Berada

di bawah Kesultanan

Brunei

Pembesar tempatan dilantik untuk mentadbir Sarawak tanpa campur tangan Sultan Brunei

 Sultan

brunei melantik Pangeran Indera Mahkota sebagai wakilnya di Sarawak

Pangeran Indera Mahkota telah mengambil alih kuasa politik pembesar tempatan

 Ambil

alih kuasa pentadbiran & perdagangan dari pembesar tempatan

Mengenakan
Tidak

cukai yang tinggi

beri upah kepada orang Bidayuh yang bekerja di lombong

Orang Bidayuh & Melayu menentang pemerintahan Kesultanan Brunei di Sarawak

Dihantar untuk menamatkan tentangan 1840 - didatangi James Brooke

Meminta pertolongan Brooke menamatkan tentangan Berjanji melantik Brooke sebagai Gabenor jika berjaya

-Bekas tentera

-Terlibat perang di Burma

-Libatkan diri dalam perdagangan -Kapal : The Royalist -Cari kawasan perdagangan di Tanah Melayu

 Berjaya

menamatkan tentangan

Pelantikan

Brooke dilengahlengahkan Pangeran Raja Muda Hashim marah dan membedil Kuching Pangeran Raja Muda Hashim terpaksa melantik Brooke sebagai Gabenar dan Raja Sarawak

Brooke 1841-

 J.

Brooke memerintah Sarawak dan menguasai segala hasilnya Brooke harus menghormati dan memelihara undang-undang & adat istiadat orang Melayu

J.

1842

- Brooke berjumpa Sultan Brunei untuk mengesahkan kedudukannya Brunei gerun melihat kedatangan Brooke & askarnya Brunei iktiraf Perjanjian 1841 dengan penambahan syarat baru

Sultan

Sultan

1. 2. 3.

4.
5.

Iktiraf J. Brooke Raja Putih Sarawak Serahkan Swak dari Tg Datu ke Sg Samarahan Hasil & cukai di kawasan itu juga diserahkan Brooke & warisnya Brooke bayar 2500 dolar setahun Sultan Dilarang ganggu agama/adat istiadat

 1853

- berlaku penentangan di Saribas & Batang Lupar Abdul Mumein tidak dapat mengawal penentangan serahkan tanah antara Sg Samarahan & Sg Rajang 1500 dolar setahun

Sultan

Baginda Bayaran

 Berlaku

kekacauan di sepanjang

Sungai Rajang
Sultan

Mumein menyerahkan

Sungai Rajang dan menerima bayaran 4500 dolar setahun

 Berlaku

pembunuhan orang Murut di Lembangan Sungai Trusan tersebut diserahkan dengan bayaran 4500 dolar setahun

Kawasan

 Charles

Brooke telah membeli Lawas daripada Sultan Hashim Jalal (1885-1906)

Perkenalkan Pemerintahan Beraja

Melibatkan Pemimpin Tempatan Dalam Pentadbiran Lima Bahagian. Setiap Bahagian ditadbir oleh Majlis Bahagian

Membentuk Majlis Tertinggi & Majlis Negeri

Menasihati J. Brooke

Meluluskan Undang-undang & Peraturan Pentadbiran

Membuat Dasar Ahli:

Raja Sarawak

Residen Bahagian Pertama

4 orang Datu Melayu

 Beri

peluang pemimpin bumiputera menyuarakan pendapat 3X setahun

Ahli:

Bersidang

Ketua Kaum Bumiputera

Dibahagikan 5 bahagian

Menasihati residen
Ketua Operasi tentera

Jaga keamanan
Kutip cukai
Ahli:

Ketua Kaum Bumiputera

1.

British melindungi Sarawak daripada serangan musuh Keluarga Brooke memerintah negeri dengan bebas Hal ehwal luar negeri adalah di bawah kawalan British

2.

3.

Memberi Kuasa Pemerintahan Kepada Rakyat Sarawak

1. Charles

Vyner Brooke menyerahkan kuasa mutlaknya Majlis Tertinggi & Majlis Negeri Sarawak memerintah dengan nasihat Majlis Tertinggi

2. Raja

3.

Majlis Negeri diberi kuasa meluluskan undang-undang & menguruskan kewangan

Raja mempunyai kuasa untuk batalkan undang-undang yang diluluskan oleh Majlis Negeri Raja Brooke melantik kebanyakan ahli Majlis Tertinggi & Majlis Negeri

4.

5.

Perlembagaan ini GAGAL DILAKSANAKAN kerana Perang Dunia Ke-2 Meletus

Tidak galakkan kemasukan pelabur asing kerana ingin menjaga kepentingan ekonomi

Orang Cina diberi peluang berdagang & melombong

Pembangunan tidak seimbang hanya tertumpu di bahagian pertama & kedua

 Sarang Getah Rotan Kapur

Burung khasiat & mahal

Jelutung

Barus
beri keuntungan

Damar

Kayu Balak

 Getah
Tembakau

 Kelapa
Gambir

Lada

Hitam
Sagu/Rumbia

Pokok

GAMBIR

LADA HITAM Ditanam: Org Cina Bah. Pertama & Ketiga

1885 - jumlah eksport gambir 1370 tan

KELAPA
Ditanam: Org Melayu

SAGU

Ditanam
di Sungai Igan,Oya,Mukah & Bintulu

Bah. Pertama & Kedua

 Dilombong 1857

oleh pelombong cina

- pelombong cina tidak puas hati dengan cukai yang dikenakan Brooke Borneo

Kemudian

diusahakan Syarikat

 Dilombong Di

oleh Syarikat Borneo

Bau & Kuching

 Usaha

cari gali bermula tahun1882 Petroleum pertama Di Miri

Telaga

1909

- The Anglo-Saxon Oil Company mendapat Konsesi melombong Petroleum

- Kilang menapis minyak didirikan Di Lutong

1917

Setiap kaum dipisahkan dengan kegiatan ekonomi & penempatan yang berbeza

Mengukuhkan Kuasa

Kaum Melayu Iban Cina

Pekerjaan Pentadbiran Tentera Perlombongan Perdagangan Pertanian

Sikh
India

Perniagaan Kain
Polis

Kaum Bumiputera Cina

Penempatan Pedalaman Bandar

Perpaduan Terhalang Kedudukan Raja Sarawak Terjamin

Perkembangan bandar-bandar Menjadi pusat pentadbiran dan perdagangan Kuching (1841) - ibu negeri dan pusat pentadbiran kerajaan Miri (1910) - Pusat kegiatan melombong petroleum

Kemudahan Asas

Jalan raya Air Elektrik Terhad di bandar-bandar (kawasan pentadbiran dan kegiatan ekonomi)

Pengangkutan Kereta api 1917, landasan Kuching Bau dibina 1932, perkhidmatan dihenti (kemelesetan ekonomi)

Pengangkutan air Kuching Syarikat Perkapalan Singapore & Sarawak Steamship Company memberi perkhidmatan Kapal terbang 1924 - hubungkan Kuching dan Singapura

Perkhidmatan Kesihatan
Hospital Klinik dibina oleh Mubaligh Kristian (bandar besar)

Telegraf, Pos & Telefon 1897 - perkhidmatan telegraf (Kuching Singapura) 1931- pejabat pos dibina di Kuching

Melayu

Cina

Inggeris

 Sekolah Rendah BM Tujuan - Latih orang Melayu jadi guru & kakitangan rendah kerajaan Buku dari Sem. Tanah Melayu Sekolah tersebut: i. Sekolah Merpati Jerpang

ii. Sekolah Encik Buyong

 Dibina & diuruskan oleh orang cina Guru, sukatan pelajaran & buku teks dibawa dari China

 Kerajaan menggalakkan pembinaan sekolah Inggeris Dibina & diurus oleh Mubaligh Kristian Contoh: Sekolah St.Thomas ( 1848 ) Sekolah St.Mary( 1850 )

SekolahSt. Teresa ( 1855 )