Professional Documents
Culture Documents
2. BENTUK AKAR
Sebelum membahas lebih jauh bentuk akar, mengingat kembali
tentang bilangan rasional dan bilangan irasional yang telah dibahas
sebelumnya.
Bilangan Real
Bilangan Irasional
Bilangan Rasional
Bilangan Pecahan
Bilangan Bulat
4 ,
6 ,
8 ,
9 , 12 , 16 ,
20 ,
25 ,
36
12 = 3.4641016151...
6 = 2.4494897427...
20 = 4.4721359549...
8 = 2.8284271247...
Bilangan irasional dapat diartikan sebagai bilangan pecahan desimal
tak terbatas dan tak berulang
4 , 9 , 16 , 25 , 36 bukan bentuk akar karena bilanganbilangan tersebut dapat dinyatakan dalam bentuk bilangan bulat,
seperti :
4 = 2,000...
9 = 3,000...
16 = 4,000...
25 = 5,000...
36 = 6,000...
Bilangan rasional dapat diartikan sebagai bilangan pecahan desimal
tak terbatas tetapi berulang
Contoh 11 :
Penyelesaian
misalkan :
x = 0,666...
- - - - - - - - - ( kedua ruas dikalikan dengan 10 )
x = 0,242424...
- - - - - - - - - (kedua ruas dikalikan dengan 100 )
....
....
....
....
....
....
= 24 , ...
= .... + ...
= .... + ...
... = ....
= ....
= ....
2 x
n
m
a
2 = 2
... ( 1 )
... ( 2 )
Contoh 12 :
3 cm
b. panjang sisi 2 2 cm
Penyelesaian
C
a. AD =
( 3) 2 + ( 3) 2
3+3
..........................................................................
Contoh 12 :
2
65
b.
Penyelesaian
c.
2
65
b.
2
5a 3
5
=
2
a3
22
x 3
= 5 6 2 = 5 36
a.
2
5a 3
c.
22
x 3
= x2 x
2
x3
= x2 3 x2
5
= 3
a2
Contoh 13 :
b. a 3 6 a 2
Penyelesaian
c. b 1 b 3
2
a. 5 3 2 = 5
3
2
b. a 3 6 a 2 = a3 x 6 = 3 3
a
a
3
c. b 1 b 3 = b1 x 2 = 2
b
b
d.
1 3
9
1
81
d.
13
9
1
= 3 2 x
81
1
1
1
1 3 = 3 2 x 4 3 = 3 1 = 1
3
3 3
81
33 3
LATIHAN 1
1. Manakah diantara bilangan di bawah ini yang merupakan bentuk akar,
berikan alasan.
a.
10
c.
b.
125
d.
0,9
e. 3 0,8
g. 3 0,08
f. 3 1000
8
h. 3
64
13
a 4
a.
1
32
c.
b.
2
53
d. ( 1 ) 2
1
f.
1
2
g.
h.
4
7y 5
( x2 y )
2 1
3
a. 3 2
c. 3 36
e. 25 a 3
g. p 2 4 p
b. 4 9
d. 3 16
f. x 5 x 3
h.
13
81
9
c. 2 5 4
b. 3 32
d.
1
2
1
e. 3
32
g.
1
f. 4 4
8
h.
1 3
2
1
4 2
b. x = 0,252525...
c. x = 0,135135135...
6. Nyatakan bilangan desimal 2,525252 ke dalam bentuk bilangan
a
rasional pecahan
b
7. Nyatakan bentuk pangkat di bawah ini dalam bentuk akar
a. ( x 2 y 2 )
x2
e.
2
2y
1
3
b. a 6 b 3
f.
c.
3x
a
1
b
23
1
3
1
2
2
1
1
g. x 2 ( x 3 + x 2 )
1
2
2 3
d. a
b 1
h. x 2 ( 2 + y 2 )
1
1/ 4
a. ( x 1 )
3/ 4
(x 1)
c.
x2
x 3
1
b.
x x +1
c.
1 3
x + x
36 x 3
d. 4
1
x5
f.
4
3
x2 x
Contoh 14 :
48
d. 112b 8
b.
125
e. 3 54x8
96a 5
f. 3 192 y10
Penyelesaian
a.
48 = 16 x 3
=
16 x 3
= 4 3
c.
96a 5 = 16a 4 x 6a
b.
125 = ...
= ... x ...
= ...
d. 112b 8 = ...
= 16a 4 x 6a
= ... x ...
= 4a 2 6a
= ...
e. 3 54x8 = 3 27 x 6 x 2 x 2
= 3 27 x 6 x 3 2 x 2
= 3x 2 3 2 x 2
= ...
LATIHAN 2
Sederhanakan bentuk akar di bawah ini
1.
20
6.
147
11. 2 40
2.
45
7.
150
12. 5 90
3.
63
8.
180
13. 8 200
4.
98
9.
245
14. 7 216
5.
108
10.
432
15. 11 320
a5
19.
12s 4
22.
27 x 2 y 5
17.
2 p7
20.
6a 3b
23.
64 x 7 y 2
18.
8x 4
21.
32a 8 y 5
24.
80 p 8 q11
Contoh 15 :
d. 5 2 + 2 2 4 2
Penyelesaian
Untuk di ingat :
a +
a+b
dan
ab
a =
a xa =
maka
a x
p a x q b = pq ab
axb
1. p a ( q b r c ) = pq ab pr ac
2. ( a +
b )( c +
d )=
ac +
ad +
bc +
bd
3. ( a + b )2 = (a + b) + 2 ab
(a + b) + 2 ab
( a+ b) =
4. ( a
b )2 = (a + b ) 2 ab
( a
b) =
(a + b) 2 ab , dengan a > b
Contoh 16 :
3)
d. 3 3 (4 2 2 5 )
Penyelesaian
a.
5 x
2 =
f. ( 2 +
7 )( 5 +
g. ( 5 +
2)
h. ( 3
2)
5 x 2 = 10
b. 2 7 x 3 2 = (2 x 3) 14 = 6 14
10
3)
c. 5 2 ( 2 +
3 ) = 10 + 5 6
d. 3 3 (4 2 2 5 ) = 12 6 6 15
e. 2 3 x 5 2 x 4 3 = ( 2 x 5 x 4 x 3 ) 2 = 120 2
f. ( 2 + 7 )( 5 +
3 ) = 10 + 6 + 35 +
g. ( 5 +
2
2 ) = ( 5 + 2 ) + 2 10 = 7 + 2 10
h. ( 3
2
2) = (3+2)2 6 = 52 6
21
Contoh 17 :
15 + 2 26
b.
18 2 72
c.
Penyelesaian
9+4 2
:
13
15 + 2 26
a.
26
syarat
2 +
15
2)
...
b.
18 2 72
72
... +
18
18 2 72 = ( ... ... )
...
c.
9+4 2 =
9+2 8
8
... +
9
11
9 + 4 2 = ( ... + ... )
LATIHAN 3
Sederhanakan operasi penjumlahan dan pengurangan di bawah ini.
1. 5 2 +
5. 8 10 + 3 10 10 10
1. 4 7 + 3 7
6. 3 6 2 5
2. 5 5 2 5
7. 5 2 2 5 9 2 + 7 5
3. 6 3
8. 6 3 + 4 2 2 3 6 2
6 + 7 5
12. 3 45 + 4 20 5 125
10.
5 28 10 7
125
11.
128 + 5 50
13. 5 63 4 20 2 175 + 5
14. 2 512
243 + 4 32 + 5 27
3 (
2 +2 3 )
22.
2 x 8 x
16.
6 (
3 2 2 )
23.
63 x
17.
8 (
18.
15 (
19.
20.
( 10 +
3 )
3 +
5 )
5 )2
6 )2
24. (
25. (
5 +
7 x
6 +
3 x
27
28 x 112
3 )( 6
2 )
3 )(3 5 2 3 )
26. ( 2 2 3 )( 2 + 2 3 )
27. (2 3 + 5 2 )(2 3 5 2
)
21.
12
(2 3 5 2 )2
28. (3 8 + 2 7 )(3 8 2 7 )
18 6 5
30.
32 + 5 28
31.
3 + 13 + 4 3
1. Bilangan Berbentuk
a
b
, kalikan dengan
b
b
Contoh 18 :
6
3
b.
Penyelesaian
3
2 5
c.
5
3
:
13
a.
b.
c.
3
3
2 5
5
=
=
6
3
3
5x 3
1
=
15
3
3
3
3 5
5
=
10
10
5
3
6 3
= 2 3
3
2 5
5
2. Bilangan Berbentuk
atau
a + b
c
a b
Contoh 19 :
2
3+ 5
Penyelesaian
a.
2
3+ 5
b.
=
=
2
3+ 5
42 3
:
3 5
3 5
2 (3 5 )
95
2 (3 5 )
4
(3 5 )
=
2
=
b.
14
6
42 3
6
42 3
4+ 2 3
4+ 2 3
c.
2
2 54
6 (4 + 2 3 )
16 4(3)
6 (4 + 2 3 )
16 12
6 (4 + 2 3 )
4
= 6+3 3
=
c.
2
2 54
2
2 54
2 10 + 4 2
4
1
2
10 +
3. Bilangan Berbentuk
2 5+4
2 ( 2 5 + 4)
20 16
=
=
2 5+4
a + b
atau
a b
Contoh 20 :
b.
3+ 5
Penyelesaian
a.
4
3+ 5
=
=
5
2 2 3
4
3+ 5
3 5
3 5
4 ( 3 5)
2
= 2 ( 3 5)
= 2 52 3
b.
5
2 2 3
5
2 2 3
2+2 3
2+2 3
15
5 ( 2 + 2 3)
2 12
10 + 2 15
10
1
10
10
1
5
15
LATIHAN 4
Rasionalkan penyebut untuk setiap bilangan pecahan di bawah ini
6
1.
2
7
2.
3.
6.
7.
3
3
8.
6 5
4.
5.
9.
96
2
10.
2 3
11.
2
6
12.
12
5
13.
20
63
14.
72
150
15.
2 500
4
3 5
5
5+2 5
2
7 3
2
2 3+
2 3
3 64 2
16.
17.
6+
5+ 3
5 3
19.
20.
2 +3 5
22.
2+ 5
3 2 3
5 6
23.
1+
2
1
2
3
1
3
24.
4
1+
25.
2 3
13
4+2 3 3
TUGAS 2
1. Sederhanakan bentuk akar di bawah ini
4
3
(x
1
(x 2
2
y 3 ) 2
12
1 + 3 + 13 + 4 3
13 2
(x
2 1
3
1
x 4
y 1 ) 2
3
2
y3
1
2
13 + 2
13 + 2
13 2
x= 2 2 2 x
b. x = 1 + 1 + 1 + x
c. x =
36
36
36 3 x
d. x = ( 2 + 3 + 2 + 5 )( 2 + 3 + 2 5 )( 10 + 2 3 )
e.
12 x 2 20 x + 41 +
3. Diketahui nilai a =
12 x 2 20 x 4 = 9
2 + 2 , b=
2 2 dan c = a + b .
17
x2 + x + y 3 + x +
4
x2 + x + y 3 x +
4
UJI KOMPETENSI
1. Diketahui A = (1) 1, B = (1) 1 dan C = 1 1 maka A + B + C = ....
A. 2
B. 1
C. 1
D. 2
x 1 y 1
senilai dengan .
x 2 y 2
2. Jika x + y 0 maka
A.
x +y
xy
C.
xy
2 (x + y )
B.
xy
x +y
D.
xy
x y2
B. 4ab2
E.
x y
x +y
1
2
3
3
4a x 1 b
2
3. Bentuk sederhana dari
1
3
2 a b
A. 8ab2
E. 3
adalah .
C. 2ab2
D. ab2
5
5 1
3
4 3
4
a
a
x
(a 4 )2
E.
1
2
ab2
a
A.
35
a 24
5. Jumlah dari
A. 7
18
1
2
30
a 24
B.
1
10 10 + 1
B. 10
C.
1
10 9 + 1
25
a 24
+ ... +
C. 10
1
2
adalah .
D.
1
20
a 24
10 9 + 1 1010 + 1
D. 11
E.
15
a 24
adalah .
E. 11
1
2
B. 349
C. 347
D. 345
E. 343
B. 2/3
= ....
C. 1/3
D. 2/3
E. 3/2
3 + 2
7
= ....
E. 112 2
9. Bentuk sederhana ( 9 + 56 3 )( 12 2 35 + 5 )( 11 + 6 2 + 7 )
adalah ....
A. 14 3 + 2 3
C. 14 7
E. 7 14
B. 14 2 + 2 2
10. Bentuk sederhana
10 + 2 ( 15 +
10 +
6 ) adalah ....
A. ( 7 + 6 + 5 )
C. ( 6 + 5 + 3 )
B. ( 7 + 5 + 3 )
D. ( 6 + 5 + 2 )
E. ( 5 + 3 + 2 )
2 3
= a + b6 , a dan b bilangan bulat, maka a + b = .
2+ 3
11. Jika
A. 5
12.
D. 14 2
B. 3
C. 2
D. 2
E. 3
1
2
1
2
( 13 + 7 )
C.
( 13 + 1 )
D.
1
2
1
2
( 5 +1)
E.
1
2
( 5 1)
( 13 7 )
19
13.
C. ( 1+ 5 )
B. ( 1+ 6 )
D. ( 1+ 3 )
B. 2
2
6 + 20 2
= ...
E . ( 1+ 2 )
x + 2 x 1 +
C. 3/2
x 2 x 1 = 2
D. 2/3
E. 1/3
20
1
8
1
6
( 10
2)
C.
( 10
2)
D.
1
5
1
4
( 10
2)
( 10
2)
E.
1
3
( 10
2)
TUGAS KHUSUS
Nama
: ...................................
Kelas
: ...................................
No. Absen
: ...................................
PETUNJUK :
1. Potong lembar jawaban ini pada bagian yang diberi tanda.
2. Kerjakan soal-soal di bawah ini sesuai perintah pada tempat yang
tersedia, kemudian hasil akhir dari masing-masing soal tersebut di tulis
pada kotak yang disediakan.
3. Serahkan lembar jawaban ini kepada guru sebelum ulangan harian
dilaksanakan.
1
2. Sederhanakan
5 . 2 n ( 5 2n 1 2 n + 1 ) 3
( 53n 1 2 2n 1 ) 2
Penyelesaian :
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
21
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
6
2 3 +3 2
Penyelesaian :
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
4 3 3 2
x
x
5. Nyatakan dalam bentuk pangkat rasional x
Penyelesaian :
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
22
........................................................................................................
........................................................................................................
6. Diketahui
p =
1 2
1+ 2
dan q =
1+ 2
1 2
, tentukan nilai p + q
Penyelesaian :
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
TELAH DIPERIKSA :
Tanggal, .........................................
Nilai
: .................................
23