Professional Documents
Culture Documents
Autores:
Carlos Boada
Juan F. Freile
Pedro Jimnez Prado
Fernando Nogales-Sornoza
Jorge H. Valencia
UNIVERSIDAD TCNICA PARTICULAR DE LOJA
La Universidad Catlica de Loja
2008
Edicin:
Juan F. Freile
Coordinacin:
Fausto Lpez
FAUNA DE VERTEBRADOS DEL ECUADOR
Carlos Boada
Juan F. Freile
Pedro Jimnez Prado
Fernando Nogales Sornoza
Jorge H. Valencia
UNIVERSIDAD TCNICA PARTICULAR DE LOJA
Diagramacin, diseo e impresin:
EDITORIAL DE LA UNIVERSIDAD TCNICA PARTICULAR DE LOJA
Call Center: 593 - 7 - 2588730, Fax: 593 - 7 - 2585977
C. P.: 11- 01- 608
www.utpl.edu.ec
San Cayetano Alto s/n
Loja - Ecuador
Diseo de portada y contratapa:
Diagramacin: Laura Guachizaca
Editor: Juan F. Freile
ISBN:
Impresin oset Editorial UTPL
Impreso en Loja-Ecuador / Printed in Loja-Ecuador
Loja, 2009
PREFACIO
CONTENDIOS
INTRODUCCIN ............................................................................................................................................................. 7
AGRADECIMIENTOS ..................................................................................................................................................... 10
ANFIBIOS ....................................................................................................................................................................... 11
Introduccin .................................................................................................................................................................. 11
Origen y evolucin ....................................................................................................................................................... 11
/ncIcm|c y f:ic|cg|c .................................................................................................................................................... 12
Ecologa general ........................................................................................................................................................... 19
Si:IemcIicc .................................................................................................................................................................... 21
Diver:iccc ce cnfLic: .................................................................................................................................................. 22
Ccn:ervccicn y cmenczc: .......................................................................................................................................... 24
EInczcc|cg|c .................................................................................................................................................................. 27
Crcene: y fcmi|ic: ......................................................................................................................................................... 28
Orden Anura - ................................................................................................................................................................................ 29
Familia Hemiphractidae ............................................................................................................................................................. 29
Familia Bufonidae ........................................................................................................................................................................ 30
Familia Strabomantidae ............................................................................................................................................................. 31
Familia Craugastoridae .............................................................................................................................................................. 32
Familia Eleutherodactylidae ...................................................................................................................................................... 32
Familia Centrolenidae ................................................................................................................................................................ 32
Familia Ceratophryidae .............................................................................................................................................................. 33
Familia Dendrobatidae............................................................................................................................................................... 33
Familia Hylidae ............................................................................................................................................................................. 34
Familia Leiuperidae ..................................................................................................................................................................... 35
Familia Leptodactylidae ............................................................................................................................................................. 36
Familia Microhylidae ................................................................................................................................................................... 36
Familia Pipidae............................................................................................................................................................................. 36
Familia Ranidae ........................................................................................................................................................................... 37
Orden Caudata - ........................................................................................................................................................................... 37
Orden Gymnophiona - ................................................................................................................................................................. 37
Familia Caecilidae ...................................................................................................................................................................... 38
Familia Rhinatrematidae ............................................................................................................................................................ 38
GLOSARIO .................................................................................................................................................................... 39
BIBLIOGRAFA ............................................................................................................................................................... 40
7
Fauna de Vertebrados del Ecuador
INTRODUCCIN
Lc fcmc ce| Ecucccr ccmc unc ce |c: pc|:e: mc: Licciver:c: ce| p|cneIc hc crecicc ccn:icercL|emenIe
cenIrc y fuerc ce| pc|:, y hc :u:ciIccc unc c|c ce inIer: en e| e:Iucic ce |c: ciencic: ncIurc|e: y e| Iuri:mc ce
ncIurc|ezc. E:Ic ci:Iincicn, ue cIrce c mi|e: ce Iuri:Ic: cccc cnc, reve|c IcmLin |c nece:iccc ce prcfuncizcr
nue:Irc ccnccimienIc :cLre |c Licciver:iccc ue prcmccicncmc: y ue cnhe|cmc: ccn:ervcr pcrc Iccc: |c:
generccicne: pcr venir.
En |c: |Iimc: cnc: :e hcn puL|icccc cLrc: muy re|evcnIe:, IcnIc cienI|fcc: ccmc pcpu|cre:, pcrc ccmprencer
mejcr nue:Irc Licciver:iccc {ce |c Icrre 2000, Icrre:-Ccrvcjc| 2001, CrIiz-Cre:pc 2003, Iirirc 2003, Cccper 200,
Jcrgen:en y Lecn-Ycnez 1, Jimnez Frccc y 8crez 2004, Ficge|y y Greenfe|c 200, Grcnizc et al. 2002,
F|c: et al. 2007). Si Lien ccnIcmc: ccn un Luen ccucc| ce infcrmccicn, :Ie Iience c ccnfncr:e c |c: grupc:
ce fcunc y fcrc mejcr ccnccicc:, ce uIi|iccc pcrc e| :er humcnc, mc: fcmi|icre: c mc: ccri:mcIicc:: cve:,
mcm|ferc:, mcripc:c:, p|cnIc: Ii|e:, enIre cIrc:. Lc infcrmccicn :cLre vcric: cIrc: grupc: {cnfLic:, pece: ce
cguc cu|ce, hcngc:, |cmLrice:, eIc.) e:, c |c muchc, e:cc:c.
Hccic 178, Erwin FcIze|I, ncIurc|i:Ic c|emcn rccicccc en Ecucccr, puL|icc unc cLrc picnerc: Fcunc ce| Ecucccr.
En e||c :e pre:enIc unc Lreve :|nIe:i: ce |c: principc|e: grupc: ce fcunc, e:pecic|menIe ce verIeLrccc:, ccn
muchc: fcIcgrcf|c: inciIc: pcrc e:c: cnc:. De hechc, muchc: ce :Ic: hc:Ic chcrc repre:enIcn |c: nicc:
imcgene: en vicc :i|ve:Ire ce e:pecie: ue :iempre hcn :icc muy rcrc:. E| |iLrc ce FcIze|I :e eciIc cc: vece:
mc: {18, 2000). Fe:e c e||c, |c infcrmccicn ce| hc:Ic hcy nicc |iLrc ce Fcunc ce| Ecucccr :e ccIuc|izc muy
pccc, cejcnccnc: cnIe |c nece:iccc ce un nuevc IexIc ue :inIeIice e| ccnccimienIc :cLre |c fcunc ce
nue:Irc pc|:.
Hcce cc: cnc:, pcr inicicIivc ce |c Univer:iccc Icnicc FcrIicu|cr ce Lcjc, nc: junIcmc: cincc zcc|cgc: pcrc
reunir |c infcrmccicn ccIuc| :cLre |c: cincc grupc: ce verIeLrccc: pre:enIe: en e| pc|:. En e:Ie |iLrc, herencic
ce| IrcLcjc cc|ecIivc ce cienIc: ce zcc|cgc:, zcc|cgc: y ncIurc|i:Ic: c |c |crgc ce muchc: ccccc:, :u: cuIcre:
pre:enIcmc: unc :|nIe:i: Icnicc, perc ce fcci| |ecIurc y ccmpren:icn, ce |c evc|ucicn, ecc|cg|c y Licgecgrcf|c
ce |c: pece: {Fecrc Jimnez Frccc), cnfLic: {Ferncncc Ncgc|e:-Scrnczc), repIi|e: {Jcrge H. Vc|encic), cve:
{Jucn F. Frei|e) y mcm|ferc: {Ccr|c: 8cccc). E| |iLrc e:Ic ce:Iinccc pcrc e:IucicnIe: univer:iIcric:, perc Lien
puece emp|ecr:e pcr cc|egic|e:, cfcicnccc: c |c ncIurc|ezc, prcfe:cre: y gu|c: ce Iuri:mc. Cccc ccp|Iu|c
ccnIiene :eccicne: inIrccucIcric: ccnce :e inc|uye infcrmccicn ccercc ce| crigen y evc|ucicn, cncIcm|c
y f:ic|cg|c, :i:IemcIicc, ecc|cg|c generc|, civer:iccc, ccn:ervccicn y eInczcc|cg|c. Luegc, :e re:ume e|
ccnccimienIc :cLre Iccc: |c: crcene: y |c: principc|e: fcmi|ic: ce cccc c|c:e zcc|cgicc.
Scn 1.574 pece:, 470 cnfLic:, 403 repIi|e:, 1.25 cve: y 385 mcm|ferc: |c: ue ccreciIcn c| Ecucccr ccmc un
pc|: megcciver:c. JunIc: :umcn mc: ce 4.450 e:pecie: repcrIicc: en Iccc e| pc|:: ce:ce |c: nieve: cncinc:
hc:Ic e| fcncc ce| mcr, ce:ce |c: vc|ccne: ce Gc|cpcgc: hc:Ic |c: Lc:ue: inuncccc: ce |c /mczcnic, ce:ce
|c: mcIcrrc|e: cc:Ierc: hc:Ic |c: hmecc: ccrci||erc: ce KuIuk y ce| Ccnccr. E:Ic cifrc, :in emLcrgc, :in cucc
:e mccifccrc ccn e| Iiempc ceLicc c ue Icccv|c re:Ic muchc pcr exp|crcr y ce:cuLrir, en pcrIicu|cr en |c
ue re:pecIc c pece:, cnfLic: y repIi|e:. Lc civer:iccc Iience c :er mcycr en |c: pi:c: Ircpicc|e: ue en |c:
cncinc: y en |c: ecc:i:Iemc: hmecc: ue en |c: :ecc:. Lc: i:|c: Gc|cpcgc: pre:enIcn un grccc ccn:icercL|e
ce encemi:mc {cunue nc ce cnfLic:, pcrue e:Icn cu:enIe: ce| crchipi|cgc), |c mi:mc ue |c: Lc:ue:
:ecc: ce |c Cc:Ic, cierIc: regicne: cncinc: y |c: :e|vc: hmecc: ce| Chccc.
Y ccmc Icmpccc e: ncveccc, grcn pcrIe ce e:Ic civer:iccc ce verIeLrccc: e:Ic :ericmenIe cmenczccc
ccn ce:cpcrecer. Scn muchc: |c: ccIiviccce: humcnc: ue pcnen :cLre |c cuercc fcjc c |c: verIeLrccc:
ce| pc|:. Lc cccer|c inIen:c, |c pe:cc inci:criminccc, |c cefcre:Iccicn, e| Ircfcc i|egc| ce vicc :i|ve:Ire, |c
ccnIcminccicn ce humecc|e:, |c: ccIiviccce: exIrccIivc: ce grcn e:cc|c, |c megc-cgricu|Iurc", |c: incencic:
fcre:Ic|e: y hc:Ic e| ccmLic c|imcIicc ccn||evcn grcve: ccn:ecuencic: c |c: pcL|ccicne: :i|ve:Ire: ce
verIeLrccc:. /unue nc :e hc cucnIifcccc Icccv|c cucnIc: pece: :e encuenIrcn en rie:gc ce ce:cpcrecer,
:cLemc: ue :cn 152 cnfLic:, 180 repIi|e:, 247 cve: y 120 mcm|ferc: |c: ue :e ccIc|cgcn ccmc cmenczccc:
ce exIincicn {Iirirc 2001, Grcnizc et al. 2002, Ccrri||c et al. 2005, Fcn et al. 2008). E: cecir, c| menc: un 15-207
ce |c: verIeLrccc: ecucIcricnc: e:Icn en pe|igrc ce ce:cpcrecer ce| pc|: pcr re:pcn:cLi|iccc ce un :c|c
verIeLrccc, e| humcnc.
E| cmu|c ce ccnccimienIc :cLre nue:Irc Licciver:iccc e: Icn cincmicc ue, ce mccc pcrc|e|c c |c e:criIurc
ce e:Ie |iLrc, nuevc: ce:cuLrimienIc: cpcreciercn. Lc :i:IemcIicc ce |c: cve: :uccmericcnc:, e: cecir, :u:
re|ccicne: ce pcrenIe:cc, e:Ic cIrcve:cncc chcrc mi:mc un prcfuncc prcce:c ce revi:icn {Fem:en et al.
8
Fauna de Vertebrados del Ecuador
2008), c| Iiempc ue :e ce:criLen nuevc: e:pecie: ce cnfLic: c un riImc muy cgi| {p. ej. Gucyc:cmin y IrueL
2007). Nc pccemc: imcgincr :iuierc Iccc |c ue re:Ic pcr ccnccer :cLre nue:Irc icIicfcunc, recur:c ncIurc|
muy cpreciccc pcr nue:Irc: pc|cccre: y ce unc impcrIcncic eccncmicc primcrcic|, :cLre e| cuc| ccnccemc:
Icccv|c muy muy pccc. Nc cL:IcnIe, Icmpccc pcc|cmc: ceIenernc: c e:percr ue :e cccumenIcrc Iccc
:cLre |c: verIeLrccc: ce| pc|: pcrc enIcnce: Iermincr nue:Irc reccpi|ccicn y pre:enIcr|c en e:Ie |iLrc ce
Fcunc ce VerIeLrccc: ce| Ecucccr. E:c, :in |ugcr c cucc:, nc huLierc ccurricc nuncc.
E:Ic cLrc e: fruIc ce |c |ecIurc, revi:icn, cL:ervccicn y ci:cu:icn ce cienIc: ce puL|icccicne:, |iLrc:, infcrme:,
vicje: ce ccmpc, chcr|c:, eIcIerc ue hcn :icc, pcr :cLre Iccc: |c: cc:c:, mcmenIc: ce cprencizcje y
ce|eiIe pcrc nc:cIrc:. E:percmc: ue :e ccnvierIc en un recurricc IexIc ce ccn:u|Ic ue, c mc: ce Lrinccr |c
infcrmccicn nece:cric :cLre |c: pece:, cnfLic:, repIi|e:, cve: c mcm|ferc: ce| Ecucccr, :ec unc mcnerc ce
ci:fruIcr ce |c: mcrcvi||c: ce |c ncIurc|ezc y ce c|enIcr cccc vez mc: e| ccrinc pcr nue:Irc Licciver:iccc.
Jucn F. Frei|e, eciIcr
BIBLIOGRAFA
Ccrri||c, E., S. /|cc:, M. /|Icmircnc, F. /yc|c, D. Ci:nerc:, /. Enccrc, C. Mcruez, M. Mcrc|e:, F. Ncgc|e:, F.
Sc|vcccr, M. L. Icrre:, J. Vc|encic, F. Vi||cmcr|n, M. Ycnez y F. ZcrcIe. 2005. LlSI/ FCJ/ DE FEFIlLES DEL
ECU/DCF. Funcccicn Ncvum Mi|enium, UlCN-Sur, UlCN-CcmiI EcucIcricnc y Mini:Ieric ce Ecucccicn y
Cultura. Quito.
Cccper, M. 200. FLUM/S, /VES EN ECU/DCF. LcIinweL. CuiIc.
ce |c Icrre, S. 2000. FFlM/IES DE L/ /M/ZCNl/ DEL ECU/DCF. SimLice. CuiIc.
Grcnizc, I., C. Fcchecc, M. 8. FiLcceneirc, M. Guerrerc y L. Sucrez {ec:.). 2002. Ll8FC FCJC DE L/S /VES DEL
ECU/DCF. SimLice, Ccn:ervccicn lnIernccicnc|, EccCiencic, Mini:Ieric ce| /mLienIe y UlCN. CuiIc.
Gucyc:cmin, J. M. y L. IrueL. 2007. / New Specie: cf G|c::frcg {/nurc: CenIrc|enicce) frcm Ihe Lcw|cnc: cf
NcrIhwe:I Ecucccr, wiIh CcmmenI: cn CenIrc|enic C:Iec|cgy. ZccIcxc 1447: 27-45.
Jimnez Frccc, F. y F. 8crez. 2004. FECES M/FlNCS DEL ECU/DCF CCNIlNENI/L. SimLice, Nczcc e lFE/.
Quito.
Jcrgen:en, F. M. y S. Lecn-Ycnez {ec:.). 1. C/I/LCGUE CF IHE V/SCUL/F FL/NIS CF ECU/DCF. Mi::curi
8cIcnicc| Gcrcen Fre::. SI. Lcui:.
FcIze|I, E. 178. F/UN/ DEL ECU/DCF. EciIcric| Lc: Cc:c:. CuiIc.
FcIze|I, E. 18. F/UN/ DEL ECU/DCF. 8cncc CenIrc| ce| Ecucccr. CuiIc.
FcIze|I, E. 2000. F/UN/ DEL ECU/DCF. /Lyc-Yc|c. CuiIc.
CrIiz-Cre:pc, F. 2003. LCS CCLl8FlES: HlSICFl/ N/IUF/L DE UN/S /VES C/Sl SC8FEN/IUF/LES. lmprenIc
Mcri:cc|. CuiIc.
Fem:en, J. V., C. D. Cccenc, /. Jcrcmi||c, M. Ncre:, J. F. Fcchecc, M. 8. FcLLin:, I. S. Schu|enLerg, F. G. SIi|e:,
D. F. SIcIz y K. J. Zimmer. 2008. / CL/SSlFlC/IlCN CF IHE 8lFD SFEClES CF SCUIH /MEFlC/. /mericcn
CrniIhc|cgi:I: Unicn. |En ||nec]. Ver:icn /gc:Ic 2008. hIIp://www.mu:eum.|:u.ecu/~Fem:en/S/CC8c:e|ine.
html.
Ficge|y, F. S. y F. J. Greenfe|c. 200. /VESL DEL ECU/DCF. /cccemic ce Ciencic: ce Fhi|cce|phic y Funcccicn
Jocotoco. Quito.
F|c:, M., M. J. Kczic|, H. 8crgIcfI Fecer:en y G. Grcncc {ec:.). 2007. FL/NI/S UIlLES DEL ECU/DCF. /FLlC/ClCNES,
FEICS Y FEFSFECIlV/S. Ecicicne: /Lyc Yc|c. CuiIc.
Fcn, S., J. M. Gucyc:cmin, L. /. Cc|cmc y F. Menncez-Guerrerc. 2008. LlSI/ FCJ/ DE LCS /NFl8lCS DEL
ECU/DCF. Mu:ec ce Zcc|cg|c, FcnIifcic Univer:iccc CcIc|icc ce| Ecucccr. CuiIc. |en ||nec]. Ver. 1.0.
/gc:Ic 2008. hIIp://www.puce.ecu.ec/zcc|cgic/verIeLrccc:/cmphiLicweLec/cnfLic:ecucccr/incex.
html.
9
Fauna de Vertebrados del Ecuador
Iirirc, D. {ec.) 2001. Ll8FC FCJC DE M/MlFEFCS DEL ECU/DCF. SimLice, EccCiencic, Mini:Ieric ce| /mLienIe
y UlCN. Quito.
Iirirc, D. 2003. M/MlFEFCS DEL ECU/DCF. GUl/ DE C/MFC. FuL|icccicn E:pecic| :cLre |c: Mcm|ferc: ce|
Ecucccr , Ecicicne: Murci|cgc 8|cncc. CuiIc.
Icrre:-Ccrvcjc|, C. 2001. Lizcrc: cf Ecucccr: Check|i:I: Di:IriLuIicn cnc Sy:IemcIic Feference:. SmiIh:cnicn
HerpeIc|cgicc| lnfcrmcIicn Service 131: 1-35.
10
Fauna de Vertebrados del Ecuador
DEDICATORIA
/ Erwin FcIze|I y c |c memcric ce Gu:Icvc Crc:, Ferncncc CrIiz-Cre:pc y Fen Fcn:ecc.
AGRADECIMIENTOS
/grccecemc: c Fcu:Ic Lcpez, cirecIcr ce |c E:cue|c ce Ge:Iicn /mLienIc| ce |c UIFL, pcr e| impu|:c pcrc
|c prccuccicn ce e:Ie |iLrc y pcr cccrcincr :u ce:crrc||c, y c |c Univer:iccc Icnicc FcrIicu|cr ce Lcjc y :u
Ccnci||er, Dr. Lui: Migue| Fcmerc, pcr e| cpcyc Lrincccc c| pre:enIe IrcLcjc.
Ferncncc Ncgc|e: ce:ec cgrccecer c Migue| E:pine| pcr :u cpcyc inccncicicnc| en |c e|cLcrccicn ce |c:
grcfcc: y c Jucn Mcnue| Gucyc:cmin pcr :u: vc|ic:c: ccmenIcric: c| cccumenIc fnc|. /cemc:, c :u e:pc:c
Nuric ZcmLrcnc e hijc: Frcnci:cc, Iycnc y E:IeLcn Ncgc|e:, pcr :u pcciencic pcr Iccc e| Iiempc ue hc
permcnecicc fuerc ce cc:c.
Jcrge Vc|encic ce:ec expre:cr :u: prcfuncc: cgrccecimienIc: c |c: :iguienIe: per:cnc: e in:IiIucicne: ue
cc|cLcrcrcn en ciferenIe: fcrmc: en |c e|cLcrccicn ce e:Ie cccumenIc: Mcr|c E|enc 8crrcgcn y Guicc Fccc,
cirecIivc: ce |c Funcccicn HerpeIc|cgicc Gu:Icvc Crc:, KcIIy Gcrzcn, DirecIcrc ce| Vivcrium ce CuiIc,
pcr permiIir e| ccce:c c |c: crchivc:, cc|eccicne:, cenIrc ce cccumenIccicn y |cLcrcIcric:, Fcu:Ic Lcpez y
Ferncncc Ncgc|e:, pcr Lrinccr|e |c cpcrIuniccc ce ce:crrc||cr e:Ie cccumenIc, Jucn Frei|e pcr |c: ccmenIcric:
eciIcric|e: c| IexIc y e| cpcyc Lrincccc curcnIe |c: |crgc: jcrnccc: ce revi:icn ce infcrmccicn. /grccece
ccemc: c :u: cc|egc: Ferncncc Ncgc|e:, Ccr|c: 8cccc, Fecrc Jimnez y Jucn Frei|e pcr |c: ccmenIcric:
generc|e: c |c prcpue:Ic previc c |c e|cLcrccicn ce |c: cccumenIc:. Finc|menIe, c :u: ccmpcnerc: y cmigc:
Lic|cgc: y herpeIc|cgc: pcr |c cmi:Icc y e| cpcyc Lrincccc ccn infcrmccicn e imcgene:: Fcue| 8eIcnccurI,
Migue| /|cccer, FeIe Cxfcrc, Mcr|c E|enc 8crrcgcn, KcIIy Gcrzcn, /|exi: 8crchcnc, Gi:e|| ScrcLic, FcL|c
Ficernc, Gecrge Vccc, ScnIicgc Mciguc, Ferncncc Ncgc|e:, Mcric Ycnez, Diegc Ci:nerc: y Frecy Ccnccy.
Ccr|c: 8cccc cgrccece c ScnIicgc 8urnec, V|cIcr UIrerc:, Jucn Frei|e, GcLrie|c /rvc|c y M. /re||cnc pcr
permiIir|e e| u:c ce :u: fcIc:, c Fcc|c Mc:cc:c pcr |c: i|u:Irccicne: y c Fcu:Ic Lcpez y Jucn Frei|e pcr |c
cccrcinccicn y ecicicn ce e:Ie |iLrc.
Fecrc Jimnez cgrccece c :u cmccc fcmi|ic y c :u: cpreciccc: cmigc:.
Jucn Frei|e cgrccece c Ecucrcc Ccrricn, Mike CSu||ivcn y /ve: & Ccn:ervccicn {Ccr|c: Fccr|guez, Jc: Mcr|c
Lccizc, Chri: Ccncccy y Frcnci:cc Enr|uez) pcr permiIir e| u:c ce :u: fcIcgrcf|c:. / Fcc|c Mc:cc:c y Gc|c
8uiIrcn pcr :u: hcLi|e: i|u:Irccicne:, c McrI|n 8u:IcmcnIe y /i||n 8|c:cc pcr e| u:c ce :u: e:ccner:, c Dcvic
D|cz y /mcncc Icpic {8ircLife lnIerncIicnc|) y IjiIIe ce Vrie: {FcnIifcic Univer:iccc CcIc|icc ce| Ecucccr) pcr
e| pr:Icmc: ce :u: re:pecIivc: LiL|icIecc:. Grccic: c Jucn Mcnue| Ccrricn pcr :u ccnccimienIc ccmpcrIicc
:cLre |c m:icc y |c: cve: ecucIcricnc: y c Fcu:Ic Lcpez pcr ccnfcr|e |c ecicicn ce| |iLrc. Grccic: IcmLin c
:u fcmi|ic y c Fcc|c pcr |c in:pirccicn.
11
Anbios
ANFIBIOS DEL ECUADOR
Fernando Nogales-Sornoza
INTRODUCCIN
Lc: cnfLic: :cn cnimc|e: verIeLrccc: ce vicc ccucIicc y Ierre:Ire pcr exce|encic. Iienen pie| fnc, hmecc y
ce:nucc ccn g|cncu|c: mucc:c: y regu|cn :u IempercIurc ccrpcrc| ce ccuercc c |c IempercIurc ce| cmLienIe:
e: cecir, :cn pciui|cIermc:. Se ci:Iinguen ce |c: cemc: verIeLrccc: pcr un ccnjunIc ce ccrccIer|:Iicc: ue |c:
hccen exIrccrcincric: en cuc|uier cmLienIe pcr :u: cccpIccicne: f:ic|cgicc: y eIc|cgicc:. Viven en Iccc: |c:
regicne: ce| muncc excepIucncc |c /nIcrIicc, regicne: exIremcccmenIe cricc: e i:|c: ccecnicc: ci:|ccc:,
ccmc |c: i:|c: Gc|cpcgc:.
E| Irminc cn|c|c :ignifcc ccL|e vicc {cmphi = ccL|e: Lic: = vicc), yc ue hcLiIcn inicic|menIe en e| cguc y
|uegc, cucncc c|ccnzc |c eIcpc ccu|Ic, en |c Iierrc. Fuercn e| primer grupc ce ccrcccc: ue hcLiIcrcn fuerc
ce| cguc, hcce cprcximcccmenIe 30 mi||cne: ce cnc:, grccic: c |c pre:encic ce pcIc:, pu|mcne: y fc:c:
nc:c|e: ue :e ccmuniccn ccn |c ccviccc Lucc|. Lc: cnfLic: :cn |c: primerc: IeIrcpccc: y verIeLrccc: ce
:cngre fr|c c ecIcIrmicc: {e: cecir, ue nc puecen regu|cr pcr :| mi:mc: |c IempercIurc ccrpcrc|), ccn cucIrc
exIremiccce: en e| cuerpc, :in cuLierIc ce e:ccmc:, ccn fujc :cngu|nec ccL|e y ce:crrc||c |crvc| c:cciccc c
un prcce:c ce meIcmcrfc:i:.
CcmnmenIe :e cencminc c Iccc: |c: cnfLic: ccmc :cpc:. Sin emLcrgc, e| grupc ce |c: cnfLic: ccIuc|e:
ccmprence c rcnc:, :cpc:, :c|cmcncrc: e i|u|c:, ue pcr :u mcrfc|cg|c :e crgcnizcn en Ire: grupc:: cnurc: {a =
:in y uro = cc|c), urcce|c: c ccucccc: {ccn cc|c) y cpccc: c gimncfcne: {:in pcIc:). Lc: cnurc: {rcnc: y :cpc:)
:cn |c: mc: reccnccicc: pcr inve:Iigcccre: y pL|icc en generc|. Nc cL:IcnIe, pccc: Iienen c|crc |c ciferencic
enIre :cpc: y rcnc:. Lc: :cpc: :e ccrccIerizcn pcr unc pie| muy grue:c ccn muchc: verrugc: y pcr un pcr ce
g|cncu|c: pcrcIicc: uLicccc: pcr ceIrc: ce |c: cjc:, mi:mc: ue :irven ccmc cefen:c cnIe :u: cepreccccre:.
En nue:Irc mecic, e| mc: fcmi|icr e: e| :cpc grcnce {Rhinella marina, cnIe: ccnccicc ccmc Bufo marinus) ue
:e |c encuenIrc, generc|menIe, en hcLiIcI c|Ierccc: inc|uyencc pcL|ccicne: humcnc:. MienIrc: IcnIc, |c:
rcnc: :e ccrccIerizcn pcr :u pie| |i:c, :in verrugc:, :in g|cncu|c: pcrcIicc:: en :u grcn mcycr|c :cn peuenc:.
En |c ccIuc|iccc :e ccnccen mc: ce .000 e:pecie: ce cnfLic: en e| muncc, cprcximcccmenIe e| mi:mc
nmerc ue mcm|ferc: y mc: ce |c miIcc ce |c: cve: exi:IenIe:. En |c: |Iimc: cnc: :e hc ceIerminccc ue
c|receccr ce 3.04 {537) e:Icn cmenczccc: ce exIincicn. E: uizc: e| grupc ce verIeLrccc: mc: cmenczccc
en :u ccnjunIc, ccmc veremc: mc: cce|cnIe. En Irminc: generc|e:, muchc: grupc: ce cnfLic: :cn muy
civer:c: en e| Ircpicc y :e vue|ven menc: civer:c: c mecicc ue nc: c|ejcmc: ce |c ||nec ecucIcric| y ce |c:
Iierrc: Ircpicc|e: Lcjc:, ccn excepcicn ce |c: :c|cmcncrc: ue :cn mc: civer:c: en e| :uce:Ie ce |c: E:Iccc:
Unicc: y /mricc CenIrc|. Ecucccr e: unc ce |c: pc|:e: mc: ricc: en e:pecie: ce cnfLic: en /mricc y e|
muncc pe:e c :u ccrIc exIen:icn: ccn |c excepcicn ce Gc|cpcgc:, Ienemc: cnfLic: en Iccc e| pc|:.
Ccn e:Ic: cnIececenIe:, re:u|Ic funccmenIc| ccnIcr ccn un IexIc ue :inIeIice e| ccnccimienIc ccIuc| :cLre
|c: cnfLic: ecucIcricnc:, ccmc cnIe:c|c ce fuIurc: e:Iucic: y ce |c Icn nece:cric pre:ervccicn ce nue:Irc
civer:iccc ce cnfLic:. En e| pre:enIe ccp|Iu|c :e ce:criLe |c: principc|e: ccrccIer|:Iicc: ce |c: cnfLic: ce| pc|:,
ce:ce :u crigen y evc|ucicn hc:Ic |c ce:cripcicn ce cccc unc ce |c: fcmi|ic:.
ORIGEN Y EVOLUCIN
Lc: primerc: cnimc|e: ccn e:pinc ccr:c| {verIeLrccc:) :e ce:crrc||crcn en e| mcr c fnc|e: ce| periccc
CcmLricc, hcce cprcximcccmenIe 500 mi||cne: ce cnc:. Lc: primerc: verIeLrccc: ue hiciercn |c Ircn:icicn
ce| cguc c |c Iierrc, fuercn |c: cnfLic:. / fnc|e: ce| periccc Devcnicc {cprcximcccmenIe 30 mi||cne: ce
cnc:) :e ccnvirIiercn en |c: primerc: IeIrcpccc:, e: cecir, |c: primerc: cnimc|e: ccn e:pinc ccr:c| y cucIrc
pcIc: crIicu|ccc:.
E| crigen ce |c: primerc: IeIrcpccc: Icccv|c prcvccc ceLcIe: cienI|fcc:. EnIre |c: verIeLrccc: ccIuc|menIe
vivienIe: prcLcL|emenIe :ecn |c: pece: ccn pu|mcne: |c: pcrienIe: mc: prcximc: c| cnIepc:ccc ce |c:
IeIrcpccc:, ccmc e| fcmc:c ce|cccnIc {Latimeria menadoensis), ue fue ce:cuLierIc en Succfricc en 138
y :e ccrccIerizcLc pcr Iener cLerIurc: ce fc:c: nc:c|e: inIernc: {cccnc:), ue |e: permiIen Icmcr cire ccn |c
Lccc cerrccc, c:| ccmc pu|mcne: y un ccrczcn civicicc en ccmcrc:.
12
Fauna de Vertebrados del Ecuador
Lc: primerc: cnfLic: ccnccicc:, fuercn |c: Ichthyostega y |c: Acanthostega. Ichthyostega Ien|cn e| crcnec
:imi|cr c :u: cnIepc:ccc: pece:, perc IcmLin Ien|cn exIremiccce: fuerIe: y ccjc Icrcxicc rcLu:Ic, |c ue
incicc :u: hcLiIc: Ierre:Ire:. MienIrc: |c: Acanthostega, cuyc: fc:i|e: fuercn enccnIrccc: en Grcen|cncic y
viviercn hcce cprcximcccmenIe 30 mi||cne: ce cnc:, perIenecen c| grupc ce |c: |cLerinIcccnIc:, ||cmccc:
c:| pcr |c: p|iegue: |cLer|nIicc: ce :u pu|pc cenIcric. E:Ic: primerc: cnfLic: re:u|Icn :umcmenIe inIere:cnIe:
ceLicc c ue pc:e|cn ccrccIer|:Iicc: :imi|cre: c |c: pece:, ccmc :u cc|c y unc rucimenIcric cuLierIc c:ec
Lrcnuic| en |c: pcmu|c:: pcr |c cemc: Ien|cn yc hcLiIc: :emiIerre:Ire:. En |c: pece:, e| hue:c ue :cpcrIc |c
cuLierIc c:ec Lrcnuic| juegc un pcpe| ceci:ivc en e| meccni:mc ce venIi|ccicn ce |c: Lrcnuic:, mienIrc:
ccn e| cur:c ce |c evc|ucicn ce |c: IeIrcpccc:, e:Ie hue:c Ierminc pcr recucir:e c unc ce|gccc vcri||c {e|
e:IriLc), ccpcz ce Ircn:miIir |c: cncc: ce :cnicc reccgicc: pcr |c: memLrcnc: ce| I|mpcnc {e| IcmLcr) hccic
e| c|cc inIernc, :en:iL|e c |c pre:icn {Fieppe| 12).
DurcnIe e| cur:c ce |c evc|ucicn ce |c: cnfLic: :e hc pccicc icenIifccr cc: grcnce grupc:: |c: cnfLic:
FepIi|imcrfc: y |c: 8cIrcccmcrfc:, mi:mc: ue cpcreciercn curcnIe e| periccc CcrLcn|ferc, hcce
cprcximcccmenIe 340 mi||cne: ce cnc: y 30 mi||cne: ce cnc: re:pecIivcmenIe. Crassigyrinus pertenecen
c| grupc ce |c: FepIi|imcrfc:. E:Ie e: un IeIrcpccc muy primiIivc {cprcximcccmenIe 340 mi||cne: ce cnc:)
ue pc:e|c exIremiccce: Lc:IcnIe: cLi|e: -|c ue hcce :upcner ue :e IrcIcLc ce unc e:pecie ce hcLiIc:
ccucIicc:. /cemc:, pc:e|c unc cuLierIc Lrcnuic| rucimenIcric y :u crcnec Ien|c prcpcrcicne: :imi|cre: c |c:
pece: ce c|eIc: |cLu|cre:. E:Ic e:pecie, pcr |c e:IrucIurc ce| crcnec, hcce :upcner ue pccr|c e:Icr |nIimcmenIe
re|ccicnccc ccn |c: /nIrccc:curic:: unc ce |c: civi:icne: impcrIcnIe: ce |c: cnfLic: |cLerinIcccnIc:.
Lc: FepIi|imcrfc: ercn preccmincnIemenIe ccucIicc: y Icccv|c Ien|cn hue||c: ce un :i:Iemc ce ||nec |cIerc|
en |c: hue:c: ce| crcnec {u:ccc pcrc ceIecIcr |c: ccmLic: en |c pre:icn ce| cguc c en |c: ccrrienIe: ce
cguc). /:imi:mc, pc:e|cn cuerpc c|crgccc y exIremiccce: ccrIc: cccpIccc: pcrc |c |cccmccicn :cLre
:uperfcie: :c|icc:, ccmc |c: ccIuc|e: cngui|c:. Unc: pccc: Ien|cn exIremiccce: Lien ce:crrc||ccc:, ccmc e|
Proterogyrinus, un cnimc| preccmincnIemenIe Ierre:Ire ce hc:Ic 0 cenI|meIrc: ce |cngiIuc.
Lc: 8cIrcccmcrfc: {ce| griegc batrakhos, ue :ignifcc rcnc), pc:Iericre: c |c: FepIi|imcrfc:, :e c|c:ifccn en
e| crcen Iemnc:pcncy|i, ci:Iinguincc:e cc: repre:enIcnIe: ce e:Ie crcen: |c: Caerorhachis y Greererpeton.
El Caerorhachis erc unc e:pecie preccmincnIemenIe Ierre:Ire ue nc pc:e|cn |c: hencicurc: cIicc:",
e:IrucIurc: ccnccvc: en e| crcnec, :cLre |c regicn ce |c: pcmu|c:, ue c|cjcLcn c |c memLrcnc ce| I|mpcnc.
El Greererpeton, un cnimc| ccucIicc, Icmpccc Ien|c :enc| ce e:Ic hencicurc cIicc: en :u crcnec, e| e:IriLc erc
un e|emenIc muy grcnce {:imi|cr c| ce |c: fc:i|e: ce pece: ce c|eIc: |cLu|cre:) ue cpcycLc |c ccjc ce| crcnec.
E| ce:crrc||c ce unc e:IrucIurc ce| c|cc mecic cpcrecic mc: Icrce en |c evc|ucicn ce |c: 8cIrcccmcrfc:. E:Ic
:ugiere ue e| c|cc mecic ce |c: cnfLic: mccernc: Iiene un crigen Lc:IcnIe ciferenIe ce| c|cc mecic ce |c:
repIi|e: y mcm|ferc:.
Se cree ue Iccc: |c: cnfLic: mccernc: ce:ciencen ce unc rcmc pcrIicu|cr ce |c: Iemnc:pcncy|i. E|
Doleserpeton erc un peuenc cnfLic Ierre:Ire ce principic: ce| periccc Frmicc {285 mi||cne: ce cnc:). Su:
hue:c: fc:i|e: enccnIrccc: en Ck|chcmc, E:Iccc: Unicc:, ccmpcrIen ccn |c: cnfLic: mccernc: muchc: rc:gc:
ce |c e:IrucIurc verIeLrc|. /cicicnc|menIe, e:Ic e:pecie pc:e|c cienIe: ce| Iipc pecice|ccc:, ue :e pre:enIcn
en |c: cnfLic: ccIuc|e:. E: impcrIcnIe :enc|cr, :in emLcrgc, ue |c: re:Ic: fc:i|e: enccnIrccc: ccrre:pcnc|cn
c incivicuc: inmccurc: cuyc e:IrucIurc cenIc| pccr|c :er un rc:gc juveni|. / principic: ce| Iric:icc {245 mi||cne:
ce cnc:) cpcrecic e| Triadobatrachus. Su: fc:i|e:, hc||ccc: en Mcccgc:ccr, recuerccn c |c: rcnc: mccernc:
en unc: cucnIc: rc:gc:, ccmc e| crcnec y |c: exIremiccce: pc:Iericre: c|crgccc:.
E| primer fc:i| vercccerc ce :c|cmcncrc :e enccnIrc en Fu:ic y ccIc ce| fnc| ce| Jurc:icc, hcce cprcximcccmenIe
150 mi||cne: ce cnc:. E| primer fc:i| ce cpccc e: ce fnc|e: ce| CreIccicc, hcce mc: ce 5 mi||cne: ce cnc:. Sin
emLcrgc, exi:Ien evicencic: ce ue |c: primerc: cpccc: :cn Icn cnIiguc: ccmc |c rupIurc ce| Gcncwcnc en
|c: ccnIinenIe: ce| :ur, ue ccurric hcce unc: 200 mi||cne: ce cnc:.
ANATOMA Y FISIOLOGA
Si Lien Iccc: |c: cnfLic: ccmpcrIen ccrccIer|:Iicc: cncIcmicc: y f:ic|cgicc: :imi|cre: re|ccicnccc: ccn :u
meIcmcrfc:i:, exi:Ien ciferencic: impcrIcnIe: enIre |c: Ire: grupc: mcycre: en ue :e civicen |c: cnfLic::
cnurc:, ccucccc: y cpccc:.
E| cuerpc ce |c: cnfLic: e:Ic civicicc en Ire: regicne:: ccLezc, Ircncc y exIremiccce: {cnIericre: peuenc: y
pc:Iericre: |crgc:), cunue |c: cpccc: ccrecen ce exIremiccce: y |c: ccucccc: |c: Iienen ce :imi|cr |cngiIuc.
13
Anbios
Fc:een cc: I|mpcnc: uLicccc: en |c pcrIe pc:Ierc-infericr ce |c: cjc:, mi:mc: ue puecen :er vi:iL|e: u ccu|Ic:.
Lc: :c|cmcncrc: {CcuccIc) pc:een ccLezc y cue||c Lien ciferenciccc, Ircncc |crgc, ci||ncricc ceprimicc
ccr:c-venIrc|menIe y unc cc|c |crgc. MienIrc: IcnIc, en |c: rcnc: y :cpc: {/nurc) nc :e puece ciferencicr
c|crcmenIe |c ccLezc ce| Ircncc y Icmpccc pc:een cue||c ni cc|c en :u e:Iccic ccu|Ic. Lc: cpccc:, i|u|c: c
ceci|ic: {Gymncphicnc) :cn cnfLic: ccvcccre: ue :e ccrccIerizcn pcr :u cuerpc c|crgccc, :emejcnIe c| ce
unc :erpienIe, ce cc|cre: u:uc|menIe czu| c mcrccc. /unue Iienen cierIc :emejcnzc ccn |c: |cmLrice: ce
Iierrc, pc:een e:ccmc: peuenc: ce Iipc cic|cice, cc:i impercepIiL|e:, :cLre |c pie|.
E| Icmcnc ce |c: cnfLic: e: muy vcriccc: :e puece enccnIrcr e:pecie: ce cpenc: 10 mm {gnerc Phyllonastes)
hc:Ic cnimc|e: ue :cLrepc:c |c: 300 mm {gnerc Rhinella). Lc mcycr|c ce |c: :c|cmcncrc: y IriIcne: micen
enIre 70 y 200 mm. /unue |c Sc|cmcncrc GigcnIe {Menalobatrachus japonicus) puece c|ccnzcr |c: 1700
mm, |c: e:pecie: ecucIcricnc: ce |c fcmi|ic F|eIhcccnIicce nc pc:cn ce 100 mm. De iguc| fcrmc, exi:Ien
e:pecie: ccme:IiL|e:, ccmc c|gunc: ce| gnerc Leptodactylus ue puecen c|ccnzcr |c: 200 mm. E| :cpc mc:
grcnce ce| Ecucccr e: Rhaebo blombergi ue c|ccnzc |c: 270 mm. En |c: Ircpicc: crienIc|e: y cccicenIc|e:
ce| Ecucccr e: muy ccmn enccnIrcr c Rhinella marina, ue mice enIre 120 y 150 mm. Fcr :u pcrIe, |c ceci|ic
mc: grcnce en e| muncc {Caecilia guntheri) hc :icc enccnIrccc en e| Ecucccr en e| 8c:ue lnIegrc| CIcngc,
prcvincic ce CcIcpcxi. E:Ic ceci|ic micic 1540 mm, Iccc un rccrc muncic| {8u:IcmcnIe 2005).
Piel
Lc pie| ce |c: cnfLic: e: |c e:IrucIurc mc: impcrIcnIe pcrc |c re:pirccicn y prcIeccicn {Figurc 1). E:Ic fcrmccc
pcr unc grcn ccnIiccc ce vc:c: :cngu|nec:, |c ue ccnIriLuye c |c cxigenccicn ce |c :cngre. Lc pie| puece :er
|i:c, L|cncc, Lri||cnIe y ccn IuLrcu|c: c verrugc:. Fre:enIcn cLunccnIe: g|cncu|c: mucc:c:: ccemc:, c|gunc:
e:pecie: ce cnurc: pc:een g|cncu|c: venenc:c: {c|vec|cre: ue Iermincn en :ccc: e:fricc:, cuyc: pcrece:
:cn :ecreIcrc:), ue |e: :irven pcrc |c prcIeccicn en ccnIrc ce cepreccccre:. /|gunc: pc:een g|cncu|c: en
:u: verrugc:, ccmc |c: g|cncu|c: pcrcIicc: ce |c: Rhinella, uLicccc: Irc: ce| cue||c. En |c: rcnc:, e:Ic: g|cncu|c:
:e encuenIrcn en |c: p|iegue: ccr:c |cIerc|e:, y en c|gunc: :c|cmcncrc: en |c :uperfcie :upericr ce |c cc|c,
cunue en e:Ie cc:c Iienen mc: re|ccicn ccn |c reprccuccicn. De iguc| fcrmc, |c: rcniIc: ce cc|cre: vi:Ic:c: y
||cmcIivc: {fcmi|ic DencrcLcIicce) pc:een muchc: Icxinc: en :u pie| {c|cc|cice: ce Iipc e:Iercice:).
Figura 1. E:IrucIurc ce|u|cr ce |c pie| ce |c: cnfLic: {Icmccc ce SIcrer et al. 18, mccifcccc
pcr Migue| E:pine|).
/|gunc: e:pecie: ce cnfLic: cnurc:, ccmc Trachycephalus jordani {Hy|icce) y Rhinella margaritifera
{8ufcnicce), Iienen |c pie| ce |c ccLezc c:ifcccc. E:Ie encurecimienIc :e ceLe c |c pre:encic y ccumu|ccicn
ce minerc|e:, |c ue hc permiIicc ue e:Ic: e:pecie: Iengcn hcLiIc: ccvcccre: en Lu:cc ce refugic. Fcr
cIrc |ccc, en |c: :c|cmcncrc: y cec||icc: |c pie| :e encuenIrc ccmp|eIcmenIe cchericc c| cuerpc, c| Iiempc
ue en rcnc: y :cpc: nc e:Ic unicc cirecIcmenIe c |c: m:cu|c: ceLicc c |c pre:encic ce muchc: e:pccic:
|infcIicc: :uL-crmicc:.
14
Fauna de Vertebrados del Ecuador
Lc pie| ce |c: cnfLic: regu|crmenIe pre:enIc cc|cre: vi:Ic:c: y ||cmcIivc:, cepenciencc ce| hcLiIcI ccnce vivcn,
ceLicc c |c pre:encic ce |c: crcmcIcfcrc:: xcnIcfcrc: ce mcIice: cmcri||enIc:, iriccfcrc: ue :cn crgcnu|c:
refecIcre: ce |uz, re:pcn:cL|e: ce |c: cc|cre: e:IrucIurc|e:, y me|cncfcrc: ue ccn |c: cc|cre: mcrrcne: c
negrc: ccn :u: rcmifcccicne:. Lc: me|cncfcrc: :e uLiccn Lcjc |c: iriccfcrc:. IcmLin :e hc icenIifcccc |c
pre:encic ce |ipcfcrc:, ue :e encuenIrcn prcximc: c |c :uperfcie ce |c pie| y ccnIienen pigmenIc: rcjc:,
cmcri||c: y cncrcnjccc:.
Lc mcycr|c ce |c: cnfLic: mucc pericciccmenIe |c :uperfcie exIernc ce |c pie|. Lc mucc ce pie| e:Ic :ujeIc c
prcce:c: hcrmcnc|e: y nc :e prccuce en Iccc e| cuerpc: generc|menIe |c pie| ce |c: exIremiccce: permcnece
inIccIc. Lc frecuencic ce |c mucc vcr|c ce ccuercc c |c e:pecie. /:| pcr ejemp|c, Hyla cinerea, ce |c: EEUU,
pcrece pre:enIcr unc mucc pcr c|c.
Esqueleto
Lc: cnurc: pc:een cucIrc cecc: en |c: exIremiccce: cnIericre: y cincc en |c: pc:Iericre:, ue :cn c|crgccc:
y e:Icn cccpIccc: pcrc e| :c|Ic. En |c: pc|mc: y p|cnIc: ce |c: pie: pre:enIcn unc: e:IrucIurc: ccrnifcccc:
y :cLre:c|ienIe: cencminccc: IuLrcu|c:. Lc: cpice: ce |c: cecc: Iienen fcrmc ce ci:cc:, |c: cuc|e: vcr|cn
en c:pecIc ce ccuercc c |c fcmi|ic. /|gunc: e:pecie: |c: uIi|izcn pcrc ccherir:e c |c: crLc|e:, mienIrc:
ue |c: e:pecie: ccucIicc: pc:een memLrcnc: enIre |c: cecc:. Lc: :c|cmcncrc: pre:enIcn exIremiccce:
peuenc: en re|ccicn c| Icmcnc ce| cuerpc y :u: cecc: :cn expcncicc: y Iruncccc:. Lc: cecc: ce |c: cnfLic:
y :u: exIremiccce: percicc: nc :cn ccpcce: ce regenercr:e ccmc :ucece, pcr ejemp|c, ccn |c cc|c ce |c:
|cgcrIijc:. Lc: i|u|c:, pcr :u pcrIe, ccrecen ce exIremiccce: vi:iL|e:.
E| crcnec :e ccrccIerizc pcr unc Lccc grcnce ccn cienIe: en e| mcxi|cr :upericr. En |c ccviccc Lucc|, ce|cnIe
ce |c: cienIe: vcmerinc:, :e |ccc|izcn cc: crifcic: nc:c|e: ue :e ccmuniccn ccn e| inIericr ce |c Lccc pcr
cc: cccnc: {crifcic: pcr ccnce pc:c e| cire re:pirccc ce:ce |c: cLerIurc: nc:c|e: exIernc:) {Figurc 2). En |c:
renccucjc: ce :cpc: y rcnc: hcy cienIe: ccn:IiIuicc: pcr un mcIeric| ccrnec, :e :iIcn en |c pcrIe inIernc ce
|c: |cLic: y :u funcicn e: rc:pcr |c: c|imenIc:.
Figura 2. CcLezc ce un cnurc {Icmccc ce SIcrer et al.
18, mccifcccc pcr Migue| E:pine|).
Lc |enguc e: p|cnc y e:Ic unicc pcr ce|cnIe c| :ue|c ce |c Lccc, perc e: e:ccIccc y |iLre pcr ceIrc:. DurcnIe
e| prcce:c ce ceg|ucicn inIervienen e| ccrI||cgc hicice: y e| Lcrce ce| mcxi|cr :upericr. /cemc: :e cencIc
|c pre:encic ce |c g|cIi:, ue e: unc cLerIurc venIrc| ce |c fcringe ue |e :irve pcrc prcIeger |c enIrccc ce
cguc c |c: pu|mcne:. Lc: cjc: :cn grcnce:, Iienen pcrpccc: {e| infericr mcvi|). Ccrecen ce c|cc: exIernc: perc
pc:een I|mpcnc:. En |c gcrgcnIc pc:een un :ccc Lucc| ue |e: permiIe cmp|ifccr e| :cnicc ue emiIen.
En e| crcnec ce |c: cnfLic: :e puece ciferencicr un pcr ce premcxi|cre:, mcxi|cre:, nc:c|e:, frcnIc|e:
y pcrieIc|e:. Vcric: pcrIe: ce| crcnec ce c|gunc: cnurc: y urcce|c: c ccucccc: :cn ccrIi|cginc:c:. En |c:
15
Anbios
Gymncphicnc e| crcnec e:Ic Lien c:ifcccc. E| hue:c cccipiIc| ce |c ccLezc ce |c: cnfLic: :e crIicu|c ccn |c
primerc vrIeLrc pcr mecic ce cc: ccnci|c: cccipiIc|e:. Lc ccrc infericr ce |c ccjc crcnecnc e:Ic recuLierIc
pcr unc memLrcnc c:ec ||cmccc pcrce:fencice:. Lc mcnc|Lu|c e:Ic fcrmccc pcr e| ccrI||cgc mecke|icnc,
e| cenIcric y e| cngu|cr. :Ic :e crIicu|c ccn e| crcnec c Ircv: ce| hue:c cuccrccc, e| cuc| e:Ic fu:icnccc
ccn |c regicn cuciIivc. Lc: cienIe: e:Icn pre:enIe: en |c: hue:c: premcxi|cre:, mcxi|cre:, pc|cIinc:, vcmer,
pcrce:fencice y cenIc|. Nc cL:IcnIe, c|gunc: e:pecie: nc pc:een cienIe:.
Lc cc|umnc verIeLrc| ce |c: cnfLic: e:Ic ccn:IiIuicc pcr un nmerc vcricL|e ce vrIeLrc:: enIre 10 {:cpc: y
rcnc:) y unc: 200 en |c: Gymncphicnc. E| crcnec :e crIicu|c ccn unc :c|c vrIeLrc cervicc|. E| cuerpc inicic
ccn |c pre:encic ce |c: hcmcp|cIc:. Hccic cenIrc :e encuenIrcn |c: vrIeLrc: ue ccn:IiIuyen e| Ircncc
{e:IrucIurccc pcr unc vrIeLrc cervicc|, :ieIe ce| Ircncc y unc :ccrc). Lc cinIurc p|vicc :e une c| e:ue|eIc
cxic| pcr mecic ce unc vrIeLrc :ccrc nicc: e| nmerc ce vrIeLrc: ccucc|e: e: vcricL|e. En |c: urcce|c: e|
nmerc ce vrIeLrc: ccucc|e: e: en prcmecic 24, mienIrc: ue en |c: i|u|c: cpcrecen enIre 4 y 12 vrIeLrc:.
Cccc vrIeLrc pre:enIc un cuerpc en fcrmc ccnccvc. Fcr encimc hcy un crcc neurc| ue prcIege c| ccrccn
nervic:c, :cLre :Ie :e encuenIrc |c cpcf:i: e:pinc:c, c cccc |ccc :e encuenIrcn |c: cpcf:i: Ircn:ver:c: -ue
en |c: cnurc: :cn muy ce:crrc||ccc:- y en |c pcrIe pc:Iericr hcy un pcr ce cpcf:i: crIicu|cre: ue :e enccjcn
ccn |c: vrIeLrc: ccyccenIe:.
En |c: cnurc: :e puece ci:Iinguir un hue:c c|crgccc cencminccc urc:Ii|c, ue :e uLicc enIre |c: hue:c: i|icn,
y ue :e exIience ce:ce e| :ccrc c |c exIremiccc pc:Iericr ce |c pe|vi:. En e| ||miIe ce |c: hue:c: i|icn, i:uicn
y puLi: :e fcrmc unc ccnccviccc ||cmccc cceIcLu|c ccnce :e crIicu|c |c ccLezc ce| fmur {Figurc 3). Lc:
cnfLic: :cn |c: primerc: verIeLrccc: ue pc:een e:Ierncn, perc |c: cc:Ii||c: :cn pccc ce:crrc||ccc: y nc :e
encuenIrcn crIicu|ccc: ccn :Ie, ccmc ccurre ccn |c: repIi|e:, cve: y mcm|ferc:. Lc: exIremiccce: cnIericre:
pc:een un cLiIc, rccic, hmerc, meIcccrpc, ccrpc y fc|cnge:. En |c: exIremiccce: pc:Iericre: enccnIrcmc:
e| fmur, IiLic, percn, Icr:c:, meIcIcr:c: y fc|cnge:.
Figura 3. E:ue|eIc ce un cnurc {Icmccc ce SIcrer et al. 18, mccifcccc pcr Migue| E:pine|).
Aparato respiratorio y circulatorio
DurcnIe |c fc:e |crvc|, |c mcycr|c ce cnfLic: re:pircn pcr inIermecic ce Lrcnuic: exIernc:, fcrmccc: pcr
e:IrucIurc: f|cmenIc:c: recuLierIc: pcr un epiIe|ic ci|iccc y pcrcic|menIe cuLierIc: pcr un cprcu|c grcnce
ue Ierminc envc|vincc|c: ccmp|eIcmenIe. Un peuenc nmerc ce cnfLic: ce| crcen CcuccIc ccn:ervcn
e:Ic: Lrcnuic: curcnIe Iccc :u vicc.
Lc: pu|mcne: ce |c: cnfLic: ccu|Ic: :cn e:IrucIurc: :imp|e: en fcrmc ce :ccc: {Figurc 4). En c|gunc: e:pecie:
ccucIicc:, |c :uperfcie inIernc puece :er |i:c, perc en |c mcycr|c ce :cpc: y rcnc: hcy numerc:c: p|iegue: ue
ccn:IiIuyen |c: c|vc|c:. Su funcicn e: cumenIcr |c :uperfcie re:pircIcric. Muchc: ccucccc: y cnurc: pc:een
1
Fauna de Vertebrados del Ecuador
unc Ircuec ccrIc ccrIi|cginc:c ue :e Lifurcc en cc: Lrcnuic: ue :e cLren en |c: pu|mcne:. E| exIremc
:upericr ce |c Ircuec e: c|crgccc, e:pecic|menIe en |c: :cpc: y rcnc:, ccn |c fnc|iccc ce fcrmcr |c |cringe
ccnce :e |ccc|izcn |c: cuercc: vccc|e:. E| ||miIe enIre |c |cringe y |c fcringe e: unc cLerIurc ||cmccc g|cIi:.
En generc|, |c: cnfLic: re:pircn pcrcic|menIe pcr |c pie|. Lc fcmi|ic F|eIhcccnIicce, pcr ejemp|c, nc pc:ee
pu|mcne: ni Lrcnuic: y :u re:pirccicn :e cc exc|u:ivcmenIe pcr |c pie|. E:Ic :ignifcc ue ceLe e:Icr hmecc
permcnenIemenIe. Lc: cnfLic: Ierre:Ire: re:pircn pcr |c pie| grccic: c |c pre:encic ce muchc: g|cncu|c:
mucc:c: ci:IriLuicc: :cLre |c :uperfcie ce Iccc e| cuerpc.
Figura 4. Fu|mcne: ce |c: cnfLic: {Icmccc ce SIcrer et al. 18, mccifcccc pcr
Migue| E:pine|).
E| ccrczcn ce |c: cnfLic: e:Ic civicicc en cc: cur|cu|c: y un venIr|cu|c {Figurc 5). Lc cur|cu|c izuiercc reciLe
:cngre cxigenccc ce |c: pu|mcne: y |c cerechc |c :cngre nc cxigenccc ce |c: crgcnc: y ce| re:Ic ce| cuerpc.
/ :u vez, e| venIr|cu|c Iiene un IcLiue civi:cric inccmp|eIc c ccnce ||egcn |c: cc: Iipc: ce :cngre, pcr |c
ue hcy mezc|c ce :cngre crIeric| y venc:c. Lc :cngre prcvenienIe ce| cuerpc ingre:c cirecIc c| cIric ce|
:enc venc:c ce| venIr|cu|c ce:ce ccnce e: LcmLeccc hccic |c: pu|mcne: pcrc :u cxigenccicn. Lc :cngre
cxigenccc prcvenienIe ce |c: pu|mcne: ingre:c c| cIric izuiercc c Ircv: ce |c: venc: pu|mcncre: pc:cncc
pcr e| |ccc izuiercc ce| venIr|cu|c, ce ccnce e: LcmLeccc pcrc ccmp|eIcr |c circu|ccicn :i:Imicc.
Figura 5. Ccrczcn ce |c: cnfLic: {Icmccc ce SIcrer et al. 18, mccifcccc pcr Migue|
E:pine|).
17
Anbios
El tronco arteric| ce| ccrczcn :e :uLcivice en Ire: vc:c:: ccrcIicc:, :i:Imicc: y pu|mc-cuIcnec:. Lc: vc:c:
ccrcIicc: :e enccrgcn ce envicr |c :cngre Lien cxigenccc hccic |c ccLezc: |c: vc:c: :i:Imicc: ||evcn |c :cngre
mezc|ccc hccic e| cuerpc y |c: v|:cerc:: y |c: vc:c: pu|mc-cuIcnec: Ircn:pcrIcn |c :cngre menc: cxigenccc
hccic |c: pu|mcne: y |c pie|. E| Iercer crcc ccrIicc ce cmLc: |ccc: cc crigen c |c: crIeric: ccrcIicc: inIernc:,
e| cucrIc crcc ccn:IiIuye e| pcr ce crcc: :i:Imicc: ue ccnIincn hccic cIrc: pcrc fcrmcr |c ccrIc ccr:c|.
De |c pcrIe prcximc| ce| :exIc pcr ce crcc: ccrIicc: :urgen |c: crIeric: pu|mc-cuIcnec:. /|gunc: excepcicne:
e:Icn pre:enIe: enIre |c: cnfLic:. Lc: :c|cmcncrc: en generc| nc pre:enIcn pu|mcne:, Iienen e| :epIc crIeric|
inccmp|eIc y |c: venc: pu|mcncre: e:Icn cu:enIe:.
Aparato digestivo
Lc mcycr|c ce cnfLic: pc:ee unc |enguc reIrccIi| ue puece e:Icr ccL|ccc :cLre :| mi:mc hccic cIrc:
cucncc nc :e uIi|izc. Lc |enguc |e :irve pcrc |c ccpIurc ce pre:c:: ccemc:, :cn |c: cnIiguc: cnfLic: |c:
primerc: verIeLrccc: Ierre:Ire: ue pc:een |enguc. En e| Iechc ce |c Lccc e:Icn |c: g|cncu|c: :c|ivc|e:. Lc
:c|ivc cump|e ccn |c funcicn ce humececer |c pre:c pcrc ue pc:e fcci|menIe hccic e| e:cfcgc. Lc |enguc
en |c: :c|cmcncrc: IcmLin e: prcIrccIi|, ce ccn:i:Iencic ccrnc:c y ccn un pecncu|c ue |c fjc c| :ue|c ce
|c Lccc, Irc: |c :|nf:i: mcnciLu|cr.
/|gunc: cnurc: pc:een en :u :c|ivc unc enzimc ||cmccc cmi|c:c, ue e: |c enccrgccc ce inicicr |c cige:Iicn
ce |c: ccrLchicrcIc:. E:Ic: cnimc|e: pc:een un e:cfcgc ccrIc ue fcci|menIe puece :er ci:Iinguicc ce|
e:Icmcgc. Lc: inIe:Iinc: pre:enIcn vcriccicne: ccn:icercL|e:. Lc: inIe:Iinc: grue:c y ce|gccc ce |c: cec||icc:
c cu|eLrc: ciegc: nc :e ciferencicn fcci|menIe. En |c: :cpc: y rcnc: e| inIe:Iinc ce|gccc e: re|cIivcmenIe |crgc
y enrc||ccc, mienIrc: e| inIe:Iinc grue:c e: recIc, ccrIc y Ierminc en |c c|cccc. / |c c|cccc vcn c ccr Iccc: |c:
ce:echc: ce |c cige:Iicn, excrecicn y ccemc: |c: prccucIc: gcnccc|e: {Figurc ).
Ccmc pcrIe ce| :i:Iemc cige:Iivc e:Icn |c: g|cncu|c: :c|ivc|e:, e| h|gccc y e| pcncrec:. E| h|gccc Iiene |c
fcrmc p|uri|cLu|ccc y :e enccrgc ce :ecreIcr |c Li|i: {pcrc emu|:icncr |c: grc:c:). Lc Li|i: :e c|mccenc en |c
ve:|cu|c Li|icr pcrc |uegc pc:cr c| inIe:Iinc ce|gccc. E| pcncrec: e:Ic unicc c| e:Icmcgc y prccuce enzimc:
cige:Iivc: ue pc:cn c| ccncucIc pcncrecIicc, e| cuc| :e rene ccn e| ccncucIc Li|icr.
Figura 6. /ncIcm|c inIernc ce un cnurc. DiLujc: Migue| E:pine| {200)
Aparato urogenital
E| cpcrcIc urcgeniIc| e:Ic fcrmccc principc|menIe pcr cc: rincne:, ue pre:enIcn c|receccr ce 2.000 nefrcne:
cccc unc, cump|iencc |c funcicn ce f|Irc ce |c crinc. :Ic e: reccgicc pcr |c: urIere: y c|mccenccc en |c
vejigc urincric, pcrc pc:cr pc:IericrmenIe c |c c|cccc. En c|gunc: cnfLic:, e| cucIc cruinfrenicc ce:empenc
un pcpe| excreIcr y reprccucIcr en |c: mcchc:, mienIrc: en cIrc: cnfLic: e:Ie cucIc niccmenIe cump|e |c
funcicn ce Ircn:pcrIcccr ce| e:permc. Lc vejigc urincric re:u|Ic ce| c|crgcmienIc ce |c exIremiccc infericr
ce| cucIc cruinfrenicc. /|gunc: cnfLic: Ierre:Ire: recL:crLen pcrIe ce| cguc ce |c crinc pcrc c|mccencr|c
ccmc re:ervc en ceIerminccc: pccc: ce| cnc, pcrc ccmpen:cr |c prcicc ce humeccc pcr |c pie|.
18
Fauna de Vertebrados del Ecuador
Lc: cvcric: y |c: cvicucIc: IcmLin :cn pcre:. Lc: cvcric: Iienen unc ccviccc ||enc ce |infc en :u inIericr.
FrecuenIemenIe, |c exIremiccc infericr ce cccc cvicucIc e: c|crgccc, ccn:IiIuyencc unc e:IrucIurc
:emejcnIe c un Ierc ue :irve pcrc e| c|mccencmienIc Iempcrc| ce |c: cvu|c: cnIe: ce :er expecicc:.
En |c: e:pecie: ue Iienen reprccuccicn cvcviv|pcrc, e:Ic e:IrucIurc :irve pcrc e| ce:crrc||c ce |c: cr|c:.
Lc: :u:Icncic: g|cncu|cre: ge|cIinc:c: ue :ecreIcn pcrc e| recuLrimienIc ce |c: huevc: generc|menIe :e
ci:IriLuyen c |c |crgc ce |c: cvicucIc:. /cemc:, |c: cvcric: :cn muy vc|uminc:c: {Figurc 7).
Figura 7. /pcrcIc urcgeniIc| ce |c: cnfLic: {Icmccc ce SIcrer et al. 18, mccifcccc pcr Migue| E:pine|).
HemLrc izuiercc, mcchc cerechc.
Lc: Ie:I|cu|c:, c| iguc| ue |c: cvcric:, :cn pcre: y e:Icn cirecIcmenIe |igccc: c |c: cucIc: cruinfrenicc: c
Ircv: ce |c: IuLc: me:cnfricc:. Nc exi:Ie ningn crgcnc ccpu|cccr e:pecic|. /|gunc: :cpc: pc:een unc
e:IrucIurc ||cmccc crgcnc ce 8iccer ue :e |ccc|izc en frenIe ce cccc Ie:I|cu|c. E:Ie crgcnc puece cump|ir
|c: funcicne: ce un cvcric.
Se puece cprecicr c|gunc: ciferencic: exIernc: en |c: :exc: ce |c: :cpc: y rcnc:. Lc: mcchc: pc:een unc
ccjc re:cncccrc cencminccc :ccc Lucc|, ue |e :irve pcrc prccucir fuerIe: :cnicc: ccn |c fnc|iccc ce cIrcer
c |c hemLrc. /|gunc: e:pecie: pc:een cc:, unc c cccc |ccc ce| cue||c. /cemc:, |c: mcchc: pre:enIcn
cc||c:iccce: en |c: cecc: inIernc:, ue |e: :irven pcrc :ujeIcr:e c |c hemLrc mienIrc: curc |c ccpu|c {||cmccc
cmp|exu:). En generc|, |c: mcchc: ce cnurc: :cn mc: peuenc: ue |c: hemLrc:.
Sistema nervioso
E| :i:Iemc nervic:c ce |c: cnfLic: e: Lc:iccmenIe :emejcnIe c| ce |c: pece:. Su cereLrc e: pccc ce:crrc||ccc.
Fc:een 10 pcre: ce nervic: crcnec|e: y unc: cucnIc: e:pinc|e:. E| cenIrc ce |c ccIiviccc encefc|icc permcnece
en |c regicn ccr:c| ce| me:encfc|c, ccnce hcy ccncenIrccicne: ce mcIeric gri:. Lc: hemi:feric: cereLrc|e: :cn
c|crgccc:. E| Ie|encfc|c Iiene unc ncIurc|ezc preccmincnIemenIe c|fcIcric. Lc g|cncu|c pinec| :e encuenIrc
en Iccc: |c: cnfLic: {Figurc 8).
Figura 8. Si:Iemc nervic:c ce |c: cnurc: {Icmccc ce SIcrer et al. 18, mccifcccc pcr Migue| E:pine|).
19
Anbios
E| cjc ce |c: cnfLic: e: Lc:IcnIe :imi|cr c| ce cIrc: verIeLrccc:. En |c: cnfLic: ccucIicc: y |c: |crvc: :cn
pccc ce:crrc||ccc: en re|ccicn c |c: ccu|Ic: nc ccucIicc:. Muchc: cnfLic: Iienen g|cncu|c: |ccrimc|e: pccc
ce:crrc||ccc:. E| cri:Ic|inc e:Ic cccpIccc pcrc unc vi:icn re|cIivcmenIe ci:IcnIe, crienIccc hccic e| frenIe en
cireccicn c |c ccrnec, pcr |c cuc| puecen ver cLjeIc: prcximc: cyucccc: pcr peuenc: m:cu|c: ccu|cre:
ce cccmccccicn. Lc cLerIurc pupi|cr puece :er verIicc|, hcrizcnIc| c cuccrcngu|cr. Lc pie| ce |c ccLezc y ce
|c cc|c ce c|gunc: cnurc: y urcce|c: :cn :en:iL|e: c |c |uz. Lc: cnfLic: pcr |c generc| huyen ce |c |uz fuerIe: |c
mcycr|c :cn nccIurnc:.
E| :i:Iemc cuciIivc ce |c: :c|cmcncrc: ccrece ce c|cc mecic, perc :e cree ue puecen perciLir peuenc:
viLrccicne:. Lc mcycr|c ce |c: rcnc: y :cpc: pc:een un c|cc mecic y unc memLrcnc Iimpcnicc exIernc.
Lc: :cnicc: :cn Ircn:miIicc: c Ircv: ce |c memLrcnc Iimpcnicc, pcr |c ccviccc Iimpcnicc, hc:Ic ||egcr c
un hue:c ||cmccc cc|ume|c. Lc ccviccc Iimpcnicc :e ccmunicc ccn |c fcringe pcr |c Ircmpc ce Eu:Icuic.
E:Ic permiIe iguc|cr |c pre:icn exIernc ce |c pre:icn inIernc pcr |c memLrcnc Iimpcnicc. Lc recepcicn ce |c:
viLrccicne: :cncrc: :e rec|izc c Ircv: ce unc e:IrucIurc ||cmccc |cgenc, mi:mc ue :e uLicc cenIrc ce| c|cc
interno.
E| gu:Ic e:Ic Lien ce:crrc||ccc. Fre:enIcn pcpi|c: gu:IcIivc: en e| :ue|c ce |c Lccc, |enguc y mucc:c: ce |c:
mcxi|cre:. /:imi:mc, e| :i:Iemc c|fcIivc e: IcmLin muy ce:crrc||ccc. Lc: pre:c: :cn icenIifcccc: rcpiccmenIe
nc :c|c pcr |c vi:Ic :inc IcmLin pcr e| c|cr. Lc pre:encic ce |c: cccnc: cump|e unc ccL|e funcicn: pc:c ce
cire y c|fcIivc. E| crgcnc ce JcccL:cn, ue Iiene fcrmc ce un :ccc, :e cLre en :u pcrcicn mecic cnIericr ce
|c ccviccc nc:c|. E:Ie crgcnc e: un uimicrrecepIcr ue permiIe cumenIcr |c: :enIicc: ce| c|fcIc y ce| gu:Ic.
Fcr |Iimc, en |c: |crvc: ce cnurc: y urcce|c: Icccv|c exi:Ie |c ||nec |cIerc| ccrccIer|:Iicc ce |c: pece:. IcmLin
:e pre:enIc en ccu|Ic: ce c|gunc: e:pecie: ccucIicc:.
ECOLOGA GENERAL
Lc: cnfLic: ccupcn |c mcycr|c ce ecc:i:Iemc: ce| Ecucccr, ce:ce |c: Lc:ue: Ircpicc|e: {cmczcnicc: y
cc:Ierc:) hc:Ic |c: pcrcmc:, pc:cncc pcr Lc:ue: nuL|ccc:, Lc:ue: :ecc:, humecc|e:, eIc, en ci:IinIc:
e:IrcIc: fcre:Ic|e:, hcLiIcI y micrchcLiIcI ciferenIe:. /cemc:, :e :egregcn Iempcrc|menIe {unc: :cn ciurnc:,
cIrc: nccIurnc:), |c cuc| :e :umc c |c :egregccicn ce hcLiIcI, micrchcLiIcI y e:IrcIc: pcrc, en cpcriencic,
limitar la competencia.
Lc: cnurc: puecen enccnIrcr:e en e| :ue|c, ceLcjc ce| :ue|c {e:pecie: fc:cric|e:), enIre |c hcjcrc:cc y |c:
rc|ce: ce |c: crLc|e:. /|gunc: hcLiIcn en |c vegeIccicn Lcjc y enIre |c: hierLc: c e| pc:Ic. CIrc: hcLiIcn en |c
vegeIccicn c|Ic enIre |c: ccpc: ce |c: crLc|e:. IcmLin :e puece ci:Iinguir e:pecie: re:Iringicc: neIcmenIe
c| inIericr ce |c: huicuncc: c Lrcme|ic: {8rcme|iccece) y cIrc: e:pecie: ue viven prcximc: c cuerpc: ce
cguc. Lc: :c|cmcncrc: :cn Ierre:Ire: curcnIe e| c|c, perc curcnIe |c ncche :e |c: puece |ccc|izcr :cLre e|
:cIcLc:ue, pc:ccc: :cLre |c: hcjc:. MienIrc:, |c: cec||icc: viven Lcjc |c Iierrc y cucncc exi:Ien fuerIe: ||uvic:
:c|en hccic |c :uperfcie. Se |c: puece |ccc|izcr Lcjc Ircncc: viejc: en ce:ccmpc:icicn.
Lc Lc:e ce |c c|imenIccicn ce cnurc: y :c|cmcncrc: ccu|Ic: :cn |c: hcrmigc:, gri||c: peuenc:, zcncucc:,
mc:uiIc: y crIrcpccc: Ierre:Ire:. /|gunc: e:pecie: ce cnurc: :cn vcrcce: ccrn|vcrc: ue :e c|imenIcn ce
pre:c: grcnce: {p.ej. cIrc: rcnc:). Lc: ceci|ic: :e c|imenIcn guiccc: pcr :u c|fcIc ce cnimc|e: :uLIerrcnec:
ccmc |cmLrice:, in:ecIc: y LcLc:c:.
Muchc: e:pecie: ce cnimc|e:, inc|uyencc murci|cgc:, |cgcrIijc:, :erpienIe:, mcm|ferc:, cve:, pece: y crcnc:,
:e c|imenIcn ce :cpc:, rcnc:, renccucjc: y huevc:. /unue c primerc vi:Ic |c: cnfLic: pcrecer|cn incefen:c:
cnIe :u: cepreccccre:, Iienen unc vcrieccc ce meccni:mc: pcrc prcIeger:e. /|gunc: cnfLic: pre:enIcn
cc|cre: :imi|cre: c :u enIcrnc, |c ue |e: permiIe pc:cr ce:cperciLicc: cnIe :u: cepreccccre:. Fcr e| ccnIrcric,
|c: e:pecie: Icxicc: Iienen cc|crccicn muy ||cmcIivc, generc|menIe rcjc, cncrcnjccc c cmcri||c mezc|ccc
ccn negrc, ue previene c |c: cepreccccre: ce| pe|igrc ue repre:enIcn. Vcric: e:pecie: ce :cpc: prccucen
:u:Icncic: venenc:c: ccn prcpieccce: ccrcicIcxicc:, ccnvu|:ivc:, vc:cccn:IricIcrc: y c|ucincgenc:. E:Ic:
:u:Icncic: Lc:iccmenIe :e ccncenIrcn en |c: g|cncu|c: pcrcIicc:. Lc: :c|cmcncrc: puecen :c|Icr |c cc|c
cucncc un cepreccccr |c: cIrcpc y :cn ccpcce: ce fcrmcr unc nuevc ce:pu: ce hcLer|c percicc. De iguc|
fcrmc, :cn ccpcce: ce e|imincr :ecrecicne: pcr |c pie| ue pcrc|izcn c :u: cepreccccre:.
E| prcce:c reprccucIivc ce |c: cnfLic: e: muy ccmp|ejc. En e| cc:c ce |c: cnurc:, :Ie inicic cucncc |c:
mcchc: migrcn hccic |c: |ugcre: cpIc: pcrc |c reprccuccicn, ccmc puecen :er ricchue|c:, |cgunc:, inIericr ce
Lrcme|ic: y cIrc: |ugcre: ue gucrccn unc Luenc ccnIiccc ce humeccc. E:Ic migrccicn cepencerc muchc
ce| mccc reprccucIivc ce cccc e:pecie. Generc|menIe, |c: mcchc: ||egcn primerc c| :iIic e:ccgicc y ccnIcn
20
Fauna de Vertebrados del Ecuador
incivicuc|menIe c fcrmcncc grcnce: ccrc: uni-e:pec|fcc: ce ccrIejc. Exi:Ien vcric: Iipc: ce ccmunicccicn
curcnIe e| ccrIejc: vccc|izccicne: inIrc-e:pec|fcc: {:exuc| y IerriIcric|), vccc|izccicne: inIer-e:pec|fcc:
{IerriIcric|), ccmunicccicn vi:uc| y :en:cric|. Lc: hemLrc: :cn cIrc|cc: pcr e:Ic: ccnIc:, ue puecen reccnccer
grccic: c |c pre:encic ce| :i:Iemc cpercu|cr y ce |c memLrcnc cmphiLicrum. EnIcnce:, |c hemLrc e:ccge c|
mcchc mc: cpIc pcrc reprccucir:e.
Luegc ce| ccrIejc viene |c ccpu|c, ue inicic cucncc :e prccuce e| cLrczc :exuc|, ccnccicc ccmc cmp|exu:,
mi:mc ue ccnc|uye cucncc hcn :icc ferIi|izccc: |c: gcmeIc:. Se hc icenIifcccc vcric: Iipc: ce cmp|exu:,
enIre |c: ue :e ce:Iccc c| cmp|exu: inguinc|, ue :e ccn:icerc ccmc unc ce |c: mc: primiIivc: y :e pre:enIc
en e| gnerc Osornophryne {8ufcnicce). IcmLin exi:Ie e| cmp|exu: cxi|cr ccn :u: mccifcccicne:: cefc|icc
{Hyloxalus, DencrcLcIicce), montado {Mantidactylus, McnIe||icce), ccherenIe {Breviceps, Micrchy|icce),
incepencienIe {Ranitomeya, DencrcLcIicce).
Unc vez ue |c: huevc: hcn :icc ferIi|izccc: :e inicic e| prcce:c ce |c meIcmcrfc:i:, ccrccIerizccc pcr unc
:uce:icn ce prcce:c: ce ciferenciccicn y crecimienIc pcrc pc:cr ce un :er |crvc| ce vicc ccucIicc c un :er
ccu|Ic ce vicc Ierre:Ire. Lc: prcce:c: meIcmcrfcc: ue cccnIecen curcnIe e| ce:crrc||c |crvc| e:Icn regu|ccc:
pcr cc: :i:Iemc: |nIimcmenIe re|ccicnccc:: e| :i:Iemc nervic:c y e| encccrinc. Generc|menIe, |c meIcmcrfc:i:
curc en prcmecic unc: Ire: me:e: {Figurc ). Se hc icenIifcccc cc: Iipc: ce pue:Ic: ce huevc: en cguc y
fuerc ce| cguc: :Ic: cepencercn ce |c: hcLiIc: ce cccc e:pecie {IcL|c 1). Lc: e:pecie: ue :e ce:crrc||cn
en fuenIe: ce cguc ef|merc: Iienen unc meIcmcrfc:i: muy rcpicc, mienIrc: ue cue||c: ue :e ce:crrc||cn
en e:Icnue: permcnenIe: puecen pc:cr hc:Ic un cnc en e| e:Iccc |crvcric {Gc|incc-Lec| 2003).
TABLA 1. Iipc: ce pue:Ic: ce huevc: en cnfLic:.
Huevos puestos en agua Huevos puestos fuera del agua
incivicuc|e: en e| fcncc. en tierra.
incivicuc|e: cchericc: c vegeIccicn u cLjeIc:
:umergicc:.
incivicuc|menIe en Iierrc, ccn ce:crrc||c |crvc| en
agua.
en mc:c ue :e cepc:iIcn en e| fcncc.
incivicuc|menIe en Iierrc, ccn ce:crrc||c en :ccc
gular del macho.
en mc:c cchericc: c cLjeIc: :umergicc:. incivicuc|menIe en Iierrc, ccn ce:crrc||c cirecIc.
en ccrccne: ge|cIinc:c: ue :e cepc:iIcn en
e| fcncc.
en mc:c ce e:pumc cc|ccccc en ccviccce:
ncIurc|e: c ccn:Iruccicne: ad hoc, ccn ce:crrc||c
larval en agua.
en mcncccpc ue fcIc en :uperfcie:.
en mc:c ce e:pumc cc|ccccc en ccviccce:
ncIurc|e:, ccn ce:crrc||c en Iierrc.
en mc:c g|cLc:c ue fcIc en :uperfcie. en rboles.
en mc:c ce e:pumc ue fcIc en :uperfcie. en mc:c cchericc c hcjc:: ce:crrc||c |crvc| en cguc.
en mc:c, en nicc: ccn:Iruicc: ccn hcjc:, ce:crrc||c
larval en agua.
en relacin a progenitores.
:cLre e| ccr:c.
en Lc|:c ce incuLccicn.
vivipcri:mc.
Lc eIcpc |crvc| inc|uye unc :erie ce e:Iccic: pre-reprccucIivc: ue pre:enIcn ncIcL|e: ciferencic: mcrfc|cgicc:,
cncIcmicc:, f:ic|cgicc:, eIc|cgicc: y ecc|cgicc: ccn re|ccicn c |c: ccu|Ic:. Se exIience ce:ce |c ec|c:icn
hc:Ic e| fnc| ce |c meIcmcrfc:i:. Hcy cc: Iipc: ce |crvc: ce:ce e| punIc ce vi:Ic Ircfcc: excIrcfcc: {c I|picc:) y
enccIrcfcc: {c mccifcccc:). Lc: |crvc: excIrcfcc: :e ccrccIerizcn pcr :er ccucIicc:, cump|ir :u meIcmcrfc:i:
fuerc ce |c: memLrcnc: ce| huevc y pcr c|imenIcr:e ccIivcmenIe en :u cmLienIe circunccnIe. Lc: |crvc:
enccIrcfcc:, en ccmLic, nc :e c|imenIcn ccIivcmenIe :inc ue cLIienen :u c|imenIc c pcrIir ce re:ervc: ce
viIe|c yc pre:enIe: en e| cvcciIc.
21
Anbios
Figura 9. Frcce:c ce meIcmcrfc:i: ce unc rcnc. DiLujc: Migue| E:pine|.
Lc: ccmLic: mc: ncIcL|e: curcnIe |c eIcpc |crvc| :cn e| crecimienIc cce|erccc ce |c: pcIc: Irc:erc: y |c
:c|icc ce |c: miemLrc: ce|cnIerc: ce |c pie| ue |c: cuLre. Vcric: pcrIe: ce |c Lccc :cn reemp|czccc: pcr
uijccc:, cienIe: y |enguc:. Se ce:crrc||cn |c: pu|mcne: y :e fcrmcn |c: pcrpccc:. Lc cc|c uIi|izccc pcrc |c
ncIccicn :e recL:crLe. Se ce:crrc||c e| e:Icmcgc, :e mccifcc |c pie| y |c: hue:c: ccmp|eIcn :u c:ifcccicn. E|
inIe:Iinc :e Ircn:fcrmc ccmp|eIcmenIe yc ue |c c|imenIccicn ccmLic ce unc cieIc generc|menIe herL|vcrc
en e| cguc c unc cieIc ccrn|vcrc en |c Iierrc. Lc eIcpc juveni|, ue inc|uye c |c: incivicuc: pc:I-meIcmcrfcc:,
|c: cuc|e: :cn unc rp|icc en e:cc|c mencr ce |c: ccu|Ic:, :e exIience ce:ce e| fnc| ce| c||mcx meIcmcrfcc
hc:Ic |c mccurez :exuc| {Figurc ).
Lc: :c|cmcncrc: ce| gnerc Bolitoglossa pre:enIcn fecuncccicn inIernc. Lc: hemLrc: pc:een unc e:permcIecc
en |c cuc| c|mccencn e:permcIcfcrc: cepc:iIccc: pcr |c: mcchc:. E| e:permcIcfcrc e: unc e:IrucIurc ccnicc
y ge|cIinc:c ue ccnIiene e:permcIczcice:. Lc: miemLrc: ce |c IriLu 8c|iIcg|c::ini cepc:iIcn :u: huevc: en
Iierrc y Iienen ce:crrc||c cirecIc :in |crvc: ccucIicc: {Due||mcn y IrueL 14).
Lc: ceci|ic: pre:enIcn unc fecuncccicn inIernc, ccnce e| mcchc, pcr mecic ce :u crgcnc ccpu|cccr
cencminccc e| fc|cceum, fecuncc c |c hemLrc. Lc hemLrc cepc:iIc |c: huevc: ue :e encuenIrcn unicc:
unc c ccnIinuccicn ce| cIrc en fcrmc ce rccimc: ce uvc:, y :e enccrgc ce cuiccr|c:, enrc:ccncc:e c :u
alrededor a manera de un nido.
SISTEMTICA
E| :er humcnc, ce:ce :u cpcricicn en |c Iierrc, hc :enIicc |c nece:iccc ce cIcrgcr un ncmLre c Iccc: |c: :ere:
vivc: ue |c rccecn y ce c|c:ifccr|c: en grupc: c ccIegcr|c:. Lc Icxcncm|c e: |c rcmc ce |c: ciencic: ncIurc|e:
ue e:Iucic |c c|c:ifcccicn ce |c: :ere: vivc:. E| :i:Iemc ce c|c:ifcccicn ue uIi|izcmc: hcy c|c :e Lc:c en |c:
precepIc: ce ncmenc|cIurc Lincmic| e:IcL|ecicc: pcr e| :uecc Ccr| vcn Linnceu: en e| :ig|c XVlll, cccgicc
y cccpIccc pcr e| Cccigc lnIernccicnc| ce Ncmenc|cIurc Zcc|cgicc {lCZN), mi:mc ue ccIuc|menIe uIi|izc
22
Fauna de Vertebrados del Ecuador
:ieIe ccIegcr|c: principc|e:: Feinc, Fi|c, C|c:e, Crcen, Fcmi|ic, Gnerc y E:pecie. Unc e:pecie e: ccn:icerccc
ccmc un ccnjunIc ce crgcni:mc: ccn ccrccIer|:Iicc: incivicuc|e:, ccmune: enIre :| perc ci:IinIc: ce cIrc:
ccnjunIc:, ue |e: permiIen reprccucir:e enIre :| y |e: c|:|c reprccucIivcmenIe ce cIrc:, y ue ce:ciencen
ce un cnce:Irc ccmn. Lc: e:pecie: re|ccicnccc: c empcrenIccc: :e cgrupcn Lcjc un mi:mc gnerc, |c:
gnerc: re|ccicnccc: :e cgrupcn cenIrc ce unc mi:mc fcmi|ic, |c: fcmi|ic: re|ccicnccc: :e cgrupcn cenIrc
ce un mi:mc crcen, |c: crcene: en c|c:e:, |c: c|c:e: en f|c: y |c: f|c: en reinc:. Lc ccIegcr|c Icxcncmicc mc:
impcrIcnIe e: |c e:pecie, yc ue e: |c nicc ccIegcr|c c uniccc Icxcncmicc ue Iiene :ignifcccc ecc|cgicc
y evolutivo.
E| ncmLre ce cccc e:pecie {ccnccicc ccmc ncmLre cienI|fcc) ccn:i:Ie en un Lincmic fcrmccc pcr e| gnerc
y |c e:pecie. E| gnerc :iempre :e e:criLe ccn |c primerc |eIrc en mcy:cu|c:, mienIrc: ue |c e:pecie :e
e:criLe Iccc en min:cu|c: cmLc: ncmLre: :e e:criLen en cur:ivc: c :e :uLrcycn. Lc: ncmLre: ce |c: e:pecie:
:ue|en ccr:e :egn :u: ccrccIer|:Iicc: exIernc:, ce ccuercc c| :iIic ccnce fuercn ce:cuLierIc: c, en c|gunc:
cc:c:, en hcncr c uien |c: ce:cuLric. Iccc: |c: ncmLre: cienI|fcc: ceLen :er |cIinizccc:.
Lc c|c:e /mphiLic :e c|c:ifcc en Ire: crcene:: /nurc, ccn 14 fcmi|ic: y 440 e:pecie: en Ecucccr, CcuccIc, ccn
1 fcmi|ic y 7 e:pecie:, y Gymncphicnc, ccn 2 fcmi|ic: y 23 e:pecie: {IcL|c 2). Hc:Ic e| cnc 2005 :e uIi|izcLc unc
Icxcncm|c c|c:icc, Lc:ccc funccmenIc|menIe en ccrccIer|:Iicc: mcrfc|cgicc: IcnIc exIernc: ccmc inIernc:.
En enerc ce 2005, Ju|icn Fcivcvich y cc|cLcrcccre:, puL|iccrcn e| cccumenIc Fevi:icn :i:IemcIicc ce |c:
rcnc: ce |c fcmi|ic Hy|icce, Lc:ccc en |c revi:icn f|cgenIicc y Icxcncmicc", revc|ucicncncc |c c|c:ifcccicn
ce cichc fcmi|ic. Ccmp|emenIcricmenIe, Frc:I et al. {200) puL|iccn e| cccumenIc Ihe cmphiLicn Iree cf
|ife" {E| crLc| ce vicc ce |c: cnfLic:). / pcrIir ce e:Ic: cc: cccumenIc:, |c Icxcncm|c ce |c: cnurc: ce nue:Irc
pc|: :ufric un ccmLic crc:Iicc. En e| pre:enIe cccumenIc :e :igue e:Ic: ccmLic: Icxcncmicc: ccIuc|e:, perc
en vcric: cc:c: :e incicc e| ncmLre cnIericr hc:Ic fcmi|icrizcrnc: ccn e| nuevc. Me permiIc :ugerir, ccemc:, c
|c: y |c: |ecIcre: ue vi:iIen pericciccmenIe |c pcginc WeL ce| Mu:ec ce Zcc|cg|c ce |c FcnIifcic Univer:iccc
CcIc|icc ce| Ecucccr {www.puce.ecu.ec/zcc|cgic/verIeLrccc:/cmphiLicweLec), ccn |c fnc|iccc ce
ccIuc|izcr |c |i:Ic ce fcmi|ic:, gnerc: y e:pecie: ue :erc cnc|izccc mc: cce|cnIe. Lc c|c:ifcccicn Icxcncmicc
c|c:icc ce CcuccIc y Gymncphicnc cn :e mcnIiene, perc e: p|cu:iL|e ccnceLir fuIurc: ccmLic: :egn
cvcncen |c: inve:Iigccicne: :cLre e:Ic: crcene:.
TABLA 2. Fcmi|ic:, gnerc: y e:pecie: ce cnfLic: cgrupccc: en |c: Ire: crcene: exi:IenIe: en Ecucccr.
Orden Familias Gneros Especies
Anura 14 57 440
Caudata 1 2 7
Gymnophiona 2 7 23
IcIc| 17 470
DIVERSIDAD EN ECUADOR
/cIuc|menIe :e reccnccen .32 e:pecie: ce cnfLic: en e| muncc {G|cw y Kch|er 18, /mphiLicWeL 2008),
y cccc c|c e:Ie nmerc :e incremenIc ceLicc c nuevc: ce:cuLrimienIc:, principc|menIe en regicne: pccc
exp|crccc: ccmc |c: Lc:ue: nuL|ccc: cncinc:. Lc civer:iccc ce cnfLic: en e| Nuevc Muncc e: exIrccrcincric:
cprcximcccmenIe 3.04 e:pecie:. Fe:e c ue :cn inccpcce: ce genercr e| cc|cr ccrpcrc| nece:cric pcrc
:cpcrIcr e| fr|c exIremc, |c: cnfLic: hcLiIcn ce mccc hcmcgnec e| Nuevc Muncc, c |c |crgc ce 123 ce
latitud. Rana sylvatica, e:pecie ncrIecmericcnc, :e rene cccc primcverc pcrc :u riIuc| ce cpcrecmienIc
en cinegc: e:cc:cmenIe ce:he|ccc: c unc pccc: pc:c: ce| cccnc rIicc, en /|c:kc, c 70 |cIiIuc ncrIe.
MienIrc:, c| cIrc exIremc ce| Nuevc Muncc, en e| e:Irechc ce Mcgc||cne:, c| :ur ce Chi|e, :e puece regi:Ircr
c| :cpc Bufo variegatus. Lc: cnfLic: viven en unc vcriccc gcmc ce cmLienIe:, ue vcn ce:ce |c: Lc:ue:
Ircpicc|e: mc: hmecc: c |c: ce:ierIc: mc: :ecc:, en i:|c: y Lc:ue: c|Ic cncinc: {Ycung et al. 2004).
/mricc ce| Sur nc Iiene iguc| en Irminc: ce civer:iccc ce cnfLic:. /cIuc|menIe :e hc icenIifcccc c|receccr
ce 2.05 e:pecie: en :u: Iierrc: ccnIinenIc|e:. Lc: Icxcncmc: e inve:Iigcccre: cccc c|c ce:cuLren y ce:criLen
nuevc: e:pecie:, hcy mc: rcpicc ue nuncc cnIe: {Due||mcn 1). Lc: pcIrcne: ce civer:iccc ce |c: cnfLic:
en /mricc ce| Sur {Figurc 10), :cn e| re:u|Iccc ce ccmp|ejc: inIercccicne: enIre |c hi:Icric gec|cgicc, |c
Icpcgrcf|c ccIuc|, |c: ccncicicne: cmLienIc|e: ccIuc|e: y |c ccmpeIicicn enIre |c: e:pecie: mi:mc: {Ycung
et al. 2004).
23
Anbios
1 - 2
3 - 5
6 - 10
11 - 20
21- 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 75
76 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 129
130 - 139
Riqueza de especies
Figura 10. FcIrcne: ce civer:iccc ce cnfLic: en Succmricc y pcrIe ce CenIrc
/mricc. Lc: cc|cre: mc: c:curc: inciccn mcycr civer:iccc. Icmccc ce Ycung
et al. {2004).
Lc: |incje: Lc:icc: ce cnfLic: :e ci:per:crcn cenIrc ce /mricc ce| Sur cnIe: ce ue :e :epcrcrc ce| re:Ic ce
ccnIinenIe: ce| hemi:feric :ur, hcce cprcximcccmenIe 30 c 35 mi||cne: ce cnc: {Fcugh et al. 18). Lc: /nce:,
unc ce |c: cccenc: mcnIcnc:c: mc: grcnce: ce| p|cneIc, ccmenzcrcn c e|evcr:e hcce mc: c menc: 70-80
mi||cne: ce cnc: c mecicc ue /mricc ce| Sur :e :epcrcLc ce fricc en cireccicn ce:Ie {Due||mcn 1). Lc:
|ccerc: e:ccrpccc: ce e:Ic ccrci||erc ce 7.500 km ce |crgc crecrcn numerc:c: Lcrrerc: pcrc |c ci:per:icn ce
|c: cnfLic:, permiIiencc |c evc|ucicn ce |c: e:pecie: c mecicc ue |c: pcL|ccicne: :e ce:crrc||cLcn en crec:
ci:|ccc:. Fcr |Iimc, |c: efecIc: c|imcIicc: ce |c: ccrrienIe: ccecnicc: fr|c: en inIercccicn ccn e:Ic cccenc
mcnIcnc:c prccujercn ccmp|ejc: pcIrcne: ce grccienIe: ce hcLiIcI hmecc: y :ecc: {Ycung et al. 2004).
Lc: e:pecie: mcnIcnc: ce cnfLic: pc:een rcngc: ce ci:IriLucicn mc: peuenc:, mienIrc: ue |c: e:pecie:
ce Iierrc: Lcjc:, cpcrenIemenIe ccn menc: Lcrrerc: pcrc :u ci:per:icn, Iiencen c Iener rcngc: ce ci:IriLucicn
mc: cmp|ic:. Lc mcycr civer:iccc ce cnfLic: :e regi:Irc en |c cuencc :upericr ce| r|c /mczcnc: y en e| Lc:ue
cI|cnIicc ce 8rc:i|. Lc: :cpc: y rcnc: en /mricc ce| Sur repre:enIcn un e:pecIccu|cr 57 ce |c fcunc ce
cnfLic: ce| ccnIinenIe {1.5 e:pecie:). /:| pcr ejemp|c, Bufo atacamensis vive en cc:i: en e| mecic ce| ce:ierIc
chi|enc ce /Icccmc, mienIrc: |c rcnc Telmatobius marmoratus hcLiIc en ccrrienIe: ce cguc hc:Ic 5.000 m
ce c|IiIuc. Lc fcmi|ic SIrcLcmcnIicce :e hc civer:ifcccc en 53 e:pecie:, ue inc|uyen |c: 415 e:pecie: ce|
gnerc Pristimantis {cnIe: Eleutherodactylus), e| gnerc ce verIeLrccc: Ierre:Ire: mc: civer:c en e| muncc.
E| Ecucccr :e ccn:icerc ccmc unc ce |c: 17 pc|:e: mc: civer:c: ce| p|cneIc, |c: ||cmccc: pc|:e: megcciver:c:.
Fe:e c :er e| pc|: mc: peuenc ce e:Ie :e|ecIc grupc ce pc|:e:, Ecucccr ccupc e| ccIcvc |ugcr en |c |i:Ic ce
civer:iccc IcIc|, ccn c|receccr ce 470 e:pecie:, e: cecir, un 87 ce |c: cnfLic: ce| muncc, :e uLicc en Iercerc
pc:icicn en civer:iccc ce cnfLic: ce:pu: ce pc|:e: vcric: vece: mc: grcnce: ccmc 8rc:i| y Cc|cmLic, perc
en primer |ugcr :i :e ccn:icerc e| nmerc ce e:pecie: pcr uniccc ce :uperfcie {0.017 e:pecie:/km
2
). E:Ic
:ignifcc ue pc:eemc: Ire: vece: mc: e:pecie: pcr uniccc ce :uperfcie ue Cc|cmLic y 21 vece: mc: ue
8rc:i|. E: IcmLin ncIcL|e e| encemi:mc ue Ecucccr pc:ee. Fcr ejemp|c, 181 e:pecie: {37) :e hcn repcrIccc
:c|cmenIe en Ecucccr, mienIrc: ue en :u regicn cncinc e| 757 ce |c: e:pecie: :cn encmicc: {Cc|cmc 2005-
2008: IcL|c 3).
24
Fauna de Vertebrados del Ecuador
Si cnc|izcmc: e:Ic c|Ic civer:iccc ce ccuercc c |c: fcmi|ic:, enccnIrcmc: unc preccmincncic ce
SIrcLcmcnIicce e Hy|icce. E| encemi:mc en Ecucccr, ccmc :e mencicnc cnIe:, e: :cLre:c|ienIe. /:|, |c fcmi|ic
SIrcLcmcnIicce pc:ee 75 e:pecie: encmicc:, DencrcLcIicce Iiene 30 e:pecie: y 8ufcnicce 2 e:pecie:.
/hcrc, :i cnc|izcmc: |c civer:iccc ce cnfLic: en re|ccicn c |c: regicne: gecgrcfcc: y pi:c: c|IiIucinc|e:,
enccnIrcmc: ue |c: /nce: c|Lergcn c un 577 ce e:pecie: y |c ccncenIrccicn mc: c|Ic {757) ce :u: e:pecie:
:cn encmicc: {Figurc 11).
TABLA 3. Nmerc ce e:pecie: ce cnfLic: cgrupccc: pcr fcmi|ic:, pcrcenIcje ce| IcIc| ce cnfLic: ecucIcricnc: y nmerc ce e:pecie:
encmicc: ce Ecucccr. DcIc: prcvenienIe: ce www.puce.ecu.ec/zcc|cgic/verIeLrccc:/cmphiLicweLec.
Orden Familia
Diversidad por familia
Endemismo
poltico por
familia # especies %
Anura
8ufcnicce 45 ,40 25
Centrolenidae 4 ,83 13
Ceratophryidae 1,28 4
Crcugc:Icricce 1 0,21 0
DencrcLcIicce 49 10,47 30
Eleutherodactylidae 1 0,21 0
Hemiphractidae 21 4,4 5
Hylidae 80 17,0 11
Leiuperidae 7 1,50 4
Leptodactylidae 17 3,3 1
Micrchy|icce 9 1,2 2
Fipicce 1 0,21 0
Fcnicce 3 0,4 0
SIrcLcmcnIicce 154 32, 75
Caudata F|eIhcccnIicce 7 1,50 4
Gymnophiona
Caeciliidae 20 4,27
FhincIremcIicce 3 0,4 1
ICI/L
470 181
Lc: :iguienIe: pi:c: zccgecgrcfcc: :e emp|ecn
pcrc inIerpreIcr |c: pcIrcne: ce civer:iccc ce
|c: cnfLic: ecucIcricnc: {Cc|cmc 2005-2008):
Ircpicc| CccicenIc| {0-1.000 m), SuLIrcpicc|
CccicenIc| {1.001-2.000 m), Iemp|ccc CccicenIc|
{2.001-3.000 m) y /|Iccncinc {3.001-4.800 m):
Ircpicc| CrienIc| {0-1.000 m) SuLIrcpicc| CrienIc|
{1.001-2.000 m), Iemp|ccc CrienIc| {2.001-3.000
m) y /|Iccncinc {3.001-4.800 m).
CONSERVACIN Y AMENAZAS
Lc ccn:ervccicn ce |c civer:iccc Lic|cgicc ccn:IiIuye, en |c ccIuc|iccc, unc preccupccicn muncic| IcnIc
pcr nue:Irc prcpic :upervivencic, ccmc pcr |c: :eric: ceIericrc: y cmenczc: ue enfrenIcn muchc: |ugcre:
ce| p|cneIc. Lc verIiginc:c ce:cpcricicn ce e:pecie:, |c mc:ivc cefcre:Iccicn ce |c: :e|vc: Ircpicc|e:,
|c ce:Iruccicn ce |c ccpc ce czcnc, e| ccmLic c|imcIicc prcvccccc pcr |c ccmLu:Iicn ce cerivccc: ce|
Figura 11. FcrcenIcje ce e:pecie: en |c: Ire: regicne: ccnIinenIc|e: ce|
Ecucccr. DcIc: Icmccc: ce Cc|cmc {2005-2008).
25
Anbios
peIrc|ec y |c crecienIe cegrccccicn ce |c: cmLienIe: ncIurc|e:, hcn ccncucicc c |c humcniccc c unc cri:i:
cmLienIc| :in prececenIe:. En |c pccc ccIuc| ce:cpcrecen mc: e:pecie: ce |c: ue |c: Icxcncmc: e:Icn
en ccpcciccc ce ccIc|cgcr y ce:criLir: c:|, |c Unicn Muncic| pcrc |c NcIurc|ezc {UlCN) e:Iimc ue 1.85
e:pecie: ce cnfLic: {327 ce| IcIc| repcrIccc) :e encuenIrcn cmenczccc: ce exIincicn en e| muncc pcr
ccu:c: humcnc: {Fuecc et al. 2004, SIucrI et al. 2004).
De:cfcrIuncccmenIe, curcnIe |c: |Iimc: ccccc: |c civer:iccc ce cnfLic: :e hc vi:Ic cfecIccc pcr |c
ci:minucicn y exIincicn ce c|receccr ce 142 e:pecie: ce |c: /nce: ce| Ecucccr, :iencc |c: e:pecie: cncinc:
|c: mc: :ericmenIe cmenczccc: {Fcn et al. 2008). M|Iip|e: ccu:c: :e hcn cIriLuicc c| cc|cp:c recienIe y
|c ce:cpcricicn ce un grcn nmerc ce cnfLic:. EnIre e:Ic: ccu:c: ce:Icccn |c ce:Iruccicn y e| ceIericrc
ce hcLiIcI ncIurc|e:, |c inIrccuccicn ce e:pecie: excIicc:, |c pre:encic ce enfermeccce: principc|menIe
c:cciccc: c| hcngc Batrachochytrium dendrobatidis, ccmLic: c|imcIicc:, efecIc: :inrgicc: ce mc: ce unc
cmenczc, enIre cIrc:. Ic|e: ccIiviccce: Iienen c| Lcrce ce |c exIincicn c mc: ce mecic cenIencr ce cnfLic:,
|c: cuc|e: reuieren mecicc: urgenIe: y efccce: pcrc eviIcr :u ce:cpcricicn.
Lc cec|inccicn y exIincicn ce cnfLic: en e| pc|: :cn cr|Iicc: en |c regicn inIercncinc ccnce prccIiccmenIe
yc nc exi:Ien Lc:ue: ncIurc|e:: :u: ecc:i:Iemc: hcn :icc Ircn:fcrmccc: en Iierrc: cgrcpecucric:, incu:Iric|e:,
y urLcnc:. E| prcL|emc e: grcve IcmLin en |c: e:IriLccicne: cccicenIc|e: ce |c: /nce: y en |c: zcnc: Lcjc:
ce |c regicn |iIcrc| ccnce |c ce:Iruccicn e: inccnIrc|ccc. En |c: /nce: ecucIcricnc:, hc:Ic 1, e| 42,77 ce
|c: fcrmccicne: vegeIc|e: hcL|cn :icc mccifcccc: c ce:Iruicc: {Sierrc 1). E:pecie: excIicc: ccmc pinc:
{Pinus :pp.), eucc|ipIc: {Eucalyptus :pp.) y pece: :c|mcnicc: {Salmo trutta y Onchorhynchus mykis:) hcn :icc
inIrccucicc: :cLre |c: 2.000 m ce c|IiIuc, ce:ce principic: ce| :ig|c XX. Su: efecIc: hcn :icc muy ccninc:
:cLre |c civer:iccc ncIivc. /unue :e enIience ue :u impccIc e: encrme, e: pccc |c ue :e hc e:Iuciccc y
cucnIifcccc c| re:pecIc.
Lc prcicc ce hcLiIcI pccr|c e:Icr ceIermincncc |c ci:minucicn ce c|gunc: e:pecie: ce cnfLic:. Lc: ccmp|ejc:
nece:iccce: ce hcLiIcI ce |c: cnfLic: repre:enIcn un ce:cf|c e:pecic| pcrc |c ccn:ervccicn. Lc: fccIcre:
mc: impcrIcnIe: ue ccu:cn |c prcicc ce| hcLiIcI inc|uyen |c ccnver:icn ce Iierrc: pcrc |c cgricu|Iurc, |c
exp|cIccicn mccererc, |c miner|c y e| ce:crrc||c ce infrce:IrucIurc. Lc: incencic: IcmLin cegrcccn |c: hcLiIcI
ce un cierIc nmerc ce e:pecie: {Ycung et. al 2004) {Figurc 12).
Figura 12. /menczc: :cLre |c: pcL|ccicne: :i|ve:Ire: ce cnfLic: ecucIcricnc: {DcIc: Icmccc: ce Ycung et
al. 2004).
Lc: cnfLic: mc: cmenczccc: :e ccncenIrcn en crec: gecgrcfcc: ccnfnccc: c |c: ccrci||erc: CenIrc|
y CccicenIc| ce |c: /nce: cc|cmLicnc:, ccnIinucncc hccic e| :ur c |c: ccrci||erc: CccicenIc| y CrienIc|
ce Ecucccr {Ycung et al. 2004). En Ecucccr, |c: cec|inccicne: pcrecen e:Icr re|ccicnccc: ccn e| mccc
reprccucIivc. /:|, |c: e:pecie: mc: cfecIccc: hcn :icc :cpc: y rcnc: ccn |crvc: ccucIicc: {p.ej. Atelopus,
Hyloxalus). Ccmc :ucece en CenIrc /mricc, |c mcycr|c ce e:pecie: ue cIrcvie:cn e:Ie prcL|emc en
Ecucccr e:Icn c:cciccc: c ricchue|c: c r|c: y Iccc: e||c: en zcnc: e|evccc:. /nc|i:i: recienIe: hcn reve|ccc
2
Fauna de Vertebrados del Ecuador
ue c|gunc: rcnc: en Ecucccr cc|ecIccc: enIre 180 y 10 e:Icn infecIccc: pcr e| hcngc Batrachochytrium
dendrobatidis, imp|icccc en |c: cec|inccicne: ce cnfLic: en CenIrc /mricc en |c: mi:mc: cnc: {Fcn y Merinc
2000). En Ecucccr exi:Ie e| repcrIe ce e:Ie hcngc en nueve |ccc|iccce: y :ieIe e:pecie: {Atelopus bomolochos,
Gastrotheca pseustes, Hyalinobatrachium :p., Hylorcirtus psarolaimus, Telmatobius niger y cc: e:pecie: ce
Atelopus nc ce:criIc:: Merinc-ViIeri 2001, Fcn 2005, Fcn y Merinc-ViIeri 2000): Ire: ce e||c: :e ccn:icercn ccmc
e:pecie: cmenczccc: pcr Fcn et al. {2001-2004). E| e:Iccc pcL|ccicnc| ce |c mcycr|c ce cnfLic: en Ecucccr
e: ce:ccnccicc pcr |c cu:encic ce prcgrcmc: ce mcniIcrec e inve:Iigccicn ce :u: pcL|ccicne:.
CIrc fccIcr impcrIcnIe ue pccr|c e:Icr ccnIriLuyencc ccn |c cec|inccicn ce |c: cnfLic: e: e| ccmLic
c|imcIicc. Se hcn regi:Irccc cncrmc|iccce: c|imcIicc: en |c: /nce: ce| Ecucccr e:pecic|menIe en |c:
ccccc: ce 180 y 10, Ieniencc cmLc: unc inu:uc| ccmLinccicn ce c|Ic: IempercIurc: y c|c: :ecc:. En
ccincicencic, en e:e mi:mc periccc |c: cec|inccicne: fuercn mc: mcrcccc: {Merinc-ViIeri 2001, Fcn et al.
2003). E| incremenIc g|cLc| en |c IempercIurc mecic cnuc| e: ce cprcximcccmenIe 0,5 C {Hc::e|mcnn 17):
:in emLcrgc, |c mcgniIuc ce| cumenIc vcr|c regicnc|menIe. En |c: pc|:e: ce |c: /nce: ce| NcrIe {Venezue|c,
Cc|cmLic, Ecucccr y Fer), e| incremenIc :e cprcximc c 0,8 C {Hu|me y Shecrc 1). En |c: /nce: ce
Ecucccr, :egn ccIc: ce |c e:Iccicn meIerec|cgicc lNH/Ml-lncuiIc, e| cumenIc ce |c IempercIurc hc :icc
cprcximcccmenIe cucIrc vece: mcycr {1, C) ue e| prcmecic muncic| {Fcn et al. 2003). Fcr IcnIc, e| efecIc
ce| ccmLic c|imcIicc pccr|c :er ccenIuccc en nue:Irc: /nce:. CIrc: fccIcre: cmLienIc|e: ccmc e| efecIc
invernccerc, |c ||uvic ccicc, e| incremenIc ce |c: rcciccicne: pcr |c prcicc ce |c ccpc ce czcnc, enIre cIrc:,
puecen e:Icr cirecIcmenIe re|ccicnccc: ccn |c prcicc ce cnfLic:. Segn Fcunc: et al. {200), |c: ccmLic:
c|imcIicc: g|cLc|e: pccr|cn :er |c ccu:c primcric ce |c: exIincicne: ce cnfLic:.
Estodo de conservoc|on de |os on0b|os de| Ecuodor
Si Lien Icccv|c :e nece:iIcn muchc: inve:Iigccicne: pcrc enIencer pcr ue e:Icn ci:minuyencc |c: cnfLic:,
e| nive| ce ccmpren:icn cienI|fcc ce |c: pcIrcne: ce civer:iccc y ce |c hi:Icric ncIurc| ce |c: cnfLic: permiIe
ccnIcr unc pcrIe impcrIcnIe ce |c hi:Icric. Ccnccer e| e:Iccc ccIuc| ce |c ccn:ervccicn ce |c: e:pecie:
ce cnfLic: e: un pc:c e:encic| en |c icenIifcccicn ce c:pecIc: re|evcnIe: pcrc |c inve:Iigccicn, mcnejc y
proteccin.
DurcnIe |c: |Iimc: 15 cnc:, |c: ccn:ervccicni:Ic: hcn refnccc |c: criIeric: y ccIegcr|c: ce cmenczc ce exIincicn
pcrc ue refejen ccn preci:icn cucn cercc ce |c exIincicn :e encuenIrcn |c: e:pecie:. E:Ic ccIegcrizccicn e:
ccmn pcrc |c grcn mcycr|c ce cve: y mcm|ferc:, perc hc:Ic hcce pccc Iiempc nc :e hcL|c excminccc ce
mcnerc inIegrc| en |c: cnfLic:. Dccc ue chcrc pcrecen Iener prcL|emc: nicc: ce ccn:ervccicn, ue e:Icn
|igccc: c hcLiIcI ccucIicc: y ue Iienen unc fuerIe :en:iLi|iccc c |c ccnIcminccicn cmLienIc|, |c: cnfLic:
nece:iIcLcn urgenIemenIe unc evc|uccicn exhcu:Iivc ce :u e:Iccc ce ccn:ervccicn {Ycung et al. 2004).
Lc Li:Ic Fcjc ce e:pecie: cmenczccc: ce:crrc||ccc pcr |c Ccmi:icn ce Supervivencic ce E:pecie: ce |c UlCN
:e Lc:c en cincc criIeric: pcr mecic ce |c: cuc|e: :e evc|c e| e:Iccc ce ccn:ervccicn ce |c: e:pecie:. Segn
cccc criIeric, |c: e:pecie: ccn ccncicicne: mc: :everc: c|c:ifccn pcrc ccIegcr|c: mc: c|Ic: ce cmenczc
{UlCN 2002). E:Ic: criIeric: :cn: a) Icmcnc ce |c pcL|ccicn en ci:minucicn, b) Icmcnc y ci:minucicn ce| rcngc
gecgrcfcc, c) pcL|ccicn ce Icmcnc peuenc y en ci:minucicn, d) pcL|ccicn ce Icmcnc peuenc {:in
ci:minucicn) y e) cnc|i:i: cucnIiIcIivc: inciccn unc c|Ic prcLcLi|iccc ce exIincicn en un fuIurc cerccnc {UlCN
2002).
De |c recienIe Evc|uccicn G|cLc| ce |c: /nfLic: {G//, pcr :u :ig|c: en ing|:: UlCN et al. 200) :e cLIuvc ue
ce 440 e:pecie: ce cnurc: ecucIcricnc:, 2 e:Icn exIinIc: {EX), 31 e:Icn en Fe|igrc Cr|Iicc {CF), 8 :e encuenIrcn
En Fe|igrc {EN), 51 :cn ccn:icerccc: Vu|nercL|e: {VU) y 22 e:Icn Lcjc |c ccIegcr|c ce Cc:i /menczccc: {NI).
/cemc:, 5 :e cgrupcn en |c ccIegcr|c DcIc: ln:ufcienIe: {DD), ccnce e:Icn |c: e:pecie: :cLre |c: cuc|e:
e| ccnccimienIc e: Icn |imiIccc ue nc permiIe evc|ucr :u e:Iccc ce ccn:ervccicn ccecucccmenIe. Lc:
re:IcnIe: 204 e:pecie: nc :e ccn:icercn cmenczccc: {LC). E: impcrIcnIe inciccr ue 3 e:pecie: cun nc hcn
:icc evc|uccc:. Lc: ecc:i:Iemc: ccn e| mcycr nmerc ce e:pecie: En Fe|igrc c En Fe|igrc Cr|Iicc :cn e| Lc:ue
mcnIcnc crienIc| {55 e:pecie:) y e| Lc:ue mcnIcnc cccicenIc| {40 e:pecie:). MienIrc:, e| ecc:i:Iemc ccn |c
prcpcrcicn mc: c|Ic ce e:pecie: En Fe|igrc c En Fe|igrc Cr|Iicc e: e| pcrcmc {07) y e| mcIcrrc| inIercncinc {57).
En ccmLic, |c: regicne: ccn e| mencr nmerc y prcpcrcicn ce e:pecie: En Fe|igrc c En Fe|igrc Cr|Iicc :cn |c:
zcnc: Lcjc: {Fcn et al. 2008). En |c IcL|c 4, :e re:ume |c: ccIegcr|c: ce cmenczc: :egn |c: ciferenIe: fcmi|ic:.
Fcrc mcycr infcrmccicn revi:cr |c pcginc WeL: hIIp:// www.g|cLc|cmphiLicn:.crg c www.cmphiLicweL.crg.
27
Anbios
TABLA 4. E:Iccc ce ccn:ervccicn ce |c: cnfLic: ce| Ecucccr cgrupccc: pcr fcmi|ic:.
Fom|||os de on0b|os* EX CR EN VU NT LC DD
Total
especies/
familia
8ufcnicce 2 1 5 2 4 12 2 43
Centrolenidae 0 4 5 7 0 11 33
Ceratophryidae 0 3 0 1 0 1 1
Crcugc:Icricce 0 0 0 0 0 1 0 1
DencrcLcIicce 0 5 5 2 5 1 14 47
Eleutherodactylidae 0 0 0 0 0 1 0 1
Hemiphractidae 0 0 7 4 3 7 1 22
Hylidae 0 1 5 3 2 5 4 80
Leiuperidae 0 0 0 0 0 4 1 5
Leptodactylidae 0 0 0 0 0 14 0 14
Micrchy|icce 0 0 0 0 0 8 1 9
Fipicce 0 0 0 0 0 1 0 1
Fcnicce 0 0 0 1 0 2 0 3
SIrcLcmcnIicce 0 2 41 28 8 4 14 139
F|eIhcccnIicce 0 0 0 3 0 4 0 7
Caeciliidae 0 0 0 0 0 9 11 20
FhincIremcIicce 0 0 0 0 0 2 1 3
IcIc| ccIegcr|c:/fcmi|ic: 2 31 8 51 22 204 5 434
*3 e:pecie: cun nc hcn reciLicc unc ccIegcr|c ce c|c:ifcccicn pcr pcrIe ce |c UlCN {DcIc: ce: www.
cmphiLicweL.crg). Ver :ignifcccc ce |c: :ig|c: en e| IexIc prececenIe.
ETNOZOOLOGA
/ mc: ce :u civer:iccc Lic|cgicc, e| Ecucccr ce:Iccc pcr |c riuezc Inicc y cu|Iurc| ue pre:enIc. DenIrc
ce| Ecucccr :e hcn icenIifcccc c|receccr ce 1 grupc: Inicc:. Iccc: e:Ic: grupc: cu|Iurc|e:, ce unc mcnerc
u cIrc, :e encuenIrcn en ccn:IcnIe re|ccicn ccn |c ncIurc|ezc y, pcr ence, c|c c c|c :e :irven ce |c: recur:c:
ue e| mecic |e: Lrincc.
Se ccncce pccc re:pecIc c |c eInczcc|cg|c cnfLic ce| Ecucccr. /|gunc: evc|uccicne: ecc|cgicc: rcpicc:
rec|izccc: en vcric: regicne: ce| pc|: nc: Lrinccn cierIc: ccIc: muy generc|e: :cLre e| u:c ce |c herpeIcfcunc
{Ncgc|e: 2007). De iguc| mcnerc, :e hc pccicc reccLcr muchc: |eyencc: y Irccicicne: en Icrnc c |c: cnfLic:
ue :e mcnIienen en |c Irccicicn crc| ce nue:Irc: cu|Iurc: cnce:Irc|e:.
Un Luen nmerc ce |c: e:pecie: ce cnfLic: exi:IenIe: en e| Ecucccr fcrmcn pcrIe ce |c cieIc c|imenIicic cicric,
principc|menIe ce |c: ccmuniccce: inc|genc: cmczcnicc: {Wccrcni, /chucr, Shucr, Kichwc, eIc.). DenIrc ce
|c: ccmuniccce: /chucr ce |c cuencc Lcjc ce| r|c Fc:Iczc, c|gunc: e:pecie: ce cnfLic: :cn u:ccc: ccmc
fuenIe c|imenIicic ccc:icnc|, principc|menIe cucncc exi:Ie unc fe:Ic. Lc: rcnc: ce| gnerc Osteocephalus
{deridens, fuscifacies, planiceps, taurinus) y Ceratophrys cornuta :cn |c: e:pecie: mc: cpeIecicc:, y :u ccn:umc
inc|uye huevc: ce hemLrc: grcvicc: ue Iienen un :cLcr e:pecic|. Su prepcrccicn ccn:i:Ie en cccincr ccmc
mciIc c cycmpccc, envue|Ic: en hcjc ce p|cIcnc. /cemc:, cenIrc ce e:Ic: ccmuniccce: :e prefere ccn:umir
cue||c: e:pecie: mc: grcnce: ue puecen prcpcrcicncr unc mcycr ccnIiccc ce ccrne ccmc Leptodactylus
mystaceus, L. pentadactylus, L. rhodomystax {Vc|encic 200).
Lc: Shucr c| :ur ce| Ecucccr {:ecIcr ce| r|c NcngcriIzc) ccn:umen e| 7 ce cnfLic: ue exi:Ien en :u: IerriIcric::
:iIuccicn :crprencenIe. Lc: cc: nicc: e:pecie: ue nc :cn ccn:umicc: :cn Rhinella marina y margaritifer
{Bufo margaritifer), pcr :er ccn:icerccc: ce:ce :u: cnce:Irc: ccmc :cpc: :ucic:". Nc cL:IcnIe, e:Ic ||cmc |c
cIencicn pue: en ccmuniccce: Kichwc IcmLin ce| CrienIe :| :e |c: ccn:ume, en unc prepcrccicn ue e|iminc
pcrIe ce |c ccLezc: e: cecir, reIircncc |c: g|cncu|c: pcrcIicc: c ce venenc {/|meicc 2003). Lc: Wccrcni y |c:
/wc principc|menIe ccn:umen c Leptodactylus pentadactylus pcr :u grcn ccnIiccc ce ccrne.
28
Fauna de Vertebrados del Ecuador
/|gunc: e:pecie: ce cnfLic:, principc|menIe ce |c fcmi|ic DencrcLcIicce, Iienen |c ccpcciccc ce e|imincr
ce :u pie| :u:Icncic: ue en |c ccIuc|iccc :cn uIi|izccc: ccmc mecicinc. Ejemp|c ce e||c e: |c epiLcIicinc, un
cne:I:icc 200 vece: mc: fuerIe ue |c mcrfnc ue :c|c |c pc:een |c: rcniIc: Epipedobates tricolor, e:pecie
ue hcLiIc en e| :ur cccicenIe ce| Ecucccr. En nue:Irc /mczcnic uIi|izcn c |c: :cpc: Rhinella marina y c|gunc:
rcnc: grcnce: {Leptodactylus :pp.) ccmc mecicinc pcrc e| IrcIcmienIc ce enfermeccce: ce |c pie| ccmc |c
eri:ipe|c. Fcrc e||c, pc:cn c| cnfLic pcr |c pcrIe cfecIccc ccn |c fnc|iccc ce ue cL:crLc Iccc |c infeccicn
c Ircv: ce :u pie|. /:imi:mc, |c mcycr|c ce |c: nccicnc|iccce: inc|genc: hcn uIi|izccc c |c: cnfLic: ccmc
e|emenIc: ce in:pirccicn pcrc |c e|cLcrccicn ce m|Iip|e: uIen:i|ic:, crIe:cn|c: c cccrnc:.
En nue:Irc: ccmpc: :e ccncce c|receccr ce 22 ncmLre: ccmune: uIi|izccc: pcrc |c: renccucjc: ce |c: rcniIc:
y :cpc:. Nc menc: ce 3 en |c Cc:Ic, en e| CrienIe y 13 en |c Sierrc. Fcr ejemp|c, en |c Cc:Ic |e cicen
gu:crcpc", en e| CrienIe pcicc", wcmpuch" c ru:u" y en |c Sierrc ui||i-ui||i", IimLc|", jimLiricc"). E:Ic
civer:iccc ce ncmLre: refejc IcnIc |c vcrieccc ce e:pecie: ue Iiene nue:Irc pc|:, ccmc |c impcrIcncic ue
Iienen |c: rcnc: en :u: ciferenIe: fc:e: ce vicc y pcrc ci:IinIc: fne:. En c|gunc: |ugcre: ce |c: e:IriLccicne:
crienIc|e: |c: rcniIc: kcy|c: {Telmatobius :pp.) ercn u:ccc: ccmc c|imenIc ce gcnccc, y uizc: |c :eguir|cn
:iencc :i nc :e huLiercn vue|Ic Icn rcrc:.
Fe:e c ue |c cu|Iurc pcpu|cr ce Iccc: |c: nccicne: reccge hi:Icric: :cLre muchc: cnimc|e: ce ciferenIe
fcrmc y Icmcnc:, :e puece cecucir ue |c: cnfLic: e:Icn muy |ejc: ce |c: imcgincric: ce |c: ecucIcricnc:
urLcnc:. Fcr ejemp|c, |c mcycr pcrIe ce |c pcL|ccicn urLcnc ccn:icerc ue |c: :cpc: :cn genIe muy vivc y
pccc e:crupu|c:c, c pcr e| ccnIrcric, ue c|gunc: rcnc: :e cr|cn pcrc ccmer. Sercn :in cucc muy pccc:, mc:
infcrmccc:, |c: ue reccrccrcn uizc: ue ce c|gunc rcniIc ecucIcricnc :e cLIuvc unc mecicinc y ue e|
pc|: nc reciLic ningn Iipc ce regc||c: c ccmLic {LcmLeicc 2005). lnc|u:ive, en muchc: cc:c:, rcnc: y :cpc:
ccu:cn ce:precic enIre |c: urLcnc:.
CcnIrcricmenIe, en |c: Irccicicne: pcpu|cre:, refejc ce |c Irccicicn y ccnccimienIc: cnce:Irc|e:, pccemc:
enccnIrcr unc :erie ce cuenIc:, |eyencc: y miIc: en Icrnc c |c exi:Iencic ce |c: cnfLic:. Lc: fcmc:c:
jcmLcIc: {gnerc Atelopus), :cpc: ce pcrcmc:, en |c: cnc: :eIenIc ce| :ig|c pc:ccc ercn Lc:IcnIe ccmune:,
e:pecic|menIe Atelopus ignescens. Cucncc ccmenzcrcn c e:cc:ecr, unc ccccc ce:pu:, |c genIe cpincLc
ue ce:cpcreciercn c rc|z ce |c ||egccc ce| Fcpc Jucn FcL|c ll c pcr e| IerremcIc ce 187. Fcr cIrc |ccc, en
cierIc: |ugcre: ce |c Sierrc, |c: ccmpe:inc: creen ue |c: jcmLcIc: nc hcn ce:cpcrecicc :inc ue :e hcn
ccnverIicc en |cgunc:. En |c prcvincic ce lmLcLurc, nue:Irc: cnIepc:ccc: pen:cLcn ue mcIcr un jcmLcIc
erc pecccc. /cemc:, c e:Ic: e:pecie: :e |c: uIi|izcLc pcrc curcr :crnc:, jcuecc: y verrugc: {LcmLeicc
2005).
Fcrc |c nccicnc|iccc Shucr, |c: cnfLic: e:Icn rcceccc: ce muchc: IcLe:. CuenIcn e| cc:c ce| :cpc grcnce
verce {kucrIcnk") ue vive en |c: rcmc: ce |c: crLc|e:, ce cuyc pcrIicu|cr ccnIc cerivc :u ncmLre, perc c|
cuc| e:Ic prchiLicc imiIcr pue: uien |c hcgc :erc ineviIcL|emenIe cevcrccc pcr un jcgucr. Lc: peuenc:
rcniIc: crLcr|cc|c: {kckc") :cn e| :|mLc|c ce |c |ujuric, pcrue Iccc: e||c: :cn |c ce:cencencic ince:Iuc:c
ce un hcmLre cLu:ivc ||cmccc Mcnchi y ce :u hermcnc. Ferc |c fcmc ce e:Ic: rcniIc: nc Ierminc c|||: hcL|c
unc vez un jcven |iLicinc:c uien curcnIe un riIc ce crecimienIc cecic cnIe e| :ecucIcr ccnIc ce |c: rcniIc:
kckc. Unc ce e||c: :e Ircn:fcrmc enIcnce: en unc hermc:c muchcchc ue :ecujc c| jcven pcrc |uegc vc|ver
c Ircn:fcrmcr:e en rcnc y cLcnccncr|c, nc :in cnIe: |c:Iimcr|e e| pene ceLicc c :u :c|vcje pc:icn. /u||cncc
ce cc|cr, e| jcven ||egc c cri||c: ce un r|c ccnce :e |e pre:enIc e| cic: I:unki en fcrmc ce mcncI|. I:unki :inIic
pieccc pcr e| jcven y |e curc, perc |uegc |e crcenc ue crrcjcrc |c: re:Ic: ce| pene |c:Iimccc c |c: cguc:,
ccnce :e ccnvirIiercn en IerriL|e: cncccncc:. E| cic: I:unki |e cccn:ejc IcmLin ue en e| fuIurc ccmincrc
:u: ce:ec: ce |ujuric y vic|encic c Iencr|c un fnc| ce:c:Irc:c. Lc:Iimc:cmenIe, e| jcven ce:cyc |c: ccn:ejc: y
fue fnc|menIe cevcrccc pcr unc cncccncc. Lc mcrc|ejc ce e:Ic hi:Icric pcrece :c|icc ce| infernc L|L|icc:
ccminc Iu: ce:ec: c Iu prcpic pene Ie cevcrcrcl" {LcmLeicc 2005).
RDENES Y FAMILIAS
Lc: cnfLic: ce| Ecucccr e:Icn repre:enIccc: pcr Ire: crcene:: /nurc, CcuccIc y Gymncphicnc, cccc cuc|
ccnfcrmccc pcr vcric: fcmi|ic:, gnerc: y e:pecie: {IcL|c 3). E| pcrcenIcje ce e:pecie: pcr fcmi|ic e:Ic
ccnfcrmccc ce |c :iguienIe mcnerc: /nurc {3,7), CcuccIc {1,57) y Gymncphicnc {4,17) {IcL|c 3). /
ccnIinuccicn :e pre:enIc unc Lreve ce:cripcicn ce |c: ccrccIer|:Iicc: mcrfc|cgicc: mc: re|evcnIe: pcrc |c
icenIifcccicn ce |c: ci:IinIc: fcmi|ic: ce cnfLic: ecucIcricnc:.
29
Anbios
Orden Anura
En e| Ecucccr, e| crcen /nurc pc:ee 14 fcmi|ic: ue cgrupcn c 440 e:pecie: ce:criIc: fcrmc|menIe {IcL|c 3)
cgrupccc: en 57 gnerc:. Lc: cnurc: :e ccrccIerizcn pcr ccrecer ce cc|c, pre:enIcn un cuerpc ccrIc y muy
en:cnchccc y :u pie| puece :er |i:c c rugc:c. Fc:een cc: pcre: ce pcIc:, |c: Irc:erc: mc: ce:crrc||ccc: y
cccpIccc: pcrc e| :c|Ic. Lc: pcIc: cnIericre: Iermincn en cucIrc cecc:, mienIrc: ue |c: pc:Iericre: Iienen
cincc. Lc c|c:ifcccicn Icxcncmicc emp|eccc, ccmc :e ce:criLic previcmenIe, ccrre:pcnce c Cc|cmc 2005-
2008 {ver www.puce.ecu.ec/zcc|cg|c/verIeLrccc:/cmphiLicweLec).
Familia Hemiphractidae
(fotos 1 y 2)
E:Ic fcmi|ic pre:enIc cc: gnerc:, Gastrotheca y Hemiphractus, y e:Ic repre:enIccc pcr 21 e:pecie: en
Ecucccr. E| gnerc Gastrotheca :e encuenIrc en Iccc: |c: pi:c: c|IiIucinc|e: ce| pc|:, ce:ce |c: Lc:ue:
Ircpicc|e: hc:Ic |c pcrIe c|Iccncinc, IcnIc c| crienIe ccmc c| cccicenIe ce |c: /nce:. /nIericrmenIe e:Ic
fcmi|ic :e c|c:ifccLc en |c fcmi|ic Hy|icce.
Se |c: ccncce ccmc rcnc: mcr:upic|e: pcr |c pre:encic ce unc Lc|:c ccr:c| {mcr:upic) en |c e:pc|cc ce |c:
hemLrc:, ue |e :irve pcrc Ircn:pcrIcr y prcIeger |c: huevc: mienIrc: curc :u ce:crrc||c. Generc|menIe Iienen
hcLiIc: crLcr|cc|c: y e:Icn |nIimcmenIe c:cciccc: c cuerpc: ce cguc Lien cxigenccc:.
Scn ce Icmcnc grcnce y pre:enIcn unc cc|crccicn ue vcr|c enIre verce c ccf c|crc. /| iguc| ue |c fcmi|ic
Hy|icce, |c: Gastrotheca pc:een memLrcnc: inIercigiIc|e: ue |e :irven pcrc |c |cccmccicn mienIrc: e:Ic en
el agua. Gastrotheca guentheri e: |c nicc e:pecie ce rcnc mcr:upic| ue pc:ee cienIe: vercccerc: en |c
mcnc|Lu|c. :Ic: |e: :irven pcrc cIrcpcr c :u: pre:c:. Lc: mcchc: ce Gastrotheca cantan generalmente cuando
:e cprcximc unc ||uvic: :u ccnIc e: Lc:IcnIe :ui gneri: pcr e| fuerIe :cnicc ue prccucen pcu:cccmenIe, y
e: fcci| ce |ccc|izcr.
Lc reprccuccicn ce |c: Gastrotheca e: inIere:cnIe y en cierIc: c:pecIc: muy ciferenIe c |c: mccc: reprccucIivc:
ce cIrc: e:pecie: ce cnurc:. Fcr ejemp|c, Gastrotheca riobambae, e:pecie ue hcLiIc en |c: inmeciccicne:
ce |c ciuccc ce CuiIc, :e ci:Iingue pcrue e| mcchc inicic :u ccrIejc reprccucIivc emiIiencc fuerIe: ccnIc:
ccn |c fnc|iccc ce cIrcer c |c hemLrc. Luegc :e cc|cccn en cmp|exu: cxi|cr. Lc hemLrc incuLc unc: 130
huevc: en unc Lc|:c ccr:c| pcr un |cp:c ce cprcximcccmenIe Ire: me:e:. Ircn:curricc e:Ie periccc, |c: huevc:
:e Ircn:fcrmcn en renccucjc: c jimLiricc: {ui||i: ui||i:), |c: cuc|e: :cn cepc:iIccc: en pczc: ce cguc e:Icncccc,
pcrc emerger me:e: ce:pu: ccn ccrccIer|:Iicc: :imi|cre: c |c ce :u: prcgeniIcre:. E| Icmcnc ce :u: huevc: e:
:upericr y ccn ce:crrc||c mc: |enIc en ccmpcrccicn ccn cIrc: cnfLic:, en re|ccicn ccn impcrIcnIe: ccmLic:
en e| ce:crrc||c emLricncric {ce| Finc 2008). Fcr :u pcrIe, Gastrotheca plumbea incuLc enIre 20 y 28 huevc:
en e| inIericr ce |c Lc|:c mcr:upic|, perc |uegc ce un periccc ce Iiempc enIre 5 y me:e: emergen yc rcniIc:
ccmp|eIcmenIe fcrmccc:, :imi|cre: c :u: pccre:.
/cIuc|menIe, |c: Gastrotheca c|Iccncinc: enfrenIcn :eric: prcce:c: ce cec|inccicn, ceLicc principc|menIe c
fccIcre: cnIrcpicc: ue cerivcn en ccmLic: c|imcIicc:, pre:encic ce enfermeccce: y cvcnce ce |c frcnIerc
agrcola.
E| gnerc Hemiphractus e: e| menc: e:Iuciccc en e| pc|:: Iiene cincc e:pecie:. Se ci:IriLuye en |c: Lc:ue:
Ircpicc|e: y :uLIrcpicc|e: ce| crienIe y cccicenIe ce| Ecucccr. Se ccrccIerizcn pcr :u: hcLiIc: nccIurnc:.
Frincipc|menIe :e |c: encuenIrc c:cciccc: c |c: Lc:ue: primcric:, :cLre |c vegeIccicn Lcjc ccnce :e puecen
mimeIizcr fcci|menIe ccn |c hcjcrc:cc. E:Ie ccmpcrIcmienIc |e: permiIe ccpIurcr c :u pre:c ccn fcci|iccc.
/|gunc: e:pecie: :cn ccrn|vcrc: y :e c|imenIcn ce crIrcpccc: Ierre:Ire:, cIrc: rcnc: y |cgcrIijc:. Fc:een ccLezc
Iricngu|cr ccn un pcr ce cuernc: ccrnc:c: :cLre |c: pcrpccc:. /cemc:, pre:enIcn unc prcLc:cice ccrIc y
un I|mpcnc grcnce. Su: exIremiccce: pc:een vcric: IuLrcu|c: :cLre |c pcrIe ccr:c|, y ccrecen ce cc|ccr
:cLre |c: Ic|cne:. Generc|menIe, :u ccr:c e: ce cc|cr ccf cc:Icnc curcnIe e| c|c, perc c| ||egcr |c ncche :e
c:curece. E| vienIre e: ce cc|cr cremc y |c gcrgcnIc gri: c:curc, ccn Lcrrc: cL|icuc: cc:Icnc c:curc: ue :e
prcyecIcn hccic |c ||nec mecic. Lc: cecc: :cn ce|gccc: y un IcnIc c|crgccc:.
E:Ic: e:pecie:, c| :er perIurLccc:, cccpIcn unc pc:Iurc ce cefen:c cLriencc :u grcn Lccc, cejcncc ncIcr :u
|enguc cncrcnjccc c cmcrri||c. IcmLin :e ccrccIerizcn pcr :u mccc reprccucIivc :imi|cr c| ce Gastrotheca.
Fcr e:Ic, cnIe: :e |c: cgrupcLc junIc c |c fcmi|ic Hy|icce. Su reprccuccicn inicic ccn e| ||cmccc fuerIe ce |c:
mcchc: {cro-wahh), |c: cuc|e: u:uc|menIe :e uLiccn Lcjc Ircncc:. De:pu: ce| cmp|exu: |c: hemLrc: ||evcn
enIre 17 y 2 huevc: en :u e:pc|cc, en e| inIericr ce unc Lc|:c :imi|cr c un mcr:upic, |ccc|izccc Irc: |c ccLezc.
Lc: huevc: permcnecen en |c e:pc|cc ce |c hemLrc pcr c|receccr ce 10 :emcnc:. En c|gunc: e:pecie:
30
Fauna de Vertebrados del Ecuador
|c: cr|c: :c|en ccmc renccucjc:, perc generc|menIe :c|en ccmc peuenc: incivicuc: ccn ccrccIer|:Iicc:
:imi|cre: c |c: ccu|Ic:.
Familia Bufonidae
(fotos 3-6)
Exi:Ien 45 e:pecie: ce 8ufcnicce en Ecucccr cgrupccc: en 7 gnerc: {IcL|c 5). E:Ic fcmi|ic :e encuenIrc
en Iccc: |c: pi:c: c|IiIucinc|e:, ce:ce |c: Lc:ue: Ircpicc|e: hc:Ic |c: pcrIe: c|Iccncinc:, IcnIc en e| crienIe
ccmc en e| cccicenIe ce |c: /nce:. / |c: Lufcnicc: :e |c: ccn:icerc ccmc |c: :cpc: vercccerc:. Su principc|
ccrccIer|:Iicc e: pc:eer unc g|cncu|c pcrcIicc pc:Iericr c cccc cjc, mecicnIe |c: cuc|e: :cn ccpcce: ce
:ecreIcr :u:Icncic: Icxicc: ce cc|cr L|cncc |echc:c c cmcri||enIc ccmc mecic ce cefen:c. Lc mcycr|c ce
e:pecie: pc:een |c pie| grue:c ccn cLunccnIe: IuLrcu|c: c mcnerc ce verrugc:. Su: cecc: :cn c|crgccc: y
Iermincn en punIc, ccmc |igerc: unc:, |c mcnc|Lu|c :upericr ccrece ce cienIe:, |c: miemLrc: pc:Iericre: :cn
ccrIc:, |c |cngiIuc ce |c: mu:|c: nuncc :cLrepc:c e| 507 ce |c |cngiIuc ce| cuerpc.
TABLA 5. Nmerc: ce e:pecie: pcr gnerc: ce |c fcmi|ic 8ufcnicce pre:enIe: en Ecucccr.
Gnero
No.
especies
Andinophryne 2
Atelopus 21
Dendrophryniscus 1
Ollotis 1
Osornophryne
Rhaebo
Rhinella 8
IcIc| e:pecie: 45
Lc: Atelopus c rcnc: cr|euine: ccn:IiIuyen e| gnerc mc: civer:c ce |c fcmi|ic 8ufcnicce {21 e:pecie:: IcL|c
5) y :e ccrccIerizc pcr :u Icmcnc peuenc c mecicnc {20-0 mm ce |cngiIuc ccrpcrc|), :u rc:Irc cguzccc y
prcIuLercnIe, ccn |c: cjc: re|cIivcmenIe peuenc: y :u: exIremiccce: pc:Iericre: prcpcrcicnc|menIe ccrIc:.
Lc: mcnc: y pie: pc:een e| primer cecc Lc:IcnIe recucicc. Fcr |c generc|, |c: mcnc: ccrecen ce pc|meccc
en |c: c|giIc:, |c: cecc: :cn cngc:Ic: en Iccc :u exIen:icn y nc fnc|izcn en ci:cc: expcncicc: {Fuecc et al.
2005).
Lc: rcnc: cr|euine: :ue|en e:Icr ccIivc: curcnIe e| c|c e incremenIcn :u mcvi|iccc en c|c: :c|eccc: prececicc:
ce ||uvic: |igerc:. Se |c: encuenIrc ccmincncc c |c |crgc ce |c: cri||c: ce ueLrccc: en crec: muy hmecc:
ccmc |c: cerccn|c: ce cc:cccc:. E:Ic: rcnc: uIi|izcn :enc|e: cc:Iicc: ccmc meccni:mc: ce ccmunicccicn
ue :irven IcnIc pcrc cIrcer c |c: hemLrc: ccmc pcrc ccngregcr nc|ec: ce mcchc: y ce|imiIcr IerriIcric:. Lc
Lc:e ce :u c|imenIccicn e:Ic ccn:IiIuicc pcr hcrmigc:, gri||c: peuenc: y crIrcpccc: en generc|. / ciferencic
ce |c mcycr|c ce cnfLic: ue viven muy pccc: cnc:, |c: Atelopus :cn |cngevc: {puecen :cLrepc:cr |c: 10
cnc:) y Iienen crecimienIc |enIc, yc ue |c: ccu|Ic: Icn :c|c crecen 1 c 2 mm cccc cnc {Fuecc et al. 2005).
EnIre |c: Atelopus pccemc: ci:Iinguir c A. ignescens, e:pecie muy ccmn hc:Ic hcce pccc: cnc:, ue
hcLiIcLc en |c: prcvincic: ce lmLcLurc, Fichinchc, Ncpc, CcIcpcxi, ChimLcrczc y 8c||vcr, enIre 2.800 y
4.200 m ce c|IiIuc. E:Ic e:pecie erc encmicc ce |c: vc||e: inIercncinc:, Lc:ue: mcnIcnc: y pcrcmc: en
|c: ccrci||erc: crienIc| y cccicenIc| en Ecucccr {Cc|cmc et al. 2000). LcmenIcL|emenIe, nc :e hc pccicc
regi:Ircr e:Ic e:pecie en |c |Iimc ccccc c pe:cr ce |c: grcnce: e:fuerzc: ce mue:Irec: ue :e hcn rec|izccc.
/cIuc|menIe :e cree ue e:Ic e:pecie, c| iguc| ue Atelopus longirostris, e:Ic exIinIc.
Lc: Atelopus pre:enIcn un cpcrecmienIc Lc:IcnIe prc|cngccc ue puece curcr hc:Ic 125 c|c:, Iiempc en e|
cuc| e| mcchc permcnece cchericc frmemenIe :cLre e| |cmc ce |c hemLrc {cmp|exu: cxi|cr). Se pien:c ue
e:Ie ccmpcrIcmienIc Lu:cc c:egurcr |c :upervivencic ce |c: huevc: y emLricne: reIrc:cncc |c pue:Ic pcrc
|c: pccc: ce vercni||c. De e:Ic fcrmc, :e puece eviIcr e| ccnc ue pccr|cn ccc:icncr |c: cguc: IcrrenIc:c:.
Lc: pue:Ic: ce |c: huevc: :cn enrc||ccc: :cLre piecrc: u cIrc: cLjeIc: ue :e encuenIrcn principc|menIe
:umergicc: en |c cri||c ce ueLrccc:, y ccn:i:Ien ce un nmerc re|cIivcmenIe Lcjc ce huevc: {200-300), ce
cc|cre: cmcri||c: y ci:pue:Ic: c mcnerc ce rc:cric:". Lc: renccucjc: ce Atelopus :cn :imi|cre: enIre :| y micen
c|receccr ce 1 cm {Fuecc et al. 2005).
31
Anbios
Unc ce |c: Lufcnicc: mc: ccmune: ce| pc|: e: Rhinella marina, hcLiIcnIe ce |c: regicne: Ircpicc|e: y
:uLIrcpicc|e:. / menucc, e:Ic e:pecie cc|ccc pue:Ic: ccucIicc: ue puecen :er muy numerc:c:, c|ccnzcncc
c|receccr ce 35.000 huevc:. E:Ic: pue:Ic: Iienen |c fcrmc ce hi|erc: c rc:cric:" |crgc:.
CIrc gnerc impcrIcnIe e: Osornophryne, cuyc: e:pecie: frecuenIcn |c: Lc:ue: c|Iccncinc: y Iemp|ccc:
crienIc|e:, :e ccrccIerizcn pcr :er regcrceIe:, ce Icmcnc peuenc c mecicnc, ccn e| cuerpc cuLierIc ce
IuLrcu|c: y memLrcnc: inIercigiIc|e:. Su: mcvimienIc: :cn muy |enIc:. Su mccc ce cpcrecmienIc inicic|
e: ccn cmp|exu: inguinc| y :u renccucjc e: ce vicc |iLre. EnIre :u: mcycre: cmenczc: :e puece :enc|cr c |c
cefcre:Iccicn pcr e| cvcnce ce |c frcnIerc cgr|cc|c, fuegc, ccIiviccce: mccererc:, c:enIcmienIc: humcnc:
y contaminacin.
Familia Strabomantidae
(fotos 7-15)
Lc fcmi|ic SIrcLcmcnIicce e: |c mc: civer:c c nive| muncic|. En e| Ecucccr e:Ic repre:enIccc pcr 154 e:pecie:
ce 7 gnerc:, enIre |c: ue :e inc|uyen Pristimantis {cnIiguc Eleutherodactylus), ccn 134 e:pecie: {IcL|c ). Lc:
e:pecie: ce e:Ic fcmi|ic cnIigucmenIe perIenec|cn c LepIccccIy|icce.
/ |c: Pristimantis :e |c: puece regi:Ircr en cc:i Iccc: |c: pi:c: zccgecgrcfcc: exi:IenIe: en Ecucccr, ce:ce |c:
Lc:ue: :ecc: hc:Ic |c: Lc:ue: Ircpicc|e:, c:| ccmc |c: c|Iccncinc:. / muchc: e:pecie: :e |c pccr|c ccn:icercr
ccmc generc|i:Ic: ce hcLiIcI, e: cecir, ue fcci|menIe :e pccr|cn cccpIcr c ccmLic: ce| ecc:i:Iemc.
TABLA 6. Nmerc: ce e:pecie: pcr gnerc: ce |c fcmi|ic SIrcLcmcnIicce en Ecucccr.
Gneros
No.
especies
Barycholos 1
Isodactylus
Lynchius 1
Noblella 3
Strabomantis 7
Pristimatis 134
Oreobates 2
IcIc| e:pecie: 154
Se ci:Iinguen pcr ccrecer ce memLrcnc: inIercigiIc|e:, y pcr pc:eer c|giIc: Iruncccc: Ierminccc: en fcrmc
ce I" y ce:crrc||c cirecIc. Generc|menIe, :u: huevc: :cn cc|ccccc: en e| pi:c Lcjc |c hcjcrc:cc c ceLcjc ce
piecrc:, en |ugcre: hmecc:. En e:Ie mccc reprccucIivc |c: juveni|e: nc pc:cn pcr |c eIcpc inIermecic ce
|crvc ccucIicc c renccucjc :inc ue :e ccnvierIen cirecIcmenIe en ver:icne: ciminuIc: ce :u: pccre:. Unc
grcn ccnIiccc ce e:pecie: :e ccrccIerizc pcr pre:enIcr cLunccnIe: IuLrcu|c: en e| ccr:c.
E| xiIc c|ccnzccc pcr e:Ic fcmi|ic, y principc|menIe pcr e| gnerc Pristimantis, :e ceLe e:pecic|menIe c :u
ce:crrc||c cirecIc, e:IrcIegic ue |e: permiIe reprccucir:e en cu:encic ce cguc y, en cierIc fcrmc, cccpIcr:e
mejcr c cmLienIe: Ierre:Ire:. Nc exi:Ie cIrc gnerc ce verIeLrccc: Ierre:Ire: ue Iengc IcnIc: e:pecie: ccmc
Pristimantis.
HcLiIcn ce:ce e| :ue|c hc:Ic e| cc:e|, ||egcncc hc:Ic c|Iurc: :upericre: c 30 m :cLre e| nive| ce| :ue|c. UIi|izcn
crLc|e:, crLu:Ic:, Lrcme|ic:, huecc: ce crLc|e:, hcjcrc:cc, Ircncc: y rccc: pcrc refugicr:e ce :u: cepreccccre:
y eviIcr |c ce:ecccicn. DurcnIe e| c|c |c: Pristimantis :ue|en enccnIrcr:e c refugicr:e enIre |c hcjcrc:cc c
Ircncc: cc|cc: y curcnIe |c ncche :e |c: encuenIrc perchccc: :cLre |c: hcjc: c rcmc: ce |c: crLc|e:.
E| gnerc Isodactylus, ccn :ei: e:pecie:, :e ci:IriLuye en |c: Lc:ue: Ircpicc|e: y :uLIrcpicc|e: cccicenIc|e:,
c|Iccncinc:, Iemp|ccc, Ircpicc| y :uLIrcpicc| crienIc|. Scn e:pecie: ce Icmcnc peuenc, :u ccr:c e: cc|cr
ccf cmcri||enIc en e| cenIrc y un pccc mc: c:curc hccic |c: |ccc:, :u: fcncc: ce cc|cr ccf ccn mcnchiIc:
L|cncc:, ing|e: rc:ccc:, vienIre rcjc |ccri||c y L|cncc, gcrgcnIc rcjizc. Se |c: puece regi:Ircr en |ugcre: c:cciccc:
c |c: pc:Iizc|e:, Lcjc Ircncc: c peuenc: ccvernc: en e| :ue|c: pre:enIcn hcLiIc: fc:cric|e:.
32
Fauna de Vertebrados del Ecuador
Familia Craugastoridae
E:Ic fcmi|ic pre:enIc unc :c|c e:pecie en Ecucccr, Craugastor longirostris, cuyc rcngc ce ci:IriLucicn :e
exIience ce:ce |c frcnIerc ncrIe hc:Ic |c pcrIe mericicnc| ce |c prcvincic ce| Gucyc:. Se |c puece regi:Ircr
hc:Ic |c: 1.200 m ce c|IiIuc.
E: unc e:pecie ce Iierrc: Lcjc: y ce Lc:ue: :uLIrcpicc|e:, IcmLin regi:Irccc en |c: Lc:ue: :ecc:. E:Ic
e:pecie pre:enIc hcLiIc: Ierre:Ire: y fcci|menIe puece :cLrevivir en |c: Lc:ue: :ecunccric:. Generc|menIe
:e |c: puece regi:Ircr c |c |crgc ce |c: crrcyc:. Su reprccuccicn e: ce fcrmc cirecIc. EnIre :u: principc|e:
cmenczc: pccemc: ciIcr c |c cefcre:Iccicn, c:enIcmienIc: humcnc: y |c ccnIcminccicn pcr efecIc ce |c:
fumigccicne: {UlCN et al. 200). /nIigucmenIe, e:Ic e:pecie :e |c enccnIrcLc cgrupccc cenIrc ce |c fcmi|ic
Leptodactylidae.
Familia Eleutherodactylidae
E:Ic fcmi|ic e:Ic repre:enIccc pcr unc :c|c e:pecie, Diasporus gularis. Se ci:IriLuye ce:ce |c: Iierrc: Lcjc:
ce| ce:Ie ce Cc|cmLic hc:Ic e| ncrce:Ie ce Ecucccr {prcvincic ce ChimLcrczc). Se |c hc regi:Irc hc:Ic |c:
400 m ce c|IiIuc. HcLiIc en |c: Lc:ue: primcric: y c|Ierccc:. Fcci|menIe :cn |ccc|izccc: enIre |c: crLu:Ic: y
p|cnIc: herLccec:. Fre:enIc cc|crccicn ccf rcjizc ccn pccc: punIc: negrc:. Lc mcycr|c ce |c: incivicuc:
pre:enIcn unc vcrc inIerccu|cr ce cc|cr negrc, en :u: cecc: pre:enIcn peuenc: rcyiIc: ce cc|cr L|cncc ccn
mcnchc: negrc:. Se pre:ume ue :u reprccuccicn |c rec|izcn en fcrmc cirecIc. /nIigucmenIe :e c|c:ifccLc
en |c fcmi|ic LepIccccIy|icce. EnIre :u: principc|e: cmenczc: e:Icn |c cefcre:Iccicn, |c: cu|Iivc: i|egc|e:, |c:
c:enIcmienIc: humcnc: y |c fumigccicn ce cu|Iivc: i||ciIc:.
Familia Centrolenidae
(fotos 16 y 17)
Lc: rcnc: ce cri:Ic| e:Icn re:Iringicc: c| GecIrcpicc, cunue :e crigincrcn en /mricc ce| Sur {Gucyc:cmin et
al. 2008). Se hcn repcrIccc ccIuc|menIe 4 e:pecie: ce CenIrc|enicce en Ecucccr, mi:mc: ue :e cgrupcn
en cucIrc gnerc:: Centrolene {18 e:pecie:), Cochranella {12 e:pecie:), Hyalinobatrachium { e:pecie:) y
Nymphargus {10 e:pecie:). Su ci:IriLucicn cLcrcc Iccc e| pc|:, ce:ce |c: Lc:ue: Ircpicc|e: cccicenIc|e:
hc:Ic |c: Ircpicc|e: crienIc|e:, inc|uyencc |c: regicne: c|Iccncinc:.
Se |c: ccncce ccmc rcniIc: ce cri:Ic| ceLicc c ue c|gunc: e:pecie: pc:een e| vienIre Ircn:pcrenIe,
permiIiencc cprecicr c|crcmenIe :u: crgcnc: inIernc:. Lc: exIremiccce: pc:Iericre: pc:een unc: memLrcnc:
inIercigiIc|e: Lien ce:crrc||ccc:, mienIrc: ue en |c: cnIericre: e:Ic: memLrcnc: :e |imiIcn :c|c c |c pcrIe
Lc:c| ce |c: cecc: exIernc: y nc :cn muy ce:crrc||ccc:. Lc: mcchc: ce c|gunc: e:pecie: ce Centrolene :e
ccrccIerizcn pcr |c pre:encic ce unc e:pinc humerc| ue :e uLicc en |c pcrIe venIrc| ce| hmerc: :u grccc ce
ce:crrc||c cepence ce |c e:pecie. Lc: Hyalinobatrachium :e ci:Iinguen pcr :u vienIre IcIc|menIe Ircn:pcrenIe
ue permiIe cprecicr :u ccrccIer|:Iicc mc: ci:IinIivc: |c: hue:c: ce cc|cr ce|e:Ie c vercc:c.
Generc|menIe, e| ccr:c e: ce cc|cr verce ccn numerc:c: grcnu|c: c peuenc: verrugc: impercepIiL|e: c
:imp|e vi:Ic. /|gunc: e:pecie: pre:enIcn mcnchc: cmcri||c:, rcjc: c verce: irici:cenIe: en e| ccr:c. /|gunc:
e:pecie: pre:enIcn crncmenIccicne: en |c pcrIe cnc|. E:Icn |nIimcmenIe c:cciccc: c cuerpc: ce cguc
ccrrienIe Lien cxigenccc: {ricchue|c: en inIericr ce Lc:ue:). Scn fcci|menIe icenIifccL|e: curcnIe |c pccc
ce cpcrecmienIc ceLicc c ue |c: mcchc: prccucen fuerIe: :cnicc: {tic-tic) ccn |c fnc|iccc ce cIrcer c |c:
hemLrc:. E:Ic: ccnIc: :e emiIen ce:ce 1-8 m ce c|Iurc prcmecic pcr :cLre |c: cuerpc: ce cguc.
Luegc ce| cmp|exu:, |c: huevc: :cn cepc:iIccc: en e| hcz c en e| env: ce |c: hcjc: ue :e encuenIrcn
:cLre e| cguc ccrrienIe. Lc pue:Ic Iiene fcrmc cg|uIinccc y |c: huevc:, ce cc|cr L|cncc cmcri||enIc, e:Icn
recuLierIc: ce unc :u:Icncic ge|cIinc:c. En c|gunc: e:pecie: exi:Ie cuicccc pcrenIc|. Un mcchc puece
cuiccr vcric: pue:Ic: c |c vez. /|gunc: e:pecie: cc|cccn :u: huevc: c| f|c ce |c: hcjc: Lu:ccncc ue |c:
||uvic: y |c grcveccc ccnIriLuycn ccn |c pc:Iericr ec|c:icn y cc|cc ce |c: renccucjc: c| cguc ccrrienIe. Lc:
renccucjc: viven enIerrccc: Lcjc |c hcjcrc:cc ce| fcncc ce |c: ricchue|c: ce cguc: |enIc: {Ci:nerc:-Herecic
y McDicrmic 2007).
Lc mcycr|c ce cenIrc|nicc: c|Iccncinc: merecen muchc cIencicn pcr pcrIe ce inve:Iigcccre: y
ccn:ervccicni:Ic: pcrue ccIuc|menIe :u: pcL|ccicne: :e encuenIrcn muy cmenczccc: y en :eric: prcce:c:
ce cec|inccicn. Fcr ejemp|c, Centrolene buckleyi hc ci:minuicc ncIcL|emenIe en |ccc|iccce: ccnce cnIe:
fue numerc:c y :e pre:ume ue :e encuenIrc en grcve prcce:c ce cec|inccicn {Gucyc:cmin et al. 200).
E:Ic e:pecie nc :e hc regi:Irccc pcr periccc: prc|cngccc:, hc ce:cpcrecicc ce muchc: ce :u: |ccc|iccce:
hi:Icricc: c pre:enIc cLunccncic: ccn:icercL|emenIe mencre: c |c: previcmenIe regi:Irccc: {8u:IcmcnIe et
al. 2005).
33
Anbios
Familia Ceratophryidae
(foto 18)
E:Ic fcmi|ic e:Ic repre:enIccc en Ecucccr niccmenIe pcr cc: gnerc: {Ceratophrys y Telmatobius) y un IcIc|
ce :ei: e:pecie:, Ire: ce cccc gnerc. E:Ic: e:pecie: viven en |c: pi:c: Ircpicc| y Iemp|ccc ce |c verIienIe crienIc|
y cccicenIc| ce |c: /nce:, c:| ccmc |c pcrIe c|Iccncinc. De:ce hcce pccc: cnc:, Ceratophrys stolzmanni :e
ccn:icerc ccmc cmenczccc pcr cfrcnIcr un frcncc prcce:c ce cec|inccicn en e| Ecucccr, principc|menIe
c:cciccc c |c ce:Iruccicn ce :u: hcLiIcI en :u |imiIccc rcngc cenIrc ce |c regicn :urcccicenIc|. Nc cL:IcnIe,
recienIemenIe :e enccnIrc unc pcL|ccicn numerc:c en |c Fe:ervc Ecc|cgicc Mi|iIcr /reni||c: {Ncgc|e: 2007).
MienIrc:, Ceratophrys cornuta y C. testudo :e ci:IriLuyen principc|menIe en nue:Irc /mczcnic ncrIe.
E| gnerc Ceratophrys :e ccrccIerizc pcr :u: hcLiIc: nccIurnc: y Ierre:Ire:. Generc|menIe pc:cn enIerrccc: Lcjc
|c hcjcrc:cc cejcncc vi:iL|e :c|c |c ccLezc. E:Ie ccmpcrIcmienIc |e permiIe cczcr ccn fcci|iccc c :u: pre:c:
{|cgcrIijc:, rcnc:, peuenc: mcm|ferc: e in:ecIc:). Su cuerpc e: rcLu:Ic y rechcnchc, |c ccLezc :e ccrccIerizc
pcr :er grcnce, |c Lccc e: encrme y ccrece ce cenIccurc. E| ccr:c e: cc:i |i:c, perc pre:enIc peuenc:
IuLrcu|c: e:pcrcicc:. ScLre |c: pcrpccc: :upericre: pre:enIcn un IuLrcu|c :umcmenIe ce:crrc||ccc, c
mcnerc ce cuernc {ce ch| :u ncmLre |cI|n). Lc: cecc: ce |c: exIremiccce: cnIericre: y pc:Iericre: :cn |crgc:
y ccrenIe: ce ci:cc:. E| ccr:c puece vcricr ce cc|cr verce c ccf, ccn mcnchiIc: negrc:, mienIrc: :u: ing|e:
pre:enIcn mcrcc: verce: c cc:Icnc mc: c:curc, |c gcrgcnIc e: cc:Icnc c:curc y e| vienIre L|cncc. E| iri: ce|
cjc e: ce cc|cr Lrcnce cremc:c ccn unc rcyiIc c:curc hcrizcnIc| en |c pcrIe mecic.
Luegc ce |c: primerc: ||uvic:, curcnIe e| ccmLic ce e:Iccicn :ecc c ||uvic:c, |c: mcchc: :ue|en ccngregcr:e
c|receccr ce pczc: ce cguc y pcnIcnc: ue :e fcrmcn en e| inIericr ce| Lc:ue, ccn |c fnc|iccc ce ||cmcr c
|c: hemLrc: emiIiencc fuerIe: baaaa. Unc vez :e|eccicnccc |c pcrejc, enIrcn en cmp|exu:. Fc:IericrmenIe,
e| mcchc ferIi|izc |c: huevc: ue :e encuenIrcn fcIcncc en |c :uperfcie ce| cguc. Lc: hemLrc: cc|cccn
cprcximcccmenIe unc: 500 huevc: ce cc|cr cc:Icnc c|crc ue micen enIre 2,3 y 2,5 mm y cemcrcn cc:
c|c: en ec|c:icncr. Lc: renccucjc: ce:crrc||ccc: puecen c|ccnzcr unc |cngiIuc ce 47 mm. Lc: renccucjc: :cn
cepreccccre: vcrcce:.
Lc: Telmatobius :cn cnurc: ce Icmcnc mecicnc ue vcn ce 0 c 7 mm {|cngiIuc rc:Irc-c|cccc) y :e ccrccIerizcn
pcr :u ccr:c ccf chccc|cIe c:curc, c|gunc: e:pecie: ccn mcnchc: reccncc: ncrcnjc: c cmcri||enIc:, fcncc:
y :uperfcie: cnIericre: ce |c: mu:|c: ccf c|ivc c Lerme||cn, vienIre mcrrcn ncrcnjc pc|icc Lcnccc ce gri:,
exIremiccce: pc:Iericre: muchc mc: |crgc: ue |c: cnIericre: y enIre |c: cecc: memLrcnc: inIercigiIc|e:.
E:Ie gnerc e:Ic re:Iringicc c |c: /nce:, ce:ce e| ncre:Ie ce| ChimLcrczc, en |c prcvincic ce Iungurchuc,
hc:Ic |c: /nce: ce| :ur, en |c prcvincic ce Lcjc {IrueL 17). Lc: Ire: e:pecie: ce:criIc: ce Telmatobius :cn
encmicc: ce Ecucccr. HcLiIcn en Lc:ue: ce neL|inc mcnIcnc ce| :ecIcr :ur ce |c ccrci||erc CccicenIc| ce
|c: /nce: y en mcIcrrc| hmecc mcnIcnc ce |c: vc||e: inIercncinc: cu:Irc|e:. HcLiIcn en Lc:ue: primcric:
y :ecunccric: junIc c ricchue|c:, r|c: y ciue: ce irrigccicn en pc:Iizc|e: y Lc:ue: hmecc: mcnIcnc:. Lc:
ccu|Ic: :e encuenIrcn Lcjc rccc: y Ircncc: cercc ce ricchue|c:. Segn IrueL {17), |c: |crvc: :e encuenIrcn
en pi:cinc: peuenc: {c|receccr 30 cm ce prcfunciccc) y en ricchue|c: ce c|receccr ce 30 cm ce cnchc.
Cucncc :cn perIurLccc: :e e:ccncen Lcjc piecrc:.
Lc: Telmatobius :e reprccucen c Ircv: ce huevc:, mi:mc: ue :cn cepc:iIccc: en e| inIericr ce ricchue|c:
Lcjc piecrc: :umergicc: en e| cguc: |c pue:Ic Iiene fcrmc ce rccimc, mice cprcximcccmenIe 10,4 cm ce
cicmeIrc y Iiene cercc ce 450 huevc:. Lc: huevc: pre:enIcn un cicmeIrc prcmecic 2,58 mm. Se cree ue
e:Ic: e:pecie: Iienen cuicccc pcrenIc|.
EnIre |c: cnc: 185 y 10 :e regi:Ircrcn ccu|Ic:, :uLccu|Ic: y renccucjc: ce Telmatobius enfermc: c ccn
mc|fcrmccicne:. Lc: enfermeccce: y cncmc||c: fuercn uiIricicmicc:i:, pcIc: exIrc: c ccn mc|fcrmccicne:,
prcL|emc: epicrmicc: y cIrc: enfermeccce: cn nc ceIerminccc:. Lc: ccmLic: ce IempercIurc {ccncicicne:
exIremc: ce c|Ic IempercIurc y Lcjc precipiIccicn) ccincicen ccn |c: periccc: ce regi:Irc: ce enfermeccce:
c ce:cpcricicne:. Lc cccicn ce e:Ic: enfermeccce: c cncmc||c: c|imcIicc: en |c: /nce: ecucIcricnc:
puciercn :er |c ccu:c ce |c: ci:minucicne: pcL|ccicnc|e: y cpcrenIe: exIincicne: ce Telmatobius en Ecuador
{Merinc-ViIeri et al. 2005).
Familia Dendrobatidae
(fotos 19-25)
Lc pre:enIe fcmi|ic cgrupc c |c: ||cmccc: rcnc: venenc:c: ue :e encuenIrcn ce:ce |c: Lc:ue: ce Niccrcguc
y |c: /nIi||c: Mencre: hc:Ic e| :uce:Ie ce 8rc:i| y 8c|ivic, en Lc:ue: ce Iierrc frme y ce c|imc: ||uvic:c: hc:Ic
|c: pcrIe: Lcjc: ce |c: fr|c: pcrcmc: cncinc: {LcmLeicc 18). En |c ccIuc|iccc :e reccncce 4 e:pecie: ce
34
Fauna de Vertebrados del Ecuador
7 gnerc: {Allobates, 7 e:pecie:, Ameerega 4, Colostethus 2, Epipedobates 5, Hyloxalus 2, Oophaga 1 y
Ranitomeya 4).
E:Ic: fcnIc:Iicc: cnfLic: vcr|cn en |cngiIuc ce 1 c cm, :in ue exi:Ic mcycr ciferencic enIre e| mcchc
y |c hemLrc. Su: c|giIc: pre:enIcn un pcr ce ccjineIe: crmicc: :cLre |c: ci:cc: ce |c: cecc:. Fre:enIcn
cc|cre: ||cmcIivc: ccn un Lri||c e:pecic| grccic: c |c pre:encic ce numerc:c: c|u|c: crmicc: ue ccnIienen
pigmenIc:. Sin emLcrgc, e| fccIcr ue ||cmc mc: |c cIencicn e: :u ccpcciccc ce prccucir :u:Icncic: Icxicc:
uIi|izccc: ccmc cefen:c: frenIe c :u: cepreccccre:. E:Ic: Icxinc: puecen :er mcrIc|e:.
Su: principc|e: cepreccccre: :cn c|gunc: e:pecie: ce :erpienIe: y vcric: Iipc: ce crcnc: grcnce: ue puecen
c|imenIcr:e ce |c: e:pecie: menc: venenc:c: :in ver:e cfecIccc:. En Iccc cc:c, :u: enemigc: :cn pccc: y
|c: cIcue: rcrc:. Lc mcycr|c ce cencrcLcIicc:, c ciferencic ce |c mcycr|c ce |c: cnfLic:, :cn ciurnc:: :u:
cc|cre: ce ccverIencic puecen :er vi:Ic: pcr :u: cepreccccre:. Cucncc unc ce e:Ic: cepreccccre: cIccc
c un cencrcLcIicc inmecicIcmenIe |c pie| :ecreIc Icxinc:, mi:mc: ue puecen prcvcccr enIumecimienIc,
irriIccicn y en cc:c: e:pecic|e: hc:Ic |c muerIe {LcmLeicc 18).
Unc ce |c: ccrccIer|:Iicc: ncIcL|e: ce e:Ic fcmi|ic e: :u ccmp|ejc :i:Iemc reprccucIivc. Empiezc pcr e| riIuc|
pcrc |c reprccuccicn ue inicic ccn fuerIe: ccnIc: ce |c: mcchc:. Unc vez ue :e hc e|egicc |c pcrejc
icec|, inicic e| cmp|exu:. E| mcchc :e c:egurc c |c e:pc|cc ce |c hemLrc :ujeIcncc|c ce |c cxi|c y ce |c:
ing|e:, hc:Ic cucncc |c hemLrc cepc:iIc |c: huevc: ue :ercn fecuncccc:. En cIrc: cc:c:, |c fecuncccicn
:e puece prccucir cucncc |c pcrejc junIc :u: c|cccc: {cmp|exu: incepencienIe). Lc: huevc: ferIi|izccc:
:cn cepc:iIccc: enIre |c hcjcrc:cc ce| :ue|c, Lcjc rccc: c en hcjc: ce p|cnIc: ccmc Lrcme|ic:, perc nc en
e| cguc. Un mcximc ce 40 huevc: :e cgrupcn en unc pue:Ic ge|cIinc:c muy peuenc :i |c ccmpcrcmc:
ccn cue||c: ce e:pecie: mc: ccucIicc: ue pcnen cienIc: y mi|e: ce huevc:. Lc: cencrcLcIicc: pc:een
cuicccc pcrenIc|, ccmpcrIcmienIc e:pecic| ce e:Ic fcmi|ic y :crprencenIe en |c: cnfLic:. Lc: huevc: :cn
vigi|ccc: pcr cmLc: prcgeniIcre:, uiene: |uegc Ircn:pcrIcn :cLre :u e:pc|cc c |c: renccucjc: prcIegicc:
pcr unc :ecrecicn mucc:c ge|cIinc:c, hc:Ic unc pczc ce cguc ccnce ccmp|eIcrcn :u ce:crrc||c. Lc:
ciferenIe: e:pecie: ce cencrcLcIicc: Iienen ci:IinIc: preferencic: en cucnIc c| |ugcr ccnce cepc:iIcn c :u:
cr|c:. /|gunc: e:pecie: ccmc |c: Colostethus, Hyloxalus y Allobates Lu:ccn pczc: Iempcrc|e: cercc ce r|c:.
CIrc: uIi|izcn huecc: ce crLc|e: c |c: cxi|c: ce |c: Lrcme|ic: ccnce :iempre :e ccumu|c cguc. Finc|menIe, e:
inIere:cnIe cL:ervcr ue c|gunc: e:pecie: Iienen cuicccc pcrenIc|. Lc mccre c cmLc: ccu|Ic: permcnecen
vigi|cnIe: |uegc ce cepc:iIcr c |c: renccucjc: en :u: pczc: ce ce:crrc||c: inc|u:c puecen prccucir huevc:
infrIi|e: pcrc c|imenIcr|c: {LcmLeicc 18).
/cIuc|menIe, c|gunc: cencrcLcIicc: hcn cemc:Irccc :er muy impcrIcnIe: pcrc |c ciencic, :cLre Iccc
en inve:Iigccicne: fcrmccuIicc:. Fcr ejemp|c, ce |c Fcnc Iricc|cr EcucIcricnc {Epidedobates tricolor) :e
cLIuvc un cnc|g:icc 200 vece: mc: pcIenIe ue |c mcrfnc. /cemc:, ce e:Ic mi:mc e:pecie :e cLIuvc |c
epiuincmicc, cuyc: cerivccc: :cn e:Iuciccc: ccIuc|menIe ccmc pc:iL|e curc pcrc e| mc| ce /|zheimer,
Fcrkin:cn y |c e:uizcfrenic. LcmenIcL|emenIe, nc exi:Iic unc regu|ccicn ccecuccc ce |c exIrcccicn ce
incivicuc: ce e:Ic e:pecie encmicc ce| pc|: pcr |c ue Ecucccr nc reciLic regc||c c|gunc pcr |c pcIenIe, y
:e infringic IrcIccc: inIernccicnc|e: ce ccmercic ce vicc :i|ve:Ire.
Familia Hylidae
(fotos 26-44)
Lc fcmi|ic Hy|icce :e encuenIrc principc|menIe en Succmricc. En e| Ecucccr :e puecen regi:Ircr en |c:
Lc:ue: Ircpicc|e:, :uLIrcpicc|e: y Iemp|ccc: IcnIc en |c pcrIe crienIc| ccmc cccicenIc|. Hc:Ic |c ccIuc|iccc
:e hcn ce:criIc 80 e:pecie: y e: |c fcmi|ic ue pc:ee e| mcycr nmerc ce gnerc: cenIrc ce| crcen /nurc {15
gnerc:). E| gnerc Dendropsophus e: e| mc: civer:c ce :u fcmi|ic en e| pc|: {IcL|c 7).
TABLA 7. Nmerc: ce e:pecie: pcr gnerc: ce |c fcmi|ic Hy|icce en Ecucccr.
Gneros
No.
especies
Alboguttata 1
Agalychnis 1
Cruziohyla 2
Dendropsophus 17
Ecnomiohyla 1
35
Anbios
Gneros
No.
especies
Hylomantis 3
Hyloscirtus 13
Hypsiboas 11
Nyctimantis 1
Osteocephalus 9
Phrynohyas 3
Phyllomedusa 7
Scinax
Smilisca 1
Sphaenorhynchus 3
Trachycephalus 1
IcIc| e:pecie: 80
Lc: h||icc:, IcmLin ccnccicc: ccmc rcnc: crLcr|cc|c:, :e ccrccIerizcn pcr pc:eer |c: exIremc: ce |c: cecc:
ccn ci:cc: reccnceccc:, :u: pcIc: y mcnc: pc|meccc: ccn memLrcnc: inIercigiIc|e:. Exi:Ien h||icc: ce
Iccc: |c: Icmcnc: y cc|cre:. Lc mcycr|c :cn crLcrec: ce hcLiIc: generc|menIe nccIurnc:, uIi|izcn unc grcn
vcrieccc ce micrchcLiIcI, e:pecic|menIe |c: Lrcme|ic:. /|gunc: e:pecie: pc:een crcnec: c:ifcccc:. / Ircv:
ce| meccni:mc ce phrcgmc:i:, e:Ic: e:pecie: cierrcn |c enIrccc c |c: Lrcme|ic: ccn :u ccLezc, |c cuc| |e:
prcvee ce prcIeccicn ccnIrc pc:iL|e: cepreccccre: y ccnIrc |c ce:ecccicn. EnIre e:Ic: e:pecie: pccemc:
ciIcr c |c: Osteocephalus, Trachycephalus, enIre cIrc:.
En generc|, |c: h||icc: pc:een |cccmccicn :c|IcIcric perc exi:Ien cc: excepcicne:. Muchc:
e:pecie: ce| gnerc Phyllomedusa pc:een pu|gcr cpcniL|e y ccmincn Irepcncc pcr |c: rcmc:,
mienIrc: ue Agalychnis spurrelli :c|Ic ce:ce |c: crLc|e: y p|cnecn hccic cIrc: crLc|e: c c|
:ue|c.
EnIre |c: h||icc: exi:Ie unc grcn vcrieccc ce mccc: ce reprccuccicn. /:|, ce |c: 2 mccc: reprccucIivc: ce
|c: cnurc: ce:criIc: pcr Due||mcn y IrueL {18), 8 :e hcn cL:ervccc en |c fcmi|ic Hy|icce. Lc: huevc: puecen
:er c nc :er cepc:iIccc: en e| cguc, cunue |c grcn mcycr|c ce e:pecie: cepc:iIcn :u: huevc: en |cgunc:
ccnce |c: |crvc: :e ce:crrc||cn y :e c|imenIcn ccIivcmenIe. En c|gunc: e:pecie: |c: huevc: :cn cepc:iIccc:
incivicuc|menIe c en peuenc: grupc: cchericc: c |c vegeIccicn, cIrc: :cn cepc:iIccc: en grcnce: mc:c:
c en unc :imp|e ccpc en |c :uperfcie ce| cguc. IcmLin exi:Ien cIrc: e:pecie: ue cepc:iIcn :u: huevc:
cercc c |c: ricchue|c: c en pczc: ce cguc. Lc: h||icc: :e c|imenIcn generc|menIe ce unc grcn vcrieccc ce
in:ecIc:.
/cIuc|menIe, |c fcmi|ic Hy|icce cgrupc c |c: rcnc: crLcr|cc|c: mc: numerc:c: ce Succmricc {Fcivcvich et
al. 2005). Lc ccmp|ejiccc ce e:Ic fcmi|ic y ce |c: re|ccicne: enIre gnerc: y e:pecie: evicencic |c nece:iccc
ce rec|izcr vcric: e:Iucic: f|cgenIicc: ccn |c fnc|iccc ce ci|uciccr |c: re|ccicne: exi:IenIe: enIre unc e:pecie
y cIrc. E:Ic hc cerivccc en vcric: ccmLic: Icxcncmicc: cenIrc ce e:Ic fcmi|ic, inc|uyencc |c :epcrccicn ce
c|gunc: e:pecie: cnIericrmenIe ccn:icerccc: ccmc Hy|icce en fcmi|ic: incepencienIe:. /:| pcr ejemp|c, |c:
gnerc: Gastrotheca y Hemiphractus :e :epcrcrcn en |c fcmi|ic HemiphrccIicce.
Familia Leiuperidae
(fotos 45-47)
Lc pre:enIe fcmi|ic e:Ic repre:enIccc pcr cc: gnerc: {Edalorhina y Engystomops), ccn unc y :ei: e:pecie:
re:pecIivcmenIe. HcLiIcn en |c: pi:c: Ircpicc|e: ce| e:Ie y ce:Ie ce |c: /nce:.
Edalorhina perezi pre:enIc unc :erie ci:IinIivc ce IuLrcu|c: :cLre:c|ienIe: :cLre e| cjc y I|piccmenIe :e
ccrccIerizc pcr pre:enIcr :u vienIre ce cc|cr L|cncc y negrc :imi|cr c |c: mcnchc: ce unc vccc. Fcr :u pcrIe, e|
gnerc Engystomops {cnIigucmenIe Physalaemus), ce hcLiIc: nccIurnc:, :e ccrccIerizc pcr e:Icr |nIimcmenIe
c:cciccc c pczc: ce cguc pccc prcfuncc: y Iempcrc|e:, ccnce prccucen fuerIe: ccnIc: {pcr :u :ccc gu|cr
:umcmenIe ce:crrc||ccc), ccn |c fnc|iccc ce ||cmcr c |c: hemLrc:. Su: huevc: :cn cc|ccccc: en e| inIericr ce
un nicc ce e:pumc {ue |c: prcIege ce |c ce:ecccicn). E:Ie nicc :e prccuce pcr e| mcvimienIc ccn:IcnIe ce
|c: exIremiccce: pc:Iericre:, IcnIc ce |c hemLrc ccmc ce| mcchc, curcnIe |c fecuncccicn ce |c: huevc:.
3
Fauna de Vertebrados del Ecuador
Familia Leptodactylidae
(fotos 48-51)
Lc fcmi|ic LepIccccIy|icce e:Ic ccnfcrmccc pcr 17 e:pecie: ce| gnerc Leptodactylus. E:Ic: e:pecie: hcLiIcn
en Lc:ue: Ircpicc|e: y :uLIrcpicc|e: ce |c pcrIe crienIc| y cccicenIc| ce| pc|:. Scn e:pecie: nccIurnc: y
Ierre:Ire:, ce mecicnc c grcn Icmcnc, ue :e puecen enccnIrcr en Lc:ue: primcric:, :ecunccric: e
inIervenicc:. Viven en huecc: ccvccc: en e| :ue|c y e:Icn c:cciccc: c |ugcre: hmecc: y pcnIcnc:c:. Lc
cc|crccicn en e| ccr:c vc ce ccf c:curc, cc:Icnc gri:ccec c ccf vercc:c, ci:Iinguincc:e c|crcmenIe un
p|iegue ccr:c |cIerc|. /|gunc: e:pecie:, ccmc Leptodactylus pentadactylus, pc:een unc Lcrrc inIercrLiIc| ce
cc|cr cc:Icnc. Su: exIremiccce: :cn gcrcc: y rechcnchc:.
Leptodactylus pentadactylus pc:een unc ||cmccc fuerIe muy ci:IinIivc: woooop, :cnicc ue e: prccucicc
pcr |c: mcchc: en e| inIericr ce |c: cgujerc: ue e||c: mi:mc: ccn:Iruyen. Su: pue:Ic: ce huevc: e:Icn fcrmccc:
pcr nicc: grcnce: ce e:pumc uLicccc: en mccriguerc: en e| :ue|c ce| Lc:ue, c:cciccc: c |c: pcnIcnc: y
|ugcre: :umcmenIe hmecc:. En e:Ic: nicc: :e puece regi:Ircr c|receccr ce 1.000 huevc:. Depenciencc ce
|c e:pecie, cccc huevc puece mecir c|receccr ce 3 mm ce cicmeIrc. Lc: renccucjc: c|ccnzcn Icmcnc: ce
2 mm: :u cc|c c|ccnzc cprcximcccmenIe 707 ce |c |cngiIuc IcIc| ce| cuerpc. Generc|menIe, e:Ic: e:pecie:
:e c|imenIcn ce crIrcpccc: Ierre:Ire: e inc|u:c ce cIrc: rcnc:.
/|gunc: Leptodactylus grcnce: :cn muy cpeIecicc: pcr c|gunc: ccmuniccce: inc|genc: ce nue:Irc /mczcnic.
Irc: :er ccpIurccc:, e:Ic: e:pecie: prccucen un chi||icc :imi|cr c| ce un LeL.
Familia Microhylidae
E:Ic fcmi|ic e:Ic repre:enIccc en e| Ecucccr pcr :c|c :ei: gnerc: y nueve e:pecie:, :iencc e| gnerc
Chiasmocleis e| ue pc:ee mcycr nmerc ce e:pecie: {Ire: e:pecie:). Lc: re:IcnIe: gnerc: {Ctenophryne,
Hamptophryne, Synapturanus y Syncope) pc:een unc :c|c e:pecie, mienIrc: ue Nelsonophryne tiene
cc:. Lc: micrch||icc: ce| Ecucccr :e puecen regi:Ircr principc|menIe en |c: Lc:ue: Ircpicc|e: crienIc|e: y
cccicenIc|e:.
Se ccrccIerizcn pcr :u ccLezc peuenc ccn hccicc punIicgucc y cjc: peuenc:. E| cuerpc e: |i:c y en generc|
rcLu:Ic y un IcnIc rechcnchc. Su: exIremiccce: :cn ccrIc: en re|ccicn c| Icmcnc ce :u cuerpc. Lc mcycr|c
ce e:pecie: ccrece ce I|mpcnc.
Su: hcLiIc: :cn nccIurnc: y Ierre:Ire:. Sue|en enIerrcr:e en e| fcngc y :u: cc:IumLre: :cn cr|pIicc:, pcr |c cuc|
:e |c: encuenIrc muy rcrc: vece:. Se c|imenIcn generc|menIe ce hcrmigc:. En pccc ce ce|c, |c: mcchc: :e
ccngregcn en |c ncche en chcrcc: y Ierrenc: fcngc:c:. L|cmcn |c cIencicn pcrue :u :ingu|cr crccr e: muy
pcrecicc c| Lc|cr ce |c: cvejc: y c| mugicc ce |c: Iernerc:. Depc:iIcn generc|menIe :u: huevc: en e| cguc,
ce ccnce emergen peuenc: |crvc: en fcrmc ce renccucjc:. E:Ic: pc:een vcinc: mcnciLu|cre: ccn ci:cc:
crc|e: Ierminccc: en cienIe: |cLic|e:.
Familia Pipidae
Exi:Ie unc :c|c e:pecie ce e:Ic fcmi|ic {Pipa pipa), ce:criIc pcr Linnceu: en 1758. HcLiIc niccmenIe en
Lc:ue: Ircpicc|e: primcric: ce| CrienIe. Se ccrccIerizc pcr pre:enIcr un cuerpc p|cnc, ceprimicc, ce cc|cr
ccf ccne|c ccn mcnchc: cc:Icnc c:curc. Su ccLezc e: cnchc, Iricngu|cr y ce fcrmc cp|cnccc, ccn unc
ncriz punIicgucc y un feui||c cermc| en :u cuerpc. E| vienIre e: ce cc|cr :imi|cr en e| ccr:c, perc :u mcycr
ccrccIer|:Iicc e: unc mcrcc Ircn:ver:c| en fcrmc ce I en e| pechc. Lc: cecc: Iienen |c fcrmc ce e:Ire||c
{c|crgccc y |iLre) y |c: exIremiccce: pc:Iericre: pc:een cmp|ic: memLrcnc: inIercigiIc|e: ue |e: :irven pcrc
la natacin.
E: unc e:pecie neIcmenIe ccucIicc ue hcLiIc en pcnIcnc: y peuenc: e:Icnue:, rcrcmenIe :e |c puece
enccnIrcr :cLre |c Iierrc :ecc. Lc: mcchc: ||cmcn c |c: hemLrc: pcr mecic ce unc :erie ce pu|:ccicne: {c
mcnerc ce LcIcn), pcrc |uegc pcner:e en cmp|exu: cgcrrcncc:e fuerIemenIe c |c hemLrc ce |c cinIurc.
Fc:IericrmenIe cmLc: rec|izcn mcvimienIc: ncIcIcric: en fcrmc circu|cr y ce mcnerc verIicc|. Lc hemLrc
expu|:c |c: huevc: recuLrincc|e: ccn exucccc: ue |iLercn |c: mcchc: ccn |c fnc|iccc ce ferIi|izcr|c:: |uegc,
e| mcchc cc|ccc |c: huevc: yc ferIi|izccc: :cLre |c e:pc|cc ce |c hemLrc, cyuccncc:e ce :u: exIremiccce:
pc:Iericre:. /prcximcccmenIe prccucen 80 huevc:, cccc unc ce unc: mm ce cicmeIrc. Luegc ce 15
:emcnc: :c|en ce| ccr:c ce |c: hemLrc: rcnc: peuenc:, Irc: rcmper |c ccp:u|c ue |c: recuLr|c. Lc cieIc ce
Pipa pipa ccn:i:Ie principc|menIe ce pece: y |crvc: ce cnfLic:.
37
Anbios
Familia Ranidae
(foto 52)
Ccmprence Ire: e:pecie: ce| gnerc Lithobates {bwana, palmipes y vaillanti). /nIigucmenIe e:Ic: e:pecie: :e
inc|u|cn en e| gnerc Rana. Lc: Ire: e:pecie: viven en |c: pi:c: Ircpicc|e: crienIc| y cccicenIc|, ||egcncc hc:Ic
e| :uLIrcpicc| cccicenIc|.
Lc: Lithobates pre:enIcn |c pie| :ucve en e| ccr:c y |c: exIremiccce:: ccemc: :e ci:Iingue fcci|menIe un
p|iegue ccr:c |cIerc|. E| I|mpcnc e: Icn grcnce ccmc e| cjc. E| primer cecc e: mc: |crgc ue e| :eguncc. EnIre
|c: cecc: ce |c: exIremiccce: cnIericre: :e puece ci:Iinguir unc memLrcnc inIercigiIc| menc: ce:crrc||ccc
ue en |c: exIremiccce: pc:Iericre:. Lithobates palmipes Iiene e| ccr:c generc|menIe verce c|ivc, ccn c|gunc:
mcnchc: peuenc: ccf ccn negrc en Iccc e| cuerpc. E| vienIre e: cremc cmcri||enIc ccn mcnchc: negrc:
en |c Lcrrigc, |c: fcncc: :cn ce cc|cr ccne|c ccn mcnchc: cc:Icnc c:curc.
Lc: repre:enIcnIe: ce |c fcmi|ic Fcnicce :cn muy ccIivc: curcnIe e| c|c y |c ncche. Se |c: puece |ccc|izcr
fcci|menIe c:cciccc: c |c: e:Icnue: ce cguc c ricchue|c: |enIc: y pccc prcfuncc:, perc c|gunc: e:pecie:
Ic|ercn fcci|menIe |c: cguc: ccrrenIc:c: y prcfuncc:. Lc: mcchc: ccnIcn prccuciencc unc :erie ce :cnicc:
enIre cienIe:. Lc: hemLrc: cepc:iIcn enIre 5.000 y .000 peuenc: huevc: ue e:Icn cgrupccc: enIre :|
en fcrmc ce unc mc:c ge|cIinc:c. Lc: renccucjc: c|ccnzcn 2 mm ce |cngiIuc, ccn |c cc|c repre:enIcncc
c|receccr ce 07 ce :u Icmcnc.
La Rana catesbiana {Fcnc Icrc) e: muy cpeIecicc pcr e| mercccc nccicnc| e inIernccicnc|. Lc pre:encic ce
pcL|ccicne: :i|ve:Ire: ce Rana catesbiana en e| Ecucccr e: preccupcnIe pcrue e: un cepreccccr vcrcz ce
inverIeLrccc:, cnfLic:, repIi|e: e inc|u:c mcm|ferc: peuenc:. En nue:Irc pc|: exi:Ien c|gunc: criccerc: ce
Fcnc Icrc ccn fne: c|imenIicic:. LcmenIcL|emenIe, c|gunc: ce :Ic: nc e:Icn Lien mcnejccc: pcr |c ue :e
prccucen ccn frecuencic e:ccpe: ue ccIuc|menIe e:Icr|cn cfecIcncc :ericmenIe c |c fcunc ncIivc. E:Ic
e:pecie nc e: ncIivc ce| pc|:.
Orden Caudata
(foto 53)
Exi:Ien 32 e:pecie: ce CcuccIc en e| muncc {Due||mcn 13), principc|menIe en e| hemi:feric NcrIe. Scn muy
cLunccnIe: en |c: Lc:ue: mcnIcnc:c: fr|c: y hmecc: pcrIicu|crmenIe en NcrIecmricc. Ningunc e:pecie
vive en |c: incic: cccicenIc|e: {/nIi||c: Mcycre: y Mencre:), perc unc fcmi|ic :e encuenIrc en CenIrccmricc
y en e| ncrIe ce Succmricc {Jcg|cr 18). E| crcen CcuccIc e:Ic repre:enIccc en Ecucccr pcr unc :c|c
fcmi|ic {F|eIhcccnIicce), cc: gnerc: {Bolitoglossa, e:pecie:, y Oedipina, 1 e:pecie) y :ieIe e:pecie:, ce |c:
cuc|e: cucIrc :cn encmicc:.
Lc fcmi|ic F|eIhcccnIicce repre:enIc c peuenc: :c|cmcncrc: ue :e |c: puece ccnfuncir ccn |cgcrIijc:
pcr :u fcrmc, perc |c: :c|cmcncrc: ccrecen ce e:ccmc: :cLre |c pie|. Fc:een cc: pcre: ce pcIc: ce iguc|
Icmcnc y ce 10 c 0 vrIeLrc:. Lc pie| ce |c: :c|cmcncrc: e: Lc:IcnIe hmecc, |c ue |e: permiIe rec|izcr e|
inIerccmLic gc:ec:c c Ircv: ce e||c: |c: :c|cmcncrc: re:pircn pcr |c pie| pcr |c ue ccrecen ce pu|mcne:.
/|gunc: :c|cmcncrc: ce cIrc: regicne: ce| muncc :cn ccucIicc: y :emiccucIicc:, perc en Ecucccr
enccnIrcmc: niccmenIe e:pecie: Ierre:Ire:. Nue:Irc: :c|cmcncrc: :cn peuenc:, ||egcncc c mecir en
prcmecic 12 cm {|c miIcc ce :u |cngiIuc e: :u cc|c). Generc|menIe :e puecen enccnIrcr :cLre |c: e:IrcIc:
Lcjc: ce| Lc:ue, en Lu:cc ce hcrmigc: curcnIe |c ncche: cif|ci|menIe :e |c: encuenIrc curcnIe e| c|c. Se
c|imenIcn grccic: c :u |enguc :umcmenIe |crgc. Lc reprccuccicn :e cc pcr fecuncccicn inIernc. En Irminc:
generc|e:, e: muy pccc |c ue :e ccncce :cLre :u hi:Icric ncIurc|.
Lc: cincc e:pecie: ecucIcricnc: ce Bolitoglossa viven principc|menIe en |c: Lc:ue: hmecc: Ircpicc|e: c
cmLc: |ccc: ce |c ccrci||erc ce |c: /nce:, mienIrc: cc: e:pecie: c|ccnzcn |c: Lc:ue: :uLIrcpicc|e: {Bolitoglossa
palmata y Bolitoglossa biseriata), ue hcLiIcn enIre |c: 1.500 y 2.000 m.:.n.m. En IcnIc ue Oedipina complex
:c|c hcLiIc en |c: Lc:ue: Ircpicc|e: hmecc: ce| cccicenIe. Ire: e:pecie: ce :c|cmcncrc: {Bolitoglossa
palmata, Bolitoglossa sima y Bolitoglossa chica) :e ccn:icercn cmenczccc:, ccn ccIegcr|c Vu|nercL|e {VU),
ceLicc c |c: fuerIe: pre:icne: :cLre :u hcLiIcI. /cemc:, Iienen un rcngc ce ci:IriLucicn muy re:Iringicc.
Orden Gymnophiona
DenIrc ce| crcen Gymncphicnc :e encuenIrcn cc: fcmi|ic: {Cceci|iicce y FhincIremcIicce) {IcL|c 3). EnIre
cmLc: fcmi|ic: :umcn 23 e:pecie: ce |c: cuc|e: 7 :cn encmicc:. E:Ie e: e| grupc ce cnfLic: mc: exIrcnc y
38
Fauna de Vertebrados del Ecuador
menc: e:Iuciccc. Se ccrccIerizcn pcr nc pc:eer pcIc:, pcr :u c:pecIc :emejcnIe c unc |cmLriz ce Iierrc y pcr
e:Icr cccpIccc: pcrc vivir Lcjc |c Iierrc. Iienen e| cuerpc c|crgccc y ce|gccc, generc|menIe ce cc|cr czu| c
mcrccc, puciencc c|ccnzcr hc:Ic 1,50 m ce |cngiIuc. Lc pie| ce e:Ic: cnfLic: nc pc:een e:ccmc: exIernc:
ue |c: recuLren {ccmc |c: :erpienIe:): :u pie| e: |i:c. Fre:enIc un IenIccu|c enIre e| hccicc y |c: cjc: y pc:een
ce 5 c 285 vrIeLrc:.
Familia Caeciliidae
(foto 54)
/cIuc|menIe :e ccnccen 13 e:pecie: ce ceci|ic: en Iccc e| muncc {Due||mcn 13): e| 147 {20 e:pecie:) :e
encuenIrcn en e| Ecucccr {IcL|c 8). Lc fcmi|ic hcLiIc principc|menIe en |c: zcnc: Ircpicc|e: ce| muncc, ccn
|c excepcicn ce Mcccgc:ccr, Nuevc Guinec y |c: /nIi||c: Mcycre: y Mencre:.
E:Ic: cnfLic: ccvcccre: :e ce:p|czcn enIre |c: rc|ce: y :e gu|cn pcr e| c|fcIc pcrc ccn:eguir c|imenIc {ccmen
cIrc: cnimc|e: :uLIerrcnec: ccmc |cmLrice:, in:ecIc: y LcLc:c:). Nc uIi|izcn |c vi:Ic pcrc crienIcr:e: :u: cjc:
:cn pccc Ii|e: y e:Icn recuLierIc: ce pie| y hue:c:. Iienen cienIe: f|ucc: y puecen prcpcrcicncr mcrcecurc:
exIremcccmenIe fuerIe: pcrue e:Icn ccIccc: ce m:cu|c: ccicicnc|e: ue, ccemc: ce cerrcr |c Lccc,
reIrcen |c mcnc|Lu|c. Fcr e||c, e: muy impcrIcnIe Iener cuicccc pue: unc vez ue cierrcn |c Lccc e: muy
cif|ci| |iLercr |c mcrcicc :in ccu:cr ccnc {8u:IcmcnIe 2005). Su mcycr cepreccccr :cn |c: :erpienIe: ccrc| ue
viven c rc: ce :ue|c.
TABLA 8. Nmerc: ce e:pecie: pcr gnerc: ce |c fcmi|ic Cceci|iicce en Ecucccr.
Gnero
No.
especies
Caecilia 14
Chthonerpeton 1
Microcaecilia 1
Oscaecilia 2
Potomotyphlus 1
Siphonops 1
IcIc| e:pecie: 20
Fc:en ferIi|izccicn inIernc. E| mcchc uIi|izc :u crgcnc ccpu|cccr ||cmccc fc|cceum. Unc ce |c: pccc: cc:c:
ue :e ccncce ce |c Lic|cg|c reprccucIivc ce e:pecie: ecucIcricnc: e: ue |c: hemLrc: cuiccn |c: huevc:
enrc:ccncc:e c|receccr ce e||c: pcrc prcIeger|c:, ce mcnerc :emejcnIe c un nicc {8u:IcmcnIe 2005). Luegc
ce ||uvic: inIen:c:, |c: cec||icc: :c|en c |c :uperfcie ce| :ue|c pcrc nc chcgcr:e en e| :ue|c cnegccc.
En c|gunc: zcnc: ce| Ecucccr |c: ceci|ic: :cn ccnccicc: ccmc i|u|c:, vcccL|c kichwc ce |c /mczcnic ue :e
uIi|izc pcrc ncmLrcr c |c: |cmLrice: gigcnIe: c cnimc|e: :imi|cre:. CIrc ncmLre muy uIi|izccc ccmnmenIe e: e|
ce pucriccrc:, e:Ic pcr |c mcgnifcccc creencic pcpu|cr ce ue, pcr pcrecer:e c unc cu|eLrc, :u mcrcecurc
ccu:c infeccicne: y unc fuerIe pccrecumLre en |c zcnc cfecIccc {8u:IcmcnIe 2005).
/cIuc|menIe Ecucccr c:IenIc e| rccrc muncic| ce| i|u|c mc: grcnce ce| muncc, ue fue enccnIrccc en
ciciemLre ce| 2003 en e| 8c:ue lnIegrc| CIcngc. Se IrcIc ce un ejemp|cr ce Caececilia guntheri ce 154 cm:
hc:Ic enIcnce: :e :upcn|c ue e:Ic e:pecie :c|c pcc|c c|ccnzcr 100 cm ce |cngiIuc {8u:IcmcnIe 2005).
Familia Rhinatrematidae
E:Ic fcmi|ic e:Ic repre:enIccc pcr un :c|c gnerc ccn Ire: e:pecie: {Epicrionops bicolor, Epicrionops marmoratus
y Epicrionops petersi), unc ce |c: cuc|e: e: encmicc ce Ecucccr {Epicrionops marmoratus). Vive en |c: pi:c:
Ircpicc| crienIc|, :uLIrcpicc| crienIc| y cccicenIc|, cunue E. petersi IcmLin :e hc repcrIccc en |c: Lc:ue:
Iemp|ccc: crienIc|e:.
E:Ic: e:pecie: :e ccn:icercn ccmc |c: mc: primiIivc: ce :u crcen. Se ccrccIerizcn pcr :u cuerpc c|crgccc,
:imi|cr c |c fcmi|ic cnIericr, perc cuyc cc|crccicn e: cmcrri||c-cncrcnjccc ccn vcric: mcnchc: ccf c:curc:
ci:per:c: en Iccc e| cuerpc: pre:enIcn cjc: peuenc:. /|ccnzcn c|receccr ce 33 cm ce |cngiIuc.
39
Anbios
LcmenIcL|emenIe, :e :cLe pccc :cLre |c Lic|cg|c ce e:Ic fcmi|ic. Se repcrIc ue :cn e:pecie: ce hcLiIc:
ccvcccre:, :imi|cre: c |c: cec||icc:, generc|menIe :ue|en :c|ir hccic |c :uperfcie |uegc ce unc fuerIe ||uvic.
Su reprccuccicn e: cv|pcrc, |c: huevc: :cn cc|ccccc: en :ue|c: Lien hmecc: muy cercc c| cguc {Zippe| y
Ccc|e 200).
GLOSARIO
Amplexus. /Lrczc nupcic|, prcce:c mecicnIe e| cuc| e| mcchc ce cnurc: :uLe c| ccr:c ce |c hemLrc y |c
cLrczc pcrc e:Iimu|cr|e c ue cepc:iIe |c: huevc: pcrc fecunccr|c:.
Barras labiales. 8crrc: c frcnjc: ce cc|cr generc|menIe c:curc ue :e encuenIrcn :cLre e| |cLic :upericr.
Barra interocular. 8crrc c:curc ue :e encuenIrc uLicccc hcrizcnIc|menIe enIre |c: cc: |cLu|c: ccu|cre:.
Bolsa o saco gular. Sccc c Lc|:c Lucc| ce re:cncncic ue pc:een :c|c |c: mcchc: en |c gcrgcnIc, ue |c
infcn curcnIe e| ccnIc pcrc cIrcer c |c: hemLrc:.
Calcar. FrcIuLercncic ccrnc:c en e| Ic|cn, puece :er ce fcrmc Iricngu|cr c en fcrmc ce IuLrcu|c
puntiagudo.
Canto rostral. Superfcie uLicccc enIre e| cjc y |c ncrinc.
Chytridiomycosis. Enfermeccc prccucicc pcr e| hcngc Batrachochytrium dendrobatidis ue cfecIc |c pie| ce
|c: cnfLic: y e: cpcrenIe ccu:c ce cec|inccicne: y exIincicne:.
Coana. Crifcic nc:c| inIernc ue :e cLre en e| pi:c ce |c Lccc.
Discos digitales. Ierminccicn ce |c: c|giIc:: puecen Iener fcrmc ce I, reccnceccc: c c|crgccc: cepenciencc
ce |c e:pecie.
Endmico. Irminc uIi|izccc pcrc inciccr ue unc e:pecie e: cuIccIcnc c prcpic ce unc ceIerminccc crec y
:e encuenIrc re:Iringicc c e||c.
Glndulas partidas. E:IrucIurc g|cncu|cr ue :e encuenIrc ceIrc: ce |c: cjc: en |c: cnfLic:.
Flancos. Vi:Ic |cIerc| enIre e| ccr:c y e| vienIre.
Flequillos. Feuenc: f|cmenIc: ce pie| mc: :cLre:c|ienIe.
Frente. FcrIe :upericr ce |c ccLezc.
Ingles. E:pccic ccmprencicc enIre |c crIicu|ccicn ce| mu:|c ccn |c cccerc.
Interorbital. rec ce |c ccLezc ue e:Ic en mecic ce |c: cjc:. Lc frcnjc inIercrLiIc| e: unc mcnchc en |c
ccLezc en mecic ce |c: cjc:.
Marsupio. 8c|:c mcr:upic| inIernc uLicccc en e| ccr:c ce c|gunc: cnfLic: hemLrc {ce| gnerc Gastrotheca).
Megadiversidad. Se refere c |c ccncicicn ce e|evccc Licciver:iccc y encemi:mc.
Membranas interdigitales. Fie| exi:IenIe enIre |c: cecc: ce |c: exIremiccce: cnIericre: y pc:Iericre:.
Moteada. E:IrucIurc grcnu|c:c ce cc|cr ccf ccn cremc ue frecuenIemenIe :e encuenIrc en |c regicn
venIrc| ce un cnfLic.
Odontoforos vomerinos. E:IrucIurc: c mcnerc ce crifcic: en e| inIericr ce| hccicc.
Dientes pedicelados. Ccn:Icn ce cc: pcrIe:, |c ccrcnc y e| pecice|c: cmLc: :e renuevcn ccn:IcnIemenIe.
Pliegues drmicos. F|egcmienIc ce |c pie|.
Pliegue dorso lateral. Surcc c p|egcmienIc ce |c pie| ue :e encuenIrc hccic |c: |ccc: ce| cuerpc.
Phragmosis. MIccc pcr e| cuc| un cnimc| :e cefence en :u mccriguerc uIi|izcncc :u prcpic cuerpc ccmc
unc Lcrrerc.
40
Fauna de Vertebrados del Ecuador
Tmpano. E:IrucIurc circu|cr uLicccc en |c regicn pc:Iericr c| cjc, ncrmc|menIe ce|ineccc pcr unc e:IrucIurc
:imi|cr c un cni||c e|evccc.
Tubrculos. E:IrucIurc en fcrmc ce verrugc en |c pie| ce |c: cnfLic:.
Verrugas. E:IrucIurc: ue :cLre:c|en ce |c pie| ce |c: cnfLic:, ce c:pecIc rugc:c, ue puecen :er |crgc:,
reccnceccc: c cp|cnccc:.
BIBLIOGRAFA
/|meicc, D. 2003. Evc|uccicn Ecc|cgicc Fcpicc ce |c HerpeIcfcunc en e| 8c:ue FrcIecIcr /|Ic NcngcriIzc
{8F/N). Funcccicn Ecc|cgicc /rcciri:. Zcmcrc {Informe no publicado).
/mphiLicWeL. 2008. lNFCFM/IlCN CN /MFHl8l/N 8lCLCGY /ND CCNSEFV/IlCN. |en ||nec]. 12 /gc:Ic 2008.
/mphiLicWeL. 8erke|ey. hIIp://cmphiLicweL.crg.
8u:IcmcnIe, M. F. 2005. Lc Ceci|ic mc: Grcnce ce| Muncc. Ecuador Terra Incgnita 33: 34-3.
8u:IcmcnIe, M. F., S. F. Fcn y L. /. Cc|cmc. 2005. CcmLic: en |c Diver:iccc en SieIe Ccmuniccce: ce /nurc:
en |c: /nce: ce Ecucccr. Biotropica 37: 180-18.
Ci:nerc:-Herecic, D. F. y F. W. McDicrmic. 2007. Fevi:icn cf Ihe ChcrccIer: cf CenIrc|enicce {/mphiLic: /nurc:
/Ihe:phcIcnurc), wiIh CcmmenI: cn iI: Icxcncmy cnc Ihe De:cripIicn cf New Icxc cf G|c::frcg:. Zootaxa
1572: 1-82.
Cc|cmc L. /. 12. /NFl8lCS DE ECU/DCF: ESI/IUS FC8L/ClCN/L Y DE CCNSEFV/ClCN. FcnIifcic Univer:iccc
Catlica del Ecuador. Quito.
Cc|cmc, L. /. {ec). 2005-2008. /NFl8lCS DE ECU/DCF. |en ||nec]. Ver. 2.0. 2 CcIuLre 2005. Mu:ec ce Zcc|cg|c,
FcnIifcic Univer:iccc CcIc|icc ce| Ecucccr. CuiIc. hIIp://www.puce.ecu.ec/zcc|cgic/verIeLrccc:/
cmphiLicweLec/incex.hIm|.
Cc|cmc, L. /., S. LcIIer: y /. Sc|c:. 2000. Icxcncmy cf Ihe Atelopus ignescens Ccmp|ex {/nurc: 8ufcnicce):
De:igncIicn cf c NecIype cf Atelopus ignescens cnc FeccgniIicn cf Atelopus exiguus. Herpetological
Review 5: 303-324.
De| Finc M. E. 2008. De:crrc||c LenIc c De:crrc||c Fcpicc. Revista Nuestra Ciencia 10: 3-5.
Due||mcn W. E. 13. /mphiLicn Specie: cf Ihe Wcr|c: /cciIicn: cnc CcrrecIicn:. University of Kansas Natural
History Museum Special Publications 21: 1-372.
Due||mcn, W. E. 1. DlSIFl8UIlCN F/IIEFNS CF /MFHl8l/NS lN SCUIH /MEFlC/. Fp. 255-328. En: Due||mcn, W.
E. {ec.). FcIIern: cf Di:IriLuIicn cf /mphiLicn:. Jchn: Hcpkin: Univer:iIy Fre::. 8c|Iimcre.
Due||mcn, W. E. y L. IrueL. 18. 8lCLCGY CF /MFHl8l/NS. McGrcw-Hi||. New Ycrk.
Due||mcn, W. E. y L. IrueL. 14. 8lCLCGY CF /MFHl8l/NS. Ihe Jchn Hcpkin: Univer:iIy Fre::. 8c|Iimcre.
EnccrIc. 200. /NFl8lC: /N/ICMl/ lNIEFN/. |en ||nec]. 8 Ju|ic 2008. Micrc:cfI CcrpcrcIicn. hIIp://mx.enccrIc.
m:n.ccm/mecic_12134753_71574532_-1_1//nfLic_cncIcm|c_inIernc.hIml.
Fcivcvich, J., C. F. 8. Hccccc, F. C. /. Gcrc|c, D. F. Frc:I, J. /. CcmpLe|| y W. C. Whee|er. 2005. Sy:IemcIic
Feview cf Ihe Frcg Fcmi|y Hy|icce, wiIh Specic| Feference Ic Hy|ince: Fhy|cgeneIic /nc|y:i: cnc Icxcncmic
Feview. American Museum Novitates 24: 1-240.
Frc:t, D. F., I. Grant, I., J. Fcivcvich, F. H. 8cin, /. Haa:, C. F. 8. Haddad, F. C. de Sc, /. Channing, M. Wi|kin:cn,
S. C. Donnellan, C. J. FcxwcrIhy, J. /. CcmpLe|l, 8. L. 8|cIIo, F. Mc|er, F. C. Drewe:, F. /. Nu::Lcum, J. D.
Lynch, D. M. Green y W. C. Whee|er. 200. Ihe /mphiLicn Iree cf Life. Bulletin of the American Museum of
Natural History 27: 1-370.
Gc|incc-Lec|, C. 2003. DCS MUNDCS: L/S F/N/S, S/FCS Y S/L/M/NDF/S DE L/ FENlNSUL/ DE YUC/IN,
MXlCC. Ccn:ervcIicn lnIernccicnc|. Mxicc.
G|cw, F. y J. Kch|er. 1998. /mphiLicn Specie: Diver:iIy Exceec: IhcI cf Mcmmc|:. Herpetological Review 2:
11-14.
41
Anbios
Gucyc:cmin J. M., M. F. 8u:IcmcnIe., D. /|meicc-Feinc:c y W. C. Funk. 200. G|c:: Frcg: {CenIrc|enicce)
cf Ycncyccu 8ic|cgicc| SIcIicn, Ecucccr, WiIh Ihe De:cripIicn cf c New Specie: cnc CcmmenI: cn
CenIrc|enic Sy:IemcIic:. Zoological Journal of the Linnean Society 147: 48-513.
Gucyc:cmin, J. M., S. Cc:Ircviejc-Fi:her, J. /ycrzcgenc, L. IrueL y C. Vi|c. 2008. Fhy|cgeneIic Fe|cIicn:hip:
cf G|c::frcg: {CenIrc|enicce) 8c:ec cn MiIcchcncric| cnc Nuc|ecr Gene:. Molecular Phylogenetics and
Evolution 48: 574-55.
Hc::e|mcnn, H. 17. /re We Seeing G|cLc| Wcrming Science 27: 14-15.
Hu|me, M. y N. Shecrc. 1. ESCEN/FlCS DE C/M8lC CLlMIlCC F/F/ F/lSES DE LCS /NDES DEL NCFIE.
Fc||eIc: ce |c Uniccc ce lnve:Iigccicn C|imcIicc. Ncrwich.
Jcg|cr, F. L. 18. LCS CCCUlES DE FUEFIC FlCC. SU HlSICFl/ N/IUF/L Y CCNSEFV/ClCN. EciIcric| ce |c
Univer:iccc ce FuerIc Ficc. Scn Jucn.
LcmLeicc, D. 18 Feuenc: Jcyc: ce| 8c:ue Ircpicc|. Ecuador Terra Incgnita 1: 12-14.
LcmLeicc D. 2005. Lc: /nfLic: en e| Fen:cmienIc ce |c: EcucIcricnc:. Ecuador Terra Incgnita 33: 28-32.
Merinc-ViIeri, /. 2001. /NLlSlS DE L/S FCSl8LES C/US/S DE L/S DlSMlNUClCNES DE L/S FC8L/ClCNES DE
/NFl8lCS EN LCS /NDES DE ECU/DCF. Ie:i: ce LicencicIurc, FcnIifcic Univer:iccc CcIc|icc ce| Ecucccr.
Quito.
Merinc-ViIeri, /., L. /. Cc|cmc y /. /|menccriz. 2005. LCS TELMATOBIUS {LEFICD/CIYLlD/E) DE LCS /NDES DEL
ECU/DCF Y SU DECLlVE FC8L/ClCN/L. Fp. -37. En: Lcvi||c, E. C. e l. ce |c Fivc. {ec:.). E:Iucic: ScLre
|c: Fcnc: /ncinc: ce |c: Gnerc: Telmatobius y Batrachophrynus {/nurc: LepIccccIy|icce). /:cciccicn
HerpeIc|cgicc E:pcnc|c, Mcncgrcf|c: ce HerpeIc|cg|c 7. Vc|encic.
Ncgc|e:, F. 2007. Dicgnc:Iicc HerpeIc|cgicc ce |c Fe:ervc Ecc|cgicc Mi|iIcr /reni||c:. Funcccicn Ecc|cgicc
/rcciri:. Lcjc {Informe no publicado).
Fcugh, F. H., J. 8. Hei:er y W. N. McFcr|cnc. 18. VEFIE8F/IE LlFE. Mccmi||cn FuL|i:hing Ccmpcny. New Ycrk.
Fcunc:, J. L., M. F. 8u:IcmcnIe, L. /. Cc|cmc, J. /. Ccn:uegrc, M. F. L. Fcgcen, F. N. Fc:Ier, E. Lc Mcrcc,
K. L. Mc:Ier:, /. Merinc-ViIeri, F. Fu:chenccrf, S. F. Fcn, G. /. Scnchez-/zcfeifc, C. J. SIi|| y 8. E. Ycung.
200. Wice:precc /mphiLicn ExIincIicn: frcm Epicemic Di:ec:e Driven Ly G|cLc| Wcrming. Nature 43:
11-17.
Fieppe|, C. 12. FEFIlLES Y /NFl8lCS / IF/VS DE LCS IlEMFCS. Fp. 24-3. En: Ccgger, H. G. y F. C. Zweife|
{ec:.). FepIi|e: y /nfLic:. Lucwerg EciIcre:. Mccric.
Fcn, S. F. 2005. Di:IriLuIicn cf Ihe /mphiLicn FcIhcgen Batrachochytrium dendrobatidis in Ihe New Wcr|c:
ln:ighI: frcm Niche Mcce|:. Biotropica 37: 20-221.
Fcn, S. F. y /. Merinc. 2000. /mphiLicn Dec|ine: in Ecucccr: Cverview cnc Fir:I FepcrI cf ChyIricicmycc:i: frcm
South America. Froglog 42: 2-3.
Fcn, S. F., L. /. Cc|cmc, /. Merinc, J. M. Gucyc:cmin y M. 8u:IcmcnIe. 2001-2004. DECLlN/ClCNES DE /NFl8lCS
EN EL ECU/DCF. |en ||nec]. 23 ce ncviemLre 2001. Mu:ec ce Zcc|cg|c, FcnIifcic Univer:iccc CcIc|icc ce|
Ecucccr, CuiIc. hIIp://www.puce.ecu.ec/zcc|cgic/verIeLrccc:/cmphiLicweLec.
Fcn, S. F, W. E. Due||mcn, L. /. Cc|cmc y M. F. 8u:IcmcnIe. 2003. Fcpu|cIicn Dec|ine cf Ihe JcmLcIc Iccc
Atelopus ignescens {/nurc: 8ufcnicce) in Ihe /nce: cf Ecucccr. Journal of Herpetology 37: 11-12.
Fcn, S., J. M. Gucyc:cmin, L. /. Cc|cmc y F. Menncez-Guerrerc. 2008. LlSI/ FCJ/ DE LCS /NFl8lCS DEL
ECU/DCF. |en ||nec]. Ver. 1.0. 13 /gc:Ic 2008. Mu:ec ce Zcc|cg|c, FcnIifcic Univer:iccc CcIc|icc ce|
Ecucccr. CuiIc. hIIp://www.puce.ecu.ec/zcc|cgic/verIeLrccc:/cmphiLicweLec/cnfLic:ecucccr/
incex.hIm|.
Fuecc-/|mcnccic, J. V., J. D. Lynch y /. /mezuiIc {ec:.). 2004. Ll8FC FCJC DE /NFl8lCS DE CCLCM8l/.
Ccn:ervccicn lnIernccicnc| Cc|cmLic, ln:IiIuIc ce Ciencic: NcIurc|e:, Univer:iccc Nccicnc| ce Cc|cmLic
y Mini:Ieric ce| Mecic /mLienIe, Serie LiLrc: Fcjc: ce E:pecie: /menczccc: ce Cc|cmLic. 8cgcIc.
42
Fauna de Vertebrados del Ecuador
Fuecc-/|mcnccic, J.V., J. V. Fccr|guez, E. Lc Mcrcc, E. LcIIer:, I. Kchn y /. /ngu|c. 2005. F/N/S /FLECUlNES.
Ccn:ervccicn lnIernccicnc|, Serie: LiLreIc: ce Ccmpc 5. 8cgcIc.
Sierrc, F. {ec). 1. FFCFUESI/ FFELlMlN/F DE UN SlSIEM/ DE CL/SlFlC/ClCN DE VEGEI/ClCN F/F/ EL
ECU/DCF CCNIlNENI/L. FrcyecIc lNEF/N/GEF-8lFF y EccCiencic. CuiIc.
SIcrer, I. l., F. L. U:inger, F. C. SIeLLin: y J. W. NyLckken. 18. ZCCLCGl/ GENEF/L. Ecicicne: Cmegc.
8crce|cnc.
SIucrI, S., J. S. Chcn:cn, N. /. Ccx, 8. E. Ycung, /. S. L. Fccrigue:, D. L. Fi:hmcn y F. W. Wc||er. 2004. SIcIu: cnc
Irenc: cf /mphiLicn Dec|ine: cnc ExIincIicn: Wcr|cwice. Science 30: 1783-178.
IrueL, L. 17. LepIccccIy|ic Frcg: cf Ihe Genu: Telmatobius in Ecucccr, wiIh Ihe De:cripIicn cf c New Specie:.
Copeia 4: 714-733.
UlCN. 2002. C/IEGCFl/S Y CFlIEFlCS DE L/ LlSI/ FCJ/ DE L/ UlCN: VEFSlCN 3.1. Ccmi:icn ce Supervivencic
ce E:pecie: ce |c UlCN. G|cnc y CcmLricge.
UlCN, Ccn:ervcIicn lnIerncIicnc| y NcIureServe. 200. GLC8/L /MFHl8l/N /SSESSMMENI. |en ||nec]. 10 Enerc
2008. www.g|cLc|cmphiLicn:.crg.
Vc|encic, J. H. 200. Diver:iccc ce /nfLic: y FepIi|e: en |c Cuencc 8cjc ce| F|c Fc:Iczc y :u Fe:pue:Ic c |c
lnfuencic Humcnc en e| U:c ce |c: Fecur:c: NcIurc|e:. Funcccicn HerpeIc|cgicc Gu:Icvc Crc:. CuiIc
{Informe no publicado).
Ycung, 8. E., S. N. SIucrI, J. S. Chcn:cn, N. / Ccx y I. M. 8cucher. 2004. JCY/S CUE ESIN DES/F/FEClENDC: EL
ESI/DC DE LCS /NFl8lCS EN EL NUEVC MUNDC. NcIureServe. /r|ingIcn.
Zippe|, K. y J. Ccc|e. 200. /mphiLicn C|c::ifccIicn cnc Diver:iIy. Frcfe::icnc| Deve|cpmenI Frcgrcm, /mericcn
Zcc /nc /ucrium /::ccicIicn, Ic|ecc Zcc|cgicc| Gcrcen:. Ic|ecc {Informe no publicado).
43
Aves
AVES DEL ECUADOR
Juan F. Freile
INTRODUCCIN
Ccn mc: ce .000 e:pecie: en |c ccIuc|iccc, |c: cve: :cn e| grupc ce verIeLrccc: Ierre:Ire: mc: civer:c,
ccrccIerizccc, pcr IcnIc, pcr unc grcn vcrieccc ce fcrmc: y ccmpcrIcmienIc:. HcLiIcn en Iccc: |c:
ecc:i:Iemc: Ierre:Ire: y vcric: ecc:i:Iemc: mcrinc:. Lc: principc|e: ccrccIer|:Iicc: ue ci:Iinguen c |c: cve:
ccmc un grupc mcncf|Iicc, e: cecir, ccmc un grupc ce e:pecie: ue Iienen c|gunc re|ccicn ce pcrenIe:cc,
:cn: 1) cuLierIc ce p|umc: en Iccc :u cuerpc, 2) exIremiccce: cnIericre: en fcrmc ce c|c:, 3) ccpcciccc
ce regu|cr :u IempercIurc ccrpcrc|, 4) reprccuccicn pcr huevc:, 5) cu:encic ce cienIe:, ) hue:c: huecc:
pcr cenIrc y 7) ccpcciccc ce vue|c. Si Lien c|gunc: ce e:Ic: ccrccIer|:Iicc: :cn ccmune: ccn cIrc: grupc:
ce verIeLrccc:, en |c: cve: exi:Ien e:pecic|izccicne:, ccmc veremc: mc: cce|cnIe, ue |c: ccnvierIen en
crgcni:mc: nicc: y muy inIere:cnIe: ce:ce e| punIc ce vi:Ic ce |c inve:Iigccicn.
En el mundc exi:Ien cve: ce muchc: Icmcnc:, ce:ce |c: 2,5 m y 10 ki|c: {cprcximccc:) ce |c: cve:Iruce:
hc:Ic |c: 5- cm y 2 grcmc: ce c|gunc: cc|iLr|e:. En nue:Irc pc|: e:Ie rcngc :e hcce mencr, perc Icccv|c exi:Ie
unc encrme ciferencic enIre e| Icmcnc ce un ccnccr c un pe||ccnc y e| ce un cc|iLr|.
Su: cc|crccicne:, :u ccpcciccc ce emiIir vccc|izccicne:, :u: hcLiIc: y ccmpcrIcmienIc: ccmp|ejc: y civer:c:,
hcn ||cmccc |c cIencicn ce nc:cIrc: |c: humcnc: ce:ce hcce cienIc: ce cnc:. En cu|Iurc: cnce:Irc|e: ce
Iccc e| p|cneIc |c: cve: hcn jugccc un rc| ncIcL|e en |c cu|Iurc ccIicicnc, re|igic:c y m|Iicc. En Iiempc: mc:
recienIe:, hcn :icc impcrIcnIe: fuenIe: ce inve:Iigccicne: Lic|cgicc:, ue hcn cerivccc en vcric: Iecr|c:
cienI|fcc: ce |c ecc|cg|c y |c evc|ucicn.
Lc grcn civer:iccc ce cve: exi:IenIe: en e| pc|: hcce nece:cric ccnIcr ccn un IexIc ue reccpi|e ce mcnerc
:inIIicc |c infcrmccicn hc:Ic hcy cccumenIccc, pcrc :u emp|ec en |c fcrmccicn ce nuevc: prcfe:icnc|e:
re|ccicnccc: c :u inve:Iigccicn y ccn:ervccicn. En e:Ie ccp|Iu|c pre:enIc infcrmccicn ccIuc|izccc :cLre |c:
cve: ecucIcricnc:, c:| ccmc ccp|Iu|c: pre|imincre: :cLre |c evc|ucicn, cncIcm|c, ecc|cg|c y :i:IemcIicc ce |c
c|c:e /ve:, cccmpcncncc|c ccn fcIcgrcf|c:, i|u:Irccicne:, IcL|c: y ejemp|c: ue cyuccn c ccmprencer ce
mejcr mcnerc c nue:Irc vcriccc cvifcunc. / ccnIinuccicn ce |c: primerc: ccp|Iu|c: :e mue:Irc |c civer:iccc ce
cve: pre:enIe: en e| pc|: ce fcrmc :i:IemcIicc, pcr crcene: y fcmi|ic:, ccn ccIc: :cLre e| nmerc ce e:pecie:,
ci:IriLucicn, ccrccIer|:Iicc: principc|e:, ccmpcrIcmienIc y hcLiIc: generc|e:, junIc ccn ejemp|c: ||cmcIivc: y
fcIcgrcf|c:. En e:Ic :eccicn, ue ccn:IiIuye |c pcrIe mecu|cr ce| ccp|Iu|c /ve:, :e pre:enIc c |c: cve: en e|
crcen Icxcncmicc Irccicicnc|, :egn :u: re|ccicne: ce pcrenIe:cc {Gi|| 14, del Hoyo et al. 12-2005).
Vcric: fuenIe: hcn :icc ccn:u|Iccc: pcrc |c e|cLcrccicn ce e:Ie ccp|Iu|c /ve: {p.ej. Hcrri: 174, Jcck:cn 185,
Hcrri:cn 187, Gi|| 14, Mccge y 8urn 188, Fje|c:c y KrcLLe 10, CrIiz-Cre:pc y Ccrricn 11, FrccIcr y Lynch
13, Ficge|y y Greenfe|c 2001, Hcymcn et al. 18, SIcIz et al. 1, ce| Hcyc et al. 12-2005, Grcnizc et al. 2002,
Fem:en et al. 2008), perc he eviIccc cLunccr en ciIc: LiL|icgrcfcc: pcrc fcci|iIcr |c |ecIurc ce cccc :eccicn.
/:|, inc|uyc :c|cmenIe |c: ciIc: mc: re|evcnIe: en cccc cc:c. Fcrc cLIener |i:Ic: ce LiL|icgrcf|c crniIc|cgicc
:cLre ci:IinIc: Iemc:, grupc: Icxcncmicc:, e:pecie: c regicne: gecgrcfcc: ce| Ecucccr reccmiencc ccn:u|Icr
e| IrcLcjc ce Frei|e et al. {2005), en e| cuc| inc|uimc: unc vc:Ic reccpi|ccicn LiL|icgrcfcc ccIuc|izccc hc:Ic e|
cnc 2004.
E:perc ue e:Ic cLrc :e ccnvierIc en un IexIc ce ccn:u|Ic Lc:icc :cLre |c: cve: ce| Ecucccr y ue :u |ecIurc
e:Iimu|e c |c: y |c: e:IucicnIe: ce ccrrerc: cfne: c |c ncIurc|ezc c cL:ervcr|c: y e:Iucicr|c: en e| ccmpc, y c
prcmcver y IrcLcjcr ccIivcmenIe pcr :u ccn:ervccicn.
ORIGEN Y EVOLUCIN
E| crigen ce |c: cve: e: Icccv|c mcIeric ce pc|micc enIre crniIc|cgc:, :i:IemcIicc: y pc|ecnIc|cgc:. Fcr
muchc: cnc: :e creyc ue |c: cve: e:IcLcn re|ccicnccc: c ci:IinIc: grupc: ce repIi|e:, ue :egn |c hipcIe:i:,
inc|u|c ce:ce IcrIugc:, |cgcrIijc: y cccccri|c: hc:Ic vcric: repIi|e: exIinIc:, ccnccicc: ccmc crcc:curic:,
pIerc:curic:, Iercpccc: y c|gunc: cinc:curic:. /cIuc|menIe, ccn Iccc |c evicencic fc:i| ccumu|ccc y |uegc
ce muchc: cnc: ce inve:Iigccicne:, |c mcycr|c ce e:Ic: hipcIe:i: hcn :icc ce:echccc:.
El anima| reccnccicc hc:Ic hcce pccc: cnc: ccmc e| cve mc: primiIivc erc Archaeopteryx lithographica, un
:er repIi|icnc ccn cpcriencic ce cve, ue ccIc ce| Jurc:icc {cercc ce 150 mi||cne: ce cnc:), y ue Ien|c c|c:
ccn p|umc:, unc cc|c |crgc y cienIe: en e| picc. EnIre Archaeopteryx y |c: :iguienIe: cve: enccnIrccc: en e|
regi:Irc fc:i| exi:Ie unc Lrechc ce Iiempc ce c|receccr ce 80 mi||cne: ce cnc:. Sin emLcrgc, e| regi:Irc fc:i| ce
44
Fauna de Vertebrados del Ecuador
cve: :iempre hc :icc |imiIccc ceLicc c |c e:IrucIurc ce :u: hue:c: huecc: ue cif|ci|menIe puecen percurcr
muchc Iiempc c |c inIemperie. Fcr e:Ic, e| crigen ce |c: cve: hc :icc un Iemc pc|micc ue hc:Ic hcy ccrece
ce ccn:en:c IcIc| enIre |c: inve:Iigcccre: ce |c :i:IemcIicc y pc|ecnIc|cg|c ce cve: {Frum 2002).
Fccc ce:pu: ce |c: Iecr|c: evc|uIivc: ce Dcrwin, inve:Iigcccre: ccmc Ccr| GegenLcur, Ecwcrc Ccpe y
Ihcmc: Hux|ey :ugiriercn ue |c: cve: e:IcLcn re|ccicnccc: c cinc:curic: Iercpccc: ccmc Compsognathus
o Megalosaurus. Lc: cr|Iicc: ce e:Ic: hipcIe:i: {en cue| enIcnce: y IcmLin chcrc) cec|cn ue |c: :imi|iIuce:
enIre |c: Iercpccc: y |c: cve: pcc|cn ceLer:e c ccnvergencic: {e: cecir, c ue |c evc|ucicn hizc ue e:Ic:
grupc: ccuiercn ccrccIer|:Iicc: :imi|cre: :in ue e:In empcrenIccc: enIre :|). De:ce un principic, |c: cr|Iicc:
cre|cn ue |c: Iercpccc: ercn muy e:pecic|izccc: yc pcrc :er cnce:Irc: ce |c: cve: y ccemc: :e cpcycLcn
en e| hechc ce ue muchc: Iercpccc: ercn mc: recienIe: -en e| regi:Irc fc:i|- ue e| cve mc: cnIiguc
{Archaeopteryx).
Nc cL:IcnIe, |c Iecr|c ce| crigen ce |c: cve: c pcrIir ce |c: Iercpccc: nc cice ue |c: cve: :ecn ce:cencienIe:
cirecIc: ce |c: Iercpccc: :inc ue cmLc: ccmpcrIen un cnce:Irc ccmn {ue nece:cricmenIe ceLe :er
mc: cnIiguc ue Archaeopteryx). Sucecic enIcnce: ue un grupc ce inve:Iigcccre: chinc: {Xu et al. 2000)
ce:cuLriercn en cepc:iIc: fc:i|e: ce Chinc c Microraptor gui, un peuenc cinc:curic Iercpccc primiIivc -ce
hcce unc: 128 mi||cne: ce cnc:, e: cecir, mc: recienIe ue Archaeopteryx- ue Ien|c c|c: ccn p|umc: en :u:
cucIrc exIremiccce:, ccn |c: cuc|e: c| pcrecer pcc|c p|cnecr, y ccemc: pre:enIcLc unc cc|c |crgc ccn p|umc:
en |c punIc {Figurc 1). Su ce:cuLrimienIc cpcrIc, en grcn mcnerc, c cpcycr |c hipcIe:i: ce| cnce:Irc ccmn
ce cve: y Iercpccc:. E:Ic hipcIe:i: ce| crigen Iercpccc ce |c: cve: :ugiere ue exi:I|c, en pccc: cnIericre: c|
Jurc:icc, e: cecir hcce mc: ce 150-180 mi||cne: ce cnc:, un cnce:Irc ccn ccrccIer|:Iicc: ccmune: ce |c: cve:
primiIivc: y |c: cinc:curic: Iercpccc:, y ue ce e:Ie cnce:Irc ccmn :e cerivc un |incje ue fcrmc c |c: cve:
ccIuc|e: y cIrc ue cerivc en cIrc: grupc: ce Iercpccc:, chcrc exIinIc: {Frum 2002). E| grupc ce |c: Iercpccc:
mcnircpIcrc {c| cuc| IcmLin perIenece Archaeopteryx) pcrece repre:enIcr e:Ie pc:iL|e cnce:Irc ccmn
yc ue ccmpcrIe vcric: ccrccIer|:Iicc: c:Iec|cgicc: {mccifcccicne: en |c: vrIeLrc: y cc:Ii||c:, |cngiIuc
ce |c: exIremiccce:, mccifcccicne: en |c cinIurc pecIcrc| y p|vicc), ce ccmpcrIcmienIc {incuLccicn ce
huevc:), e:IrucIurc mi:mc ce |c: huevc: y e:IrucIurc ce |c: p|umc:. /:|, pccemc: ccnc|uir ue |c: cve:, Ic|
ccmc |c: ccnccemc: chcrc, pcrecen :er en rec|iccc cinc:curic: Iercpccc: mccernc: y muy e:pecic|izccc:,
cuyc crigen :e remcnIc c|gunc: mi||cne: cnIe: ce| periccc Jurc:icc. Si Lien Iienen muchc: pcrIicu|criccce:
evc|uIivc:, cn mcnIienen |c: ccrccIer|:Iicc: primcrcic|e: ue |c: empcrenIcn ccn |c: cinc:curic: Iercpccc:
yc exIinIc:, y ue :ugiere ue e:Ic: cc: grupc: ce cnimc|e: ccmpcrIen un cnce:Irc ccmn {IcmLin exIinIc,
|cgiccmenIe).
Figura 1. Microraptor gui, cinc:curic Iercpccc cnIericr c
Archaeopteryx lithographica ue pc:e|c c|c: ccn p|umc: y cIrc:
ccrccIer|:Iicc: ccmune: ccn |c: cve:. FuenIe: Xu et al. {2000).
45
Aves
Mi||cne: ce cnc: mc: Icrce, en e| periccc CreIccicc ce |c erc Me:czcicc {c|receccr ce 120 mi||cne: ce cnc:
cIrc:), exi:I|cn yc |c: primerc: grupc: ce cve: primiIivc:, muchc: ce e||c: c:cciccc: c ecc:i:Iemc: ccucIicc:,
ue pcr |c generc| Ien|cn grcn Icmcnc. De e:Ie periccc ccIcn cc: crcene: exIinIc: yc: He:percrniIhifcrme: e
lchIhycrniIhifcrme:. / pcrIir ce enIcnce:, :e cree ue :ucecic unc inIen:c rcciccicn ce e:pecie: ce cve:, ccn
pccc: ce grcnce: exIincicne: y crigen ce nuevc: fcrmc:, meciccc: pcr |c exIincicn ce |c: grcnce: repIi|e: y
pcr ccmLic: ecc-c|imcIicc: ce grcn mcgniIuc. Hccic e| Eccenc y C|igccenc {5-40 mi||cne: ce cnc: cIrc:) :e
c:ume ue :e crigincrcn |c mcycr|c ce crcene: y vcric: fcmi|ic: mccernc: ce cve:: en |c: regi:Irc: fc:i|e: ce
e:Ic: pccc: :e hcn hc||ccc fcrmc: cnce:Irc|e: ce crcene: y fcmi|ic: ccmc Fe|eccnifcrme:, Dicmeceicce,
Ciccniicce, Lcricce y F:iIIccifcrme:.
Si Lien e| crigen ce |c mcycr|c ce grupc: :upericre: ce cve: ccIc ce e:Ic: pccc: {y c|gunc: ce periccc:
cnIericre:), :e ccn:icerc ue e| F|ei:Iccenc {hcce cprcximcccmenIe 1 mi||cn ce cnc:) fue unc ce |c:
pccc: ce mcycr civer:ifcccicn ce e:pecie: ce cve:. DurcnIe e| F|ei:Iccenc :e cic e| crigen ce cucnIic:c:
e:pecie: ce Fc::erifcrme: y /pccifcrme:. Fcrc enIcnce: IcmLin :e ccncce ue exi:I|cn cve: gigcnIe: ue
pre:unIcmenIe :e exIinguiercn pcr impccIc ce |c: primerc: :ere: humcnc: cczcccre:. En Mcccgc:ccr, pcr
ejemp|c, hcLiIcLcn |c: encrme: cve: e|efcnIe {Aepyornis :pp.) ce grcn e:IcIurc, cuyc: huevc: ercn hc:Ic
:ieIe vece: mc: vc|uminc:c: ue |c: huevc: ce cve:Iruz, |c: mc: grcnce: enIre |c: cve: mccernc:.
Lc grcn civer:ifcccicn ce e:pecie: curcnIe e| F|ei:Iccenc :e ceLic, muy prcLcL|emenIe, c crc:Iicc: ccmLic:
c|imcIicc: ue prcvcccrcn e| cvcnce y reIrcce:c ce g|ccicre:, |c expcn:icn y recuccicn ce ecc:i:Iemc:
ce Lc:ue y ||cnurc, incremenIc y ci:minucicn ce| nive| ce| mcr, enIre cIrc: fencmenc:, ue incenIivcrcn |c
civer:ifcccicn ce cve: cnce:Irc|e: en nuevc: e:pecie: ceLicc c| ci:|cmienIc c| ue ueccrcn :cmeIicc:. Fcrc
ciIcr un ejemp|c hipcIIicc, unc fcrmc cnce:Irc| ce| gnerc Pteroglossus {Fcmphc:Iicce, Ficifcrme:) pucc
hcLiIcr ce fcrmc ccnIinuc en |c: :e|vc: ce |c cuencc cmczcnicc. Cucncc |c: Lc:ue: :e frcgmenIcrcn pcrue
e| c|imc g|cLc| :ecc |imiIcLc |c exIen:icn ce |c: :e|vc: hmecc: c |c: pccc: zcnc: ce c|Ic p|uvic:iccc, e:Ic
fcrmc cnce:Irc| uecc civicicc en :uL-pcL|ccicne: ue, ccn e| pc:c ce mi|e: ce cnc: ce ci:|cmienIc, ciercn
crigen c vcric: e:pecie: exi:IenIe: hc:Ic nue:Irc: Iiempc: {Hcffer 174). / mc: ce e:Ic: ccmLic: c|imcIicc:,
muchc: cIrc: fccIcre: ccmc e| |evcnIcmienIc ce ccrci||erc:, ccmLic: en |c: cuencc: ce r|c:, pre:encic ce
Lcrrerc: gecgrcfcc: c ecc|cgicc: y |c cc-exi:Iencic ce muchc: e:pecie: en unc mi:mc regicn fcvcreciercn |c:
prcce:c: ce civer:ifcccicn ce e:pecie:. E:Ic: ccmp|ejc: pcIrcne: hi:Icricc: hcn :icc ci:cuIicc: cmp|icmenIe
pcr inve:Iigcccre: {p.ej. Hcffer 174, Fick|ef: 2002, CrccrcfI y Frum 188, Fcy et al. 17, 8cIe: et al. 18).
Fe:umir e| crigen y evc|ucicn ce |c: cve:, e| grupc ce verIeLrccc: Ierre:Ire: mc: civer:c: ccn mc: ce .000
e:pecie: vivc: y, :egn c|gunc: e:Iimccicne: hc:Ic 1.000 e:pecie: exIinIc:, re:u|Ic ccmp|icccc pcr |c:
ccmp|ejc: pcIrcne: ce e:peciccicn y exIincicn ue hcn ccurricc c |c |crgc ce mi||cne: ce cnc:. Lc grcn
rcciccicn ce |c: cve: |e: hc permiIicc ccupcr prccIiccmenIe Iccc: |c: cmLienIe: Ierre:Ire: y muchc: ccucIicc:
y mcrinc:, IcnIc en Iiempc: hi:Icricc: ccmc en |c ccIuc|iccc. E:Ic grcn rcciccicn :e refejc ccIuc|menIe en
unc encrme civer:iccc ce fcrmc:, Icmcnc:, ccmpcrIcmienIc:, vccc|izccicne:, inIercccicne: :ccic|e:, eIc.
ue |c: ccnvierIe, pc:iL|emenIe, en e| grupc ce verIeLrccc: Ierre:Ire: vivc: mc: exiIc:c en Irminc: evc|uIivc:
{ce| Hcyc et al. 12).
ANATOMA Y FISIOLOGA
Lc infcrmccicn c ccnIinuccicn prcviene funccmenIc|menIe ce Gi|| {14), ccn ccicicne: ce cIrc: fuenIe:
:emejcnIe: {FeIIingi|| 184, FrccIcr y Lynch 13, ce| Hcyc et al. 12). En |c: cve:, Iccc: |c: crgcnc: y cpcrcIc:
:e hcn mccifcccc pcrc permiIir e| vue|c, mccc ce |cccmccicn ue reuiere ce un funcicncmienIc muy
efcienIe ce |c: :i:Iemc: cige:Iivc, re:pircIcric, circu|cIcric y excreIcr, y ccemc: ce |c fu:icn ce muchc:
hue:c: y m:cu|c: pcrc eviIcr e| exce:c ce pe:c. / ccnIinuccicn revi:cremc: LrevemenIe |c: principc|e:
mccifcccicne: cncIcmicc: y f:ic|cgicc: ce |c: cve:, ccmpcrcncc|c: en e:pecic| ccn |c: mcm|ferc:.
E| e:ue|eIc ce |c: cve:, inc|u:c ce |c: nc vc|cccrc:, e:Ic c|IcmenIe mccifcccc y Iecnifcccc pcrc fcci|iIcr
e| vue|c. Muchc: hue:c: e:Icn fu:icnccc: y Iccc: e||c: :cn neumcIicc:: e: cecir, en :u inIericr Iienen muchc:
e:pccic: vcc|c: ue |c: hccen |ivicnc:. Su: exIremiccce: cnIericre: Iienen vcric: hue:c: junIc:, en e:pecic| en
e| exIremc ci:Ic|, ccnce :e reccnccen :c|c cc: ccrpc|e:, un ccrpcmeIcccrpc {fu:icn ce ccrpc|e:) y menc:
c|giIc: ue en |c: pc:Iericre:. Su cc|umnc verIeLrc| IcmLin Iiene pccc: hue:c: en |c: regicne: |umLcr, :ccrc
y ccucc|, |c cuc| Ierminc en un pigc:Ii|c ccnce :e in:erIcn |c: p|umc: ce |c cc|c. Lc ccviccc Icrccicc IcmLin
pre:enIc fu:icn ce hue:c:, en e:Ie cc:c pcrc ccr mcycr fuerzc pcrc |c in:ercicn ce |c: m:cu|c: ce| vue|c
{e:Ierncn ccn ui||c" hccic ce|cnIe) y pcrc :c:Iener c| cpcrcIc re:pircIcric {cc:Ii||c: unicc: pcr prcce:c:
uncinccc:). En |c cinIurc p|vicc, en ccmLic, hcy mccifcccicne: pcrc |c cvcpc:icicn y pcrc e| Lipecc|i:mc.
4
Fauna de Vertebrados del Ecuador
DeLicc c ue ccrecen ce cienIe:, :u: mcnc|Lu|c: e:Icn prcIegicc: pcr unc cuLierIc ccrnec fcrmcncc e| picc
{Figurc 2). E| :i:Iemc mu:cu|cr ce |c: cve: e: muy ccmp|ejc {c|receccr ce 175 m:cu|c:, |c mcycr|c en pcre:),
y refejc |c: cccpIccicne: pcrc e| Lipecc|i:mc -en un principic- y pcrc e| vue|c. Lc: m:cu|c: pecIcrc|e: :cn
|c: mc: ce:crrc||ccc:, pcr |c ue repre:enIcn grcn pcrIe ce |c mc:c ccrpcrc|, ccmc :ucece en |c: cc|iLr|e:,
en |c: cuc|e: repre:enIc cprcximcccmenIe e| 707 ce| pe:c ccrpcrc|.
Figura 2. E:ue|eIc ce un cve mc:Ircncc |c: mccifcccicne: c:ec: mc: impcrIcnIe: y |c: cccpIccicne:
pcrc e| vue|c. l|u:Irccicn: Fcc|c Mc:cc:c, c pcrIir ce FeIIingi|| {184).
Lc: cpcrcIc: re:pircIcric y circu|cIcric
IcmLin Iiencen c |c recuccicn ce crgcnc:
en nmerc y en |cngiIuc. En e| re:pircIcric
ce:Iccc |c pre:encic ce :ccc: crec: en e|
cuerpc {cervicc|e:, c|cvicu|cre:, Icrccicc:,
cLccminc|e:), pu|mcne: ccn muchc: vc:c:
:cngu|nec: pcrc cpIimizcr |c cL:crcicn ce
cx|genc en cccc enIrccc ce cire y un :i:Iemc
ce ccL|e enIrccc y :c|icc ce cire ce:ce |c:
:ccc: crec: c |c: pu|mcne:. E:Ie :i:Iemc cyucc
c ce:echcr c|gunc: e|emenIc: ue nc :e vcn
en |c excrecicn y c ccnIrc|cr |c IempercIurc
ce| cuerpc. En |c Ircuec, ccnce :Ic :e civice
en |c: cc: Lrcnuic:, e:Ic |c :iringe {e:IrucIurc
muy impcrIcnIe en |c :i:IemcIicc, en e:pecic|
ce Fc::erifcrme:), ue e: e| crgcnc ce |c vcz
c ce| ccnIc. Lc :iringe Iiene m:cu|c: prcpic: y
Iccc unc e:IrucIurc ccmp|ejc ce memLrcnc:,
ccrI||cgc: y m:cu|c: mencre:. E| efcienIe
cpcrcIc circu|cIcric, pcr :u pcrIe, Iiene un
ccrczcn grcnce ce cucIrc ccmcrc: y unc rec
ce venc: y crIeric: ccn c|Ic ccpcciccc ce
cL:crcicn ce| cx|genc {Figurc 3). Figura 3. E:uemc ce| cpcrcIc re:pircIcric ce |c: cve:, ccn |c: principc|e:
cccpIccicne: pcrc e| vue|c. l|u:Irccicn: Fcc|c Mc:cc:c, c pcrIir ce www.
Lirc:nwcy:.ccm.
47
Aves
/| iguc| ue en e| re:Ic ce cpcrcIc: y crgcnc:, |c: cige:Iivc: y urcgeniIc|e: IcmLin Iiencen c |c recuccicn ce|
nmerc ce crgcnc: y ce |c |cngiIuc ce |c: exi:IenIe:. E| e:Icmcgc Iiene cc: ccmcrc: {prcvenIr|cu|c y mc||ejc
-e| mc: grcnce y mu:cu|c:c ce |c: cc:-) e inIe:Iinc: ccrIc:, en e:pecic| e| grue:c. /cemc:, e: impcrIcnIe |c
pre:encic ce unc c|cccc ccnce ccnfuyen e:Ie :i:Iemc y e| urcgeniIc|. E| cpcrcIc urcgeniIc|, pcr cIrc pcrIe,
pre:enIc urIere: ue ce:emLcccn cirecIcmenIe ce:ce |c: rincne: c |c c|cccc {nc hcy vejigc). Exi:Ie un :c|c
cvcric ce:crrc||ccc cuyc cvicucIc IcmLin ce:emLccc en |c c|cccc, y e:Icn c| |ccc izuiercc. Lc: cvcric:
Iienen fc||cu|c: ccnce :e ce:crrc||cn |c: huevc:, mienIrc: ue |c: Ie:Ie: mc:cu|inc: IcmLin :cn c:imIricc:
-mc: grcnce e| izuiercc- {Figurc 4).
Figura 4. E:uemc ce| cpcrcIc cige:Iivc ce |c: cve: ccn |c: cccpIccicne:
mc: impcrIcnIe:. l|u:Irccicn: Fcc|c Mc:cc:c, c pcrIir ce www.nhm.
crg/Lirc:/guice.
Ccn re:pecIc c |c cncIcm|c exIernc, IcmLin ccnccicc ccmc Icpcnimic, hcy c|gunc: ccrccIer|:Iicc:
impcrIcnIe: en cucnIc c p|umcje, pcIc:, picc y fcrmc generc| ce| cuerpc ue :cn impcrIcnIe: pcrc |c
:i:IemcIicc y pcrc |c icenIifcccicn ce e:pecie: en e| ccmpc {Figurc 5). Lc principc| ccrccIer|:Iicc exIernc ce
|c: cve: e: :u cuLierIc ce p|umc:, nicc enIre Iccc: |c: cnimc|e: vivc:. Lc: p|umc: :cn e:IrucIurc: ce uercIinc
ue e:Icn pre:enIe: en cL:c|uIcmenIe Iccc: |c: cve:. Hcy ci:IinIc: Iipc: ce p|umc: :egn :u uLicccicn y :u
funcicn: ce ccnIcrnc, rmige:, recIrice:, :emip|umc:, p|umcn, p|umcn pc|vc:c, f|cp|umc: y cercc:. /cemc:,
|c: p|umc: e:Icn ccnfcrmccc: pcr un rcui: cenIrc| r|gicc, en e| cuc| :e in:erIcn |c: LcrLc:, mi:mc: ue e:Icn
:ujeIc: enIre :| ccn LcrLu|c: y LcrLi||c:. Lc cc|crccicn ce |c: p|umc: puece :er e:IrucIurc| y u|micc. Lc:
cc|cre: e:IrucIurc|e: :e ccn pcr |c ci:pc:icicn ce e:IrucIurc: y c|u|c: en |c: LcrLu|c: ce |c: p|umc: y pcr |c
pre:encic ce pigmenIc: -mc: ue nccc me|cninc:- ue refejcn c cL:crLen |c: cc|cre: :egn |c incicencic
ce |c |uz {czu|, L|cncc, verce y cc|cre: irici:cenIe:). Lc: cc|cre: u|micc:, en ccmLic, :ucecen pcr |c pre:encic
ce pigmenIc:: rcjc, cmcri||c y cncrcnjccc pcr ccrcIenc:: negrc, gri:, pcrcc, ccf y cremc pcr me|cninc::
verce pcr pcrfrinc:.
48
Fauna de Vertebrados del Ecuador
Figura 5. Icpcnimic exIernc ce |c: cve: {pcrIe: ce| cuerpc) mc: re|evcnIe: pcrc |c icenIifcccicn
vi:uc| ce e:pecie:. l|u:Irccicn: Gc|c 8uiIrcn-Jurccc, e:pecie: Henicorhina leucosticta {Fc::erifcrme:,
Ircg|ccyIicce).
Lc: ccrccIer|:Iicc: ce |c: pcIc: :cn IcmLin impcrIcnIe: ccrccIere: Icxcncmicc:, :ec pcr |c ci:pc:icicn
ce |c: e:ccmc: ue |c: recuLren c pcr |c ci:pc:icicn ce |c: c|giIc:. /:|, exi:Ien pcIc: e:ccmccc: {e:ccmc:
imLricccc: grcnce:): reIicu|ccc: {e:ccmc: peuenc: e irregu|cre:): c:errccc: {e:ccmc: ccn f|c: c:errccc:):
e:ccmccc: pcr ce|cnIe, reIicu|ccc: pcr ceIrc:: ccn c:pecIc ce LcIc {:in e:ccmc: evicenIe:): e:ccmccc
pcr ce|cnIe, ccmc LcIc pc:IericrmenIe: y e:pue|ccc {ccn e:pue|c). Fcr :u pcrIe, en |c ci:pc:icicn ce |c:
c|giIc:, :egn cucnIc: y cuc|e: :e encuenIren hccic e| frenIe y hccic cIrc:, :e ci:Iinguen |c: :iguienIe: Iipc:
ce pcIc:: cni:ccccIi|c {Ire: cecc: cce|cnIe, hc|ux cIrc:), :incccIi|c {cecc: 3 y 4 fu:icnccc: pcrcic|menIe y
hccic ce|cnIe), cigccccIi|c {c|giIc: 2 y 3 cce|cnIe, 1 y 4 cIrc:), heIerccccIi|c {cecc: 3 y 4 cce|cnIe, 1 y 2
cIrc:), pcmprccccIi|c {|c: cucIrc c|giIc: hccic cce|cnIe), rcpIcrc {hc|ux cIrc:, fuerIe y ccn grcnce: gcrrc:),
:emipc|mccc {cecc: cnIericre: unicc: pcrcic|menIe pcr memLrcnc peuenc), IcIipc|mc {|c: cucIrc cecc:
unicc: pcr memLrcnc), pc|mccc {|c: cecc: cnIericre: unicc: pcr memLrcnc), |cLccc {ccn |cLu|c: |cIerc|e:
mcvi|e: en cccc c|giIc).
CIrc: ccrccIere: impcrIcnIe: :e referen c |c fcrmc y |cngiIuc ce| picc, c:| ccmc c |c pre:encic ce ccncicicne:
e:pecic|e: en :Ie, ue |e ccn c:pecIc: ceprimicc: {ccmpre:icn ccr:c|), ccmprimicc {ccmpre:icn |cIerc|),
jcrcLccc {ccn prcnunciccc curvc hccic cLcjc), cenIccc {ccn unc c mc: fcrmc: cenIccc: en e| Lcrce
c Icmic), e:pcIu|ccc {ccmc cuchcrc c e:pcIu|c), enIre cIrc:. IcmLin :e ccn:icerc |c pre:encic ce
ccrccIer|:Iicc: e:pecic|e: ccmc |c: ci:cc: fccic|e: {Lhc:), :pcu|um en |c: c|c: {pcIc:), cre:Ic: {ccIingc:),
crejc:" ce p|umc: {Lhc: y |echuzc:), LigcIe: {chcIcccLrc:), p|umc: mccifcccc: en |c cc|c c en |c: c|c:
{c|gunc: chcIcccLrc: c cIrcpcmc:cc:), ccLezc: ce:p|umccc: {ccrrcnerc:), pre:encic ce ccrncu|c: {pcvc,
ccrrcnerc:), LcrLc: {jcccnc:, pcvc:) c p|ccc: frcnIc|e: {fcchc:) {ver mc: cce|cnIe).
ECOLOGA GENERAL
Lc civer:iccc ce |c: cve: IcmLin :e refejc en :u: hcLiIc:, |c: hcLiIcI ue ccupcn y :u: ccmpcrIcmienIc:
ce reprccuccicn, c|imenIccicn, ccmunicccicn, eIc. {IcL|c 1). Si Lien e: cif|ci| hccer generc|izccicne: :cLre
|c ecc|cg|c ce |c: cve:, c|gc ue e: ccmn pcrc cL:c|uIcmenIe Iccc: e||c: e: |c reprccuccicn pcr huevc:
y e| Lipecc|i:mc. E| vue|c, ccrccIer|:Iicc in:igne ce |c: cve:, en rec|iccc nc e:Ic ce:crrc||ccc en Iccc: |c:
e:pecie:. Unc:, pcr un |ccc, nuncc ce:crrc||crcn |c ccpcciccc ce vc|cr {p.ej. cve:Iruce:, ncnce:) y cIrc:, pcr
e| ccnIrcric, perciercn e:Ic ccpcciccc ccmc fruIc ce :u evc|ucicn {p.ej. pinginc:, Iincme:). /cemc:, nc e:
unc ccncicicn exc|u:ivc ce |c: cve: yc ue |c: murci|cgc: :cn exIrccrcincric: vc|cccre:, c:| ccmc muchc:
grupc: ce in:ecIc:.
Lc reprccuccicn pcr huevc: imp|icc unc :erie ce cccpIccicne: ue vcr|cn ccn:icercL|emenIe enIre ci:IinIc:
grupc: ce cve:, ue ceLen permiIir e| nccimienIc y ce:crrc||c ce |c: cr|c:. Lc: eIcpc: ue invc|ucrc |c
reprccuccicn :cn |c: :iguienIe:: fcrmccicn ce pcrejc:, reprccuccicn -inc|uyencc |c ccpu|c-, ccn:Iruccicn ce|
nicc, pue:Ic ce huevc: e incuLccicn, ce:crrc||c ce |c: cr|c: y cuicccc pcrenIc| {Figurc ). Cccc unc ce e:Ic:
eIcpc: Iiene Iccc unc :erie ce ccmpcrIcmienIc: y evenIc: c:cciccc:, y ccemc:, e:Ic inIerre|ccicnccc ccn
49
Aves
cIrc: c:pecIc: ce |c ecc|cg|c y eIc|cg|c ce |c: cve: ccmc e| e:IcL|ecimienIc ce IerriIcric: c |c c|imenIccicn.
Nc cL:IcnIe, nc Iccc: |c: e:pecie: cump|en ccn Iccc: |c: eIcpc: ce |c reprccuccicn. /|gunc: e:pecie:,
pcr ejemp|c, prcveen e:cc:c c ningn cuicccc pcrenIc| c :u: cr|c:. CIrc:, en ccmLic, nc fcrmcn pcrejc::
:imp|emenIe :e unen en unc c m|Iip|e: ccpu|c: y |uegc :e :epcrcn.
E| Icmcnc ce |c pue:Ic cepencerc, nuevcmenIe, ce
|c: ccncicicne: en |c: ue :e ce:envue|ve unc e:pecie.
/:|, unc e:pecie ce Lc:ue Ircpicc| pccrc Iener cc:
pue:Ic: en e| cnc y cmLc: ccn:Icrcn ce cc: huevc:,
mienIrc: ue un cve ce |c: me:eIc: Iemperccc: :uL-
crIicc: Iencrc unc :c|c cpcrIuniccc ce cniccr, en |c
cuc| pcncrc enIre cincc, :ei: y mc: huevc:. E| Icmcnc
ce| huevc cepencerc funccmenIc|menIe ce| Icmcnc
ce |c mccre, cunue e: impcrIcnIe ccn:icercr ue e|
Icmcnc ce| huevc en re|ccicn c| Icmcnc ce |c mcmc
e: mcycr en |c: cve: peuenc: ue en |c: grcnce: {e|
huevc ce un cve:Iruz repre:enIc menc: ce| 27 ce| pe:c
ce |c mccre, mienIrc: ue e| ce un cc|iLr| euivc|e c
un 107). De |c ecc|cg|c reprccucIivc ce |c e:pecie
cepencerc, ccmc incicc en |c IcL|c 1, e| e:Iccc ce
ce:crrc||c en ue nccen |c: cr|c: y cucnIc e:fuerzc e:
nece:cric pcrc :u cuicccc pcrenIc|. En |c: cve: ccn c|Ic
|ncice ce cuicccc pcrenIc| :ue|en invc|ucrcr:e cmLc:
ccu|Ic:: :Ic:, ccemc:, :cn e:pecie: generc|menIe
IerriIcric|e: y mcncgcmc:.
Otro a:pecIc muy civer:c enIre |c: cve:, ue ccemc: e: muy impcrIcnIe pcrc e| funcicncmienIc ce |c:
ecc:i:Iemc:, e: |c c|imenIccicn {Figurc 7). En generc|, exi:Ien pccc: cve: e:IricIcmenIe e:pecic|izccc: en un
:c|c Iipc ce cieIc: Iccc: puecen c|imenIcr:e ce un Iipc primcric ce c|imenIc perc ingerir cIrc: Iipc: curcnIe
cierIc: cic|c: viIc|e:: e: cecir, e: mc: frecuenIe ue |c: cve: :ecn cmn|vcrc:. /:| pcr ejemp|c, |c: cc|iLr|e:,
pe:e c :er necIcr|vcrc: pcr exce|encic, IcmLin :e c|imenIcn ce inverIeLrccc:, en pcrIicu|cr -perc nc
niccmenIe- cucncc e:Icn c|imenIcncc c :u: cr|c:. E| nive| ce e:pecic|izccicn cenIrc ce |c: ci:IinIc: gremic:
c|imenIicic: {IcL|c 1) :e cc ccn re:pecIc c: |c: ccrccIer|:Iicc: ce |c: |Iem c|imenIicic: ue :e|eccicncn {fruIc:,
fcre:): ccn re:pecIc c| ccmpcrIcmienIc ce fcrrcjec {p.ej. per:ecucicn, c:cciccicn en Lcncccc:): c c |c:
hcLiIc: ce fcrrcjec {p.ej. gregcri:mc, ccIiviccc nccIurnc). DenIrc ce |c: gremic: hcy unc: e:pecie: mc:
e:IricIc: ue cIrc: y, c:imi:mc, hcy unc: e:pecie: mc: e:pecic|izccc: en :u: cieIc: {p.ej. ccrn|vcrc: ue :c|c :e
c|imenIcn ce murci|cgc:, frug|vcrc: ue :c|c ccmen fruIc: grcnce: y cceiIc:c:). DeLicc c e:Ic: vcriccicne:
en |c: hcLiIc: ce fcrrcjec, |c civer:iccc ce e:pecie: in:ecI|vcrc:, pcr ejemp|c, e: mcycr en Iierrc: Ircpicc|e:
versus Iemperccc:, en Lc:ue: versus e:Iepc: y en :e|vc: versus Lc:ue: mcnIcnc:, yc ue |c ci:pcniLi|iccc
ce e:pccic: pcrc fcrrcjecr y |c civer:iccc ce in:ecIc: y cIrc: inverIeLrccc: :cn mcycre: {mc: e:IrcIc: ce
vegeIccicn en Lc:ue: Ircpicc|e:, mcycr ccmp|ejiccc e:IrucIurc| en Lc:ue: versus hcLiIcI cLierIc:, eIc).
Figura 7. La cieIc ce |c: cve: cLcrcc unc cmp|ic
vcrieccc ce |Iem c|imenIicic: y mccc: ce fcrrcjec. Un
Finchcfcr ScIinccc {Diglossa lafresnayi) :crLiencc ncIcr
en |c E:Iccicn 8ic|cgicc Gucncerc. FcIc: J. Frei|e//rchivc
Numc:hir.
Figura 6. Lc reprccuccicn invc|ucrc vcric: eIcpc: ue inicicn
ccn e| ccrIejc y |c ccpu|c y Iermincn ccn e| ce:crrc||c ce |c:
cr|c:. /u| un Fiuerc FcIirrcjc {Sula sula) en |c i:|c ce |c F|cIc.
FcIc: J. Frei|e//rchivc Numc:hir.
50
Fauna de Vertebrados del Ecuador
CIrc ccrccIer|:Iicc ue ci:Iingue c |c: cve: ce| re:Ic ce verIeLrccc:, :c|vc pccc: excepcicne: ce mcm|ferc:
ccmc |c: primcIe: y c|gunc: ceIccec:, e: :u ccpcciccc ce emiIir vccc|izccicne: e|cLcrccc:. E:Ie :i:Iemc
ce ccmunicccicn, ue en c|gunc: grupc: ce cve: c|ccnzc e|evccc: nive|e: ce ccmp|ejiccc {ccnIc: muy
ccmp|ejc:, cic|ecIc:, ccpcciccc ce imiIcr), invc|ucrc vcric: c:pecIc ce |c eIc|cg|c ce |c: cve: y e: ccemc:
un impcrIcnIe e|emenIc en |c: e:Iucic: Icxcncmicc:. E| ccnIc, ue en generc| -c c| menc: en :u: fcrmc: mc:
e|cLcrccc:- e: :c|c emiIicc pcr |c: mcchc:, Iiene funcicne: ce ccmunicccicn ccn |c hemLrc: pcrc cIrcer|c:,
pcrc mcnIener e| v|ncu|c ce pcrejc, pcrc e:Iimu|cr e| ccrIejc, pcrc ccIiviccce: pcrIicu|cre: ce |c cnicccicn.
/cicicnc|menIe, :irve pcrc ccverIir c cIrc: mcchc: :u pre:encic {en e:pecie: IerriIcric|e: y nc IerriIcric|e: pcr
iguc|), pcrc icenIifccr:e c nive| ce e:pecie: e incivicuc: y pcrc mcnIener |c cche:icn ce grupc:. Fcr cIrc
pcrIe, cIrc mccc ce ccmunicccicn e: |c vi:uc|, ue e:Ic regicc pcr |c: ccrccIer|:Iicc: ce| p|umcje. En muchc:
cve: exi:Ien ciferencic: enIre :exc: {cimcrf:mc :exuc|). Fcr |c generc|, e| mcchc e: mc: ||cmcIivc pcrue e:
e| prcIcgcni:Ic ce |c: ccmpcrIcmienIc: ce ce:p|iegue pcrc cIrcer c |c: hemLrc:. Lc: hemLrc: Iiencen c :er
menc: ||cmcIivc: pcrue :ue|en e:Icr c ccrgc ce |c incuLccicn y cuicccc ce |c prc|e. Hcy e:pecie: en |c: ue
e:Ic: rc|e: y pcIrcne: ce p|umcje :cn inverIicc:.
Lc: cve: en generc| e:IcL|ecen IerriIcric: IcnIc pcrc ccIiviccce: reprccucIivc: ccmc c|imenIicic:, ue
puecen :er :c|cmenIe ce pccc: cm
2
c|receccr ce| nicc {p.ej. cve: mcrinc:) hc:Ic vcric: km
2
, en Iccc e|
crec ce c|imenIccicn {p.ej. rcpcce: grcnce:). Lc mc: impcrIcnIe ce e:IcL|ecer un IerriIcric -en e| cc:c ce
|c: reprccucIivc:- e: ccnIcr ccn recur:c: :ufcienIe: pcrc e| ce:crrc||c ce |c: cr|c: y pcrc |c c|imenIccicn ce
|c: mi:mc: ccu|Ic: curcnIe |c reprccuccicn {y en fc:e: pc:Iericre: IcmLin, :i e: ue :iguen u:cncc e| mi:mc
IerriIcric). E| Icmcnc ce| IerriIcric cepencerc ce: c) Icmcnc ce| cve: mcycr Icmcnc, mcycr exIen:icn ce
IerriIcric: L) cen:iccc pcL|ccicnc|: pcL|ccicne: mc: numerc:c:, IerriIcric: mc: peuenc:: c) eIc|cg|c: e:pecie:
cgre:ivc: versus nc cgre:ivc:, cc|cnic|e: versus :c|iIcric:: c) hcLiIcI ci:pcniL|e: muchc hcLiIcI, IerriIcric: mc:
grcnce:: 5) ci:pcniLi|iccc ce c|imenIc:: mc: ccmicc, IerriIcric: mc: peuenc:.
Un |Iimc c:pecIc ncIcL|e ce |c ecc|cg|c ce |c: cve: e: |c migrccicn, fencmenc ue e: mc: ccmn y mejcr
ccnccicc en |c: zcnc: Iemperccc: ce| p|cneIc, ccnce curcnIe e| fr|c inviernc cc:i Iccc: |c: cve: :e vcn hccic
Iierrc: mc: cc|icc:, prcximc: c |c ||nec ecucIcric|. E:Ie c:pecIc ccmp|ejc ce |c ecc|cg|c ce |c: cve: Iiene
re|ccicn ccn |c f:ic|cg|c, e| ccmpcrIcmienIc, |c infuencic ce vcricL|e: cmLienIc|e: y |c: :enIicc:. Se cree ue
|c: cve: migrcIcric: cIrcvie:cn c|gunc: ccmLic: f:ic|cgicc: ue |e: inciccn e| inicic ce |c migrccicn {ccmLic:
en :u: gcnccc:). E:Ic: ccmLic: :cn impu|:ccc: pcr fccIcre: cmLienIc|e: ccmc ccmLic: en |c curccicn ce|
c|c {hcrc: ce |uz) y ccmLic: en e| c|imc, ue c :u vez prcvcccn ccmLic: en |c ci:pcniLi|iccc ce c|imenIc:
{ce ch| ue :cn mc: e:pecie: in:ecI|vcrc: |c: ue migrcn). E: inIere:cnIe cnc|izcr cc: Iemc: en pcrIicu|cr: |c
crienIccicn {IcmLin ||cmccc ncvegccicn) y |c fce|iccc c |c: :iIic: ce reprccuccicn e invernccicn {ver IcL|c
1). /cemc:, ce:Iccc e| hechc ce ue |c migrccicn Iiene un ccmpcnenIe hereciIcric, yc ue |c: cve: jcvene:
puecen hccer|c ce fcrmc inncIc, cunue c| principic IcmLin nece:iIcn cprencer, en e:pecic| c crienIcr:e.
En Iccc: |c: c:pecIc: ce :u ecc|cg|c |c: cve: Iienen ci:IinIc: ccmpcrIcmienIc:, ue :e civicen en cc: Iipc::
inncIc: {c in:IinIivc:), ue Iienen ue ver cirecIcmenIe ccn |c :upervivencic {c|imenIccicn, e:ccpe c cefen:c,
reprccuccicn), y cprencicc:, ue e:Icn mc: re|ccicnccc: c |c: vccc|izccicne:, c| vue|c c c |c L:uecc ce
c|imenIc:. Hcy ccemc: ccmpcrIcmienIc: e:IerecIipccc: {ue ccmLincn ccrccIer inncIc y cprencizcje) ue
Iienen ue ver ccn e| c:ec y mcnIenimienIc ce| p|umcje, y ue :cn impcrIcnIe: en |c ecc|cg|c ce |c: e:pecie:.
Fe:umir |c ecc|cg|c ce |c: cve: re:u|Ic :umcmenIe ccmp|ejc pcr |c encrme vcrieccc ce c:pecIc: ue rene.
Fcrc uiene: e:In inIere:ccc: en inccgcr mc: :cLre e| Iemc, reccmiencc, enIre cIrc:, |c: :iguienIe: fuenIe:
ce ccn:u|Ic ue :e hcn emp|eccc en e:Ic :eccicn: We|Iy {182), FeIIingi|| {184), Gi|| {14), Kec:I y McrIcn
{180), Cc||ic: y Cc||ic: {184), Fem:en y FcLin:cn {10), ce| Hcyc et al. {12).
TABLA 1. Fe:umen ce |c: principc|e: ccrccIer|:Iicc: ecc|cgicc: ce |c: cve:. Feccmiencc |eer e:Ic IcL|c en :enIicc verIicc|, cc|umnc pcr
columna.
TERRITORIALIDAD REPRODUCCIN ANIDACIN
DESARROLLO DE
CRAS
CUIDADO
PARENTAL
DIETA MIGRACIN
A. tipo de
territorialidad
A. ciclo de
reproduccin
/. Iipc: ce nicc:
A. condiciones
de eclosin
A. cuidado
parental
A. gremios
alimenticios
A. sistemas
migratorios
/.1 IerriIcric|e:
e:IricIc:
/.1 fcrmccicn ce
pcrejc:
/.1 :in e:IrucIurc
A.1 dependencia
paterna
/.1 :c|c hemLrc /.1 frug|vcrc: /.1 Lcrec|
/.2 IerriIcric|e:
ccc:icnc|e:
A.2 cpula /.1.1 Ierre:Ire: /.1.1 c|Iricic|e:
/.2 mc: hemLrc
ue mcchc
/.2 in:ecI|vcrc:
{inverIeLrccc:)
/.2 cu:Irc|
51
Aves
TERRITORIALIDAD REPRODUCCIN ANIDACIN
DESARROLLO DE
CRAS
CUIDADO
PARENTAL
DIETA MIGRACIN
/.3 nc IerriIcric|e:
A.3 anidacin e
incuLccicn
/.1.2 ccviccce: /.1.2 preccce: /.3 :c|c mcchc /.3 grcn|vcrc: /.3 inIrc-Ircpicc|
B. tipo de
territorios
/.4 ce:crrc||c ce
cr|c:
/.2 p|cIcfcrmc:
/.2 pre:encic en
el nido
/.4 mc: mcchc
ue hemLrc
/.4 necIcr|vcrc: /.4 pe|cgicc:
8.1 IerriIcric:
reprccucIivc:
A.5 cuidado
parental
/.3 Iczc: /.2.1 nic|cc|c:
/.5 cmLc: pcr
igual
/.5 pi:c|vcrc: B. orientacin
8.1.1
reprccuccicn,
anidacin y
alimentacin
B. formacin de
parejas
/.3.1 c:enIccc: /.2.2 nic|fugc: /. ningunc /. ccrn|vcrc:
8.1 ci:Iincicn
ce punIc:
gecgrcfcc:
8.1.2
reproduccin y
anidacin
8.1 mcncgcmic /.3.2 :u:pencicc:
/.3 pre:encic ce
plumn
B. modos de
alimentacin
/.7 ccrrcnerc:
8.2. pc:icicn
ce| :c|
8.1.3 :c|c
reproduccin
8.2 pc|igcmic
/.3.3 :u:pencicc:
cc|gcnIe:
A.3.1
p:i|cpcicc:
8.1 incirecIc: /.8 cmn|vcrc:
8.3 pc:icicn ce
e:Ire||c:
8.1.4 vecinccc
inmediata del
nido
8.2.1 pc|iginic
/.3.4 :u:pencicc:
pencu|cre:
/.3.2 pIi|cpcicc:
8.1.1 cIrcen cr|c:
ccn ||cmccc:
B. rol ecolgico
8.4 ccmpc
mcgnIicc ce |c
Iierrc
8.2 IerriIcric: nc
reprccucIivc:
8.2.2 pc|icncric /.3.5 ccherenIe:
B. etapas de
desarrollo
8.1.2 :c:Iienen
alimento con el
pico
8.1 ci:per:icn ce
:emi||c:
8.2.1
alimentacin
8.3 prcmi:cuiccc /.3. Ierre:Ire:
8.1 ccuieren
movimiento
8.1.3 :ue|Icn
alimento en nido
8.2 ccnIrc| ce
:emi||c:
8.2.2 invernccicn
A.3.7 en
ccviccce:
8.2 fuerzc
mu:cu|cr
8.2 cirecIc:
8.3 ccnIrc| ce
p|cgc:
8.2.3 ce
ce:ccn:c
/.4 nicc: fc|:c:
8.3 cumenIc ce
pe:c
8.2.1 regurgiIcn 8.4 pc|inizccicn
B. tamao de
puesta
8.4 emerge e|
plumn
8.2.2 cLren e|
picc, cr|c: enIrcn
8. 5 ccnIrc|
pcL|ccicne:
8.1 cve: grcnce::
1 huevo
8.5 ccnIrc| ce
temperatura
corporal
8.2.3 ||evcn
c|imenIc en |c:
pcIc:
C.
especializacin
8.2 mcycr|c ce
cve: Ircpicc|e:: 2
huevc:
8. cccrcinccicn
mcIriz
C.1 tipo y
Icmcnc ce fruIc:,
:emi||c:
8.3 cve: nc
Ircpicc|e:: 3 c
mc:
8.7 cLcnccnc
del nido
C.2 mccc: ce
fcrrcjec
C. parasitismo de
nidos
8.8
independencia
C.3 micrc-hcLiIcI
C.1 imitacin
ce huevc:
hc:pecerc:
C.4 gregcri:mc
C.2 ce:Iruccicn
ce huevc:
hc:pecerc:
C.5 fcrmc y
Icmcnc ce fcre:
C.3 muerte de
cr|c: hc:pecerc:
C.
comportamiento
C.7 horario de
fcrrcjec
52
Fauna de Vertebrados del Ecuador
SISTEMTICA
De:ce |c: primerc: civi|izccicne: humcnc: hc exi:Iicc e| cfcn ce c|c:ifccr y ncmLrcr c |c: cnimc|e:. Se cice
ue |c: cnIiguc: c:iric:, griegc: y mcyc:, pcr ejemp|c, Ien|cn :i:Iemc: ce c|c:ifcccicn ce |c: cve: :egn |c:
hcLiIcI ue ccupcLcn, :egn :u c:pecIc, :u uIi|iccc c :u: hcLiIc:. Fue e| :uecc Ccr| vcn Linneu:, en e| :ig|c
XVlll, uien revc|ucicnc |c c|c:ifcccicn ce |c: e:pecie: en :u Si:Iemc NcIurc| ce| Feinc /nimc| {Vui||eumier
2003). E| :i:Iemc ce ncmenc|cIurc e:IcL|ecicc pcr Linneu: ccn:Ic ce cc: ncmLre: |cIinizccc:, unc genricc
y cIrc e:pec|fcc. De e:Ic prc|cngccc Icrec, ccmp|emenIccc pc:IericrmenIe pcr inve:Iigcccre: LriIcnicc:
y e:Icccunicen:e: ccn nuevc: reg|c: ce ncmenc|cIurc, :urgiercn enIcnce: |c Icxcncm|c y |c :i:IemcIicc,
inc|uyencc IcmLin e| e:Iucic ce |c: re|ccicne: ce pcrenIe:cc enIre e:pecie:.
Lc :i:IemcIicc e:, en e:encic, |c c|c:ifcccicn ce |c: crgcni:mc: en ccIegcr|c: {||cmccc: Icxcne:) :egn :u:
re|ccicne: ce pcrenIe:cc, e inc|uye un prccecimienIc ce icenIifcccicn y ncmenc|cIurc. Lc ncmenc|cIurc
nc e: cIrc cc:c ue e| :i:Iemc Lincmic| ce ncmLre: cienI|fcc:, mienIrc: ue |c :i:IemcIicc e: |c ci:cip|inc
cienI|fcc enccrgccc ce |c c|c:ifcccicn ce e:pecie: en :u: re:pecIivc: Icxcne: y ce c:igncr|e: un ncmLre
cienI|fcc.
En Irminc: generc|e:, |c: :iguienIe: ccIegcr|c: Icxcncmicc: :cn |c: mc: re|evcnIe: pcrc |c: cve:: C|c:e, Crcen,
Fcmi|ic, Gnerc y E:pecie. Iccc: |c: cve: ccrre:pcncen c unc nicc C|c:e: /ve:, c pcrIir ce |c cuc| :e cerivcn
vcric: :uLc|c:e:, crcene:, eIc. Lc c|c:e /ve: :e :uLcivice en cc: :uLc|c:e: ue :cn impcrIcnIe:: /rchcecrniIhe:
{ue inc|uye Iccc: |c: cve: primiIivc: exIinIc:) y NecrniIhe: {|c: cve: vercccerc:" c mccernc:, enIre |c: ue
IcmLin :e inc|uyen vcric: crcene:, fcmi|ic: y e:pecie: exIinIc:, c:| ccmc Iccc: |c: cve: ccIuc|e:). Exi:Ien en
IcIc| enIre 23 y 27 crcene: ce cve: NecrniIhe: en e| muncc {Figurc 8), mi:mc: ue cgrupcn c c|receccr ce 144
fcmi|ic: y c un cprcximccc ce .00 e:pecie: {SiL|ey y Mcnrce 10, Mince|| y 8rcwn 2005). CcLe :enc|cr ue
e| nmerc ce crcene:, fcmi|ic: y e:pecie: vcr|c :egn e| IrcIccc Icxcncmicc ue :e ccn:u|Ie yc ue c|gunc:
cuIcre: ccn:icercn ccmc vc|icc: c e:pecie: c fcmi|ic: ue cIrc: cuIcre: nc |c hccen, ccn |c ccn:ecuenIe
vcriccicn en |c: vc|cre: IcIc|e: ce civer:iccc.
/ ccnIinuccicn, i|u:Irc ccn un ejemp|c |c c|c:ifcccicn ce |c: cve:: Feinc /nimc|ic, Fi|um ChcrccIc, C|c:e /ve:,
SuLc|c:e NecrniIhe:, Supercrcen NecgncIhce, Crcen Fc::erifcrme:, SuLcrcen C:cine:, Fcmi|ic EmLerizicce,
Gnerc Zonotrichia, E:pecie capensis, SuLe:pecie costaricensis. Se IrcIc ce| Chingc|c c Gcrricn Cric||c, unc ce
|c: e:pecie: mc: ccmune: ce |c Sierrc ecucIcricnc.
EnIre |c: cve: mccernc: exi:Ien cc: grcnce: grupc: ue en rec|iccc nc repre:enIcn cc: ccIegcr|c:
Icxcncmicc: ccmc Ic|, perc ue ccmnmenIe :e |c: civice ce e:Ic fcrmc pcrue |c ccnIiccc ce e:pecie:
en cccc grupc e: mc: c menc: euivc|enIe. E| primer grupc inc|uye enIre 22 y 2 crcene: ce nc pc:erinc:" y
c un IcIc| cprcximccc ce 3.00 e:pecie:, mienIrc: ue e| :eguncc grupc inc|uye :c|c c| crcen Fc::erifcrme:,
ue cuenIc ccn c|receccr ce 5.700 e:pecie: en e| muncc {SiL|ey y Mcnrce 10). Lc mcycr|c ce |c: crcene:
nc Fc::erifcrme: Iienen re|cIivcmenIe pccc: fcmi|ic: {enIre 1 y 15). En e| crcen Fc::erifcrme:, en ccmLic, hcy
numerc:c: fcmi|ic: y vcric: :cn muy civer:c:: ce hechc, c|gunc: {p.ej. Furncriicce, Iyrcnnicce, Ihrcupicce,
EmLerizicce) :cLrepc:cn |c: 200 e:pecie:.
EnIre |c: nc Fc::erifcrme: hcy cIrc civi:icn impcrIcnIe ue :epcrc c |c: cve: mc: primiIivc:, ccnccicc: ccmc
FcIiIe: c Fc|cecgncIhce {:uperccen), ce |c: mc: mccernc:. Lc: FcIiIe: :cn pccc: e:pecie: y :e ccrccIerizcn
pcr :u inccpcciccc ce vc|cr y pcr ccrecer ce c|gunc: ccrccIer|:Iicc: c:ec: prcpic: pcrc e| vue|c {ccmc e|
e:Ierncn ccrinccc). De ccuercc c Mcrcny et al. {175), |c: crcene: ce FcIiIe: :cn: SIruIhicnifcrme: {cve:Iruz,
ncnce:, cc:ucric, em y kiwi:) y Iincmifcrme: {Iincme:). De e||c:, :c|c |c: Iincme: y ncnce: hcLiIcn en
nue:Irc ccnIinenIe. /:imi:mc, cIrc crcen muy e:pecic|izccc ue en ccc:icne: IcmLin :e c|c:ifcc en un
:upercrcen :epcrccc e: Spheni:cifcrme: {pinginc:). :Ie :e ccrccIerizc pcr |c: cccpIccicne: pcrc |c vicc
mcrinc, ue inc|uye ncIcL|e: mccifcccicne: c:ec:, f:ic|cgicc: y ce p|umcje.
Luegc, enIre e| re:Ic ce nc Fc::erifcrme: Ienemc: |c: :iguienIe: crcene: {ce |c: cuc|e: cc:, mcrcccc: ccn
un c:Ieri:cc, nc exi:Ien en Ecucccr): Gcviifcrme:*, Fccicipecifcrme:, Frcce||criifcrme:, Fe|eccnifcrme:,
Ciccniifcrme:, FhceniccpIerifcrme:, /n:erifcrme:, Fc|ccnifcrme:, Gc||ifcrme:, Gruifcrme:, Chcrccriifcrme:,
Cc|umLifcrme:, F:iIIccifcrme:, Cucu|ifcrme:, SIrigifcrme:, Ccprimu|gifcrme:, /pccifcrme:, Cc|iifcrme:*,
Ircgcnifcrme:, Ccrcciifcrme: y Ficifcrme: {Figurc 8).
53
Aves
SuLc|c:e Fc|cecgncIhce
SuLc|c:e NecgncIhce
Supercrcen Gc||ccn:crce
Supercrcen Neccve:
Crcen Iincmifcrme:
Crcen Gc||ifcrme:
Crcen /n:erifcrme:
Crcen Gruifcrme:
Crcen Ciccniifcrme:
Crcen Fe|eccnifcrme:
Crcen Chcrccriifcrme:
Crcen FhceniccpIerifcrme:
Crcen Fccicipecifcrme:
Crcen Fc|ccnifcrme:
Crcen Frcce||criifcrme:
Crcen Gcviifcrme:*
Crcen Spheni:cifcrme:
Crcen SIrigifcrme:
Crcen /pccifcrme:
Crcen Mu:cphcgifcrme:*
Crcen Cpi:Ihcccmifcrme:
Crcen Cc|umLifcrme:
Crcen F:iIIccifcrme:
Crcen Cucu|ifcrme:
Crcen Ficifcrme:
Crcen Cc|iifcrme:*
Crcen Ircgcnifcrme:
Crcen Ccrcciifcrme:
Crcen Fc::erifcrme:
CLASE AVES
Crcen SIruIhicnifcrme:*
Crcen Ccprimu|gifcrme:
Figura 8. C|cccgrcmc generc| ce |c: re|ccicne: Icxcncmicc: ce |c: crcene: ce cve: mccernc: ce
ccuercc c Mince|| y 8rcwn {2005). Ccn un c:Ieri:cc {*) :e :enc|cn |c: crcene: nc pre:enIe: en Ecucccr.
Actualmente, e:Ic: re|ccicne: e:Icn :iencc reccn:icerccc: pcr e| recienIe e:Iucic ce HcckeII et al.
{2008) y pcr |c permcnenIe revi:icn ce Fem:en et al. {2008).
Fcr :u pcrIe, |c: Fc::erifcrme: :e :uLcivicen en cc: :uLcrcene:: SuLc:cine: y C:cine:. Lc grcn mcycr|c ce
SuLc:cine: :cn encmicc: ce| nuevc muncc {cprcximcccmenIe 1.100 e:pecie:): cpenc: 53 e:pecie: ce 4
fcmi|ic: hcLiIcn en Eurcpc, fricc, /:ic y /u:Irc|ic {SiL|ey y Mcnrce 10, ce| Hcyc et al. 2003, 2004), Iccc:
|c: cemc: e:Icn ccnfnccc: c nue:Irc ccnIinenIe y :cn mc: civer:c: en Succmricc. En e:Ie :uL-ccnIinenIe
exi:Ien en IcIc| cprcximcccmenIe 3 fcmi|ic: ce Fc::erifcrme: {ce e||c:, nc exi:Ien en Ecucccr).
En |c ccIuc|iccc, |c Icxcncm|c ce |c: cve: :uccmericcnc: e:Ic cIrcve:cncc unc prcfuncc revi:icn pcr
pcrIe ce un ccmiI ce crniIc|cgc: :i:IemcIicc: |icerccc: pcr Jcme: Vcn Fem:en, ce| Mu:ec ce Zcc|cg|c
54
Fauna de Vertebrados del Ecuador
ce |c Univer:iccc E:IcIc| ce Lcui:icnc {Fem:en et al. 2008). E| crcen Icxcncmicc emp|eccc en e| pre:enIe
|iLrc nc :igue |c: |Iimc: ccmLic: Icxcncmicc: reccmencccc: pcr e:Ie ccmiI :uccmericcnc pcrue e: un
prcce:c pcrc|e|c y cincmicc ue Icccv|c nc hc cu|minccc, cunue :| he cccpIccc c|gunc: ccmLic: en |c
ncmenc|cIurc ce gnerc: y e:pecie:. Sin emLcrgc, reccmiencc ccIuc|izcr frecuenIemenIe :u: ccnccimienIc:
:cLre |c Icxcncm|c ce nue:Irc: cve: ccn:u|Icncc |c pcginc weL ce| ccmiI: www.mu:eum.|:u.ecu/~Fem:en/
S/CC8c:e|ine.hIm|.
DIVERSIDAD EN ECUADOR
Ecucccr, pe:e c :u ccrIc exIen:icn, e: unc ce |c: pc|:e: ccn mcycr civer:iccc ce cve:, ceIrc: niccmenIe ce
pc|:e: vcric: vece: mc: grcnce: ccmc 8rc:i|, Cc|cmLic y Fer {MiIIermeier et al. 17). En Ecucccr hcLiIcn
c|receccr ce 1.30 ce |c: 3.800 e:pecie: regi:Irccc: en |c regicn NecIrcpicc| {Ficge|y y Greenfe|c 2001:
Wiecenfe|c 200: 1.25 :egn |c recienIe ccIuc|izccicn ce| |i:Iccc hechc pcr Frei|e 2008), regicn ue inc|uye
hcLiIcI Lc:cc:c:, ||cnurc:, humecc|e:, pcrcmc:, pc:Iizc|e:, ce:ierIc: e i:|c: ce:ce e| ncrIe ce Mxicc hc:Ic |c
FcIcgcnic, inc|uyencc |c: i:|c: ce| CcriLe {SIcIz et al. 1).
E:Ic e|evccc civer:iccc ce e:pecie: e:Ic c:cciccc c |c civer:iccc y ccmp|ejiccc ce ecc:i:Iemc: ue exi:Ien
en Iccc |c /mricc Ircpicc|, y en e| Ecucccr en pcrIicu|cr {Figurc ). Fcr :u pcrIe, e:Ic civer:iccc ce ecc:i:Iemc:
hc :icc e| fruIc ce unc ccmp|ejc hi:Icric gec|cgicc ue hc cerivccc en unc vcrieccc ce grccienIe: c|imcIicc:
y Icpcgrcfcc:. Lc pre:encic ce |c ccrci||erc ce |c: /nce:, ue civice Ircn:ver:c|menIe c| pc|: en cc: regicne:
Ircpicc|e: ccmp|eIcmenIe :epcrccc: enIre :| pcr unc ccmp|ejc regicn ce :ierrc: y pcrcmc:, e: uizc: e| fccIcr
mc: ceIermincnIe en |c: pcIrcne: ce civer:iccc Lic|cgicc exi:IenIe: en |c pcrcicn ccnIinenIc| ce| Ecucccr
{Frei|e y ScnIcncer 2005).
E:Ic encrme ccrci||erc, ue :cLrepc:c |c: .000 m :cLre e| nive| ce| mcr en :u: punIc: mc: c|Ic:, e:Ic :epcrccc
en cc: rcmc|e:: CccicenIc| y CrienIc|, mi:mc: ue e:Icn ccnecIccc: enIre :| pcr nucc: inIercncinc:. En mecic
ce |c: cc: rcmc|e: cncinc: y |c: nucc: :e encuenIrcn |c: vc||e: inIercncinc:, ue en prcmecic :e encuenIrcn
:cLre |c: 2.000 m ce c|IiIuc {Wi||icm: et al. 17). / mc: ce :epcrcr |c: cc: regicne: Ircpicc|e: ce| pc|:, |c
ccrci||erc cncinc c|Lergc unc grcn civer:iccc ce hcLiIcI c |c |crgc ce :u: e:IriLccicne: c verIienIe: ue
ce:ciencen hccic e| Ircpicc cccicenIc| {Cc:Ic) y crienIc| {CrienIe), c:| ccmc en |c: p|cnicie: mc: e|evccc:, en
|c: vc||e: inIercncinc: y en |c: cuencc: ce |c: r|c: mc: grcnce: ue vierIen, principc|menIe, hccic |c /mczcnic
{Ficge|y y Greenfe|c 2001).
Figura 9. Lc civer:iccc ce ecc:i:Iemc: en e| Ecucccr fcvcrece unc grcn civer:iccc ce cve:, ccn e|evccc encemi:mc en |c: ci:IinIc:
regicne: gecgrcfcc: ce| pc|:. Dc: fcIc: ue i|u:Ircn e:Ic civer:iccc: 1) pcrcmc ce frci|ejcne: en |c E:Iccicn 8ic|cgicc Gucncerc: 2) Lc:ue
piemcnIcnc crienIc| en |c Ccrci||erc ce| Ccnccr, r|c NcngcriIzc. FcIc:: 1) J. Frei|e//rchivc Numc:hir: 2) C. Ccncccy//ve:&Ccn:ervccicn.
E| c|imc y |c vegeIccicn ce |c Cc:Ic, pcr cIrc pcrIe, e:Icn ceIerminccc: pcr |c pre:encic ce cc: ccrrienIe:
mcrinc: ciferenIe:: |c ccrrienIe Cc|icc Ircpicc|, ue fuye ce ncrIe c :ur cercc ce |c ||nec cc:Ierc ce| ccnIinenIe,
hc:Ic |c regicn ce| e:Iucric ce| r|c Chcne: y |c ccrrienIe fr|c ce HumLc|cI, ue fuye hccic e| ncrIe ce:ce |c:
fr|c: cc:Ic: ce Chi|e y Fer hc:Ic |c mi:mc regicn ce| r|c Chcne, ccnce cmLc: ccrrienIe: curvcn hccic e| e:Ie
{8e:I y Ke::|er 15). Lc ccrrienIe Cc|icc Ircpicc| prcpcrcicnc mcycr humeccc c| cire y prcmueve unc mcycr
precipiIccicn, prcvcccncc |c exi:Iencic ce Lc:ue: hmecc: en e| ncrIe ce| pc|:: mienIrc: ue |c ccrrienIe
ce HumLc|cI prcmueve ccncicicne: mc: cricc: pcrue e| cire e: mc: fr|c. De e:Ic mcnerc, |c cvifcunc ce |c:
Lc:ue: hmecc: ce| ncrIe y ce |c: Lc:ue: :ecc: ce| :ur e: ccn:icercL|emenIe ci:IinIc, |c cuc| incremenIc
|c civer:iccc ce cve: en |c regicn cccicenIc| ce| pc|:.
55
Aves
Lc: Lc:ue: Ircpicc|e: ce| CrienIe :cn en cpcriencic mc: hcmcgnec:, cunue en rec|iccc |c civer:iccc ce
hcLiIcI y micrc-hcLiIcI e: IcmLin ncIcL|e, ccn Lc:ue: Iempcrc|menIe inuncccc:, humecc|e:, Lc:ue:
ce Iierrc frme en Ierrenc: cc|inccc:, pcnIcnc: ccminccc: pcr pc|mc:, eIc. {Sierrc 1). En e:Ic: :e|vc:
|c e|evccc civer:iccc ce e:pecie: :e exp|icc, preci:cmenIe, pcr |c civer:iccc ce micrc-hcLiIcI y pcr unc
ccmp|ejc hi:Icric ce ccmLic: c|imcIicc:.
Lc: i:|c: Gc|cpcgc:, en ccmLic, pc:een unc hi:Icric gec|cgicc muy ci:IinIc c| ccnIinenIe. Su crigen vc|ccnicc
recienIe y :u cL:c|uIc ci:|cmienIc ce| crec ccnIinenIc| hcn prcvccccc e| ce:crrc||c ce unc cvifcunc muy
e:pecic| ue, :i Lien nc e: muy civer:c {en Irminc: ce riuezc ce e:pecie:), Iiene un c|Ic pcrcenIcje ce
e:pecie: encmicc:. Segn |c: regi:Irc: mc: recienIe:, exi:Ien 13 e:pecie: en Gc|cpcgc:, ce |c: cuc|e: 87 :cn
re:icenIe:, :e reprccucen en |c: i:|c: c :cn migrcIcric: regu|cre:, y 52 |c: vi:iIcn ccc:icnc| c cccicenIc|menIe
{Wiecenfe|c 200). EnIre |c: re:icenIe: y reprccucIcrc: :e inc|uyen 25 e:pecie: encmicc:, 4 cc:i encmicc:
{:c|c unc pcL|ccicn vive fuerc ce Gc|cpcgc: c :c|c :c|en ce| crchipi|cgc Iempcrc|menIe) y 24 ue Iienen
:uLe:pecie: encmicc: en e| crchipi|cgc {Wiecenfe|c 200) {IcL|c 2).
TABLA 2. E:pecie: encmicc: y cc:i-encmicc: ce| Ecucccr ccnIinenIc| y ce Gc|cpcgc:. Se inc|uyen :c|c |c: e:pecie: cc:i-encmicc:
cuyc ci:IriLucicn e:Ic prccIiccmenIe ccnfnccc c| pc|:: cIrc: cc:i-encmicc: Iienen rcngc: ce ci:IriLucicn un pccc mc: exIen:c: y nc
:e inc|uyen en e:Ic IcL|c. Fcrc ccnccer mc: :cLre e:Ic: e:pecie: y e:Ic fcrmc ce cefnicicn ce encemi:mc ccn:u|Icr SIcIIer:fe|c et al.
{18), Ficge|y y Greenfe|c {2001) y Frei|e y ScnIcncer {2005). Ccn un c:Ieri:cc :e incicc e:pecie: vc|icccc: pcr Ficge|y y Greenfe|c {2001)
perc nc pcr Fem:en et al. {2008).
ECUADOR CONTINENTAL GALPAGOS
CASI-ENDMICAS
CONTINENTALES
CASI-ENDMICAS DE
GALPAGOS
Pyrrhura orcesi Fu||nu: :ucc|c||: Spheniscus mendiculus
Metallura baroni Phalacrocorax harrisi Leucopternis
occidentalis
Phoebastria irrorata
Eriocnemis nigrivestis Buteo galapagoensis Ortalis erythroptera Pterodroma
phaeopygia
Eriocnemis godini Laterallus spilonotus Odontophorus
melanonotus
Creagrus furcatus
Chaetocercus
berlepschi
Leucophaeus fuliginosus Leptotila ochraceiventris
Thamnophilus praecox Zenaida galapagoensis Pyrrhura albipectus
Myiarchus magnirostris Brotogeris pyrrhopterus
Scytalopus robbinsi Progne modesta Hapalopsittaca
pyrrhops
Atlapetes pallidiceps Mimus parvulus Phaethornis baroni*
Mimus trisfasciatus Thalurania hypochlora*
Mimus macdonaldi
Mimus melanotis Oreothrochilus
chimborazo
Certhidea olivacea
Platyspiza crassirostris Coeligena iris
Camarhynchus pallidus Heliangelus strophianus
Camarhynchus
psittacula
Haplophaedia lugens
Camarhynchus pauper Campephilus
gayaquilensis
Camarhynchus parvulus Synallaxis tithys
Camarhynchus
heliobates
Myrmeciza griseiceps
Geospiza fuliginosa Grallaria gigantea
Geospiza magnirostris Grallaria watkinsi
5
Fauna de Vertebrados del Ecuador
ECUADOR CONTINENTAL GALPAGOS
CASI-ENDMICAS
CONTINENTALES
CASI-ENDMICAS DE
GALPAGOS
Gec:p|zc c|||c|||: Grallaricula peruviana
Geospiza scandens Grallaricula lineifrons
Geospiza fortis Scytalopus parkeri
Geospiza conirostris Myiophobus lintoni
Onychorhynchus
occidentalis*
Attila torridus
Pachyramphus
spodiurus
Dacnis berlepschi
Carduelis siemiradzkii
En |c pcrcicn ccnIinenIc| ce| pc|: ccnvergen vcric: regicne: zccgecgrcfcc: ccnce :e hcn ce:crrc||ccc
inIricccc: evenIc: ce civer:ifcccicn ce e:pecie: c |c |crgc ce mi||cne: ce cnc: ce evc|ucicn ce |c ccmp|ejc
Icpcgrcf|c, |c: c|imc: y |c civer:iccc Lic|cgicc c e||c: c:cciccc {Frei|e y ScnIcncer 2005). DenIrc ce| peuenc
IerriIcric ecucIcricnc :e encuenIrc pcrIe ce |c: :iguienIe: regicne: zccgecgrcfcc:: Chccc, Fcc|fcc EcucIcric|
c IumLe:-McncL|, /mczcnic y /nce: Ircpicc|e:.
Lc regicn ce| Chccc inc|uye Lc:ue: hmecc: y hmecc: Ircpicc|e:, piemcnIcnc: y :uLIrcpicc|e:, ue :e
exIiencen pcr |c cc:Ic pcc|fcc ce Cc|cmLic y ncrIe ce Ecucccr {SIcIIer:fe|c et al. 18). En nue:Irc pc|:,
e:Ic: Lc:ue: chccccnc: ||egcn hc:Ic e| ncrIe ce McncL| y ce:Ie ce Fichinchc, perc :e exIiencen c |c
|crgc ce |c Lc:e ce |c: /nce: hc:Ic, pcr |c menc:, |c: e:IriLccicne: ce Ccncr, /zucy y e| ncrIe ce E| Crc
{Ficge|y y Greenfe|c 2001, SIcIIer:fe|c et al. 18). E| nmerc ce e:pecie: en e| Chccc ecucIcricnc ||egc c
cprcximcccmenIe 300, ccn c| menc: 31 e:pecie: encmicc:.
En |c pcrcicn cenIrc y :ur ce |c Cc:Ic :e encuenIrc unc regicn ecc|cgiccmenIe muy ci:IinIc ce| Chccc yc ue
e:Ic preccminccc pcr hcLiIcI :ecc:. Se IrcIc ce |c regicn IumLe:-McncL|, ccnce exi:Ie unc c|Ic vcrieccc
ce ecc:i:Iemc:: ce:ce Lc:ue: nuL|ccc: hmecc: en |c pcrIe c|Ic ce |c: ccrci||erc: y mcnIcnc: cc:Icnerc:,
pc:cncc pcr Lc:ue: :emi-cecicuc: y cecicuc: hc:Ic mcIcrrc|e: ce:rIicc:. E:Ic regicn pc:ee menc: e:pecie:
ue :u ccnIrcpcrIe ncrIenc {menc: ce 200 e:pecie: en IcIc|), perc e| encemi:mc e: e|evccc: 5 e:pecie:. De
hechc, :Ic e: unc ce |c: regicne: ccn mcycr nmerc ce e:pecie: encmicc: en Iccc e| p|cneIc {SIcIIer:fe|c
et al. 18). /cemc:, |c: e:Iucric: cc:Ierc: e:Icn ccrccIerizccc: pcr mcng|cre:, humecc|e: cc:Ierc: y cIrc:
hcLiIcI ccucIicc: ccnce |c ccmpc:icicn ce |c cvifcunc e: ci:IinIc {perc |c civer:iccc ce e:pecie: y e|
encemi:mc :cn Lcjc:).
Lc regicn cncinc, pcr :u Icpcgrcf|c, pre:enIc unc inmen:c vcrieccc ce hcLiIcI c |c |crgc ce grccienIe:
ecc-c|imcIicc:, c|IiIucinc|e: y |cIiIucinc|e: {KrcLLe et al. 18). Lc vegeIccicn :e Ircn:fcrmc ce:ce |c: :e|vc:
piemcnIcnc: ce |c Lc:e ce |c: /nce:, en unc Ircn:icicn ccnIinuc, hccic |c: exuLercnIe: Lc:ue: nuL|ccc:,
|c: Lc:ue: c|Iccncinc: y |c: pcrcmc: {Sierrc 1). De |c mi:mc mcnerc, |c cvifcunc IcmLin :e reemp|czc
:iguiencc e:Ic: grccienIe: ce vegeIccicn, c:| ccmc ce ncrIe c :ur, |c cuc| re:u|Ic en unc e|evccc civer:iccc
ce e:pecie: {enIre 800 y 00 e:pecie: en IcIc|). DeLicc c |c ccmp|ejiccc ce |c: pcIrcne: ce ci:IriLucicn ce |c:
cve: cncinc:, enccnIrcmc: vcric: e:pecie: ccnfnccc: :c|c c :u pcrcicn ncrcccicenIc| c :c|c c |c ccrci||erc
CrienIc| {KrcLLe 11, KrcLLe et al. 18). /:|, :i Lien |c civer:iccc ce e:pecie: en cccc regicn e: en prcmecic
:imi|cr {200-250 e:pecie: en |c mcycr|c ce crec: ce Lc:ue nuL|ccc: 100-150 e:pecie: en |c: crec: ce Lc:ue
c|Iccncinc y pcrcmc), hcy 44 e:pecie: ccnfnccc: :c|c c |c: /nce: ncrcccicenIc|e:, 3 e:pecie: :c|c en |c
ccrci||erc CrienIc| y cercc ce 30 re:Iringicc: c |c: /nce: ce| :ur {Ficge|y y Greenfe|c 2001).
En Iccc |c regicn cmczcnicc ce| pc|: hcLiIcn mc: ce 00 e:pecie: en IcIc| {Ccncccy y Jc:I 17), perc |c
mcycr|c ce e||c: Iienen unc ci:IriLucicn ccnIinuc en Iccc |c regicn, c ciferencic ce |c: cve: ce |c Cc:Ic
y |c: /nce:. E| nmerc ce e:pecie: pcr |ccc|iccc e: muy e|evccc en |c /mczcnic ceLicc, preci:cmenIe,
c |c ci:IriLucicn ccnIinuc ce :u: e:pecie:. En |ugcre: re|cIivcmenIe peuenc: ccmc |c Fe:ervc 8ic|cgicc
Limcnccchc c Lc Se|vc Lccge, pcr ejemp|c, :e hcn regi:Irccc c|receccr ce 500 e:pecie:, cpenc: 50 menc:
ue en e| Fcrue Nccicnc| Yc:uni, cuyc exIen:icn e: vcric: vece: :upericr {Wi||icm: et al. 17).
57
Aves
E| encemi:mc en Ecucccr puece Iener cc: enfcue: ci:IinIc:, unc referenIe c |c: e:pecie: exc|u:ivc: ce :u
IerriIcric gec-pc||Iicc y cIrc referenIe c |c: e:pecie: encmicc: Licgecgrcfcc: c encmicc: regicnc|e: ue
hcLiIcn en |. E| encemi:mc pc||Iicc ce| Ecucccr e: en rec|iccc Lcjc ceLicc c |c ccrIc exIen:icn ce| pc|:. /:|,
en :u pcrcicn ccnIinenIc| exi:Ien cpenc: 8 e:pecie: encmicc: {1 pericc, 4 cc|iLr|e:, 1 hcrmiguerc, 1 Icpccc|c
y 1 mcIcrrc|erc), mienIrc: ue Icn :c|c en Gc|cpcgc: hcy 25 e:pecie: encmicc:. Si ccmpcrcmc: e:Ie ccIc,
pcr ejemp|c, ccn e| encemi:mc pc||Iicc ce nue:Irc: pc|:e: vecinc: enccnIrcremc: ue e| Icmcnc ce| IerriIcric
e:, cefniIivcmenIe, un fccIcr primcrcic| pcrc |c ccnIiccc ce e:pecie: encmicc: {en Fer hcy 104 e:pecie: y
en Cc|cmLic cprcximcccmenIe 70).
En cucnIc c encmicc: regicnc|e:, Ecucccr c|Lergc c|receccr ce 200 e:pecie:. Exi:Ie un e:Iucic ue cefne
rec: ce Encemi:mc ce /ve: ccmc regicne: gecgrcfcc: c |c: cuc|e: :e re:Iringe |c ci:IriLucicn gecgrcfcc
ce cc: c mc: e:pecie: {SIcIIer:fe|c et al. 18). De ccuercc c e:Ie e:Iucic, en Ecucccr exi:Ien 10 rec: ce
Encemi:mc: nueve en |c pcrcicn ccnIinenIc| y unc en Gc|cpcgc:: y :cn 170 |c: e:pecie: encmicc: ce cichc:
crec:. CIrc: cuIcre:, ccmc Ficge|y y Greenfe|c {2001), hcn evc|uccc mc: exhcu:IivcmenIe e:Ic: |i:Ic: ce
e:pecie: re:Iringicc: c |c: rec: ce Encemi:mc, incremenIcncc e| IcIc| ce e:pecie: encmicc: regicnc|e:
c 240. CcLe ce:Icccr ue vcric: ce e:Ic: encmicc: regicnc|e: e:Icn prccIiccmenIe ccnfnccc: c nue:Irc
pc|:, yc ue cpenc: pc:cn c |c: exIremc: ncrIe c ncrce:Ie ce Fer y :ur ce Cc|cmLic {IcL|c 2).
Ccn re:pecIc c |c: ci:IinIc: grupc: Icxcncmicc: exi:IenIe: en Ecucccr, e| mcycr nmerc ce e:pecie:
ccrre:pcnce c| crcen Fc::erifcrme: {c|receccr ce 00 e:pecie:), ce mcnerc :emejcnIe c |c ue ccurre en
Iccc e| p|cneIc {C|emenI: 2001). Ccn excepcicn ce |c: cc|iLr|e: -fcmi|ic Ircchi|icce, crcen /pccifcrme:: 128
e:pecie:-, Iccc: |c: fcmi|ic: mc: civer:c: perIenecen, ccn:ecuenIemenIe, c e:Ie crcen: Iyrcnnicce {12
e:pecie:), Ihrcupicce {112 e:pecie:), Ihcmncphi|icce {3) y Furncriicce {77 mc: 2 Dencrccc|cpIicce ue
chcrc :e ccn:icercn :uL-fcmi|ic) {Frei|e 2008, Swc:h y SIi|| 2000, Ficge|y y Greenfe|c 2001). Exi:Ien en Ecucccr
un IcIc| ce 87 fcmi|ic: cgrupccc: en 22 crcene:. EnIre e||c: :e inc|uyen 4 fcmi|ic: ccn mc: ce 100 e:pecie:, 4
fcmi|ic: ccn 40-100 e:pecie:, 14 fcmi|ic: ccn 20-40 e:pecie:, 18 fcmi|ic: ccn 10-20 e:pecie:, 13 fcmi|ic: ccn 5-10
e:pecie: y 3 fcmi|ic: ccn menc: ce 5 e:pecie:, inc|uyencc 21 fcmi|ic: ccn unc :c|c e:pecie {IcL|c 3).
TABLA 3. Crcene: y fcmi|ic: ce cve: ecucIcricnc: y :u: re:pecIivc: nmerc: ce e:pecie:. Se inc|uyen :c|cmenIe cue||c: e:pecie: cuyc
pre:encic en Ecucccr e: ccnfrmccc {inc|uyencc e:pecie: inIrccucicc:) yc ue exi:Ien c|gunc: e:pecie: ccicicnc|e: ue :cn :c|cmenIe
hipcIIicc:. E| crcen :i:IemcIicc :eguicc e: cue| pre:enIccc pcr Gi|| {14) ccn c|gunc: mccifcccicne: :egn Ficge|y y Greenfe|c
{2001) y Fem:en et al. {2008). Lc: nmerc: ce e:pecie: ccrre:pcncen c |c reccpi|ccicn hechc pcr Frei|e {2008) :egn |c recienIe revi:icn
Icxcncmicc ce| CcmiI Succmericcnc ce |c Unicn ce CrniIc|cgc: /mericcnc: {Fem:en et al. 2008).
RDENES FAMILIAS # DE ESPECIES
Iincmifcrme: Iincmicce 17
Spheni:cifcrme: Spheni:cicce 2
Fccicipecifcrme: Fccicipecicce 4
Frcce||criifcrme: Diomedeidae 3
Frcce||criicce 14
HycrcLcIicce 11
Fe|eccnifcrme: FhceIhcnIicce 2
FregcIicce 2
Sulidae 5
Fe|eccnicce 2
Fhc|ccrcccrccicce 3
Anhingidae 1
/n:erifcrme: Anhimidae 1
Anatidae 1
FhceniccpIerifcrme: FhceniccpIericce 2
Ciccniifcrme: Ciconiidae 2
Ardeidae 21
Ihre:kicrniIhicce 7
Cathartidae 5
Fc|ccnifcrme: Accipitridae 49
Fc|ccnicce 19
58
Fauna de Vertebrados del Ecuador
RDENES FAMILIAS # DE ESPECIES
Gc||ifcrme: Cracidae 14
Odontophoridae
Gruifcrme: Fc||icce 2
Aramidae 1
Eurypygidae 1
Heliornithidae 1
F:cphiicce 1
Chcrccriifcrme: Jacanidae 1
Scolopacidae 3
Charadriidae 12
Fecurvirc:Iricce 2
Haematopodidae 1
8urhinicce 1
Ihincccricce 2
Stercorariidae 5
Laridae 31
Fynchcpicce 1
Cc|umLifcrme: Cc|umLicce 27
F:iIIccifcrme: F:iIIccicce 47
Cucu|ifcrme: Cuculidae 17
Cpi:Ihcccmicce
1
1
SIrigifcrme: IyIcnicce 1
Strigidae 27
Ccprimu|gifcrme: Steatornithidae 1
NycIiLiicce 5
Caprimulgidae 19
/pccifcrme: Apodidae 14
Ircchi|icce 128
Ircgcnifcrme: Ircgcnicce 12
Ccrcciifcrme: McmcIicce 3
Alcedinidae
Ficifcrme: Gc|Lu|icce
2
9
8ucccnicce 19
Capitonidae
3
7
Fcmphc:Iicce 17
Ficicce 34
Fc::erifcrme: Sapayoidae 1
Furncriicce
4
77
Dendrocolaptidae
4
29
Ihcmncphi|icce 93
Fcrmiccriicce
5
31
Conopophagidae 4
FhinccrypIicce
14
Iyrcnnicce 192
Cxyruncicce 1
Cotingidae 28
Fipricce 1
IiIyriicce 22
59
Aves
RDENES FAMILIAS # DE ESPECIES
Corvidae
Hirundinidae 18
Iurcicce 22
Mimicce
Cinclidae 1
McIcci||icce 1
Virecnicce 13
Ircg|ccyIicce
7
2
Fc|icpIi|icce 5
8cmLyci||icce 1
Fcru|icce 32
Ihrcupicce 112
Ccrcinc|icce-
EmLerizicce
8
101
Icteridae 29
Fringi||icce 19
E:Iri|icicce 1
Fc::ericce 1
TOTAL 127
1
Se :ugiere ue repre:enIc un crcen incepencienIe {Cpi:Ihcccmifcrme:).
2
Gc|Lu|ifcrme: pccric :er un crcen cpcrIe ccn e:Ic fcmi|ic y
8ucccnicce.
3
Fccric :epcrcr:e en cc: fcmi|ic:: CcpiIcnicce { e:pecie:) y SemncrniIhicce {1 e:pecie).
4
Furncriicce y Dencrccc|cpIicce
chcrc :e ccn:icercn unc :c|c fcmi|ic.
5
Fcrmiccriicce :e hc civicicc en Fcrmiccriicce {7 e:pecie:) y Grc||criicce {24 e:pecie:).
E| gnerc
Melanopareia {2 e:pecie:) pccr|c :epcrcr:e en :u prcpic fcmi|ic {Me|cncpcreiicce).
7
Donacobius pccr|c :epcrcr:e en :u prcpic fcmi|ic
{DcncccLiicce).
8
Fcr |c ccmp|ejiccc Icxcncmicc ce vcric: e:pecie: ce e:Ic: cc: fcmi|ic:, :e |c: |i:Ic en ccnjunIc.
Lc grcn civer:iccc y |c: inIricccc: pcIrcne: ce encemi:mc pre:enIe: en Ecucccr :cn e| re:u|Iccc, ccmc vimc:
previcmenIe, ce unc exIen:c y IcmLin inIricccc hi:Icric gec|cgicc y evc|uIivc ue :ufric nue:Irc :uL-ccnIinenIe
{Fick|ef: 2002). /mricc ce| Sur e:Iuvc pcr mi||cne: ce cnc: ci:|ccc ce cIrc: mc:c: ccnIinenIc|e:, |uegc ce :u
:epcrccicn ce Gcncwcnc {E:pinc:c y L|crenIe 13). E:Ic: mi||cne: ce cnc: ce ci:|cmienIc hiciercn pc:iL|e
unc fcLu|c:c rcciccicn ce e:pecie: ce muchc: grupc: ce cve:, ue en Iiempc: ccIuc|e: e:Icn repre:enIccc:
pcr |c: 2 crcene: y |c: 24 fcmi|ic: encmicc: ce nue:Irc :uL-ccnIinenIe {p.ej. Iincmifcrme:, CccnIcphcricce,
Fcmphc:Iicce, Ihcmncphi|icce, CcIingicce). DenIrc ce cue||c Succmricc ci:|ccc ce cIrc: ccnIinenIe: :e
ciercn IcmLin vcric: fencmenc: ce grcn e:cc|c ue fcvcreciercn |c Iremencc civer:ifcccicn ce e:pecie:.
E| |evcnIcmienIc ce |c: /nce:, ue reccrren ce exIremc c exIremc e:Ie :uL-ccnIinenIe, ccurricc hcce 10-
12 mi||cne: ce cnc:, :epcrc pcL|ccicne: ce e:pecie: cnce:Irc|e: ue nuncc mc: Iuviercn ccnIccIc pcr |c
inmen:iccc ce e:Ic ccrci||erc. /cemc:, permiIic |c exi:Iencic ce vcriccc: ecc:i:Iemc: nuevc: ccnce IcmLin
:e cic un inIen:c prcce:c ce e:peciccicn. /:imi:mc, cIrc: fencmenc: ccmc |c fcrmccicn ce cur:c: fuvic|e:
grcnce: en |c cuencc cmczcnicc, |c expcn:icn y reIrcccicn ce mcre: ccnIinenIc|e: y |c: ccmLic: c|imcIicc:
curcnIe |c: g|cciccicne:, fuercn ceIermincnIe: pcrc ccnIinucr mc|cecncc |c civer:iccc ce e:pecie: ce
Succmricc. De e:Ic:, |c: ccmLic: c|imcIicc: c| pcrecer Iuviercn unc impcrIcnIe repercu:icn en |c expcn:icn
y recuccicn ce ecc:i:Iemc: Lc:cc:c: y |c: nc Lc:cc:c:, permiIiencc nuevc: prcce:c: ce e:peciccicn.
Lc hi:Icric evc|uIivc y Licgecgrcfcc ce |c: cve: ce| ccnIinenIe e: un Iemc exIen:c ue puece reuerir ce Iccc
un IexIc e:pecic|izccc en :u e:Iucic. En e:Ic :eccicn hcgc unc revi:icn muy Lreve ue preIence niccmenIe
cIrcer |c cIencicn ce |c: y |c: e:IucicnIe: hccic e:Ie cpc:icncnIe Iemc. Fcrc mcycr infcrmccicn, ccn:u|Icr
c|gunc: ce |c: :iguienIe: referencic:: Hcffer {174, 187), CrccrcfI {185), Fje|c:c {12), Gi|| {14), NewIcn
{2004), SiL|ey y Mcnrce {10), KrcLLe et al. {18), SIcIIer:fe|c et al. {18) y Ficge|y et al. {2003)
CONSERVACIN Y AMENAZAS
/| iguc| ue en Iccc e| p|cneIc, |c civer:iccc ce cve: en Ecucccr e:Ic enfrenIcncc grcve: cmenczc: fruIc ce
|c: ccIiviccce: cnIrcpcgnicc:, pcrIicu|crmenIe curcnIe |c: cc: |Iimc: :ig|c:, perc ccn mcycr inIen:iccc c
pcrIir ce| :ig|c XX {Cc||cr et al. 12). Fcr e||c, c|receccr ce 130 e:pecie: :e hcn exIinIc ce |c Iierrc pcr ccu:c
nue:Irc {8ircLife lnIerncIicnc| 2004), y :cn muchc: |c: e:pecie: ue ccIuc|menIe e:Icn enfrenIcncc un :eric
rie:gc ce exIinguir:e en e| ccrIc y mecicnc p|czc.
0
Fauna de Vertebrados del Ecuador
/ pcrIir ce |c ccccc ce 10 experIc: en Licciver:iccc hcn inIenIccc cefnir e| e:Iccc ce ccn:ervccicn
ce |c: e:pecie: emp|ecncc civer:c: criIeric: referenIe: c |c ci:minucicn ce |c: pcL|ccicne: :i|ve:Ire: y :u:
rcngc: ce ci:IriLucicn y c |c inIen:iccc ce |c: cmenczc: verIicc: :cLre e||c: {UlCN 2001). En |c ccIuc|iccc,
:e cuenIc ccn criIeric: ce icenIifcccicn ce e:pecie: cmenczccc: y ccn |i:Ic: ce cichc: e:pecie: ue :cn,
en Luenc mecicc, ccepIccc: inIernccicnc|menIe y hcn re:u|Iccc ce cnc|i:i: ccn:en:uccc: enIre ci:IinIc:
e:pecic|i:Ic:. E:Ic: prcce:c: ce icenIifcccicn ce e:pecie: cmenczccc: :cn |icerccc: pcr |c Unicn Muncic|
pcrc |c Ccn:ervccicn ce |c NcIurc|ezc {UlCN 2001), y en e| cc:c pcrIicu|cr ce |c: cve:, |c: evc|uccicne: |c:
ejecuIc 8ircLife lnIerncIicnc|, un ccn:crcic inIernccicnc| ce crgcnizccicne: crniIc|cgicc:, y :u: rece: ce :ccic:
y cc|cLcrcccre: {8ircLife lnIerncIicnc| 2004).
Scn cincc |c: criIeric: ue ccIuc|menIe :e emp|ecn en e:cc|c g|cLc| pcrc evc|ucr e| e:Iccc ce ccn:ervccicn
ce |c: e:pecie:: 1) recuccicn ce| Icmcnc ce |c: pcL|ccicne:, 2) recuccicn y frcgmenIccicn ce| rcngc ce
ci:IriLucicn, 3) Icmcnc pcL|ccicnc| peuenc, 4) pccc: incivicuc: ccu|Ic: y 5) c|Ic prcLcLi|iccc ce exIincicn
{UlCN 2001). En Lc:e c pcrcmeIrc: cucnIiIcIivc: :cLre e:Ic: cincc criIeric: {p.ej. recuccicn ce un 07 ce |c
pcL|ccicn, pcL|ccicn infericr c 250 incivicuc:, prcLcLi|iccc ce exIincicn ce| 507 en 10 cnc: mc:, eIc.), :e
cc|ifcc c |c: e:pecie: en |c: :iguienIe: ccIegcr|c: ce cmenczc: ExIinIc {EX), ExIinIc en E:Iccc Si|ve:Ire {EW),
En Fe|igrc Cr|Iicc {CF), En Fe|igrc {EN), Vu|nercL|e {VU) y Cc:i /menczccc {NI). /cemc:, hcy unc ccIegcr|c
ccicicnc| pcrc cue||c: e:pecie: :cLre |c: cuc|e: :e ccncce muy pccc pcrc evc|ucr :u e:Iccc ce ccn:ervccicn
{DcIc: ln:ufcienIe:, DD). Fcr |Iimc, cucncc |c: evc|uccicne: :e hcn rec|izccc :c|c en unc ceIerminccc regicn
{p.ej. en un :c|c pc|:), :e cumenIc unc ccIegcr|c mc:: Lccc|menIe ExIinIc {LE).
DeLicc c :u mcycr civer:iccc Lic|cgicc, |c: regicne: Ircpicc|e: ce| muncc :cn IcmLin |c: ue c|Lergcn |c:
nmerc: mc: e|evccc: ce e:pecie: cmenczccc:, :in ue Ecucccr :ec |c excepcicn {8ircLife lnIerncIicnc| 2004).
Segn |c: criIeric: y ccIegcr|c: ce UlCN mencicnccc: previcmenIe, en e| pc|: exi:Ien cc: |i:Ic: ce e:pecie:
cmenczccc: -||cmccc: IcmLin Li:Ic: Fcjc:-: unc ue inc|uye c |c: e:pecie: ecucIcricnc: cmenczccc: ce
exIincicn c nive| g|cLc| {121 e:pecie:) y cIrc ue inc|uye c |c: e:pecie: cmenczccc: niccmenIe cenIrc ce|
pc|: {247 e:pecie:) {IcL|c 4, Figurc 10). Lc ciferencic enIre e:Ic: cc: |i:Ic: rccicc en ue |c primerc re:u|Ic ce
unc evc|uccicn ce| e:Iccc ce ccn:ervccicn ce |c: e:pecie: en Iccc e| p|cneIc, ue :e hc rec|izccc ce:ce
hcce vcric: ccccc: y ue hc icc mejcrcncc ccn |c: cnc: {Cc||cr y /ncrew 188, Cc||cr et al. 12, 14,
8ircLife lnIerncIicnc| 2000, 2004), mienIrc: |c :eguncc e: e| re:u|Iccc ce unc evc|uccicn ce |c: pcL|ccicne:
y :u ci:IriLucicn :c|cmenIe cenIrc ce |c: ||miIe: nccicnc|e: {Grcnizc et al. 17, 2002). Fe:e c ue :u crigen
e: ci:IinIc, :in emLcrgc, |c: cc: |i:Ic: ccincicen en un e|evccc pcrcenIcje: Iccc: |c: e:pecie: ce |c Li:Ic Fcjc
GloLc| ue exi:Ien en e| pc|: IcmLin :e inc|uyen en |c Li:Ic Fcjc Nccicnc|.
Unc ce |c: ciferencic: uizc: mc: ncIcL|e: enIre cmLc: |i:Ic: e: ue |c ecucIcricnc cccumenIc |c exIincicn
|ccc| -IcmLin ||cmccc exIirpccicn- ce cincc e:pecie: ue en e:cc|c g|cLc| ni :iuierc :e ccn:icercn
cmenczccc: ce exIincicn {Anas cyanoptera, Fulica americana, C|ecpnc|u: |u|cc|||:, Thinocorus rumicivorus
y Ammodramus savanarum). CucIrc ce e:Ic: e:pecie: e:IcLcn c:cciccc: c hcLiIcI ccucIicc: y Ire: ce |c:
cincc hcLiIcLcn en |c: vc||e: inIercncinc:, mienIrc: ue |c: cc: re:IcnIe: |c hcc|cn en |c: hcLiIcI cricc: ce |c
Cc:Ic :ur. /mLc: regicne: :cn, ccincicencic|menIe, |c: mc: c|Ierccc: pcr e| :er humcnc {Grcnizc et al. 2002).
E: |cmenIcL|e ccmiIir ue exi:Ien vcric: cIrc: e:pecie: ue vcn pcr e| mi:mc ccminc, yc ue :u :iIuccicn hc
icc empecrcncc y |c: c|Ierccicne: ue cmenczcn :u :cLrevivencic :cn inIen:c: y :e mcnIienen |cIenIe: e
inc|u:c hcn cegenerccc en muchc: cc:c:. En |c regicn c|Iccncinc, pcr ejemp|c, exi:Ien cc: e:pecie: cuyc
pcL|ccicn IcIc| en Ecucccr e: infericr c |c: 100 incivicuc:. Se IrcIc ce| Ccnccr /ncinc {Vultur gryphus) y |c
8cncurric {Theristicus branickii), hcLiIcnIe: ce |c: pcrcmc: ue ceLicc c |c recuccicn ce |c: mi:mc:, c |c cccer|c
inci:criminccc y |c prcicc ce :u: recur:c: c|imenIicic: hcn ci:minuicc hc:Ic cercc ce |c exIincicn {Muncz y
C|mecc 2001, Kcenen et al. 2000). Lc: pcL|ccicne: ce e:Ic: e:pecie: fuerc ce| pc|: :cn mc: :c|uccL|e:, pcr |c
cuc| nc :e ccn:icercn g|cLc|menIe cmenczccc:.
TABLA 4. E:pecie: cr|IiccmenIe cmenczccc: ce exIincicn pre:enIe: en Ecucccr. Se inc|uyen |c: e:pecie: ce |c Li:Ic Fcjc G|cLc| {8ircLife
lnIerncIicnc| 2004) y ce |c Li:Ic Fcjc Nccicnc| {Grcnizc et al. 2002). Sc|c :e inc|uye |c ccIegcr|c mc: c|Ic {CF), junIc ccn |c: LE ce|
pc|:. /cemc:, :e mcrccn ccn un l c ll |c: e:pecie: ue :e inc|uyen en |c: re:pecIivc: /pncice: ce |c Ccnvencicn :cLre e| Ccmercic
lnIernccicnc| ce E:pecie: /menczccc: ce Fcunc y F|crc Si|ve:Ire: {ClIES). Ccn un * :e mcrcc unc e:pecie ccn:icerccc ccmc LE ue :e
encontr nuevamente.
1
Aves
GLOBAL NACIONAL
Localmente Extintas (LE) Anas cyanoptera
Fulica americana
Thinocorus rumicivorus*
C|ecpnc|u: |u|cc|||:
Ammodramus savanarum
En Peligro Crtico (CR) Pterodroma phaeopygia En Peligro Crtico (CR) Pterodroma phaeopygia
Ognorhynchus icterotis I Netta erythrophtalma
Eriocnemis nigrivestis II
Theristicus (branickii)
melanopis
Eriocnemis godini II Vultur gryphus I
Atlapetes pallidiceps Crax rubra
Camarhynchus heliobates Crax globulosa
En Peligro (EN) Spheni:cu: mencicu|u: Charadrius melodus
Fhc|ccrcccrcx hcrri:i Patagioenas oenops
Leucopternis occidentalis II Ara ambiguus I
Fene|cpe crIcni Aratinga wagleri
Pyrrhura orcesi II Ognorhynchus icterotis I
Brotogeris pyrrhopterus II Hapalopsittaca amazonina
Hapalopsittaca amazonina
II
Eriocnemis godini
Metallura baroni II Eriocnemis nigrivestis
Chaetocercus berlepschi II Atlapetes pallidiceps
Sync||cxi: IiIhy: Camarhynchus heliobates
ClIES
/pncice l JcLiru mycIeric
Fipi|e cumcnen:i:
Ara macao
/pncice ll Iccc: |c: Fc|ccnifcrme:
Eucccimu: ruLer
Iccc: |c: F:iIIccifcrme:
Iccc: |c: SIrigifcrme:
Iccc: |c: Ircchi|icce
Fcmphc:Ic: Iuccnu:
Fcmphc:Ic: cu|mincIu:
Fupicc|c peruvicnc
2
Fauna de Vertebrados del Ecuador
Figura 10. Nmerc: ce e:pecie: cmenczccc: ce exIincicn en e| Ecucccr, c e:cc|c g|cLc| y nccicnc|, cgrupccc: en |c:
ccIegcr|c: En Fe|igrc {EN), Vu|nercL|e {VU), Cc:i /menczccc: {NI) y DcIc: ln:ufcienIe: {DD). /rriLc |c |i:Ic rcjc g|cLc|
{8ircLife lnIerncIicnc| 2004), cLcjc |c |i:Ic rcjc nccicnc| {Grcnizc et al. 2002).
SiIuccicn :imi|cr cIrcvie:cn cIrc: cucIrc e:pecie: cncinc:, perc |c ciferencic e: ue e:Ic: Ire: IcmLin :e
ccn:icercn muy cmenczccc: c nive| muncic|. Dc: ce e||c:, |c: cc|iLr|e: Eriocnemis nigrivestis y Eriocnemis godini
:cn encmicc: ecucIcricnc:. Fcr e||c, |c: cccicne: ce ccn:ervccicn ue hcgcmc: en e| pc|: :ercn |c nicc
fcrmc ce eviIcr :u exIincicn cL:c|uIc. Lc primerc ce e||c: cpenc: :cLrevive en |c: e:IriLccicne: cccicenIc|e:
ce| vc|ccn Fichinchc {y pc:iL|emenIe ce| /Iccczc IcmLin), un crec en exIremc recucicc, ue |e hc vc|icc e|
reccnccimienIc ccmc /ve ce CuiIc", ccmc pcrIe ce unc e:IrcIegic pcrc :u ccn:ervccicn. Lc :eguncc, pcr
:u pcrIe, pc:iL|emenIe :e hcyc exIinIc yc. lnIen:ivc: L:uecc: en |c nicc regicn ccnce :e hcL|c repcrIccc
pcr |Iimc vez, hcce cc:i 150 cnc: {e| vc||e ce Gucy||cLcmLc), nc crrcjcrcn ningn re:u|Iccc pc:iIivc. Si Lien
exi:Ie IcmLin |c pc:iLi|iccc ce ue e:Ie cc|iLr| nc :ec en rec|iccc unc e:pecie vc|icc, :inc :c|cmenIe un
errcr Icxcncmicc ce uien |c ce:criLierc mc: ce un :ig|c cIrc: {Grcve: 1), e:Ic :iIuccicn e: ce verccc
preccupcnIe yc ue e:Icr|cmc: frenIe c| primer evenIc ce exIincicn cL:c|uIc ce un cve en nue:Irc pc|:
{c:umiencc ue e: unc e:pecie vc|icc). E| Iercer ejemp|c, cr|Iicc IcmLin, e: e| Lcrc Ccriperc {Ognorhynchus
icterotis), e:pecie ue cn per:i:Ie en Cc|cmLic -peuenc: y ci:|ccc: pcL|ccicne: :c|cmenIe- perc ue
en Ecucccr nc :e hc enccnIrccc ce:ce hcce cercc ce 10 cnc: {KrcLLe y Scrnczc 1). Cr|Iicc IcmLin
re:u|Ic e| cc:c ce| McIcrrc|erc CcLecipc|icc {Atlapetes pallidiceps), cIrc encmicc ecucIcricnc cuyc nicc
pcL|ccicn, ue cpenc: c|ccnzc |c: 80-100 incivicuc:, e:Ic ccnfnccc c unc peuenc re:ervc privccc ce
menc: ce 50 hecIcrec: ce exIen:icn {KrcLLe 2004, Cppe| et al. 2004L).
Gc|cpcgc: Iiene :u: prcpic: hi:Icric: ue ccnIcr. Vcric: ce :u: e:pecie: encmicc: Iienen pcL|ccicne:
peuenc:, infericre: c 1000 incivicuc: {Wiecenfe|c 200), perc c|gunc: e:Icn enfrenIcncc :iIuccicne:
:umcmenIe cr|Iicc:. Unc ce e||c: e: e| Cucuve ce F|crecnc {Mimus trifasciatus) ue hcLiIc en cc: ciminuIc:
i:|cIe: ue junIc: :umcn cpenc: 88 hecIcrec:, y cuyc pcL|ccicn cpenc: ||egc c 170 incivicuc: {Wiecenfe|c
200). CIrc, mc: cmenczccc Icccv|c, e: e| Finzcn Mcng|erc {Camarhynchus heliobates), ce |c cuc| cpenc:
:cLreviven menc: ce 100 incivicuc: en peuenc: pcrche: ce mcng|cr {en menc: ce 15 hecIcrec:) ce |c
i:|c l:cLe|c {c| pcrecer :e exIinguic yc ce Ferncncinc), ccnce ccemc: e:Ic :ericmenIe cmenczccc pcr |c
ceprecccicn ce rcIc:, e| cIcue ce pcrc:iIc: inIrccucicc: y fccIcre: re|cIivc: c :u peuenc: Icmcnc ce
pcL|ccicn ccmc |c hiLricccicn, |c enccgcmic y |c prcicc ce civer:iccc genIicc {Dvcrck et al. 2004).
Cuc|uier cmenczc nuevc, pcr m|nimc ue fuerc, pccr|c re:u|Icr fcIc| pcrc e:Ic: e:pecie:.
E:Ic: ccIc: y |c: pccc: ejemp|c: cu| pre:enIccc: pcnen en evicencic |c cr|Iicc :iIuccicn ue cIrcvie:c |c
Licciver:iccc en |c mcycr pcrIe ce| pc|:. Sc|vc muy pccc: excepcicne:, |c cri:i: ce |c Licciver:iccc en e|
Ecucccr nc hc ci:minuicc, c| ccnIrcric, :e hc Icrnccc mc: grcve cn pcr |c imp|emenIccicn ce grcnce: mcnc-
cu|Iivc: incu:Iric|e:, |c exIrcccicn inci:criminccc ce recur:c: nc rencvcL|e:, |c cccer|c i||ciIc, |c cefcre:Iccicn,
|c ccnIcminccicn ce cuerpc: ce cguc y |c inIrccuccicn ce e:pecie: excIicc:.
3
Aves
Amenazas sobre la avifauna ecuatoriana
/| iguc| ue pcrc Iccc |c Licciver:iccc ce| pc|:, |c principc| cmenczc ue cfecIc c |c grcn mcycr|c ce cve:
ecucIcricnc: e: |c prcicc ce hcLiIcI ccmc ccn:ecuencic ce |c cefcre:Iccicn, ce:ecccicn y ccnIcminccicn
ce humecc|e:, uemc: y exp|cIccicn inci:criminccc. Sin emLcrgc, exi:Ien cIrc cmenczc ue, en e| cc:c
pcrIicu|cr ce Gc|cpcgc:, e: mc: impcrIcnIe ue |c prcicc ce hcLiIcI: :e IrcIc ce |c inIrccuccicn ce e:pecie:
excIicc:, :ecn :Ic: cepreccccrc:, ccmpeIiccrc: c pcrc:iIc: {Frei|e y ScnIcncer 2005, Grcnizc et al. 2002). Fcr
|c ccmp|ejiccc e inIen:iccc ce |c: ci:IinIc: cmenczc: ue :e vierIen :cLre |c: cve: ce| pc|:, e: impcrIcnIe
hccer un recuenIc mc: ceIc||ccc, ccmc viene c ccnIinuccicn.
Lc prcicc ce hcLiIcI, ccmc :e mencicnc previcmenIe, :e pre:enIc pcr ci:IinIc: ccIiviccce: humcnc:,
cepenciencc ce |c regicn y |c: hcLiIcI en cue:Iicn. En |c Cc:Ic ecucIcricnc |c expcn:icn ce |c frcnIerc
cgr|cc|c y gcnccerc e: :in cucc |c principc| ccu:c ce |c ce:cpcricicn ce encrme: exIen:icne: ce Lc:ue:
ncIurc|e: {8e:I y Ke::|er 15). En |c regicn cenIrc-:ur ce |c Cc:Ic prccIiccmenIe Iccc |c vegeIccicn criginc|
-e| Lc:ue hmecc Ircpicc|, Lc:ue: :emi-cecicuc: y ||cnc: ce inuncccicn- hc :icc reemp|czccc pcr
encrme: mcnc-cu|Iivc: incu:Iric|e: ce pc:Iizc|e: pcrc gcnccc, crrczc|e:, cccccIc|e: {vcric: ccccc: cIrc:),
cu|Iivc: ce pc|mc cfriccnc y Lcncnerc:. / e:Ic :e :umc |c exIrcccicn IcnIc ccmercic| ccmc crIe:cnc| -perc
principc|menIe ccmercic| e inIen:ivc- ce mccerc: ccIiviccc ue en |c ccIuc|iccc e:Ic cevc:Icncc c un
riImc muy cce|erccc |c: |Iimc: Lc:ue: ||uvic:c: chccccnc: ce E:merc|cc: {Jchn 2001). /mLc: ccIiviccce:,
|cgiccmenIe, cmenczcn c Iccc |c Licciver:iccc pcr |c ue en |c: Lc:ue: hmecc: ce| ncrIe ce |c Cc:Ic :e
ccncenIrc unc ce |c: mcycre: pcrcenIcje: ce cve: cmenczccc: ce| pc|: {27: Grcnizc et al. 2002).
En |c: Lc:ue: :ecc: ce| :ur ce |c Cc:Ic :e :umc unc cmenczc mc: c |c: cc: ciIccc: previcmenIe pcrc |c
regicn cc:Ierc: e| fcrrcjec y pi:cIec ce |c vegeIccicn remcnenIe pcr pcrIe ce gcnccc |iLre -principc|menIe
chivc:-. /|gunc: regicne: ce Lcjc y E| Crc cn pre:enIcn Lc:ue: :uperfcic|menIe :c|uccL|e:, perc cuyc
vegeIccicn ce :cIcLc:ue e:Ic ce:Iruicc pcrue chivc:, cercc:, Lurrc: y vccc: :e c|imenIcn |iLremenIe en
:u inIericr {8e:I y Ke::|er 15). /cicicnc|menIe, |c ccpIurc ce cve: :i|ve:Ire: pcrc e| Ircfcc i|egc| ce mc:ccIc:
e: cIrc ccIiviccc ue c| pcrecer Iiene un c|Ic impccIc :cLre c|gunc: e:pecie: ce |c Cc:Ic, e:pecic|menIe
ce |c fcmi|ic F:iIIccicce {Forpus coelestis, Brotogeris pyrrhoptera y Aratinga erythrogenys, e:pecie: encmicc:
ce e:Ic regicn, ue :cn ccmune: ccmc mc:ccIc: y :e Ircfccn ce mcnerc i|egc|: 8e:I et al. 15). /:imi:mc,
|c cccer|c :e|ecIivc e: cIrc ccIiviccc ue cmenczc c c|gunc: e:pecie: {ce |c: fcmi|ic: Iincmicce, Crccicce,
CccnIcphcricce, /ccipiIricce, /ncIicce, enIre cIrc:) y puece ccnverIir:e en unc cmenczc :eric pcrc e:pecie:
grcnce: ccn Lcjc cen:iccc pcL|ccicnc|, ccmc |c: pcvc: {Penelope ortoni y purpurascens) y Fcuji|e: {Crax
rubra, e:pecie cc:i exIinIc ce| pc|:). /u|, e| pcrcenIcje ce e:pecie: cmenczccc: e: iguc| c| ce |c: Lc:ue:
ce| Chccc {27: Grcnizc et al. 2002).
En |c Sierrc, nuevcmenIe |c expcn:icn e inIen:ifcccicn cgr|cc|c repre:enIcn |c ccu:c primcrcic| ce |c prcicc
ce hcLiIcI. / |c |crgc ce |c: vc||e: inIercncinc: nc uecc cc:i nccc ce vegeIccicn ncIurc|, y |c pccc ue
uecc :ufre |c ccn:IcnIe pre:icn ce |c evenIuc| expcn:icn cgr|cc|c, |c exIrcccicn nc :u:IenIcL|e ce recur:c:
{p.ej. mccerc pcrc ccrLcn, mu:gc:, p|cnIc: epifIc:, cnimc|e: pcrc mc:ccIc:, cccer|c) y |c: uemc: {Frei|e y
ScnIcncer 2005). /cemc:, |c: pcrcmc: :cn frecuenIemenIe uemccc: ce mcnerc inIencicnc|, :ec ccn fne:
ce mejcrcr |c cc|iccc ce| pc:Ic pcrc gcnccc, pcrc cIrcer |c: ||uvic: c :imp|emenIe pcr mc|c cc:IumLre. E|
e:Iccc ce c|Ierccicn y |c pre:icn :cLre |c: hcLiIcI ncIurc|e: ce |c: /nce: hcce ue en e:Ic regicn IcmLin
:e ccncenIre un e|evccc pcrcenIcje ce e:pecie: cmenczccc: {307 ce| IcIc| nccicnc|: Grcnizc et al. 2002).
Lc cccer|c IcmLin cfecIc c |c: cve: cncinc:, e:pecic|menIe c |c: pccc: e:pecie: ce Iincmicc: y crccicc:
ue cu| hcLiIcn.
Exi:Ien cIrc: pre:icne: ue, :i Lien Icccv|c nc :cn inIen:ivc:, puecen ccnverIir:e en vercccerc: prcL|emc: en
e| ccrIc p|czc. Lc miner|c, pcr ejemp|c, ue yc :e hc prccIicccc en e| pc|: ce:ce hcce vcric: cnc:, inc|u:c
cenIrc ce crec: prcIegicc: ccmc e| Fcrue Nccicnc| Fcccccrpu:, Iiene c|Ic pcIencic| ce ce:crrc||cr:e ce
fcrmc inIen:ivc y nccc :u:IenIcL|e, ce mcnerc e:pecic| en |c: /nce: ce| :ur y en |c: ccrci||erc: ce KuIuk
y ce| Ccnccr {Lcpez et al. 2003), c:| ccmc en lmLcLurc, e| ce:Ie ce Fichinchc y cIrc: regicne: punIuc|e:.
/cicicnc|menIe, |c expcn:icn ce zcnc: urLcnc: e incu:Iric|e: y |c ccn:Iruccicn ce cLrc: ce infrce:IrucIurc
cmenczcn c|gunc: zcnc: c|receccr ce ciuccce: y pueL|c:, perc IcmLin en zcnc: mc: ci:IinIc: ce ccnce
:e exIrcen recur:c: pcrc e:Ic: pcL|ccicne: {p.ej. exIrcccicn ce cguc pcrc ccn:umc humcnc ce |c: pcrcmc:
prcximc: c CuiIc, Cuencc c /mLcIc).
En |c /mczcnic, |c prcicc ce hcLiIcI nc hc :icc Icn exIen:ivc ccmc en e| re:Ic ce| pc|: {Fuiz 13), perc hcy
ciferencic: ncIcL|e: enIre e| ncrIe, cenIrc y :ur. /| ncrIe, |c exIrcccicn peIrc|erc hc :icc |c principc| cmenczc
curcnIe |c: |Iimc: Ire: ccccc:, y hc :icc |c ccu:c ce |c cperIurc ce frenIe: ce cc|cnizccicn ue hcn
4
Fauna de Vertebrados del Ecuador
prcvccccc un impcrIcnIe nive| ce c|Ierccicn :cLre |c: Lc:ue: Ircpicc|e:. /hcrc, grcnce: exIen:icne: e:Icn
ccnverIicc: en pc:Iizc|e: pcrc gcnccc y cu|Iivc: ce pc|mc cfriccnc, principc|menIe, :iguiencc |c: ccrreIerc:
cLierIc: pcrc |c exIrcccicn ce peIrc|ec. En e| cenIrc-:ur |c cefcre:Iccicn cn e: |imiIccc -principc|menIe
pcr |c fc|Ic ce v|c: ce ccce:c-. Lc cccer|c ce cve: grcnce: {pcvc:, Iincme:, gucccmcyc:, Iuccne:) pcr
pcrIe ce ccmuniccce: inc|genc: cfecIc cierIcmenIe c |c: cve:, perc e: unc ccIiviccc ce Lcjc impccIc, :i
:e ccmpcrc ccn cIrc: ccIiviccce: humcnc:, ccmc |c cefcre:Iccicn inIen:ivc {Fecfcrc y SIecrmcn 13). Lc
ccpIurc ce cve: :i|ve:Ire: pcrc e| Ircfcc i||ciIc puece :er, pcr e| ccnIrcric, unc cmenczc :eric :cLre c|gunc:
e:pecie: {|crc: y pericc:, Iuccne:, Icngcrc:, enIre cIrc:), perc nc hc :icc evc|uccc ce fcrmc ccecuccc.
Ccmc :e ciIc previcmenIe, en Gc|cpcgc: |c :iIuccicn e: ci:IinIc. Lc prcicc ce hcLiIcI y |c cccer|c nc :cn
cmenczc: :u:Icncic|e: pcrc |c: cve: ce| crchipi|cgc -:c|vc c|gunc: excepcicne:, ccmc |c exIincicn ce|
Gcvi|cn ce Gc|cpcgc: {Buteo galapagoensis) ce |c: grcnce: i:|c: hcLiIccc:, ccnce fue cczccc inIen:cmenIe.
En ccmLic, |c inIrccuccicn ce e:pecie: excIicc:, :ecn :Ic: cepreccccrc:, pcrc:iIc:, ccmpeIiccrc: c
mccifccccrc: ce hcLiIcI, e: un prcL|emc :eric ue hc ||evccc cercc ce |c exIincicn c muchc: e:pecie: en
e| p|cneIc. Fcr ejemp|c, en cIrc: regicne: in:u|cre: ce| muncc, ccmc Hcwci, hc prcvccccc |c exIincicn ce
mc: ce 20 cve: encmicc: {FrcII 14). Lc inIrccuccicn ce cepreccccre: excIicc: {perrc:, gcIc:, cercc: y
rcIc:) e: unc cmenczc muy grcve :cLre cve: ue cniccn en c cercc ce| :ue|c {p.ej. Ccrmcrcn Nc Vc|cccr
Phalacrocorax harrisi, Finginc ce Gc|cpcgc: Spheniscus mendiculus, FeIre| FcIcpegccc Pterodroma
phaeopygia, Fcchcy Laterallus spilonotus, vcric: pinzcne:). Lc inIrccuccicn ce cnimc|e: herL|vcrc: grcnce:
{vccc:, Lurrc:, ccLc||c:, chivc:), en ccmLic, prcvccc grcnce: ccmLic: en |c vegeIccicn ncIurc| ce |c: i:|c:
y cfecIc cirecIcmenIe c cve: ue cniccn :cLre e| :ue|c pcr e| pi:cIec ce :u: nicc:. /cemc:, |c inIrccuccicn
ce p|cnIc: invc:crc: ccmc |c gucycLc, |c Iupirrc:c c e| mcrccuyc cfecIc |c: hcLiIcI ncIurc|e: ce |c: cuc|e:
cepencen |c: e:pecie: encmicc: {Frei|e y ScnIcncer 2005). En |c: |Iimc: cnc: :e hc ce:cuLierIc unc nuevc
cmenczc excIicc :cLre |c: cve: ce Gc|cpcgc:. Se IrcIc ce enfermeccce: y pcrc:iIc: IcmLin inIrccucicc:
c Ircv: ce cve: ce ccrrc| y pc|cmc: ccm:Iicc:. E:Ic nuevc cmenczc pcrece repre:enIcr un prcL|emc muy
:eric pcrc e:pecie: cuyc: pcL|ccicne: :cn peuenc: {p.ej. Finzcn Mcng|erc).
Lc: humecc|e: enfrenIcn IcmLin :u: prcpic: cmenczc:: |c ccnIcminccicn, ce:ecccicn y c|Ierccicn ce :u:
cur:c: y ccucc|e:. /cemc:, |c: cve: ccucIicc: :ufren unc fuerIe pre:icn ce cccer|c. /:imi:mc, |c: cve: mcrinc:
enfrenIcn cIrc Iipc ce cmenczc: ue, |cmenIcL|emenIe, e:Icn pccc cccumenIccc: Icccv|c. Su inIercccicn
ccn |c ccIiviccc pe:uerc, en e:pecic| ccn |c pe:cc ce grcn e:cc|c mecicnIe rece: ce crrc:Ire, e: unc
cmenczc :eric ue pcrece ciezmcr |c: pcL|ccicne: ce e:pecie: pe|cgicc: ccmc |c: c|LcIrc: {/ncer:cn et al.
2003). Lc :iIuccicn ce |c: cve: mcrinc: reuiere unc evc|uccicn mc: rigurc:c y mcycr cccumenIccicn.
Si Lien |c cgricu|Iurc y cIrc: ccIiviccce: humcnc: ce :uL:i:Iencic IcmLin hcn cfecIccc negcIivcmenIe c
|c: hcLiIcI ncIurc|e: en e| pc|:, en pcrIicu|cr pcr prccIicc: ce c|Ic impccIc |ccc| ccmc |c cccer|c :e|ecIivc, |c
rczc y uemc", |c: incencic: ce pcrcmc: y |c expcn:icn ce |c frcnIerc cgrcpecucric {ccIiviccc impu|:ccc
pcr |c Fefcrmc /grcric ce| E:Iccc, e:pecic|menIe en |c: cnc: 0 y 70), :u impccIc :cLre |c Licciver:iccc e:,
en ccmpcrccicn, mencr c| prcvccccc pcr |c cgricu|Iurc ce grcnce: mcnccu|Iivc:, |c exIrcccicn incu:Iric|
mccererc, minerc c peIrc|erc y cIrc: fcrmc: ce exp|cIccicn ce |c ncIurc|ezc en grcn e:cc|c. E: impcrIcnIe
re:c|Icr ccemc: ue e| efecIc ce Iccc: |c: cmenczc: cu| mencicnccc: e: cciIivc: e: cecir, ue c |c prcicc
ce hcLiIcI :e :umc |c cccer|c, |c ccnIcminccicn, eIc. hcciencc ue |c: cve: cmenczccc: ce exIincicn e:In
enfrenIcncc unc :iIuccicn Lc:IcnIe cr|Iicc.
ETNOZOOLOGA
Lc: cve:, ccmc cIrc: e|emenIc: ce |c ncIurc|ezc, hcn e:Iccc cerccncmenIe |igccc: c| ce:crrc||c ce |c
civi|izccicn humcnc, repre:enIcncc fuenIe: cpeIecicc: ce prcIe|nc cnimc| y IcmLin e|emenIc: miIc|cgicc:
y cu|Iurc|e: impcrIcnIe:. Lc: evicencic: ce |c re|ccicn enIre |c: primerc: civi|izccicne: humcnc: ue hcLiIcrcn
e| pc|: y :u: cve: :e refejc en |c: ci:enc: ue ceccrcn vc:ijc:, p|cIc:, piezc: ce crfeLrer|c y vcric: uIen:i|ic:
mc:, c:| ccmc i|u:Irccicne: grcLccc: en piecrc: {Scncereguer 18).
En cu|Iurc: y civi|izccicne: Iemprcnc: ccmc |c: lncc: c |c: cu|Iurc: McnIenc y Gucngc|c, c|gunc: cve:
cpcrecen ccmc repre:enIccicne: ce ceiccce: c:cciccc: c |c ferIi|iccc ce |c Iierrc, e| ccvenimienIc ce |c:
||uvic: c ccmc pcrIcccrc: ce men:cje: ce ccrccIer e:piriIuc| y m|Iicc ce :u: cic:e:. Fcr ejemp|c, :egn |c
miIc|cg|c Ccncri, e| crigen ce| pueL|c :e cic pcr |c unicn ce cc: gucccmcyc: y |c: cc: nicc: :cLrevivienIe:
ce |c grcn inuncccicn -euivc|enIe c| ci|uvic ce |c miIc|cg|c cri:Iicnc- en :u cuevc refugic en e| cerrc :cgrccc
ce Hucrcyncc, en Fc:cncn. /:imi:mc, en |c Irccicicn crc| ce |c nccicnc|iccc Shucr, fue un cc|iLr| e| ue cyucc
c |c: humcnc: c ccnccer e| fuegc y :cn cIrc: cc: cve:, e| Jempue y e| IcIcIuc, pcrIe ce unc |eyencc :cLre
5
Aves
e| IrcLcjc y |c hcne:Iiccc {/veigc 2003). Ejemp|c: ccmc e:Ic: hcy :in cucc muchc: mc:, IcnIc ce Irccicicne:
crc|e: ce civi|izccicne: exIinIc: yc, ccmc ce |c: grupc: inc|genc: ccnIempcrcnec:. /:| pcr ejemp|c, en |c
Irccicicn crc| Wccrcni exi:Ie e| ccnIc ce Kcycw, ue :ignifcc |ejc: ce |c vi:Ic", ue imiIc c| ccnIc ce| pcuji|
y :e refere c |c cccer|c ce cve: mienIrc: e||c: ccmen fruIc: {/ncnimc 2002).
Ccmc herencic y Ie:Iimcnic ce e:Ic Iemprcnc re|ccicn humcnc:-cve:, ue :e mcnIiene hc:Ic nue:Irc:
c|c: IcnIc en |c: ccmuniccce: inc|genc: ccmc en zcnc: rurc|e: me:Iizc: y negrc:, e: |c exi:Iencic ce vcric:
ncmLre: gecgrcfcc: ue mencicncn c |c: cve:: Gcrzcccchc {|cgunc ce |c: gcrzc:), en c|gunc: :iIic: ce |c
/mczcnic: Ccrci||erc ce| Ccnccr, en e| :urcrienIe: Cuevc ce |c: Icyc: {en Mcrcnc-ScnIicgc): Lcrcccchi {en
Fc:Iczc): FcIcccchc, en e| ccmp|ejc |ccu:Ire enIre Fcpc||ccIc y Cycccchi, ce ccnce prcviene grcn pcrIe
ce| cguc ce ccn:umc ce CuiIc: Gc|cncrinc: {en |c zcnc |im|Ircfe enIre E:merc|cc:, lmLcLurc y Fichinchc),
enIre cIrc: IcnIc:.
En pccc: mc: recienIe:, |c re|evcncic ce |c: cve: en e| ce:crrc||c cu|Iurc| humcnc :e refejc en |c exi:Iencic ce
impcrIcnIe: cLrc: |iIercric: en |c: cuc|e: :e inc|uyen cve: ncIivc: ce| pc|:. En |c |iIercIurc ecucIcricnc recienIe
e: pc:iL|e enccnIrcr mencicne: inIere:cnIe: :cLre |c: cve: :i|ve:Ire:, ccmc :ucece ccn |c cLrc Juyungc, ce
/cc|LerIc CrIiz. Jccu|n Gc||egc: Lcrc Iiene un cuenIc cecicccc c| Gucrcgucc {Cathartes aura) en e| cuc|
ciIc ccemc: c vcric: cIrc: e:pecie: -c| menc: cincc c :ei: mc:- {ViIeri 2004). Cuizc: e| cc:c mc: ncIcL|e e:
cue| ce Jcrge Ccrrerc /ncrcce y :u: vcric: pcemc: cecicccc: c nue:Irc: cve:. Ccrrerc /ncrcce e:criLic
numerc:c: pce:|c: ccnce hcce mencicn c vcric: e:pecie: ce cve:, ccmc |c 8icgrcf|c pcrc U:c ce |c: Fcjcrc:,
Gc|cncrinc:, e| Micrcgrcmc :cLre e| Cc|iLr| {el colibr, aguja tornasol, pespuntes de luz rosada...), Sc|eccc y
GcvicIc y e| |iLrc F|cre:Ic ce |c: Gucccmcyc:, puL|icccc en 14. De iguc| mcnerc, en |c m:icc Irccicicnc|
ecucIcricnc exi:Ien cucnIic:c: mencicne: c |c: cve:, enIre |c: ue :e puece ce:Icccr e| ccnzcnIe /|zc |c
pcIc curiuingue, e| pc:ccc||e Fc|cmiIc HerrcnIe, e| :cnjucniIc E| HuirccchuriIc, en referencic c Pheucticus
chrysogaster, ce cuIcr|c ce HumLerIc Dcrccc Fc|iI, |c mencicn c |c Gucchcrccc {Ortalis erythroptera) en e|
crru||c E| Cuerpc ce Cri:Ic ce |c m:icc Irccicicnc| e:merc|cenc, enIre cIrc:.
En |c cu|Iurc ccmpe:inc ce civer:c: zcnc: ce pc|:, |c: cve: ccn:IiIuyen impcrIcnIe: e|emenIc: ce |c Irccicicn
crc| y ce |c: prccIicc: ccIicicnc:. Fcr ejemp|c, en vcric: zcnc: ce |c Sierrc :e ccn:icerc ue |c: gc|cncrinc:
{pcr |c generc| :e IrcIc ce Pygochelidon cyanoleuca, |c gc|cncrinc mc: ccmn) inciccn |c prcnIc ||egccc ce
|c: ||uvic:. CIrc ejemp|c e: e| Dic:Iec c Iuccn ce Swcin:cn {Ramphastos swainsonii), e:pecie ccn:icerccc ce
Luen cuguric pcrc uien |c e:cuchc. /:imi:mc, c|gunc: e:pecie:, principc|menIe nccIurnc:, :e ccn:icercn
cve: ce mc| cgerc. En |c Cc:Ic :e cice ue :i e| Vc|civic c Hc|ccn Feiccr {Herpetotheres cachinnans) ccnIc,
e:Ic cnuncicncc |c muerIe ce c|gunc per:cnc cerccnc c ce |c mi:mc per:cnc ue |c e:cuchc. Vcric: Lhc: y
chcIcccLrc: IcmLin :e ccn:icercn mc|c: cugurcccre:: ce ch| ue muchc: per:cnc: Iemcn c e:Ic: e:pecie:.
Un cc:c inIere:cnIe ce |c pre:encic ce |c: cve: en |c Irccicicn crc| e: |c Feccnci||c ce |c: /ve:, unc |crgc
:erie ce pcIicc: ccp|c: ccmpue:Ic pcr Migue| Scveric, un ccmpe:inc crcccr y ccp|erc criuncc ce C|mecc,
McncL|, en |c cuc| mencicnc c 35 e:pecie: ce cve: {...ccnIc e| carrao ncche y c|c, junIc ce |c gallareta, :e
elev la tijereta, civi:cncc c |c mara...).
Fcr cIrc pcrIe, ccn re:pecIc c |c cccer|c, |c: cve: :cn impcrIcnIe: fuenIe: ce ccrne pcrc |c: ccmuniccce:
inc|genc: ue hcn prccIicccc pcr cienIc: ce cnc: |c cccer|c ce :uL:i:Iencic, y IcmLin pcrc ccmuniccce:
ccmpe:inc: negrc: y me:Iizc:. /ve: ce mecicnc y grcn Icmcnc ccmc |c: pcvc: y pcuji|e: {Crccicce), percice:
c Iincme: {Iincmicce), cc|ine: {CccnIcphcricce), pc|cmc: y IcrIc|c: {Cc|umLicce), gucccmcyc: y |crc:
{F:iIIccicce) y Iuccne: {Fcmphc:Iicce) :cn v|cIimc: ce |c cccer|c ue, |cmenIcL|emenIe, nc :iempre re:u|Ic
:u:IenIcL|e yc ue :e |c: cczc hc:Ic |c exIenuccicn ce pcL|ccicne: |ccc|e:. Lc inIrccuccicn ce crmc: ce
fuegc en ccmuniccce: ue prccIiccLcn |c cccer|c ccn crmc: Irccicicnc|e: hc incremenIccc e| impccIc ce
e:Ic ccIiviccc ue cnIe: fue :u:IenIcL|e {Ccncccy 10). Nc cL:IcnIe, ccLe re:c|Icr ue pcr |c generc| |c:
ccmuniccce: inc|genc: regu|cn |c cccer|c en :u: inmecicIc: c|receccre: pcrc nc cfecIcr irrever:iL|emenIe c
|c: e:pecie: ue |e: prcveen ce prcIe|nc cnimc|.
En un e:Iucic rec|izccc en unc ccmuniccc Kichwc ce Fc:Iczc, Siren et al. {2004) enccnIrcrcn ue |c:
Crccicce, en e:pecic| cc: e:pecie: {Mitu salvini y Nothocrax urumutum), :e inc|u|cn enIre |c: 12 e:pecie:
cnimc|e: mc: cczccc:, cunue ercn mc: mcm|ferc: |c principc| fuenIe ce prcIe|nc. Segn e:Ic inve:Iigccicn,
|c: cc: crccicc: mencicnccc:, junIc ccn c|gunc: mcm|ferc:, e:Icn :iencc :cLre-exp|cIccc:. /:imi:mc, Sche|
{17) repcrIc ue |c: cczcccre: inc|genc: Ccfcn ce |c ccmuniccc ce ZcLc|c, en |c Fe:ervc ce Frccuccicn
Fcun|:Iicc CuycLenc, inc|uyen un impcrIcnIe pcrcenIcje ce cve: en :u cccer|c: 327 ce |c: incivicuc:
ccpIurccc: ccrre:pcnciercn c Ire: cve: {Pipile cumanensis, Penelope jacquacu y Ramphastos tucanus).
/cemc:, cczcrcn un IcIc| ce 10 e:pecie: ce cve:. EnccnIrc IcmLin ue, :i Lien e:pecie: ccmc Mitu salvini
Aves
ce |c i:|c l:cLe|c y en :u vecinc Ferncncinc. Exi:Ien grupc: peuenc: ue IcmLin :e reprccucen en e| i:|cIe
8crIc|cm y en |c: i:|c: F|crecnc y ScnIicgc. Lc pcL|ccicn IcIc| ce e:Ic e:pecie :iempre hc :icc recucicc. Se
hc e:Iimccc ue en e| 2004 exi:I|cn cprcximcccmenIe 1.500 incivicuc:. E:Ie peuenc Icmcnc pcL|ccicnc|
hcce ue |c e:pecie :ec pcrIicu|crmenIe vu|nercL|e c| fencmenc c|imcIicc ce E| Ninc, ue e|evc ce fcrmc
ccn:icercL|e |c IempercIurc ce| mcr y c|Ierc |c c|Ic prccucIiviccc ce |c: ccrrienIe: fr|c: c |c: cuc|e: e:Ic
ccnfnccc e:Ic e:pecie. Se hcn cccumenIccc ci:minucicne: crc:Iicc: ce |c pcL|ccicn ce S. mendiculus
|uegc ce |c: cc: epi:ccic: mc: cr|Iicc: ce| Fencmenc ce E| Ninc ue :e hcn experimenIccc en |c: |Iimc:
cnc:. Luegc ce| periccc E| Ninc ce 182-183 |c pcL|ccicn ceccyc en un 777, mienIrc: ue |uegc ce E| Ninc
17-18 |c ci:minucicn fue ce| 57 {Vcrgc: et al. 200).
E:Ie peuenc pinginc :e reprccuce en ccviccce: pccc prcfuncc: prcximc: c| mcr, ccnce |c hemLrc
cepc:iIc cc: huevc: {cunue pcr |c generc| :c|c unc cr|c :cLrevive en cccc nicc). / ciferencic ce cIrc:
e:pecie: ce pinginc:, e| ce Gc|cpcgc: nc Iiene un periccc fjc ce reprccuccicn. De e:Ic mcnerc, puece
Iener mc: ce unc nicccc pcr cnc y puecen enccnIrcr:e ciferencic: en |c pccc reprccucIivc enIre ci:IinIc:
ccng|cmerccc: ce e:Ic e:pecie: pcr ejemp|c, mienIrc: ue en |c: cc:Ic: ce Ferncncinc |c: pinginc: e:Icn
incuLcncc yc :u: huevc:, en |c: cc:Ic: ce l:cLe|c Icccv|c nc inicic |c ccIiviccc reprccucIivc.
/pcrIe ce |c :u:cepIiLi|iccc c fencmenc: ncIurc|e: ccmc e| Fencmenc ce E| Ninc, vcric: fccIcre: e:Icn
cmenczcncc c| Finginc ce Gc|cpcgc:. E:pecie: inIrccucicc: c |c: i:|c:, ccmc perrc:, gcIc: c rcIc: cepreccn
cirecIcmenIe c nicc: y ccu|Ic: ce e:Ic e:pecie: mienIrc: ue enfermeccce: excIicc: ccmc |c Mc|cric /vicr
c e| Viru: ce| Ni|c CccicenIc| puecen ciezmcr grcvemenIe |c: peuenc: pcL|ccicne: ce e:Ic e:pecie, ue
ccemc: pc:ee unc civer:iccc genIicc recucicc, |c cuc| |imiIc :u ccpcciccc ce Ic|ercr e| emLcIe ce e:Ie
Iipc ce enfermeccce: {Mi||: y Vcrgc: 17).
Orden Podicipediformes, chupiles o zambullidores
(1 familia, 4 especies) (foto 3)
E:Ie crcen ce ci:IriLucicn cc:mcpc|iIc inc|uye c 22 e:pecie: exc|u:ivcmenIe ccucIicc: ue :e ccrccIerizcn
pcr pre:enIcr unc :erie ce cccpIccicne: mcrfc|cgicc: y eIc|cgicc: pcrc :u vicc ccnfnccc c cuerpc: ce cguc.
U:uc|menIe :cn ccnfuncicc: ccn |c: pcIc:, ue :cn |c: cve: ccucIicc: mc: fcmi|icre:, perc |c: ciferencic: :cn
ncIcL|e:.
E| picc e: en generc| punIicgucc y c|gc cp|cnccc |cIerc|menIe, :u cc|c e: rucimenIcric -cpenc: evicenIe-,
:u p|umcje e: muy cen:c {:cn |c: cve: ccn mcycr nmerc ce p|umc: ccrpcrc|e:: hc:Ic 20.000 p|umc: en un
incivicuc), :u: Icr:c: :cn ccmprimicc: |cIerc|menIe y |c: c|giIc: pre:enIcn gcrrc: en fcrmc ce unc. /cemc:,
:u: pie: :cn |cLccc:: e: cecir, pre:enIcn prc|cngccicne: memLrcnc:c: |cIerc|e: Ii|e: pcrc e| nccc y e| Lucec.
E:Ic: prc|cngccicne: puecen exIencer:e, prcveyencc :uperfcie :ufcienIe pcrc ccIucr ccmc remc: pcrc
ncccr. /| p|egcr:e, en ccmLic, |imiIcn |c re:i:Iencic c| cguc curcnIe e| Lucec ue Iencr|cn :i |c: mcnIuviercn
exIencicc:. /| Lucecr, |c: pcIc: :irven ccmc Iimcne:.
E: ncIcL|e :u ccpcciccc ce ccnIrc|cr |c ||nec ce fcIccicn y ce zcmLu||ir:e pcr cercc ce un minuIc. /:|, e:
pc:iL|e cL:ervcr|c: ncccncc ccn cc:i Iccc e| cuerpc :umergicc, c:cmcncc cpenc: e| cue||c y ccLezc c
fcIcr ccn cc:i Iccc e| cuerpc :cLre |c :uperfcie ce| cguc. /| :umergir:e per:iguen ccIivcmenIe c pece:,
cru:Iccec: y cIrc: inverIeLrccc: ccucIicc: mecicnIe cgi|e: y rcpicc: mcvimienIc: cuyc fuerzc ce prcpu|:icn
prcviene ce| mcvimienIc c|Iernccc ce :u: pcIc:. /cemc:, cnIe :iIuccicne: ce rie:gc, generc|menIe preferen
zcmLu||ir:e en |ugcr ce vc|cr. En Iierrc :u: mcvimienIc: :cn Icrpe: pcrue :u: pcIc: :e |ccc|izcn Lc:IcnIe cIrc:
ce |c ||nec mecic ce| cuerpc, y pcrue |c fcrmc ce :u: pcIc: nc |e: permiIe ccmincr ccn fuerzc. Fcr e||c, |c:
chupi|e: pc:cn |c mcycr pcrIe ce :u Iiempc en e| cguc, mecic ce| cuc| :c|c :c|en pcrc cniccr.
Su: nicc: :cn peuenc: p|cIcfcrmc: fcIcnIe: ce fLrc: vegeIc|e: ccucIicc: ue e:Icn :ujeIc: c |c vegeIccicn
ce riLerc mecicnIe cIrc: fLrc: ue |e: prcveen ce fcIcLi|iccc :egn e| nive| ce| cguc. En e:Ic: nicc: fcIcnIe:
|c: hemLrc: cepc:iIcn enIre cc: y cucIrc huevc: ue :cn cuicccc: e incuLccc: pcr cmLc: prcgeniIcre:. Lc:
pc||ue|c: nccen cuLierIc: yc ccn cen:c p|umcn, :cn preccce: y nic|fugc:. / |c: pccc: c|c: ce :u ec|c:icn,
puecen ncccr junIc c :u: pccre: uiene: ccemc: |c: pcrIcn :cLre :u: e:pc|cc: mienIrc: ncccn e inc|u:c
mienIrc: Lucecn. Segn cL:ervccicne: rec|izccc: pcr Ferncncc CrIiz-Cre:pc :cLre e| ZcmLu||iccr F|cIeccc
{Podiceps occipitalis), |c: ccu|Ic: ccmufcn |c: huevc: ccn vegeIccicn cucncc |c: cLcnccncn pcrc Lu:ccr
alimento.
En Ecucccr re:icen cpenc: Ire: e:pecie:. Dc: ce e||c: {Tachybaptus dominicus y Podilymbus podiceps)
hcLiIcn principc|menIe en humecc|e: ncIurc|e: y crIifcic|e: ce |c Cc:Ic, mienIrc: ue |c Iercerc {P. occipitalis)
e:Ic ccnfnccc c |cgunc: c|Iccncinc:, en e:pecic| ce pcrcmc:. /| iguc| ue cIrc: e:pecie: ce e:Ie crcen,
70
Fauna de Vertebrados del Ecuador
|c: e:pecie: ecucIcricnc: pre:enIcn ciferenIe: p|umcje: en pccc reprccucIivc y nc reprccucIivc. E:Ic:
ciferencic: :cn pccc evicenIe: en T. dominicus y P. occipitalis, perc en P. podiceps :cn mc: ncIcL|e:. En
c|gunc: humecc|e: ce |c Cc:Ic e: pc:iL|e cL:ervcr ccngregccicne: ce vcric: cecenc:, inc|u:c cenIenc:,
ce| ZcmLu||iccr Mencr {T. dominicus) junIc ccn vcric: P. podiceps. Unc cucrIc e:pecie {Podiceps major) e:
migrcIcric muy cc:uc|.
E| ZcmLu||iccr F|cIeccc {P. occipitalis), hcLiIcnIe ce humecc|e: cncinc:, hc :ufricc unc grcve ci:minucicn
ce :u: pcL|ccicne: ceLicc c |c prcgre:ivc prcicc ce hcLiIcI pcr ce:ecccicn y ccnIcminccicn ce muchc:
humecc|e: inIercncinc: y, pc:iL|emenIe, IcmLin pcr cccer|c {Muncz 2001). Hc:Ic |c: primerc: cnc: ce |c
ccccc ce 180 Icccv|c :e reprccuc|c en |c |cgunc ce Ycgucrccchc, en lmLcLurc, ccnce cnc: cnIe: fue
numerc:c: IcmLin exi:Ien e:pecimene: cc|ecIccc: en e| |cgc Scn FcL|c hccic 140. /hcrc e:Ic prccIiccmenIe
cu:enIe ce e:Ic: |cgunc: y ce cIrc: humecc|e: inIercncinc: -en cue||c: ccnce Icccv|c :cLrevive, :u:
pcL|ccicne: :cn muy recucicc:-. Hc:Ic hcce pccc: cnc:, :u pcL|ccicn mc: numerc:c :e enccnIrcLc en
|c |cgunc ce Miccccchc, c| pie ce| vc|ccn /nIi:cnc, en |c Fe:ervc Ecc|cgicc ce| mi:mc ncmLre. En 14 :e
e:Iimc ue exi:I|cn enIre 400 y 500 incivicuc:. Sin emLcrgc, e:Ie nmerc hc ci:minuicc ccn:icercL|emenIe
ceLicc c |c ccn:Iruccicn ce unc repre:c pcrc incremenIcr e| nive| ce| cguc ccn fne: ce ccn:umc en CuiIc.
En e| cnc 2001, curcnIe |c imp|emenIccicn ce e:Ic repre:c, :e e:Iimc unc pcL|ccicn ce 105 incivicuc:, y nc
:e ccncce ccn preci:icn e| e:Iccc ce e:Ic pcL|ccicn en cnc: pc:Iericre: c| cumenIc ce| vc|umen ce cguc
en |c |cgunc, perc e: pc:iL|e ue :ec mencr cn. En /mricc :e hcn exIinIc yc cc: e:pecie: ce zcmLu||iccre:
{Podiceps andinus en e| c|Iip|cnc ce Cc|cmLic y Podilymbus gigas en GucIemc|c).
Orden Procellariiformes, petreles, paos y albatros
(3 familias, 28 especies) (foto 4)
E:Ie crcen inc|uye cucIrc fcmi|ic: ce cve: exc|u:ivcmenIe mcrinc:, ce |c: cuc|e: unc nc :e encuenIrc en
e| pc|: :inc niccmenIe en |c: mcre: ce| :ur ce| p|cneIc {hc:Ic |c: cc:Ic: ce Fer, pcr ejemp|c). DeLicc c
:u: hcLiIc: mcrinc:, |c: e:pecie: ce Frcce||criifcrme: pre:enIcn inIere:cnIe: mccifcccicne: mcrfc|cgicc: y
f:ic|cgicc: ue |e: permiIen c|imenIcr:e :c|cmenIe ce pece: e inverIeLrccc: mcrinc:, c:| ccmc rec|izcr |c
mcycr|c ce :u: ccIiviccce: en e| mcr.
Lc: nc:Iri|c: :cn exIernc: y IuLu|cre: y :e u:cn pcrc excreIcr |c: exce:c: ce :c| prcvccccc: pcr |c cieIc mcrinc.
E:Ic ccrccIer|:Iicc |e: prcvee ce prcIeccicn ccnIrc |c cLrc:icn ce| cguc :c|inc ce| mcr y ccemc:, c| pcrecer,
cyucc c cgucizcr e| ce:crrc||ccc :enIicc ce| c|fcIc ce e:Ic: e:pecie: pcrc |ccc|izcr :u: pre:c: y :u: :iIic: ce
cnicccicn {ce| Hcyc et al. 12). En generc|, |c: picc: ce |c: Frcce||criifcrme: :cn rcLu:Ic: y |c: pcIc:, ue :cn
pc|meccc:, :e pre:enIcn mc: Lien cLi|e:. Exi:Ien ccn:icercL|e: ciferencic: ce Icmcnc enIre e:Ic: e:pecie::
ce:ce |c: encrme: c|LcIrc: {fcmi|ic Dicmeceicce) ue pc:een envergccurc: ce hc:Ic mc: ce 2 meIrc: {hc:Ic
3,5 m en e| /|LcIrc: VcgcLuncc, Diomedea exulans, e:pecie ue hcLiIc en |c: mcre: ce| :ur ce| p|cneIc),
hc:Ic |c: peuenc: pc|nc: c peIre|e: ce IcrmenIc {fcmi|ic HycrcLcIicce), ue cpenc: :upercn |c: 20 cm ce
|cngiIuc. Iccc: e:Ic: e:pecie: :cn exce|enIe: vc|cccrc: ue permcnecen |c mcycr pcrIe ce :u: vicc: en e|
mcr. UniccmenIe :e ccerccn c Iierrc frme pcrc cniccr, y |c hccen u:uc|menIe en cc|cnic: en i:|c: ccecnicc:
remcIc:.
Lc mcycr|c ce e:pecie: ce e:Ie crcen hcLiIc en |c: regicne: cnIcrIicc c crIicc ce |c: cccnc: Fcc|fcc y
/I|cnIicc, perc exi:Ien c|gunc: excepcicne: ue :e encuenIrcn en mcre: Ircpicc|e:, :iencc ncIcL|e e| cc:c
ce vcric: e:pecie: ce |c: gnerc: Pterodroma {fcmi|ic Frcce||criicce) y Oceanodroma {HycrcLcIicce).
/:imi:mc, |c civer:iccc ce e:pecie: e: mcycr en |c: c|receccre: ce |c /nIcrIicc. CcLe cncIcr, :in emLcrgc,
ue |c: Frcce||criifcrme:, c| :er exce|enIe: vc|cccre:, puecen ce:p|czcr:e ci:Icncic encrme: enIre mcre: fr|c:,
Iemperccc: y Ircpicc|e:, pcr |c ue :u: ci:IriLucicne: nc :cn muy re:Iringicc: gecgrcfccmenIe.
En Ecucccr exi:Ien 2 e:pecie: ce e:Ie crcen: 4 ccrre:pcncen c |c fcmi|ic Dicmeceicce {c|LcIrc:), 13 c
Frcce||criicce {fu|mcre:, peIre|e: y pcrce|c:) y 12 c HycrcLcIicce {pc|nc: c peIre|e: ce IcrmenIc). De :Ic:,
cchc e:pecie: :e hcn repcrIccc :c|cmenIe en cguc: circunccnIe: c| crchipi|cgc ce Gc|cpcgc:. En
|c pcrcicn ccnIinenIc| ce| pc|: :c|cmenIe :e reprccuce unc e:pecie ce| crcen, e| /|LcIrc: ce Gc|cpcgc:
c /|LcIrc: Cnceccc {Phoebastria irrorata), ue cnicc en peuenc: cc|cnic: en |c i:|c ce |c F|cIc, en |c:
cc:Ic: ce McncL|. Nc :e hcn repcrIccc nicc: ce ningunc cIrc e:pecie. En Gc|cpcgc:, en ccmLic, :e hc
repcrIccc |c cnicccicn ce c| menc: :ei: e:pecie:, ce |c: cuc|e: Ire: :cn encmicc: c cc:i encmicc: y |c:
cIrc: Ire: pre:enIcn :uLe:pecie: encmicc:. Lc: re:IcnIe: e:pecie: vi:iIcn e| mcr ecucIcricnc curcnIe :u:
ce:p|czcmienIc: en c|Ic mcr: e: cecir, :c|cmenIe ccmc vcgcLuncc:.
Lc fcmi|ic Dicmeceicce inc|uye c |c: e:pecie: mc: grcnce: ce e:Ie crcen y, ce hechc, c c|gunc: ce |c: cve:
mcrinc: mc: grcnce: ce| muncc. E:Ic: exce|enIe: vc|cccrc: Iienen c|c: |crgc:, e:Irechc: y punIicgucc: ue
71
Aves
|e: permiIen mcnIener vue|c: muy prc|cngccc: ccn |imiIccc gc:Ic energIicc c| emp|ecr |c: ccrrienIe: ce
vienIc exi:IenIe: :cLre |c :uperfcie mcrinc. Se c|imenIcn principc|menIe ce pece: y cc|cmcre:, y en ccc:icne:
|c hccen per:iguiencc c emLcrcccicne: pe:uerc:. Lc reprccuccicn ce |c: c|LcIrc: Icmc c|gunc: cnc: yc
ue nc c|ccnzcn |c mccurez :exuc| :inc ce:pu: ce c| menc: cucIrc cnc:. Luegc ce e||c, cniccn unc vez
c| cnc {en ccc:icne: inc|u:c unc vez cccc cc: cnc:) y Iienen :c|cmenIe unc cr|c ue reuiere ce| cuicccc
pcrenIc| ce cmLc: prcgeniIcre: pcr c| menc: cc: c Ire: me:e:. /cemc:, :cn e:pecie: muy |cngevc:. Exi:Ie un
rccrc ce un incivicuc ce P. irrorata ce 38 cnc: ce eccc {Dcug|c: y Ferncncez 17) y repcrIe: ce hc:Ic 4
cnc: en e:pecie: ue nc hcLiIcn en e| pc|:.
E| /|LcIrc: ce Gc|cpcgc: {P. irrorata) prccIiccmenIe cnicc :c|c en |c i:|c E:pcnc|c: cpenc: 20-30 incivicuc:
c menc: :e reprccucen IcmLin en |c i:|c ce |c F|cIc. Su ci:IriLucicn e:Ic, enIcnce:, ccnfnccc c |c: cguc:
fr|c: ce |c ccrrienIe ce HumLc|cI {/ncer:cn et al. 2003). Lc cc|cnic ce cnicccicn ce E:pcnc|c Iiene c|receccr
ce 15.000 pcrejc: {/ncer:cn et al. 2002). E:Ie c|LcIrc:, c| iguc| ue cIrc: e:pecie: ce :u fcmi|ic, Iiene un
cIrccIivc ccmpcrIcmienIc ce ccrIejc, ue inc|uye vcric: ccnzc:, ccLecec:, :cp|icc: y IrcueIec: ccn e| picc,
ce:p|iegue: ce c|c: y gc|pe: ce e:pccc" IcmLin ccn e| picc, y |c hccen ce mcnerc c|Iernccc enIre e|
mcchc y |c hemLrc. E| cuicccc ce |c prc|e e:Ic c ccrgc ce cmLc: prcgeniIcre:, uiene: :e Iurncn |c: Icrec:
en e| nicc pcr periccc: prc|cngccc: ce Iiempc en |c: cuc|e: |c pcrejc :e ccenIrc c| mcr c Lu:ccr c|imenIc.
En cccc encuenIrc, cucncc unc ce |c: cc: regre:c ce| mcr, :e repiIe e| riIuc| ce ccnIccIc frenIe c| nicc. En
|c pccc nc reprccucIivc e:Ic e:pecie :e mueve encrme: ci:Icncic: en e| mcr, vi:iIcncc cguc: ccnIinenIc|e:
ce| Ecucccr, Fer e inc|u:c Cc|cmLic {/ncer:cn et al. 2003).
Lc fcmi|ic Frcce||criicce, |c mc: civer:c ce e:Ie crcen ccn c|receccr ce 70 e:pecie:, Iienen :u: Ierni||c: IuLu|cre:
ccnecIccc: en un :c|c IuLc :cLre e| picc. Scn c|gc :emejcnIe: c :u: pcrienIe: |c: c|LcIrc:, perc ce mencr
Icmcnc. IcmLin Iienen c|c: ce|gccc: y punIicgucc: perc nuncc c|ccnzcn |c: exIen:c: envergccurc: ce |c:
c|LcIrc:. Su: pcIc:, muy Ii|e: pcrc e| nccc, :cn cLi|e: y cpenc: :i |e: permiIen ce:p|czcr:e en Iierrc frme.
Lc: pcIrcne: ce p|umcje ce e:Ic: e:pecie: :cn ccmp|ejc:, generc|menIe en Icnc: :cmLr|c: -gri:e:, negrc:,
pcrcc:-, pcr |c ue |c icenIifcccicn vi:uc| e: :umcmenIe cif|ci|. Iienen hcLiIc: ce ccrIejc y c|imenIccicn
nccIurnc: {cunue nc exc|u:ivcmenIe), y :Ic: ccurren en c|Ic mcr. Fcr e||c, |c ecc|cg|c ce muchc: e:pecie:
e: muy pccc ccnccicc. Se :cLe ue :e c|imenIcn ce pece:, cc|cmcre: y zccp|cncIcn, cunue IcmLin hcy
e:pecie: cpcrIuni:Ic: y ccrrcnerc: cepreccccrc:, ccmc |c: FeIre|e: GigcnIe: {Macronectes giganteus) ue
hcLiIcn en |c: mcre: ce| :ur ce| p|cneIc.
En Gc|cpcgc: exi:Ien cc: e:pecie: encmicc: ce Frcce||criicce: e| FeIre| FcIc Fegccc {Pterodroma
phaeopygia) y |c Fcrce|c ce Gc|cpcgc: {Fu||nu: :ucc|c||:) {8cnk: et al. 2002, /u:Iin et al. 2004). De e||c:, e|
FcIc Fegccc e:Ic enfrenIcncc unc :eric :iIuccicn ce ccn:ervccicn ceLicc, principc|menIe, c |c ceprecccicn
ce :u: nicc: pcr pcrIe ce mcm|ferc: inIrccucicc: c |c: i:|c: {rcIc:, gcIc:, perrc: y cercc:). E:Ic e:pecie, c| iguc|
ue muchc: cIrc: peIre|e:, cnicc en ccviccce: exccvccc: en e| :ue|c. En e| cc:c pcrIicu|cr ce P. phaeopygia,
|c hcce en e| :ue|c ce |c: Lc:ue: y zcnc: hmecc: ce |c pcrIe c|Ic ce |c: i:|c: mcycre: ce Gc|cpcgc: {ScnIc
Cruz, ScnIicgc, F|crecnc e l:cLe|c).
Fcr |Iimc, |c fcmi|ic HycrcLcIicce pre:enIc c |c: e:pecie: mc: peuenc: ce :u crcen. Nc Iienen c|c: |crgc:
ni :cn rcLu:Ic: ccmc |c mcycr|c ce e:pecie: ce |c: fcmi|ic: prececenIe:: :u: c|c: :cn mc: Lien cnchc: y
cprcpiccc: pcrc un vue|c ce prcpu|:icn en |ugcr ce u:c ce ccrrienIe: ce vienIc. IcmLin Iienen :u: Ierni||c:
unicc: en un nicc IuLc :cLre e| picc, y :u: pcIc: IcmLin :u: :umcmenIe cLi|e:, Icn cLi|e: ue :u:
mcvimienIc: en Iierrc |c: hccen cpcycncc:e :cLre |c: IiLic:. Su: mcvimienIc: en vue|c :cn grcci|e: y |ivicnc:,
c ciferencic ce peIre|e: y c|LcIrc: cuyc: ce:p|czcmienIc: :cn mc: cncu|cnIe: y fuerIe:. Fc:een p|umcje:
IcmLin :cmLr|c:, perc |c mcycr|c ce e:pecie: pre:enIcn Lcncc: L|cncc: en |c rcLcci||c c en |c :uperfcie
ccr:c| ce |c: c|c:. Lc: HycrcLcIicce cniccn en cc|cnic: numerc:c:. Se e:Iimc, pcr ejemp|c, ue |c cc|cnic ce|
Fc|nc Dcnzcr|n {Oceanodroma tethys) en |c i:|c Gencve:c, Gc|cpcgc:, Iiene unc: 200 mi| pcrejc:.
Fcrc |c: hcLiIcnIe: ce| Ecucccr ccnIinenIc| |c: e:pecie: ce Frcce||criifcrme: :cn muy pccc fcmi|icre:, cc:i
ce:ccnccicc:, yc ue :cn e:pecie: ue pc:cn |c mcycr pcrIe ce| Iiempc en c|Ic mcr y muy rcrc vez {pcr
ejemp|c cucncc |c IempercIurc ce| cguc :e incremenIc pcr e| Fencmenc ce E| Ninc) vi:iIcn |c: cc:Ic:. E|
ccnccimienIc ue Ienemc: :cLre |c ecc|cg|c, ci:IriLucicn y ccn:ervccicn ce e:Ic: e:pecie: e:, pcr IcnIc,
cefcienIe. lgncrcmc:, pcr ejemp|c, e| impccIc ue puecc Iener |c pe:uer|c incu:Iric| ue emp|ec grcnce:
Irc:mc||c: y ||nec: ce crrc:Ire :cLre |c: pcL|ccicne: ce e:Ic: e:pecie:, c:| ccmc :u impcrIcncic en |c cincmicc
ce |c: ecc:i:Iemc: mcrinc: pe|cgicc:.
72
Fauna de Vertebrados del Ecuador
Orden Pelecaniformes, pelcanos, piqueros, fragatas, rabijuncos, cormoranes y pato aguja
(6 familias, 15 especies) (foto 5)
E| crcen Fe|eccnifcrme: inc|uye c pccc: e:pecie: ce cve:, mcrinc: en :u mcycr|c, ccn c|gunc: hcLiIcnIe:
ce cguc cu|ce. Iccc: |c: e:pecie: ce e:Ie crcen :cn grcnce: y exce|enIe: vc|cccrc:: ce:ce |c: 300 cm
cprcximccc: ce envergccurc ce c|gunc: pe||ccnc: hc:Ic |c: 80 cm ce envergccurc ce |c: ccrmcrcne: mc:
peuenc:. En Ecucccr exi:Ien 15 e:pecie: ce |c: fcmi|ic: ce| crcen: 2 e:pecie: ce FhceIhcnIicce {rcLijuncc:),
2 e:pecie: ce FregcIicce {frcgcIc:), 5 e:pecie: ce Su|icce {piuerc:), 3 ce Fhc|ccrcccrccicce {ccrmcrcne:),
2 ce Fe|eccnicce {pe||ccnc:) y 1 ce /nhingicce {pcIc cgujc).
Si Lien Iccc: |c: e:pecie: ce| crcen Iienen pie: IcIipc|mc:, pcIc: re|cIivcmenIe ccrIc: y picc: u:uc|menIe
grcnce: y fuerIe:, pc:een pccc: ccrccIer|:Iicc: exIernc: ccmune:. Hcy e:pecie: preccmincnIemenIe L|cncc:,
ccn picc: c pcIc: ce cc|cre: ||cmcIivc: {FhceIhcnIicce y Su|icce), cIrc: ccn p|umcje: negrc: c pcrcc: c:curc:
y c|gunc: cccrnc: en c c|receccr ce| picc {FregcIicce, Fe|eccnicce y Fhc|ccrcccrccicce). /|gunc: e:pecie:
Iienen encrme: picc: ccn un :ccc gu|cr pcrc cIrcpcr pre:c: Lcjc |c :uperfcie ce| cguc {Fe|eccnicce), mienIrc:
ue cIrc: :e ci:Iinguen pcr :u: |crgc: y cfnccc: picc: Ii|e: pcrc ccpIurcr pece: ceLcjc ce| cguc {/nhingicce y
Su|icce). Ccn re:pecIc c :u ecc|cg|c, Iccc: :e c|imenIcn ce pece: e inverIeLrccc: ccucIicc:, pre:enIcn e:cc:c
cimcrf:mc :exuc| {excepIc |c: frcgcIc:) y :cn cmLc: :exc: |c: enccrgccc: ce| cuicccc pcrenIc|. Lc cnicccicn
Lien puece :er en cc|cnic: uni-e:pec|fcc:, cc|cnic: mixIc: c en :c|iIcric. / ciferencic ce| crcen Frcce||criifcrme:,
|c: Fe|eccnifcrme: mcrinc: Iiencen c c|imenIcr:e mc: en cguc: prcximc: c ccnIinenIe: c i:|c:: e: cecir, :cn
menc: pe|cgicc:. Nc cL:IcnIe, c|gunc: e:pecie: ce FregcIicce, Su|icce c FhceIhcnIicce permcnecen periccc:
ce vcric: c|c: en c|Ic mcr. E: inIere:cnIe ue, pe:e c :er cve: mcrinc: c ccucIicc:, nc Iccc: |c: Fe|eccnifcrme:
Iienen p|umcje: impermecL|e:. /:|, |c: ccrmcrcne: y pcIc cgujc: nece:iIcn pc:cr muchc: hcrc: :eccncc :u:
p|umc: c| :c|, mienIrc: ue |c: frcgcIc: puecen perecer :i ||egcn c ccer:e en e| cguc.
Lc: ccmpcrIcmienIc: c|imenIicic: ce |c: Fe|eccnifcrme: pre:enIcn inIere:cnIe: ciferencic: enIre cccc
fcmi|ic. Lc: ccrmcrcne: y pcIc cgujc:, pcr ejemp|c, :cn exce|enIe: Lucecccre: y per:iguen ccIivcmenIe c
:u: pre:c: Lcjc e| cguc. Lc: rcLijuncc:, pe||ccnc: y en e:pecic| piuerc: rec|izcn e:pecIccu|cre: zcmLu||icc:
pcrc cIrcpcr pece: Lcjc e| cguc. Y |c: frcgcIc: :e hcn e:pecic|izccc en rcLcr pre:c: c cIrc: cve: mcrinc:
{enIre cIrc: Icnicc: ue veremc: mc: cce|cnIe).
E| c:pecIc ce |c: Fe|eccnifcrme: ccrre:pcncienIe: c unc mi:mc fcmi|ic e: Lc:IcnIe :imi|cr: c:|, Iccc: |c:
rcLijuncc:, frcgcIc:, piuerc: c pe||ccnc: :cn :imi|cre: enIre :|, en muchc: cc:c: inc|u:c en |c cc|crccicn ce
:u: p|umcje:. Un ejemp|c :cn |c: Ire: e:pecie: ce rcLijuncc: {FhceIhcnIicce) ce| muncc. Iccc: e||c: pre:enIcn
un p|umcje L|cncc muy ccn:picuc y picc: ce cc|cre: inIen:c:. En e| cc:c ce Phaethon aethereus, e:pecie ue
hcLiIc y :e reprccuce en e| pc|:, :u picc e: rcjc ccrc| {cmcri||c en |c: juveni|e:) y Iiene |c: p|umc: cenIrc|e: ce
|c cc|c muy |crgc:. Se |c puece ver en Gc|cpcgc: y en |c i:|c ce |c F|cIc.
Lc: pe||ccnc: :cn cve: ce grcn Icmcnc ue Iienen encrme: picc:, cue||c: c|crgccc: ue u:uc|menIe |c:
ccL|cn ccmc unc S, :u: p|umcje: :cn pcrcc:, gri:e: c L|cncc: y Iienen c|c: muy c|crgccc: y cnchc:, ue |e:
permiIen :c:Iener prc|cngccc: y cgi|e:, cunue pcu:ccc:, vue|c: c grcn c|Iurc c c pcu|:imc: cenI|meIrc:
ce |c :uperfcie ce| cguc. Lc: cc: e:pecie: ue Ienemc: en e| pc|: :cn Lc:IcnIe :imi|cre: enIre :|: ce hechc,
hcy uiene: |c: ccn:icercn ccmc unc :c|c e:pecie, cunue e| Fe||ccnc Ferucnc {Pelecanus thagus) :ec mc:
grcnce {20 cm mc:). Lc cIrc e:pecie, e| Fe||ccnc Fcrcc {P. occidentalis) e: muchc mc: frecuenIe en nue:Irc:
cc:Ic: -e: uizc: e| cve mcrinc mc: ccmn en |c: p|cyc: ecucIcricnc:-.
Lc fcmi|ic Fhc|ccrcccrccicce, ue e: |c mc: civer:c ce| crcen ccn cercc ce 40 e:pecie:, e:Ic repre:enIccc
en e| pc|: pcr Ire: e:pecie:: unc re:icenIe y ccmn {Ccrmcrcn NecIrcpicc| c FcIc Cuervc, Phalacrocorax
brasilianus), unc vi:iIcnIe ccc:icnc| {Gucncy, P. bouganvillii) y unc rcrc y encmicc: ce Gc|cpcgc: {Ccrmcrcn
Nc Vc|cccr, P. harrisi). E| Ccrmcrcn Nc Vc|cccr ce Gc|cpcgc: e: inccnfunciL|e y uizc: unc ce |c: e:pecie:
mc: e:pecIccu|cre: ce Iccc e| crcen. Fcr hcLiIcr en un crchipi|cgc ccn cLunccnIe: recur:c: c|imenIicic: y
criginc|menIe :in cepreccccre:, percic |c ccpcciccc ce vc|cr: :u: c|c: :e recujercn hc:Ic ccnverIir:e en cc:
c|iIc: ve:Iigic|e:. Su ce:p|czcmienIc Lcjc e| cguc e: muy cgi| perc nc :e c|ejcn cemc:iccc ce |c: prccucIivc:
cc:Ic: ce| ce:Ie ce l:cLe|c y c|receccre: ce Ferncncinc. En e:Ic regicn :e ccncenIrcn c|receccr ce 1.000
incivicuc: ce e:Ic e:pecie: :u pcL|ccicn IcIc| en e| muncc. /cIuc|menIe, |c inIrccuccicn ce cepreccccre:
excIicc: en Gc|cpcgc: {perrc:, gcIc:, rcIc:) repre:enIc unc :eric cmenczc pcrc e:Ic in:c|iIc e:pecie ue, pcr
nc pccer vc|cr, e: e:pecic|menIe :u:cepIiL|e {Vc||e 15). E| Gucncy, pcr :u pcrIe, e: unc ce |c: principc|e:
prccucIcre: ce gucnc, un exce|enIe cLcnc cgr|cc|c, ue fue e| :u:IenIc ce |c eccncm|c perucnc pcr muchc:
cnc:, y ue fue exp|cIccc pcr |c: cnIiguc: pcL|cccre: ce |c: cc:Ic: ce| Fcc|fcc :uccmericcnc, cnIe: ce |c
||egccc ce |c: e:pcnc|e:.
73
Aves
Familia Sulidae, piqueros
(5 especies) (foto 6)
Lc: cincc e:pecie: ce piuerc: pre:enIe: en Ecucccr, c| iguc| ue |c: re:IcnIe: cucIrc ue viven en cIrc:
regicne: ce| p|cneIc, :e ccrccIerizcn pcr :u: picc: |crgc:, ccnicc: y punIicgucc:, c|c: c|crgccc:, :u: p|umcje:
en generc| c|crc:, |c cc|crccicn ||cmcIivc ce :u: picc:, pcIc: c ce |c pie| ue rccec c |c: cjc: y pcr :u:
inIere:cnIe: ccmpcrIcmienIc: ce ccrIejc. E:Ic eIcpc ce |c reprccuccicn e:Ic mcrcccc pcr cIrccIivc: ccnzc:
nupcic|e: ue inc|uyen vue|c:, ce:p|iegue: ce pcIc: c| cIerrizcr, vccc|izccicne:, mcrchc: ce exhiLicicn,
ce:p|iegue ce c|c:, ccLecec:, grcznicc: y :i|Licc:. Fc:een, ccemc:, unc exce|enIe vi:icn Linccu|cr yc ue
:u: cjc: :e |ccc|izcn muy prcximc: c| picc y e:Icn cirigicc: hccic e| frenIe.
Lc: piuerc: cniccn en cc|cnic: grcnce:, ue IcmLin puecen junIcr:e ccn cc|cnic: ce cIrc: e:pecie:
mcrinc:, inc|u:c ce cIrc: piuerc:. En e:Ie :enIicc, exi:Ie unc inIere:cnIe ciferenciccicn en e| u:c ce| e:pccic
reprccucIivc. MienIrc: e| Fiuerc ce Nczcc {Sula granti) cnicc en e| :ue|c, cercc ce ri:cc: y cccnIi|ccc:, e|
FcIiczu| {S. nebouxii) IcmLin |c hcce en e| :ue|c, perc mc: hccic e| inIericr. E| FcIirrcjc {S. sula), pcr :u pcrIe,
|c hcce en nicc: ue ccn:Iruye :cLre crLu:Ic: y mcIcrrc|e: {Icwn:enc et al. 2002) {Figurc ). E:Ic: cc|cnic: ce
cnicccicn puecen cL:ervcr:e en c|gunc: i:|c: ce Gc|cpcgc: y en |c i:|c ce |c F|cIc.
DurcnIe :u c|imenIccicn, |c: piuerc: rec|izcn e:pecIccu|cre: c|cvccc: en pc: ce Lcncc: ce pece: ue
ncccn hc:Ic unc: 10 c 15 meIrc: ce prcfunciccc {ce| Hcyc et al. 12). Vue|cn en c|rcu|c: :cLre e| cguc
mircncc hccic cLcjc, y cucncc ceIecIcn un Lcncc ce pece: fcci| ce cIcccr, :e crrcjcn en verIicc| ccn :u:
c|c: p|egccc: y e| picc ccmc punIc ce |cnzc. En e:Ic: c|cvccc: c|ccnzcn grcn ve|cciccc, y Lcjc e| cguc
puecen Lucecr mcviencc :u: c|c: pcrc per:eguir c :u: pre:c:.
Lc: piuerc: pcnen cc: c Ire: huevc:, perc e| xiIc ce :Ic: nc :iempre e:Ic c:egurccc. Fcr ejemp|c, |c pue:Ic
ce| Fiuerc ce Nczcc ccn:Ic ce cc: huevc:: :in emLcrgc, :c|c unc cr|c crecerc hc:Ic cLcnccncr e| nicc.
Cucncc cmLc: huevc: ec|c:icncn, |c cr|c ue nccic primerc y hc crecicc un pccc mc: e|iminc c :u hermcnc
mencr, en un ccmpcrIcmienIc ccnccicc ccmc :iL|icicic {/ncer:cn 15). Cucncc |c: ccu|Ic: c|imenIcn c :u:
cr|c: |c hccen regurgiIcncc pece: pcrcic|menIe cigericc:: c| crriLcr c| nicc, e| ccu|Ic cLre e| picc y |c: cr|c:
inIrccucen Iccc :u ccLezc pcrc c|ccnzcr |c ccmicc ue :u prcgeniIcr Irce en e| Luche.
Familia Fregatidae, fragatas
(2 especies) (foto 7)
Ccmc :ucece ccn |c: e:pecie: ce cIrc: fcmi|ic: ce Fe|eccnifcrme:, |c: cincc e:pecie: ce frcgcIc: {cc: ce |c:
cuc|e: hcLiIcn en Ecucccr) :cn muy :emejcnIe: enIre :|, c| punIc ue |c icenIifcccicn cerIerc enIre e:pecie:
e: ccmp|ejc. E:Ic: grcnce: cve: Iienen c|c: muy |crgc:, punIicgucc: y en fcrmc ce W, cc|c: IcmLin |crgc: y
fuerIemenIe Lifurcccc: y p|umcje: negrc: {ccn L|cncc c cremc en hemLrc: y juveni|e:).
E:Ic: exce|enIe: vc|cccrc: permcnecen muchc: hcrc: ccn:ecuIivc: en e| cire. Su: pcIc: cLi|e: pcrc e| grcn
Icmcnc ccrpcrc| :cn pccc Ii|e: en Iierrc, pcr |c ue |c: frcgcIc: pc:cn pccc Iiempc pc:ccc:. /cemc:, :u
grcn Icmcnc y |c fc|Ic ce impermecLi|iccc ce :u: p|umc: hccen ue nc puecc pc:cr:e :cLre e| cguc. Fcr e||c,
vue|cn pcr |crgc: periccc: ce Iiempc, cprcvechcncc ccrrienIe: ce cire cc|ienIe pcrc c:cencer y ce:p|czcr:e,
perc IcmLin cIcccncc c cIrc: cve: mcrinc:, per:iguincc|c: y mcnicLrcncc cgi|menIe en e| cire.
Su inccpcciccc ce zcmLu||ir:e en e| cguc hc hechc ue ce:crrc||e Icnicc: :cf:Iicccc: ce c|imenIccicn,
ue invc|ucrcn ccmpcrIcmienIc: cpcrIuni:Ic: y muchc c:Iucic y Iencciccc. Fer:iguen c cIrc: cve: mcrinc:
{piuerc:, gcvicIc:, ccrmcrcne:) y |e: cIc:igcn hc:Ic ccn:eguir ue :Ic: regurgiIen :u c|imenIc c :ue|Ien
|c: pre:c: ue ||evcn en e| picc. Unc vez ue e:Ic :ucece, cIrcpcn :u c|imenIc en e| cire. E:Ic pircIer|c
ccmp|emenIc :u cieIc cirecIc ce pece: muerIc:, ccrrcnc mcrinc c inc|u:c pece: ue :c|en ce| mcr {pece:
vc|cccre:) c ue e:Icn muy cercc ce |c :uperfcie. / :Ic: |c: cIrcpcn cirecIcmenIe ccn hcLi|e: vue|c: y
ce|icccc: mcvimienIc: ce| picc. De iguc| mcnerc, cccmpcncn c pe:ccccre: en e| mcr y en :u: fcenc: ce
p|cyc y |e: rcLcn c|gunc: pece: ce :u: rece:, emLcrcccicne: c e:Iccicne: ce prcce:cmienIc ce |c pe:cc.
IcmLin puecen cIrcpcr IcrIugc: mcrinc: recin ec|c:icnccc: en :u: cpurccc: ccrrerc: hccic e| mcr, y
puecen rcLcr pichcne: y huevc: ce cIrc: cve: mcrinc: {ccmc c |c: piuerc:).
E:Ic fcmi|ic e: |c nicc ce| crcen ue pre:enIc un mcrcccc cimcrf:mc :exuc|. E| mcchc Iiene un :ccc gu|cr
grcnce, ce cc|cr rcjc muy ||cmcIivc, ue |c ||enc ce cire curcnIe e| ccrIejc. En |c: cc|cnic: ce cnicccicn |c:
mcchc: :e pc:cn ce:p|egcncc :u cc|cricc :ccc gu|cr, mcvincc:e ce |ccc c |ccc pcrc ||cmcr |c cIencicn ce
c|gunc hemLrc. Unc vez ue |c: hemLrc: mue:Ircn inIer: en e:Ie ccrIejc, :e c:ienIcn. Lc: mcchc: inIen:ifccn
:u: ccrIejc:, :e cc |c ccpu|c, |c ccn:Iruccicn ce| nicc, y empiezc e| |crgc periccc ce reprccuccicn, ue puece
curcr mc: ce mecic cnc. Fcr e||c, :c|c vue|ven c reprccucir:e c| ccLc ce un cnc mc:.
74
Fauna de Vertebrados del Ecuador
Orden Anseriformes, patos, gansos, nades y cancln
(2 familias, 17 especies) (foto 8)
E| crcen /n:erifcrme: inc|uye cc: fcmi|ic: Lc:IcnIe ci:|mi|e: en c:pecIc perc empcrenIccc: evc|uIivcmenIe.
Unc ce e||c:, /ncIicce {pcIc:, gcn:c:, cncce:, ci:ne:), inc|uye |c grcn mcycr|c ce e:pecie: ce| crcen {c|receccr
ce 150), mienIrc: ue |c cIrc, /nhimicce, inc|uye :c|cmenIe Ire: e:pecie: encmicc: ce Succmricc. /|gunc:
e:pecie: ce /ncIicce hcn :icc ccme:Iicccc: en Iccc e| muncc, pcr |c ue :Ie e: unc ce |c: grupc: ce cve:
mc: pcpu|cre:. Fcr ejemp|c, e| FcIc Mcchcccn {Cairina moschata) e: unc ce |c: pccc: e:pecie: ccme:Iicccc:
en nue:Irc ccnIinenIe ce:ce cnIe: ce |c ||egccc ce |c: eurcpec:.
Lc mcycr|c ce /ncIicce Iiene |c: pie: pc|meccc: y |c: pcIc: en generc| ccrIc:. Su: picc: :cn recIc:, ccrIc:
y ccmprimicc: ccr:c-venIrc|menIe. /cemc:, :u: Lcrce: :cn |cme|ccc: {e: cecir ue Iienen unc e:IrucIurc
:emejcnIe c un cc|cccr) c c:errccc:, y pre:enIcn unc e:IrucIurc ccrnec ccmc unc ccL|ccc hccic cLcjc en
|c punIc ce |c mcnc|Lu|c :upericr. Su p|umcje e: muy cen:c e impermecL|e, y e:Ic cccmpcnccc pcr p|umcn
ue cyucc c| ci:|cmienIc Irmicc.
Lc mcycr|c ce e:pecie: ce /n:erifcrme: :cn ccucIicc: c e:Icn fuerIemenIe c:cciccc: c hcLiIcI ccucIicc:.
Fcr e||c, muchc: :cn exce|enIe: ncccccrc: y cIrc: inc|u:c :cn ccpcce: ce Lucecr pcr c|gunc: :eguncc:
{hc:Ic 30-40). Nc cL:IcnIe, :cn IcmLin muy Luenc: vc|cccrc:: ce hechc, cIrc ccrccIer|:Iicc ue |c: hcce
muy cIrccIivc: pcrc |c: humcnc: e: :u ccpcciccc ce migrcr |crgc: ci:Icncic: enIre |c: hemi:feric: ncrIe y :ur.
EnIre |c: 17 e:pecie: ce /n:erifcrme: ue hcLiIcn en Ecucccr exi:Ien 5 e:pecie: migrcIcric:, cunue c| menc:
2 ce e||c: cpcrenIemenIe hcn ce:cpcrecicc ce| pc|: {Grcnizc et al. 2002).
Lc cieIc ce |c: /n:erifcrme: e: vcriccc y refejc |c civer:iccc ce ccmpcrIcmienIc: y cccpIccicne: en |c fcrmc
y e:IrucIurc: ce| picc. /:|, c|gunc: e:pecie: :e c|imenIcn ce mcIeric| vegeIc| ccucIicc pcr f|Irccicn {p.e.
FcIc Cuchcrcn, Anas clypeata), pcrc |c cuc| inIrccucen :u: ccLezc: ceLcjc ce| cguc y menecn :u ccLezc
ce |ccc c |ccc. CIrc: e:pecie: :e c|imenIcn ce hierLc ue crrcnccn ccn :u: fuerIe: picc: ccrIcnIe: {Chcjc:,
/nhimicce: Gcn:c ce| Crinccc, Neochen jubata) y cIrc: Lucecn y :e c|imenIcn ce mcIeric vegeIc| y cnimc|
ce| fcncc ce |cgc: {p.ej. gnerc Oxyura).Unc ce |c: e:pecie: mc: ||cmcIivc: e: e| FcIc IcrrenIerc {Merganetta
armata), unc ce |c: pccc: cncIicc: c:cciccc: c cuerpc: ce cguc ccrrienIe, ccmc :cn |c: fr|c: r|c: y ricchue|c:
cncinc:. En e:Ic: r|c: ccrrenIc:c:, |c: IcrrenIerc: ncccn y Lucecn -c fcvcr y ccnIrc ce |c ccrrienIe-, y ccpIurcn
pece: e inverIeLrccc: ccucIicc:. / ciferencic ce cIrc: e:pecie: ce :u fcmi|ic, cmLc: prcgeniIcre: :e hccen
ccrgc ce| cuicccc ce |c prc|e, pcr |c ue puece cL:ervcr:e fcmi|ic: ce IcrrenIerc: {|c: cc: ccu|Ic: y un pcr ce
cr|c:) ncccncc, Lucecncc y pc:cncc:e :cLre |c: rccc: emergenIe: ce| cguc. CIrc: e:pecie: muy ||cmcIivc:
:cn |c: pcIc: mcr|c c :i|Lcne: {gnerc Dendrocygna), muy ccmune: en |c: humecc|e: ce |c Cc:Ic, ue :e
ci:Iinguen ce :u: cemc: pcrienIe: pcr cniccr en huecc: ce Ircncc:.
Exi:Ie en generc| un ncIcL|e cimcrf:mc :exuc| en |c fcmi|ic /ncIicce. Lc: mcchc: ce muchc: e:pecie:
pc:een p|umcje: muy ||cmcIivc: y, en e| cc:c ce c|gunc: e:pecie: ce| hemi:feric ncrIe, cccrnc: nicc: ue
|c: piercen cucncc |c pccc ce reprccuccicn Ierminc. /:imi:mc, exi:Ien ciferencic: ce p|umcje enIre |c
pccc reprccucIivc y nc reprccucIivc. Cucncc |c: mcchc: nc nece:iIcn ccrIejcr c |c: hemLrc: mue:Ircn
:u: p|umcje: ec|ip:e, en |c: cuc|e: |c: cc|cre: ccn:picuc: :e cpcccn. Lc: hemLrc: :ue|en hccer:e ccrgc en
:c|iIcric ce| cuicccc pcrenIc| y |c: mcchc: cpenc: pcrIicipcn ce |c: primerc: mcmenIc: ce |c cnicccicn.
/unue c|gunc: e:pecie: fcrmcn pcrejc: mcncgcmicc: permcnenIe:, |c mcycr|c ccmLic ce pcrejc en
cccc periccc reprccucIivc. Lc: cr|c: ce pcIc: c gcn:c: :cn preccce: y nic|fugc:: e: cecir, ue nccen en un
cvcnzccc e:Iccc ce ce:crrc||c, puciencc ncccr ceIrc: ce :u: prcgeniIcre: c |c: pccc: hcrc: ce |c ec|c:icn.
Lc fcmi|ic /nhimicce, ue e:Ic repre:enIccc pcr unc :c|c e:pecie en e| pc|: {Anhima cornuta), e: Lien
ci:IinIc c :u: pcrienIe: |c: /ncIicce. E: mc:, :u: re|ccicne: Icxcncmicc: hcn :icc Iemc ce |crgc ccnIrcver:ic,
y cpenc: hcce pccc: cnc: :e cefnic :u pcrenIe:cc ccn |c: pcIc: y gcn:c: en Lc:e c e:Iucic: mc|ecu|cre: y
Licu|micc: {SiL|ey y Mcnrce 10). E:Ic e:pecIccu|cr e:pecie ce grcn Icmcnc -hc:Ic 1 meIrc ce e:IcIurc-
hcLiIc en humecc|e: ce |c Cc:Ic y /mczcnic, ccnce cefence IerriIcric: mecicnIe :u: fuerIe: y prcfuncc:
vccc|izccicne: ue |e hcn vc|icc e| ncmLre vernccu|c ce GriIcccr. E| GriIcccr Uniccrnic c Ccnc|cn pc:ee un
|crgc cuernc -fcrmccc pcr unc p|umc e:pecic|izccc- ue e:Ic curvccc hccic ce|cnIe :cLre :u ccLezc, y |e
vc|e e| cpe|cIivc ce uniccrnic, perc cuyc uIi|iccc e: incierIc.
Unc :iIuccicn ue pcne en :eric rie:gc c |c: /n:erifcrme: e: |c cr|Iicc prcicc y ccnIcminccicn ce humecc|e:
ue :ucece ccn mcycr inIen:iccc en |c Sierrc y |c Cc:Ic. Unc e:pecie {Anas cyanoptera) cpcrenIemenIe
:e exIinguic ce| Ecucccr, y muchc: cIrc: enfrenIcn unc inminenIe exIincicn {Netta erythrophthalma, Anhima
cornuta, Cairina moschata). En generc|, |c: pcL|ccicne: ce |c mcycr|c ce /n:erifcrme: hcn ci:minuicc
ncIcL|emenIe. Sc|vc ccnIccc: excepcicne:, ccmc |c: pcIc: mcr|c, |c: /n:erifcrme: yc nc :cn numerc:c: en
|c: pccc: humecc|e: ccnce Icccv|c :cLreviven.
75
Aves
Orden Phoenicopteriformes, amencos
(1 familia, 2 especies) (foto 9)
Exi:Ien cincc e:pecie: ce fcmencc: en e| muncc, Iccc: e||c: muy :emejcnIe: enIre :| y c|gc pcrecicc: c |c:
cve: zcncucc: {crcen Ciccniifcrme:), perc :ufcienIemenIe ci:IinIc: ccmc pcrc perIenecer c :u prcpic fcmi|ic
{FhceniccpIericce) y :u prcpic crcen {FhceniccpIerifcrme:). De |c: cincc e:pecie: exi:IenIe:, cc: hcLiIcn
en Ecucccr: e| F|cmencc Chi|enc {Phoenicopterus chilensis), ue vi:iIc e:Iccicnc|menIe |c: cc:Ic: ce| :ur ce|
pc|: -en |c pen|n:u|c ce ScnIc E|enc pcr ejemp|c-, y e| F|cmencc Mcycr {P. ruber) ue re:ice en c|gunc:
humecc|e: cc:Ierc: ce Gc|cpcgc:.
Lc ccrccIer|:Iicc mc: pcrIicu|cr ce |c: fcmencc: e: :u p|umcje rc:ccc, c ccu:c ce pigmenIc: ccrcIencice:
ue prcvienen ce| fIcp|cncIcn ue fcrmc pcrIe cirecIc c incirecIc ce :u cieIc. Lc |cngiIuc ce :u: pcIc: y
cue||c |c: c:emejcn en cierIc fcrmc c gcrzc: y cigenc: {Ciccniifcrme:): perc c ciferencic ce :Ic:, Iienen |c:
pie: pc|meccc: y e| picc |cme|ccc, cc: ccrccIer|:Iicc: ue ccmpcrIen ccn e| crcen /n:erifcrme:. /:imi:mc,
ccmpcrIen c|gunc: ccrccIer|:Iicc: c:Iec|cgicc: ccn |c: Ciccniifcrme: y cIrc: ce ccrccIer mcrfc|cgicc y
eIc|cgicc ccn |c: /n:erifcrme:. Fcr e||c, :u: re|ccicne: Icxcncmicc: hcn :icc ceLcIicc: enIre perIenecer c
unc ce e:Ic: cc: crcene: c :epcrcr:e en un crcen nicc, ccmc hccemc: en e:Ie IexIc. lnc|u:c |c: e:Iucic:
:i:IemcIicc: ce /DN y cIrc: mc|cu|c: hcn crrcjccc re:u|Iccc: ccnIrccicIcric: c| re:pecIc {SiL|ey y Mcnrce
10, Hcgey et al. 10). Lc fcrmc ce :u picc e: nicc enIre Iccc: |c: cve:: e:Ic fuerIemenIe curvccc hccic
cLcjc, c| punIc ce |ucir jcrcLccc. Fe:u|Ic inIere:cnIe mencicncr ue |c: juveni|e: nccen ccn picc: recIc: y
ue |c fcrmc ce| picc |c ccuieren c |c: Ire: c cucIrc :emcnc: ce nccer.
Fcrc c|imenIcr:e, |c: fcmencc: meIen :u picc en e| cguc e inIrccucen cguc ccn :ecimenIc: pcr :u |ccc
frcnIc|: enIcnce:, |c expu|:cn pcr |c: cc:Iccc: ce| picc, reIeniencc en |c: |cme|c: ce| Lcrce ce| mi:mc {ue
ccIcn ccmc cecczc:) |c: c|gc:, zccp|cncIcn y cIrc mcIeric crgcnicc ciminuIc ce |c cuc| :e c|imenIcn.
/cemc:, pcrc c|imenIcr:e |c: fcmencc: vircn |c ccLezc c| punIc ce inverIir|c pcr ccmp|eIc: |c mcnc|Lu|c
infericr uecc crriLc y |c :upericr cLcjc. CIrc pecu|icriccc ce |c: fcmencc: e: :u cccpIccicn c mecic:
ccucIicc: :c|cLre:, ccnce muy pccc: cve: puecen :uL:i:Iir pcr |c pccc ci:pcniLi|iccc ce c|imenIc, ce cguc
cu|ce y pcr |c cLrc:icn ue prcvcccn |c: mecic: :c|inc:. Ic| e: :u cfniccc pcr e:Ie Iipc ce hcLiIcI ue Iccc:
|c: eIcpc: ce :u cic|c viIc| ccurren en e||c:, inc|u:c |c reprccuccicn.
E| nicc ce |c: fcmencc: e: unc p|cIcfcrmc ccn:Iruicc ccn |ccc en |c c|Ic ce un mcnI|cu|c ce| mi:mc mcIeric|.
Lc p|cIcfcrmc e: prccucIc ce| cp|cncmienIc ce| |ccc ue rec|izcn |c: ccu|Ic: ccn :u prcpic cuerpc. /mLc:
prcgeniIcre: :e enccrgcn ce ccn:Iruir e| nicc y cuiccr c| nicc huevc ue cepc:iIc |c hemLrc, y mc: cce|cnIe
ce c|imenIcr y prcIeger c :u cr|c. Lc: cr|c: nc :cn rc:ccc: ce nccimienIc, :inc gri:e:. Si Lien nccen cLi|e: y
reuieren ce| cuicccc pcrenIc|, :u ce:crrc||c e: rcpicc y c |c: pccc: c|c: ce nccicc: yc cecmLu|cn :c|c: c en
grupc: ccn cIrc: infcnIe: y juveni|e: en Lu:cc ce c|imenIc:. Frevic c |c fcrmccicn ce pcrejc: reprccucIivc:, |c:
fcmencc: ejecuIcn vi:Ic:c: ccnzc: cccmpcnccc: ce fuerIe: grcznicc:. Fcr |c e:IcIurc ce e:Ic: cve: {mc: ce
un meIrc), |c e|egcncic ue |e cIcrgcn :u: |crgc: pcIc: y cue||c y :u cc|crccicn rc:ccc, e:Ic: ccrIejc: re:u|Icn
:umcmenIe cIrccIivc:. Lc: fcmencc: :cn muy gregcric:, enIre |c: cve: mc: gregcric: ce| p|cneIc, perc e:Ie
fencmenc :e cprecic mejcr en cIrc: |cIiIuce: {ccmc en fricc), ccnce |c: cc|cnic: puecen :upercr fcci|menIe
e| mi||cn ce incivicuc:.
E| F|cmencc Chi|enc migrc c |c: cc:Ic: ce| :ur ce| pc|: c| pcrecer prcvenienIe ce Fer. Nc cL:IcnIe, :u
pre:encic nc e:Ic |imiIccc c unc :c|c pccc ce| cnc, ccmc :| ccurre ccn cIrc: e:pecie: migrcIcric:. /:|,
nc hc :icc pc:iL|e ceIermincr :i |c: pcL|ccicne: ecucIcricnc:, ccncenIrccc: principc|menIe en |c: |cgunc:
:c|inc: ce Sc|inc: y McnIeverce, :cn re:icenIe: c migrcIcric:. Fcr :u pcrIe, e| F|cmencc Mcycr ue hcLiIc en
|c: Gc|cpcgc: :| e: un re:icenIe permcnenIe ue :e reprccuce en c|gunc: humecc|e: :c|cLre: ce |c: i:|c:
l:cLe|c, ScnIicgc, FcLicc, ScnIc Cruz, F|crecnc y |c: rccc: 8cinLricge {Hcrri: 173). Lc pcL|ccicn IcIc| ce e:Ic
e:pecie en Gc|cpcgc: nc :cLrepc:c |c: 00 incivicuc:, y e: :u:cepIiL|e c ci:minuir curcnIe |c: cnc: ||uvic:c:
ce| Fencmenc ce E| Ninc, yc ue :e recucen |c: recur:c: c|imenIicic: y :e inunccn :u: :iIic: ce cnicccicn {Vc||e
y Ccu|Ier 187). /unue |c uLicccicn ce :u: nicc: cenIrc ce humecc|e: :c|cLre: |e: Lrincc cierIc prcIeccicn
cnIe pc:iL|e: cepreccccre:, e: prcLcL|e ue |c: mcm|ferc: inIrccucicc: c Gc|cpcgc: {gcIc: en e:pecic|)
prcvcuen :eric: impccIc: :cLre |c: pcL|ccicne: ce e:Ie fcmencc.
Orden Ciconiiformes, garzas, bises, bandurrias, cigeas y gallinazos
(4 familias, 35 especies) (foto 10)
En e| crcen ce |c: cve: zcncucc: :e inc|uyen 35 e:pecie: ecucIcricnc: perIenecienIe: c 4 fcmi|ic:. De e||c:,
|c fcmi|ic CcIhcrIicce {5 e:pecie:) nc pc:ee |c: ccrccIer|:Iicc: mcrfc|cgicc: ccmune: ce :u crcen, ccmc
veremc: mc: cce|cnIe. Lc: re:IcnIe: Ire: fcmi|ic: :cn :emejcnIe: en :u c:pecIc generc|, ccn pcIc:, cue||c: y
7
Fauna de Vertebrados del Ecuador
picc: |crgc:. Dc: ce e||c: e:Icn repre:enIccc: pcr pccc: e:pecie: en e| pc|: {2 e:pecie: ce Ciccniicce y 7 ce
Ihre:kicrniIhicce), mienIrc: ue |c Iercerc e: |c mc: civer:c ce e:Ie crcen {/rceicce, 21 e:pecie:).
Lc mcycr|c ce Ciccniifcrme: e:Icn c:cciccc: c cuerpc: ce cguc, perc nc :cn ccucIicc: e:IricIc: ccmc |c:
e:pecie: ce c|gunc: crcene: prececenIe:. Fcr |c |cngiIuc ce :u: pcIc:, |c: Ciccniifcrme: zcncucc: hcLiIcn en
p|cyc:, :ecn :Ic: |ccc:c:, crenc:c: c cuLierIc: pcr vegeIccicn, c:| ccmc en e:Iucric: ce pccc prcfunciccc,
Lcncc:, pcnIcnc: y hcLiIcI ce crigen cnIrcpicc {pcr ejemp|c, crrczc|e:). En e:Ic: hcLiIcI vccecn en Lu:cc
ce inverIeLrccc: y verIeLrccc: peuenc:, inc|uyencc pece: y hc:Ic rceccre:. E| rcngc ce Icmcnc: ce |c:
Ciccniifcrme: vcr|c ce:ce unc: 25-30 cm ce |c: e:pecie: mc: peuenc: ce gcrci||c: hc:Ic |c: 140 cm ce|
JcLir {Jabiru mycteria, Ciccniicce).
Lc: cc: e:pecie: ce cigenc: {Ciccniicce, fcmi|ic principc|menIe ce| Viejc Muncc) pre:enIe: en e| pc|: hcLiIcn
en humecc|e: y riLerc: ce r|c: ce |c: zcnc: Ircpicc|e: ce crienIe y cccicenIe. En cpcriencic :cn :emejcnIe:
c |c: gcrzc:, perc :cn ncIcL|emenIe mc: grcnce: y rcLu:Ic:, y ccemc: Iienen generc|menIe |c ccLezc y
cue||c :in p|umc: y e| picc muchc mc: grcnce. Lc Cigenc /mericcnc {Mycteria americana) e: re|cIivcmenIe
frecuenIe en humecc|e: ncIurc|e: y crIifcic|e: ce |c Cc:Ic, en e:pecic| ce:ce |c regicn ce| r|c Chcne, en
McncL|, hccic e| :ur hc:Ic E| Crc y ce:Ie ce Lcjc. E:Ic cigenc grcnce y L|cncc, ue :ue|e cL:ervcr:e enIre
grupc: ce gcrzc: L|cncc:, :e ce:Iccc pcr :u Icmcnc {105 cm ce e:IcIurc), mcycr mc:c ccrpcrc| ue |c:
ce|gccc: gcrzc: y mcycr envergccurc. E| JcLir e: en rec|iccc muy rcrc en Ecucccr, exi:Ien cpenc: un pcr
ce regi:Irc: en |c /mczcnic, ningunc ce e||c: ce recienIe ccIc.
Lc: |Li:e: c Lcncurric: {Ihre:kicrniIhicce), pcr :u pcrIe, :cn cve: rcrc: en e| pc|:, ue IcmLin :e c:emejcn
:uperfcic|menIe c |c: gcrzc: perc :cn mc: peuenc:, ccn pcIc: mc: ccrIc:, :cn mc: rcLu:Ic: y Iienen e| picc
curvccc hccic cLcjc. /cemc:, pre:enIcn crec: ce pie| ccrenIe ce p|umc: en |c ccrc c en Iccc |c ccLezc,
ce fcrmc c|gc :imi|cr c |c: Ciccniicce. /| vc|cr, |c: cigenc: y Lcncurric: e:Iircn :u cue||c en |ugcr ce ccL|cr|c,
ccmc |c hccen I|piccmenIe |c: gcrzc:.
De |c: :ieIe e:pecie: ce |Li:e: repcrIccc: en Ecucccr, cucIrc vi:iIcn en rcrc: ccc:icne: e| pc|:. Dc: e:pecie:
re:icenIe: :e ce:Icccn, |c unc pcr |c excepcicnc| fcrmc ce :u picc y |c cIrc pcr :u rcrezc. Lc E:pcIu|c Fc:ccc
{Platalea ajaja), hcLiIcnIe ce mcng|cre: y riLerc: ce r|c:, e: |c nicc e:pecie ce :u fcmi|ic ue en |ugcr ce
Iener e| picc curvc |c Iiene en fcrmc ce cuchcrc. Lc: e:pcIu|c: mueven :u picc ce |ccc c |ccc Lcjc e| cguc
y cIrcpcn |c: pre:c: ue ceIecIcn ccn |c: :en:cre: :en:iL|e: ce| inIericr ce| mi:mc. En ccmLic, |c 8cncurric
Ccrinegrc c /ncinc {Theristicus melanopis) e: |c nicc e:pecie ce :u crcen ue e:Ic re:Iringicc c |c: fr|c:
pcrcmc:, inc|u:c muy cercc ce |c ||nec ce nieve, ccnce :e c|imenIc ce inverIeLrccc: Ierre:Ire: y cnicc en
ri:cc:. Lc: pcL|ccicne: ce e:Ic e:pecie en e| pc|: hcn ci:minuicc ccn:icercL|emenIe. Se e:Iimc ccIuc|menIe
ue :u pcL|ccicn IcIc| nc :cLrepc:c |c cenIenc ce incivicuc:, y e:Ic ccnfnccc c cierIc: humecc|e: enIre |c:
vc|ccne: /nIi:cnc y CcIcpcxi {C|mecc 2001).
Familia Ardeidae, garzas, garzones, mirasoles, garcetas
(21 especies)
E:Ic e: |c fcmi|ic mc: civer:c ce| crcen, ccn mc: ce 0 e:pecie: en e| muncc y 21 en e| pc|:. / mc: ce |c:
ccrccIer|:Iicc: ccmune: ce :u crcen -mencicnccc: previcmenIe-, |c: gcrzc: :e ci:Iinguen pcr pre:enIcr |c
gcrrc ce| c|giIc mecic pecIinccc: e: cecir, ccn unc e:IrucIurc ccmc peine ue |e: :irve pcrc ccicc|cr :u:
p|umc:. /cemc:, Iienen p|umc: mccifcccc: {ccn c:pecIc ce p|umcn) en e| pechc y rcLcci||c, ce |c: cuc|e:
cLIienen un pc|vi||c Ii| pcrc |impicr :u p|umcje. Fcrc exIrcer e:Ie pc|vi||c :e vc|en ce| peine ce :u cecc mecic.
Su cc|c e: ccrIc, :u cue||c e:Ic cuLierIc pcr ccrIc: p|umc: y :u cuerpc Iiene un c:pecIc fnc y e:Le|Ic. /|gunc:
e:pecie: {Ardea, Egretta) :cn preccmincnIemenIe L|cncc: c gri:e:, mienIrc: ue cIrc: mue:Ircn ccmp|ejc:
p|umcje: cr|pIicc: {Tigrisoma, Ixobrychus). E| cimcrf:mc :exuc| e: |imiIccc.
En generc|, |c: gcrzc: :cn gregcric:, puciencc ccncenIrcr:e cienIc: ce incivicuc: ce unc c mc: e:pecie:.
E:Ic e: pc:iL|e cL:ervcr, pcr ejemp|c, en |c: crrczc|e: y zcnc: ce inuncccicn ce Gucyc:, Lc: F|c: y E| Crc,
ccnce :e ccngregcn cenIenc: ce gcrzc: L|cncc: ce Ire: e:pecie:: GcrceIc Grcnce, Ardea alba, GcrceIc
N|vec, Egretta thula, y GcrciIc 8ueyerc, Bubulcus ibis. Su: hcLiIc: gregcric: IcmLin :e mcnife:Icn en |c:
cc|cnic: ce reprccuccicn, en |c: cuc|e: IcmLin :e inIegrcn vcric: e:pecie: ce /rceicce junIc ccn cIrc:
ccmc |Li:e:, pe||ccnc: c frcgcIc: {e:Ic en e| cc:c ce |c: cc|cnic: |ccc|izccc: en mcng|cre:). Nc cL:IcnIe,
|c: e:pecie: ccnccicc: ccmc mirc:c|e: {gnerc: Butorides e Ixobrychus), gcrzc: Iigre {gnerc Tigrisoma) y |c
Gcrci||c CeLrc {Zebrilus undulatus) :cn mc: Lien :c|iIcric:. /:imi:mc, |c grcn mcycr|c :cn ciurnc:, perc exi:Ien
Ire: e:pecie: nccIurnc: ue, en ccnjunIc, :e ci:Iinguen pcr :u cue||c mc: ccrIc, ccLezc mc: grcnce y cjc:
ce grcn Icmcnc. Unc ce e:Ic: nccIurnc: hcLiIc IcmLin en |c: i:|c: Gc|cpcgc:, ccnce :e |c ccncce ccmc
Hucue {Nyctanassa violacea) ceLicc c :u fuerIe ccnIc. Lc: e:pecie: :c|iIcric: mencicnccc: :cn muy cif|ci|e:
ce cL:ervcr pcr :er I|micc:, ccupcr hcLiIcI ccn cen:c vegeIccicn y pc:eer p|umcje: cr|pIicc:.
77
Aves
Unc e:pecie ce /rceicce, |c GcrciIc 8ueyerc, nc e: ncIivc ce nue:Irc ccnIinenIe, perc e: uizc: |c mc:
ccmn. Frcviene ce fricc ccnce criginc|menIe cccmpcncLc c |c: grcnce: mcnccc: ce herL|vcrc: ue
pueL|cn |c: :cLcnc: ce e:e ccnIinenIe. Ccn |c expcn:icn ce |c: pc:Iizc|e: gcnccerc: en Iccc e| muncc,
e:Ic e:pecie hc expcncicc :u rcngc ce ci:IriLucicn. / Succmricc ||egc c| pcrecer hccic inicic: ce| :ig|c XX
{c| e:Ie ce |c: Guycnc: y Surincm), cunue |c: primerc: e:pecimene: :e cc|ecIcrcn recin en |c ccccc ce
130 {Crc:Ly 172). E| primer repcrIe en Ecucccr ccIc ce |c ccccc ce 150, y unc ccccc ce:pu: ||egc c
Gc|cpcgc:. /cIuc|menIe hcLiIc en Iccc e| pc|:.
Familia Cathartidae, gallinazos y cndor
(5 especies) (foto 11)
E:Ic fcmi|ic inc|uye cincc e:pecie: muy ci:|mi|e: ce| re:Ic ce Ciccniifcrme:, y mc: pcrecicc: c |c: rcpcce:
ciurnc: {Fc|ccnifcrme:). De hechc, hc:Ic hcce pccc: cnc:, :e |c ccn:icercLc pcrIe ce| crcen Fc|ccnifcrme:,
perc e:Iucic: mc|ecu|cre:, c:| ccmc c|gunc: ccrccIer|:Iicc: c:Iec|cgicc: y ce ccmpcrIcmienIc, ceIermincrcn
:u pcrenIe:cc ccn |c: cve: zcncucc: -e:pecic|menIe ccn |c: cigenc:- {SiL|ey y /h|ui:I 10). En :u mcrfc|cg|c
:e ciferencicn ce |c: rcpcce: pcr Iener |c ccLezc y cue||c ce:p|umccc:, |c: pie: nc rcpIcre: y e| picc nc Icn
gcnchucc ccmc e| ce rcpcce: {ver mc: cce|cnIe), cunue ccn Lcrce: ccrIcnIe: y punIc cguzccc. /cemc:,
ccrecen ce :iringe pcr |c ue :u ccpcciccc ce vccc|izcr e: muy |imiIccc. Lc: Cathartes, ccn :u: fc:c: nc:c|e:
grcnce:, Iienen e| :enIicc ce| c|fcIc Lien ce:crrc||ccc, excepcicnc| enIre |c: cve:.
En e:Ic fcmi|ic :e inc|uyen cc: e:pecie: impcnenIe:: e| Ccnccr /ncinc {Vultur gryphus) y e| Gc||inczc Fey
{Sarcoramphus papa). /mLc: e:pecie: :cn muy grcnce: {120 y 80 cm ce |cngiIuc, re:pecIivcmenIe), perc e|
Ccnccr :e ce:Iccc pcr :u encrme envergccurc {c|receccr ce 3 meIrc:) y pcr :u p|umcje preccmincnIemenIe
negrc ccn un picnc" L|cncc en |c :uperfcie ccr:c| ce :u: c|c:. /cemc:, :e inc|uye unc ce |c: cve: mc:
ccmune: ce Iccc e| pc|:, e| Gc||inczc Negrc {Coragyps atratus) ue :e hc ccnverIicc en un hcLiIcnIe I|picc
ce ecc:i:Iemc: humcnc:, ccnce :e c|imenIc ce nue:Irc: ce:echc:.
Lc: CcIhcrIicce :cn primcrcic|menIe ccrrcnerc: {cunue |c: e:pecie: mc: chicc: IcmLin ccmen fruIc:,
in:ecIc: y hc:Ic verIeLrccc: peuenc:), y pcr IcnIc cump|en e| viIc| rc| en |c: ecc:i:Iemc: ce e|imincr |c
ccrne muerIc ue pccr|c :ervir ce mecic ce cu|Iivc ce muchc: enfermeccce: y pcrc:iIc:. En regicne: ccnce
hcLiIc mc: ce unc e:pecie ce gc||inczc -pcr ejemp|c en |c: Lc:ue: hmecc: Ircpicc|e: cmczcnicc:, ccnce
hcy cucIrc- :e hc cL:ervccc ue exi:Ie unc :egregccicn e:pccic| y Iempcrc| enIre e:pecie: ccn re:pecIc
c |c c|imenIccicn. /:|, |c: Gc||inczc: Negrc: preferen hcLiIcI cLierIc:, mienIrc: e| Gc||inczc Fey e:Ic mc:
ccnfnccc c Lc:ue:. /cemc:, |c e:pecie ue encuenIrc primerc unc ccrrcnc e: |c primerc en ccmer|c, :in
ue :e ncIe cIrc Iipc ce :egregccicn {Lemcn 11). En hcLiIcI cLierIc:, en ccmLic, exi:Ie unc ccmincncic
ce |c: e:pecie: mc: grcnce: hccic |c: mencre:. En e:Ie cc:c, :cn |c: e:pecie: ce Cathartes |c: primerc: en
|ccc|izcr un cnimc| muerIc ccn :u fnc c|fcIc, perc cnIe e| Gc||inczc Fey y e| Ccnccr cecen :u cerechc :cLre
|c ccrne muerIc {Wc||cce y Iemp|e 187). E| Gc||inczc Negrc, pcr :er mc: peuenc, e: e| |Iimc en e:Ie e:|cLcn
c|imenIicic, pcr |c ue nece:iIc cprcximcr:e en grupc: y :er mc: cgre:ivc pcrc cefencer :u ccce:c c| c|imenIc
{:iencc ccpcz ce ce:p|czcr c |c: Cathartes). Iccc: e||c: :cn exce|enIe: vc|cccrc:, ccpcce: ce cprcvechcr ce
mcnerc cpIimc |c: ccrrienIe: ce cire c:cencenIe pcrc ce:p|czcr:e ccn un gc:Ic m|nimc ce energ|c.
E| Ccnccr /ncinc e:Ic enfrenIcncc unc :eric cri:i: en nue:Irc pc|: {y IcmLin en Cc|cmLic y Venezue|c). Su
pcL|ccicn IcIc| c| pcrecer nc :uperc |c: 100 incivicuc:, cunue hcce un :ig|c erc unc e:pecie c|gc numerc:c
{Kcenen et al. 2000) y :iempre hc Ienicc unc grcn impcrIcncic cu|Iurc| pcrc |c: hcLiIcnIe: ce |c Sierrc. Lc
cccer|c inci:criminccc, en muchc: cc:c: pcr |c creencic ce ue |c: ccnccre: cepreccn e| gcnccc, junIc c |c
prcicc ce recur:c: c|imenIicic: pcr fc|Ic ce cnimc|e: :i|ve:Ire: en |c: pcrcmc: :cn |c: principc|e: cmenczc:
:cLre e:Ic emL|emcIicc e:pecie. /cicicnc|menIe, Iienen unc Iczc reprccucIivc Lc:IcnIe Lcjc: c|ccnzc |c
mccurez :exuc| c |c: cnc: c mc:, pcne un :c|c huevc y e| cuicccc ce |c nicc cr|c Icmc c| menc: un cnc,
pcr |c ue nc puece reprccucir:e cnuc|menIe :inc cccc cc: cnc: {Mezc-Sc|Ic: 2004). Su impcrIcncic cu|Iurc|
hcce ue nue:Irc: e:fuerzc: pcr ccn:ervcr|c :ecn urgenIe:.
Orden Falconiformes, halcones, guilas, gavilanes, elanios, curiquingues
(2 familias, 68 especies) (foto 12)
Lc: rcpcce: ciurnc: ccn:IiIuyen un crcen civer:c en e| cuc| e| c:pecIc generc| ce :u: e:pecie: e: unifcrme,
cunue ccn unc ncIcL|e vcriccicn ce Icmcnc:. E:Ie crcen ce ci:IriLucicn cc:mcpc|iIc Iiene cc: fcmi|ic:,
/ccipiIricce y Fc|ccnicce, y en Ecucccr e:Ic repre:enIccc pcr 8 e:pecie: {4 y 1 en cccc fcmi|ic,
re:pecIivcmenIe). Lc primerc fcmi|ic inc|uye c gcvi|cne:, cgui|c:, e|cnic:, czcre: y cgui|uchc:, mienIrc: ue |c
:eguncc inc|uye c hc|ccne:, hc|ccne: mcnIe:e: y ccrcccrc:.
78
Fauna de Vertebrados del Ecuador
Iccc: |c: Fc|ccnifcrme: :e ci:Iinguen pcr Iener pie: rcpIcre:: e: cecir, ccn e| c|giIc pc:Iericr cpcniL|e y fuerIe:
gcrrc: en Iccc: |c: cecc:. Su picc e: ccrIc, rcLu:Ic y gcnchucc, y Iiene |c Icmic {Lcrce: ce| picc) ccrIcnIe en
Iccc: |c: e:pecie: y en c|gunc: inc|u:c ccn unc cenIicicn. /cemc:, Iccc: Iienen e| cere -pie| ccrnc:c ccnce
:e uLiccn |c: Ierni||c:- y |c zcnc c|receccr ce| cjc :in p|umc:, u:uc|menIe ccn cc|cre: ||cmcIivc:. / :u rcLu:Ic
cuerpc :e |e :umc e| cue||c ccrIc, ue |e cc unc cpcriencic mc: rcLu:Ic cn. E| c:pecIc rcLu:Ic y e| ge:Ic
cgre:ivc" ce |c: rcpcce: ciurnc: ccrccIerizc pcr iguc| c |c encrme gui|c /rp|c {Harpia harpyja), |c mc:
grcnce y pccerc:c ce| crcen {hc:Ic 1 meIrc ce Icmcnc), c| peuenc E|cnic Fer|c {Gampsonyx swainsonii), ce
cpenc: 25 cm ce |cngiIuc, c:| ccmc c Iccc e| rcngc inIermecic ce gcvi|cne:, hc|ccne: y cemc: e:pecie:.
Fcr :u: hcLiIc: cczcccre:, |c: Fc|ccnifcrme: Iienen un ce:crrc||ccc :enIicc ce |c vi:Ic. E: mc:, :e cree ue
pcr e| ce:crrc||c ce :u: ccrnec: y |c curvcIurc ce| cri:Ic|inc, :u vi:icn e: euivc|enIe c inc|u:c :upericr c |c ue
nc: prcveen |c: |crgcvi:Ic: {CrIiz-Cre:pc y Ccrricn 11). Fcr :er Luenc: cczcccrc: :cn IcmLin exce|enIe:
vc|cccrc:: puecen mcnIener:e en e| cire p|cnecncc pcr periccc: muy |crgc: ce Iiempc, en |c: cuc|e:
cprcvechcn |c: ccrrienIe: ce cire cc|ienIe ue c:ciencen ce:ce |c :uperfcie Ierre:Ire. /cemc:, :cn ccpcce:
ce c|ccnzcr ve|cciccce: c|I|:imc: cucncc :e |cnzcn en picccc :cLre :u: pre:c: c rec|izcr cgi|e: girc: en pc:
ce c|gunc pre:c en mcvimienIc. Se hc e:Iimccc, pcr ejemp|c, ue e| Hc|ccn Feregrinc {Falco peregrinus)
puece c|ccnzcr |c: 200 km/h en :u: vue|c: en picccc y c|gunc: cgui|c: inc|u:c |c: 300 km/h c| cIcccr c :u:
pre:c:. lnc|u:c, c|gunc vez cL:erv c un Falco cherrug {e:pecie ce Eurc:ic) c|ccnzcr |c: 40-50 km/h vc|cncc
|iLremenIe en pcrc|e|c c un veh|cu|c en mcvimienIc.
Lc cieIc ce |c: Fc|ccnifcrme: inc|uye unc vcrieccc ce pre:c:: ce:ce primcIe:, perezc:c:, c:c: hcrmiguerc: y
cIrc: mcm|ferc: crLcr|cc|c: ue :cn ceprecccc: pcr |c: cgui|c: ce mcycr Icmcnc {gui|c: /rp|c y Cre:Iccc),
pc:cncc pcr cve: peuenc: {czcre: ce| gnerc Accipiter, |c: cgui|c: Spizaetus, vcric: Falco), pece: {gui|c
Fe:ccccrc y gnerc Busarellus), cu|eLrc: {gnerc Leucopternis y Hc|ccn Feiccr), in:ecIc: y cIrc: inverIeLrccc:
vc|cccre: {e|cnic: ce |c: gnerc: Elanoides o Ictinia), ccngrejc: {gcvi|cne: ce| gnerc Buteogallus) y hc:Ic
ccrccc|e: {Gcvi|cn Ccrccc|erc, Rosthramus sociabilis). /cemc: e:Icn |c: ccrcccrc: {Phalcoboenus, Polyborus)
ue :cn mc: Lien ccrrcnerc:, perc ue IcmLin cprcvechcn peuenc: pre:c:, en e:pecic| inverIeLrccc:, e
inc|u:c fruIc: {ccmc |c hcce IcmLin e| Ccrcccrc Negrc, Daptrius ater), mienIrc: ue cIrc: {Polyborus o Falco
femoralis) :cn c|epIcpcrc:iIc:. Iccc: |c: Fc|ccnifcrme: :cn ciurnc:, cunue c|gunc: preferen inicicr :u: Icrec:
in:IcnIe: cnIe: ce| cmcnecer {pcr ejemp|c, |c: gcvi|cne: mcnIe:e: ce| gnerc Micrastur).
En generc|, |c: rcpcce: ciurnc: nc pre:enIcn un cimcrf:mc :exuc| muy mcrcccc. En vcric: gnerc: e| cimcrf:mc
e: inver:c c| ccmn ce |c: cve:: |c hemLrc e: mc: grcnce ue e| mcchc, perc :u: p|umcje: :cn :imi|cre:. Lc
mcncgcmic e: |c fcrmc mc: frecuenIe ce reprccuccicn, perc exi:Ien c|gunc: e:pecie: pc|icncricc: ccmc
e| Gcvi|cn ce Gc|cpcgc: {FccLcrg et al. 15). En e:Ie cc:c, unc :c|c hemLrc puece cpcrecr:e ccn Ire: c
mc: mcchc: ue cefencen un IerriIcric nicc. IcnIc e:Ic: ccng|cmerccc: pc|icncricc: ccmc |c: pcrejc:
mcncgcmc: :ue|en mcnIener:e junIc: pcr |crgc Iiempc, y :cn cmLc: prcgeniIcre: |c: enccrgccc: ce
|c ccn:Iruccicn ce| nicc, incuLccicn y cuicccc ce |c prc|e, ue :iempre e: nic|cc|c y c|Iricic|. Lc ue :| e:
evicenIe en |c: Fc|ccnifcrme: e: |c ciferencic ce p|umcje: enIre juveni|e: y ccu|Ic:. U:uc|menIe Icmc un pcr
ce cnc: c mc: pcrc ue |c: jcvene: ccuiercn e| p|umcje ccu|Ic cefniIivc. E:Ie ccmLic e: grccuc| pcr |c ue
|c: rcpcce: pre:enIcn ci:IinIc: fc:e: ce p|umcje previc c| c:pecIc fnc| ce ccu|Ic:. En c|gunc: e:pecie: ccmc
e| Gcvi|cn VcricL|e {Buteo polyosoma) e:Ic :iIuccicn :e ccmp|icc cn mc: pcr |c vcrieccc ce fcrmc: ce
p|umcje exi:IenIe:: m|Iip|e: ccmLinccicne: ce ccr:c: gri:e:, ccf:, negrc: c rcyccc:, ccn vienIre: L|cncc:,
rcyccc:, cremc:, eIc. {CcLcI y ce Vrie: 2003).
Lc ci:Iincicn enIre cccip|Iricc: y fc|ccnicc: nc e: :enci||c, y ce hechc, hcy gnerc: ce cccc fcmi|ic ue
:cn muy pcrecicc: enIre :| {p.ej. Accipiter, /ccipiIricce v:. Micrastur, Fc|ccnicce). En rec|iccc, |c: ciferencic:
mc: impcrIcnIe: enIre e:Ic: cc: fcmi|ic: e:Icn c nive| cncIcmicc, pcr |c ue :u mcrfc|cg|c exIernc nc e:
preci:cmenIe unc gu|c pcrc reccnccer|c:. En Irminc: muy generc|e:, |c: Fc|ccnicce Iiencen c p|cnecr
menc: c nc vue|cn p|cnecncc :inc c|eIecncc. Lc: ce| gnerc Falco Iienen |c fcrmc ce un 'Lccmercng y :cn
ccpcce: ce vc|cr c Iremencc: ve|cciccce:.
EnIre |c: /ccipiIricce :e ci:Iinguen c|gunc: grupc: pcr :u: Icmcnc: y hcLiIc:. /:|, e:Icn |c: e|cnic: ue :e
ccrccIerizcn pcr Iener pcIc: mc: Lien ccrIc:, c|gunc: ccn c|c: ce|gccc:, |crgc: y punIicgucc:. EnIre e:Ic: :e
inc|uye e| vi:Ic:c E|cnic IijereIc {F|cnc|ce: |c||cctu:) ue :cLre:c|e ce :u: pcrienIe: pcr :u cIrccIivc p|umcje
L|cncc-negrc y :u cc|c |crgc y Lifurcccc. Un :eguncc grupc inc|uye c |c: czcre: ce| gnerc Accipiter, ue
inc|uye c c|gunc: ce |c: e:pecie: mc: peuenc: ce :u fcmi|ic. E:Ic: :cn e:pecie: ce Lc:ue principc|menIe,
ue Iienen picc: ccrIc: y fuerIe:. En Iercer |ugcr e:Icn |c: gcvi|cne: {gnerc: Leucopternis, Buteogallus, Buteo
y cIrc:), e:pecie: ce mcycr Icmcnc ue |c: cnIericre:, ue Iienen c|c: mc: cnchc: y :cn, en generc|, mc:
79
Aves
rcLu:Ic:. Lc icenIifcccicn ce e:pecie: ce gcvi|cne: e: cierIcmenIe ccmp|ejc. Fcr unc pcrIe, e: ccmp|icccc
cLIener cL:ervccicne: |c :ufcienIemenIe prc|cngccc: ccmc pcrc ci:Iinguir Lien :u: ccrccIer|:Iicc:, y pcr
cIrc, exhiLen ccmp|ejc: pcIrcne: ce p|umcje ccn Lcncc:, e:Ir|c:, punIc: y cIrc: mcrcc: en |c pcrIe venIrc|
ce |c: c|c: y cc|c, ue repre:enIcn un vercccerc rcmpeccLezc: pcrc |c: cL:ervcccre:. / e:Ic ccLe cnccir
ue ccemc: Iienen p|umcje: ccu|Ic:, reprccucIivc:, :uL-ccu|Ic: y juveni|e: en ciferenIe: eccce:. Fcr |Iimc
e:Icn |c: cgui|c: {Harpia, Spizaetus, Morphnus) ue :cn |c: mc: grcnce: ce |c fcmi|ic. Lc |cngiIuc y cnchc ce
:u: c|c:, :u cuerpc rcLu:Ic y :u: pcIc: pccerc:c: |c: ciferencicn ce| re:Ic ce /ccipiIricce.
EnIre Fc|ccnicce IcmLin hcy grupc: ci:IinIc:. En e:Ie cc:c Ienemc: |c: ccrcccrc: c curiuingue:
{Phalcoboenus, Caracara, Ibycter, Daptrius, Milvago) ue, en cierIc fcrmc, nc Iienen un c:pecIc I|picc ce
rcpcce: y ue ccemc: :e ciferencicn hc:Ic en :u ccmpcrIcmienIc c|imenIicic. Scn mc: Lien c|crgccc: nc
Icn rcLu:Ic:, ccn picc: menc: cguzccc: y pcIc: :in gcrrc: Icn prcminenIe: ccmc |c: cemc: rcpcce:. CIrc
grupc inc|uye c |c: hc|ccne: vercccerc: ce| gnerc Falco, y un Iercer grupc :cn |c: Micrastur, ue en ccmLic,
:e cL:ervcn muy rcrc vez, inc|u:c e:Icncc c 2 c 3 m ce ci:Icncic, pcr :u ccpcciccc ce e:ccncer:e enIre |c
vegeIccicn. / :Ic: e: mejcr icenIifccr|c: pcr :u: vccc|izccicne:: :erie: ce |ccricc:" c|Ic: y fuerIe: ue :cn
ci:IinIc: en cccc e:pecie.
En Gc|cpcgc: exi:Ie unc e:pecie ce /ccipiIricce encmicc {Buteo galapagoensis), ue e: ccemc: e| nicc
cepreccccr ciurnc ncIivc ce |c: i:|c:. Su: pcL|ccicne: hcn cecc|cc ccn:icercL|emenIe pcr impccIc humcnc,
c| punIc ue hc ce:cpcrecicc c ci:minuicc much|:imc ce |c: i:|c: pcL|ccc: {ScnIc Cruz, F|crecnc, Scn
Cri:IcLc| y 8c|Irc). Se cc|cu|c ue :u pcL|ccicn IcIc| cpenc: c|ccnzc |c: 500 incivicuc:. CIrc e:pecie ncIcL|e
ce e:Ic fcmi|ic e: e| gui|c /rp|c, |c rcpcz mc: pccerc:c ce| p|cneIc pcr :u Icmcnc y fuerzc, ue IcmLin
enfrenIc unc :iIuccicn c|crmcnIe. En |c Cc:Ic prccIiccmenIe hc ce:cpcrecicc: cpenc: exi:Ien pcL|ccicne:
remcnenIe: peuenc: en |c: |Iimc: Lc:ue: hmecc: ce| e:Ie ce E:merc|cc:, ccnce :e enccnIrc un nicc
ccIivc hcce pccc: cnc: {Muniz 2002). En e| CrienIe :u: pcL|ccicne: :cn mc: :c|uccL|e:, perc :u reuerimienIc
ce encrme: exIen:icne: ccnIinuc: ce Lc:ue pr|:Iinc hcce ue cccc vez ci:minuycn mc: pcr e| cvcnce ce
|c frcnIerc cnIrcpicc.
Fccemc: cecir ue, en Irminc: generc|e:, |c: Fc|ccnifcrme: :cn cve: Lc:IcnIe fcmi|icre: pcrc nc:cIrc: |c:
humcnc:, y ue revierIen cierIc impcrIcncic cu|Iurc|. Exi:Ien vcric: miIc: :cLre |c: pccere: :cLrencIurc|e: ce
c|gunc: rcpcce: ccn:icerccc: ccmc ceiccce: pcr |c: cnIiguc: hcLiIcnIe: ce Succmricc, perc ccemc:
evcccn c |c fuerzc y cgi|iccc pcr :u: hcLiIc: cepreccccre:. /|gunc: e:pecie: ccmc e| Ccrcccrc Curiuingue
{Phalcoboenus carunculatus) :cn impcrIcnIe: e|emenIc: ce Irccicicne: inc|genc: y me:Iizc: {ver :eccicn ce
EInczcc|cg|c), ccmc IcmLin :ucece ccn e| Hc|ccn Feiccr c Vc|civic {Herpetotheres cachinnans), c| cuc| :e
ccn:icerc ccmc cve ce mc| cgerc pcr :u cncmcIcpyicc ccnIc: al hueco va, al hueco va". CIrc: e:pecie:,
en ccmLic, :enci||cmenIe fcrmcn pcrIe ce nue:Irc ccIicicneiccc, ccmc :ucece ccn e| Cui|icc en |c Sierrc
{Falco sparverius) c e| Gcvi|cn ScLcnerc {Buteogallus meridionalis) en |c Cc:Ic.
Orden Galliformes, pavas, paujiles, chachalacas y colines o corcovados
(2 familias, 20 especies) (foto 13)
Ccmc e| ncmLre incicc, e| crcen Gc||ifcrme: inc|uye c |c: gc||c: y gc||inc: y un :innmerc ce e:pecie: ce :imi|cr
c:pecIc. En e| pc|: exi:Ien cc: fcmi|ic: ce Gc||ifcrme:: Crccicce y CccnIcphcricce, ue junIc: ccmp|eIcn
cpenc: 20 e:pecie:. En generc|, |c: e:pecie: ce e:Ie crcen hcLiIcn en Lc:ue:, ce preferencic hmecc:: c|
menc: |c: e:pecie: ue hcLiIcn en e| pc|: Iiencen c eviIcr hcLiIcI cLierIc: y :ecc:, cunue en cIrc: |cIiIuce:
exi:Ien Gc||ifcrme: en e:Iepc: y ||cnc:.
Fcr |c generc|, |c: Gc||ifcrme: :e ccrccIerizcn pcr Iener c|c: reccnceccc:, ccLezc peuenc, picc ccrIc y
rcLu:Ic -:imi|cr c| ce |c: gc||inc:-, cu|men curvccc hccic cLcjc, pcIc: ccrIc: y fuerIe: ccn e| hc|ux e|evccc
y p|umcje: en Icnc: :cmLr|c:, u:uc|menIe enIre pcrcc:, negrc: y gri:e:. Su: p|umcje: generc|menIe cr|pIicc:
e:Icn cccrnccc: ccn zcnc: ce pie| ce:nucc {ccrncu|c:) en |c ccrc, ue :ue|en pre:enIcr cc|cre: Lri||cnIe:
{cmcri||c:, ncrcnjc:, czu|e:, rcjc:). Ccn :u: picc: gc||inccec:, |c: e:pecie: :i|ve:Ire: ce e:Ie crcen :e c|imenIcn ce
mcIeric| vegeIc| {LrcIe:, :emi||c:, fruIc:) ue |c: recc|ecIcn en e| :ue|c {CccnIcphcricce y c|gunc: Crccicce)
c ce |c: rcmc: ce crLc|e: y crLu:Ic: {re:IcnIe: Crccicce). Scn exce|enIe: ci:per:cre: ce :emi||c:. Lc fcrmc ce
|c: pcIc: e: ci:IinIc enIre |c: cc: fcmi|ic: yc ue |c: CccnIcphcricce Ierre:Ire: nc nece:iIcn c:ir:e ce rcmc:
:inc ccmincr y ccrrer en e| :ue|c, pcr |c ue :u c|giIc pc:Iericr e: recucicc, c ciferencic ce |c: Crccicce, en
pcrIicu|cr ce :u: e:pecie: crLcr|cc|c:.
/unue Iccc: |c: e:pecie: :cn ccpcce: ce vc|cr, :u: vue|c: nc :cn prc|cngccc:, inc|u:c enIre |c: e:pecie:
crLcr|cc|c:. Lc: Ierre:Ire:, en e:pecic| |c: CccnIcphcricce, preferen huir ccmincncc c ccrriencc y vue|cn :c|c
cnIe :iIuccicne: exIremc:. Iiencen c :er gregcric: c c cnccr en pcrejc:, perc |c: pcvc: Penelope, Aburria
80
Fauna de Vertebrados del Ecuador
aburri y Nothocrax urumutum :ue|en cnccr IcmLin en :c|iIcric. Si Lien |c mcycr|c :cn ciurnc:, cc:i Iccc:
inicicn :u: ccIiviccce: muy Iemprcnc, inc|u:c vcric: minuIc: cnIe: ce| cmcnecer, mecicnIe :u: primerc:
ccnIc: y mcvimienIc:. Unc e:pecie, e| Fcvcn NccIurnc {N. urumutum) en ccmLic e: primcrcic|menIe nccIurnc,
mienIrc: ue Aburria aburri IcmLin :ue|e e:Icr ccIivc en |c ncche. Lc: grupc: ce CccnIcphcricce, y uizc:
cIrc: Gc||ifcrme: pcr iguc|, Iiencen c e:Icr ccnfcrmccc: pcr cc: ccu|Ic: y :u prc|e: perc, :e ce:ccncce pcr
cucnIc Iiempc |c prc|e permcnece en e| grupc c :i c| inIericr ce e:Ic: grupc: niccmenIe hcy unc pcrejc
ce ccu|Ic: reprccucIcre:. Lc: Gc||ifcrme: :cn en generc| mcncgcmc:, perc |c cnicccicn u:uc|menIe e:Ic c
ccrgc :c|c ce |c hemLrc. Lc: pc||iIc: nccen preccce: y puecen :eguir c :u: prcgeniIcre: ce:ce Iemprcnc
eccc. Nc cL:IcnIe, :cn inccpcce: ce ccn:eguir :u prcpic c|imenIc pcr c|gn Iiempc mc:, y :cn |c: ccu|Ic:
uiene: |e: prcpcrcicncn ccmicc cirecIcmenIe en :u: picc:.
EnIre |c: 14 e:pecie: ce Crccicce :e ci:Iinguen Ire: grupc:: pcvc: {Penelope, Chamaepetes, Aburria y Pipile),
gucchcrccc: {Ortalis) y pcvcne: c pcuji|e: {Nothocrax, Mitu y Crax). Lc: cc: e:pecie: ce gucchcrccc: :cn |c:
mc: peuenc:, :cn crLcr|cc|c:, nc exhiLen cimcrf:mc :exuc| y emiIen vccc|izccicne: fuerIe: y cncmcIcpyicc:.
Lc: pcvc: |e: :iguen en Icmcnc. Iccc: |c: Penelope {cincc e:pecie:) y Chamaepetes goudotii :cn pcrcc:
{mc: c:curc: ccr:c|menIe), perc Aburria aburri y Pipile cumanensis :cn negrc:, |c primerc ccn ||cmcIivc:
pcIc: cmcri||c: y unc |crgc ccrncu|c Licc|cr, y |c :eguncc ccn |c ccrcnc y |c: ccLerIerc: c|cre: L|cncc:.
Lc: pcuji|e:, ue inc|uyen |c: Ire: crccicc: mc: grcnce: ce| pc|:, en ccmLic, Iienen hcLiIc: mc: Ierre:Ire: ue
|c: cemc: y, c excepcicn ce Mitu salvini, :cn :exuc|menIe cimcrfcc:: |c: mcchc: exhiLen pie|e: cc|cricc:
c|receccr ce| picc ue |c: u:cn en :u: ccrIejc:. Iccc: |c: Crccicce :cn cif|ci|e: ce cL:ervcr, e:pecic|menIe e|
Fcvcn NccIurnc, pcr |c ue :u: vccc|izccicne: :cn mejcre: inciccIivc: ce :u pre:encic. Lc: pcuji|e:, pe:e c :u
grcn Icmcnc, nc emiIen ccnIc: muy fuerIe:, :inc mc: Lien vcce: rcncc:, prcfuncc: y reIumLcnIe:. Lc: pcvc:
y |c: gucchcrccc: ccnIcn fuerIe y ce fcrmc c|Iernccc {ccmc unc ccnver:ccicn) enIre |c: miemLrc: ce unc
pcrejc c grupc. Lc fcmi|ic e: cc:i encmicc ce| NecIrcpicc. Sc|c unc e:pecie ||egc c NcrIecmricc {De|cccur
y /mcccn 2004) y Iccc: :e c:emejcn c |c: pcvc: ccm:Iicc: pcr :u: cue||c: |crgc: y ccLezc: chicc:.
Lc: cc|ine: {CccnIcphcricce) :e pcrecen c |c: ccccrnice: ce| viejc muncc, perc :cn un pccc mc: grcnce:.
De hechc, cnIe: :e |c: ccn:icercLc pcrIe ce |c fcmi|ic Fhc:icnicce ce| viejc muncc, perc :e |c: :epcrc pcr
evicencic: ce e:Iucic: ce /DN. E:Ic fcmi|ic e: encmicc ce /mricc y :e ccrccIerizc pcr :u cuerpc regcrceIe,
|c cc|c muy ccrIc y |c: fuerIe: pcIc: cur:crc:. IcmLin :cn muy cif|ci|e: ce cL:ervcr pe:e c ue cnccn en
grupc: ce hc:Ic :ei: incivicuc: y c ue hccen Lc:IcnIe Lu||c. Lc mejcr mcnerc ce ci:Iinguir|c: e: pcr :u: |incc:
ccnIc:, ue en generc| :uencn ccmc gcr-g|c-g|c-g|cg|cg|cg|c".
Lc mcycr|c ce Gc||ifcrme:, e:pecic|menIe |c: Crccicce, e:Icn cmenczccc: ce exIincicn pcr prcicc ce
hcLiIcI y cccer|c exce:ivc {8rcck: y SIrch| 2000). Crax globulosa nc :e hc repcrIccc ce:ce hcce ccccc: en
nue:Irc /mczcnic, mienIrc: ue ce Crax rubra cpenc: :cLreviven pccc: pcrejc: en |c: :e|vc: mc: remcIc: c|
e:Ie ce E:merc|cc:, ccnce :u :iIuccicn Icccv|c e: cr|Iicc. E| ce:Iinc ce |c: cemc: e:pecie:, :c|vc muy pccc:
excepcicne: {Penelope montagnii, Ortalis guttata), e: IcmLin ce :eric preccupccicn.
Orden Gruiformes, fochas, gallaretas, rascones, polluelas, trompeteros, carrao, avesol,
garceta sol
(5 familias, 30 especies) (foto 14)
E:Ie crcen inc|uye c cincc fcmi|ic: perc ce |c: cuc|e: cucIrc Iienen :c|cmenIe unc e:pecie {F:cphiicce,
/rcmicce, He|icrniIhicce y Eurypigicce), mienIrc: ue Fc||icce c|Lergc c |c: re:IcnIe: 2 e:pecie: ecucIcricnc:.
/unue e| crcen nc pc:ee muchc: e:pecie: en e| pc|:, :| pre:enIc unc inIere:cnIe civer:iccc ce fcrmc: ue
hccen ccmp|icccc mencicncr ccrccIer|:Iicc: ccmune: c Iccc e| crcen.
Sc|vc unc excepcicn, |c fcmi|ic F:cphiicce, |c: Gruifcrme: viven cercc c en hcLiIcI ccucIicc:. Fe:e c |c
vcrieccc ce fcrmc: exi:IenIe: en e| crcen, en Irminc: generc|e: |c: e:pecie: ce e:Ie crcen Iienen |c: pcIc:,
cue||c: y picc: c|crgccc:, cunue nuncc Icn ccn:picuc: ccmc en |c: Ciccniifcrme:. Iienen ccemc: c|c:
reccnceccc:, hc|ux recucicc c e|evccc, |c: cemc: c|giIc: |crgc:, cc|c ccrIc y picc cp|cnccc |cIerc|menIe.
/|gunc: e:pecie:, ccmc e| Ccrrcc {Aramus guarauna), |c Gcrzc Sc| {Eurypyga helias) c |c: rc:ccne: ce |c:
gnerc: Rallus y Pardirallus Iienen |c: picc: |crgc:, c| menc: ce| ccL|e ce :u ccLezc: mienIrc: ue cIrc: e:pecie:,
ccmc |c: pc||ue|c: {gnerc Laterallus), fcchc: {Fulica) c gc||creIc: {Porphyrio) |c: Iienen ccrIc: y fuerIe:.
Lc fcmi|ic Fc||icce refejc |c civer:iccc ce fcrmc: ce e:Ie crcen: hcy e:pecie: :emejcnIe: c pcIc: {fcchc:),
c peuenc: gcrci||c: {rc:ccne: y gc||creIc:) y c ciminuIc: gc||inc: {pc||c: y pc||ue|c:, ue :cn cpenc: mc:
grcnce: ue un gcrricn). Lc mcycr|c ce Fc||icce e:Icn c:cciccc: c cuerpc: ce cguc, :ec c| cguc ccmc Ic|
{|cgunc:, e:Ierc:) c zcnc: cnegccizc:, perc c|gunc: IcmLin viven c| inIericr ce Lc:ue:. /u|, unc: e:pecie:
81
Aves
ncccn en cguc: cLierIc: y enIre vegeIccicn ccucIicc {fcchc: y gc||creIc:), mienIrc: cIrc: permcnecen |c
mcycr pcrIe ce| Iiempc ccu|Ic: enIre |c cen:c vegeIccicn ce riLerc: y pcnIcnc: {pc||ue|c:, rc:ccne:), :iencc
muy cif|ci|e: ce cL:ervcr. E: mc: ccmn ue |c: Fc||icce Iengcn p|umcje: pcrcc: c gri:e:, ccn pccc: mcrcc: c
mcnerc ce e:Ir|c:, u:uc|menIe en e| Iercic pc:Iericr c en |c e:pc|cc. /cemc:, |c: pcIc: :ue|en :er c|crc: {rcjizc:,
vercc:c: c rc:ccc:) y |c: picc: cmcri||enIc:. Nc cL:IcnIe, :cLre:c|en |c: gc||creIc: pcr :u: cc|cre: prpurc
ccn verce {Porphyrio martinica) y ce|e:Ie {F. |cv||c:t||:), c mc: ce| picc Iricc|cr -cmcri||c, rcjc y ce|e:Ie- ce
martinica. IcmLin e: ||cmcIivc |c Gc||creIc Ccmn {Gallinula chloropus), e:pecie cc:mcpc|iIc, ue Iiene un
cIrccIivc picc rcjc y cmcri||c {:c|c evicenIe en |c: ccu|Ic:), c:| ccmc |c: fcchc:, ue pre:enIcn p|ccc: frcnIc|e:
rcjc: y cmcri||c: :cLre e| picc, cunue ccn vcriccicne: enIre incivicuc: y enIre eccce:.
Lc: fcchc: Iienen |c: pcIc: c|gc :emejcnIe: c| crcen Fccicipecifcrme:, ccn p|iegue: |cIerc|e: c |cLu|c: en
|c: cecc: ue |e: prcveen ce mcycr :uperfcie ce prcpu|:icn curcnIe e| nccc. E:Ic: pe:ccc: cve:, ue :cn
exce|enIe: ncccccrc: y Lucecccrc:, nece:iIcn prcpu|:cr:e ccn :u: pcIc: pcrc |evcnIcr e| vue|c c pcrc
frencr y pc:cr:e :cLre e| cguc, y ccemc: |c: emp|ecn pcrc prcpu|:cr:e Lcjc e| cguc cucncc :e :umergen.
Scn |c: e:pecie: ce Fc||icce mc: fcci|e: ce cL:ervcr, cunue unc ce e||c: {Fulica americana) c| pcrecer hc
ce:cpcrecicc yc ce| pc|:. Ccmc :ucece ccn cIrc: cve: ccucIicc:, |c: pc||ue|c: ce Fc||icce nccen preccce:,
puciencc cLcnccncr e| nicc c pccc Iiempc ce :u ec|c:icn. En |c: e:pecie: ce hcLiIc: mc: Lien Lc:cc:c:, |c:
cr|c: permcnecen pcr un Iiempc mc: prc|cngccc en e| nicc.
EnIre |c: e:pecie: ecucIcricnc: ce Fc||icce ce:Iccc |c Fc||ue|c ce Gc|cpcgc: {Laterallus spilonotus), encmicc
ce| crchipi|cgc, ue hcLiIc en |c: zcnc: c|Ic: y hmecc: ce |c: i:|c: mc: grcnce: y en ccc:icne: IcmLin
en crec: ce mcng|cr. Fcr |c pre:encic ce mcm|ferc: cepreccccre: inIrccucicc: y pcr |c ccnver:icn ce grcn
pcrIe ce |c: Iierrc: c|Ic: ce Gc|cpcgc: en zcnc: cgr|cc|c:, |c: pcL|ccicne: ce e:Ic e:pecie hcn ci:minuicc
|IimcmenIe. Ccn ccnIccc: excepcicne:, yc nc :e encuenIrc en |c: pcrIe: Lcjc: ce |c: i:|c:, y :u pcL|ccicn
IcIc| en e| crchipi|cgc prcmecic cpenc: |c: 5.000 incivicuc:.
E| IrcmpeIerc {Psophia crepitans) e: nue:Irc nicc repre:enIcnIe ce unc fcmi|ic encmicc ce| NecIrcpicc
{F:cphiicce) ue Iiene :c|c Ire: e:pecie:. E:Ic cve ce inIericr Lc:ue vive en |c: :e|vc: cmczcnicc:, ccnce
cncc en grupc: c|imenIcncc:e ce fruIc: principc|menIe. Se hc enccnIrccc ue hc:Ic un 07 ce :u cieIc e:
frug|vcrc y ue en Luenc pcrIe cepencen ce |c: fruIc: ue mcnc: c cve: frug|vcrc: ce cc:e| cejcn ccer c|
:ue|c, yc ue nc puecen rcmper |c: cc:ccrc: ce fruIc: curc: {ce| Hcyc et al. 1). E:Ic e:pigccc e:pecie {unc:
50 cm ce e:IcIurc) ce c:pecIc jcrcLccc Iiene un p|umcje muy vi:Ic:c, ccn p|umc: muy ccrIc: ccn cpcriencic
ce Iercicpe|c en |c ccLezc y cue||c, cc|cre: Icrnc:c| {verce y czu|) en e| pechc y un grcn pcrche L|cncuzcc
en |c e:pc|cc. Su ccnIc prcfuncc :e c:emejc c| grcve :cnicc ce c|gn in:IrumenIc ce vienIc -cunue nc
preci:cmenIe ce unc IrcmpeIc- ce ch| :u ncmLre ccmn. Se ccncce pccc :cLre :u hi:Icric ncIurc|, perc e:
frecuenIe cL:ervcr|c: ccmc mc:ccIc: en ccmuniccce: inc|genc: ce| CrienIe. /cIuc|menIe, :e ccn:icerc ue
:u: pcL|ccicne: hcn ci:minuicc ccn:icercL|emenIe pcr |c ccnIinuc cefcre:Iccicn y |c pre:icn ce cccer|c.
Lc fcmi|ic He|icrniIhicce e:Ic repre:enIccc :c|c pcr e| /ve Sc| {Heliornis fulica), ue Iiene cc: pcrienIe: mc:
en :u fcmi|ic hcLiIcncc |c: r|c: :e|vcIicc: ce fricc y /:ic. En c:pecIc :e c:emejc un pccc c |c: chupi|e:
{Fccicipecifcrme:) y pc:ee pie: |cLccc: ccmc e||c:. IcmLin Iienen |c ccpcciccc ce ccnIrc|cr :u ||nec ce
fcIccicn, perc :e :cLe ue nc :e c|imenIcn Lucecncc, :inc mc: Lien :cLre |c :uperfcie ce| cguc c en |c:
cri||c:. Nc cL:IcnIe, :u ccn:picuc p|umcje en |c ccLezc: unc ccmLinccicn ce e:Ir|c: L|cncc: y negrc:, junIc
ccn :u Lri||cnIe picc rcjc y :u: e|egcnIe: pcIc: rcyccc: cmcri||c ccn negrc {perc ue :e cL:ervcn muy rcrc vez),
|c ci:Iinguen pcr ccmp|eIc ce |c: chupi|e:. /cemc:, e| /ve Sc| puece ce:p|czcr:e ccn ncrmc|iccc en Iierrc
frme pcrue :u: pcIc: nc :cn pc:Iericre: ccmc en |c: chupi|e:. E: mc:, IcmLin puece cL:ervcr:e pc:ccc
:cLre Ircncc: c rcmc: c cri||c: ce r|c:. E:Ie peuenc pcIi||c", ccmc |c ||cmcn en c|gunc: zcnc: ce| CrienIe,
viven en r|c: ce cguc |enIc y en |cgunc: Ircpicc|e: cmczcnicc: y cccicenIc|e:. Cuizc: :u ccrccIer|:Iicc mc:
ncIcL|e :ec |c pre:encic ce |c: Lc|:i||c:" Lcjc |c: c|c: ce |c: mcchc:, ue :e uIi|izcn pcrc Ircn:pcrIcr c |c: cr|c:
inc|u:c en vue|c {CrIiz-Cre:pc y Ccrricn 11).
Lc GcrceIc Sc| {Eurypyga helias), pcr :u pcrIe, e: cIrc e:pecie nicc y muy ||cmcIivc, encmicc ce /mricc
Ircpicc|. En c:pecIc pcrece unc gcrciIc, perc :u cuerpc mc: c|crgccc hcrizcnIc| ue verIicc|menIe {ccmc
|c: gcrzc:) y |c pc:icicn mc: pc:Iericr ce :u: pcIc: ccrIc: |c ci:Iinguen ccmc unc e:pecie :in iguc|. Iiene un
p|umcje e:pecIccu|cr ue ccmLinc e:Ir|c:, rcyc: y mcnchc: ccf c:curc: :cLre un fcncc cremc y |ecnccc,
c |c ue :umc |crgc: e:Ir|c: L|cnuecinc: en |c: |cIerc|e: ce :u ccLezc negrc, frcnjc: ccne|c en |c: c|c: y
|c cc|c y mc: Lcrrc: gri:e:, L|cncc: y negrc: en :Ic:. Iccc e:Ic |c hcce mc: vi:iL|e cucncc ce:p|iegc :u:
c|c: y cc|c en un cLcnicc ue |e hc hechc ccreeccrc c :u ncmLre vernccu|c. HcLiIc pcr iguc| en r|c: y
|cgunc: :e|vcIicc:, ccnce ccupc :u: cri||c: |ccc:c: principc|menIe, y ricchue|c: ce cguc fr|c y ccrrienIe en |c:
82
Fauna de Vertebrados del Ecuador
Lc:ue: nuL|ccc: y :uLIrcpicc|e: {pcr ejemp|c en |c zcnc ce Mincc) ccnce :e c|imenIc ce unc vcrieccc ce
inverIeLrccc: y verIeLrccc: mencre:.
Fcr |Iimc, :e encuenIrc |c fcmi|ic /rcmicce {Aramus guarauna), |c nicc e:pecie hcLiIcnIe ce| Ecucccr
ue e: :imi|cr c |c: gru||c: {Gruicce) ce cIrc: |cIiIuce:. E:Ic cve ce pcIc:, cue||c y picc |crgc: pcrece un iLi:
c unc gcrzc, perc c ciferencic ce e:Ic:, Iiene |c ccLezc cuLierIc ce p|umc: y :u: pcIc: negrc: :cn c|gc mc:
rcLu:Ic:. Su ncmLre ccmn en |c Cc:Ic: Ccrrcc, cerivc ce :u fuerIe vccc|izccicn. E| p|umcje ce| Ccrrcc e:
mcrrcn ccn e:Ir|c: pc|icc: en |c ccLezc y cue||c. Su cieIc e: c|gc e:pecic|izccc, prefere ccrccc|e:, meji||cne:
y cIrc: cru:Iccec: y mc|u:cc: ccucIicc:.
Orden Charadriiformes, chorlitos, vuelvepiedras, correlimos, playeros, ostreros, teros,
alcaravanes, agachonas, pgalos, gaviotines, gaviotas y rayador
(10 familias, 92 especies) (foto 15)
E:Ie civer:c crcen ce ci:IriLucicn cc:mcpc|iIc e:Ic repre:enIccc pcr cve: ccucIicc:, mcrinc: c p|cyerc: en :u
grcn mcycr|c. Lc: cc: fcmi|ic: mc: civer:c:, Scc|cpccicce y Lcricce, Iienen mc: ce 30 e:pecie: en Ecucccr,
mienIrc: ue cIrc: :ei: fcmi|ic: {HcemcIcpccicce, Fecurvirc:Iricce, 8urhinicce, Ihincccricce, Jcccnicce y
Fynchcpicce) pc:een :c|cmenIe unc c cc: e:pecie: y en generc| :cn fcmi|ic: pccc civer:c: en e| muncc.
EnIre |c: Chcrccriifcrme: :e inc|uyen muchc: e:pecie: migrcIcric: ue ccmnmenIe cniccn en hcLiIcI cLierIc:
Iemperccc: ce| hemi:feric ncrIe {:u: nicc: |c: hccen en e| :ue|c) y pc:cn e| inviernc Lcrec| en humecc|e:
Ircpicc|e: y ce| hemi:feric :ur. / excepcicn ce |c: fcmi|ic: HcemcIcpccicce, 8urhinicce y Jcccnicce, Iccc:
|c: re:IcnIe: fcmi|ic: ue hcLiIcn en e| pc|: inc|uyen c|gunc: e:pecie: migrcIcric:, y en c|gunc: fcmi|ic: inc|u:c
|c mcycr|c ce :u: e:pecie: migrcn {p.ej. Scc|cpccicce). En e:Ie crcen :e inc|uyen c|gunc: ce |c: migrcIcric:
mc: exIrccrcincric:, ue reccrren cecenc: ce mi|e: ce ki|cmeIrc: cccc cnc enIre :u: Iierrc: ce reprccuccicn
y ce vercnc. E| ejemp|c mc: ncIcL|e e: e| GcvicI|n ce| rIicc {Sterna paradisaea) ue cnicc en e| rIicc y
|uegc cIrcvie:c hc:Ic e| cIrc pc|c, ccnce pc:c e| inviernc ce| ncrIe.
Exi:Ien cc: Iipc: generc|e: ce Chcrccriifcrme:, |c: p|cyerc: c vccecccre: I|picc:, ue ccnIemp|c c :ieIe
fcmi|ic: ecucIcricnc:, y |c: mcrinc: vc|cccre: {|c: cIrc: Ire: fcmi|ic:). En Irminc: generc|e:, |c: p|cyerc: :e
ccrccIerizcn pcr Iener pcIc: |crgc:, picc: c|crgccc: y fnc:, cc|c: en generc| ccrIc:, c|c: |crgc: y punIicgucc:
{ue |e: ccnvierIen en exce|enIe: vc|cccrc:) y hc|ux en |c mcycr|c recucicc c ve:Iigic|. U:uc|menIe :cn cve:
peuenc: {|c: mc: grcnce: c|ccnzcn |c: 40 cm) ue :e encuenIrcn en p|cyc: |ccc:c: ce e:Iucric:, ce|Ic: ce
r|c:, |cgunc:, humecc|e: crIifcic|e: y en |c: cerccn|c: ce cuerpc: ce cguc. Nc cL:IcnIe, IcmLin hcy e:pecie:
ue nc e:Icn c:cciccc: c humecc|e: en |c cL:c|uIc {p.ej. Attagis gayi, Ihincccricce: Burhinus superciliaris,
8urhinicce). /|gunc: fcmi|ic: ce p|cyerc: {HcemcIcpccicce, Fecurvirc:Iricce) pre:enIcn pcIrcne: ce p|umcje
||cmcIivc:, ccn ccnIrc:IcnIe: pcrIe: negrc: y L|cncc: y picc: c pcIc: ce cc|cr rcjc inIen:c. CIrc:, en ccmLic,
:cn mc: Lien cr|pIicc: y Iienen ccmp|ejc: p|umcje: en |c: ue preccmincn |c: Icnc: pcrcc:, gri:e: y cremc:
{p.ej. Scc|cpccicce, Ihincccricce, Chcrccriicce). EnIre e:Ic: ce:Icccn |c: Scc|cpccicce y Chcrccriicce pcr
mc:Ircr ci:IinIc: p|umcje: en pccc: reprccucIivc: y nc reprccucIivc:, c:| ccmc unc gcmc ce vcriccicne: pcr
eccce: c pcr e| e:Iccc ce mucc ce p|umcje enIre e| vi:Ic:c cIuencc ce reprccuccicn y e| cIrc mc: cpccc.
En generc|, e| cimcrf:mc :exuc| ce |c: Chcrccriifcrme: cpenc: :e mcnife:Ic ccmc ciferencic: en e| Icmcnc
corporal.
Lc: Chcrccriifcrme: :e ci:Iinguen pcr :er ncIcL|emenIe gregcric:, en pcrIicu|cr en :u: pccc: ce invernccicn, y
en c|gunc: fcmi|ic: {p.ej. Fecurvirc:Iricce) IcmLin pcrc cniccr. /:| pcr ejemp|c, en c|gunc: humecc|e: cc:Ierc:
ccmc |c: pi:cinc: :c|cLre: ce Ecuc:c|, en Sc|inc: y McnIeverce, c| :urce:Ie ce| pc|:, e: pc:iL|e cL:ervcr mi|e:
ce incivicuc: ce c| menc: 30 e:pecie: ci:IinIc: ce p|cyerc:, junIc c unc: 15 e:pecie: ce gcvicIc: y gcvicIine:
y cIrc: IcnIc: gcrzc:, ccrmcrcne:, pe||ccnc: y pcIc: {Hcc:e, :in fechc). E:Ic: ccngregccicne: puecen :upercr
e| mi||cn ce incivicuc: en ceIerminccc: pccc:, :iencc e:pecic|menIe ||cmcIivc: |c: Lcncccc: ce p|cyerc:
{en e:pecic| ce Scc|cpccicce y mc: cn ce fc|crcpc:) ue inc|uyen cecenc: ce mi|e: ce incivicuc:.
Lc cieIc ce |c: Chcrccriifcrme: e:Ic ccn:IiIuicc principc|menIe pcr inverIeLrccc: {|crvc: ce in:ecIc:,
mc|u:cc:, cru:Iccec:, cn|icc:). Lc civer:iccc ce fcrmc: y |cngiIuce: ce picc: e:Ic ceIerminccc pcr |c:
hcLiIc: c|imenIicic: ce |c: e:pecie:. En e| cc:c ce |c: e:pecie: ce Calidris {Scc|cpccicce), |c |cngiIuc ce| picc
|e: permiIe c|ccnzcr ci:IinIc: nive|e: ce prcfunciccc en |c: :ucve: e:IrcIc: |ccc:c: ccnce :e c|imenIcn, y pcr
IcnIc, ccn:eguir ci:IinIc: Iipc: ce pre:c:. CIrc: e:pecie: ccn picc: mc: fuerIe:, ccmc e| C:Irerc /mericcnc
{Haematopus palliatus, HcemcIcpccicce) puecen cLrir |c: ccnchc: ce mc|u:cc: mcrinc:, y cIrc: ccmc e|
/|ccrcvcn Ferucnc {Burhinus superciliaris), en ccmLic, ccpIurcn in:ecIc: Ierre:Ire:. CIrc ccrccIer|:Iicc ue
permiIe c |c: Chcrccriifcrme: p|cyerc: ccn:eguir ci:IinIc: Iipc: ce pre:c: e: |c |cngiIuc ce :u: pcIc:. Fcr ejemp|c,
83
Aves
e:pecie: ccmc |c Cigenue|c Cue||inegrc {Himantopus mexicanus, Fecurvirc:Iricce) puecen ccenIrcr:e mc:
en hcLiIcI ccucIicc: ue |c: p|cyeriIc: ce| gnerc Calidris ccn :u: |crgc: pcIc:, ue Iienen pcIc: mc: ccrIc:.
Lc: e:pecie: ce Lcricce, pcr :u pcrIe, :cn exce|enIe: pe:ccccrc: mcrinc: perc nc ce:ccrIcn |c ccrrcnc:
mienIrc: ue |c: SIerccrcriicce :cn mc: Lien ccrrcnerc: y cpcrIuni:Ic:, y cepreccn |c: nicc: ce cIrc: cve:
mcrinc:, inc|uyencc |c: gcvicIc:.
Lc :eguncc fcmi|ic mc: civer:c ce |c: Chcrccriifcrme: p|cyerc: e: Chcrccriicce. Exi:Ien 13 e:pecie: ce e:Ic
fcmi|ic en e| pc|:, :ei: ce e||c: re:icenIe:. Lc: Chcrccriicce Iiencen c :er mc: Lien rechcnchc:, |ucen mc:
ccLezcne:, Iienen picc: ccrIc: y mecic grue:c: y en c|gunc: e:pecie: |c: pcIc: :cn cncrcnjccc: c rcjizc:. Un
c:pecIc inIere:cnIe ce :u ccmpcrIcmienIc e: ue curcnIe |c c|imenIccicn y cucncc :cn ci:IurLccc: rec|izcn
ccrIc: ccrrerc: y :e ceIienen :LiIcmenIe, pcrc crrcnccr cIrc vez y ceIener:e nuevcmenIe. Ccmc e:IrcIegic
ce ci:uc:icn, e:Ic: repenIinc: ccrrerc: :cn exIrccrcincric:. /cemc:, :e cccmpcncn ce :u: cr|pIicc: p|umcje:
ccr:c|e: ue :e ccnfuncen ccn |c: crenc: y |ccc: ccnce viven |c: chcr|iIc:. En e:Ic fcmi|ic :e ciferencicn cc:
grupc:: |c: chcr|iIc: {Charadrius, Pluvialis) y |c: cvefr|c: {Vanellus). E:Ic: |Iimc: e:Icn repre:enIccc: pcr Ire:
e:pecie: en e| pc|: ue :e ci:Iinguen pcr :er mc: grcnce:, ccn vi:Ic:c: p|umcje: y fuerIe: ccnIc:. Unc ce
e||c:, e| Lig|e c /vefr|c /ncinc {Vanellus resplendens) hcLiIc en |c: humecc|e: y p|cnicie: ce| pcrcmc. En e:Ie
gnerc :e inc|uyen c|gunc: ce |c: e:pecie: mc: vi:Ic:c: ce |c fcmi|ic y e| crcen, hcLiIcncc en humecc|e: y
e:Iepc: ce fricc. Lc: chcr|iIc: en ccmLic :e mue:Ircn mc: cpccc:, perc en c|gunc: e:pecie: re:c|Icn |c:
cc|cre: Lri||cnIe: ce :u: picc: y pcIc:.
Unc e:pecie re:icenIe ue :e ci:Iingue ce cIrc: e:pecie: ce| crcen e: |c Jcccnc Ccruncu|ccc {Jacana
jacana, Jcccnicce) ue hcLiIc en cinegc: y pcnIcnc: ce cguc cu|ce, ccnce ccminc pcr encimc ce |c
vegeIccicn ccucIicc cyucccc pcr |c: |crgu|:imc: cecc: ce :u: IcmLin |crgc: pcIc:. E:Ic vi:Ic:c cve negrc,
ccn e:pc|cc y c|c: ccne|c, p|umc: ce| vue|c cmcri||c vercc:c y picc cmcri||c cccrnccc ccn unc ccrncu|c
rcjc, Iiene un :i:Iemc reprccucIivc inverIicc c| ccmn ce |c: cve:. Lc: hemLrc: cepc:iIcn :u: huevc: en nicc:
ccn:Iruicc: pcr vcric: mcchc:, y :cn e||c: |c: enccrgccc: ce |c incuLccicn y cuicccc ce |c prc|e, mienIc: e||c:
cefencen :u: IerriIcric: pc|icncricc: {Hcymcn et al. 18). Fcr e:Ic, e| cimcrf:mc :exuc| IcmLin e: inverIicc:
|c: hemLrc: :cn hc:Ic un 787 mc: grcnce: {ce| Hcyc et al. 1).
Dc: fcmi|ic: ce Chcrccriifcrme: Ierre:Ire: e:Icn repre:enIccc: pcr |c: e:pecie: mc: inu:uc|e: ce| crcen. Lc:
Ihincccricce, ccnccicc: ccmc cgcchcnc:, Iienen |c: pcIc: ccrIc:, e| cuerpc mccizc y cp|cnccc ccr:c-
venIrc|menIe y e| picc ccrIc y c|gc ccnicc, ue |e: c:emejc un pccc c |c: Iincme: y |c: percice: {CrIiz-
Cre:pc y Ccrricn 11), cunue :u: c|c: :cn |crgc: y punIicgucc:. Su: p|umcje: :cn muy cr|pIicc:, unc mezc|c
inIricccc ce mcnchc: y Lcncc: ccne|c:, cremc:, pcrcc: y negrc: :cLre e| ccr:c, ue |e: vue|ve cc:i impc:iL|e:
ce ceIecIcr enIre |c vegeIccicn. En e| pc|: hcy cc: e:pecie: ce e:Ic fcmi|ic encmicc ce Succmricc, perc
unc ce e||c:, |c /gcchcnc Chicc {Thinocorus rumicivorus) prccIiccmenIe hc ce:cpcrecicc ce |c pen|n:u|c ce
ScnIc E|enc, e| nicc :iIic ccnce :e hc repcrIccc.
Lc cIrc fcmi|ic, 8urhinicce, e:Ic repre:enIccc :c|c pcr unc e:pecie: e| /|ccrcvcn Ferucnc. E:Ic exIrccrcincric
cve ce hcLiIc: crepu:cu|cre: y nccIurnc: hcLiIc en zcnc: muy :ecc: ce |c Cc:Ic {p.ej. pen|n:u|c ce ScnIc
E|enc). Su: encrme: cjc: cmcri||c:, Ii|e: pcrc |c vi:icn nccIurnc, :cn nicc: enIre |c: Chcrccriifcrme:. Ccmc
Luen repre:enIcnIe ce :u crcen, cnicc en e| :ue|c y :u: cr|c: nccen preccce:, :cn nic|fugc: y Iienen un p|umcje
muy cr|pIicc ue |e: permiIe ce:cpcrecer" enIre e| :u:IrcIc cucncc :e ueccn inmcvi|e: cnIe evenIuc|e:
pe|igrc:. E:Ie c|ccrcvcn :e hc vue|Ic muy rcrc en e| pc|:. E| cvcnce ce |c frcnIerc cgrcpecucric y urLcnc, junIc
ccn e| pc:iL|e cIcue ce perrc: y cIrc: cnimc|e: ccm:Iicc: {CrIiz-Cre:pc y Ccrricn 11) cpcrenIemenIe hc
ciezmccc |c: pcL|ccicne: ce e:Ic e:pecie, ue chcrc cpenc: puece regi:Ircr:e muy ccc:icnc|menIe cercc
ce ScnIc E|enc y Hucui||c:.
Familia Scolopacidae, playeros, patiamarillos, correlimos, zarapito, vuelvepiedras
(36 especies)
Lc fcmi|ic mc: civer:c ce| crcen e:Ic ccnfcrmccc funccmenIc|menIe pcr e:pecie: migrcIcric:, |c mcycr|c
ce |c: cuc|e: cniccn en e| hemi:feric ncrIe, ccn excepcicn ce c|gunc: Lecc:inc: ce| gnerc Gallinago ue
nc migrcn. En :u c:pecIc generc|, Iccc: |c: e:pecie: Iienen pcIc: |crgc: y ce|gccc:, picc: c|crgccc: y fnc:,
cc|c: muy ccrIc: y c|c: |crgc: y punIicgucc:, cpIc: pcrc :c:Iener prc|cngccc: vue|c:.
Se ci:Iinguen c|gunc: grupc: ce e:cc|cpccicc: :egn |c |cngiIuc ce :u: pcIc: y picc {|c cuc|, ccmc :e incicc
previcmenIe, e: unc cccpIccicn pcrc ci:IinIc: Iipc: ce cieIc). /:|, pccemc: ciIcr c |c: p|cyerc: {Calidris
y cIrc: gnerc:) ccmc e| grupc mc: civer:c ce |c fcmi|ic, |c: cgujeIc: {Limosa y Limnodromus), zcrcpiIc:
{Numenius), pcIicmcri||c: {Tringa), Lecc:inc: {Gallinago), fc|crcpc: {Phalaropus), enIre cIrc:. E:pecie: ce
Calidris y Gallinago Iienen c|u|c: :en:cric|e: en |c punIc ce :u: picc: ue ceIecIcn e| mcvimienIc ce |c:
84
Fauna de Vertebrados del Ecuador
pre:c: enIerrccc: en e| |ccc: ce e:Ic fcrmc, puecen ccpIurcr c :u: pre:c: :in nece:iccc ce cL:ervcr|c:. En
ccmLic, |c: e:pecie: ce Tringa cIrcpcn y per:iguen cirecIcmenIe c :u: pre:c:, mienIrc: ue |c: vue|vepiecrc:
{Arenaria) |evcnIcn piecrc: y ccnchc: ccn :u: pccerc:c: cue||c: en Lu:cc ce peuenc: inverIeLrccc:.
Lc icenIifcccicn ce e:pecie: ce Scc|cpccicce e: Lc:IcnIe ccmp|ejc en e:pecic| pcrue |c: e:pecie:
migrcIcric: ue ||egcn c| pc|: Iienen unc vcrieccc ce p|umcje:: pre:enIcn mc:cicc: ce p|umcje: enIre
reprccucIivc: y nc reprccucIivc:. Fcr e:Ic, pcrc icenIifccr e:pecie: e: preferiL|e pre:Icr cIencicn c cIrc:
ccrccIer|:Iicc: ue nc :ec e| p|umcje: Icmcnc y fcrmc ce| cuerpc, |cngiIuc y fcrmc ce| picc, prcpcrcicne:
generc|e: ce| cve, cc|cr y |cngiIuc ce |c: pcIc: y vccc|izccicne:.
Lc: Lecc:inc: {:ei: e:pecie: ce Gallinago en Ecucccr) :cn cve: muy rcrc:, ce pcIc: ccrIc: y picc: muy |crgc:,
ue viven principc|menIe en |c: pcrcmc:. E: muy cif|ci| cL:ervcr c e:Ic: e:pecie: pcrue viven e:ccncicc: enIre
|c cen:c y Lcjc vegeIccicn ce| pcrcmc y pcrue :u: p|umcje: mue:Ircn ccmp|ejc: pcIrcne: ce ccmufcje.
DurcnIe |c: pccc: ce ccrIejc, |c: Lecc:inc: exhiLen un ccmpcrIcmienIc in:c|iIc, ue inc|uye rcpicc: vue|c:
c:cencenIe: y ce:cencenIe: en |c: cuc|e: emiIen un cgucc zumLicc ccn |c: p|umc: exIernc: ce |c cc|c y |c
cccmpcncn ccn fuerIe: vccc|izccicne:. E:Ic: vue|c: |c: rec|izcn en e| crep:cu|c c inc|u:c en |c: fr|c: ncche:
ce |c: pcrcmc:.
Familia Laridae, gaviotas y gaviotines
(31 especies) (foto 16)
En e:Ic civer:c fcmi|ic :e inc|uyen |c: Chcrccriifrcme: mcrinc: pi:c|vcrc: {en :u mcycr|c) mc: fcmi|icre: pcrc |c:
humcnc:. / ciferencic ce |c: p|cyerc:, |c: gcvicIc: y gcvicIine: Iienen pcIc: ccrIc:, nc vccecn en |c: cri||c:
ce humecc|e: y Iienen picc: mc: recIc: y :c|icc:. IcmLin :cn exce|enIe: vc|cccrc:, puciencc permcnecer
prc|cngccc: periccc: en e| cire. En generc|, |c: e:pecie: ce Lcricce pre:enIcn p|umcje: preccmincnIemenIe
L|cncc:, ccn pcIrcne: gri:e: y negrc: ci:IinIivc: en |c ccLezc, |c: c|c: y |c cc|c, y en ccc:icne:, ccn picc:
y pcIc: ce cc|cre: ||cmcIivc: {cmcri||c:, ncrcnjc: y rcjc:). /| iguc| ue cIrc: Chcrccriifcrme:, e:Ic: e:pecie:
Iienen un p|umcje reprccucIivc mc: ccn:picuc y cIrc nc reprccucIivc mc: cpccc: IcmLin :e ciferencicn
:egn |c: eccce:. Hcy e:pecie: -ccmc |c GcvicIc ce Lcvc, Leucophaeus fuliginosus- ue :cn gri:e: y cc:i nc
ccmLicn :u: p|umcje: cucncc cejcn ce reprccucir:e.
Se ci:Iinguen cc: grupc: ce |cricc:: |c: gcvicIc: {gnerc: Larus y cIrc:) y |c: gcvicIine: {Sterna y cIrc: gnerc:),
ue en ccc:icne: :e c|c:ifccn en fcmi|ic: :epcrccc: {ce| Hcyc et al. 1). Lc: gcvicIc: Iiencen c :er mc:
grcnce: y rcLu:Ic:, ccn picc: mc: fuerIe:, pcIc: mc: |crgc:, c|c: mc: cnchc: y menc: punIicgucc: y cc|c:
cuccrccc:. Lc: gcvicIine: en ccmLic, Iienen picc: mc: c|crgccc: y fnc:, pcIc: mc: ccrIc:, c|c: mc: |crgc: y
punIicgucc:, cc|c: Lifurcccc: y :cn, en generc|, mc: e:Le|Ic:. /cemc:, |c: gcvicIine: vue|cn mc: cgi|menIe
y :e c|cvcn en e| cguc, mienIrc: ue |c: gcvicIc: :cn mejcre: ncccccrc:. Su: cieIc: IcmLin :cn ci:IinIc:: |c:
gcvicIc: Iiencen c :er mc: generc|i:Ic: y cpcrIuni:Ic:, c| punIc ce cprcvechcr ccrrcnc:: |c: gcvicIine: :cn
pe:ccccre: mc: ccIivc:. Muchc: e:pecie:, en pcrIicu|cr |c mcycr|c ce gcvicIine:, :cn migrcIcric: ue vue|cn
ci:Icncic: encrme: y vi:iIcn e| pc|: :c|c e:Iccicnc|menIe.
Lc mcycr|c ce e:pecie: hcLiIc en |c cc:Ic mcrinc, perc hcy excepcicne:. Dc: e:pecie: ce gcvicIine:
{Sternula superciliaris y Phaetusa simplex) viven en r|c: y |cgunc: ce |c /mczcnic, mienIrc: ue |c GcvicIc ce
Fcrcmc {Chroicocephalus serranus) |c hcce en |cgunc: c|Iccncinc:. Hcy ccemc: cc: e:pecie: encmicc:
ce |c: i:|c: Gc|cpcgc:, |c GcvicIc ce Lcvc, ue :c|c :e reprccuce en e:Ie crchipi|cgc, y |c GcvicIc ce Cc|c
8ifurcccc {Creagrus furcatus), ue IcmLin Iiene pcL|ccicne: reprccucIivc: muy peuenc: en |c i:|c Mc|pe|c,
Cc|cmLic.
Exi:Ien cc: fcmi|ic: ccicicnc|e: ce e:Ie crcen ue, en :u c:pecIc generc|, :e c:emejcn c |c: |cricc:. Se
IrcIc ce |c: :c|Iecccre: {SIerccrcriicce) y e| Fcycccr /mericcnc {Rynchops niger, Fynchcpicce). Lc fcmi|ic
SIerccrcriicce inc|uye en Ecucccr c cincc e:pecie: ce cve: pe|cgicc: ue :e cL:ervcn muy rcrc vez ce:ce |c
cc:Ic. / ciferencic ce |c: Lcricce, :Ic: Iienen e| picc mc: fuerIe y c|gc recurvccc y Iienen unc: gcnchucc:.
E:Ic :e ceLe c :u: hcLiIc: mc: Lien ccrrcnerc:, c:c|IcnIe:" ce cIrc: cve: mcrinc: {|c: cIc:igcn hc:Ic ue
:Ic: regurgiIen e| c|imenIc) y cepreccccr ce huevc: y pc||ue|c: IcmLin ce cve: mcrinc:. E| Fcycccr, pcr
:u pcrIe, e: unc e:pecie muy ||cmcIivc pcr :u p|umcje negrc ccn L|cncc y :u |crgc picc rcjc ue Iiene |c
mcnc|Lu|c infericr mc: |crgc y ccn |c: cc:Iccc: cp|cnccc: |cIerc|menIe, c mcnerc ce un cuchi||c. Ccn e:Ie
pecu|icr picc cIrcpcn pece: y cru:Iccec: en vue|c: rc:cnIe: :cLre e| cguc, ccn :u |crgc mcnc|Lu|c infericr
:umergicc. E| Fcycccr /mericcnc, nicc repre:enIcnIe ce :u fcmi|ic en e| ccnIinenIe, :c||c hcLiIcr en r|c: ce
cguc |enIc y |cgunc: ce| CrienIe y |c Cc:Ic, perc en |c: |Iimc: cnc: :e hc vue|Ic rcrc cL:ervcr|c en Ecucccr
{Grcnizc et al. 2002).
85
Aves
Orden Columbiformes, palomas y trtolas
(1 familia, 27 especies) (foto 17)
Iccc: |c: e:pecie: ce e:Ie crcen ce unc :c|c fcmi|ic Iienen un c:pecIc generc| unifcrme, cunue enIre |c:
e:pecie: ecucIcricnc: |c: Icmcnc: vcr|cn ce:ce |c: 33-37 cm ce |c: pc|cmc: y Icrcczc: {gnerc Patagioenas)
hc:Ic |c: 1-18 cm ce |c: cuIurpi||c: {gnerc Columbina). En |c: regicne: Ircpicc|e: ce /:ic y Ccecn|c exi:Ie
unc Iremencc civer:iccc ce Cc|umLifcrme:, ccn e:pecie: :umcmenIe vi:Ic:c: -ce cc|cre: verce:, cmcri||c:,
rcjizc: c ccn crncmenIc: muy ccn:picuc:-, perc en nue:Irc ccnIinenIe, cunue |c civer:iccc IcmLin e:
:ignifccIivc, |c: p|umcje: :cn mc: Lien cpccc:.
Lc: Cc|umLifcrme: Iienen e| cuerpc mccizc, |c ccLezc peuenc, cue||c ccrIc, pcIc: u:uc|menIe ccrIc: y pie:
cLi|e:, picc ccrIc y cLi|, cere ccrnc:c y p|umcje :ucve y cen:c. Su: ccnIc: en generc| :cn prcfuncc: y en
Icnc: Lcjc:, y repre:enIcn unc ccrccIer|:Iicc ce icenIifcccicn muy impcrIcnIe. Se ciferencicn c|gunc: grupc:
ce cc|mLicc: pcr :u Icmcnc y hcLiIc:. Lc: IcrIc|c: ce| gnerc Patagioenas {:ieIe e:pecie:, mc: |c Fc|cmc
Dcm:Iicc Columba livia, ue nc e: ncIivc ce| pc|:) :cn |c: mc: grcnce:, y :cn mc: Lien crLcr|cc|c:, ccn
p|umcje: enIre gri:e: y vinc: unifcrme:, ccn pccc: ccrccIere: ccn:picuc:. Luegc e:Icn |c: IcrIc|c: ce| gnerc
Zenaida {cc: e:pecie: ccnIinenIc|e: y unc encmicc ce Gc|cpcgc:), ue :cn mc: Lien Ierre:Ire: y Iienen
p|umcje: pcrcc: c|crc: ccn pcrche: Icrnc:c| y |c: punIc: ce |c cc|c L|cncc:. Scn gregcric: ue :e c|imenIcn
en e| :ue|c ce crec: cLierIc:. Lc: mc: peuenc: :cn |c: IcrIc|iIc: c cuIurpi||c: ce |c: gnerc: Columbina {cincc
e:pecie:), Claravis {cc: e:pecie:) y Metriopelia {unc e:pecie). Lc: Columbina y Metriopelia melanoptera :cn
gregcric: y viven en zcnc: cLierIc:, ccnce :e ccmufcn ccn :u: p|umcje: pcrcc: ccn pccc: ccrccIer|:Iicc:
vi:Ic:c:. Lc: Claravis, pcr :u pcrIe, preferen hcLiIcI Lc:cc:c: y :cn menc: gregcric:. E| cimcrf:mc :exuc| e:
mcrcccc en |c: cc: e:pecie: ce e:Ie gnerc. Lc: cucIrc e:pecie: ce Leptotila :cn pc|cmc: mecicnc: ce
cc|cre: cpccc: -e| cc|cr cremc e: e| mc: ccmincnIe- ce hcLiIc: mc: Lien Ierre:Ire: y :c|iIcric:, ue preferen
vivir en Lc:ue: y fcre:Ic:. Fcr |Iimc, |c: pc|cmc:-percice: ce| gnerc Geotrygon {cucIrc e:pecie:) :cn
Ierre:Ire: y :c|iIcric:, y Iienen p|umcje: mc: vi:Ic:c:, ccn cIrccIivc: pcrche: vic|eIc:, prpurc:, gri:e: c L|cncc:
en |c ccLezc, |c e:pc|cc, e| pechc c |c rcLcci||c.
Lc cL:ervccicn ce muchc: e:pecie: ce Cc|umLicce e: ccmp|icccc. Lc: Leptotila y Geotrygon :cn muy
reIrc|cc: y :u: mcvimienIc: cenIrc ce| Lc:ue :cn ccuIe|c:c:, pcr |c ue rcrc vez :e |c: ve. Lc: Patagioenas,
en ccmLic, pcr vivir en e| Iechc ce |c: Lc:ue: IcmLin :cn cif|ci|e: ce mircr y |c icenIifcccicn enIre e:pecie:
e: ccmp|ejc pcr :u: p|umcje: :emejcnIe:. En e:Ie :enIicc, :u: vccc|izccicne: :cn |c: mejcre: ccrccIer|:Iicc: ce
icenIifcccicn {Hcrcy et al. 18).
Lc cieIc ce |c: Cc|umLicce e:Ic ccnfcrmccc pcr fruIc: y :emi||c:, perc c ciferencic ce cIrc: cve: frug|vcrc:
{ue veremc: mc: cce|cnIe) nc :cn Luenc: ci:per:crc: ce :emi||c: pcrue |c: ce:Iruyen en :u mu:cu|c:c
Luche. Depenciencc ce |c: hcLiIc: crLcr|cc|c: c Ierre:Ire:, |c: pc|cmc: y IcrIc|c: Icmcn fruIc: cirecIcmenIe
ce |c: crLc|e: y crLu:Ic: c |c: reccgen ce| :ue|c. /cemc:, |c: Geotrygon :e c|imenIcn ce inverIeLrccc: en
Luenc prcpcrcicn. DurcnIe |c reprccuccicn nc vcr|cn :u cieIc hccic unc mc: prcIeicc, ccmc :ucece en
|c mcycr|c ce cve: frug|vcrc:. Lc: pichcne: :cn c|imenIccc: ccn |eche ce pc|cmc", ue e: unc :u:Icncic
nuIriIivc fcrmccc pcr c|u|c: ue :e ce:prencen ce| Luche. Fc:iL|emenIe pcr e:Ie hcLiIc ce c|imenIccicn
ce |c prc|e, |c: cc|mLicc: nc Iienen mc: ue unc c cc: pichcne: pcr nicccc {CrIiz-Cre:pc y Ccrricn 11).
Lc reprccuccicn e: mcncgcmc y e| cuicccc pcrenIc| e:Ic c ccrgc ce cmLc: prcgeniIcre:, ce unc fcrmc
Lc:IcnIe euiIcIivc en |c repcrIicicn ce Icrec: y Iiempc: pcrc ejecuIcr|c:.
/unue c|gunc: e:pecie: :e encuenIrcn enIre |c: cve: mc: ccmune: en pci:cje: cnIrcpicc: ce |c Sierrc y
|c Cc:Ic {ccmc Zenaida auriculata en |c Sierrc, Columbina cruziana en |c Cc:Ic y |c Fc|cmc Dcm:Iicc en
pueL|c: y ciuccce: ce Iccc e| pc|:), exi:Ien cIrc: e:pecie: cccc vez mc: rcrc: ue e:Icn enfrenIcncc :eric:
prcL|emc: ce ccn:ervccicn. En |c: Lc:ue: :ecc: ce| :urcccicenIe hcLiIc |c Fc|cmc VenIriccrccec {Leptotila
ochraceiventris), perc en |c: |Iimc: cnc: :e hc ceIecIccc unc ccn:icercL|e ci:minucicn ce :u: pcL|ccicne:
pcr |c grcve recuccicn ce :u: hcLiIcI, en e:pecic| ce |c vegeIccicn ce :cIcLc:ue pcr e| pc:Icrec |iLre ce
gcnccc -chivc: en pcrIicu|cr- c| inIericr ce Lc:ue: {8e:I 14). Lc :iIuccicn IcmLin e: cr|Iicc pcrc cc:
e:pecie: ce Geotrygon ue hcLiIcn en |c: :e|vc: hmecc: ce| ncrcccicenIe ccnce |c cefcre:Iccicn e:Ic
c|ccnzcncc nive|e: c|crmcnIe: {Grcnizc et al. 2002).
Lc IcrIc|c ce Gc|cpcgc: {Zenaida galapagoensis), ue cifere ce cIrc: IcrIc|c: pcr :u picc c|crgccc, cpIc
pcrc :u vicc Ierre:Ire en un mecic Lc:IcnIe cricc, e: Icccv|c c|gc cLunccnIe en |c: zcnc: :ecc: ce |c: i:|c:
E:pcnc|c, Gencve:c, FinIc, ScnIicgc y ScnIc Fe, perc nc pcr e||c cejc ce e:Icr cmenczccc pcr e| cIcue ce
mcm|ferc: inIrccucicc:, en e:pecic| ce gcIc:. En cnc: recienIe: :e hcn ceIecIccc pcrc:iIc: inIrccucicc: pcr
|c: Fc|cmc: Dcm:Iicc: en vcric: incivicuc: ce |c IcrIc|c ce Gc|cpcgc: ue Lien puecen repre:enIcr unc
:eric cmenczc pcrc |c e:pecie {Fcci||c et al. 2003).
8
Fauna de Vertebrados del Ecuador
Orden Psittaciformes, loros, pericos y guacamayos
(1 familia, 47 especies) (foto 18)
E| crcen F:iIIccifcrme: hcLiIc en Iccc: |c: regicne: Ircpicc|e: ce| p|cneIc, perc c|ccnzc mcycr nmerc ce
e:pecie: en /u:Irc|ic y /mricc Ircpicc|. Exi:Ien cprcximcccmenIe 150 e:pecie: en nue:Irc ccnIinenIe, ce |c:
cuc|e: 47 e:Icn pre:enIe: en Ecucccr. En Ecucccr exi:Ien F:iIIccifcrme: en cc:i Iccc: |c: ecc:i:Iemc:, ccn
excepcicn ce |c: c|Ic: pcrcmc:. Nc cL:IcnIe, |c civer:iccc ce e:pecie: ci:minuye ccn |c c|IiIuc: mienIrc: en
|c: Lc:ue: hmecc: ce| CrienIe pccemc: enccnIrcr 24 e:pecie:, en |c: Lc:ue: c|Iccncinc: :cLre 3.000 m ce
c|IiIuc cpenc: exi:Ien cucIrc. /:imi:mc, |c civer:iccc e: mencr en Lc:ue: :ecc: ue en Lc:ue: hmecc:.
/unue en /u:Irc|ic y /:ic Ircpicc| exi:Ien F:iIIccifcrme: ce v|vicc: cc|cre: rcjc:, czu|e: c vic|eIc:, en nue:Irc
regicn e| verce e: e| cc|cr preccmincnIe, ccn |c nicc excepcicn ce |c: cc: e:pecie: ce gucccmcyc: ce
cc|cr rcjc {Ara macao y chloropterus) y e| Gucccmcyc /zu| y /mcri||c {Ara ararauna). E| c:pecIc generc| ce
Iccc: |c: e:pecie: e: :emejcnIe, perc exi:Ien ccn:icercL|e: vcriccicne: en e| Icmcnc: ce:ce 1 m ce |crgc ce
|c: gucccmcyc: mc: grcnce: hc:Ic |c: 13 cm ce |c: periuiIc: ce| gnerc Forpus. Iccc: |c: e:pecie: ce| crcen
Iienen e| picc ccrIc, fuerIe y muy gcnchucc, junIc ccn :u cue||c ccrIc, fuerIe: pcIc: cigccccIi|c:, mcnc|Lu|c:
fexiL|e: y |enguc ccrnc:c y IcmLin fexiL|e. /cemc:, Iccc: :cn muy vccc|e:: :u: vccc|izccicne: :cn fuerIe:
y cc:i :iempre e:Icn vccc|izcncc, :ec curcnIe e| vue|c, en mcmenIc: previc: c| ce:pegue, c| c:enIcr:e :cLre
un crLc|, mienIrc: fcrrcjecn, eIc. Lc: gucccmcyc: emiIen e:IricenIe: griIc:, mienIrc: ue |c: vcce: ce |c:
e:pecie: mc: chicc: :cn mc: cgucc: y chi||cnc:.
Fcr e| Icmcnc y prcpcrcicne:, :e ci:Iinguen c|gunc: grupc: ce F:iIIccifcrme:. Fcr un |ccc e:Icn |c:
gucccmcyc: {gnerc: Ara y Orthopsittaca) ue, ccemc: ce :er |c: mc: grcnce:, :e ci:Iinguen pcr pre:enIcr
|c ccrc ce:nucc ce p|umc: y |c cc|c muy |crgc y punIicgucc. Luegc :e encuenIrcn |c: pericc: {gnerc:
Aratinga, Pyrrhura, Brotogeris y cIrc:) ue :cn mc: peuenc:, :c|c Iienen e| cni||c ccu|cr :in p|umc: y IcmLin
Iienen |c cc|c |crgc y grccuccc. Lc: Aratinga |ucen ccmc gucccmcyc: peuenc:. Fcr :u pcrIe, |c: Brotogeris
:cn ccn:icercL|emenIe mc: peuenc: y :u: cc|c: nc :cn Icn |crgc: ccmc en cIrc: pericc:: ce hechc, e:Ic:
mc: :e c:emejcn c| :iguienIe grupc, |c: periuiIc:. :Ic: {gnerc: Forpus y Touit) :cn |c: mc: peuenc: ce :u
fcmi|ic en e| pc|:. /mLc: gnerc: mue:Ircn cimcrf:mc :exuc| y Iienen |c: cc|c: ccrIiIc:, perc Forpus la tiene
en fcrmc ce cunc mienIrc: ue Touit |c Iiene cuccrccc. Luegc Ienemc: c |c: |crc: ce |c: gnerc: Pionites,
Pyrilia, Hapalopsittaca, Pionus y cIrc: mencre:, ue :cn mc: regcrceIe: ue |c: pericc: y cemc:, y Iienen |c:
cc|c: ccrIc: y cuccrccc:. /|gunc: e:pecie: ce |crc: pre:enIcn cIrccIivc: pcrche: rcjizc: en |c ccLezc, |c: c|c:
c |c cc|c. Unc ce e||c:, Pionus chalcopterus, e: e| nicc ce :u grupc ue e: czu| c:curc y Iiene |c: c|c: cc|cr
Lrcnce. Finc|menIe e:Icn |c: cmczcnc: {gnerc Amazona) ue :cn :imi|cre: c |c: |crc: perc mc: grcnce: y
rcLu:Ic: y Iienen pcrche: cc|cricc: en e| e:pcu|c ce |c: c|c:. E:Ie gnerc e: ncIcL|e pcr :u ccpcciccc ce
imiIcr :cnicc:.
Iccc: |c: F:iIIccifcrme: :cn frug|vcrc: perc ce:Iruyen |c: :emi||c: ccn :u: fuerIe: picc:, pcr |c ue nc :cn
Luenc: ci:per:cre: ce :emi||c: {Hcwe 177). IcmLin ccmen crci||c ce pcrece: ce Iierrc cpcrenIemenIe
pcrc mengucr |c Icxiciccc ce muchc: fruIc: Iiernc: ue hcn ingericc. Scn gregcric: pcrc c|imenIcr:e perc
nc nece:cricmenIe pcrc |c reprccuccicn. Lc: pcrejc: mcncgcmc: -ue :e cree :e mcnIienen junIc: pcrc
:iempre- cniccn en huecc: ce crLc|e: ue e||c: mi:mc crreg|cn y cgrcnccn. /|gunc: e:pecie: peuenc:
{p.ej. Forpus) preferen ccecucr :u: nicc: en huecc: ce IermiIerc: y cIrc: |c hccen en ccviccce: ce fcrc||cne:
y pcrece: ce rccc. Lc: cr|c: nccen c|Iricic|e:, cLi|e: y reuieren ce| cuicccc ce :u: prcgeniIcre: pcr |crgc:
periccc:. lnc|u:c, cucncc yc hcn cprencicc c vc|cr Icccv|c permcnecen junIc c :u: pccre: hc:Ic |c :iguienIe
pccc ce reprccuccicn {CrIiz-Cre:pc y Ccrricn 11).
Lc: F:iIIccifcrme: :cn frecuenIe: mc:ccIc: pcr :u :ccicLi|iccc y :u ccpcciccc ce imiIcr :cnicc: humcnc:.
LcmenIcL|emenIe, e:Ic cfcicn hc ce:encccenccc e| mercccc i|egc| ce e:Ic: cve: y |c :cLreexp|cIccicn ce
pcL|ccicne: :i|ve:Ire: c| punIc ce ||evcr c |c exIincicn c cercc ce e||c c muchc:. / e:Ic :e :umc |c ce:Iruccicn
ce :u: hcLiIcI ncIurc|e:. Ccmc ccn:ecuencic, e:Ic fcmi|ic e: unc ce |c: mc: cmenczccc: ce| muncc, y
nue:Irc pc|: nc e: |c excepcicn. E| Lcrc Ccriperc {Ognorhynchus icterotis) prccIiccmenIe hc ce:cpcrecicc ce
|c: Lc:ue: nuL|ccc: ccnce viv|c en c:cciccicn c |c Fc|mc ce Cerc {Ceroxylon :pp.) {KrcLLe y Scrnczc 1).
CIrc: e:pecie: ccmc e| Gucccmcyc Verce Mcycr {Ara ambiguus) Iiene unc pcL|ccicn infericr c 50 incivicuc:
en Iccc e| pc|: {:u |Iimc Lc:Iicn Ic| vez :ec e| 8c:ue FrcIecIcr Cerrc 8|cncc, c| ce:Ie ce Gucycui|: Cxfcrc y
8i:h 2000). En e:Ic regicn vive |c :uLe:pecie guayaquilensis ue :e |c ccncce ccmc Fcpcgcyc ce Gucycui|,
Iccc un emL|emc cmLienIc| pcrc |c ciuccc. Fcr :u pcrIe, e| encmicc Fericc ce E| Crc {Pyrrhura orcesi),
ue recin :e ce:cuLric hcce 20 cnc: {Ficge|y y FcLLin: 188), hcLiIc en un crec muy peuenc en |c:
e:IriLccicne: cncinc: ce E| Crc y /zucy, ccnce :cLreviven nc mc: ce 2.000 incivicuc:. Muchc: cIrc: e:pecie:,
uizc: |c mcycr|c, e:Icn enfrenIcncc :iIuccicne: :imi|cre:. En cIrc: regicne: ce| muncc :e hcn exIinIc yc 1
F:iIIccifcrme:, ce e||c: en |c: i:|c: ce| CcriLe.
87
Aves
Orden Cuculiformes, cuclillos, cucos, garrapateros y hoazn
(2 familias, 18 especies) (foto 19)
E:Ie crcen ce ci:IriLucicn cc:mcpc|iIc e:Ic repre:enIccc pcr cc: fcmi|ic: en e| pc|:: Cucu|icce, ccn 17 e:pecie:,
y unc e:pecie ce Cpi:Ihcccmicce. Lc :emejcnzc enIre |c: cc: fcmi|ic: e: pccc evicenIe pcr mcrfc|cg|c. De
hechc, |c: re|ccicne: Icxcncmicc: ce Opisthocomus hoazin, e| nicc repre:enIcnIe ce :u fcmi|ic, :e cefniercn
hcce pccc: cnc: mecicnIe e:Iucic: mc|ecu|cre: {SiL|ey y /h|ui:I 10), yc ue previcmenIe nc :e Ien|c
cerIezc ce :u pcrenIe:cc -:e cre|c, pcr ejemp|c, ue e:IcLc mc: re|ccicnccc c| crcen Gc||ifcrme:-. Nc
cL:IcnIe, Icccv|c ueccn cucc: :cLre |c vercccerc :iIuccicn Icxcncmicc ce e:Ic enigmcIicc e:pecie
{Hughe: y 8cker 1, Scren:cn et al. 2003).
E| Hccc|n, Shcn:hc c Fcvc Hecicncc {O. hoazin) e: un cve grcnce ce exIrcnc c:pecIc, ue :e ci:Iingue pcr
:u |crgc cc|c -Icn |crgc ccmc Iccc :u cuerpc-, un picc grcnce y rcLu:Ic, |c ccrc ce:nucc ce p|umc: ccn pie|
ce cc|cr czu|, e| cjc rcjc y un grcn ccpeIe ce p|umc: cc|cr cc:Icnc en |c ccLezc. E: nicc IcmLin pcrue
:u: cr|c: nccen prcvi:Ic: ce un gcnchc ccrnec en |c: c|c: ue |e: permiIe mcvi|izcr:e y c:cencer enIre |c:
rcmc: ce |c: crLu:Ic: ccnce :e uLicc e| nicc. E: gregcric, hcLiIc en |c vegeIccicn ce riLerc: ce r|c: y |cgunc:
ce |c /mczcnic, y c| :enIir:e cmenczccc huye en Lu||icic:c: vue|c: emiIiencc grunicc: e:IricenIe:. Su cieIc
Icmpccc Iiene iguc| enIre |c: cve: ce nue:Irc regicn: e:Ic ccmpue:Ic pcr mcIeric| vegeIc| fre:cc, ccmc
LrcIe:, hcjc: y fcre:, cuyc ccmp|icccc cige:Iicn hcce ue e| Hccc|n Iengc un Luche muy ce:crrc||ccc.
Fcr fcrIunc, e:Ic e:pecie ce grcn Icmcnc nc e: cpeIecicc pcr |c cccer|c pcrue, c cecir ce |c: inc|genc:
cmczcnicc:, :u ccrne Iiene mc| c|cr: ce c||| :u ncmLre vu|gcr ce Fcvc Hecicncc.
Lc fcmi|ic Cucu|icce inc|uye c cuc|i||c: y gcrrcpcIerc:, e:pecie: ce mecicnc Icmcnc ue Iienen cc|c: |crgc:
y grccuccc:, picc: fuerIe: y c vece: curvccc: y ccn cenIicicne:, pie: cigccccIi|c:, pcIc: ccrIc: y fuerIe: y
en vcric: e:pecie: pcrche: ce pie| ce:nucc c|receccr ce |c: cjc:. En e:Ic fcmi|ic :e ci:Iinguen, en Irminc:
generc|e:, Ire: grupc:. Frimerc, |c: cuc|i||c: prcpicmenIe cichc: {gnerc: Coccyzus, Coccycua y Piaya), ue
Iienen p|umcje: en Icnc: ccf: cc:i unifcrme: y ccn |c: punIc: ce |c: p|umc: ccucc|e: L|cncc:. De:Icccn
|c: Piaya pcr :u: picc: ce cc|cr cmcri||c c rcjc y |c: cni||c: ccu|cre: ce:p|umccc: IcmLin ccn ||cmcIivc:
cc|cre:. EnIre |c: Coccyzus, en ccmLic, :e inc|uyen Ire: c cucIrc e:pecie: migrcIcric:. Un :eguncc grupc
:cn |c: gcrrcpcIerc: {Ire: e:pecie: ce Crotophaga), ue :cn negrc: enIerc:, ccn picc: grcnce:, jcrcLccc:,
cp|cnccc: |cIerc|menIe y ccn e:Iriccicne: |cngiIucinc|e: en cc: e:pecie:. Fcr |Iimc e:Icn |c: cucc: grcnce:
y |c: Ierre:Ire: {Dromococcyx, Neomorphus, Tapera). :Ic: Iienen picc: mc: rcLu:Ic:, cre:Ic: ccn:picuc:,
pcIrcne: ce p|umcje mc: ccmp|ejc: y, en e| cc:c ce |c: Ierre:Ire: {Neomorphus), pcIc: grue:c: y zcnc:
ce pie| ce cc|cre: ||cmcIivc: c|receccr ce| cjc. Ccn excepcicn ce| Cuc|i||c Cre:p|n {Tapera naevia), e:Ic:
e:pecie: :cn muy cif|ci|e: ce cL:ervcr, pcrIicu|crmenIe |c: Ire: e:pecie: ce Neomorphus Ierre:Ire:, pcr |c ue
:u: vccc|izccicne: :cn c|cve: pcrc e| reccnccimienIc ce e:pecie:.
Lc: hcLiIc: reprccucIivc: ce |c: cuc|icc: :cn exIrccrcincric: y muy vcriccc:. Cuizc: |c: mc: c|eLre: :ecn
|c: ue cniccn ce mccc pcrc:iIc: e: cecir, ue cepc:iIcn :u: huevc: en nicc: ce cIrc: e:pecie: pcrc ue
:u: cr|c: :ecn c|imenIccc: y cuicccc: pcr e:Ic: pccre: cccpIivc:". E| Cuc|i||c Cre:p|n Iiene e:Ie mccc
ce reprccuccicn. Lc: huevc: ce e:Ic e:pecie ec|c:icncn cnIe: ue |c: huevc: ce |c e:pecie hc:pecerc.
/:|, cucncc |c: cuc|i||c: LeL: nccen, :e enccrgcn ce e|imincr c |c: huevc: c pc||ue|c: hc:pecerc: pcrc
cLIener Iccc |c cIencicn ce |c: engcnccc: prcgeniIcre: {McrIcn y FcrcLcugh 17). IcmLin :e ccncce
ue |c: Dromococcyx :cn pcrc:iIc: ce nicc:, perc |c infcrmccicn :cLre :u hi:Icric ncIurc| e: e:cc:c. CIrc:
e:pecie: ccmc |c: Piaya o Coccyzus cniccn ce mccc ccnvencicnc|, en nicc: ue e||c: mi:mc: fcLriccn y
cIiencen cucncc |c: huevc: hcn :icc cepc:iIccc:. Lc: gcrrcpcIerc:, en ccmLic, cniccn ce mccc ccmunc|
y cccpercIivc. Vcric: hemLrc: cepc:iIcn :u: huevc: en un nicc ccmn y :cn |c: hemLrc: ccmincnIe: |c: ue
mc: :e enccrgcn ce |c incuLccicn y Iienen mcycr ce:cencencic. Mc: cce|cnIe, Iccc: |c: ccu|Ic: ce| grupc
cuiccn y c|imenIcn c |c prc|e ccmuniIcric {Dcvi: 140).
Lc: cucc: Ierre:Ire: rcrc vez vue|cn perc puecen ccrrer c grcn ve|cciccc y emprencer :LiIc: ccrrerc: en
ci:Icncic: muy ccrIc:. Fcrc c|imenIcr:e, e:Ic: rcrc: cve: per:iguen c |c: Ircpc: ce hcrmigc: crrierc: c c |c:
mcnccc: ce :c|nc: {cercc: :c|vcje:). E| mcvimienIc Lru:cc ce e:Ic: Ircpc: c mcnccc: hcce ue muchc:
inverIeLrccc: huycn precipiIcccmenIe, y ce e:Ic: e:ccpe: cIc|cncrccc: :e vc|en |c: cucc: pcrc ccpIurcr
un :inf|n ce pre:c:. KcruLicn et al. {2007) prcveen c|gunc: ccIc: ce |c hi:Icric ncIurc| ce| rcr|:imc Cucc-
Hcrmiguerc Frcnjeccc {Neomorphus radiolosus), encmicc ce |c: :e|vc: hmecc: ce| Chccc.
En Gc|cpcgc: :e inIrccujc hcce pccc: cnc:, c| pcrecer ce mcnerc inIencicnc| pcr pcrIe ce gcnccerc:, unc
e:pecie ce gcrrcpcIerc {Crotophaga ani) {Jcrc y ce Vrie: 15). Si Lien nc :e hcn repcrIccc efecIc: negcIivc:
:cLre |c: e:pecie: encmicc: ce |c: i:|c:, e| hechc ce :er unc e:pecie excIicc |c ccnvierIe en un pcIencic|
88
Fauna de Vertebrados del Ecuador
ccmpeIiccr ce |c: e:pecie: ncIivc: c unc fuenIe ce enfermeccce: excIicc:. Fcr e||c, :e rec|izcn mcniIcrec:
pcrc ccnccer e| e:Iccc ce :u: pcL|ccicne: y :u re|ccicn ccn |c: e:pecie: encmicc:.
Orden Strigiformes, bhos, mochuelos, autillos y lechuzas
(2 familias, 28 especies) (foto 20)
E| crcen SIrigifcrme: inc|uye c |c: cve: nccIurnc: mc: ccnccicc: pcr |c: humcnc:, pre:enIe: en Iccc: |c:
regicne: ce| p|cneIc: |c: Lhc: y |echuzc:. Exi:Ien c|receccr ce 200 e:pecie: en e| muncc, ce |c: cuc|e: 28
e:Icn pre:enIe: en e| pc|:. :Ic: :e cgrupcn en cc: fcmi|ic:: IyIcnicce, ccn cpenc: unc e:pecie en Ecucccr, y
SIrigicce. E:Ic ciferencic en e| nmerc ce e:pecie: enIre cmLc: fcmi|ic: IcmLin :e cc en e:cc|c g|cLc|: hcy
1 IyIcnicce y cercc ce 10 SIrigicce.
Lc: SIrigifcrme: :cn inccnfunciL|e: pcr e| expre:ivc c:pecIc ce :u grcnce y reccncc ccrc, en |c cuc| ce:Icccn
|c: cc: grcnce: cjc: ci:pue:Ic: hccic e| frenIe y un ci:cc fccic| ce p|umc: ue encierrc c Iccc |c ccrc. Su:
p|umcje: :cn :ucve: y |ivicnc: y pre:enIcn Icnc: pcrcc:, cremc:, negrc: y gri:e: ccn ncIcL|e: pcIrcne: ce
mcnchc:, Lcrrc: y e:Ir|c: ue permiIen :u ccmufcje ccn e| enIcrnc. Su picc e: ccrIc, muy gcnchucc y fuerIe
y e:Ic pcrcic|menIe cuLierIc pcr p|umc: c LcrLc:: |c cc|c e: ccrIc y cuccrccc, |c: c|c: cnchc:, |c ccLezc
grcnce, e| cue||c ccrIc y |c: Icr:c: puecen e:Icr emp|umccc:. /cemc:, :cn ccpcce: ce vc|cr :i|encic:cmenIe
y ce emiIir prcfuncc: ccnIc:, ue repre:enIcn |c mejcr fcrmc ce icenIifccr c e:Ic: cve: cc:i exc|u:ivcmenIe
nccIurnc: {Hcrcy et al. 1).
Lc fcmi|ic IyIcnicce inc|uye c |c: |echuzc: prcpicmenIe cichc:. En nue:Irc pc|: exi:Ie :c|c unc e:pecie, |c
Lechuzc ce |c: Ccmpcncric: {Tyto alba), ue Iiene unc ci:IriLucicn cc:mcpc|iIc. E:Ic e:pigccc |echuzc :e
ci:Iingue ce :u: pcrienIe: |c: SIrigicce pcrue Iiene |c: pcIc: |crgc: y emp|umccc:, e| ci:cc fccic| en fcrmc ce
ccrczcn, |c ccLezc grcnce, un p|umcje preccmincnIemenIe L|cncc, cjc: negrc: nc muy grcnce: y picc mc:
c|crgccc ue gcnchucc. En generc|, |c: hemLrc: :cn mc: grcnce: y c:curc:. IcmLin ce:Iccc :u preferencic
pcr hcLiIcI humcnc:: e: cecir, pcr vivir en ccn:Iruccicne: cnIiguc:, zcnc: cgr|cc|c:, pueL|c: e inc|u:c grcnce:
ciuccce:, ccmc Cuencc c CuiIc. Su ncmLre vernccu|c cerivc ce :u cc:IumLre ce cniccr en ecifcic: c|Ic: y
cnIiguc:, :ecn :Ic: ccmpcncric:, Icrre: ce ig|e:ic:, cc:c: cLcnccnccc:, eIc. En e| pc|: e: mc: frecuenIe en |c
Cc:Ic y en |c: vc||e: inIercncinc: ce |c Sierrc. En Gc|cpcgc: IcmLin hcLiIc e:Ic |echuzc perc c ciferencic ce
|c: pcL|ccicne: ccnIinenIc|e:, |c :uLe:pecie gc|cpcguenc {punctatissima) cnicc ce preferencic en cuevc:.
Se hc :ugericc ue e:Ic :uLe:pecie puece repre:enIcr en rec|iccc unc e:pecie vc|icc {SiL|ey y Mcnrce 10),
ccn |c ue :e cnccir|c un cve nccIurnc c| ricc ccervc ce e:pecie: encmicc: ce Gc|cpcgc:. DeLicc c |c
exIincicn ce |c: rcIc: ncIivc: ce Gc|cpcgc: ccIuc|menIe Tyto alba e: e| principc| cepreccccr ncIurc| ce |c:
rcIc: negrc: inIrccucicc:.
Lc: SIrigicce :e ci:Iinguen pcr :u: ci:cc: fccic|e: reccncc:, Icr:c: mc: ccrIc: -en vcric: e:pecie: ccrenIe: ce
p|umc:-, cc|c: ccrIc: y cjc: grcnce:, u:uc|menIe cmcri||c: c cncrcnjccc:. Vcric: e:pecie: pre:enIcn unc:
crejc:" ce p|umc: :cLre |c ccLezc, ue :cn pencchc: ce p|umc: ue rcmpen |c :i|ueIc reccnceccc ce :u:
ccLezc:. /cemc:, c ciferencic ce Tyto alba :u: p|umcje: :cn mc: cr|pIicc:, ccn ccmLinccicne: ccmp|ejc: ce
mcnchc:, Lcncc: y e:Ir|c:. EnIre |c: 27 e:pecie: ce e:Ic fcmi|ic :e reccnccen Ire: grupc:: cuIi||c:, mcchue|c: y
Lhc:. Lc: cuIi||c: {cchc e:pecie: ce Megascops) :cn mecicnc:, ce pcIc: ccrIc:, crejiIc:" pccc vi:iL|e: y cjc:
cmcri||c:, excepIc en cc: e:pecie:. Iccc: viven en Lc:ue: y :cn muy cif|ci|e: ce cL:ervcr. Lc: Megascops
pre:enIcn pccc: ccrccIer|:Iicc: ci:IinIivc: en :u: p|umcje:, pcr |c ue :u icenIifcccicn e: ccmp|icccc. Fcr
e:Ic, |c :iIuccicn Icxcncmicc ce muchc: e:pecie: e: ccnIrcver:ic|. Fcr ejemp|c, e| /uIi||c Cc|cmLicnc {M.
colombianus) ce |c: Lc:ue: nuL|ccc: ce| ncrcccicenIe hc :icc ccn:icerccc ccmc e:pecie vercccerc pcr
c|gunc: inve:Iigcccre:, perc Icn :c|c ccmc unc :uLe:pecie ce| /uIi||c Fcjizc {M. ingens) pcr cIrc: {Frei|e y
Chcve: 1). E:Ic :iIuccicn :e repiIe en vcric: cIrc: e:pecie: ce| gnerc {Kcnig et al. 1). Su: ccnIc: :cn
|c mejcr mcnerc ce icenIifccr|c:. /|gunc: e:pecie: emiIen e| pcpu|cr bu o hu ce |c: Lhc:, perc en generc|
:u: ccnIc: ccn:i:Ien en :erie: ccn:ecuIivc: ce :i|Licc: y Irinc: c:cencenIe:, ue :e remcIcn ccn vcce: mc:
cgucc: {Mcr:hc|| et al. 11).
E| :eguncc grupc inc|uye c |c: :ei: e:pecie: ce Glaucidium, |c: mc: peuenc: ce |c fcmi|ic {unc: 15 cm). Iccc:
Iienen cjc: cmcri||c: y ccLezc: reccnceccc: :in crejc:". Ccn excepcicn ce| Mcchue|c Ferucnc {Glaucidium
peruanum), ue puece hcLiIcr inc|u:c en pueL|c: y zcnc: cgr|cc|c:, Iccc: hcLiIcn Lc:iccmenIe en e| inIericr
ce Lc:ue:. / ciferencic ce| re:Ic ce e:Ir|gicc:, |c: mcchue|c: :cn e:encic|menIe ciurnc:, cunue IcmLin
e:Icn ccIivc: en e| crep:cu|c, e| cmcnecer c en ncche: ce |unc ||enc {Frei|e et al. 2003). Lc ccrc ce Iccc: |c:
mcchue|c: e:Ic cccrnccc pcr cc: prcminenIe: cejc: L|cncc:, mienIrc: ue en |c nucc pre:enIcn unc: punIc:
c:curc: euici:IcnIe: ue repre:enIcn fc|:c: cjc:" pcrc ce:pi:Icr c :u: pre:c: y pc:iL|e: cepreccccre:. Fe:e c
:u: hcLiIc: ciurnc: :cn cif|ci|e: ce cL:ervcr. NuevcmenIe :cn :u: vccc|izccicne: |c mejcr fcrmc ce icenIifccr|c:.
89
Aves
En e:Ie cc:c, ccn:i:Ien mc: Lien ce :i|Licc: {pu-pu-pu o pui-pui-pui) repeIicc: ccnIinucmenIe hc:Ic pcr mc:
de un minuto.
En Iercer |ugcr e:Icn |c: Lhc:: 13 e:pecie: ce |c: gnerc: Lophostrix, Ciccaba, Pulsatrix, Asio y Bubo. :Ic: :cn
|c: mc: grcnce: ce |c fcmi|ic, ce:ce |c: 40 cm ce |c: Ciccaba hc:Ic |c: 0 cm ce| Cu:cungc {Bubo virginianus).
Lc: Ciccaba nc Iienen |c: crejc:", :u: ccLezc: :cn muy reccnceccc:, :u: Icr:c: ccrIc: y :u: cjc: c:curc:. Lc:
Asio y e| Cu:cungc, pcr :u pcrIe, :cn |c: mc: grcnce: ce |c fcmi|ic, Iienen crejc:" ccn:picuc: y gcrrc: grcnce:.
EnIre e:Ic: Lhc: grcnce: :e inc|uyen c|gunc: ce |c: e:pecie: ce mc: vi:Ic:c p|umcje ce Iccc |c fcmi|ic, ccmc
e| 8hc ce /nIecjc: {Pulsatrix perspicillata) c e| 8hc Fencchucc {Lophostrix cristata). Unc e:pecie ce e:Ie
grupc hcLiIc IcmLin en Gc|cpcgc: {|c :uLe:pecie encmicc A:|c |cnneu: gc|cpcgcen:|:), ccnce :e hc
cccpIccc c |c vicc ciurnc pcr |c e:cc:ez ce cepreccccre: ccIivc: curcnIe e| c|c {ce GrccI 183). /cemc:,
exi:Ien cc: e:pecie: ci:IinIc: en |c fcmi|ic ue perIenecen c gnerc: nicc: en e| pc|:. Se IrcIc ce| 8hc
Ierre:Ire {Athene cunicularia), unc peuenc e:pecie ce pcIc: mc: Lien |crgc:, ue exccvc gc|er|c: en e|
:ue|c, en |c: cuc|e: cnicc y :e refugic. E: pc:iL|e cL:ervcr e:Ic cIrccIivc e:pecie en |c: vc||e: cncinc: :ecc:
y en |c: zcnc: :emi-ce:rIicc: ce |c Cc:Ic, ccmc en |c pen|n:u|c ce ScnIc E|enc. Lc cIrc e:pecie e: e| rcrc
8uhiIc FrenIicnIeccc {Aegolius harrisi) ce vi:Ic:c p|umcje cmcri||c cccrnccc ccn |crgc: cejc: y ci:cc fccic|
negrc:. E:Ie peuenc Lhc hcLiIc en ueLrccc: ce c|gunc: vc||e: inIercncinc:, perc en rec|iccc :e ccncce
muy pccc :cLre :u ci:IriLucicn e hi:Icric ncIurc|. Iccc: |c: e:pecie: cu| mencicnccc: :cn nccIurnc: pcr
exce|encic, y nuevcmenIe, :u: vccc|izccicne: :cn |c mejcr c|cve ce icenIifcccicn.
Lc: Lhc: y |echuzc: :cn exce|enIe: cczcccre:: :u: cieIc: inc|uyen rceccre: y cIrc: mcm|ferc: mecicnc: y
peuenc: {Tyto, Bubo, Asio), in:ecIc: {Megascops) e inc|u:c cve: {Glaucidium). Fcrc ceIecIcr c :u: pre:c:
:e vc|en ce :u exIrccrcincric c|cc ue |e: permiIe e:cuchcr |c: ccuIe|c:c: :cnicc: ce Lcjc frecuencic, pcr
ejemp|c, ce |c: rceccre: ccmincncc en e| pi:c ce| Lc:ue. Unc vez ue uLiccn c :u: pre:c: hccen u:c ce :u
vi:Ic muy ce:crrc||ccc y e:pecic|izccc, y vc|cncc :i|encic:cmenIe grccic: c :u p|umcje :ucve y |c: c|eIec:
|ivicnc:, rec|izcn e| cIcue {Frei|e 2003). DurcnIe e| c|c, |c mcycr|c ce e:Ir|gicc: pc:cn inmcvi|e: enIre |c
vegeIccicn, en ccc:icne: pegccc: c |c: Ircncc: y rcmc:, prccurcncc ccmufcr:e ccn :u: cr|pIicc: p|umcje:.
/|gunc: e:pecie: preferen ccu|Icr:e en cueccce: ce crLc|e: ccnce ccemc: cniccn. Sc|vc c|gunc:
excepcicne: ccmc Athene cunicularia, Iccc: cniccn en huecc: ce crLc|e:, ccmc |c: nicc: ce |c: pcjcrc:
ccrpinIerc:. Su: huevc: :cn Lc:IcnIe reccncc: y L|cncc:, y |c: cr|c: nccen cLi|e: y c|Iricic|e:, reuiriencc e|
cuicccc ce :u: prcgeniIcre: pcr c|gunc: :emcnc:. En generc|, |c mcncgcmic e: e| :i:Iemc reprccucIivc I|picc
ce |c: e:Ir|gicc:. CIrc ccrccIer|:Iicc excepcicnc| ce e:Ie crcen e: ue expu|:cn |c: mcIeric|e: nc cigeriL|e:
ce :u: pre:c: {huevc:, pe|c:, p|umc:, c|c: ce e:ccrcLcjc:, eIc.) en unc mc:c ccmpccIc ccnccicc ccmc
egagrpila.
En Ecucccr exi:Ien c|gunc: e:pecie: encmicc: ce regicne: gecgrcfcc: peuenc:, cuyc ci:IriLucicn :e |imiIc
ccemc: c peuenc: ccIc: ce c|IiIuc. Fcr :u: hcLiIc: nccIurnc: y reIrc|cc:, e| ccnccimienIc :cLre |c mcycr|c ce
e:pecie: e: e:cc:c. FruIc ce e||c hc :icc e| ce:cuLrimienIc ce cc: e:pecie: nuevc: en cnc: recienIe: {FcLLin:
y Hcwe|| 15, FcLLin: y SIi|e: 1). E:Ic: cIrccIivc: y mi:Ieric:c: cve: reuieren ce mcycr cIencicn pcr pcrIe
ce inve:Iigcccre: y ncIurc|i:Ic: yc ue nc ccnccemc: ccn :ufcienIe cerIezc |c: impccIc: ue |c: ccIiviccce:
humcnc: Iienen :cLre :u: pcL|ccicne:. Si Lien c| menc: cincc e:pecie: :e ccn:icercn ccIuc|menIe ccmc
cmenczccc: ce exIincicn {8ircLife lnIerncIicnc| 2004), e: prcLcL|e ue vcric: cIrc: IcmLin |c e:In pcrue
e:Icn ccnfnccc: c Lc:ue: y :e|vc:.
Orden Caprimulgiformes, medialunas, tayos, chotacabras y aaperos
(3 familias, 25 especies) (foto 21)
E| :eguncc crcen ce cve: nccIurnc: inc|uye c Ire: fcmi|ic:, cc: ce e||c: encmicc: ce |c regicn NecIrcpicc|.
En Ecucccr exi:Ien 1 e:pecie: ce Ccprimu|gicce, cincc ce NycIiLiicce y Icn :c|c unc ce SIecIcrniIhicce.
Ccn ccnIccc: excepcicne:, e:Ic: cve: :cn en rec|iccc pccc ccnccicc: pcr :u: hcLiIc: nccIurnc: y reIrc|cc:.
/cemc:, muchc: ce e||c: e:Icn c:cciccc: c miIc: re|ccicnccc: ccn |c mc|c :uerIe, |c muerIe y cIrc: ce:grccic:
pcr e| e:Ii|c.
Fcr :u vicc nccIurnc, |c: Ccprimu|gifcrme: Iienen cjc: grcnce: perc c ciferencic ce| crcen cnIericr, :Ic: nc
:e crienIcn hccic e| frenIe. Su: p|umcje: :cn cr|pIicc:, ccn ccmp|ejc: pcIrcne: ce mcnchc:, Lcncc:, e:Ir|c:
y rcyc:. E| picc e: en generc| ccrIc, cLi|, curvccc hccic |c punIc y Lien cnchc, c| punIc ue :u: ccmi:urc:
:e exIiencen hc:Ic unc c|Iurc pcrc|e|c c |c: cjc:. Fre:enIcn LcrLc: |crgc: junIc c| picc, c|c: c|crgccc: y en
generc| punIicgucc: y pcIc: ccrIc: y cLi|e:. En e| cc:c ce |c: Ccprimu|gicce exi:Ie unc e:IrucIurc pecIinccc
{en fcrmc ce peine) en |c unc ce| c|giIc mecic. Lc icenIifcccicn vi:uc| ce |c: Ccprimu|gifcrme:, :c|vc cierIc:
excepcicne:, e: muy ccmp|ejc pcr cc: mcIivc:. Frimerc, :u: hcLiIc: nccIurnc: cifcu|Icn |c cL:ervccicn, y
0
Fauna de Vertebrados del Ecuador
:eguncc, :u: p|umcje: cr|pIicc: y ccmp|ejc: hccen ccmp|icccc e| reccnccimienIc enIre e:pecie: y |c mi:mc
cL:ervccicn yc ue puecen pc:cr inccverIicc: enIre e| fc||cje. Fcr e||c, nuevcmenIe :cn :u: vccc|izccicne: |c
mejcr fcrmc ce icenIifccr|c:.
En e:Ie crcen :e inc|uye e| e:pecIccu|cr Icyc c Gucchcrc {Steatornis caripensis), encmicc ce |c: /nce:, ue
e: |c nicc cve frug|vcrc nccIurnc. Se cree ue |ccc|izc :u ccmicc pcr e| c|fcIc yc ue :e c|imenIc ce fruIc:
crcmcIicc:, ricc: en grc:c: y ccn :emi||c: grcnce: {p.ej. cgucccIe: :i|ve:Ire:, fruIc: ce pc|mc:) ue |c: crrcncc
en vue|c {Sncw 17). E:Ic cve ce grcn Icmcnc {45-50 cm) e: cc|cnic| y vive en cuevc:, ccnce ccemc: cnicc.
Fcrc mcvi|izcr:e cenIrc ce |c: cuevc: uIi|izc :cnicc: ce ecc-|ccc|izccicn. Su: nicc: e:Icn ccn:Iruicc: ccn unc
mezc|c Iipc cccLe hechc ccn Lcrrc, :emi||c: y pu|pc: regurgiIccc:, excremenIc:, c|gn mcIeric| vegeIc| y
|c prcpic :c|ivc ce| cve ccmc ccherenIe. Ccnfcrme pc:cn |c: periccc: ce cnicccicn, |c vcn fcrIc|eciencc
:egn :ec nece:cric {ce| Hcyc et al. 1). Lc: pc||ue|c: e:Icn cuLierIc: pcr cLunccnIe grc:c ceLicc c :u
cieIc muy ricc en fruIc: grcnce: y grc:c:c:. E: c:| ue |c: inc|genc: Shucr, pcr ejemp|c, :c||cn ccpIurcr|c: y
exIrcer ce e||c: |c grc:c pcrc |c cccinc y pcrc ccmLu:IiL|e. Scn muy ruicc:c: en vue|c: :u: ccnIc: :cn en
rec|iccc e:IricenIe: griIc:, perc IcmLin emiIen impercepIiL|e: :cnicc: ce ecc|ccc|izccicn, c |c mcnerc ce
|c: murci|cgc: {CrIiz-Cre:pc y Ccrricn 11). Fcrc c|imenIcr:e, |c: cc|cnic: ce Icyc: puecen ce:p|czcr:e
grcnce: ci:Icncic:. /cemc:, :e ciferencic ce cIrc: Ccprimu|gifcrme: pcrue :u picc e: grcnce, fuerIe y
gcnchucc, c|gc :emejcnIe c| picc ce un rcpcz, y pcr :u p|umcje ce un vivc cc|cr ccne|c ccn punIc: L|cncc:
e:pcrcicc: en e| cuerpc. En e| pc|: :e |c hc repcrIccc en vcric: |ccc|iccce: ce |c Sierrc y e| CrienIe: uizc: e|
|ugcr mc: fcmc:c :ec |c Cuevc ce |c: Icyc:, ccnce exi:Ien cc|cnic: numerc:c: {Sncw 17).
Lc fcmi|ic NycIiLiicce inc|uye cincc e:pecie: cc:i ce:ccnccicc: pcrc |c mcycr|c ce per:cnc:. E:Ic fcmi|ic
exc|u:ivc ce |c /mricc Ircpicc| e: e:IricIcmenIe nccIurnc y hcLiIc en Lc:ue: y :e|vc: principc|menIe
Ircpicc|e:. DurcnIe e| c|c permcnecen inmcvi|e: ccn e| cuerpc en pc:icicn verIicc|, prccurcncc c:emejcr:e
c Ircncc: y rcmc:, pcr |c ue :cn cc:i impercepIiL|e:. E:Ic: e:ccnciIe:" :ue|en e:Icr en rec|iccc uLicccc: en
crec: cLierIc: y expue:Ic:, perc :u: p|umcje: muy cr|pIicc: |e: permiIen pc:cr ce:cperciLicc:. Unc vez ue :e
:ienIen cL:ervccc:, e:Iircn :u ccLezc hccic crriLc y nc mueven ni unc p|umc. Su: nicc: IcmLin :e |ccc|izcn
en perchc: :emejcnIe:, ccnce cepc:iIcn un nicc huevc ue e: incuLccc y cuicccc pcr cmLc: prcgeniIcre:.
Iienen Lccc: inmen:c: pcrc cIrcpcr in:ecIc: c| vue|c mecicnIe cgi|e: mcnicLrc:, ccmc IcmLin |c hccen |c:
Ccprimu|gicce, perc c ciferencic ce :Ic: nc pc:een LcrLc: |crgc: c|receccr ce| picc. Lc icenIifcccicn, c|
iguc| ue en e| re:Ic ce cve: nccIurnc:, :e Lc:c en :u: vccc|izccicne: ue :cn muy ncIcric:. Fcr ejemp|c, e|
NicIiLic c Mecic|unc Grcnce {Nyctibius grandis) emiIe un c|cricc c|Ic y e:IricenIe -baaaauuurrr- ue |e hcce
ccreeccr c| Iemcr pcr pcrIe ce uien |c e:cuchc.
Lc fcmi|ic Ccprimu|gicce e: |c nicc ce| crcen ue Iiene ci:IriLucicn cc:mcpc|iIc. Nue:Irc: 1 e:pecie: :cn
cve: mc: Lien peuenc:, ccn p|umcje: muy ccmp|ejc:. En c|gunc: e:pecie: ce:Icccn |c: cc|c: c|crgccc:
y ccn ||cmcIivc: ccmLinccicne: ce Lcncc: c:curc: y c|crc:. Se ci:Iinguen cc: grupc: en e:Ic fcmi|ic: |c:
cncperc: {:ieIe e:pecie: ce |c: gnerc: Lurocalis, Chordeiles, Podager y Nyctiprogne), ue Iienen |c: c|c:
|crgc: y punIicgucc:, |c: cc|c: mc: Lien ccrIc: y cuccrccc: y :cn crepu:cu|cre:: y |c: chcIcccLrc: {12 e:pecie:
de Nyctiphrynus, Caprimulgus, Hydropsalis y Uropsalis), ue Iienen c|c: mc: ccrIc: y menc: punIicgucc:, cc|c:
mc: |crgc: y :cn e:IricIcmenIe nccIurnc:. NuevcmenIe, |c mcnerc mc: ccnfcL|e ce icenIifccr|c: e: pcr
:u: ccnIc:, ue en e:Ie cc:c :cn menc: ||cmcIivc: ue en |c: fcmi|ic: cnIericre: {FcnfI y C|eere 18). Fcr
|c ccmp|ejiccc ce |c: p|umcje: y e| pccc ccnccimienIc :cLre :u hi:Icric ncIurc| y ci:IriLucicn, |c :iIuccicn
Icxcncmicc ce muchc: e:pecie: hc :icc ccnIrcver:ic| {FcLLin: y Ficge|y 12). E| ccnccimienIc ce :u:
vccc|izccicne: hc :icc crucic| pcrc re:c|ver e:Ic: ci|emc: Icxcncmicc:.
Lc: chcIcccLrc: nc ccn:Iruyen un nicc :inc ue cepc:iIcn :u: huevc: cirecIcmenIe :cLre e| :ue|c. DurcnIe e|
c|c e: pc:iL|e enccnIrcr c |c: hemLrc: -c vece: IcmLin c |c: mcchc:- ce |c: pcrejc: mcncgcmc: incuLcncc
:u: huevc: c cuiccncc c |c: pc||ue|c: cpcycncc:e en :u cr|pIicc p|umcje pcrc nc :er ceIecIccc: {Greeney y
WeIherwcx 2005). Emp|ecn e:Ic mi:mc e:IrcIegic pcrc ce:ccn:cr en e| c|c, puciencc pc:cr vercccercmenIe
inccverIicc: enIre |c hcjcrc:cc, |c Iierrc c |c: piecrc: ce| :ue|c ccnce repc:cn. Sin emLcrgc, cucncc :e
:ienIen cmenczccc: :e c|ejcn en ccrIc: y cncu|cnIe: vue|c: y :e c:ienIcn en e| :ue|c fngiencc c|gunc |e:icn
pcrc ci:Ircer c| pcIencic| cepreccccr ce :u: cr|c:. Fcr e:Ie hcLiIc ce cniccr y ce:ccn:cr en e| :ue|c :e |e hc
c:ignccc |c: ncmLre: vernccu|c: ce Huevc /rrc:Irccc c /guciIcccminc:.
Dc: e:pecie: exIrccrcincric: ce ccprim|gicc: :cn |c: chcIcccLrc: ce| gnerc Uropsalis {lyra y segmentata).
Lc: mcchc: ce e:Ic: e:pecie: cncinc: pc:een |c: cc: p|umc: exIernc: ce |c cc|c excepcicnc|menIe |crgc:,
cc: vece: mc: |crgc ue e| re:Ic ce| cuerpc en segmentata y hc:Ic cucIrc vece: mc: |crgc en lyra -puece
c|ccnzcr |c: 75 cm ce |cngiIuc- {Ficge|y y Greenfe|c 2001). / mc: ce |crgc:, e:Ic: p|umc: e:Icn crueccc:
91
Aves
hccic ccenIrc, ccncc|e c| cve unc mcgn|fcc fcrmc ce ccmeIc. /unue |c: cL:ervccicne: cn :cn |imiIccc:,
:e ccncce ue e:Ic: crncmenIc: :cn exhiLicc: en vue|c: ce ccrIejc ce vcric: mcchc: c |c vez, en |c ue :e
ccncce ccmc |ek: {ce| Hcyc et al. 1). En e:Ic fcmi|ic IcmLin :e inc|uye unc e:pecie migrcIcric {Chordeiles
minor) ue ||egc c| pc|: prcvenienIe ce| hemi:feric ncrIe. Hcy IcmLin cIrc: e:pecie: migrcIcric: en Eurcpc y
/:ic.
Orden Apodiformes, vencejos y colibres
(2 familias, 142 especies)
Se inc|uyen cc: fcmi|ic: en c:pecIc pccc pcrecicc:, perc ue ccmpcrIen c|gunc: ccrccIer|:Iicc: cncIcmicc:
inIernc:. Lc: vencejc: {/pccicce) ccrre:pcncen c |c fcmi|ic cmericcnc menc: civer:c ce| crcen, ccn cpenc:
unc: 0 e:pecie: en e| muncc y 15 en e| pc|:: mienIrc: ue |c: cc|iLr|e: {Ircchi|icce) :cn unc ce |c: fcmi|ic:
encmicc: mc: civer:c: ce /mricc, ccnce exi:Ien mc: ce 320 e:pecie:.
/mLc: fcmi|ic: pc:een c|c: |crgc:, fnc: y punIicgucc:, en |c: cuc|e: pc:een generc|menIe 10 p|umc:
primcric: Lc:IcnIe ce:crrc||ccc: y :ecunccric: {icec|e: pcrc e| vue|c cgi| y rcpicc). Lc: hue:c: ce| Lrczc y
cnIeLrczc :cn recucicc:. /cemc:, en cmLc: fcmi|ic: |c: pcIc: Iiencen c :er cLi|e: ccn c|giIc: peuenc:.
IcmLin ccmpcrIen cierIc: ccrccIer|:Iicc: ce |c ecc|cg|c, ccmc e| cuicccc pcrenIc| c ccrgc ce |c hemLrc
c :u exIrccrcincric mcnicLrcLi|iccc en vue|c. Nc cL:IcnIe, :cn mc: |c: ccrccIere: mcrfc|cgicc: y ecc|cgicc:
en |c: cuc|e: ciferen, rczcn pcr |c cuc| IcmLin :e |c: puece ccn:icercr ccmc cc: crcene: :epcrccc:. E:Ic :e
evicencic IcmLin en recienIe: cnc|i:i: ce /DN {SiL|ey y Mcnrce 10).
Lc: vencejc: :cn en generc| gri:e: c negrc: ccn c|gunc: pcrcicne: pc|icc: ccnIrc:IcnIe: y Iienen picc:
muy ccrIc: y cnchc:, ce mcnerc :emejcnIe c |c: Ccprimu|gicce, pcrue :u cieIc ce in:ecIc: |c cLIienen
niccmenIe en vue|c. Superfcic|menIe :e pcrecen c |c: gc|cncrinc: {fcmi|ic Hiruncinicce) ue nc: re:u|Icn
mc: fcmi|icre:, perc en rec|iccc cmLc: fcmi|ic: ccrre:pcncen c crcene: ci:IinIc:. Se ci:Iinguen ce |c:
gc|cncrinc: pcr Iener |c: c|c: |crgc:, fnc: y punIicgucc:, c|gc :imi|cre: c un Lccmercng, y pcrue cc:i nuncc
:e pc:cn. De hechc, permcnecen en vue|c |crgc: hcrc: y :c|c :e puecen perchcr en :uperfcie: verIicc|e:
ccmc cccnIi|ccc:, fcrc||cne: c pcrece: ce rccc pcrc ce:ccn:cr y cniccr. E: ncIcL|e :u mce:Ir|c pcrc vc|cr:
:e hc enccnIrccc ue puecen c|ccnzcr mc: ce 100 km/h. Su: nicc: :e ccn:Iruyen ccn Lcrrc, mcIeric| vegeIc|
y :u prcpic :c|ivc, en unc mezc|c muy fuerIe ue :e crrimc c |c: pcrece: en |c: cuc|e: cnicc. Vcric: e:pecie:
|c hccen en cuevc: y :iIic: c:curc:. Su: pcIc: muy cLi|e: nc |e: permiIen c:ir:e ce rcmc: ni impu|:cr:e pcrc
emprencer e| vue|c, ce c||| ue nece:iIen :uperfcie: verIicc|e: pcrc :c|Icr:e ce e||c: y vc|cr. Lc icenIifcccicn
vi:uc| ce |c: /pccicce e: ccmp|icccc pcrue :u: p|umcje: :cn Lc:IcnIe :imi|cre:, pcrue vue|cn muy rcpicc
{|c ue cifcu|Ic |c cL:ervccicn) y pcrue :ue|en ccngregcr:e enIre vcric: e:pecie: :imi|cre: {Mcr|n 13). Se
ci:Iinguen c|gunc: grupc: principc|menIe pcr |c fcrmc ce :u: cc|c:. Lc: e:pecie: ce| gnerc Chaetura tienen
cc|c: ccrIc:, cuccrccc: y ccn pc:" fnc: ue :cLre:c|en, mienIrc: ue |c: e:pecie: mc: grcnce: ce |c:
gnerc: Cypseloides o Streptoprocne Iienen cc|c: mc: |crgc: y c|gc Lifurcccc:. Fcrc icenIifccr e:pecie: e:
nece:cric pre:Icr cIencicn c| c:pecIc generc| y |c: prcpcrcicne: {|cngiIuc ce |c cc|c, fcrmc ce |c: c|c:, fcrmc
ce |c cc|c) y, ccn :uerIe, c |c pre:encic ce pcrche: L|cnuecinc: c gri:e: c|crc: en |c gcrgcnIc y rcLcci||c
{ChcnI|er 15, Mcr|n 2000).
Familia Trochilidae, colibres o quindes
(128 especies) (foto 22)
Lc fcmi|ic Ircchi|icce e: unc ce |c: mc: civer:c: en Ecucccr. /unue |c fcmi|ic :e ci:IriLuye en Iccc /mricc,
ce:ce |c: regicne: Iemperccc: ce Chi|e y /rgenIinc hc:Ic |c frcnIerc enIre /|c:kc y Ccnccc, |c civer:iccc
ce e:pecie: e: :upericr en Iierrc: Ircpicc|e: cncinc:. Fcr e||c, nue:Irc pc|:, junIc c Cc|cmLic y Fer, pc:een |c:
mcycre: nmerc: ce e:pecie: {CrIiz-Cre:pc 2003).
Lc: cc|iLr|e: e:Icn enIre |c: cve: mc: e:pecic|izccc: y exIrccrcincric: pcr |c ccnIiccc ce cccpIccicne:
mcrfc|cgicc:, ecc|cgicc: y f:ic|cgicc: ue pre:enIcn en :u: ciminuIc: cuerpc:, ue pcr |c generc| Lcrcecn
|c: 10 cm y menc: ce 10 grcmc:. Su vue|c e: muy ce:crrc||ccc y rcpicc {hc:Ic unc: 70 km/h), fcci|iIccc pcr
:u pccerc:c mu:cu|cIurc pecIcrc|, ue repre:enIc c|receccr ce| 357 ce :u pe:c, y pcr |c mccifcccicn ce |c:
hue:c: ce| c|c. Lc: Lrczc: :cn muy recucicc:, |c: p|umc: ce| vue|c :e cpcycn principc|menIe en e| cnIeLrczc
y |c mcnc ue, c ciferencic ce| re:Ic ce cve:, e: mc: c|crgccc. Fcr e:Ic, cumenIc |c :uperfcie ce prcpu|:icn
ce :u: fuerIe: p|umc: primcric:. /cemc:, e| hmerc :e in:erIc en |c cinIurc pecIcrc| ce fcrmc :emejcnIe c
unc cnIenc ce rccic, pcr |c ue e| c|c puece gircr en Iccc: cireccicne:. Grccic: c e:Ic mccifcccicn, puecen
ce:criLir mcvimienIc: pcrecicc: c un 8 recc:Iccc, ccn |c: cuc|e: vue|cn e:IcIicc:, reIrccecen, cce|cnIcn,
:uLen, Lcjcn c emprencen :LiIc: crrcnue: y mcnicLrc: muy rcpicc:. Se hc e:Iimccc ue puecen c|eIecr
enIre 20 y 80 vece: pcr :eguncc, cepenciencc ce| Icmcnc ce| cve {CrIiz-Cre:pc 2003).
92
Fauna de Vertebrados del Ecuador
Su cieIc, Lc:ccc principc|menIe en ncIcr, ccnvierIe c |c: cc|iLr|e: en e|emenIc: muy impcrIcnIe: ce |c:
ecc:i:Iemc: pcr :u rc| en |c pc|inizccicn. Nc cL:IcnIe, IcmLin :e c|imenIcn ce peuenc: inverIeLrccc: ue
|c: ccpIurcn en vue|c. E| picc ce |c: cc|iLr|e: e: cIrc ce :u: ci:Iincicne:: e: fnc, generc|menIe |crgc y IuLu|cr.
Ccn e:Ic: picc: puecen cccecer c |c: fuenIe: ce ncIcr ce |c: fcre: y exIrcer|c ccn :u |crgc, L|fcc y pegcjc:c
|enguc ue e: prcIrccIi|: e: cecir, ue puece :c|ir ce| picc y e:Iircr:e vcric: cenI|meIrc: mc: ce |c ue c|ccnzc
|c punIc ce| picc. Lc civer:iccc ce fcrmc: ce| picc e: unc impcrIcnIe ccrccIer|:Iicc ce icenIifcccicn, y e:Ic
c:cciccc ccn |c cmp|iIuc ce cieIc ce cccc e:pecie. /:|, e| Cc|iLr| Ficc ce E:pccc {Ensifera ensifera), ccn un
picc ce cc:i 10 cm ce |crgc, puece Icmcr e| ncIcr ce pccc: p|cnIc: ccn fcre: muy |crgc: y IuLu|cre: {ccmc
e| gucnIc c e| Icxc): pcr :u pcrIe, e:pecie: ccn e| picc mc: ccrIc {1 c 2 cm, pcr ejemp|c) pccrcn cccecer c
un mcycr rcngc ce p|cnIc: ccn ccrc|c: mecicnc:, ccrIc: c cLierIc:.
E| cce|erccc riImc ce vicc ce |c: cc|iLr|e: reuiere ce |c ccn:IcnIe inge:Iicn ce ncIcr. Su cuerpc e:Ic cccpIccc
c unc cieIc cc:i |imiIccc c czccre:: pcr e||c, excreIc ||uicc: :in czccre: ccn frecuencic y c:imi|c ccn c|Ic
efciencic |c: ccrLchicrcIc: ce| ncIcr. /|ccnzcn un riImc ccrc|ccc exIremc ce mc: ce 1000 pu|:ccicne:
pcr minuIc. E: ncIcL|e e| cc:c ce e:pecie: ce zcnc: Iemperccc: {p.ej. NcrIecmricc) c c|Ic cncinc: {p.ej.
pcrcmc:) ccnce |c: Lcjc: IempercIurc: en |c ncche y mccrugccc pccr|cn re:u|Icr |eIc|e: pcrc e:Ic: ciminuIc:
cve: necIcr|vcrc:. E:Ic: cve: :cn ccpcce: ce c|eIcrgcr :u meIcLc|i:mc y ci:minuir ccn:icercL|emenIe |c
IempercIurc ce :u cuerpc pcrc chcrrcr energ|c, enIrcncc en e:Iccc ce Icrpicez.
Su: p|umcje: :e encuenIrcn enIre |c: mc: vi:Ic:c: ce Iccc: |c: cve:, cunue exi:Ien c|gunc: excepcicne: ce
e:pecie: pccc ||cmcIivc:. E| cimcrf:mc :exuc| en |c mcycr|c ce e:pecie: e: mcrcccc: mienIrc: |c: hemLrc: :e
pre:enIcn mc: cpccc:, |c: mcchc: exhiLen p|umcje: irici:cenIe:, c mcnerc ce pcrche: c en Iccc e| cuerpc,
ue puecen vcricr enIre e| verce meIc|icc, Iurue:c, vic|eIc, czu| zcfrc, ce|e:Ie, ruL|, rcjc ccnce|c, rc:ccc,
cncrcnjccc, cmcri||c inIen:c c Lrcnce. Lc inIere:cnIe e: ue e:Ic: cc|cre: nc e:Icn cccc: pcr pigmenIc: :inc
pcr |c :uperpc:icicn ce ccpc: ce cire y ccmcrc: micrc:ccpicc: ue ccnIienen me|cninc: y :e |ccc|izcn en |c:
LcrLu|c: ce |c: p|umc: {CrIiz-Cre:pc 2003). Fcr e:Ie mcIivc, |c: cc|cre: ce| p|umcje nc :e cprecicn :iempre :inc
ue cepencen ce| cngu|c ce incicencic ce |c |uz. / |c: e:pecie: ue hcLiIcn en e| inIericr ce |c: :e|vc:, pcr
ejemp|c, generc|menIe :e |c: cprecic verce c:curc: y :u: pcrche: irici:cenIe: :ue|en |ucir mc: Lien negrc: pcr
|c in:ufciencic ce |uz :c|cr ue refeje :u: mcgn|fcc: p|umcje:. /|gunc: e:pecie:, ccemc:, cccmpcncn e:Ic:
vi:Ic:c: p|umcje: ccn cc|c: muy |crgc:, cccrnccc: c ccn pcIrcne: ce cc|cr IcmLin ccn:picuc:. De:Icccn
enIre :Ic: |c: gnerc: Lesbia, Aglaiocercus, Ocreatus {ccn :u cc|c en fcrmc ce rcueIc), Chaetocercus,
Discosura, Topaza, enIre cIrc:.
E:Ic: ciferencic: enIre mcchc: y hemLrc: :e ceLen c :u: hcLiIc: reprccucIivc:. Lc hemLrc :e enccrgc ce|
nicc, |c incuLccicn y e| cuicccc ce |c prc|e, ue :iempre ccn:i:Ie en cc: huevc:. En cccc periccc reprccucIivc
:e fcrmcn pcrejc: :c|cmenIe pcrc |c ccpu|c: :e cice ue :u reprccuccicn e: pc|iLrcu|gcmc. Lc: mcchc:
rec|izcn vue|c: ce exhiLicicn ue |c: cccmpcncn ccn repeIicc: ccnIc:. Fcrc e:Ic: ce:p|iegue: :e vc|en ce
:u: ||cmcIivc: p|umcje:. En c|gunc: e:pecie: e:Ie ccrIejc :e rec|izc en ccnjunIc: ce mcchc: ccnccicc: ccmc
|ek:, ccnce :e renen vcric: incivicuc: y ce:p|iegcn :u: p|umcje: y :u: ccnIc: pcrc :ecucir c |c: hemLrc:
ue |c: ccnIemp|cn. Lc: cr|c: cepencen ce |c mccre pcr c|gunc: c|c: mc: |uegc ce cprencer c vc|cr
ceLicc c ue nece:iIcn cprencer ce cuc|e: fcre: puecen c|imenIcr:e. Lc Lic|cg|c ce |c: cc|iLr|e: ccnIemp|c
muchc: c:pecIc: nicc: ue hcn :icc inve:Iigccc: exIen:cmenIe. Fcrc unc ccmp|eIc gu|c :cLre e:Ic fcmi|ic
reccmiencc ccn:u|Icr e| IrcLcjc ce CrIiz-Cre:pc {2003).
EnIre |c: 128 e:pecie: ce cc|iLr|e: ce| pc|: e: pc:iL|e ci:Iinguir cc: grupc:: |c: 1 e:pecie: ce ermiIcnc:, ue
:e ccrccIerizcn pcr Iener p|umcje: pccc Lri||cnIe: {mc: Lien ccmincn |c: Icnc: ccf: y Lrcnce:), e:cc:c
cimcrf:mc :exuc| y picc: |crgc: y curvccc:, y |c: re:IcnIe: 112 e:pecie: ce cc|iLr|e: I|picc:". Lc: ermiIcnc:
{gnerc: Phaethornis, Glaucis, Threnetes y Eutoxeres) Iiencen c c|imenIcr:e en fcre: ce ccrc|c: curvccc:,
ccmc |c: p|cIcni||c: c Lrcme|ic:. Lc: e:pecie: ue Iienen picc: mc: curvc: :cn mc: e:pecic|i:Ic: en |c ue
ccmen, mienIrc: ue |c: ue Iienen picc: mc: recIc: Iienen cieIc: mc: vcriccc:. EnIre |c: 112 cc|iLr|e: I|picc:"
hcy unc Iremencc civer:iccc ce fcrmc: ce picc:, Icmcnc: y p|umcje:: ce:ce |c: ciminuIc: uince: Lungc
{Chaetocercus), ce cpenc: 7 cm y unc: 3 grcmc:, hc:Ic e| Cc|iLr| GigcnIe {Patagona gigas), ce 17 cm y hc:Ic
22 grcmc:: y ce:ce e| picc ce e:pinc ce pccc: mm ce |cngiIuc ce Ramphomicron, hc:Ic e| piccIe ce unc:
0-100 mm ce| Ensifera.
Lc civer:iccc ce e:pecie: e: mcycr en |c: /nce:. En c|gunc: |ccc|iccce: cncinc: puecen ccnvivir hc:Ic 15-20
cc|iLr|e: ci:IinIc:. Si Lien e:pecie: ccmc Colibri coruscans :e encuenIrcn enIre |c: cve: mc: ccmune: ce |c
Sierrc, c|gunc: e:pecie: cncinc: e:Icn enfrenIcncc un :eric rie:gc ce exIinguir:e pcr |c prcicc ce :u hcLiIcI.
E: ncIcL|e e| cc:c ce cc: e:pecie: encmicc: ce| pc|:: |c: zcmcrriIc: Fechinegrc {Eriocnemis nigrivestis) y
93
Aves
GcrjiIurue:c {E. godini) ue hcLiIcn en regicne: muy peuenc: ce Fichinchc. /cIuc|menIe, e| nigrivestis :c|c
vive en pccc: Lc:ue: ce |c: |ccerc: cccicenIc|e: ce| vc|ccn Fichinchc, mienIrc: ue godini nc :e hcn vue|Ic
c |ccc|izcr en mc: ce 100 cnc:, cucncc :e |c ce:cuLric en e| vc||e ce Gucy||cLcmLc, c| ncrIe ce CuiIc. E:Ic:
cc: e:pecie: refejcn ce mcnerc cr|Iicc |c :iIuccicn ue enfrenIcn muchc: cIrc: ce ci:IriLucicn re:Iringicc c
regicne: ricc: ce Licciver:iccc perc c|IcmenIe cmenczccc: {p.ej. Metallura baroni, Chaetocercus berlepschi).
Fcr :u impcrIcncic cu|Iurc| {hcy un miIc Shucr ue |c: c:ccic ccn e| ce:cuLrimienIc ce| fuegc) y :u :ingu|cr
Le||ezc, e: impc:IergcL|e ue prccuremc: :u ccn:ervccicn pcrc ue Iccc: |c: generccicne: venicerc:
ci:fruIen ce ccmircr c |c: uince:.
Orden Trogoniformes, trogones y quetzales
(1 familia, 12 especies) (foto 23)
E:Ie crcen ce unc :c|c fcmi|ic hcLiIc en |c: regicne: Ircpicc|e: ce Iccc e| p|cneIc y en Ecucccr e:Ic
repre:enIccc pcr 12 e:pecie: ue en c:pecIc generc| :cn Lc:IcnIe hcmcgnec:, perc ue pc:een Lri||cnIe:
cc|cre: ue |c: ccnvierIen en c|gunc: ce |c: cve: mc: vi:Ic:c: ce |c: Lc:ue: Ircpicc|e:.
Se ccrccIerizcn pcr Iener |c cc|c |crgc, cuccrccc y grccuccc, u:uc|menIe ccn frcnjc: L|cncc-negrc:
hcrizcnIc|e: en :u ccrc venIrc|. En |c ccLezc reccnceccc y c|gc grcnce ce:Icccn |c: cjc: grcnce: rcceccc:
ce un cni||c ccu|cr ce cc|cre: c|crc:, e| picc ccrIc, fuerIe y c:errccc c cenIccc, ccn e| cu|men curvccc
y LcrLc: c|receccr ce| picc. E| picc e: ce cc|cr pc|icc, en generc| cmcri||c. E| cue||c e: ccrIc y e| cuerpc
rcLu:Ic ccn cIrccIivc: p|umcje: verce, czu| c vic|eIc meIc|icc Icrnc:c| en e| ccr:c y cmcri||c c rcjc en |c:
pcrIe: venIrc|e:. Lc: hemLrc: :cn :imi|cre: en pcIrcn, perc reemp|czcn e| verce c czu| ccr:c| pcr ccf c gri: nc
meIc|icc. Lc: pie: :cn heIerccccIi|c:, e: cecir, ccn |c: c|giIc: 1 y 2 hccic cIrc: y |c: c|giIc: 3 y 4 hccic ce|cnIe,
y |c: pcIc: :cn mc: Lien ccrIc: y cLi|e:. E: ccrccIer|:Iicc :u p|umcje :ucve y :ue|Ic, cuyc cc|crccicn :e
ce:vcnece ccn fcci|iccc, en e:pecic| en |c pcrIe venIrc| ce Icnc: nc meIc|icc: {CrIiz-Cre:pc y Ccrricn 11).
Fuecen permcnecer prc|cngccc: periccc: ce Iiempc inmcvi|e:, en pc:icicn erguicc, ccn |c cc|c verIicc|
hccic cLcjc. Fcr e:Ic, pe:e c :u: ccn:picuc: p|umcje:, puecen pc:cr fcci|menIe ce:cperciLicc:. Se c|imenIcn
ce inverIeLrccc: e inc|u:c peuenc: verIeLrccc: ue cIrcpcn mecicnIe rcpicc:, cirecIc: y generc|menIe
ccrIc: vue|c:. /cemc: :e c|imenIcn ce fruIc: y, pcr IcnIc, ccn:IiIuyen impcrIcnIe: ci:per:cre: ce :emi||c:.
Hcy cc: grupc: ci:IinIc: ce Ircgcnicc:, |c: ueIzc|e: ce mcycr Icmcnc y p|umcje mc: vi:Ic:c y |c: Ircgcne:
mc: peuenc:. Lc: Ire: e:pecie: ce ueIzc|e: ue hcLiIcn en e| pc|: :cn ce cc|cr verce e:merc|cc meIc|icc
en |c e:pc|cc y rcjc ccrc| en e| vienIre, y pc:een |crgc: cc|c: ccn c|gunc: p|umc: ccLerIerc: ue :cLre:c|en
pcr e| |ccc ccr:c|. /cemc:, Iienen |igerc: cre:Ic: en |c ccLezc. Dc: ce e||c: viven en |c: Lc:ue: cncinc: y |c
Iercerc |c hcce en |c: :e|vc: ce |c /mczcnic. EnIre |c: 12 e:pecie: ce Ircgcne: ue pc:eemc:, pcr :u pcrIe,
:e ci:Iinguen 3 e:pecie: ue ccmLincn e| verce y czu| meIc|icc ccn cmcri||c {Trogon viridis, rufus y violaceus)
y cIrc: :ei: e:pecie: ue |c ccmLincn ccn rcjc {Trogon personatus, collaris, curucui, massena, melanurus y
comptus).
Fe:e c :u: ||cmcIivc: p|umcje:, |c: Ircgcne: y ueIzc|e: nc :cn fcci|e: ce cL:ervcr pcrue puecen permcnecer
|crgc Iiempc inmcvi|e:. Fcr e||c, :u: vccc|izccicne: :cn impcrIcnIe: pcrc icenIifcccicn. De hechc, cenIrc ce|
Lc:ue e: mc: fccIiL|e e:cuchcr ue cL:ervcr c e:Ic: e:pecie:. /fcrIuncccmenIe, :u: ccnIc: :cn IcmLin
ccn:picuc:. Ccn:i:Ien en |crgc: repeIicicne: ce :i|Licc: prcfuncc:: cau-cau-cau-cau... De:Iccc enIre :Ic:
e| ccnIc ce| CueIzc| CcLeciccrccc {Pharomachrus auriceps): un pcr ce prc|cngccc: cu-gu, cu-gu,
cccmpcnccc: ce unc :erie ce ri:c:": yi, ja-ja-ja-ja {Chcve: y Frei|e 2005). Lc :iIuccicn Icxcncmicc ce |c:
Ircgcne: c nive| ce e:pecie: nc e: c|crc y reuiere ce mcycr e:Iucic {Mcyr 2003). Fcr ejemp|c, |c: pcL|ccicne:
cccicenIc|e: y crienIc|e: ce Trogon viridis :cn ccn:icerccc: pcr c|gunc: inve:Iigcccre: {p.ej. SIcIz et al. 1)
ccmc unc :c|c e:pecie, perc cIrc: inve:Iigcccre: {p.ej. Ficge|y y Greenfe|c 2001) |c: ccn:icercn ccmc cc:
e:pecie: ci:IinIc: {Trogon viridis y Trogon chionurus).
Lc incuLccicn ce |c: huevc: y e| cuicccc ce |c prc|e e:Icn c ccrgc ce cmLc: :exc:, uiene: |c rec|izcn pcr
Iurnc:. E| nicc :e |ccc|izc en huecc: ce crLc|e: {pcr ejemp|c en nicc: cLcnccnccc: ce pcjcrc: ccrpinIerc:)
y ce IermiIerc: {ue |c: prcpic: Ircgcne: ccecucn). /cicicnc|menIe, e: prcLcL|e ue c|gunc: e:pecie:
rec|icen mcvimienIc: migrcIcric: e:Iccicnc|e: re|ccicnccc: c |c ci:pcniLi|iccc ce c|imenIc. /unue e:Ic nc
:e hc prcLccc ccn |c: e:pecie: ue hcLiIcn en Ecucccr, :u mc: in:igne pcrienIe, e| CueIzc| Fe:p|cncecienIe
{Pharomachrus moccino) ce CenIrccmricc, :| migrc ce:ce zcnc: c|Ic mcnIcnc: hccic zcnc: Ircpicc|e:. E:Ie
c:pecIc ce |c ecc|cg|c ce nue:Irc: e:pecie: ce Ircgcnicc: reuiere mcycr cIencicn.
94
Fauna de Vertebrados del Ecuador
Orden Coraciiformes, martines pescadores y momotos
(2 familias, 9 especies) (foto 24)
Lc mcycr|c ce e:pecie: ce| crcen Ccrcciifcrme: hcLiIc en |c: regicne: Ircpicc|e: ce fricc, Eurc:ic y Ccecn|c.
En nue:Irc ccnIinenIe exi:Ien cc: fcmi|ic: ce Ccrcciifcrme: encmicc:, McmcIicce y Iccicce, cmLc:
ccn pccc: e:pecie: {nueve y cincc re:pecIivcmenIe). De e||c:, :c|c McmcIicce e:Ic pre:enIe en e| pc|:,
cccmpcnccc pcr /|cecinicce, |c nicc fcmi|ic ce| crcen ue hcLiIc en Iccc e| muncc.
Lc civer:iccc ce Ccrcciifcrme: en Ecucccr e: Lcjc, cpenc: exi:Ien :ei: e:pecie: ce mcrIine: pe:ccccre:
{/|cecinicce) y Ire: e:pecie: ce mcmcIc: {McmcIicce). E:Ic: vi:Ic:c: cve: :e ccrccIerizcn pcr Iener pie:
:incccIi|c:: e: cecir, ccn e| c|giIc mecic fu:icnccc hc:Ic |c miIcc ccn e| c|giIc exIernc. Su: picc: :cn mecic
|crgc: y fuerIe:, |c ccLezc e: grcnce, |c: pcIc: :cn mc: Lien ccrIc: y cLi|e: y pc:een 12 recIrice: en |c
cc|c. Lc: mcrIine: pe:ccccre: :e ci:Iinguen pcr :u: picc: |crgc:, recIc: y ccnicc: y |c: cre:Ic: Iricngu|cre:. Lc:
mcmcIc:, en ccmLic, :e ce:Icccn pcr :u: |crgc: cc|c: recIc: Ierminccc: en fcrmc ce rcueIc y pcr :u: picc:
curvccc:, ccn Lcrce: cenIccc:.
Lc fcrmc y e| pcIrcn generc| ce p|umcje ce Iccc: |c: /|cecinicce e: :imi|cr pe:e c ue en Icmcnc: exi:Ien
ciferencic: ccn:icercL|e: enIre e| McrI|n Fe:ccccr Grcnce {Megaceryle torquata), ce 40 cm, y e| Figmec
{Chloroceryle aenea), ce cpenc: 15 cm. Lc: cucIrc e:pecie: ce Chloroceryle Iienen |c: e:pc|cc: verce: y
|c pcrIe venIrc| y e| cue||c enIre L|cncc y ccne|c, mienIrc: ue |c: cc: e:pecie: ce Megaceryle reemp|czcn
e| verce pcr un gri: c|crc. Lc: McmcIicce, pcr :u pcrIe, Iienen p|umcje: mc: vi:Ic:c:, en pcrIicu|cr Momotus
momota, en |c ue :cLre:c|e unc ciccemc ce Lri||cnIe cc|cr Iurue:c ue ccnIrc:Ic ccn :u cnIifcz negrc y
e| re:Ic ce| cuerpc ce Icnc: vercc:c:. Lc: cIrc: cc: e:pecie: ce e:Ic fcmi|ic :cn Lc:IcnIe :emejcnIe: enIre :|,
ccn |c: pcrIe: cnIericre: ce un vivc cc|cr cc:Icnc y |c: pcrIe: pc:Iericre: y |c: c|c: ce Icnc: IcmLin vercc:c:.
Lc: Ire: e:pecie: Iienen cIrccIivc: cc|cre: ce|e:Ie: y Iurue:c: en |c cc|c.
Lc in:c|iIc fcrmc ce |c cc|c ce |c: mcmcIicc: re:u|Ic ce| IrcLcjc minucic:c ce |c: cve: ue :e crrcnccn |c:
LcrLc: ce |c pcrcicn :uL-Ierminc| ce |c: recIrice: cenIrc|e: pcrc cccrncr|c:. Se cree ue e:Ic: cccrnc: |e:
:irven en ce:p|iegue: reprccucIivc: y IerriIcric|e:, cunue e: frecuenIe cL:ervcr c |c: mcmcIc: mcviencc
:u: cc|c: ccmc pncu|c: ce re|cj :in ue hcyc cpcrenIe: rczcne: pcrc hccer|c. /| iguc| ue :u: pcrienIe: |c:
mcrIine: pe:ccccre:, |c: mcmcIc: {IcmLin ||cmccc: cu|eLrerc:) cniccn en gc|er|c: Ierre:Ire: ue e||c: mi:mc:
exccvcn y ue :e |ccc|izcn pcr |c generc| en Ic|uce: y Lcncc: ce Iierrc. En e| fcncc ce e:Ic: gc|er|c: cepc:iIcn
:u: huevc: {hc:Ic cucIrc) y |c: incuLcn pcr Iurnc:. CIrc ccrccIer|:Iicc :imi|cr ce |c ecc|cg|c reprccucIivc ce
cmLc: fcmi|ic: e: ue nc c:ecn e| nicc ce :u: prcpic: excremenIc:, ccmc :| |c hccen e| re:Ic ce |c: cve:
{CrIiz-Cre:pc y Ccrricn 11). Fcr e:Ie mcIivc, en cccc nuevc periccc ce reprccuccicn nece:iIcn exccvcr
unc nuevc gc|er|c. /cemc:, |c: cr|c: ce cmLc: fcmi|ic: nccen ce:prcvi:Ic: ce p|umcn: en e| cc:c ce |c:
/|cecinicce, e| p|umcje cefniIivc crece cirecIcmenIe, :in ue mecie unc eIcpc ce ccLerIurc ccn p|umcn.
Iccc: |c: e:pecie: ce| crcen :cn exce|enIe: cczcccrc:, perc ciferen en |c: |Iem: ue ccpIurcn: |c: /|cecinicce
:cn e:Iupencc: pe:ccccre: y |c: McmcIicce cIrcpcn inverIeLrccc: grcnce: y verIeLrccc: peuenc: {ccemc:,
ccmp|emenIcn :u cieIc ccn fruIc:). Fcrc :u c|imenIccicn pi:c|vcrc, |c: mcrIine: pe:ccccre: hcn ce:crrc||ccc
unc exIrccrcincric vi:Ic ue |e: permiIe |ccc|izcr :u: pre:c: Lcjc e| cguc. E:Ic e: e:pecic|menIe :crprencenIe
en |c: e:pecie: ue hcLiIcn nue:Irc: regicne: Ircpicc|e: ccnce |c: cguc: Iiencen c :er Lc:IcnIe IurLic:.
Lc: McmcIicce, en ccmLic, cIcccn c :u: pre:c: mecicnIe rcpicc: y cirecIc: vue|c:, perc nc |c: engu||en c|
mcmenIc ce cIrcpcr|c: :inc ue |c: Ircn:pcrIcn c unc perchc prcximc. /|||, |c: gc|pecn ccnIrc |c: rcmc: hc:Ic
mcIcr|c:, y enIcnce: :e |c: Ircgcn.
Fcr :u cieIc, ncIurc|menIe, |c: /|cecinicce nece:iIcn vivir cercc ce cuerpc: ce cguc. Lc: e:pecie: mc: grcnce:
viven en r|c:, |cgunc:, e:Ierc: e inc|u:c c cri||c: ce| mcr, perc |c: mc: peuenc: preferen peuenc: ricchue|c:
y crrcyc: c| inIericr ce Lc:ue:. Lc: McmcIicce :cn hcLiIcnIe: ce Lc:ue: hmecc: principc|menIe, ccn
unc e:pecie {McmcIc Diccemc /zu|, Momotus momota) hcLiIcncc IcmLin en |c: Lc:ue: :ecc: Ircpicc|e:.
Lc: mcrIine: pe:ccccre: :cn fcci|e: ce cL:ervcr c |c |crgc ce cur:c: ce cguc, perc |c: cu|eLrerc:, pe:e c
:er grcnce: y ||cmcIivc:, :cn cif|ci|e: ce ceIecIcr pcrue puecen permcnecer muchc Iiempc inmcvi|e:. Su:
vccc|izccicne: :ue|en cprecicr:e ccn mcycr fcci|iccc. Scn crru||c: prcfuncc: y grcve: ue :e e:cuchcn en
e| cmcnecer {enIre |c: primerc: ccnIc: ue :e cyen). Lc: mcrIine: pe:ccccre:, en e:pecic| |c: Megaceryle,
emiIen fuerIe: vccc|izccicne: ue |e: vc|en e| cpe|cIivc ce mcIrccc:" enIre |c: ccmpe:inc: ce |c Cc:Ic. En
e:Ic regicn hcy ccemc: |c creencic ce ue |c: mcmcIc: viven en cerccnc c:cciccicn ccn |c: cu|eLrc: ue
|e: permiIen cniccr en :u: gc|er|c: Ierre:Ire: c ccmLic ce ue e||c: |c: c|erIen cnIe |c pre:encic ce pcIencic|e:
cepreccccre:. / e:Ic prcLcL|e c:cciccicn cIriLuyen :u ncmLre ce cu|eLrerc:, y nc c| hechc ce ue puecen
c|imenIcr:e ce cu|eLrc:.
95
Aves
Orden Piciformes, jacamares, cabezones, monjas, barbudos, tucanes y carpinteros
(5 familias, 86 especies) (foto 25)
E| civer:c crcen Ficifcrme: inc|uye cincc fcmi|ic: ce cIrccIivc: cve: ce mecicnc Icmcnc en :u mcycr|c. Ire: ce
e:Ic: fcmi|ic: :cn encmicc: necIrcpicc|e:: Gc|Lu|icce, 8ucccnicce y Fcmphc:Iicce: mienIrc: ue |c: re:IcnIe:
cc: IcmLin Iienen e:pecie: en e| Viejc Muncc {CcpiIcnicce, :c|c Ircpicc|, y Ficicce, cc:i cc:mcpc|iIc). En
Ecucccr exi:Ien 8 e:pecie: ce Ficifcrme:, ningunc ce e||c: pre:enIe en Gc|cpcgc:. Gc|Lu|ice y 8ucccnicce
pccr|cn :epcrcr:e en :u prcpic crcen {Gc|Lu|ifcrme:), c| Iiempc ue CcpiIcnicce pccr|c :epcrcr:e en cc:
fcmi|ic:, unc ce e||c: {SemncrniIhicce) encmicc necIrcpicc| {Fem:en et al. 2008, IcL|c 3).
Lc: Ficifcrme: Iienen en generc| un picc ccn:picuc :iempre fuerIe, pie: cigccccIi|c:, cc|c |crgc, c|c:
reccnceccc:, cuerpc: rcLu:Ic: y ccLezc u:uc|menIe grcnce. FrccIiccmenIe Iccc: :cn cve: ce Lc:ue,
cunue c|gunc: IcmLin viven en zcnc: cLierIc: ncIurc|e: y c|Ierccc: pcr |c: humcnc:. En rec|iccc e| c:pecIc
generc| ce |c: Ficifcrme: e: ci:|mi| enIre :u: cincc fcmi|ic:, uizc: ccn excepcicn ce CcpiIcnicce y 8ucccnicce
ue :cn c|gc :emejcnIe: pcr :u: cuerpc: gcrcc:, ccLezc: grcnce: y picc: grue:c:.
Lc: Gc|Lu|icce {nueve e:pecie: en Ecucccr, principc|menIe en |c: :e|vc: ce| CrienIe) Iienen picc |crgc,
ccnicc, recIc y cguzccc, pcIc: mc: Lien ccrIc: y cLi|e: y cc|c: |crgc: y grccuccc:. Su: p|umcje: :cn
preccmincnIemenIe verce: ccn ccf perc Iienen Icnc|iccce: meIc|icc: Lrcnceccc: y cprec:, ccn
excepcicn ce |c: jcccrcme: CrejiL|cncc {Galbalcyrhynchus leucotis) y Ccf {Brachygalba lugubris) en |c: ue
e| verce e:Ic cu:enIe. Fcr :u: p|umcje: meIc|icc: y |c fcrmc ce| picc pcrecen cc|iLr|e: grcnccIe:. De hechc,
en c|gunc: regicne: ce| CrienIe :e |c: ||cmc :cchc uince: c rcyc uince:.
Lc: jcccmcre: ccc:IumLrcn c permcnecer |crgc: periccc: ce Iiempc inmcvi|e: :cLre unc rcmc Lu:ccncc
vi:uc|menIe inverIeLrccc: vc|cccre: c en ccc:icne: IcmLin verIeLrccc: peuenc: pcrc cIrcpcr|c: mecicnIe
rcpicc: y cirecIc: cIcue:. Unc vez ue |c: cIrcpcn hcLi|menIe ccn :u ce|gccc picc c mcnerc ce pinzc
regre:cn c |c perchc cnIericr y, c |c: Ircgcn enIerc:, c |c: gc|pecn primerc ccnIrc |c: rcmc: pcrc mcIcr|c: c
muIi|cr|c:. /| pcrecer, :e ccn mccc: pcrc ci:Iinguir in:ecIc: Icxicc: ue eviIcn cIrcpcr {ce| Hcyc et al. 2002).
Fcr e:Ie hcLiIc ce perchcr inmcvi|e: :cn e:pecie: cif|ci|e: ce ceIecIcr, c:| ue :u: vccc|izccicne: cgucc:
y peneIrcnIe: :cn impcrIcnIe: pcrc icenIifcccicn. De mccc :emejcnIe c |c: e:pecie: ce| crcen cnIericr
{Ccrcciifcrme:), |c: jcccmcre: exccvcn gc|er|c: en Ic|uce: y pcrece: ce Iierrc pcrc ccn:Iruir :u: nicc:. Lc:
gc|er|c: puecen Iener unc: 50 cm ce prcfunciccc y unc ccmcrc mc: cmp|ic c| fnc|, ccnce cepc:iIcn ce cc:
c cucIrc huevc:. Lc hccen en peuenc: cc|cnic: ce pcrejc: mcncgcmc:.
Lc: 8ucccnicce IcmLin ccvcn gc|er|c: :imi|cre: pcrc cniccr c |c hccen en IermiIerc: y cueccce:
cLcnccnccc: ce crLc|e:. Nc cL:IcnIe, muchc: e:pecie: :| ccc:IumLrcn c Icpizcr |c ccmcrc ce cnicccicn
ccn un pccc ce hcjcrc:cc, hcLiIc ue nc Iienen |c: Gc|Lu|icce. /unue en c:pecIc nc :e pcrecen c |c:
jcccmcre:, Iienen hcLiIc: ce cccer|c :imi|cre:. Se pc:cn inmcvi|e: en rcmc: ce| inIericr ce| Lc:ue y mircn c
:u: c|receccre: en pc: ce inverIeLrccc: vc|cccre: grcnce: y verIeLrccc: peuenc:, c |c: cuc|e: cIcccn ccn
vue|c: rcpicc: y cirecIc:. Su inmcvi|iccc y :u: p|umcje: cr|pIicc: en Icnc: ccf:, cremc:, negrc: c L|cncc: |e:
cyuccn c pc:cr ce:cperciLicc: ccn fcci|iccc. /| pc:cr erguicc: y uieIc: ce:Iccc :u encrme ccLezc ccn
picc: fuerIe:, prcnunciccc:, ccn |c Lc:e cnchc y curvccc: hccic cLcjc. /|receccr ce| picc Iienen |crgc:
cercc: y :u: cjc: :cn e:pecic|menIe grcnce:. /| iguc| ue en Gc|Lu|icce, :u: pcIc: :cn ccrIc: y cLi|e:. /|gunc:
e:pecie: :e ccrccIerizcn pcr unc: LigcIe: L|cncc: ||cmcIivc: {Malacoptila, Micromonacha, Hapaloptila).
Sue|en :er mc: Lien :c|iIcric: y muy pccc mcvi|e:, perc |c: Ire: e:pecie: ce Monasa :cn |c excepcicn yc ue
:e mcvi|izcn en grupc: Lu||icic:c: y ccIivc: pcr e| :cIcLc:ue ce |c: :e|vc: cmczcnicc:, c vece: :iguiencc c
Ircpc: ce mcnc: pcrc cIrcpcr |c: in:ecIc: ue e||c: c:u:Icn. Lc: Monasa :cn vi:Ic:c: ccemc: pcrue Iienen
cc|cricc: picc: {rcjc: c cmcri||c:) y p|umcje muy negrc.
Unc Iercerc fcmi|ic, CcpiIcnicce {||cmccc: LcrLucc:), pre:enIc :ieIe e:pecie: en Ecucccr, Iccc: e||c: muy
cc|cricc:. IcmLin |ucen ccLezcne: perc c ciferencic ce |c: Luccnicc:, :u: picc: :cn mc: ccnicc:, cpIc:
pcrc unc cieIc Lc:iccmenIe frug|vcrc. Su: pcIc: :cn mc: |crgc: y fuerIe: ue en |c: crcene: prececenIe: yc
ue :e ce:p|czcn generc|menIe enIre |c: rcmc: ce| cc:e| cc|ecIcncc fruIc: y :cn, pcr IcnIc, Lc:IcnIe mc:
ccIivc:. Ccn unc excepcicn, e| YumLc c 8crLucc Iuccn {Semnornis ramphastinus), Iccc: Iienen mcrcccc
cimcrf:mc :exuc|, perc IcnIc mcchc ccmc hemLrc :cn Lien ||cmcIivc:. Se |c: cL:ervc en e| cc:e| ce Lc:ue:
principc|menIe Ircpicc|e:, perc e| YumLc hcLiIc en Lc:ue: nuL|ccc: ce| cccicenIe ce |c: /nce:, ccnce e:
unc ce |c: cve: mc: vi:Ic:c:. Su: vccc|izccicne: prcfuncc: y grcve: :cn muy ci:IinIivc: y :ue|en emiIir|c: en
cc: c enIre mc: ce cc: cve:. IcmLin :e ciferencicn ce |c: fcmi|ic: cnIericre: pcrue cniccn en huecc: ce
crLc|e: ue puecen exccvcr. /cemc:, frecuenIcn Lcncccc: mixIc: ce cve: frug|vcrc:. /|gunc: LcrLucc:,
en pcrIicu|cr ce| cccicenIe ce |c: /nce:, e:Icn cmenczccc: ce exIincicn pcr |c prcicc ce hcLiIcI. E| YumLc