You are on page 1of 3

AINARO RAMLIN SISTEMA MERKADO LIVRE kestaun neebe Timor Leste enfrenta mak nee; ita nia sistema

ekonomia adopta sistema merkadu livre. Tan nee wainhira povu kiik nebe buka moris hodi bele sustenba nia necesidade lor-loron signifika merkadu livre nee hanesan livre ba buat hotu-hotu atu determina tuir presu merkadu. Maske presu fos determina $ 12.00 husi MTCI, maibe tenki hare fila fali ba merkadu nia determinasaun. Kestaun laos iha negosiante kiik oan sira, maibe ita bele dehan problema mak sistema nebe ita adopta. Tan nee wainhira ita halo intervensaun ba presu iha merkadu, maka presija ita esplika klean lia tan ba negosiante sira nb ho kunesementu naton deit kona ba vantajen no desvantajen merkadu livre, katak merkadu mak determina presu laos estadu mak determina presu. Wainhira ita atu koalia kona ba warning ka sanksaun ruma ba kestaun presu, presija ita tau ba atensaun kona ba sistema ekonomia nebe ita nia rai adopta.

Perguntas mak nee: wainhira ita halo atuasaun ba presu iha merkadu, maka ida nee kategoria hanesan merkadu livre ou merkadu mistura ou molopolizasaun? Matenek nain sira tenki klarifika didiak no esklarese ba povu ai leba sira kona ba kestaun ida nee. Oinsa ita hotu nudar Timor Oan nia hanoin kona ba, sistema ekonomia ida nebe mak diak liu atu implementa iha Timor?

naha-olo

June 11, 2010 12:48 pm hau concorda asala nia comentar.

bematan-tasiibun

June 14, 2010 12:59 pm Fo ba Governu buat nebe Governu nian fo ba Mercadu buat nebe Mercadu nian !

Sosa fos no faan fos nee ACTIVIDADE ECONOMICA ida ou NEGOCIO ida atu MTCI ka, atu LABEH ka, atu Empresario ruma ka sosa fos no fan fos nee HALO NEGOCIO laos SOCIAL nee duni INTERMEDIARIO sira, hakarak ka la kohi tenki MANAN buat ruma atu 5 cent ida ka, atu 10 cent ida ka, atu 5 dollar fali ka, ou 10 dollar fali ka tenki manan buat ruma se la manan buat ida entaun

AINARO RAMLIN nee laos negocio ou sei la iha negocio iha mak social caritativa fo tulun saugati deit ba maluk nebe precisa tulun iha negocio la iha saugati iha negocio teki iha LUCRO atu iha lucro ruma iha negocio tenki sura folin ba buat hotu nebe iha relasaun ho objecto ba negocio nee foli ba sosa nian folin ba transporte nian folin ba ema atu hatun no hasae nian folin ba ema hein nian folin ba ema han-hemu no cigarro nian folin ba fatin rai sasan nian folin ba ema intermediario nian (lucro) se iha armagem Dili mak fos saka ida nia folin 12 dollares entaun too iha suku ou aldeia, liu-liu too iha fatin, hanesan iha Tutuala, iha Atauro, iha Passabe, ka iha Fatumean klaru ke fos nia folin laos ona 12 dollares mesmo se deit mak atu envolve iha processo nee .. Atu dehan fos nia folin mak 12 dollares hanesan hotu iha Timor laran tomak balun (liu-liu MTCI) tenki taka custos adicionais sira nebe afecta ba diferensa de presu basico nee iha fatin-fatin se la iha balun (liu-liu MTCI) taka custos adicionais nee, INTERMEDIARIO sira (hanesan Chefe Suco sira ou Empresarios balun ou vendodores sira) tenki cobra custos adicionais nee husi compradores ou consumidores sira (povu maubere) !

Nee laos problema SISTEMA, nem MECANISMO MTCI nian, hanesan LABEH refere atu hadia, maibe nee problema MERCADO nian, katak nee problema kona ba regra OFERTA no PROCURA iha Mercado. Problema Mercado laos bele resolve deit ho problema politica (sistema no mecanismo), maibe tenki resolve tuir regras Mercado nian duni. Iha Mercado presu sasan (fos) atu tun ka sae depende equilibrio entre oferta no procura (katak husi sorin OFERTA nian mak sasan barak liu procura, sasan folin sei tun too ponto minimo da produsaun ou importasaun, maibe se tun liu ida nee, ema ida sei la produz ou la importa tan sasan too hetan ponto equibrio entre procura ho oferta; husi sorin PROCURA nian mak ema barak liu fali oferta, sasan nia folin sei sae too ponto maximo, dada ema barak mak produz ou importa, too ponto de equibrio entre oferta no procura). Nee regra Mercado nian, tuir regra mercado nian nee, interrvensaun ruma (husi se se deit, ou MTCI, ou LABEH ho sistema ka mecanismo ruma), so atu bele estabelce fali deit ponto equilibrio entre procura ho oferta iha Mercado, laos atu modifica regra Mercado nian nee. Se too modifica duni regra Mercado nian nee, entaun ita tama ona iha comportamento seluk, katak tama iha comportamento PROTECIONISTA nian ou iha comportamento Estadu Socialista nian ho nee ita bele husi hela comportamento Estado Democratico nebe defende principio de autonomia de vontade, principio da liberdade da iniciativa economica no principio da liberdade contratual comportamento ida nee, nia limite maximo mak regra basica ba mercado (procura no oferta) quando oferta ho procura equilibrio ona negocio lao normal fali ona la iha parte ida impoen ba parte seluk vontade das partes mak opera no impera tuir regras mercado nian nebe refere nee !

Ho hanoin hirak nee, solusaun nebe HAU defende ba caso concreto nee mak, fo ba Governu buat nebe Governu nian , no fo ba Mercadu buat nebe Mercadu nian tempu krije liu ona ida-idak hare halo nia knar tuir ida-idak nia competencia, katak competencia governu nian (competencia reguladora e controlo) hela ba governu no competencia mercadu nian (competencia produtora ou importadora ou intermediadora) hela mercadu too ona tempu atu ida-idak fila ba nia fatin hodi kaer ida-idak nia knar ! tanba sosa fos no fan fos nee, laos competencia governu nian, maibe competencia mercadu

AINARO RAMLIN nian (empresario sira nian) se governu (MTCI ou Gil Alves dkk) mak sosa fos no fan fos nafatin, entaun husik ba LABEH mak regula no controla fali actividades economica nee ! Dalan ka alternativa seluk mak governu bele cria EMPRESA PUBLICA ida, ba deit sosa fos no fan fos nebe bele submete ba regra mercadu nian laos Ministro mak ba sosa fos no ba fan fos no determina fos nia folin laos chefe suco ba sosa fos no ba fan fos ! Ministro ho chefe suco, laos empresario, para ba halao (exerce) fali actividade economica (sosa no fan sasan no determina folin), quando Ministro ho chefe suco ba halo actividade economica hanesan nee, ita hakat dadaun ona Estadu Socialista (hodi hakruuk regra protecionista) Tuir lolos Ministro ho chefe suco nee nia knar mak halo politica economica (regula no controla actividade economica) tuir principio de Estado de Direito Democratika (baseia ba principio da liberdade economica).

Tuir LABEH nia hanoin, impoen ba governu atu hadia sistema ou define mecanismo nebe apto LABEH nia hanoin nee, ba hau sei la resolve problema, maibe sei aumeta tan deit mak problema ba hau LABEH mos ARROGANTE no buka mak SENSASI (tuir Aderito nia liafuan), katak LABEH buka mak kritika deit governu, maibe la fo solusaun alternativa nebe relevante no eficaz ba governu ONG hanesan nee ais cuitado, kasian de lo tong kosong berbunyi nyaring buta menuntun buta katakanlah MTCI (Gil Alves dkk) lagi gatal, LABEH suruh garuk, yah semakin gatah toh atau MTCI (Gil Alves dkk) lagi dansa valsa LABEH suruh dansa marsa, yah semakin dansa toh atau MTCI (Gil Alves dkk) lagi mandi susu, LABEH suruh mandi madu, yah semakin manis toh atau MTCI (Gil Alves dkk) lagi toba iha esponsa, LABEH haruka ba toba iha spring bad, yah semakin nyenyak toh atau MTCI (Gil Alves dkk) lagi toba kama ida, haruka ba toba kama rua, se mak la kohi atau lebih istilah ganasnya, org bilang MTCI (Gil Alves dkk) lagi jadi buaya, LABEH suruh jadi harimau, yah sama ganasnya toh ! ho nee atu dehan deit diak liu ida-idak iha nia fatin ida-idak halao nia knar para metan entaun metan los, mutin enatun mutin los hodi halokon cinzentu (abu-abu), tanba cinzentu nee halo ema hotu ayam pontong termasuk LABEH mos ayam potong.

Thanks e Adeus

Luis Martins Email: ainarobrats@gmail.com Ph: +670 7522519 AINARO, SORO

You might also like