Professional Documents
Culture Documents
1 EURO
CURSO 2011/2012
L GAZETA DE TERZERO
PERIDICO DE LOS ALUMNOS DEL IES CASTRO DE BARONCELI En este nmero...
Roberto Verino
Donde mejor estoy es en casa, en Vern
Gente diferente
David John Leadbeater: el trotamundos ingls que acab siendo concelleiro
Cesteiro: el chico de Vern que cumpli su propio sueo americano
MSICA
Enamorados de la msica
PERSONAJE
Cesteiro
La mquina del tiempo: historias de carrilanos, mineros y contrabandistas Emprendedores: remando contra viento y marea
MEDIO AMBIENTE
Biomasa: energa sostenible
LIBROS
Marcos Calveiro Jordi Sierra i Fabra
CULTURA
Semana del libro
SOCIEDAD
Maltrato, non so violencia fsica
EDUCACIN
A gardera pblica de Ombra
LA TOSTADORA
Celsa, profe de matemticas
Y MUCHAS MS COSAS!
LaGaZetaDeTerZero pg. 2
EDITORIAL
seis. De l estamos orgullosos, tanto como de los anteriores, porque hemos puesto todo nuestro empeo, y hemos tratado de superarnos buscando las noticias, reportajes y entrevistas ms interesantes y actuales. Pero no es solo el aqu y el ahora. En este nmero echamos la vista atrs en el especial La mquina del tiempo para recordar historias de un pasado reciente que no conviene olvidar. Y echamos la vista hacia adelante, con el especial Emprendedores, escuchando y aprendiendo de personas dinmicas, trabajadoras, que ven el futuro con optimismo, un espritu que queremos imitar en estos tiempos de cierto desnimo y fatalismo. Finalmente, tambin leers sobre personas que no cumplen los estereotipos: una chica que se dedica al ftbol, un pastor que se ha metido en poltica, un trabajador del campo que da autnticas lecciones de historia... Nos encanta este tipo de historias, porque nos demuestran que las cosas no son siempre como parecen, que las primeras impresiones no suelen ser las correctas, que las personas no son etiquetas. L a G a Z e t a d e Te r Z e r o - c o m o t o d o peridico- es un proyecto cooperativo, en el que todos dependemos de todos, en el que todos sumamos, sea consiguiendo publicidad, sea entrevistando a alguien, sea escribiendo un pequeo reportaje, sea vendiendo ejemplares... As es la vida misma, en la que todos participamos en un proyecto comn que llamamos sociedad. Desgraciadamente nos cansamos de ver en los medios de comunicacin conductas poco ejemplares, poco solidarias, poco respetuosas con ese todo del que formamos parte. Pero tambin hay personas que nos inspiran; decimos esto pensando en hroes modestos, semiannimos, como igo e Higinio, Higinio e igo, dos personas que perdieron la vida luchando por preservar algo tan de todos como los bosques que forman parte de nuestro patrimonio natural. A ellos se debe el lazo negro de nuestra cabecera, y a ellos les dedicamos este nmero de nuestro peridico. Es lo mnimo. Como siempre, gracias por creer que merece la pena gastar un euro en comprar LaGaZetaDeTerZero. Gracias, anunciante, por creer que este puede ser un espacio til para tu publicidad. Y gracias tambin a las 998 personas que nos siguen en Facebook. Si llegamos al nmero 1000 prometemos hacer algo memorable... Pero eso ser otra historia, y la contaremos en otra ocasin... Un saludo de todos los que hacemos LaGaZetaDeTerZero.
El seis siempre ha sido un nmero poco querido, para qu nos vamos a engaar. Situado tras el sonoro y atractivo cinco, parece un nmero de transicin, un trmite necesario para llegar al mgico nmero siete, el nmero de la perfeccin en muchas culturas. El seis, al contrario, es el nmero del hombre, imperfecto por naturaleza. Pero no todo son malas noticias sobre el nmero seis. Euclides, el famoso matemtico griego, lo llama el nmero perfecto por ser igual a la suma de sus divisores (3+2+1). Ambrosio de Miln, obispo y telogo romano, lo hace smbolo de la armona perfecta, al ser seis los das en los que segn la Biblia fue creado el mundo. Los futboleros sabrn que el dorsal nmero 6 fue el que llev Iniesta en el momento en que marc el gol de la victoria de Espaa en el Mundial de Sudfrica. As que sonriamos con este bendito nmero
NUNCA MIS
BARONCELI
LaGaZetaDeTerZero pg. 3
Obradoiro de xornalismo
Os alumnos de 3 e 4 de ESO visitaron o 11 de outubro o Centro de Desenvolvemento Cooperativo de Vern, para asistir a un obradoiro de xornalismo impartido por Nazaret Bolao, unha das moitas actividades que a Asociacin Galega de Cooperativas Agrarias desenvolve, dentro da Rede EUSUMO, en prol do cooperativismo. Porque... que mis cooperativo cun xornal, que o resultado do traballo conxunto de decenas de persoas? A experiencia sen dbida foi unha boa preparacin para a confeccin de LaGaZeta... e unha boa reflexin sobre o que significa o traballo en equipo.
LaGaZetaDeTerZero pg. 4
BARONCELI
O festival das Letras incluiu representacins teatrais, recitais poticos e actuacins musicais, que tiveron en comn a reivindicacin da lingua e cultura galegas. Despois, o tradicional xantar popular.
BARONCELI
LaGaZetaDeTerZero pg. 5
La caravana Vilamor
El pasado lunes 14 de mayo, la caravana Vilamor se pas por el IES Castro de Baronceli, dentro de su gira promocional por toda Galicia. Ignacio Vilar -director de la pelcula- y Rubn Ris y Xoel Yez actores- nos hablaron de la pelcula.
SILVIA LORENZO ESTRELLA
El movimiento hippie
Vilamor es la historia de un grupo de jvenes que pretenden formar una comuna hippie en Los Ancares. A continuacin analizamos en qu consisti el movimiento hippie.
Una vez presentados Ignacio Vilar (director), Rubn Ris (actor) y Xoel Yez (actor), entre los tres nos contaron que la pelcula fue rodada en los Ancares (Lugo), a 1600 metros de altura, y que haban pasado algunas dificultades para rodar, como por ejemplo, la nieve en las proximidades del lugar de rodaje. Decidieron que Lugo era el mejor sitio para rodar y que el 17 de mayo era el mejor da para estrenar la pelcula, ya que dicho da era el Da de las Letras Galegas, el da ms importante para Galicia y los gallegos. Rubn Ris nos habl tambin de Prado Longo y de las impresiones que causan las pelculas rodadas en Galicia en gente que no la conoce. Segn Rubn Ris, el cine te abre las puertas para conocer el mundo y valorar nuestra tierra, Galicia. Para los actores fue una gran experiencia, muy divertida a pesar de los contratiempos y las 12 horas que trabajaban diariamente para conseguir, como mucho, un minuto y medio de pelcula. Aunque ahora recuerdan las ancdotas con humor, tuvieron varios problemas. Segn nos cuentan ellos ''Nunca nos atopamos cun da semellante'' debido a que durante uno de sus das laborales no pudieron grabar nada porque hubo un incendio en los Ancares y por culpa del ruido de los helicpteros no pudieron rodar y tambin porque una vaca entrn en plano. Por todos estos contratiempos en sus 12 horas laborales no rodaron nada y perdieron 36000, es decir, un da desastroso. Tambin nos dijeron que si llegaba a haber otro da semejante no se podra estrenar la pelcula.
El movimiento hippie fue un movimiento juvenil que tuvo su auge en los ltimos aos de la dcada de los 60. Lo que caracteriz a este movimiento fue la proteccin que le brindaba al medio ambiente, su gran repudio hacia el materialismo (por eso creaban sus propias ropas) y su constante lucha en contra de la violencia. Su origen fue que consideraban mediocre y aburrido el mundo burgus e iniciaron una bsqueda hacia una vida espiritual y en contacto con la naturaleza. A toda esta bsqueda e iniciativas de los jvenes, se la comenz a conocer como movimiento hippie. Los hippies tomaron como actitud contestataria retirarse de la sociedad, a la que condenaban por actitud cmoda y conservadora. Comenzaron, entonces, a reunirse en comunas, constituidas como organizaciones libres y sin jerarquas, en total contraposicin de lo que pasaba en la sociedad burguesa. El amor libre, sin ataduras, fue otra de sus seas de identidad. El icono hippie suele caracterizarse con un hombre de pelo largo y barba, mucho ms larga que lo considerado normal para la poca. Ambos sexos tendan a dejarse el pelo largo y a imitar el estilo afroamericano. De hecho debido a su pelo y su forma de vestir la gente los consider como una ofensa. Sus principales caractersticas son el uso de ropas con signos florales camisas largas y uso de pantalones anchos o de campana. El movimiento hippie, muy idealista, fue contrarrestado por la dura realidad. Los 80 supusieron el fin del movimiento hippie, pero su espritu sigue muy vivo en muchas personas.
Arriba, dos momentos de la visita de la caravana Vilamor al Instituto. Abajo, los alumnos de 2 ciclo, despus de ver la pelcula, unos das ms tarde, en el cine Gesma de Xinzo de Limia.
LaGaZetaDeTerZero pg. 6
BARONCELI
Canto mis claro teas o teu camio, mis podes sar del
Cndido Paz (Vigo, 1960) veu Baronceli o ltimo da antes das vacacins de Nadal para ofrecernos un dos seus espectculos cmicos. Despois do seu monlogo, tres reporteiros de LaGaZetaDeTerZero tiveron ocasin de falar con el sobre o arte de contar historias.
moi importante mirar ao pblico, que pinta ten, como entraHai cousas que son evidentes, se o pblico adolescente ou adulto, pero mis al diso a forma na que entran, mis ou menos nerviosos, mis ou menos activos, como sentan, onde sentan, se veen rpido Tes que estar recabando constantemente datos da xente que esta a e coa que eu me vou enfrontar e entrar en comunicacin, polo tanto eu teo que saber cousas deles, anda que
unha marca persoal. Visto de vermello por das razons: porque traballo moito nos bares, onde non hai boa luz, e entn o vermello unha cor moi vistosa, e despois porque eu admiraba moito a Gila, e Gila vestiase moito de vermello, coma unha pequena homenaxe. Poste nervioso algunha vez? Hai actuacins moi concretas que te poen moi nervioso, en lugares importantes Os actores teen o hbito de dicir que todos os sitios son
improvisar hai que saber moi ben o que tes que facer. Canto mis claro teas o teu camio, mis podes sar del. Non hai que confundir improvisacin con falla de planificacin; cando non planificas xa imposible facer as cousas ben Eu teo claro un esquema, e sobre ese esquema vou construindo o que digo. As as palabras poden cambiar pero as ideas son as mesmas. Logo, a base de repetir o esquema chega un momento no que eu podo improvisar
LaGaZetaDeTerZero pg. 7
Os concellos de pouca poboacin supoen un gran gasto. Vostede estara a favor da unin de concellos pequenos, imaxina nun mesmo concello Ris e Vilardevs? Eu dende un principio non estou acordo coas fusins, eu creo que os concellos son necesarios nos sitios onde estn. Os concellos pequenos estamos a facer un labor bastante importante para os cidadns. Ademis, neste caso a fusin non sera entre Ris e Vilardevs, sera entre Ris, Vilardevs e Vern, xa que s cidadns de Vilardevs non lles queda moi a man Ris e viceversa, entn quedaralles mis a man s cidadns dos dous concellos desprazarse ata Vern. Polo concello de Vilardevs pasa o Camio de Santiago. Ten pensado tomar algunha medida para fomentar o Camio e mesmo tempo o turismo no concello? Si, estamos a mirar sobre este tema do Camio de Santiago incluso xa nos
Dijo que para l deshacerse de la talla religiosa ha sido como una liberacin. El joven de Vern detenido el pasado mircoles como presunto autor del asalto a la iglesia parroquial de Santa Mara de Soutochao, en la localidad ourensana de Vilardevs, de la que se llev una imagen de san Pedro que luego abandon, sorprendi a los agentes al confesar enseguida su participacin en los hechos. Quera confesar. Y es que el plan que el joven Ral P. S., de 22 aos y con antecedentes penales, concibi hace unos meses como una frmula para conseguir dinero fcil no le ha deparado ms que desgracias. No solo no logr vender la talla porque en realidad se equivoc de botn y la imagen que se llev de la capilla no tena ningn valor artstico o religioso al ser una copia de otra original, tambin robada-, sino que, adems, en las semanas posteriores al robo le sobrevinieron tantos infortunios que termin por pensar que aquello era como una maldicin. La maldicin de la talla de san Pedro. As se lo cont a los agentes del equipo de investigacin de la Tercera Compaa de la Guardia Civil de Vern, que han llevado este caso. El joven asegur que en los ltimos dos meses y medio -el robo tuvo lugar a finales de diciembre- le ha pasado de todo. Y todo malo. Primero tuvo un accidente de trfico cuando conduca su propio coche. Despus, su novia lo abandon. Por si eso no fuera suficiente, perdi un trabajo que haba encontrado en Pontevedra y, adems, en otro percance, se cort dos tendones. Ante tanta adversidad, el
sospechoso decidi abandonar la talla en un monte, no fuera a ser que su mala suerte continuase al alza. Adems, saba que la Guardia Civil le segua la pista porque, gracias a una llamada annima, se haba descubierto que haba estado tratando de vender la imagen en u n b a r d e V e r n . Infructuosamente, porque nadie quiso pagar un duro por un santo de 70 centmetros de largo, 12 kilos de peso y fabricacin industrial. As que lo tuvo claro: el pasado lunes acudi a un monte cercano a la villa en la que reside y dej la talla oculta entre la maleza. Estaba en perfecto estado cuando la encontr un particular que paseaba por la zona, porque el acusado, al parecer, se haba preocupado de dejarla bien colocada. Tal vez lo hizo para intentar reparar el dao, a su manera, y de paso tratar de alejar de s la mala suerte. En todo caso, lo que no podr eludir es una acusacin formal por un delito de robo. Dada su explcita confesin, todo apunta a que t e n d r q u e responder ante la Justicia por un delito de robo con fuerza -para entrar en la iglesia habra tenido que forzar la puerta de entrada- que podra acarrearle una condena de prisin de entre uno y tres aos. Quizs su arrepentimiento de ahora le sirva como atenuante, aunque ser el fiscal quien se encargue de valorar si esa conducta puede ser o no expiatoria. Al menos en lo que respecta a la parte legal. No ha trascendido si el sospechoso tiene o no creencias religiosas. Por sus actos, se supone que no demasiadas, pero despus de todo lo que le ha ocurrido, seguro que ahora se lo piensa mucho antes de robar en una iglesia. Por si acaso.
LaGaZetaDeTerZero pg. 8
COMARCA
Falamos con Jos Luis Lozano Ra, o vecio de Castrelo do Val que atopou a pedra mentres preparaba unha finca para traballala. Foi unha bendita casualidade, porque a estela resultou dun valor incalculable. Pero o protagonismo de Jos Luis na historia non quedou a, porque loitou e segue a loitar para que a Pedra quede en Castrelo do Val para disfrute de todos.
LaGaZetaDeTerZero pg. 9
Mineros
La fiebre del wolframio
La extraccin de wolframio -mineral muy apreciado en la industria de la guerrasupuso, especialmente en los aos 40 del siglo pasado, una importante actividad econmica en los concellos de Laza, Ombra, o Vilardevs. Mucha gente trabaj en esas minas de wolframio. Marina y Jnifer nos hablan del wolframio y entrevistan a su ta, Mara Toro Fernndez, que de joven trabaj en una de esas minas, en Bouss.
MARINA FREITAS TORO Y JNIFER VALENCIA GONALVES
Se cerr hace 60 aos porque ya no se venda bien y no era rentable. Cunta gente trabajaba all? De dnde venan? ramos sobre 50 personas y muchos de otros pueblos. Adnde llevaban el wolframio? Lo llevaban a Alemania. Costaba trabajar all? Mucho, haca mucho fro y dolan las manos y los pies. Cuntos das trabajabais? Mara, cundo comenzaste a trabajar en las minas? Con 19 aos. Cunto os pagaban? 50 pesetas al mes, que era muy poco. No estabais asegurados? No, no haba seguros. Nunca hubo accidentes? S, alguno s que hubo pero no muy importante. Cundo se cerr y por qu? Toda la semana menos el Domingo. Cmo era la jornada? Los levantbamos a las 9 de la maana y caminbamos dos kilmetros hasta las minas y salamos a las 6 de la tarde. Cmo era el proceso? Unos sacaban el mineral mientras otros lo lavaban y despus lo trituraban y lo almacenaban.
El wolframio fue descubierto en Vergara (Guipzcoa) por los hermanos Elhuyar en el ao 1783. El wolframio, tambin llamado tungsteno, es un metal escaso en la corteza terrestre, se encuentra en forma de xido y sales en ciertos minerales, es de color gris acerado duro y denso, tiene el punto de
fusin ms elevado de todos los metales. Se usa en filamentos de lmparas incandescentes, en electrodos no consumibles de soldaduras, en resistencias elctricas y en aleados con el acero. Es un mineral que ha estado en la lista de los productos ms codiciados desde la II Guerra Mundial.
Csar (el autor del blog nuncaestardesilachicallega.blogspot.com, escribe un relato sobre la nostalgia, la memoria y... el wolframio.
El 17 de Agosto de 1936, un mes despus de estallada la Guerra Civil, Sebastiao atravesaba el souto de castaos que separaba el pueblo portugus de Soutelinho para adentrarse en el pueblo vecino de Espaa. Su sombrero de paja con cinta marrn no era suficiente para ampararlo del sol abrasador de la siesta de la montaa y agradeca la sombra de los castaos imaginando la desdentada sonrisa de los erizos. Era fiesta en el pueblo, pero a pesar de que las tragedias de la incipiente guerra no haban llegado a aquella esquina del mundo, el santo no sali en procesin ese da debido a la ausencia del cura y a la hambruna que se viva desde haca unos aos. Algunos vecinos apostaban por una procesin por las tierras de labranza, suplicando por sus cosechas. Al ver las primeras casas del pueblo, cuando la sombra dej de protegerlo, Sebastiao apur el paso y se dirigi hacia un grupo de nios que jugaban con sus navajas intentando clavarlas en una puerta de madera. - Oia, meninhos... Algun viu estas pedras? Algun sabe onde topalas? Sebastiao les mostraba unas piedras de color negro y se las entreg para que las sopesasen. Los chicos, que rondaban los doce aos, se sorprendieron de su peso para lo pequeas que eran, negaron y siguieron jugando. - Oia, se topades pedras coma estas, eu pago bem. El portugus sigui pueblo arriba haciendo la misma pregunta a los vecinos que se encontraba a su paso. Uno de los nios que haba dejado de jugar con la navaja, sigui a Sebastiao y alcanzndole le dijo que l haba visto esas piedras mientras guardaba las ovejas. A Sebastiao se le iluminaron los ojos y pasando el brazo por el hombro del nio, le dijo. - E voc como se chama? - Jos Benito -respondi el nio. -Bem, Jos Benito. E podera voc indicarme onde? El nio le contest que era lejos del pueblo, pero que en casa tena alguna. Y sali corriendo en su busca sin darle tiempo al portugus a reaccionar. En cinco minutos Benito estaba de vuelta con varias piedras del tamao de un puo que mostr a Sebastiao. Este no pudo reprimir una sonrisa de satisfaccin y le pregunt al nio que cuanto quera por las piedras. -Cinco pesetas -dijo el nio. -Concordo -contest el hombre del sombrero poniendo en la mano del nio una moneda. A estas alturas, la gente del pueblo haba hecho crculo en torno al portugus y al nio, asombrada del precio que haba conseguido por unas piedras. La festividad no impidi que cada vecino tomara un saco y saliera al monte en busca de aquel nuevo tesoro impensado. En una hora estaban de vuelta con el saco lleno. Se las mostraron al hombre del sombrero que pas de la ms iluminada de las sonrisas a la decepcin ms absoluta.. - O carallo, isto non . Nao e isto que eu preciso. Ba, ba, ba... merda de espanhois, fiquem l, deixen que sexa o raparigo quem vaia embora! ... El vehculo suba con precaucin por las intrincadas curvas que llevaban desde el frtil valle a la montaa. Sus ocupantes, serios, apenas intercambiaban palabra. Fue ella la primera que rompi el luctuoso silencio. -Jos Benito, no duermas, que estamos llegando. -A dnde estamos llegando? pregunt el anciano que estaba a su lado. -A donde va ser, al pueblo. -A qu pueblo? -A qu pueblo va ser? Al tuyo! -Y a qu vamos al pueblo? Vlgame Dios, dice por la bajo la mujer, lo que fuimos y lo que somos. -Vamos al entierro de Rosa. -De qu Rosa? -De mi hermana, de qu Rosa va a ser? Venimos del tanatorio. - Vaia, morreu ta irm. El silencio posterior se cortaba y el chfer por el retrovisor observ los ojos humedecidos de la mujer y la cara de consternacin en el hombre, que ahora de pronto se percataba de nuevo de la situacin. El hombre miraba por la ventana y sus ojos se avivaban por momentos. -All estaban las minas de los alemanes. Seal con la cabeza un lugar en el monte. -Y de que eran las minas, Jos Benito? -pregunt el hombre que iba al volante. -Eran de wolframio! Las descubr yo. Un da vino un portugus y me dio cinco mil pesetas por unas pocas piedras! -Cinco mil, no, Jos Benito, cinco. -Y t que sabes? No estabas all. Fueron cinco mil, y con ellas me compr mi primera pistola O vas a decirme t a m...? -Vale, fueron cinco mil... -Claro que fueron cinco mil. O cmo iba a comprarme una pistola del nueve corto con cinco pesetas, ests parva ou que? Ay seor, suspir de nuevo la mujer, lo que fuimos y lo que somos... La mujer, dirigindose al conductor, le confirm que se compr la primera pistola cuando los alemanes se hicieron cargo de las minas y dieron trabajo a todo el pueblo, con Seguridad Social incluida. Hasta entonces nadie en el pueblo haba estado asegurado. -E logo non te acordas -intervino el hombre- que unha noite, o to Pepe o Ferreiro baixou a Vern e man seguinte a parexa da Garda Civil non nos deixou entrar na mina? -Acrdome, anda a mia nai estivo presa no calabozo unhas noites por coller minerio. Despois vendeu a mina s alems por un dieirn. Comprou outra en Ponferrada pero saliulle falsa. Qu ben lle estivo fillo de puta. -E a ta irma estaba mala ou morreu de repente? -terci el hombre que iba a su lado. Ay seor, o que fomos e o que nos volvemos, dijo la mujer mirando las primeras casas del pueblo. Orense a tantos de tantos.
Mina abandonada de Vilar de Ciervos (Vilardevs) En los yacimientos espaoles se siglo XIX y XX por empresarios distinguen dos tipos: los yacimientos leoneses y alemanes. Con el comienzo de la II Guerra en los que los filones se explotan de forma individualizada e interior, y Mundial se produce una fuerte los yacimientos tpicos de la zona de d e m a n d a p o r e s t e m i n e r a l , Galicia y Asturias, en los que los alcanzando unas 30.000 toneladas al filones explotan en conjunta y en ao, de las que 3.000 se obtienen de cortas a cielo abierto. En la zona del Espaa en las 250 minas que sur de Ourense el wolframio se existan, la mayora explotadas por encuentra en los leucogranitos, el la compaa estatal alemana tipo de granito ms explotado en ROWAK. Los alemanes tuvieron Galicia (junto con el granito de dos que abandonar la zona a principios micas), un granito claro, de grano de los aos 50 como consecuencia de fino, con una gran proporcin de la II Guerra Mundial. Se extraa estao y wolframio. cuarzo. La zona fronteriza entre Lovios y A pesar de su cada en la poca de Vern es rica en wolframio, por lo que los aos 60 es posible que el se halla salpicada de gran cantidad de wolframio se vuelva a convertir otra minas abandonas. Estas minas vez en un buen negocio, como en el tuvieron su auge en la II Guerra caso de las minas de Lousame (A Mundial, pero actualmente estn Corua). En esta localidad un cerradas; la bajada de los precios empresario tuvo la idea de volver a hizo que ya no resultasen rentables. extraer de nuevo el wolframio por la Un ejemplo de minas tpicas de la demanda de este mineral por parte de zona de Vern seran las de los pases emergentes, ya que su Vilardecervos, unas antiguas minas precio, demanda y cotizacin en el que fueron el motor econmico de la mercado mundial hace rentable la comarca, y que en su mayora extraccin. estuvieron explotadas durante el
LaGaZetaDeTerZero pg. 10
mortales. Una coplilla reza: En medio de este tnel / hay una fuente con agua, / sangre de esta buena gente / que atraviesa la montaa. Las obras avanzan, hasta completarse por fin. Franco inaugura oficialmente el trayecto el 1 de julio de 1957. El viaje inaugural de Franco y su mujer Carmen Polo genera una expectacin sin precedentes en la comarca; cientos de personas acuden a la estacin de Cercedelo a saludar al Caudillo. Con la llegada de la democracia, la memoria de los carrilanos ha tratado de recuperarse Por ejemplo, la asociacin cultural Os Carrilanos promueve en Campobecerros un monumento-homenaje a todos los carrilanos del pueblo cada 20 de agosto, conmemorando aquel 20 de agosto de 1936 en los que varias decenas de carrilanos fueron asesinados por sus ideas polticas. En 2003 Rafael Cid, interesado en la historia de los carrilanos tras conocer que su suegra fue la nia que le dio en Cercedelo un ramo de flores a Carmen Polo, esposa de Franco, en el viaje inaugural de 1957, estrena el documental Carrilanos: los tneles del tiempo, un documental que recrea aquellos aos mediante documentos histricos, filmaciones de la poca, reconstrucciones y, sobre todo, testimonios de los supervivientes de los trabajos. Un vdeo que no hay que perderse, y que puede verse adems en youtube.
LaGaZetaDeTerZero pg. 11
Genoveva Martnez Fernandez, hermana de Francisco, un antiguo contrabandista de Ris, nos habla del contrabando.
Cundo comenz el contrabando? Despus de la guerra civil en Espaa. Por qu se empez con esta prctica? Porque las familias eran muy pobres en aquella poca y no tenan que comer. Con qu clase de productos se comerciaba? Sobre todo con caf, pero tambin con azcar. En qu lugares se daba el contrabando? En la frontera entre Portugal y Espaa; en mi pueblo Navallo y con otro pueblo llamado Cisterna (Portugal). Cundo? Cmo se hacia? De noche, llevaban los sacos a la espalda o con la ayuda de un burro. Iban por el medio del bosque, con mucha cautela para no ser descubiertos; se ayudaban de la luz de la luna y a veces iban hasta cuando llova. Quines y cuntos iban? Solo iban los hombres, iban en grupos de siete u ocho personas. No podan ser muchos, claro. Hay alguna ancdota sobre el contrabando? S, una noche mi hermano sali al contrabando pero mientras una pareja de guardia civiles iban a la casa de mi madre para preguntar por l. Mi madre le dijo que l ya tena dieciocho aos y no tena por qu darle explicaciones, podra estar con su novia. Cuando se marcharon ella fue a buscarlo y avisar de lo que suceda al grupo; como llova se puso una chaqueta larga, parecida a la que llevaban los guardia civiles. Por eso, mi hermano confundido por la oscuridad de la noche escapaba de mi madre, y mientras ella le buscaba para avisarle. Al final, se vieron en casa y ella le ech la bronca.
TRADICINS MILENARIAS
ROGELIO GARCIA LOSADA MAEL GONZLEZ ADRIN DA GLORIA SONIA FERREIRO
A matanza un acontecemento tpico en Galicia. Nela renense familiares e amigos para matar o porco que o dono leva meses cebando. Normalmente faise longo do mes de decembro, comeza cando os homes sacan o porco da corte, agarrndoo cunha corda polo focio, dselle un tiro e inmediatamente despois clvaselle o citelo no pescozo para que sangue. O sangue remxeno as mulleres nun caldeiro ata que arrefa. Este sangue usarase posteriormente para facelas denominadas chourizas do sangue. Tras mata-lo porco, os homes teen que chamuscalo, raspalo e lavalo. Cando est limpo clganno cunha roldana e brenno en canal para retirarlle os rganos. A partir deste momento comeza o traballo das mulleres, que teen que extremar (separar a tripa grosa da delgada) as vsceras, lavalas e escamalas. Esa mesma tarde crtanse os intestinos, que se untan con limn, para facer os chourizos, tamn se corta a cabaza e ccese. No segundo da, coecido como da da desfeita, desfaise completamente o porco separando os xamns, lacns, cortando a carne, a cbola, a cabaza e os coiros (pel do porco). Pola tarde fanse as zorzas (mesturando a carne co pemento doce, vio e ouregos). O terceiro da comzase facendo as chourizas recheas de carne, coiros e sangue, tamn se fan os chourizos gordos recheos de carne e cabaza cocida. No cuarto da fanse os churizos delgados ou chourizos de vern, e os bandullos (estmago recheo de costela picada). Durante estes das lvase a cabo un traballo bastante duro, que tdalas tardes se ve recompensado cunha boa merenda a base de chocolate quente e doces.
A matanza
LaGaZetaDeTerZero pg. 12
GALICIA
Frases y ancdotas
Su chapuzn en Palomares En 1966, siendo ministro de Informacin y Turismo, Manuel Fraga quiso demostrar a la poblacin, junto con el entonces embajador de Estados Unidos, que las aguas de esta localidad almeriense no estaban contaminadas . El saludo al maniqu Una vez, con su afn de saludar a todo el mundo durante una campaa electoral que sola hacer puerta por puerta, lleg a saludar a un maniqu en unos grandes almacenes ante la sorpresa de todos los presentes. Calabazas a una diva Conservador y catlico practicante, Fraga dej plantada a la mismsima Ava Gardner, una de las actrices ms bellas de Hollywood, cuando ella le invit a tomar unas copas, rechazando la invitacin porque estaba muy ocupado. La calle es ma Frase que dijo durante su etapa como ministro de la Gobernacin en el gobierno de Arias Navarro. Ms cerveza en el Congreso Dijo una vez que si los parlamentarios de la Repblica se hubiesen tomado ms caas juntos, no hubiese habido Guerra Civil. En el 23-F Ya no aguanto ms, disparen contra m, dijo a los militares golpistas, despus de pasar varias horas encerrado en el Congreso, junto con el resto de diputados. Mi novia es Galicia Tras el fallecimiento de su esposa en 1996, a veces se le preguntaba por asuntos de mujeres, y l responda que su nica novia era Galicia. Fidel Castro Una vez dijo que si se hubiera quedado en Cuba, adonde emigraron sus padres, "probablemente hoy sera Fidel Castro" sin importarle que ste fuera de izquierdas y l muy de derechas. Sobre los votantes indecisos En una ocasin compar a los indecisos con las mujeres porque "cuando las preguntas con cuntos hombres se acuestan, nunca dan una respuesta absolutamente certera". Ecologismo Lleg a decir de los ecologistas: "si por ellos fuera an estaramos en las cuevas de Altamira". Ni tutelas, ni tutas Rompi la carta de dimisin sin fecha que le haba presentado Jos Mara Aznar, con lo que le daba a este el espaldarazo definitivo para que se convirtiese en lder del PP. La chaqueta En uno de sus enfados, abronc a su asesor de Comunicacin cuando ste le dijo que se colocara bien la chaqueta para una entrevista en televisin."Quiere usted hacerme el favor de largarse de aqu?, le dijo, y, ante la insistencia de su asesor aadi: "lrguese!". El colaborador le respondi que hiciera lo que le diera la gana, a lo que Fraga le espet: "eso es lo que voy a hacer".
Manuel Fraga iribarne naci en Villalba (Lugo), en noviembre de 1922. Estudi Derecho, Poltica y Economa. En sus primeros aos ejerci de secretario general del Instituto de Cultura Hispnica, tambin fue secretario de Educacin Nacional y director del Instituto de Estudios Polticos. Su primer cargo poltico relevante fue el de Ministro de Informacin y Turismo (1962-1969). Fraga fue de los polticos ms relevantes del llamado sector reformista, frente al sector inmovilista. En sus aos de ministro, Fraga promovi el desarrollo de la industria turstica; de estos aos es el eslogan Spain is different! (Espaa es diferente!). Desarroll una ley de prensa para dar una imagen de tolerancia del rgimen. Algunos dicen que fue l quien, en 1969, orquest una campaa periodstica que trat de disfrazar de suicidio la muerte de un estudiante. Tras el escndalo Matesa, que Fraga contribuy a airear, destapando pblicamente a ministros corruptos, es destituido. Abandona temporalmente la poltica y decide ponerse al frente de la empresa de cervezas El guila. Aos ms tarde regresa a la poltica, como embajador en el Reino Unido (1973-75). En el ao 1975, fue nombrado Ministro de la Gobernacin -lo que sera hoy Ministro de Interior-, en el
ESPAA
LaGaZetaDeTerZero pg. 13
Guipzcoa, Navarra (en Espaa), Lapurdi, Baja Navarra y Zuberoa (en Francia). Su primera accin violenta se produce el 18 de julio de 1961: el intento fallido de descarrilamiento de un tren ocupado por voluntarios franquistas que se dirigan a San Sebastin para celebrar el Alzamiento. En estos primeros aos, la polica persigue a sus miembros, que se dedican a colocar pequeos artefactos sin apenas consecuencias, hacer pintadas de Gora Euskadi (Viva Euskadi) y colocar ikurrias (nombre de la bandera oficial del Pais Vasco). Las bases de la organizacin se consolidan en mayo de 1962, en la
celebracin de su I Asamblea en el monasterio de Belloc (Bayona, Francia), donde se presenta como Movimiento Revolucionario Vasco de Liberacin Nacional. El grupo rechaza cualquier colaboracin con partidos o asociaciones no nacionalistas vascas y apuesta por una fuerte campaa proselitista. Es aqu cuando se autodefinen como una organizacin clandestina revolucionaria que defiende la lucha armada como el medio de conseguir la independencia de Euskadi.
derecha endureciendo la dictadura, lo que producira un importante distanciamiento del pueblo e incluso un enfrentamiento entre "las dos Espaas"... En otras palabras, el asesinato de Carrero Blanco fue uno de los primeros intentos de ETA para que a Espaa nunca llegase la democracia, pero por desgracia para ellos y por suerte para los demcratas, no se salieron con la suya... Ni el ejrcito se sublev, ni el gobierno se endureci, ni el pueblo lleg a enfrentarse... Los atentados ms sangrientos 13.09.1974 Explosin de un artefacto en la cafetera 'Rolando' de Madrid. Mueren 12 civiles. 29.07.1979 ETA coloca sendos artefactos en dos estaciones de trenes de Madrid. Mueren ocho personas: cinco civiles, un guardia civil y un miembro de la Polica Nacional. 15.07.1986 Coche bomba en la Plaza de la Repblica Dominicana de Madrid, al paso de un convoy de la Guardia Civil. Mueren 12 agentes. 19.06.1987 Coche bomba en el parking del centro comercial Hipercor de Barcelona. 21 muertos y 45 heridos. 11.12.1987 Coche bomba con 250 k. de explosivos contra la Casa Cuartel de Zaragoza. 11 muertos y 40 heridos. 29.05.1991 Coche bomba en el cuartel de la Guardia Civil en Vic (Barcelona). Mueren 10 personas. 21.06.1993 Explosin de un coche bomba al paso de una furgoneta militar en Madrid. Siete muertos (seis militares y un civiL) y 36 heridos. 11.12.1995 Estalla un coche bomba al paso de un furgn militar en Vallecas (Madrid). Mueren seis civiles que trabajaban para la Armada. Desde 1969, 36 miembros de ETA han muerto mientras manipulaban
Los terroristas compraron un semistano en el nmero 104 de la calle Claudio Coello y a partir de all hicieron un tnel hasta el centro de la calzada donde pusieron cerca de 100 kilogramos de goma-2 que hicieron explosionar al paso del coche de Carrero Blanco. Fueron acusados del asesinato los etarras Jos Ignacio Abaitua Gomeza "Marqun", Jos Miguel Bearn Ordeara "Argala", Pedro Ignacio Prez Beotegui "Wilson", Javier Mara Larreategui Cuadra "Atxulo", Jos Antonio Urruticoechea Bengoechea "Josu" y Juan Bautista Eizaguirre Santiesteban "Zigor", todos ellos refugiados en Francia y, en aquella poca protegidos por este pas. Con la muerte de Carrero Blanco podra decirse que se acababa definitivamente el rgimen franquista y eso lo saba muy bien ETA, como tambin saba que con este asesinato se granjearan ciertas simpatas por parte de los contrarios al rgimen de Franco. Al mismo tiempo conseguiran que el ejrcito y el gobierno se posicionasen an ms a la
artefactos explosivos con los que concejal del PP de Ermua, cogi el pretendan atentar. tren de las 15.20 horas para volver a su trabajo en la empresa Eman El asesinato de Miguel ngel Consulting de la vecina Eibar. A las Blanco 15.30, nada ms salir de la estacin, El 12 de julio de 1997 ETA asesin fue abordado por Irantzu Gallastegi al concejal del PP de Ermua (Vizcaya) Sodupe,Amaya y Nora, y conducido Miguel ngel Blanco e hizo estallar hacia un vehculo de color oscuro en llanto y rabia a millones de estacionado en una calle adyacente espaoles. Los terroristas ejecutaron que tambin ocuparon Francisco aqu el experimento del chantaje Javier Garca Gaztelu, Txapote y Jon, emocional masivo ms depurado, y y el (despus) fallecido Jos Luis depravado, de su historia. Se trataba Geresta Mujika, Oker. Tres horas ms de hacer que Espaa entera se tarde, ETA telefone a su radio amiga, identificara con una vctima Egin Irratia, para comunicar que propiciatoria: un chico joven, hijo de Miguel ngel Blanco sera ejecutado inmigrantes gallegos, buena persona y si el Gobierno no trasladaba a sus concejal de una pequea poblacin presos a las crceles del Pas Vasco obrera. Se trataba de que todas las antes de las cuatro de la tarde del gentes de bien comulgaran con la sbado 12 de julio. persona de Miguel ngel Blanco, le Todo el mundo quera hacer algo transfirieran sus sentimientos ms para salvar la vida del secuestrado y el nobles y se colocaran mentalmente en ejemplo lo dio el mismo pueblo de la su lugar. Se trataba de llevar al vctima. A la media hora de difundirse conjunto de la poblacin espaola al la amenaza de ETA, los vecinos, banco de pruebas de un chantaje movilizados a travs de altavoces por inhumano con desenlace inminente, la guardia municipal, ya ocupaban las comprobar si podan dividirla y calles, ya gritaban "Todos somos sojuzgarla, y luego matarnos a todos Miguel ngel", ya mostraban en alto un poco con esos dos tiros en la cabeza sus manos desnudas, desarmadas, que acabaron con la vida de su rehn. manos de trabajadores y de estudiantes, de amas de casa y de jubilados. El ejemplo cundi rpidamente por toda Espaa; el pueblo desfil un da s y otro tambin en los municipios espaoles. Un milln de ciudadanos seran bastantes, dos millones, tres millones? Se calcula que seis millones de espaoles salieron a la calle durante el angustioso comps de espera colectivo de aquellas 48 horas. Transcurrido el plazo, Miguel ngel Blanco fue asesinado. Alto el fuego de ETA Tras mas de 50 aos de asesinatos y violencia, la banda terrorista ETA anunci a las 19 horas del da jueves 20 de octubre de 2011 el abandono definitivo e incondicional de la lucha armada. ETA deja atrs 829 asesinatos y 84 secuestros.
Segn reza la sentencia de la Audiencia Nacional dictada el pasado ao, el 10 de julio de 1997, despus de comer en su casa, Miguel ngel Blanco Garrido, de 29 aos, licenciado en Empresariales y
LaGaZetaDeTerZero pg. 14
DEPORTES
momentos duros todo se te viene abajo. Lo bueno es que dura poco porque en cuanto te dan la mnima posibilidad de decir tranquilo que no es tanto como parece o cualquier mnima esperanza que te dan de que puedas volver a llegar, ya
Dani: Cul fue el peor momento de tu carrera? Todas las lesiones marcan un antes y un despus. Siempre me lesion cuando estaba en el mejor momento fsico y bueno, quiz la del 2005 del hombro o la del 2009 de la pierna, que fue bastante grave, en el 2011...
te empieza otra vez el gusanillo y vuelves a querer llegar al mximo. Mara: Tienes alguna dieta a seguir? Bueno, tampoco una dieta estricta: sigo una alimentacin equilibrada, variada, e intento no abusar mucho de los productos que s que me
ser algo en Espaa? Ahora mismo en Espaa est la cosa muy complicada, antiguamente digamos que las fbricas apostaban mucho ms, haba normalmente dos o tres pilotos en cada categora y eso significa que haba seis pilotos oficiales pagados por fbrica en
ELLOS juegan...
DEPORTES
LaGaZetaDeTerZero pg. 15
Ero, un baronceliano de 16 aos de edad,viste con orgullo el dorsal 14 del G.D. Chaves. Juega desde que era un nio, est federado desde los 11 y persigue su sueo entrenando da a da con fuerza e ilusin.
ERO PRIETO
Por qu te decantaste por el Chaves en vez del Vern? En una fiesta de un pueblo jugu, al finalizar me propusieron ir a jugar all y sin ninguna duda, acept. Te gustara a llegar a ser un profesional, o lo ves solo como un hobby ? Al ftbol no se juega para ganar dinero, eso es secundario; el ftbol es un hobby con el que disfruto aunque siempre querr llegar a lo ms alto. Si llegaras a ser una estrella, en que equipo te gustara jugar? En el F.C. Barcelona, pero siempre me gustara retirarme en el Chaves. De los grandes del ftbol, a quin tomas por ejemplo? Por qu? Sin duda, Leo Messi y Ronaldinho, son jugadores que en momentos clave, siempre deciden los partidos y me identifico con ellos por intentar marcar siempre la diferencia. Cunto tiempo entrenas? Haces algn otro entrenamiento fuera del
futbolstico? Tres das a la semana, y los partidos claro! Adems entreno dos das a la semana en el gimnasio. Alguna vez tuviste una lesin grave que te impidiese jugar a lo que ms te gusta? Tuve varias, pero la ms grave fue la del ligamento cruzado anterior de la pierna derecha; estuve un ao y medio fuera de los terrenos de juego. En que posicin juegas? Soy un jugador que desempeo varias posiciones, entre ellas delantero, media punta y medio izquierda. Encajaste bien con tus compaeros lusos? S,muy bien! Hice muchos amigos y conoc a mucha gente de all. Sabes si algn otro equipo est interesado en ti? No, al menos la junta no me lo ha dicho. Qu partido fue el ms importante o emotivo para ti?
El partido ms importante para m fue sin duda un derbi entre Flaviense Chaves, en el que llegamos empatados 2-2 a los dos ltimos minutos y despus de un gran pase, marqu rompiendo las tablas en el marcador, el equipo se volc encima de m . Qu sientes jugando al ftbol? Siento que hago lo que ms me gusta, disfruto, mejoro y lo ms importante, me divierto. Cul es tu mximo nmero de goles? Mi mximo nmero de goles fue en los infantiles con 27 tantos. Qu cosas crees que deberas mejorar en tu juego? Siempre he pensado que tengo que superarme da a da, en todos los aspectos. Y por ltimo, participas en alguna liga o torneo? Si es as, en qu puesto vais? S, en la liga juvenil, actualmente
sientas especialmente orgullosa? La que gane en la seleccin gallega, fue la primera que gane a gran nivel. Ante cunta gente llegaste a disputar un partido? No s un nmero exacto. Llevas algn amuleto? No, pero tengo la mana de tocar los tres palos y colocar la portera. Cuntas veces te lesionaste? Jugaste estando lesionada?
positivo quedamos dos aos sin jugar. Existe dping en el ftbol sala? No porque esta muy controlado. Cul es tu mayor sueo? Llegar a la seleccin espaola. Tienes algn dolo o alguien que te inspire? Ahora mismo la portera que me est entrenando todos los das. Eres buena perdedora? No [risas].
perdida? Perdida no, pero podra vivir haber vivido una experiencia... Entonces, seras capaz de irte y dejar aqu a toda la gente que te quiere? Vindolo as no, pero tendra que pensarlo mucho; quieras o no dejas aqu a mucha gente que conoces y te vas a un lugar donde no conoces a nadie. Pero solo se vive una vez y hay
LaGaZetaDeTerZero pg. 16
PROTAGONISTA
Nacido en Margate (condado de Kent, leste de Inglaterra) hai 45 anos, David John Leadbeater chegou a Laza en 1993, despois de dar moitas voltas polo mundo. Xunto coa sa compaeira Charo, construiu un fogar en Carraxo, unha aldea que estaba abandonada ata que chegaron eles. O seu estilo de vida sinxelo e respetuoso coa natureza: unha horta ecolxica para comer, paneis solares para obter enerxa... Gase a vida co seu rebao de ovellas, e dende hai uns meses, concelleiro do BNG, feito que lle deu en tdolos xornais galegos un protagonismo do que foi o primeiro en sorprenderse. Citmonos no bar O descanso do peregrino, lugar axeitado para falar cun home que fixo a sa particular peregrinaxe, dende unha cidade costeira de Gran Bretaa ata unha aldea rural de Galicia. Na sa viaxe cambiou o te polo caf, o ingls polo galego. Home pausado, tmase o seu tempo para contestar as preguntas que lle fai unha reporteira moi especial, a sa filla Ione.
Non s andar a pedir fra, esperar que chova. Hai que facer as cousas mellor dende dentro
haxa un traballo poltico verdadeiramente feito poida ter tanta cobertura nos medios, e non polo simple feito de ser ingls. Cales son os teus obxectivos moita adicacin, porque a vida poltica no pueblo mvese todos os das e a todas as horas. So estar tanto do que sucede cada da no concello require un esforzo concelleiros. Que sintes respecto? Pois estrame bastante que non haxa mis estranxeiros. Calquer persoa que ten un proxecto de
coma concelleiro? Pois o primeiro ser facer unha oposicion forte, e o segundo ser resaltar a importancia do sector primario como medio para un futuro mais prspero para Laza.
importante. Que opinas sobre os desacordos que hai dentro do Bloque ? unha cuestin complexa, pero o que est a pasar unha cousa moi pouco afortunada. En xeral, aqu e
vida dentro dun pais debe ter representacin e a posibilidade de sustentar politicamente o seu pais. Non son o primeiro estranxeiro que chega a concelleiro, pero si o primeiro ingls no Bloque.
Aqu hai moitas posibilidades se optamos pola explotacin sostible dos nosos recursos naturais
Non se ve un camio doado, pero se os recursos naturais non se explotan adecuadamente, na mia opinin non hai base. A agricultura, a explotacin multifuncional do monte son as chaves do desenvolvemento aqu. Claro que eu falo do que eu mis en todas partes, penso que as maioras deberan ser mis sensibles s opinins das minoras; o feito de ter mis do 50% dos votos por exemplo non d dereito a non escoitar as opinins dos demis. Pero tampouco me parece correcto Casa ben o nacionalismo do BNG co feito de ser estranxeiro? Si, porque eu entendo o nacionalismo coma unha forma mais cercana de tentar solucionar os problemas, pero sen ningn matiz patritico. Non por ser nacionalista creo que Galicia debe
PROTAGONISTA
decisins nun sistema complexo. Se hai que decidir como facer as cousas, a est a poltica; as decisins teen uns elementos sobre os que hai que discutir. O problema cando a poltica se converte nun fin en si mesmo, deixa de ser o que ten que ser. Entn a xente a ve coma unha actividade allea. Eu creo que en moitos casos estamos nesta situacin. Ademais a propia complexidade do sistema fai que o cidadn de a pe se sinta fra da poltica: requrese moita adicacin para desempear a poltica, e ese feito fai que o poltico se despegue un pouco da realidade. En resumo, a poltica necesaria, non como un medio en si mesmo, senn coma unha ferramenta coa que decidir sobre o que hai que decidir. A xente pensa que os polticos son moi malos... En todas partes hai xente boa e xente mala... Logo inxusto meter a tdolos polticos no mesmo saco? certo que os polticos teen levado moitos paos, pero algns teen merecido algn mis... Eu pouco podo dicir porque eu xa son poltico [risas]. Ti sinteste politico ? Non, moito non, non no sentido de estar ansioso por gaar e perder eleccins. A politica profesional non te atrae ? Non, non. obvio que necesario gaar eleccins para poder facer as cousas, pero si para gaar eleccins hai que facer cousas nas que non cres, mellor non, non creo que sexa boa idea. Ademis para min importante a atencion detalle; o movemento globalizador no que estamos non ten en conta as peculiaridades de cada quen, e eso non me gusta. Dame a impresion de que chega un momento no que un poltico de alto nivel non sabe do que fala, non pode sabelo, mais est obligado a falar del. As que non me gustara verme nesa situacin, nin ter que dicir cousas que non sinto, como a pobre da Soraya [Senz de Santamara, voceira do Goberno de Espaa] que ten que sair a todos os das. Eu compadzome desa xente. Cres que na politica en certos niveis acbanse perdendo sempre os valores iniciais ? E moi dificil que non sexa as, porque tamn se mete un en cousas que descoece, mesmo pode ter ideas errneas sobre como son as cousas. Tes medo s crticas? Se non queres ser criticado non te perspectiva, tamn vese certo rexurdimento: a terra revalorizouse algo e hoxe hai explotacins que hai dez anos non haba. Pensas que non obxectivo ese sentimento de pesimismo, de que o rural est a morrer? houbera unhas actividades que xerasen ingresos, ningun falara dos costes dos servicios porque se prestaran sen mis. E os teus pais, que dixeron cando decidiches quedar nunha aldea recndita de Galicia? Pois eu creo que pensaban que
LaGaZetaDeTerZero pg. 17
podes adicar poltica. inevitable ser criticado; se queres ter a responsabilidade pois tes a crtica. Tes o apoio da ta familia? Non o sei... unha pregunta mais para ti que para min... Eu sntome orgullosa de que meu pai queira cambiar as cousas, que se centre en tirar do pobo
Aqu non hai nada, escoitase moito, e non verdade, aqu hai moitas posibilidades. Pero non dende o camio do crecemento coma se entendeu ata o de agora, a costa da explotacin sen control dos recursos, que a chegamos noso lmite, senn optando pola explotacin sostible dos moitos recursos que temos.
polo menos xa saban onde estaba, e se querian visitarme tamen haba un teito, un fogar... Aprobaron a ta decisin? Quizis isto non o que eles escolleran para min, pero tampouco nunca impuxeron o seu criterio nese sentido. Vas a Inglaterra a miudo ? Non, vou cada tres anos de visita.
O noso logro aqu foi deixar que o lugar nos ensinara como haba que vivir, non impor ns a nosa idea de vivir no lugar onde estabamos.
para adiante, porque eu cos meus 17 anos vexo que non ten vida, vxoo morrendo. E os xvenes non vemos o noso futuro aqu... Eu por exemplo vxome fra, vivirei aqu ata que poda marchar e coidarme polos meus propios medios. Non digo que non vaia volver, pero non me vexo aqu... un grave problema a falta de oportunidades. Pero con Que opinas dos intentos de fusions de concellos que se estan a dar ultimamanete? Non me gustara que Laza se fusionara con outro concello. Non me gusta a idea, o problema non o coste de administrar os servicios en si, senn que non se xeneran os ingresos necesarios. Non hai actividade que soporte os servicios que require a xente, que se sinte con dereito a telos. Se s rapazas as levo todos os anos, pero estou al un dia e volvo. Nunca te arepentiches de vir para aqu? Ata hoxe non. s veces podo pensar se estara mellor noutro l u g a r, p e r o e s e s p o s i b l e s momentos escuros son moi pouco frecuentes. Fuches moi valente, empezar de cero nun sitio descoecido....
Ou incauto [risas]. Os que pensan moito as cousas acaban por non facelas. Eu vin a Laza non porque o tivera meditado, simplemente as circunstancias dronse as, non o escollin. Ademis, moi pouco probable ter a seguridade absoluta de que as nosas decisins e opinins son certeiras. Cres no destino? Non, o destino non, son as cousas que se fan da a da, as pequenas decisins as que che levan a un sitio ou a outro. Cando chegou un ingls aqu e quedou a vivir, que pensou a xente? Que, buenoooo... [risas]. Ningun pensou que eras un rario, que estabas tolo? Probablemente si, e a verdade, ningun pode dicir que non tiveran razn [risas]. Pero non foi o mesmo que nos anos 60 ou 70, agora a xente est mis acostumada s estranxeiros... Si, e xa houbera outra xente pioneira no hipismo en Laza, houbera unha xeracion mais vella ca min, que tiveron vivencias por aqu. Pero ti eras hipi no estilo de vida? Si, non que viviramos coma nunha comuna, estabamos a mia muller, o meu cuado, a novia del... Pero tiamos a idea de vivir autosuficientes, o que pasa que pecamos algo de inxenuidade... En que sentido ? De vivir aqu con catro patatias e un rego de tomates... Quizis o noso logro aqu foi deixar que o lugar nos ensinara como haba que vivir nel, e non ns intentar vivir a nosa idea de vivir no lugar donde estabamos. O i d e a l i s m o n o n s e m p re funciona? Claro, se ti te enfrentas a unha realidade, a realidade sempre che vai barrer. Ns aqu temos mudado moito. Foi duro o proceso de adaptacin? Si, si, principio o tema da convivencia non foi doado, pero agora sentmonos acollidos. Tenche un apodo os teus vecios? Parceme que me chamaban hipi, pero bueno anda tardaron en dicirmo cara, que non te sente mal pero ns chammoste as [risas].
LaGaZetaDeTerZero pg. 18
ESPECIAL EMPRENDEDORES
Miro para arriba e sempre para adiante. Teo moi claro que quero seguir crecendo e facer cousas novas.
Jorge pinchadiscos, barman, profesor de msica, animador de festas... O que se di, un home activo... Se temos que falar de xente emprendedora, temos que falar deste verinense que est a facer do seu nome unha marca comercial de xito en toda a provincia. Quedamos para falar un ratio no seu bar de Tintores, un bar coma poucos, unha autntica obra de arte en madeira onde disfrutar, por suposto, da mellor msica...
CARLA AFONSO Y NATALIA GONZLEZ
Bueno, para empezar queramos f a c e rc h e u n h a s p re g u n t a s persoais para conocerte un pouquio mellor. Cantos anos tes? Teo 33, anda que non os aparento. nde naciches? En Vern, vivn toda a vida aqu. Tamn estudiaches aqu? S, estudiei aqu e en Pontevedra, onde fixen Maxisterio Musical. De feito estou a dar clases no colexio Mara Inmaculada. Es profesor toda a semana al? Si. Entn, gstanche os nenos? Gstame a msica. Os nenos... as veces [risas]. Gstache ser profesor? Si, me gusta, o que pasa e que hai das que marchas cun dolor de cabeza tremendo... Gstame cando os rapaces se involucran e se interesan. As tas aficins? Msica, msica e msica [risas]. Cando eras pequeo, que queras ser? Msico. Eu dende pequeno xa lle dixera meu irmn, que o meu padrio, que me gustaba a msica, que me gustaba tocar a guitarra, pero naquela poca no conservatorio non haba, e por iso empecei co saxofn. Pero bueno, a verdade que non tia unhas cualidades tremendas para a msica, no aspecto de que non teo un gran odo, nin unha gran voz para cantar, nin tampouco son un virtuoso de ningn instrumento, e por iso me metn mis no tema tecnolxico, coma DJ. moi difcil ser un bo pinchadiscos? Non, o difcil conseguir enganchar xente da tras da, festa tras festa... Iso o difcil. O importante transmitir, ter empata coa xente, que a xente se divirta e que o pase ben. Con que estilo de msica o pasas mellor? A min gstame prcticamente de todo, dende o heavy flamenco... Nese aspecto non teo problema. Continuamos falando un pouco do tema do bar. Canto tempo leva o bar aberto? Aberto levar uns 18 anos, pero a reforma esta que lle fixemos fmoslla facendo nos ltimos cinco anos. Fmolo facendo por partes, primeiro a entrada, logo esta zona [a parte de atrs] e anda outra que fixemos o ano pasado. Antes non tia nada que ver co que ahora, era o tpico bar de aldea. Fixeches ti os mobles? Eu boto unha man, pero os artistas son o meu pai e o meu irmn, que son os profesionais da carpintera. Cmo se fan os mobles? Todo o traballo est feito de maneira artesanal, a partir na sa maiora de castieiros que haba no monte queimados ou que estaban secos. Despois esa madeira foise traballando pouco a pouco, a man, con moita dedicacin, paciencia e imaxinacin. Cada silla e cada mesa parte dun deseo ou vades improvisando? Non, facmolos sobre a marcha, segundo as pezas que imos atopando. Teen algn mantemento especial cunha soa peza, pois teslle un cario porque algo que partiu da ta imaxinacin, algo creado por ti totalmente. E os obxetos antiguos que tes de adorno, son tamn teus? Si, meu pai foi carpinteiro toda a vida, meu av tamn, e son obxectos aprecie o traballo que hai aqu. Fas algunha iniciativa para atraer clientela? A verdade que estou un pouco disperso co tema da discomvil, co do colexio e co do bar... Aqu no bar cando mis traballamos no vern, e si, procuramos facer concertos, cubatas cando normalmente revs, en calquera sitio son os cubatas o que mis se vende. O bar abre os fins de semana? No inverno si, no vern abre todos os das. Como compaxinas o tema da discomvil co bar? Pome louco! [risas]. Pero bueno, agora conto co apoio de camareiros que me axudan e entn as podo compaxinalo todo. Co do colexio non teo problema, porque traballo pola semana, e os fins de semana estou libre. Cmo se che ocurriu a idea da discomvil? Eu estiven varios anos traballando coma pinchadiscos nun pub, e todo surxiu cando uns colegas falaron comigo para que fra animarlle a voda, a celebracin e o restaurante. Accedn, e parecer a xente pasouno moi ben, gustoulle moito o que fixen, e a partir de a empezaron a chamarme para outras bodas. Que exactamente o que fas na discomvil? Coa discomvil procuro animar festas, vodas, todo tipo de celebracins. un traballo moi satisfatorio. Conseguir facer disfrutar xente maior, por exemplo... O meu traballo consiste niso, en facer pasalo ben xente. Traballas mis por festas particulares ou por concellos? Normalmente o que mis fago son festas particulares, pero tamn me chaman das comisins de festas de pueblos de Vern, Cualedro, Ombra... Que mis servizos ofrece a ta empresa? O que ofrece msica e animacin para vodas, bautizos, comunins, festas, festas de fin de curso, todo tipo de eventos... Tamn organizamos festas infants con paiasos, inchables, animadores para nenos... Tamn alugamos equipos para locais. Como levas ter que estar sempre de bo humor? Si, teste que olvidar de todo, de tdolos problemas, estar sempre cunha sonrisa na cara e transmitirlle a xente ese bo rollo. Non te poden ver apagado, sempre tes que estar ben, a tope. Afecta a crise negocio? Bueno, bar afectoulle sobre todo o tema dos controis de alcoholemia, na discomvil a verdade que non. Cles son os teus proxectos de futuro? Crecer, non en estatura, pero si que miro para arriba e sempre para adiante. Teo moi claro que quero seguir crecendo e facer cousas novas. Moitas gracias Jorge, por dedicarnos este ratio.
os mobles? Pois non; pdense raiar, pero non ten grande problema, unha man de lixa, volver barnizar e listo. Estn en venta? Si, porque estamos continuamente producindo pezas novas. Pero para os precios, hai que negociar co meu irmn [risas]. Aparte do valor econmico, teen os mobles un valor sentimental? Si, sobre todo polo traballo que dan. Como pasas aqu tantas horas traballando, cen ou duascentas horas
que fomos recollendo de casas vellas, e ferramentas que eles utilizaban antiguamente na carpintera. O esforzo que levou toda a decoracin do bar, compensado polo nmero de clientes? Si que o , os clientes pense a sacar fotos... O local impresiona moito, sobre todo xente que vn de fra; queda impresionada porque non algo habitual ver tanta cantidade de pezas xuntas. Reconforta e satisface que a xente
festas, actividades un pouco diferentes para atraer xente. En xeral xente gstalle o ambiente, ademis dos ccteles que tamn atraen a xente. Flanos un pouco dos ccteles. Foi unha iniciativa que empecei xa cando abrimos, hai uns cinco anos. Eu viaxei moito, estiven en Brasil e gustoume a idea de facer uns ccteles, pero ben feitos e ben presentados. E tiveron moitsimo xito, pdoche dicir que nunha noite igual vendo tantos mojitos coma
PUBLICIDAD
LaGaZetaDeTerZero pg. 19
LaGaZetaDeTerZero pg. 20
ESPECIAL EMPRENDEDORES
Jvenes y emprendedores
Hace unos dos aos, en el Centro de Desenvolvemento Cooperativo de Pazos (Vern) los alumnos de 2 ciclo del Baronceli asistieron a una explicacin sobre cooperativismo. En las charlas estuvieron unos jvenes emprendedores que montaron sus propios negocios, nder e Ivn (IDATIA Informtica), Sandra y Jose (Caf CARUSO) y Cristina (MC Moda y complementos) y nos explicaron detalladamente cmo la cooperativa los ayud. Hoy nos disponemos a hacerles unas preguntas para ver cmo les fue durante este tiempo.
MARA JOS FALGUEIRA Y VANESSA SARAIVA
De arriba abajo, nder, Sandra y Cristina, con nuestras reporteras
Como ha evolucionado vuestro negocio desde aquel momento? nder (IDATIA): En estos momentos que estamos con la crisis internacional la cosa no avanza tal y como deseamos, pero no tenemos queja. Desde que abrimos en el 2010 expandimos la empresa en algunos campos que al principio no tenamos pensado tocar, pero lo tuvimos que hacer debido a la demanda del mercado. Sandra (CARUSO): Creo que cuando dimos aquella conferencia hace casi dos aos, que es casi cuando habamos abierto, el negocio evolucion, en el sentido de que cada da tenemos un poquito ms de gente. Al principio por la esttica del local daba un poco de miedo entrar, que si era caro, que si tenamos unos precios muy elevados, porque llevbamos mucho tiempo fuera y no nos conocan... Pero desde entonces nos conocieron, hay ms gente, hicimos una terraza que no tenamos, reformas Cristina (MC): La evolucin fue positiva, pero siempre intentando satisfacer a nuestros clientes, de modo que la compra y la venta sea satisfactoria mutuamente. Qu mejoraras? nder (IDATIA): Pues sin duda las instalaciones, ya que se nos quedan pequeas . Sandra (CARUSO): La atencin al cliente, no es que la mejorara si no que seguira siempre trabajando en ello, que creo que es lo que nos diferencia de otros locales. La Coca-Cola fue descubierta hace un montn, el caf es bueno en todas partes... as que creo que lo fundamental es la atencin al cliente. Lo mejoramos da a da y espero que siga siendo as. Cristina (MC): Dentro del negocio pues siempre se tiene que mejorar para prosperar, pero en este caso la mejora est en que hubiese ms trabajo, as la gente hara ms compras. Es una pregunta tpica, pero, habis notado la crisis? nder (IDATIA): Por supuestsimo que s. Antes la gente no pensaba tanto a la hora de plantearse las reparaciones o la compra de un equipo informtico o mismamente hacer una nueva pgina web. Sandra (CARUSO): En realidad no, la notamos en que la gente en vez de tomarse un vino, una copa, pues se retiene un poco ms, pero vendemos mas cafs que antes, as que una cosa compensa la otra. Cristina (MC): S. La crisis es algo que perjudica a todo el mundo en menor o mayor escala. En qu os ayud el Centro de Cooperativismo? nder (IDATIA): Pues sobre todo a la hora de tomar decisiones, ya que todas son debatidas y consensuadas entre todos nosotros. Sandra (CARUSO): A m personalmente me ayud escuchar casos de otros jvenes emprendedores, pues siempre te da un poco de nimo. El momento que vivimos es complicado, y escuchar otros casos de gente a la que sin muchas ayudas econmicas les ha ido bien, siempre te anima, y ellos desde luego siempre estn para darte consejos. Cristina (MC): En este negocio en concreto en nada. Me pidieron ir all a hablar de mi negocio y fui encantada. Recibisteis otras ayudas o subvenciones? n d e r ( I D AT I A ) : R e c i b i m o s subvenciones para el inicio de la actividad por parte de la Xunta de Galicia. Sandra (CARUSO): S, si uno est trabajando por cuenta ajena y empieza a trabajar por cuenta propia siempre hay algn tipo de ayuda, no son muchas pero algunas s que hemos recibido. Cristina (MC): S. Cmo surgi la idea de montar vuestro propio negocio? nder (IDATIA): Estando trabajando en otras empresas cada uno de los tres socios que somos y, debido a la amistad que tenamos, empezamos a comentar qu tipo de negocios no haba en Vern y al mismo tiempo qu tipo de servicios de los que haba podamos mejorar, y as fue. A partir de ese da fue cuando nos empezamos a plantear seriamente este proyecto y decidimos arrancarlo meses despus, con ayuda del Centro de Cooperativismo de Vern. Sandra (CARUSO):Tanto mi socio como yo ya tenamos esto en mente. No sabamos en donde lo haramos ni el tipo de local, pero decidimos que el sitio perfecto sera aqu, porque yo soy de aqu. Una vez que Vern fue el sitio elegido, pensamos que la esttica del local tena que ser rompedora, porque haba muchos otros como cerveceras, de madera, con una esttica todas muy parecida... O montbamos algo todo diferente o la gente no vendra. Fue un riesgo que corrimos y sali bien. Cristina (MC): Siempre nos hemos dedicado al tema textil, y con el paso del tiempo pensamos si queramos seguir en el mismo sector, y aceptamos el desafo. Hoy por hoy nos gusta lo que hacemos y cada da que pasa intentamos mejorar para estar a la altura.
AS C
RECHAS
LAZA
ESPECIAL EMPRENDEDORES
LaGaZetaDeTerZero pg. 21
Emprender
Crear tu propia empresa: es una posibilidad real? Todos los das escuchamos en la televisin que hay muchsimos jvenes sin empleo. Es decir, que son ms los que buscan, que los trabajos que hay disponibles. La solucin, a priori, parece fcil: que las empresarios contraten ms gente o que se creen nuevas empresas. Pero, por qu -salvando algunas excepciones- no sucede ninguna de las dos cosas? Para que una empresa decida contratar a una nueva persona necesita que se den dos condiciones. En primer lugar, deben estar convencidos de que van a ganar ms dinero con la nueva incorporacin, de lo que les va a costar ese nuevo empleado. Y, tambin, deben contar con el dinero suficiente para poder adelantar el salario del futuro trabajador. Con la crisis, por desgracia, ahora fallan ambos puntos: ya no es fcil predecir qu hay que hacer para obtener beneficios y, adems, es muy difcil conseguir financiacin de los bancos. Como lo de trabajar para otros se complica da a da, analicemos si lo de emprender es una posibilidad real para los jvenes. Para crear una empresa se necesitan conjugar varios elementos. Entre otros, vamos a fijarnos en los siguientes: una idea que sea rentable, un emprendedor capacitado y la financiacin necesaria. Conseguir una idea rentable Muchas veces pensamos que el paso ms difcil para crear una empresa es tener una idea. Mi opinin es que estamos equivocados: este paso es uno de los ms sencillos. Solamente tenemos que pensar en cosas de nuestro da a da que creamos que estn mal hechas o que se podran hacer mejor. Si reflexionamos un poco, veremos a menudo nos encontramos con decenas de posibilidades que se podran llevar a cabo en la comarca de Vern. Quin no echa de menos un cine en Vern? y una bolera? y ms cosas qu hacer los fines de semana? Hay otras ideas que pueden surgir de las necesidades que vemos en otras personas y empresas. As, por ejemplo, cada vez tenemos una poblacin ms mayor y que tambin tiene derecho a vivir bien. Los pocos centros de la tercera edad que hay en nuestra comarca estn llenos, as que se necesitan otros nuevos. Y la gente mayor tambin quiere que se le organicen fiestas, viajes y otras actividades de ocio, por lo que poco a poco van apareciendo nuevas empresas especializadas en ellos. En cuanto a las necesidades de las empresas, seguro que sois conscientes de que nuestra comarca cuenta con excelentes productos del campo. El problema es que la gente de las ciudades no viene a comprarlos aqu, si no que hay que, primero, darlos a conocer y, luego, hacrselos llegar. Todo este esfuerzo se viene realizando desde hace tiempo, pero todava se puede hacer mucho mejor. Ah tambin hay oportunidades de negocio. Y podramos hablar tambin de nuestros balnearios o del castillo: parece claro que hacen falta entidades que sepan aprovechar tursticamente los recursos que tenemos. Lo dicho: hay muchsimas ideas ah fuera. Pero, tranquilos, que si no se os ocurren a vosotros, seguro que podis preguntarle a vuestros amigos, familiares o profesores qu cosas echan en falta. Y si todava queris ms, tambin podis buscar e n I n t e r n e t : e n http://guias.bicgalicia.es han ido recogiendo ms de 180 oportunidades.
ser nuestros propios jefes? Estamos dispuestos a arriesgarnos? Sabemos gestionar una empresa? Seremos capaces de coordinar a nuestros trabajadores? No os preocupis si algunas de las respuestas a estas preguntas son dudosas o, incluso, si creis que no estis capacitados. Hay multitud de cursos que os ayudarn a mejorar. La oferta formativa es amplsima: tenis a vuestra disposicin desde charlas de unas pocas horas para mejorar en un punto en concreto, hasta carreras universitarias completas para convertirse en expertos en ciertas materias. La clave est en ser consciente de qu formacin necesitis para poner en marcha vuestro negocio. Una vez que lo sepis, podis tener por seguro que hay alguna entidad que ofrece lo que buscis. Solo necesitaris un poco de paciencia y esfuerzo por vuestra parte. Conseguir la financiacin necesaria El ltimo elemento necesario, y quizs el ms complicado a da de hoy, es tener el dinero para los gastos que requiere poner en marcha la empresa. Como sabis, a los bancos cada vez le cuesta ms dejarnos dinero. Y cuanto ms alta sea la cantidad que necesitamos, ms complicado nos lo pondrn. Mi consejo es que pensis en ideas de negocio que requieran poca inversin inicial. Hay muchas oportunidades que se pueden llevar a cabo con muy poco dinero. Algunos ejemplos: distribuidora de vinos o
Ser un emprendedor capacitado El segundo elemento a analizar para saber si podemos crear una empresa somos nosotros mismos. Sabemos hacer los productos o servicios que vamos a vender la empresa? Estamos capacitados para
LaGaZetaDeTerZero pg. 22
CIENCIA Y TECNOLOGA
EL WHATSAPP
IDOIA PREZ Y LUCA RA Seguramente ya hayas odo hablar de WhatsApp. Puede incluso que algn amigo te haya pedido que lo instalases en tu mvil para chatear sin gastar dinero en SMS o llamadas. Pero sabes qu es? Y si lo sabes, le ests sacando todo el provecho? WhatsApp Messenger es una aplicacin de mensajera (o chat) exclusivamente para mviles. Puedes imaginarlo como una especie de MSN, aunque tiene funciones pensadas para los telfonos, como enviar tu posicin geogrfica y aadir contactos desde la agenda. "WhatsApp" es un juego de palabras que viene de "What's up", una frase coloquial inglesa que significa "Qu pasa?", y "App", la abreviatura -tambin inglesa- para "aplicaciones". Puesto que su pronunciacin dista de ser sencilla para un hispanohablante, las variantes de su nombre abundan: wasap, whashap... Y el precio? Este es quiz el punto ms importante. Para algunos terminales, WhatsApp no cuesta nada. Al cabo de un ao de uso, sin embargo, el programa requiere que te registres para seguir funcionando. El precio de la suscripcin anual es realmente ridculo: dos euros al ao. Ms el gasto que hagas de Internet en tu mvil, claro, porque WhatsApp es una aplicacin que requiere tarifa de datos para enviar y recibir mensajes. Pero vale la pena: el ahorro que supone compensa con creces el gasto en datos de una tarifa plana, que a fin de cuentas tambin sirve para navegar y bajar aplicaciones. WhatsApp es una de esas aplicaciones que ha marcado un antes y un despus en el mundo de los smartphones o telfonos inteligentes. La diferencia entre amigos ahora se hace entre los que tienen WhatsApp y los que no, es decir, con los que hay que gastar dinero para enviar mensajes. La idea no es nada nueva, Blackberry usa un sistema de mensajera similar desde hace tiempo, aunque el acierto por parte de los desarrolladores de WhatsApp es hacer su software multiplataforma de forma que podemos comunicar equipos iOS, Android, Blackberry, Symbian.
comprada con tarjeta de crdito anteriormente). El 30 de noviembre de 2010 Megaupload realiz cambios importantes, creando servicios nuevos tales como Megapix (para almacenaje y distribucin de fotos), Megabox (venta de msica), Megalive (para proyectar tus vdeos caseros en directo), Megafund (sistema de financiacin para proyectos empresariales) y diversas webs ms. Actualiz sus lmites para los usuarios gratuitos,
motivado por las acusaciones de infraccin de derecho de autor, gener 175 millones de dlares en gastos legales y se alegaron 500 millones de dlares de prdidas por derechos de autor, en un informe del Departamento de Justicia de Estados Unidos. Fueron arrestadas siete personas en los Estados Unidos y cuatro de sus directivos en Nueva Zelanda, entre ellos el fundador, Kim Schmitz, Finn Batato y Mathias Ortmann, de ascendencia alemana, y el neerlands Bram
Bar PRAZA
Arzdegos
VILARDEVS
MEDIO AMBIENTE
LaGaZetaDeTerZero pg. 23
COMBUSTIBLES FSILES
Se agotan Cada vez hay menos Constante incremento de precios Viene del extranjero El beneficio va hacia el exterior Endeudamiento local Malos olores y riesgo de explosiones Altas emisiones de gases nocivos Altas emisiones de Co2 y CO
resultantes de las limpiezas de los bosques para protegerlos de los incendios forestales, as como subproductos de las industrias de la madera. Tambin puede incluirse en la biomasa la fraccin biodegradable de los residuos municipales. Cmo funciona una central de biomasa? Con una central de biomasa obtenemos energa elctrica
mueve una turbina y esta mueve el generador que producir la energa elctrica. De este proceso obtenemos energa elctrica y agua caliente que puede ser utilizada en los edificios cercanos. Lo ideal es tener la central de biomasa prxima a la zona de produccin de procesos industriales agrarios y forestales. Las centrales de biomasa pueden ser una gran ayuda para la prevencin de los incendios forestales adems de ser una gran
agrcolas (residuo de algodn, del aceite de oliva, etc) Biomasa de residuos animales: Incluye principalmente a los residuos procedentes de operaciones de ganadera intensiva, como las granjas avcolas, granjas de porcino, las explotaciones de ganado vacuno y los mataderos. Biomasa Forestal: Puede utilizarse con fines energticos. Se compone de la lea y los residuos
mediante procesos de transformacin de la materia orgnica. El funcionamiento de una central de biomasa es el siguiente: La biomasa, como ya explicamos, son compuestos orgnicos producidos en procesos naturales. Estos compuestos se transportan a la central de biomasa y se queman para calentar agua. Se produce vapor a alta presin que
fuente de riqueza para las zonas rurales. Las centrales de biomasa pueden aprovechar los residuos forestales que se obtienen de la limpieza de los bosques para producir energa elctrica. De esta forma se consigue que el correcto mantenimiento de nuestros bosques, genere adems de las ventajas ecolgicas, energa renovable. Todos sabemos que en nuestro
pas el abandono de las actividades rurales ha provocado el crecimiento descontrolado del sotobosque, que es el perfecto combustible para los incendios forestales. Con las centrales de biomasa forestal conseguimos que esa limpieza de nuestros bosques sea rentable econmicamente. Otra ventaja de las centrales de biomasa forestal es que crean riqueza y desarrollo, creando empleo en zonas rurales. No tan solo estamos hablando de los trabajadores de la central de biomasa sino tambin del personal necesario para la limpieza de los bosques y para la recogida y transporte de los residuos forestales hasta la central. Por ejemplo en la central de biomasa de Guadalajara trabajan 32 personas y otras 250 mas se encargan de la limpieza y recogida de los residuos forestales. De esta forma se consigue disminuir el riesgo de incendios forestales en la zona. La biomasa forestal se puede convertir en una fuente importante de energa en el futuro y en una forma de revalorizar los productos forestales. En la actualidad estn en marcha nuevos proyectos para aprovechar las posibilidades energticas de la biomasa forestal en nuestro pas y crear riqueza. La gestin de residuos forestales y la limpieza de montes adems de generar ingresos y dar trabajo al sector ayudaran a prevenir los incendios forestales E s n e c e s a r i o u n aprovechamiento racional y sostenible de la biomasa forestal para evitar graves efectos negativos en nuestros montes, la erosin del suelo, la sobreexplotacin y la desforestacin y el empobrecimiento del suelo. Con leyes y medidas que garanticen la correcta explotacin forestal se evitaran estos efectos negativos.
LaGaZetaDeTerZero pg. 24
MSICA
Enamorados de la msica
Nunca pensaron que iban a formar parte de la banda y ahora tocn el saxofn, el clarinete y el trombn. Nos cuentan que es difcil, aunque es cuestin de acostumbrarse. La idea de entrar a formar parte de la banda fue de Marta Nez Valencia, tras decirle que la asignatura de msica en el Instituto era difcil, y se les ocurri introducirlos en la banda. Ensayan los sbados, les ensea Marta, se levantan muy temprano los das que tienen que tocar, pero en las fiestas lo pasan bien y nos han contado ancdotas como que cuando fuimos a San Lourenzo estuvimos buscando la carretera durante tres horas. Son sobre 18 personas. Aunque la msica les impide hacer algunas cosas, compensa.
Cundo y por qu empezaste con la msica? Con siete aos, porque mi abuelo era msico. Cmo se te ocurri meternos en la banda? Me gusta tanto la msica que habiendo tantos nios en el pueblo quise hacer una banda. Ests contenta con la evolucin de tus alumnos? S, mucho. En poco tiempo
han progresado mucho. En cuntos sitios das clases? E n B o u s s , Ta m a g s , Queizs, A Rasela, Vilardevs, Laza y A Xironda. Cuntos instrumentos tocas? Clarinete, saxofn, bombo, trompeta, bombardino, t a m b o r, c a j a , g a i t a y pandereta.
Cmo complementas la msica con el trabajo? La msica es mi trabajo. Pensaste que ibas a formar parte de una gran banda alguna vez? No, nunca. Si pudieses cambiar tu don de la msica por algn otro por cul sera? No lo cambiaria por nada.
XAVIER VIVIN
cntanos a sa experiencia coma membro da Charanga C.B.D.
Son Xabier, e toco o saxofn dende os doce anos. Comecei no conservatorio de Vern aprendendo saxofn alto. s dous anos de comezar a tocar entrei nunha charanga, e iso convertiuse no meu gran hobbi. Dende hai dous anos estou na charanga C.B.D., e aparte da boa armona entre os que formamos o grupo, cocense pobos, xente... No vern psase moito sono, pero que moito sono, cndo hai mis traballo, pero para min tocar o mellor, a pena que non houbera festas tdolos das. pois o dto, ser msico moi divertido, un pouco duro, pero por sorte sempre estamos rodeados de compaeiros.
Panadera GERMN
VILAZA
988418235 629381326
EL PERSONAJE
CESTEIRO, PROPIETARIO DEL PUB REVLVER
LaGaZetaDeTerZero pg. 25
S. Siempre que puedo. Tu p u b a c o g e m u c h a s concentraciones? Pues la verdad es que el pub es tambin conocido porque sale en
Cul es esa diferencia? La misma que entre chapero y chapista [risas]. El motero es aquel que sale un domingo a dar una vuelta hasta la cafetera, pone las llaves en
LaGaZetaDeTerZero pg. 26
SOCIEDAD
EDUCACIN
ALFONSO VILLARINO, ALCALDE DE OMBRA
LaGaZetaDeTerZero pg. 27
A primeros de septiembre, cuando se acaben las obras. Ahora estamos ultimando los ltimos preparativos
cuatro personas entre especialistas y profesores al cargo de los nios. Con cunto presupuesto habis
presupuesto anual de mantenimiento, que va a oscilar, aun no es una cifra segura, sobre unos
LA TOSTADORA
Una mana? Soy manitica del orden. Una aficin ? Pasear. Eres ms de playa o de montaa? De los dos. Pueblo o ciudad? Pueblo. Verano o invierno? Verano. Un pas al que iras ? Marruecos. Un personaje histrico ? Cristbal Coln. Un libro ? Un Burka por amor. Una pelcula ? A lingua das bolboretas. Una comida ? Ensalada de pasta. Casera o de gourmet? Casera. Y si tienes que escoger carne o pescado? Pescado. En tu tiempo libre, de fiesta o tranquilita en casa? De fiesta. Eres de las que bailan o prefieres cantar? Bailar. Un cantante de msica ? Alejandro Sanz. Una cancin ? Bailar pegados. Una mascota ? Un perro. Un color? Azul. Una marca de ropa ? No soy de marca fija. Una moto ? Una Honda... o una Harley. Un coche ? Un todoterreno. Los Audi me gustan. Entre coche y moto? Una moto. Del Celta o del Dpor? Del Celta. Del Bara o del Madrid? Del Madrid. Qu es lo primero que te fijas en un chico ? En sus ojos. Los hombres, peludos o depilados? Depilados. Una idea para una primera cita? Ir al cine. Un famoso por el que perderas el sentido ? Por ninguno. Un sueo cumplido y uno sin cumplir ? Cumplido: ser profesora. Sin cumplir : ninguno. Los ms bonito que te han dicho? Mam te quiero! Lo ms feo que te han dicho ? No estas preparada para ser profesora. Una persona que admiras ? Una amiga. Si tuvieses un tercer hijo, te gustara nio o nia? Nia.
Este ao metemos en nuestra tostadora a Celsa, profe de matemticas. MONCHO CENDN Y SINDO FERNNDEZ
LaGaZetaDeTerZero pg. 28
LIBROS
MARCOS CALVEIRO
as leis de urbanismo. A pensin na que durmiu Vincent anda est conservada e agora un museo. Por que titulaches o teu libro O pintor do sombreiro de malvas? Eu non titulo os meus libros, deso ocpanse outras persoas. O que mis me preocupa son os nomes dos personaxes, podo estar un da pensando un nome que se adapte persoaxe. Este libro tivo varios ttulos antes do definitivo: 69 das, Auvers Pero o ttulo non me preocupa.
meses de Sorolla en Galicia, pero entn empecei a ver cadros de Van Gogh e final, como me gustaron mis os seus cadros, empecei a escribir esa historia, pero plasmando mis ou menos o que a escribir sobre Sorolla. Como empezas a escribir as novelas? Empezo a escribilos polo final, de feito uha vez empecei a escribir un libro polo principio e non o acabei porque non me saa o final. Por que che gusta escribir?
escritor? Eu quixen ser moitas cousas: pintor, explorador Pero non se me daba ben, e agora son avogado como meu pai. Decidn ser escritor porque as podo ser o que me gustaba, vivir as vidas que non poda vivir. A que escritor tentaches parecerte mis? De pequeo plaxiaba a todos os escritores, pero despois decidn ser eu mesmo. Cal foi o libro mis importante
CULTURA
LaGaZetaDeTerZero pg. 29
En las aulas
tres alumnos del IES Taboada Chivite, Pedro (el ciego), Alejandro (Lzaro) y B e l n (acotadora) representaron unas escenas del Lazarillo de T o r m e s , llevando las aulas al siglo XVI.
En la Biblioteca
hubo una sesin de cuentacuentos, a cargo de Xos Manuel Neira, profesor de Francs de la Escuela de Idiomas de Vigo y narrador de historias. Primero en francs, y despus en gallego, Neira hizo las delicias del pblico...
Sierra i Fabra
Jordi Sierra i Fabra es uno de los escritores de literatura juvenil ms ledos de Espaa. Los alumnos de Lengua castellana han ledo varios de sus libros durante el primer trimestre. Conocemos ms a este autor y hacemos unas reseas de algunas de sus obras. RUBN AFONSO BRIAN MACHADO
Jordi Sierra i Fabra naci en Barcelona en 1947. Su aficin a la literatura se manifest a muy temprana edad, pues escribi su primera novela cuando tan solo tena 12 aos. Profesionalmente, ha destacado como critico musical, ha colaborado en diversos programas radiofnicos y es miembro fundador de algunas de las ms importantes revistas musicales del panorama espaol como Nmero 1 o Superpop. Jordi Sierra i Fabra ha cultivado casi todo los gneros literarios y de entre su extensa y prolfica obra de ficcin, en la Biblioteca del IES Castro de Baronceli estn Soledades de Ana, Sin vuelta atrs, Historias de un segundo, Noche de Viernes, Das de rodaje, Las furias, 97 formas de decir Te Quiero, Radiografa de chica con tatuaje, Llamando a las puertas del cielo, Campos de fresas, El asesinato del profesor de Matemticas, El asesinato de la profesora de Lengua, Kafka y la mueca viajera. Sierra i Fabra ha recibido numerosos galardones coma entre ellos el Gran Angular de literatura juvenil o el EDEb juvenil, y ha creado la fundacin Jordi Sierra i Fabra en Espaa y la fundacin Taller de Letras Jordi Sierra i Fabra para Amrica Latina, en Medelln (Colombia). Se define a si mismo como una persona romntica, sentimental y apasionada. Adems, afirma creer firmemente en las utopas. Y es que el autor tiene el convencimiento, de que, sin eses cuatro ingredientes, no se puede andar por la vida. Y si de algo sabe Jordi es de caminar. De recorrer el mundo de un lado a otro, de punta a punta, de cabo a rabo. La lista de pases que conoce es tan larga como la de libros que lleva publicados o la de discos que tiene en casa. El cine es otra de sus grandes aficiones; de hecho, no hay noche en la que no se pase por una sala de proyeccin. Cuando termina con la cartelera, vuelve a sus DVD. Y es que Jordi sabe como disfrutar de la vida, segundo a segundo.
Seguidamente vamos a mostrar peqeos resmenes de obras juveniles del autor: Das de rodaje Unos chicos trabajan en una serie de televisin, que tiene mucho xito. Sus vidas giran mediante el plat, y no saben compaginar su vida con la televisin. Entre ellos hay varias confusiones con las que acaban haciendo lo que de verdad quieren hacer, vivir sus vidas... Las furias Este libro nos cuenta la mala relacin que hay entre una clase de 3 de ESO con su profesor. Los alumnos le cogen mana al profesor que se acaba largando del colegio. Los alumnos se encierran en la clase... pero a quien le interese el final que lo lea. Historias de un segundo Nos cuenta la vida de un chico pobre que trabajaba para un rico. En el verano se enamora de una chica rica con la que vive aventuras todo el verano..pero esas historias hay que leerlas en el propio libro!!!! Campos de fresas Es la historia de una chica que despus de salir de fiesta con sus amigos y tomarse una pastilla entra en coma. Hacen todo lo posible para encontrar al camello que les vendi la droga y salvarle la vida, pero solo tienen 24 horas...
Un libro aberto un cerebro que fala; pechado, un amigo que espera; esquecido, unha alma que perdoa; destruido, un corazn que chora (PROVERBIO HIND). El que lee mucho y anda mucho, ve mucho y sabe mucho (CERVANTES). Le e conducirs, non leas e sers conducido (SAN AGUSTN). Uno no es lo que es por lo que escribe, sino por lo que ha ledo (SANTA TERESA DE JESS). Procurei por todas as partes a paz, e non a atopei senn nun rincn apartado, cun libro nas mans (TOMS DE KEMPIS). Mediante a lectura facmonos contemporneos de todos os homes e cidadns de todos os pases (ANTOINE H. DE LA MOTTE). Fora do can, un libro probablemente o mellor amigo do home, e dentro do can probablemente est demasiado escuro para ler (GROUCHO MARX). Estoy predispuesto a pensar bien de un hombre que tiene el hbito de la lectura (NICOLS DE AVELLANEDA). Donde no hay libros hace fro (MARA ELENA WALSH). Un buen libro es un tesoro: cada hoja, un pan de oro (ANNIMO). A verdadeira universidade de hoxe unha coleccin de libros (THOMAS CARLYLE). O libro o mestre do porvir (RAYMOND POINCAR). La lectura es como la barandilla en los balcones (NURIA ESPERT). La lectura es a la inteligencia lo que el ejercicio al cuerpo (JORGE LUIS BORGES). Es cualquier libro discreto (pues si cansa, de hablar deja), un amigo que aconseja y que reprende en secreto (LOPE DE VEGA). Amar a lectura trocar horas de fasto por horas de inefable e deliciosa compaa (JOHN FITZGERALD KENNEDY). Grdate do home dun so libro (BENJAMIN DISRAELI). Estar a soas cun bo libro ser capaz de comprenderte mis a ti mesmo (HAROLD BLOOM). Al onde se queiman os libros, acbase por queimar s homes (HEINRICH HEINE). Atopo a televisin moi educativa: cada vez que algun a encende, retrome a outro cuarto e leo un libro (GROUCHO MARX). Os libros dannos consellos que non se atreveran a dar os nosos amigos (NUMA
POMPILIO).
Non hai mellor fragata que un libro para levarnos a terras lonxanas (EMIlY DICKINSON). Non necesitamos listas do que correcto e do que errneo; o que necesitamos son libros, tempo e silencio (PHILIP PULLMAN). Algns libros son inmerecidamente esquecidos; ningn inmerecidamente lembrado (WYSTAN H. AUDEN). No hay libro tan malo que no contenga algo bueno (CERVANTES). Los libros me ensearon a pensar, y el pensamiento me hizo libre (RICARDO LEN). Hay quienes no pueden imaginar un mundo sin pjaros, quienes no pueden imaginar un mundo sin agua; yo soy incapaz de imaginar un mundo sin libros (JORGE LUIS BORGES). El libro es fuerza, es valor, es fuerza, es alimento; antorcha del pensamiento y manantial del amor (RUBN DARO). A lectura a viaxe dos que non poden tomar o tren (FRANOIS DE ROSSET). O achado afortunado dun bo libro pode cambiar o destino dunha alma (MARCEL PRVOST). Libro cerrado no saca letrado (ANNIMO). A lectura dun bo libro un dilogo constante coa alma (ANDR MAUROIS). Non hai das persoas que lean o mesmo libro (EDMUND WILSON). Leer es el nico acto soberano que nos queda (ANTONIO MUOZ MOLINA). La lectura es placer, conocimiento, emocin, enajenacin (FERNANDO TRUEBA). Necio por natura, sabio por lectura (ANNIMO). La lectura es el nico camino hacia la sabidura (ANNIMO).
LaGaZetaDeTerZero pg. 30
MEMORIA HISTRICA
MEMORIA HISTRICA
LaGaZetaDeTerZero pg. 31
BELN RIGELA
Ola baroncelianos!!!!! Son Beln Rigela Rodrguez, de Moialde (Vilardevs), escribo para este peridico debido a Israel que mo pediu, e tamn porque me atopo moi orgullosa de escribir para o xornal que fundei con moitos dos meus compaeiros al polo ano 2007 como idea do profe de Lengua. Bueno actualmente atpome residindo en Ourense, xa que me encontro estudando Enxearia Agraria no edificio Politcnico do campus das Lagoas. Non sei moi ben como acabei aqu, pero realmente de momento gstame o que estou faendo, iso si sen esquecerme do meu gusto pola msica. jajaja Antes de chegar ata aqu estudei o bacharelato tecnolxico no IES Garca Barbn onde non tiven tempo nin de adaptarme porque pasou rapidisimo o tempo sobre todo segundo curso. Primaria fixena no CEIP Rodolfo Nuez Rodrguez en Vilardevs, do que no ano 2005 non quera marchar. Pero chegou o tempo no que tiven que ir a para o Instituto N1 por aquel entonces, IES Castro de Baronceli, no cal vos encontrades. Podo dicir que esa foi a mellor poca que tiven, coecn a xente marabillosa e a outra que non era tanto, paseino mal xa que foi onde suspendn un exame ou unha asignatura por primeira vez, pero tamn o pasei moi ben coa Romara das letras galegas, a creacin do xornal LaGaZetaDeTerZero como idea de Israel, a colaboracin como bibliotecaria coma proposicin de Serafn, a participacin do grupo de teatro con Benita, e o famoso Entroido Solidario e as coreografas de acrosport con Dori, que aunque recoezo que ao principio non me caia moi ben acabei collendolle cario. Dende aqu tamn recordo a moitos outros profes, Rosa de La Parra, Mercedes, Pablo de Msica que nos faca a vida imposible cos seus mnimos, Ana de Tecnoloxa, Miguel Trincado, Carmen "a Jefa", cal lle tiamos respeto, e por suposto a unha profe a que quero moito e lle teo moito aprecio, Mara de Educacin Plstica e Visual, a cal lle mando un forte abrazo e un biquio xunto cos sados o resto dos profes. Esta poca recordareina como unha das mellores experiencias, e das mis bonitas que pasei, e grazas a iso sintome orgullosa de dicir que fixen a ESO no IES, Castro de Baronceli. Moitos sados para todos, e grazas por acordarvos de min ... PS. Seguide realizando este xornal, e moi gratificante velo na ra. .
LAURA PARDO
Hola queridos lectores de LaGaZetadeTerZero! Son Laura Pardo, de Ombra, exalumna do Castro de Baronceli e parte do grande equipo que no 2007 puxo en marcha este xornal. Actualmente atpome afincada en terras viguesas, concretamente no CUVI (Centro Universitario de Vigo). O CUVI coma un pequeno poboado estudantil situado no medio da natureza, a 12 km da cidade, onde se econtran a maiora das facultades da UVIGO (ciencias, tecnoloxas, letras, econmicas, etc.) xunto cun amplo complexo deportivo e residencial. Eu estou na Escola Tcnica Superior Industrial no primeiro curso do Grao en enxeera en tecnoloxas industriais. A vida universitaria algo (bastante) complicada, a pesar dos tpicos mitos de que todo festa, sobre todo cando queres acadar uns resultados. No primeiro ano que te ves fra de casa, sen ter a ningun que che est enriba todo o tempo dicindo estuda e dndoche todo feito, de repente meterse nunha cidade con tantas formas de diversin, moi fcil perderse. Pero niso supoo que consiste a universidade, non s nos estudos, se non nese proceso de madurez que te vai formando como persoa, no que un mesmo ten que ser capaz de organizarse e aprender a vivir de forma independente. Isto recrdame un libro que lin de pequena, titulado O soo do merlo branco, cando o merlio por fin saa do nio e comezaba a voar por si s. Para min, o mis duro ou quizis o que mis me custou aceptar, foi que na facultade, de cara s profesores, a ta persoa convrtese nun simple nmero, ningun te coece e por suposto ningun vai a estar a dicndoche o que tes que facer. As que non queda outro remedio que aceptalo e tratar de adaptarse nova vida da mellor forma posible. En cambio recordo, sobre todo o ltimo ano no Baronceli, despois de catro cursos aturndonos mutuamente, que todos eramos case coma unha familia, profesores e alumnos. Para min foi o mellor, sen dbida, porque ademis de estudar e cumprir cos nosos deberes, pasabmolo de medo. No Entroido cando nos disfrazamos de enterro xitano, o da das Letras Galegas, o proxecto de Fsica e como broche final, a excursin a Pars. Tantos recordos e bonitos momentos gardo deste instituto, que sera imposible mencionalos un por un. Pero comigo, no meu corazn viaxan todos e cada un deles, xunto s persoas que os fixeron posibles. Gracias a todos!
NOELIA REIGADA
Hola a todos: Estoy muy contenta de escribir esta carta y principalmente lo hago con la finalidad de animar a todas esas personas que no se atreven a hacer algo, a todas esas personas que no tienen muy claro su futuro y a todas esas que tienen dudas con respecto a su vida personal. Mi vida cambi radicalmente despus del Baronceli, y cambi en todos los sentidos. Una vez que comenc el Bachillerato en otro instituto muy a mi pesar nada fue igual y nada volvera a ser igual. Haba otros chic@s de diferentes institutos, ramos muchos ms en clase y los profesores no eran lo mismo ni por asomo. Tard en adaptarme a mi nueva situacin; todo haba cambiado, mis compaeras se distanciaron de m y yo de ellas y cada da notaba ms que estaba en un tnel sin salida... Pero finalmente sal y todo gracias a una nica persona con nombre y apellidos: David Amador Fernndez, l fue, es y ser mi mayor apoyo y una de las personas ms importantes de mi vida. Hoy en da y a mis veintids aos vivo en Ourense. Yo no termin el bachiller en Vern pero alcanc mi meta que era salir de Vern y trabajar, primero trabajar y luego si se puede estudiar. No me arrepiento de que a da de hoy mi vida sea como es... Cada persona tiene sueos y metas que slo se cumplen con esfuerzo y sin tirar jams la toalla. Mi vida sigue en constante cambio pero estoy feliz de recuperar a mis amigas, de trabajar y luego en mi tiempo libre estudio lo que puedo. Finalmente quiero dejar muy claro que mi principal meta era valerme por m misma, quera ser independiente y lo consegu y ahora me he propuesto terminar 2 de Bachillerato y estoy a punto de alcanzar esa meta, y cuando alcance esta ltima otra cosa me propondr, pues una persona llega lejos haciendo cosas constantemente. Puede que yo me equivocara antes, pero no hay marcha atrs porque el que mira hacia atrs, atrs se queda. Dedico esta carta a todas las personas con afn de superacin y a todas aquellas que tienen miedo y no se atreven a decir abiertamente Mam, gracias por todo pero me voy de casa porque quiero hacer mi vida, quiero vivirla yo a mi manera. Me despido, no sin decir que hoy recuerdo el instituto como el primer da en que fui, y me siento afortunada de haber estado all. No me he olvidado de nadie y cuando veo a algn profesor me emociona hablarle. Tengo muy buenos recuerdos del centro y de mis ex profesores, y fue la poca ms feliz de mi vida.
SHEILA LPEZ RA
Hola a tod@s... No hace mucho que sal del Instituto pero tengo muy buenos recuerdos. Recuerdo mi primer da que estaba tan nerviosa, no conoca a nadie, todos tenan su grupo de amigos y yo vena de otro centro pero me costo muy poco adaptarme, sobre todo con los profesores fue muy fcil, aunque al mismo tiempo muy difcil porque nunca fui muy buena estudiante... A quien recuerdo con mucho cario es a Jess, nuestro profesor del plan PROA, a l s que no le fue nada fcil adaptarse a nosotros pero al final se adapt muy bien. A dos profesoras que recuerdo son Beatriz, mi tutora y profesora de Lengua Castellana, y a Rosa de la Parra: ellas siempre me ayudaron en todo lo que podan para que yo estudiara. Para que os voy a mentir, nunca me gust estudiar pero ahora sabiendo lo que hay volvera a empezar sin pensarlo... Tengo muchos recuerdos y mucha ancdotas del Baronceli y por nada los cambio. Ah hice muy buen@s amig@s, fui muy feliz esos aos de instituto y esos recuerdos nunca se irn de mi cabeza. La vida no me ha tratado mal. Cuando sali del instituto ya me puse a trabajar y a estudiar para sacar una
JORGE BAHAMONDE
Hai dous anos funme da escola na que dalgun xeito crecin, na que me formei ata chegar a ser o que son. Pareceume un paso de xigante irme, e ao final, pouco tempo me fixo falta para acostumarme no Barbn. Chegar a Bacharelato provocoume moitos cambios, tiven que esforzarme mis, coecer a nova xente, acostumarme a un novo lugar... Non foi fcil, pero unha experiencia, que como moitas outras, merece a pena pasar. Agora xa rematei esta etapa e de todos estes cambios qudome co mellor, e podese decir que me din conta de que todo na vida un abrir e cerrar de portas. Pasar por o Baronceli e unha porta das que non olvidarei, chegados a outro colexio valorei o que naquela pequena familia tiven con un sorriso, un sorriso dos que sei que perdurar no tempo.
Confecciones a medida
QUEIPER LAZA
Carreira Igrexa 8, Laza. Tlf. 988422175
CONTRAPORTADA
LA GAZETA
DE TERZERO
Sueles venir a menudo a Vern? Suelo venir todos los das, excepto aquellos en los que estoy de viaje. Vivo rodeado de mis viedos en la carretera que une el pueblo con el castillo de Monterrei. Tu lnea de ropa va cambiando cada ao, tienes caractersticas especiales que te diferencian de otros diseadores? Mi ropa va cambiando conforme va cambiando el gusto de mis consumidores, algo que en treinta aos de profesin, he podido comprobar muchas veces y, por