr;f ajcmufygao;w,f? usaemfwdk@tcef;xJu vlwpfcsKd @uawmh ausmo
f &l efudk a=umuf+yD; olwdk@yidk f ypPn;f wcsKd @udk
ay;vdu
k yf gw,f? olrsm;awG tvSn+fh yD;awmh ausmo
f u
l usaemhq
f u
D dk a&mufvm ygawmhw,f? usaemfvnf; tdy,
f mvdyu
f dk
jyvdu
k yf gw,f?usaemftyd ,
f mvdyx
f u
J usaemft
h rd u
f ae axmif0ifpmvmwke;f u ay;xm;wJh &cdik yf q
k ;dk a&$0ga&mifukd ausmo
f l
tawmfudk oGm;a&usomG ;ygw,f?
a[haumif/ tJ'yD q
k ;dk ay;prf; qd+k yD; usaemfq
h u
D
awmif;ygawmhw,f? usaemfvJ 'Dyq
k ;dk uusaemfh taz&Jyh q
k ;dk rdk@
trSww
f &odr;f xm;wm jzpfwt
Jh wGuaf =umifh 'Djh yifypPn;f udk ,lyg? 'Dyq
k ;dk udak wmh ray;Edik b
f ;l vdk@
jyefajymvdu
k yf gw,f?
usaemfph um;tqH;k rSm ausmo
f l@rsuEf mS }uD; rnf;wufomG ;ygw,f? +yD;awmh usaemfh ykq;dk udk twif;t=uyf awmif;ygw,f?
30
vm=unfw
h t
Jh cgwidk ;f xdik u
f efawmhaewJh yHpk eH J@ww
l Jh wdu
k f yHpk u
H dk xdik cf idk ;f xm;ygw,f? tJ'yD pHk u
H dk =unf+h yD; axmifr;_ atmif}uD;u
ppfEidk w
f Jh ppfo}l uD;wpfa,muf&Jh [efyef rsKd ;eJ@ acgi;f wndwn
f w
d v
f yk +f yD; aumif;w,f/ aumif;w,f ajym+yD;xGuo
f mG ;wufygw,f?
ausmo
f /l wif[
h efeJ@p;dk jrwfwdk@[m usaemfwdk@qu
D
csw
G w
f m/ cGmwmawG vkyv
f dk@r&wma=umifh taqmifrmS
&Sad ewJh
tjcm;&JabmfawGqo
D mG ;+yD; usaemfwdk@awG pm;p&mr&Sv
d dk@ iwfjywfaea=umif;/ 'ga=umifh usaemfwdk@u awmif;cdkif;vdu
k af =umif;
ajymqd+k yD; axmifxu
J taqmiftoD;oD;rSm&Sw
d Jh 5(n)awGqD tv_cH xGuyf gawmhw,f?
usaemfwdk@ &JabmfawGu rpm;&uf raomuf&ufeJ@ usaemfw
h dk@ta,muf(60)twGuf pm;p&m ypPn;f awG ay;vdu
k yf gw,f?
'DypPn;f awGudk ausmo
f w
l dk@&mZ0wfom;awGeJ@ (tup)0efxrf;awG yl;aygi;f +yD; cGaJ 0pm;aomufvu
dk yf gw,f? 'Dta=umif;awGudk
ppfacG;uvGw+f yD; taqmifjyefa&mufawmhrS ta=umif;pHu
k dk jyefo&d wmjzpfygw,f? usaemfwdk@ucdk swJh wdu
k yf w
d /f a'gucf wf jypf'%f
(1)jynfw
h aJh e@rmS &efuek w
f idk ;f axmifpk n$e=f um;a&;r_; 'kAv
dk rf ;_ }uD; cifarmifvwf a&mufvmygw,f?
axmifeJ@ywfoufwJh pnf;urf;awGudk pmtky}f uD;udik f &Gwzf wfjyygw,f? aemufrS useG af wmfwdk@udk a'guaf wG/ ajcusi;f awG jzKwfay;+yD;
odr;f xm;wJh usaemfwdk@&J t
h &yf0wfawGudk jyefxw
k af y;ygw,f? +yD;rS rde;f a*s;vfudk ac:oGm;ygawmhw,f?
ppfacG;wdu
k ef J@ ywfouf+yD; 'Dae&mrSm enf;enf; &Si;f jycsiw
f m &Syd gw,f? tif;pdeaf xmifxu
J
emrnf}uD; ppfacG;axmifrmS
acG;awG(10)aumifxufrenf; arG;xm;+yD; tJ'aD cG;awGu Edik if jH cm;acG;rsdK;awGeJ@ pyfxm;wm jzpfygw,f? tJ'aD cG;awGudk
axmiftm%mydik af wGu r0,fEidk v
f dk@ pdeaf *[mydik &f Sif w&kwo
f al X;u v_'ge;f xm;wm jzpfygw,f? acG;awGudk ae@pOfyrHk eS af uGs;zdk@
trJom;eJ@pyG jf yKwf&nf owfrw
S x
f m;ayr,fh acG;awGudk auGs;zdk@wm0efuswJh tusO;f axmif0efxrf;awGu olwdk@twGuf
csujf yKwfpm;aomuf =uygw,f?pdeaf *[mw&kwo
f al X; aumif;r_a=umifh tusO;f axmifxrJ mS rsupf v
d nfvrf;rSm;+yD; a&mufvmwJh
acG;awG[m axmif0efxrf;awGa=umifh tiwfab;qdu
k +f yD; ydev
f aSD ewmudk awG@&ygw,f? wpfcsKd @acG;awGqdk iwfrw
G rf a_ =umifh
aooGm;=uygw,f? tJ'v
D dk aooGm;wJah cG;awGudk owfjzwfpm;aomuf=uzdk@ &mZ0wftusO;f om;awGu apmifq
h idk ;f aewwf
=uygw,f? tup (usaemfwdk@uawmh tukepf m;vdk@ ac:a0:ygw,f) 0efxrf;awG[m tJ'aD cG;awGeJ@ tywfpOf ppfa&;jy
yk;l wGv
J yk =f uayr,fh acG;uwjcm;/ vluwjcm;eJ@ t+rJy n
J n
D n
D mnmr&Syd gb;l ? ppfacG;wdkuu
f acG;awG[m jyefvrf;r&SdwJh acG;awGyJ
jzpfygw,f?
tcef;(5)
(u)rpm;oif
rpm;oifw
h t
Jh oD; pm;rdvdk@
usaemfwdk@ ta,muf(60)ausmu
f dk taqmif(3)/ (4)eJ@(5)aqmifawGudk toD;oD; vlpck yGJ dk@ vdu
k f yg w,f? usaemfu
taqmif(3)udak &mufygw,f?
usaemf
tdyaf qmif(3)udak &muf+yD;
r=umcifrmS yJ
usaemfwdk@
aewJhtaqmif(4)u
axmifr;_ atmif}uD;wpfa,muf rpm;oifw
h Jh toD;pm;rd+yD; tqdyo
f ifo
h mG ;yg awmhw,f?
rpm;oifw
h Jh toD;pm;cJw
h Jh axmifr;_ atmif}uD;&Jh jy\emuawmh e0wywWjrm;udpeP J@ axmifusvmwJh aejynfawmfoef;xGe;f wdk@qu
D
vmbfpm;cJw
h Jh jy\emygy?J usaemftaqmif(4)rSmaecJw
h ek ;f u aejynfawmfoef;xGe;f tr_waGJ wG axmifwef;pD usvmygw,f?
olwdk@jy\emu e0w ywWjrm; t&_yaf wmfy}Hk uD; jzpfvdk@ olwdk@tr_udk ppfaxmufvrS ;fa&;uae wdu
k &f u
dk f udik w
f ,
G af eygw,f?
tJ't
D r_ppfaq;csed rf mS axmifr;_ atmif}uD;u aejynfawmfoef;xGe;f wdk@ qDu aiGu,
dk +l yD; t}uD;tus,f vmbfpm;vdu
k yf gw,f?
axmifr;_ atmif}uD; vmbfpm;wJu
h pd u
P dk axmufvrS ;f a&;u odomG ;+yD; ol@udk ac:ppfaq;ygawmhw,f? bl;ay:ovdk ay:oGm;wma=umifh
axmifr;_ atmif}uD;udk tif;pdeaf xmifuae &Jbufajymif;a&$zdk@ trdef@csvu
dk yf gw,f? axmifr;_ atmif}uD;vnf; &Su&f Suef J@ tvkyu
f
E_wx
f u
G f oGm;ygawmhw,f?
us;D uef;rsKd ;awGq+dk yD; usaemfwdk@5(n) awGudk axmifyidk fv=S unfqrD mS *wH;k uwdu
k v
f yk cf w
Jh Jh axmifr;_ atmif}uD;udk =unf+h yD;
0fqw
dk mcsucf si;f
vnfwwfygvm;vdk@ awG;rdygw,f? vmbfpm;wma=umifh axmifruswmyJ uHaumif;oGm;ygw,f?
aejynfawmfoef;xGe;f qdw
k J@ olu rEWav;rSm emrnfwpfv;Hk eJ@ aexdik w
f Jh emrnf}uD; jynfw
h efqmacgi;f aqmifwpfa,muf jzpfw,fvdk@
od&ygw,f? e0w Adv
k cf sKyf}uD;awGxu
J Adv
k cf sKyfxeG ;f =unfeJ@ tawmfav;ydik w
f ,f qd+k yD;owif;jzpfaeygw,f?
rEWav;rSm wdu
k t
f jrif}h uD;aqmuf+yD; tJ'rD mS *si0f idk ;f eJ@ jynfw
h efqmcef;awGudk w&m;0ife;D yg; vkyu
f idk af ew,fvdk@vJ rEWav;rSm
aexdik cf w
Jh Jh olawGu ajymjyygw,f?usaemfu'geJ@ cifAsm;wdk@u &Juw
dk idk +f yD; rzrf;cdik ;f bl;vm; vdk@ar;awmh owif;ay;wJo
h u
l adk wmif
&Jujyefzrf;wmAs/ av;aumif*si0f dki;f udk ol@wu
dk af tmuf oHrw
H vif;rSm oabFmaq;okw+f yD; 'dik v
f yk af ewm rEWav;rSm
oef;xGe;f wpfa,mufyJ &Sw
d ,f vdk@jyefajymygw,f? tck aejynfawmfoef;xGe;f wdk@jzpfwJ@ e0wywWjrm;udp[
P m olwdk@eJ@
e0wppfAv
dk cf sKyfawG ta0tpm; rwnf&h muae jy\emjzpfymG ;cJrh eS ;f odomvSygw,f? ppfwyfxu
J 'kAv
dk rf ;_ }uD;awG/ Adv
k rf ;_ awG/
t&m&Sad wGtrsm;}uD; aejynfawmf oef;xGe;f eJ@axmifusvmwmudak wG@&ygw,f?
olc;dk csif;twlwl tm%modyrf &/Sw
d Jh olck ;dk u axmifeef;pH&wmyJ jzpfygw,f?
32
(c)axmif
axmiftwGi;f edp"P 0l
taqmif(3)rSmae&wke;f reufq&dk if ud,
k afh xmif0ifpmwke;f u ygvmwJh rkef@yo
J a&pmav;awGudk tcsif;csi;f a0r#pm;aomuf=u+yD;
awmif,mudq
k if; tvkyv
f yk f&ygw,f? axmifrmS &Sw
d Jh a&ay:qD vlwef;pm;tcsKd @u axmifrmS reufyidk ;f tusO;f om;awGaus;G zdk@
zd}k uD;xJrmS csux
f m;wJh yJ[if;&nfxu
J tESpaf wGucdk yf+yD; xrif;yly/l qDqrf;xm;wmeJ@ reufyidk ;f qdk pm;aomuf=uygw,f?
reufyidk ;f apmapmxJrmS olwdk@u ydu
k q
f aH y;+yD; tvkyjf zpfaeygw,f? usew
f Jh tusO;f om;awG xrif;pm;wJh tcsdeaf &mufawmh
yJ[if;&nf[m a&awGcsn;f oufouf jzpfaeygawmhw,f? usaemfwdk@uadk u|;wJh xrif;uvnf; rmausmvS+yD; tcef@roif&h if oJawG/
cJawG ygvmwwfygao;w,f? tpmtdr&f o
Sd rl sm;twGuf tJ'x
D rif;udk pm;aomufzdk@ tifrwefrS cufcyJ gw,f?
xrif;a0r,fa[h/ (1)cef;wef;pD
vdk@bw
k u
f idk f acgi;f jzL&cdkiu
f atmfvu
dk &f if xrif;yef;uefav;awGuidk +f yD; xrif;wd;k &ygawmhw,f? usaJ wmufawmuf yJ&nfuq
dk rf;+yD;
tdru
f ydk@xm;wJq
h m;/ tcsKd r_ef@awGxnh+f yD; iyda=umfe@J ork'&N m 0rf;wpfxmG twGuf jznfw
h if;&ygw,f? usaemfwk@d
5(n)tusO;f om;awG[m
axmifxrJ mS
csu[
f if;qdw
k Jh
rD;eJ@xad wG@xm;wJ@[if;udk
pm;aomuf&zdk@qw
dk m
&mZ0wftusO;f om;awGavmuf rvG,u
f v
l yS gb;l ? tJ'v
D rdk ;D eJ@ csux
f m;wJ[
h if;rsKd ;udk axmifxu
J / ydik f&mqdik &f mawG/
axmifr;_ &H;k cef;em;rSmaewJh axmifr;_ zdeyfwu
dk /f OD;xkyw
f u
dk ef u
Jh yfajrSmifawG/ wef;pnf;wdk@/ wHcg;apmifw
h dk@vdk vlrsKd ;awGtwGuf
pm;aomuf&zdk@ tifrwefrS vG,u
f v
l w
S ,fqw
dk m rxl;qef;awmhygb;l ?
usaemfwdk@ 5(n)orm;awGxu
J emruse;f jzpfvdk@ a&aEG;wpfcu
G f aomuf&zdk@[m tvGecf ufcyJ gw,f? usaemfwdk@awG xrif;pm;+yD;
k t
fh cef;ud,
k 0f ifxm;r,f
wpfem&Davmuf em;cGi&fh ygw,f? xrif;vH;k pD+yD; em;aecsed rf mS wufr,fa[h...wufr,f/ud,
qd+k yD; tcef;wGi;f ud0k ifum yxr upfyHk yH&k ygw,f? upfyHk yHw
k ,fqw
dk muawmh tusO;f om;awG&Jh tdy,
f mvdyaf wGudk
q,fjym;aphypHk H txyfvu
dk pf +D yD; tay:uae apmiftyk x
f m;wJyh u
Hk dk ac:ygw,f? +yD;awmh oef@&iS ;f a&;vky&f ygw,f?
oef@&iS ;f a&;vky+f yD;wJt
h cgus&if wpfywfwpfcg tusO;f om;awG &&Sw
d Jh pwk&ef;yHpk H qyfjymwH;k ao;ao;av;eJ@ acgi;f vdr;f zdk@qD
&ygw,f?aq;vdy}f udKufoal wGuawmh olwdk@&wJh qyfjymwH;k av;eJ@ aq;vdy(f 5)vdyu
f dk vJv,
S yf gw,f? tusO;f om;awGqu
D
vJv,
S v
f dk@&wJh qyfjymwH;k udk axmif0efxrf;awGu tif;pdefaps;rSm jyefa&mif;ygw,f? wpfcguqdk usaemfwdk@(3)aqmifrmS axmifxu
J dk
vl}uD;vmzdk@&&Sd if acgi;f vdr;f zdk@ qDux
dk w
k rf ay;awmhbJ tJ'q
D u
D dk ajceif;=urf;jyifudk wefqmqifwt
Jh aeeJ@ ajymifvufaeatmif
okwcf idk ;f ygw,f?
tJ'v
D }l uD;qdw
k muvnf; vmr,fvdk@ajym+yD; wpfem&D/ ESpef m&DeJ@ ay:rvmwwfyg? vl}uD;vmr,fqv
dk dk@ usaemfw@dk awGudk
yHpk 0H wf 0wf+yD; aoaocsmcsm jyifqifcidk f;xm;ygw,f? awmfawmfeJ@ ay:rvmwma=umifh tusO;f om;awGu ud,
k afh e&mud,
k f
vSt
J yd af e=uygw,f? yHpk H vdk@=um;vdu
k &f +yD; csucf si;f xxdik =f unfv
h u
dk af wmh vl}uD;qdw
k mu tcef;udk ausmjf zwfomG ;ygw,f?
b,ftcef;udrk S aoaocsmcsm =unf&h o
_ mG ;wmvnf; rawG@&ygb;l ? tJ'v
D }l uD;qdw
k m tcef;awGxu
J dk aoaocsmcsm aphaphpyfpyf
=unfrh ,fq&dk if tcef;awGxrJ mS twH;k t&H;k tdyaf ysmaf ewJh tusO;f om;awGudk awG@&rSmrvGyJ gb;l ?
wpfcgvnf; vl}uD;qdo
k u
l taqmifawG vdu
k pf pfaq;r,fqv
dk dk@ aoaocsmcsm jyifqifxm;umrS ol@&Jh rmZ'g *spu
f m;eJ@
axmifxu
J 0dk ifvm+yD; awmif,mcif;awGu udu
k v
f ef/ rkev
f mO/ [if;EkE,
G ef J@ tjcm;[if;oD;[if;&Guaf wGudk tvky}f uD;bufuae
cl;,l+yD; jyefomG ;wmudv
k nf; }uHK&ygao;w,f? olwdk@ vl}uD;tvmudk em&DeJ@cs+D yD; xdik fapmifah e&wJh tusO;f om;awGu =umawmh
pdwrf &Sn=f uawmhygb;l ? vl}uD;vmr,fq&dk if jyufv;Hk wpfcv
k dk jzpfomG ;wwf+yD; ae@cif;zufawGrmS
wufr,fa[h ...wufr,fa[h/ ud,
k t
fh cef;ud0k ifxm;r,f
qdw
k t
Jh oH=um;&&ifawmh
tusO;f om;
(90)&mcdik Ef e_ ;f avmufu
tom;ukef
arwWmydk@=uygawmhw,f?
nae(3)em&Davmufq&kd if a&csKd ;r,fa[h qdw
k t
Jh oH =um;wmeJ@ a&csKd ;zdk@twGuf a&uefuo
dk mG ;&ygw,f? &Snaf rsmarsmyHpk &H w
Sd Jh
a&uefabmifay:rSm a&cyfcsKd ;&r,fh yef;uefjym;av;awGudk pD&+D yD;csxm;&ygw,f?
a&uefxu
J dk
0ifqw
dk meJ@
a&uefudk
b,f/
nm
toD;oD;wef;pD+yD;0if&ygw,f?
a&uefbm,mu
a&uefabmifay:rSmrwfwyf&yf+yD;
nDnn
D mnm cyf
cyf wpfcu
G /f cyfwpfcu
G f qd+k yD; wpfceG ;f csif; trdef@ay;+yD; usaemfwdk@udk a&csKd ;cdik f;ygw,f? usaemfwdk@uvnf;
ud,
k afh e&mud,
k f &yf+yD; yef;uefjym;eJ@ cGu(f 10)cGuf csKd ;&ygw,f? (10)cGu+f yD;oGm;wJt
h cgrmS
cGucf s/ acs;wGe;f / qyfjymwdu
k f qd+k yD;trdef@qufay;ygw,f? tJ'g+yD;&ifcyf aemufq;Hk csKd ;vdk@atmfygw,f?
olajymwmeJ@ ud,
k v
f yk w
f m rnDnmbl;qd&k if ol@vufxu
J wkwu
f acgi;f ay:udk 0JwufomG ;ygw,f?cyf qdw
k t
Jh csed rf mS yJ cyf&/ csKd ;qdw
k J@
tcsed rf mS yJ csKd ;&ygw,f? a&cyfwm rnDrnmjzpfae&if ausmay: ajAmwifc&H rSmvnf; aocsmvSygw,f? qyfjymwdu
k +f yD;wJh tcsed rf mS
33
yef;uefjym;eJ@ aemufxyf (15)cGuf csKd ;cGiafh y;ygw,f? 'ga=umifh axmifxrJ mS 0J/ *|w/f 'ufpwJh ,m;emawG ay:ayguw
f Jh
tajccHta=umif;&if;yJ jzpfygw,f? a&uefbm,mudk aq;vdyaf y;/ bmay;eJ@ vkyx
f m;wJo
h w
l dk@/ tyfxnfwdk@/ aemuf
ydik &f mqdik &f mwdk@uawmh a&udk }udKufoavmuf csKd ;cGi&fh ygw,f?
naeydik ;f xrif;pm;csed f wef;pDwt
Jh cgrmS usawmh uefpeG ;f Oyifuae&wJh uefpeG ;f }uD;&Guaf wGeJ@ a&mar$+yD; ywfxm;wJh
uefpeG ;f &Gu[
f if;udk pm;&ygw,f? tJ'[
D if;udk axmifxt
J ac:t& wmvayg [if;vdk@ac:ygw,f? autef,u
l ae axmifusvmwJh
u&ifzxD;}uD;awGuawmh 'dk@ u&if[if; emrnfysuw
f ,fvdk@ ajym=uygw,f? u&iftrsKd ;om;[if;wpfcjk zpfwJh wmvayg[if;u
t&omtvGe&f +Sd yD; pm;aomufvdk@ tifrwefraS umif;wJh [if;wpfcu
G jf zpfayr,fh axmifxu
J
wmvayg [if;uawmh
[if;&Gujf yKwf&nf oufoufyjJ zpfygw,f?
tJ'[
D if;&Gujf yKwf&nfudk aygi;f xrif; rmrm}uD;eJ@a&m/ axmif0ifpmygvmwJh iyda=umfav;eJ@ ar#mcs&ygw,f?
a&onfjyZmwfxJ a&onfred ;f rajymwJph um;vdk vnfacsmif;udk pHu
k ef/ *vHq
k efatmif ar#m&&Smw,f qdw
k t
Jh yk'af v;udk
oGm;owd&rdvu
dk yf gao;w,f? wpfcgwpfav tJ'u
D efpeG ;f &Gujf yKwf&nfxrJ mS wDaumifawG/ wHjrufpnf;&d;k awGeJ@ om;a&uGi;f awG
ygvmwwfygao;w,f?
axmifxrJ mS wpfywfwpfcg tom;pm;&wJ&h uf qdw
k m&Syd gw,f? 0ufom;rpm;wJo
h u
l dk ig;[if;ay;ygw,f? ig;rpm;wJo
h u
l dk
bJO(2)vH;k au|;ygw,f? au|;wJ0h ufom;uvnf; om;a&jym;u t&_;H ay;&avmufatmif rma=umae+yD; b,fvrdk pS m;vdk@r&ygb;l ?
0efxrf;awGay;wJh
0ufom;udk
aemufxyf(1)em&Davmuf
jyefaygi;f &ifawmif
rE_;Edik w
f Jh
tom;rsKd ;yJjzpfygw,f?
ig;[if;usjyefawmhvnf; t+rD;eJ@acgi;f ydik ;f udo
k m awG@&wwf+yD; tv,fyidk ;f u tom;uawmh aysmufq;Hk aewwfygw,f?
tusO;f axmif0efxrf;awG&Jh qifu
h q
J ifu
h J jzwfawmuf pm;aomufra_ =umifh [if;awGu t*FgrpHk t+rJjzpfaeygawmhw,f?
(*)tm;vH;k aumif;ygw,f q&m}uD;
tif;pdeaf xmifxrJ mS 1988 ta&;tcif;rjzpfcifu taqmif(1)/ (2)/ (3)/ (4)/ (5)aqmifwdk@[m ESpx
f yfwu
dk t
f aqmifawGjzpfygw,f?
'gayr,fh tJ't
D aqmifawG[m 88ta&;tcif;rSm tif;pdeaf xmifwiG ;f rD;&_d r_jzpfymG ;cJw
h ma=umifh (1)aqmifuvG&J if usew
f Jh (2/ 3/ 4/
5)aqmifawG[m rD;avmif+ydKuscyJh gw,f? 'ga=umifh (1)xyfwu
dk af qmifav;awGtjzpf b0ajymif;oGm;cJ@wmjzpfygw,f?
usaemfae&wJh taqmif ( 3 ) tdyaf qmifrmS tcef; ( 8 ) cef;yg+yD; ( 1 ) xyfwu
dk t
f aqmifyJ jzpfygw,f? tcef; ( 1 ) cef;rSm
tusO;f om; ( 120 ) avmufxm;+yD; usaemfwdk@ taqmifrmS tusO;f om;aygi;f ( 1000) ywf0ef;usif &Sw
d wfygw,f?
tusO;f om;tcsKd @udk &Jbuf b,favmufydk@ydk@ axmifxu
J dk 0ifvmrpJ woJojJ zpfaevdk@ tif;pdeaf xmifvdk raeoifh raetyfwt
Jh &yf[m
vlpnfum;wJh t&yfvjdk zpfaeygw,f?
nae axmifrmS vlaygi;f udu
k v
f dk@ rde;f vfa*s;u oHacsmif;acgu&f ifawmh bk&m;0wfwuf&ygw,f? +yD;awmh ud,
k t
fh yd ,
f mvdyu
f dk
ud,
k t
f oD;oD;,l&+yD; ud,
k afh e&m ud,
k t
f yd zf dk@ jyifqif&ygw,f? tdy&f wJyh pkH u
H awmh tcef;wpfcef;rSm tdy,
f mudk twef;av;wef;cJG
xm;ygw,f? tkwef &H u
H dk acgi;f ay;tdy&f wJh twef;u ESpw
f ef;&S+d yD; tv,fa=umrSm b,fnmacgi;f csi;f qdik +f yD; tdyf&wJ@twef;u
ESpw
f ef;&Syd gw,f? tdyaf qmifawG[m }uD;rm;us,jf yef@vaS yr,fh tusO;f om;OD;a& tifrwef rsm;jym;vGe;f wma=umifh wpfO;D eJ@wpfO;D
usyu
f syn
f yfnyfeJ@ tdy&f ygw,f? tusO;f om;tm;vH;k [m ausmcs&rHk #omavmufyJ tdyv
f dk@&wmjzpfygw,f?
tdycf sed o
f wfrw
S x
f m;wJ@ n(9)em&Drxd;k rcsif; tcef;awGrmS
vSaJ vsmif;=u+yD; oDcsi;f qdo
k q
l /dk 0Juw
k o
f u
l w
k /f
w&m;"rRta=umif; aqG;aEG;olaqG;aEG;/ Edik if aH &;ta=umif; ajymolajymeJ@ tdyaf qmifwpfcv
k ;kH
qlnaH ewufygw,f?
tdycf sed af &muf+yDq&dk ifawmh acgi;f axmifzdk@a0;pG/ 'l;acgif;awmif axmifvdk@r&ygb;l ? bm,mvdk@ac:wJh tusO;f om;wpfa,mufu
tcef;wpf0u
dk f av#mufaeygw,f? aemufyidk ;f tusO;f om;awG t&rf;rsm;vmwma=umifh olvnf; rdvm uefem;rSm
oGm;+yD;apmif=h uyfae&ygawmhw,f?
bm,mapmif[
h m axmifrmS rD;ysu&f ifyjJ zpfjzpf/ 'grrS [kwf n( 9 ) em&Dausm&f ifjzpfjzpf ( 5 ) rdepfwpfcg
( 3 ) aqmif/ ( 1 ) cef;/ vlaygi;f ( 120 ) a,muf/ tm;vk;H aumif;ygw,f q&m}uD; vdk@ ykrH eS af tmfae&ygw,f?
tusO;f om;awGxu
J tdro
f moGm;csiw
f mwdk@/ a&aomufcsifwmwdk@ vkycf siw
f t
Jh cgrmS
bm,m ao;ayguf
bm,m a&aomuf
bm,m tdro
f mwuf ponfjzifah tmf&+yD; bm,muae
ayguf aomuf wuf aeOD; pwJt
h rdef@ wpfcck &k rS tdyaf e&muae acgi;f axmifvdk@&wm jzpfygw,f?
bm,m&Jch iG fh ycsurf &yJ acgi;f axmifwmwdk@/ xxdik w
f mwdk@/ vrf;av#mufwmwdk@udk axmifpnf;urf;t& vk;H 0cGirfh yygbl;? ( 5 )
rdepfwpfcgawmh
tm;vk;H aumif;ygw,f q&m}uD;
34
qdw
k t
Jh oHuawmh tdyrf aysmcf iftxd =um;ae&wk;H ?
(C ) td;k pm;ta=umif; *dvt
f a=umif;
usaemfwdk@ tdy&f wJt
h aqmifu tcef;wpfcef;rSm vl ( 120 ) ausmaf vmuf jynfo
h yd f xnfx
h m;wma=umifh tcef;twGi;f rSm
=uyfnyfae+yD; touf&&_ wmvnf; r0ygb;l ? usaemfwdk@twGuf vlawG=uyfnyfaewm tcwftcJ jzpfaeayr,fh axmifouf&ifah ewJh
axmifobm}uD;awG/ tyfxnfawG twGuu
f awmh tqiftajyqk;H tuGuaf umif; jzpfaeygw,f?
axmifxrJ mS rD;c%c%ysu&f if zGizfh dk@twGuf rD;pufawG&ySd gw,f? 'gayr,fh rD;pufuqDudk axmif0efxrf;awG
cd;k 0Suaf &mif;pm;=uwma=umifh rD;ysuw
f n
Jh qd&k if rD;pufrarmif;Edik w
f ma=umifh tarSmifxrJ mS yJ ae&ygw,f?
tJ'v
D adk rSmif+yD qd&k ifjzifh axmifouf&ifah ewJh axmifobm}uD;awG/ tyfxnfawG vkyfief;pygawmhw,f? axmiftwGi;f
vdiw
f q
l ufqjH cif;/ tEdkiu
f sifhowfjzwfjcif;awGjzpfymG ;ygawmhw,f? vdiw
f cl si;f t"rRusicfh &H wJh tjzpftysuaf wG[m 'Dvt
dk csed rf mS
tjzpftrsm;qH;k jzpfygw,f? axmifwiG ;f vdiw
f l qufqrH r_ sKd ;udk 0ef}uD;csKyfa[mif;OD;Ek a&;cJhwJh &ufpufygayhu,
G f pmtkyx
f rJ mS awmh
zwfc&Jh zl;ygw,f? tJ'aD cwfwek ;f u t"rRvid w
f l qufqcH v
H u
dk &f wJh oludk td;k pm; vdk@ac:=u+yD; tckacwfrmS awmh
*dvf vdk@ajymif;vJ ac:a0:=uwm awG@&ygw,f?
axmifxrJ mS vdiw
f q
l ufqcH v
H u
dk &f wJh olawmfawmfrsm;rsm;[m a,muFsm;pifppfawGyJ jzpfygw,f? olwdk@awG[m tjyifrmS
ac:a0:ae=uovdk tajcmufawG/ *ef';l awG/ rde;f r&SmawG r[kw=f uygb;l ? tom;jzLjzL ydeyf ed o
f ,
G o
f ,
G ef J@ toufi,f&,
G w
f o
Jh rl sm;
axmifusvmygu axmifxrJ mS &Sw
d J@ axmifouf&ifah ewJh axmifobm}uD;awG/ tyfxnfawGu olwdk@udk *dvzf rf;zdk@
apmifah e=uygawmhw,f? orifi,fudk awG@vu
dk &f wJh usm;ipOf;vJ}uD;awGvdk pm;rwwf 0g;rwwfrsuv
f ;Hk awGeJ@ =unf&h =_ uygw,f?
usaemhf rsupf ad &SrSmwifyJ usaemfwdk@&Jh tcef;vl}uD;jzpfwJh aZmfru
dk u
f ppfajy;r_eJ@ axmifusvmwJ@ ppfom;i,fwpfa,mufudk
*dvb
f 0udk ajymif;vJypfvu
dk w
f mudk rsujf rif awG@vu
dk &f ygw,f?
aZmfru
dk [
f m tJ'pD pfom;i,fudk t"rRvid w
f l qufqv
H u
dk +f yD; b0zsuf vdu
k yf gawmhw,f? &ky&f nfoef@jyef@wJh
arG;&mygt&nftcsi;f [m axmifxrJ mS awmh ESp}f uD;axmifusorm;rsm;&Jh *dvt
f jzpf ajymif;vJomG ;cJ&h wmudk &ifeifph mG eJ@
awG@c&Jh ygw,f? toufi,fi,f&,
G &f ,
G /f &ky&f nfoef@oef@eJ@ vlwpfa,muf axmifusvmygu aiGa=u;wufEidk &f if axmifr;_
axmifyidk w
f dk@&Jh tyfxnfvyk f&ifvyk /f rvky&f ifawmh axmifusEpS }f uD;orm;rsm;&Jh =uif,
f mawmfb0udk a&muf&o
Sd mG ;rSmjzpf+yD;
axmifobmwef;pD;rsm;&Jh uawmf(10)yg;rSm wpfyg;tygt0if jzpfomG ;wwfygw,f?
axmifusEpS }f uD;orm;awG *dvf jzpfatmifvyk ef nf;&Jh tpuawmh axmifusvmwJh vlopfawGudk yHpk H parmif;wJh
ae&myJjzpfygw,f? (5)aqmif&t
Jh cef;(1)[m axmifusvo
l pfrsm;udk yHpk H parmif;wJh ae&mjzpfovdk axmifusobmrsm;&Jh
*dvaf ps;uGuf vnf;jzpfygw,f? tJ't
D cef;(1)rSm axmifusvmwJh vlopfawGuydk pHk x
H idk yf /Hk &yfy/Hk axmifxrJ mS b,fvadk e&r,f/
b,fvpdk m;&r,f/ b,fvo
dk mG ;&r,f/ pwmawGudk oifay;ygw,f?
tJ'v
D o
dk ifwt
Jh cgrmS vJ axmifustopfawGudk &mZ0wftusO;f om;(10)a,mufavmufu ajcaxmufeJ@0idk ;f uef=u/
wkwef J@&u
dk =f u/ rsuEf mS wnfw
h nfu
h dk ajcaxmufeJ@uef=u pwmawGuv
dk rl qefpmG jyKvkyyf gw,f? eHerd o
fh mG ;r,fqw
dk Jh pum;eJ@tnD
eH&;dk =um;xJudk wkwef J@x;dk / &dkuw
f mawG rw&m; jyKvky=f uygawmhw,f? wAke;f Ake;f &du
k fEu
S o
f aH wG jrnf[;D aewJh yHpk cH ef;[m i&Jwr#
a=umufrufz,
G f aumif;avmufatmif atmf[pfoaH wGeJ@ qlnaH ewwfygw,f?
axmifx;Hk pHt& OD;csKd ;wmvdk@ ac:ygw,f? tm;yg;w&eJ@ vlrqefpmG &du
k Ef u
S af ewmudk axmifus vlopfuav;awGcrsm
tom;awG wqwfqwfwek af tmif a=umufvef@ ae=uygw,f? axmifr;_ awG/ axmifyidk af wG ud,
k w
f idk u
f vnf; tusO;f om;tcsi;f csi;f
ydrk &dk ufpufjyEdik w
f Jh olrsKd ;udk ae&maumif;aumif; ay;xm;wma=umifh tusO;f om;a[mif;awGu vlopfawGtay: yd+k yD;
ESyd pf ufygawmhw,f? axmifyHkpcH ef;rSm wef;pD;vkyo
f &l Jh vuf[m qdik ;f q&mpdeaf A'gvdk vufot
H vGeaf jymifv+S yD; a&$ref;wifarmif
&_;H avmufatmifvnf; tajymaumif;vSygw,f?
cifAsm;wdk@ tcka&mufaewJah xmif[m jrefrmEdik if HrmS &Sw
d Jh axmif}uD;(36)axmifxu
J &efuek f tif;pdeAf [dak xmifyJ jzpfw,f
bmaxmifvaJ [h
&efuek t
f if;pdeAf [dk pHjytusO;f axmifyg
toHawGw;dk w,f
tJ'v
D dk wef;pD;u toHawGw;dk w,fvdk@ ajymvdu
k w
f meJ@ ab;em;uapmifah ewJh &mZ0wfom; yg;uGuo
f m;awG&Jh wkwaf wG[m
axmifus vlopfawG=um;xJ wajzmif;ajzmif; eJ@a&muf&Sd oGm; ygawmhw,f? ausmuke;f udk tm;yg;w& aqmifu
h efvu
dk w
f Jh
bkwu
f eJqw
dk Jh toHawG us,af vmifvm+yD; tusO;f om;opf awG&Jh atmf[pfoaH wG [de;f wufvmjyefygw,f?
cifAsm;wdk@ axmifrmS ae&if axmifpnf;urf; vdu
k ef m&r,f? cifAsm;wdk@[m tjyifzufrmS bmaumif }uD;yJjzpfaeae/
b,favmufyJ csr;f omcsr;f om/ cifAsm;wdk@eJ@qidk w
f J *k%jf 'yfawG/ OpPmypPn;f awGudk a[m'D tif;pdeAf [dpk jH ytusO;f axmif&Jh
Al;0rSmcsw
d x
f m;cJ?h =um;vm;
35
at;/ axmifxrJ mS oGm;&if;vm&if; axmifr;_ / axmifyidk af wGeJ@awG@&if b,fvadk e&r,f/ b,fvadk jym&r,f/ qd&k r,fqw
dk m
rif;wdk@udk tm;vH;k oifay;+yD;om;/ +yD;awmhrS axmifr;_ / axmifyidk af wGuar;vdk@ usaemfrodvdk@yg/ usaemfrwufvdk@ygqv
dk dk@uawmh
ud,
k afh qGu,
dk rfh sKd ;awGtm;vH;k 'gvmoGm;r,f
axmifxrJ mS cifAsm;wdk@[m
bmaumif}uD;rSr[kwb
f ;l /
axmifxv
J m+yD;
qifzrf;r,f/
usm;zrf;r,f
rvkyef J@ ,ifaumifzrf;oGm;&r,f/ a[haumifawG tm;vH;k =um;vm;
=um;ygw,f
tJ'v
D dk yHpk cH ef;rSm rw&m;&du
k Ef u
S w
f mawGudk rcHEidk =f uwJo
h al wGu olwdk@ygvmwJah pmifav;awG/ ykq;dk av;awGeJ@
wef;pD;vkyo
f u
l dk vmbfx;dk ygw,f? tJ'v
D v
dk mbfx;dk wJo
h u
l dk &du
k w
f w
Jh w
k u
f ae&ma&GoGm;yg awmhw,f? tusO;f om;awGqu
D
rw&m;&vdu
k w
f Jh t0wftpm;awGupdk k tup0efxrf;awGudk jyefa&mif;+yD; tav#mftpm; jyKvky=f uygawmhw,f?
(i) *dvzf rf;enf;
axmifupdk a&mufvmwJh tusO;f om;opfawGudk yHpk aH rmif;wJt
h cef;rSm rw&m;&du
k Ef Surf a_ =umifh a=umufvef@aewJh tusO;f om;
awGxu
J ydik &f mqdik &f mawGeJ@ *dvaf &G;zdk@ twGuf tjcm; taqmifu wef;pD;vl}uD;awG/ axmifusEpS }f uD;orm;awG a&muf&v
Sd mygw,f?
olwdk@eJ@ow
d o
Jh q
l &dk if
&du
k Ef u
S af ewJw
h ef;pD;eJ@
em;vnfr,
_ +l yD;
yHpk cH ef;xJuae
ac:xkwo
f mG ;ygw,f?
'grsKd ;udk tydik o
f m;vdk@axmiftac:ta0:t& od&ygw,f?
*dvaf &G;wJh wef;pD;usawmh oloabmuswJh csmwdwu
f adk wG@+yDqrdk jS zifh &du
k af ewJw
h ef;pD;udk ol@tydik o
f m;vdk@ oGm;ajymygw,f?
tJ'rD mS awmh a&G;+yD;om; csmwdwt
f em;rSm wAke;f Ake;f jrnfatmif csmwdwf a=umufvef@atmif ESpq
f wd;k &dkujf yygw,f?
(1)em&Davmuf=umatmif &dkuEf u
S jf y+yD;wJh tcgusrS *dvaf &G;r,fh wef;pnf;u a[haumif/ 'gigt
h ydik o
f m;uG vdk@ypHk cH ef;wef;pnf;udk
rsupf rd w
Sd jf yvdu
k yf gw,f? tJ'aD wmhrS yHpk cH ef; vl}uD;u
rif;tydik o
f m;qdv
k nf; apmapmpD;pD;u ajymwmr[kwb
f ;l uGm/ uJ'gq&dk if yHpk aH rmif;aewJh vltyk x
f J uxGuf qd+k yD; vufn;_d xd;k jywJh
csmwdwaf v;udk ac:xkwv
f u
dk yf gw,f? +yD;awmh csmwdwaf &SrSmyJ rif;rsuEf mS eJ@rdk@ igxw
k af y;vdu
k w
f maemf/ Edk@rdk@qdrk &bl; vdk@
yHpk aH rmif;wef;pnf;u *dvaf &G;wef;pnf;udk ajymvdu
k yf gw,f? tJ'cD smwdwu
f vJ axmifut
dk ckrS pa&mufwmqdak wmh
axmifta=umif;bmrS em;rvnf ao;ygb;l ? 'hga=umifh t&du
k t
f ESuaf wG =um;xJu ol@udk u,fwifvu
dk w
f Jh oluydk J r[m
aus;Zl;&Si}f uD;yrm ,H=k unf ud;k pm; oGm;ygw,f?
tm;ud;k txif}uD;wJph w
d af wG jzpfay:cJw
h ,f qd&k ifvnf; 'g[m axmifudk rae@wpfae@urSa&mufvm+yD; vlrqefwJ@
&du
k Ef u
S rf a_ wGa=umifh a=umuf&GH wkev
f y_ rf _ ay:&ygw,fqw
dk m tqef;awmh r[kwyf gb;l ? 'gigt
h ydik o
f m;vdk@ajymqdck w
Jh meJ@
ywfouf+yD; tJ'w
D ef;pnf;qdkwv
Jh u
l dk csmwdwcf rsm wpfcgrS rjrifczJh ;l ygb;l ? yHpk cH ef;xJrmS &Sw
d Jh tusO;f om;awGxu
J rS bma=umifh ol@udk
a&G;xkwf u,fwifco
Jh vJqw
dk meJ@ yufouf+yD; wpfcgrS rar; =unfch w
Jh m tJ'cD smwdw&f Jh trSm;ygy?J
'Dvedk J@ u,fwif&iS f wef;pnf;vkyo
f u
l 'kw,
d ajrmufpnf;&H;k wJt
h aeeJ@ a&uefu bkwu
f idk ef J@ tay;t,l ajcvSr;f w&yfjyif+yD;
nSEd i_d ;f r_awG jyKvkyyf gw,f? axmiftusO;f om;awG tm;vH;k a&csKd ; &wJt
h csed f a&mufwt
Jh cgrmS wef;pnf;&Jh csmwdwaf v;u
a&csKd ;zdk@a&uefudk oGm;ygw,f?
wef;pnf;eJ@}udKwif vuf0g;csif;&du
k x
f m;wJh a&uefbm,mu a&udk nDnn
D mnm rcyfvdk@/ aemuf qkw+f yD; a&csKd ;vdk@q+dk yD; csmwdwu
f dk
tjypf&mS +yD; a&uefrmS yJ acG;&du
k /f EGm;&du
k f &du
k yf gawmhw,f? }udKwif tuGucf sxm;wJt
h wdik ;f wef;pD;u &kww
f &uf tem;rSm ay:vm+yD;
a[haumif/ 'gigch smwdwu
f /G rif;em;rvnfb;l vm;
qd+k yD; a&uefbm,mudk rsupf rd w
Sd +f yD; [de;f a[mufygw,f? a&uefbm,m&Jh wkwcf surf sm; &yfwef@ oGm;ygw,f? +yD;awmh
ajymajymqdq
k ydk J igeJ@twl a&vdu
k cf sKd ;vdk@ ajym+yD; csmwdwu
f dk ac:xkwo
f mG ;ygw,f? wef;pnf;&Jh ol@tay:,H=k unftm;ud;k vmatmif
qGaJ qmifcsuaf wGudk csmwdwcf rsm bmrSrodyJ olac:&m aemufuv
dk u
dk +f yD; omreftusO;f om;awG (15)cGuo
f mcsKd ;&wJt
h qifu
h ae
a&ZvHek J@}udKufoavmuf cyfcsdK;vdk@ &wJt
h qifu
h dk a&mufomG ;awmh t}uD;tus,f aysmaf eygw,f?
pdwx
f u
J ae r[maus;Zl;awG wifaeayr,fh ol@tajctaeu Adv
k v
f v
dk /dk *dvv
f v
dk dk jzpfaewmudk owdrjyKrd&mS ygb;l ? &ufwpf&uf
ukev
f eG o
f mG ;+yD; aemufwpfae@usjyefawmh tvkyaf vbmcswmeJ@ csmwdwf xyf+yD; &ifqdkif&ygw,f? tvkyaf vbmbkwu
f wef;pnf;&Jh
yxrenf;awGt& csmwdwu
f dk rdvm bkwx
f J xnfv
h u
dk yf gw,f? csmwdwv
f nf; tlwt
d al =umifeJ@ rdvm bkwu
f adk &mufomG ;ygw,f?
rdvm uefa&mufawmh ol@urdk v
d m bkwu
f idk u
f rdvm awGukd vufeJ@jcpf+yD;oGecf idk ;f / usKH ;cdik ;f ygw,f? em&D0ufavmuf=umwJt
h cgrmS
csmwdwcf rsm rdvm &Jh 'kuu
Q kd 0fwpfcv
k dk cHpm;aewke;f jAKef;qdk ol@&u
J ,fwif&iS f }uD; wef;pD; a&mufvmygawmhw,f?
a[h/ 'grif;udb
k ,focl idk ;f wmvJ/ [m[dak umifawGawmh yg;&du
k cf &H awmhryS /J a[h'gigv
h u
l /G 'Drv
d m uae csucf si;f bkwaf jymif;prf;
wdik yf ifuu
dk +f yD;om;
olk@&Jhtaygi;f tygawGu
[kwu
f q
Jh u
dk m
csmwdwu
f dk
oufawmifo
h ufom&Sw
d Jh
tvkyb
f w
k u
f dk
ajymif;ay;vdu
k yf gw,f? tJ't
D cgrw
S ef;pD;u csmwdwu
f dk
36
csmwdw/f
axmifxrJ mS ausmaxmufaemufcrH &S&d if
rif;ud0k idk ;f +yD;
xnfo
h mG ;vdrf@r,f/
iguvnf;
rif;tem;rSm
tcsed jf ynfah eEdik w
f mr[kwb
f ;l / 'gayr,fh rif;igeJ@ twlwal ewmrsm;&if axmifxu
J vlawGu igeJ@ywfoufw,fq+dk yD; rif;udk
b,faumifrS xd&aJ wmhrmS r[kwb
f ;l / aemufq;Hk wpfcck jk zpf&ifawmifumG rif;igeh mrnfajym+yD; &Si;f vdk@&w,f/ 'ga=umifh rif;igeJ@twlwl
vmaeygvm;qd+k yD;csmwdwu
f dk *dvv
f yk zf dk@twGuf teD;uyf pnf;&H;k ygw,f? tajccHu &d;k om;+yD; ausmaxmuf aemufcH
trSo
D [JuvJr&S/d
ynmA[kow
k uvnf;
enf;&SmwJh
csmwdww
f pfa,muf[m
wef;pD;&Jhpum;a=umifh
ode;f qk}uD;
t}udr}f udraf yguo
f vdk cHpm;oGm;&r,f qdw
k m aocsmygw,f?
oleJ@omtwlwal e&if r[muHx;l &Sif wpfa,mufvdk t&du
k t
f ESucf /H tESyd t
f pufrcH&yJ aumif; aumif;pm;/ aumif;aumif;ae&+yD;
Adv
k w
f pfyg; jzpfvmEdik w
f ,fvdk@ awG;+yD; wef;pnf;eJ@ twlwal ezdk@ vG,v
f ,
G f uluyl J acgi;f ndwf vufcv
H u
dk yf gw,f?
(p)*d
*dvjf zpfatmifvyk ef nf;
wef;pnf;&hJ t=uHtpnf&&Sd Sd zdwaf c:csuu
f dk csmwdwv
f ufcHvu
dk +f yD; tJ'n
D rSmyJ twlwl oGm;a&muf tdypf ufygawmhw,f? nzuf
tdy,
f mcsawmh axmifusvmwJh vlopfawGudk vlawG jynfu
h syaf eatmif rsm;vGe;f vSwt
Jh wGuf rdvm uefem;rSm zsmtpkwaf wGeJ@
ae&mcsygw,f? tJ't
D xJrmS csmwdwrf ygygb;l ? wef;pD;em;rSm zsmaumif;aumif;/ tdy,
f mcif;/ apmifaumif;aumif;awGeJ@ tdy&f w,f?
naewke;f u xrif;pm;csed rf mS csu[
f if;/ csux
f rif;eJ@pm;&vdk@ axmifuswmudak rh+yD; taysm}f uD;aysm/f aus;Zl;&Sif u,fwif&iS }f uD;udk
E_wu
f wzGzG aus;Zl;wifaeav&J?h 'gayr,fh csmwdw&f Jh aysm&f i$ rf a_ wG[m nOfOh ;D ,HrmS yJ pwif vGipfh ifomG ;ygw,f?
n(9)em&D tdycf sed +f yD;awmh axmifwpfcv
k ;Hk bm,m&Jh wpfcsuw
f pfcsuaf tmfou
H vGv
J dk@ wdwq
f w
d f aeygawmhw,f? csmwdwu
f dk
e*du
k wnf;u t}uHeJ@ pnf;&Hk;cJw
h Jh wef;pnf;u oleJ@twl vdiq
f ufqzH dk@ csmwdwu
f dk pwif aoG;aqmifygw,f? napmifb
h m,m&Jh
tdycf sed /f acgi;f awGb,forl S raxmifeJ@/ axmifvdk@uawmhww
k v
f mr,fqdw
k J@ +cdr;f ajcmufou
H vnf; =um;ae&ygw,f?
csmwdwjf zpfocl rsm tdyaf e&muae xdik rf &/ xr&/ xGuaf jy;vdk@vnf;r& jzpfaewke;f axmif0efxrf;udk atmfac:zd@k }udK;pm;jyefawmh
ol@aemufausmu wef;pD;&Jh oHcseG }f uD;u axmufxm;wm awG@&w,f? ae@cif;zufwek ;f u ol@&u
Jh ,fwif&iS [
f m nzufrmS bDv;l qdw
k m
ckawmh csmwdwo
f o
d mG ;yg+yD? 'gayr,fh odwht
J csed [
f m aESmif;oGm;cJyh g+yD?
reufusvdk@[w
dk idk /f 'Dwidk v
f yk &f if toufeJ@u,
dk f td;k pm;uGo
J mG ;r,f
vdk@+cdr;f ajcmufygw,f? csmwdw[
f m ppfwyfu ppfom;wpfa,muf jzpfygw,f? cGi&fh ufausmv
f eG f ysuu
f u
G w
f mudk wyfajy;vdk@
w&m;&H;k u owfrw
S +f yD; axmifusvmwJo
h l jzpfygw,f? 'gudk tcGiafh umif;,l+yD; wef;pnf;&Jh taygif;tygawGu reufr;dk vif;awmh
csmwdwu
f dk ppforD; vdk@0idk ;f ac:=u/ csmwdwu
f dk &Sif vdk@jyefx;l cdik ;f eJ@ w0g;0g;eJ@ 0dik ;f &,f=u/ avSmifajymif=uygw,f?
vlwpfa,muf t"rRusicfh &H wmudk vlrqefpmG
0dik ;f &,f ae=uygao;w,f? tjrifrawmfwJh vlawGu axmifxu
J
'Dvt
dk Edik u
f sirfh a_ wGudk axmifr;_ udk wifjy=uaomfvnf;
um,uH&iS af wG wifjyrS ta&;,lr,f/ rif;wdk@ vufy;l vuf=uyfrrdyJ vm+yD;&H;k rwifeJ@ jyefajym v$wv
f u
dk yf gw,f?
'Dupd aP wGrmS axmifr;_ ud,
k w
f idk u
f rodcsiaf ,mifaqmifae=u+yD; wpfzufu tm;ay; tm;ajrSmuf jyKaeygw,f?
t"rRvid w
f l qufqrH r_ sKd ;udk omreftusO;f om;awG tcsi;f csi;f jyKvkyw
f m r&So
d avmuf &Sm;+yD; axmiftyk cf sKyfa&;twGuf
wm0efwpfpw
Hk pfck ,lxm;wJh olawGuom &mE_e;f jynfeh ;D yg; usK;vGe=f uwm awG@&ygw,f? jrefrmEdik if t
H wGi;f emrnfq;dk eJ@
ausm=f um;vSwJh axmifawGteuf tif;pdeaf xmif[m vdiw
f t
l "rRjyKusirfh a_ wGu jzpf&;dk jzpfpOfawGvdk jzpfaeygw,f? tjcm;aom
axmifawGrmS vJ 'Dvdk jzpf&yfawG &Sad eayr,fh tif;pdeaf xmif[m tjzpfrsm;qH;k jzpfygw,f
tJ'v
D dk vdiw
f q
l ufqaH &;uae wqifh tdwcf st
f idk fADG Adik ;f &yfpfy;dk ul;pufysH ESu
Hh m attdik 'f t
D ufa&m*g jzpfymG ;r_Ee_ ;f vJ
jrifw
h ufvmygw,f?'Dvt
dk jzpfawGudk e0wppftyk pf u
k
olwdk@tusKd ;pD;yGm; rxdcu
dk b
f ;l
qdu
k m vspv
f #K&_xm;ygw,f?
tusO;f axmifawG&Jh nzuf vlajcwdwcf sed af wG[m t"rRvid w
f q
l ufqrH a_ wG tjyif axmifwiG ;f vlowfyGJ awGvnf; +cdr+fh cdro
fh J
usi;f y=uww=fuygw,f?
tcef;(6)
(u)axmif
axmifwiG ;f Adv
k v
f yk GJ
axmifxrJ mS ae&wke;f axmifwiG ;f Adv
k v
f =k uwJh wdu
k yf aGJ wGeJ@ ywfouf+yD; ajymjycsiyf gao;w,f? [d;k t&ifacwfawGwek ;f u
axmifuadk &mufvmwJ@ tr_awGxrJ mS (302) qdw
k J@vo
l wfre_ J@ axmifusvmwJo
h al wG tifrwef &Sm;yg;vSygw,f? vlowfre_ J@
axmifusvmwJh tusO;f om;qd&k if usew
f t
Jh usO;f om;awGu zdef@zed f@wek af tmif a=umuf&GH &ygw,f?
tJ'v
D dk omreftusO;f om;awGu olwdk@uadk =umuf&G H &ovdk tup0efxrf;awGuvnf; uset
f usO;f om;awGudk tkycf sKyfzdk@twGuf
ae&may;wwf=uygw,f? 'gayr,fh e0wacwfrmS awmh yk'rf (302) vlowfru
_ yvlysaH tmif rsm;jym;vSwmudk awG@&+yD; tJ'D
yk'rf orm;awG tcsi;f csi;f axmifwiG ;f ae&mvkwJh (Adv
k v
f w
k )Jh udpaP wG qufwu
dk jf yKvkyv
f mygawmhw,f?
37
emusiaf evdk@ axmifq&m0efuadk c:ay;/ rac:ay;&if jy\em&Smr,f qd+k yD; jyefajymygw,f? tJ'aD wmhrS 0efxrf;u q&m0ef
rtm;ao;vdk@ rvmEdik af =umif; jyefajymvdu
k yf gw,f?
tJ'rD mS om;om;u ol@wu
dk cf ef;wcg;udk zGiafh y;zdk@ awmif;qdyk gawmhw,f? txufu n$e=f um;xm; aoma=umifh zGirhf ay;Edik b
f ;l vdk@
0efxrf;u jyefajymvdu
k af wmh om;om;u a'goxGu+f yD; 'gq&dk ifaxmifyidk u
f dk ac:ay;vdk@ xyfajymygw,f? axmif0efxrf;vnf;
bmrSjyefrajymawmh
f adk c:ray;&if awG@=uao;wmaygh vdk@}udr;f 0g;ygw,f? tJ'aD emufyidk ;f om;om;wpfa,muf
at; . . . &w,f/ rif;wdk@ axmifyidk u
ppfacG;wdu
k t
f cef;(9)xJrmS +idrcf suo
f m; aumif;aeygawmhw,f? tJ'v
D pdk pfacG;wdu
k rf mS om;om;eJ@ 0efxrf;wpfa,muf tqifrajy
jzpfaecsed rf mS wdu
k w
f u
dk q
f idk q
f idk f w&m;&Hjk yefawGudk axmifxu
J rde;f a*s;vfu axmifr;_ }uD;jrifv
h w
S kd@ tkypf u
k rl;,pfaq;eJ@ ydu
k q
f aH wGudk
&SmazGa&; 0ifaeygw,f? 'Dvadk xmifwiG ;f &SmazG;a&;0ifwmudk axmiftac:t&wvmpDw,fvdk@ ac:ygw,f?
tJ'v
D dk wvmpD;aecsed rf mS w&m;&H;k jyefxu
J uHq;dk olwpfa,muf rsupf ad wGeaD ewmeJ@
rif;&H;k rSmaq;csvmw,f r[kwv
f m;/ rif;rvdref J@/ igurdk eS rf eS fajymprf;
tJ't
D csKyfom;udk +cdr;f ajcmuf+yD; ppfygawmhw,f? aq;&Hu
k
ppfcsu,
f yl gw,f? 'gayr,fh aq;&H&k Jh ppfcsurf vmcifrmS yJ
rde;f a*s;0efxrf;awG&Jh wpfzufouf qH;k jzwfcsurf sm;a=umifh tcsKyfb0eJ@ w&m;&H;k xGuaf e&wJh tJ't
D csKyfom;udk a'guaf wG/
ajcusi;f awGcwf+yD; ppfacG;wdu
k u
f dk jypf'%fq+dk yD; ydk@vu
dk yf gw,f?
ppfacG;wdu
k rf mS tcef;(10)cef;&Sw
d t
Jh euf tjcm;tcef;awGrmS rxm;yJ jy\emaumif om;om;&Sw
d Jh tcef;(9)rSm xm;vdu
k yf gw,f?
aemufwpfcu
k awmh usaemfwdk@ xrif;pm;0dik ;f rSm xrif;twlwpl m;+yD; tvky}f uD;rSm tvkyv
f yk &f wJh udjk rifOh ;D vnf; wvmpDwt
Jh cgrmS
jy\emwuf+yD; ppfacG;wdu
k u
f dk a'gucf wf/ ajcusi;f jypf'%feJ@ ydk@cv
H u
dk &f ygw,f?
udjk rifOh D;[m yk'rf (120)eJ@ axmifusvmwJh tusO;f om;wpfO;D jzpfygw,f? olwdk@wvmpDwek ;f u ydu
k q
f t
H acguu
f av;wpfck
rdomG ;vdk@yjJ zpfygw,f? udjk rifOh ;D udv
k nf; jy\emaumif om;om;&Sw
d Jh tcef;(9)xJrmS yJ aemufwpfa,mufeJ@ twlwl aecdik ;f ygw,f?
tJ'rD mS om;om;u ppfacG;rSm tjcm;wdu
k cf ef;awG &S&d ufom;eJ@ ol@tcef;xJrmS yJ(3)a,muf rxm;zdk@ 0efxrf;udt
k a&;qdyk gw,f?
ppfacG;wdu
k 0f efxrf;u ol@ub
dk mwpfceG ;f rS jyefrajymyJ tcef;(9)xJrmS yJ vlo;Hk a,muf pkxm;vdu
k yf gw,f? ppfacG;wdu
k &f Jh tcef;awGu
tjcm;wdu
k cf ef;rsm;eJ@ rwlyJ xl;jcm;wJ tcsuw
f pfcsuf &Syd gw,f? tJ't
D csuf uawmh wdu
k cf ef;&Jh axmifw
h pfzufrmS tayg/h
tav;oGm;zdk@ twGux
f m;xm;wJh *efzvm;wpfv;Hk &Syd gw,f?
tdro
f mwufwt
Jh cgrmS *efzvm;udk cGxidk x
f m;wJt
h wGuf =um=umxdik &f if ajcovH;k awG awmifw
h if;vmygw,f? 'ga=umif5h (n)awGu
0dik ;f +yD; axmifyidk b
f =dk unfudk wifjy=uvdk@ axmifyidk b
f =dk unfu *efzvm; wpfzufwpfcsupf rD mS tkwcf EJ pS v
f ;kH qifh ay;xm;ygw,f?
tkwcf EJ pS v
f ;Hk pm tjrifu
h ae aemufaz;oGm;&wm tawmfu
h kd tqifajyygw,f? axmifyidk b
f =dk unf&Jh vdu
k af vsmr_a=umifh 'Dvdk
tkwcf aJ v;eJ@ bmeJh jzpfvmwma=umifh tkwcf aHk v;jzpfatmif wifjycJ=h uwJh 5(n)awGu tJ't
D w
k cf aHk v;rSm bd=k unfaumif;r_vdk@
a&;xd;k xm;wmudk useG af wmfwdk@ avbmudpjP ypf'%feJ@ ppfacG;wdu
k rf mS ae&pOfwek ;f u awG@jrifc&Jh ygw,f?
om;om;u tJ't
D cef;xJudk t&ifO;D qH;k a&mufEiS w
fh o
Jh jl zpfvdk@ tdro
f mwufwJh tkwcf u
Hk dk ajcusi;f eJ@ &du
k jf zKwfxm;wmudk b,forl S
rodvu
dk yf gb;l ? ntdycf sed f a&mufwt
Jh cgrmS om;om;u t0ifaygu0f rSm oltyd zf dk@ae&m owfrw
S yf gw,f? +yD;awmhujdk rifOh ;D eJ@
tcsKyfom;udk ajc&if;zufu tdro
f mwufwJh *efzvm;em;rSm tdyzf dk@ oluyJ ae&mcsay;ygw,f? n(9)em&Dx;dk awmh udjk rifOh ;D eJ@
tcsKyfom;uvnf; to/D;oD; ud,
k afh e&mud,
k f tdy=f uygw,f?
noef;acgiaf vmuf tm;vH;k tdyaf rmusaewJh tcsed rf mS tdro
f mwufwJh *efzvm;em;rSm tdyaf ewJh udjk rifOh ;D udk om;om;u
ajcaxmufeJ@uef+yD;E_;dk ygw,f? rif;[db
k ufaxmifrh mS oGm;tdyf
qd+k yD;ajymygw,f? udjk rifOh ;D uvnf; tdyf,mu&kww
f &uf
E_;d cHvu
dk &f vdk@ a'go xGuo
f mG ;ygw,f? noef;acgif tcsderf awmf jy\em rwufcsifwma=umifh reufusryS J 0efxrf;udak jym+yD;
tcef;ajymif;aer,fvdk@ qH;k jzwf+yD; wpfzufudk ajymif;a&Gtdyv
f u
dk yf gw,f? 'Dvt
dk yd ,
f m ajymif;tdyv
f u
dk w
f m[m udjk rifOh D;twGuf
tifrwef uHaumif;oGm;w,fqw
dk m c%t=umrSmyJ odvu
dk yf gawmhw,f?
om;om;[m ol@&Jh ajzusi;f eJ@a'guu
f dk aoaocsmcsmjyifqif/ ol@yq
k ;dk udk jyefjyif0wfygw,f? tdro
f mwufwJh *efzvm;ab;u
tkwcf w
J pfv;Hk udk qGjJ zKwfvu
dk +f yD; ol@eab;em;u tdyaf rmusaewJ@ tcsKyfom;&Jh OD;acgif;udk vufxu
J tkwcf eJ J@ tcsufaygi;f rsm;pGm
xkcsvu
dk yf gw,f? tm;yg;w& ol@pw
d f auseyfavmufatmif &du
k +f yD;csed rf mS tcsKyfom;crsm toHawmif rxGuEf idk &f mS yJ toufZ0D ed f
csKyf+idr;f oGm;ygw,f?
'Dtjzpftysuu
f dk
tptqH;k
jrifvu
dk &f wJh
udjk rifOh ;D wpfa,muf
aoG;ysufrwwf
cHpm;vdu
k &f ygw,f?
a=umuf&GH wkev
f y_ rf }_ uD;pGmeJ@ wm0efus 0efxrf;awGukd atmf[pfac:ygw,f? nzuf wm0efus 0efxrf;awGeJ@ axmifyidk w
f dk@
ppfacG;wdu
k u
f dk csucf si;f a&muf&v
Sd mygw,f? a&mufa&mufcsi;f olwdk@awGu om;om;udk vufeufcszdk@ ajymygw,f? om;om;
vufeufcs +yD;wJt
h cgrmS axmifyidk u
f tcsKyfom;udk bmha=umifh owf&wmvJvdk@ ar;awmh olreufwnf;u oGm;emaevdk@
39
i&SOu
fh ol@vufxu
J awmif,moH;k aygujf ym;eJ@ jra*gi&f Jh vnfyif;udk tm;ukef ckwcf svu
dk yf gw,f? vnfyif;eJ@ acgif;[m jywfvrk wwf
jzpfomG ;awmh ig;&SOw
fh dk@tygt0if 'Dtjzpftysuu
f dk tptqH;k =unfah e=uwJh olawGtm;vH;k =uufaoao oGm;ygw,f?
axmif0efxrf;awGeJ@ axmifrLS ;ud,
k w
f idk f yg;pyfta[mif;om;jzpf+yD; jrifuiG ;f udk taoyrm pdu
k =f unfh aeygw,f? ig;&SOw
fh dk@ ud,
k w
f idk f
a=umifawmifawmif jzpfomG ;+yD; ol@wynfah usmaf wGu jra*giaf ooGm;wm used ;f ao+yDvdk@ ajymrS rde;f a*s;axmifr;_ }uD;vSjrifu
h dk
ac:cdik ;f ygw,f?axmifr;_ }uD;vSjrifv
h mrS vufeufcsEidk rf ,fvdk@ajymrS axmifr;_ }uD;udk oGm;ac:ay;ygw,f? c%t=umrSm
axmifr;_ }uD;vSjrifh vlowfrj_ zpfwaJh e&mudk a&mufvmygawmhw,f? axmifr;_ }uD;vSjrifh a&mufwmeJ@ ig;&SOefh J@ taygi;f tyg(2)OD;wdk@[m
olwdk@cE<mud,
k af y:u axmift0wftpm;awGudk wpfcrk usef tukecf sw
G v
f u
dk f ygw,f? +yD;awmh axmifr;_ vSjrifu
h dk
usaemfwdk@ vlwpfa,mufudk owfvu
dk +f yD/ tJ'aD wmh usaemfwdk@udk aemufr_ &H;k xGu&f rSm jzpfwt
Jh wGuf &Jvuftyfyg?
usaemfwdk@upd &P eJ J@ qdik o
f mG ;+yD/ tusO;f OD;pD;XmeeJ@ rqdik af wmhb;l / usKyfwdk@ cE<mud,
k rf mS bmt&_;d &mrS r&Sb
d ;l aemf/ tJ'aD wmh
axmifr;_ }uD;wdk@(tup)0efxrf;awG &du
k zf dk@jyifaewm ud&k yk o
f rd ;f ygvdk@ awmif;qdyk gw,f
axmifr;_ }uD;vSjrifu
h ol@ 0efxrf;awGzufvn
S +fh yD;uJ/ uJ/ rif;wdk@bmrSrvky=f ueJ@ vdk@ajymqd+k yD; ig;&SOfw
h dk@qu
D
vlowf&mrSm
toH;k jyKcJw
h Jh vufeufawGudk odr;f ,lygw,f? ('Dae&mrSm wpfcsuw
f ifjyp&m wpfc&k ySd gw,f? wpfcgwek ;f u axmifxrJ mS oHcseG u
f dk
toH;k jyK+yD; vlowfcw
Jh Jh tusO;f om;w&m;cH wpfa,mufukd tusO;f OD;pD;Xmeu 0efxrf;awG0idk ;f +yD; &du
k Ef Su+f yD; ol@tr_udk
w&m;&H;k xkwyf gw,f? w&m;&H;k udk a&mufwt
Jh cgrmS w&m;cHjzpfou
l ol@&t
Jh uFsu
D cdk sw
G +f yD; ol@ausmuke;f u tup0efxrf;awG
vlrqefpmG &du
k Ef u
S x
f m;wJh '%f&mawGudk w&m;cGiu
f trsm;jynfol a&SarSmufrmS jyovdu
k yf gw,f? tJ'aD wmh 0dik ;f &du
k w
f Jh
axmif0efxrf;awG tm;vH;k jy\emjzpf+yD; 'Dt;D (DE) 0ifomG ;ygw,f? tusO;f om;twGi;f vlowfrj_ zpfygu xdt
k r_[m tr_uidk &f eJ J@
w&m;&H;k wdk@eJ@om oufqidk fomG ;+yD; axmifwiG ;f
pnf;urf;csKd ;azmufr_ tao;tr$m;av;awGom axmif0efxrf;awGe@J
oufqidk yf gw,f? )
jra*gi[
f m tifrwefrS toufjyif;+yD; ol@ucdk sxm;wJh }udK;rdef@jypf'%feJ@ raoyJ i&SO&fh Jh aygujf ym;vufcsuef Jh ao&a=umif;
jra*gief J@twl }udK;wdu
k rf mS aecJzh ;l wJh autef,u
l u&iftrsKd ;om; zxD;rsm;uajymjyvdk@ ol@}udK;b0udk odc&Jh ygw,f? 19851988rqv tpd;k &jyKwfceH ;D tcsed rf mS tif;pdeaf xmifudk tkycf sKyfwJh oluawmh axmifyidk pf deaf X;yJjzpfygw,f?
axmifouf&ifah ewJh axmifobmawG/ &mZ0wfvq
l ;dk }uD;awG a,musmF ;wefrJh &Sif vdk@ xl;oGm;&atmif tusO;f om;tm;vH;k u
zdef@zed f@wek af tmif a=umuf&wJh axmifyidk w
f pfa,muftjzpfeJ@ emrnf}uD;ygw,f? 'ga=umifh axmifyidk pf ed af X; tkycf sKyfpOfumvu
'Dvpdk mcsKd ;av;&Sw
d ,fvdk@ trsm;uajym=uygw,f? uke;f rSm arGayG;/ a&rSm ia&G;/ axmifrmS pdeaf X;wJ?h axmifyidk pf ed af X;[m
tusO;f awGtay:/ axmif&mZ0ifvq
l ;dk awGtay:rSm atmifyaGJ wGc=H uayr,fh tJ'aD tmifyu
GJ =um=umrcHcyJh gb;l ?
olcsKyfuidk cf w
Jh Jh axmifvq
l ;dk awG vGww
f t
Jh cg axmifyidk pf deaf X;&Jh orD;udk tusO;f OD;pD;Xme0if;rSmyJ rk'ed ;f usio
fh mG ;cJv
h dk@ &l;rwwf
cHpm;&w,fvdk@ =um;od&ygw,f? tJ'aD xmifyidk pf ed af X;&Jh vufxufrmS axmifxu
J dk jra*giq
f w
dk Jh tusO;f om;wpfa,muf
a&muf&v
Sd mygawmhw,f?jra*gi[
f m &mZ0wfra_ wG t}uD;tus,u
f sL;vGecf +Jh yD;/ vlowf/ ypPn;f vk/ rk'ed ;f usi/fh tavmif;azsmuf
pm&if;0ifwpfa,mufrdk@ w&m;&H;k u ol@uadk o'%ftrdef@ csrw
S cf yJh gw,f? jra*gi[
f m ol@&t
Jh r_twGuf t,lcHvm$ cHtqifq
h ifh
wifcaJh yr,fh +rdK@e,f/ wdik ;f /A[dk tqifah wGu yvyfvdu
k v
f dk@ tJ'w
D ek ;f u Edik if aH wmforRw}uD;OD;pef;,kxu
H dk aemufq;Hk tqift
h aeeJ@
t,lcv
H m$ wifoiG ;f ae&wJh tcsed jf zpfygw,f?
rqvtpd;k &vufxuf tusO;f axmiftwGi;f }udK;ay;pepfu pDe,
D mtvdu
k f tvSnu
fh s yHpk jH zpfygw,f? jra*gi[
f m ol@&Jh
tr_&;_H aerSe;f odomG ;+yD; 'Dwpfacguf }udK;ay;cH&r,ft
h vSnu
fh
ol@tvSnjfh zpfwma=umifh ao&rSmudk tvGew
f ek v
f y_ af eygw,f?
'ga=umif}h udK;rdef@udk tenf;i,f a&SmifuiG ;f Edik af tmifq+dk yD; jra*giw
f pfa,muf &ky&f iS &f dkuyf gawmhw,f? &ky&f iS &f du
k w
f ,fqw
dk m ydy&d &d d
[efaqmifwmudk ajymwmyg? ol&yk &f iS &f u
dk w
f Jh yHpk u
H ol@atmufyidk ;f ajcaxmufaooGm;wJh yHpk [
H efaqmif+yD; ao;rSe;f / cs;D rSe;f rodatmif
wu,fu
h dk [efaqmifaumif;aumif;eJ@ o&kyyf gyg [efaqmifygw,f? jra*git
f ckvdk [efaqmifaewmudk axmifq&m0eftm;vH;k u
ouFmruif;jzpfaeygw,f?axmif&x
Jh ;Hk pHt& }udK;rdef@ ao'%ftrdef@ qdw
k m owfcsiw
f dki;f owfvdk@ r&=uygb;l ? owfrw
S x
f m;wJh
use;f rma&;pHcsed /f pHne$ ;f awGeJ@ udu
k n
f aD =umif; q&m0ef&Jh aq;axmufccH suf ygro
S m }udK;ay;owfvdk@ &ygw,f? }udK;ay;cge;D
tusO;f om;[m use;f rma&;t& aumif;rGeaf e&ygr,f? axmifq&m0efawG[m jra*gi&f Jh ajcaxmuf atmufyidk ;f udk rD;&_d =unf/h
csw
d af wG/ tyfawGeJ@ aygu=f unfah yr,fh jra*giu
f vnf; wcsuu
f av;rS rwGef@/ rsupf rd suEf mS rysuyf J [efaqmifaumif;aeawmh
axmifq&m0efawGuvnf; a&m*gjrefjref aysmufuif;atmif aq;ukor_awG vky&f ygawmhw,f?
axmif0efxrf;awGvnf;jra*giaf jcaxmuf
jyefvnfaumif;rGe&f ef
ae@pOfvrf;av#mufzdk@
ol@&}Jh udK;wdu
k t
f cef;wcg;udk
t+rJziG afh y;xm;ygw,f? tJ't
D csed rf mS qd&k ifjra*giu
f dk }udK;ay;+yD;owf&if aemuftvSnu
fh sr,fh 0if;armifw@dk om;tzawGuvnf;
jra*giu
f dk vdak vao;r&Sd ud,
k zf &d ifzjd yKpk+yD; jra*gi&f t
Jh vdrf ray:zdk@twGuf tppt&m&m tm;ay;=uygw,f?
h m;
jra*gif awmifx
h m; . . . awmifx
41
0if;armifwdk@om;tzawG&Jh jypfru
_ vnf; xl;qef;wJh &mZ0wfr_ wpfcv
k dk@q&dk ygr,f? 0if;armifwdk@ usL;vGecf w
Jh Jh jypfr_&Jh tpuawmh
ol@wdk@trd af b;upD;yGm;+ydKifzuftcsi;f csi;f pD;yGm;a&;tm;+ydKif&muae avmbaZmrxdr;f Edik af wmhyJ wpfzufom;rdom;pk'u
k aQ &mufapwJh
&nf&,
G cf suef J@ vlowfrj_ zpfay:&wJt
h qifx
h d usL;vGecf =hJ uwmjzpfygw,f?
wpfzufeJ@wpfzuf&;dk &d;k wef;wef;pD;yGm;+ydKifqidk &f muae0if;armifwdk@p;D yGm;uspjyKcsed w
f iG w
f pfzufp;D yGm;+ydKifzufay:
ydrk t
dk aumuf}uH&ef }uHpv
D m=uawmhw,f? tJ'u
D mv&Jh &ufwpf&ufrmS olwdk@trd af b;u pD;yGm;+ydKifzufro
d m;pkxu
J vlrr,f
uav;i,fudk rnfow
l pfO;D wpfa,mufrS rodvu
dk w
f Jh tcsed rf mS
0if;armifwdk@om;tzawG wdik yf if+yD; uav;i,fudk
ausmufjyifeJ@xo
k wfum tavmif;udk 0if;armifwdk@ om;tzawGu olwdk@trd &f Jh tdro
f mab; tkw=f um;rSm jrKyfxm;+yD;
vuf&mazsmufcw
Jh m jzpfygw,f?
'ga=umifh 0if;armifwdk@om;tz[m vlowf/ tavmif;azsmufru
_ dk usL;vGecf w
Jh Jh vlowfw&m;cHawG jzpfygw,f? b,forl S
rod&v
Sd u
dk w
f Jh vlowfrv
_ dk@q&dk ayr,fh
wpfpw
Hk pfa,mufaomolu tJ't
D &mudk odjrifvu
dk yf gw,f? tJ'w
D pfa,mufu
tjcm;olrk [kwyf gb;l ? t&G,rf a&mufao;wJh 0if;armif&o
Jh m; jzpfygw,f? towfc&H wJh uav;i,feJ@ 0if;armif&o
Jh m;[m t+rJyJ
[dzk uftrd /f 'Dzuftrd f 0ifxGuf aqmhupm;aeus upm;zufawGjzpfygw,f? tcif;jzpfcJhwaJh e@u 0if;armifwdk@ om;tzawG uav;udk
ausmufjyifeJ@xo
k wfaewmudk acsmifwpfacsmifuae 0if;armif&o
Jh m;i,fav;u jrifawG@omG ;cJyh gw,f?
aysmufq;Hk oGm;wJh uav;i,f&Jh tavmif;udk &JeJ@qidk f&mu b,fvydk &J mS &Sm ajc&mvuf&m/ oJveG pf wpfcak v;rS rawG@yJ
jzpfaewJt
h csed rf mS
0if;armif&o
Jh m;ti,fav;[m
ol@trd u
f
tdro
f mudo
k mG ;zdk@
tifrwef
a=umufvef@aewmudk
oJveG pf &+yD;oufqidk &f meJ@ uav;&Jah usmif;u q&mrrsm; uvlowfr_ udk }udK;yrf;azmfxw
k =f uygw,f? 0if;armifom;i,fav;&Jh
xGuq
f cdk sut
f wdik ;f tdro
f mab;u tkwef &H u
H dk &SmazGazmfxw
k w
f Jh tcgrmS awmh ykyyf aG ewJh uav;tavmif; oufaotjzpf&&S+d yD;
w&m;&H;k rSm w&m;pGq
J I
dk uav;udo
k wfwJh 0if;armifwdk@ om;tzawGudk ao'%ftjzpf pD&ifcsuf csrw
S v
f u
dk yf gw,f?
jra*gi[
f m tJ'v
D &dk yk &f iS f&u
dk [
f ef aqmifae&if; 1988 ta&;tcif;umv tif;pdeaf xmifwiG ;f qlyrl j_ zpfawmh jra*giw
f pfa,muf
ajcaxmuftaumif;om;/ vuftaumif;om;eJ@ axmifxrJ mS
aomif;use;f aeygawmhw,f? 1988ta&;cif;+yD;awmh
rqvvufxufwek ;f u zrf;qD;axmifcscw
Jh Jh axmufvrS ;f a&; rsurf eS w
f ifO;D eJ@ jynfxaJ &;0ef}uD; bdek w
D dk@udk jyefvw
$ af y;wJh
vGw+f idr;f csr;f oma&;udk 1989ckEpS /f arvrSm e0w tpd;k &uay;ygw,f? tJ't
D rdef@eJ@ tusKHk ;0ifum jra*gief J@ 0if;armifwdk@om;tzawG
rqvtpd;k &vufxufu csrw
S x
f m;wJh aordef@}udK;'%fra_ wGu vGw+f yD; wpfoufwpfuseG ;f jypf'%fudk ajymif;vJcyJh gw,f?
jra*giw
f pfa,muf &ky&f iS &f dku[
f efaumif;+yD; trsKd ;rsKd ;}udK;yrf;cJv
h dk@ ao'%fqw
dk Jh }udK;rdef@u vGw+f yD;umrS 1991ckEpS w
f iG f
trSw(f 4)tdyaf qmifrmS a&uefbm,mb0eJ@ aemufwpf}udrf ao'%fjyefusomG ; ygawmhw,f? 'Dwpfcg ao'%fuawmh
jra*giw
f pfa,muf b,favmufyJ o&kyaf qmif aumif;ayr,fh toufjyef&iS f vmawmhrmS r[kwyf gb;l ?
tcef;(7)
(u)axmif
axmifaq;&Hq
k o
dk nfrmS
axmifaq;&Hq
k o
dk nfrmS (2)xyfaqmif taqmifjzpf+yD; axmifA;l 0aevm&if nmzuftjcrf;rSm &Syd gw,f? tJ'aD xmifaq;&Hrk mS
tkycf sKyfaewJo
h u
l awmh axmifq&m0ef a'guw
f mpd;k =unfqo
kd l jzpfygw,f?
a'guw
f mpd;k =unf[m axmifusvel mawGudk owfwaJh e&mrSm owif;}uD;vSwJh q&m0efwpf a,mufjzpfovdk ol@vufcsufeJ@
raooifyh J aoqH;k cJ&h wJh Edkiif aH &;tusO;f om; awGrenf;vSygb;l ? a'guw
f mpd;k =unf[m ociftm;&/ useG yf g;0qdw
k t
Jh wdik ;f e0w&Jh
vufuidk w
f w
k yf yD D tusO;f om;awGtay: r!mrwm &ufpufwwfygw,f?
ol@txufu olawGu enf;enf;qd&k if olursm;rsm; qd;k jyavh&ySd gw,f? 1990ckEpS w
f ek ;f u Edik if aH &; tusO;f om;5(n)awG
tpmiwfcH qENjywmvkyf wkef;u
tpmiwfc&H if a&ygraomufeJ@/ a&td;k awGjyeford ;f
vdk@axmif0efxrf;awGudk wdu
k &f u
dk !
f e$ =f um;cJo
h l wpfa,mufjzpfygw,f? tpmiwfcw
H u
dk yf GJ 0ifae=u olawGudk +zdKcGb
J dk@twGuf
ppfwyfawG/ &JawG/ axmif0efxrf;awGu tcef;awGudk tukezf iG /fh tusO;f om;awGudk yHkp}H uD;xdik cf idk ;f +yD; 0ifa&muf &du
k Ef u
S yf gw,f?
'gtjyif axmiftpmiwfcH wdu
k yf rGJ sm;udk +zdKcGw
J t
Jh cg axmiftjyifuae axmiftwGi;f u atmfoaH wG/ &du
k Ef u
S /f ykwaf rmif;oHawGpwJh
toHAvHawG r=um;&atmif pmOoDcsi;f udk axmifxrJ mS us,u
f s,af vmifavmif zGix
fh m;ygw,f?
axmif0efxrf;awGu qENjyolawGudk vlrqefpmG &du
k Ef u
S af ewJt
h csed rf mS a'guw
f mpd;k =unfu aemufuae ae+yD;
'Daumifu quf&u
dk v
f dk@ &ao;w,f/ 'Daumifu bmrSrjzpfao;bl;/ quf&u
dk f raooGm;&if +yD;a&m? usKd ;oGm;yJo
h mG ;vnf;
*&krpdu
k ef J@ igqufurk ,f rif;wdk@&u
dk o
f m&du
k f qd+k yD; axmif0efxrf;awGudk ajrSmufay; yifah y;cJw
h mudk tpmiwfcw
H u
dk yf rGJ mS vlrqefpmG
42
t&du
k cf v
H u
dk &f wJh 5(n)Edik if aH &; tusO;f om;awG rSwrf ad eygw,f? txl;ojzifh pmO oDcsi;f oH=um;&if olwdk@t&du
k cf H cJ&h wmudk
jyef+yD; owd&aerSm aocsmvSygw,f?
axmifxrJ mS aexdik rf aumif;jzpfvdk@ xrif;rpm;Edik &f if axmifuae qefjyKwfay;ygw,f? qefjyKwf[m b,fvrdk S
pm;vdk@r&atmif usaJ wmufaewJh xrif;&nfusu
J syJ J jzpfygw,f? axmifxrJ mS emzsm; ruse;f rmwJh olawG/ tpmtdraf 0'em&Siaf wGu
olwdk@trd af wGuae pm;vdk@&r,ft
h pm;tpmawG Oyrm -acguq
f aGJ jcmufxyk v
f rdk sKd ;udk rSm=uygw,f? tJ'v
D dk ypPn;f rsKd ;udk
axmif0ifpmuae &d;k &d;k ay;roGi;f yJ a'guw
f mpd;k =unf&hJ aq;axmufccH suyf gro
S m axmifwiG ;f ay;oGi;f ygw,f?
'DawmhrS tJ'v
D dk axmif0ifpmvufrw
S af wG a'guw
f mpd;k =unf[m 0ifaiGvrf;ajzmifch Jhovdk pm;ayguv
f J acsmifcyJh gw,f?
oleJ@tqifajywJo
h /l ol@udk ay;urf;aus;G arG;wJo
h q
l &dk if t&m&m acsmarG@ aeayr,fh ol@udk ray;urf;wJo
h q
l &dk if aooGm;vnf;
vH;k 0*&krpdu
k af wmhyg? ol[m vlemawGudk owfzdk@ twGuf aorif;&Jh ud,
k pf m;vS,f jzpfygw,f? axmifaq;&Ht
k ay:xyf[m q&m0ef&Jh
axmufccH sut
f jyif axmifydki&f Jh cGijfh yKcsuef J@om aexdik Ef idk w
f Jh ae&mwpfcjk zpf+yD; tif;pdeaf xmifaq;&Hrk mS trsm;qH;k aexdik Ef idk =f u
olrsm;uawmh tusO;f OD;pD;Xme&Jh ywfouforl sm; q&m0efudk vufaqmifwdk@ tca=u;aiG vpOfa=u;aiG rsm;ay;+yD; aexdik Ef dki=f uolrsm;
jzpfygw,f? trsm;pkrmS pD;yGm;a&; tqifajy acsmifvnforl sm; jzpf=u+yD; trSew
f u,f use;f rma&; csw
G ,
f iG ;f aeolawG
r&So
d avmufenf;ygw,f?
axmifaq;&H[
k m use;f rmoefprG ;f wJh abmufcsmawGeJ@ jynf=h uyfaewwf+yD; taqmifawGrmS awmh ,m;emawG/ use;f rma&;
csw
G ,
f iG ;f olawGeJ@ jynf=h uyfaewwfwm xH;k pHygy?J wpfcg usaemfwdk@ taqmif&Jh tcef;(8)rSm tusO;f om;wpfa,mufu tqkwaf &m*g
roufromjzpfaevdk@ nzufrmS wm0efuswJh 0efxrf;udk wifjyygw,f? tJ'0D efxrf;u nzufwcg; zGi&fh wmrvG,b
f ;l / aq;&Hu
k dk
nzufwufzdk@ cufw,fq+dk yD; aq;r_;vkyw
f o
Jh u
l
em;usyef Jh [dpk rf;/ 'Dprf;vky+f yD; rif;a&m*gu bmrSjzpfwmr[kwb
f ;l /
aq;vdyrf aomufe/Jh awmf=umae oufomoGm;vdrrfh ,f vdk@qu
dk m vlemudk trdik Ef adk q;jym;(2)jym; ay;+yD; jyefxu
G o
f mG ;ygw,f?
axmifu
aq;r_;ajymovdk
reufusawmh
tJ'v
D el mcrsm
oufomaysmufuif;oGm;vdu
k w
f m
toufyg
aysmufuif;oGm;wJt
h xdyd gy?J reufr;dk vif;awmh tdyaf qmifwcH g;awG zGif@wt
Jh cgrmS nwke;f u tqkwaf &m*gudk jyif;jyif;xefxef
cHpm;cJ&h wJh vlemuawmh at;pufawmifw
h if;ae+yD; vl@avmuuae pGef@cmG oGm;ygw,f? 'geJ@ axmifwiG ;f aoqH;k r_awGtwGuf
aq;ppfwmawGvyk af wmh q&m0efu
jrefjref0fusw
G o
f mG ;wmaygu
h mG / ol@rmS u aemuftr_wpfc&k Sdao;w,f wJ?h
omref tusO;f om;wpfa,muf[m axmifaq;&Hw
k ufzdk@ tcuftcJawG trsm;}uD;&Sad yr,fh aiGa=u;csr;f omwJh olawGu
axmifabmufcsmawGeJ@aygi;f +yD; aq;&Hrk mS wif tcef@om;ae&Hw
k ifruyJ axmifaq;&Hu
k ae tif;pdeaf q;&Hu
k adk wmif tvG,w
f ul
xGuv
f dk@&aeygw,f? 'Dae&mrSm pD;yGm;a&;yk'rf (5)eJ@ axmifusvm+yD; axmifaq;&Hrk mS aexdik w
f Jh w&kwo
f al X;wpfa,mufta=umif;
ajymjycsiyf gao;w,f? 'Dvdk ajymjywmuvnf; tJ'o
D al X;w&kw}f uD;tay: remvdk 0efwrdk a_ =umifrh [kwyf J tusO;f axmif,EW&m;
vnfywfyu
Hk uarmufur jzpfaeyHu
k dk ajymjycsiv
f dk@ jzpfygw,f?
pD;yGm;a&;yk'rf eJ@ axmifusvmwJh w&kwo
f al X;}uD;[m reufr;dk vif;qd&k if tjyifu a=u;td;k rSmjyD; pm;aomufygw,f?
xrif;pm;csed q
f &dk ifvnf; axmiftjyifu xrif;/ [if;udo
k m pm;aomufEidk +f yD; axmifxrJ mS wif tcdik ;ftapESpaf ,mufeJ@
tcef@om;aexdik yf gw,f? ol@vdk a&ay:qDawGudk eif;ay;ESyd fay;wJ@ olwpfcsKd @vnf; &Syd gao;w,f? axmifxrJ mS tJ'v
D dk Zdrcf aH exdik &f eHk J@
tm;r&ao;wJt
h jyif ol@trd u
f tdro
f m;awGeJ@ awG@csi&f if ajcaxmufrmS ajcusi;f ao;ao;av;0wf+yD; axmiftjyifrmS oGm;awG@Eidk yf g
ao;w,f?
axmifxrJ mS axmifpnf;urf;wpfcu
k rdk S rvdu
k ef mEdik yf J aiGa=u;a=umifh axmifabmufcsmawG[m axmifuswmrS
wlygao;&Jv
h m;vdk@ ar;vdu
k cf sifygw,f? tJ'D axmifabmufcsmawG/ a&ay:qDawGu olwdk@&Jh aus;Zl;&Si}f uD;awGuakd wmh tawmfu
h dk
odwwfygw,f? axmifrmS u nzufaxmifyw
d w
f cH g;acgu+f yDq&dk if bk&m;0wfwuf&ygw,f? +yD;awmh abmufcsmcef;u
a&ay:qDawGu(38)bHu
k dk arwWmydk@=uygw,f? 'Dtxdawmh [kwaf eygao;w,f? +yD;awmhrS txl;pyg,&f ,
S f arwWmawG ydk@ygw,f?
tusO;f OD;pD;Xmeu !Gecf sKyf}uD; aZmfrif;/ 'kw,
d !Ge=f um;a&;r_;csKyf tk;H [ef/ !Gerf ;_ cifarmifvwf/ axmifq&m0ef pd;k =unf/
tk;H azeJ@ axmif0efxrf;awGudk emrnfeJ@&mxl;awGwyf+yD; ae@pOf arwWmydk@ wmudk }uHK&ygawmhw,f? 'Dvdk arwWmydk@wmudk wpfcgrS
r}uHKzl;ao;wJh usaemfwdk@tzdk@ &,f&rvdk id&k rvdk jzpfomG ;ygw,f? axmifaq;&Hrk mS Edik if aH &;tusO;f om;awGtwGuf tcef;wpfcef;
xm;ay;xm;+yD; tJ't
D cef;eJ@ uyf&yfrmS attdik 'f t
D ufpf a&m*goo
H ,&So
d rl sm;udk xm;wJt
h cef;&Syd gw,f? axmifaq;&Hu
k tcef;awGu
wpfcef;udk vl(15)a,mufavmuf aexdik Ef idk =f u+yD; Edkiif aH &;tusO;f om; yk'rf 5(n)awGxm;wJh tcef;xJrmS awmh !Gecf sKyf
abmufcsmawGjzpfwJh e0wywWjrm; tr_wjGJ zpfwJh yk'rf (6/ 1)eJ@ axmifusvmwJh tv,fyidk ;f wdik pf pfXmecsKyfu 'kw,
d Adv
k rf ;_ }uD;/
Adv
k rf LS ;eJh Adv
k }f uD;pwJh ppfwyft&m&Sad wGudk xm; xm;ygw,f?
tJ't
D cef;xJrmS aexdik =f uolawGuawmh ppfwyfjyKwf a'giaf 'gijf rnf a,musmF ;}uD;awGjzpfygw,f?
43
(c)vl
vlowfq&m0ef
e0w&Jh
tusO;f aaxmiftwGi;f
bufvu
dk rf a_ wG/
pm&dwW
jcpm;r_awG
wpfyw
Hk pfyif}uD;xJu
'Dtcsuaf wGu
tenf;i,fav;awGyjJ zpfygw,f? omref 5(n) Edik if aH &;tusO;f orm;wpfa,muf aq;&Hu
k dk oGm;csi&f ifawmif axmif0efxrf;
tapmift
h a&SmufeJ@ oGm;&wmyg? aq;&Hw
k ufzdk@ wifjyvdk@ &S&d if tvG,w
f ulr&ygb;l ? axmifaq;&Hrk mS aexdik &f if;taqmifrmS
aexdik &f wmeJ@ uGmjcm;r_awG trsm;}uD; &Syd gw,f? tvky=f urf;rvky&f wm/ a&udk 00vifvifcsKd ;cGif&h wm/ yHpk rH xdik &f wm/ xrif;pm;&if
aq;&Hpk mvdk@ac:wJh xrif;eJ@ tom;wH;k wpfw;Hk ae@pOfpm;&wm pwJh tcGit
fh a&;awG &&Syd gw,f?
usaemftif;pdeaf xmifrmS
ae&pOf axmifwiG ;f vdrfvnfr}_ uD;wpfcu
k dk axmif0efxrf;awG jyKvky=f u ygw,f?
tJ'v
D rd v
f nfru
_ awmh axmifaq;&Hrk mS yJjzpfygw,f? 1990-1991 0ef;usiw
f pf&ufrmS axmifxrJ mS tkwef aH wG aq;okwjf cif;/
yef;yifrsm; pdu
k x
f m;+yD; tvStyrsm; pDcs,x
f m;jcif;awGa=umifh xl;qef;aewmrdk@ axmif0efxrf;wpfa,mufudk ar;=unfah wmh
ukvor*~rS ud,
k pf m;vS,f rpPwm ,dZk ,
dk u
dk w
dk m axmifwiG ;f vma&mufr,fvdk@ od&ygw,f?
ukvor*~ ud,
k pf m;vS,rf a&mufcif axmifaq;&Hu
k tusO;f OD;pD;eJ@ywfoufwJh q&m0efudk aq;&Hak y:aiGay;+yD;aexdik =f uwJh
abmifcsmawG/ a&ay:qDawG/ a&m*gr&Sw
d o
Jh al wGudk axmiftwGi;f taqmifawGqD acwWc% qif;aecdik ;f ygw,f? trSew
f u,f
a&m*ga0'em cHpm;ae&olawG/ aocge;D avmuf a0'emjyif;xefwJh olawGudk 'DtcgusrS aq;&Hak y:udk wifvu
dk yf gw,f? axmifaq;&H&k Jh
tcif;tusO;f awGudk yHpk aH jymif;vdu
k +f yD; oef@&iS ;f vSywJh tdy,
f mcif;awG/ acgi;f tk;H awGudk tpm;xd;k jyifqifvu
dk yf gw,f?
'gtjyif vlemukwif eHab;upm;yGJ cHak wGay:rSm aq;0g;tjynft
h pHek J@ cGet
f m;jzpfapwJh tpm;tpmawGjzpfwJh =uufO/ aygirf ek f@/
EGm;Edk@awGudk tpDt&D wifxm;ygw,f? tJ'aD q;0g;eJ@ pm;aomufp&mawGudk
vufeJ@ awmifrwdk@&bl;/ taetxm; ysuo
f mG ;&if {nfo
h nfjyefwt
Jh cg &du
k rf ,f vdk@ 0efxrf;awGu +cdr;f ajcmufygw,f?
aiGa=u;wwfEidk w
f Jh olawGtwGuf axmifxrJ mS aiGvrf;cif;+yD; yGcJ aH evdk@&ayr,fh q&m}uD;OD;aomfu/ bbOD;pde0f if;wdk@q&dk if
a&m*gudk tcsed rf o
SD &d ufom;eJ@ aq;&Hrk mS aq;r&Sad o;vdk@/ tjyifaq;&Hu
k dk xkwzf dk@ txufu trdef@rusao;vdk@/ axmufvrS ;f a&;u
cGirfh jyKao;vdk@q+dk yD; pwJt
h a=umif;jycsuaf wGeJ@ a&m*gudk wrifq;dk &Gm;atmif jyKvkyaf pygw,f?
'g[m cHpm;ae&wJh a0'emudk wjznf;jznf; ydq
k ;dk vmatmif vky+f yD; tpOftvm&Sw
d Jh Edik if aH &; orm;}uD;awGudk tuGuu
f sus
owfjzwfaeygw,f?
bbOD;pde0f if;eJh
q&m}uD;OD;aomfuwdk@
cHpm;ae&wJh
a0'emta=umif;
taqmifrmS &S=d uwJh
Edik if aH &;tusO;f om;awGu od&o
Sd mG ;vdk@ olwdk@qrD mS &Sw
d Jh aq;0g;awGudk ydk@ay;zdk@ axmiftm%mydik af wGudk wifjy=uygw,f?
q&m}uD;OD;aomfueJ@ bbOD;pde0f if;wdk@[m wdu
k x
f rJ mS ae&wmjzpfygw,f? tJ'aD wmh axmifq&m0efeJ@ axmifyidk w
f dk@u
rvdu
k af v#mcJyh gb;l ? axmifyidk ftek ;f azu
rvdb
k ;l / igwdk@axmifrmS &Sw
d ,f/ wdu
k ef J@rif;wdk@ qufo,
G pf &m ta=umif;r&Sb
d ;l ? axmifxrJ S ud,
k t
f a=umif;yJ ud,
k af jym/
axmifxrJ mS usaemfqw
dk myJ&w
Sd ,f/ usaemfwdk@qw
dk mr&Sb
d ;l / igwdk@u rwpfaxmifom;awGudk tkycf sKyfae&wm tukev
f ;Hk
vdu
k rf vkyaf y;Edik b
f ;l
vdk@ajym+yD; xGuo
f mG ;ygw,f? olwdk@awGrmS aq;awG&&Sd ifvJ r&Sb
d ;l qd+k yD; a&m*g tajctae qd;k &Gm; vmatmif xm;rSm
aocsmygw,f? bbOD;pde0f if;[m rqvvufxufwek ;f u wpfoufwpfuseG ;f axmif'%feJ@ udu
k ;dk useG ;f udk ydk@c&H wJh
Edik if aH &;tusO;f orm;}uD; wpfO;D jzpf+yD; useG ;f zsuo
f rd ;f a&; touftaocH qEMjywdu
k yf 0GJ ifcJhwJh &J&aJ wmuf yk*K~ v
d }f uD;vnf; jzpfygw,f?
'Dvdk &J&aJ wmuf owW&d +Sd yD; tpOftvm}uD;wJh olawGudk e0wu tpDtpOf&&Sd Sd ud,
k cf si;f pmw&m; uif;rJph mG eJ@ owfypfcw
Jh m usaemfh
taeeJ@ ar@vdk@r&Edik fcyJh gb;l ?
tJ't
D xJrmS vlowfw&m;cHawGjzpfwJh olawGxu
J eHygww
f pf w&m;cHjzpfwJh axmifq&m0ef pd;k =unf udak wmh usaemfyv
dk dk@
arhr&Edik cf Jyh g?
'gayr,fh axmifq&m0ef a'guw
f mpd;k =unf wpfa,muf usaemfo&ufaxmif ajymif;a&$ cH&+yD;aemufrmS 0fvnfomG ;wJh
owif;udk odvu
dk &f ygw,f? usaemfwdk@ Edik if aH &;tusO;f orm;awG o&ufaxmifudk ajymif;a&$cH&+yD; 1992 ckEpS x
f rJ mS jzpfygvrd f@r,f?
e0w axmufvrS af &;awGu e0w ywWjrm;tr_upd u
P dk wdu
k &f u
dk u
f idk w
f ,
G f ppfaq;aewJh e0w ywWjrm;t&_yaf wmfyHk
aejynfawmfoef;xGe;f &Jh rde;f rjzpfou
l dk use;f rma&; ta=umif;jycsuef J@ axmifu!Gerf LS ;awG/ axmifyidk ef J@q&m0efwdk@ tcsif;csif;
pnf;0g;udu
k +f yD; aq;axmufccH suaf wG jyKvkyaf y;+yD; tif;pdeftjyif aq;&Hu
k x
dk w
k af y;vdu
k yf gw,f?
aejynfawmfoef;xGe;f &Jh rde;f ruvnf; cyfuu
J rJ dk@ aZmif;xJu v$wv
f u
dk w
f jJh rif;tvm; vufxrJ mS &Sw
d Jh aiGudk vrf;cif;+yD;
tjyifutapmif&h u
Jh dk vmbfx;dk / rEWav;xd ujrif;a=um oGm;xyg awmhw,f? tJ't
D cgrmS rEWav;u axmufvrS ;f a&;u teH@&oGm+yD;
pHpk rf;ppfaq;awmh tr_[m =uD;us,f oGm;+yD; 'Dt;D (DE)r0ifawmhyJ axmufvrS ;f a&;u cyf=urf;=urf; &Si;f ygawmhw,f?
44
tJ'rD mS &efuek w
f idk ;f axmiftyk pf !
k eG rf ;_ 'kw,
d Adv
k rf ;_ }uD; (,ck-+idr;f ) cifarmifvwf wpfa,muf axmif(6)v usomG ;ygw,f?
cifarmifvwf[m axmif0wfpt
Hk jzL (yHpk 0H wfp)Hk
0wf+yD; txl;wdu
k rf mS
ae&ygw,f? wpfcsed w
f ek ;f u olvm&if
tusO;f om;awGtm;vH;k u ol@udk yHpk t
H &dt
k ao ay;wmudk tay:pD; uae =unfo
h mG ;&wJph pfzed yf0wf vl}uD;wpfa,muf[m tckqdk
olwdk@tcsi;f csi;f tpmta0 rwnfrh a_ wG a}umifh wdu
k t
f wGi;f yHpk x
Hk idk f acgi;f iHk@ae&ygawmhw,f? aemufqufwt
GJ r_onf
axmifyidk t
f ek ;f az wpfa,muf uawmh &Jbufudk ajymif;a&$cH&+yD; Adv
k rf LS ;omOD; qdo
k al &mufvmygw,f? 'Dtr_wx
JG rJ mS
wpfpw
d w
f pf0rf; wnf; }uH&mygvo
l wfaumif q&m0ef a'guw
f mpd;k =unfuadk wmh e,faxmifwpfck udak jymif;a&$vdu
k yf gw,f? 'DawmhrS
pd;k =unfvnf; &Su&f u
S ef J@ tvkyu
f xGu+f yD; tckawmh ykZeG af wmif+rdK@e,frmS aexdik +f yD; aq;cef;zGix
fh m;w,fvdk@ odygw,f?
ol@owif;ud=k um;awmh 'Daumif}uD; 0fvnf+yDq+dk yD; axmifwiG ;f rSm ol@a=umifh raoqH;k oifyh J aoqH;k cJ&h wJh Edik if aH &;orm;}uD;awG
twGuf auseyfomG ;cJw
h ,f? aemufawmh oHa0*yg &rdygw,f? vlowfaumif q&m0efp;dk =unfwpfa,muf jzpfwJh ysuw
f wfwJh
avmu"He,fxu
J b,fvrdk S &ke;f rxGuEf idk af wmhwJh om;aumifav;wpfaumif yrmygy?J
tcef;(8)
(u)td
tdwcf sftidk Af aDG &m*gy;dk ysH ESH@ aeyHk
axmiftwGi;f tdwcf st
f idk Af GaD &m*gy;dk awG ysH ESH@+yD; attdik 'f t
D ufa&m*g jzpfymG ;&wJh tajccH ta=umif;&if;awGudk ajymcsiyf gw,f?
a&SS ydik ;f rSm wifjycJo
h vdk axmiftwGi;f tusO;f om;tcsi;f csi;f t"rRvid w
f l qufqrH a_ wGa=umifh 'Da&m*gu;l pufra_ wG &Sad eovdk
axmifaq;&Hrk mS yHrk eS t
f oH;k jyKaewJh aq;xd;k tyfuae wqifh ul;pufra_ wG 'keJ@a';&Sad eygw,f?
axmiftwGi;f
aexdik &f mrSm
roef@&iS ;f r_awG
tajrmuftrsm;
&Sad evdk@
usaemf
ud,
k w
f idk f
,m;emawG
aygucf yJh gao;w,f? ,m;emawGaysmufzdk@ tdru
f ae+yD; aq;awGrmS &ygw,f? tJ'D rSmxm;wJah q;awG (txl;ojzifh yife,fqvifaq;)
eJ@ aq;&Hu
k
rd;k a&eJ@a&m+yD; wpf&ufwpfcgreS rf eS f oGm;xd;k &ygw,f? tif;pdeaf xmifrmS nae(5)em&Dq&dk if taqmif(5)u
tusO;f om;awGwef;pD+yD; axmifaq;&Hu
k dk jyzdk@ oGm;&ygw,f? aq;&Hu
k q&m0efawGuawmh vlemawGu=dk unf+h yD; bmpyd&k /dk 'grrS [kwf
wufzufpmzm aq;uvG+J yD; usew
f aJh q; bmrSray;ygb;l ?
aq;xd;k zdk@ vdw
k o
Jh al wG/ ,m;emayguaf ewJo
h al wG/ ul;pufa&m*g&aSd ewJh olawGtm; vH;k udk aq;xd;k zdk@wef;pD xm;cdik ;f ygw,f? yxrOD;qH;k
a&aEG;eJ@ jyKwfxm;wJh tdk;xJu aq;xd;k tyfudk ,lvu
dk +f yD; aq;xd;k rJ@zefacsmif;rSm wyfygw,f? +yD;rSaq;ykvif;xJu
aq;&nfawGupdk yk ,
f /l tyfuzdk efacsmif;uae jyefjzKwfvu
kd yf gw,f? jzKwfvu
dk w
f t
Jh yfudk vufacsmif;rsm;=um;rSm !Syv
f u
dk +f yD;aq;
xd;k cH&r,fo
h &l Jh wifyg;udk wpfcsuEf pS cf su&f u
dk yf gw,f? 'Dv&dk u
dk +f yD; vufrmS !Syx
f m;wJt
h yfudk wifyg;ay:udk pdu
k +f yD;&du
k cf svu
dk yf gw,f?
wifyg;xJ tyfa&mufomG ;+yD;qdrk S aq;xd;k wH zefyGeaf csmif;udt
k yfeJ@ wyf+yD; owfrw
S x
f m;wJh twdik ;f twmeJ@ aq;xd;k ygw,f?
wpfa,muf+yD;&if wifyg;utyfujdk zKwf 'Dtwdik ;f yJ tjcm;wpfa,mufudk ac:+yD; yxrenf;wl tyfeJ@pu
dk /f zefyGew
f yf/ aq;xd;k csygw,f?
aq;xd;k tyf wpfacsmif;wnf;eJ@ vlaygi;f rsm;pGmudk zefacsmif;xJu aq;&nfrukerf csi;f xyfwvJvJ xd;k ygw,f? 'Dvadk q;xd;k r_rsKd ;udk
axmiftwGi;f ae@pOfvv
dk dk jyKvkyaf qmif&u
G yf gw,f? usaemfvnf; txufyg enf;vrf;awGtwdik ;f aq;xd;k cHc&Jh zl;+yD; wpfO;D eJ@wpfO;D
a&m*gy;dk ul;pufr_ tjzpfrsm;qH;k jzpfEidk w
f eJh nf; jzpfygw,f?
usaemfwdk@udk aq;xd;k ay;wJh olawGuvnf; axmifu q&m0efwdk@/ aq;rSL;wdk@r[kw=f uyJ bde;f jzLr_eJ@ axmifusvmwJh
yk'rf 14(C)tusO;f om;awG jzpfygw,f? (aq;xd;k wJt
h cgrmS rl;,pfaq;oH;k pGrJ e_ J@ axmifus vmolawGuom aq;xd;k ay;&wJh
ta=umif;&if;uawmh axmif0efxrf;awG/ aq;rSL;awG/ q&m0efawG ta=umaq;xd;k wJt
h cgrmS tyfeJ@(3)}udr/f (4)}udraf vmuf
ta=um&Smvdk@ cH&wJv
h el mrSm tifrwefudk emusi&f ygw,f? 'ga=umifh aq;xd;k wJt
h cgrmS vufrwkeyf J nifnifomom xd;k ay;ae=uwJh
bde;f pm; yk'rf 14(C)awGuom aq;xd;k ay;avh&ySd gw,f? ) aemufxyf a&m*gu;l pufEidk w
f Jh enf;wpfcu
k awmh axmifxu
J dk
a&mufvmwJo
h rl eS o
f r# jyKvkyfae=uavh&w
Sd Jh aq;rSiaf =umifx;dk wJh udpyP gy?J
axmifxrJ mS axmifusvmolrsm;u olwdk@&cJh E<muk,
d af y:rSm trSww
f &taeeJ@ &ufpw
GJ dk@/ ckEpS o
f uU&mZfwdk@/ &kyyf t
Hk vSwdk@udk
a&;xd;k avh&ySd gw,f? tJ'v
D dk aq;rSiaf =umif xd;k wJt
h cgrmS axmifwiG ;f u awG@&m oHcsGe/f oHw/dk oHacsmif;av;awGeJ@ pkww
f t
H jzpf
toH;k jyK+yD; aq;rSiaf =umif xd;k ygw,f? 'Dvjdk yKr_wm[m axmifwiG ;f rqef;vSwJh udpjP zpfygw,f? tusO;f om;awG tJ'v
D dk
pkwx
f ;dk xm;wmudk axmif0efxrf;awG awG@&if t"rRcsKyf+yD; zsujf ypfygw,f? tup 0efxrf; awmfawmfrsm;rsm;u tusO;f om;awG
wrifwum tom;ematmif zsuw
f t
Jh cgrmS vnf; trJuu
G }f uD;jzpfatmif jyKvkyaf vh&ySd gw,f?
&efuek w
f idk ;f tajccHausmif;om;or*~uae axmifusvmwJh ausmif;om;acgi;f aqmif wpfa,mufjzpfwJh &JawZ qd&k if
ol@&v
Jh ufarmif;rSm tup0efxrf;awGu tom;ematmif wrifjyKvkyf xm;wJh '%f&m'%fcsuaf wG &Syd gw,f? tdwt
f idk Af aGD &m*gy;dk
ul;pufEidk w
f Jh aemufxyf wpfenf;uawmh axmifxu
J dk a&muf&v
Sd mwJh &mZ0wfrt
_ usO;f orm;awG awmfawmfjyKvkyaf vh&w
Sd Jh
udpu
P awmh vdiw
f efqmxJudk zefptvH;k rsm; xnfo
h iG ;f wJu
h pd P jzpfygw,f? 'gudk a*:vDxnfw
h ,fvdk@ ac:a0:=uygw,f?
wefqmtwGi;f udx
k nfw
h Jh zefv;Hk awGudk axmiftwGi;f acsmif;}udKacsmif;=um;u&wJh zefupGJ awGudk wrHwvif;eJ@ yGww
f u
dk +f yD;
a*:vDv;Hk tao;pm; t&G,af v;xd&atmif yGww
f u
dk af oG;,lygw,f?
45
vdck siw
f yJh rm% t&G,t
f pm; &vmwJt
h cg vdiw
f w
H efqm&Jh tay:,Hta&jym;udk b&dw"f g;eJ@ cGcJ svu
dk yf gw,f? +yD;rS
uG[
J oGm;wJh ta&jym;xJudk toifah oG;+yD;om; zefa*:vDav;awGudk xnfo
h iG ;f +yD; bmumuG,af q;rS rxnfyh J 'Dtwdik ;f
xm;vdu
k yf gw,f? 'Dtwdik ;f temusuo
f mG ;olawG&o
Sd vd/k tem&if;+yD; ar;cdik yf ;dk 0ifomG ;olrsm;udv
k nf; awG@&ygw,f?
ta&jym;cGw
J aJh e&mrSm toH;k jyKwJh b&dw"f g;udv
k nf; toH;k rjyKcif t&ufjyefow
k f vdr;f jcif;vH;k 0r&Syd J tJ'"D g;eJ@ wpfa,mufwpfvn
S fh
toH;k jyK=uygw,f?
'Dvdk a*:vDudk usrG ;f usrG ;f usiu
f sif xnfah y;wJo
h u
l dk tzd;k tctjzpf aq;vdy(f 10) vdyf 'grrS [kw(f 15)vdycf ef@
avmufay;ygw,f? 'Dvdk vdiw
f efqmxJ zefa*:vDv;Hk xnfo
h iG ;f wm[m trsKd ;orD;rsm; eJ@ vdiq
f ufqw
H t
Jh cg vdit
f &omydrk dk
aumif;rGepf mG cHpm;Edik zf dk@ jzpfw,fvdk@ od&ygw,f? axmif0efxrf; rsm;[m axmiftusO;f om;xJu tdwcf st
f idk Af GD a&m*g&w
Sd ,fvdk@
oHo,&So
d al wGudk tcef;wpfcef;wnf;rSm pkpnf;+yD; xm;&Syd gw,f?
axmifxaJ &muf+yD;rS tdwcf sftidk Af aDG &m*g ul;pufcv
H u
kd &f w,fvdk@ oHo,&Scd cH &Jh wJh t&ifwek ;f u usaemfeJ@ &if;ES;D cJzh ;l wJ@
olwpfa,mufuv
dk nf; axmif0efxrf;awGu tdwcf st
f idk fADG a&m*gy;dk &Sw
d ,fvdk@ pm&if;oGi;f cH&+yD; a&m*gy;dk &Sw
d o
Jh al wGaewJh tcef;xJudk
ydk@vu
dk yf gw,f? tJ'aD &m*gy;dk &SdwJh tcef;xJu vlawGrmS tdwcf st
f idk Af aDG &m*gy;dk trSefwu,f &Sw
d ,f/ r&Sb
d ;l qdw
k m cGjJ cm;Edik zf dk@
cufcyJ gw,f? bmjzpfvdk@vnf;qdak wmh tJ'v
D al wGudk 0efxrf;awGu aocsmcdik rf mwJ@ aq;ppfra_ wG rjyKvkycf =Jh uvdyk J jzpfygw,f?
(c)&ef
&efuek +f rdK@&Jh bde;f pcef;
tif;pdeaf xmiftwGi;f r_;,pfaq;0g; tajctaeawGxu
J usaemfoo
d avmuf tenf;i,f ajymjyvdyk gw,f? axmifxrJ mS
rl;,pfaq;0g;&&Szd dk@ tifrwefrS vG,u
f v
l yS gw,f? tif;pdeaf xmif}uD;[m &efuek +f rdK@ bde;f pcef;wpfcv
k dk@ ajym&ifrrSm;ygb;l ? bde;f jzLudk
axmiftwGi;f tvG,w
f ul &&SEd idk +f yD; w&m;0if oH;k pGcJ Gifh jyKxm;ovm; atmufarh&atmif rl;,pfaq;oH;k pGrJ _ aygrsm;vSygw,f?
tif;pdeaf xmiftwGi;f udk bde;f jzLawG/ tjcm;r_;,pfaq;0g;awG a&muf&v
Sd mwJh yHpk t
H rsKd ;rsdK;&Syd gw,f? wpfrsKd ;u
tcsKyfaqmifuae+yD; &efuek +f rdK@ vnfacgix
f u
J dk w&m;&H;k xGuw
f Jh vlawGuae wqifh a&muf&Sd Edkiyf gw,f? aemufwpfrs;dk uawmh
axmif0efxrf;awGu wqifah xmifwiG ;f odk@ oGi;f ,lweJh nf;eJ@ a&muf&Sd Edik yf gw,f?
tJ't
D xJu wpfrsKd ;xl;jcm;wJh enf;uawmh axmif0efxrf;[m olwm0efuswt
Jh csed f axmifwiG ;f udk 0ifwt
Jh cgrmS
ol@cE<mud,
k rf mS wygwnf; ,laqmifvmygw,f? +yD;awmh axmifxrJ mS aq;wefz;dk owfrw
S +f yD; a&mif;csweJh nf; jzpfygw,f?
aemufwpfcu
k axmifA;l 0rSm ppfaq;r_=uyfwnf;wJt
h cg (wvmpDwt
Jh cg) axmife&J aH xmifah wG&Jh tay:&Sd vifph if(uif;pOf)rSm&Sw
d Jh
0efxrf;eJ@ axmifwiG ;f u 0efxrf; tcsif;csif; em;vnfr,
_ +l yD; uif;pOfay:uae }udK;eJ@csay;wJh enf;vnf;&Syd gw,f? tcsKyfxu
G f
tcsKyfom;awG ,lvmyHu
k awmh +rdK@xu
J &dk ;Hk xGuw
f t
Jh cgrmS &Japmifah &SmufwJh &Jpcef;xJrmS rl;,pfaq;0g;awGudk yvyfpwpfawGeJ@
txyfxyfywf+yD; tcsKyfcef;xJrmS yJ yg;pyfxJ +rdKcsvu
dk yf gw,f? tJ't
D wdik ;f Adu
k x
f rJ mS xnf+h yD; axmifxu
J dk oGi;f ,lvmygw,f?
axmifxaJ &muf+yD; aemufwpfae@ tdro
f mwufwJh tcgusrS rae@u +rdKcsxm;cJw
h Jh bde;f jzLxkyu
f dk rpifyx
Hk u
J ae jyef&mS ,lygw,f? +yD;rS
yvwfpwpfujdk znf+yD; bde;f jzLr_ef@udk aq;vdyx
f J xnfo
h iG ;f toH;k jyK=uygw,f? tJ'eD nf;twdik ;f tcsdK@tusO;f om;awGu ydu
k q
f u
H dk
txkyjf yKvky+f yD; oGi;f ygw,f? yvufpwpfeJ@ oGi;f ,lwt
Jh cgrmS bde;f jzLudyk wfxm;wJh yvufpwpfu yg;v$mcJ&h if tpmtdrt
f wGi;f
tdwaf ygu+f yD; bde;f jzLrsm; cE<mud,
k w
f pfcv
k ;Hk ysH ESH@omG ;ygawmhw,f?
bde;f jzLawG tqrwef cE<mud,
k x
f J ysH ESH@ygu aovkarsmyg;cHpm;&+yD; csucf si;f vufiif; toufaysmufomG ;olawGvnf;
&Syd gw,f? wpfcsKd uawmh 0rf;Adu
k t
f wGi;f +rdKrcsyJ ptd0k twGi;f rSm xnf+h yD; o,faqmifwwfygw,f? 'gayr,fh tJ'eD nf;u pdwcf s&r_
enf;yg;wma=umifh odyt
f oH;k rjyK=uygb;l ? bmjzpfvdk@vnf;qdak wmh 'Denf;vrf;udk axmif0efxrf;awG awmfawmfrsm;rsm;u od&=Sd u+yD;
tcsKyfuaetjyef axmift0if wvmpDwt
Jh cg atmufuu
dk ek ;fk cdki;f +yD; ptd0k xJudk vuf!;d_ xd;k &SmazGum zrf;qD;avh &Sad oma=umifh
jzpfygw,f?'gayr,fh 'guvnf; &Hzef&cH gro
S m jyKvkyw
f wfwm jzpfygw,f? 'Dae&mrSm usaemfu,
dk af wG@ }uHK&wJh
tjzpftysuaf v;wpfcu
k dk ajymjyygr,f? tif;pdeaf xmifudk aq;rSL;tjzpf udx
k eG ;f xGe;f OD; qdo
k w
l pfa,muf axmif'%f
ESp&f n
S u
f svmygw,f? usaemfwdk@taqmifu axmifr;_ OD;pd;k OD;&Jh pma&;oabmrsKd ; vkyu
f idk &f vdk@ usaemfwdk@ taqmif(3)rSm
enf;enf;ta&;yg t&ma&mufygw,f? wpfae@rmS udx
k eG ;f xGe;f OD;[m taqmifrmS axmifr;_ r&Scd u
dk f ESmacgi;f xJudk bde;f jzLr_ef@
_oiG ;f ygw,f? ol_ u
_d af ewke;f usaemfwdk@ rsupf ad &SrSmwif &kww
f &uf vJusomG ;ygw,f?
r=umcif ta=umif;=um;vdu
k v
f dk@ owdvpfar@arsmaewJh udx
k eG ;f xGe;f OD;udk axmifaq;&Hu
k aq;rSL;u aq;&Hu
k dk csucf si;f
ac:aqmifomG ;ygw,f? aq;&Hkuadk &mufawmh udx
k eG ;f xGe;f OD;wpfa,muf toufr&Sad wmhwm awG@&ygw,f? bde;f jzLorm;tcsi;f csi;f
ajymqdck suaf wGt& _oiG ;f vdu
k w
f Jh tr_ef@awG[m bde;f jzLtppf r[kwv
f dk@ udx
k eG ;f xGe;f OD; wpfa,muf toufv
_ rf;a=umif;ydw+f yD;
aooGm;wmjzpfw,fvdk@ od&ygw,f? bde;f jzLtppfq&dk if _u
_d v
f u
dk &f eHk J@ aoG;a=umxJrmS csucf si;f t&nfaysmo
f mG ;wwf+yD;
tppfr[kwyf gu avyGex
f rJ mS tcJjzpfomG ;+yD; toufv
_ rf;a=umif; ydwq
f dk@+yD; aoEdik af =umif; odvu
dk &f ygw,f?
udx
k eG ;f xGe;f OD; aoqH;k wJt
h r_udk axmiftwGi;f &Sd axmifr;_ axmifyidk w
f dk@u axmifq&m0efeJ@ wdik yf if+yD; aq;aomufrmS ;vdk@
aoqH;k wmjzpfa=umif; &Jvuftyf+yD; vdrv
f nftr_ziG cfh yJh gw,f? wu,fvdk@ jzpf&yfreS t
f wdik ;f &Jvuftyf+yD; tr_ziG cfh Jyh gu ar;cGe;f awG
46
tajrmuftrsm; xGuv
f mrSmjzpfygw,f? udx
k eG ;f xGe;f OD;oH;k pGaJ om rl;,pfaq; b,fu&ovJ/ axmifwiG ;f udk rl;,pfaq;
b,fo,
l al qmifvmovJ? axmifxrJ mS rl;,pfaq;oH;k zdk@ vH+k cHKaom ae&mawG&v
Sd m;? axmifrLS ;awG bmvkyaf evJ? axmifyidk u
f
ppfaq;r_awG jyKvkyw
f t
Jh cgrSm avsmeh nf;aevm;? 'Dar;cGe;f awG &ifqidk v
f u
dk yf gu axmifrmS &Sw
d Jh tup 0efxrf;awGtm;vH;k
dk pd rP sKd ;awGudk &ifqidk zf dk@
tvkyjf yKwf/ jy\emaygi;f aomif;ajcmufaxmifawG ay:xGu/f 'Dt;D (DE)qdkwJh ppfaq;r_0if/ 'Dvu
axmif0efxrf;awGtm;vH;k wpfnw
D pf!w
$ w
f nf; vufa&Smif vdu
k =f uygw,f? axmiftwGi;f trSew
f u,fjzpfysucf w
Jh Jh
jzpf&yfav;jzpfygw,f? bde;f r_/ rl;,pfaq;r_awGeJ@ axmifusvmwJo
h al wGudk bp vdk@ ac:a0:=u+yD; axmifxaJ &mufvmwJh
bpawGxrJ mS vnf; pDe,
D m/ *sLeD,m qs+dk yD;cGjJ cm; owfrw
S x
f m;wmvnf; &Syd gw,f? 'gudk olwdk@ bp tcsi;f csi;f owfrw
S cf suf
jzpfygw,f? olwdk@tcsi;f csif; tqif o
h wfrw
S w
f yJh pHk u
H bde;f jzLudk b,fwek ;f u poH;k wmvnf; tay:rSm tajccHygw,f?
1988 ckEpS f a&Sydik ;f rSm bde;f jzLpoH;k wJo
h u
l dk 1988 ckEpS af emufyidk ;f rS bde;f jzLpoH;k wJo
h u
l av;pm;or_ jyK&ygw,f? 1988 ckEpS f
a&Sydik ;f uwnf;u bde;f jzLpoH;k wJh bp awG[m tJ't
D csed u
f mvu bde;f jzLoH;k pGw
J t
Jh cgrmS &SmazG&cufcjJ cif;/ aps;}uD;jcif;eJ@ bde;f wefz;dk
jrifrh m;aejcif;jzpfaewJh tcsed ftcgrdk@ ydu
k q
f aH iGa=u; wwfEidk w
f t
Jh jyif bde;f jzLudk trSew
f u,f oH;k pGo
J al wGjzpfwJh bde;f pm;rs;dk yg
1988 ckEpS f aemufyidk ;f rSm bde;f jzLpoH;k wJo
h u
l awmh bde;f jzLqdw
k m ae&mwumrSm vG,v
f ifw
h ul ae&mwdik ;f &Edkijf cif;/
bde;f jzLaps; odwrf jrifrh m;jcif;/ bde;f jzLaygrsm;jcif;&Sw
d u
Jh mvrdk@ bde;f jzLaygrS pm;wJh bde;f pm;rsKd ;qd+k yD; cGjJ cm;xm;wmjzpfygw,f?
rl;,pfaq;0g;udk q&mtqift
h xd oH;k pGw
J yJh *k K~d vfawG txd axmifxrJ mS &/Syd gw,f?
tcef;(9)(u)uG
uGupf yd q
f &m r[mbkwf
tif;pdeaf xmifqw
dk m[m tkwef &H aH v;zufav;wef ydwfumxm;wJh ae&ma'o}uD; wpfcjk zpfayr,fh tJ'eD &H aH v;zuf=um;rSmyJ
owif;awGrsKd ;pHk jyef@ESH@aewwfygw,f? axmifwiG ;f ysH ESH@aew,fwJh owif;awG[m ud;k q,f&mcdik Ef e_ ;f avmuf rrSew
f mrsm;ygw,f?
axmifuae vGww
f o
Jh wif;/ Edik if aH &;owif;/ tjyifzufu owif;rsKd ;pHu
k dk wpdwu
f dk wpftw
d v
f yk +f yD; ajym=uygw,f?
axmifxrJ mS tywfpOf axmifuae vGww
f o
Jh wif;uawmh tusO;f om;awG=um; a&yef;pm;wJh owif;tjzpf xdyw
f ef;rSm
t+rJae&m,lwwfygw,f? jynfaxmifpak e@/ vGwv
f yfa&;ae@vdk ae@rsKd ;awGrmS vGw+f idr;f cGiu
fh dk apmifph m;wwf=uygw,f? wpf}udrf
bdu
k av;+rdK@rmS wdu
k yf jGJ zpfomG ;wJo
h wif;[m em&Dyidk ;f twGi;f axmifxrJ mS ysH ESH@omG ;ygw,f? owif;[m wjznf;jznf;um;vm+yD;
r=umcifrmS yJ &efuek u
f dk 0iford ;f awmh rvdv
k dk aumv[mvawG jzpfay:vmygao;w,f? axmifxrJ mS &wJo
h wif;wpfy'k u
f dk tajccH+yD;
wpfa,mufeJ@wpfa,muf pdwaf jyvufaysmuf aemufwwf=uygw,f?
a[h/ =um;+yD;+yD;vm;
bmvJuG
zsmyHu
k dk odr;f vdu
k +f yDwJh
'Dae@vm;
at;/ ae@cif;uyJord ;f vdu
k w
f m
b,foal wGO;D aqmif+yD; odr;f vdu
k w
f mvJ
(1) cef; tcef;oef@u OD;aZmwduwdk@av
0g; . . . [m; . . . [m;
[m . . . 'DaumifawGawmfawmf _ww
f aJh umifawG
axmifxu
J dk enf;vrf;aygi;f pHek J@ a&mufvmwJh owif;awG tay: trsKd ;rsKd ;aqG;aEG;=u/ jiif;cH=k ueJh aysm&f i$ rf a_ wG zefw;D &ygw,f?
pae/ we*FaEGvadk e@rsKd ;qd&k if tvkyaf wG tm;vH;k em;& ygw,f? tJ'v
D dk tvkyef m;+yD;qd&k if taqmifawGrmS vlawG
jynfEh u
S af ewwfygw,f? tJ'rD mS xl;jcm;wmu ydw&f ufrsKd ;awGrmS taqmif(3)&Jh rdvm uefzufrmS tusO;f om;awGp+k yHK+yD;
xdik af ewwfwmudk awG@&ygw,f? eHapmfnpfywfvw
S Jh rdvm uefem;rSm 'Davmufval wG trsm;}uD; bma=umif o
h mG ;xdkiaf e&wmvJvdk@
ar;p&m&Syd gw,f?
tusO;f om;awG tajrmuftrsm; rdvm uefudk vm+yD; vmxdik af tmif xde;f xm;wJh yk*Kd~ vfausmu
f awmh r[mbkwf
vdk@ac:wJh &mZ0wftusO;f om;wpfO;D jzpfygw,f? r[mbkw[
f m 0wWKZmwfvrf;awGudk tusO;f om;awG tysi;f ajyatmif ajymwwf+yD;
bmomjyefoidk ;f 0wWKawG tukev
f ;Hk eD;yg; +rdKcsxm;ovm; atmufarh&atmif Zmwfvrf;ajymaumif;ol wpfa,muf jzpfygw,f?
r[mbkwf wpfa,muf rdvm uefabmifay:wuf+yD; yHak jym+yD;qd&k if tusO;f om;awGtm;vH;k
atmufuae
yg;pyfta[mif;om;av;awGeJ@ jzpfomG ;wwfygw,f? eHapmfaewJh rdvm uef}uD;ab;rSm tusO;f om;awG tm;vH;k eD;yg;
tyforH =um;&avmufatmif wdwq
f w
d af e+yD; r[mbkwf ajymjywJh Zmwfvrf;yrmudk em;aomwqif=uygw,f? vltyk u
f
wjznf;jznf;rsm;vmvdk@ vlpck zGJ dk@a&mufvmwJh pnf;urf;xde;f oef;atmifu,
dk w
f idk f r[mbkw&f Jh ava=umxJ arsm0ifomG ;+yD;
47
olygvt
l yk x
f J 0ifem;axmif&atmif r[mbkwu
f yHak jymaumif; vSygw,f? r[mbkwu
f Zmwfxyk af wG wpfcek J@wpfck rxyfatmif/
trsm;pdw0f ifpm;atmif trlt&mawGeJ@ ajymwwfygw,f? olyaHk jym&if pm;zdk@twGuv
f nf; vmem;axmifwJh olawGu
uGr;f ,mav;awG tqifoifh 0,fay;xm;&ygw,f? uGr;f ,mudk w+rHK@+rHK@0g;&if; Zwfvrf;yrmav;awGudk [efyeftrlt,m
trsKd ;rsKd ;eJ@ o&kyaf qmif+yD; ajymjywJh r[mbkwu
f dk axmifxu
J tusO;f om;awGwif pdw0f ifwpm; em;axmifwm r[kwyf gb;l ?
axmifr;_ OD;pdk;OD;ud,
k w
f idk f uGr;f ,mwpfxyk ef J@ r[mbkwu
f ydk if+h yD; ol@&;Hk cef;xJac:+yD; a[majymcdik ;f &wJt
h xd r[mbkw[
f m axmifxrJ mS
ajymaumif;wJh uGupf yd q
f &m}uD;wpfqyl gy?J olajymjywwfwJh Zmwfxyk f wpfxyk f[m &ky&f iS u
f m;wpfum; eD;yg;pm (2)em&D/
(3)em&Davmuf =umatmif tuGupf yd pf yd f ajymEdik yf gw,f?
olajymwJh Zmwfxw
k +f yD;+yD;qdk&if vmem;axmifwJh vltyk }f uD;awG ol@ae&mol jyef=uwm &ky&f iS u
f &Hck g+yD; v$wv
f u
dk o
f vm;
atmif;ar@&ygw,f?
(c)axmif
axmiftwGi;f bk&m;wnf
axmifxrJ mS axmifv+Hk cHKa&;udk umuG,w
f Jh owif;rsKd ;ay;wm/ rdvm usKH ;wJh tvkyrf sKd ;vkyfwm/ nzufuif;apmif&h wJh bm,mtvkyrf sKd ;
vkyw
f mawGudk axmifxrJ mS txl;av#m&h uf ay;ygw,f? (3)bdk@(1)bdk@ udu
k yf gw,f? t"dy`g,u
f awmh axmif(3)ESpu
f s vmwJo
h u
l
(1)ESpaf vsm&h ufwmudq
k v
dk ydk gw,f? axmifxrJ mS arGt&Sif zrf;rdvdk@ &H;k wif&ifvnf; avsm&h ufcpH m;cGi&fh wwfygw,f? 'ga=umifh
tvky}f uD;eJ@ awmif,mzufrmS tusO;f om;awGu arGvu
dk zf rf;=uvdk@ axmifxrJ mS arGeJ@ww
l Jh owW0g wpfaumifrS r&Syd gb;l ?
usaemfwdk@(3)aqmif&Jh taemufzufrmS o&ufyif anmifyifawG&ahJ tmufrmS bk&m;0if; qdw
k m&Syd gw,f? bk&m;0if;wGi;f u
bk&m;&kyyf mG ;awmfyaHk wGu &$H eJ@xv
k yk x
f m;&wmrdk@/ rd;k '%f/ av'%f awGa=umifh ysupf ;D uke=f uygw,f?
usaemfwdk@ taqmif&aJh xmifr;_ OD;pd;k OD;udk t&ifwek ;f u tusO;f om;awGu ysm;vdk@ uifyeG ;f wyf=uygw,f? ysm;qdw
k m wkyw
f wfwJh
oabm&So
d vd/k OD;pd;k OD;[mvnf; 5(n)awGtay: jy\em&Sm &du
k w
f wfveG ;f wma=umifh jzpfygw,f? OD;pd;k OD;qdw
k m5(n)awGeJ@
yufouf+yD; wpf}udrf jy\emwufz;l ygw,f? aemufyidk ;f olu usaemfwdk@5(n)awGtay: em;vnfr_ &oGm;wmvm;/ tjrifreS f
&oGm;wmvm; rajymwwfyg? usaemfwdk@5(n)awGeJ@ ywfouf+yD; tqifajyajy qufqv
H mygw,f? axmifrSm5(n)awGeJ@
axmifr;_ wdik ;f tqifrajy jzpf=uwmu xH;k pHvjdk zpfaeayr,fh OD;pd;k OD;uawmh 5(n)awGeJ@ twlwl jcif;vH;k cwfygw,f?
awmif,mxJrmS vnf; olu,
dk w
f idk f cg;awmifusKd uf+yD; 5(n)awGeJ@ twlwt
l vkyv
f yk f ygw,f?
awmif,muxGuw
f Jh oD;ESaH wGudk olu,
dk w
f idk f ukvm;yJ[if;eJ@ a&maESmcsujf yKwf+yD; tusO;f om;wdik ;f udk tqifajyovdk
a0iSay;ygw,f? 'ga=umifh usaemfwdk@ taqmif(3)udk 'Dru
dk a&pDaqmif qd+k yD; wpfcsKd @u ac:a0:ygw,f? usaemfwdk@ taqmifrmS
'Dvjdk zpfaewmudk tjcm;taqmifu axmifr;_ awGu rauseyf=uygb;l ? axmifr;_ OD;pd;k OD;[m Edik if aH &;yk'fr 5(n)eJ@
usvmwJoC
H mawmfawG/ q&mawmf}uD;awGudk *&kwpdu
k f qufqyH gw,f? q&mawmf}uD;awGudk yHpk 0H wfpaHk y;jcif;/ q&mawmf}uD;rsm;eJ@
w&m;"rRaqG;aEG;jcif;/ w&m;pmtkyaf wGudk zwf_ cGiafh y;jcif;awG vkyaf y;ygw,f? OD;pd;k OD;tkyfcsKyfwJh usaemfwdk@ taqmifrmS
jy\em }uD;}uD;us,u
f s,w
f ufwmawG r&So
d avmufygy?J
jy\emwuf&ifvnf; awmf&w
Hk ef&Hk tr_ao;av;awGudk ol@&;Hk cef;xJrmS +yD;apygw,f? tjcm; taqmifawGrmS vlowfra_ wG
tajrmuftrsm; &Sad ecsed rf mS usaemfwdk@taqmifu &mZ0wform;awG acgi;f axmif rx&J=uygb;l ?
'Dvadk xmifr;_ eJ@ tqifajyajyae&csed rf mS usaemfwdk@5(n)awGudk em;vnfr&_ Sd vmwJh OD;pd;k OD;[m usaemfwdk@eJ@ =um=umrcdik +f rJcyJh gb;lk ?
5(n)awGpnf;&H;k a&;aumif; wma=umifv
h m;/ bmvm;rajymwufyg? axmifr;_ OD;pd;k OD;[m tvkyu
f ae xGupf mwif+yD;
tusO;f OD;pD;Xme&Jh 0efxrf;b0u t+yD;tydik f xGuo
f mG ; ygawmhw,f?
olaxmifr;_ b0 rE_wx
f u
G cf if axmifwiG ;f aumif;r_uo
k v
dk f wpfcu
k dk usaemfwdk@5(n)awGeJ@ jyKvkycf Jh ygao;w,f? e0w&Jh
aumif;r_a=umifh axmifxu
J dk a&muf&v
Sd mwJh OD;ausmaf usmf ( e0w&Jh vuf&'Sd w
k ,
d Adv
k cf sKyf}uD; armifarmifcif&Jh a,mufzawmfpyfo)l
[m OD;pd;k OD;eJ@twl wdik yf if+yD; bk&m;qif;xkawmfwpfqu
l dk axmifwiG ;f wnfxm;zdk@ jyKvkyyf gw,f?
OD;ausmaf usm[
f m touf(50)0ef;usicf ef@&+Sd yD; OD;tke;f oef;wdk@eJ@ tr_waGJ wGjzpfygw,f? OD;ausmaf usm[
f m OD;pd;k OD;eJ@twl
^m%fawmf(2)aycef@&w
Sd Jh Ak'&< kyyf mG ;awmf wpfqu
l dk tjyifuaerSm,l+yD; usaemfwdk@taqmif(3)rSm wnfxm;ud;k uG,zf dk@ axmifwiG ;f udk
yifah qmifzdk@ jyKvkyyf gw,f? bk&m;ausmufqif;xk &kyyf mG ;awmf pHy,fued ;f 0yfzdk@twGuf *ENmukw
D u
dk u
f dk aqmufvyk jf cif;/
nm%fawmf(6)aycef@ &Sw
d Jh apwDwpfqt
l m; a&$ouFe;f uyfjcif;awGudk 5(n) Edik if aH &;tusOf;om;rsm; aumif;r_ tjzpfjyKvkyyf gw,f?
r*~iq
f &mawmf}uD; tr_;jyK+yD; ykZeG af wmif+rdK@e,f a&$bek ;f yGiafh usmif;wdu
k u
f q&mawmf}uD; rsm;jzpf=uwJh q&mawmfO;D pdweW J@
OD;jA[RmoD&w
d dk@ (2)yg;eJ@ twl bk&m;taeuZmwifyeGJ J@ a&pufcs tcrf;tem;av;udk jyKvkycf =Jh uygw,f? tif;pdeaf xmiftwGi;f rSm
bk&m;(3)ql &Syd gw,f? wpfqu
l awmh rde;f a*s;ausmif;wdu
k af y:rSm *VKefO;D apm wnfxm;cJw
h ,fvdk@ ajym=uwJh bk&m;wpfql
/txl;wdu
k cf ef;rsm;0if; twGi;f &Sd bk&m;0if;rSm wpfqel J@ trSw(f 3)tdyaf qmifu 5(n)Edik if aH &;tusO;f om;rsm; aumif;r_ wpfql
wdk@jzpfygw,f?
48
'Dwpfcsuu
f xif&mS ;oGm;ygw,f? tJ'v
D dk vufzufxu
J dk uecdk xnfch w
Jh o
Jh u
l awmh usaemfwdk@(3)aqmifuyg? emrnfuawmh
rajymawmhygb;l ?
(i)axmif
axmifuspm&if
uspm&if;awG cd;k xkwaf wmh
us
1991 ckEpS x
f rJ mS tif;pdefaxmifxu
J dk ukvor*~u txl;pHpk rf;a&;ud,
k pf m;vS,}f uD; a&mufvmcJyh gw,f? e0w
tm%mydik af wGu axmifaq;&H/k trsKd ;orD;aqmifeJ@ wdu
k t
f csKd @uydk J =unfch iG afh y;ygw,f?
axmif0ifpmcef;udk ukvor*~u,
dk pf m;vS,}f uD; oGm;a&muf=unfah wmh Edik if aH &;tusO;f om; &Sad yr,fh pD;yGm;a&;yk'rf (5)eJ@
axmifusvmwJo
h al wGudk axmif0ifpmcef;rSm vltenf;i,feJ@ ususee awG@ciG afh y;wmudk [efaqmifjyygw,f? trSew
f u,frmS awmh
axmif0ifpmawG@&wJh tcef;usO;f av;xJrmS
rD;a&mifrjynfrh pHek J@ vlawGjynfEh u
S af eatmif xnf+h yD;awG@&wm jzpfygw,f?
Edik if aH &;tusO;f om;awGeJ@ &mZ0wftusO;f om;awG axmif0ifpmawG@ yHjk cif; rwlygb;l ? usaemfwdk@ Edik if aH &; tusO;f orm;awGusawmh
axmif0ifpmrSm bmajymvJ qd+k yD; rsuv
f ;Hk a'guaf xmuf =unfah ewufygw,f? axmif0ifpmcef;rSm vlawGrsm;vGe;f vd@k
wpfa,mufeJ@wpfa,muf pum;ajym&if; atmf+yD; ajym&ygw,f? ukvor*~ ud,
k pf m;vS,}f uD; vmwJah e@u axmifuaus;G wJx
h rif;u
cgwidk ;f eJ@rwl xl;xl;jcm;jcm; aysmah ysmah jymif;ajymif; pm;&ygw,f? yJ[if;qdv
k nf; t&if&ufawGu yJ[if;eJ@ rwlyJ yJ[if;qdw
k Jh
trnfemreJ@jynfph v
Hk w
S Jh yJ[if;udk pm;&w,f?
aemufae@awGusawmh ydak e+rJ/ usm;ae+rJ jzpfomG ;jyefygw,f? xrif;uvnf; rmvdu
k w
f mrS a'giaf 'gijf rnfatmifrm+yD;
ta&mifuvnf; aumuf!iS ;f icsw
d v
f m; rSw&f atmif rJw;l aeygw,f? yJ[if;qdv
k nf; yJta&mifyJ ygawmhw,f? usaemfw@dk
tif;pdeaf xmifxrJ mS Edik if aH &; tr_awG trsm;}uD; &Sad ewmudk ukvor*~u,
dk pf m;vS,af wG rawG@&atmif/ rod&atmif zH;k xm;+yD;
&mZ0wftusO;f om;awGeJ@ a&maESmxm;ygw,f? taqmifudk vnf;vma&muf=unfh cGirfh ay;ygb;l ?
e0wu urBmudak wmif ajAmifvrd af jAmifpm; vkyaf ewmudk urBmu xifxif&mS ;&Sm; odvmapzdk@ aemifw}udrrf mS
urBm=h uufajceDtzGJ@ yJjzpfjzpf/ ukvor*~yjJ zpfjzpf vma&muf ppfaq;wJt
h cg Edik if aH &; tusO;f om;awG axmifeyH wf/ emrnfeJ@
b,ftaqmifrmS &Sw
d ,fqw
dk m wdwu
d sus od&atmifvyk zf dk@ pdwu
f ;l &vmygw,f? 'Dpw
d u
f ;l udk Edik if aH &;orm;awG tm;vH;k xJjyvdu
k &f if
atmifjrifwmxuf owif;ayguo
f mG ;Edik w
f t
Jh wGuf usaemfe@J pw
d w
f /l ud,
k w
f &l aJ bmfawGeJ@ 'Dupd aP wGudk wm0ef,El ikd frJ@ olawGudk
&Sm&ygw,f?
yxrOD;qH;k om;!Gef@O;D eJ@ wdik fyifygw,f? om;!Gef@O;D u vdv
k v
dk m;vm; wm0ef,l vufcw
H t
Jh wGuf aemufwpfa,mufjzpfwJh
&Jausmpf mG udk csn;f uyfygw,f? vkyif ef;vkyzf dk@ olwdk@ oabmwl=uw,f? 'Dvedk J@ usaemfwdk@trSw(f 3)aqmifrmS &Sw
d Jh
Edik if aH &;orm;tusO;f om;pm&if;udk aumuf,zl dk@ usaemfwdk@(3)OD; wm0efc=GJ uygw,f? &Jausmpf mG u pm&Guef J@ abmfvyf if&mS zdk@
wm0ef,&l +yD; taqmifrmS &Sw
d Jh Edik if aH &;orm;awG&Jh axmifeyH wf/ axmifusEpS /f yk'rf / tzGJ@tpnf;/ tcef;eHywf awGudk wpfcck si;f pHpk rf;zdk@
owfrw
S yf gw,f? 'gt
h jyif tjcm;olbmrS rodap&yg? om;!Gef@O;D u &Jausmpf mG vdu
k v
f pH ak qmif;xm;wJh tcsut
f vufawGudk
nzuf('grrS [kw)f reuftm&k%rf mS tdy,
f mxJ apmif+cHK+yD; v#Kd @v#K@0d u
S 0f u
S ef J@ a&;&ygw,f?
usaemfu tjcm;taqmifeJ@ wdu
k af wG&Sd pm&if;awG&zdk@twGuf qufo,
G &f wJw
h m0efudk,+l yD; t+yD;owf axmifpm&if;udk
tjyifux
dk w
k zf dk@ wm0ef,&l ygw,f? usaemfwdk@(3)aqmifrmS &Jausmpf mG eJ@ om;!Gef@O;D wdk@&Jh wm0ef+yD;oGm;wJt
h cgrmS pm&Guu
f dk
axmiftjyifxw
k zf dk@ usaemf }udK;pm;&ygw,f? pm&Guaf xmiftjyifudk a&mufzdk@ qdw
k m axmif0efxrf;(odk@r[kw)f
tusO;f om;t&m&Sw
d pfO;D OD;&Jh tultnD vdw
k ,fqw
dk m usaemf aumif;aumif; oabmayguyf gw,f? 'ga=umifh axmif0ifpmcef;rSm
wm0efusaewJ@ ukvm;rwfo;D udk pnf;&H;k a&;qif;&ygawmhw,f?
rwfo;D u (4)aqmifuajymif;vmwJh olqadk wmh ol@&aJh emufa=umif;udk (4)aqmifrmS pHpk rf;=unfah wmh ausm0f wdk@u
tajctaeaumif;w,fvdk@ rD;pdr;f jyawmhrS &mZ0wftusO;f om; rwfo;D udk aiGx;dk pnf;&H;k &ygw,f? usaemfwdk@(3)aqmifu
tusO;f om; (100)ausmf pm&if; +yD;oGm;wJ@twGuf trSw(f 4) aqmiftwGuf ausm0f eJ@ trSw(f 5)tdyaf qmiftwGuf
nDaxG;cdik (f &uD;Q )wdk@udk pm&if;aumuf,zl dk@ rD;pdr;f jy vdu
k yf gw,f?
(3)aqmifu Edik if aH &;tusO;f om; pm&if;[m rwfo;D &Ju
h n
l rD a_ =umifh pdwcf sv+Hk cHK&wJh txl; qufo,
G af &; vrf;a=umif;wqifh
&efuek +f rdK@&Sd Edik fijH cm;oH&;Hk wpfcu
k dk acsmarmpGm a&muf&o
Sd mG ;ygw,f? 'kw,
d taeeJ@(4)aqmifeJ@(5)aqmifpm&if;udk aumuf,w
l t
Jh cgrmS
wduswpJh m&if;udk r&ao;wm&,f/ vH+k cHKa&;awG usyw
f nf;aewm&,fa=umifh tcsed t
f enf;i,f apmifah e&ygw,f? tJ't
D csed rf mS
uHq;dk csiv
f dk@vm;rod? (3)aqmiftcef;(2)u pd;k vGi(f tuo)eJ@ udOk m%f0if;wdk@udk
axmifr;_ &H;k cef;em;rSm rScD pdk m;aomufaewJh
5(n)ta&jcHKawGu twdk@taxmif vkyv
f u
dk w
f ma=umifh axmifwiG ;f 5 (n)pm&if;aumufcrH e_ J@ olwdk@udk rde;f a*s;vfrmS
ppfaq;ygw,f?
pd;k vGiw
f dk@qu
D pm&Gupf mwrf; wpfcrk rS &wJt
h jyif / pGJcsurf cdik fvw
Hk =Jh um;u olwdk@udk oD;oef@ tusO;f axmifudk ydk@vu
dk yf gw,f?
usaemfwdk@wawGvnf; bk&m;w+yD; qkawmif;ae&ayr,fh axmiftm%mydik af wGu r&dyrf w
d m&,f/ pd;k vGif wm0efausyeG w
f m&,fa=umfifh
'Dupd u
P +yD;oGm;cJyh gw,f? r=umcifrmS yJ tukov
dk af wG twH;k vdu
k f twpfvu
dk f 0ifvmygawmhw,f? pd;k vGiw
f dk@upd +P yD;oGm;ayr,fh
51
(4)OD;tdEu
dN
( 5 )ESpf qm;vif;ausmif;wdu
k /f ykZeG af wmif+rdK@e,f
(5)OD;ynm'Dy
(6)OD;eaENmbmo (OD;Edik x
f eG ;f a&$)
(7)ud&k if ausmw
f ifh
(8)ud&k if xl;at;
( 4 )ESpf ok0omrausmif;wdu
k /f prf;acsmif;+rdK@e,f
54
(9)OD;rJarmif
(10)OD;cifarmif}uD;
( 7 )ESpf
( 7 ) ESpf
pvif;+rdK@/ rauG;wdik ;f
( 10 )ESpf
vlxw
k u
dk /f rEWav;+rdK@
(12)ud&k (J c)udo
k ed ;f atmif
( 10 ) ESp,
f if;rmaw;oHoiG ;f / ausmufww
H m;+rdK@e,f
(13)udak Zmfrif;(c)AHw
k dk
(5)
(14)ud+k zdK;a00if;
ESpt
f xufwef;ausmif;om;/ tkwzf /dk yJc;l wdik ;f
(5)ESpw
f wd,ESp(f &lyaA')&efuek w
f uUov
dk ef wWvif;+rdK@/ yJc;l wdik ;f
(15)udEk idk v
f iG cf sdK
(16)udak pmvGif
(18)a'guw
f m cifxeG ;f
( 3 )ESpx
f eG ;f aq;cef;/ "rRm&Hak usmif;vrf;/ 6rdik cf /GJ vSidk +f rdK@e,f
(19)udjk rifOh ;D
( 5 )ESpf aygi+f rdK@/ rGejf ynfe,f
(20)udt
k u
dk u
f dk (axmifwiG ;f aoqH;k )
( 8 )ESpv
f yk o
f m;aumvdy/f wwd,ESp(f jrefrmpm)/ &efuek +f rdK@
(21)udak usmrf if;Edkif
( 4 )ESpf tajccHynmausmif;om;or*~(&efuek w
f idk ;f )/ Adv
k w
f axmif+rdK@e,f?
(22)udck spu
f u
dk dk (c) udak tmif'if ( 4 )ESpaf emufq;Hk ESp/f pufrw
_ uUov
dk f (pufr)_ / awmifOuUvmy+rdK@e,f?
(23)OD;aZmfrsKd ;0if;
( 7 )ESpf A[dw
k &m;&H;k a&Sae/ &efuek +f rdK@
(24)OD;atmifjrif0h if;
(25)udak X;atmif
( 3 )ESpf wwd,ESpf (jrefrmpm)/ &efuek fwuUov
dk /f vSn;f wef;/ urm&Gw+f rdK@e,f
(26)udak X;atmif
( 6 )ESpf yxrESp(f '\eduaA')/ ta0;oifwuUov
dk /f urm&Gw+f rdK@e,f
(27)udv
k aS X;
( 4 )ESpaf emufq;Hk ESpf ("gwak A')/ &efuek w
f uUov
dk /f r*Fvmawmif!eG f@+rdK@e,f
(28)udck spn
f n
D (D c) udak &$bek ;f vl ( 5 )ESpf 'kw,
d ESp(f t*Fvyd pf m)/ &efuek w
f uUov
dk f
(29) udpk ed v
f i_d f (c)udjk ynfh
(31)udpk nfox
l w
G f
( 3 )ESpf 'kw,
d ESp/f pufrw
_ uUov
dk /f r*Fvmawmif!eG f@+rdK@e,f
(32) udx
k eG ;f xGe;f
(33)udak xG;armf
(34)udn
k aD xG;cdik (f c) ud&k uQ;D
(35)udw
k w
d Ef idk f
(36) udw
k ;dk wd;k xGe;f
(37)ud&k v
J iG pf ;dk (c)ud&k J
( 5 )ESpf tvkyo
f rm;or*~/ v_id o
f m,m+rdK@e,f/ &efuek f
(38)udv
k aS 0
( 3 )ESpf usL&Siq
f &m/ urm&Gw+f rdK@e,f
(39)udak rmifarmifjrifh
( 5 )ESpf 'kw,
d ESpf (ocsmF )/ &efuek w
f uUov
dk /f awmifOuUvmy+rdK@e,f
(40)ud0k if;Edik Of D;
(41)udak rmifarmifoef;
(42)udv
k rS sKd ;aemif(c) rSe}f uD;
(43)udak tmifyidk f
(45)udak usm0f
( 4 )ESpf 'kw,
d ESp/f *k%x
f ;l wef;(ocsmF )/&efuek w
f uUov
dk /f Adv
k w
f axmif+rdK@e,f
( 20 )ESpf
bdu
k av;+rdK@/ {&m0wDwidk ;f
(48) udo
k m;!Gef@O;D
( 5 )ESpf yxrESp/f aq;wuUov
dk (f 1)/ &efuek /f ausmufww
H m;+rdK@e,f
(49)udak evif;(pma&;ol) ( 5 )ESpf tajccHynmausmif;om;rsm; or*~ (&efuek w
f idk ;f )/ ykZeG af wmif+rdK@e,f/
(50) ud&k aJ rmfx;l
( 4 )ESpt
f ajccJynm ausmif;om;rsm;or*~( &efuek w
f idk ;f )/ vrf;opf&yd o
f m/ vrf;rawmf+rdK@e,f
(51) ud&k aJ usmpf mG
( 3 )ESpf
tajccHynm ausmif;om;rsm;or*~ (&efuek w
f idk ;f )/ Adv
k w
f axmif+rdK@e,f
(52) udjk rifph ;dk (c)udak *smef D
( 17 )ESpf
trsKd ;om;'Dru
dk a&pD tzGJ@csKyf(A[d)k / vli,f/ vrf;opf&yd o
f m/ vrf;rawmf+rdK@e,f
(53)udjk rifq
h ef;
( 5 )ESpf
ajrmufOuUvmy+rdK@e,f/ &efuek w
f idk ;f
(54)ud0k if;a&$
( 3 )ESpf
enf;jy(t*Fvyd pf m)/ vkyo
f m;aumvdy/f wmarG+rdK@e,f
(55) udo
k mjrwfausmf
( 4 )ESpf
aemufq;Hk ESp/f tydik ;f (u)/ aq;wuUov
dk (f 1)
(56) udak t;vGif
( 15 )ESpf
wwd,ESp(f ocsmF )/ ta0;oifwuUov
dk /f arSmb
f +D rdK@e,f
(57) udak Zmf0if;xGf
( 20 )ESpf
txufwef;ausmif;om;/ omauw+rdK@
(58)udak Zmf0if;xGe;f
( 3 )ESpf
txufwef;ausmif;om;/ 'v+rdK@e,f
(59) udo
k ed ;f xGe;f OD;
( 5 )ESpf
tajccHynmausmif;om;rsm; or*~/ awmifOuUvmy+rdK@e,f
(60) OD;aomif;xGe;f
( 7 )ESpf
yJc;l +rdK@
(61)udrk sKd ;jrifh
( 5 )ESpf
aemufq;Hk ESpf (ocsmF )/ &efuek w
f uUov
dk /f omauw+rdK@e,f
56
( 3 )ESpf
( 3 )ESpf
( 5 )ESpf
( 3 )ESpf
( 3 )ESpf
( 3 )ESpf
( 3 )ESpf
( 5 )ESpf
( 11 )ESpf
( 7 )ESpf
( 7 )ESpf
( 6 )ESpf
( 9 )ESpf
( 11 )ESpf
( 6 )ESpf
( 7 )ESpf
( 4 )ESpf
( 4 )ESpf
( 5 )ESpf
( 3 )ESpf
( 6 )ESpf
( 6 )ESpf
( 5 )ESpf
( 3 )ESpf
( 5 )ESpf
( 4 )ESpf
( 3 )ESpf
( 4 )ESpf
( 13 )ESpf
woufwu|e;f
woufwu|e;f
woufwu|e;f
woufwu|e;f
woufwu|e;f
woufwu|e;f
woufwu|e;f
woufwu|e;f
woufwu|e;f
woufwu|e;f
usaemftck azmfjycJw
h Jh axmifajymif;Edik if aH &; tusO;f om;awGxrJ mS usaemftygt0if pkpkaygi;f ( 100 )[m jy\emaygi;f
ajrmufjrm;pGmeJ@ &ifqidk &f r,fh aemufxyftEW&m,f }uD;rm;vSwJh i&Jcef;wpfcq
k u
D dk OD;wnfomG ;ae&rSe;f axmiftm%mydik af wGuvGv
J dk@
b,forl S rodEidk af wmhyg?
( c ) o&ufaxmif toGm; vrf;c&D;rSm
usaemfwdk@ Edkiif aH &;tusO;f om;awG[m &JuwifaqmifvmwJh um;ESppf ;D eJ@ tif;pdeb
f w
l mudk a&mufwt
Jh cgrmS
jynfzufuo
dk mG ;rJh &xm;udk apmif&h ygw,f?
axmiftm%mydik af wGu usaemfwdk@Eidk if aH &; tusO;f om;awGudk axmifajymif;wm b,forl rS odatmif wd;k wd;k wdww
f w
d f
jyKvkyw
f ma=umifh 'Dvadk xmifajymif;wJh udpu
P dk jyifyu jynfoal wG wenf;enf;eJ@ od&atmif vrf;ay:rSm oGm;vmae=uwJh
aps;oGm;aps;vm/ &k;H oGm;&H;k vmawGudk usaemfwdk@awG Edik if aH &;tusO;f orm;awGyg vdk@ ajymygw,f?
usaemfwdk@udk 'Dtif;pdeaf xmifuae e,faxmifwpfcu
k dk ajymif;xm;zdk@ a&Gae=uygw,f
vdk@ajymjy=uayrJv
h nf;
u|eaf wmfwdk@
toHawGudk
=um;vdk@vn
S =fh unfo
h mG ;wJh
olawG&o
Sd vd/k
r,Ho
k uFm
rsuv
f ;Hk awGe=Jh unf=h uwJh olawGvnf;&Syd gw,f? usaemfwdk@awGudk &mZ0wfom;awGvdk qHyifawGudk &kyyf suq
f if;ysuf !Syx
f m;wm/
pkwjf ywfaewJh usaemfwdk@u=dk unf+h yD; 'gawG[m Edik if aH &;tusO;f orm;awGyg qdw
k m ,H=k unfomG ;Edik zf dk@ cufcrJ ,fqw
dk m odvu
dk yf gw,f?
58
oem;=uygw,f? bmawGvt
dk yfvJ vdk@ar;+yD;vma&muf vmay; ESpo
f rd w
fh Jh olawG&o
Sd vd/k
[m/ 'D&yk af wGvm; Edik if aH &;orm;/ b,fuolc;dk / vlq;dk awGvrJ odygb;l
qdw
k pJh um;vH;k awGudk cyf=urf;=urf;av; &ifqidk &f ygw,f? bmyJajymajym usaemfwdk@&Jh tay:,Hudk =unf+h yD; tajctaeudk
rodEidk w
f o
Jh al wGudk em;vnfygw,f? olwdk@ajymor# cGiv
fh w
$ &f rSmygy?J jynfzufuo
dk mG ; usaemfwdk@p;D &r,fh &xm;a&mufvmawmh
usaemfwdk@tm;vH;k &xm;ay:udw
k uf&ygw,f? usaemfwdk@p;D &r,fh twGu
J dk oD;oef@tjzpf ( 2 ) wGcJ x
GJ m;+yD; &xm;&J@=urf;jyifay:rSmyJ
'Dtwdik ;f xdik &f ygw,f? &xm;&Jh jywif;ayguef J@ usaemfwdk@ tcsKyfcef; oHZumawG=um;rSm vlomG ;vrf;av;wpfc&k +Sd yD; tJ'aD e&mrSm
tapmif&h u
J apmifyh gw,f?
rif;wdk@tcef;xJrmS bmvkyfvyk &f w,f/ xGurf ajy;&if+yD;a&m xGuaf jy;zdk@awmh r}udK;pm;eJ@ 'D&xm;vrf; wpfav#muf =unf;/
a&/ av yl;aygi;f ppfqifa&;awG&w
Sd ,f
vdk@ tapmifu
h ajymygw,f? 'Dawmhvnf; usaemfwdk@u vGwv
f w
G v
f yfvyfeJh Edkiif aH &;oDcsi;f awG/ ausmif;om;or*~
oDcsi;f awGudk atmfq=dk uygw,f? reuf ( 7 )em&DrmS tif;pdeb
f w
l muae &xm;bD; pvdrfhygawmhw,f?
&xm;[m jynfpmydk@&xm; jzpfwma=umifh blwmpOfwidk ;f rSm &yfygw,f? 'Dawmh usaemfwdk@awG uvnf; blwmawGrmS &yfwidk ;f
usaemfwdk@eJ@ odu|r;f olawG &Srd vm;vdk@ awG@E;dk / awG@E;dk eJ@ &Sm=uygw,f? usaemfwdk@awGu ta,muf ( 100 ) awmif&w
Sd mrdk@
todtu|r;f uawmh wpfO;D wpfav awG@Eidk rf ,fqw
dk Jh ar#mv
f ifch su}f uD;}uD; xm;rdygw,f?
uHaumif;csiaf wmh wdu
k }f uD;blwm ta&mufrmS
o&ufaxmifuae Edik if aH &;tr_eJh axmifu vGwv
f m+yD;
aps;vdu
k af &mif;aewJh olawGeJ@ awG@ygw,f? olwdk@awG[m tif;pdeaf xmifrmS aecJ+h yD; o&ufaxmifudk ajymif;a&$cH&olawGjzpf+yD;
tckaxmifuvGwu
f m blwmrSm aps;vdu
k af &mif; aewm jzpfygw,f? olwdk@eJ@awG@awmh tultnD tenf;i,f&ygw,f? usaemfwdk@awG
axmifjymif;a&$cH&wJu
h pd P oufqidk &f mrdbawGudk owif;ydk@ay;zdk@ udv
k nf; tultnDay;cJhygw,f?
usaemfwdk@awGpm;zdk@ uGr;f ,mawGeJ@/ aq;aygv
h yd af wGudk wGt
J wGi;f vufvrS ;f rS&D m oGi;f ay;ygw,f? usaemfwk@d &xm;
wdu
k }f uD;blwmuxGuaf wmh 0r;fenf;a=uuGaJ ewJh rsuEf mS eJh vufjyE_wq
f uf&if; blwmrSm usecf yJh gw,f? ( usaemfwdk@udk
ulncD o
Jh w
l pfa,mufu wdu
k }f uD;u udo
k ufO;D vdk@ xifygw,f? usaemfeh mrnf odyrf rSwrf ad wmhyg? ) wdu
k }f uD;upxGuv
f muwnf;u
blwmwdik ;f rSm &xm;u&yfayr,fh aemufxyf todtu|r;f wpfa,mufrS xyfrawG@awmhyg? naeapmif;a&mufawmh &xm;[m
aygi;f wnfem; eD;vmygw,f? aygi;f wnfbw
l mem; eD;vmavav/ &JabmfawGxu
J
vlawGcyfvy_ v
f y_ f jzpfvmwma=umifh
pHpk rf;=unfah wmh usaemfwdk@ axmifajymif;tkypf x
k rJ mS ewWvif;+rDK@u ausmif;om;acgi;f aqmifwpfO;D jzpfwJh +zdK;a00if; ( &lyaA'/
J a'guw
f m armfZifwdk@eJ@ tr_w+GJ yD; axmifusvmwm
wwd,ESpf ) ygvmvdk@jzpfygw,f? ol@udk udo
k ufcidk f ( BCP )twGu
jzpfygw,f?
tck &xm;u aygi;f wnf +yD;&if ewWvif;jzpfwJh ol@Zmwduadk &mufrmS rdk@ ewWvif;a&muf&if ol@&J@todrw
d af qG wpfO;D wpfav
awG@vakd wG@jim;&SmazG=uzdk@ tm;vH;k u pdwt
f m;xufoefae=uwm jzpfygw,f?
ewWvif;blwmudk a&mufawmh uHtm;av#mpf mG bJ blwm&Hek m;rSm jcif;cwfaewJh +zdK;a00if;&J oli,fcsi;f awGudk awG@vdk@
atmf[pf tultnD awmif;vdu
k yf gw,f? ta=umif;pHu
k dk aoaocsmcsm &Si;f jyvdu
k w
f ma=umifh ol@&J oli,fcsi;f u +zdK;a00if;tdru
f dk
rSv
D rdk jSD im; ajy;+yD; ta=umif;=um; vdu
k yf gw,f? tm;vH;k u olwdk@trd u
f tdro
f m;awG blwmudk a&mufvmr,fh tcsed u
f dk
apmihaf r#maf ewJh tcsed rf mS yJ &xm;u bD;pvdrafh e+yD; jzpfygw,f? tJ't
D csed rf mS +zdK;a00if;&Jh tdru
f vlawG tm;vJ;Hk eD;yg; blwm&Hu
k dk
ajy;v$m; a&muf&Sd vmygw,f?
&xm;u ewWvif;uxGucf mG zdk@ t&Sed ,
f al ecsed rf mS yJ jynfzufu &xm;wpfpif; 0ifvmaewma=umifh tvHcsKd ;xm;vdk@
usaemfwdk@&xm;[m ewWvif;blwmudk jyefqw
k v
f u
dk yf gw,f? jynf&xm;udk vrf;ay;zdk@twGuf blwmrSm apmifzh dk@tcsed &f wma=umifh
+zdK;a00if;wpfa,muf ol@tareJ@ ol@trd u
f vlawG tm;vH;k eDyg;eJ@ pum;ajymvdu
k &f ygw,f? c%t=umrSm &xm;[m blwmu
xGuzf dk@jyifqifaeygw,f?
&xm;bD;tvdrf@rmS ol@tar/ ol@ta':eJ@ oli,fcsi;f awGu id+k yD; E_wq
f uf=uygw,f? +zdK;a00if;&Jh tar[m &xm;bD;eJ@t+ydKik f
p}uFew
f pfav#muf ajy;vdu
k +f yD; ol@om;udk E_wq
f ufygw,f? &xm;wG&J Jh wHcg;abmifudk qkwu
f idk +f yD; om;udw
k zGzG rSm=um;aeygw,f?
ol@tar[m pdwrf xde;f Edik yf J &xm;wGu
J rdk +SD yD; ol@om;ku=dk unfu
hk m idak uG;ygawmhw,f? &xm;[m t&Sed t
f enf;i,f &vmae+yD; jzpfvdk@
+zdK;a00if;u
tar. . . om;udpk w
d cf syg/ tar'kuaQ &mufr,f/ aecJyh g/ rvdu
k ef J@awmh tar&,f/ om;udpk w
d cf syg vdk@ajymawmhrS
ol@tar[m &xm;abmifudk vufuv$w+f yD; useaf ecJyh gw,f? usaemfwdk@tm;vH;k [m usecf w
Jh Jh ol@tarudpk u
dk =f unf&h if;
ud,
k t
fh arawGudk toD;oD; jyef+yD; owd&rd oGm;=uvdk@ &xm;wG}J uD; wpfcv
k ;Hk wdwq
f w
d +f idro
f uf oGm;ygw,f? usaemfwdk@tm;vH;k &Jh
rdbawGvnf; 'Dvcdk pH m;=urSmudk awG;+yD; acgi;f awG rodrom iH@k xm;=uygw,f?
59
tif;pdeb
f w
l mu
pxGuv
f muwnf;u
wpfvrf;vH;k qlnv
H mcJw
h hJ
usaemfwdk@
&xm;wG}J uD;[m
ewWvif;blwmtausmrf mS awmh pum;oHawG wdwq
f w
d o
f mG ;=uwm jynfbw
l ma&mufwJh txdygy?J jynfbw
l m a&mufawmh
tawmfudk arSmifae+yD; jzpfygw,f? rD;vH;k rygwJh &xm;rdk@ tjyifu=dk unf&h wm awmfawmfu'dk u
k aQ &mufygw,f? jynfbw
l mudk
a&mufwt
Jh cgrmS blwmxJrmS vlawGtrsm;}uD; pnfum;aewmudk awG@vu
dk &f ygw,f?
vlawGbmha=umifh 'Davmuf pnfum;ae&vJvdk@ pOf;pm;aewke;f rSm blwm&Jh tjyifzufuadk &mufawmh bk&m;yGaJ ps;wef;eJ@
wd;k awmhrS (3)ESpw
f pfcgusi;f ywJh jynfqaH wmf&iS b
f &k m; vSnv
fh nf ylaZmfcaH ewmudk awG@&ygw,f? bk&m;yGaJ ps;a=umifh jynfbw
l mrSm
vlawGjynfu
h syaf ewm jzpfygw,f? usaemfwdk@awGudk jynfbw
l m&Hu
k ae jynfaxmifudk ac:oGm;wJt
h cg tcsKyfum; tvHt
k avmuf
r&Sw
d ma=umifh tcsKyfum;(2) um;xJudk vl(100) yGwo
f yd =f uyf!yS af eatmif xnfw
h ifygawmhw,f? usaemfwdk@awGu 'Davmufval wG
trsm;}uD;eJ@ tcsKyfum;rqef@wma=umifh tukev
f ;Hk romay:oGm;Edik w
f ma=umifh aemufxyf um;wpfp;D ac:ay; / rac:ay;ygu
rvdu
k Ef idk b
f ;l vdk@ awmif;qdyk gw,f?
'geJ@ow
l dk@u usaemfwdk@udk awmif;yef+yD; blwmeJ@axmif[m ra0;vSa=umif;/ tjrefq;Hk a&mufatmif armif;ay;ygrh ,fvdk@
ajymjyygw,f? usaemfwdk@vnf; nzuf}uD; jzpfaewma=umifh taxGtxl; odyrf ajymawmhyJ wpfa,muftay: wpfa,mufxyf+yD;
jynfaxmifudk vdu
k yf gvmcJ&h ygw,f? ta&;tcif;wke;f u 'Dvydk u
J m;xJrmS vlawG tpkvu
dk t
f +yHKvdu
k f ydww
f ifo,faqmifwma=umifh
odrjf zLuke;f jzpfwu
Jh pd v
P dk touf&r_ 0vdk@ vlawG aoukew
f mawGudk =um;zl;wma=umifh usaemfwdk@ tm;vH;k vnf;
vef@jzef@aeygw,f? wpfcgrS rcHpm;zl;awmh 'Dtcgigwdk@ tvSnrfh sm;vm;qd+k yD; pd;k &draf =umif=h updwaf wGeJ@ vdu
k yf gvmcJ=h uygw,f?
tcsKyfum;xJrmS c%av; ae&H&k ySd gao;w,f? touf&a_ wG =uyf+yD; ac|;ap;awG xGuv
f mygawmhw,f? touf&r_ &wma=umifh
um;ay:rSm rl;wJo
h /l tefwo
Jh al wG uvnf; tef=u/ rl;armf=u jzpfuek yf gawmhw,f?
um;armif;orm;uvnf; ajymwJt
h wdik ;f t&Sed u
f ek f jynfaxmifudk armif;ESiaf y;ygw,f? wpfvrf;vH;k tcsKyfum;xJrmS
iydoyd /f ig;csOo
f yd ef J@ jynfaxmifuadk &mufonftxd vdu
k yf gcJh&ygawmhw,f? jynfaxmifudk a&mufonft
h cgrmS awmh axmiftwGi;f u
taqmifwpfcw
k nf;rSm usaemfwdk@tm;vH;k udk tay:xyf/ atmufxyfae&m csay;ygw,f?
jynfaxmifxu
J dk 0if&wJt
h cgrmS tjyifzufrmS &moDOwku awmfawmfav;udk at;aeyg+yD? tJ'D wpfnudk jynfaxmifrmS yJ
ukeq
f ;Hk vdu
k +f yD; aemufwpfae@ reuftapm}uD; o&uf+rdK@udk c&D;qufzdk@twGuf oabFmqdyu
f dk xGuv
f m&ygw,f? jynfoabFmqdyu
f dk
a&mufawmh oabFmxGu&f uf r[kww
f ma=umifh jynfaxmifudk jyefvm&jyefygw,f?
jynfaxmif[m jrefrmEdik if t
H usO;f axmifawGxrJ mS * tqifo
h m&Sw
d Jh tusO;f axmif wpfck jzpfygw,f? axmifudk
ywfywfvnfrmS um&Hxm;wJh tkw&f dk ;uvnf; tif;pdeaf xmifeJ@pm&if tawmfav; edrf@wmudk awG@&ygw,f?
(*)[if;aumif;vdk@ xrif;awmif;wm
aemufwpfae@jzpfwJh Ed0k ifbmv(25)&ufrmS awmh aqmif;tat;'%f csrf;csr;f pD;pD;}uD;atmufrmS
o&ufaxmifudk
qufomG ;zdk@twGuf jynfoabFmqdyu
f dk qif;&ygw,f? oabFmqdyaf &mufawmh usaemfwdk@tm;vH;k at;vGe;f vdk@ cdu
k cf u
dk w
f ek af tmif
csr;f ae=uygw,f?
oabFmay:wufwt
Jh cgrmS usaemfwdk@ o&ufaxmifydk@zdk@ wm0ef,x
l m;wJh &JawGu oabFm&Jh tay:xyfO;D ydik ;f rSm
pk+yD;ae&mcsay;ygw,f? tnmqefoabFm}uD;eJ@ o&uf+rdK@udk wpfaeukeef ;D yg; oabFmpD;&ygw,f? a&qefudk ckwaf rmif;aewma=umifh
oabFmuaES;aES;yJ armif;aeygw,f? usaemfwdk@ axmifajymif;tkypf ak wG[m teD;tem;u c&D;onfawGeJ@ pum;vufqu
Hk somG ;+yD;
wpfa,mufta=umif; wpfa,muf ajym=uygw,f? usaemfwdk@ tjzpfawGudk odomG ;wJt
h cgrmS c&D;onfawGpw
d rf aumif; jzpfomG ;=u+yD;
wpfcsKd @u rsu&f nfawGus=uygw,f? o&ufqyd u
f rf;udk naeydik ;f avmufrmS uyfawmh o&ufaxmifu 0efxrf;awGu
vufeuftjynft
h pHek J@ usaemfwdk@udk vmapmifah eygw,f?
aqmif;wGi;f jzpfwma=umifh oabFmu urf;rSm uyfvdk@r&wma=umifh a&v,faumifem; ra&mufwa&mufavmufrmS
&yfwef@&ygw,f? usaemfwdk@ tusO;f om;awG[m aeuswt
Jh csed rf mS &Snv
f #m;vSwJh oJaomifjyif}uD;udk ud,
k t
fh xkyu
f q
dk +GJ yD; (45)
rdepfavmuf jzwf+yD; o&ufurf;ay: jzwfav#muf&ygw,f?
uke;f jrifw
h pfcak y:a&muf oGm;wJt
h cgrmS tusO;f OD;pD;Xmeydik f &dr;f *sm;um;}uD;eJ@ usaemfwdk@ ta,muf(100) udw
k ifaqmif+yD;
o&ufaxmifuydk dk@ =uygawmhw,f? o&ufaxmifudk a&mufwt
Jh cgrmS usaemfwdk@ tm;vH;k udk axmifA;l 0rSm wvmpDygawmhw,f?
wvmpD+yD;wJt
h cgrmS axmifx;Hk pHt& axmift0ifrmS yHpk cH sKd ;w,fqw
dk Jh pum;vH;k twdik ;f wpfbek ;f bke;f eJ@ &du
k Ef Suyf gawmhw,f?
rSwyf w
Hk if pm&if;ay;wJt
h cg toHw;dk vdk@q+dk yD; wpfrsKd ;/ yHpk rH usvdk@ qd+k yD;tjypf&mS &du
k Ef u
S jf yefygw,f?
axmiftuFs&D ifbwfyidk ;f rSm tjyma&mift0wfpwpfpudk uyfxm;wJh (12) rSw&f u usaemfwdk@udk &du
k Ef u
S w
f mjzpf+yD;
ol@emrnfu iSu&f ;dk jzpfygw,f? usaemfwdk@ tm;vH;k ud&k u
dk Ef u
S +f yD;awmh (1)aqmif&Jh tcef;wpfcef;xJrmS tm;vH;k udk ae&mcsay;ygw,f?
tjcm;tcef;awGjzpfwJh (2)cef;eJ@ (3) cef;u &mZ0wfom; tusO;f orm;awGudk taqmif(2)eJ@ taqmif(4)udk cG+J yD;ydk@vdu
k yf gw,f?
usaemfwdk@ta,muf(100) vH;k udk oD;oef@xm;&S+d yD; taqmifrmS &Sw
d Jh wHcg;awGtm;vH;k udk oHjym;awGeJ@ ydwv
f u
dk yf gw,f?
60
wpf}udru
f awmh usaemfu,
dk w
f idk f ajymjywmxuf tJ'w
D u
dk yf u
GJ dk ud,
k w
f idk w
f dkucf w
Jh Jh um,uH&iS u
f
ajymwm
yd+k yD;wduscidk rf mwma=umifh 'Dae&mrSm azmfjyvdu
k yf gw,f?
1988-Auo/ tm%modr;f +yD;awmh trsKd ;om;'Dru
dk a&pD tzGJ@csKyfrmS urm&Gw+f rdK@e,f vli,fqufo,
G af &; wm0efct
H jzpf
v_y&f mS ;cJo
h nf?
1989 azazmf0g&v
D vl@abmifopfygwo
D dk@ 0ifa&muf+yD; urm&Gw+f rdK@e,f pnf;&H;k a&;r_;wm0ef,l xrf;aqmifco
Jh nf? 1989
{+yDv ABSDF ajrmufyidk ;f wyf&if;(701)odk@awmcdck +Jh yD; 1989 pufwifbmvrSm rlq,f/ r0w&H;k okd@owif;ykd@I tm%mykid rf sm;rS
rdbrsm;xHokd@ t
S yfEcSH o
Jh nf? 1989 Ed0k ifbmvrSm Auo jyefvnfzGJ@pnf;a&; aumfrwDrmS wm0ef,cl o
Jh nf? 1990arvY
Auorsm;tzGJ@csKyf ( atmufArmjynf ) Y 0ifa&muf wm0efxrf;aqmifco
Jh nf? 1991 arvY ppfaxmufvrS ;f a&;. zrf;qD;r_tm;cH&+yD;
yk'rf 5 (n) jzifh axmif'%f(6)ESpf tif;pdeaf xmifY usccH &Jh onf?
1995 =o*kwv
f
o&ufaxmifrS jyefvnfvw
G af jrmufvm+yD; Auorsm;tzGJ@csKyf (atmufArmjynf) A[dk
pnf;&H;k a&;aumfrwDY qufvufwm0ef,cl o
Jh nf?
1996 'DZifbm ausmif;om;v_y&f mS ;r_wiG f yg0ifcrJh a_ =umifh ppfaxmufvrS ;f a&;. vdu
k v
f zH rf;qD; ojzifh 1997 azazmf0g&v
D rSm
xdik ;f jrefrme,fpyfodk@
qkwcf mG
wdr;f a&Smifco
Jh nf?
xdk@aemuf
vGwaf jrmufe,fajrokd@
ajymif;a&G@vmaom
vl@abmifopf'rD u
dk &ufwpfygwYD wm0efxrf;aqmifco
Jh nf?
1988 =o*kwv
f Y Auorsm;tzGJ@csKyf/ Edik fijH cm;a&;&m aumfrwDwiG f tckcsed x
f d wm0efxrf;aqmifaeqJ jzpfonf? 1999
'DZifbmvY Edik if aH &; tusO;f om;rsm;ulnaD pmifah &Smufa&; toif;( jrefrmEdik if H )Yvnf; yg0ifaqmif&u
G af e+yD; jrefrmjynf
'Dru
dk a&pDa&;twGuf wufuGpmG v_y&f mS ;aqmif&u
G f aeqJjzpfonf?
1992 ckEpS f arvxJrmS b,fvjdk zpfvq
J adk wmh usaemfw@dk taqmif(4) rSm xrif;pm;&wmr0bl;?
vHak vmufatmifvnf; ray;wJt
h wGuf taqmifr;_ wyf=uyf bdu
k u
H dk wifjyygw,f? taqmifr;_ u zdw
k m0efcaH tmifp;dk udk
xrif;tydak y;zdk@ ajymw,f? 'gayr,fh atmifp;dk u xrif;tydk ray;Edik b
f ;l qd+k yD; jyefomG ;ygw,f?
tJ'gu5dk (n)awGu rauseyf=uvdk@ rde;f a*s;vfaxmifr;_ ausmq
f ef;OD;udk oGm;wdik w
f ,f?
rde;f a*s;vf axmifr;_ u 'Dupd u
P rdk ajz&Si;f ay;yJ axmifyidk fuw
dk ifjyygw,f? axmifyidk u
f vnf; 'Davmuf xrif;pm;aumif;
aewm [if;aumif;vdk@q+dk yD; axmifxu
J yJ[if;vnf; wdwu
d susvyk /f axmif0ifpmawGvnf; uef@owfw,f? tdru
f rdbawGvnf;
e,fa0;u vm&wm yifyef;w,f? axmif0ifpmtxkyf rsm;w,fq&dk if tJ'aD xmif0ifpmawGeJ@ vlawG xrif;pm;aumif;aew,f?
pnf;pnf;vH;k vH;k jzpfaew,f? &d;k &d;k omref tusO;f om;awGuv
dk nf; axmif0ifpmawGeJ pnf;&H;k aew,f?
'Dvt
dk jrifeJ@ axmif0ifpmudk uef@owfr,fq+dk yD;awmh trdef@xu
G v
f mygw,f? axmif0ifpm uef@owfw,f qdw
k t
Jh a=umif;eJ@
oGi;f cGi&fh wJh ypPn;f pm&if;udk rde;f a*s;vfbw
k rf mS a=ujim+yD; uyfygw,f? oGi;f cGiafh y;wJh ypPn;f u opfo;D qd&k if OyrmiSufaysmoD;qd&k if
wpfz;D / u|aJ umoD;qd&k if wpfv;Hk / oHy&k moD;qd&k if (10)vH;k / o=um;25usyo
f m;/ iyda=umfwpfxyk /f tom;a=umfwpfxyk /f pwJh
ypPn;f trsKd ;trnf (4) (5) rsKd ;cef@yJ yg0ifygw,f? tJ'v
D t
dk rdef@pm xGuv
f mawmh yxrwpf&ufrmS yJ(4)aqmifutcef;(2)/
(3)cef;awGrmS &S=d uwJh 5(n)awG!=Sd uw,f? t"du!Sw
d muawmh trdef@u aom=umae@u xkwv
f u
dk w
f mqdak wmh pae/
we*FaEG=um;&ufco
H mG ;wma=umifh tcsi;f csif;wdik yf ifcsdef &oGm;w,f?
tjcm;(1)aqmif/(2)aqmifeJ@/ (4)aqmiftm;vH;k 'Dupd u
P !
dk =Sd ur,f? yxrOD;qH;k usaemfwdk@ taqmifu !S=d uwmuawmh
tu,fI trdef@a=umfjimcsuf xJrmS ygwJh twdik ;f axmif0ifpmuef@owf&if r,lb;l / r,lbeJ J@jyefvmr,f? +yD;&if 'Dupd u
P dk rdrt
d rd af wGudk
w&m;0ifajymr,f? axmifxrJ mS
Oya'eJ@ rnD!w
G w
f mawG vkyaf ew,f? 'gah =umifh tusO;f OD;pD;Xme/ +yD;awmh
jynfxaJ &;0ef}uD;XmeawGqu
D dk pmwifcidk ;f r,fvdk@ tm;vH;k !SEd i_d ;f ygw,f? axmif0ifpmvmwJh tcgrmS ajymr,fvk@d ? tJ'v
D !
dk =Sd uwJh
tcg=uawmh (4)aqmifrmS &Sw
d Jh 5(n)awGtukev
f ;Hk oabmwlw,f?
vmr,fh wevFmae@up+yD; axmif0ifpm yxrqH;k vmwJo
h u
lk pwdu
k &f r,f? tdraf wGudk rw&m;r_awGudk ajymjy&r,f?
tJ'v
D adk xmif0if pmrSmajymvdk@ t&du
k cf +H yD;wdu
k yf w
d &f if aemufwpfa,mufu qufwu
dk &f r,f? aemufval wG qufwu
dk q
f ufwu
dk f
'Dwu
dk yf rGJ atmifrcsi;f usaemfwdk@ vky=f ur,f vdk@ !d+S yD;(1)aqmifaum/ (2)aqmifuydk gowif;ydk@vu
dk w
f ,f?
wevFmae@usawmh (1)aqmifu udak usmaf xG;xifw,f? olt&if axmif0ifpmoGm;w,f? ol@trd u
f axmif0ifpmenf;vdk@
jy\emrwufyjJ yefvmw,f? aemufo+l yD;wJt
h cgusawmh usaemfwdk@taqmif(4)u usaemft&ifxu
G &f ygw,f? xGuo
f mG ;awmh/
xGuo
f mG ;cge;D rSm taqmifuom;!Gef@O;D wdk@ / AHw
k dk wdk@udk !Sw
d ,fayg?h e*dq
k ;Hk jzwfcsuf twdik ;f yJ quf+yD;wdu
k af ygq
h +dk yD; usaemf
xGuv
f mcJyh gw,f? usaemf axmif0ifpm xGuo
f mG ;wJt
h csdeu
f (12)em&D (15)rdepfavmuf&rSd ,f? axmif0ifpmcef;rSm usaemftrd ef J@
pum;ajymaewke;f uGyf uGyt
f w
d ef J@ (3)xkyaf vmuf&w
Sd hJ axmif0ifpmypPn;f awGudk 'groGi;f &bl;/ 'groGi;f &bl;eJ@ z,fvu
dk w
f m
wpf0ufavmufawmif r&awmhyjJ zpfomG ;w,f?
64
tJ'w
D ek ;f u axmif0ifpmcef;rSm t&mcHAv
dk f OD;ausm&f eSd ef J@ axmifr;_ OD;vSat;wkd@ olwdk@ (2)a,muf wm0efusygw,f?
axmif0ifpmudk usaemft
h reJ@ tazvmawG@wmyg? axmif0ifpmawG@awmh tpfru
eifwdk@udk axmif0ifpm uef@owfxm;w,fvkd@=um;w,f/ [d[
k myJoiG ;f &r,f/ 'D[myJ oGi;f &r,fvdk@ajymw,fw/Jh
iguawmhtukef
,lvmcJw
h ,f?
eif,v
l dk@&&if
,lxm;vdu
k yf gvdk@ajymw,f?
usaemfvnf;
at;/
[kww
f ,f vdk@ajymwke;f yJ&aSd o;w,f oGi;f cGiafh y;wJh ypPn;f awGudk =unfv
h u
dk af wmh ajcmufyHk wpfyaHk vmufyJ useaf wmhw,f?
usaemft
h pfrvnf; rsupf rd suEf mS ysuaf ew,f? tJ't
D csed rf mS usaemfu
'DypPn;f awG eifwdk@ tukejf yef,o
l mG ;vdu
k f vdk@ajym+yD; axmifxrJ mS uyfxm;wJh pm&if;twdik ;f yg;pyfuae &Gwjf yvdu
k w
f ,f?
tom;qd&k if(25)usyo
f m;/ iSuaf ysmoD;qd&k ifwpfz;D ponfjzifh &Gwjf yvdu
k w
f ,f? tJ'&D w
G jf ywJph m&if;udk tpfrudv
k u
dk f rSwcf idk ;f w,f?
+yD;wJt
h cg o&ufaxmifrmS wpfvudk wpfcgavmufyJ axmif0ifpmawG@ &wJt
h cgrmS tdru
f ay;vdu
k w
f Jh ypPn;f xJu
ig;yda=umf(25)usyo
f m;udk b,fvrdk S vufrcHEidk b
f ;l vdk@/ 'Dupd aP wG[mvJ rw&m;bl;/ tJ'aD wmh 'Dupd aP wGudk tusO;f OD;pD;Xmeudk
wdik pf mydk@ay;yg? wdik w
f t
Jh cg trnf/ rSwyf w
Hk ifeyH wfeJ@ aoaocsmcsmwdik yf g? rdwLW udk jynfxaJ &; 0ef}uD;Xmeudk ydk@ay;ygvdk@
usaemft
h pfrudk rSmvdu
k w
f ,f?
'Dta=umif;awGudk bDbpD /D ADt
G adk t wdk@uo
dk &d atmif/ tjyifrmS usecf w
Jh Jh vkyaf zmfuidk zf ufawGudk ydk@cidk ;f ygvdk@ rSmvdu
k w
f ,f?
usaemfu tpfrudak jymwJt
h cgrmS axmifr;_ a&SrSmwif ajAmifuadk jymvdu
k w
f m/ usaemft
h pfrvnf; 'Dupd u
P dk pmeJ@a&;+yD;
vdu
k rf w
S v
f u
dk w
f ,f? axmifr;_ uvef@ oGm;+yD;
a[haumif . . rif;'Dvrdk ajymeJ@qd+k yD; usaemfu
h dk axmif0ifpmcef;xJuae xkwo
f mG ;ygw,f? usaemft
h pfru
olvu
dk af &;xm;wJh pm&Guu
f dk ol@&ifz;Hk tuFs=D um;xJ xnfv
h u
dk w
f ,f? 'guadk xmifr;_ u jrifomG ;awmh pm&Guu
f t
dk wif;
vdu
k af wmif;w,f? usaemft
h pfru ray;bl;vdk@ajymawmh axmifyidk ef J@ wdik rf ,fq+dk yD; tazeJ@ tpfrudk axmifyidk &f ;Hk cef;xJ
ac:oGm;ygw,f? axmif0ifpmtcef;xJrmS awmh usaemfusecf w
hJ ,f? tJ'rD mS wif wkwt
f oifu
h idk x
f m;wJh axmif0g'g0efxrf; oufxeG ;f /
ud0k if;atmif&,f/ tJ'ED pS af ,mufu usaemfu
h dk apmifah eygw,f?
axmifyidk &f ;Hk cef;rSmawmh usaemft
h pfreJ@ axmifyidk fwdk@ pum;rsm;ae=uygw,f? tawmfjiif;cH+k yD; wJhtcgrmS
axmifyidk u
f !SEd i_d ;f r_wpfcv
k yk fygw,f? axmif0ifpmypPn;f awG tukev
f ;Hk xm;cJ/h tukev
f ;Hk ay;r,f? 'gayr,fh wdik cf idk ;f wJ[
h mudak wmh
rwdik yf geJ@? aemuf+yD;awmh odr;f xm;wJh &ifz;Hk =um;xJupmudk olwdk@udk ay;ygvdk@ ajymygw,f? usaemhtpfruvnf; ray;bl;? usaemfeJ@
vlcsi;f xyfawG@csiw
f ,fvdk@ ajymygw,f?
xyfawG@ciG afh wmif;w,f/ ypPn;f awGvnf; tukeaf y;cJhcsiw
f ,fvdk@ vnf;ajymw,f? aemufval wG udv
k nf;
uef@owfra_ wGrvkyyf J ypPn;f oGi;f cGiafh y;zdk@ awmif;qdw
k ,f? r&ygb;l ? axmifyidk u
f usaemft
h pfrudk wm0ef0wW&m; aESmuf,u
S rf e_ J@
w&m;pGv
J dk@&r,fq+dk yD; tusyu
f idk f +cdr;f ajcmufygw,f? usaemft
h pfruvnf;
&Sipf v
GJ dk@ &&ifp/GJ &Siw
f dk@rw&m;vkyw
f mudv
k nf; usru jyefw&m;pGrJ ,f
vdk@ajymaewJh toHawGudk cyfvrS ;f vSr;f uae usaemf=um;ae&ygw,f? aemufbmwpfcrk S !SEd i_d ;f r&yJ tpfreJ@taz
jyefxu
G v
f m+yD; axmif0ifpmypPn;f awG tukev
f ;Hk jyef,o
l mG ;ygw,f?
+yD;wJt
h cgrmS axmifyidk u
f usaemfu
h adk c:ygw,f? axmifyidk &f ;Hk cef;xJa&mufawmh axmifyidk u
f
rif;at;at; aq;aq;wifjyvdk@ &&Jo
h m;eJ@ rif;bmjzpfvdk@ 'Dvv
dk yk &f wmvJ/ axmifyidk w
f ef;pDrmS wifjyvdk@&w,f?
rde;f a*s;vfaxmifr;_ qDrmS
wifjyvdk@&w,f? 'gudk rif;uausm+f yD;awmh tjyifuw
dk idk cf dik ;f zdk@ txJu aevkyw
f ,fqadk wmh
rif;[mtjypf&w
Sd ,f? Burma jail manual axmifvufpGJ Oya'eJ@ +idw,f? tjypf&w
Sd o
Jh u
l dk b,fvt
dk a&;,l&rvJqw
dk m
rif;odw,fr[kwv
f m;
usaemfuvnf;
axmifOya'twdik ;f usaemfu
h dk wdu
k yf w
d v
f dk@&w,f/ ajcusi;f / a'gucf wf+yD; aumfpm; jypf'%f ay;vdk@&w,f
vdk@jyefajzvdu
k yf gw,f? tJ'rD mS axmifyikd u
f
rif;ud&k u
dk v
f dk@&ao;w,fvdk@ajym+yD; 0ke;f ueJx&yfvu
dk yf gw,f? tJ't
D csed u
f axmifyidk u
f ,leD azmif;0wfrxm;ygb;l ?
pGyu
f s,af v;yJ0wfxm;ygw,f? axmifyidk u
f
rif;wdk@tay:rSm igoabmxm;}uD;a=umif; jywJt
h aeeJ@ rif;wdk@axmif0ifpmawG@ wJt
h cgrmS yHpk (H 10)awmif igwdk@rppfyJ
awG@ciG afh y;w,f? igzh ufu'Davmuf vdu
k af vsmwmawmif rif;'Dvv
dk yk zf dk@ raumif;zl;aygh
usaemfuyHpk H (10)qdw
k Jh oef;aumifpm&if; pm&Guu
f dk
axmif0ifpmawG@wJh tcg,lvm&if tdru
f
'Duv
dk m&wm
ntdycf &D;xGuv
f m&wm/ 'DvdkypHk (H 10)udk ,lvmwJn
h rSm &efuek t
f rd rf mS oef;aumif pm&if;ppf&if yHpk (H 10)r&S&d if tzrf;cH&rSm / 'gah =umifh
rdwLW udyk J trsm;qH;k ,lvmEdik rf mS yJvdk@ jyef&iS ;f jy vdu
k f ygw,f? axmifyidk u
f
65
'gawmhigrwwfEidk b
f ;l ? txufu!$e=f um;vdk@ vky&f wmvdk@ajym+yD; usaemfeJ@ qufpum; rsm;ygw,f? tacstwif
awmfawmfav;ajymaewke;f
aemufq;Hk rSm axmifyidk af omif;!Gef@u,
dk w
f idk f usaemfu
h dk ebefusi;f ygw,f? +yD;wJt
h cgrmS
axmifyidk ef aH b;rSm&Sd aewJh axmifr;_ (3)a,muf jzpfwhJ ausmq
f ef;OD;/ OD;at;v_id ef J@ axmif0ifpmu axmifrLS ;vSat;wdk@u usaemfu
h dk
0dik ;f &du
k =f uygw,f? axmifyidk t
f cef;xJrmS wif tcsu(f 50)avmuf&rSd ,f? 0dik ;f &du
k +f yD;awmh
rif;oGm;awmh . . . rif;taqmifrif;jyefawmh
qd+k yD; v$wv
f u
dk yf gw,f? axmifyidk &f ;Hk cef;u xGuw
f meJ@ usaemfu
h dk acgi;f qufwu
dk if Hk@cidk ;f xm;ygw,f? axmifyidk &f Hk;cef;u
xGuw
f meJ@ Al;0a&mufw,f? Al;0xJrmS 0efxrf;awG&w
Sd ,f? tJ'0D efxrf;u wpfcg0idk ;f &du
k f ygw,f? usaemfvnf; t&dkucf aH e&if;eJ@yJ
Al;0uae taqmifukd vrf;av#mufjyefvm&ygw,f?
usaemfjyefvmawmh rGe;f vGaJ e+yD; vrf;wpfav#mufv;kH apmavb,fv/f oufxeG ;f / apmxGe;f atmif=unfwdk@u wkwef J@&u
dk +f yD;
taqmifudk ac:vmygw,f? yg;pyfuvnf;
rif;aemufwpfcg axmifyidk u
f dk uvefuqefvyk Of ;D rvm; vdk@ajym+yD; &du
k yf gw,f?
rif;wdk@axmifxrJ mS aecsio
f vdk aevdk@r&bl;uG/ ud,
k b
fh 0udk em;rvnfb;l
bmnmqd+k yD; vrf;wpfav#mufv;Hk &ku
d v
f mygw,f? rde;f a*s;vfa&mufawmh usaemfxifw,f? tcsuf (180)/
(200)avmuf&rSd ,f? rde;f a*s;vfa&mufawmh usaemfu
h dk
usaemf aemufudk 'Dvrdk vkyaf wmhygb;l
vdk@ (3)}udrf (3)cgatmfcidk f;ygw,f? +yD;wJt
h cgrmS toHw;dk w,fq+dk yD; xyf&u
dk yf gw,f? rde;f a*s;vf a&mufawmh
taqmifu&JabmfawG xGu=f unfah eygw,f? usaemfwdk@ taqmifu a&qGaJ ewJh olawGuvnf; 0ke;f qdak jy;vmawmh
axmifqrl ,fyh pHk rH sKd ; jzpfvmwma=umifh 0efxrf;awGu c&mr_w+f yD; yHpk H vdk@ atmf vdu
k yf gw,f? axmifxu
J tusO;f om;awGtm;vH;k
+idru
f somG ;ygw,f? tJ't
D csed frmS usaemfu
h dk xyf &du
k yf gw,f? +yD;rS usaemfu
h dk taqmifxo
J iG ;f vdu
k yf gw,f? taqmifxu
J dk
a&mufwt
Jh csed rf mS yJ usaemfu
h dk a&qGcJ idk ;f w,f?
a&qGw
J t
Jh cgrmS (2)qdik ;f &Syd gw,f? wpfqidk ;f qG&J if usew
f Jh wpfqidk ;f uem;&ygw,f? usaemfu
h dk ESpq
f idk ;f pvH;k rSm 0ifqGJcidk ;f +yD;
tem;ray;ygb;l ? jypf'%foabmyg? naetaqmifawGtm;vH;k a&qGJ odr;f awmhrS em;cGi&fh ygw,f? ae@cif;wke;f u t&du
k cf x
H m;&wJh
'%f&m'%fcsuaf wGudk (4)aqmif (3)cef;u ud=k unfviG u
f aq;xnfah y;ygw,f? nae wef;ydww
f t
Jh cgusawmh usaemfu
h dk
taqmifajymif;vdu
k yf gw,f? &mZ0wftusO;f om;awGcsn;f oufoufxm;wJh trSw(f 2)tdyaf qmifudk ydk@vu
dk yf gw,f? axmifyidk u
f
usaemfh udk Isolate txD;usejf zpfatmif wpfa,mufwnf; xm;ygw,f?
aemufyidk ;f rSmawmh axmif0ifpm vrf;yGio
fh mG ;+yD; e*do
k wfrw
S cf suaf wG aysmufu,
G o
f mG ;ygw,f?
(c)axmif
axmif0ifpm yHpk H wdu
k yf GJ
axmif0ifpmeJ@ ywfouf+yD;aemufwpfcu
k awmh axmif0ifpmrSm yHpk x
H idk cf idk ;f wJh udpjP zpfygw,f? usaemfwdk@ tusO;f om;awG[m
axmifxrJ mS axmifrLS ;/ axmifyidk w
f dk@ vmwJt
h cgrmS t&dt
k ao ay;&wJt
h aeeJ@ yHpk x
H idk &f ygw,f? yHpk q
H w
dk t
Jh oH=um;&&if
a&mufwaJh e&mrSm csucf si;f yHpk x
H idk &f ygw,f? 'gut
dk cGiafh umif;,l+yD; axmifydkiu
f
axmif0ifpmawG@wJh tcgrmS vnf;
axmif0ifpmtcef;xJrmS yHpk x
H idk f &r,fvdk@ trdef@xw
k yf gw,f?
yHpk rH xdik w
f o
Jh u
l dk jypf'%fay;r,fvdk@ ajymygw,f? 'Dvt
dk rdef@rsKd ;udk jrefrmjynfu emrnfq;dk eJ@ tausm=f um;qH;k jzpfwJh
tif;pdeaf xmifrmS awmif r=um;zl;wJh trdef@rsKd ;jzpfygw,f? usaemfwdk@awG tif;pdef axmifrmS axmif0ifpm awG@&wke;f u
axmifyidk af Zmftek ;f ud,
k w
f idk fvu
dk =f unfw
h myg? bmyHpk rH S rxdik cf J&h ygb;l ? ud,
k t
fh rd ef J@u,
dk f pum;aumif;aumif;ajymcGifh &ygao;w,f?
tckvdk o&ufaxmifyidk f aomif;!Gef@&Jh trdef@udk usaemfwdk@5(n)awGtm;vH;k tmcH=uzdk@ taqmiftoD;oD;u 5(n)awGtcsi;f csi;f
wdik yf if=uygw,f?
usaemfwdk@ axmifxrJ mS yHpk x
H idk &f wmudk uef@uu
G w
f mrsKd ;r[kwyf g? 'g[m axmifOya'rSm ygxm; wma=umifh usaemfwdk@
vdu
k ef m&rSmyg? tckupd u
P ud,
k rfh o
d m;pkeJ@ wpfvrSm wpfcg&mS ;&Sm;yg;yg; awG@ &wJh tcsed af v;rSm / axmif0ifpmtcef;xJrmS
yHpk x
H idk &f r,fqw
dk mudk vufrcH Edik yf gb;l ? &yfa0;/ e,fa0;uae yifyrf;}uD;vSpmG eJ@ usaemfwkd@udk vmawG@wJh rdbtdro
f m;awGa&SrSm &wJh
( 10 )rdepf/ ( 15 ) rdepfav;rSm yHpk x
H idk zf dk@ usawmfwdk@ jiif;qdyk gw,f? axmif0ifpmawG@&wJh tcsed af v;[m tusO;f om;wpfa,muf&Jh
&oifh &xdu
k w
f Jh ud,
k yf idk t
f csed fav;yJ jzpfygw,f?
'gah =umifh axmif0ifpmawG@&wJt
h csed f rdb/ aqGrsKd ;awGa&S@rmS yHpk rH xdik Ef idk b
f ;l vdk@ tm;vH;k qH;k jzwf vdu
k yf gw,f?
axmif0ifpmvmac:wJt
h cgrmS yxrtaeeJ@ axmif0ifpmcef;rSm wm0efusw0Jh efxrf;udk axmif 0ifpmawG@&wJt
h cgrmS yHpk x
H idk &f rvm;/
r&bl;vm;vdk@ ar;jref;r,f? yHpk rH xdik &f bl;qd&k if awG@r,f? xdik &f r,fq&dk if axmif0ifpmudjk iif;y,fr,f? axmif0ifpmudk
66
ppfaq;ygw,f? ppfaq;+yD;wJt
h cgrmS tJ'o
D al wG&Jh xGuq
f dk csuaf wGudk twnfjyKay;zdk@ oufaoESpOf ;D ac:,lygw,f? tJ'v
D dk
oufaoESpOf ;D ac:,lwt
Jh cgrmS wpfO;D u axmif0efxrf;xJuyJ jzpf+yD; usew
f pfO;D u tusO;fom;xJu jzpfygw,f?
tr_u 5(n)tr_awG jzpfwma=umifh aemufwpfO;D udk axmifajymif;vmwJh usaemfwdk@ 5(n)ta,muf(100)xJu a&G;ygw,f?
tJ'gudk axmiftm%mydik u
f
a&G;&wmjzpfygw,f? ppfaq;a&;tzGJ@uvnf; aoaocsmcsm wdwu
d suseJ@ atmufajcup+yD;
pDppfwmr[kwyf J o&ufaxmif tm%mydik af wG acgi;f ndwf axmufcw
H Jh acgi;f acguaf &G;xm;wJh olawGuydk J ppfaq;wmjzpfygw,f?
oufaoxGuq
f zdk dk@ axmif0efxrf;ua&G;cs,w
f t
Jh cgrmS olwdk@udk umuG,af jymqdak y;r,fh olawGa=umifh tcuftcJ r&Sad yr,fh
Edik if aH &;tr_(100)xJu a&G;cs,zf dk@=uawmh olwdk@awmfawmf 'kuaQ &muf&ygw,f?
olwdk@tvd&k w
Sd mudo
k m ajymqdak y;Edik rf ,f/h xGuq
f adk y;Edik rf ,fh acgi;f ndwaf xmufcaH y;r,fo
h l wpfa,mufudk tvd&k aSd eygw,f?
axmif0efxrf;xJu oufaotjzpf 'kwyf=uyf apmavb,fvu
f dk a&G;ygw,f? tJ't
D csed rf mS yJ(1)aqmifu axmif0ifpmwm0efcH 'kw,
d
Adv
k }f uD; OD;ausm&f eSd u
f usaemfudk oufaoxGuq
f zdk dk@ vma&mufac:ygw,f? usaemfu
h dk ac:oGm;+yD; rde;f a*s;a&mufawmh axmifr;_
OD;at;v_id u
f t&mcHAv
dk }f uD;udk . .
b,feJ@vJ q&m}uD;. . . jzpfygrh vm; vdk@ar;vdu
k af wmh
jzpfygw,f? Adv
k =f uD;a&G;wJo
h yl J vdk@ jyefajzvdu
k yf gw,f? OD;ausm&f eSd u
f usaemfb
h ufvn
S jfh yD;
rif;axmufxrJ mS t&du
k cf zH ;l wm&Sv
d m; vdk@ar;ygw,f?usaemfuvnf;
r&Sb
d ;l vdk@jyefajzawmh at;/ 'gy/J trSet
f wdik ;f yJ jzpfapcsiw
f ,f vdk@q+dk yD;
armif&if jypf'%fjzpfz;l vm; vdk@qufar;ygw,f? usaemfu . . .
'DaxmifrmS awmh rjzpfz;l ygb;l vdk@ ajzvdu
k yf gw,f?
at;/ }udKuf+yD . . 'Dtwdik ;f yJajym / tckrif;udk igwdk@qv
D mwJh vl}uD;wpfcsKd @eJ@ awG@ay;r,f? eJeyJ g;yg;olwdk@u ar;r,f?
prf;r,f? bmawG axGaxGx;l xl; r&Syd gb;l ? rif;apmapmu ajymovdak ygh ? t&du
k cf H zl;vm;/ rcH&zl;bl;? jypf'%fjzpfz;l vm;/ rjzpfz;l bl;?
a&qGw
J myifyef;vm; qd&k ifvnf; axmifxrJ mS enf;enf;yg;yg; ud,
k v
f ufuse;f rma&;aumif;&H/k ac|;pdk@&Hak vmufayg?h tJ'v
D adk jz . .
bmrSrvkyyf aJ xmif xJrmS ae&&if *domG ;rSmayg?h rif;odw,fr[kwv
f m;? aemuf+yD; xrif;00au|;vm;vdk@ ar;&ifvnf; rif;tck tjrify/J
t0au|;wm/ t&St
d &Sw
d idk ;f ajzayg?h bmrS rif;ryleJ@/ igvnf;rif;eJ@ twl&aSd erSmyg? 'dk@uu
dk n
l aD y;r,f r[kwv
f m;
E_wu
f ae u&m;a&v$wf wwGww
f w
G f rSmygw,f? usaemfvnf; acgi;f ndwjf yvdu
k af wmh OD;at;vdi_ f u aumif;+yD/
igeJ@vu
dk cf Jh qd+k yD; axmifA;l 0udk ac:oGm;ygw,f?
Al;0a&mufawmh Al;0&Jn
h mzufu axmifyidk &f Jh &H;k cef;xJudk 0if&ygw,f? tcef;xJa&mufawmh OD;at;v_id u
f
'gu tusO;f om;awGxu
J
oufaoyg qd+k yD; ppfaq;a&;tzGJ@eJ@ rdwq
f ufay;ygw,f? +yD;awmh usaemfu
h dk
xdik zf dk@ae&may;ygw,f? usaemfeh J@ rsuEf mS csi;f qdik u
f
cHkrmS ppfaq;a&;tzGJ@ acgif;aqmifawG xdik af eygw,f? tm;vH;k aygi;f
(3)a,mufxidk af e+yD; tv,fuxdik af eol om,m0wfaD xmifu axmifyidk f OD;jrifo
h ed ;f jzpf+yD; ppfaq;a&;tzGJ@ acgi;f aqmifvnf;
jzpfygw,f? OD;jrifo
h ed ;f &Jh b,fzufeaH b;u wpfa,muf uawmh &efuek f tif;pdeaf xmifu axmifr;_ }uD;jzpf+yD; nmzufuawmh
jynfaxmifu axmifr;_ jzpfygw,f? oluppfcsuaf wG/ xGuq
f cdk suaf wGudk vufEySd pf uf&u
dk f rSww
f rf;wifaeygw,f? usaemf&h Jh
eHab;rSmawmh o&ufaxmifu usaemfu
h adk &G;ac:vmwJh axmifr;_ OD;at;v_id f &Sad eygw,f?
tv,fu xdik af ewJh wpfa,mufu
rif;trSew
f idk ;f ajymrSmvm; vdk@ tqH;k r&Sd tpr&Sd xajymvdu
k yf gw,f?
b,fta=umif;t&mudk usaemfajym&rSmvnf;
rif;odwJh ta=umif;t&mawGyaJ r;rSm / axmifxu
J ta=umif;awGumG / ajzr,fr[kwv
f m;
ajzygrh ,f
ab;ywf0ef;usiu
f dk tuJcwfvu
dk af wmh axmifyidk &f Hk;cef;xJrSm axmifyidk af omif;!Gef@wpfa,muf r&Syd gb;l ?
usaemfu
h dk ppfaq;r_awG pvkyw
f t
Jh cgrmS jynfaxmifu axmifr;_ }uD;u toif,
h v
l mwJh usaemf&h Jh eHywf}uD;udk ,l+yD;
tusO;f om;oufao&Jh xGuq
f cdk suf acgi;f pOfwyf+yD; usaemfeh mrnf/ tr_eJ@ jypf'%fEpS f pwJh ud,
k af &;&mZ0ifawGudk vufEydS pf ufeJ@
&du
k af eygw,f? ( eHywf}uD;qdw
k m axmiftwGi;f axmifyidk f vSnv
fh nf wJt
h cg tusO;f om;wdik ;f u tJ'pdD m&Guu
f dk udik x
f m;+yD;
pm&Gux
f rJ mS trnf/ tztrnf/ tr_ ay;&ufp/GJ omrefvw
G &f uf/jypf'%fEpS /f yk'rf pwmawG a&;xm;wJh pm&Gujf zpfygw,f? ) axmifyidk f
OD;jrifo
h ed ;f u p+yD; ar;ygw,f?
rif;emrnf aevif; aemf
[kwyf gw,f
rif;tazemrnf
69
OD;rsKd ;ode;f
rif;axmifeyH wfu 2997/ Caemf/ b,fEpS Ef pS &f Sv
d J
5 ESpyf g
rif;wdk@rb
d / aqGrsKd ;awGxrJ mS Edik if aH &;v_y&f mS ;wJh ol&o
Sd vm;
r&Syd gb;l
rif;axmifxrJ mS jypf'%fjzpfz;l vm;
tif;pdeaf xmifrmS awmh axmifuscgpu jypf'%f (1)cg jzpfz;l ygw,f?
r[kwb
f ;l / 'Do&ufaxmifrSm
rjzpfz;l ygb;l
t&du
k cf &H zl;vm;
t&du
k rf cH&ygb;l
usaemfeJ@ axmifyidk Of D;jrifo
h ed f;wdk@ tar;tajzawGudk wpfy'k cf si;f tvdu
k f jynfaxmifr;_ u rSww
f rf; wifaeygw,f?
OD;jrifo
h ed ;f uquf+yD;
'gyaJ yg/h axmifxrJ mS jypf'%frjzpf&if t&du
k rf cH&bl;/ jypf'%fjzpf&if t&du
k cf &H r,f? rif;tJ'gudk vufco
H vm;
'Dar;cGe;f [m us,jf yef@ygw,f? jypf'%fjzpf&if &du
k fw,fqadk yr,fh jypf'%frjzpfjzpfatmif axmif0ef xrf;awG/
axmiftm%mydik af wGu wrifoufouf zefw;D ,laewmawG trsm;}uD;&Syd gw,f? usaemfu 'Dtcsuu
f dk aoaocsmcsm&Si;f jyrvdk@
ab;bDudk =unfv
h u
dk af wmh usaemfrh suEf mS udk =unfah ewJh OD;at;v_id u
f dk awG@&ygw,f? ajymqdzk dk@ rvGwrf vyfjzpfomG ;ygw,f?
OD;jrifo
h ed ;f &Jar;cGe;f udk trSet
f wdik ;f ajzzdk@ usaemftcuftcJ jzpfaewJt
h csed rf mS
usaemfwdk@&aJ bmf aZmf0if;xfeJ@
tjcm;&JabmfawGudk axmiftm%mydik af wG acG;vd/k EGm;vdk &du
k Ef u
S w
f jJh rifuiG ;f awG jyefjrif a,mif vmygw,f? ajymcsvu
dk zf dk@
usaemftm;,lvu
dk yf gw,f? 'Dtcsed rf mS 'DtcGit
fh a&;udk toH;k csvu
dk &f if axmifrLS ;/ axmifyidk af wG&J@ acG;&du
k /f EGm;&du
k u
f dk r&_rvS cH&rSm
aocsmygw,f? b,fvadk jz&if aumif;rvJvdk@ usaemfpOf;pm;aecsed rf mS OD;jrifo
h ed ;f u
a[haumif/ igar;wmajzavuGm/ bmawGpOf;pm;aewmvnf;
usaemfvnf; awGa0raeawmhyJ qH;k jzwfcsuf csvu
dk yf gw,f? 'Dar;cGe;f udk rajzcif tcGit
fh a&;wpfck awmif;qdv
k u
dk yf gw,f?
axmifyidk }f uD;cifAsm;/ ckeuajymcJo
h vdk rSeu
f efwt
hJ ajzrsKd ; vdck siyf gw,fq&dk if tckvdk taetxm;rsKd ;rSm
usaemfrajzqdEk ikd yf gb;l ? bmjzpfvdk@vq
J adk wmh o&ufaxmifu axmifrLS ;OD;at;v_id f &Sad evdk@ygy?J o&ufaxmifu axmiftm%mydik af wG
&Sad ewJah e&mrSm usaemfrajzqdEk idk yf gb;l ? ppfaq;a&; tzGJ@udk trSet
f wdik ;f ajymzdk@ 0efrav;ayr,fh o&ufaxmiftm%mydik af wGxu
J
wpfa,mufa,mufa&S@rmS usaemftrSet
f wdik ;f xGuq
f ydk gu trsuaf 'goxGu+f yD; ppfaq;a&;tzGJh jyefomG ;wJt
h cg=u&if usaemft
h ay:
tjidK;taw;xm; &efjyKEdik yf gw,f? usaemf&h J@ vHjk cHKa&;pdwcf s&atmif vsKd@0ufpmG jyKvkyzf dk@eJ@ tzGJ@eJt
h ppfc&H ol oufoufcsn;f
ppfaq;aewJh tcef;rSm xm;&Sad y;ygvdk@ awmif;qdyk gw,f? 'grS xGuq
f cdk suaf wGu rSeu
f efr_ &SEd idk rf mS jzpfygw,f?
o&ufaxmifrLS ; OD;at;v_idk &f J@ rsuEf mS csucf si;f rnf;wufomG ;ygw,f? 'gayr,fh [efrysu&f atmif pm;yGaJ y:u
a&aEG;cGuu
f ,
dk +l yD; r_waf omufaevdu
k yf gw,f? t&yftarmif;axmifaxmifarmif;armif;eJ@ OD;jrifo
h ed ;f u usaemfu
h dk aoaocsmcsm
pdu
k =f unfyh gw,f?
rSeu
f efwJh xGuq
f rdk q
_ w
dk m b,fae&mrSmrqdk b,foyl &J aSd eae xGuq
f &dk &J rSmayg?h trSew
f &m; qdw
k m zH;k uG,v
f dk@r&bl;?
[dv
k &l v
Sd dk@ rajymEdik /f 'Dv&l v
Sd dk@ rajymEkid b
f ;l qdw
k m rrSerf uefxu
G q
f zdk dk@ }udK;pm;wJh olawGvyk w
f myJ? rSerf eS u
f efuefxu
G q
f w
dk o
Jh [
l m
b,fol@a&S@rmS yJjzpfjzpf xGuq
f &dk &J r,f? rif;&JvHjk cHKa&;udk igwm0ef,w
l ,f? axmifxrJ Smavmuf vHjk cHKwm 'Dwpfae&myJ &Sw
d ,f?
rif;wpfa,mufxrJ ajymeJ@ tusO;f om; tm;vH;k &Jh vHjk cHKa&;udk 'dk@tup 0efxrf;awGu wm0ef,x
l m;wm? uJajym
OD;jrifo
h ed ;f ud,
k w
f idk f pdeaf c:aerSawmh usaemfrajym&if vdrv
f nfzdk@}udKk /;pm;w,fvdk@ rSwaf wmhrmS aocsmwma=umifh
trSet
f wdik ;f zGicfh svu
dk zf dk@ pdw'f ;Hk 'H;k csvu
dk yf gw,f?
axmifxrJ mS rif;wdk@awG xrif;pm;&wm 00vifvifpm;&w,f r[kwv
f m;
vdk@ar;cGef;ajymif;ar;ygw,f?
r0. . . ygb;l
[kw&f v
Jh m;/ igwdk@awG@wmuawmh rif;wdk@ut
dk 0au|;aewmyJ? rif;vdrrf ajymeJ@? OD;at;v_id f . . . cifAsm;wdk@ ac:vmwJo
h u
l
[kwaf um[kwaf o;&Jv
h m;
usaemfah b;u xdik af ewJh OD;at;v_id u
f kd vSn=fh unf+h yD; ar;vdu
k yf gw,f? OD;at;v_id u
f usaemfu
h dk
70
r[kwyf gb;l / b,forl S xrif;tydrk &ygb;l ? xrif;pm;&wmr0vdk@ axmif0ifpmuaewqifh tdraf wG udrk ek f@qef;rSm+yD;
pm;&wmawG&ySd gw,f? axmifxrJ mS 0efxrf;awGom xrif;udk tdraf wGu,
dk o
l mG ;wm &Syd gw,f
a[haumif/ rif;jrifvdk@vm;/ rjrifyeJ J@ xifa=u;awGeJ@ 0efxrf;awGudk vmrajymeJ@/ ud,
k fh ta=umif;udak jym/ rif;udkar;wJh
ta=umif;yJajz/ ud,
k ef J@rqdik fwu
Jh pd u
P dk rajymeJ@/ =um;vm;
[kwu
f Jh
rif;wdk@ xrif;awGtydak wmif;+yD; rukev
f dk@ yef;uefaq;bkwrf mS xrif;useaf wGoeG yf pfxm;wJh td;k awG jynfah ewmyJq/dk
'grsKd ;vkyzf dk@ raumif;bl;? axmifxrJ mS tJ'v
D dk v$ijfh ypfawmh tvum;oufoufrJh Edik if aH wmfyu
dk q
f u
H dk jzKef;wD;&m usw,f? +yD;awmh
tJ'v
D dk pnf;urf;r&Sd xrif;useaf wG v$iyfh pfawmh uGwf vmr,f/ jcif/ ,if/vmr,f? +yD;&ifaxmifxrJ mS ul;pufa&m*gjzpfr,f?
rif;wdk@twGuf wpfu,
dk af & oef@&iS ;f a&; vn;f xdcu
dk w
f ,f
usaemfwdk@awG xrif;useaf wG v$iyfh pfwm/ pGef@ypfxm;wJh yke;f awGrmS jynfv
h #+H yD; trsm;}uD;jzpf aew,fqw
dk m r[kwyf gb;l ?
wcgwav axmifuau|;wJh xrif;awGxrJ mS oJawG/ cJawG trsm;}uD;ygvdk@ bmrSrpm;Edik v
f dk@ xrif;udk v$iyfh pf&wmyg?
usaemfwdk@awG[m xrif;udk t"dutpm;tpmtjzpf pm;&+yD; tvkyv
f yk &f wmyg? aemuf v$iyfh pfxm;wJh xrif;useaf wGuv
kd nf;
axmifrmS arG;xm;wJh 0ufawGtwGuf ae@widk ;f 0ufbw
k u
f vm,laevdk@ wdik ;f jynfaiGudk jzKef;ypfw,fvdk@ rqdEk idk yf gb;l
uJ...aumif;+yD? 'gq&dk if rif;wdk@udk tck xrif;00au|;+yD r[kwv
f m;
[kwu
f Jh au|;ygw,f? 'gayr,fh a&&Snaf u|;r,f/ rau|;bl;qdw
k m rajymwwfygb;l
au|;rSmyg? tckrif;wdk@udk 00au|;w,f r[kwv
f m;? igwdk@&aSd ewJh ypPKy`eu
f ydk J ajymyg? igwdk@awG rif;wdk@ axmifyidk ef J@
axmifrLS ;awGuadk &m tckvx
dk rif;00au|;zdk@ rSmcJrh ,f? [kwv
f m;? tckawmh rif;u axmifxrJ mS xrif;00vifvif pm;&ygw,f?
'Dtwdik ;f yJ xGuq
f adk ygh
usaemf't
D csuu
f dk jiif;ygw,f? rajzqdEk idk yf gb;l ? axmifxrJ mS xrif;00vifvif pm;&wmrS (1)&uf/ (2)&ufyJ &Syd gao;w,f?
xrif;00vifvif pm;&ygw,fvdk@ vdrv
f nf+yD; rxGuq
f Edk ikd yf gbl;? usaemf wifjywJh tcsuaf wGu trSecf sn;f yJ jzpfygw,f? tcktwdik ;f yJ
xGuq
f Edk ikd yf gw,f? ppfaq;a&;tzGJ@u rSmcJh ygw,fqw
dk Jh pum;vH;k eJ@ jyefomG ;rSmyg? axmifxrJ mS usecf rJh mS u usaemfwdk@
tusO;f om;awGeJ@ axmifyidk af wGyJ usecf rJh mS yg? a&&Snrf mS au|;w,f/ rau|;bl;qdw
k m rodao;ygb;l ? 'gah =umifh ppfaq;a&;tzGJ@u
xGuq
f cdk idk ;f wJt
h wdik ;f usaemfrxGuq
f Edk ikd yf gb;l
tJ't
D cgusrS ppfaq;a&;tzGJ@awG acgi;f csif;qdik v
f u
dk =f uygw,f? +yD;rS usaemfajymwJt
h wkid ;f vufEySd pf uf &dkuzf dk@
jynfaxmifrLS ;udk OD;jrifo
h ed ;f u trdef@ay;vdu
k yf gw,f?
rif;axmifrmS xrif;00vifvif pm;&ovm;
rpm;&ygb;l
axmifyidk u
f adk &m wifjyta=umif;=um;zl;vm;
[kwu
f Jh wifjyzl;ygw,f? 'gayrJh axmiftm%mydik u
f vdu
k af vsmr_r&Scd yJh g
( 'Dae&mrSm OD;jrifo
h ed ;f u axmifyidk u
f [if;aumif;vdk@ xrif;awmif;wm/ [if;udzk suyf pf qdw
k Jh pum;vH;k udk jzKwfay;zdk@
arwWm&yfcw
H ma=umifh rxnfo
h iG ;f Edkicf yJh g? )
rif;'Davmufqdk auseyfw,f r[kwv
f m;
'Davmufqdk vufcyH gw,f
axmifxrJ mS rif;a&qGzJ ;l ovm;
'Dta=umif;udk olwdk@rar;cifrwnf;u usaemfajzcsiw
f m ,m;aeygw,f?
qGcJ zJh ;l ygw,f
wpf&ufudk b,favmufq&GJ ovJ
wpf&ufudk a&yH;k ( 900 ) avmufq&GJ ygw,f
b,ft&G,t
f pm; avmufyHk;rsKd ;vJ/ w*gvyH ;kH t&G,v
f m;
r[kwyf gb;l ? a&yH;k u tawmf}uD;ygw,f? ayyguwW&mcGeH Jh vkyx
f m;wJh oHxnfjzpfygw,f? yH;k &Jh tom;wif tav;csed w
f if
awmfawmfav;ygw,f? a&*gvH ( 20 )cef@ qef@ygw,f? vl ( 5 )a,muf/ ( 6 ) a,mufavmufrS qGw
J ifEidk rf mS yg?
a&yH;k ud=k unfrh ,fq&dk if usaemfwdk@ taqmifrmS &Syd gw,f? vdu
k =f unfh vdk@&ygw,f
OD;jrifo
h ed ;f eJ@ axmifrLS ;awGu olwdk@tcsi;f csif; wpfa,mufuw
dk pfa,muf =unfv
h u
dk =f uygw,f? tH=h ow}uD; jzpfaewJh
rsuEf mS eJ@ =unf+h yD;rS OD;jrifo
h ed ;f u pum;jyefpygw,f?
72
axmifyidk }f uD;cifAsm/ tusO;f axmifvufpOGJ ya'(Burma jail manual) eJ@ywfouf+yD; r&Si;f vif;wJh tcsuaf wGudk
ar;cGijfh yKyg? tusO;f axmifvufpOGJ ya'(Burma jail manual) pmtky[
f m wtkyv
f ;Hk udk t*Fvyd v
f adk &;om;xm;vdk@ od&ygw,f?
usaemfwdk@ tusO;f om;awGvu
dk ef m&r,fh tydik ;f eJ@ jypf'%fay;r_tydik ;f awGudk 1991 ckEpS t
f wGi;f rSm &efuek t
f if;pdeaf xmifu
axmiftm%mydik rf sm;u wpfy'k f csi;f pD bmomjyef+yD; pm&Gupf mwrf;awG a0iS+yD; taqmifwidk ;f u tusO;f om;awGem;vnfatmif
ae@widk ;f &Si;f vif; zwf=um;wmawG vky=f uygw,f? 'Dupd u
P dk usaemfah &SrSm&Sad ewJh &efuek t
f if;pdeaf xmifu axmifrLS ;}uD;
OD;jrifOh D;ud,
k w
f ikd o
f &d rSd ,fvdk@ xifygw,f? tusO;f axmifvufpGJ Oya'(Burma jail manual) rSm tusO;f om;awGae@pOf
vdu
k ef m&r,fh Oya'trdef@(45)ckeJ@ 0efxrf;rsm;vdu
k ef m&r,fh Oya'trdef@ (54)ckwdk@&ySd gw,f? tusO;f om;awGvu
kd ef m&r,fh
tyd'k x
f rJ mS yg0ifwJh tcsuaf wGu axmifwiG ;f ae@pOfaexdik /f pm;aomufr/_ oGm;vmr_/ vkyu
f idk rf a_ wGeJ@ywfouf+yD; aqmif&ef/
a&Smif&efawGudk tJ'OD ya' tyd'k af wGrmS tus,w
f 0ifh azmfjyxm;ygw,f?
tJ't
D yk'f t+yD;rSm aqmif&efa&Smif&efawGudk rvdu
k ef mwJh tusO;f om;awGudk tjypfay;wJh tpD tpOfawGyg&w
Sd Jh
Oya'tydik ;f udv
k nf; azmfjyxm;ygw,f? jypf'%fudk tqifv
h u
dk af zmfjyxm;+yD; tJ't
D qifh awGuawmh yxrtqift
h aeeJ@
(1)axmif0ifpmydwrf ,f
(2)ajcusi;f cwfr,f
(3)a'guw
f yfr,f
(4)wdu
k yf w
d jf ypf'%fay;r,fvdk@
yg&ySd gw,f?
em&Dyidk ;f aumfpm;jypf'%fay;jcif;eJ@ tjrifq
h ;Hk jypf'%ftjzpf tusO;f om;udk xrif;rau|;yJ aumfpm;jypf'%f(48)em&D jyKvkyjf cif;awG
jzpfygw,f? 'DtusO;f om;rsm; vdu
k ef mr,fh jypf'%fay;r_tydik ;f udk tif;pdeaf xmifrmS w&m;0ifjzef@a0xm;vdk@ usaemfocd &Jh ygw,f?
usaemfr &Si;f wJ[
h mu tusO;f om;wpfO;D udk jypf'%fay;wJhtcgrmS aumfpm;jypf'%fyJ jzpfygw,f? 'gayr,fh vdu
k ef m &r,ft
h csux
f u
J
rvdu
k ef moludk }udr'f %fb,favmuf&u
dk &f r,f/ av;zufaxmufomG ;cdik +f yD; }udr'f %f udk }udKufoavmuf&u
dk Ef idk w
f ,fvdk@
azmfjyxm;wJ[
h mudk tusO;f om;jypf'%fay;a&; tydik ;f rSm rawG@&ygb;l ? usaemfwdk@Eidk fiHrmS vGwv
f yfa&;&wJh 1947 ckEpS u
f wnf;u
w&m;&H;k awGrmS }udr'f %fay;jcif;udk y,fzsuf xm;w,fvdk@ od&ygw,f? tu,fvdk@ }udr'f %fay;wm[m w&m;0ifjcif;r&Sad wmh&if
tusO;f om;awGeJ@ 0efxrf;awG odomap&ef xkwjf yefa=ujim ay;apvdyk gw,f? }udr'f %fay;wm[m touf0if aeao;w,f
qd&k ifvnf; od&aSd tmif &Si;f vif; ajymqdak y;apvdyk gw,f
OD;jrifo
h ed ;f u usaemfu
h adk oaocsmcsm pdu
k =f unf+h yD; rif;wdk@ 5(n)awGu axmifxrJ mS awmfawmf }uD;}uD;us,u
f s,Of ya'
f m;?
pum;ajymwJh aumifawGy?J pum;ajymvdu
k &f if(BJM)u rcsawmhb;l ? rif;ud&k iS ;f &Sif;yJajymr,f/ raorcsi;f rSwx
rif;wdk@tusO;f om;awGudk }udr'f %ftjypfay;wmudk vmrajymeJ@? axmifu Al;pifawGrmS &Sw
d Jh aoewfawGu rif;wdk@udk ypfvdk@&w,f?
Al;0awGrmS aoewf udik 0f efxrf;awGudk tvum;xm;wm r[kwb
f ;l ? rif;wdk@wpfcck v
k yk &f if ypfzdk@y?J rif;wdk@u owfrw
S x
f m;wJh Oya'udk
vdu
k ef m+yD; aexdik &f ifawmh b,fou
l rS jy\em&Sm+yD; aoewfeJ@ rypfb;l ? axmifqrl ,f/ xGuaf jy;zdk@}udK;pm;r,f qd&k ifawmh
rif;ajymwJ}h udr'f %frajymeJ@ aoewfeJ@ygypfvdk@&w,f? axmifxrJ mS 0efxrf;awGu vufvw
G pf y,f rvkyyf gb;l ? rif;rJw
h idk ;f jynfrS
r[kww
f m/ }uD;wJt
h r_i,fap/ i,fwt
Jh r_ yaysmufapqdw
k Jh twkid ;f yJ wkwef J@ajcmufoifw
h majcmuf/ &du
k o
f ifw
h aJh e&mrSm&du
k /f
rmefoifw
h Jh ae&mrSm rmef&w,fu.G . .
[kwu
f .Jh . . axmifyidk }f uD; apmapmu ajymoGm;ovdkyJ }uD;wJt
h r_i,fapqdw
k Jh pum;t& ajym&r,fq&dk if usaemf
wdk@taqmifrmS
aZmf0if;xGq
f w
dk Jh tusO;f om;wpfa,muf aomufa&usew
f mudk tjyifzufudk oGeyf pfvu
dk w
f u
Jh pd P
tJ't
D r_ao;ao;av;udk ac:,lq;Hk r aqG;aEG;+yD; owday;vdu
k &f if/ pum;ajymqdv
k u
dk &f if ajyvnfomG ;Edik w
f Jh jy\emudk
tyfeJ@xiG ;f &rSmudk ykqed ef J@ayguo
f vdk acG;vd/k EGm;vdrk w &m; &du
k Ef u
S +f yD; tjypfay;wm rw&m;ygb;l ? wpfcsdKae&mawGrmS
jypf'%fjzpfatmif tm%mydkiaf wGu zefw;D +yD;vky,
f al ewmawG &Syd gw,f? 'gah =umifh jypf'%fjzpf&if t&du
k cf &H r,f/ rjzpf&if
t&du
k rf cH&bl; qdw
k t
Jh csuu
f rrSeyf gb;l ? rajymyavmufwJh tjypfav;awGudk yH}k uD;csJ ay;aewmawG &Sad evdk@ jypf'%fjzpf&if t&du
k cf H
&r,fqw
dk t
Jh csuu
f dk usaemfv;Hk 0vufrcHEidk yf gb;l
uJ. . .aumif;+yD/ rif;vufrcHb;l qd&k ifvnf; 'Dtcsufudk igwdk@o;D jcm;rSwx
f m;ay;r,f? 'D tpD tpOfrmS awmh
rxnfah wmhb;l ? ppfaq;wmudk tqH;k owfr,f
ajym+yD;wmeJ@ wpf+ydKufeuf om,m0wDaxmifyidk }f uD; OD;jrifo
h ed ;f u vufrw
S x
f ;dk ygw,f? ppfaq;cH &olae&mrSm usaemfu
h dk
vufrw
S x
f ;dk cdik ;f +yD; usaemf&Jh oufaoxGuq
f cdk suu
f dk tqH;k owfvu
dk yf gw,f? ppfaq;r_;+yD;wJt
h csed u
f
naeapmif;aeyg+yD?
axmifyidk t
f cef;xJu usaemfxu
G v
f mawmh usaemfu
h dk taqmifu ac:vmwJh OD;at;v_id ef J@ axmifr;_ OD;ausm&f eSd w
f dk@u usaemfu
h dk
axmifA;l 0uae axmif0ifpmcef; udk ac:+yD; }udr;f armif;qJqydk gawmhw,f? OD;at;v_id u
f
OD;ausm&f eSd /f q&m}uD;ac:vmwJh aumifav;Asm/ r[kww
f mawGav#muf ajymvdu
k w
f m tukef jy\emwufawmhwmyJ
OD;ausm&f eSd u
f rodb;l av/ axmifyidk u
f 'Daumifav; at;w,fq+dk yD; a&G;wmyJ? yxr tqifajy om;yJ? a[haumif/
rif;bmawG av#mufajymvdu
k v
f J
OD;at;v_id u
f usaemfu
h dk awmfawmfa'goxGuaf eygw,f
75
csuaf ewJ[
h if;cGuu
f dk teH@rxGuaf tmif tjcm;yef;uefwpfcek J@ tjreftyk v
f u
dk w
f ,f? aemufwcH g;0 udk oGm;+yD;
wifyviaf cGypHk HeJ@ xdik v
f u
dk w
f ,f?
r=umygb;l ?
axmifyidk af omif;!Gef@
0ifvmw,f?
usaemftt
Hh m;oifh
oGm;w,f?
usaemfxifwm
axmifr;_ wpfa,mufa,mufyv
J dk@ wGux
f m;wm? usaemfwdk@pum;&efudk a=umufvdk@ wdu
k x
f u
J dk axmifyidk f 0ifrvmwm tawmf=um+yD?
axmifyidk w
f ef;pDq&dk ifawmif bmudrk S r=unfyh J wdu
k u
f jdk zwfav#muf&Hk av#mufomG ;wm wpfvavmuf&+Sd yD?
wef;wef;rwfrwfyJ usaemft
h cef;a&Sudk OD;wnfvmw,f? aemuftcef;0rSm vm&yfw,f? ESmacgi;f w&_&_eJ@ tcef;0
wHwidk ;f udu
k idk +f yD; tcef;wGi;f udk =unfw
h ,f?
bmeH@awGvJ
aemufuygvmwJh tusO;f OD;pD;0efxrf;i,fuawmh vH;k 0rsuEf mS ysuaf e+yD? usaemfu,
dk w
f idk fuvnf; bmajym&rSe;f rodawmh?
oJyaHk wGeJ@ oHyef;uefjym;awGudk awG@omG ;+yD; wpfcsu+f yHK;&H+k yHK;vdu
k +f yD; tjcm;zuf rsufEmS v$v
J u
dk w
f ,f? onfaxmifyidk o
f nfvdk
t+yHK;rsKd ;udk usaemfta=umufq;Hk yJ? onft+yHK;aemufu,
G rf mS pOf;vJwJh tawG;t}uHawG trsm;}uD;&Sw
d ,fqw
dk m usaemf
odvu
dk w
f ,f? axmifxrJ mS (txl;ojzifh tckvdk wdu
k cf ef;twGi;f rSm ) [if;cd;k csuw
f m wu,fu
h dk tjypf}uD;wpfcyk aJ v? axmifxrJ mS
rD;jcpfaqmifciG rfh &Sb
d ;l ? [if;pdr;f aqmifciG rfh &Sb
d ;l ? [if;csufciG rfh &Sb
d ;l ? wdu
k cf ef;twGi;f udk tkwu
f sKd ;yJah wG oGi;f cGirfh &Sb
d ;l ? tckt'J g
awGtm;vH;k eJ@ usaemf+idpeG ;f ae+yD? axmifxrJ mS vnf; wpfywfrw
S pfcgau|;wJh tom;qdw
k m vH;k 0pm; vdk@r&atmif rmausm/
t&omur&Sed J@rdk@ usaemfwdk@uawmh ausmud&k if;+yD; v#mt&om,l wwf=uw,f? tckusaemft
h vSnfh [if;cd;k csuyf gw,f?
axmifwpfcv
k ;Hk t}uD;qH;k axmifyidk ef J@rS vufy;l vuf=uyf vmrdygw,f? usaemfbmwwfEidk fawmhrmS vJ?
rif;t0wftpm;ypPn;f awGu 'gtukeyf v
J m;
tifrwefudk =unf=unfvifvif csKd csKd omomeJ@ ar;vdu
k w
f Jh axmifyidk &f t
Jh oH[m usaemfu
h dk t&rf; tHt
h m;oifh
oGm;apygw,f? a,mif,rf;+yD;acgi;f ndwrf w
d ,f?
use;f rma&;aum aumif;oGm;+yDvm;
+yD;cJw
h t
Jh ywfu usaemfzsm;wmudk &nf&,
G w
f ,fxifyg&?Jh acgi;f ndwjf yvdu
k w
f ,f? wpfcck ak wmh rSm;,Gi;f ae +yDqw
dk m
wyftyfov
d u
dk w
f ,f? usaemfwdk@tay: wpfcrk [kww
f pfck tjypf&mS +yD; tjypfay;wwfwJh onfaxmifyidk f onfavmufxad wmh
apwemxm;rSmr[kwb
f ;l qdw
k m acgi;f xJrmS &Sad ew,f? +yD;awmh usaemfh tcef;a&Suae qufav#mufomG ;w,f? wpfzufu AHw
k dk
(aZmfrif;-tkwzf v
dk l@abmifopf) tcef;a&SrSm tvm;wl csKd csKd omomeJ@ ar;oHawG=um;ae&ygw,f? aemuf udEk idk rf Ge(f enf;jy/
&efuek w
f uUov
dk )f tcef;a&SrSm xyf=um;&w,f? aemufwu
kd x
f u
J ae xGuo
f mG ;wJah jcoHawG =um;ae&w,f?
wpfwu
dk v
f ;Hk (usaemfwdk@ 3a,mufv;Hk ) tawmf=um +idro
f ufaew,f? wpfwu
dk v
f ;Hk usaemfwdk@ (3)a,mufy&J =Sd uw,f?
usaemf&,f/ udEk idk rf eG &f ,f/ AHw
k &dk ,f wpfa,muf wpfcef;pDayg?h usew
f t
Jh cef; tm;vH;k tvGwaf wGcsn;f yJ? axmifxrJ mS vlacsmif
aevdk@awmhr[kwyf gb;l ? usaemfw(dk 3)a,mufukd jypf'%feJ@ onf wdu
k u
f dk ydk@vu
dk u
f wnf;u ,cifonfwu
dk rf mS aecJzh ;l ol tm;vH;k udk
tjcm;a&G vdu
k w
f ,f? jypf'%f qdv
k kd@
}uD;} uD;us,u
f s,f axmifwiG ;f Oya'awG csKd ;azmufwmawmh r[kwyf gb;l ?
axmif0ifpmudp/P aq;0g;udp/P xrif;yHpk u
H pd /P tvkycf idk ;f wJu
h pd P awmfawmfrsm;rsm;rSm rw&m;r_awGudk usaemfwdk@
o&ufaxmif(4)aqmifuae tqufrjywf wifjycJw
h ,f? wifjyr_widk ;f udk ta&;r,lwma=umifh tvkyrf vkyEf idk w
f m/ tdyw
f ef;r0ifwm
pwJh tm%mzDqefra_ wG vkycf =Jh uw,f? (4)aqmifrmS uvnf; usaemf wdk@(3)cef;u vli,fawGcsn;f yJ?'ga=umifh tm%mydik af wGeJ@
xdyw
f u
dk af wG@widk ;f usaemfwdk@eJ@csn;f yJ t&ifawG@w,f?
wpfcgwek ;f uqdk nzuf}uD;rD;ysuw
f t
Jh csed f tdyaf qmifbm,mawGeJ@ usaemfwdk@tcef;uvli,fawG jy\emwufc=Jh uw,f?
axmifrmS xH;k pHu rD;ysu&f if tm;vH;k vSx
J m;&w,f? tJ'n
D rD;ysuaf wmh bm,m awGu tm;vH;k udk vScJ idk ;f xm;w,f? acgi;f &if;cef;rSm
tcef;vl}uD;eJ@ &mZ0wfom;tcsKd uxdik +f yD; pum;pk ajymaewke;f yJ? usaemfwdk@awGvnf; xH;k pHtwdik ;f pum;pkajymaewke;f ayg?h
onfntcsed rf mS bm,mawGu wkwaf wGuidk +f yD; usaemfwdk@qD pkvm=uw,f? usaemfwdk@udk twif;vScJ idk ;f xm;w,f? usaemfwdk@xu
J
OD;tdEMu(bke;f }uD;)u olajymwJh pum;udrk &yfyJ qufajymaew,f?
vScJ idk ;f &if tm;vH;k vScJ idk ;f ayg/h usKyfwdk@ucdk sn;f yJvmrajymeJ@
&Jausmpf mG &Jh rmausmausmtoHudk tcef;vl}uD; bJO=um;oGm;w,f?
b,faumifvu
J /G bm,mudck aH jymwm? ajymr&&if aqmfomaqmf
bJO&Jt
h oHeJ@twl
bm,mawGww
k af wGjyif+yD;
uyfvm=uw,f?
w+ydKifeufrmS yJ
pdwq
f wfwhJ
pnfo0l if;
(awmifOuUvmy)uae 0dik ;f vnfrmS csxm;wJh ylyal EG;aEG; a&aEG;td;k udk aumufqv
GJ u
dk w
f ,f? usaemfwdk@ wm;csed rf &ygb;l ?
bm,mawGqu
D dk a&aEG;td;k 0JomG ;w,f? bm,mawGaemufqw
k +f yD; tcsed rf aSD &Smif vdu
k Ef idk w
f ,f? tcef;eH&u
H x
dk +d yD;
yvwfpwpfa&aEG;td;k uGx
J u
G o
f mG ;w,f? a&aEG;awGviG pfh if+yD; wpfcef;vH;k udk qlno
H mG ;apw,f?
77
tcef;vl}uD;bJOuae nmoHay;+yD; ol@val wGeJ@ usaemfwdk@qaD jy;vmzdk@ }udK;pm;w,f? usaemfwdk@ tm;vH;k wpf+ydKifwnf;x+yD;
jyefvnfwek f@jyefzdk@ jyifvu
dk =f uw,f? 0efxrf;awG taqmiftwGi;f udk ajy;0if vm=uw,f? +yD;awmh bm,mawGudk &du
k zf dk@
trdef@ay;w,f? 'gayr,fh b,fou
l rS usaemfwdk@qrD uyf&b
J ;l ? olwdk@vef@omG ;wmu usaemfwdk@csn;f r[kwaf wmhb;l ?
usaemfwdk@et
Jh wlwal ewJh autef,u
l &JabmfawG/ 88ta&;tcif;u vlowfre_ J@ ESp}f uD;us+yD; o&ufaxmifudk ajymif;cJ&h wJh
&efuek af xmifu vlru
dk af wGyg usaemfwdk@zufrmS &Sad ew,fav?
usaemfwdk@udk wpfcck v
k yk af wmhr,fqw
dk meJ@ olwdk@uyg 0ifygawmhr,fqw
dk J@oabmeJ@ olwdk@vnf; x&yf =uygw,f?
tJonfnu wpfnvH;k tcef;vl}uD;eJ@ bm,muwpfzuf/ usaemfwdk@uwpfzuf tcef; xJrmS b,forl rS tdyyf J &efapmifae=uw,f?
0efxrf;awGuawmh tcef;tjyifuyJ apmif=h unfah ew,f? olwdk@ujzpfvm&if tcef;vl}uD;tkypf u
k dk ulnzD dk@ apmifah e=uwmyg?
nzuftcef;zGi0fh ifvdk@ r&vdk@om tjyifu ae=unfah ewmyg? neufyidk ;f rSm axmifr;_ OD;at;v_id v
f m=unfw
h ,f? reufr;dk vif;awmh
rde;f a*s;vf&;Hk uae emrnfpm&if;awG vmatmfw,f? rde;f a*s;vfaxmifr;_ qDudk tjrefvmzdk@ac:w,f? usaemf&,f/ AHw
k &dk ,f/ pnfo0l if;eJ@
&Jausmpf mG wdk@ av;a,muf rde;f a*s;vfa&mufomG ;w,f? nzuf tjzpftysuu
f dk ar;w,f?
ajym&&ifawmh etzaxmifwiG ;f yHpk H t&qd&k if usaemfwdk@zufu vH;k 0rSm;aew,f? tcef;vl}uD; bmvkyv
f yk f
jyefajymcGiafh wmif&w
Sd mrS r[kww
f m? reufxrif;pm;csed t
f xd usaemfwdk@udk xrif;pm;cGifh ray; bl;? r=umrSrD mS o&ufaxmifu
emrnf}uD; oH;k yd\cGaJ jcusif;eJ@ a'gu}f uD;awGa&mufvmw,f? usaemf wdk@tajctae raumif;awmhb;l qdw
k m odvu
dk &f +yD?
onftcsed rf mS yJ pnfo0l if;u ol@t}uHudk ptaumif txnfazmfawmhwmygy?J
axmifr;_ }uD;cifAsm/ usaemfwdk@udk ta&;r,lcifrmS usaemf&;Hk wif wifjyp&m&Syd gw,f
OD;at;v_id ef J@ OD;ausmq
f ef;OD;wdk@&Jh rESp+f rdK@whJ rsuEf mS awGu pnfol@zufudk pk+yHKusvmw,f? tajzudk awmifrapmifyh gb;lk ?
usaemfwdk@taqmifrLS ; jrifhO;D eJ@ tcef;vl}uD;bJOwdk@aygi;f +yD; usaemfw
h dk@qu
D olwdk@}udKuf wJ*h smuiftuFsaD wmif;ygw,f?
tJonftcsed t
f em;rSm taqmifrLS ;jrifOh ;D &Jh vufaxmufuadk usmjf rifh vnf;&Syd gw,f? tJ'gay;&if tvkyb
f w
k jf zKwfay;r,fvdk@
ajymygw,f? usaemfu ray;Edik b
f ;l vdk@jiif; vdu
k yf gw,f? onftcgrmS usaemfudk od=uao;wmayg/h igwdk@ciG x
f aJ &mufvmvdk@uawmh
taoyJ vdk@ ajymygw,f? nujzpfwu
Jh pd u
P onftajctaeudk t+idK;xm;+yD; &ef&mS wmyg? usaemfwdk@udk ta&;,lovdk taqmifrLS ;eJ@
tcef;vl}uD;udyk g wygwnf; ta&;,lay;yg
axmifrLS ;awG rsuv
f ;Hk awmfawmfjyL;oGm;w,f? olwdk@0efxrf;yg yufoufaeawmh udik w
f ,
G &f cufvm yH&k w,f? olwk@d csi;f
tawmf=um}uD; pum;ajymae=uw,f? r=umrSD udak usmjf rifha&mufvmw,f? udak usmjf rifhudk olwdk@ar;ae=uw,f? udak usmjf rif@qw
dk m
88 ta&;tcif;wke;f u axmifvrS ;f a&;olv#Kd awGudk owfre_ J@ axmifusvmwmyg? 'gah =umifu
h saemfwdk@zufrmS &Sw
d ,fqw
dk m
wyftyfov
d u
dk w
f ,f?
r=umygb;l
a'guaf wG/
ajcusi;f awG
jyeford ;f oGm;w,f?
pnfow
l pfa,mufuvG+J yD;
usaemfwdk@tm;vH;k jyefvw
G v
f u
dk w
f ,f? em&D0ufavmuf=um+yD; pnfot
l cef;xJ jyef0ifvmw,f? atmifEidk w
f t
Jh +yHK;eJ@aygh?
ol@uadk xmifrLS ;u !Sd vdu
k w
f ,f? usaemfwdk@uv
dk nf; ta&;r,lb;l / ol@0efxrf;udpu
P v
dk nf; arhxm;zdk@yg? onfae&mrSm omref
&mZ0wfom;wpfa,muftwGuf rvG,yf gb;l ? usaemfwdk@usawmh jyifyrD',
D mawG/ jyifyEdik fiaH &;todik ;f t0dik ;f xd ayguEf idk w
f mrdk@
a=uvnfatmif !Sv
d u
dk w
f myg? &vm'fuawmh oufaoxGu&f wJh udak usmjf rifh wpfa,mufudk axmifxrJ mS ae&maumif;vdk@ ajym&wJh
rde;f a*s;vf&;Hk uae xkwv
f u
dk +f yD; tvky=f urf;jzpfwJh a&qGJudk a&Gvdu
k yf gw,f? aemuftaqmifrLS ;eJ@ axmifrLS ;awG usaemfwdk@udk
yd+k idK;oGm;ygw,f? olwdk@+idK;wJh vky&f yfu t&rf;udk odomvGe;f ygw,f? wpfcgwek ;f uvnf; axmifwiG ;f rSm xrif;r0wmudk usaemfwdk@
(4)aqmif(5)aqmifuae wifjyygw,f? tJonfn
h aerSmyJ axmifwiG ;f xrif;yHpk (H 45)usyo
f m;udk csed cf iG af wGeJ@ xd;k +yD; au|;ygawmhw,f?
'gah =umifh (9)em&D/ (10)em&DavmufrS xrif;pm;Edik yf gw,f? axmifrmS u xrif;udyk J tm;xm;pm;&wmyg? (3)/ (4)&ufavmuf=umawmh
xrif;r0wm wifjywJh usaemfwdk@trSm; jzpfvmygw,f? aemuf=uawmh usaemfwdk@yJ vufavsmv
h u
dk yf gw,f?
aemufq;Hk tajctaeuawmh qyfjym yHpk w
H ifjyr_ygy?J axmifwiG ;f rSm ta&jym;a&m*g/ 0rf;a&m*g awGudk t"du
umuG,&f wmu wpfu,
dk af &oef@&iS ;f a&;jzpfygw,f? onfae&mrSmaxmifwiG ;f u yHrk eS x
f w
k f ay;aewJh qyfjymudo
k m
tm;xm;ae&wmyg? jyifyrSm ukeaf ps;E_e;f }uD;rm;vmwmeJ@tr# tusO;f om; awG&ydik cf Gifh ypPn;f awG[m jyifyudx
k w
k w
f Jh
arSmifcydk pPn;f awG jzpfuek yf gw,f? 'gah =umifh qyfjymyHpk aH wG[m ao;ukeyf gw,f? 'gu(dk 4)aqmif Edik if aH &;tusO;f om;awGuae
OD;aqmif+yD; axmiftm%mydik af wGudk wifjycJh ygw,f? 'gt
h jyif axmifuxkwaf y;wJh qyfjymawGudk r,l=uawmhyJ
jyefay;vdu
k =f uygw,f? 'g[m axmifwiG ;f qENjyjcif; wpfrsKd ;ygy?J aemufwpfae@ reufrmS awmh axmifveS f@+yD; 0efxrf;awGtrsm;}uD;
taqmifxu
J dk 0ifvmygw,f?
aemuftm;vH;k udk wdu
k u
f dk a&Gygawmhw,f? tJ'x
D u
J rS usaemf&,f/ AHw
k &dk ,f/ udEk idk rf eG &f ,fudk oD;oef@ac:+yD;(4)wdu
k x
f rJ mS
wpfa,mufwpfcef;pD oD;jcm;xm;ygawmhw,f? aemufa&csKd ;eJ@ tjyifxu
G cf iG u
fh dk ydwv
f u
dk yf gawmhw,f? (3)&ufavmufrmS usaemf/
AHw
k /dk udEk idk rf eG /f udjk rifph ef;/ udx
k eG ;f xGe;f / udak rmifarmifjrif/h ud&k (J ,if;rm)eJ@ zxD;tcsKd udk wpfO;D csif;axmifyidk u
f ac:awG@ygawmhw,f?
usaemfu
h adk c:awG@wJh tcsed rf mS awmh ol@rsuEf mS awmfawmhudk wif;rmaeyg+yD?
78
rvdik o
f nfta':}uD;u usaemfu
h +dk yHK;jyygw,f? aemuforl rsu0f ef;xJrmS rsu&f nfp awGvnfaewm owdxm;rdw,f?
atmifvu
H m;*dwu
f tJonfae@u tjzpftysuaf wG[m usaemft
h wGuf wu,ftrSww
f &ygy?J
pkwjf ywfEcHk smaewJjh ynfoal wG&Jh b0udk teD;uyf jrifvu
dk &f wm[m usaemfwdk@twGuf pdwx
f cd u
dk f p&mjzpfovdk usaemfwdk@udk
pmemaxmufcaH ew,fqw
dk J@todu usaemfwdk@&ifudk ydek musiaf pw,f? vuf&Sd usaemfwdk@u olwdk@a&SjrifuiG ;f rSm &efol@vufusaewJh
oHk@yef;awGvdk &_;H edrafh eolawG jzpfaewmud;k ?
naeapmif;awmh tnm&Jh aqmiftat;'%fu um;xJtxd cd0k ifvmw,f? tnm&Jh emrnf}uD; oJacsmif;awGujdk zwf+yD;
jyifyurBm&Jh vGwv
f yfrw
_ pfpw
Hk pf&mudk cyfaiG@aiG@av;&_&u
_d rf w
d ,f? udjk rifph ef;uae cif0rf;&Jh {&m0wD qdw
k o
Jh cD si;f av;udk
pnnf;w,f? axmufvrS ;f a&;aum/ &JawGygusaemfwdk@udk pmemwmvm;/ wm;&ifyq
dk ;dk rSm a=umufvdk@vm;rodb;l ? bmrSrajymbl;?
&Jtyk w
f pfa,mufuawmh c%c%idu
k af ewJh a&Su&Judk vufa0S@+yD; vSr;f vSr;f owday;aew,f? aemufawmh idu
k +f rJiu
dk af ewmeJ@
ol@qu
D aoewfudk &Jtyk u
f vSr;f odr;f vdu
k w
f ,f?
use&f o
J m;awGtm;vH;k u usaemfwdk@udk ausmif;om;awGreS ;f odwmeJ@ owdxm;=uovd/k wav; wpm;vnf;&S=d uw,f?
usaemfuyJ cif0rf;&Jh tarqdw
k o
Jh cD si;f av;udk qufqw
kd ,f? aum&yfpf tyk'af &mufwikd ;f igwdk@tm;vH;k &Jt
h arvdk@qv
dk u
dk &f if
udjk rifph ef;/ AHw
k /dk udak rmifarmifjrifw
h dk@u yg0ifqdk =uw,f? udEk idk rf Geu
f awmh idik af e&Smw,f? arSmif&o
D ef;vmw,f? tnm&Jah qmif;udk
&ke;f xGuaf ewJh um;oH[m ydkus,v
f mw,f?
urBmra=ubl; qdw
k aJh w;oGm;av;udk pmom;r&Gwyf J usaemfwdk@tm;vH;k wd;k wd;k av; nnf; vdu
k =f uw,f?
a&SuaxmufvrS ;f a&;ESpaf ,muf&Jh trlt&mawG awmifah wmifw
h if;wif;jzpfomG ;wm owd xm;rdw,f? use&f o
J m;awG
tm;vH;k uawmh wdww
f qdwyf J em;pGiafh erSe;f odomw,f? tarSmifxx
k rJ mS usaemfwdk@&@J &_duo
f aH wG ydw
k ;dk oGm;w,f?
a&SrSm rauG;+rdK@&Jh rD;a&mifoo
Jh u
Jh dk jrifae&+yD;? 1300jynft
h vkyo
f rm;}uD;awG csDwufvmwJh vrf;a=umif;yJjzpfr,f?
rauG;rSmudAk [de;f tzrf;cHvu
dk &f w,f? ordik ;f wGiw
f Jh rD;[ke;f [ke;f awmuf&r,f qdw
k Jh udAk [de;f a[mcJw
h hJ rauG;+rdK@[m
usaemfwdk@t0ifrmS wdwq
f w
d af ew,f?
----a&eHacsmif;a&mufawmh a&eHacsmif;+rdK@t0ifrmS um;&yfw,f? npmpm;zdk@jyif&w,f? tcsed u
f awmh n(12)em&Dausmaf e+yD?
qdik &f iS u
f usaemfwdk@ujdk rifuwnf;u ausmif;om;awGreS ;f odvu
dk yf &Hk w,f? qdik &f iS f OD;av;eJ@ ta':}uD;uyfvm+yD;ar;w,f?
udak rmifarmif0rf; b,fvadk evJ? use;f rma&;aum aumif;&Jv
h m;
udakd rmifarmif0rf;qdw
k muawmh a&eHacsmif;om;/ ajrvwfyidk f;ausmif;om; acgi;f aqmif wpfO;D jzpfygw,f? usaemfwdk@eJ@twlwl
o&ufaxmifrmS aecJ&h w,f? qdik &f iS af wGuawmh usaemfw@dk udk vdak vao;r&Sd *&kpu
dk &f mS w,f? tusO;f om;qdw
k *Jh %
k yf 'k u
f adk wmif
arhomG ;w,f? &JawGtm;vH;k vJ olwdk@ ud,
k o
f w
l dk@ odrif ,fao;usKH oGm;yH&k w,f? xrif;pm;csed rf mS usaemfwdk@udk oH}udK;awGajz+yD;
vufxyd af wG c%jzKwfay;xm;w,f? tm;vH;k pm;+yD; xGurf ,fjyifawmh &Jtyk u
f aiG&iS ;f w,f?
onftpfuadk v;awGtwGuf usaemfwdk@ tcrJah u|;wmyg? r,lyg&apeJ@
vdk@qidk &f Siu
f ajymw,f?
usaemfwdk@uaus;Zl;wifa=umif;
jyefajymcJw
h ,f?
trSeu
f
usaemfwdk@
qENuawmh ,lvu
dk af pcsiw
f mygy?J
---reuftapm}uD;rSm rEWav;+rdK@uadk &mufw,f? wdu
k w
f u
dk q
f idk q
f idk f 1993ckEpS cf &pfprwfpaf e@}uD;rSmyg? tnm&Jah qmif;[m
=urf;=urf;wrf;wrf;yJ usaemfwdk@uadk yG@zufw,f? um;ay:uqif;awmh ajcusi;f awG/ a'guaf wGeJ@qadk wmh vlawG0idk ;f =unfw
h m
cHvu
dk &f ao;w,f? r=umrSD &Jpcef;wpfcak &SrSm usaemfwdk@udk xdik cf dik ;f w,f? ygvmwJ&h t
J yk u
f olppfv,
G t
f w
d x
f u
J pmtdw(f 5)tdwu
f dk
xkwv
f u
dk w
f ,f? tJonf txJu rEWav;axmifqw
dk Jh pmtdwu
f dk zGiv
fh u
dk w
f ,f?
jrifph ef;/ tbtrnf OD;aX;armif
usaemfwdk@tm;vH;k =uufaoaooGm;w,f?
usew
f o
Jh al wGu usaemfwdk@eJ@qufvu
dk rf ,f
usaemfwdk@tm;vH;k tckrS
Zmwf&nfvnfawmhw,f?
udjk rifph ef;udk
rEWav;wdik ;f &Jvuftyfvu
dk w
f ,f?
+yD;&if
rEWav;axmifydk@r,fayg?h 'gqu
dk saemfwdk@awGvnf; pmtdwaf wGtwdik ;f wpfa,mufwpfaxmifpq
D w
dk m oabmayguv
f u
dk w
f ,f?
udjk rifph ef;udk 0dik ;f E_wq
f ufw,f? use;f rma&;ud*k &kpu
dk =f uzdk@/ tcsi;f csi;f tquf toG,f rjywf=uzdk@ udjk rifhpef;urSmw,f?
usaemf&h ifxrJ mS [mwmwm}uD; jzpfomG ;w,f? udjk rifph ef;t+yHK;u tm;vH;k udk tm;ay;ESpo
f rd w
fh Jh t+yHK;rsKd ;? usaemfwdk@ tajctae
qd;k vmrSe;f odawmh
tm;vH;k rsuEf mS ysuf
aew,f?
usaemfwdk@ujypf'%feJ@
axmifajymif;&wmav?
jypf'%fwpfcek J@
tjcm;axmif0if&w,fqw
dk m tajctaeudk rcef@reS ;f Edik yf gb;l ? tckvdk wpfa,mufwpfupGJ q
D adk wmh tm;i,frw
d mtrSe?f
---80
rEWav;uae a&$bt
dk oGm; um;ay:rSm usaemf/ udak rmifarmifjrif/h udEk idk rf eG f oH;k a,mufpvH;k wdwq
f w
d f aew,f? AHw
k dk
( aZmfrif; ) uawmh ol@ab;u tr,ftw
dk pfO;D udk bmawGajymjyaerSe;f rod? &Jom;awGtm;vH;k uvnf; usaemfwdk@udk pmempGm
tem;ay;xm;=uw,f? usaemfwdk@ txl;pd;k &draf ewmu udak rmifarmifjrifh use;f rma&;udyk g? udak rmifarmifjrifrh mS tpmtdraf &m/
ESv;Hk a&m*gyg&w
Sd ,f? txl;ojzifh em;vnfEidk w
f Jh tazmfaumif;aumif; vdw
k mtrSe?f a&$badk xmifa&S um;qdu
k af wmh tr,ft}dk uD;u
id,
k +dk yD; AHw
k u
dk dk ykw;D wpfu;Hk ay;w,f? bk&m;/ w&m;udk rarhzdk@ ajymw,f?
axmifem;u pm;aomufqidk fwpfcu
k dk ac:oGm;+yD; usaemfwdk@udk xdik cf idk ;f w,f? a&$bpdk m tdwaf zmuf awmh udak rmifarmifjrifh
tvSnu
fh sw,f? usaemfwdk@ tm;vH;k rsu&f nfvnfae+yD? use;f rm a&;raumif;vdk@ axmifyidk u
f dk aoaocsmcsmtyfay;zdk@ &Jtyk u
f dk
usaemfwdk@ 0dik ;f ajym=uw,f? awmfawmf}uD; =umawmh axmifuo
dk mG ;tyfw&Jh t
J yk ef J@ &Jom;wpfcsKd @ jyefa&mufvmw,f? txkyw
f pfxyk f
jyefygvmw,f? oGi;f cGirfh &vdk@ usaemfwdk@udk jyefay;vdu
k w
f ,fvdk@ajymw,f? txkyx
f rJ mS ig;ajcmufxyk yf gw,f? aemuf
udak rmifarmifjrifh pD;xm;wJh zdeyfwpf&H ? olp;D oGm;wH;k utaumif;/ tckjyefygvmawmh zdeyfujywfae+yD? aemuf+yD; ajrr_ef@awG
vl;ayaew,f? &Jtyk rf suEf mS ysuaf ew,f?
ol@u&dk u
dk af o;vm;
usaemfar;wmudk &Jtyk u
f r=um;ovdk [efjyKw,f? &Jom;av;&J@rsuEf mS u 0efcx
H m;ovd.k . ./ usaemfwdk@udk a&$bt
dk csKyfudk
ac:oGm;w,f? a&$badk xmifu +rdK@xrJ mS qdak wmh tcsKyfudk jrif;vSn;f iSm;oGm; &w,f? tcsKyfa&mufawmh tcef;wpfcef;a&S@ ac:oGm;+yD;
usaemfwdk@udk ppfaq;+yD; tcef;xJxnfw
h ,f?
a[h . . .ajcusi;f oHv;Hk 0rxGuaf peJ@
+yD;&ifxidk x
f m;
a[haumif . . .toHrxGuef J@ vdk@ajymxm;w,f? ig . . .
tcef;xJrmS vl&iS ;f aew,f? qlqn
l n
H t
H oHawGu usaemfwdk@udk &nf&,
G rf eS ;f odvu
dk w
f ,f? =unfv
h u
dk af wmh uyf&yfab;cef;u
tcef;vl}uD;vdv
k /dk vlru
dk v
f v
dk dk yk*K~d vfawGu usaemfwdk@udk vuf+idK; aiguaf igux
f ;dk atmf[pfaew,f? a'gou txGt
f xdyu
f dk
a&mufomG ;w,f? udik x
f m;wJh ajcusi;f wHawGudk ajray: cyfjyif;jyif;jypfcsvu
dk w
f ,f?
0ke;f ueJqw
dk t
Jh oHawG qlno
H mG ;w,f? =unfv
h u
dk af wmh AHw
k u
dk yg a'gow}uD; jzpfaewJyh Hk awG@&w,f?
pD;xm;wJzh ed yfuadk umuf+yD; wpfzufutcef;xJudk t&Sed jf yif;jyif; ypfviG v
fh u
dk w
f ,f? tvm;wlyJ AHw
k u
dk vnf; wpfzufudk
zdeyfeJ@ayguw
f ,f? udEk ikd rf eG u
f awmh wke&f aD ew,f? usaemfwdk@ a'goawG tm;vH;k onfvq
l u
D dk pkyo
Hk mG ;w,f? vufeJ@xrd &awmh
yg;pyfuae jyefqw
J m pHo
k mG ;w,f? &JawGajy;0if vmw,f? usaemfwdk@udk vHjk cHKa&;,lxm;wJh &JawGa&m/ axmufvrS ;f a&;awGyg
ajy;0ifvm=uw,f? usaemfwdk@udk bmrSrajymbl;? wpfzufcef;udk qJq+dk yD; yHpk x
H idk cf dki;f w,f? wpfzufcef;u vlawGudk 0if&u
dk w
f ,f?
onfawmhrS usaemfwdk@ olwdk@udk jyefoem;oGm;w,f?
tdr=f uufawGb0av . . .
usaemfwdk@udk axmifra&mufcif vrf;rSmwpfcck jk zpfrmS udk tawmfp;dk &dryf &Hk w,f? vH;k 0udo
k nf;cH ae=uw,f? npmudk
a&Gbt
dk csKyfu au|;wmawmifray;yJ tjyifpmrSmau|;w,f? na&mufawmh naeu usaemfwdk@udk ynmay;zdk@ }udK;pm;wJh
wpfzufcef;u yk*K~d vf}uD;u oHwidk ef m;uyf+yD; usaemfwdk@udk jyefawmif; yefw,f?
usaemfausmif;om;awGreS ;f rodvdk@ygAsm? &JbufjyefawGxif+yD; wm0eft& a[muf&wmyg
usaemfwdk@vnf; aAGr,lygb;l ? c&D;yrf;+yD; pdwn
f pfvmvdk@ a'gotvG,f xGuo
f mG ;a=umif; jyefawmif;yefw,f? aemuf+yD;
onfvdk b0wltusO;f om;tcsi;f csi;f ta=umif;r&Syd J 0efxrf;awGtvdu
k s ESyd pf uf!iS ;f yrf;wm rvkyzf dk@ owday;w,f?
udEk idk rf Geu
f awmh usaemfeJ@ AHw
k u
dk dk rSm&Smw,f?
rif;wdk@EpS af umifu pdwu
f dk t&rf;jrefw,f? olrsm;e,fajrrSm owdxm;ygumG ? aemufaxmif awGa&muf&ifvnf; qifjcifO;D ?
tck[mu wdk@awGuwpfaumifwnf;awGqD jzpfuek +f yD
tJonfn
h uawmh tnm&Jh taiG@toufawGtm;vH;k aysmufq;Hk ukew
f ,f? ----aemufwpfae@ a&$bu
dk ae rH&k mG udx
k u
G w
f ,f? anmifyif0ef;rSm c%em;+yD; tpmpm;w,f? rkef@[if;cg;pm;csifwmeJ@
rkef@[if;cg;rSmpm;w,f? aemufr&Hk mG ukd qufxu
G w
f ,f? rSwrf w
S &f & anmifyif0ef; iSuaf ysmoD;wef; qdik w
f pfqidk u
f ae usaemfwdk@udk
iSuaf ysmoD;awG ay;vdu
k w
f ,f? rH&k mG ra&mufcifrmS ab;u &Jom;wpfa,mufu olvnf;ausmif;om;ygvdk@ajymw,f? pmay;pm,l
wwd,ESpw
f ?Jh
usaemfwdk@tay:
pmemwJo
h auFwwpfcyk v
J dk@
usaemfem;vnfw,f?
rH&k mG +rdK@a&mufawmh
rH&k mG axmifpmtdwaf zmufw,f? aygurf u
J usaemf . . .
81
usaemfu
h &dk t
J yk u
f
axmifvu
dk yf dk@w,f? AHw
k edk J@ udEk dkirf eG u
f dk tjcm;&Jom;awGet
Jh wl um;*dwrf mS
xm;cJhw,f?
rH&k mG axmif0ifw,f qd&k ifyJ ukvm;qifaxmifrLS ;wpfa,muf xdik af ewmudk awG@w,f?
!Gecf sKyf&;Hk u pmydk@xm;wJh ( 5 ) a,mufxu
J wpfa,mufvm;? om;!$ef@O;D
olwdk@u }udKodaew,f? usaemfudk zdeyfc|wcf idk ;f w,f? txkyaf wGtm;vH;k ud+k zJqw
k +f yD; ajr}uD;ay: yHck svu
dk w
f ,f?
t0wfawGtm;vH;k udk eif;ajcqkw+f zJw,f?
H idk af vuGm/ rif;tjypfawG rif;odw,fr[kwv
f m;? igwdk@axmifrmS awmh vH;k 0r&bl;rSw?f a[haumif
a[haumif . . . yHpk x
bmidik af ewmvJ
tawmf=umtxd usaemfiidk af ew,f? +yD;cJw
h v
Jh rf;ay:u vlawG&J@ t=unfu
h o
dk wd&w,f? um; ay:u &_cif;av;awGudk
wrf;wrdw,f? anmifyif0ef;u rkef@qidk af v;udk ajy;jrifw,f? aemufo&ufaxmifu usecf w
Jh &Jh aJ bmfawGeJ@ rH&k mG um;*dwrf mS usecf w
Jh Jh
&Jabmf ( 2 ) OD;/ rEWav;eJ@ a&$brdk mS usecf w
Jh Jh &Jabmf ( 2 ) OD;udk owd&rdw,f? +yD;awmh usaemfwpfa,mufwnf; jzpfomG ;+yDqw
dk m
odvu
dk w
f ,f?
xdik f . . qdw
k mr&bl;vm;uGm
ausmjyifudk jyif;xefwt
Jh &Sdew
f pfck &kww
f &uf aqmifu
h svmw,f? emusi&f rSe;f rodcifrmS a&S@u axmifrLS ;&Jh
ppfzed yf=um;xJudk wpfu,
kd v
f ;Hk ypfusomG ;w,f? axmifqw
dk mukd jyefowd&w,f?
tcef;(13)
(u) axmifwiG ;f owif;pm twdt
k xGm
o&ufaxmifrmS
reufr;dk vif;&if
qefjyKwfaomufzdk@twGuf
qefjyKwfwef;pD&ygw,f?
+yD;wJt
h cgusrS
ud,
k q
fh idk &f mqdik &f mtvkyu
f dk vky&f ygw,f? tvkyt
f m;&ifusaemfeJ@ pufrw
_ uUov
dk af usmif;om; udek D (ausmEf idk rf if;)wdk@
ESpaf ,mufaygi;f +yD; owif;pm zwf=uygw,f?
owif;pmzwf&w,fqadk wmh axmifxrJ mS tqifajyaumif; ajy=uw,fvdk@xif oGm;Edik fygw,f? r[kwyf gb;l ? usaemfwdk@
zwfwo
Jh wif;pmu 'Dvydk g? axmifxu
J
axmif0ifpmrSm oGi;f ,lvmwJh aq;ayghvyd f awGuadk omuf+yD; usew
f t
Jh wdak wGudk
vdu
k af umufygw,f? tJ'v
D adk umuf&wJh zifpcD t
H ydki;f awGudk pk+yD; a&ZvHw
k pfcrk mS pdrx
f m;vdu
k yf gw,f? enf;enf;=umwJt
h cg=urS
aq;aygv
h yd f zifpcD t
H wGi;f u owif;pm puULydik ;f av;awGudk zwf&ygw,f? 'g[mw&m;0if zwf&wJh axmifxu
J owif;pmyg? tJ'D
owif;pm&Guf twdt
k xGmav;awGudk txifawmhrao;vdu
k yf geJ@?
wpf}udrw
f ek ;f u e0wac:,lwJh trsKd ;om;nDvmcH}uD;&Jh tajccHr(l 6)csupf vH;k udk tJ't
D ydik ;f tpav;awGxu
J
wdwu
d suszwfvu
dk &f vdk@ Edik if Ha&;tusO;f om;awGtm;vH;k odc&Jh w,f? tJ't
D ajccHryl gwJh aemufq;Hk tcsujf zpfwJh . . .
tem*wfEidk if aH wmfrmS wyfrawmfu tcef;uw&yf taejzifh OD;aqmifyg0ifEidk af &;
qdw
k t
Jh csuf wpfcsuw
f nf;eJ@ trsKd ;om;nDvmcH}uD;[m twkta,mify/J ppfwyftvdu
k s ujy&r,fh nDvmcHyq
J dkwm
axmifxrJ mS wif odvu
dk =f uygw,f?
tJ'o
D wif;pmtwdak v;uyJ ukvor*~u,
dk pf m;vS,af wG jrefrmjynfvma&muf pHpk rf;wJh owif;rsKd ;awG zwf&ovd/k
aqmif;yg;wdk@/ ema&;wdk@ [dw
k pfyidk ;f jywf/ 'Dwpfyidk ;f jywfowif;av;awGudk aq;aygh vdyaf pmfeH =um;rSzwf&wm
t&omwpfrsKd ;&Sv
d yS gw,f?
trsKd ;om;nDvmcH}uD; tjyifrmS +cdrf@+cdrf@oJ usi;f yaewJt
h cgrmS usaemfwdk@5(n)awG&Jh axmif0ifpm awGudk tup
0efxrf;awGapmif=h uyf&rHk uyJ
axmufvrS ;f a&;awGyga&muf&v
Sd mygw,f?
axmifxrJ mS
Edik if aH &;
eJ@
oufqidk w
f Jh
ae@x;l ae@jrwfawGa&muf&if
usaemfwdk@xufy+dk yD;
axmiftm%mydik af wGu
wav;wpm;
todtrSwjf yKwJt
h aeeJ@
axmifveS f@wwfygw,f? nzufq&dk if ud,
k t
fh cef;xJrmS ud,
k f xrif;pm;0dik ;f av; awGp+k yD;/ a&aEG;aomuf&if; pum;pjrnf
ajym=uygw,f? wpfcgwpfavudn
k Kd (pma&;q&m-nDyak v;) q&mr vlxak ':trm&Jo
h m;u ola&;cJw
h 0Jh wWKwdak v;awG/
ty,fcv
H u
dk &f wJph mawGta=umif; ajymjywwfovd/k
tjcm;olawGuvnf; olwdk@tawGt}uHK/ olwdk@a'ota=umif;eJ@
A[kow
k jzpfz,
G af wGudk pum;0dik ;f wwf =uygw,f?
'Dvpdk um;0dik ;f vkyzf dk@ tcGit
fh a&;uvnf; axmifxrJ mS vomwJah e@(axmiftm%mydik af wG =unfjzL aevdk@ rkew
f idk ;f uif;wJah e@)
rsKd ;awGrmS yJ &awmif&h cJ &wmjzpfygw,f? wpfcsKd @usawmhvnf; ud,
k t
fh yd ,
f mrSmud,
k f vSaJ vSmif;+yD;[d[
k /dk 'D'aD jym=u/
oDcsi;f awGqw
dk o
Jh u
l qd=k u/ 0Juw
k w
f o
Jh al wGu ukw=f ueJ@ n(9)em&Dtyd zf dk@ tcsed rf usrcsi;f v_y&f mS ; touf0ifaewwfygw,f?
o&ufaxmifxrJ mS yef;csq
D &m ay:OD;ouf aoqH;k oGm;wmeJ@ yufouf+yD; udn
k u
dk rSwrf w
S &f & 0rf;enf;pum;ajymzl;ygw,f?
82
usaemfwdk@aexdik w
f Jh o&ufaxmifudk 1896 ckESpu
f aqmufvyk w
f mjzpf+yD;umv tawmf=um &Snaf e+yDwJh
tusO;f axmifjzpfygw,f? o&ufaxmifrmS tusO;f om;topf a&mufvm+yDq&dk if axmifyidk f =unfw
h ,f qdw
k m&Syd gw,f? vleJ@
0&rf;ygtcsut
f vufawGeJ@ wdu
k q
f idk pf pfaq;wmudk ac:ygw,f? tJ'v
D dk tusO;f om;opfudk axmifyidk f ppfaq;aewJt
h csed rf mS
axmifus&;Hk u t&m&Su
d
ar;cGe;f awGar;+yD; tusO;f om;u tuFDscsw
G +f yD; ajz&ygw,f? axmifeyH wfwdk@/ emrnfwdk@ar;+yD;
tdraf xmif&v
Sd m;qd&k if &S&d if&Sd vdk@ wpfv;kH wnf; ajz&ygw,f? &Syd gw,fvdk@ oGm;ajzrd&ifawmh ausmjyifuadk jAmwifc&H rSm
aocsmygw,f? tdraf xmif&v
Sd dk@ ajz+yD;&if om;wpfa,muf/ orD;ESpaf ,muf&w
Sd ,f qd&k ifvnf; &S/d om;wpfa,muf/
orD;wpfa,muf wdw
k jdk ywfjywfyJ ajz&ygw,f?
pmwwfovm;vdk@ar;&if wwf/ rwuf&ifrwwfvdk@ajym&ygw,f? wpfcgu tusO;f om; wpfa,mufu ol@udk
pmwwfovm;vdk@ar;awmh wwfvdk@rajzyJ r$wf vdk@ajzvdu
k w
f ,f? tm;vH;k u 0dik ;f &,faewke;f ebef;wpfcsuf tkycf v
H u
dk &f w,f?
olar;awmh olu pmudak &;wwfzwfwwf&rHk [kwyf J r$waf eatmifajymwwf/ a&;wwfwma=umifh r$wf vdk@ajza=umif;jyef
ajymygw,f? o&ufaxmifrmS ae&pOf tpmvnf;pm;/ av;oHvnf; em;axmifqo
dk vdk rde;f a*s;vfuatmfwJh yHpk t
H oHuedk m;axmif+yD;
yHpk x
H idk f &ygw,f? yHpk o
H =H um;vdk@ rxdik rf &d ifawmh ajcusi;f a'guaf wG a&mufvmEdik yf gw,f? rde;f a*s;vfrmS wHcg;apmifh wJh
&mZ0wftusO;f om; wpfa,muf&+Sd yD; ol@toHu aumif;jcif;ig;jzm jynfph aHk vmufatmifudk toHus,u
f s,f atmfEidk yf gw,f?
ol@emrnfu 'g;aygujf zpf+yD olyg;pyf+zJvu
dk &f if a&jrif;eJ@wlygw,f? toHus,u
f s,f atmfEidk w
f m a=umifh axmifyidk u
f
oabmus+yD; 'g;ayguu
f dk wcg;apmifch ef@xm;ygw,f? 'g;ayguu
f yHpk aH tmf&if toHo;Hk rsKd ;eJ@atmf&ygw,f? olatmfwt
Jh oHudk
em;axmif+yD; rde;f a*sv;f rSm b,fov
l mw,fqw
dk m r=unfyh JeJ@ odEidk yf gw,f? yHpk u
H dk toHtus,}f uD;eJ@ =um=umav; qG+J yD;atmf&if
axmifyidk }f uD; vmwmjzpfygw,f? yHpk u
H t
dk oHus,af tmif atmfayr,fh =umatmifrqGyJ aJ tmf&if axmifyidk af v; vmwm jzpf+yD; yHpk v
H dk@
wdw
k w
dk w
k w
f w
k af tmf&if axmifr;_ vmwm jzpfygw,f?
( c ) udt
k u
dk u
f dk aoqH;k r_
tif;pdeaf xmiftwGi;f rSm usaemfwdk@ aecJ&h pOfw;Hk u vlwpfa,muf&J@toufudk zuf&u
G f yrmawmif oabmrxm;yJ
owfjzwfra_ wGudk trsm;}uD; }uHKcJ&h zl;ygw,f? tcko&ufaxmif twGi;f rSmvnf; tusO;f om;awG&J@ touftEW&m,f xdcu
dk cf w
Jh Jh
ta=umif;awG &Sad eyg ao;w,f?
o&ufaxmifrmS axmifq&m0ef a':aqGaqG0if;qdw
k Jh trsKd ;orD; q&m0efwpfa,muf &Syd gw,f? 1991 ckEpS u
f ae 1993 txd
o&ufrmS
wm0efxrf;aqmifcyJh gw,f?
tif;pdef
axmifu
vlowfq&m0ef
pd;k =unfeJ@
rwlwmawG&ySd gw,f?
a'guw
f ma':aqGaqG0if;[m a'guw
f mpd;k =unfavmuf axmiftwGi;f vkyyf idk cf Gifh tm%m bmrSr&Syd gb;l ? axmiftwGi;f t&m&mudk
axmifyidk af omif;!$ef@u xde;f csKyfuyG u
f aJ ewm jzpfygw,f? tm;vH;k u aomif;!$ef@ udk a=umuf&GH@ae&wm jzpfygw,f?
a':aqGaqG0if;[m
vlowfq&m0ef
pd;k =unfvdk
,kwrf mwJph w
d x
f m;rsKd ;r&Syd J
oabm
xm;jynf0h wJh
q&m0efaumif;wpfa,muf jzpfygw,f? 1993 ckEpS rf mS a'guw
f ma':aqGaqG0if;[m o&ufaxmif q&m0eftjzpfuae xGu+f yD;
usr;f rma&;0ef}uD;Xme 0efxrf;tjzpf wm0ef ajymif;vkyu
f idk o
f mG ;ygw,f? a':aqGaqG0if; r&Sw
d Jh aemufyidk ;f rSm usaemfwdk@
o&ufaxmifrmS q&m0efr&Syd J aq;rSL;apmxGe;f atmif=unfeJ@ ausmjf rifq
h w
dk Jh tup 0efxrf;ESpaf ,mufeJ@yJ ESpyf g;oGm;&ygawmhw,f?
axmifucef@xm;wJh aq;rSL;qdw
k m aq;0g;ta=umif;b,favmuf em;vnfovJ rajymwwfygb;l ? ta=umaq;wpfv;Hk udak wmif
ajzmifah jzmifh wef;wef; avsmavsm&_&_ rxd;k wwfygb;l ?
aq;rSL;tultaeeJ@ ab;uaeygvmwufwJh bp awGuyJ aq;xd;k wJt
h cgrmS u|r;f usirf _ &Syd gw,f? 'gawGuo
dk x
d m;wJh
tusO;f om;awmfawmfrsm;rsm;u a&m*gjzpf&if aq;rSL;eJ@ rjy&JyJ axmif0ifpmuydk@wJh aomufaq;av;awGeJh ukoae&ygw,f?
axmifrmS uvnf;
aq;0g;pHpk v
Hk ifvifr&Sv
d dk@
wpfcgwpfav
axmifrLS ;awGu,
dk w
f idk f
tusO;f om;awGqu
D
vmvm
awmif;wwfygao;w,f? 'Dvadk q;0g; vdt
k yfre_ J@ ukor_csKd @wJw
h mawGudk axmiftm%mydik af wGu aygah ygw
h efwefyJ oabmxm;+yD;
v#pv
f sL&_ aeygw,f?
usaemfwdk@ tif;pdeaf xmifu ajymif;vmwJh Edik fiaH &;tusO;f om;xJu vkyo
f m;aum vdyrf mS jrefrmpmt"dueJ@
wwd,ESpw
f ufaewJh ausmif;om;wpfa,mufjzpfwJh udt
k u
dk u
f dk wpfa,muf&ySd gw,f? ol[m 1990 jynfEh pS u
f ppfc&Hk ;kH uae
ol@ut
dk vky=f urf;eJh axmif'%f ( 3 )ESpcf scyJh gw,f?
udt
k u
dk u
f [
dk m touf ( 30) aeayrJh ol@cE<mudk,f tcsKd ;tpm;u yky!
k yS !
f yS af v;jzpf+yD; Adu
k u
f av;ylyel J@
uav;wpfa,mufvydk pHk rH dk@ axmifxrJ mS ol@uv
dk w
l idk ;f u cspfcifEpS o
f uf=uygw,f? 1993-1994 =um;umvrSm udt
k dkuu
f w
dk pfa,muf
omrmef&;dk &d;k aeraumif;jzpfygw,f? aeraumif;wm &uf=um vmwmeJ@tr# tzsm;uyHrk eS w
f ;dk vm+yD; wdu
k zf KdG ufjzpfcsiw
f Jh
vuQ%mrsKd ;awG awG@jrifvm&ygw,f?
taqmifuwrHwvif;u at;pufaewma=umifh aq;&Hrk mS
aEG;aEG;axG;axG;&Sdvdk@ aq;&Hw
k ufzdk@ vdw
k ,fvdk@
aq;rSL;uajymygw,f?
83
axmifxu
J aq;&Hq
k w
dk m emrnfom&S+d yD; ukwifEpS v
f ;Hk wnf;eJ@ jzpfygw,f? bmaq;0g;rS &Sw
d mvnf; r[kwyf gb;l ?
taqmifurS bmyJajymajym ta&;qdk vkyaf zmfuidk zf ufawG&J@ ulnt
D m;ay;r_ awG&Edik yf gw,f? 'gayrJh aq;rSL;u
aq;&Hw
k ufcidk ;f aewmqdak wmh jiif;qdv
k dk@ aemufyidk ;f wpfcck jk zpf&if tjypfjzpfrmS pd;k wma=umifh udt
k u
dk u
f dk aq;&Hw
k ufzdk@ qH;k jzwfvu
dk f
ygw,f?
udt
k u
dk u
f w
dk pfa,muf axmifaq;&Hak &mufomG ;ayr,fh bmrSx;l xl;jcm; ajymif;vJra_ wG rawG@&ygb;l ? usew
f Jh
( 5 )nawGuvnf; udt
k u
dk u
f t
dk wGuf vdt
k yfwaJh q;0g;awG/ aiGa=u; awGudk ay;=u ygw,f? aq;rSL;u
bmrSrpd;k &dref J@? tckxad wmh a&m*g&mS vdk@rawG@ao;bl;? aq;ajymif;+yD; wpfcck si;f wpfckcsi;f prf;oyf+yD; wdu
k af ew,f vdk@
ajymygw,f? udt
k u
dk u
f u
kd awmh aq;&Hw
k ufae&wm =umaeayr,fh a&m*gx;l xl;jcm;jcm; aysmufomG ;wmr[kwv
f dk@
taqmifurdk =umcif jyefqif;vmr,fvdk@ ajymygw,f? aemufut
dk u
dk u
f u
dk dk tjyifaq;&ku
H dk xkwo
f mG ;w,f vdk@o&d ygw,f?
tup0efxrf;awGu taqmifrmS usecf w
Jh Jh udt
k u
dk u
f &dk J@t0wftpm;awGudk vmawmif;ygw,f? usaemfwdk@awGu pdwyf +l yD;
ar;jref;=uawmh bmrSrjzpfygbl;? tajctaeaumif;ygw,f? xl;&ifajymr,f vdk@ajym+yD; tjzpfreS u
f dk zH;k uG,=f uygw,f?
trSeu
f awmh axmifaq;&Hu
k ae tjyifaq;&Hu
k x
dk w
k w
f t
Jh csed rf mS udt
k u
dk u
f &dk J@ tajctae[m tifrwefq;dk &Gm;ae+yD;
axmifA;l 0rSmwif toufaysmufae+yDvdk@ od&ygw,f? aq;&Hrk mS &Sw
d Jh 5( n )awGajymjycsut
f & udt
k u
dk u
f dk udak q;&Hu
k ae
tjyifxw
k af wmh tom;awGraJ e+yD; jidro
f ufaewmudk awG@&w,fvdk@ ajymygw,f? aemufwpf&ufrmS axmifyidk f eJ@axmifrLS ;awGu
5( n ) awGtm;vH;k ud(k 1 ) aqmif ( 2 ) cef;rSm wef;pD pkcidk f;xm;+yD;
olwdk@taeeJh udt
k u
dk u
f dk&J@ toufudk twufEikd fq;Hk vk,}l udK;pm;cJah yr,fh a&m*gtajctaeu u|r;f aevdk@/
a&m*guOD;oGm;vdk@ aq;&Hrk mS yJ aoqH;k oGm;ygw,f vdk@ ra&r&m ajymygw,f? usaemfwdk@awGu bma&m*geJ@ qH;k wmvJvdk@ar;awmh
q&m0efawGvnf; cGpJ w
d +f yD; a&m*g&mS azGaeygw,f? &SmawG@&ifajymygr,f vdk@tajzjyefay;ygw,f? aemufawmh
rif;wdk@oil ,fcsi;f &J@ aemufq;Hk psmyeudk rif;wdk@ b,fvv
dk yk af pcsiv
f ?J igwdk@ twwfEidk q
f Hk; vkyaf y;ygr,f? axmifxrJ mS awmh
bmrSrvky&f bl;
usaemfwdk@xu
J wpfa,mufu
usaemfwdk@ psmyevdu
k yf dk@vdk@ &rvm; vdk@ar;awmh
'gawmhrjzpfEidk yf gb;l ? 'Djyifh tusO;f om;qd&k if 'dk@vyk af y;vdk@&w,f? rif;wdk@u 5( n ) awGjzpfvdk@ tjyifxw
k zf dk@ cufcyJ gw,f?
'gayr,fh 'dk@tusO;f OD;pD;Xmeu 0efxrf;awG/ rdom;pkawGvu
dk yf dk@rmS yg? aemuf+yD; tdu
k u
f &dk rJh o
d m;pkuv
dk nf; ta=umif;=um;xm;w,f?
olwdk@a&mufvm&ifvnf; tavmif;udb
k ,fvv
dk yk cf siv
f q
J w
dk m 'dk@widk yf if& OD;rSmyg? ckcsed x
f ad wmh tdu
k u
f w
dk @dk tdru
f
a&mufrvmao;ygb;l
'geJ@yJ udt
k u
dk u
f &dk J@ psmyetwGuf axmifxu
J usaemfwkd@ Edik if aH &;tusO;f om;awG pkaygi;f aiGxnf+h yD; yef;acG/ ,yfawmif/
uefawmhyaGJ wGjyKvky+f yD; tokbvmolawGudk azsm&f nfwu
dk w
f mawG/ tkw*f al jryHk aqmufvyk w
f mawGudk axmifyidk ef !
Jh +Sd yD;
jyKvky=f uygw,f? axmifrLS ; OD;at;vdi_ u
f
ol@a&m*gu arG;xm;wm=um+yD? tckrS r&_Edki/f ru,fEidk jf zpfwm vdk@ajymygw,f? usaemfwdk@
vufvrS ;f rSo
D avmufppHk rf;=unfah wmh aq;&Hu
k 5( n ) awG&J@ ajymjycsut
f & aq;rSL;u aq;xd;k ay;t+yD;rSm 0ke;f 0ke;f 'dki;f 'dik ;f eJ@
udt
k u
dk u
f dk udt
k jyifaq;&Hk xkwzf dk@ppD Of=ua=umif;/ tJ'v
D pdk pD Of&mrSm axmiftjyifrmS wm0ef,al pmifah y;r,fh &J0efxrf;
r&Sad o;wma=umifh apmifah e&a=umif;/ &efuek u
f tusO;f OD;pD;Xme !$ecf sKyfxH ta=umif;=um;&jcif;/ o&ufe,fajrcHaxmufvrS ;f a&;xH
cGijfh yKcsuaf wmif;cH&jcif;/ axmifjyifxw
k ,
f cl iG fh awmif;cHae&jcif;awG &Sad eao;a=umif;/ tJ'v
D t
dk csed af wG r=umoifyh =J um+yD;rS udt
k u
dk u
f dk
udt
k jyif aq;&Ho
k dk@ xkw,
f o
l mG ;wm jzpfa=umif; od&ygw,f?
trSeu
f awmh udt
k u
dk u
f dk &J@tavmif;udk axmifxu
J ae tjyifudk xkw,
f o
l mG ; wmjzpfygw,f? axmifaq;&Hu
k
xGuv
f muwnf;u udt
k u
dk u
f w
dk pfa,muf toufr&Sad wmhyg? axmifxu
J ae tjyifudk vmbfx;dk +yD; vG,v
f ifw
h ul
oGm;ae=uolawG&o
Sd vd/k tcsKd @qdk rEWav; txdomG ;wJo
h al wG&ySd gw,f? tckvdk aoa&;&Siaf &;udprP mS awmh axmiftjyifxw
k zf dk@
cufcyJ gw,f vdk@jzpfvmygw,f? raooifyh J aoqH;k cJw
h Jh olawG/ a&wdref pfco
Jh al wG trsm;}uD;/ trsm;}uD;. . . ?
axmifrLS ;awGu em;vnfre_ J@ cGijfh yKvdk@ udt
k u
dk u
f t
dk wGuf &nfp;l +yD; ( 1 ) aqmif ( 3 ) cef;rSmyJ axmifwiG ;f &Sd
oHCmawmfawGudk yifzh w
d +f yD; qGr;f oGww
f &m;emwmudk jyvkyyf gw,f? OD;Zif;OD;tmp&eJ@ q&mawmf y0Ho ( OD;jynfausmf ) wdk@u
t0dZm ypP,m ocFg& w&m;tp&Sw
d Jh rwnfjrJwt
Jh a=umif; w&m;awmfrsm; a[m=um;+yD; udt
k u
dk u
f dk udk &nfp;l qGr;f oGwcf yJh gw,f?
autef,u
l ae axmifusvmwJh u&iftrsKd ;om; zxD;}uD;awGuvnf; c&pf,mef w&m;awmfeJ@ tnD
0wfjyKqkawmif;yGjJ yKvky+f yD; uG,v
f eG o
f t
l wGuf &nfp;l +yD; "rRaw;oDcsi;f udk oDqydk gw,f?
td+k idr;f zG,&f m jrwfr*Fvm
84
ausmif;om;tcGit
fh a&; umuG,af &; ay; ay;&rav 'dk@awmif;qdak e wdu
k ,
f rl av axmifeJ@rjcm;wJh
taqmif&J@wcH g;awG auG;a=umfojH rnf[;D ckwyf idk ;f csdK;jzwfacs wuUov
dk ef ,fajr
vlyifv,f}uD;zH;k v$r;f ae ppftyk pf x
k yd o
f ;D awG t&Su}f uD;&Suv
f dk@ trsurf ;D xGuaf e rif;om;
acgi;f aygi;f u|w=f uvdk@ bDv;l pG,&f yk w
f dk@ ikww
f w
k af y:vmay
*so
D &D;armif;jyef ypfcwfoaH wG ppfzed yfoaH wG [de;f nHwpfausmif;vH;k rD;cd;k ,rf;aiG@ zk;H v$rf;a0
uHah umfrar$;jr pdeyf ef;yGifw
h dk@ rGraG =u atmifausm.
f ausmufwidk f aoG;ywfvnftidk af e
&ifjyifejD rufcif;vrf; eDjref;aoG;ay ra=u 'dk@ra=uEdik af y rao &Jabmfwdk@raoEdik af y "g;
"g;csi;f &Si;f =urav vSH vScH si;f &Si;f =urav zufqpfae0if; }udr;f 0g;oHawG jynfoal wGudk
ppfa=ujimvdu
k af y
,kwrf m&ufpuf ppftm%m&l;vl&idk ;f awG ordik ;f udzk suq
f ;D zdk@}uHae
*sLvdik f ( 8) &uf eHeuf ( 5 )em&D awmfvo
J }H uD; jrnf[;D odrw
fh ek f or*~taqmufttHk
tkwyf jHk zpf&+yD or*~tw
k jf rpfudk u|&J idk ;f pufjzifh xd;k zsu+f zdK r+ydK or*~r+ydKEdik +f yD r+ydK
wuo r+ydKEkid +f yD
'dk@t"dXmefpdk@av igwdk@wpfawGt"dXmefqydk grnf 'dk@ausmif;ol ausmif;om;taygi;f wdk@onf
cGyaf 'gi;f tvHawmfatmuf nD&if;tpfuadk rmif&if;ESryrm pHpk n
Hk n
D D acwfopfa&muf&rnf a[h
ordik ;f opfaqmuf&rnf 'Dru
dk a&pD ynma&;twGuf 'dk@aoG;ac|;udk paw;rnf ta&;awmfyHk 'dk@ta&;awmfyHk
atmifygrnf
Zlvidk t
f rnf
eDaom'dk@aoG;om;eJ@ a&;xm;cJo
h nf Zlvidk ftrnf Zlvidk t
f rnf awmfveS af om trsKd ;om;pdw"f mwf
ay;cJo
h nf arG;cJo
h nf aoG;eJ@tnD Zlvidk t
f a&;awmfyo
Hk nf
Zlvidk (f 7 ) armfueG ;f opfrnf cGyaf 'gif;ys0H J &J&Jwu
dk rf nf ppfbv
D ;l obuf t=urf;zufaeonf
armif;jyefppfaoewf w&pyfypfum ,kwrf m&ufpuf aoG; yGuyf u
G ef eD D urBmajrwkeaf phrnf
aoG;eDaomfvnf; atmifvrH vJcS +Jh yD bmrxD Zmenfpw
d "f mwf }uD;jrwfvo
S nf rdbjynfot
l aygi;f eJ@
wpfurBmvH;k uaxmufcv
H dk@om awmfveS af &;rSm aygi;f pnf;vdk@om ppftm%mudk +zdKzsuyf pfrnf
vufeufuidk pf GJ wdu
k &f rnf aus;&Gmv,fuiG ;f qif;&rnf wpfnw
D nf; wpfnmwnf; vufwu
GJ m
awmfveS rf nf Zlvidk Zf menf tav;eDjyKum igwdk@ t"dXmefonf
1300 jynfh a&eHajr oydww
f yf}uD;&J@ ppfcsDaw;
w
oydwf oydwf arSmuf arSmuf
rD;wkwf rD;wkwf &d_@ &d_@
ocifrsKd ;a[h 'dk@Arm
( a&eHajroydww
f yf}uD; csw
D ufvmyg+yD &efoel ,fcsJ@tvHudk vSzJ dk@}uHpnfonf ) 2
&mcdik Ef e_ ;f jynfh tcGit
fh a&;r&or#onf 'dk@rauseyf+yD t&d;k awmifvydk Hk aoG;acsmif;pD;vnf;
'dk@awGra=umifah wmhonf e,fcsJ@tvHudk vSrJ nf wdu
k zf surf nf
( 'dk@v,form;awG 'dk@tvkyo
f rm;awG pk&;kH aygi;f pnf;vdk@nD v,f&iS f "e&Sif t&if;&Sifrsm;
tjrpfygwu
dk yf pfrnf vlwef;aphtcGit
fh a&;r&or#onf &atmif &atmif t&d;k a=ua=u ta&crf;crf;
raoGwef;armif;xkwpf pfqifrnf ) 2
igwdk@ausmif;om;awGonf igwdk@ausmif;om;awGonf u|eyf nma&;pepfudk rvdv
k m;+yD
ocifynma&;pepfom 'dk@awGvv
dk m;onf 'dk@tcGit
fh a&; 'dk@omwdu
k rf nf rkcs atmifyo
GJ rd ;f cHrnf
oydwf oydwf arSmuf arSmuf
rD;wkwf rD;wkwf &_d@ &_d@
ocifrsKd ;a[h 'dk@Arm
udv
k edk yD nma&; tvdrk &Sd
u|eyf nma&; tvdrk &Sd
ta&;awmfyHk atmif&rnf
88
usaemfwdk@tcef;xJrmS bke;f }uD;(4)yg;/ vlEpS af ,muf pkpak ygi;f (6)a,mufjzpfygw,f? n(9)em&Dx;dk tdycf sed af &mufawmh
rtdycf siv
f nf; tcef;xJrmS &Sw
d Jh zsm=urf;(3)csyaf y:rSm vSaJ e&ygw,f? usaemfeJ@ a&SaeOD;apmvGiu
f awmh q&mawmf(4)yg;&Jh
ajc&if;rSmae&m,lygw,f?tcef;axmifrh mS awmhusi}f uD;usiif ,fpeG f@w*Jh efzvm;(2)vH;k &Syd gw,f?
axmufvrS ;f a&;pcef;rSm !Si;f yrf;ESyd pf ufrr_ sm;/ tdyaf &;ysurf r_ sm;a=umifh c%csi;f rSmyJ usaemftyd af rmusomG ;ygw,f?
qwfueJ wpfa&;Ed;k vmwJt
h cgrmS wpfu,
dk v
f ;Hk udu
k cf eJ musiaf e+yD; &du
k Ef u
S cf x
H m;&wJh '%f&mawGa=umifh jyeftyd fvdk@r&yJ
emusiaf eygw,f? tcef;tjyifzufrmS &Sw
d Jh a&td;k uae a&wpfcu
G f aomuf+yD; jyefvaSJ evdu
k yf gw,f? reuf(4)em&Davmuf
tm&Hw
k ufcge;D rSm q&mawmfO;D wUk EN,
d xvm+yD; oHwidk fuu
dk idk u
f m(24)yXmef;a'oemudk &Gwzf wfygw,f? wdwq
f w
d +f idro
f ufaewJh
tusO;f axmifuaeq&mawmf&yJh Xmef;&Gwzf wfoH
=unf!zdk ,
G f
ysH vGiafh eygw,f?
Ak'&< o
J m;awmfrsm;[m
ppftpd;k &&Jt
h usO;f axmiftwGi;f
vl0wfvcJ &H ayr,fh
&[ef;wdk@&Jh
0denf;awmftwdik ;f
usi}fh uHaexdik =f uwJt
h wGuf
omoemawmftwGuf &ifeifah tmif cHpm;vdu
k &f ygw,f?
reuf(f 6)em&DrmS xdik x
f m;r,fa[hqdw
k Jh iSuq
f ;dk xd;k oH}uD;D eJ@twl oD;oef@axmif taqmifwidk ;f qlnpH mG xGuaf y:vmygw,f?
yHpk x
H idk /f rsuEf mS opf+yD; vrf;av#mufcsed f (5)rdepfjynfah wmh tcef;xJjyef0ifvm&ygw,f? tcef;xJrmS xdik af e+yD; wl&rl mS jrif&wJh
awmif,mpdu
k cf if;rsm;udk ai;=unfah erdygw,f? tjcm;tcef;u &JabmfawGqif;vm+yD; xH;k pHtwdik ;f vky+f yD; wpfcsKd @u usaemfeJ@
pum;pjrnf vmajymygw,f?
ud&k efatmifu [dzk uftaqmifrmS wifvi_d ef J@ pd;k vGiw
f dk@&aSd =umif;/ taemufzufrmS trwfrsm;&Sad =umif; ajymjyygw,f?
tusO;f om;awGtm;vH;k tcef;xJjyef0if+yD; aemufrmS
tay:xyfuae xdik ;f rsm; qif;vm=uygw,f? olwdk@awG[m
a&arsmxdik ;f awGjzpf+yD; jrefrmh a&ydik ef uftwGi;f ig;cd;k zrf;r_a=umifh axmifusvmjcif;jzpfw,fvdk@ q&mawmfrsm;u ajymjy ygw,f?
reuf(10)em&DcGJ xrif;um;vmwJt
h csed rf mS xdik ;f wpfa,muf usaemfwdk@tcef;a&S a&mufvm+yD;(xdik ;f rsm;rSm xrif;um;vmv#if
taqmifu;l cGi&fh Sdygonf) armifbek ;f [k usaemfh emrnfudk ryDroac:um tcef;xJodk@ iyda=umfxyk f wpfxyk f ESihf zsm=urf;rS
jzKwfxm;onfh tprsm;udk tyfcsn}f udK;jzifh csnx
f m;onfh t&mwpfck ypfxnfah y;ygw,f?
zsm=urf;0g;jym;tpay:rSm pmrsm;a&;xm;wma=umifh zwf=unfw
h t
Jh cgrmS wifvi_d u
f ol@&;Hk xkw&f ufrmS tdru
f dk bmrSmrvJ/
bmtr_eJ@0ifwmvJ/ use;f rma&;*&kpu
dk zf dk@/ pd;k vGi/f xGe;f xGe;f / rd;k atmif/ cifaZmfEiS fh tjcm;&Jabmfrsm;vnf; &Sad ea=umif;/ tm;vH;k u
owd&aea=umif; a&;xm;ygw,f? usaemf&ifxJ v_u
d u
f eJ 0rf;omoGm;ygw,f? aemuf txkyx
f rJ mS ygvmwJh bvacsmifa=umf/iyda=umf/
ajryJwdk@udk q&mawmfrsm;xH tyfESH xm;vdu
k yf gw,f?
ae@vnfcif;(12)em&Dx;dk awmh xdik ;f awG tay:xyfudk jyefwufomG ;ygw,f? taqmifxrJ mS tawmf&iS ;f vif;oGm;wJh tcsed u
f srS
tcef;wGi;f q&mawmfrsm;eJ@ pum;vufqHk usygw,f? rEWav;rSm usaemfawG@}uHKcJ&h wJh q&mawmfO;D a&0wESifh jrawmifwu
dk /f
rpd;k &drw
f u
dk /f pvif;ausmif;wdu
k w
f dk@u oHCmawmfrsm;. v_y&f mS ;r_rsm;ta=umif; av;jyifav;&yf oHCm or*~.
D v_y&f mS ;r_wdk@udk
q&mawmfrsm;tm; ajymjyygw,f? naeapmif;a&mufawmh usaemfh cE<mud,
k u
f '%f&mawG emusiv
f mw,f?
naepm xrif;pm;csed af &mufwmrdk@ xdik ;f awGvnf; atmufxyfqif;vmygw,f? wpfa,muf usaemfq
h v
D m+yD;
pum;ajymygw,f? olajymwm usaemfvnf; bmrSem;rvnf wma=umifh ajc[efvuf[efeJ@ ompum;ajym&ygw,f?
usaemfu
h ,
dk af y:u '%f&mawG/ t!dt
k rJpaGJ ewmudk jrifomG ;awmh olpw
d rf aumif; jzpfomG ;ygw,f? a&SaeapmvGiu
f ol@qu
D
aq;vdr;f p&m wpfcck ak wmif;awmh oltay:jyefwufomG ;+yD; xdik ;f y&kwq
f AD ;l wpfck ,lvmay;ygw,f?
wpfae@wmtwGuf usi}f uD; usiif ,fpeG f@zdk@ 'Dtcsderf mS tusiv
fh yk x
f m;zdk@ q&mawmfwpfyg;u ajymygw,f? *efzvm;cscsed f
aemufwpfcsed &f aSd o;w,fvdk@ xyfajymygw,f? av0ifavxGurf aumif;onfh tcef;wGif usi}f uD;pGef@+yD;ygu teH@toufrsm;
aysmufatmif ykq;dk ydik ;f jzifh cgxkwyf pf&ygw,f?
nae(5)em&DcaGJ wmh aq;r_;a&mufvmygw,f? usaemfu
h ,
dk /f vufawGuu
dk cf aJ evdk@ aomufaq;/ vdr;f aq;ay;zdk@
awmif;awmhrif;ubmtr_v/J igu
h q
dk &mvmrvkyef J@/ jzpfwaJh &m*guo
dk majym vdk@}udr;f armif;+yD; bmpyd&k edk J@ aqmf'grpf(3)vH;k pDay;um
jyefxu
G o
f mG ;ygw,f? n(8)em&Davmufusawmh taqmif=uyf(vufarmif;&pf oH;k &pftqif&h o
Sd )l axmif=uyf cifarmifvwfqo
dk l
rl;Ia&mufvm+yD; oCmawmfrsm;udk qJa&;wdik ;f xGmygw,f?
rde;f r&_y/f t&ufaomuf/ r[kww
f mtukev
f yk v
f dk@ tzrf;cH&wm enf;ao;w,f vdk@vnf; ajymygw,f? usaemfwdk@u
cifAsm;pGypf aGJ ewmawG r[kwaf =umif;/ q&mawmfawG[m ywWeu
d Zk e uHaqmifjcif;a=umifh axmifusvmwJh oCmawmfawG
jzpfa=umif; jyef&iS ;f jyvdk@ olut
dk xufv}l uD;awGu 'Dvadk jym+yD;tyfcw
Jh ma=umifh ckvadk jymqd+k yD; jyefjiif;aeygao;w,f?
aemufwpfae@ reufusawmhrS olajymcJw
h mawGtwGuf rSm;,Gi;f a=umif; q&mawmfawGqD 0efcsawmif;yefygw,f? +yD;awmh
q&mawmf}uD;rsm;twGuf eHeufpm qefjyKwfuyfygw,f?n(8)em&DavmufrmS wpfzufcef;rS anmifa&$trwf udt
k ek ;f armif&Jh
oDcsi;f nnf;oH ud=k um;&ygw,f? tcef;wGif xdik af epOf taemufzufcef;u eH&u
H cdk eJ J@ acguw
f Jh toH=um;&wma=umifh
91
q&mawmfwpfyg;udk ar;vdu
k rf w
d ,f? wpfzufeJ@wpfzuf owif;ar; aewmvdk@ tajzjyefay;ygw,f? usaemf&w
k w
f &uf em;rvnf
jzpfomG ;wma=umifh owif;ar;yH/k owif;ay;yHak wGudk &Si;f jyygw,f?
at/ bD/ pD/ 'DtwGuf atqd&k if wpfcsuaf cgu+f yD;/ bDq&dk if ESpcf supf ojzifh csuaf &trsm;ud&k u
dk +f yD; pmvH;k wpfv;Hk +yD;ygu
ESppf uUef@avmufjcm;+yD; cyfjrefjref oH;k av;csuf &du
k u
f m tjyeftvSef ar;=uwmyJ jzpfygw,f? wpfzufu vdu
k rf w
S w
f o
Jh u
l
=urf;jyifrmS vdu
k af &;+yD; em;rvnfwmudk jyefar;ygw,f? axmiftwGi;f tcuftcJawG 'Davmuf rsm;jym;aewJ=h um;u owif;,lyu
Hk dk
=unf+h yD;usaemfawmfawmfav;pm;oGm;&ygw,f?Ak'[
< ;l ae@rmS axmifyidk w
f ef;pD&w
Sd ,fvdk@a&SaeOD;apmvGiu
f ajym+yD; axmifyidk v
f mwJt
h cg
wifjyp&mawGudk wifjyzdk@ yHkp&H yf+yD;wifjyEdik af =umif; ajymygw,f? axmifyidk v
f m&if q&m0ef}uD; ygvmrSm aocsmwma=umifh
q&mawmf}uD;awG[m acgi;f rl;+yD; use;f rma&; odyrf aumif;wma=umifh wifjyzdk@ajymawmh q&mawmf}uD;rsm;u oabmwl=uygw,f?
axmifyidk v
f mwJt
h cgrmS taqmifr;_ u bmwifjyp&m&Sv
d dk@vJ ar;ygw,f? use;f rma&;udpv
P dk@ ajymwma=umifh aemufrmS
q&m0ef}uD;ygvmw,f? q&m0efujdk yygvdk@ jyefajymygw,f?
tJ't
D csed rf mS tcef;(3)u Av}uD;qdw
k Jh ausmif;om;wpfa,mufu oGm;wdu
k +f yD; tpmrpm;Edik w
f Jh udpu
P w
dk ifjyygw,f?
q&m0efu b,fzufu emwmvJvdk@ ar;awmh tJ'aD usmif;om;u nmzufto
H mG ; emaewmvdk@ jyefajzygw,f? q&m0efu 'gq&dk if
b,fzufomG ;u aumif;aeawmh b,fzufomG ;eJ@0g; vdk@ajym+yD; xGuo
f mG ;ygw,f? usaemfwdk@ tcef;a&Sudak &mufvmawmh
q&mawmf}uD;rsm;u xdik &f if;/ x&if; tm;enf;wma=umifh acgi;f rl;+yD; rsuv
f ;Hk awG jyma0vmw,fvdk@ wifjyygw,f? 'gudk q&m0efu
xdik &f ifajz;ajz;xdik /f x&ifajz;ajz;x/ aysmufomG ;rSmygvdk@ ajym+yD; wpfjcm;cef;udk xGuo
f mG ;ygw,f? tjcm;cef;u wmarG(tuo)u
udjk rifah tmifu ol@wpfu,
dk v
f ;Hk rSm 0JawGayguaf ewma=umifh ta&jym;wpfcv
k ;Hk ,m;+yD; tzkawGxu
G af ew,fvdk@ wifjyawmh
t&d;k xJuaum r,m;bl;vm; vdk@ ar;+yD; bmrS rprf;oyfyJ jyefxu
G o
f mG ;ygw,f?
tJ'q
D &m0ef[m axmifq&m0ef pd;k =unfqw
dk m jzpfygw,f? ol[mvmbfpm;&mrSm tifrwefrS emrnf}uD;+yD;
Edik if aH &;tusO;f om;rsm;tay: tvGe&f ufpufvo
S jl zpfygw,f? usaemfo;D oef@ axmifa&muf+yD;(2)&ufcef@ t=umrSmyJ vmbfpm;r_/
OD;cifarmifjrif(h jynfol wd;k wufa&;ygw-D OuUX/ ausmif;om;acgi;f aqmif &uo-OuUX)ESifh Adv
k rf ;_ baomf (armifaomfu)
aoqH;k r_awGrmS tcsed =f uef@=umr_awGa=umifh &mxl;ujzKwfcsc&H +yD; yifpifay;jcif; cHc&Jh ygw,f? Edik if aH &;tusO;f orm;awGu
raoqH;k oifyh J toufq;Hk &_;H cJh&wJh t"duw&m;cHuawmh olyjJ zpfygw,f? bmha=umifv
h q
J adk wmh tusO;f om;tm;vH;k &Jh use;f rma&;[m
ol@&rJh w
S cf sut
f ay:rSm rlwnfaewma=umifh jzpfygw,f?
wpf&ufrmS rqv A[dak umfrwDjyKwf OD;bdo
k ed ;f &Jh nDjzpfol 'kw,
d Adv
k rf ;_ }uD; oD[ol&pd;k ode;f onf aoG;wd;k a&m*geJ@
aoG;wufaepOf q&m0efuadk c:aomfvnf; tcsed rf SD a&mufrvmwma=umifh aoG;wd;k acgi;f rl;onfh a0'emudk t}uD;tus,f
cHpm;ae&ygw,f? tJ't
D csed frmS usaemfwdk@tcef;xJu q&mawmf}uD;wpfyg;u oHyk&moD;taphudk axmif0efxrf;wpfO;D tm;
tjrefq;Hk &Smcdik ;f ygw,f? oHy&k moD;taphudk 0g;pm;cdik ;f awmhrS oufomoGm;ygw,f? aemufusawmh q&mawmf}uD;udk
aus;Zl;wifveG ;f vdk@
pm;p&mrkef@uGyw
f pfxyk (f olwdk@onf
axmiftwGi;f
txl;pyg,&f ,
S f
tcGit
fh a&;rsm;&&Sd
aeojzif)h vmuefawmhomG ;ygw,f?
wpfcgwek ;f uvnf; usaemfwdk@tcef;eJ@ tjcm;tcef;u &JabmfawG 0rf;udu
k af &m*gjzpfwek ;f u axmifuaq;rSL;qdo
k l
cifarmifE,
G f a&mufvm+yD;olay;wJh wufx&mqdu
k u
f vif;/ uvd&k zdk eD aD umESifh bwfpy&dak q;rsm;udk ay;aomfvnf; a&m*groufomyJ
yd+k yD;om qd;k &Gm;vmaeygw,f? 'gah =umifh usaemfwdk@taemufcef;u q&m0efO;D aZmfjrifah rmif qdo
k u
l dk a&cdsK;qif;csed rf mS ar;=unfah wmh
oluae+yD; aq;awGudk tcGcH sw
G I
f jrnf;=unf&h ef/ aq;tppfqydk gu aq;teH@&+yD; t&omrSmvnf; cg;oufouf &Sad =umif;
ajymwma=umifh aq;r_;ay;wJh aq;awGudk ppfaq;=unfyh gw,f?
aq;awmifah wGxrJ mS yJre_ f@awGxnfx
h m;wJh aq;twkawGukd th=H ozG,f awG@vu
dk &f ygw,f?'Dupd u
P dk aq;rSL;S udw
k ifjyawmh
olrodb;l / axmifaq;&Hu
k
ay;wJah q;awG jzpfa=umif; jyefajymygw,f? tJ'aD emufyidk ;f tdru
f ae aomufaq;awGjyefrmS
+yD;&JabmfawGudk jyefa0vdu
k &f awmhryS J a0'em oufom&m &cJyh gw,f? usaemft
h cef;az:&Jh ajymjycsut
f & (oluaemufyidk ;f
tcef;(7)udk ajymif;a&G@ccH &Jh ygw,f) OD;pde0f if;(oH;k cG) (u|e;f wdu
k yf w
GJ iG f tpmiwfcw
H u
dk yf 0GJ ifco
Jh )l axmiftwGi;f aoqH;k &yHrk mS
0rf;udu
k af &m*gy;dk a=umifh tpmyif rpm;Edik yf J 0r;fAu
dk f wjznf;jznf; ylvm+yD; aemufq;Hk toufyg ygomG ;&wJt
h xd jzpfomG ;cJyh gw,f?
OD;pde0f if;[m toufyifaocJah omf jim;vnf; emrnfraocJo
h nf/h &JabmfawG=um;xJ twk,zl ,
G af umif;onfh ol&aJ umif;
wpfa,mufjzpfygw,f? ol[m ppfaxmufvrS ;f a&; t}uD;tuJjzpfwJh cif!eG f@eJ@ yk*K~d vfa&;t& tifrwef&if;ES;D aomfvnf;
ol&;Hk xkww
f ek ;f u vmawG@waJh xmufvrS ;f a&;u OD;av;bm vdak o;vJvdk@ar;awmh bmrSrvdck sib
f ;l ? 'Dru
dk a&pDeJ@
vl@tcGit
fh a&;yJvcdk siw
f ,f vdk@jyefajymcJw
h ,fvdk@ od&ygw,f?
usaemfwdk@awGonf jrefrmjynf'rD u
dk a&pD&a&;/ vl@tcGift
h a&; tjynft
h 0cHpm;Edik &f ef twGuf axmiftwGi;f tjyif wdu
k yf rGJ sm;
qifEcGJ =Jh uw,f? wpfcsKd @&aJ bmfawG toufay; pGef@ v$wcf =Jh uw,f?
wGb
J ufaxmifow
H idk =f um;uae jrefrmjynf}uD;ta=umif; usaemf cg;cg;oufouf awG;aerdjyefw,f?
92
tcef;(16)a'g
a'gerSmaewJh awmifay:om;awG
o&ufaxmifrmS
usaemfwdk@eJ@twl
axmifajymif;(100)xJrmS
u&iftrsKd ;om;
tpnf;t&H;k
(KNU)u
u&ifwidk ;f &if;om;awG (10)a,muf ygvmygw,f? tJ'D u&ifwidk ;f &if;om;awG[m Edik if aH wmfyek u
f efrq
_ w
dk Jh yk'rf (122)eJ@
ao'%fusc&H wJh olawGjzpf+yD; aemufrS wpfoufwpfu|e;f trdef@ ajymif;a&G@c&H wJh olawGjzpfygw,f? olwdk@awG[m 1983 ckEpS f
avmufu Adv
k rf if;ode;f OD;aqmif+yD; (KNU)rS yJc;l &d;k r jyefvnfazmfxw
k af &;wm0efeJ@ e,fpyfuae yJc;l &d;k rudk vmcJ=h uygw,f?
tJ'J t
D vmrSm anmifav;yifteD; olaX;uke;f blwmem;rSm tpd;k &ppfwyfawGeJ@ ypfcwfra_ wG jzpfygawmhw,f? olwdk@awG[m
yJc;l &d;k rawmxJrmS cdak tmif;aexdik f =uygw,f? rqv tpd;k &u vufqufuif;/ wyfuif;awGeJ@ yJc;l &d;k r taemufjcrf;awGudk
f Jh tcGit
fh vrf;enf;yg;+yD;
jzwf(4)jzwf usio
fh ;Hk +yD; zrf;qD;ygw,f? (KNU)rS &JabmfawG[m &dumQ jywfvyfr'_ %fa=umifh xGuaf jy;Edik w
tpd;k &&Jzh rf;qD;r_udk cHvu
dk &f ygw,f? olwdk@awGudk rqvtpd;k &u Edik if aH wmfyek u
f efre_ J@ ao'%f csrw
S v
f u
dk yf gw,f? olwdk@awG[m
tr_udk t,lc0H ifcJah yr,fh tqifq
h ifh &_;H edrcfh &Jh ygw,f? aemufq;Hk tqifh jzpfwJh Edik if aH wmforRwqDrmS toem;cHvm$ wif+yD;
ao'%fay;rJah e@uydk J apmifah e&ygawmhw,f?
tJ'u
D mvrSmyJ 1988 ta&;awmfy}Hk uD; jzpfymG ;awmh axmifwiG ;f qlyrl _ jzpf=uygao; w,f? 1988 pufwifbmrSm e0wu
tm%modr;f +yD;csed rf mS olwdk@ &JabmfawGcsn;f oufoufudk oD;oef@axmifu u|e;f wdu
k u
f dk ydk@vu
dk yf gw,f? 1989ckEpS frmS e0wu
a':atmifqef;pk=unfudk tus,cf sKyf rwm;qD;cifrSm axmifcgwt
Jh aeeJ@ vGw+f idr;f csr;f omcGifh ay;ygw,f? tJ'D
vGw+f idr;f csr;f omcGiafh =umif(h KNU)tr_awG tm;vH;k udk ao'%fuae wpfoufwpfu|e;f tjzpf ajymif;vJcyJh gw,f?
e0wtaeeJ@ 1992ckEpS /f arvrSm 1192eJ@wpf}udr/f 1992ckEpS f 'DZifbmv(31)&ufae@rmS 1 93eJ@ wpf}udr/f 1994ckEpS f
Zefe0g&v
D (3)&ufae@rmS wpf}udrw
f dk@eJ@ vGw+f idr;f csr;f om cGiafh y;cJw
h mawGa=umifh vGw&f ufaphae+yD; jzpfaomfvnf; quf+yD; vGw&f ufr&Sd
axmifcsxm;qJjzpfygw,f? axmifxrJ mS ae&wmcsn;f yJ (16)ESpaf usm&f aSd e+yD; tcsKd @qd&k if OD;a%Smufawmif odyrf aumif;csiaf wmhygb;l ?
tJ'v
D dk OD;a%Smuftenf;i,f csKd @,iG ;f oGm;wJh olawGukd pdwZW aq;&Hyk dk@ &r,ft
h pm; axmifxrJ mS yJ 'Dtwdik ;f xm;ygw,f?
olwdk@awGtm;vH;k u olwdk@vw
G rf &Jh ufeJ@ ywfouf+yD; axmifyidk u
f dk wifjywJt
h cgrmS olwdk@ vGw&f ufudk roda=umif;eJ@ txufudk
jyefar;ay;rnfvdk@qu
dk m wdwyd y jyefvnf ajz=um;jcif; vnf; r&Scd yJh gb;l ? olwdk@awG[m vGw&f ufr&Sd tusO;f om;awGvdk
jzpfaeygawmhw,f?
wpfcsKd @tusO;f om;awGu cef@reS ;f =uwmuawmh e0weJ@ (KNU)wdk@ aphpyf!ESd id_ ;f r_ r&ao;vdk@ olwdk@udk
wrifjyefrv$waf o;wm jzpfEidk w
f ,fvdk@ cef@reS ;f =uygw,f? ppftpd;k & vufxufrmS axmif'%fEpS t
f &Snq
f ;Hk uscaH e&wJh
tusO;f om;awG
jzpfygw,f?
awmiftmz&duwdu
k u
f
orRwe,fvq
f ifref'v
J m;[m
tom;ta&cGjJ cm;r_a=umifh
(26)ESp=f um ,H=k unfcsuaf =umifh tusO;f cHc&Jh ygw,f?
(KNU)&JabmfawGuvnf; olwdk@u&iftrsKd ;om;rsm; &oif&h xdu
k w
f Jh tcGit
fh a&;twGuf ,H=k unfcsuaf =umifh
awmfveS w
f u
dk yf 0GJ if&if; tusO;f uscaH e&wm jzpfygw,f? awmifay:u&ifwidk ;f &if;om;awG[m &d;k om;jzLpif+yD; yGiv
fh if;wJo
h abmxm;&Sd
=uygw,f? usaemfwdk@eJ@twlwl axmifajymif;cJ&h wJh u&ifwidk ;f &if;om; &JabmfawG[m awmxJ/ awmifx/J axmifxrJ mS ESp&f n
S v
f rsm;
aexdik cf J@&olawGyyD D rD;&xm;wdk@/ oabFmwdk@awmif wpfcgrS rpD;zl;=u&Smygb;l ? axmifajymif;rSyJ pD;zl;=uolawGyJ jzpfygw,f?
yef;oD;wdk@/ bmwdk@qadk wmif "gwyf aHk wG/ pmapmifawGrmS om awG@z;l =u+yD; b,fvdk t&om&Sv
d nf;qdw
k m rod=uygb;l ?
olwdk@awG t}udKufEpS o
f ufq;Hk [if;v#muawmh ig;yd&nfeJ@ i&kwo
f ;D pyfpyf[if;awGjzpf+yD; ig;ydeJ@ i&kwo
f m&S&d if xrif;pm;vdk@&w,fvdk@
ajymygw,f? ajymwJt
h wdik ;f vJ olwdk@pm;=uygw,f? olwdk@qrD mS awG@&wJh wlnw
D pJh w
d x
f m;awGuawmh r}udKufwu
Jh pd u
P dk aumufauG@
zH;k uG,af jymavhr&Sw
d myJ jzpfygw,f? yGiyfh iG f@vif;vif;eJ@ wJw
h ;dk ajymqd=k uygw,f? yGifhvif;wJh olwdk@&"Jh avh[m cspcf ifEpS o
f ufz,
G f
aumif;vS+yD; awmifay:wdik ;f &if;om; wdk@&Jh pdwaf epdwx
f m;wdk@udk az:jyaeygw,f?
usaemfwdk@ o&ufaxmifudk twlwal jymif;a&G vm&wJh u&ifwidk ;f &if;om; (10)a,mufpvH;k [m c&pfbmom0ifawGjzpf+yD;
oDcsi;f qdak umif;vS=uygw,f? "rRaw;awG/ u&ifwidk ;f &if;om; &d;k &maw;awG oDqw
dk t
Jh cgrmS
pxl;aqm/ udx
k ;l vG,/f
zxD;avmt,fvef J@ udak us;awmwdk@[m tifrweftwdik t
f azmuf nD+yD; em;axmifvdk@aumif;vSygw,f?
olw
l dk@tawGaxmifxrJ mS trSww
f & a&;pyfoq
D x
dk m;wJh oDcsi;f av;wpfy'k &f Sd ygw,f? oDcsi;f emrnfu awmifay:om;wJ?h
usaemfawmifay:om; a'gerSmaeygw,f
wG,w
f mp&mqdv
k nf; a0vma0;
vmcsi&f ifac:ygw,f a'geajr0,f
taygi;f toif;rdwaf qG a&mif;&if;rsm;awG&,f
93
zxD;awGajymjycsut
f & Edik if Ha&;tr_eJ@ }udK;ay;ao'%f usco
H mG ;&olawGuawmh ajcwpfvrS ;f rysuyf /J rnfo
h l@ tultnDurdk S
r,lyJ
}udK;pifay:wufwJh
avSum;udk
wufomG ;Ekid cf w
Jh ,fvdk@
od&ygw,f
*VKefO;D apm/
tke;f ausmjf rif/h
udw
k ifarmifO;D (r_id ;f &mjynfah usmif;om; acgi;f aqmif)wdk@eJ@ u&ifwyfrawmfu (2)OD; wdk@uawmh olwdk@u}dk udK;ay;zdk@ vmxkww
f t
Jh cgrmS
tjcm;tcef;awGu olwdk@&Jh &JabmfawG&w
Sd Jh ae&mtxdvm+yD;
a,mufza&/ oGm;ESi+fh yDa[h
vdk@aysmaf ysm&f i$ &f i$ yf J ajym+yD; }udK;pifay: wufomG ;cJw
h ,fvdk@ ajymjyygw,f? u&if&aJ bmf (2)OD;udk }udK;ay;wJt
h cgrmS
u&iftpnf;t&H;k &Jh oDcsi;f wpfy'k jf zpfwJh v,faxmfq;l nm; byGmaumfo;l av;zd;k tpcsw
D Jh u&ifph pfaoG;ppfreS f oDcsi;f udk
us,af vmifpmG atmf[pf oDq+dk yD; }udK;pifay:rSm a'gujf zKwfI toufpaw;cH wdu
k yf 0GJ ifomG ;cJw
h Jh ta=umif;udk ajymjycJyh gw,f?
tjcm;&mZ0wftusO;f om;awGxrJ mS ao'%fay;wJt
h cg tomw=unf vdu
k o
f mG ;wJh ol&o
Sd vd/k &ke;f uefwt
Jh wGuaf =umifh
oHvufo;D armifarmifwdk@tyk pf u
k
oHcsw
d af wGeJ@aygu+f yD;
tjyifukd
xkw,
f cl &Jh wmawGvnf;
&Syd gw,f?
jynfoal wGo=d uapzdk@ }udK;wdu
k af o'%fab;uae vGwaf jrmufc&Jh wJh zxD;awG ajymjycsut
f & }udK;ay;cH&ol wpfa,muf
tqifq
h ifah usmjf zwf&yHu
k dk usaemfrw
S rf o
d avmuf rSww
f rf;wifvydk gw,f?
w&m;&H;k awmfu ao'%fvdk@csrw
S +f yD; axmifxu
J dk a&mufvmwJo
h u
l dk tjcm;wdu
k cf ef;awGrmS tjcm;tusO;f om;awGeJ@
a&maESmrxm;yJ }udK;wdu
k v
f dk@ac:wJh ao'%form;rsm;udk xm;wJt
h cef;rSm xm;ygw,f? tJ'}D udK;wdu
k rf mS ao'%f tusO;f orm;awGudk
wpfa,mufwpfcef;xm; ygw,f? ao'%fusc&H r,fh tusO;f om;udk axmifxrJ mS tom;[if;eJ@ xrif;udyk HkreS f au|;+yD;
tywfpOfaygifcsed /f use;f rma&;ppfygw,f? ao'%ftrdef@eJ@ axmifxu
J dk pa&mufvmol[m ueOD;tprSmawmh ody+f yD; ylyefp&m
rvdak o;ygb;l ? t,lc0H ifcGiafh wG &Sad eao;wma=umifh arsmv
f ifah evdk@ &ao;wmjzpfygw,f? w&m;&H;k u csrw
S v
f u
dk w
f Jh tr_eJ@ywfouf+yD;
tJ'cD srw
S v
f u
dk w
f Jh w&m;&H;k udk t,lcH pwif&ygw,f?
+rdK@e,f/ wdik ;f / A[dw
k &m;&H;k pwJt
h qifah wGqD wpfqif+h yD; wpfqifh t,lcv
H m$ wif&ygw,f? tJ't
D qifah wGu tusO;f om;&Jh
t,lcv
H m$ awGudk y,fcsvu
dk +f yDq&dk if rqv vufxufu jynfo
h l@vw
$ af wmfudk t,lcw
H if&ygw,f? (4)ESpw
f pf}udru
f si;f ywJh
jynfol@vw
$ af wmfu
t,lcu
H ydk ,f+yD;
jypf'%fudk
twnfjyKvdu
k &f ifawmh
aozdk@vrf;
tifrwef
eD;oGm;+yD
jzpfygw,f? }udK;orm;wpfa,muf&Jh aemufq;Hk ulu,f&m aumuf&;dk wpfr#ijf zpfwJh aemufq;Hk tqifh wpfcyk u
J sefygawmhw,f?
tJ'guawmh Edik if aH wmforRw}uD;xH toem;cHpm wifwmyJ jzpfygw,f? tJ't
D csed rf mS }udK;orm;wpfa,muf&Jh toufu
orRw}uD;vufxu
J dk a&muf&o
Sd mG ;ygw,f? zqyv vufxufrmS awmh Edik if aH wmforRw}uD; ref;0if;armifu Adv
k rf ;_ cspaf umif;udk
ao'%fuae uif;vGwcf iG fh ay;cJzh ;l ygw,f? 'gayr,fh rqvorRw vufxufusawmh 99&mcdik Ef e_ ;f u toem;cHpmudk yvyfvu
dk w
f m
rsm;ygw,f?
}udK;orm;wpfa,muf[m Edik fiaH wmforRwxH toem;cHpm wif+yD;oGm;&ifawmh ao&r,f&h ufudk vufcsKd ;a&wGuaf pmifzh dk@yJ
&Syd gawmhw,f? tJ'v
D adk pmifah e&wJh tcsed rf sKd ;rSm aumv[moowif;awG xGuaf y:vmwwfygw,f? }udK;ay;zdk@twGuf
tvky}f uD;zufrmS }udK;(2)acsmif;uspaf ewmwdk@/ vuform;bkwu
f tacgi;f (2)vH;k &du
k x
f m;+yD;+yDwdk@ tp&So
d jzifyh gy?J }udK;wdu
k x
f rJ mS
pdwu
f adk ysm&f i$ af tmif twufEidk q
f ;Hk ae=u ayr,fh wpfcgwpf&H }udK;wdu
k u
f dk axmifr;_ awG/ axmifq&m0efawGeJ@ axmifyidk w
f dk@ wdik ;f cef;
vSnv
fh nf+yDq&dk if t&rf;udk owdxm;&ygw,f? t,lct
H qifq
h if&h ;_H xm;+yD; orRwqD toem;cHpm wifxm;wJo
h al wG
vnfyif;,m;&ygawmhw,f? bmjzpfvdk@vnf;qdak wmh axmifyikd u
f
}udK;ay;&r,fh tusO;f om;wpfO;D csif;qDudk rwfwyf&yf+yD;
vdu
k pf um;ajymaecsed rf mS tusO;f om;&Jt
h &yfeJ@ ol@t&yfuw
dk idk ;f um tusO;f om;&Jh t&yfucdk ef@reS ;f +yD; tacgi;f aowWm &du
k af pygw,f?
axmifyidk }f udK;wdu
k f
vm=unf+h yD;wJh
nqd&k if
}udK;wdu
k w
f pfcv
k ;Hk
ajcmufjcm;zG,&f m
wdwq
f w
d f
ajcmufuyfaewwf+yD; }udK;orm;awGwpfO;D csif; ol@tvSnv
fh m;/ igt
h vSnv
fh m; qdw
k t
Jh awG;awGeJ@ pd;k &draf e=u&ygw,f? aemufwpfae@
reufr;dk vif;&ifawmh ao'%fay;&r,fh }udK;orm;udk ol@&rJh dom;pku axmif0ifpmvmawG@Eidk &f if awG@cdki;f +yD; olwdk@udk oD;oef@ay;awG@
ay;ygw,f?
tJ'J v
D adk wG@&wJh tcsed rf mS
w&m;cH&aJh &S@aevnf; &Sw
d wfygw,f? rdom;pkeJ@ awG@ciG afh y;+yD; oGm;&ifawmh
e*dx
k m;wJ}h udK;wdu
k u
f ae }udK;pife@J teD;qH;k rSm&Sw
d Jh oD;oef@wu
dk u
f dk ajymif;a&G@ xm;vdu
k yf gw,f? tJ't
D csed rf mS axmifyidk u
f
w&m;oabmtenf;i,f ajym+yD; tcef;xJu xGuaf pygw,f?
tomw=unfq&dk if
bmrSrjzpfayr,fh
jy\em&Sm+yD;
wdu
k cf ef;xJu
rxGu&f ifawmh
tiftm;oH;k +yD;
qGx
J w
k af p&ygw,f? }udK;ay;cH&r,fh tusO;f om;[m }udK;ray;cif(1)ywf avmuf tvdu
k wnf;u use;f rma&; aq;ppfcsu,
f +l yD;
use;f rma&; aumif;rGeaf =umif; q&m0efaxmufccH suf &&Sx
d m;+yD; jzpfygw,f? }udK;ay;cH&cge;D ajymif;a&G@ cHvu
dk f &wJh }udK;pifem;u
wdu
k [
f m oD;oef@wu
dk cf ef; jzpf+yD; }udK;pifudk jrifawG@ae&ygw,f? bk&m;wpfqv
l nf; &Syd gw,f? }udK;ay;wJt
h csed [
f m rsm;aomtm;jzifh
reufvif;tm&k%t
f csed rf mS jyKvkyw
f wfygw,f? aemufwpfae@ }udK;ay;awmhr,fq&dk if nzufrmS oufqidk &f mbmom tvdu
k f
o&%*Hw
k ifwmawG jyKvkycf Giafh y;ygw,f?
95
wpfcsKd @ }udK;'%form;awG[m reufyidk ;f }udK;pifay: rwuf&cif tcsed af v;awGudk w&m;acGziG efh m;axmif&if; tcsed f
ukeq
f ;Hk apwwf=uygw,f? }udK;wdu
k ef m;u oD;oef@wu
dk u
f kd ajymif;a&G@ a&muf&v
Sd mwJt
h cgrmS tcef;twGi;f rSm v#ypf pfr;D rxm;ay;yg?
+cHKapmif ray;awmhyg? *efzvm;ray;yg? aoapEdik w
f Jh t&mwpfcrk S rxm;wJt
h jyif 0efxrf;(2)OD;u wpfvn
S pfh D rdepfrjcm;
apmif=h uyfaeygw,f?
v#ypf pfr;D rxm;wmu
wpfcsKd @}udK;
'%form;awGu
aemufwpfae@
}udK;eJ@ao&rSmudk
a=umufvef@+yD; }udK;ay;wmudk rcHawmhyJ rD;yvyfjzKwf+yD; "gwv
f u
dk cf jH cif;/ +cHKapmif&ySd gu +cHKapmifudk toH;k jyK+yD; vnfyif;}udK;uGi;f pGyI
f
aoa=umif;}uHpnfjcif; *efzvm;rxm;wmu cE<u,
dk u
f dk *efzvm;rsm;eJ@ xk&dkujf cif;/ tkwef &H u
H dk acgi;f eJah jy;aqmif+h yD;
wdu
k jf cif;awGa=umifh tapmifht=uyf xm;&S&d jcif;awGyJ jzpfw,fvdk@ od&ygw,f?
aemufwpfae@ tm&k%u
f si;f +yDq&dk ifawmh axmifyidk /f axmifrLS ;/ axmifq&m0ef eJh w&m;&H;k u w&m;ol}uD;rsm; a&mufvm+yD;
axmif0efxrf;tiftm;eJ@ 0ef;&H+yD; }udK;pifay: wifygw,f? }udK;pifay:rSm avSum; ( 2 ) ck&+Sd yD; yxravSum;udk acsmacsmarmarm
jzwfEidk =f uayr,fh }udK;pifuiG ;f &J@ a'guq
f jGJ zKwfr,ft
h qifh =urf;jyifuw
kd uf&r,fh avSum; ( 3 )qifu
h dk wuf&wm
awmfawmfcufw,fvdk@ od&ygw,f? tusO;f om; awmfawmfrsm;rsm;[m }udK;uGi;f vnfyif;em; eD;uyfvmwmud=k unf+h yD;
aysmah cGomG ;wwfvdk@ ab;em;uae 0efxrf;awGu vufarmif;wpfzufpu
D
csKyf+yD; }udK;pifay: qGw
J if&ygw,f? }udK;pifay:
a&mufwt
Jh cgrmS axmiftm%mydik af wGu trdef@pmjyefygw,f? +yD;awmh aemufq;Hk rSm=um;jcif;/ awmif;qdjk cif; awGvyk Ef idk yf gw,f?
tJ'aD e&mrSmwif tavmif;udk tdro
f dk@ydk@ay;&ef qEN&/Sd r&S/d o+*Kvfzdk@ wm0ef,El idk rf nfo
h l &S/d r&Sd ar;+yD; o+*Kvfpm;&dwrf &S&d if
axmifuae tpd;k ±&dwef J@ o+*Kvfay;ygw,f? ( cGi;f csut
f aeeJh Edik fiaH &;tr_eJh ao'%ftr_awGudk tjyifu rdbaqGrsKd ;awGxH
tavmif;jyefay;jcif;r&Sv
d dk@ od&ygw,f)}udK;'%fc&H r,fh tusO;f om;udk ar;jref;+yD;wJh tcgrmS awmh oufqidk &f m bmomtvdu
k f
qkawmif;jcif;cGijfh yK+yD; acgif;pGyf pGycf svu
dk yf gw,f? +yD;wJt
h cgrmS vnfyif;ukd }udK;uGi;f wyf+yD; tusO;f OD;pD;Xmeu wyf=uyf}uD;
wpfO;D OD;uae a'guu
f q
dk jGJ zKwfcs+yD; aoapcJyh gw,f?
rqvvufxuf }udK;ay;cHcJhol tcsKd @rmS a'gujf yKwf+yD; ( 5 )rdepf=um }udK;jyefajzcdserf mS touf&iS af eao;ygu aemufxyfwpf}udrf
raorcsi;f owfwmawG &Sad =umif;vnf; od&ygw,f? 'guawmh u&iftrsKd ;om; zxD;}uD;awGajymjywJh axmifwiG ;f }udK;b0/ }udK;rdef@
ypf'%feJh ywfouf+yD; wifjywmjzpfygw,f?
u&iftrsKd ;om;}uD;awGeJ@ yufouf+yD;qufajym&r,fq&dk if wpfcg 1993 ckESpx
f rJ mS o&ufaxmifwiG ;f trSw(f 4)aqmifrmS
jy\emwpfck jzpfcyJh gao;w,f? tusO;f om;awG twGuf axmifuae ( 1 ) ywfwpfcg a0iSay;aewJh qyfjymeJ@ yufouf+yD; jzpfwmyJ
jzpfygw,f? axmifuaeay;wJh qyfjym[m tvGeaf o;i,fae+yD; &kyyf suq
f if;ysujf zpfaevdk@ ( 4 )aqmifu Edik if aH &;tr_awG
tm;vH;k pk&;kH +yD; axmifyidk w
f ef;pD;rSm wifjy=uygw,f? tJ'v
D w
dk ifjyawmh axmifyidk w
f ef;pD;u
h wGuf ( 4 )aqmifu Edik if aH &;tusO;f om;awG tm;vH;k
'gy&J r,f? 'gBJMxJuyHpk Htwdik ;f a0wm? rvdck si&f ifjyefay;vdk@ajymwJt
jyefay;vdu
k yf gw,f? tJ't
D usKd ;quftaeeJ@ ( 4 )aqmifu Edik if aH &;tr_awG tm;vH;k udk axmifxu
J axmifwpfcjk zpfwJh taqmifuae
wdu
k u
f akd &$@+yD;
ajcusi;f cwf/
a'guw
f yfcv
H u
dk yf gw,f?
&uftenf;i,f=umawmh
axmifyidk u
f
}udK;&ufvw
G cf w
Jh Jh
f u
dk af wmh usaemfwdk@aewJh tdyaf qmif(1)udk a&mufvmygw,f? usew
f Jh ( 4 )aqmifu
KNUu&ifzxD;}uD;awGudk a&G;+yD;v$wv
Edik if aH &;orm;awGuadk wmh ae+rJtwdik ;f wdu
k x
f rJ mS xm;vdu
k yf gw,f? usaemfwdk@taqmifudk zxD;wdk@a&mufvmawmh ae&mxdik cf if;
tpm;taomufawG tqifajyzdk@ usaemfwdk@ (1)aqmifu 0dik ;f 0ef;vkyaf qmifay;wmudk pxl;apmeJ@/ udx
k ;l vG,w
f dk@u usaemfwdk@udk
tjrifr=unf jzpfaeygw,f? +yD;awmh . . .
usaemfcifAsm;wdk@ ( 5 )nawGeJh twlwl xrif;rpm;bl;? usaemfwdk@zmom oD;oef@aer,f vdk@ usaemfwdk@udk a'gow}uD;
ajymygw,f? +yD;awmhxyf+yD; . . .
usaemfwdk@ wdu
k x
f rJ mS qufraeEdik af wmhb;l ? (10 ) ESp&f +Sd yD aevmwm? qufraeEkid af wmhb;l ? cifAsm;wdk@ usKyfux
dk ifcsio
f vdk
xifEidk w
f ,f? usKyfcifAsm;wdk@eJh twlwrl aebl; vdk@ajymygw,f? usew
f zJh xD;awGu tjcm;xrif;pm;0dik ;f u axmif0ifpmvmolawGeJ@
wG+J yD;xm;vdk@ tqifajyoGm;cJw
h ,f? ud+k idr;f csrf;wd@k xrif;pm;0dik ;f rSm Adv
k o
f ef;vS/ udw
k ifjrifheJ@ usaemfwdk@0idk ;f rSm zxD;aomrwfp/f csKd av;/
udak tmif (udx
k eG ;f jrifah tmif)wdk@ 0dik ;f rSm ref;!$ef@/ tefu,fvOf ;D atmifjrif0h if;wdk@ 0dki;f rSm zxD;avmt,fvw
f dk@ tqifajyajy
jzpfae=uayr,fh zxD;pxl;aqmeJ@ udx
k ;l vG,w
f dk@u olwdk@ajymxm;wJt
h wdik ;f oD;jcm;aeygw,f? usaemfwdk@u oGm;+yD;
acsmah rmhajzmif;jz ajymqdak yr,fh zxD;pxl;aqmu a'guefaeygao;w,f?
usaemfwdk@u zxD;pxl;aqmajymwJu
h pd eP J@ yufouf+yD; pdwt
f aESmuft,Suf rjzpfro
d vdk zxD;wdk@udk em;vnfcyJh gw,f? usaemfu
ydv
k dk@awmif cspcf ifryd gao;w,f? olwdk@&ifxrJ mS t&Su
d t
dk &Sdtwdik ;f yGifyh iG v
fh if;vif;}uD;ajymwwfvdk@ pxl;aqmwkd@&J@ pdw"f mwf&;dk om;r_udk
rsujf rifcpH m;em;vnfygw,f? &efuek t
f if;pdeaf xmifrmS }udK;wdu
k ef J@ u|e;f wdu
k af wGrmS oHajcusi;f eJ@ (10)ESpef ;D yg; aecJ&h olawG
jzpfygw,f? zxD;wdk@aecJ&h wJh wdu
k af wGu usaemfwdk@ aecJ&h wJw
h u
dk af wGvdk omrmefr[kwyf gb;l ? oHwcH g;wpfxyf/
96
opfom;wHcg;wpfxyfeJ@ av0ifavxGuf opfom;ayguaf v; wpfcyk &J ySd gw,f? nqd&k if rD;a&mifreSd rf eSd fav;atmufrmS
use;f rma&;csKd @,iG ;f pGmeJ@ yifyef;qif;&J}uD;pGm aecJ&h olawGyg?
oHajcusi;f eJ@ (10)ESpaf ecJ&h vdk@ olwdk@&J@ajcusi;f 0wfawGrmS oHpm;vdk@ ajcaxmufawG xHu
k u
dk af e+yD; oHqyd w
f ufc&Jh olawG jzpfygw,f?
tckvadk jcusi;f vGwef J@
ae&wm
&ufyidk ;f av;yJ
&Sad o;wJt
h csed rf mS
wdu
k x
f jJ yefa&mufomG ;vdk@
ola'goxGuw
f mudk
k yf 0GJ ifvmcJo
h al wG qdak wmh axmifxrJ mS
em;vnfu,
dk cf si;f pmrdygw,f? aemufwpfcu
k KNUrSm vufeufuidk +f yD; toufupdk eG f@ wdu
qyfjymwH;k av;udpeP J@ wdu
k x
f o
J w
l dk@ raecsiw
f m obm0usygw,f?
aemufyidk ;f pxl;aqmu t*Fvyd o
f cD si;f / Hym book awGxu
J oDcsi;f awGqw
dk maumif;vdk@ usaemfwdk@u vdu
k q
f /kd vdu
k o
f if&if;eJ@
&if;ES;D oGm;ygawmhw,f? usaemfwdk@ axmif0ifpm vm&ifvnf; pm;aomufz,
G &f mawGudk zxD;wdk@qD oGm;ydk@ay;wwfygw,f?
wpfcgwpfcgvnf; usaemfwdk@qrD mS i&kwo
f ;D r_ef@ vmawmif;wwfygw,f? aemufoyd fr=umygb;l ? usaemfwdk@ xrif;pm;0dik ;f rSm
u&iftrsKd ;om;awG jzpf=uwJh zxD;pxl;aqm/ zxD;avmt,fv/f apmausm+f idr;f / udx
k ;l vG,w
f dk@eJ@ pnfum;odu
k +f rdKuf aeygawmhw,f?
wpfcgwpfcgaxmifxrJ mS awmif,mu&vmwJh t&Gupf rd ;f udv
k ;DS +yD;/ i&kwo
f ;D r_ef@/ tcsKd r_ef@/ i&kwq
f /D ig;yda=umfenf;enf;udk
qDcsuef J@ow
k +f yD; pm;aomufzdk@ usaemfwdk@u tpmyvm jyifwek ;f yJ &Syd gao;w,f? pdwrf &Snaf wmhwJh zxD;awGu axmifiydudk
yJ[if;&nfeJ@azsm+f yD;/ i&kwo
f ;D r_ef@eJ@ ususee e,fzwfpm;aomufaeESifh =uygawmhw,f? xrif;wpfyef;uefawmif ukeaf eyg+yD?
usaemfu . . .
c%ae=uygO;D / 'DrmS t&Guo
f w
k af ew,f? c%uav;ygqdak wmh pm;&if;apmifw
h maygAh sm vdk@jyefajzw,f? +yD;awmht&Guo
f w
k ef J@
aemufwpfyef;uef xyfpm;=uygawmhw,f? usaemfaxmifxrJ mS
aexdik rf aumif;&if pm;zdk@q+dk yD; tdru
f axmif0ifpmuae
xnfah y;wufwJh aumfzrD e_ f@/ Edk@re_ f@/ o=um;awGukd pkord ;f xm;+yD; ud+k idr;f csr;f eJ@ ud&k uQ;D wdk@&J@ xrif;pm;0kid ;f awG&J@ yHyh ;dk r_awG
tm;vH;k aygi;f +yD; axmifxrJ mS u&ifEpS o
f pfu;l / c&pfawmfarG;ae@ tcgor,/ c&pfprwfpaf e@/ ESpo
f pfu;l ae@awGrmS usaemfwdk@
Ekid if aH &;tusO;f orm;awGtjyif &mZ0wftusO;f om;awGyg yg0ifap+yD; usaemfwdk@ trSw(f 1)tdyaf qmifrmS usi;f y jyKvkyEf kdicf yJh gw,f?
o&uftusO;f axmifwiG ;f "rRaw;oDcsi;f oHawG/ c&pfprwfpaf w;oHawG ysH@viG afh pcJyh gw,f? zxD;wdk@u c&pfprwfpf qkawmif;yGrJ mS
"rRusr;f pmtkyu
f u
dk idk +f yD; v_u
d v
f SpJ mG qkawmif;=uw,f? +yD;awmh zxD;awGu olwdk@axmifusvmcJw
h Jh umvwpfavsmufv;Hk
'Dvw
dk pfcgrS tcrf;tem; rvkyEf ikd cf b
Jh ;l ? cifAsm;aus;Zl;a=umifyh ?J 'Dae@awGa&mufwidk ;f cifAsm;udk owd&aerSmvdk@ usaemfu
h adk jymygw,f?
u&ifEpS o
f pfu;l ae@uv
dk nf; jyKvkycf =Jh uygao;w,f? reufyidk ;f rSm axmifrLS ;eJ@ em;vnfr&_ ,l+yD; tvHwif/ tav;jyKtcrf;tem;udk
jyKvkycf yJh gw,f?
a[wm,l;a&mhq;l . . . xD;aumfaemfw&m
,l;a&mh
xD;avmh vdk@u&ifbmomeJh u&iftrsKd ;om;tvHukd tav;jyKygw,f?
u&ifvrl sKd ;rsm;&J@ bmom/ ,Ofaus;r_/ pmayta=umif;awGeJ@ ( KNU ) rSmolwdk@awG@}uHK&wJh u&ifEpS o
f pfu;l tawG@t}uHKawGeJ@
u&ifEpS o
f pfu;l jzpfay:vm&wJh ta=umif;&if;udk Adv
k }f uD;oef;vS OD;aqmifwJh u&ifwyfzGJ@0ifawGu ajym=um;=uygw,f? +yD;awmh
u&iftrsKd ;om; tpnf;t&H;k &Jh aw;oDcsi;f awGuo
kd q
D +dk yD; u&ifEpS o
f pfu;l ae@ tcrf;tem;udk o&ufaxmif taqmif (1) tcef; (3)rSm
vBu&f nftcsKd yGeJ J@ usi;f yEdkicf yJh gao;w,f? aemufyidk ;f rSm zxD;wdk@eJ@ usaemfwdk@[m rdbeJ@om; orD;awGvkd cspcf ifw,
G w
f m oHa,mZOf
jzpfrd =uygawmhw,f?
igwdk@awG&J@ rvGwaf jrmufao;wJh tajctaeudk tjyifa&muf&if ajymjyay;yg? KNU uvl}uD;awG odatmifvyk af y;yg? igwdk@udk
ao+yDyv
J dk@ olwdk@rw
S ,
f =l urSmyJ
usaemfu zxD;wkd@udk azsmif;zsygw,f? usaemfwdk@xrif;pm;0dik ;f rSm u&iftrsKd ;om; (4)a,muf&ySd gw,f? usaemft
h rd u
f
axmif0ifpmvmEdik =f uwmrdk@ usaemfaxmifu vGwo
f mG ;&if olwdk@awGudk b,foal wG=unf&h =_ urvJvdk@ pdwyf rl yd gw,f? 'gayr,fh
zxD;wdk@u usaemfu
h dk ajymygw,f?
i&kwo
f ;D r_ef@eJ@ tcsdKr_ef@rsm;rsm;om xnfah y;Asm? usaemfwdk@twGuf bmrSrvdyk gb;l wJ?h usaemfaxmifu vGww
f aJh e@rmS
pxl;aqmu rsu&f nfav;prf;prf;eJ@ usaemfu
h Edk w
_ q
f ufygw,f? tjyifa&muf&if olwdk@tr_updk pHk rf;ay;zdk@eJ@ vGwrf nf&h ufudk
odcsiyf gw,fvdk@ wzGzrG mS &Smygw,f? 'gt
h jyif olwu
dk x
f aJ &mufwek ;f u usaemfcifAsm;wdk@udk &efawG@rcd w
Jh t
Jh wGuf tEl;t!Gwf
awmif;yefygw,fw?Jh
usaemfu
tJ'w
D ek ;f u
arhawmifarhaeyg+yD?
oluawmh
rSm;oGm;w,fvdk@
rarhEidk af tmif
awmif;yefaeygawmhw,f? usaemfu zxD;wdk@udk em;vnf+yD;om;rdk@ awmif;yefp&m rvdyk gb;l zxD;&,fvdk@ jyefajymvdu
k yf gw,f?
olwdk@tm;vH;k udk usaemf E_wq
f ufvu
dk yf gw,f? olwdk@awG[m usaemf&h J@ axmifwiG ;f rdbawGqv
dk nf; rrSm;ygb;l vdk@
usaemfvufcx
H m;ygw,f? olwdk@awG[m &d;k om;w,f? yGiv
fh if;w,f? usaemf olwdk@ucdk spfw,f? olwdk@eJ@ aexdik &f wJh tcdseaf v;[m
97
&_y&f y_ ,
f u
S ,
f u
S v
f yk w
f m r}udKufb;l ? cifAsm;wdk@ uwH;k rwH;k &bl;? 'Dpnf;urf;awG rvdu
k ef m&ifawmh cifAsm;wdk@ausmay:
'kwaf &muf+yDomrSw/f oef;atmif bmvn;fqw
dk m odcsi&f if prf;=unfph rf;
oHC
H mawmfawGudk ,kw,
f w
k rf mrmpum;vH;k awGeJ@ [de;f a[muf+yD; e0wuay;wJh tm%mudk toH;k csygw,f? yHpk x
H idk w
f mawG
+yD;wJt
h cgrmS q&mawmfwdk@udk usaemfwdk@ taqmifu tdycf ef;(2)rSm ae&mcsygw,f? q&mawmfawG[m axmifxrJ mS
e0w&J@ ,kwrf mr_a=umifh vl0wfvcJ x
H m;&ayr,fh &[ef;wd@k apmifx
h ed ;f tyfwJh 0denf;/ od%mQ awmfawGudk qufvufapmifq
h nf;
xdr;f odr;f =uygw,f? usaemfwdk@u q&mawmf}uD;awGudk e0wu axmifcsta&;,lcw
Jh meJ@ yufouf+yD; ar;jref;=unfw
h t
hJ cgrmS
tjzpfreS u
f dk odvu
dk &f ygw,f? q&mawmf (3)yg;teuf (2)yg;u &efuek w
f idk ;f omauw+rdK@e,f r[maAm"d y&d,wWpd moifwu
dk u
f
pmcsq&mawmfawG jzpf=u+yD; useq
f &mawmfwyg;u &efuek w
f idk ;f tif;pde+f rdK@e,f &Gmry&d,wWpd moifwu
dk u
f wdu
k t
f yk q
f &mawmf
OD;wdavmubd0o
H q&mawmfb&k m;yJ jzpfygw,f? q&mawmfw@dk &J@ tr_jzpfymG ;cJyh t
Hk a=umif;udk ajymjy&&if rEWav;+rdK@uae pwif+yD;
ajym&ygvrd f@r,f? 1990jynfh =o*kwv
f (8) &ufae@rmS (8888)txdr;f trSwaf e@ tjzpf qGr;f avmif;yGJudk rEWac;c&dik af usmif;om;
or*~(tajccHynm)uaeOD;aqmif+yD; (84)vrf;ray:&Sd vlxOk ;D vS/ vlxak ':trmwdk@ tdraf &S@rmS jyKvkycf =Jh uygw,f?oHCmawmfawGudk
at;csr;f pdw+f idrpf mG
qGr;f avmif;aecsed rf mS
rEWav;+rdK@u wm0efus ppfom;awGu qGr;f avmif;yGrJ mS
v$ix
fh x
l m;wJh
teufa&mifcyG af 'gi;f tvHu(dk teufa&mifwyfqif&jcif;
t"dy`g,u
f
usq;Hk oGm;wJh
&JabmfawG
twGuf
0rf;enf;wJt
h xdr;f trSwjf zpfygw,f) twif;t"rR ZGwjf zKwfcs }udK;pm;pm;=uygw,f? tJ'rD mS tajccHynmausmif;om; udrk ;dk ausmu
f
wm;qD;wma=umifh udrk ;dk ausmu
f dk zrf;qD;vdu
k f ygw,f?tJ'v
D dk rjyKvkyzf dk@twGuf qGr;f cHxu
G v
f mwJh oHCmawmfawGu
awmif;qdv
k u
dk w
f Jh tcgrmS ppfom;awGu oHCmawmfawGudk aqmifw
h eG ;f vdu
k yf gw,f? puUef@yidk f; twGi;f rSmyJ owday;r_
wpfpw
Hk pf&mr&Syd J ypfcwfvu
dk yf gw,f? wpfc%twGi;f rSmyJ (84)vrf;r}uD; wpfcv
k ;Hk wdwq
f w
d +f idro
f uf oGm;ygw,f?
vrf;rxufay:rSm ,rf;aiG@awGa=umifh oydwaf wG vGiu
fh s/ qGr;f awGjyef@}uJ/ vJ+ydKaewJh &[ef;awG '%f&f m&oGm;wJh tcsKd @
&[ef;oHCmawGudk tdraf wGtcsKd @u ulnjD yKpk=uygw,f? ausmif;om;awGu q&mawmftcsKd @udk aq;&Hu
k adk c:aqmif oGm;ygw,f?
ppfwyfuvnf; xdcu
dk 'f %f&m &&So
d mG ;wJh oHCmtcsKd @udk ppfum;ay: wifaqmifomG ;ygw,f?
r=umrSD rdepfyidk ;f twGi;f rSmyJ aoG;pGe;f oGm;wJ(h 84)vrf; r}uD;ay:udk rD;owfum;awGeJ@ aq;a=umygawmhw,f? tJ'jD zpfymG ;wJh
nyJ rEWav;wdik ;f rSL;jzpfwJh Adv
k cf sKyfxeG ;f =unfu ajym=um;wJh tcgrmS &[ef;oHCmawmfwpfyg;rS xdcu
dk 'f %f&m jzpfrr_ &Sb
d ;l vdk@ ajymqdk
oGm;ygw,f? wduscidk v
f w
Hk Jh tcsut
f vufawG &&SEd idk zf k@d twGuf ArmEdik if v
H ;Hk qdik &f m ausmif;om; or*~(Auo) eJ@ ArmEdik if v
H ;Hk qdik &f m
vli,for*~(Auv)wdk@ yl;aygi;f +yD; pHpk rf;r_tzGJ@udk rEWav;+rdK@rmS zGJ@vu
dk yf gw,f? +yD;awmh rEWav;bk&m;}uD;ausmif;wdu
k rf mS
pHpk rf;ppfaq;r_awG jyKvkyyf gawmhw,f?
tJ'J rD mS
od&&Sd wmuawmh xD;vif;ausmif;wdu
k u
f
ud&k ifwpfyg; '%f&mjyif;jyif;xefxef &&So
d mG ;wma=umifh
rEWav;aq;&Hk}uD;udk ydk@vu
dk &f ygw,f? oHCmawmfawGu apmifah &SmufaepOf tajctae qd;k &Gm;vmwma=umifh ppfwyfu ppfaq;&Hrk mS
ukozdk@ vdw
k ,fvdk@ajym+yD; ac:aqmifomG ;cJo
h nfrmS ,ae@widk f ud&k ifav;owif;rSm aysmufu,
G af eygw,f? usaemhu
f dk rEWav;+rdK@
av;jyifav;&yf oHCmhor*~t
D zGJ@csKyfu q&mawmf OD;a&0wu ajymjy&mwGif tJ't
D a&;tcif; jzpfymG ;&mwGif
&[ef;rsm;ysv
H eG af wmfrw
l mawG trsm;tjym; &Sad =umif;/ '%f&m&wJh &[ef;oHCmawmfawGvnf; trsm;}uD;&Sad =umif;/ ppfwyfu
vluadk oapEdik w
f Jh txd &nf&,
G yf pfcwfwm jzpfa=umif;/ om"utaeeJ@ usnq
f x
H rd eS x
f m;wJh oydw/f ouFe;f eJ@ aoG;pGe;f aewJh
ouFe;f awG &Sad =umif;/ oydwu
f dk &[ef;rsm;u &ifrmS ydu
k +f yD; qGr;f cHxu
G w
f mrdk@ oydwu
f dk usnq
f x
H rd eS w
f mudk =unfjh cif;tm;jzifh vludk
csed &f ,
G yf pfcwfwm[m Ak'b
< momudk apmfum;wmjzpfa=umif; q&mawmfu &Si;f jycJzh ;l ygw,f?
tJ'J t
DF r_tcif;eJ@ ywfouf+yD; wduscidk rf mwJh tcsut
f vufawG pkaqmif;rdcsed rf mS awmh y&dwo
Wd moemxGe;f um;wJh
jrefrmEdik if &H Jh Ak'b
< mompmay/ ,Ofaus;r_/ tjynf&h w
Sd Jh rEWav;+rdK@rmS oHCmawmfawGtm;vH;k pk &H;k +yD; oHCmawmfawG/ &[ef;awGudk
owfjzwfw/Jh trsKd ;/ bmom/ omoemudk apmfum;zsuq
f ;D wJh ppfwyfeJ@ taygi;f tygawGudk bmoma&;t& '%fcwfwJh taeeJ@
ppfwyfeJ@ywfoufwJh taygi;f tyg/ aqGrsKd ;awG/ todik ;f t0dik ;f awGu uyfvw
_ u
Jh pd t
P r_ tpkpu
k dk vufrcHjcif;/ oma&;/
ema&;yifzh w
d w
f mawGudk vufrcHawmhjcif;jzifh e0wudk oydwaf rSmufzdk@ pwifygawmhw,f?
e0weJ@ bmoma&;t& yl;aygi;f aqmif&u
G jf cif; rjyKvkyaf wmhyJ bmoma&;t& '%fcwf oydwaf rSmufwJh ywWeu
d Zk e
uHaqmifjcif;tr_udk
jyKvkyyf gawmhw,f?
rEWav;+rdK@
av;jyif;av;&yf
oHCmhor*~t
D zGJ@csKyfu
OD;aqmifqifEw
GJ Jh
oydwaf rSmufuaH qmifjcif;[m &efuek +f rdK@eJ@ tjcm;+rdK@}uD;awGudk wrk[w
k cf si;f ul;pufysH@ESH@ oGm;ygawmhw,f?
rEWav;+rdK@uae ul;pufysH@ESH@oGm;wJh uHaqmifoydwyf aGJ wGeJ@ yufouf+yD; &efuek +f rdK@u &[ef;&Siv
f /l jynfov
l x
l t
k =um;
emrnf}uD;wJh q&mawmf(2)yg;udk e0wu zrf;qD;ESyd pf uf ygw,f? &efuek w
f idk ;f twGi;f uHaqmifoydwf OD;aqmifqifEw
$J ,fvdk@ e0wu
pGypf v
GJ u
dk w
f Jh q&mawmf(2)yg;uawmh &efuek +f rdK@ urBmat;bk&m;vrf;rSm wnf&w
Sd Jh r[m*ENm&Hk ausmif;wdu
k u
f wdyd u"&bGJ@&
wdu
k t
f yk pf mcsq&mawmf OD;okr*FvvuFm&eJ@ aemufq&mawmfwpfyg;uawmh tif;pde&f mG ry&d,wWpd moifwu
dk u
f wdu
k t
f yk pf mcs
q&mawmf OD;wdavmubd0o
H wdk@jzpfygw,f?
99
q&mawmf&J@oif=um;r_aumif;rGew
f ma=umifh te,fe,ft&yf&yfu oHCmawmfawG t+rJvdk uGcsv
D mwwfwma=umifh
q&mawmf&J@ ausmif;wdu
k rf mS ESppf OfoC
H mtyg; ( 500 )eD;yg; &Sw
d wfygw,f? q&mawmfu,
kd w
f idk f a&;om;xkwaf 0wJh
Ak't
< bd"rRmusr;f pmtkyaf wG[m &[ef;oHCmtrsm; r&Srd jzpf udik af qmifwufwJh pmtkyaf wGtjzpf ausm=f um;vSygw,f?
tJ'pD mtkyaf wGuv
dk nf;Ak'p< mayawG jzef@csaD &mif;cswq
Jh idk af wGrmS awG@&wwfygw,f? q&mawmf}uD;r_;wJh tif;pdeyf &d,wWpd moifwu
dk u
f
&[ef;awGvnf; oHCmhpmar;yGJ rsm;rSm yxrausmt
f qift
h xd &&Sw
d wfygw,f? bmoma&;t& uHaqmifoydwaf rSmufru
_ dk
&efuek w
f idk ;f &Sd oHCmtrsm;tjym;=um; v_aH qmf0g'jzef@w,fvdk@ e0wu pGypf v
GJ u
dk +f yD; ydu
d wfudk zsuw
f Jh uGupf w
k f qdw
k u
Jh Asmudk
q&mawmfu a&;om;wm jzpfw,fvdk@ xyfrH pGypf yGJ gw,f? rEWav;+rdK@rmS bmoma&; uHaqmifoydwaf rSmufr_ t&Sed jf rifhwufaecsed rf mS
uHaqmifoydwaf rSmufaewJq
h &mawmfah usmif;wdu
k u
f o
kd ydwv
f eS zf dk@&nf&,
G cf suef J@tif;pde+f rdK@e,fr0wOuUXeJ@omoema&;OD;pD;Xmeu
!$e=f um;a&;rSL; OD;tHah rmifwdk@ a&muf&Sd vmygw,f? +yD;awmh ausmif;wku
dk &f J@ 0ifaygurf eS o
f r#udk ppfwyfeJ@ ydwq
f dk@vu
dk +f yD;
&[ef;oHCmtm;vH;k wpfyg;rS qGr;f cHrxGu=f u&efeJ@ t0iftxGuf vH;k 0rvky=f uzdk@ wm;jrpf vdu
k yf gw,f? tJ'v
D v
dk yk +f yD;awmh
tif;pderf 0weJo
h moema&;OD;pD;XmeuaeqGr;f uyfygw,f?q&mawmfubmrSwek f@jyefajymqdjk cif;r&Syd aJ evdu
k +f yD;qGr;f pm;csed fa&mufwt
Jh
cgrmS wke;f armif;acguv
f u
dk yf gw,f?
pmoifom; oHCmawG[m qGr;f pm;aqmiftwGi;f wef;pDuGvm=uygw,f? q&mawmfu oHCmtrsm;udk 'Duae@
qGr;f tvSL&Siu
f awmh tif;pde+f rdK@e,f r0w OuUXeJ@ omoema&;OD;pD;Xmewdk@u qyfuyfvLS 'ge;f wm jzpfa=umif;/ &[ef;wdk@taeeJ@
qGr;f tvSL&Sif rsm;udk arwWmydk@ pm;oH;k Edik af =umif; rGu=f um;ygw,f? tJ't
D cgrmS qGr;f pm;aqmiftwGi;f a&muf&v
Sd m=uwJh oHCmtyg;
( 500 )cef@[m qGr;f bkO;f ray;awmhyJ ae&muae wpfyg;rusef jyefvnfxu
G cf mG oGm;=uygawmhw,f?
tif;pdef r0wOuUXu t}uD;tus,f t&Su&f +yD; oHCmtay: trsux
f u
G f oGm;ygw,f? q&mawmfu tif;pdef r0w
OuUXeJ@ OD;tHah rmifwdk@ub
dk ek ;f }uD;taeeJ@oC
H mawGtay: v_aH qmfpnf;&H;k r_r&Sad =umif;/oHC
H mawmftrsm;&J@ qENudk jrwfpmG bk&m;awmifrS
rvGeq
f efEidk af =umif;&Si;f jyajymqdyk gw,f?'gayr,ft
h &Suw
f &m;eJ@a'go/arm[rD;awGawmufavmifaeolawGu
'Dbmoma&;oydwu
f rdk vSe&f if jzpfvmr,fh aemufqufwGJ tusKd ;qufawGudk vH;k 0wm0efr,la=umif; ajymqd+k yD; xGuo
f mG ;ygw,f?
ausmif;wdu
k f wHcg;awGuv
dk nf; ( 12 )em&Dausmrf S jyefvnfziG afh y;ygw,f? oHC
H mawmfawG qGr;f iwfcyJh gw,f? r=umrSyD gyJ q&mawmfudk
vma&mufzrf;qD; ac: aqmifomG ;ygw,f?
e0w ppfaxmufvrS ;f a&;awGeJ@&aJ wG yl;aygi;f +yD; q&mawmfudk ESyd pf uf!
f iS ;f yrf;r_awG jyKvkyyf gawmhw,f? pm;yGw
J pfv;Hk ay:rSm
wkww
f pfacsmif;eJ@ ykq;dk wpfxnfwifxm;+yD; }udKufwma&G;prf;? tom;remcsi&f if ykq;dk 0wfvu
dk ?f cifAsm;[m tcktcsed u
f p+yD;
vljzpfomG ;+yD? cifAsm;wdk@uouFe;f 0wfawG/ oHC
H mtwkta,mifawGqd+k yD; q&mawmfupdk yG pf +GJ yD; cifAsm;ppfc&kH ;Hk rSm 0efcH&ifEpS ef nf;r,f?
0efrcH&ifESpv
f nf;rsm;r,f/ t&du
k v
f nf; cH&r,f? touf}uD;rS t&du
k rf cHcsipf rf;ygeJ@? touf}uD;rS rdu
k =f uwmud;k }uD;rdu
k f awG&J@
&ky&f if;=urf;wrf;wJh pum;vH;k awGeJ@ q&mawmfudk apmfum;ygw,f? q&mawmfrmS ppfc&Hk ;Hk rSm wpfv;Hk wpfyg'rS jyefvnfacsy
ajymqdck iG rfh &yJ &efuek w
f idk ;f twGi;f uHaqmif oydwaf rSmufr_ jzpfatmif v_aH qmifrt
_ jzpf tvky=f urf;eJ@ axmif'%f ( 15 )ESpf
&if&h ifo
h ;D oD; trdef@csvu
dk yf gawmhw,f? e0wppfbv
D ;l awGu oHC
H mawmfawGudk zrf;qD;/ twif;t"rR vl0wfvaJ p+yD;
odumQ csayr,fv
h nf; &[ef;wdk@taeeJ@ pdwt
f wGi;f rS odumQ csjcif;/ vltjzpf todtrSwrf jyKygu &[ef;t&majrmufqyJ jJ zpf+yD;
q&mawmf}uD;awGtm;vH;k axmiftwGi;f rSm vnf; &[ef;wdk@&J@ odumQ yk'/f 0denf;awG apmifx
h ed ;f =uygw,f?
q&mawmfuzdk rf;qD;axmifcst+yD;rSm1990ESprf mS q&mawmfausmif;wdu
k u
f oHC
H mwpfyg;uoHC
H mhpmar;yGrJ mS yxrausm&f &Scd aJh
yr,fu
h aH qmifoydwaf rSmufrx
_ yJ g0ifwaJh usmif;wdu
k jf zpfwma=umifq
h u
k rdk ay;yJxm;cJjh yefygw,f?q&mawmf[mtzrf;rcH&ciftcsed t
f
xd urBmat;omoemh wuUov
dk rf mS tbd"rRm ygarmuQcsKyfeJ@ Edik fiaH wmfoC
H mh0efaqmiftzGJ@rmS yg0ifcyJh gw,f? q&mawmfudk
tif;pdeaf xmiftwGi;f (1)ESpef ;D eD;zrf;qD;+yD;t=umrSm q&mawmfudk cH0efcsuaf wmif rxd;k cdki;f awmhyJ csucf sif; jyefvw
$ af y;vku
d yf gw,f?
q&mawmf[m axmifu jyefvnfvw
G af jrmuf vm+yD; ,cifvyk af qmifae=u omoemhwm0efawGudk qufvuf xrf;aqmifygw,f?
axmifuvGwaf jrmufvm+yD; (1)ESpef ;D eD;tcsed t
f xd e0w&J@ taxmuftyHu
h kd vH;k 0r,lyJ ausmif;wdu
k &f Sd oHC
H mtyg; (500) ausm.
f
aexdik af &;/ pmoif=um;a&;wdk@udk OD;aqmifvyk u
f idk cf w
Jh ,f?
1995 ckEpS rf mS a':atmifqef;pk=unf jyefvnfvw
G af jrmufvmwJh tcsed rf mS q&mawmfta=umif;udk =um;odwmeJ@
a':pkeJ@twl tif;pde+f rdK@e,f trsKd ;om;'Dru
dk a&pDtzGJ@csKyfwm0efcH Adv
k }f uD;0if;xdef (t+idr;f pm;)/ ocifO;D tke;f jrifhwdk@ vdu
k yf g+yD;
q&mawmfudk oGm;a&mufz;l ar#m=f uygw,f?a':atmifqef;pk=unfwdk@q&mawmfuzkd ;l ar#m+f yD; jyefvnfxu
G cf mG oGm;+yD; aemufwpfae@rmS yJ
omoema&;0ef}uD;Xmeu 'k-0ef}uD;u q&mawmfausmif;ukd a&mufvmygw,f? tif;pde&f mG r y&d,wWpd moifwu
dk u
f dk wyfrawmf
=unf;/ a&/ av/ qef/ qD/ qm; ay;tyfvLS 'ge;f rnfyh GJukd tusO;f OD;pD;Xmetm; trdef@eJ@z,f&mS ;+yD; jynfaxmifp}k uH@cidk af &;ESifh
zGH@+zdK;a&;toif;vdk@ac:wJh }uH@zw
G t
f oif;XmecsKyfuae t"rR0ifa&muf vSL'ge;f wmawG jyKvkyyf gw,f?
aemufawmh e0w twGi;f a&;rSL; ( 2 )a&muf&v
Sd m+yD; q&mawmfudk uefawmhygw,f? e0w OuUX Adv
k cf sKyfrLS ;}uD; oef;a&$eJ@
a': }udKif}udKifwdk@u ( 3 )xyfwu
dk af usmif;aqmifopf}uD; aqmufvyk v
f LS 'ge;f zdk@twGuf a&pufcsyaGJ wGvyk +f yD; olwdk@rmS ;avor#twGuf
101
a'0'wfwdk@ awmif;yef=uavovm;qdw
k m um,uH&iS af wG ud,
k w
f idk yf J odygvrd rfh ,f? Edik if t
H m%mudk odr;f ,l+yD;uwnf;u
Ak'b
< mom0if &[ef;oHC
H mawGudk um,uH/ 0pDu/H raemuH eJ@ vufa&mufapmfum;r_awGtwGuf ysm;&nfeJ@ 0rf;csyaGJ wGvyk +f yD;
omoemh 'umawmfawGtjzpf zefw;D ae=u ygawmhw,f?
1998 ckEpS f vGwv
f yfa&;ae@rmS e0wu olwdk@u,
dk w
f idk f vGecf w
Jh Jh ESpyf idk ;f av;twGi;f urS ouFe;f c|w/f vl0wfvaJ p+yD;
ouFe;f 0wfawG/ &[ef;wk/ &[ef;a,mifawGvdk@ r=um;0Hh remom ykwcf wfapmfum;cJ+h yD; tvky=f urf;eJ@ axmif'%f (15)csrw
S cf w
Jh Jh
q&mawmf OD;wdavmubd0o
H udk omoema&;rSm 'kw,
d tqif&h Sd t*~r[mydw bGJ@udk qyfuyfvu
dk jf yefygw,f? e0w&J@
bmoma&;rsuv
f n
S jfh yyGu
J dk usaemftaeeJ@ b,fvrdk S em;rvnfwwfatmif jzpfryd gw,f?
e0w ppfAv
dk cf sKyf}uD;apmarmif ( uG,v
f eG f )ajymcJzh ;l wJh pum;wpfceG ;f &Syd gw,f? Ak'< bmom0ifawG ,H=k unfxm;wJt
h wdik ;f
uH/ uH.tusKd ;udk wynfah wmf,=Hk unfygw,f wJ?h
omoemudk zsuq
f ;D / bk&m;omoem&[ef;rsm;udk !Si;f yrf;ESyd pf uf owfjzwf/ ouFe;f 0wfawGvdk@ &if&h ifo
h ;D oD;ykwcf wfcw
Jh Jh
e0wwdk@ olwdk@vyk cf w
Jh t
Jh vkyf ( uH )eJ@yufouf+yD; wpfcsed cf sed frmS olwdk@cpH m;=u&rSm aocsmygw,f?
1989/ 1990 ESp0f ef;usiw
f ek ;f uvnf; t*FvefEidk if rH mS aexdik w
f Jh q&mawmf a'guw
f mOD;a&0wu e0wtpd;k &[m
rif;usiw
fh &m;(10)yg; eJ@rudu
k n
f w
D Jh tpd;k &jzpfa=umif; trsKd ;/ bmom/ omoeudk ao;odrn
f ;_d i,fatmif jyKvkyaf eygw,f vdk@bb
D pD /D
AGt
D adk t owif;XmeawGeJ@ awG@qaHk jym=um; cJyh gw,f? tJ'guedk 0wu olwdk@yidk f owif;pmawGuae q&mawmftm;apmfum;onfh
toH;k tE_e;f awGeJ@ ykwcf wf apmfum;ygawmhw,f?
q&mawmf[m t*FvefEidk if rH Sm qGr;f udpP tcuftcJjzpfvk@d bDbpD /D AGt
D adk twdk@eJ@ awG@q+Hk yD; qGr;f / uGr;f zefw;D aewmjzpfw,f/
q&mawmf&Jh a'guw
f mbGJ@ qdw
k muvnf; aq;ukvdk@ &r,frxifygeJ@ vdk@tremy pGypf aGJ jymqdyk gw,f?
'Dupd aP wGudk e0w taeeJ@vrd v
f nf zH;k uG,x
f m;vdk@ r&ygb;l ? tJ'ED pS yf idk ;f u owif;pmawGxrJ mS a&;om;xm;wmawG[m
e0wud,
k w
f idk f usL;vGex
f m;wJh omoema&; apmfum;r_awGjzpf+yD; ordik ;f pmrsuEf mS pmrSm t&kyq
f ;dk pGm wifusecf rJh ,fh
t&mawGjzpfygw,f?
aemufr=umcif1994-1995ckEpS x
f rJ mS q&mawmf a'guw
f mOD;a&0wudk olwdk@awG apmfum;csiw
f idk ;f apmfum;vdk@tm;&awmhrS
e0wAdv
k rf ;_ }uD; oef;a&$u,
dk w
f idk f t*FvefEidk if rH mS wnfxm;r,fh apwDawmftwGuf vdt
k yfwmrSwo
f r# ulnaD qmif&u
G af y;ygrh ,fvdk@
ajym=um;vdu
k yf gw,f?
bmoma&; oydwf qifErGJ a_ =umifh jrefrmjynf tESH@tjym; xif&mS ;ausm=f um; wJh Ak'< bmom bke;f awmf}uD;awGukd
t"rRzrf;qD;aewJt
h xJrmS &efuek u
f if;+rdK@e,frmS &Sw
d hJ ara';eD ausmif;wdu
k u
f wdu
k t
f yk q
f &mawmf}uD; wpfyg;vnf; yg0ifygw,f?
tJ'q
D &mawmf}uD;udk 1991ckEpS rf mS &efuek t
f if;pdeaf xmifrSm vl0wfv+J yD; axmifcscyJh gw,f? q&mawmf}uD;vnf; taqmif(5)rSm
aexdik +f yD; axmif'%fEpS &f n
S u
f dk &ifqidk cf &Jh ygw,f?
q&mawmf}uD; axmifrrS vGwaf jrmufcifrmS q&mawmfow
D if;oH;k wJh ausmif;wdu
k u
f
'kw,
d ausmif;xdik u
f dk e0wu
aoG;cGpJ um;awGajym+yD; wdkut
f yk af e&mudo
k rd ;f ,lzdk@ aoG;xd;k ay;ygw,f? q&mawmfaxmifu vGwaf jrmufvmwJt
h cgrmS
ausmif;wdu
k rf mS wdu
k t
f yk q
f &mawmftopf a&G;cs,w
f ifarSmufxm;+yD; jzpfwma=umifh 'Dausmif;wdu
k ef J@ roufqidk af wmha=umif;
ajymumq&mawmfuadk usmif;wdu
k rf mS aexdik o
f w
D if;oH;k cGifh
r&atmif
e0wt&m&Sad wGu
}udK;pm;=uygw,f?
'kwdu
k t
f yk q
f &mawmfuv
dk nf;jywfom;pGmvkyu
f idk af qmif&u
G zf dk@eJ@ vdt
k yfygu omoema&;OD;pD;Xmeu tm%mpuf toH;k jyKay;r,fq+dk yD;
oHCmxkt=um; aoG;cGaJ qmif&u
G f cJyh gw,f?
e0w[m Ak'b
< mom wpfcw
k nf;udyk J csdK;azmufapmfum;wmwif r[kwaf o;ygb;l ? tjcm;bmomawGuv
dk nf; zdEySd af csre_ ;f
aeygao;w,f? usaemftif;pdeaf xmifrmS &Sad epOf 1991 ckEpS w
f iG ;f rSm jrpf0u|e;f ay:rSm wdu
k yf aGJ wGtrsm;tjym; jzpfc+Jh yD;
u&ifvrl sKd ;trsm;tjym;udk Edik if aH wmfyek u
f efrq
_ +dk yD; axmif'%f(25)ESpf toD;oD;csrw
S cf yJh gw,f? e0wu bdu
k av;+rdK@
ypfcwfra_ wGrmS }udKwifprD cH sufawG[m c&pf,mef bk&m;&Scd ;dk ausmif;awGu acgi;f aqmifpnf;a0; cJ=h uw,fvdk@ owfrw
S =f uygw,f?
tJ'v
D o
dk wfrw
S +f yD;aemuf bdkuav;+rdK@e,ftwGi;f c&pf,mefbmom0if awG/ toif;tkyfq&mawGudk zrf;qD; axmifcscJhygw,f?
c&pf,meftoif;tkyq
f &m awG[m axmifus+yD; tif;pdeaf xmifu usaemfwdk@&aSd ewJh trSw(f 3)tdyf aqmifudk
a&mufvmygw,f? olwdk@uadk r;jref; =unfah wmh bmqdb
k mrS rod&yJ e0wppfwyfu rJrjJ rifor# tukezf rf;qD;+yD; axmifcsaewm
jzpfw,fvdk@ u&ifvrl sKd ; toif;tkyq
f &mwpfO;D u ajymjyygw,f? axmifxaJ &mufwt
Jh xd &Jpcef;eJ@ ppfa=uma&;pcef;awGu
wkwef J@&u
dk Ef u
S x
f m;wJh '%f&mawG/ ppfzed yfeJ@ uefa=umufxm;wJh '%f&mawG raysmufao;wmudk awG@&ygw,f? c&pf,mef
oif;tkyq
f &mawG[m olwdk@udk axmif'%f csrw
S +f yD;onfw
h idk f a=umuf&GH@ra_ wG raysmufu,
G af o;yJ &Sad e+yD; pum;wpfceG ;f rS
jyefrajymEdik af tmif !Si;f yrf;ESdypf uf cHc&Jh ygao;w,f?
usaemftckwif jyxm;wJt
h csuaf wG[m 1991 ckEpS u
f
&efuek t
f if;pdet
f usO;f axmif trSw(f 3)tdyaf qmif
twGi;f }uHKawG@c&Jh wJh tjzpftysuaf wGudk wifjyxm;wmawG jzpfygw,f? usaemfhudk 'Djzpf&yfawG ajymjycJw
h Jh q&mawmf}uD;rsm;/
102
wifjycJw
h Jh ta=umif;t&mawGxrJ mS yg0ifcw
Jh Jh q&mawmf}uD;rsm;[m tckwidk f &efuek +f rdK@rmS oufawmfxif&mS ; &Sad e=uqJjzpf ygw,f?
'Dvo
dk moemudk csKd ;azmufapmfum;wJh e0w[m 'Djypfra_ wGudk vdrv
f nf;zH;k uG,x
f m;ovd/k aemufxyf oHCmawmfawGudk
ESyd pf uf!iS ;f yrf;r_awG &Sad eao;w,fqw
dk m trsm;jynfol odatmif usaemht
f aeeJ@ wifjyjcif;jzpfygw,f? 'Djzpf&yfawGudk
roda,mifjyK+yD;. . .
NLDeJ@ tjcm;Edik if aH &; ygwaD wGu bmoma&;udk ckw;Hk vky+f yD; wdik ;f jynfpnf;vH;k r_udk +ydKuGyJ suq
f ;D atmif vkyaf eygw,f
NLD tzGJ@0ifawG[m uwH;k wH;k / ouFe;f 0wf+yD; oHCmxkawG=um;xJ aoG;cGo
J yfv#Kd r_awG jyKvkyaf eygw,f
trsKd ;/ bmom/ omoemudk rormolval wGu ao;odraf tmif vkyaf eygw,f
vdk@ w&m;cHb,foal wGreS ;f rodatmif e0wu rsuv
f n
S jfh y wwfygw,f? trSeu
f awmh e0w[m olwdk@usL;vGex
f m;wJh
jypfra_ wGtwGuf aoG;&l;aoG;wef; a=umufvef@w=um; zH;k uG,zf dk@ }udK;pm;&if; olwdk@&Jhvufuidk w
f w
k f ppfwyfudk zufqpfpepfq;dk
a&mifawmfjyefvw
$ zf dk@ aqmif&u
G af eygawmhw,f?
trsKd ;/ bmom/ omoem xGe;f vif;awmufyapzdk@ &nf&,
G &f if; wifjyvdu
k yf gw,f?
udb
k ek ;f jrifx
h eG ;f
oH;k a&mifjc,f
ausmif;om;tzGJ@
bke;f jrifx
h eG ;f (oH;k a&mifjc,f ausmif;om;tzGJ@)
1988ckEpS f ta&;tcif;rsm;Y wufuGpmG v_y&f mS ;yg0ifc+Jh yD; pufwifbmvY oH;k a&mifjc,fausmif; om;tzGJ@odk@ 0ifa&mufc+Jh yD;
a':atmifqef;pk=unf. vH+k cHKa&;tm; wm0ef,cl o
Jh nf?
a':atmifqef;pk=unf. e,fvn
S pfh nf;&H;k a&; c&D;pOfrsm;Y vdu
k yf gc+Jh yD; vH+k cHKa&;wm0ef,l cJo
h nf? 1989ckEpS f arvY
oH;k a&mifcs,af usmif;om; tzGJ@eJ@twl v_y&f mS ;r_rsm;Y wufwufuGuGyg0ifco
Jh nf? 1989/ 1990 v_y&f mS ;r_rsm;Y
ausmif;om;or*~rsm;Y v_y&f mS ;r_rsm;wGif wyfO;D rS yg0ifco
Jh nf?
1990{+yDv atmufArmjynf Auorsm;tzGJ@csKyf zGJ@pnf;&mY oH;k a&mifcs,af usmif;om; tzGJ@EiS t
fh wl yg0ifco
Jh nf? xdk@aemuf
atmufArmjynf (Auorsm;tzGJ@csKyf) nDvmcHrsm; / qENjyv_y&f mS ;r_rsm;wGif yg0ifco
Jh nf?
1990 pufwifbmvY AvoESifh Auorsm;tzGJ@csKyfY pnf;&H;k a&;ESifh jyef=um;a&; wm0efct
H jzpf aqmif&u
G cf o
Jh nf? 1991 ckEpS f
Zefe0g&v
D (14) &ufae@wiG f aetdrYf ppfaxmufvrS ;f a&;. zrf;qD;r_ucdk cH &Jh +yD; tif;pdef wGzJ ufaxmif(oD;oef@axmif)Y axmif(4)
ESpu
f sccH &Jh onf?
1995 ckEpS w
f iG f axmifrS jyefvnfvw
G af jrmuf vmcJo
h nf? xdk@aemuf ausmif;om;v_y&f mS ; r_twGuf wufEikd o
f a&G@
ulnaD xmufycHh J@onf?
2000 ckEpS f Zefe0g&v
D rSpI +idr;f trnf&Sd pmapmiftm; *syefEikd if &H Sd 'Dru
dk a&pD tiftm;pkrsm;ESifh yl;aygi;f um
xkwaf 0cJo
h nf? ,cktcgY *syefEidk Yf aexdik &f if; jrefrmh'rD u
dk a&pD wdu
k yf t
GJ wGuf wufuGpmG aqmif&u
G af eqJ jzpfonf?
tcef; ( 18 )us
usaemfocd zJh ;l wJo
h al wGxu
J trSww
f & rdwaf qGrsm;
usaemftckwifjycsiw
f t
Jh ydik ;f uawmh
usaemfaxmifusaepOfumveJ@
jrefrmEdik if H
'Dru
dk a&pDa&;twGuf
v_y&f mS ;aqmif&u
G af epOfumvrSm awG@}uHK/ qHpk nf;cJ&h wJh &Jabmf rdwaf qGawGxu
J
tcsKd @&J@ta=umif;ukd ajymjycsiyf gw,f?
usaemfoo
d avmufyJ ajymygr,f? usaemfjrifco
Jh avmuf ajymygr,f?
( u ) OD;tke;f jrifh ( ociftek ;f jrif/h wd;k wufa&; )
OD;tke;f jrifq
h w
dk m jrefrmhvw
G v
f yfa&; }udK;yrf;v_y&f mS ;cJo
h rl sm;xJrmS xif&mS ;ausm=f um; vSwJh ociftek ;f jrifh (c) wd;k wufa&;
OD;tke;f jrifh jzpfygw,f? touf (85)ausmaf vmuf&rSd ,fvdk@ cef@reS ;f &ygw,f? usaemfwdk@uawmh av;pm;aoma=umifh tbvdk@yJ
ac:ygw,f?
tbOD;tke;f jrif[
h m 1991 ckEpS x
f rJ mS tif;pdeaf xmif wdu
k x
f u
J ae+yD; usaemfwdk@trSwf (3)tdyaf qmifudk
a&muf&v
Sd mygw,f? tbOD;tke;f jrif[
h m tom;a& jzLazG;vS+yD; ydeyf ed yf g;yg;eJ@ oGuv
f ufwJh toGi&f ySd gw,f? tbOD;tke;f jrif[
h m
a':=unf=unf (vGi-f rqvmpuf) eJ@ yufouf+yD; axmif ( 5 )ESpu
f svmol jzpfygw,f? axmifxrJ mS reufr;dk vif;+yDqw
dk meJ@
bm,mwef;rSm a&aomufvu
dk /f vrf;av#mufvu
dk ef J@ t+rJvkd awG@&ygw,f? 'Dvdk a&aomuf/ vrf;av#mufwm ae@pOfvv
dk dk
jyKvkyw
f mjzpfygw,f? usaemfvnf; oleJ@twlvrf;av#muf&if; pum;pjrnf ajymjzpfc=Jh uw,f? trSet
f wdik ;f 0efc&H &if tJ't
D csed t
f xd
tbOD;tke;f jrifq
h w
dk m b,fvv
dk rl eS ;f usaemf rodcaJh o;yg? tb&J@ ajymjycsuaf wGt& tb[m vGwv
f yfa&;Adou
k m}uD;
Adv
k cf sKyfatmifqef;&J@ tifrwef&if;ESD;vSwJ@ vkyaf zmfuidk fzuf wpfa,mufqw
dk m od&ygw,f? tbudk usaemfwdk@ ydak v;pm;
cspcf ifro
d mG ;ygw,f? tb[m vGwv
f yfa&; }udK;yrf;pOfumvu Adv
k cf sKyfeJ@twlvy_ &f mS ;aqmif&u
G cf w
Jh mawG/ jrpf0u|e;f ay:oGm;c&D;pOfeJ@
103
ykord rf mS
usi;f ywJh ( Auo ) uGezf &ifh ta=umif;awG ajymjyygw,f? tb[m usr;f rma&;vdu
k pf m;+yD;
vrf;av#mufwt
Jh cgrmS zsuv
f wfou
G v
f ufvw
S Jh twGuf vli,fav;wpfa,mufeJ@ tvm;oefwyl gw,f?
tb&J@ajymjycsuef J@ usaemfx
h ifjrifcsut
f & tb[m *si;f abmif;bDudk ESp+f cdKufwuf+yD; tjrJvdk 0wfqifwwfwm
awG@&ygw,f? tbudk ppfaxmufvrS ;f a&;u vmzrf;pOfwek ;f u *si;f abmif;bDeJ@ jzpf+yD; acgi;f pGypf yG u
f m ppfa=uma&;
pcef;rSmxm;ygw,f? aemuf&ufusawmh tbudpk pfaq;r,fh axmufvrS ;f a&;u *si;f abmif;bD0wf+yD; acgi;f pGyfpyG x
f m;cH&wJt
h budk
vli,fxifrw
S +f yD; qJqdk }udr;f armif;&du
k Ef u
S yf gw,f? +yD;rS acgi;f pGyfc|wv
f u
dk w
f Jh tcgrmS acgi;f wpfcv
k ;Hk qHyifawGjzLazG;aewJh touf
(80)ausmf tbd;k }uD;jzpfaewma=umifh axmufvrS ;f a&;awG tHt
h m;oifh oGm;=uygw,f? aemufawmh tbd;k }uD;u
i,frjl yefaeao;w,f? *si;f abmif;bDeJh bmeJ@ vdk@ajym+yD; ykq;dk vJcdki;f ygw,f? tb[m aq;vdy/f t&ufudk vH;k 0roH;k pGyJ J
axmifxrJ mS aepOf wpfu,
dk af & use;f rma&;udk *&kpu
dk yf gw,f? tb[m touft&G,f }uD;&ifah eayr,fh pdw"f gwu
f awmh oHr%dvdk
rma=umvSygw,f?
tbOD;tke;f jrif[
h m
Adv
k cf sKyf&J@
orD;i,fjzpfwJh
a':atmifqef;pk=unfuv
dk nf;
yk*K~d vfa&;t&
oHa,mZOf }uD;rm;vSygw,f? a':atmifqef;pk=unfuvnf; tbtay: rdbozG,f apmi@af &Smufw,fvdk@ od&ygw,f? tb[m
axmifxrJ mS pnf;pepfeJ@ tnDaexdik o
f l jzpfygw,f? usaemf[m tbudk cspcf ifav;pm;wma=umifh usaemfaxmif0ifpmvmwdik ;f
ygvmwwfwJh tvif;a&mifO;D oef;aqG tpma=uaq;udk tbudk t+rJay;avh&ySd gw,f?
usaemfo&ufaxmifuadk jymif;&awmh tbeJ@ a0;cJ&h ygw,f? o&ufaxmifrmS usaemf&aSd epOf tdru
f axmif0ifpmrSm
tbOD;tke;f jrifu
h
usaemft
h wGuf tvif;a&mif OD;oef;aqG tpma=uaq;awG xnhaf y;vdu
k +f yD; owd&v#u&f aSd =umif;/
usaemfaxmifu jyefvw
G v
f mrnf&h ufudk oltjyifuae apmifah r#maf er,ft
h a=umif; owif;yg;vdu
k yf gw,f?
usaemftwdik ;f rod0rf;omoGm;ygw,f? usaemfaxmifuvGwaf wmhtbeJ@omG ;awG@ygw,f?
tbxHu
usaemfwdk@
wpfcgrrS jrifz;l /rawG@cb
Jh ;l wJah &S;a[mif;ordik ;f 0if"gwyf t
Hk csdK@eJ@
pm&Gupf mwrf;tcsKd @
&&Scd yJh gw,f?
tbud,
k w
f idk af &;om;wJh
vGwv
f yfa&;}udK;yrf;r_qikd &f m ordik ;f tcsut
f vufawG jzpfygw,f? "gwyf u
Hk awmh Akv
d cf sKyfatmifqef;/ ocifoef;xGe;f / udAk [de;f eJ@
tbwdk@ wG&J u
dk x
f m;wJh &Sm;yg;"gwyf Hk jzpfygw,f?
tbeJ@usaemf 1996 ckEpS f cGJcmG cJ&h +yD;aemuf 1997 ckEpS rf Sm tbwpfa,muf aemufwpf}udrf axmifjyefusomG ;w,fvdk@
=um;&ygw,f? tb[m jrefrmEdik if rH mS ppftpd;k &&Sad eor# axmifxaJ &mufaeOD;rSm jzpfygw,f? 1989 ckEpS rf mS tbaxmif (5)
ESpu
f swek ;f u tbZeD;onf&J@ psmyeudk axmifxu
J yJ vdu
k yf dk@&w,f? 'Dwpfacguf tbaxmifusomG ;wm[m &Snv
f #m;vSwJh
axmif'%f}uD;eJ@ jzpfwma=umifh tb&J@ usr;f rma&;udk usaemfp;dk &drrf yd gw,f?
axmifxrJ mS tbwpfa,muf use;f use;f rmrm&Sad eygapvdk@ ta0;wpfae&mu om;wpfa,muf qkawmif;vdu
k yf gw,f?
tb usr;f rmygap. . . .
(c)
OD;pdev
f S ( Adv
k pf ed o
f rH %d )
tbpdeo
f rH %d[mvnf; tbOD;tke;f jrifeh J@ touft&G,f rwdr;f r,dr;f jzpfygw,f? 'gayr,fh tbOD;tke;f jrifah vmuf
use;f rma&;raumif;wJt
h jyif
ausmaxmufaemufcH
aumif;aumif;vnf;r&Sv
d yS g?
tbOD;pdev
f [
S m
usaemfwdk@trSwf
( 3 )aqmifuakd &mufvmawmh tb[m cg;tenf;i,fuek ;f ae+yD; acsmif;tenf;i,f qf;dk aeygw,f? aq;vdyu
f v
dk nf; }udKufEpS o
f uf+yD;
pum;ajym&if; vrf;av#muf&if; &,farmaewwfygw,f?
'gayr,fh tbOD;pdev
f [
S m use;f rma&;odyrf aumif;vSayr,fh pdwu
f awmh emrnfeJ@ vdu
k af tmifrmygw,f? tbOD;pdev
f [
S m
vGwv
f yfa&; }udK;yrf;pOf umvu udv
k edk D tkycf sKyfa&;,EW&m;udk v_ycf g+cdr;f ajcmufcw
Jh Jh ykvyd o
f ydww
f yfrmS OD;aqmifvy_ &f mS ;cJw
h o
Jh l
wpfO;D jzpfw,fvdk@ od&ygw,f? tckvnf; ae0if;rqvtpd;k &udk jywfjywfom;om; a0zefjypfwif &_wcf scw
Jh ma=umifh
tif;pdeaf xmifwiG ;f ESp&f n
S af xmif'%fuscaH e&wm jzpfygw,f?
tb[m axmifxaJ &mufvmwJt
h cgrmS ae0if;tpd;k &&J@ ,kwrf mnpfywfra_ wGudk oljzwfoef;awG@}uHK&wJ@ jzpf&yfawGeJ@
ordik ;f eJ@cs+D yD; oifcef;pm,l&ef 'Dae@acwfvil ,fawGudk vufqifu
h rf;ajymjyygw,f?
tbOD;pdev
f [
S m touft&G,u
f }uD;&ifv
h mwJt
h jyif usr;f rma&; uvnf; ,d,
k iG ;f vmwma=umifh e0w&J@vufatmuf
tif;pdeaf xmif}uD;xJrmS oljrwfE;dk vSwJh vGwv
f yfrt
_ wGuf wdu
k yf 0GJ if&if; uG,v
f eG t
f edpP a&mufomG ;ygw,f?
tbOD;vSped v
f dk a&S@r/SD aemufrSdD ordik ;f 0ifv}l uD;awG uG,v
f eG t
f edpaP &mufcw
Jh m tifrwefrS ESajrmwo jzpfvyS gw,f?
txl;ojzifh tbvdk av;pm;zG,af umif;wJh awmfveS af &; ordik ;f 0ify*k K~d vf}uD;awG axmifxrJ mS uG,v
f eG cf w
Jh m woo ,l}uHK;r&
jzpfryd gw,f?
tb a&muf&mb0rSm vGwv
f yf/ r#wr_udk axG;ayG@Eidk yf gap. . . .
104
(*)
q&mawmf OD;a&0w
q&mawmfO;D a&0wudk usaemfp+yD;zl;awG@&wke;f u 1990 jynfEh pS Ef pS q
f ef;ydik ;f rSm jzpfygw,f?
rEWav;+rdK@uausmif;om;olawGeJh ykZeG af wmif a&ausm&f yfrmS p+yD;zl;awG@&wm jzpfygw,f? q&mawmf[m tom;!d+k yD;
ydeyf ed o
f ,
G o
f ,
G f omef&ySd gw,f? pum;ajymqdw
k Jh tcgrmS vnf; at;at;aq;aq; wnfwnf+idr+f idrf ajymqkw
d wfygw,f? usaemf
1989 ckEpS u
f rEWav;+rdK@udk t}udr}f udraf &mufz;l ygw,f?
tJ't
D csed u
f mvawGrmS rpd;k &drw
f u
dk u
f
q&mawmf OD;u0dEN udrk wfv (13)&uf jrefrmjynf vl@tcGit
fh a&;ae@
oHCmqGr;f uyfy/GJ rEWav;wuUov
dk t
f crf;tem;/ 1989 ckEpS f ArmEdik if v
H ;Hk qdik &f m ausmif;om;or*~rsm;tzGJ@csKyf nDvmcHusi;f ywJh
tcsed af wGrmS zl;awG@cJh &ayr,fh q&mawmf OD;a&0wudk rod/ rjrifz;l cJyh g?
q&mawmfO;D u0dEN zrf;qD;cH&+yD; axmifusaecsed f (8888) v_y&f mS ;r_umvawGrmS rEWav;+rdK@ tdraf wmf&mppfa=umif;udk
OD;aqmifcw
Jh Jh q&mawmfO;D a&0w[m rEWav;+rdK@u av;jyifav;&yfrmS &Sw
d Jh y&d,wWpd mayudk avhvmqnf;yl;ae=uwJh
oHCmawmfawGudk pkpnf;ygw,f? +yD;awmh trsKd ;/ bmom/ omoemtwGuf rEWav;+rdK@ av;jyifav;&yf oHCmhor*~t
D zGJ@}uD;udk
wnfaxmifygawmhw,f? q&mawmf[m tJ'o
D C
H mhtzGJ@}uD;&J@ OuUXjzpfygw,f? 1990 jynfEh pS x
f u
J &ufwpf&ufrmS q&mawmf[m
ol@&J@Zmwdcsujf rKyf arG;&yfajrjzpfwJh wGaH w;bufu aus;&Gmav; wpfcu
k v
dk mzdk@ usaemfu
h kd zdwaf c:ygw,f? 'geJh usaemfvnf; yJc;l u
ausmif;olwpfO;D jzpfwJh vkyaf zmfuidk zf ufwpfO;D eJ@ q&mawmfqu
D dk oGm;a&mufcyJh gw,f? yef;qd;k wef;qdyu
f rf;uae 'vzufurf;udk
orRmefeJ@u;l +yD; tJ'u
D rSwpfqifh wGaH w;bufudk (45) rdepfavmuf um;pD;&ygw,f? um;*dwq
f ;Hk awmh wGaH w;wl;ajrmif;udk
ul;wdk@ejJh zwf+yD; wpfzufurf;udk xyfu;l &ygw,f? wpfzufurf;a&mufawmh urf;em;uae v,fuiG ;f awGudk rdepf (20)avmuf
jzwfav#mufomG ;wJt
h cgrmS
&GmoH;k &Gm/ av;&Gmavmuf wef;pDwnf&aSd ewmudk awG@&ygw,f? tJ'&D mG awG&J@tv,frmS
q&mawmfow
D if;oH;k aewmrdk@ &Gm&J@tv,fyidk ;f ae&mudk a&mufomG ; ygw,f? usaemfwdk@ jzwfvmwJ&h mG awGrmS tv_ryf}uD;awG
aqmufaewmudk awG@c&Jh ygw,f? q&mawmfudk ar;av#muf=unfah wmh aemufwpfae@rmS q&mawmf&J@ arG;ordcifu,
dk w
f idk u
f
odumQ xyfyu
GJ dk &Gmtv,fyidk ;f rSm jyKvkyrf mS jzpfw,fvdk@ &Si;f jyygw,f?
tJ'&D mG awGrmS aexdik =f uwJh olawGtm;vH;k [m q&mawmf&J@ ZmwdajrjzpfwmeJ@tnD q&mawmftay: &dak oukid ;f &_id ;f =uwmudk
awG@jrif&jyefygw,f? q&mawmf[m ol@&J@arG;ae@yeGJ J@ odumQ xyfyu
GJ dk rdbaqGrsKd ;awGtv,frmS (7) &uf ( 7 ) vD usi;f yjyKvkyrf mS jzpf+yD;
usaemfwdk@udk tptqH;k aeapcsiyf gw,f? 'gayr,fu
h saemfrmS tjcm;ta=umif;udpaP wG &Sad o;wma=umifh q&mawmfudk
awmif;yefav#mufxm;+yD; &efuek +f rdK@udk ae@csi;f jyefcyJh gw,f?
rEWav;+rdK@ av;jyifav;&yf oHCmhor*~t
D zGJ@}uD; zGJ@pnf;+yD; odyrf =umcifrmS yJ omoema&; aqmif&u
G rf a_ wGukd
oHCmxku,
dk pf m; q&mawmfO;D a&0wu OD;aqmif+yD; oHCmawmfawGeJh twl jyKvkyaf qmif&u
G yf gw,f? e0w[m
omoema&;udpaP wGrmS 0ifa&mufpu
G zf ufI oHCmxktwGi;f aoG;cGo
J yfv#Kd r_awGeJ@ tqufrjywf jyKvkyv
f m&mrSm Edik fiaH wmfoC
H m
acgi;f aqmifa&G;cs,yf aGJ wGtxd vkyaf qmifvmygw,f?
oHCmxk&J@ tjrifq
h ;Hk xdyyf dki;f jzpfwJh oHCmhr[mem,utzGJ@0ifawGudk olwdk@pw
d }f udKuf q&mawmf}uD;awGeJ@ zGJ@pnf;+yD;
wGzJ uftusKd ;awmfaqmifq&mawmf tjzpfq&mawmf b'EW0u
H moD&u
d dk cs;D rSiafh jrmufpm;vdu
k yf gw,f? +yD;awmhppftpd;k &
tvdu
k s&yfuu
G /f +rdK@e,f/ wdik ;f tqifq
h ifh oHCmtzGJ@awGudk Edik if aH wmfoC
H mhr[mem,uawG&J@ trdef@eJ@ e0wu
olwdk@tqifoifjh yKpk+yD;wJo
h C
H mhtrnfawGeJ@zGJ@cdik ;f ygw,f?
'Dvo
dk C
H mxkt=um;
aoG;cGrJ a_ wG
jyKvkyv
f mwmudk
&efuek +f rdK@uoHCmawmfawGu rausreyfeJ@ zGJ@pnf;cJ=h uayr,fh rEWav;u &yfuu
G /f +rdK@e,f/ wdik ;f tqifh oHCmhtzGJ@awG
rzGJ@pnf;Edik cf =Jh uygb;l ?
&efuek w
f idk ;f urBmat;uke;f ajrrSm jrefrmwpfjynfv;Hk &Sd oHCmxku,
dk pf m;vS,f awGudk twnfjyKzdk@twGuf tpnf;ta0;
ac:,lcsed rf mS rEWav;+rdK@rmS jy\empwufygawmhw,f?rEWav;+rdK@rmS e0wuowfrw
S af y;xm;wJh rdwv
WD m+rdK@u oHCmud,
k pf m;vS,[
f m
rEWav;wdik ;f twGi;f rSm&Sw
d Jh oHCmxk&J@ a&G;cs,w
f ifajrmufxm;jcif; r&Sw
d t
Jh wGuf oHCmhu,
dk pf m;vS,w
f &m;0if a&G;cs,Ef idk zf dk@
wdik ;f oHCmhem,umtzGJ@awG/ A[do
k C
H mh0efaqmif/ omoema&;OD;pD;Xmewdk@udk ta=umif;=um;pmawG ay;ydk@+yD; e0wu
a&G;cs,x
f m;wJh ud,
k pf m;vS,u
f pd eP J@ yufouf+yD; uef@uu
G =f uygw,f?
'gayr,fh
oHCmr[mem,utpnf;ta0;}uD;udk
rdwv
WD m+rdK@u
ud,
k pf m;vS,w
f ufa&mufzdk@
oHCmxku
uef@uu
G af ewJ=h um;u usi;f yzdk@ppD Of=uygw,f? e0w&J@ }udK;ukid cf s,v
f ,
S rf a_ =umifh oHCmxk&J@qENudk tav;rjyKyJ rEWav;wdik ;f
ud,
k pf m;vS,q
f &mawmfudk
&efuek u
f dk
apv$wzf dk@
jyKvkyyf gw,f?
rEWav;wdik ;f twGi;f
atmufajctqift
h zGJ@awG
rzGJ@pnf;Edik af o;wJt
h jyif/ oHCmxku a&G;cs,w
f ifajrmufxm;wJh ud,
k pf m;vS,f r[kww
f ma=umifh e0wu tqifoifo
h wfrw
S x
f m;wJh
oHCmawmfawG&J@ tpnf;ta0;wufa&mufru
_ dk oabmrwl uef@uu
G =f uygawmhw,f?
rEWav;+rdK@ av;jyifav;&yfoC
H mhor*~t
D zGJ@}uD;uae OD;aqmifum r[mjrwfrek d bk&m;}uD;tem;&Sd 45 wmuGi;f xJrmS
rEWav;+rdK@&Sd ausmif;wdu
k t
f oD;oD;rS oHCmhu,
dk pf m;vS,f ( 100)eD;yg;cef@ pk&;Hk +yD; uef@uGuyf jGJ yKvky=f uygw,f? oHCmawmfEpS yf g;u
105
trsm;jynfow
l dk@ odjrifap&ef rEWav;+rdK@wpfywf pDwef;vSnv
fh nf qENjyrSmjzpfa=umif; jyefajymvdu
k yf gw,f? tJ't
D cgrmS armifay:u
rsuEf mS i,fav;eJ@ wkew
f ek &f &D eD J@ . . .
'Dupd [
P m roifah wmfygb&k m;/ wynfah wmftaeeJ@ 'Duae@jyKvkyw
f Jh oHCmhtpnf;ta0;}uD;&J@ tao;pdwrf w
S w
f rf;udk
txuft&m&Srd sm;xH ae@rqdik f;yJ wifjyay;rSm jzpfygw,f? 'gah =umifh qENjyyGu
J adk wmh rvkyyf geJ@ bk&m;
vdk@q+dk yD; r[mjrwfrek b
d &k m;ab;u &efuek -f rEWav; rD;&xm;vrf;rSm &efuek u
f kd xGucf mG r,fh rEWav;tjref (3:00) &xm;a&S@
oHCmawmfrsm; ydwq
f dk@xm;wmudk z,f&mS ;ay;zdk@ awmif;qdyk gw,f? tJ'&D xm;rSm &efuek u
f x
dk u
G cf mG rnfh rEWav;wdik ;f
oHCmhu,
dk pf m;vS,f tjzpfwufa&mufr,fh oHCmawmfawG yg0ifwma=umifh ydwq
f dk@xm;wm jzpfygw,f? aemufq;Hk rSm armifay:u
ido
k yH g}uD;eJh . . . .
bk&m;wynfah wmfwm;wmudk t&Sib
f &k m; jyKvkyrf ,fq&dk ifvnf; bmrSwwfEidk rf mS r[kwyf gb;l bk&m;? q&m/ 'um
riJ!
h mS ygu t&Sib
f &k m; jyKvkycf sio
f vdk jyKvkyaf wmfryl g bk&m;
vdk@ wifav#mufygw,f? tJ't
D cg=urS q&mawmfu rEWav;+rdK@ av;jyifav;&yf oHCmhtpnf;ta0;}uD;udk
auG;a=umfoaH wGeJ@ &kwo
f rdf ;f +yD; 45 wmuGi;f rSm at;at;csr;f csr;f vlpck cGJ J=h uygw,f? q&mawmfO;D a&0w[m trsKd ;/ bmom/
omoemtwGuf &J0jH ywfom;pGm ppftm%mydik af wGeJ@ ajymqdq
k ufq+H yD; oHCmacgi;f aqmifyo
D pGm ajz&Si;f Edik fcw
Jh mudk awG@jrif&ygw,f?
1990 jynfEh pS af wGrmS rEWav;+rdK@rmS ae@pOf/ tywfpOf 'Dru
dk a&pD ae@x;l ae@jrwfawGrmS ppftpd;k &qef@usiaf &;udk
tiftm;aumif;aumif; jyKvkyaf ewmudk usaemfrsujf rifawG@&ygw,f? 'gayr,fh rEWav;&J@ v_y&f mS ;r_awGudk urBmu odyrf odco
Jh vd/k
e0wuvnf; &efuek +f rdK@avmuf tm&krH pdu
k Ef idk cf yJh gb;l ? 'ga=umifh rEWav;+rdK@ oHCm/ ausmif;om;/ jynfo/l Edik fiaH &;ygwaD wG&J@
ppftpd;k &qef@usiaf &;awG/ 'Drdkua&pDvy_ &f mS ;r_awGta=umif; jrefrmwpfjynfv;Hk eJ@ urBmuyg od&aSd tmif usaemf}udK;yrf;cJyh gw,f?
rEWav;+rdK@twGi;f oHCmawmfrsm;t=um; e0w&J@ aoG;cGo
J yfv#Kd r_awG/ bk&m;0wWu ajrawGukd twif;tusyo
f rd ;f ,lwmawG/
omoemhajrtwGi;f ppfzed yfpD;wmawG pwJh ta=umif;awGudk tao;pdwjf yKpk+yD; &efuek f&Sd oHwreftodik ;f t0dik f;udk ay;ydk@cyJh gw,f?
aemufyidk ;f Edik fiw
H umowif;pmawG/ owif;XmeawGrmS
rEWav;+rdK@ v_y&f mS ;r_/ jzpf&yfawGta=umif; yg0ifvmygw,f?
Edik if w
H umuvnf; rEWav;+rdK@udk pdw0f ifpm;vm cJyh gw,f?
tJ't
D csed w
f ek ;f u usaemf[m &efuek rf mS usaemftwGuv
f jHk cHKr_uif;rJv
h mwma=umifh rEWav;+rdK@udk a&muf&aSd e+yD; oH&;Hk vdk@
wifpm;ac:a0:cJ=h uwJh bke;f }uD;ausmif;wdu
k af wGrmS aexdik cf Jyh gw,f? bke;f }uD;ausmif;wku
d af wGudk oH&;kH vdk@ac:&jcif;u ppfwyfeJ@
ppfaxmufvrS ;f a&;wdk@&J@
0ifa&mufzrf;qD;r_ab;rS
ausmif;om;trsm;tjym;udk
bke;f }uD;ausmif;wdu
k af wGrmS
tumtuG,af y;xm;cJv
h dk@ jzpfygw,f?
1990 jynfah &G;aumufyrGJ wdik fcifrmS tar&duefo&H ;kH u yxrEdik if aH &;twGi;f 0ef rEWav;udk a&mufvm+yD; rEWav;+rdK@u
oHCmud,
k pf m;vS,af wGeJh awG@csiw
f ,fvdk@ usaemfu
h dk ajymygw,f? usaemfvnf; bk&m;}uD; 'ud%
Q &mrausmif;wku
d rf mS
q&mawmfO;D a&0weJ@ awG@qaHk y;cJyh gw,f? +yD;aemufjrefrmEdik if w
H iG ;f bmoma&;tajctae qd;k &Gm;aer_awGudk tao;pdwf
avhvmygw,f? 1990 jynfh =o*kwv
f ( 8) &ufae@ tcrf;tem;udk &efuek +f rdK@ ykZeG af wmif+rdK@e,f r[manmifuek ;f ausmif;wku
d rf mS
tajccHynmausmif;om;or*~
(&efuek w
f idk ;f )u
OD;aqmifusi;f ywma=umifh
usaemf&efuek u
f o
dk mG ;+yD;
tcrf;tem;udk
wufa&mufcyJh gw,f?
tJ't
D csed rf mS rEWav;+rdK@ ppfwyfuypfcwfra_ wGa=umifh oHCmhaoG;ajr usyjGJ zpfcyJh gw,f? 'ga=umifh usaemfvnf;rEWv;udk
csucf si;f jyefwufomG ;+yD; q&mawmfO;D a&0weJ@ awG@qu
Hk m tjzpftysuu
f dk ar;jref;cJyh gw,f? tJ'aD e@u jzpfymG ;cJw
h Jh
aoG;ajrusre_ J@yufouf+yD; q&mawmfu oufaocHtaxmuftxm;awG usaemfu
h jdk yygw,f? ppfwyfu armif;jyefaoewfawGe@J
ypfcwfvdk@ oHCmtrsm;tjym; xdreS af oqH;k yH/k '%f&mjyif;xefpmG &&dyS eHk J@ aoG;pGe;f aewJh ouFe;f awmfawG/ tJ't
D jyif
xl;jcm;tH=h ozG,af umif;wJh oydww
f pfv;Hk ukd jyygw,f? oydw[
f m oHoydwt
f rsKd ;tpm;jzpf+yD; twGi;f eJ@tjyif ESpcf pk vH;k udk
ppfap;okwv
f rd ;f xm;ygw,f?
ppfwyfu ypfcwfvu
dk w
f Jh usnq
f ef[m oydw&f J@ tv,fyidk ;f azmif;&pf&Sd ppfaq;eJ@ou
H dk azmufxu
G o
f mG ;+yD; oydwt
f wGi;f rSm
usnq
f ef'w
k ,
d rD;usn&f u
dk &f m trm&Gw}f uD;}uD;/ wwd,usn&f u
dk &f m trm&Gwt
f vwf/ pwkwu
W sn&f u
dk &f m trm&Gwt
f ao;eJ@
yOPrusn&f u
dk &f m trm&Gwt
f ao;av;udk jrifawG@&ygw,f? ypfcwfrr_ mS &&Sw
d Jh usnq
f efudk ausmif;u ud&k ifav;wpfyg;u
a=umufvef@+yD; uk(D tdro
f m)xJ v$iyfh pfcv
Jh dk@ r&Sad wmha=umif; q&mawmfuajymjyygw,f?
e0w[m oHCmxkudk aoapEkid w
f t
Jh xd csed &f ,
G yf pfcwfcw
Jh m xif&mS ;a=umif;/ Ak'&< J@om;awmf &[ef;wdk@udk um,uHajrmuf
usL;vGeo
f wfjzwfwt
Jh jyif/ Ak'&< J@ y&dabm* apwDuv
dk nf; zsuq
f ;D wJo
h al wG jzpfwma=umifh r=umcifrmS }uD;}uD;rm;rm;ta&;,lzdk@
'Dupd u
P dk aqmif&u
G rf mS jzpfa=umif; q&mawmfu quf+yD;ajymygw,f? usaemfvnf; q&mawmfciG jfh yKcsuef J@ rEWav;+rdK@ 84vrf;r}uD;u
vlxw
k u
dk af &S@rmS jzpfymG ;cJw
h Jh jzpfpOf tao;pdwu
f dk rSwo
f m;+yD; oufaocH"gwyf /Hk oydwaf wGudk ,l+yD; &efuek u
f dk qif;vmcJyh gw,f?
107
&efuek u
f oHwreftodik ;f t0dki;f eJh owif;XmeawGudk jyoygw,f? e0wu b,fvydk J vdrn
f mcJah yr,fh taemufEidk if pH pforH ;_ awGu
atau 47 'grrS [kwf *s-D o&D;uJo
h dk@ t&Sed jf yif;xefwJh aoewftrsKd ;tpm;eJ@ ypfcwfwmjzpfa=umif;/ oydwt
f wGi;f &Sad eaom
usnq
f ef,rf;r_ef@ rsm;udk "gwcf =GJ unf&h mrSm olwdk@ppfaq;csut
f & aoapEdik w
f Jh usnrf sm;eJ@ ypfcwfwm jzpfw,fvdk@ twnfjyK
ajym=um;ygw,f? rEWav;+rdK@rmS q&mawmfO;D a&0wwdk@ ywWeu
d Zk e uHaqmif oydwaf rSmufyrGJ usi;f ycif usaemfvnf;
ppfaxmufvrS ;f a&;wdk@&J@ zrf;qD;r_udk cHvu
dk &f ygw,f? tJ't
D csed u
f p+yD; q&mawmfeJ@usaemf jyefrawG@jzpf =uawmhygb;l ?
q&mawmfO;D a&0w[m trsKd ;/ bmom/ omoemtwGuf a&S@wef;uae OD;aqmifra_ y;Edik cf w
Jh Jh oHCmtmZmenfwpfyg;
jzpfygw,f? oHCmxktrsm;&J@ =unfnKd av;pm;r_udk cH&ovdk oHCmxktwGi;f nD!w
$ rf &_ apcJw
h Jh av;jyifav;&yfpvH;k u
oHCmawmfawGudk pkpnf;Edik fcJhw,f? rEWav;+rdK@wiG ;f q&mawmf OD;u0dE/N q&mawmfO;D a&0weJ@ tjcm;aom oHCmawmfawG[m
t"rR0g'aD wGudk atmifEidk cf =Jh uw,f? q&mawmf}uD;awG[m oHCmxktwGi;f rSmomru ausmif;om;xktwGi;f / or*~rsm;twGi;f /
ygwrD sm;twGi;f nD!w
$ af &;&&Sad tmifjyKvkyaf y;Edik cf yJh gw,f? q&mawmfO;D a&0wu usaemfwdk@ ausmif;om;awGudk rSwo
f m;p&m
pum;wpfceG ;f ajymcJyh gw,f? q&mawmftygt0if oHCmawG/ ausmif;om;awG jrefrmjynfEidk if aH &;/ 'Drdkua&pDta&;rsm;udk
aqG;aEG;aepOf q&mawmfu . . .
igvnf; igwufEidk w
f Jh 0efux
dk rf;r,f? igoo
d ifo
h x
d u
dk w
f Jh ta=umif;t&mawGyJ igu
h adk jym=u/ igrodoifh rodxu
dk w
f Jhupd u
P dk
igu
h v
dk nf;rajymeJ/h igah &S@rmS vnf;rajymeJ@? igov
d dk@ wpfae@axmufvrS ;f a&;u zrf;vm;qD;vm;vkycf &Jh if olw@dk uenf;trsKd ;rsKd ;eJ@ESyd pf uf+yD;
ar;rSmyJ?
igvnf;ykxZk Of
jzpfwma=umifh
=um=umcHEidk rf mS r[kwo
f vdrk o
k m;vnf;rqdEk idk b
f ;l ?
trSet
f wdik ;f ajym&rSmyJ?
bmrSrodwu
Jh pd u
P dk olwdk@b,favmufy&J u
dk &f u
dk /f toufom aooGm;r,f olwdk@bmrS od&rSmr[kwb
f ;l ? 'gah =umifh igrodoifw
h u
Jh pd /P
ta=umif;t&mudk rajym=ueJh
vdk@ajymcJyh gw,f? e0w&J@ vufcsuaf =umifh omoemajrawG ppfwvif;jyif jzpfcJhygw,f? bk&m;om;awmfawGudk
&uf&ufpufpuf owfjzwfcw
Jh ,f? Ak'o
< moemawmf}uD; wpfcv
k ;Hk wkev
f y_ af jcmufjcm;apwJh jzpf&yfawG e0wuzefw;D cJw
h ,f?
1990 =o*kwv
f wGif oHCmawmfawG owfjzwfcw
Jh jJh rifuiG ;f udk rEWav;+rdK@o/l +rdK@om;awG ,ae@widk rf suv
f ;Hk xJu
rxGuEf idk =f uao;? rarhazsmufEikd =f uao;? +yD;awmh oHCmxkawG&Jh &J&aJ wmuf uHaqmif oydwaf rSmufy}GJ uD;awG . . . .?
(q&mawmfO;D a&0w ysv
H eG af wmfro
l mG ;a=umif; od&wJt
h wGuf oHCmhZmenfudk *k%jf yKa&;om;rdygw,f? )
(C)
&Jausmpf mG
&Jausmpf mG [m axmifusvmwke;f u (15)ESpo
f m;t&G,yf J &Sad o;wJh q,fwef; ausmif;om;av;wpfa,muf jzpfygw,f?
ol[m Adv
k w
f pfaxmif(2)rSm ausmif;wufaewJo
h l wpfa,mufjzpf+yD; tuo ausmif;om;jzpfygw,f?
ol[mt&G,ef rJh vdu
k af tmif pmzwftm;aumif;vS+yD; yg0grsurf eS t
f xl}uD;udk wyfqifxm;wJo
h l jzpfygw,f? axmifusvmwJh
Edik if aH &;tusO;f om;awGxrJ mS toufti,fq;Hk jzpfwma=umifh tm;vH;k ucspcf if=uygw,f? ol&,f/ om;!$ef@O;D &,f/ usaemf&,f[m
wpfO;D eJ@ wpfO;D tifrwefrS cspfcif=u+yD; trSwf (3)aqmifrmS rodorl &Sd emrnf}uD; &J ( 3 ) azmfawG jzpfygw,f? c% c%vnf;
&efjzpfwwf=uygw,f? wpf&ufaxmif0ifpm ( 3 )a,mufom; jyefvmwJt
h cgrmS &Jausmpf mG u
usaemft
h az aeraumif;jzpfaew,fvdk@ tpfruajymoGm;w,f? usaemfu
h v
dk nf; ar;aew,fw?Jh olaejrefjrefaumif;atmif
vkyrf ,f? aeaumif;rS igo
h m;i,fav;udk oGm;awG@Eidk rf mS vdk@ ajym+yD; a&m*gudk jrefjrefaysmufatmif ukaew,fvdk@ usaemft
h rd u
f
ajymoGm;w,f
vdk@ usaemfwdk@udk ajymjyygw,f? usaemfwdk@u rif;taztajctaeu pd;k &dr&f vm;vdk@ ar;awmh usaemft
h pfru odyt
f qd;k }uD;
r[kwb
f ;l vdk@awmh ajymw,fvdk@ jyefajzygw,f?
[m. . .'gqdk rpd;k &dryf geJ@
vdk@ usaemfwdk@u tm;ay;ESpo
f rd =fh uygw,f? axmifxrJ mS
usaemfwdk@awGae+rJtwdik ;f
aexdik v
f mcJ&h if;aemuf
wpf}udraf xmif0ifpmawG@zdk@ (14)&ufjynfo
h mG ;ygw,f? usaemfwdk@tr_waGJ wG axmif0ifpm xGu=f uygw,f? &Jausmpf mG tdru
f
ol@tpfrwpfa,mufyJ axmif0ifpmvmwmudk awG@&ygw,f? &Jausmpf mG twGuf owif;qd;k }uD;u usaemfwdk@tm;vk;H udk
apmif}h udKaeygw,f?
&Jausmpf mG &J@ tazqH;k oGm;+yDvdk@ usaemfeJ@ om;!$ef@O;D / udak tmifxeG ;f wdk@trd af wGu ajymjy=uygw,f? &Jausmpf mG udak wmh
todray;xm;=uygb;l ?
taqmifujkd yefa&mufrS =unf+h yD;ajymzdk@ usaemfwdk@awG qH;k jzwfvu
dk yf gw,f? &Jausmpf mG av;crsm ol@tazta=umif;
rod&&Smao;ygb;l ? ol@udk axmif0ifpmrSm rif;tazuse;f rma&;ta=umif; ar;=unfah o;vm;vdk@ar;awmh . . .
tif;/ ar;w,f? bmrSrajzbl;? pdwrf ylygeJ@vdk@yJ ajymw,f vdk@ jyefajzygw,f?
108
taqmifujdk yefa&mufawmh 'Dowif;udk &Jausmpf mG &J@ tcef;rSm tqifajyovdk =unfah jymzdk@ udak tmifxeG ;f u
wm0ef,v
l u
dk yf gw,f? nzufa&mufawmh udb
k b
dk x
dk eG ;f / udak tmifausmrf ;dk (c) bdak wmuf/ OD;axG;jrif/h udak tmifxeG ;f eJ@ ud&k rJ eG w
f dk@u
&Jausmpf mG udk rif;tazqH;k oGm;+yD vdk@ ajymjyvdu
k =f uw,f? tJ't
D cgrmS &Jausmpf mG u . . .
f dk ar;wmar;vdk@r&bl;
tif; . . . xifawmhxifom;yJ? tdru
vdk@ wpfceG ;f wnf;jyefajym+yD; +idru
f somG ;ygw,f? reufr;dk vif;awmh tm;vH;k u &Jausmpf mG udk owif;ar;=uwJhtcgrmS
&Jausmpf mG wpfa,muf at;at;aq;aq;yJ jyefvnf ajymqdw
k mudk awG@&awmh olvt
dk oufi,f&,
G o
f l wpfa,muftaee@J
zcifwpfa,muf qH;k &_;H oGm;wJ'h u
k u
Q dk wnfwnf+idr+f idr&f ifqdkiw
f mudk awG@&awmh usaemfav;pm;oGm;rdygw,f?
olcspjf rwfE;dk wJh zcifwpfa,muf&J@ aemufq;Hk c&D;udk vdu
k yf dk@ciG rfh &&SmwJh (15)ESpft&G,f usaemfn
h aD v;udk usaemf
ud,
k cf si;f pmoem;rdygw,f? ol@ae&mrSmqd&k if usaemf'v
D dk aeEdik yf grh vm;vdk@ usaemfzh mom ar;cGe;f xkwrf yd gw,f?
aemufxyf ESpyf wft=um axmif0ifpmvmawmh &Jausmpf mG tpfru . . .
eifu
h t
dk azu olraocif toufxu
G cf ge;D tcsed t
f xd eifeh mrnfuw
dk +yD; qH;k oGm;wm
vdk@ &Jausmpf mG udk ajym+yD;idyk gw,f? e0wuawmh ud,
k cf sif;pmemr_ &Srd &S Syd gavp? &Jausmpf mG tazqH;k wm ( 1 )vjynfah wmh
usaemfeJ@om;!$ef@O;D u OD;aqmif+yD; axmifxrJ mS &Sw
d Jh oHCmawmfawGudk qGr;f uyfjcif;eJ@ tr#twrf;a0jcif;awG jyKvkyyf gw,f?
taqmif wpfaqmifv;Hk rSm&Sw
d Jh Edik if aH &;tusO;f om;awGudk vBu&f nfeJ@rek f@au|;+yD; &ufvnf jyKvkycf yJh gw,f?
&Jausmpf mG [m 1990ckEpS f 'DZifbmausmif;om;tcGit
fh a&; v_y&f mS ;r_rmS wufwufuGuG yg0ifcw
Jh ma=umifh axmufvrS ;f a&;&J@
zrf;qD;r_udk jyefvnfccH &Jh +yD; axmif'%f ( 19 )ESpf csrw
S cf cH &Jh ygw,f?
ol[m usaemftwGuf trSw&f aeapr,fh &JabmfwpfO;D jzpfygw,f?
tcef; ( 19 )( u )
o&uf
f aJh e@
o&uaf xmifu vGww
jrefrmjynftwGi;f tqdak wmfA'if&J@ 'dk@uawmh 'dk@uawmh oDcsi;f oHrsm; qla0ysH@viG afh ewJt
h csed f 1994 ckEpS t
f wGi;f rSm
usaemfaxmifuvGwaf jrmufvmcJyh gw,f? axmifuvGww
f aJh e@/ &Siv
f id jf yefwaJh e@/ tdrfaxmifuswaJh e@awG[m b0rSmtaysm&f iG q
f ;Hk
umvawGvdk@ qd&k ;dk pum;&S=d uayr,fh axmifuxGuv
f mwJhae@rmS usaemfph w
d x
f J cHpm;r_EpS rf sKd ; a&myGe;f aeygw,f? wpfcu
k awmh
axmifuvGwv
f m+yD; rdbaqGrsKd ;awGeJ@ jyefvnfqaHk wG@&rSmrdk@ aysm&f iG af erdwm&,f/ aemufwpfcu
k
ESpt
f awmf=umatmif
usaemfeJ@twl axmifwiG ;f wdu
k yf /GJ jyifywdu
k yf aGJ wGrmS vufww
GJ u
dk cf =Jh uwJh &JabmfawGudk tusO;f axmiftwGi;f csex
f m;&pfc&Jh rSm
qdw
k t
Jh od/ axmifxu
J ae+yD; usaemfvw
G af jrmufomG ;wmudk E_wq
f ufvufjyusecf =Jh ur,f qdw
k t
Jh odawGa=umifh usaemf&h ifxrJ mS
0rf;enf;a=uuGaJ ewm&,f qdw
k pJh w
d cf pH m;r_awGygy?J usaemf&h J@ tdrt
f jyefc&D;[m +iD;aiG@ysi;f &dz,
G af umif;vSygw,f?
atmifvu
H cdk %0if+yD; tJ'DurSwqifh jynfudk c&D;qufygw,f? jynfuo
dk mG ;wJh c&D;wpfav#muf usaemfeh aH b;
wpfzufwpfcsupf u
D awmawmifobm0tvSawGudk wpf0}uD;cHpm;+yD; avudt
k jynft
h odyf &_oiG ;f vdu
k yf gw,f? wpfae&m
udak &mufawmh xl;qef;wJh jrifuiG ;f av;wpfcu
k dk awG@vu
dk &f w,f? armfawmfum;awGrmS
tvHawG wpfvv
l v
l iG +fh yD;
oDcsi;f awGo+H ydKifoq
D o
dk mG ;=uwJh tjzL/ tpdr;f 0wf vlawGtrsm;}uD;yJ jzpfygw,f? usaemfph w
d x
f J wpfrsKd ;}uD;yJvdk@
oHo,wpfc0k ifomG ;ygw,f? qENjyae=uwmvm;? 'Dvdk tvHawGaxmif/ vlp+k yD;oGm;=uwm bmrsm;ygvrd q
fh +dk yD; Za0Z0g
jzpfomG ;ygw,f? 'gah =umifh eHab;em;u c&D;onfwpfO;D udk ar;=unfah wmh
[ . . . cifAsm;rodb;l vm;? }uH@zw
G af wGav? e0if;qnfudk avhvma&;oGm;=uwm
a=omf . . .
qd+k yD; usaemfyg;pyfu a&&Gwrf &d if; rqvacwfu vrf;pOfvli,fawGudk jyefjrifa,mifrd vdu
k yf gw,f?
( c ) xGuaf wmfrl eef;ucGm+yD
usaemftrd jf yefa&mufayr,fh usaemfwdk@ tdref m;rSm e,fajrcHaxmufvrS ;f a&;u t+rJwap apmif=h unfah eygw,f?
usaemfbmrsm; qufvy_ &f mS ;rvJq+dk yD; tdru
f dk &pfo&D pfoD t+rJ vmvkyjf yefw,f? tajctaebmxl;vJ/ xl;&ifajymOD;aemf/
bmrSr[kwyf gb;l uGm/ rif;bmawGvyk af evJqw
dk m od&atmif vrf;}uHKvdk@0ifvmwm pwJh pum;awGeJ@ usaemht
f rd u
f dk t0iftxGuf
jyKvkyaf eygawmhw,f?
usaemfrh mS axmifuxGuv
f m+yD; uwnf;u toGm;tvm rvGwrf vyf jzpfvmygw,f? a':atmifqef;pk=unf
tus,cf sKyfuae jyefvnfvw
G af jrmufvm+yD; aemufyidk ;f a':pk+cHxu
J dk usaemfwpfcgrS ra&mufjzpfcyJh gb;l ? 'gayr,fh tywfpOfvyk af ewJh
vlxw
k &m;yGaJ wGuadk wmh yHrk eS fa&mufjzpfygw,f?
usaemfu
h dk apmif=h unfah ewJh aus;Zl;&Siaf wGu rsupf ad r$;pl;vmyHk &ygw,f? wpf&ufrmS awmh roGm;rjzpfwJh udpw
P pfcak =umifh
a':atmifqef;pk=unf&J@ +cHxu
J dk oGm;cJyh gw,f? usaemfeJ@ aqGrsKd ;vd&k if;ESD;aewJh udpk ed ft;Hk (trsKd ;om;'Dru
dk a&pD tzGJ@csKyftwGuf
109
AG'D ,
D ydk rHk eS f &du
k u
f ;l ay;aeonfo
h jl zpf+yD; ,ckppftpd;k &tusOf;axmiftwGi;f axmif'%fEpS &f n
S u
f scaH eol wpfO;D jzpfygonf) ESit
fh wl
oGm;cJyh gw,f? nzufusrS usaemftrd jf yefa&muf jzpfygw,f? usaemf a':pk+cHxo
J mG ;w,fqw
dk m usaemftrd u
f
vlawGawmifrodao;cif aemufwpfae@ reufrmS yJ tdru
f kd axmufvrS ;f a&;awG a&mufvmygw,f?
rif;bmawGav#mufvyk af ewmvJ? rif;vkyw
f mawG tm;vH;k igwdk@ow
d ,f? iguawmh rif;+idraf eygw,fqv
dk dk@ cs;D r$r;f aewm
tdru
f dk a&mufvmvmcsi;f par;ygawmhw,f?
usaemfuvnf; b,frrS oGm;a=umif;/ tdrrf mS yJ taersm;a=umif; jyefajymvdu
k yf gw,f? 'guo
dk w
l dk@ rausreyf jzpfomG ;ygw,f?
+yD;awmh . . .
rif;igu
h dk bmrSrajymeJ@? rif;rae@u b,fomG ;w,fqw
dk m rif;rajymvJ igwdk@ow
d ,f? at; . . . rif;0efrcH&if &w,f?
rif;tdru
f dk 0ifxu
G af e+yD; rif;qDvmaewJh vlta,muf (20)pm&if;udk igu
h adk y;&r,f? tJ'pD m&if;udk reufjzefreuf (9)em&DrmS
igvcdk siw
f ,f? rif;b,frS roGm;eJ@? tdrrf mS yJapmifah e? igvmcJrh ,f
vdk@ajym+yD; jyefomG ;ygw,f? usaemft
h rd u
f vlawG tm;vH;k a'goxGuu
f ek =f uw,f? 'Dvv
dk m+yD; csKyfcs,w
f m[m
w&m;vGeaf e+yD/ pm&if;ay;p&m rvdb
k ;l vdk@ tdru
f vlawGu ajymygw,f?
aemufwpfaeh reuf (9)em&DrmS axmufvrS ;f a&; (2)a,muf a&mufvm+yD; usaemfq
h u
D v
dk mwJh tdru
f t
dk +rJ 0ifxu
G af ewJh
vlta,muf (20)pm&if;udk a&;cdik ;f ygw,f? tJ't
D csed f usaemfeh aH b;rSm usaemhf tazeJ@tar &Sad eygw,f? usaemfu usaemft
h rd u
f dk
vmaewJo
h al wGxrJ mS aqGrsKd ;/ tdref ;D em;csi;f awGeJ@ rdwaf qGoil ,fcsi;f tcsdK@om vmwmjzpf+yD; txl;tqef; b,forl rS ygwt
Jh wGuf
pm&if;a&;ray;Edik b
f ;l vdk@ jyefajymvdu
k yf gw,f? tJ't
D cgrmS
at; . . .&w,f? aqGrsKd ;yJjzpfjzpf/ tdref ;D em;csif;yJjzpfjzpf rif;qDvmwhJ vlreS o
f r# pm&if;a&;ay; vdk@ wif;wif;rmrm
cdik ;f vmygw,f?
usaemft
h azeJ@taru 'Dupd P armif&ifwdk@ rw&m;wmyJ? ud,
k t
fh rd v
f mwJo
h al wGudk pm&if;a&;ay;&wm t"dy,
` rf rS &Syd ?J
rif;wdk@ocd si&f if tdraf &S@u apmif=h unfah eaygh vd@k ajymawmh axmufvrS ;f a&;u . . .
OD;wdk@ta':wdk@ bmrSrodygb;l ? usaemfwdk@ vkycf siv
f dk@r[kwyf gb;l ? txufu trdef@t&vky&f wm vdk@jyefajymygw,f?
+yD;usaemfzh ufuv
dk n
S +fh yD;
a[haumif tcsed rf &Sb
d ;l vdk@vrS ;f ajymygw,f?
tJ'aD emuf usaemft
h aru vlra_ &;t& vufzuf&nfcu
G f vmcsay;ygw,f? tJ'gudk usaemft
h pfuu
dk
tdrcf ef;xJuaejrifomG ;+yD; a&S@ux
dk u
G v
f mygw,f?
'DaumifawGudk tarbmrS vufzuf&nfwu
dk pf &mrvdkb;l ? 'DaumifawGu {nfo
h nfawG r[kwb
f ;l ? a[haumif
rif;udpjP refjrefjzwfumG / =um&ifjy\emwufvmvdrrfh ,f? tdrv
f J usuo
f a& ,kww
f ,f
qd+k yD; ajymvdu
k yf gw,f? usaemfeJ@ axmufvrS ;f a&;eJ@ tjyeftvSet
f ajctwif jzpfaecsed rf mS usaemft
h rd o
f m;awGyg
ygvmwma=umifh jy\em}uD;xGm;vmEdik w
f Jh taetxm;udk a&mufvmygw,f? tJ't
D csed frmS axmufvrS ;f a&;u
aumif;+yD? rif;'DrmS ra&;ay;Edik &f if 'dk@awGo;D oef@aqG;aEG;&vdrrfh ,fqd+k yD; t=uyfuidk v
f mw,f? oD;oef@aqG;aEG;&r,fqw
dk Jh
toH;k tE_;H udk usaemfaumif;aumif;}uD; oabmayguf ygw,f? 'gah =umifh tdru
f vlawGudk 'Dupd rP mS 0ifrajym=uzd@k usaemf
ajymvdu
k yf gw,f?
aemufawmh olwdk@oyd v
f cdk siaf ewJh vlta,muf (20)pm&if;ukd Edik fiaH &;eJ@ roufqidk w
f Jh todik ;f t0dik ;f xJuae
a&;ay;vdu
k yf gw,f? axmufvrS ;f a&;awGuawmh olwkd@vcdk sifwm&vdk@ jyefomG ;=uygw,f?
aemufyidk ;f awGrmS vnf;
usaemftaeeJ@
tjyifrmS
vGwv
f w
G v
f yfvyfaevdk@
r&atmifenf;rsKd ;pHek J@
xyf+yD;
aESmuf,u
S v
f mjyefygw,f? usaemfeJ@ yufouf+yD; usaemft
h rd o
f m;awG 'kurQ a&mufapcsiw
f ma=umifh axmifusaewke;f u cGcJ &Jh wJh
rdbawGeJ@ xyfrcH cGJ mG &zdk@twGuf aemufwpf}udrf usaemftrd u
f ae xGuv
f mcJw
h ,f? 'Dwpfcgawmh
usaemft
h rdEidk if eH J@ [d;k ta0;}uD;qD . . . .
usaemfch spw
f Jh &JabmfawGeJ@ ta0;}uD;qD . . . .
+yD;awmh usaemfwdk@ jynfoal wGeJ@ ta0;}uD;qDodk@ usaemfxu
G cf mG cJw
h ,f?
aevif; ( t.u.o )
'DZD ifbmv ( 26 )&uf/ 1998ckEpS f
acwW-befaumuf/ xdik ;f Edik if H
110