You are on page 1of 26

.

)3e]nfulienuper in
mari ]ndico repente


. )3e]nfulienuper in
mari ]ndico repente

i!)c]nfulis nuprr {nucnne
Epiftola Chrinokri Colom (cui ttU nofita
tum dcbt:t:de I nfulis in mOIti Indico nupu
ris : ad quas perquirendas oltauo antu mtnfe :aw:
fpkils & inuitlilTimi Fernandi H ifp:miar Res
gis mUTus fuer:u)ad Magnific domin Raphaeoo
lem Sanxis:eiufdem (ertnilTimiRegis T hefaurari
um mifTa : quam Robilis aciittHatus vit Aliander
deCofc o: ab H i(pano ideomate:in latinum
uerde: cuda Kalendas MaU.M .ecce. xciil.Pontifi,.
catus Al cxandri Sexti Anno primo.
Voni.:un fufceprf prouincizrem partll:i
me confccut fuilf.c :grlltum tiblfore(cio .
as conniN! cxararc:quz tcvniufcuiufq;
rei in hoc nofuo lfintregdlrinuitNi aclmoncat .
T ricd imottrco"die poilS Gad,busdifccfTi :in ma
t e Indicu puueni:vbi plurimas IuCulas tnnumcris
hahitatas homimbus rtpC';ri :quarii omnium JI fCC"
IicitTimo Rege nofl:ro: przconio ccltbrato 1& vexiL
lis exttnLs:couadicentt,ntmine polTeffi oni acce"
pi. tarum :diui Saluatoris nome impofui.
cuius fretus auxilio: um ad hancq ad ({teras alias
pucnimus.Eam vero Indi Guanahanyn vocant.
A1ia"" edam vnaquanq; nouo nomine ncupaui
Quippt aliam Infulam MariF Conccptio:c
nis. alam Fernandinam.ali.lm H yfabcllam. alil
, -
1
I ohnaml& Ci, de reliquis appellarliurrr. Qu:ipri
mum in cam Inful.am( quam dudum I ohanna '0'0"
(:tri dixi)appulimus:iuxta dus I!ttus o:ldt nti ver
fus aliquantulum procdTI:tq; cam magnam nul ",
10 r(perto fine nucni:ut non InCula.m:red cORrinlE"
tcm Chatay .puinciam elre crcdiduim :nulla ram
vidcns oppidalmunicfpiauc in maritimis lita conG
rubus: fi tcr aliquos vres &: prr:dia miliea: di quo!Jo!
incolis loqui ncquib :quarc IImul acnos vidcbant
(urripiebanr fugam .Progredicbar vi tU : cxifl:imas
aliquam me vrbem villas VI': inucntur .Deni,!, vi"
dcns QI longe admodii progrcffis :nihil Roui emer"
gcbat :&huiuCrnodi vianosad Scptitrionun der,
rebat (quod 'pc rugere cxoptabii :tc:rris ctcnim te"
gnlbatbruma)ad auJlrumqlcrat in votoctendcs
fI!: : nec minus venti fl'agirantlbus fucccdeba t.
lUi alfosnool?lr fuccdfus: &(icretrods:ad por
lUm quendi (quem Ggnaucram) fum rtunfus: vn
deduos homint5 exnoftris in terra m1fi:qui inut'"
ftigarent:effuneRu in ta prouinda l
qUa!. H i pertres diesambularunt: inuentriitqJ
numnospopulos &habltationes! paruastam &:
abfql vllo rtglmint: quapropter rcd ;erunt. 1 nterea
ego jam intellexeram a quibufdam Indis: quos Ibi
dem fufceperam:quomodohuiufmodl prouincia
Infula q uidi erat. & Ge perrex! oriitem vur us: dus
feml? ftringens littora "r" ad miharia .cccxxij. "bl
ipfius infula: {unt extrema: hine allam Infulam ad
orientcm profpexi:dill-antem'ab hacIohanna .
liat,bus .lJiij .qua protinus H ifpanam dixi: in tii lli
conctffi: 8( dircxi irer: quafr pa qui'
admodum in loh anna ad orient: m.liaria .dlxuii.
quz di8:aIoha na l5l ollie ibidcm li ferrihJIi"
mt txinunt. HZ( muids .trqJtutiffimis atlaris:ntC
aliis quos vnq. viderim comp.uandis ponibus: dl:
cirCllnc! ata .mu.ltimaxlml &; (.llubres hanc in(CrAu
unt fluuii. mult. quo" & emmtntifi'im in ta funt
morts. Omnes he infult! funrpulcurrime St v:lr1is
dillind'e Ilguris:pcruie:&:maximaarborum vouic=
tate fidcra lambentium plene: ql.la.s pri
uad credo: quippe vidicas ita v!J'ites 3.c<p dccoras:
ccu menre Maio in H ifpania laIent dfe:qu3.1't :die
fl oritcs:alie fruduofe:a.l ie ln alio (l-atu :fecundum
vniufcuiufq; qualitatcm vIgebant: garriebatph.lo
mena: &: aJ paffun varii ac innumeri :mlmfe
uembris quo iprepueas
UI'"('J in dida. lnful.llohannJ : rC"pttrn vd oll:'o p.:ill
marum genua: qu:.:proritate al pulchritudine .
(quadmodumceure omnes arbores ! hrrbel
ltufql Cno!1:ras facile cxuperant Sunt &: mirabiles
pm' /agri/ & prata vdl:ifTima/varir aues /varia me!
la lvariaqt mctalla:frrro excrpto .In ea.autrm qua
H ifpa natn fupra. diximus nucup:m : maximL funt
montes ae pulchri: vaf1:alfuralnrmoralcapi fcradf
firni/(c:ri fpJdfeJ &eoddis rdiffo'rs .1priiTlmi. 'Pot ;:
tuum in hae lnfula eomodit as: &. prn:ll:antia flumi
"

num copia falubritatc admixtabomin: qunifi
quis vidcrit :crcdul itatlm fupcrat. Huius u born
pafcua &: (ru1us 1 mult ab 11lts rohant: difhri'it
H:rc przterca H ifpana diuufo aromatisgcnuc'
auro metallifqJ abundar.cuiu$ quidem SC omnium
aliarum quas ~ g o vidi : & quarum t ognitioncm
ba.hco mcolf vtriuf!f{u.w :nudi {unp indune:

quadmod'cdunl in luc(m .pr3:ttt aliquas
nas. qu folio fronde Ut ahqua :aut bambicino VC'"
10: pudenda operiunt :quod iprf Id negodi
parant. Carcnthi omnes(vrfupradxl ) quocunql
genete ktn .carent & atmis: " [pote fibi Ignatis. nec
ad ca Cunt apti .non propmcorporisdeformirui :
(cum IInt bene formati )fedquia funlnlidi :le pte
ni formidine .ge!l:ant ramen oP armis 3TUndines fo
le perufbs:in radicihus:haflile quoddam Ir-
gneum ficcum &inmucronem atrenuatum figr:
m:q; his audent lugitrr vti:nam f:rpe cil
ferim duos vd tris homines ex ad al/ cluas vil.:
l as : vt cum carum loquuenl ncolis;eJ(il fTc .1gmen
gl omerarum u Indis: &. vlli noftros appropi nqua
fie vidcbant:fug:un cderiter arripuiffe: d eCpretis a
p.urelilxris /& econtra.& hoc non qo cuipll m tO\J!
damnum aliquod vtJ iniuria iII.at:unt :unmo ad
quofcunqfappul: &quibusc vnbum fuctrtpo-:o
tui :quiequid habebam Cum c1argitus :plnnfl
ql pmulta:nulla mibi f.!da vtrfura ; (td (untnam
ra pauidi ae timidi. Cfttrum vhi[e ctrnunt euros :
omni repulfo : funtadmodu flmplictS:le
nf fidtl: &: in omnibus quae haht nt : J O
gand jl pulTidet inficiacmncmo : quin ip[1 nos ad
id po[cendum inuicanc.Ma.ximum trga ornnn a::
rnori prf[tftrur:danrqufqf magna oP paruis.mini
ma licet rt lnihil out cottnti :cgo :lwl,phihui ne ri
minima nullius preciihifcc.d.auntur ; vt [u n [Ian-:o
u ij
cis Ipara pfidum 1 \/tiriq; fragnl tn ta II ttm claui Il igu
It /quan9. fi hoc poterant adipifti: videbaf cis
am'ma mundi polTide ocaJ.ia . Acadie cni quea::
dam nautam : tiifUrn auri pondus hahulffe.p vna
ligub.:quat ifunc cres aurtifohdi: &ficalios ,p aliis
minons pttcii :przftrtim oP blanquis nouis :&:
bu(d;trn nummis 2.utes:.p quibus habendis dabr
quicqui d vrnditor:puu \lndam eum dint!:
dia & duas auri:: vel [rignez &quadraginta bbi"
cis podo: qua ipfiii Rouerat.Item arcuii/ampho=
re llu'drit ld oliiqJ fragmenta: bombicc: & aura tan,;;
qui bdl:i comparabanr:quod quia niquum fane
crat:vuui:dediq; fis mrra pulcra &: grata :qu me
eum tulcnrn nullo interueniente J:lre:mio:vtt"os mi
hi facilius conciliarem:6ertq; cht.lli,ole: &: \/e finc
proni in amoTCnt c.-gaRl'gun reginam principcfq;
noftros III vniuttfasgmtcs H ifpaniz : :l.e ftudunt
perquirue 8(. e:oaeeruare:caq; nohfs tradere qu,b9
Ipli :l.fflunr & nos magnopcrc Nullam
hi, norune ydolatria:immo fitmiffime'crcdt om:s
nem vim:omni pountiam:omnia dcni<.)lbona cf"
fe in elo:rneq. inde eum his nauibus 8(. nautis de:s
fcdifTe:at(}!hoe animo vbifui fufeeptus pofii me
cumrrpulerant . Nec funt fegnes autrudts : quin
fumm! ae pfpicaeis mgcnii: 8(.homies qui rranffre:s
tantmarcillud :n fine admirarie vniureuiufql rd
ranonem reddu?t.: {ed nu.nq: viderrgcnrcs vefri#
ras n(qI na(5 h(ulUfmodl.Ego fbnm :l.t'il ad ma"

rc mud perutnire:primaInfula quofda Indos vio
lenrer arripui:qu cdirccret a nobis : &; nos pamEr
Qocertnu.1 :quor ipll in h,fcr panlbus
nemhabebant.&u voto ruccdiit :nam breui nos
Ipfos:& hioos:rum gdN Ole fign!s : tli. vuhs
lutrut: magnaql nobt's fnc emolumito. vernc
modo mtc umi:quifcmp putatrnc dcfiluiffe e ('
ccel o g.uis diu nohifc verfat! fuerint: hodie"vcl<:
fen l. &. h i crant primi: qui id quodi." appellaba"
muS nundabant:alii dcinctps alls d ,ua voee dici"
tes. V enitc venire 8lvidcbiris gres cthtnas .Qui
obrent t:l.m femine viri:tam impubtrcs 9: ;adulti:
tam luucncs g;rcnes:dtpoGta fonnidmtl pauloan
tc conctpta. :nos ctrtatm vifebiit magna ittr fup"'"
te caKrua 1 als cihumjaIspotumalhritibus :ma
xlmo eum amorl!: ac bminolenria incredJbtli. Ha'"
bu vnaqueqr Tnfula: Inrus faphas folidiligni:&
fi anguf1:as:longitudinc ramen at forma hi
J'cmlbusflmilcs:curfu aure vdocorc$. Rcgunf l'CS
mis tantmodo:Hatum
dam p:aru;:qucdam in mediQ con(i{\ut."Pluus cv.
men hirem i q u; remigit duodeuiginn cranlttis ma
iotts:cum quibus ln omnuilfas nnll
merl' func:traiictur cunq;his (uam mercaturam ex
ercit: & intcreoscomenia funt'.Aliquasego
birtmium feu fcapharum vidi:qu{ vehellic feptua
ginta & o{}uaginra remiges.ln omibus his Infu ..
lisnulla dl diuetfitas inter gentis eftJgiu . nulla in.
ccii;'
,

moribus atqt loqucla:quin omnes re mtclligt ad ..
ru putils eR: ad id : quod rcrcnitrimi'i.
Regtm nofttum cxopral'f: prfpu, rcor: (cllicet co
rum ad fanb.m chrifti fidcm couetfion . cui qui"
de", quantumintelligen potui fac.1imi funt &pro
ni.Dixi quadmodum fum progrdfus antca Infll
lam ptr rclum ttamittll'l oc:cafusinoti"
-- ..
\
-
en.ttm mmaria rtcundum quam viam-at
intcruall idnrris : po(fum dictrt: hanc l ohanam
elfe maiortm Anglia al. S,oria Gmul :naqJ vitra di"
da,cccxxii .paffuum milia:in ta pam: qUf ad occi
dmtem profpcll:at: duc( quas no pecii) fuperCunc
prouinde: q ullrum a1ttram Indi Anan VOtant :
lUS a,ccole caudan nafcuntur. T cnduntur in long'o<
(Udine ad millaria.dxxx. \/ t ab his quos veho me,.
eum Indis pcrccpi:quiomnis has callent In(ulas.
H ifpanc vero ambitus maior ca t ot a H ifpania li;
( ologu vfq;ad fontcm rabidum. H incqI fadle al"
guicu rC}' qUllft cius latus quod {pre per !cl:am
ncam o((idenris in orentcm traicci :miliariaconti,.
ncc.d"I. Hc In(ula dl: affd.h nda & alfcbc;l no
fpcrncnda in qua &ft altarum omnium vr dixi pro
Inuib'lTImo RegI' nofrro folmntcr polTcUlonem
accepi: tarumql impcriii dl(:l:o Regi penitu5 com "
' minitur : in oporruniorf tamenloco : atq; omni lu ,
cro ,&: commcnio condC'ccnd: cuiuf dam vil o<
If: cu Natultats d omini dedlmus: polTtr
fiontm pC'culiariur acCt:pi.ibiqJ u ctm quand;i er
gert n:.templo iulrl :quf modo iam dtbt:t tlTt
a8:.l :in qua homnC's neceffarii runt viCi : eum
ni umorum ge:nt rc : &: vitra annum vith! oportu 0<
no reliqlli . Item quandam caraucllam: &: pro aliis
coftrucndis tam in hacur( g: in cC'reris periros : ae
cufdcm Regiserga. nos bcnuolcndam &: fa
incredibll cm Sunt coim gites
,,,.
ce III]
'b
Muadmodum &btnigne": to QI Rex przdiau.
me (ratrem Cuum di" gforiabarur .Erfi anmum te
uoarcnt :&hisqui in an;t man(trur noeut vclint :
nequcunt:quia.annis cuent:nudi nctdunt:
mium rimidi . idto difum arctm rem.nu:s:
xatpolTunrtoramum nCub.m nullu abi immini"
t e difcrimint {dlimodo Itges quas dedimus ae; tc:::
gimen non exccdant )bcilederinere. In omnihus
hili Infulis vt intdlexi:quuqI vni tanNm ciugi <lC;-
q uiercir:pr::ctr:r princiIXsauttt>gcs : quibus viginti
habtrc licer. Ff:mlnzmags ii vin lahor:tre videnf:
nec bene porui inttlligcrc an habea r bona pro pria
vidi (mm quod VOUS habcbu aliis impan lri: pfer,:
tirn dapulobfonial &huiufmodi . Nulillm apud
cosmonlhum ceperi: vrplcri" exiftimabanr: [cd
h omines arC}! benignos. Nee runt
nigri vel ut erhiopcs. habic crines pianos ac demlf",
fos : n degunt ybi ruliorum (olans tmicaralor.
pt rmagnananql hic dlfo!is ythemit la; ,ppttrta
abtquinod:illli !inta dinat (vbi v{clef) gradus fex
& viginti Ex mona acumn{b' maximu quoqJ vi
gtt fligus:ftd id quidi modtranf Indi :t loci con
futtudine: t rer calidiffimalJl quib' frequittr &
luxunoft ytfronf piidio.Itup mallu aliq n vidi:
n tql to!J.: a1icub habui cognitioni:txctpta quadi
Infula Charis ncupara:qua': fecda ex Hifpa na
in Indiam ttanffreratibusexiflit .quam gens qUt '"
dam a finitmis habita ferodor J {neolit hl came:
,
humana vc(cuntut . H abcnt prcdilli brtmi gtAr
ra plurima:quibus in omnn Indc3SInfulu traiici
uncldcpudant/furripiu.nrq, qUtcunqi porrunt. Ni.
h i] ab aliis dilUr.t :nIG gCft more ftmiMo Ion
gOI crines. vtunturarcubus &: fpiculisarundintis :
fixis (vt diximus) in gromori parte artenuans hv
ftillbus.idcocp habtnturfuocts : quart q:ttri lndi
inexhaull:o mttu plell:untur:fed ho, ego mhlli
cio plus :a1ios. H i funtqu COtunt eum quibufdi
fcminis :quzfole: Inful Marheunin prima ex. H i"
[pan,;: inlndi.:un traHcientlbuS habitant. H e
fcmine: nullum fui (exus opus (xcrectU: vtunl.cnirn
ucubus III (pieul! Geuti de: urum ciugibus dixi:
mun{Ut fcfc laminisrncis: quarum maxima apud
us copiauifiit .Aliam mihi Infulam affirmant(u
p radill:a,H.. fpana m;uon:m :CiU5 nco\ecartt pil is.
auro" inter alias poriffimum uuberat . H uius In
rul e '" aliarum(quas vtdi)hol1'lines mecum porto:
qui horum quaedixi ullimonium ptthibtnt. De ...
ni" v [ nolhi difcdfus Bi: celeris reuerGonis
dum :acemolumentum brtuibus afiringa hoc pol
ficeor:me no11:rs Rtgbus nuiliffimis paruo
fulrom auxilio :tirom auri darurum quant eil fu,.
trit opus.tanrum vero arom:uum.bombids. m.l"
ruol{ q uf a pud Chium duntaxat inuenif)ta n tqJ
ligni aloes.tanrum (eruom hydrophtlator :quan
rum t'orum m.tte{l".:u voJut'rir exigut' .Ium Ttubar
barum '" aliaarom:u gcntra:qua:hii quos ln
ta:LtCc reliqui l lam inutnilTe:acq; inururos l'xiC1:i
mo.quadoquidcm ego null ihi magis fum moratus
niG quamulnc cocgcrD.t vcnri:prztcrClin vIlla Na
tiuitatis :d arccm condue & tura omnia cITe ,puj"
di. Quz&fmaxlma&inaudta (unt : mulro ram
m:r.iora forit Il naues mihi ( \I r ratio t",gil) rubue"
nilTent. V Cf;! mulrac mirabllc hoc:ncc nonris me
t itis corrc(p6dcns: fcd CanlfChrlllianf fidc: no"
firoruq; Regum pietat! ac religion. quia quod hu.
manus con((qu non potcrat intcll dl:us:id huma"
nisconcdlt diuinus ,Soler cnim dtus (eruos(uos:
qUq; (u:!. prccpta diligunc : cria in impobiltbus
cxaudirc: \Ir nobls in pra:rc:ntiacontigit : qUI eJ.
{tcuri Cumus :quf hal:cnus morr aliulIl vires mini"
me au igeranr.nam fi hri Inrubr quicpia aliqui
Cmprerunt autlocut i funr:omnu amb.r.gu& co
iell:uru/ncmo fe taS vidilTe afTenr:vnde,ppe vidc
barur fa.bula.IgCRex &:: Reginal principe" aceo,.
rum regna fliciffima :c:unlta:q! al z Chriftianoru
i' uindf: Saluarori domino noftro Icfu chrifto aga
mus gratias: qui tara. nosviltoria munerl'qJ dona"
ur [: cel ebren tu r prouffiones: pc ragan C [ol(nnla fa
cra.f\;f1: aql fronde vdenturdd,ubra. Exul ter Chr,"
fius in rerris:qui a.dmodu in clis cxulta.t:cum rot
popolorum perditas a.ntl' hac animas falua.nlm iri
pt\,=uidu. Lftemur &nos: tum,ppter cxaltationi
nofha:6dti .rum .pptcr terll tempotal,ii nctemi"
u. :quorii n vniunfa Chrill-ia:;
nitas dl fututa pticeps. H,c vt funt Ge
ttrenarrata. V ale. Vhfbonr/prldic ydllSMarcii.
OninoforusColom daffis
Epigrama.R. L .deCorbaria EpUeopi Motif"
plufii.
Ad Inuitliffim Regem H l!'
bm nulla H ifpanis ttllus addenda triumphis:
Atqlparum tantis virihus/orbis trat.
Nunc longe Eois regio deprenCa Cub vndis:
Aulharaefl: titulos magne tuOI.
V nde r(perrori merito referenda Columba
Gratia:Ced Cummo (fi: maior habendadeo:
Qui vmccnda parat nouaregnal tibiql libiql:
T eqllimul fomm przfl:at & efTe piwn.
'tI



,
,
ln taudem
ml Ftrdinandi ugi, j
(% &: rtgni Gramtt:r/obGdio 1 villonal &:
triiiphuSI Et de Infulisln mari Indico
, '
nupu muenas
,

,
Kolumbus
Columbus, Christophorus: Epistola de insulis nuper
inventis.
(Beigefgt an:) Verardus, Carolus: Historia Baetica.
- Basel: Johann Bergmann von Olpe, 1494. - 36 Bl., 6 Holzschnitte; 19,2 x 14,6 cm

Als Kolumbus im Mrz 1493 von den neuentdeckten
"indischen" Inseln zurckkehrte und in Lissabon an Land ging,
sandte er einen Rechenschaftsbericht an den Schatzmeister des
spanischen Knigspaares, das seine Expedition finanziert hatte.
Darin besttigte er, da das von ihm gefundene Land allen
Hoffnungen und Erwartungen, die man mit der ebenso
wagemutigen wie kostspieligen Entdeckungsfahrt verbunden
hatte, entsprach. Er schilderte eine paradiesische Natur,
Reichtmer an Gold und freundliche Eingeborene, die
unschwer zu guten Christen und gefgigen Arbeitskrften zu
erziehen seien. Schon die zweite Reise, die Kolumbus 1493-
1496 unternahm, sollte freilich den Traum von friedlicher
Zusammenarbeit (oder vielmehr: Ausbeutung) zerstren.
Der Kolumbus-Brief wurde bereits im April 1493 in Barcelona
gedruckt. Die europische ffentlichkeit erfuhr von der
Entdeckung durch eine lateinische bersetzung des Briefs, die
noch im selben Jahr in Rom, Antwerpen, Paris und Basel
erschien. In der Baseler Ausgabe traten zum Text erstmals
Illustrationen hinzu. Die Holzschnitte, die vom Meister des
Haintz Narr geschaffen wurden, geben die spanischen
Karavellen recht genau wieder, vermitteln von den karibischen
Inseln und ihren Bewohnern aber nur eine schematische
Vorstellung.
Prosa die Eroberung Granadas, der letzten Bastion der Mauren auf der iberischen Halbinsel, durch die
"katholischen Knige" Ferdinand von Aragonien und Isabella von Kastilien (seine Gemahlin) feiert. Diese
szenische Darstellung wurde im April 1492, drei Monate nach der Wiedergewinnung der einstigen Hauptstadt der
rmischen Provinz Baetica, in Rom im Palast des Kardinals Raffaele Riario aufgefhrt. Wie gro die Begeisterung
ber den Doppeltriumph der spanischen Monarchie allgemein war, bezeugt das unsere Ausgabe einleitende
Glckwunschgedicht des oberrheinischen Humanisten Sebastian Brant (1457-1521), das Knig Ferdinand als
Vorkmpfer der Christenheit rhmt.
Das Mannheimer Exemplar des auerordentlich seltenen und kostbaren Drucks stammt aus der Sammlung des
gelehrten franzsischen Jesuiten Franois-Joseph Desbillons (1711-1789), der 1764 durch Kurfrst Karl Theodor
im Mannheimer Jesuitenkolleg ein Asyl fr sich und seine Bcher gefunden hat.
http://www.uni-mannheim.de/mateo/desbillons/kolumbus.html [24/04/2012]
Der vorliegende zweite Baseler Druck von 1494 vereint mit dem Kolumbus-Brief ein Festspiel, das in lateinischer
Kolumbus
http://www.uni-mannheim.de/mateo/desbillons/kolumbus.html [24/04/2012]
Inhalt
Seite 1
Seite 2
Seite 3
Seite 4
Seite 5
Seite 6
Seite 7
Seite 8
Seite 9
Seite 10
Seite 11
Seite 12
Seite 13
Seite 14
Seite 15
Seite 16
Mail an MATEO
Heinz Kredel, E-mail: kredel@rz.uni-mannheim.de
Wolfgang Schibel, E-mail: Schibel@bib.uni-mannheim.de
Emir Zuljevic, E-mail: zuljevic@rummelplatz.uni-mannheim.de
Mannheim, 8. Mrz 1996
MATEO: Herzlich Willkommen
http://www.uni-mannheim.de/mateo/ [24/04/2012]

Hom e
Publ i k at i onen
MARABU
CAMENA
Wi r ber uns
Li nk s
Herzlich Willkommen bei MATEO
MATEO (= MAnnheimer TExte Online) publiziert wissenschaftliche Arbeiten und
Primrquellen im World Wide Web. MATEO umfasst zwei Bereiche mit jeweils
eigenem Profil:
MATEO/Verlag enthlt wissenschaftliche Arbeiten und Datenbanken bis 2004 im
WWW oder auf CD-Rom. Neuere elektronische Publikationen der Universitt
Mannheim werden ber den Hochschulserver MADOC oder ber Mannheim
University Press verffentlicht.
MATEO/Altes Buch publiziert Primrquellen der Frhen Neuzeit im
Faksimileabbild und/oder als maschinenlesbaren Volltext. Der Bereich umfasst
zwei Editionsreihen:
MARABU (= MAnnheimer Reihe Altes BUch, bis Juli 2000 "Editio
Theodoro-Palatina" genannt) gibt ausgewhlte alte Drucke und
Handschriften aus den wertvollen historischen Buchbestnden der
Universittsbibliothek Mannheim im digitalen Faksimilebild wieder. Diese
"Reprints" sind durch Einfhrung und Inhaltsverzeichnis erschlossen.
Schwerpunkte der Reihe sind Portrtwerke, Emblem- und Fabelbcher,
Schriften gelehrter Frauen und kurpflzische Geschichtsquellen.
CAMENA (= Corpus Automatum Manhemiense Electorum Neolatinitatis
Auctorum) stellt alte Ausgaben neulateinischer Dichtung Deutschlands als
Seitenabbild und strukturierten Volltext ins WWW. Das 1999 angelaufene
DFG-Projekt, das auf den Erfahrungen von MARABU aufbaut, erprobt
Verfahren der Markierung literarischer Texte (TEI) und der Verbundedition,
die Text- und Bilddateien kombiniert.


Diese Seit e wurde 133547 Mal aufgerufen. ( seit 22. April 1998)
MATEO - editio theodoro-palatina online
http://www.uni-mannheim.de/mateo/epo.html [24/04/2012]

Hom e
CAMENA
Li nk s



MARABU
MAnnheimer Reihe Alt es BUch
I llust riert e
Bcher
Frhe Ausgaben
berhmt er Werke
Handschrift en und
Rarissima
Quellen zur
Geschicht e der
Kurpfalz
Frauen des
Humanismus
Anfang 1996 begann die Universit t sbibliot hek Mannheim,
ausgewhlt e Seit en alt er Drucke und Handschrift en fr die
Prsent at ion in MATEO zu scannen. Damit sollt e ein Schaufenst er der
wert vollen hist orischen Buchbest nde der Bibliot hek geschaffen
werden. Bald bemerkt en wir, da einige bedeut ende, schne oder
merkwrdige Drucke, die sich bei uns finden, noch nicht im Nachdruck
vorliegen. Deshalb gingen wir dazu ber, ganze Bcher in
hochwert igen Farbscans online
Bei manchen Werken scheint die digit ale Publikat ion den Nut zen eines
konvent ionellen Nachdrucks zu bert reffen. Wird ein Buch in
Bilddat eien, die einzelne Seit en wiedergeben, segment iert und durch
I ndexierung ent sprechend aufgeschlsselt , werden seine spezifischen
I nhalt e fr die Online- Recherche und die Verknpfung mit relevant en
weit eren Dokument en verfgbar. So kann z. B. ein Kupferst ichport rt
mit einem biographischen Art ikel oder die eine Version eines Emblems
( einer Fabel) mit einer anderen verknpft werden.
I nhalt liche Schwerpunkt e der Reihe MARABU bilden graphische Werke
mit Port rt s, Emblemen, Fabeln, Kart en u. a. , lat einische Schrift en
gelehrt er Frauen sowie Quellen zur kurpflzischen Geschicht e.
MATEO - editio theodoro-palatina online
http://www.uni-mannheim.de/mateo/start2.html[24/04/2012 18:47:11]
I l l ust r i er t e Bcher
[ CAMENA ] [ Frhe Ausgaben berhmt er Werke ] [ Handschrift en und Rarissima] [ Quellen zur Geschicht e
Mannheims und der Kurpfalz ] [ Frauen des Humanismus]
Col umbus, Chr i st ophor us: Epi st ol a de i nsul i s nuper i nvent i s.
Basel: Bergmann, 1494. 16 S. ( Teilreprodukt ion von Carolus Verardus: Hist oria
Baet ica)
Fnf Holzschnit t e, die dem Bericht des Kolumbus von seiner erst en
Ent deckungsreise beigegeben sind, zeigen dem europischen Leser erst mals die
Neue Welt im Bild. Sie st ammen von dem Baseler Meist er des "Haint z Narr".
Aesopus: Esopi appol ogi si ve my t hol ogi , cum qui busdam car mi num et
f abul ar um addi t i oni bus Sebast i ani Br ant .
Basel: Jacob Wolff von Pforzheim, 1501; 404 S. ; 340 I ll. ( VD 16: A 435)
Dieses von der Forschung bisher kaum beacht et e Werk des berhmt en Aut ors des
"Narrenschiffs" wird hiermit erst mals allgemein zugnglich gemacht . Die
vollst ndige Reprodukt ion wird durch ein ausfhrliches I nhalt sverzeichnis und
durch Resmees aller 140 St cke des 2. Teils erschlossen. Dieser ist eine von
Brant neu zusammengest ellt e Sammlung von Fabeln, Schwnken und anderen
unt erhalt sam- belehrenden Text en, whrend der 1. Teil eine Reprise des
berhmt en "Ulmer sop" ( um 1476) von Heinrich St einhwel darst ellt .
Vosmeer , Mi chi el : Pr i nci pes Hol l andi ae et Zel andi ae, Domi ni Fr i si ae. Cum
genui ni s i psor um i coni bus.
Ant werpen: Plant in, Galle, 1578. 87 S.
Auf dem Hhepunkt des Konflikt s der aufst ndischen Niederlande mit der
spanischen Herrschaft st ellt ein Anhnger der let zt eren die lange "Reihe der
Frst en von Holland und Seeland und Herren von Friesland" in Text und Bild vor -
wohl um die Unt ert anen Philipps I I . an ihre Loyalit t spflicht zu erinnern. Den
Kupferst ichen von Philipp Galle nach Zeichnungen Willem Thibaut s st ehen
chronikart ige Merkverse gegenber.
Mi k r ok osmos = Par vus mundus.
Embleme, graviert von Grard de Jode, mit begleit enden Versen von Laurent ius
Goidt senhoven [ Laurent ius Goidt senhoven] .
MATEO - editio theodoro-palatina online
http://www.uni-mannheim.de/mateo/start2.html[24/04/2012 18:47:11]
- Ant werpen: de Jode, 1579. - [ 157] S. ; Tit elill. , 74 Embleme. 4 - Mit
handschrift l. bers. ins Franz.
Mit ihrem "Mikrokosmos" haben Gerard de Jode ( 1509/ 1517- 1591) und Laurent ius
van Goidt senhoven ( Laurent ius Haecht anus, 1527- 1603) ein ebenso erbauliches
wie unt erhalt sames Werk geschaffen. Sie nut zen die St rukt ur des Emblems, also
die regelmige Abfolge von berschrift , Bild, Epigramm und Erlut erung, um
Lebensweisheit en anschaulich zu vermit t eln. Dabei beziehen sie neben
Sinnbildern, wie sie fr die emblemat ische Gat t ung t ypisch sind, auch
myt hologische und hist orische Exempla, Anekdot en, Apopht hegmat a und
Sprichwrt er ein.
Or t el i us, Abr aham: Aur ei saecul i i mago, si ve Ger manor um vet er um vi t a,
mor es, r i t us et r el i gi o.
Ant werpen: Galle, 1596. 12 Bl. , 2 S.
"Ein Bild des goldenen Zeit alt ers" nennt der berhmt e Kart ograph und
Alt ert umskundler Abraham Ort elius aus Ant werpen die kleine Schrift , in der er
zusammenfat , was die ant iken Schrift st eller ber die Lebensweise der alt en
Germanen mit get eilt haben. Der bedeut ende Kupferst echer Philipp Galle hat das
fr die Jugend best immt e Werkchen illust riert .
Hey ns, Peet er : Le mi r oi r du monde, ou Epi t ome du Tht r e d' Abr aham
Or t el i us.
Amst erdam: Z. Heyns, 1598. 82 Bl.
Dieser kleine Welt at las beruht auf dem groen "Theat rum orbis t errarum" ( zuerst
Ant werpen 1570) des Abraham Ort elius. Die Kurzfassung wurde von Peet er Heyns
geschrieben und von Philipp Galle gest ochen. Der koloriert e Druck dokument iert
die enge Zusammenarbeit von Gelehrt en, Knst lern und Verlegern in den reichen
Handelsst dt en der Niederlande.
Cust os, Domi ni cus: At r i um her oi cum Caesar um, r egum, ... i magi ni bus ...
i l l ust r at um. Par s 1 - 4.
Augsburg: Manger, Praet orius, 1600- 1602. 195 Bl. ; 169 ( von 171) Port rt s.
I n den wirklichkeit sget reuen und zugleich reprsent at iven Kupferst ichport rt s von
Frst en, Heerfhrern, Hofleut en sowie Angehrigen der Familie Fugger
manifest iert sich das I nt eresse des 16. Jahrhundert s am I ndividuum und an
dessen Fort leben im Gedcht nis der Nachwelt .
Kar l < Pf al z, Kur f r st > : Phi l ot hei Sy mbol a Chr i st i ana.
Frankfurt a. M. : Zubrod, 1677. 5 Bl. , 204 S.
MATEO - editio theodoro-palatina online
http://www.uni-mannheim.de/mateo/start2.html [24/04/2012]
Das Emblembuch, das der pflzische Kurprinz Karl zusammen mit seinem Lehrer
Paul Hachenberg schuf, ist frommer Erbauung abseit s j eden welt lichen Treibens
gewidmet . Es verbindet Sinnbilder mit einer Aufschrift , einer epigrammat ischen
Auslegung und einem Prosakomment ar.
Boi ssar d, Jean - Jacques; Br y , Theodor de:
Bi bl i ot heca chal cogr aphi ca, hoc est Vi r t ut e et er udi t i one cl ar or um Vi r or um
I magi nes.
Heidelberg: Clemens Ammon, 1669. Part es 1- 5: 1669. - Pars 6: Frankfurt a. M. :
Johann Ammon, o. J. - Pars 7: Frankfurt a. M. : Clemens Ammon, 1669. - Pars 8:
Frankfurt a. M. : Johann Ammon, 1652. - Pars 9: Heidelberg: Johann Ammon,
1664. 4
Diese Port rt galerie mit 438 Kupferst ichen von Humanist en und Reformat oren
spiegelt den Ernst und das Selbst bewut sein der gelehrt en Elit e der frhen
Neuzeit .
Or at i ones duae, De r i t u et modo deposi t i oni s beanor um.
St raburg: Dolhopff, 1680. 56 S. , 18 Kupfert afeln ( Teilreprint : 19 S. + 18 I ll. )
I n der frhen Neuzeit dokument iert e sich der Sonderst at us der Universit t en auch
in einem Aufnahmerit us, den die Neuimmat rikuliert en nicht ohne Grund
frcht et en: lt ere St udent en t rieben ihnen auf handgreifliche Weise ihre
angebliche t ierische Dummheit und kindische Einbildung aus. Die I llust rat ionen
des vorliegenden Werks geben die derben Bruche in drast ischem St il wieder.
Del gado y Gl v ez, Jos: Taur omaqui a o ar t e de t or ear cabal l o y pi e:
obr a escr i t a por el cel ebr e pr of esor Josef Del gado ( vul go) Hi l l o; cor r egi da
y aument ada con una not i ci a hi st r i ca sobr e el or i gen de l as f i est as de
t or os en Espaa; ador nada con t r ei nt a l mi nas que r epr esent an l as
pr i nci pal es suer t es. Por un af i ci onado.
Madrid: Vega, 1804. - [ 4] Bl. , 103 S. , XXX Bl. : I ll. ; 8 Signat ur: Mf s 068
1796 legt e der berhmt e Mat ador Jos Delgado in der Schrift ' Tauromaquia o art e
de t orear caballo y pie' die Regeln seiner Kunst dar. Er warb damit fr eine
damals neue Form des St ierlaufs ( corrida) , die sich schlielich durchset zt e und
noch heut e als ' fiest a nacional' begangen wird. Die 2. Auflage der Schrift ( 1804)
wurde von einem St ierkampfbegeist ert en berarbeit et und mit 30 handkoloriert en
St ichen versehen. 1957 illust riert e Pablo Picasso das klassische Werk.
[ CAMENA ] [ Frhe Ausgaben berhmt er Werke ] [ Handschrift en und Rarissima] [ Quellen zur Geschicht e
MATEO - editio theodoro-palatina online
http://www.uni-mannheim.de/mateo/start2.html[24/04/2012 18:47:11]
Mannheims und der Kurpfalz ] [ Frauen des Humanismus]
[ Zurck zur edit io t heodoro- palat ina online- Homepage] [ Nachricht an MATEO]

You might also like