Professional Documents
Culture Documents
No medio dunha grave crise econmica, provocada en grande medida polos excesos do mundo financeiro, hai cada vez mis persoas que se preguntan que fan os bancos e as caixas cos seus aforros. Fronte a isto, a banca tica unha opcin a ter moi en conta. Un artigo de Andrs Villena.
4. O FRACASO DO EURO
Nunca na historia do capitalismo existiu unha moeda sen un Estado que sirva como rbitro dos flutuantes intereses dos grupos econmicos. Crear unha moeda nica, como o euro, para varios Estados implica un grao de unin poltica que Europa est lonxe, moi lonxe de acadar. Escribe o economista portugus Ricardo Coelho.
nmERO 42
SUPLEMENTO HORIZONTAL
ALTERMUNDO PUBLCASE EN GALICIA HOXE O DERRADEIRO DOMINGO DE CADA MES
spaa, Portugal, Romana, Islandia, Reino Unido... e sobre todo Francia e Grecia. A acrpole xa viu seis folgas xerais. En Reykjavic nace un movemento civil contra a banca. Francia, na que a mocidade decidiu tomar partido, seguir con mobilizacins a pesar da aprobacin no Senado da reforma das pensins. A clase poltica permanece cega. E xorda. Mentres os plans de axustamento do FMI mallan nas clases sociais mis febles, nin unha soa medida de calado corta as s dos banqueiros, especuladores e polticos, dspotas e incapaces. Dcadas de conquistas sociais son soterradas coa impunidade que deron as urnas. Os ricos son cada da mis ricos [px. 2] e o capitalismo muda en antnimo de democracia [pxs. 6 e 7], criminalizando a quen o cuestiona [px. 12]. En colaboracin co xornal LHumanit, publicamos as opinins de Oliver Besancenot, lder do Novo Partido Anticapitalista francs, e de Ignacio Ramonet, que ve a necesidade dunha rebelin a nivel continental [pxs. 8 e 9]. As folgas, as protestas e as manisfestacins comezan a mudar na nica sada lextima para os pobos.
Altermundo EIVAS
SUPLEMENTO HORIZONTAL
A crise econmica fai que os ricos sexan cada vez mis ricos e estean a gaar unha guerra de clases en toda regra
Os estudos sobre a pobreza e os pobres son moi abundantes. Os estudos sobre a riqueza e os ricos non son tan profusos. Departamentos de socioloxa, de filosofa poltica ou de economa de calquera facultade do mundo, revistas acadmicas de ciencias sociais, multitude de gobernos, institutos estatsticos, moitos concellos, xornais, organismos internacionais... producen cantidades formidbeis de informes, estudos, teses doutorais, estatsticas e artigos sobre os mis incrbeis aspectos da pobreza. Algns at son bos e tiles. A coecida publicista e activista de ATTAC Susan George describe a situacin con non pouca sorna: os pobres? que coman investigacins! Os ricos estn mis a cuberto de inoportunas investigacins que expoan de xeito ben documentado as cada vez maiores desigualdades actualmente existentes no mundo posibilitadas e fomentadas polo deseo poltico e econmico das nosas sociedades. Desigualdades que se estn a incrementar como consecuencia da tremenda ofensiva lanzada ao longo dos ltimos meses contra as condicins sociais das clases traballadoras; unha guerra de clases implacbel. Xa se disfracen de imposibilidade de facer outras polticas diferentes, xa de realismo econmico (sic), ou at de poltica de esquerdas (no colmo do delirio), as polticas econmicas deseadas nestas postremeiras semanas son para beneficio dos ricos e, como lxica contraparte, para espolio e desgraza dos pobres e as clases traballadoras. As que, ante os poucos datos sobre os ricos, os documentos como os que publican anualmente Merryll-Lynch e Capgemini sobre a riqueza e os seus detentadores teen un indiscutbel interese para coecer como van evolucionando as cousas nese punto. Merryll-Lynch unha empresa moi coecida que fai dous anos foi adquirida polo Bank of America por 44.000 millns de dlares; Capgemini, non tan con tanta sona como a anterior, unha empresa con mis de 90.000 empregados no mundo e cuns ingresos globais manifestos de 8.400 millns de euros no 2009 que se dedica, segundo declara ela mesma, provisin de servizos de consultora, tecnoloxa e outsourcing. Merryll-Lynch e Capgemini traballan para os ricos. Non pode estraar que queiran coecer ben o obxecto principal dos seus negocios. E para iso realizan uns informes anuais sobre o estado dos ricos e das sas riquezas que achegan datos de insdiscutbel interese. O ltimo informe dispobel o recentemente publicado do ano 2010 que achega datos do 2009 e anos anteriores. Tamn se editou un informe dedicado s aos ricos da rexin Asia-Pacfico. Os datos que a continuacin se expoen estn obtidos destes dous informes e do informe global de 2009.[1] Os informes de MerryllLynch e Capgemini establecen unhas definicins sobre os ricos dos que van informar. A uns desgnaos por HNWI pola siglas de High Net Worth Individuals ( dicir, individuos de valor neto elevado), a outros os chama UHNWI (a U vai por ultra). Os primeiros son os que teen activos superiores ao milln de dlares, entre os que non contabilizan a primeira residencia, os bens consumbeis, os bens coleccionbeis e os bens de consumo duradeiro. dicir, trtase de avaliar nestes informes o que estes ricos teen como efectivo e activos doada e rapidamente convertbeis en lquido. Para os segundos, os UHNWI ou Ultra-HNWI, vale a mesma definicin, pero subindo o nivel a 30 millns de dlares. Segundo as definicins expostas, queda claro que se trata de persoas cunha riqueza efectiva superior, como quedara reflectido se se engadisen os bens non contabilizados s cantidades respectivas dun e 30 millns de dlares. A partir das mencionadas estipulacins Merryll-Lynch e Capgemini, no mundo haba 8,8 millns de HNWI no ano 2005, aumentaron a 9,5 no ano seguinte e anda o fixeron at 10,1 millns no ano 2007. No 2008, co estoupido da crise econmica, o nmero de HNWI volveu aproximadamente aos mesmos niveis de 2005, con 8,6 millns en todo o mundo. Pero xa en 2009 a cifra alcanzada era de 10 millns, case o mesmo nivel do ano 2007, anterior crise. A riqueza conxunta de todos os HNWI do mundo foi, nestes mesmos anos, de 33,4 billns (si, trillion en ingls de Estados Unidos) de dlares no 2005, 37,2 no 2006, 40,7 no 2007, para baixar ata os 32,8 no 2008. E para volver subir en plena crise do ano 2009 a 39 billns. Para tomar na sa xusta proporcin as cantidades das que estamos a falar bo ser considerar que equivalen aproximadamente a 3 veces o PIB de Estados Unidos. E entre 30 e 40 veces, segundo o ano, ao PIB do Reino de Espaa. Francamente espectacular. ro de momento, podemos esperar de forma razobel que, logo dalgn primeiro atranco, iralles fantasticamente. Dous puntos de apoio desta afirmacin son os seguintes. En primeiro lugar, a propia previsin que fan Capgemini e Merryll-Lynch que no ano 2013 os HNWI lograrn acumular unhas fortunas lembremos que, para o clculo das mesmas, non se contabilizan a primeira residencia, os bens consumbeis, os bens coleccionbesi e os bens de consumo duradeiro da orde de 48,5 billns de dlares! Multiplicarn, de cumprirse a previsin de Capgemini e Merryll-Lynch, a fortuna que dispuan globalmente no 2008 por case o 60%, en cinco anos. De momento, o 2009 foilles mis que ben. O segundo punto de apoio da nosa afirmacin achgao o anteriormente citado informe de 2010 dedicado exclusivamente aos ricos da rexin Asia-Pacfico. Os datos mis interesantes deste informe desvelan que xa no 2009 os niveis da riqueza acumulada polos HNWI da rexin, volvan tamn aos niveis de 2007, anterior crise. dicir, os HNWI creceron no 2009 exactamente un 25,8% e a sa riqueza conxunta un 30,9% respecto ao ano anterior. Xapn concentraba no 2009 o 54,6% de todos os HNWI da rexin e o 40,3% da riqueza dos mesmos. A conclusin do informe de Capgemini e Merryll-Lynch : Ao redor do planeta, a creacin de HNWI e de riqueza depende moi estreitamente do xito de cada pas na xestin da incipiente recuperacin econmica... e dos desafos globais nas condicins financeiras. O que ten por condicin, posto en palabras mis directas, servirse da crise bancaria xerada por prstamos inmobiliarios de mala calidade e pola morosidade, non por uns custos laborais altos como ocasin para cambiar as leis e permitir que as empresas privadas e os entes pblicos poidan despedir de barato e mis discrecionalmente aos traballadores, as como reducir as pensins e o gasto social a fin de pagar mis aos bancos. [2] Unha guerra de clases en toda regra.
DANIEL RAVENTS Profesor da Facultade de Economa e Empresa da Universidade de Barcelona, membro do Comit de Redaccin de SINPERMISO e presidente da Rede Renda Bsica. O seu ltimo libro Las condiciones materiales de la libertad (El Viejo Topo, 2007).
O selecto grupo dos UltraHNWI estaba formado no ano 2009 por s 93.100 persoas en todo o planeta. Aproximadamente unha de cada 75.000 persoas que no mundo existe un UltraHNWI. E, dato interesante, a riqueza que concentraban era do 35,5% da acaparada por todos os HNWI, mentres que s representaban o 0,9% dos mesmos. dicir, estes 93.100 campins mundiais da riqueza posuan uns activos de mis de 13.845.000.000.000 de dlares. O que representa unha cantidade similar ao PIB de toda a Unin Europea.
Entre Estados Unidos (con case 2,9 millns), Xapn (con case 1,7 millns) e Alemaa (con 861.000), concentran o 53,5% de todos os HNWI do mundo do ltimo ano que at o momento dispomos de datos, o 2009. O Reino de Espaa ten a nada desprecibel cifra de 143.000 HNWI, para este mesmo ano. Iso significa situarse no lugar nmero 12 desta clasificacin mundial de ricachns. Como afectar a crise a estas riquezas? Bo ser velo no informe que Capgemini e Merryll-Lynch fagan con datos do 2010. Pe-
NOTAS: [1] Os informes pdense obter en www.at.capgemini.com. [2] Michael Hudson (2010): Folgas contra un golpe de estado financeiro en trance de obrigar a Europa a cometer suicidio econmico, demogrfico e fiscal: www.sinpermiso.info/articulos/ficheros/hudsonh.pdf.
SUPLEMENTO HORIZONTAL
Altermundo ALTERNATIVAS
Os bancos ticos destacan por atender especialmente economa social, o ambiente, a cultura e a educacin
No medio dunha gravsima crise econmica, provocada en gran medida polos excesos do mundo financeiro, hai cada vez mis persoas que se preguntan que fan os bancos e as caixas cos seus aforros. Neste sentido, parece abrirse unha oportunidade para un tipo diferente de entidades, que tean mis nfase na transparencia e na participacin horizontal en actividade e que, se posbel, vinculen os seus investimentos a actividades socialmente sustentbeis. Quizais chegue, para moitos, a hora dos denominados bancos ticos. Que un banco tico? posbel compaxinar a actividade bancaria e crediticia cos principios solidarios? Arcadi Oliveres, Profesor de Economa Aplicada da Universidade Autnoma de Catalunya, diferencia as actividades destes bancos das do resto de entidades privadas, que na sa opinin pervertronse nas ltimas dcadas. Para Oliveres, na banca tica, a caracterstica mis importante a transparencia, que a xente saiba en todo momento que se est a facer co seu dieiro. Os bancos ticos destacan ademais por ter tres grandes mbitos de actividade, tres reas nas que investir prioritariamente os cartos dos seus clientes: Por unha banda, a economa social, cooperativa, como empresas para discapacitados, iniciativas para xente sen emprego...; por outra, o ambiente, con entidades de carcter ecolxico, de conservacin dos bosques...; finalmente, unha vertente cultural e educativa. Coas ideas moi claras Estes son precisamente os principios fundadores de Triodos Bank, que leva mis de trinta anos traballando en Europa e, desde 2004, en Espaa. O seu director, Esteban Barroso, explcanos por que Triodos non necesitou das axudas estatais ante a crise financeira: Fundamentalmente, polo modelo de negocio que desenvolvemos: s investimos en economa real, en organizacins que xeran produtos e servizos necesarios en clave de sustentabilidade: agricultura ecolxica, enerxas renovbeis, comercio xusto, apoio a grupos en risco de exclusin social.... Outra das claves da sa autonoma a sa estrutura internacional: Ao abranguer a pases como Blxica, Holanda ou o Reino Unido, que captan mis fondos dos que invisten, podemos realizar investimentos nun pas ao tipo de interese; e vemos que hai moita xente que non morre por un bolgrafo ou por un punto mis de rendibilidade e que pode ser solidaria, cooperadora e austera no consumo. Un proxecto tan ao contraxeito ten que estar baseado en redes concntricas de confianza, de boca a boca, etc. Retribuimos pouco o aforro, pero somos moi competitivos nos prstamos, porque entendemos que a rea na que mis temos que axudar. Dun xeito ou doutro, parece que no panorama espaol hai unha oportunidade para determinadas entidades financeiras que estean dispostas a facer algo diferente. Pero cabera preguntarse o seguinte: por que teen unha existencia marxinal a pesar do seu terico bo facer? Prexuzos e barreiras Para Esteban Barroso, trtase dunha cuestin de hbitos: Un vai ao banco, como moito, unha vez ao ano a pedir un prstamo. Pero o financeiro non ocupa un lugar central na nosa actividade diaria, como o consumo ou o traballo. Ademais, falta o achegamento fsico, o recoecemento e imaxe de marca se non ves todos os das un banco na ra coma se este non existise, etc. Necesitamos por iso unha maior cultura financeira, por chamalo dalgn xeito. Barroso exemplifica este desexbel nivel de cultura financeira cun exemplo grfico: Cando vas ao banco, non preguntas ao empregado cando che van a devolver o dieiro depositado, como van xerar o beneficio para poder devolvelo no seu momento, que tipo de interese aplicarn noutras operacins para iso... Con todo, cando o banco te empresta os cartos, a ti faiche moitas preguntas. Por que non facer que as cousas sexan doutro xeito? Cando se vai mis al da informacin superficial, atpanse moitas vantaxes neste tipo de sector. O Profesor Arcadi Oliveres fai referencia elevada solvencia destas entidades como un dos seus principais activos: Estes bancos teen moita maior solvencia da que poida ter un gran banco ou unha caixa de aforros. Non especulan co dieiro dos depsitos, cando os grandes problemas da crise financeira vieron da especulacin inmobiliaria. Todo parece indicar que a actual arquitectura financeira ten erros moi importantes. Quizais sexa o momento de probar algo diferente, polo ben de todos.
deficitario como Espaa sen ter que recorrer a endebedarnos no mercado interbancario. Por todo iso, o banco est nunha forte situacin de liquidez. Moitas oportunidades de investimento Nun contexto no que o crdito economa real est practicamente paralizado, destaca o posicionamento de Triodos sobre Espaa: En Espaa hai moitas oportunidades de investimento no ambiental, no cultural, no social, etc. Somos deficitarios en termos de recursos, pero o banco crece a mis do 50% anual en volume de clientes. Un aumento mis que notbel, que se cadra se podera achacar a unha reaccin da opinin pblica por mor da crise: Parece que cada vez son mis as persoas que queren saber mellor de que xeito se xestiona o seu dieiro e en que actividades se est a investir este. Non lles obsesiona o crecemento: Simplemente un sinal de que o estamos a facer ben. Non un obxectivo en si mesmo, o que pasa que o que facemos ten sentido para moita xente e moitas empresas, que deciden xestionar a sa tesourera cunha institucin como a nosa. Non hai s un xeitode entender as finanzas ticas Triodos Bank non o nico modelo de banca ou finanzas ticas existente en Espaa. O outro exemplo salientbel, marxe
dalgunha cooperativa con fins estritamente sociais, o da Fundacin Investimento Aforro Responsbel (FIARE), establecida en Espaa desde 2003, cando un grupo de persoas e movementos sociais, concienciados sobre as carencias existentes, decidiron pr en marcha unha iniciativa financeira bastante diferente s predominantes.
ao servizo de sociedades mis xustas, temos moi claro que necesitamos do concurso dos movementos sociais para definir ese obxectivo de xustiza: para ns pode ser mis importante loitar contra o desemprego ou os problemas dos inmigrantes que asuntos, por exemplo, como a agricultura ecolxica. Coecer os retos existentes esixe ademais
ARCADI OLIVERES: ESTES BANCOS TEEN MOITA MAIOR SOLVENCIA DA QUE POIDA TER UN GRAN BANCO OU UNHA CAIXA DE AFORROS
Nada mis comezar a falar co seu director, Peru Sasia, vemos as diferenzas coas entidades tradicionais, pero tamn con outros bancos ticos: Ns non somos un grupo de emprendedores que viu un nicho de mercado; entendemos que o reto da actividade financeira trae implcita a banca tica como un proxecto poltico. Deste xeito, o servizo do crdito muda nunha ferramenta coa que esta fundacin, constituda por mis de 600 movementos sociais, aspira a transformar a realidade. Participacin, ademais da transparencia parte, por suposto, da mencionada transparencia, en Fiare contan con outro alicerce: a participacin. Como buscamos orientar a intermediacin financeira proximidade ao territorio e, sobre todo, fiarse dos movementos sociais, cousa que non fixeron as caixas de aforro, que sempre os consideraron frouxos, febles ou pouco constantes. A pesar de que os dous modelos de banca tica expostos entenden que a actividade financeira ten que estar ao servizo da economa real, en Fiare atopamos, ademais, un proxecto poltico ideoloxicamente moi definido: Este sistema mvenos a sentirnos inseguros, moi frxiles no noso traballo, a buscar maior consumo e seguridade, etc. O que conseguimos , creando as condicins adecuadas, rescatar valores que estaban soterrados. E con iso comprobamos que podemos ofertar depsitos nos que o cliente pode chegar a renunciar
Altermundo PENSAMENTOS
PETTy OffICER 1ST CLASS ALAN D. MONyELLE, U.S. NAvy
SUPLEMENTO HORIZONTAL
O PROBLEMA QUE TEMOS UNHA MOEDA NICA SEN UN ESTADO, SEN UNHA UNIN POLTICA E SEN MECANISMOS DE REDISTRIBUCIN DE RENDEMENTO ENTRE ESTADOS
tamente crise do euro. O que atravesamos actualmente unha crise poltica que resulta do desmoronamento dun proxecto poltico: a unin monetaria sen unin poltica. Nunca na historia do capitalismo existiu unha moeda sen un Estado que sirva como rbitro dos flutuantes intereses dos grupos econmicos. O real non podera existir sen os Estados ropeo (PE) escolleito directamente polos cidadns, o seu poder limitado polas interferencias da Comisin Europea e, en menor grao, do Consello Europeo, rganos non elixidos. Por outro lado, o distanciamento profundo do PE en relacin s persoas que representa, que ten o seu cit na ausencia de noticias sobre asuntos europeos na comunicacin social, conduce a unha feble adhesin s eleccins europeas, a un desinteresse xeneralizado polo que pasa en Bruxelas e ao consecuente aprisionamento das institucins europeas polos lobbies industriais e financeiros. Neste cadro poltico, o euro xorde como unha construcin artificial, unha moeda para un goberno que non existe. O sustento da moeda nica acaba por ser, entn, o Banco Central Europeo (BCE), unha institucin que goza dunha indita independencia fronte ao poder poltico. En ltima instancia, todo isto implica que moitas das decisins que determinan a poltica econmica e, logo, varibeis como a taxa de desemprego ou as desigualdades de rendementos, son tomadas por un grupo pechado e centrpeto de burocratas que non presentan contas a ningun. A tulera de toda esta construcin poltica feita medida dos delirios neoliberais evidente neste intre no que atravesamos unha crise capitalista mis. O BCE que non presta dieiro aos Estados Membros para preservar a sa independencia, pres-
Unidos do Brasil, o marco non podera xurdir sen a unificacin da Alemaa e o dlar non tera sentido sen os Estados Unidos da Amrica. Crear unha moeda nica para varios estados implica un grao de unin poltica que Europa est lonxe, moi lonxe de acadar. A Unin Europea dos 25 , polo pronto, un espazo poltico desigual. A pesar das transferencias dos Fondos de Cohesin e outros fondos comunitarios, as desigualdades profundas no nivel de vida, no desenvolvemen-
[1] Amanullah Nasrat and Sayed Yaqub Ibrahimi. Parliament Makes Little Headway. 19-3-2006. http://www.iwpr.net/?p=arr&s=f&o=260416&apc_state=henh
Altermundo MISCELNEA
MARATN MEDITICO
SUPLEMENTO HORIZONTAL
DICIONARIO DO ALTERMUNDO
MERCOSUR. Zona rexional de cooperacin econmica ou libre comercio do Cono Sur que rene a Brasil, Arxentina, Uruguai e Paraguai. Hai tamn catro pases asociados, Chile, Colombia, Ecuador e Per, e dous mis en proceso de incorporacin, Bolivia e Venezuela. Creouse no ano 1991 co Tratado de Asuncin. Negocia varios Tratados de Libre Comercio, moi polmicos entre os movementos sociais, en especial os referentes Unin Europea. +INFO: www. mercosur.int | www.bilaterals.org MONOCULTIVO. Cultivo a grande escala dun s produto. Numerosos pases do Sur foron levados especializacin nun s produto destinado exportacin algodn, caf, cacao, palma aceiteira, soia, eucalipto, cacahuete, tabaco, etc. a fin de conseguir as divisas esixidas para a amortizacin da dbeda. Existen milleiros de mobilizacins e revoltas no planeta contra estes nocivos cultivos e as empresas que os fomentan. +INFO: www.wrm.org.uy MUTUAL FUNDS. Fondo de investimento colectivo estadounidense, equivalente aos Sicav e OPCVM franceses. +INFO: www.cadtm.org
S DAS 12 E 13 MEDIOS ALTERNATIVOS DE TODO O MUNDO PARTICIPARN EN DOUS DAS DE MARATN INFORMATIVO SOLIDARIO
tinianos e activistas internacionais promovern unha serie de eventos en diversas partes do mundo e sairn novamente s ras. A mobilizacin
Para marcar a Semana contra o Muro do Apartheid Week against the Apartheid Wall, que ser realizada do da 9 ao 16 de novembro, pales-
ser complementada por un maratn de 48 horas seguidas de cobertura meditica durante os das 12 e 13 dese mesmo mes. Haber multitude de eventos internacionais nos que participantes se unirn para esixir o fin do muro e da impunidade de Israel. Iso acontecer a travs de mostras de filmes, manifestacins pblicas, exhibicins fotogrficas, conferencias e paneis de debates. En Asia, en Amrica e Sur, as como en Europa, milleiros de persoas xuntarn forzas contra as polticas israels, a continua ocupacin do territorio palestiniano e os acordos gobernamentais e internacionais que contriben construcin ilegal do muro e de asentamentos. A campaa Boicot, Non Investimento e Sancins (Boycott, Divestments and Sanctions - BDS) crucial para mostrar ao mundo que Israel, as como as empresas e os gobernos que o apoian, non deberan lucrarse mis co ataque continuo aos dereitos bsicos dos palestinianos. Israel e a comunidade internacional anda negan a sa obriga de parar a construcin do muro, seis anos despois de que a Corte Internacional de Xustiza considerase tal prctica ilegal. A campaa Stop the Wall, en cooperacin coa Ciranda, o Frum Social de Radios e WSFTV, e outras iniciativas compartilladas de comunicacin, fan un chamamento prensa para que participe das 48 horas ininterrumpidas de cobertura televisiva, radiofnica, internet e prensa sobre a Semana contra o Muro e e o movemento BDS global.
O QUE LER
Patrick Artus e Marie-Paule Virard
REDE DE REDEs
traballo e o emprego no centro das motivacins da poltica econmica a nivel nacional e internacional. Vela a principal conclusin do libro, a sa principal mensaxe. + INFO: livreedita.blogspot.com.
Vn de ser traducido e editado en Portugal (Livre) este libro de Herv Kempf, responsbel da rea de ambiente no xornal francs Le Monde. Segundo el, o capitalismo, logo dun reinado de 200 anos, metamorfoseouse e entrou nunha fase mortfera ao xerar vez unha gran crise econmica e unha crise ecolxica anda de maiores proporcins. Para salvar o planeta preciso sar do capitalismo, reconstruindo unha sociedade na que a economa non sexa a raa, mais si un medio onde a cooperacin prevaleza fronte competicin, as como a satisfaccin do ben comn tea mis importancia fronte procura do lucro.
AXENCIA PLSAR [www.agenciapulsar.org] unha iniciativa, nacida en 1995, da Asociacin Mundial de Radios Comunitarias - Amrica Latina e Caribe (AMARC ALC) para a democratizacin das comunicacins. O seu obxectivo facilitar s emisoras comunitarias o acceso a informacin confibel e relevante a travs dunha proposta que une radio coas novas tecnoloxas. A actividade incle a actualizacin diaria do seu portal en Internet, que fornece de arquivos de audio sobre a actualidade latinoamericana.
SUPLEMENTO HORIZONTAL
A GOVERNMENT / OF THE PEOPLE / BY THE PEOPLE / FOR THE PEOPLE. De Elihu Vedder (Roma, 1896)
CORRUPT LEGISLA
UNHA DAS GRANDES EIVAS DA ESQUERDA NOS LTIMOS TEMPOS FOI A INCAPACIDADE PARA FACER CHEGAR S MAIORAS SOCIAIS OS SEUS PROPIOS MAPAS
representacins da realidade. Esta tarefa de producin alternativa da vida tanto ou mis importante ca confeccin de listas electorais nas que a esquerda inviste tanto do seu tempo e das sas enerxas. fotografas areas ou das cartas de navegacin. Antes ben, trtase de debuxar toscamente, con trazo groso e nun rstico pergameo, unha senda; artefacto suficiente, entendo eu, para non nos perder agora que semella-
go mis que legalizar o Partido Comunista e deixar que volvese Tarradellas: precisronse moitos cartos. Se a Europa da altura estaba xa a abandonar o keynesianismo en favor das teoras neoliberais de Milton Friedman aplicadas por Thatcher e Reagan, o Estado Espaol viu como por medio dos gobernos de Felipe Gonzlez se financiaban servizos pblicos e pensins ao tempo que se potenciaba unha modernizacin cultural (Movida Madrilea e sucursais) que renovase a imaxe dun pas moi atrasado en comparacin co seu contorno. Este Estado do benestar tardo sera financiado en boa parte con cartos alemns (aqu arrincara a famosa financiarizacin da economa espaola que agora fixo augas) e combinara o intervencionismo keynesin con polticas liberais tendentes tanto a desmantelar a industria pblica (pensemos nas sucesivas reconversins que viviron os estaleiros galegos) como a vender aquela a prezo de saldo empresa privada (pensemos en Repsol ou Telefnica). Se os anos oitenta viron como o goberno Thatcher consegua dobregar aos dscolos sindicatos mineiros propiciando as o lento devalar das organizacins obreiras britnicas que desembocar, pasado o tempo, no desmantelamento ideolxico do laborismo e na asuncin das teses socio-liberais por parte do New Labour de Blair e a sa Terceira Va, a proximidade no tempo da ditadura fixo que
SUPLEMENTO HORIZONTAL
QUE AZNAR CHEGASE AO PODER EN 1996 INDICABA QUE O PROCESO DE AMNESIA COLECTIVA INICIADO TRAS A MORTE DE FRANCO ESTABA A DAR OS SEUS FROITOS
nun bloque homoxneo de traballadores precarios durante as longas xornadas laborais e de consumidores compulsivos durante o resto do tempo. neste panorama individualista e hipercompetitivo que o programa cultural da dereita campar s sas anchas. O mesmo que o resto das sociedades Europeas, desde mediados dos anos 90 a sociedade espaola parece terse escorado en bloque a posicins reaccionarias. Medios de comunicacin e comportamentos sociais retroalimentaranse para que o sentido comn se site un pouco mis dereita no abano ideolxico. Ser agora cando a sociedade e as sas elites estean totalmente homologadas ao resto de Europa e aos Estados Unidos que aparecern entre ns as mesmas estratexias e discursos que sempre vimos funcionar fra. tenden evitar que esas alternativas coallen), China nos ensina que o ultracapitalismo sen democracia non s perfectamente viable senn que mesmo se reproduce a mellor ritmo. Debullado a grandes rasgos o camio percorrido ata chegar situacin presente e coa experiencia anda fresca da folga do pasado 29 de setembro cmpre dicir, a respecto da alta participacin de certos sectores sociais na mesma, polo menos tres cousas: Que malia a existencia duns sindicatos cooptados e/ou influntes unicamente no sector industrial e malia a incapacidade da esquerda para se reorganizar segundo o requiren os tempos, anda hai unha masa importante de persoas que prefire non empregar mapas alleos para xulgar a realidade e para actuar nela. Que malia a existencia dun nmero importante de persoas que non queren transitar polas sendas marcadas polo neoliberalismo este non ha mudar un pice a sa axenda (o da seguinte folga xeral a axencia Moodys rebaixaba a calificacin da dbeda espaola e pouco tempo despois Zapatero anunciaba que non a retirar a reforma laboral) porque o seu un proxecto totalitario e antihumano. Como consecuencia dos puntos anteriores previsible que o capitalismo neoliberal non poida seguir apropindose do termo democracia coa facilidade con que o faca ata o de agora. Deste xeito, se a poltica das ltimas dcadas estivo condicionada pola anestesiante teora da fin da historia, todo semella indicar que nos vindeiros anos a historia vai facer a sa reentrada baixo a forma do que si debera ser un verdadeiro choque de civilizacins. Isto : democracia (e solidariedade) ou barbarie.
o combate s organizacins sindicais no Estado Espaol non se producise tanto pola va da confrontacin e deslexitimacin social como pola va da cooptacin e a suxeicin econmica. A paz social no Estado posfranquista propiciou un crecemento econmico que mesmo fixo falar do milagre espaol. A contrapartida a esta amnesia colectiva sera a destruccin do sector primario (que no caso galego exterminio), a pro-
sociolxicos do Estado Espaol. Que un representante do franquismo ideolxico e detractor confeso da constitucin de 1978 chegase a ser presidente do goberno indicaba que o proceso de amnesia colectiva iniciado tras a morte de Franco estaba a dar os seus froitos. A posterior implicacin de Espaa na guerra de Iraq e Afganistn, as como o feito de ser Madrid o escenario dun atentado do novo terrorismo
LONXE DE MUDAR UNHAS POLTICAS QUE PRIVILEXIARON A ACUMULACIN DE CAPITAL ESPECULATIVO EN DETRIMENTO DO INVESTIMENTO NA ECONOMA PRODUTIVA, TRTASE DE PODER SEGUIR BOMBEANDO DIEIRO DA BASE DA SOCIEDADE ELITE
gresiva precarizacin do mercado de traballo a travs das sucesivas reformas laborais do PSOE, a polarizacin das rendas e a emerxencia da figura dos novos millonarios espaois, a transformacin da economa industrial en economa de servizos e de especulacin inmobiliaria as como a transformacin de Espaa, sobre todo coa adopcin do euro, nun mercado comprador dos produtos fabricados nos pases industriais da UE, especialmente Alemaa. A victoria por maiora simple de Jos Mara Aznar o ano 1996 e a sa posterior maiora absoluta o 2000 marcan un punto de inflexin importante no que respecta aos cambios global evidenciaba que o Estado Espaol estaba a deixar de ser un pas perifrico para pasar a se sincronizar perfectamente co resto de pases do centro do sistema. a partir deste cambio sociolxico que hai que ler a recente sentenza do Tribunal Constitucional a respecto do Estatut de Catalua, sentenza que impide seguir co proceso descentralizador iniciado en 1978, as como o regreso a concepcins unitaristas do Estado. Se cadra tamn por causa desa consciencia da Transicin ter rematado que se produciu agora o anuncio de alto o fogo definitivo por parte de ETA (o que quedaba, canda o resto da esquerda abertzale, de irredentismo rupturista organizado). Do individualismo furibundo de raigaa angloamericana que inspira as leis educativas feijonitas ao ataque frontal aos sindicatos co gallo da folga xeral do pasado 29 de setembro por parte dos mass media, asistimos a unha tentativa de dar o golpe de graza ao que queda de Estado de benestar e de eliminar toda pegada de dereitos colectivos nas institucins. Desde o social-liberalismo ultradereita a axenda semella clara: lonxe de mudar unhas polticas que privilexiaron a acumulacin de capital especulativo en detrimento do investimento na economa produtiva, trtase de poder seguir bombeando dieiro da base da sociedade elite.
+INFO: ofunambulistacoxo.blogspot.com
SUPLEMENTO HORIZONTAL
Por mor da gran revolta social en Francia, que sacou millns de persoas s ras nas ltimas semanas e mesmo logrou pechar nove das doce refinaras do pas, o xornal LHumanit, fundado en 1904 polo dirixente socialista Jean Jaurs, despois voceiro oficial do Partido Comunista de Francia e hoxe referencia de movementos, asociacins e paridos da esquerda antiliberal, comezou a publicacin dunha serie de entrevistas con dirixentes e persoeiros da esquerda en Francia. Para entender que o que acontece dende esa visin que s sae nos medios para ser criminalizada ou terxiversada, reproducimos as entrevistas a Olivier Besancenot, portavoz do NPA (8 de outubro), e Ignacio Ramonet, de Mmoire des luttes (16 de outubro). A pesar da forte mobilizacin, por que se empecina o goberno de Sarkozy en promover o seu proxecto de reforma das xubilacins? No lado da oligarqua financeira, comzase xa a pensar que se cadra Nicols Sarkozy non a boa resposta de dereitas para sar da crise. De a as disensins que se coecen actualmente no seo da UMP (Union pour un Mouvement Populaire, o partido do presidente). Nicols Sarkozy ten, pois, a necesidade de reunificar o seu campo para preparar 2012. Pero, mis en profundidade, a xubilacin un asunto que afecta relacin entre o capital e o traballo. Desde o punto de vista dos capitalistas, mis importante anda que o CPE (Contrato do Primeiro Emprego). Coa xubilacin, estamos no corazn do conflito de clases. O xefe do Estado est xa que logo determinado a xogar dobre ou nada precisamente para reunificar o seu campo. Certamente, o movemento de contestacin amplase pero, non pensas que os cidadns estiman a pesar de todo necesaria unha reforma das xubilacins? Propor unha lei que rache a xubilacin aos 60 anos non popular. O problema non est pois en convencer de que esta reforma non a boa, est na nosa capacidade para restaurar unha confianza colectiva no feito de que se pode gaar a xubilacin. Demos un paso suplementario neste sentido o sbado pasado. Entre a poboacin comzase a crer niso. Cando, a comezos de maio, emprendemos a campaa unitaria, iniciada pola Fundacin Coprnico e Attac, pensabamos que a peor das derrotas sera unha derrota moral, sen que se tivera loitado. Tras este mes de setembro de loita, agora loitamos para gaar. Pero, non pensas que subsiste unha dbida sobre un contraproxecto de esquerdas crbel? As dbidas estn menos relacionadas, parceme, coa falta de credibilidade dun proxecto alternativo que coa dbida sobre a posibilidade de bloquear ou non ao goberno. Por esta razn a esquerda non debe inscribirse nunha lxica de emendas
VOCEIRO DO NOVO PARTIDO ANTICAPITALISTA PENSA QUE A POBOACIN FRANCESA COMEZA A TER CONFIANZA NA SA CAPACIDADE PARA FACER RECUAR AO GOBERNO DE SARKOZY NO SU PROXECTO DE REFORMA DAS PENSINS. AFIRMA QUE: AGORA PELEXAMOS PARA GAAR
na esquerda da esquerda pode subtraerse realidade da correlacin de forzas e aos medios que convn empregar para gaar esta batalla central. Neste momento preciso do conflito, non o momento para a organizacin dun referendo que substituira s mobilizacins sociais. Non temes que a consigna de folga xeral faga capotar a unidade sindical? A unidade e a radicalidade non son contraditorias. Como para os partidos de esquerda, as disensins sobre o programa e sobre as modalidades de accin existen no seo das organizacins sindicais, sen que iso rache a unidade. Se a intersindical chamase a unha folga xeral indefinida o 12 de outubro pola noite, o goberno non nos falara coa mesma arrogancia. O NPA sntese moi cmodo no terreo das loitas, pero suficiente para transformar a poltica actual? Cando te reclamas militante do marxismo, pdese ter unha formulacin dialctica da historia da loita de clases neste pas, que combina o social e o poltico. A secuencia que vivimos actualmente esta enchida de poltica, mis incluso que en certas secuencias electorais. O cambio constrese agora e non en 2012. Cando se fai o balance das nosas vitorias sociais, pensamos espontaneamente nas manifestacins de 1995 contra a reforma Jupp, nas que se fixeron contra o CPE e, por suposto, no referendo sobre o Tratado de Constitucin Europea, do ano 2005. Que leccins podes sacar do fracaso do NPA nas eleccins rexionais, en marzo de 2010? Asumimos ese revs. Obxectivamente o refluxo das loitas sociais non nos axudou, pois a situacin do NPA est moi relacionada coa cota de popularidade das mobilizacins sociais. Asemade, a nosa estratexia de alianza de xeometra varibel fxonos ilexbeis. At ese intre faciamos a sntese dunha orientacin unitaria e radical, pero nese momento perdemos nos dous aspectos. O NPA segue buscando unha resposta. Sers o candidato s eleccins presidenciais de 2012? Agora son s o candidato resistencia social no tema das xubilacins... Presentar en calquera caso candidato o NPA? Falaremos diso no congreso de decembro pero como unha incidencia da orientacin xeral. S en xuo de 2011 elixiremos unha candidatura.
ou de reescritura senn de retirada. Esta reforma debe ser soterrada! Con todo, hai interrogantes sobre a posibilidade de atopar os medios para financiar a xubilacin aos 60 anos ao 100 por cento. Para iso, hai que repartir o tempo de traballo e as riquezas. En seis meses, os beneficios do CAC 40 ndice de cotizacin en bolsa de 40 de
das xubilacins, anda que s sexa porque ns, ao contrario que o PS que quere aumentar as anualidades, propmonos a xubilacin aos 60 anos co 100 por cento. Agora ben, somos pragmticos: se toda a esquerda est de acordo en defender a herdanza do movemento obreiro que representa a xubilacin aos 60 anos, hai que
SE TODA A ESQUERDA EST DE ACORDO EN DEFENDER A HERDANZA DO MOVEMENTO OBREIRO QUE REPRESENTA A XUBILACIN AOS 60 ANOS, HAI QUE DICILO XUNTOS, ESQUERDA SOCIAL E ESQUERDA POLTICA
entre as 100 maiores empresas cotizadas en Francia aumentaron un 85 por cento. Para financiar as xubilacins, habera que consagrar a iso, segundo o Consello de Orientacin das Xubilacins, o 3 por cento do PIB cando os beneficios acaparan o 17 por cento desas riquezas producidas polos asalariados. Esta explicacin difcil porque a esquerda, que proclama a sa unidade nas loitas, non ten un contraproxecto comn? Non pode haber proxecto alternativo comn entre o NPA e o PS sobre a cuestin dicilo xuntos, esquerda social e esquerda poltica. Pensas mis que nunca que s a folga xeral pode obrigar ao goberno a renunciar sa reforma? Fronte radicalizacin do poder, unha folga xeral indefinida en efecto o medio para conseguilo. Isto non se decreta. Poden enviarse sinais neste sentido polas organizacins do movemento social. Elas poden axudar converxencia, facer de forma que os prazos das manifestacins sexan o mis apertados posbeis e proclamarse solidarios de quen intentan a continuidade da folga no seu sector. Ningun
SUPLEMENTO HORIZONTAL
RONTE XORDEIRA E A ARROGANCIA DO GOBERNO FRANCS, IGNACIO RAMONET, PRESIDENTE DA ASOCIACIN MEMORIA DAS LOITAS, APELA TOTAL LEXITIMIDADE SOCIAL DAS MOBILIZACINS E DEMOCRACIA PARTICIPATIVA
mocracia. E xa que logo, moitos cidadns pregntanse se a socialdemocracia, cando est no poder, non termina por aceptar ela mesma as consignas do Fondo Monetario Internacional, el mesmo, dirixido por un socialdemcrata. Hai xa que logo unha hipoteca, que os partidos socialdemcratas deben cancelar. A este respecto, podemos alegrarnos de que en Francia o PS anuncia que, se chega ao poder, restablecer a idade legal aos 60 anos. Anda que non descarta facer unha reforma do sistema de pensins.
Pode dicirse que a cuestin das xubilacins unha aposta de civilizacin? Construronse sociedades mis avanzadas, mis civilizadas, na medida en que a posta en marcha de sistemas de pensins permitiu eliminar un dos grandes medos de Occidente, o desamparo dos ancins. Hai que subliar que nalgns pases unha das medidas que toma a esquerda ao chegar ao poder precisamente baixar a idade de xubilacin. Evo Morales en Bolivia aprobou rebaixala de 65 a 58 anos! unha fonda aspiracin dos pobos.
10
Altermundo CONVOCATORIAS
AXENDA GLOBAL
COMPOSTELA, CAPiTAL MuNDiAL DA PAz
SUPLEMENTO HORIZONTAL
rESiSTENCiA CiViL
OS DAS 29 DE NOVEMBRO E 10 DE DECEMBRO, CANCN (MXICO) SER O CENTRO DE ATENCIN POR MOR DA 16 CONFERENCIA DAS PARTES (COP 16) DA CONVENCIN-MARCO DA ORGANIZACIN DAS NACINS UNIDAS SOBRE MUDANZA CLIMTICA
Durante eses das, organizacins e movementos sociais de varias partes do mundo aproveitarn a oportunidade para demandar certas solucins para a crise climtica. Co ttulo Desde Copenhaguen e Cochabamba a Cancn e mis al: por Xustiza Climtica e solucins reais, decenas de redes sociais convocan a organizacins, campaas e movementos a formaren un Comit Internacional de coordinacin e preparacin das actividades paralelas COP-16. Para adherirse ao chamamento, as entidades interesadas deben enviar sinaturas ao enderezo de correo electrnico: secretaria@asc-hsa.net A idea realizar accins no marco da COP-16 en Cancn e noutros lugares como xeito de presionar os lderes mundiais de cara a obeter solucins reais diante da mudanza do clima. Para facer fronte grave crise climtica global, necesario dar conta de mudanzas de fondo e abandonar as falsas solucins que agravan o problema, pondo os dereitos dos pobos e a natureza no centro do debate, consideran. Para as organizacins que asinan a convocatoria, solucionar a crise climtica significa mudar o actual sistema de producin e consumo, que est baseado na explotacin, na exclusin e na
IBSTER
O Foro Muncial de Educacin chegar entre o 10 e 13 de decembro a Europa por vez primeira, dentro do marco do Foro 2010, dedicado Cultura de Paz. Mis de 140 actividades autoxestionadas e tres congresos acadmicos se desenvolvern no Campus Norte de Santiago. O prazo de inscricin remata o 21 de novembro e o prazo para o voluntariado est tamn aberto. + INFO: www.foro2010.org
inxustiza. No canto dese modelo, cren que importante incentivar novos modos de vida, fundamentados na xustiza social, climtica e ambiental. A intencin das organizacins realizar actividades rexeitando as falsas estratexias de combate crise climtica promovidas por transnacionais, gobernos de pases industrializados e bancos internacionais. Son consideradas falsas solucins para a crise climtica: mercados de carbono, enerxa nuclear, captura e almacenamento de carbono, mecanismos de desenvolvemento limpo, proxectos de Reducin de Emisins por Deforestacin e Degradacin (REDD), entre outras. Para ns, as solucins reais fronte o quecemento global pasan por conseguir unha reducin efectiva nas emisins de gases de efecto invernadoiro e polo resarcimento da dbeda climtica que o Norte industrializado acumulou co Sur. As solucins reais son a xustiza e a autodeterminacin dos pobos, a soberana alimentar, a recuperacin de territorios, a reforma agraria, a agricultura campesia e a integracin e a solidariedade entre os pobos, salientan. Actividades A pesar de que a COP-16 comeza a finais de novembro, mobilizacins mundiais xa estn a acontecer desde o inicio do mes de outubro. Xornada Mundial polo Traballo Decente, Banco Mun-
dial fra do clima, Semana de Accin Global contra a Dbeda e as Institucins Financeiras Internacionais, Minga Global en defensa da Nai Terra e Xustiza Climtica-Ambiental foron s algunhas das accins que aconteceron at agora. Os prximos das 11 e 12 de novembro, as organizacins aproveitarn a Reunin do G20, en Sel, en Corea do Sur, para tamn alertar s autoridades e s poboacins sobre a cuestin climtica. As actividades servirn anda de ponte para as mobilizacins e reivindicacins que irn de Sel a Cancn. Dende Corea do Sur as accins seguirn at Mxico, con varios foros, debates e actos na COP-16. Unha gran mobilizacin mundial xa est marcada para o 29 de novembro, primeiro da do evento. Organizacins sociais promovern en paralelo Conferencia unha Audiencia do Tribunal Internacional dos Pobos sobre Dbeda Ecolxica e Xustiza Climtica co obxectivo de labrar unha acta de acusacin sobre os crimes climticos e ambientais. Karol Assuno (Adital)
+INFO: COP-16: cc2010.mx | Alianza Social Continental: www. asc-hsa.org/node/846 | Dilogo climtico: www.dialogoclimatico. org | Klimaforum Mxico: www.klimaforum10.org.mx | Conferencia Mundial dos Pobos sobre o Cambio Climtico e os Dereitos da Nai Terra: cmpcc.org | Climate Justice Now: www.climate-justice-now.org
SUPLEMENTO HORIZONTAL
11
Altermundo MOVEMENTOS
Levantou voo en Copenhaguen, cristalizou na plataforma de Bolivia e chegar a Mxico da man de Evo Morales
A revulsiva axenda climtica que levantaron en abril o goberno boliviano e a sociedade civil na conferencia de Cochabamba, abriuse paso at a mesa das negociacins oficiais das Nacins Unidas. Pero a sa adopcin nun acordo vinculante remota, estiman moitos activistas. O acordo aprobado pola Conferencia Mundial dos Pobos sobre o Cambio Climtico e os Dereitos da Nai Terra, na cidade boliviana de Cochabamba, foi unha resposta, fundada na idea da xustiza climtica, s descarriladas negociacins oficiais por un novo pacto mundial obrigatorio sobre o clima. O fracaso oficial fxose patente a finais do ano pasado na 15 Conferencia das Partes da Convencin Marco das Nacins Unidas sobre o Cambio Climtico (COP-15), realizada en Copenhaguen. En agosto, o goberno boliviano de Evo Morales congratulouse de que o Grupo de Traballo Especial sobre a cooperacin a longo prazo da Convencin, nunha xuntanza na cidade alem de Bonn, decidise inclur mis dunha decena de propostas xurdidas en Cochabamba no texto a negociar. Acollronse as propostas de establecer un tribunal internacional de xustiza climtica e de fixar o lmite do aumento da temperatura media global nun grao Celsius, coa consecuente limitacin de concentracin de dixido de carbono na atmosfera a 300 partes por milln (ppm). A atmosfera terrestre presenta de momento unha concentracin de 387 ppm dese gas de efecto invernadoiro. Segundo os cientficos, se non se logra estabilizar ese indicador en 350 ppm ou menos, a temperatura subir mis de dous graos, con consecuencias catastrficas. En Bonn tamn se aceptou discutir un recorte de 50 por cento das emisins de gases invernadoiro dos pases industrializados para o segundo perodo de compromisos do Protocolo de Kyoto, de 2013 a 2017, e o concepto dos dereitos da Nai Terra, os pobos indxenas e os migrantes climticos. O principal n das negociacins canta reducin de emisins contaminantes estn dispostos a asumir os pases ricos. O borrador contempla tamn discutir outros reclamos polmicos de Cochabamba: a exclusin dos mecanismos de mercado das actividades relacionadas coa foTHE CITy PROjECT
restacin, e a non conversin de bosques naturais en plantacins de monocultivos forestais. As mesmo, os negociadores declarronse abertos a considerar medidas para exclur a proteccin da propiedade intelectual transferencia de tecnoloxa para mitigar o cambio climtico.
conta, comentou a Tierramrica a colombiana Lyda Fernanda Forero, da Alianza Social Continental, que agrupa a organizacins e redes non gobernamentais dende Canad a Chile. Pero a falta de vontade dos pases desenvolvidos non cambiou, e a discusin seguir nos mesmos
NA COP-16 DE CANCN HABER ESPAZOS PARA DISCUTIR TEMAS CIENTFICOS, TECNOLXICOS E FINANCEIROS, MAIS NON HAI NIN SE PRETENDE TER UN ESPAZO NO QUE SE QUEIRA FALAR DE XEOPOLTICA ECONMICA
O borrador debateuse entre o 4 e o 9 de outubro na nororiental cidade chinesa de Tianjin, e finalmente na 16 Conferencia das Partes da Convencin (COP-16), na cidade turstica mexicana de Cancn, entre o 29 de novembro e o 10 de decembro. As propostas da cimeira de Cochabamba xa foron includas, o que levar a que sexan tidas en termos en que se deu at agora e dificilmente chegarase a conclusins vinculantes, dixo Forero. Malia que lextimo e moi beneficioso que os contidos do Acordo dos Pobos sexan sometidos nos espazos oficiais de negociacin, non se albisca que tean opcin de ser includos entre os acordos, se que os hai, en Cancn, coincidiu Eduardo
Giesen, coordinador da Alianza pola Xustiza Climtica de Chile. O co-fundador da non gobernamental Reaccin Climtica de Bolivia, Stanislaw Czaplicki, dixo a Tierramrica que ningn tema chegar a suficiente consenso para acadar o nivel de proposta concreta e aprobada. Na sa opinin, en Cancn haber espazos para discutir temas cientficos, tecnolxicos e financeiros, pero non hai nin se pretende ter un espazo no cal se queira falar de xeopoltica econmica, ao seu xuzo a base das controversias. O pesimismo dos activistas de Amrica Latina smase divisin con que acoden a manifestarse en Mxico. En Cancn haber polo menos tres espazos distintos para os foros alternativos COP-16. Unha cincoenta organizacins non gobernamentais, entre elas a alem Fundacin Heinrich Bll, crearon o Dilogo Climtico-Espazo Mexicano, onde participar a Alianza Social Continental. Outro conxunto de agrupacins participarn no Klimaforum 2010, repetindo a expe-
riencia da COP-15 e cunha declaracin poltica moi achegada a Cochabamba. Namentres, o movemento mundial de grupos de traballadores e produtores rurais A Va Campesina levantar un campamento propio en Cancn. As de Cochabamba son propostas radicais e tememos que radicalicen as negociacins e exista o risco dunha ruptura, dixo a Tierramrica o coordinador de Programas da oficina rexional para Mxico, Centroamrica e o Caribe da Fundacin Heinrich Bll, Jorge Vilarreal. No entanto, recoeceu puntos de consenso, como que a Convencin das Nacins Unidas administre os fondos globais, cambiar patrns de consumo nos pases desenvolvidos e crear un tribunal climtico, acoutou. A axenda dos pobos non vai pasar no acordo de Cancn, porque (os pases) teen mis interese en discutir outros temas, como os mecanismos de mercado, declarou o coordinador da filial de Amrica do Norte da Va Campesia, Alberto Gmez. Para Forero, a COP-16 ser novamente un momento de tensin por impor o Acordo de Copenhaguen, forxado a ltimo momento da COP-15 por Brasil, China, Estados Unidos, India e Sudfrica, que non impn recortes definidos de emisins nin vinculante. Ese acordo foi sumando a sinatura de moitos pases e rexins menos desenvolvidas e mis vulnerbeis, que o ven como o nico xeito de obter recursos, anda que escasos, para afrontar os impactos do cambio climtico, dixo Giesen. Neste contexto, os activistas apostan por seguir construndo alianzas e propondo alternativas ao modelo dominante, por exemplo na vindeira xuntanza do Grupo dos 20 pases ricos e emerxentes, o 11 e 12 de novembro en Sel, adiantou Forero. Para Giesen, tarde ou cedo o movemento pola xustiza climtica confluir nos pases do Sur con outros sectores cidadns para incidir en polticas pblicas e emerxer como actores polticos no nivel nacional. Desde a sa perspectiva, ese espazo de transformacins nacionais, e non o mbito internacional, a nica posibilidade real de confluencia das posicins da sociedade civil, crecentemente antisistmicas, e as dos estados.
* Con acheguas de Emilio Godoy (Mxico) e Franz Chvez (A Paz).
12
Altermundo O REMATE
KALVELLIDO.NET
SUPLEMENTO HORIZONTAL
RESISTENCIAS
E
ESTHER VIVAS E JOSEP MARIA ANTENTAS Autora e autor de Resistencias Globales. De Seattle a la crisis de Wall Street (Editorial Popular, 2009)
XISTEN VIOLENCIAS SISTMICAS MOITO PEORES QUE AS QUE SE DAN PUNTUALMENTE NAS MANIFESTACINS
riais aos traballadores para que non secundasen a folga. Diante dun sistema sombrizo e violento, que non quen de satisfacer as necesidades bsicas da maiora de seres humanos e responsbel dunha crise ecolxica global que ameaza a propia su-
Por mor dos incidentes en Barcelona o 29 de setembro da da folga xeral, a crtica aos antisistema alagou o debate nos medios de comunicacin asociando, de xeito reducionista e descontextualizado, o concepto antisistema e a violencia urbana. Lonxe desta imaxe interesada, a prctica coti dos antisistema pdese atopar nas federacins de vecios opostas especulacin inmobiliaria, no sindicalismo alternativo, no activismo contra a mudanza climtica, nos foros sociais, na defensa do territorio fronte s grandes infraestruturas, nos centros sociais autoxestionados, na xeracin de experiencias de consumo alternativo e de promocin da agroecoloxa, ou nos intentos de abrir unha fenda no sistema poltico impulsando candidaturas alternativas. Os movementos sociais alternativos caracterzanse por ser motores da mudanza social, xerar propostas rachadoras e fomentar novas formas de sociabilidade, de pensamento crtico e de creacin artstica, liberando a creatividade humana presa nas rutinas cotis. Nun contexto no que a credibilidade e a lexitimidade do actual modelo econmico estn en dbida, a pesares de que os seus valores penetraron profundamente nas conciencias dos de abaixo, o poder establecido loita para evitar que o descrdito e o malestar muden en mobilizacin. Para conseguilo preciso que os traballadores pensen que esta non serve para nada e que todo est perdido de antemn. De a os discursos oficiais sobre a imposibilidade de practicar unha outra poltica, de ir contra os mercados internacionais, da inevitabilidade das reformas anunciadas, e as tentativas de fabricar unha mensaxe meditica de fracaso do 29-S con fins desmoralizadores. Requrese tamn desacreditar ao anticapitalismo emerxente e aos movementos sociais. Os intentos de criminalizalos e estig-
matizalos pretenden abrir unha fosa insalvbel entre as minoras activistas e o groso dos sectores populares. Vmolo a comezos de sculo no momento da auxe do movemento antiglobalizacin e vmolo agora no medio das resistencias crise.
e de (re)construcin, marcado pola dificultade para expresar unha perspectiva estratxica en positivo e para afirmar tanto unha perspectiva revolucionaria de transformacin, como un horizonte de sociedade alternativa. Os grandes conceptos da historia do movemento obreiro, como socialismo ou comunismo, teen hogano un significado equvoco por mor do fracaso dos proxectos emancipatorios do sculo XX. Precsanse anda
EDUARDO GALEANO
O sensacionalismo ao redor da violencia do 29-S buscou descualificar directamente a folga, no caso dos sectores reaccionarios opostos mesma, ou aos movementos sociais alternativos, no caso da esquerda institucional, favorvel convocatoria, pero contraria a unha perspectiva de ruptura coa presente orde de cousas. O tratamento meditico das accins violentas cando teen lugar nas diferentes manifestacins e actos de protesta contrasta de xeito cru co da violencia de todo tipo que xorde das relacins de poder, dominacin e explotacin do sistema actual, a mido invisibilizada e naturalizada. As, por exemplo, a nfase esaxerada nas desfeitas en inmobles o da da folga serve para agachar violencias moito mis graves sobre persoas acontecidas durante a mesma, como a represin policial aos piquetes sindicais e, sobre todo, as coaccins empresapervivencia da especie, somos moitos e moitas quen sen dbida nos consideramos antisistema, anda que lle vexamos pouca utilidade en utilizar un concepto fabricado polos mass media e de claras connotacins pexorativas. Se o sistema ao que nos opomos o capitalismo, nada mellor que definirnos simplemente como anticapitalistas. Malia o seu aparente carcter negativo, o anticapitalismo, tal e como o entendemos, desemboca directamente na formulacin de propostas alternativas que apuntan cara a un outro modelo de sociedade. A indignacin un comezo. Un indgnase, rguese e despois xa ve, sinalaba o filsofo francs Daniel Bensad. Do rexeitamento inicial ao existente psase despois defensa doutra lxica oposta do capital e dominacin. Os lmites do termo son, en certa forma, os lmites do perodo actual, anda de resistencia novas experiencias fundacionais para impor novos termos ou recuperar os antigos. Vendo como vai o mundo, o anticapitalismo hoxe unha aposta perfectamente razobel e un verdadeiro imperativo moral e estratxico. Non parece que sexan os antisistema quen deban xustificarse, senn os pro-sistema quen deberan facelo. Non se pode ser neutral nun tren en marcha, lembrbanos o historiador Howard Zinn na sa autobiografa, e menos nun tren desbocado cara ao precipicio como o a humanidade, retomando a lcida metfora de Walter Benjamin. Hai que escoller entre das lxicas antagnicas, a da competencia e do todos contra todos ou a dos bens comns e a solidariedade. Este o dilema exposto polos movementos anticapitalistas e antisistmicos de hoxe en da.
*Cedido a ALTERMUNDO por Esther Vivas. Publicado en espaol no diario Pblico.
Creo no sagrado dereito autodeterminacin dos pobos, en calquera lugar e en calquera tempo. Podo dicilo, sen que nada me atormente a conciencia, porque tamn o dixen publicaTirado de: Carta mente cada vez que se violou ao seor futuro. ese dereito en nome do socia(Laiovento, 2007). lismo, con aplausos por parte dun vasto sector da esquerda, como ocorreu, cando os tanques soviticos entraron en Praga, en 1968, ou cando as tropas soviticas invadiron Afganistn, a finais de 1979. (2003) Os saharaus esperan. Estn condenados pena de angustia perpetua e de perpetua nostalxia. Os asentamentos de refuxiados levan os nomes das sas cidades secuestradas, dos seus perdidos lugares de encontro, das sas querenzas: El Ain, Smara... Eles chmanse fillos das nubes, porque desde sempre perseguen a chuvia. Desde hai mis de trinta anos perseguen, tamn, a xustiza, que no mundo actual semella mis esquiva que a auga no deserto. (2006)
ALTERMUNDO. SUPLEMENTO HORIZONTAL | MANOEL@ALTERMUNDO.ORG | WWW.ALTERMUNDO.ORG | DIRECCIN: MANOEL SANTOS | CONSELLO DE REDACCIN: XOS MANUEL BEIRAS, IMANOL DORCA, CARLOS TAIBO, CARMEN CARBALLO, XAVIER SIMN, XABIER MACAS, MARGA TOJO, XULIO ROS, ALFREDO IGLESIAS DIGUEZ E CNDIDO GRYZBOWSKY | MAQUETACIN: M JOS CEA OTERO | REVISIN LINGSTICA: MC PREZ PICALLO