CHNG 2: PHP BIN HNH BO GIC V CC HM S CP C BN

1. KHI NIM V BIN HNH BO GIC 1. Php bin hnh bo gic: a. nh ngha: Mt php bin hnh c gi l bo gic ti z nu n c cc tnh cht: - Bo ton gc gia hai ng cong bt k i qua im z (k c ln v hng) - C h s co dn khng i ti im , ngha l mi ng cong i qua z u c h s co dn nh nhau qua php bin hnh. Nu php bin hnh l bo gic ti mi im ca min G th n c gi l bo gic trong min G. b. Php bin hnh thc hin bi hm gii tch: Cho hm w = f(z) n dip, gii tch trong min G. Do ngha hnh hc ca f(z) ta thy rng php bin hnh c thc hin bi hm w = f(z) l bo gic ti mi im m f(z) 0. Nu ch xt trong mt ln cn nh ca im z, th php bin hnh bo gic l mt php ng dng do tnh cht bo ton gc. Cc gc tng ng trong hai hnh l bng nhau. Mt khc nu xem h s co dn l khng i th t s gia hai cnh tng ng l khng i. Ngc li ngi ta chng minh c rng php bin hnh w = f(z) n dip l bo gic trong min G th hm w = f(z) gii tch trong G v c o hm f(z) 0. 2. B Schwarz: Gi s hm f(z) gii tch trong hnh trn | z | < R v f(0) = 0. Nu | z) | M vi mi z m | z | < R th ta c: M f (z) z , |z |< R R Me j z , thc. Trong ng thc xy ra ti z1 vi 0 < | z | < R ch khi f (z) = R 3. Nguyn l i xng: Trc ht ta tha nhn mt tnh cht c bit ca hm bin phc m hm bin s thc khng c, l tnh duy nht, c pht biu nh sau: Gi s hai hm f(z) v g(z) cng gii tch trong min D v tho mn f(z) = g(z) trn mt cung L no nm trong D, khi f(z) = g(z) trn ton min D. Gi s D1 v D2 nm k nhau v c bin chung l L
y v D1 L D2 x O

z O

w B1 T B2

23

Gi s f1(z) gii tch trong D1 v f2(z) gii tch trong D2. Nu f1(z) = f2(z) trn L th ta gi f2(z) l thc trin gii tch ca f1(z) qua L sang min D2. Theo tnh duy nht ca hm gii tch nu f3(z) cng l thc trin gii tch ca f1(z) qua L sang min D2 th ta phi c f3(z) = f2(z) trong D2. Cch nhanh nht tm thc trin gii tch ca mt hm cho trc l p dng nguyn l i xng sau y: Gi s bin ca min D1 cha mt on thng L v f1(z) bin bo gic D1 ln B1 trong L chuyn thnh on thng T thuc bin ca B1. Khi tn ti thc trin gii tch f2(z) ca f1(z) qua L sang min D2 nm i xng vi D1 i vi L. Hm f2(z) bin bo gic D2 ln B2nm i xng vi B1 i vi T v hm: f1 (z) trong D1 f (z) = f1 (z) = f 2 (z) L f (z) trong D 2 2 bin bo gic D thnh B. Nguyn l i xng thng dng tm php bin hnh bo gic hai min i xng cho trc. 2. CC PHP BIN HNH QUA CC HM S CP 1. Php bin hnh tuyn tnh: Xt hm tuyn tnh w = az + b trong a, b l cc hng s phc. Gi thit a 0. Nu a = | a |ej th w = | a |ejz + b. Php bin hnh tuyn tnh l bo gic trong ton mt phng phc v f(z) = a 0 z C. Hm tuyn tnh c th coi l hp ca 3 hm sau: - = kz (k = | a | > 0) - = ej. ( = Arga) y -w=+b w Nu biu din cc im , , w trong cng mt mt phng th da vo ngha hnh hc ca php nhn v php cng cc s phc ta suy ra rng: - im nhn c t im z bng php co dn z vi h s k x O - im nhn c t im bng php quay tm O, gc quay . - im w nhn c t im bng php tnh tin xc nh bi vec t biu din s phc b. Nh vy mun c nh w ca z ta phi thc hin lin tip mt php co dn, mt php quay v mt php tnh tin. Tch ca 3 php bin hnh trn l mt php ng dng. Vy php bin hnh tuyn tnh l mt php ng dng. N bin mt hnh bt k thnh mt hnh ng dng vi hnh y. c bit, nh ca mt ng trn l mt ng trn, nh ca mt ng thng l mt ng thng. V d: Tm hm w = f(z) bin hnh tam gic vung cn A(3+ 2j), B(7 + 2j), C(5 + 4j) thnh tam gic vung cn c nh ti O1, B1(-2j) v C1(1 - j)

24

y C O1 2 A O 3 B 7 x

y x C1 B1

V cc tam gic ABC v O1B1C1 ng dng nn php bin hnh c thc hin bng mt hm bc nht w = az + b. Php bin hnh ny c th phn tch thnh cc php bin hnh lin tip sau y: * php tnh tin t A v gc, xc nh bng vec t (-3 - 2j). Php tnh tin ny c xc nh bi hm = z - (3 + 2j) j * php quay quanh gc mt gc , ng vi hm = e 2 2 OB 2 1 * php co dn tm O, h s k = 1 1 = = , c thc hin bng hm AB 4 2 1 w= 2 3 j 1 j2 Vy: w = e (z 3 2 j) = (z 3 2 j) = jz + j 1 2 2 2 2. Php nghch o: a. nh ngha: Hai im A v B c gi l i xng i vi ng trn C tm O, bn knh R nu chng cng nm trn mt na ng thng xut pht t O v tho mn ng thc: OA.OB = R2 R2 R R > 1 th OB > R. Ngc li = .R nn nu OA < R D nhin, v OB = OA OA OA nu OA > R th OB < R. Ngha l trong hai im A v B th mt im nm trong v mt im nm ngoi ng trn. Nu A nm trong ng trn th mun c B k ng AH OA v sau v tip tuyn HB.
H A O B O B A H

25

Nu A nm ngoi ng trn th mun c im B ta v tip tuyn AH, sau k HB OA. b. nh l 1: Nu A v B i xng vi ng trn C v C l ng trn bt k i qua A v B th C v C trc giao vi nhau. Chng minh: Gi I l tm v r l bn knh ca C. K hiu PCO l phng tch ca im O i vi ng trn C. Theo gi thit v A v B i xng qua C nn D OA.OB = R2. Mt khc theo cch tnh phng tch ta c: B O A PCO = OA.OB = OI2 - r2 C I T suy ra: 2 2 2 R = OI - r hay: OI2 = R2 + r2 = OD2 + ID2. C Vy OD DI c. nh l 2: Gi s hai ng trn C v C cng trc giao vi ng trn C. Nu C v C ct nhau ti A v B th hai im A v B i xng qua C Chng minh: Gi I1 v I2 ln lt l tm ca ng trn C v C; r1 v r2 l bn knh ca C chng. Gi R l bn knh ca ng trn C. Ta c: 2 PCO = OI1 r12 B O A 2 2 PCO = OI 2 r2 C Nhng do gi thit trc giao ta c: 2 OI1 r12 = R2 C OI 2 r22 = R2 2 Vy: PCO = PCO V im O c cng phng tch vi c hai ng trn C v C nn O nm trn trc ng phng AB ca cp vng trn . Mt khc do PCO = OA.OB = R2 nn A v B i xng qua C. 1 d. Php bin hnh w = : Php bin hnh ny n 1 z w= z dip, bin mt phng phc m rng z (tc mt phng z phc c b sung thm im z = ) ln mt phng phc m rng w. nh ca im z = 0 l im w = . Ngc li O 1 nh ca im z = l im w = 0. V w = 2 nn z z php bin hnh bo gic ti z 0 v z .

26

1 = w i z 1 1 xng nhau qua ng trn n v v Arg = Argz = Argz . Mt khc z . = 1. z z Vy mun c w, ta dng w i xng vi z qua ng trn n v ri ly i xng 1 qua trc thc. Ni khc i, php bin hnh w = l tch ca hai php i xng: z * php i xng qua ng trn n v * php i xng qua trc thc 1 e. Tnh cht ca php bin hnh: Php bin hnh w = bin: z * mt ng trn i qua gc to thnh mt ng thng * mt ng trn khng i qua gc to thnh mt ng trn * mt ng thng i qua gc to thnh mt ng thng * mt ng thng khng i qua gc to thnh mt ng trn i qua gc to . Nu coi ng thng l mt ng trn c bn knh v hn th tnh cht trn 1 c pht biu gn li l: Php bin hnh w = bin mt ng trn thnh mt z ng trn. Chng minh: Xt ng cong C c phng trnh: A(x2 + y2) + 2Bx + 2Cy + D = 0 Trong A, B, C, D l nhng hng s thc. Vit phng trnh y di dng phc ta c: Azz + Ez + Ez + D = 0 (1) Trong E = B - jC Nu A 0, D = 0 th C l ng trn i qua gc to . Nu A = 0 th C l ng thng. Nu A = D = 0 th C l ng thng i qua gc to . nh ca C qua php 1 bin hnh w = l ng cong L c phng trnh: z 1 1 E E A . + + +D=0 w w w w (2) hay: Dww + Ew + Ew + A = 0 Nu D = 0 th L l ng thng. Nu D = A = 0 th L l ng thng i qua gc to . Nu A = 0 th L l ng trn i qua gc to . Gi s z1 v z2 l hai im i xng vi nhau qua ng trn C. Khi nu 1 gi w1 v w2 v L l nh ca z1, z2 v C qua php bin hnh w = th w1 v w2 i z 1 xng nhau qua C. Ni khc i, php bin hnh w = bo ton tnh i xng qua mt z ng trn.

Ta s nu ra cch tm nh ca mt im z bt k. Ch l hai im z v

27

Chng minh: Ly 2 ng trn bt k P v Q qua z1 v z2.Theo nh l 1 th P v Q cng trc giao vi C. Qua php bin hnh, P v Q s bin thnh hai ng trn L1 v L2 ct nhau ti w1 v w2. V php bin hnh bo gic nn L1 v L2 trc giao vi C. Theo nh l 2 th w1 v w2 s i xng vi nhau qua L. 1 V d 1: Tm nh ca hnh trn | z | < 1 qua php bin hnh w = z D dng thy rng nh ca ng trn | z | = a (0 < a < 1) l ng trn 1 1 w = . Khi a bin thin t 0 n 1, th gim t + n 1. Trong khi ng trn | a a z | = a qut nn hnh trn | z | < 1 th nh ca n qut nn min | w | > 1. Tm li nh ca min | z | < 1 l mim | w | > 1. nh ca ng trn | z | = 1 l ng trn | w | + 1. V d 2: Tm nh ca bn kinh OB: argz = /6; | z | < 1 qua php bin hnh w = 1/z

y M O B x O

x B N

Ly M bt k trn OB. Thc hin lin tip php i xng qua ng trn n v v php i xng qua trc thc ta c nh N ca n nm trn na ng thng sao cho: OM.ON = 1 Khi M chy t O n B, N chy t n B. az + b : Php bin hnh ch c ngha khi c cz + d v d khng ng thi trit tiu. Ta khng xt trng hp ad = bc v y l trng hp tm thng . Tht vy nu ad = bc th ta c th vit: az + b adz + bd b b w= . = = cz + d cbz + db d d d b Tc l mi z u c cng mt nh w = . c d Vy ta ch xt cc trng hp ad - bc 0. Nu c = 0 ta c hm tuyn tnh xt: a b w = z+ d d az + b cho nn ta gi thit c 0. Php bin hnh w = l n dip v bin ton b mt cz + d
3. Php bin hnh phn tuyn tnh w =
28

d c nh l im c az + b dw + b w= . Ngc li, gii z theo w, ta c hm ngc z = ; tc l mi cz + d cw a a d dw + b im w c nghch nh l z = . nh ca im z = l im w = . c cw a c a nh ca im z = l w = c ad bc nn php bin hnh phn tuyn tnh bo gic ti mi im V w = (cz + d ) 2 d z v z . Phn tch biu thc ca w ta c: c az + b acz + bc acz + ad + bc ad a (cz + d) + bc ad = = = w= cz + d c(cz + d) c(cz + d) c(cz + d) a bc ad 1 . = + c c cz + d T suy ra php bin hnh phn tuyn tnh l tch ca 3 php bin hnh: = cz + d php bin hnh tuyn tnh 1 php nghch o = bc ad a w= . + php bin hnh tuyn tnh c c V mi php bin hnh thnh phn u bin mt ng trn thnh mt ng trn v bo ton tnh i xng ca 2 im i vi ng trn nn php bin hnh phn tuyn tnh cng c cc tnh cht y. Php bin hnh phn tuyn tnh tng qut cha 4 tham s a, b, c, d nhng thc cht ch c 3 tham s l c lp. Tht vy, vi gi thit c 0, ta c: a b z+ c w= c d z+ c a b d Nu ta t a 1 = , b1 = , d1 = th ta c: c c c a z + b1 w= 1 z + d1 Vy mun php bin hnh phn tuyn tnh hon ton xc nh, ta phi cho 3 iu kin. Chng hn ta c th buc n bin 3 im cho trc z1, z2 v z3 ln lt thnh 3 im w1, w2 v w3. Khi cc tham s a1, b1 v d1 l nghim ca h: phng m rng z ln mt phng m rng w. Mi im z
29

 a 1z1 + b1 z + d = w1 1 a 1z 2 + b1 = w2 z + d1 a 1z 3 + b1 = w3 z + d1 Gii h ny ta tnh c a1, b1 v d1 ri thay vo w = di dng i xng:

w w 2 w1 w 3 z z 2 z1 z 3 = . . w w 3 w1 w 2 z z 3 z1 z 2

a1z + b1 ta c hm phi tm z + d1
(4)

V d 1: Tm php bin hnh bo gic bin na mt phng trn ln hnh trn n v sao cho z = a vi Ima > 0 thnh w = 0 Theo tnh bo ton v tr im i xng th im z = a phi chuyn thnh im w=. Vy php bin hnh phi tm c dng: za w=k za V z = 0 chuyn thnh mt im no trn ng trn | w | = 1 nn suy ra | k | = 1 hay k = ej. Vy: za w = e j za V d 2: Bin hnh trn n v thnh chnh n sao cho z = a vi | a | < 1 thnh w = 0. 1 Theo tnh bo ton v tr i xng th im b = nm i xng vi a qua ng trn a | z | = 1phi chuyn thnh im w = . Php bin hnh cn tm c dng: za za w=k =K 1 az zb Trong k v K l cc hng s no . V z = 1 th | w | = 1 nn ta c: 1 a K =| K |= 1 nn K = ei 1 a za v: w = e j 1 az V d 3: Bin na mt phng trn thnh chnh n Php bin hnh ny c thc hin bng hm phn tuyn tnh bin 3 im z1, z2 v z3 trn trc thc theo chiu dng ca mt phng z thnh 3 im w1, w2, w3 trn trc thc theo chiu dng ca mt phng w.

30

1 1 4. Php bin hnh Giucovski: Ta gi hm phc w = z + l hm Giucovski. 2 z hm ny c rt nhiu ng dng trong k thut. N c mt im bt thng hu hn l 1 1 z = 0. o hm ca n l w = 1 2 , w = 0 ti cc im z = 1. Vy php bin 2 z hnh Giucovski bo gic ti mi im z hu hn khc vi im O v 1. Ta hy tm min n dip ca hm. Gi s z1 z2 nhng: 1 1 1 1 1 z1 + = z 2 + hay (z1 z 2 ) 1 (5) 2 z z =0 2 z1 z2 1 2 Ta thy rng ng thc (5) xy ra khi z1.z2 = 1. Vy php bin hnh s n dip trong mi min khng cha hai im nghch o ca nhau. Chng hn min | z | < 1 l min n dip ca hm s; min | z | > 1 cng l mt min n dip khc. V d 1: Tm nh ca php bin hnh Giucovski ca: * ng trn | z | = h 0<h<1 * on thng Argz = , | z | < 1 * hnh trn n v | z | < 1 * na mt phng trn, nm ngoi hnh trn n v tm O. Ta t z = rej. Hm Giucovski c vit thnh: 1 1 1 1 w = u + jv = re j + j = r (cos + j sin ) + (cos j sin ) r re 2 2 Tch phn thc v phn o ta c: 1 1 u = r + cos 2 2 1 1 v = r sin 2 2 T suy ra nh ca ng trn | z | = r = h c phng trnh tham s l: 1 1 u = 2 h + h cos v = 1 h 1 sin = 1 1 h sin 2h h 2 1 1 Trong l tham s. l mt elip (), c tm O v cc bn trc a = h + v 2 h

11 1 1 1 1 b = h , tiu c 2c = a 2 b 2 = 2 h + h = 2 . Cc tiu im h h 4 4 2h ca elip l F1(-1, 0) v F2(1, 0). Khi bin thin t 0 n 2, im z chy dc ng trn | z | = h theo hng dng trong khi nh w tng ng ca n chy trn ellip theo hng m ca mt phng.
31

V khi 0 < < th v < 0 v khi < < 2 th v > 0 nn nh ca na ng trn trn l na elip di, nh ca na ng trn di l elip trn. Ch l khi h 0 th cc bn trc a, b ca elip dn ra , ngha l nu ng trn | z | = h cng nh th nh ca n c cc bn trc cng ln. Khi h 1th a 1 v b 0, ngha l nu ng trn | z | = h cng dn vo ng trn n v th elip nh dt dn v tin ti on kp F1F2 (s d gi l on kp v F1F2 ng thi l nh ca na cung trn n v trn v na cung trn n v di). Ta quy c b trn ca on l nh ca na cung trn n v nm trong na mt phng di; b di ca on thng l nh ca na cung trn n v nm trong na mt phng trn. Nu gi L l nh ca on thng: Argz = | z |< 1 th phng trnh tham s ca L l: 1 1 u = r + cos 2 r v = 1 1 r sin 2r Kh r trong cc phng trnh ny ta c: u2 v2 =1 (6) cos 2 sin 2 y l mt hyperbol c cc tiu im trng vi F1 v F2. y v

F1 x O1

F2 u

th nh (L) l nhnh hyperbol (6) nm trong gc phn t th t. Khi 2 im z chy trn on bn knh t gc to ti ng trn n v th nh w ca n chy trn nhnh hyperbol nm trong gc phn t th t t ti trc thc O1u. Khi cho h bin thin t 0 n 1 th ng trn | z | = h s qut nn hnh trn | z | < 1. nh () ca L trong mt phng w s qut nn mt phng w, b i lt ct dc on F1F2. B di ca lt ct l nh ca cung trn n v trn. B trn ca lt ct l nh ca cung trn n v di. Na hnh trn n v trn c nh l na mt phng di. Ngc li na hnh trn n v di c nh l na mt phng trn.

Nu 0 < <

32

 Tng t nh cu u tin nh ca na ng trn trn: r = h (h > 1) 0 < < c phng trnh tham s l: 1 1 u = 2 h + h cos 0<< 1 1 v = h sin 2 h

1 1 y l mt cung ellip nm trong na mt phng trn , c cc bn trc l a = h + 2 h 1 1 v b = h h 2 Khi na ng trn trn tm O, bn knh h qut nn phn na mt phng trn nm ngoi ng trn n v th nh ca n qut nn na mt phng trn Imz > 0 xem hnh v). v y

-1

-1

O1

V d 2: Tm php bin hnh bin na hnh n v | z | = 1, Imz > 0 thnh na mt phng trn. D thy rng php bin hnh phi tm l hp ca hai php: t = z = e j z
1 1 w = t + 2 t

5. Hm lu tha w = zn: Ta xt hm w = zn vi n nguyn dng, ln hn hay bng 2. Nu z = r(cos + jsin) th w = rn(cosn + jsinn). Vy nh ca tia Argz = l tia Argw = n nhn c bng cch quay tia Argz = quanh gc to gc (n - 1). nh ca ng trn | z | = R l ng trn | w | = Rn. nh ca mt phng z l mt phng w. Tuy nhin php bin hnh t mt phng z ln mt phng w khng n dip v nu hai 2 s phc z1 v z2 c cng mun v c argumen sai khc nhau mt s nguyn ln n n n th z1 = z 2 .
33

Mun hm w = zn n dip trong mt min G no th min G ny phi khng cha 2 . Chng hn bt k cp im no c cng mun v c argumen sai khc nhau gc n 2 l mt min n dip ca hm w = zn. nh ca min qut min qut 0 < arg z < n ny, qua php bin hnh, l mt phng w, b i mt lt ct dc theo na trc thc u > 0 . B trn ca lt ct l nh ca tia argz = 0 v b di ca lt ct l nh ca tia 2 . arg z = n 3 cng l mt min n dip khc ca hm. nh ca Min qut < arg z < n n min qut ny qua php bin hnh l mt phng w, b i mt lt ct dc theo na trc thc m. Hm w = zn gii tch trong ton mt phng, v ta c: dw = nz n 1 z C dz Php bin hnh w = zn bo gic ti mi im z 0.
6. Hm w = n z : y l hm ngc ca hm w = zn. N l mt hm a tr v vi mi s phc z = r(cos + jsin) 0 c n cn bc n cho bi: + 2k + 2k k = 0,1,K, n 1 w = n r cos + j sin n n To v ca n s phc ny l cc nh ca mt a gic u n cnh tm O. Gi z im z vch thnh mt ng cong kn L khng bao quanh gc to O, xut pht t zo. y y

L C zo O x 2 1

w1 o O w2 wo x

Khi im w = n z trong n z l mt gi tr no ca cn thc m ta chn trc s vch nn ng cong kn o, xut pht t w o = n z o v khi z xut pht t zo chy mt vng trn C th Argz bin thin t gi tr ban u Argzo ri quay v ng gi tr y. Cc gi tr cn thc khc vi gi tr chn s vch nn ng cong kn k, c suy ra t o bng cch quay cc gc 2/n quanh gc to .
34

By gi ta gi thit im z vch nn ng cong kn C bao quanh gc to mt vng theo hng dng, xut pht t im zo. Trong trng hp ny, khi z chy mt vng th arumen ca z tng thm 2. Do vy argumen ca w tng thm 2/n. im w s vch nn mt ng cong lin tc t im wo ti 2 2 w 1 = w o cos + j sin . Ngha l w i t gi tr wo ca cn thc ti mt gi tr n n khc ca cn thc. Do im w ch tr v v tr xut pht sau khi z chy n vng trn C. iu chng t rng mun tch c mt hm n tr lin tc t hm a tr w = n z th min xc nh E ca hm n tr ny khng c cha bt k mt ng cong kn no bao quanh gc O. Mun vy ta c th ly E l mt phng phc z ct di mt lt ct t gc to ra . Chng hn, c th chn l na trc Ox dng. Khi cc hm n tr tch ra t hm a tr w = n z , m ta thng gi l cc nhnh n tr cu hm w = n z l nhng hm bin phc bin E(mt phng phc vi lt ct dc theo na trc Ox dng) ln mi hnh qut: 2 0 < arg z < n 4 2 < arg z < n n LL Mun chn ra mt nhnh xc nh trong n nhnh trn ta c th buc nhnh ny phi ly mt gi tr wo khi z = zo vi wo l cn bc n no ca zo. Mi nhnh n tr ca hm w = n z trong min xc nh E c o hm: 1 1 1 1 n 1 n ( z ) = n = = z ( w ) nw n 1 n nn n l hm gii tch trong E. Nu ta khng dng lt ct th khng th tch c cc nhnh n tr v khi im z vch nn ng cong kn th im w s chuyn t nhnh n sang nhnh kia. V vy O cn c gi l im r nhnh ca hm a tr w = n z . V d: Xt hm a tr w = 3 z 2 4 . Nhng nhnh n tr ca ca hm ; Ot2 l tia Argw = Gi Ot1 l tia Argw = 3 3 w = 3 z l cc php bin hnh n dip, bin mt phng phc z, b i lt ct dc theo na trc Ox dng ln mi gc uOt1, t1Ot2, t2Ou. Nhnh w = 3 z = 3 r (cos + j sin ) = 3 r cos + j sin vi 0 < < 2 bin 3 3 hai im A v B nm ln lt b trn v b di ca lt ct thnh hai im A thuc 2 . iu chng t na trc Ox l ng gin tia argw = 0 v B thuc tia arg w = 3 on ca nhnh ny.
35

t1

A O B x

B O

t2
7. Hm m: a. nh ngha: Ta gi hm phc c phn thc u(x,y) = excosy v phn o v(x,y)=exsiny l hm m bin phc v k hiu l ez. w = ez = ex + jy = ex(cosy + jsiny) (1) x x Cho y = 0 ta c w = e , ngha l khi z = x thc ta c hm bin thc e bit. Ta ni rng hm m w = ez l thc trin ca hm m thc ex t trc thc ra ton b mt phng phc. Theo nh ngha trn ta c: (2) | w | = ex v Argw = y + 2k, k nguyn b. Cc php tnh v hm m: e z1 .e z2 = e z1+z2 e z1 = e z1z2 (3) z1 e (e z ) n = e nz , n nguyn Ta chng minh cng thc u tin. Cc cng thc sau cng tng t. Ta c: z1 = x1 + jy1 ; z2 = x2 + jy2 Theo nh ngha ta c: e z1 = e x1 (cos y1 + jsin y1 ) v e z 2 = ex2 (cos y 2 + j sin y 2 )

Vy: e z1 .e z2 = e x1 (cos y1 + j sin y1 ) e x 2 (cos y 2 + j sin y 2 ) Hay: e z1 .e z 2 = e x1 + x 2 [cos( y1 + y 2 ) + jsin( y1 + y 2 )] Theo nh ngha hm m phc ta c: e z1 .e z2 = e( x1+ x2 )+ j( y1+ y2 ) = e z1+z2 c. Chu k ca hm m: Theo inh ngha, ta c: e2jk = cos2k + jsin2k = 1 ( k nguyn) Theo (3) th: (4) e2jk+z = ez. e2jk = ez z Cng thc ny cho thy rng hm w = e l hm tun hon vi chu k 2j. Vy hai im nm trn mt ng song song vi trc o v cc nhau mt khong bng bi s ca 2j th c cng nh. Cn ch l nu e z1 = e z2 th:
36

e z1 = e z2 = z 2 = z1 + 2 jk

(5)

e z1 = e z1z2 = 1 = e 2 jk v z1 - z2 = 2jk v: z1 e d. Cng thc Euler: Trong (1), cho x = 0 ta c cng thc Euler: e jy = cos y + jsin y (6) Thay y bng -y ta c: e jy = cos y jsin y (7) Nh c cng thc Euler m s phc z = r(cos + jsin) vit c di dng m z = z = r(cos + jsin) = rej rej. Ta c: V d: 1 = cos0 + jsin0 = ej0 j j = cos + j sin = e 2 2 2 j 1 + j = 2 cos + j sin = 2e 4 4 4 4 jarctg 4 4 3 + 4 j = 5cos arctg + j sin arctg = 5e 3 3 3 e2+3j = e2(cos3 + jsin3) e-2j = cos2 - jsin2 f. Tnh gii tch ca hm w = ez: Hm w = ez gii tch trong ton b mt phng v z, iu kin C - R c tho mn: x (e cos y ) = (e x sin y ) y x x (e cos y) = (e x sin y ) x y x (e cos y ) + j (e x sin y ) w (z) = x x g. Php bin hnh w = ez: V | w | = ex nn nh ca ng thng x = C1 l ng trn w = e C1 . V y l mt gi tr ca Argw, nn ng thng y = C2 c nh l tia Argw= C2. Khi C2 bin thin t 0 n 2 (0 < C2 < 2) th ng y = C2 s qut nn min G l bng 0 < y < 2. nh ca ng thng y = C2 l tia Argw = C2 s qut nn min l nh ca G. R rng l mt phng w, b i lt ct dc theo na trc thc u dng; b trn ca lt ct ny ng vi ng y = 0, b di ca lt ct l nh ca ng y = 2. Php bin hnh t bng G ln min l mt php bin hnh n dip. Tng t, php bin hnh w = ez cng bin mi bng 2k < y < 2(k+1)( k nguyn), c chiu rng k, ln min ni trn. Php bin hnh w = ez bin c mt phng z ln mt phng w, nhng khng n dip.
37