PITANJA I ODGOVORI IZ FIZIOLOGIJE 1. GRAA I ULOGA ST. MEMBRANE. Graa: veliki broj razliitih biomolekula, a najzastupljeniji su proteini,lipidi i ugljikohidrati.

Fosfolipidi predstavljaju osnovnu graevnu jedinicu st. membrane. To su molekule graene od dva lanca masnih kiselina (''repovi'') koje su glicerolom povezana fosfatnom skupinom (''glava''). Hidrofilni krajevi su okrenuti ka van i citoplazmi, a hidrofobni okrenuti jedan prema drugome. Ima pore koje su veliine 40 amstrema, propusne za kalij iji je promjer 36 amstrema, a natrij 42 amsrema. Natrij je vie izvan stanice, a kalij u stanici. Cijelom povrinom st. membrane prisutni su receptori graeni u obliku niti pri emu jedan kraj stri ekstracelularno i najee na sebi sadri polisaharid. Drugi kraj niti je u citoplazmi. Receptori primaju impulse koji aktiviraju st. membranu, stvara sekundarne glasnike koji aktiviraju stanicu. Uloga: zatita od vanjskih utjecaja i oteenja, prijenos tvari iz okoline u stanicu i obrnuto, transportna, receptorska, enzimatska, odravanje razlike u koncentraciji iona. St. membrana obavija stanicu. 2. GRAA I ULOGA JEZGRE, KROMOSOMI, GENETSKI MATERIJAL. Graa jezgre: kromatin, jezgrica, unutarnja membrana, vanjska membrana, endoplazmatski retikulum, jezgrine pore, nukleoplazma. Jezgra sadri genetski materijal koji je strukturiran u kromosomima. Uloga jezgre: reprodukcija stanice dioba, uloga u diferencijaciji stanice, usmjerava metabolike aktivnosti stanice. Graa kromosoma: centromera (privrsnica), 2 kromatide. ovjek ima 46 kromosoma. Osnovna graa kromosoma je DNA. Sadri dva lanca koji su spiralno uvijeni jedan oko drugog, a potom ine prostornu spiralu,a potom sekundarnu spiralu. U prostorima upljine sekundarne spirale nalaze se bjelanevine, ali imaju regulatornu ulogu. 3. PRIJENOS GENETSKOG MATERIJALA, DNA, iRNA, tRNA, NUKLEOTIDI, PURINKSE I PIRIMIDINSKE BAZE, SINTEZA BJELANEVINA. Prijenos genetskog materijala: umnoavanje DNA razdvajaju se 2 niza DNA nakon to se odmotala spirala, a potom se komplementarno nizaju nukleotidi tako da se komplementarno spajaju baze (purinska sa purinskom, pirimidski citozin sa gvaninom). Na ovaj nain od prethodne nastaje uvijek isti lanac DNA. Razdvajanje lanaca DNA formira se i iRNA, komplementarnim vezivanjem. Struktura DNA: graena je od: nukleotida koje sadre jednu korijensku bazu, 3 molekule fosforne kiseline, eerne deoksiriboze. Purinske baze adenin i timin. Pirimidinske baze citozin i gvanin. Redoslijed purinskih i pirimidinskih baza u DNA odreuje redoslijed aminokiselina u bjelanevinama. 3 baze (triplet) odreuje po jednu aminokiselinu. Triplet je genetski kod, uvijek odreuje samo 1 aminokiselinu, ali neke aminokseline su kodirane sa vie tripleta. Postoje i tripleti koji ne odreuju nijednu aminokiselinu (tripleti poetka i kraja polipeptidnog lanca). DNA je dvolanana molekula kod koje su lanci umotani u pravilnu helikalnu strukturu oko zajednike osi. Okosnicu lanca ine eeri povezani preko fosfata i nalaze se na vanjskoj strani dok se purinske i pirimidinske baze nalaze u unutranjosti uzvojnice. RNA: jednolanana molekula, vrlo esto se dijelovi RNA molekule povezuju vodikovim vezama izmeu komplementarnih baza te nastaju odreene ureene strukture. iRNA: slui kao ''kalup'' za sintezu proteina u procesu translacije. tRNA: prenosi aktivirane aminokiseline do ribosoma gdje dolaze do povezivanja aminokiselina peptidnom vezom. Nukleotidi: organski spojevi koji se sastoje od eera povezanog s fosfatnom grupom i duinom bazom (purinskom i pirimidinskom). Razlikuju se po bazi koju sadre. Purinske i pirimidinske baze: sastavni dio nukleotida, nalaze se u unutranjosti zavojnice. Sinteza bjelanevina: deava se u stanicama ivih organizma, na specifinim tjelecima u stanici nazvanim ribosomi. 4. GRAA I ULOGA GLATKOG I GRANULIRANOG ENDOPLAZMATSKOG RETIKULUMA. Uloga glatkog ER: sudjeluje u sintezi lipida, razgradnji otrova i stvaranju vitamina D,tovarite kalcija. Uloga granuliranog ER: slui za sintezu proteina.

Glatki retikulum: kalcij izlazi u citoplazmu pri kontrakciji stanica. Vee se za aktinski i miozinkse niti, dovode do lize adenozin trifosfata 8atp pri emu se oslobaa energija neophodna za kontrakciju. 5. GRAA I ULOGA GOLIJEVOG APARATA. Uloga GA: kontrolira promet proteina i lipida. Sudjeluje u sintezi ugljikohidrata i njegovognakupljanja. Modificira proteine, sudjeluje u stvaranju hormona i pigmenata. Prihvaa proizvode granuliziranog ER, pakuje ih u male vakuole, odailje ka staninoj membrani, koje se spajaju sa membranom, otvaraju ka venskom prostoru te izluuju materijal. Graa GA: sastoji se od 3 8 membranskih vreica pritisnutih jedna na drugu,diktiosoma. Diktiosom je graen od upljina omeenih membranom. Slui za pakiranje i odailjanje izluevina stanice. Nalazi se neposredno iza ER prema st. membrani. Prima produkte ER, pakira ih i odailje u citoplazmu, koje se zatim spajaju sa st. membranama te egzocitozom izbacuju izvan stanice. 6. MEHANIZAM MIINE KONTRAKCIJE Kontrakcija se odnosi na 2 vrste tkiva: glatko miino tkivo (aktinske miozinske niti u citoplazmi), popreno prugasto miino tkivo (aktinske miozinske niti paralelno rasporeene). Kontrakcija zapoinje oslobaanjem iona Ca iz cisterni sarkoplazmatskog retikuluma. Ca se vee C podjedinicu troponina uzrokujui konformacionu promjenu toponin tropomiozinskog kompleksa koji se uvlai dublje u aktinsku nit ime se aktivna mjesta na aktinu otkrivaju. Prethodno na miozinsku glavicu dolazi molekula ATP-a koja se zbog ATP-azne aktivnosti glavice razlae na ADP i P koji ostaju na glavici i uzrokuje pojavu napetosti glavice i vrata. Kada se aktivno mjesto na aktinskoj niti oslobodi, dolazi do reverzibilnog spajanja aktina i miozina, pri emu energija nastala razgradnjom ATP-a dovodi do savijanja glavice i vrata miozinske molekule prema repnom djelu. Ovo savijanje miozinske glavice i vrata naziva se zaveslaj, kojim se aktinske niti povlae prema sreditu sarkomere ( osnovna morfoloka i funkcionalna jedinica popreno prugastih miia). Na taj nain ona povue za sobom i aktinske niti. Nakon savijanja na miozinsku glavicu dolazi nova molekula ATP-a to uzrokuje da se miozinska glavica vrati na prvobitno mjesto gdje se ATP opet razlae na ADP i P i eka novo aktivno mjesto na aktinu. Na taj nain dolazi do skraivanja sarkomere uzrokovano klizanjem aktinskih i miozinskih niti, dolazi do skraivanja miofibrila, odnosno miine stanice. Iako se aktin i miozin nazivaju kontraktilnim bjelanevinama, oni se ne skrauju nego samo kliu jedni izmeu drugih. Do relaksacije dolazi odvajanjem Ca od troponina C, ime kompleks troponin tropomiozin ponovo prekrije aktivna mjesta na aktinu, Ca se vraa u cisterne sarkoplazmatskog retikuluma primarnim aktivnim transportom, pomou Ca pumpe. 7. BAZALNI I AKCIONI POTENCIJAL STANICE, NASTANAK, PRIJENOS, MIJELINIZIRANA I NEMIJELINIZIRANA VLAKNA. Akcioni potencijal stanice: predstavlja brze, kratkotrajne izmjene mirujueg membranskog potencijala nastale djelovanjem odgovarajue drai. Jedan od osnovnih preduvjeta koji dra mora zadovoljiti, da bi dovela do pojave akcionog potencijala, je da mora ima odgovarajuu jainu. Nastanak akcionog potencijala: za nastanak su odgovorni aktivni napon ovisni ionski kanali za natrij. Oni imaju dvoja vrata: aktivirajua voltana ovisna koja su u mirovanju zatvorena i inakrivirajua vremenska vrata koja su u stanju mirovanja otvorena. Mijelinizirana vlakna: debela nervna vlakna, velika brzina prenoenja impulsa Nemijelinizirana vlakna: tanka nervna vlakna, manja brzina prenoenja impulsa

1. 1.

REFLEKSNI LUK, AFERENTNI I EFERENTNI KRAK REFLEKSNOG LUKA, CENTAR.

Refleskni put: ivani put koji nadraaj prijee od mjesta djelovanja drai preko senzitivnih ivaca do sive mase kimene modine i potom preko motornih ivaca do efektornih organa. Impulsi se ne

prenose do centara u mozgu , potrebno je da protekne manje vremena od momenta djelovanja drai do reakcije. Aferentno nervno vlakno: prenosi akcioni potencijal od receptora do refleksnog centra Eferentno nervno vlakno: prenosi nervni impuls do odgovarajueg receptora Centar refleksne radnje: u njemu aferentno vlakno gradi sinapsu sa eferentnim vlaknom ili interneuronom

1. 2.

OSNOVE METABOLIZMA BJELANEVINA, MASTI, UGLJENIH HIDRATA.

Bjelanevine: ine 10-20% mase stanice, strukturne (duge niti-u miofibrilima,mikrotubulima skeleta) i globularne (otopljene u staninom matriksu ili uz membranu,preteno enzimi) bjelanevine. Imaju antigena svojstva, mogu potaknuti imunoloku reakciju preosjetljivosti antigenih tijela. Masti (lipidi): ine 2% stanine mase (preteno u st. membrani), fosfolipidi, kolesterol, trigliceridi, u lipocitima masti ine 95% stanine mase Ugljeni hidrati: mala uloga u grai stanice, glavni energetski izvor

1. 3.

FUNKCIJA DISANJA AKT UDISAJA I IZDISAJA.

Inspirij: aktivan akt, a predstavlja stvaranje negativnog pritiska u pleuralnom cavumu uz poveanje ukupnog. Osnovni respiratorni mii je dijafragma. Kontrakcijom miia dijafragme kupola putuje prema dole, poveava se ventrikularni promjer plua,a time i ukupni pluni volumen. Mirnim udisajem volumen se poveava za 500ml, aktom udisaja mijenja se negativni intrapleuralni tlak i to od -0.4 do 1.0 kilopascala. Time se poveava razlika u pritiscima izmeu pleuralnog cavuma i zraka alveola. Ovo ima rezultat smanjenja tlaka u alveoli u odnosu na atmosferu to rezultira ulaskom zraka iz atmosfere u plua. Razlika izmeu tlaka pleularnog cavuma i tlaka u alveolama naziva se transpulmonalni tlak. Ekspirij: u mirnom disanju pasivan akt. U pasivnom kolapsu plua uestuje: teina grudnog koa, elastina vlakna intersticije plua, elastinost surfaktanta. U sluaju forsiranog disanja: mm. inetrcostales interni vuku rebra dolje i medijalno, mm. obliqus anterior ex. et int. vuku rebreni luk ka dolje. Ovo se ostvaruje pokretima respiratorne muskulature: dijafragmom (glavni respiratorni mii), kontrakcijom dijafragme (mii obliqa elipsa s rubnim vlaknima), ona se kree prema dole, poveava vertikalni promjer grudnog koa, poveava volumen plua, ostvarujui negativni tlak te zrak kree iz atmosfere ka respiratornim putevima. U mirnom disanju uestuje samo dijafragma, a u forsiranom i pomoni miii. Pomona muskulatura: m. sternocleidomastoideus koji povlai klavikulu gore, manumbriu externi prema gore te poveava vertikalni promjer grudnog koa, mm. inercostales externi koji pokreu rebra prema gore i lateralno te poveavaju popreni i sagitalni promjer grudnog koa.

1. 4. FUNKCIJA DISANJA TRANSPORT GASOVA PUTEM KRVI, REGULACIJA ACIDOBAZNE RAVNOTEE PUTEM DISANJA. Prijenos kisika putem krvi: Nakon difuzije kroz respiratornu membranu kisik se putem krvi doprema do tkiva. Normalno se oko 97% kisika prenosi do tkiva kemijski vezano s hemoglobinom eritrocita. Ostalih 3% se prenosi otopljeno u vodi plazme i stanica. Molekula kisika se labilno i reverzibilno vee za dvovalentno eljezo hema u molekuli hemoglobina. Svaka molekula hemoglobina transportira 4 molekule kisika jer sadri 4 hema u ijoj strukturi se nalazi po jedan dvovalentni atom eljeza. Parcijalni pritisak kisika u krvi utjee na saturaciju hemoglobina kisikom. Kada je pritisak kisika visok, kao to je to u plunim kapilarama, kisik se vee za hemoglobin,a kad je pritisak kisika nizak, kao u tkivnim kapilarama, kisik se oslbaa iz hemoglobina. U normalnim uvjetima svaka litra krvi iz plua donosi tkivima oko 50ml kisika. U toku miinog rada putem krvi se doprema znatno vie kisika od

normalnih 50ml, to se postie smanjivanjem zasienja hemoglobina kisikom. Tokom napornog miinog rada miine stanice vrlo brzo troe kisik, to uzrokuje da se vie kisika otputa iz hemoglobina, ime se i zasienje hemoglobina smanjuje. Prijenos ugljikovog dioksida putem krvi: U normalnim uvjetima krv moe prenositi mnogo vee koliine CO2 nego O2 pa prijenos CO2 ne stvara velike potekoe kao prijenos O2. Svaka litra krvi prenosi iz tkiva u plua prosjeno oko 1,8 mmol/l CO2. Proces prijenosa CO2 poinje njegovom difuzijom iz tkivnih stanica u otopljenom molekularnom obliku. Kada ue u kapilare prijenos CO2 se odvija na 3 naina: 1. u otopljenom stanju (u ovom obliku se prenosi samo 7% CO2), 2. u vidu HCO3 (CO2 u krvi ulazi u eritrocit i spaja se sa vodom pod djelovanjem enzima karboanhidraze i nastaje H2CO3. Ona disocira na H i HCO3 ione, H ioni se spajaju sa hemoglobinom jer je on jak acidobazni pufer. HCO3 ioni difundiraju u plazmu, a na njihovo mjesto difudiraju ioni klora. Na ovaj nain se prenosi 70% CO2 to je ujedno i najvaniji nain prijenosa.), 3. vezan za hemoglobin pri emu nastaje karbaminohemoglobin (ovo je reverzibilna reakcija koja se ostvaruje labavom vezom tako da se CO2 lako oslobaa u alveole gdje je parcijalni pritisak CO2 znatno nii. Ovako se prenosi 23% CO2.) Regulacija acidobazne ravnotee putem plua: Pluna ventilacija predstavlja brzu i efikasnu reakciju koja u toku 1-3min. moe kompenzirati nastale promjene acidobazne ravnotee ili da u toku reanimacije sprijei tee promjene acidobaznog statusa. CO2 stvoren u metabolikim procesima ili iz ugljene kiseline u procesima puferovanja metabolikih kiselina, eliminira se plunom ventilacijom. Promjene koncentracije H iona utjeu na aktivnost respiratornog centra. Poveana stimulacija respiratornog centra omoguuje eliminaciju CO2 dok smanjena stimulacija omoguuje njegovo zadravanje. Plua vre regulaciju acidobazne ravnotee preko odravanja koncentracije CO2. U toku poveanog metabolizma nastaju velike koliine CO2, tako da njegova koncentracija u krvi raste. CO2 reagira sa H2O i nastaje H2CO3 koja disocira na H i HCO3. Time raste koncentracija H iona, odnosno pada pH. Ova reakcija CO2i H2O se deava i u hemosenzitivnom podruju modanog stabla budai da CO2 prolazi krvno kroz modanu barijeru. Nastali H ioni djeluju na centralne hemoreceptore u hemosenzitivnom podruju, uzrokuju njihovu aktivaciju te oni alju signale u disajne centre te poveavaju ventilaciju. Time se vea koliina CO2 izbacuje iz organizma i njegova koncentracija u krvi se smanjuje. Da bi se nadoknadio nivo CO2 u krvi, javlja se povratan tok reakcije,tj. H se spaja sa HCO3 i nastaje H2CO3 koja se razlae na H2O i CO2. Prilikom ove reakcije troe se H ioni, njihova se koncentracija smanjuje, a pH polako raste. Plua ne mogu potpuno vratiti pH na normalnu vrijednost (imaju kapacitet 70-75%). Potpuno vraanje pH nastaje radom bubrega. Preko plua se mogu izbaciti samo isparljive kiseline tipa H2CO3. U toku metabolizma nastaju i neisparljive kiseline koje se ne mogu izbaciti preko plua,a uzrokuju promjenu pH. Za njihovo izbacivanje su zadueni bubrezi.

1. 5.

FUNKCIJA DISANJA GRAA I FUNKCIJA ALVEOKAPILARNE MEMBRANE.

Graa alveokapilarne membrane: sloj surfaktanta, sloj alveolarnih stanica, bazalna membrana zida alveole, intersticijski prostor, bazalna membrana kapilara, endotel kapilara. Debljina alveokapilarne membrane je 0,2 mikrona u krajnjem inspiriju (kada je potpuno istegnuta, najtanja), 0,6 mikrona u krajnjem ekspiriju (kada je potpuno relaksirana, najdeblja). Difuzija je odvija preko alveokapilarne membrane. Na brzinu difuzije gasova kroz membranu utjeu faktori od strane respiratorne membrane i faktori od strane gasa koji difundira. Brzina kojom e neki gas prolaziti kroz respiratornu membranu odreena je: 1. razlikom parcijalnih pritisaka gasa izmeu obje strane membrane, 2. povrinom membrane, 3. debljinom membrane, 4. difuzionim koeficijentom gasa.

1. 6.

FUNKCIJA BUBREGA FUNKCIJA BUBRENOG KRVOTOKA.

Bubrezi dobivaju krv putem a. renalis i to 23% od SMV-a. A. renalis se grana na interlobarne arterije, zatim u arkuatne arterije, one u interlobarne arterije od kojih se odvajaju aferentne arteriole. Grananjem aferentnih arteriola nastaje mrea glomerularnih kapilara. Krv iz ovih kapilara ide u eferentnu arteriolu, zatim u drugu kapilarnu mreu, to je mrea peritubularnih kapilara. Glomerularna kapilarna mrea je mrea pod visokim pritiskom i tu se vri filtracija tekuine iz plazme u tubule, dok je mrea peritubularnih kapilara mreapod niskim pritiskom i tu se vri reapsorpcija tekuine iz tubula natrag u krv. Ove dvije mree su meusobno odvojene eferentnom arteriolom tako da nadzor nad protokom, kroz ovu arteriolu, kao i nadzor nad protokom kroz aferentnu arteriolu utjee i na protok krvi kroz ove dvije kapilarne mree. Krv iz peritubularnih kapilara prelazi u venule zatim u interlobularne vene, arkuatne, interlobarne vene i na kraju u v. renalis. Na krvotok bubrega otpada oko 22% ukupnog minutnog volumena. Peritubularni kapilari su karaktera arterijskih, a nastavljaju se u venske.

1. 7.

FUNKCIJA BUBREGA GRAA I FUNKCIJA NEFRONA GLOMELURALNA FILTRACIJA.

Graa nefrona: Sastoji se od dva osnovna djela glomerul i tubul. Pojedini dijelovi nefrona su smjeteni u podruju cortexa i medulle. Glomerul predstavlja mreu razgranatih kapilara, utisnut je u poetni dio tubula koji se naziva Bowmanova ahura. Bowmanova ahura i glomerul ine Malphigijevo tjelece. Iz glomerularnih kapilara tekuina se filtrira u Bowmanovu ahuru i zatim prolazi bubrenim kanaliem du kojeg filtrirana tekuina prelazi u definitivni urin. Iz Bowmanove ahure tekuina ide u proksimalni kanali. Ovi dijelovi su smjeteni u podruju cortexa. Na proksimalni kanali se nastavlja dio bubrenog tubula koji je smjeten u podruju medullae i to je tzv. Henleova petlja na kojoj opisujemo silazni tanki krak, uzlazni tanki i uzlazni debeli krak. Na debeli krak se nastavlja distalni kanali koji se nalazi u podruju cortexa. Poetni dio distalnog kanalia je macula densa. Distalni kanalii se spajaju i formiraju kortikalni sabirni kanali koji zavija prema medulli i preko prijelaznih cijevi prelazi u medularnu sabirnu cijev. Ove sabirne cijevi i na papilli renis izluuju urin u pelvis renis. Postoje 2 vrste nefrona: 1.kortikalni, 2. jukstamedularni nefroni. Nefron je osnovna morfoloka i funkcionalna jedinica bubrega. Dnevno se izlui oko 180l glomerularnog filtrata. 99% vode se reapsorbira u tubulima te konano izlui 1,5 2l urina. Glomeluralna filtracija: Stvaranje urina poinje filtracijom tekuina iz plazme glomerularnih kapilara u Bowmanovu ahuru kroz glomerularnu membranu, to se naziva glomerularna filtracija. Glomerularna membrana je sastavljena iz 3 sloja: 1. sloj endotelnih stanica kapilara, 2. bazalna membrana kapilara, 3. sloj podocita stanica sa noicama. Iako je deblja od obine kapilarne membrane, glomerularna membrana je propustljivija. Razlog veoj propustljivosti je prisustvo: fenestri (prostori izmeu endotelnih stanica), rahle grae bazalne membrane, intersticijskih pora izmeu noica podocita. Iako je jako propustljiva, glomerularna membrana je i selektivna. Nositelj selektivnosti je veliina pora i proteoglikani bazalne membrane koji su negativno naelektrizirani tako da odbijaju anione, a privlae katione. U glomerularnom filtratu nema proteina. Glomerularna filtracija je proizvod koeficijenta provodljivosti i sila koje djeluju na nivou glomerularne membrane, a koji utjeu na vrijednost glomerularne filtracije. Kroz fenestre ne mogu proi bjelanevine osobito ne one negativnih naboja. Sa oteenjem glomerularne membrane nastaje mogunost prolaska veih molekula u filter. Negativno nabijene bjelanevine prolaze mnogo tee. Glomerularni filtrat odlazi tubulima na preradu, prije svega na reapsorpciju vode, najvei dio reapsorpcije se odvija u Henleovoj petlji. Koliko e se vode reapsorbirati najvie zavisi od ADH koji se lui impulsom iz receptora juxtaglomerularnog aparata.

1. 8. FUNKCIJA BUBREGA FUNKCIJA TUBULA, ODRAVANJE KISELOSTI PUTEM BUBREGA, HENDERSSON HASSELBACH-OVA JEDNAINA. Funkcija tubula: reapsorpcijom u tubulima formira se samo 1% izluenog urina. Kreatin se ne reapsorbira nikako pa moe posluiti kao mjera glomeluralne filtracije. Odravanje kiselosti putem bubrega: bubrezi su organi za ouvanje homeostaze pored ostalih kiselosti krvi, ouvanje kiselosti krvi bubreg ostvaruje reapsorpcijom HCO3 u tubulima. Rezultat se moe vidjeti iz Hendersson Hasselbach-ove jednadbe.

1. 9.

FUNKCIJA BUBREGA AKT MIKCIJE.

Impuls odlazi u sakralni parasimpatikus, potom u koru velikog mozga gdje se donosi voljna odluka. Mikcija poinje kontrakcijom miia, zida vezice urinarie (m.detrussor). Ova kontrakcija je nedovoljna za izbacivanje mokrae te je potrebno poveati intraabdominalni pritisak kontrakcijom kao kod defekacije.

1. 10. FUNKCIJA SRCA SRANI CIKLUS . Srani ciklus predstavlja period izmeu 2 srane kontrakcije, tj. obuhvaa sve promjene voluena i pritiska u tom periodu. U srce krv dolazi gornjom i donjom upljom venom i to u desni atrij. Iz desnog atrija u desni ventrikl, a retrogradni tok sprijeava trikuspidalni zalistak. Kontrakcijom desnog ventrikla krv ide u truncus pulmonalis potom lijevu i desnu arteriju pulmonalis, u plua na oksigenaciju. Oksigenirana krv iz plua putem vene pulmonalis dolazi u lijevi atrij potom u lijevi ventrikl. Sistolom lijevog ventrikla krv odlazi u aortu te u perifernu cirkulaciju. Koronarne arterije polaze neposredno iznad hvatita semilunarnih zalistaka aorte. U sistoli potiskuje semilunarne zaliske prema zidu aorte uu da budu zatvorena. Krajem sistole i poetkom dijastole semilunarni zalisci putuju prema sredini, otvaraju se ua koronarnih arterija pa poetni retrogradni tok krvi u aorti osigurava punjenje koronarnih arterija. Krv dolazi iz gornje i donje uplje vene u desni atrij, potom u desni ventikl, kontrakcijom ventrikla preko trikuspidalnog ua se kree u truncus pulmonalis, a zatim u lijevu i desnu plunu arteriju, u plua na oksigenaciju. Retrogradni tok krvi ka desnom atriju sprjeava triuspidalno ue. Nakon oksigenacije krv se plunih venama doprema u lijevi atrij, zatim u lijevi ventrikl, kontrakcijom lijevog ventrikla krv odlazi u aortu, a potom u sistemsku cirkulaciju. Retrogradni tok krvi ka lijevoj atriju sprjeava bikuspidalno ue. Retrogradni tok krvi od aorte ka lijevom ventriklu sprjeavaju semilunarne zaliske aorte. Sistola: konstantno trajanje (oko 300 milisekundi),s promjenom frekvencije mijenja se trajanje dijastole. Ubrzanjem frekvencije se dijastola skrauje, a usporenjem produuje. Budui da se koronarne ile pune u dijastoli (u poetku), to znaajno ubrzanje frekvencije srca moe imati negativne reperkusije na koronarnu cirkulaciju (to je sutina ergometrijskog testa). Dijastola: predstavlja irenje srca i uveanje volumena sranih upljina. U poetku dijastole krv spontano dolazi iz atrija u upljine ventikla. Samo posljednjih 10% volumena iz atrija se kontrakcijom atrija ubacuje u ventrikl (stoga se dobro tolerira fibrilacija atrija). U dijastoli nastaje relaksacija miofibrila miokarda. To je faza kada ioni Ca treba da iz citoplazme miofibrila (sarkoplazme) treba ponovo da ue u glatki endoplazmatski retikulum. Kretnja se vri nasuprot koncentracijskog gradijenta 1:10 000.

1. 1. FUNKCIJA SRCA REGULACIJA SRANOG RADA, FRANK STARLINGOV ZAKON, AUTONOMNA REGULACIJA SRANOG RADA. Regulacija sranog rada: Niti simpatikusa inerviraju i atrije i ventrikle te ubrzavaju frekvenciju te poveavaju snagu kontrakcije. Niti parasimpatikusa inerviraju samo atrije, ali ne ventrikle tako da usporavaju frekvenciju srca, ali ne smanjuju snagu kontrakcije. Frank Starlingov zakon: Istezanjem miofibrila poveava se snaga srane kontrole ali samo do odreene granice. Istezanje sarkomera do 2,2 mikrona poveava snagu kontrakcije, potom kontrakcija slabi, a sa istezanjem preko 3 mikrona prestaje (potpuno se ''izvuku'' aktinske i miozinske niti pa nema repoklapanja, tj. nema mogunosti spajanja glavice miozina sa aktinom). Istezanjem do 2 mikrona pribliavaju se glavice miozina aktivnim vezujuim mjestima, skrauje se put glavica, racionalizira se utroak energije pa je kontrakcija jaa.

1. 2.

FUNKCIJA SRCA FUNKCIJA SRANIH ZALISTAKA I PAPILARNIH MIIA.

Funkcija sranih zalistaka: TRIKUSPIDALNI ZALISTAK: sprjeava retrogrdni tok krvi iz desnog ventrikla u desni atrij. MITRALNI ZALISTAK: onemoguava retrogradni tok krvi iz lijevog ventrikla u lijevi atrij. SEMILUNARNI ZALISTAK AORTE: sprjeava povrat krvi iz aorte u lijevi ventrikl. SEMILUNARNI ZALISTAK PULMONALNE ARTERIJE: sprjeava povrat krvi iz truncus pulmonalis u desni ventrikl. SEMILUNARNI ZALISCI AORTE: smjeteni su na samom poetku aorte, tokom sistole budu potisnuti ka endotelu aorte, nakon relaksacije ventrikla, tj. poetkom dijastole pokreu se ka sredini aorte te se rubovima spoje sva 3 onemoguavajui retrogradni tok krvi iz aorte u prvi ventrikl. Koronarne arterije polaze od poetnog dijela aorte neposredno uz hvatite semilunarnih zalistaka aorte stoga je protok kroz koronarne arterije prisutan u samom poetnom dijelu dijastole, za razliku od svih drugih arterija koje dobiju krv u sistoli. Na poetku dijastole, nakon zatvaranja semilunarnih zalistaka aorte dio krvi iz aorte se retrogradno pokrene ka valvulama, ali ne moe proi nazad u ventrikle. Ovaj dio toka krvi se primijenjuje na kardidogramu kao incizura karodidograma. Ovakav tok zbivanja je omoguen elastinou zalistaka aorte.

1. 3.

FUNKCIJA SRCA PROVODNI SISTEM SRCA.

Srce radi samostalno, tj.automatski jer ima vlastiti sistem za stvaranje i sprovoenje impulsa, a njega ini sprovodna muskulatura. Sprovodna muskulatura srca ini niz struktura u koje spadaju SA vor, internodalni putevi, AV vor, AV-Hisov snop, lijeva i desna grana snopa te mree Purkinjeovih vlakana. SA vor je smjeten u gornjem lateralnom dijelu desnog atrija ispod i lateralno od ua sinus venosusa. On je normalni predvodnik sranog rada, tj. on stvara impulse za miinu kontrakciju. Jedan od uvjeta samopodraljivosti neke strukture je da membrane u mirovanju budu propusne za Na. Takve su membrane stanica SA vora (pacemaker stanice), a taj ulazak iona NA uzrokuje da miruui membranski potencijal ima neto pozitivniju vrijednost. Kada se ulaskom iona Na dosegne prana vrijednost dolazi do pojave depolarizacije koji uzrokuju spori Na-Ca kanali, a ne brzi Na kanali zbog toga to ova pozitivnija vrijednost MMP-a sprjeava otvaranje brzih Na kanala. SA vor je predvodnik sranog rada zato to: 1. stvara impulse najveom frekvencijom, 60 80 (AV vor stvara impulse manjom frekvencijom, 40 50, znai to je nia struktura, stvara impulse manje frekvencije), 2. stanice SA vora se pre oporave od hiperpolarizacije i poalju novi impuls prije nego to se ostale strukture oporave, 3. kada SA vor poalje impuls to je val depolarizacije koji se proiri du sprovodne muskulature, tako da impulsi iz AV vora i AV snopa ne mogu stvoriti novi podraaj i tada su membrane stanica apsolutno refraktame. Impuls stvoren u stanicama SA vora se iri kroz muskulaturu atrija, a preko 3 intemodalna puta se iri prema AV voru. Vrijeme potrebno za irenje je 0,03 s. AV vor je smjeten u stranjem dijelu atrijumskog septuma s njegove desne strane. Uloga AV

vora je da uspori irenje impulsa. Na taj nain se omoguava da se atrij kontrahira prije ventrikla i na taj nain ubacuje krv u ventrikle prije zatvaranja atrioventrikularnih valvula. Normalno bez kontrakcije atrija u ventrikle ue 75% krvi. Ostatak od 25% se ubacuje kontrakcijom atrija. Ovo zadravanje impulsa traje 0,13 s i posljedica je toga to AV vor grade veoma tanka vlakna izmeu kojih ima vrlo malo pukotinskih spojeva. To uzrokuje da ioni veoma sporo prelaze u stanicu, a na taj nain i podraaj sporije prelazi. Kada impuls ue u AV snop iri se njegovom lijevom i desnom granom te mreom Punkinjerovih niti sve do njihovih zavretaka na unutranjoj strani ventrikularnog miia. Vrijeme potrebno za irenje impulsa od ulaska u AV snop do krajeva Purkinjerovih niti je 0,03 s. Ovako brzo irenje impulsa posljedica je toga to ove strukture prave veoma debela vlakna izmeu kojih ima jako puno pukotinastih spojeva. Impuls od unutranje do vanjske povrine ventrikularnog miia pree za dodatnih 0,03 s, tako da je ukupno trajanje prenoenja impulsa od SA vora do vanjske povrine ventrikularnog miia 0,22 s. Svaki predvodnik izvan SA vora se naziva ektopini predvodnik.

1. 4.

VENSKA I LIMFNA CIRKULACIJA.

Venska cirkulacija: 70% dopremljene krvi u tkiva odlazi venama. Po dvije vene prate svaku arteriju (duboke vene), preostale vene se prostiru u tkivima i pod koom. Izmeu subkutanih vena i dubokih vena postoje komunikacije, performantne vene. Da bi se sprijeio retrogradni tok krvi kroz vene na unutranjoj strani zidova postoje valvule. U venama krv tee suprotno od smjera u arterijama. Uloga vena je: vraaju krv u srce, svojom kontrakcijom mogu potiskivati krv prema srcu, uestvuju u preraspodjeli krvi u organizmu, slue kao rezervoar krvi. Sva krv putem vena odlazi u desni atrij, a pritisak koji vlada u desnom atriju je centralni venski pritisak pri emu u razliitim stanjima moe doi do poveanja ili smanjenja pritiska. Velike vene koje ulaze u grudnu upljinu su djelomino komprimirane. Zbog toga je u njima neto vei otpor kretanja krvi, pa je i pritisak neto vei nego u desnom atriju. Limfna cirkulacija: Od ukupno 100% volumena arterijske krvi u periferno tkivo venama se vraa 70%. Preostalih 30% tvori limfa. Limfa ima tanke krvne ile samo endotel i bazalnu membranu. Ulijeva se u regionalne limfne vorove, potom se najvei dio limfe ulijeva u ductus toracikus, veliku limfnu ilu smjetenu u toraksu, desno od kimenih prljena. Ductus toracikus se ulijeva na mjestu gdje gornja i donja uplja vena pristupaju desnoj komori. Manji dio limfe ulijeva se u druge vene. Limfni sustav predstavlja dodatni put kojim se tekuina vraa u cirkulaciju. Iako je to mala koliina tekuine, ona je vana jer se putem limfe u cirkulaciju vraaju proteini. Limfa iz donjih dijelova tijela ide putem ductus thoracikusa, koji se ulijeva u vensku cirkulaciju, izmeu ua vene subclavis i vene jugularis intemae. Takoer, limfa iz lijeve polovine glave i vrata i lijeve ruke, ide putem ductus thoracikusa. U ductus limphaticus dexter ide limfa iz desne polovine glave i vrata, desne ruke i desnog hernithoraxa. Uloge limfe: apsorbira hranjive tvari iz digestivnog trakta, prije svega lipidi, iz organizma se uklanjaju bakterije i drugi tetni faktori koji se limfom donose do limfnih vorova gdje se unitavaju. Glavne funkcije limfnog sistema su: odravanje pritiska u intersticijskoj tekuini, odravanje koncentracije proteina u intersticijskoj tekuini, odravanje volumena intersticijske tekuine.

1. 5.

FUNKCIJA LIJEZDA S UNUTRANJIM LUENJEM, FEED BACK MEHANIZAM.

Funkcija lijezda s unutranjim luenjem: lue hormone direktno u krv, hormoni su vrlo moni pri niskim koncentracijama. Koordinaciju obavlja hipofiza koja je smjetena u seli turciki sfenoidalne kosti. Peteljkom je vezana za hipotalamus. Od hipotalamusa uz peteljku rema hipofizi smjeten je venski hipotalamusni-hipofizni portalni krvotok. Hipotalamus lui oslobaajui hormone koji putuju portalnim krvotokom do hipofize, obezbjeujue luenje hormona. Hormoni hipofize putem krvi odlaze do drugim endokrinih lijezda stimulirajui ih na funkciju. Od hipotalamusa se lui ADH i oksidocin koji portalnim krvotokom dolaze u neurohipofizu, a ostale u krv. Oksidocin kontrahira miie kod poroda.

Feed back mehanizam (povratna sprega): moe biti pozitivna i negativna. Kod pozitivne se povienjem jedne supstance povisuje i druga (pritiskom glavice ploda tokom poroda na crvikss pojaava kontrakciju uterusa,to vei pritisak, to vea kontrakcija). Kod negativne se s poveanjem nivoa hormona ili poveanjem njegovog uinka smanjuje sekrecija njegovog stimulatora (s povienjem piroksina u krvi smanjuje se koliina TSH).

1. 6. KOORDINACIJA LIJEZDA S UNUTRANJIM LUENJEM FUNKCIJA HIPOFIZE I HIPOTALAMUSA. Koordinacija lijezda s unutranjim luenjem: Koordinaciju obavlja hipofiza koja je smjetena u selli turciki sfenoidalne kosti. Peteljkom je vezana za hipotalamus. Od hipotalamusa uz peteljku rema hipofizi smjeten je venski hipotalamusni-hipofizni portalni krvotok. Hipotalamus lui oslobaajui hormone koji putuju portalnim krvotokom do hipofize, obezbjeujue luenje hormona. Hormoni hipofize putem krvi odlaze do drugim endokrinih lijezda stimulirajui ih na funkciju. Od hipotalamusa se lui ADH i oksidocin koji portalnim krvotokom dolaze u neurohipofizu, a ostale u krv. Oksidocin kontrahira miie kod poroda. Funkcija hipofize: koordinira rad velikog broja lijezda: titne lijezde, kore nadbubrega, sri nadbubrega, jajnika (testisa), melanocita. Funkcija hipotalamusa: nadzire veinu vegetativnih, endokrinih funkcija organizma, te mnoge oblike emocionalnog ponaanja. Uestvuje u regulaciji arterijskog pritiska, tjelesne temperature, osmolarnosti tjelesnih tekuina, stepena kontrakcije materice, izluivanju mlijeka iz mlijene lijezde, kontroli mnogih emocionalnih poriva: bijes, strah, spolni porivi...

1. 7.

FUNKCIJE KRVI, KRVNI ELEMENTI, HEMOSTAZA I KOAGULACIJA KRVI.

Funkcije krvi: primarne transport, razmjena plinova i hranjivih materija, sekundarne imunitet, termoregulacija, vodeno elektrolitni balans, pH ravnotea Krvni elementi: crvena krvna zrnca (eritrociti), bijele krvne stanice (leukociti), krvne ploice (trombociti). ERITROCITI: transport kisika iz plua, a CO2 nazad u plua, nemaju jezgru, veliine su 79 mikrona, normalno ive 120 dana, sadri protein hemoglobin, nastaju u kotanoj sri. Hemoglobin je glavni sastojak u eritrocitu kome je glavna uloga da prenosi kisik iz plua, a vraa CO2. Hemoglobin ima 4 molekule kisika. Retikulociti su mladi eritrociti tek osloboeni iz kotane sri. Eritrociti se recikliraju u slezeni i jetri (''grob eritrocita). Nakon formiranja u kotanoj sri, eritrociti izlaze u perifernu krv gdje obavljaju funkciju. U tkivu slezene eritrociti se provjeravaju na grau i funkcionalnost te se jo uvijek dobri eritrociti vraaju u cirkulaciju, a oteeni fagocitiraju. Globin i eljezo recikliraju, a od HEMa u jetri nastaje una kiselina. LEUKOCITI: borci protiv infekcija (fagocitoza), ameboidno kretanje, ulaze i izlaze iz krvnih sudova, nastaju u kotanoj sri. Limfociti nastaju u kotanoj sri, imaju sposobnost reagiranja na sve antigene, tkivne podudarnosti ljudske vrste da se ne bi desila neeljena imunoloka reakcija. Svi limfociti prolaze kroz timus (grudnu lijezdu) gdje se uklanjaju svi limfociti koji bi potencijalno mogli reagirati na vlastito tkivo. T limfociti uestvuju u staninoj imunosti, obrani od virusa i tumorskog rasta. B limfociti sazrijevaju u plazma stanice koji lui antitijela za obranu od bakterija. TROMBOCITI: veliina 2 do 4 mikrona, spreavaju krvarenje, pomau pri stvaranju krvnog ugruka, nastaju u kotanoj sri. Imaju tri zone: periferna zona, sol-gel zona (hijalomer), centralna zona (granulomer). Hemostaza: vazokonstrikcija, agregacija trombocita, koagulacija predstavlja formiranje fibrinske mreice, u prostore fibrinske mreice u poetku su smjeteni eritrociti, neto kasnije se mreica retrahira (skupi) eritrocite pa nastaje bijeli tromb.

Hemostaza oznaava proces zaustavljanja krvarenja iz oteenog krvnog suda. Odgovor tijela na oteenje krvnih sudova i krvarenje. Ukljuuje koordinirani uinak oteenog krvnog suda, trombocita i brojnih faktora zgruavanja koji rezultira stvaranjem krvnog ugruka i zaustavljanjem krvarenja. Moe biti: prirodna-fizioloka i kirurka. Prirodna hemostaza se odvija kroz nekoliko faza u kojima je cilj zaustaviti krvarenje: vaskularna faza (spazam krvne ile), trombocitna faza (formiranje trombocitnog epa), faza koagulacije (stvaranje krvnog ugruka), urastanje veziva u krvni ugruak. Koagulacija krvi: vanjski put koagulacije i unutranji put koagulacije. UNUTRANJI PUT: u lumenu krne ile, dui, pokree se oteenjem zida krvne ile, svako oteenje inducira stvaranje upalnih medijatora (upalna reakcija). Na oteenom tkivu nastaje kininogen velike molekulske mase koji djeluje kao enzim, aktivna prekalikrein u kalikrein koji potom aktivira 12. faktor u aktivni. Faktori se oznaavaju rimskim brojevima, a njihove aktivne forme s indeksom A. VANJSKI PUT: izvan krvne ile. PRIRODNA ANTIKOAGULACIJA: organizam mora obezbjediti inhibiciju koagulacije to se ini prirodno, tendencija koagulacije i antikoagulacije je u stabilnoj ravnotei, prirodni antioagulansi su plazmin (koji razlae gotov fibril) i prirodni heparin. Koagulacija se moe aktivirati vanjskim i unutranjim sistemom koagulacije, pri emu inaktivni enzimi prelaze u aktivne forme. Faktori koagulacije su proteini u plazmi, veina ih se stvara u jetri, uz prisutstvo vitamina K. Po funkciji su veina protoenzimi koji se aktiviraju kaskadno reakcijama vanjskog i unutranjeg puta. Vanjski put se aktivira mnogo bre pa u sluaju teke povrede do zgruavanja krvi moe doi za samo 15 sek. Unutranjem sistemu potrebno je par min. (1-6 min.) da dovede do koagulacije. FAKTORI KOAGULACIJE: fibrinogen, protrombin, ioni kalcija, proakcelerin, prokonvertin, trombociti.

1. 1. FUNKCIJE CENTRALNOG NERVNOG SISTEMA FUNKCIJE KORE VELIKOG MOZGA, FUNKCIONALNA GRAA KORE VELIKOG MOZGA. Funkcije kore velikog mozga: potrebna za pokretanje voljne motorne aktivnosti, omoguava pokrete za stav tijela, fiksacijske pokrete pojedinih dijelova tijela, izvoenje preciznih pokreta (podruje za lice, usne, aka, palac). Odgovorna je za bazalni tonus muskulature tijela u gelini. Tonus miia je kompletno koordiniran funkcijom mozga. Bazalni tonus muskulature je preduvjet za racionalnu miinu kontrakciju. Funkcionalna graa kore velikog mozga: primarna motorna kora, premotorno podruje i suplementarno motorno podruje.PRIMARNA: nalazi se u precentralnom girusu ispred sulcus centralisa.PREMOTORNO: nalazi se neposredno ispred primarne motorne kore. SUPLEMENTARNO: nalazi se neposredno iznad i ispred premotornog podruja, djeluje zajedno sa premotorikim podrujem.

1. 2.

FUNKCIJA AUTONOMNOG NERVNOG SISTEMA SIMPATIKUS I PARASIMPATIKUS.

Simpatikus: aktivirajui, priprema organizam na aktivnost (poveava frekvenciju i snagu srane kontrakcije, poveava krvni pritisak..), sastoji se od nervnih centara, autonomnih ganglija i perifernih vlakana. Nervni centri su smjeteni u sivoj masi kimene modine. Preganglijska vlakna su holinergika (lue acetilholin), dok su postganglijska adrenergika (lue noradrenalin). Parasimpatikus: ima smirujue djelovanje na brojne funkcije organizma omoguuje stanje organizma poznato kao varenje ili odmaranje. Sastoji se od nervnih centara, autonomnih ganglija i perifernih nervnih vlakana. I preganglijska i postganglijska vlakna su holinergika. 75-90% parasimpatikih vlakna ide n. vagusom koji inervira cijelo torakalno i abdominalno podruje.

1. 3.

PROBAVA AKT GUTANJA.

Nakon ulaenja i razmekivanja formira se kuglica zalogaja koja se sinonim pokretom miia, obraza i jezika potiskuje na korijen jezika. Potom se nepani lukovi kreu lateralno, meko nepce putuje prema gore zatvarajui hoane (nosni otvori koji su pozadi), daljim grenjem jezika zalogaj klizi preko korijena jezika u mezopharings istovremeno se gre miii pharinxa podiui larings prema gore, istovremeno epiglotis putuje dole zatvarajui ulaz u larings, tj. sprjeava kretnju zalogaja u dine putove.

1. 4.

PROBAVA SEKRECIJA, VARENJE I APSORPCIJA U PROBAVNOM TRAKTU.

Apsorpcija u tankom crijevu: potrebni su odgovarajui enzimi, po sredini crijevne resice prisutan je vei limfni sud kroz koji se apsorbira masnoa. Limfa ide do ductus toracikusa pa se ulijeva na pripojitu upljih vena.

1. 5.

PROBAVA AKT DEFEKACIJE.

Akt defekacije ima dvije faze: voljna i nevoljna faza. Osjeaj nastaje punoom rektuma, senzitivne niti dolaze u sakralni parasimpatikus. Nakon podraaja za defekaciju donosi se odluka o voljnoj fazi. Podraaj dolazi u koru velikog mozga gdje se donosi voljna odluka. Defekacija poinje kontrakcijom colum descendensa i sigme te propurzijom sadraja rektuma. Ova kretnja je nedovoljna za pranjenje te je potrebno poveati intraabdominalni tlak, izvriti spoljani pritisak na colum. To se ostvaruje: kontrakcijom dijafragme, kontrakcijom mm. recti abdominlis, mm. obliqus abdominis.

1. 6.

JETRA FIZIOLOKE ULOGE.

Fizioloke uloge: hematopoetska funkcija u embrionalno vrijeme, metabolika (proteini sinteza aluminija, sinteza faktora koagulacije, ugljeni hidrati sinteza i razlaganje glikogena, sinteza aminoeera, glukoneogeneza, lipidi sinteza i razlaganje kolesterola, sinteza i razlaganje triglicerida i fosfolipida), detoksikacijska uloga jetre (razlaganje unih boja nastalih raspadom eritrocita, razlaganje lijekova, sinteza ure od amonijaka). Histoloki jetra se sastoji od heksagonalnih tvorevina ( jetreni renji). Vena porte i limfa dolaze na spojanje granice renjia potom difuzijom prelaze u intersticij i hepatocite. Hepatociti obrauju supstance koje su pridole venom porte. Ujedno razlau razgradne produkte i lijekove. Ono to je nepotrebno organizmu prosljeuju u une kanale, a krv se prikuplja u centralnu venu renjia ile potom okrutnjavaju i tvore venu hepaticu. Fizioloka uloga bubrega je odravanje homeostaze ukupnog volumena tjelesne tekuine: odravanje iona NaHCl, endokrina funkcija, odrava arterijski krvni tlak, odrava kiselost krvi, izluuje terminalne produkte metabolizma. VJEBE 1. 1. MEMBRANSKI POTENCIJAL MIROVANJA AKCIONI POTENCIJAL.

Postojanje polarizacije st. membrane u mirovanju je preduvjet za prijem, prijenos podraaja i odgovor stanice na njega. U stanju mirovanja u stanica razdraljivih, ekscitabilnih tkiva, postoji prirodni ili mirujui membranski potencijal (MMP). Polarizacija st. membrane, koja je u osnovi MMP, je razlika potencijala izmeu intra i ekstracelularne povrine st. membrane. St. membrana je sa unutranje strane elektronegativna, a sa vanjske strane elektropozitivna. Unutranja strana je elektronegativna zbog nagomilavanja negativno nabijenih estica. Vanjska strana je elektropozitivna zbg nagomilavanja pozitivno nabijenih estica. Po odgovoru MMP se oznaava negativnim predznakom. Vrijednost mu

zavisi od vrste organizma i vrste stanica. Uzroci nastanka MMP-a su: semipermeabilnost membrane, razlika u koncentraciji iona na st. membrani koncentracioni gradijent.

1. 2.

SPIROMETRIJA TEHNIKA IZVOENJA.

Spirometrija je metoda kojom se odreuje volumen udahnutog odnosno izdahnutog zraka pomou sprave spirometra. Postoje statika i dinamika spirometrija kojima registriramo plune volumene i plune kapacitete. Analizom brzina protoka zraka mogu se utvrditi razna stanja plua poput astme, cistine fibroze, KOPB (kronino opstruktivna bolest plua). Spirometrija se izvodi na slijedei nain: pacijent maksimalno udahne zrak iz okoline, a zatim najbre to moe i do kraja izdahne zrak iz plua u aparat. Pritom je vano pridravati se lijenikih uputa za izvoenje pretrage jer je suradnja pacijenta i pravilna tehnika izvoenja nuna za pravilnu interpretaciju nalaza. Radi vee tonosti, testiranje se izvodi vie (tri) uta za redom. Posebna priprema prije pretrage nije potrebna.

1. 3.

SPIROMETRIJA RESPIRATORNI PROTOCI I VOLUMENI.

Pluni volumeni: respiratorni (Tidalov) volumen RV volumen zraka koji se udie i izdie prilikom normalnog disanja, prosjeno iznosi 500 ml, inspiratorni rezervni volumen IRV koliina zraka koja se jo moe udahnuti nakon normalnog udisaja, prosjeno 3000ml, ekspiratorni rezervni volumen ERV koliina zraka koja se moe izdahnuti nakon normalnog izdisaja, prosjeno 1100ml, rezidualni volumen RV koliina zraka koja ostaje u pluima.

1. 4.

ELEKTROKARDIOGRAM TEHNIKA SNIMANJA.

Kad impuls prolazi kroz srce, javlja se razlika potencijala izmeu razdraenih i jo nerazdraanih dijelova srca. Ravna linija na EKG-u se registrira u vrijeme kada na sranom miiu ne postoji razlika potencijala. U odnosu na nju svi otkloni prema gore su oznaeni kao pozitivni, a prema dole ako negativni. Na EKG-u se opisuju valovi, zupci, segmenti i intervali. EKG je metoda dijagnostike raznih sranih oboljenja gdje se pomou prikazane krivulje i odreenih osilacija moe odrediti produkcija elektrinih potencijala koje miokard stvara svojim metabolizmom i na taj nain dijagnosticirati pojedina srana oboljenja. Pacijent lei na leima, tipaljke u boji: uta (lijevo doruje), crvena (desno doruje), crna (desna noga), zelena (lijeva noga) se gelom fiksiraju na navedena podruja (snimanje prvih 6 odvoda EKG), a fiksiranjem 6 pumpica na prednju stranu grudnog koa, registriraju se 6 prekordijalnih odvoda.

1. 5.

FUNKCIONALNO ISPITIVANJE SRCA ERGOMETRIJA.

Ergometrija je neinvazivna kardioloka pretraga kojom se na posredan nain ispituje stanje i funkcionalna sposobnost krvnih ila koje krvlju opskrbljuju srani mii. Nakon to se u garderobi skinete do pojasa, na prsa se nalijepe elektrode za stalno snimanje EKG-a, a na nadlakticu se stavlja maneta tlakomjera.

1. 6.

ANALIZA FUNKCIJE SRCA, SRANIH UPLJINA I ZALISTAKA EHOKARDIOGRAFIJA.

Ehokardiografija ili ultrazvuk srca je neinvazivna metoda pregleda srca, kojim se dobije slikovna informacija o najznaajnijim sranim strukturama. Izvodi se tako da se ultrazvuna sonda u ruci

doktora prislanja na lijevu stranu grudnog koa pacijenta na vie mjesta. Zahvaljujui odailjanju i odbijanju ultrazvunih valova kroz tkiva u grudnom kou, elektronskim sklopovima u aparatu, na ekranu aparata dobija se slika srca. Pacijent se pri ultrazvunom pregledu lei na lijevom boku sa lijevom rukom savijenom ispod glave, a desnom oputenom niz desni bok. Sonda se postavlja i u udubinu iznad grudne kosti i u liicu, ispod rebarnih lukova. U ove dvije pozicije pacijent lei na leima s nogama savijenim u koljenima i glavom okrenutom ulijevo.

1. 7.

MJERENJE KRVNOG TLAKA.

Prije mjerenja potrebno se umiriti pet minuta. Neposredno prije mjerenja ne smije se puiti ni piti alkohol. Krvni tlak se mjeri u sjedeem poloaju. U toku mjerenja ruka mora biti oslonjena na podlogu, a miii oputeni. Tlak se mjeri dva puta na svakoj ruci s razmakom od minute, a zatim se izrauna srednja vrijednost. Pri mjerenju krvnog tlaka odreuju se vrijednosti sistolikog i dijastolikog arterijskog tlaka.

1. 8.

ANALIZA URINA.

Analiza urina je jedna od korisnijih metoda iji rezultati mogu dati osnovne informacije o stanju metabolizma i o stanju genitalno urinarnog sistema. Rutinski pregled mokrae je jedna od osnovnih laboratorijskih analiza. Svaki takav pregled sastoji se od 3 dijela: opis fizikih i fiziko kemijskih karakteristika mokrae (izgled, boja, miris, reakcija i specifina teina), kemijska analiza (najee su analize na proteine, eer, ketonska tijela, urobilinogen, bilirubin i nitrite), pregled mokranog sedimenta (mikroskopski pregled taloga koji se dobije nakon to se mokraa centrifugira). Prvi jutarnji urin se uzima u sterilnu posudu pri emu je neophodna odgovarajua higijena pacijenta i uzima se ne prvi, ve drugi mlaz prve jutarnje mokrae. IZGLED URINA: normalno-bistar izgled, a zamuen urin ukazuje na povean broj leukocita, kao i na gljivice, bakterije, sluz i sve druge elemente koji se mogu nai u sedimentu urina. BOJA: normalno-uta boja. Boja moe varirati u zavisnosti od unijete koliine tekuine-od svijetlo ute do tamno ute, a na nju utjeu i poveana tjelesna temperatura, znojenje, povraanje, projev. Tamnosmei urin ukazuje na poveanje bilirubina, to je najee znak oteenja jetre, odnosno pojave utice. Crveni urin ukazuje na prisutstvo hemoglobina, to najee ukazuje na oteenje bubrega, zbog koga se u urinu javlja krv, ali i na razne procese kao to su oteenje mokranih kanala. REAKCIJA: normalno-kisela reakcija, pH se kree izmeu 5 i 6. Alkalna reakcija najee ukazuje na bakterijsku infekciju. GUSTOA: varira u zavisnosti od unijete tekuine i sposobnosti bubrega da koncentrira urin. Poveana gustoa moe biti znak dijabetesa, hipertenzije, oteenja bubrega. Sniena gustoa je najee kod poveanog izluivanja urina. PROTEINI: normalno-negativni. Mogu biti pozitivni uslijed poveane fizike aktivnosti ili u trudnoi. GLUKOZA: normalno-negativna. Pozitivan rezultat glukoze je najei kod dijabetiara. ACETON: normalnonegativan. Pozitivan kod dijabetiara. BILIRUBIN: normalno-negativan. UROBILINOGEN: normalnonegativan. Pozitivni rezultati mogu biti znak oteenja jetre ili ui. NITRITI: normalno-negativni. Pozitivni nalaz je indikator prisutstva bakterija u urinarnom traktu. ERITROCITI: normalno-negativni ili ih ima jako malo, 1 ili 2 u vidnom mikroskopskom polju. Nalaz u mokrai moe upuivati na poremeaj u funkcioniranju bubrega ili mokranih putova i na mogui mokrani kamenac. SVJEI ERITROCITI: normalno-negativni. Pozitivni su najee znak skoro preleane infekcije ili kronine bolesti bubrega. LEUKOCITI: normalno-do 5. Nalaze su u sedimentu mokrae kada se radi o postojanju zapaljenskog procesa i infekciji. Obino se javlja i povean broj bakterija, pa se preporua uraditi i urinokulturu. CILINDRI: normalno-negativni. Pozitivan nalaz upuuje na kronino bubreno oboljenje. EPITELNE PLOASTE STANICE: normalno-malo. Njihova pojava u urinu u bilo kojem obimu nema vei

dijagnostiki znaaj. EPITELNE OKRUGLE STANICE: normalno-negativne. Pozitivan nalaz ukazuje najee na oteenje bubrega. 1. 1. FUNKCIONALNI TESTOVI URINA, KLIRENS KREATININA, BIURETT.

Bubreni klirens: predstavlja koliinu krvi koja se oisti od neke supstance, tj. predstavlja broj ml plazme koji se oisti od neke supstance u jedinici vremena pri prolasku kroz bubrege. Jako je dobar pokazatelj za izraunavanje veliine glomerularne filtracije, bubrenog protoka krvi sekrecijske funkcije bubrega itd. Klirens neke supstance se izraunava po formuli: Cs = Us x V / Ps. Klirens kreatinin je broj mililitara krvi koji se u 1 min. oisti od kreatinina. Tubuli reapsorbiraju vodu i veinu tvari. Ujedno vre sekreciju nekih iona, najvie H (vodika), Bubrezi reapsorbiraju bikarbonat (HCO3) te na taj nain uestvuju u ouvanju kiselosti krvi. BIURETT: tom reakcijom moemo dokazati proteine

1. 2.

PERIFERNI RAZMAZ KRVI.

Pravljenje razmaza periferne krvi dobivaju se podaci o izgledu, veliini i drugim osobitostima stanica te se odreuje leukocitna formula.

1. 3.

KRVNE GRUPE ABO SISTEM.

Na eritrocitima ABO sistema se nalaze 2 vrste antigena: aglutinogen A i aglutinogen B. Opisujemo 4 krvne grupe: A, B, AB, 0. U krvi jedne osobe ne mogu se nai istodobno antitijelo i antigen. 0 KRVNA GRUPA: nemaju aglutinogene na eritrocitima, a u krvnoj plazmi imaju oba aglutinina. Poto nemaj antigene ove osobe su univerzalni davaoci, a krv mogu primati samo od svoje krvne grupe. A KRVNA GRUPA: na eritrocitima imaju aglutinogen A, a u plazmi aglutinin anti B. prima krv od svoje i 0 krvne grupe, a daju krv svojoj i AB krvnoj grupi. B KRVNA GRUPA: na eritrocitima imaju aglutiongen A, a u plazmi aglutinin anti B. Primaju krv od svoje i 0 grupe, a daju svojoj i AB grupi. AB KRVNA GRUPA: imaju oba aglutiongena i A i B, dok u plazmi nemaju aglutinine. Oni su univerzalni primaoci jer nemaju antitijela, a daju samo svojoj krvnoj grupi.

1. 4.

KRVNE GRUPE RH SISTEM.

Eritrociti mogu sadravati antigene koji se oznaavaju kao Rh faktor. Prvi kod koga je otkriven bio je majmun. Rh sistem ima 6 antigena: C, c, D, d, E, e gdje najveu ekspresivnost pokazuje antigen D. Razlika izmeu Rh antigena i antigena A i B je u tome to tek vea koliina unijetih Rh antigena dovodi do stvaranja Rh antitijela u plazmi primaoca, dok su antitijela anti A i anti B stalno u njoj prisutna. Krv Rh osobe sadri Rh antigen (D antigen), dok je u Rh krv bez tog antigena.