T.

C ZONGULDAK KARAELMAS NVERSTES Karabk Teknik Eitim Fakltesi Makine Eitim Blm

ETM AMALI ANSYS PAKET PROGRAMININ TANITILMASI, ANSYS RETM ve UYGULAMA RNEKLER

Ad Soyad: Ersin PENE No : 2003010504012

Danman

retim Grevlisi: Ender NALACIOLU

Ersin PENEnin Mezuniyet Tezi olarak hazrlad Eitim amal Ansys paket programnn tantlmas, Ansys retimi ve uygulama rnekleri balkl bu almada komisyonumuzca mezuniyet tezi ynetme ve deerlendirme klavuzunun ilgili maddelerince deerlendirilerek kabul edilmitir.

Tarih 11.06.2007

ADI SOYADI

MZA

ye: Yrd. Do. Dr. Cevdet GLOLU

ye: Yrd. Do. Dr. H.brahim DEMRC

ye: retim Grevlisi Ender NALACIOLU

II

ZET

ANSYS yazlm mhendislerin mukavemet, titreim, akkanlar mekanii ve s transferi ile elektromanyetik alanlarnda fiziin tm disiplinlerinin birbiri ile olan interaksiyonunu simule etmekte kullanlabilen genel amal bir sonlu elemanlar yazlmdr. Bu sayede gerekletirilen testlerin ya da alma artlarnn simule edilmesine olanak salayan ANSYS, rnlerin henz prototipleri retilmeden sanal ortamda test edilmelerine olanak salar. Ayrca sanal ortamdaki 3 boyutlu simulasyonlar neticesinde yaplarn zayf noktalarnn tespiti ve iyiletirilmesi ile mr hesaplarnn gerekletirilmesi ve muhtemel problemlerin ngrlmesi mmkn olmaktadr. Ansys dersinde eitim materyali olarak rencilere sunulmak zere kavranmas kolay rnek eitim videolar hazrlanp Ansys programnda bir analizin batan sona nasl gerekletirildii anlatlmtr.

lk blmde sonlu elemanlar yntemine giri yaplm, tarihi geliiminden bahsedilmi, kullanm alanlar ve zelliklerinden bahsedilmitir.

kinci blmde hasar teorilerine deinilmi, hasar teori eitleri, elastite modl ve poisson oran konularna anlatlmtr.

nc blmde Ansys paket programnn tantm yaplarak programa giri yaplm, programn menlerinden bahsedilmitir.

Drdnc blmde batan sona rnek bir analiz uygulamas yaplarak konularn daha iyi kavranlmas salanmtr.

Beinci blmde etkileimli arayz hazrlanmas anlatlmtr.

Bu blmlerin tamamnn zmlenmesi sonucunda sonlu elemanlar yntemini kullanarak Ansys paket programnda modelleme ve analiz ilemlerinin kolayca kavranabilmesi salanmtr.

III

TEEKKRLER

Tezimin hazrlanmasnda bize rehberlik eden, danman hocamz Ender NALACIOLUna, engin bilgileri ve fikirleriyle srekli yanmda olan smail KESER, Mustafa AYYILDIZ, Hayrullah YETER, Musa TA arkadalarmza, sahip olduumuz bu bilgileri bize kazandran sayg deer Yrd. Do. Dr. Cevdet GLOLU, Yrd. Do. Dr. H.brahim DEMRC ve dier hocalarma, maddi ve manevi daima yanmda olan aileme teekkr bir bor bilirim.

IV

NDEKLER Sayfa Ersin PENEnin Mezuniyet Tezi olarak hazrlad Eitim amal Ansys paket programnn tantlmas, Ansys retimi ve uygulama rnekleri balkl bu almada komisyonumuzca mezuniyet tezi ynetme ve deerlendirme klavuzunun ilgili maddelerince deerlendirilerek kabul edilmitir. .................................................................................................................... II ZET .................................................................................................................................. III TEEKKRLER ................................................................................................................. IV GR .................................................................................................................................VII BLM 1 SONLU ELEMANLAR YNTEMNE GR............................................... 1 1.1 SONLU ELEMANLAR YNTEM............................................................................. 1 1.2 SONLU ELEMANLAR METODUNUN TARHSEL GELM ................................ 1 1.3 SONLU ELEMAN METODUNUN ZM............................................................ 2 1.4 ELEMAN TPLER ..................................................................................................... 4 1.5 SONLU ELEMANLAR YNTEMNN AVANTAJLARI .......................................... 6 1.6 H ve P ELEMANLAR.................................................................................................. 6 1.7 EXPLICIT ve IMPLICIT YAZILIM ............................................................................ 6 BLM 2 HASAR TEORLERNE GR ..................................................................... 7 2.1 HASAR TEORLER................................................................................................... 7 2.1.1 Maksimum Normal Gerilme Teorisi(RANKNE) .................................................. 7 2.1.2 Maksimum Kayma Gerilme Teorisi(TRESCA)...................................................... 8 2.1.3 Maksimum Kayma Genleme Enerjisi Teorisi(VON MISSES) ............................... 9 2.1.4 Hasar Teorilerinin Kyaslanmas.......................................................................... 10 2.2 ELASTSTE MODL ........................................................................................... 11 2.3 YANAL GERNME ve POSSON KATSAYISI........................................................ 11 2.4 ANZOTROPK, ORTHOTROPK, ZOTROPK MALZEMELER .......................... 12 BLM 3 ANSYS PAKET PROGRAMI ...................................................................... 13 3.1 ANSYSe GR ........................................................................................................ 13 3.2 ANSYS PROGRAMININ ALITIRILMASI .......................................................... 17 3.3 ANSYS ARAYZ .................................................................................................. 18 3.4 ANSYS DOSYALARI ............................................................................................... 20 3.5 ANSYS MENLER ................................................................................................. 21 3.5.1 Ara Mens ....................................................................................................... 21 3.5.2 Ana Men............................................................................................................ 23 3.6 ELEMANLARA BLME.......................................................................................... 24 BLM 4 RNEK BALANGI UYGULAMASI ...................................................... 25 BLM 5 ETKLEML ETM .................................................................................... 51 5.1 ANA EKRAN ............................................................................................................ 51 SONU ve NERLER....................................................................................................... 52 KAYNAKLAR .................................................................................................................... 53 ZGEM......................................................................................................................... 54

EKLLER DZN ekil Sayfa

ekil Sayfa ......................................................................................................... VI ekil 2.1 Rankine Teorisi ....................................................................................................... 8 ekil 2.2 Tresca Teorisi.......................................................................................................... 9 ekil 2.3 Von Misses Teorisi................................................................................................ 10 ekil 2.4 Hooke Dorusu ..................................................................................................... 11 ekil 2.5 Yanal Gerinme rnei .......................................................................................... 12 ekil 3.1 Ansys Programnn Balatlmas ............................................................................ 17 ekil 3.2 Program Balang Ayarlar................................................................................... 18 ekil 3.3 Ansys Arayz...................................................................................................... 19 ekil 3.4 Ansys Dosya Tipleri.............................................................................................. 20 ekil 3.5 Ad Deitirme .................................................................................................. 20 ekil 3.6 Ansys Ara Mens .............................................................................................. 21 ekil 3.7 Ansys Model Kontrol Mens............................................................................... 22 ekil 3.8 Ansys Ana Mens ............................................................................................... 23 ekil 3.9 Ansys Elemanlara Blme Mens ......................................................................... 24 ekil 4.1 Program Al Penceresi....................................................................................... 25 ekil 4.2 a) Analiz Tr Seimi b) Keypoint Komutu .......................................................... 26 ekil 4.3 a) 1.Keypoint Noktas b) 2.Keypoint Noktas ........................................................ 27 ekil 4.4 a) izgi izme Komutu b) Keypointlerin Seimi................................................... 28 ekil 4.5 a) Oluturulan izgi b) Element Seim Komutu .................................................... 29 ekil 4.6 a) Element Ekleme b) Element Tr Belirleme..................................................... 30 ekil 4.7 a) Element Seim lem Sonu b) Element Deerlerini Girme Komutu ................... 31 ekil 4.8 a) Deer Girilecek Element Seimi b) Element Trn Onaylama......................... 32 ekil 4.9 a) Element Deerlerini Girme b) Deer Giri Penceresinin Kapatl ................ 33 ekil 4.10 a) Malzeme zelliklerini Girme Komutu b) zotropik Malzeme Seimi............... 34 ekil 4.12 a) Elemanlara Ayrma Komutu b) Elemanlara Ayrma Mens ........................... 36 ekil 4.13 a) Parann Blnmesi b) A rme Komutu........................................................ 37 ekil 4.14 a) izgi Seimi b) Model ekil zellikleri Mensne Giri................................. 38 ekil 4.15 a) Modele Hacim Kazandrma b) Analiz Tipi Seim Komutu .............................. 39 ekil 4.16 a) Analiz Tipi Seimi b) Modeli Sabitleme Komutu ............................................ 40 VI

ekil 4.17 a) Sabitleme in Keypoint Seimi b) Sabitlemeyi Onaylama .............................. 41 ekil 4.18 a) Kuvvet Uygulama Komutu b) Kuvvet Uygulama in Keypoint Seimi........... 42 ekil 4.19 a) Kuvvet Yn ve Deerinin Girilii b)zmleme Komutu................................ 43 ekil 4.20 a) zmleme Adm Balangc b) zmlemenin Tamamlanmas .................... 44 ekil 4.21 a) Son Sonular Okuma Komutu b) Deformasyonu Grme Komutu ................... 45 ekil 4.22 a) Deformasyonu Grme Seenekleri b) Deformasyonun Grnts ................... 46 ekil 4.23 a) zometrik Bakma Komutu b) zometrik Grn ............................................. 47 ekil 4.24 a) Gerilme Dalmlarn Grme Komutu b) Elastik Hasar Seimi ....................... 48 ekil 4.25 a) Von Misses Teorisi Seimi b) Analiz Sonu Ekran......................................... 49 ekil 4.26 Meydana Gelen Eilme Miktarnn Grntlenmesi ............................................ 50 ekil 5.1 Ana Ekran Grnts............................................................................................ 52

GR

Yaptm almada sonlu elemanlar yntemine deinerek ANSYS paket programnn temel kullanm kademeleri anlatlmtr. almada konular, ANSYS paket programnn al ilemiyle balayarak, bir ok konuya deinilmi ve rnek problem uygulamalaryla da sonlandrlmtr.

Bu almadaki ama; Ansys paket programnn zelliklerinin ve kullanmnn rencilere aktarlmasdr. Etkileimli DVD eki ile grsel eitim yolu kullanlarak rencilerin alglamas kolaylatrlmtr.

VII

VIII

BLM 1 SONLU ELEMANLAR YNTEMNE GR

1.1 SONLU ELEMANLAR YNTEM

Sonlu elemanlar yntemi fizik ve mhendislikte karlalan bir ok problemin zmnde kullanlan en yaygn ve etkin saysal yntemlerden biridir. Sonlu elemanlar metodu matematikilerden ziyade daha ok mhendisler tarafndan gelitirilmitir. Metot ilk olarak gerilme analizi problemlerine uygulanmtr. Tm bu uygulamalarda bir byklk alannn hesaplanmas istenmektedir. Gerilme analizinde bu deer deplasman alan veya gerilme alan; s analizinde scaklk alan veya s ak; akkan problemlerinde ise akm fonksiyonu veya hz potansiyel fonksiyonudur. Hesaplanan byklk, alann alm olduu en byk deer veya en byk gradyen pratikte zel bir nem ierir. Sonlu elemanlar metodunda yap, davran daha nce belirlenmi olan bir ok elemana blnr. Elemanlar "nod" ad verilen noktalarda tekrar birletirilirler. Bu ekilde cebri bir denklem takm elde edilir. Gerilme analizinde bu denklemler nodlardaki denge denklemleridir. ncelenen probleme bal olarak bu ekilde yzlerce hatta binlerce denklem elde edilir. Bu denklem takmnn zm ise bilgisayar kullanmn zorunlu klmaktadr.

1.2 SONLU ELEMANLAR METODUNUN TARHSEL GELM

Sonlu elemanlar metodu ilk olarak yap analizinde kullanlmaya baland. lk almalar Hrennikoff (1941) ve Mc Henry (1943) tarafndan gelitirilen yar analitik analiz metotlardr. Argyis ve Kelsey (1960) virtuel i prensibini kullanarak bir direkt yaklam metodu gelitirmitir. Turner ve dierleri (1956) bir gen eleman iin rijitlik matrisini oluturmutur. "Sonlu Elemanlar" terimi ilk defa Clough (1960) tarafndan almasnda telffuz edilmitir. Metodun boyutlu problemlere uygulanmas iki boyutlu teoriden sonra kolayca gereklenmitir(Argyis ,1964). lk gerek kabuk elemanlar eksenel simetrik elemanlar olup (Grafton ve Strome (1963)), bunlar silindirik ve dier kabuk elemanlar izlemitir (Gallagher (1969)). Aratrclar 1960'li yllarn balarnda non-lineer problemlerle ilgilenmeye baladlar. Turner ve dierleri (1960) geometrik olarak non-lineer problemler iin bir zm teknii gelitirdi. Sonlu elemanlar metoduyla stabilite analizi ise ilk Martin (1965) tarafndan tartlmtr. Statik problemlerin yansra dinamik problemlerde sonlu elemanlar metoduyla 1

incelenmeye baland (Zienkiewicz ve digerleri (1966) ve Koening ve Davids (1969)). 1943 ylnda Courant blgesel srekli lineer yaklam kullanarak bir burulma problemi iin zm retmitir. Yap alan dndak problemlerin sonlu elemanlar metoduyla zm 1960 'li yllarda balamtr. rnein Zienkiewicz ve Cheung (1965) sonlu elemanlar metodu ile Poisson denklemini zmtr. Doctors (1970) ise metodu potansiyel aka uygulamtr. Sonlu elemanlar metodu gelitirilerek s transferi, yeralt sularnn ak, manyetik alan ve dier bir ok alana uygulanmaktadr. Genel amal sonlu elemanlar paket programlar 1970'li yllardan itibaren ortaya kmaya balamtr. 1980'li yllarn sonlarna doru ise artk paket programlar mikro bilgisayarlarda kullanlmaya baland. 1990 yllarnn ortalar itibaryle sonlu elemanlar metodu ve uygulamalaryla ilgili yaklak olarak 40.000 makale ve kitap yaynlanmtr.

1.3 SONLU ELEMAN METODUNUN ZM

Bu yntemle, incelemek istenilen cismin sonlu sayda kk elemana blnerek inceleme yapld iin Sonlu Elemanlar Yntemi (The Finite Element Methot) olarak adlandrlr. Bu metot ile yaplacak deney, dm noktalarndan birbirine bal sonlu sayda kk elemana blnr. Seilen birim eleman, geometrik bir ekildir. Bunun amac, geometrik yapsn bildiimiz kk elemanlar zerinde inceleme ve zm yapmamzn kolay olmasdr. Bu ilem ANSYSte MESH komutuyla yaplr. Birim eleman boyunun klmesi, daha hassas zm yapmamz salarken, denklem saysn arttrd iin ilem sresini uzatr.

Sonlu elemanlar metoduyla zm yaplrken izlenmesi gereken yol;

1. Yapy ya da srekli eleman birim elemanlara blmek. Bu yaplrken birim elemann boyutunu ve eklini, malzemenin fiziki zelliklerine gre semek gerekir. 2. Sonlu elemanlar birbirine dm noktalarndan balanm kabul edilirler. Bu dm noktalarnn yer deitirmeleri, basit yaplarn analizlerinde oluu gibi, problemin bilinmeyen ana parametreleridir. 3. Her bir sonlu elemann yer deiimini tanmlamak iin dm noktalarnn yer deiimleri cinsinden fonksiyon seilir. (genelde bir polinomdur, polinomun derecesi birim elemann dm saysna baldr)

4. Elemanla yer deitirme fonksiyonlar seildikten sonra her bir elemann zelliklerini ifade eden matris denklemleri oluturulur. Bunun iin drt yaklamdan biri kullanlr. Bu yaklamlar;

I)Direkt yaklam: Bu yaklam daha ok tek boyutlu ve basit problemler iin uygundur. II)Varyasyonel yaklam: Bir fonksiyonelin ekstremize yani maksimum ve minimum edilmesi demektir. Kat cisim mekaniinde en ok kullanlan fonksiyoneller potansiyel enerji prensibi, komplementer (tmleyen) potansiyel enerji prensibi ve Reissner prensibi olarak saylabilir. Fonksiyonelin birinci trevinin sfr olduu noktada fonksiyonu ekstremize eden deerler bulunur. kinci trevinin sfrdan byk veya kk olmasna gre bu deerin maksimum veya minimum olduu anlalr. III)Arlkl kalanlar yaklam: Bir fonksiyonun eitli deerler karlnda elde edilen yaklak zm ile gerek zm arasndaki farklarn bir arlk fonksiyonu ile arplarak toplamlarn minimize etme ilemine "arlkl kalanlar yaklam" denir. Bu yaklam kullanlarak eleman zelliklerinin elde edilmesinin avantaj, fonksiyonellerin elde edilemedii problemlerde uygulanabilir olmasdr. IV)Enerji dengesi yaklam: Bir sisteme giren ve kan termal veya mekanik enerjilerin eitlii ilkesine dayanr. Bu yaklam bir fonksiyonele ihtiya gstermez. 5. Elemanlara blnen sistemin zelliklerini toplamak gerekir. Bunu da elemanlarn matris denklemlerini birletirerek sistemin davrann ifade eden matris denklemleri oluturmakla yapabiliriz. Sistemin matris denklemleri bir elemann matris denklemleriyle ayn formdadr. Fakat sistemde denklemlerin terim says fazladr. 6. Dm noktalarna toplanm kabul edilen ve snr gerilmeleri dengeleyen kuvvetler ile dm noktalarnn yer deitirmeleri arasnda; P = K x { U } P : Stun matris olup d kuvvetlerin tamamn gstermektedir. K : Sistemin toplam katlk (direngenlik) matrisidir. { U } : r, , z ynndeki dm yer deitirmelerini gsteren stun matrisidir. Matris denklemi ile sonlu elemanlar metoduna giri yaplr. Sonu olarak bu denklem gsteriyor ki Koluturulan cismin birim yer deitirmesi iin gerekli kuvveti temsil etmektedir. Yani cismin sonlu elemanlar modelini bir denge yay olarak dnrsek, Kbu yayn yay sabiti (direngenlik sabiti) olur. Bylece sonlu elemanlar 3

metodunun esas cismin direngenlii bakmndan yaplan analizi olmutur. Verilen snr artlar ve d kuvvetler etkisi altndaki cismin dmlerinin yer deitirmesi bulunur. U, cismin gerilme ve yer deitirmesinden hesaplanr. Verilen snr artlar ve d kuvvetler ile cismin dmlerinin yer deitirmesi bulunur.

1.4 ELEMAN TPLER

Sonlu eleman probleminin zmnde ilk adm eleman tipinin belirlenmesi ve zm blgesinin elemanlara ayrlmasdr. zm blgesinin geometrik yaps belirlenerek bu geometrik yapya en uygun gelecek elemanlar seilmelidir. Seilen elemanlarn zm blgesini temsil etme orannda, elde edilecek neticeler gerek zme yaklam olacaktr.

Sonlu elemanlar metodunda kullanlan elemanlar boyutlarna gre drt ksma ayrlabilir: a) Tek boyutlu elemanlar: Bu elemanlar tek boyutlu olarak ifade edilebilen problemlerin zmnde kullanlr. b) ki boyutlu elemanlar: ki boyutlu (dzlem) problemlerinin zmnde kullanlrlar. Bu grubun temel eleman dml gen elemandr. gen elemann alt, dokuz ve daha fazla dm ihtiva eden eitleri de vardr. Dm says seilecek interpolasyon fonksiyonunun derecesine gre belirlenir. gen eleman, zm blgesini aslna uygun olarak temsil etmesi bakmndan kullanl bir eleman tipidir. ki gen elemann birlemesiyle meydana gelen drtgen eleman, problemin geometrisine uyum salad lde kullanll olan bir elemandr. Drt veya daha fazla dml olabilir. Drtgen eleman ou zaman zel hal olan dikdrtgen eleman eklinde kullanlr. c) Dnel elemanlar: Eksenel simetrik zellik gsteren problemlerin zmnde dnel elemanlar kullanlr. Bu elemanlar bir veya iki boyutlu elemanlarn simetri ekseni etrafnda bir tam dnme yapmasyla oluurlar. Gerekte boyutlu olan bu elemanlar, eksenel simetrik problemleri iki boyutlu problem gibi zme olana salad iin ok kullanldrlar. d) boyutlu elemanlar: Bu grupta temel eleman gen piramittir. Bunun dnda dikdrtgenler prizmas veya daha genel olarak alt yzeyli elemanlar, boyutlu problemlerin zmnde kullanlan eleman tipleridir. zoparametrik Elemanlar: zm blgesinin snrlar eri denklemleri ile tanmlanmsa, kenarlar doru olan elemanlarn bu blgeyi tam olarak tanmlamas mmkn deildir. Byle durumlarda blgeyi gereken hassasiyette tanmlamak iin elemanlarn boyutlarn kltmek, 4

dolaysyla adetlerini artrmak gerekmektedir. Bu durum zlmesi gereken denklem saysn artrr, dolaysyla gereken bilgisayar kapasitesinin ve zamann bymesine sebep olur. Bu olumsuzluklardan kurtulmak iin, zm blgesinin eri denklemleri ile tanmlanan snrlarna uyum salayacak eri kenarl elemanlara ihtiya hissedilmektedir. Bylece hem zm blgesi daha iyi tanmlanmakta hem de daha az sayda eleman kullanlarak zm yaplabilmektedir. Bu elemanlar zerindeki dm noktalar bir fonksiyon ile tanmlanr. zoparametrik sonlu elemann zellii, her noktasnn konumunun ve yer deitirmesinin ayn mertebeden ayn ekil (interpolasyon) fonksiyonu ile tanmlanabiliyor olmasdr.

zoparametrik elemanlara eparametreli elemanlar da denir.

zoparametrik elemanlarn u zellikleri vardr: a) Lokal koordinatlarda iki komu eleman arasnda sreklilik salanyorsa, izoparametrik elemanlarda da salanyor demektir. b) Eer interpolasyon fonksiyonu lokal koordinat takmndaki elemanda srekli ise, izoparametrik elemanda da sreklidir. c) zmn taml lokal koordinatlarda salanyor ise izoparametrik, elemanlarda da salanr. zoparametrik elemanlarn anlan zellikleri dolaysyla, interpolasyon fonksiyonlar lokal koordinatlarda seilir.

nterpolasyon Fonksiyonlarnn Seimi: nterpolasyon fonksiyonu alan deikeninin

eleman zerindeki deiimini temsil etmektedir. nterpolasyon fonksiyonunun belirlenmesi seilen eleman tipine ve zlecek denklemin derecesine baldr. Ayrca interpolasyon fonksiyonlar u artlar salamaldr:

a) nterpolasyon fonksyonunda bulunan alan deikeni ve alan deikeninin en yksek mertebeden bir nceki mertebeye kadar olan ksmi trevleri eleman snrlarnda srekli olmaldr. b) nterpolasyon fonksiyonunda bulunan alan deikeninin btn trevleri, eleman boyutlar limitte sfra gitse bile alan deikenini karakterize etmelidir. c) Seilen interpolasyon fonksiyonu koordinat deiimlerinden etkilenmemelidir. Hem yukardaki artlar salamalar hemde trev ve integral almadaki kolaylndan dolay interpolasyon fonksiyonu olarak genelde polinomlar seilir. Seilen polinom, yukardaki artlarn gereklemesi iin uygun terimleri ihtiva etmelidir.

1.5 SONLU ELEMANLAR YNTEMNN AVANTAJLARI

Sonlu elemanlar ynteminin dier yntemlere gre avantajlar; Sonlu elemanlar yntemi ile verilen ekil ne kadar kark olursa olsun, ekle ve boyutlarna esneklik kazandrmaktadr. lgili olduu alanlar arttrlabilir. Deiik malzeme zellikleri ve geometrisinde farkl glkler ortaya kmaz. Genel katlk maddesiyle ilikili kuvvet ve yer deitirmesi bakmndan formle edilmi neden sonu ilikisi problemidir. Bu durum sonlu elemanlar metoduyla problemin zmn kolaylatrr. Snr artlar kolayca tespit edilir. Sonlu elemanlar metodunun esneklii sayesinde ok ynl karmak yaplarda dier problemlerdeki sonu ilikisinden daha etkin olarak kullanlr. Sonular dier analitik veya deneysel metotlarla daha iyi karlatrlabilir.

1.6 H ve P ELEMANLAR
Klasik sonlu elemanlar analizinde sonularn doruluu ounlukla eleman saysna baldr. Eleman says arttka sonular daha geree yakn kar. Gerilme deiimlerinin yksek olduu blgelerde eleman says arttrlarak elde edilen sonucun hassasiyeti de arttrlr. Bu zm yntemi, h-adaptivity metodu olarak tanmlanabilir. kinci bir yntem ise bu elemanlarn saysn arttrmak yerine elemanlarn polinom derecesini arttrmaktr. Polinom derecesi arttka elde edilen modelin doruluu da artar. Sonular kullanc tarafndan tayin edilen tolerans iine girene kadar polinom derecesi artar. Bu tr elemanlar p eleman olarak tanmlanr.

1.7 EXPLICIT ve IMPLICIT YAZILIM

Explicit ve Implicit metodlar hareket formllerinin integrasyonunda kullanlan yntemlerdir. Explicit metod kk zaman aralklar kullanlarak yksek derecede non-linear olan problemlerin/sistemlerin zmlenmesinde kullanlrken, Implicit metod daha az non-linear olan problemlerin/sistemlerin geni aralklar kullanlarak zmlenmesinde kullanlr.

BLM 2 HASAR TEORLERNE GR

2.1 HASAR TEORLER

Malzemelerin fiziksel zelliklerinin tespit edilmesinde kullanlan test yntemlerinin ounda numune basit bir ykleme trne maruz braklr. Malzemelerin ounluuna ait mukavemet deerlerinin nemli bir ksm basit ekme deneylerinden elde edilir. Gevrek malzemeler genelde ekmeden ziyade basma gerilmesi altnda altndan bu malzemelere ait mukavemet deerlerinin ou da yine basit basma deneyinden elde edilir. Malzemelerin kayma mukavemetlerinin tespiti iin de yine belirli test yntemleri kullanlmaktadr. Bu tr ykleme durumuna tek eksenli ykleme denir. Bu noktadan hareketle tek eksenli gerilme halinde (max) (em) veya (max) (em) bantlar kullanlarak gerekli mukavemet hesaplamalar gerekletirilir. Bylece malzeme sadece ekme, basma veya kaymaya maruz ise bu deerler olduu gibi kullanlarak gerekli mukavemet hesaplar gerekletirilebilir.

Ancak mhendislik uygulamalarn bir ounda baz noktalardaki gerilme halleri olduka kark olabilir ve birok ynde hem normal hem de kayma gerilmelerine maruz kalabilirler. Bylece malzeme tek eksenliden ziyade iki veya eksenli gerilme durumuna maruz kalabilir. Bu tr ykleme altnda malzemenin mukavemet deerlerinin tespiti tek eksenliye gre daha zor olmaktadr. Bu ekilde, bileik gerilmeye maruz yerlerde gerekli mukavemet hesaplarnn gerekletirilmesi iin deiik teoriler nerilmitir. Bu teorilerin amac, malzemelerin basit ekme ve basma deneylerinden elde edilen deerler kullanlarak kombine ykleme durumlarnda malzemenin ne zaman hasara urayacan tespit etmektir.

2.1.1 Maksimum Normal Gerilme Teorisi(RANKNE)

Rankine teorisi olarakta bilinen bu teoriye gre kombine ykleme altnda malzemede oluan asal gerilmeler 1, 2 ve 3 olmak zere 1 > 2 > 3 olacandan malzemede oluan maksimum asal gerilmenin deeri (1) malzemenin ekme veya basma deneyinden elde edilen (em) deerini atnda malzeme hasara urar. Bylece bu teoriye gre;

(max) 1 (em)
=

ekil 2.1 Rankine Teorisi

eklinde ifade edilir. ki eksenli dzlemsel ykleme durumunda bu teori grafik olarak ekil1de izilmitir. Yaplan deneyler bu teorinin tm ykleme durumlar iin pek gvenilir sonular vermediini gstermitir. Ancak gevrek malzemeler iin elde edilen deneysel sonular ile teorik sonular destekler mahiyette olduu tespit edilmitir. Bu teorinin en belirgin eksikliklerinden biri de ekme ve basma altnda malzemede hasarn ayn gerilme seviyesinde ortaya ktn nermesidir. Oysa ki dkme demir ve beton gibi gevrek malzemeler basmada ekmeye ramen daha mukavemetlidirler. Bu ise malzemede yer alan mikro boluklarn ekme gerilmesi sonucu ilerleyip malzemeyi tahrip etmesi yzndendir. 2.1.2 Maksimum Kayma Gerilme Teorisi(TRESCA)

Tresca teorisi olarakta bilinen bu teoriye gre kombine ykleme altnda malzemede oluan maksimum kayma gerilmesi (max) kayma emniyet gerilmesi (em) deerini atnda

malzemede hasar balar. eksenli bir sistemde veya gerilmelerden biri pozitif, dieri negatif ve ncs de sfr olan bir yklemede maksimum kayma gerilmesi;

(max) = (1 - 3) / 2
ile verilir. Bu teori daha ziyade snek malzemeler iin gvenilir sonular vermektedir. te yandan tek eksenli gerilmede (em) = (em) / 2 olarak verildiinden; 8

(max) = (1 - 3) / 2 = (em)

/ 2

veya

( 1-

3) = (em)

eklinde yazlabilir. ki eksenli gerilme iin bu teori grafik olarak ekil-2de izilmitir. Asal gerilmelerden ikisinin de pozitif ve ncsnn sfr olduu ykleme durumunda ise maksimum kayma gerilmesi;

(max) = (1 - 0) / 2 = 1 / 2 ve akma 1 / 2 = y / 2 ve buradan 1 = y

eklinde yazlabilir.

ekil 2.2 Tresca Teorisi

2.1.3 Maksimum Kayma Genleme Enerjisi Teorisi(VON MISSES)

Huber tarafndan 1904de ortaya atlmasna ramen Von Misses Teorisi olarak bilinen bu teoriye gre ekil deitirme enerjisinin belli bir snr amas ile cisimde hasar balar. Bylece bu teori;

( x

y) + (y z) + (z x) = 2

veya asal gerilmeler cinsinden;

( 1

2) + (2 3) + (3 1) = 2

Bants ile verilir. Burada malzemenin akma gerilmesidir. Malzemede iki eksenli gerilme durumunda z = 0 olacandan yukardaki bant;

x xy + y =
eklini alr. Bu denklem ise ekil-3deki gibi bir elips ile ifade edilebilir.

ekil 2.3 Von Misses Teorisi 2.1.4 Hasar Teorilerinin Kyaslanmas

Von Misses kriteri ile Tresca kriteri birbirine ok yakndr. Bu teorilerden Von Misses Teorisinin bilhassa snek malzemeler iin elde bulunan pek ok deneysel sonu ile uyum iinde olduu bilinmektedir. Bu yzden tasarm almalarnda bu teorinin uygulanmas her 10

geen gn daha da yaygnlamaktadr. te yandan maksimum normal gerilme teorisi(Rankine Teorisi) daha ziyade gevrek malzemeler iin elde edilen deneysel sonular ile uyum iindedir.

2.2 ELASTSTE MODL

Elastisite modl, malzemenin dayanmnn (mukavemetinin) lsdr. Kimi kaynaklarda Young modl olarak da geer. Elastik deformasyondaki birim uzama ile normal gerilme (ekme ya da basma gerilmesi) arasndaki dorusal ilikinin bir sonucu olup bir birim uzama bana gerilme olarak tanmlanr. Birim uzama ile normal gerilme (ekme ya da basma gerilmesi) arasndaki dorusal iliki yle tanmlanabilir: Elastisite Modl (E) =Normal Gerilme () / Birim Uzama () Uzamalarn kuvvetle orantl olduunu Robert Hooke bulduu iin bu ilikiye Hooke Kanunudenmektedir.

Hooke dorusu

ekil 2.4 Hooke Dorusu

2.3 YANAL GERNME ve POSSON KATSAYISI

Herhangi bir ubuk uzunlamasna ekme gerilmesine maruz brakldnda, ubuk ekme dorultusunda uzayacak ve yanal dorultuda ksalacaktr. Benzer ekilde ubuk basma kuvvetine maruz brakldnda genileme yanal dorultuda ve ksalma ise basma dorultusunda oluacaktr. 11

Yaplan aratrmalarda yanal genlemelerin eksenel genlemelere orannn her malzeme tr iin sabit bir oran olduu tespit edilmi ve bu deer Poisson Katsays veya Poisson Oran denmitir. Genellikle () ile gsterilir. Bylece bu oran:

= Yanal gerinme / Eksenel gerinme = -

y / x

eklinde elde edilir. Poisson oran malzemeye bal bir katsaydr. Genellikle eliklerde =0.30, alminyumda =0.34, bakrda =0.32 ve betonda =0.10 civarndadr. Genel olarak bu oran 0 < < 0.5 arasnda deiir.

ekil 2.5 Yanal Gerinme rnei

2.4 ANZOTROPK, ORTHOTROPK, ZOTROPK MALZEMELER

AnizotropikMalzeme: Anizotropik bir malzeme malzemenin tm ktlesi dnldnde her bir ynde farkl zellik gsteren malzemedir. OrthotropikMalzeme: Orthotropik malzeme, malzemenin herhangi bir noktasnda birbirine karlkl farkl ynde farkl zellikler gsteren malzemedir. zotropikMalzeme: Bir malzemenin tm ktlesi dnldnde her bir ynde eit zellik gsteren malzemedir.

12

BLM 3 ANSYS PAKET PROGRAMI

3.1 ANSYSe GR

ANSYS yazlm mhendislerin mukavemet, titreim, akkanlar mekanii ve s transferi ile elektromanyetik alanlarnda fiziin tm disiplinlerinin birbiri ile olan interaksiyonunu simule etmekte kullanlabilen genel amal bir sonlu elemanlar yazlmdr. Bu sayede gerekletirilen testlerin ya da alma artlarnn simule edilmesine olanak salayan ANSYS, rnlerin henz prototipleri retilmeden sanal ortamda test edilmelerine olanak salar. Ayrca sanal ortamdaki 3 boyutlu simulasyonlar neticesinde yaplarn zayf noktalarnn tespiti ve iyiletirilmesi ile mr hesaplarnn gerekletirilmesi ve muhtemel problemlerin ngrlmesi mmkn olmaktadr. ANSYS yazlm hem dardan CAD datalarn alabilmekte hem de iindeki preprocessing imkanlar ile geometri oluturulmasna izin vermektedir. Gene ayn preprocessr iinde hesaplama iin gerekli olan sonlu elemanlar modeli yani mesh de oluturulmaktadr. Yklerin tanmlanmasndan sonra ve gerekletirilen analiz neticesinde sonular saysal ve grafiksel olarak elde edilebilir. Genel olarak, ANSYS kullanlarak sonlu elemanlar analizleri kademede gerekletirilir: 1) Preprocessing(Problemin tanmlanmas): Preprocessing ana kademeleri aada verildii gibidir: Anahtar nokta/izgi/alan/hacimlerin tanmlanmas Eleman tipi ve malzeme/geometri zelliklerinin tanmlanmas izgi/alan/hacimlerin sonlu elemanlara blnmesi.

2) Solution(Yklerin ve snr artlarnn atanmas ve zmn gerekletirilmesi): Bu kademede ykler (noktasal veya basn) belirlenir, snr artlar tanmlanr ve sonuta zme gidilir. Yk ve snr artlar preprocessing kademesinde de tanmlanabilir. 3) Postprocessing(Sonularn deerlendirilmesi): Bu kademede unlar yaplabilir a. Dm noktas yer deitirmelerinin listelenmesi 13

b. Eleman kuvvet ve momentlerinin izlenmesi c. Yer deitirme izimleri , gerilme diyagramlar Her hangi bir ileme balamadan nce analizin planlanmas ok nemlidir ve simulasyonun baarsna direk etkisi vardr. Bir sonlu elemanlar analizinin amac bilinen ykler altnda sistem davrannn modellenmesidir. Analizin doruluk derecesi planlama kademesine olduka baldr. Herbir ilemcide yaplacaklar daha detayl olarak sonraki blmlerde inceleyeceiz. Ancak yine de zetleyecek olursak; Preprocessing kademesi aadakileri ierir:
Baln belirlenmesi: Problemin sonraki dnemde rahat erieilebilir olmas amacyla

yaptmz ie bir isim isim verilmesi diye dnlebilir. Bu seenek zellikle ayn temel model zerinde farkl ykleme seenekli zmler gerekletirilmesi durumunda ok faydaldr.
Modelin oluturulmas: Model genellikle 2D veya 3D uzaynda uygun birimler (m.,

mm., in, vb.) kullanlarak izilir. Model ANSYS n ilemcisi kullanlarak oluturulabilecei gibi baka bir CAD paketinde hazrlanm bir dosyann (IGES, STEP gibi) ANSYS n ilemcisi tarafndan okunmas ile de salanabilir. Modelin oluturulmas esnasnda dikkat edilmesi gereken konulardan biri izimde kullanlan birim ile malzeme zellikleri ve uygulanan yk birimlerinin uyumlu olmasdr. rnein; model mm olarak izildi ise, malzeme zellikleri SI birimi ile tanmland ekilde olmaldr.
Eleman tipinin belirlenmesi: Eleman seimi modelin geometrisine bal olarak 1D,

2D veya 3D olabilecei gibi yaplmas dnlen analizin tipine de baldr (rnein termal analiz gerekletirebilmek iin termal eleman kullanm).
Malzeme zelliklerinin girilmesi: Malzeme zellikleri (elastisite modl, poisson

oran, younluk ve gerekli olduunda termal genleme katsays, termal iletkenlik, zgl s vb) tanmlamalarnn gerekletirilmesi.
Modelin elemanlara blnmesi: Modelin elemanlara blnmesi ilemi, model

srekliliinin belirli saydaki ayr paralara veya dier bir ifade ile sonlu elemanlara blnmesidir. Daha ok sayda eleman genel olarak daha iyi sonular fakat daha uzun analiz zaman demektir. Modelin elemanlara blnmesi kullanc tarafndan tek tek tanmlanarak yaplabilecei gibi ANSYS tarafndan uygun seenekler kullanlarak otomatik olarak da yaplabilir. Kullanc tarafndan tek tek tanmlayarak elamanlara 14

blme ilemi uzun ve zor bir ilemken otomatik olarak elamanlara blme ileminde gerekli tek ey model kenarlar boyunca eleman younluunun veya eleman byklnn belirlenmesidir. Ayrca kullanlan elemann tipine bal olarak eleman zelliklerinin de (gerek sabitler) tanmlanmas gerekir. Solution kademesi aadakileri ierir:
Analiz tipinin belirlenmesi: zmde kullanlmak zere statik, modal, transient gibi

analiz tipleri belirlenir.

Snr artlarnn tanmlanmas: Eer modele bir yk uygulanrsa, model bilgisayarn

sanal dnyasnda sonsuza kadar ivmelenir. Bu ivmelenme bir snrllk veya bir snr art uygulanana kadar devam eder. Yapsal snr artlar genellikle sfr yer deitirme, termal snr artlar belirlenmi bir scaklk, akkan snr artlar iin bir basn olarak tanmlanr. Bir snr art btn ynlerde (x,y,z) uygulanabilecei gibi yalnzca belirli bir ynde de tanmlanabilir. Snr artlar anahtar noktalarda, dm noktalarnda, izgi veya alanlarda tanmlanabilir. Snr art, simetri veya antisimetri tipinde de olabilir.
Yklerin uygulanmas: Yklemeler gerilme analizlerinde noktasal bir basn veya

yer deitirme, termal analizlerde scaklk, akkan analizlerinde hz formunda olabilir. Ykler bir noktaya, bir kenara, bir yzeye ve hatta toplam cisme uygulanabilir. Ykler model geometrisi ve malzeme zelliklerinde kullanlan birim cinsinden tanmlanmaldr.
zm: Bu ksm tamamiyle otomatiktir. Genel olarak bir sonlu elemanlar zcs

e ayrlr. Bunlar n-zc, matematik motoru ve son-zcdr. n-zc modeli okur ve modeli matematiksel ekilde formlze eder. Preprocessing kademesinde tanmlanan btn parametreler n-zc tarafndan kontrol edilir ve herhangi bir eyin eksik brakldn bulursa matematik motorunun devreye girmesini engeller. Model doruysa, zc devreye girerek eleman direngenlik matrisini oluturur ve yer deitirme, basn gibi sonular reten matematik motorunu altrr. Matematik motoru tarafndan retilen sonular son-zc kullanlarak dm noktalar iin deformasyon miktar, gerilme, hz gibi deerler retilir.

15

Postprocessing kademesi aadakileri ierir:

Bu blm; sonularn okunduu ve yorumland blmdr. Sonular; tablo eklinde,

kontur izimler eklinde veya deforme olmu cisim biiminde sunulabilir. Ayrca animasyon yardm ile modelin yk altndaki davran gzler nne sunulabilir. Yapsal tipteki problemlerin sunulmasnda kontur grafikler genellikle en etkin yntem olarak kullanlr. Postprocessor, x, y, z koordinatlarnda hatta koordinat ekseninde belli bir adaki gerilme ve birim ekil deitirmelerin hesaplanmasnda kullanlabilir. Etkin gerilme ve birim ekil deitirme sonular ile akma gerilmesi ve ekil deitirme sonularn da grmek mmkndr. Bunun dnda birim ekil deitirme enerjisi, plastik ekil deitirme miktar da kolaylkla grsel olarak elde edilebilir. Sonular grsel olarak ok etkileyeci bir biimde kontur grafikler olarak rahatlkla elde edilebilse de sonularn kalitesi modelin fiziksel problemi gerekte ne kadar yansttna ve dolaysyla analizi yaplan modelin kalitesine baldr. Baarl bir analiz iin dikkatli bir planlamann yaplmas zorunluluu gz ard edilmemelidir.

16

3.2 ANSYS PROGRAMININ ALITIRILMASI

ekil 3.1 Ansys Programnn Balatlmas

17

ekil 3.2 Program Balang Ayarlar

3.3 ANSYS ARAYZ

ANSYS Arayz pencerelerini genel olarak aklayacak olursak; 1. Ara Mens: ANSYS oturumu sresince kullanlabilir olan dosya kontrolu, seimler, grafik kontrolleri ve parametreler gibi fonksiyonlar ierir. 2. Ana Men: Preprocessor, solution, postprocessor ve dizayn optimizeri tarafndan organize edilen temel ANSYS fonksiyonlarn ierir. Bu mende en nemli modelleme komutlar bulunur. 3. Komut Satr: Bu pencereden komutlarn direk olarak girilebilmesine imkan tannr 4. ANSYS Toolbar: Bu blm ok sk olarak kullanlan ANSYS komut ve fonksiyon dmelerini ierir ve zelletirilebilir. 5. Grafik Alan: Grafiklerin gsterildii ve grafiksel iaretlemenin yapld yerdir. Bu pencerede modelin oluturulmas esnasnda yapnn farkl kademelerdeki durumlar izlenebilir. Ayn zamanda, analiz sonularnn grafiksel olarak verildii yerdir. 18

6. kt Penceresi: Verilerin listelenmesi gibi programdan kan text formatndaki bilgilerin gsterildii yerdir. Genellikle alta grafiksel kullanc arayznn arkasnda ortaya kar ancak istenirse n tarafa ekilebilir. 7. Standard Ara Mens: Sk olarak kullanlan ANSYS komutlar dmelerini ierir. 8. Analiz Durum Bilgisi: Grafiksel kullanc araynn alt tarafna yerlemitir ve analizin durumu hakknda bilgiler ierir.

ekil 3.3 Ansys Arayz 19

3.4 ANSYS DOSYALARI

Genel olarak dosya adlar u ekilde oluturulur: ( Ad).(Dosya Tip Eki)

Dosya Ad file.db file.dbb file.log file.err file.out file.rst file.rth file.rmg file.emat

Tip Binary Binary ASCII ASCII ASCII Binary Binary Binary Binary

Aklama Veri taban dosyas Veri taban dosyas yedei ANSYS oturumu sresince kullanlm komutlarn listesi Hata ve uyar mesajlarnn listesi ANSYS ilemlerinin k listesi Yapsal veya ikili analiz sonu dosyas Termal analiz sonu dosyas Manyetik analiz sonu dosyas Eleman matrisleri dosyas ekil 3.4 Ansys Dosya Tipleri

ad Ara Mens / File / Change Jobname yolu izlenerek deitirilebilir.

ekil 3.5 Ad Deitirme 20

3.5 ANSYS MENLER

3.5.1 Ara Mens

ekil 3.6 Ansys Ara Mens

Bu men, aada aklanan ekilde alt menlerden olumutur. File:

Bu ksmda yeni bir almaya balama, daha nceden kaydedilmi dosyalar arma, yaplan yeni almay kaydetme ve farkl bir yere kaydetme, almann adn deitirme, dier CAD programlarnda tasarlanm dosyalarn alabilmesi gibi ilemler

yaplmaktadr. Select:

Model zerinde alrken zaman zaman baz ksmlarn (alanlar, hacimler v.b.) genel grnmden ayr olarak incelenmesi gerekir. Ayr grntlenmesini istediimiz ksmlar buradan seebiliriz. List:

Bu men sayesinde hazrlanan model zerindeki nokta, izgi, alan, hacim, eleman, kuvvet, basn, malzeme zellikleri ve ana serbestlik dereceleri yani sonularn okunmas ve dkm buradan elde edilir. Plot:

Modelin nokta, izgi, alan gibi elemanlarnn gsterilmesi salanr. Plot Controls:

Modelin grafik ekrandaki grnm asnn deiimi, perspektif grnt veya istenilen ekillerde animasyon ve grntleri alnmas salar. Ayrca ANSYS' in eitli renk ve grnt ayarlan buradan yaplr.

Pan / Zoom/ Rotate: Grafik penceresinde mevcut olan modeli ya da geometriyi kltp bytebilmemizi saa sola hareket ettirebilmemizi ve dndrebilmemizi salar. Bu zellik, istediimiz zelliklerin daha detayl grlebilmesini salar.

21

Yanlardan, stten, alttan ve perspektif grnler Belli bir blgeyi bytme, kltme. Zooma basnca farenin oku bir mercek eklini alr. Sol tu ile istenen ksma baslr ve fare srklenir. stenen blge kare iinde iken sol tua tekrar baslr. Geri dnmek iin Fit e baslr. Grnt asn bozmadan byltme, kltme, yanlara, ste ve alta kaydrma

Ekran grnmnn eksenler etrafnda belli ada dndrlmesi

Fare ile istenen grnmn ayarlanmas. aretledikten sonra, sa tu basl iken ekran zerinde fare srklenir.

Tm modelin ayn grnmden ekrana tam sdrlmasn salar.

ekil 3.7 Ansys Model Kontrol Mens

Numbering: Buradan alan pencerede keypoint lere, linelara, arealara, volume lere, nodelara numara verilerek istenilen keypoint, line, area, volume, node un seilerek detayl grntlenmesi salanabilir. Style: Bu mennn altndaki komutlarla ekrann arka rengini, modelin rengini, pencere rengini, modelin yzey rengini, grafik rengini, yk ve kuvvet renklerini buradan deitirebiliriz. Work Plane:

Balangta kullanlan kartezyen koordinat sistemi bu men yardmyla kutupsal veya kullanc eksen takmlarna dntrlebilir. 22

Menu Controls:

Ekranda kullanlan pencerelerin ayarlanmasna, kullanlmayanlarn gizlenmesine olanak salar. Help:

Programn her blm iin bilgi ieren yardm mensdr. 3.5.2 Ana Men Bu men programn kullanlmasn salayan temel mendr.

ekil 3.8 Ansys Ana Mens

Preferences

Analiz tipi belirlenir. Bylece bundan sonra karmza bu analiz ile bilgiler gelecektir. Belirlenmezse tm bilgiler gelir. Preprocessor

Geometrik modelin oluturulmas, eleman tiplerinin malzeme zelliklerinin ve birim sisteminin belirlenmesinde, snr artlarnn oluturulmas ve elemanlara ayrma gibi ilemler yaplr. Solution

Oluturulan modeli mesnetleme, modele basn, kuvvet, moment, scaklk, s ak gibi snr artlar verilir ve zmlenmesi yaplr. General Postprocessing

Elde edilen sonular deerlendirilir. Gerilme, scaklk, vs. gibi dalmlar hem model zerinde hem de grafiksel olarak grlebilecei mendr. 23

3.6 ELEMANLARA BLME

Sonlu elemanlar zmnn gerekletirilebilmesi iin eleman ve dm noktalarna ihtiya duyarz. Elemanlara blme ilemi de kat modelin eleman ve dm noktalar ile doldurulmas ilemidir.

ekil 3.9 Ansys Elemanlara Blme Mens 24

BLM 4 RNEK BALANGI UYGULAMASI

Ansysde modelleme, element seimi, malzeme zelliklerinin belirlenmesi, elemanlara blme ilemi, snr artlar, yklemeler, zmlemenin yaptrlmas ve sonularn okunmas ilemlerinin daha iyi kavranabilmesi iin bir balang uygulamas yaplacaktr.

Balang uygulamasnda, bir kiriin yk altndaki deformasyonunun analizi yaplacaktr.

ekil 4.1 Program Al Penceresi

25

ekil 4.2 a) Analiz Tr Seimi b) Keypoint Komutu 26

ekil 4.3 a) 1.Keypoint Noktas b) 2.Keypoint Noktas 27

ekil 4.4 a) izgi izme Komutu b) Keypointlerin Seimi 28

ekil 4.5 a) Oluturulan izgi b) Element Seim Komutu 29

ekil 4.6 a) Element Ekleme b) Element Tr Belirleme 30

ekil 4.7 a) Element Seim lem Sonu b) Element Deerlerini Girme Komutu 31

ekil 4.8 a) Deer Girilecek Element Seimi b) Element Trn Onaylama 32

ekil 4.9 a) Element Deerlerini Girme b) Deer Giri Penceresinin Kapatl 33

ekil 4.10 a) Malzeme zelliklerini Girme Komutu b) zotropik Malzeme Seimi 34

ekil 4.11 a) Malzeme zellikleri Girii b) Menden k lemi 35

ekil 4.12 a) Elemanlara Ayrma Komutu b) Elemanlara Ayrma Mens 36

ekil 4.13 a) Parann Blnmesi b) A rme Komutu 37

ekil 4.14 a) izgi Seimi b) Model ekil zellikleri Mensne Giri 38

ekil 4.15 a) Modele Hacim Kazandrma b) Analiz Tipi Seim Komutu 39

ekil 4.16 a) Analiz Tipi Seimi b) Modeli Sabitleme Komutu 40

ekil 4.17 a) Sabitleme in Keypoint Seimi b) Sabitlemeyi Onaylama 41

ekil 4.18 a) Kuvvet Uygulama Komutu b) Kuvvet Uygulama in Keypoint Seimi 42

ekil 4.19 a) Kuvvet Yn ve Deerinin Girilii b)zmleme Komutu 43

ekil 4.20 a) zmleme Adm Balangc b) zmlemenin Tamamlanmas 44

ekil 4.21 a) Son Sonular Okuma Komutu b) Deformasyonu Grme Komutu 45

ekil 4.22 a) Deformasyonu Grme Seenekleri b) Deformasyonun Grnts 46

ekil 4.23 a) zometrik Bakma Komutu b) zometrik Grn 47

ekil 4.24 a) Gerilme Dalmlarn Grme Komutu b) Elastik Hasar Seimi 48

ekil 4.25 a) Von Misses Teorisi Seimi b) Analiz Sonu Ekran 49

ekil 4.26 Meydana Gelen Eilme Miktarnn Grntlenmesi

50

BLM 5 ETKLEML ETM

5.1 ANA EKRAN

Anlatmlar iin hazrlanan videolar, bir dzen salamak ve kolayca ulam iin AutoPlay Media Studio program kullanlarak etkileimli ortama tanmtr.

Uygulamal olarak ANSYS paket programnn nasl altrldndan balanarak, modelleme, ekran zellikleri, element tipi seimi, elemanlara blme vs. konular grsel olarak aktarlmtr.

Uygulama rnei ile bir analizin batan sona nasl yapld anlatlmtr.

Ayrca rnek problem zmleriyle de konularn daha iyi kavranmas salanmtr.

Ersin PENEnin Mezuniyet Tezi olarak hazrlad Eitim amal Ansys paket programnn tantlmas, Ansys retimi ve uygulama rnekleri balkl bu almada komisyonumuzca 51

mezuniyet tezi ynetme ve deerlendirme klavuzunun ilgili maddelerince deerlendirilerek kabul edilmitir. .................................................................................................................... II ZET .................................................................................................................................. III TEEKKRLER ................................................................................................................. IV GR .................................................................................................................................VII BLM 1 SONLU ELEMANLAR YNTEMNE GR............................................... 1 1.1 SONLU ELEMANLAR YNTEM............................................................................. 1 1.2 SONLU ELEMANLAR METODUNUN TARHSEL GELM ................................ 1 1.3 SONLU ELEMAN METODUNUN ZM............................................................ 2 1.4 ELEMAN TPLER ..................................................................................................... 4 1.5 SONLU ELEMANLAR YNTEMNN AVANTAJLARI .......................................... 6 1.6 H ve P ELEMANLAR.................................................................................................. 6 1.7 EXPLICIT ve IMPLICIT YAZILIM ............................................................................ 6 BLM 2 HASAR TEORLERNE GR ..................................................................... 7 2.1 HASAR TEORLER................................................................................................... 7 2.1.1 Maksimum Normal Gerilme Teorisi(RANKNE) .................................................. 7 2.1.2 Maksimum Kayma Gerilme Teorisi(TRESCA)...................................................... 8 2.1.3 Maksimum Kayma Genleme Enerjisi Teorisi(VON MISSES) ............................... 9 2.1.4 Hasar Teorilerinin Kyaslanmas.......................................................................... 10 2.2 ELASTSTE MODL ........................................................................................... 11 2.3 YANAL GERNME ve POSSON KATSAYISI........................................................ 11 2.4 ANZOTROPK, ORTHOTROPK, ZOTROPK MALZEMELER .......................... 12 BLM 3 ANSYS PAKET PROGRAMI ...................................................................... 13 3.1 ANSYSe GR ........................................................................................................ 13 3.2 ANSYS PROGRAMININ ALITIRILMASI .......................................................... 17 3.3 ANSYS ARAYZ .................................................................................................. 18 3.4 ANSYS DOSYALARI ............................................................................................... 20 3.5 ANSYS MENLER ................................................................................................. 21 3.5.1 Ara Mens ....................................................................................................... 21 3.5.2 Ana Men............................................................................................................ 23 3.6 ELEMANLARA BLME.......................................................................................... 24 BLM 4 RNEK BALANGI UYGULAMASI ...................................................... 25 BLM 5 ETKLEML ETM .................................................................................... 51 5.1 ANA EKRAN ............................................................................................................ 51 SONU ve NERLER....................................................................................................... 52 KAYNAKLAR .................................................................................................................... 53 ZGEM......................................................................................................................... 54 ekil 5.1 Ana Ekran Grnts

SONU ve NERLER

Bu alma, ANSYS kullanarak sonlu elemanlar analizleri gerekletirmek isteyenlerin paket programn temel kullanm kademlerini renebilmelerini salamak amacyla oluturulmutur. Her ne kadar tm analiz tipleri iin komple bir analiz gerekletirme kademeleri olmasa da pek ok temel konuya deinmeye allmtr. 52

Etkileimli DVD ekindeki eitim sayfalarnda konular ANSYS'de sonlu elemanlar analizi gerekletirmek iin gerekli sra takip edilerek aktarlmtr. Bylelikle kullancnn detayl bilgiye ihtiya duyduu bir konuyu seerek incelemesi salanmken ayn zamanda konular sra ile takip edecek olan kullanclarn da ANSYS'de analiz gerekletirme kademelerini srasyla renmelerine imkan tannmtr.

Tm rencilere ve Ansys ile ilgilenen arkadalara faydal olmas dileiyle...

KAYNAKLAR

1. YAAR, M., Bilgisayar Destekli Tasarm/2 Ders Notlar, Karabk, 2006 2. YAYLA, P., 2000, Cisimlerin Mukavemeti-Teori ve zml Problemler, alayan Kitabevi, stanbul 2000 3. www.ansysbilgihavuzu.com, (nternet Sitesi, 2007) 53

4. www.figes.com.tr, (nternet Sitesi, 2007) 5. www.ansysim.com, (nternet Sitesi, 2006) 6. http://www.mece.ualberta.ca/tutorials/ansys/, (nternet Sitesi, 2001) 7. http://mtopcu.pamukkale.edu.tr/ykleme.htm, (nternet Sitesi, 2007) TOPCU, M., TAGETREN, S., Mhendisler in Sonlu Elemanlar Metodu 8. YAAR, C., Plastik zerine Kaplamal Kompozit Malzemelerde Gerilme Analizi Bitirme Projesi (D.E.. Aralk/2004)

ZGEM
Ersin PENE, 1981 ylnda zmirin Karyaka ilesinde dodu. lk ve Orta retimini zmirde tamamlad. 1999 ylnda zmir Mehmet Ali Lahur Ticaret Meslek Lisesi Muhasebe blmnden mezun oldu. 2001 ylnda Ege niversitesi Rafineri ve Petrokimya blmnde okumaya balad fakat ikinci snfn banda brakt. Bu sre zarfnda deiik ilerde alt, 54

bir arkadayla beraber iki yl kadar CD ve hediyelik eya dkkan iletti. 2003 ylnda girdii niversite snavnda Z.K.. Karabk Teknik Eitim Fakltesi Tasarm ve Konstrksiyon retmenlii blmn kazand. Lisans eitimini baarl bir ekilde tamamlayarak blm 3.s olarak mezun oldu.

lgili olduu konular; mekanik ve endstriyel tasarm, CAD/CAM programlar, programclk ve makine alanndaki son teknolojilerdir. leride iyi bir tasarmc ve iletmeci olmak istiyor.

55