You are on page 1of 32

NMERO 6

1 EURO

CURSO 2011/2012

L GAZETA DE TERZERO
PERIDICO DE LOS ALUMNOS DEL IES CASTRO DE BARONCELI En este nmero...

Roberto Verino
Donde mejor estoy es en casa, en Vern

EDITORIAL OBITUARIO BARONCELI


Obradoiro de xornalismo V Romara Popular das Letras La caravana Vilamor Cndido Paz

SOY DE... VILARDEVS COMARCA


A estela de Castrelo do Val LA MQUINA DEL TIEMPO Mineros: la fiebre del wolframio. Carrilanos: los hroes de las vas Contrabandistas GALICIA Manuel Fraga ESPAA ETA de principio a fin DEPORTES Adrin Garrido Ellos juegan, ellas... tambin PROTAGONISTA David John Leadbeater EMPRENDEDORES Jorge Garca Prez Jvenes emprendedores Emprender CIENCIA Y TECNOLOGA El whatsapp Megaupload: pgina no responde

Y NO TE PIERDAS NUESTROS ESPECIALES...

Gente diferente
David John Leadbeater: el trotamundos ingls que acab siendo concelleiro
Cesteiro: el chico de Vern que cumpli su propio sueo americano

MSICA
Enamorados de la msica

PERSONAJE
Cesteiro

La mquina del tiempo: historias de carrilanos, mineros y contrabandistas Emprendedores: remando contra viento y marea

MEDIO AMBIENTE
Biomasa: energa sostenible

LIBROS
Marcos Calveiro Jordi Sierra i Fabra

CULTURA
Semana del libro

SOCIEDAD
Maltrato, non so violencia fsica

EDUCACIN
A gardera pblica de Ombra

LA TOSTADORA
Celsa, profe de matemticas

Y MUCHAS MS COSAS!

MEMORIA HISTRICA CONTRAPORTADA


Roberto Verino

LaGaZetaDeTerZero pg. 2

EDITORIAL
seis. De l estamos orgullosos, tanto como de los anteriores, porque hemos puesto todo nuestro empeo, y hemos tratado de superarnos buscando las noticias, reportajes y entrevistas ms interesantes y actuales. Pero no es solo el aqu y el ahora. En este nmero echamos la vista atrs en el especial La mquina del tiempo para recordar historias de un pasado reciente que no conviene olvidar. Y echamos la vista hacia adelante, con el especial Emprendedores, escuchando y aprendiendo de personas dinmicas, trabajadoras, que ven el futuro con optimismo, un espritu que queremos imitar en estos tiempos de cierto desnimo y fatalismo. Finalmente, tambin leers sobre personas que no cumplen los estereotipos: una chica que se dedica al ftbol, un pastor que se ha metido en poltica, un trabajador del campo que da autnticas lecciones de historia... Nos encanta este tipo de historias, porque nos demuestran que las cosas no son siempre como parecen, que las primeras impresiones no suelen ser las correctas, que las personas no son etiquetas. L a G a Z e t a d e Te r Z e r o - c o m o t o d o peridico- es un proyecto cooperativo, en el que todos dependemos de todos, en el que todos sumamos, sea consiguiendo publicidad, sea entrevistando a alguien, sea escribiendo un pequeo reportaje, sea vendiendo ejemplares... As es la vida misma, en la que todos participamos en un proyecto comn que llamamos sociedad. Desgraciadamente nos cansamos de ver en los medios de comunicacin conductas poco ejemplares, poco solidarias, poco respetuosas con ese todo del que formamos parte. Pero tambin hay personas que nos inspiran; decimos esto pensando en hroes modestos, semiannimos, como igo e Higinio, Higinio e igo, dos personas que perdieron la vida luchando por preservar algo tan de todos como los bosques que forman parte de nuestro patrimonio natural. A ellos se debe el lazo negro de nuestra cabecera, y a ellos les dedicamos este nmero de nuestro peridico. Es lo mnimo. Como siempre, gracias por creer que merece la pena gastar un euro en comprar LaGaZetaDeTerZero. Gracias, anunciante, por creer que este puede ser un espacio til para tu publicidad. Y gracias tambin a las 998 personas que nos siguen en Facebook. Si llegamos al nmero 1000 prometemos hacer algo memorable... Pero eso ser otra historia, y la contaremos en otra ocasin... Un saludo de todos los que hacemos LaGaZetaDeTerZero.

El seis siempre ha sido un nmero poco querido, para qu nos vamos a engaar. Situado tras el sonoro y atractivo cinco, parece un nmero de transicin, un trmite necesario para llegar al mgico nmero siete, el nmero de la perfeccin en muchas culturas. El seis, al contrario, es el nmero del hombre, imperfecto por naturaleza. Pero no todo son malas noticias sobre el nmero seis. Euclides, el famoso matemtico griego, lo llama el nmero perfecto por ser igual a la suma de sus divisores (3+2+1). Ambrosio de Miln, obispo y telogo romano, lo hace smbolo de la armona perfecta, al ser seis los das en los que segn la Biblia fue creado el mundo. Los futboleros sabrn que el dorsal nmero 6 fue el que llev Iniesta en el momento en que marc el gol de la victoria de Espaa en el Mundial de Sudfrica. As que sonriamos con este bendito nmero

Por favor, lumes nunca mis!


Os incendios non so causan desastres medioambientais, tamn traxedias persoais. Nos ltimos meses, das persoas morreron nos montes da comarca nesta loita, da que todos formamos parte, pois todos somos responsables de respectar e coidar os noso patrimonio natural, e denunciar as prcticas que o poan en perigo. Aqu, en LaGaZetaDeTerZero, queremos aportar o noso granio de area para concienciar sociedade, homenaxeando a estas das persoas.
O SEOR O SEOR

IIGO ZUBIAGA PAGADIGORRA


Natural de Getxo (Euskadi) Piloto de aeronave do Servicio de Extincin de Incendios da Xunta de Galicia
morreu o domingo 2 de outubro de 2011, s 54 anos de idade, cando a avioneta coa que participaba na extincin dun incendio forestal, se estrelou nunha zona de monte entre Arcucelos (Laza) e Vences (Monterrei). A comunidade do IES Castro de Baronceli lamenta esta terrible desgraza, e rndelle homenaxe coa esperanza de que o seu labor en defensa do noso patrimonio natural e a sa trxica morte non sexan nunca esquecidas.

HIGINIO VIVAS LPEZ


Vecino de Espio (Ombra) Membro da Brigada de Extincin de Incendios de Infesta (Distrito de Vern)
morreu o martes 27 de marzo de 2012, s 59 anos de idade, tras quedar atrapado polas lapas, mentres participaba na extincin dun incendio forestal, no lugar de Monteveloso (Castrelo do Val). A comunidade do IES Castro de Baronceli lamenta esta terrible desgraza, e rndelle homenaxe coa esperanza de que o seu labor en defensa do noso patrimonio natural e a sa trxica morte non sexan nunca esquecidas.

NUNCA MIS

BARONCELI

LaGaZetaDeTerZero pg. 3

Obradoiro de xornalismo
Os alumnos de 3 e 4 de ESO visitaron o 11 de outubro o Centro de Desenvolvemento Cooperativo de Vern, para asistir a un obradoiro de xornalismo impartido por Nazaret Bolao, unha das moitas actividades que a Asociacin Galega de Cooperativas Agrarias desenvolve, dentro da Rede EUSUMO, en prol do cooperativismo. Porque... que mis cooperativo cun xornal, que o resultado do traballo conxunto de decenas de persoas? A experiencia sen dbida foi unha boa preparacin para a confeccin de LaGaZeta... e unha boa reflexin sobre o que significa o traballo en equipo.

LaGaZetaDeTerZero pg. 4

BARONCELI

V Romara Popular das Letras Galegas


O 21 de maio tivo lugar a V Romara Popular das Letras Galegas ( dereita, o cartel deste ano, deseado por Mara, Elisa e Judith), un acontecemento organizado polo E q u i p o d e Dinamizacin Lingstica que xa se tornou tradicin no Baronceli. Este ano a festa comezou coa inauguracin da aula Antonio Fernndez Prez, escritor de Rabal (Ombra) que foi mestre en Tamaguelos e que destacou no movemento galeguista dos anos 30, antes de marchar exilio, trala Guerra Civil. bautismo asistiu a sobria do escritor, e o alcalde de Ombra, Alfonso Villarino.

O festival das Letras incluiu representacins teatrais, recitais poticos e actuacins musicais, que tiveron en comn a reivindicacin da lingua e cultura galegas. Despois, o tradicional xantar popular.

BARONCELI

LaGaZetaDeTerZero pg. 5

La caravana Vilamor
El pasado lunes 14 de mayo, la caravana Vilamor se pas por el IES Castro de Baronceli, dentro de su gira promocional por toda Galicia. Ignacio Vilar -director de la pelcula- y Rubn Ris y Xoel Yez actores- nos hablaron de la pelcula.
SILVIA LORENZO ESTRELLA

El movimiento hippie
Vilamor es la historia de un grupo de jvenes que pretenden formar una comuna hippie en Los Ancares. A continuacin analizamos en qu consisti el movimiento hippie.

Una vez presentados Ignacio Vilar (director), Rubn Ris (actor) y Xoel Yez (actor), entre los tres nos contaron que la pelcula fue rodada en los Ancares (Lugo), a 1600 metros de altura, y que haban pasado algunas dificultades para rodar, como por ejemplo, la nieve en las proximidades del lugar de rodaje. Decidieron que Lugo era el mejor sitio para rodar y que el 17 de mayo era el mejor da para estrenar la pelcula, ya que dicho da era el Da de las Letras Galegas, el da ms importante para Galicia y los gallegos. Rubn Ris nos habl tambin de Prado Longo y de las impresiones que causan las pelculas rodadas en Galicia en gente que no la conoce. Segn Rubn Ris, el cine te abre las puertas para conocer el mundo y valorar nuestra tierra, Galicia. Para los actores fue una gran experiencia, muy divertida a pesar de los contratiempos y las 12 horas que trabajaban diariamente para conseguir, como mucho, un minuto y medio de pelcula. Aunque ahora recuerdan las ancdotas con humor, tuvieron varios problemas. Segn nos cuentan ellos ''Nunca nos atopamos cun da semellante'' debido a que durante uno de sus das laborales no pudieron grabar nada porque hubo un incendio en los Ancares y por culpa del ruido de los helicpteros no pudieron rodar y tambin porque una vaca entrn en plano. Por todos estos contratiempos en sus 12 horas laborales no rodaron nada y perdieron 36000, es decir, un da desastroso. Tambin nos dijeron que si llegaba a haber otro da semejante no se podra estrenar la pelcula.

El movimiento hippie fue un movimiento juvenil que tuvo su auge en los ltimos aos de la dcada de los 60. Lo que caracteriz a este movimiento fue la proteccin que le brindaba al medio ambiente, su gran repudio hacia el materialismo (por eso creaban sus propias ropas) y su constante lucha en contra de la violencia. Su origen fue que consideraban mediocre y aburrido el mundo burgus e iniciaron una bsqueda hacia una vida espiritual y en contacto con la naturaleza. A toda esta bsqueda e iniciativas de los jvenes, se la comenz a conocer como movimiento hippie. Los hippies tomaron como actitud contestataria retirarse de la sociedad, a la que condenaban por actitud cmoda y conservadora. Comenzaron, entonces, a reunirse en comunas, constituidas como organizaciones libres y sin jerarquas, en total contraposicin de lo que pasaba en la sociedad burguesa. El amor libre, sin ataduras, fue otra de sus seas de identidad. El icono hippie suele caracterizarse con un hombre de pelo largo y barba, mucho ms larga que lo considerado normal para la poca. Ambos sexos tendan a dejarse el pelo largo y a imitar el estilo afroamericano. De hecho debido a su pelo y su forma de vestir la gente los consider como una ofensa. Sus principales caractersticas son el uso de ropas con signos florales camisas largas y uso de pantalones anchos o de campana. El movimiento hippie, muy idealista, fue contrarrestado por la dura realidad. Los 80 supusieron el fin del movimiento hippie, pero su espritu sigue muy vivo en muchas personas.

Arriba, dos momentos de la visita de la caravana Vilamor al Instituto. Abajo, los alumnos de 2 ciclo, despus de ver la pelcula, unos das ms tarde, en el cine Gesma de Xinzo de Limia.

LaGaZetaDeTerZero pg. 6

BARONCELI

Baroncelianos por un da...


CNDIDO PAZ: AUTOR TEATRAL, DIRECTOR, ACTOR E MONOLOGUISTA

Canto mis claro teas o teu camio, mis podes sar del
Cndido Paz (Vigo, 1960) veu Baronceli o ltimo da antes das vacacins de Nadal para ofrecernos un dos seus espectculos cmicos. Despois do seu monlogo, tres reporteiros de LaGaZetaDeTerZero tiveron ocasin de falar con el sobre o arte de contar historias.

IRIA DIZ, ENRIQUE GARCA E IONE LEADBEATER


Como foron os teus inicios no mundo do teatro? Empecei no que antes era 8 de EXB, nunha compaa de teatro aficionada chamada A farndula. Que opinaron teus pais cando empezaches con esto do teatro? Non foi que se entusiasmaran moito pero tampouco se negaron. Acabaches os estudos? Estudiei Filosofa, pero anda me quedan algunhas asignaturas. Fuches unha tempada a Pars moi novo... Pouquio tempo, para completar cousas de teatro, non chegou a un ano. Se marchara mis tempo, como eu xa era un profesional, volver para aqu o mis probable e que non tivese lugar. mis difcil actuar ou escribir guins? Cada cousa ten a sa dificultade. Que prefires traballar, en teatro ou no cine ou televisin? Eu apenas traballei coma actor de cine, e na televisin fixen moi pocas cousas, as que de momento nestas alturas fago teatro, pero tampouco dira nunca que ser actor de cine non me gusta pois non se deu a circunstancia. Que pros e contras ten cada cousa? O teatro ten a contra de que como tirarse a unha piscina: tes que nadar porque se non afogaste, directo, e un da sae ben e outro non, un da una marabilla e outro non moi cambiante, pero iso tamn ten a sa virtude, e que por exemplo mentres no cine estn todos moi preocupados con que si se piratea e todo iso, a ns non nos poden piratear.... A ventaxa do cine que hai moitos mis medios para crear e contar historias. Que che ofrece una obra de teatro que non che ofreza unha pelcula? O teatro ofrceme unhas posibilidades inmensas Pero se escribo e dirixo unha obra non teo a posibilidade de entrar en comunicacin directa co pblico, algo que a xente que nos adicamos a oficios tcnicos necesitamos Por iso fas monlogos? Si, as teo ese contacto. Ademis, dende dous ou tres anos para aqu engadiuse a circunstancia da crise, e o monlogo inmensamente mis rendible, porque ten moi poucos gastos. Por exemplo, eu fago Memorias das memorias dun neno labrego, no que si hai aparatos tcnicos, video-creacin, pero anda as ese espectculo mis barato que unha obra con moitos actores. Ns viaxamos cos espectculos por Norteamrica e unha cousa casi prohibitiva. Como te preparas para actuar? non saiba de quen son fillos nin que situacin econmica teen Algn ritual antes de sair a escea? Non, non son de rituais, como moito teo uns costumes, coma vestir uns tenis vermellos. Eses rituais serven para centrarme dalgunha maneira. Por exemplo, cando estou chegando ao lugar onde teo que actuar fago uns pequenos exercicios fsicos para preparar a musculatura... Son actos mis ou menos repetitivos que me sirven para situarme E por que vistes de vermello? iguais e que o mesmo actuar en Santiago de Compostela que en Vern. Pero a realidade que cando ests en Vern ests mis ou menos tranquilo: se sae ben pois que marabilla, e se sae mal que se lle vai facer En Santiago se sae mal iso ten moita transcendencia. Sntoo moito por Vern, pero ests mis nervioso en Santiago. Ata que punto improvisas nos teus monlogos? A ver Sempre digo isto, e moi importante que vs o saibades: para moito, meto cousas distintas, cmbioas de sitio. As tamn dou sensacin de frescura. Por iso digo que canto mellor sei o guion, mis improviso. Hai diferentes estilos dentro dos monlogos? Basicamente hai tres tipos de monologuistas: os contadores de historias con cadanseu estilo, os da stand up comedy, que son os que van comentando a actualidade e facendo chistes sen demasiado fio narrativo, e por ltimo os humoristas de toda a vida que simplemente contan chistes. Despois pdese facer unha mistura de todo, que coma eu fago. Os humoristas galegos teen as sas particularidades? Os monologuistas galegos en xeral tenden a ser hbridos. En Latinoamrica din que hai unha maneira de contar a la gallega, ir saltando de tema en tema, coma unha charla, pero sempre cun fo narrativo. A diferencia bsica entre o stand up comedy e a narracin oral que ns facemos e que ns cambiamos moito de direccin, metendo historias dentro doutras. Que consellos daras para ser un bo monologuista? Eu creo que a xente nova debe empezar por contar historias tradicionais e ancdotas, pero tendo en conta que sen unha boa estructura e un bo vocabulario non posible contar unha boa historia. Logo o que hai que ser moi activo, pero tamn ser receptivo, escoitador e estar atento ao que pasa no seu redor. E nisto coma en tdalas cousas hai que estar espabilado para aproveitar as oportunidades. Que opinas, en xeral, do panorama audiovisual galego? Pois que estamos en momentos moi malos, coma di a cancin: malos tiempos para la lrica. En grande medida dependemos moito da axuda pblica e tal e como estamos en tempos de crise cando hai que facer recortes, no mundo da cultura de onde primeiro se saca.

moi importante mirar ao pblico, que pinta ten, como entraHai cousas que son evidentes, se o pblico adolescente ou adulto, pero mis al diso a forma na que entran, mis ou menos nerviosos, mis ou menos activos, como sentan, onde sentan, se veen rpido Tes que estar recabando constantemente datos da xente que esta a e coa que eu me vou enfrontar e entrar en comunicacin, polo tanto eu teo que saber cousas deles, anda que

unha marca persoal. Visto de vermello por das razons: porque traballo moito nos bares, onde non hai boa luz, e entn o vermello unha cor moi vistosa, e despois porque eu admiraba moito a Gila, e Gila vestiase moito de vermello, coma unha pequena homenaxe. Poste nervioso algunha vez? Hai actuacins moi concretas que te poen moi nervioso, en lugares importantes Os actores teen o hbito de dicir que todos os sitios son

improvisar hai que saber moi ben o que tes que facer. Canto mis claro teas o teu camio, mis podes sar del. Non hai que confundir improvisacin con falla de planificacin; cando non planificas xa imposible facer as cousas ben Eu teo claro un esquema, e sobre ese esquema vou construindo o que digo. As as palabras poden cambiar pero as ideas son as mesmas. Logo, a base de repetir o esquema chega un momento no que eu podo improvisar

SOY DE... VILARDEVS


En este nmero de LaGaZetaDeTerZero seguimos con la seccin Soy de... que dedicamos a conocer mejor cada uno de los concellos que forman nuestra comarca. En este caso toca Vilardevs.
M JOS FALGUEIRA Y VANESSA SARAIVA
Vilardevs es un pequeo concello de Ourense que esta formado por 29 pueblos y que linda con la raya fronteriza de Portugal. En el centro de Vilardevs se encuentra el Centro de Interpretacin de la Ruta del Contrabando, lugar donde los nios reciben clases, gente adulta comparte sabiduras y hasta cuenta con un museo, el museo de la oliveira. Unas de las grandes cosas que nos puede ofrecer este concello son las siguientes ermitas, algunas muy conocidas: San Miguel de Vilardevs, Santa Mara de Vilardevs, San Vicente de Vilardecervos, Santa Mara de Vilarello da Cota, San Bartolom de Berrande, Santa Comba de Varonceli, Santa Cruz de Terroso, Santa Mara de Soutochao, San Pedro de Osoo, Santa Mara de Moyalde, San Juan de Enxames, San Baya de Arzdegos, Santa Mara de Florderrei. Esta ltima es muy conocida y visitada porque las hormigas van a morir a los pies de su virgen. Una de las cosas ms interesantes en Villardevs es la Cidadella, un paisaje natural verdaderamente hermoso. Est en un punto de un recorrido de unos 26 kms. que fue utilizado para el contrabando por comerciantes y pobladores por lo menos desde el siglo XV y an hasta la dcada de los 70 del siglo pasado. La caminata une los pueblos de Soutochao y Segirei, pasa por este paraje natural de la Cidadella, muy bien recuperado para placer de los turistas, para terminar en una bella playa fluvial, ya en Portugal. Abajo, unas imgenes de la ruta de la Cidadella. Un pequeo can hecho por un ro, en un paisaje de bosque y cascadas.

LaGaZetaDeTerZero pg. 7

MANUEL CARDOSO, ALCALDE DE VILARDEVS

Traballamos nun futuro albergue do Camio de Santiago


Manuel Cardoso (PP) gaou as eleccins municipais de 2011 por ben pouco (nove votos), o que foi un cambio importante despois de moito tempo de goberno do PSGPSOE. Falamos con el da actualidade de Vilardevs, e cntanos, entre outras cousas, o xito da feira reintroducida tras 35 anos, e a implantacin nas aldeas da conexin a Internet. IRIA DIZ E NATALIA FERNNDEZ
Cales foron os motivos que o levaron a presentarse a alcalda? Bueno pois, por que crn que ns o podamos facer mellor e gobernar para todos. Cousa que non facan os que estaban antes. E tamn porque o PSOE levaba moitos anos no poder e Vilardevs necesitaba un cambio. Vostede ten unha empresa. complicado compaxinar a alcalda coa sa empresa? Dme un pouco mais de traballo, pero lvoo ben, non hai problema ningn. Teo xente que me axuda na empresa e me leva o traballo, e eu traballo polas tardes a empresa. Hai que compaxinar as das cousas. Cal a situacin financeira que se atopou ao chegar a alcalda? Era algo normal. Tampouco haba desfase ningn. Cal e o presuposto que ter o concello de Vilardevs no ano 2012? Aproximadamente un milln de euros, o que vimos tendo aproximadamente neste concello. Cales son as principais obras que se van a realizar nesta lexislatura? Bueno pois nos temos pensado moitas, agora o que falta e levalas a cabo. O que si temos pensado realizar a reforma da igrexa de Terroso. Tamn temos pensado a ver si se pode conseguir a residencia da terceira idade aqu para Vilardevs. E tamn unha gardera infantil e por suposto moitas cousas mis que iremos mirando co tempo. Porque algo comprometedor dicir agora cousas que mellor co tempo non se poden facer. Pero esas son as mis importantes: a residencia e a gardera, que fai moita falta para Vilardevs. Internet e unha ferramenta bsica para todos os cidadns, pero como todos sabemos hoxe en da hai moitos lugares do rural que anda non teen aceso a internet e en algns aldeas deste concello a rede e escasa ou nula ten algunha proposta para solucionar esta limitacin do rural? Agora mesmo nos pobos de Vilardevs xa hai cobertura en todos. Qudanos para novembro o ncleo de Vilardevs, pola envergadura das obras, xa que vai ir fibra ptica. Pero eu reuninme co presidente da Xunta que por suposto atendeu a mia peticin e as agora todos os pobos teen cobertura de internet. Nas ultimas dcadas houbo un notable descenso da poboacin, ten pensado propor algunha medida para atraer xente xove ao concello? Ocrrenseme moitas ideas pero levalas a cabo e un pouco complicado, molo deixar a porque mellor dicir algo que despois non podo facer... Bueno, eu prefiro non adiantar as cousas. puxemos en contacto con xente da Xunta, para ver si se puidera facer un alberge aqu no concello. E calculo eu que pola distancia habera que facelo por Soutochao ou Lamardeiete. Estamos a traballar nese tema. Como foi que se recuperou a feira en Vilardevs? Tivo moito xito? Pois a verdade e que si, a feira esta tendo un gran xito. Despois de 35 anos sen facela, non nos esperabamos tanto, de feito cada da hai mis xente. Ademis dlle moita vida s comerciantes daqu, e postos de traballo. unha feira que aqu sempre se fixo con moita ilusin. E como somos fronteirizos con Portugal, vn moita xente de al. Que opinin tes sobre os recentes hurtos no concello? Bueno pois esto esta a suceder a mido, pero penso que estes problemas nos non os podemos solucionar. De feito far uns 15 das roubaron o cable do telfono da lnea que vai para Moialde, Santacomba e Arzo, roubaron tamn a de Vilarello. Bueno, est sucedendo moi a mido. Que opinas do roubo da igrexa de Soutochao? Nun principio se lle deu moita importancia porque claro o santo parecer tia moito valor, pero final segundo os vecios o santo non tia valor ningn porque o autntico segundo teo entendido roubrano hai uns 20 anos. Entn o que o roubou ver que non tia valor ningn tirrono nos montes de Cabreiro. Presentarase as seguintes eleccins? Ben [risas] eso anda o terei que pensar, anda falta moito tempo e no seu momento o direi. Pero daqu a ese tempo anda poden pasar moitas cousas. No seu momento tomarei a decisin. A victoria do seu partido foi por tan so 9 votos, que expectativas ten para as prximas eleccins municipais? Eu penso que boas. Ns gaamos por 9 votos pero o interesante est en que nas eleccins dende o 2007 recuperamos 300 votos do PSOE e do BNG, que o importante. Os cidadns deste concello son os que elixen.

El extrao caso del robo de la talla de Soutochao


La maldicin de la talla religiosa
El ladrn de la imagen de san Pedro dice que la abandon porque, tras robarla, tuvo un accidente de trfico, perdi su trabajo y a su novia y se cort dos tendones.
Marta Vzquez / Ourense / La Voz 23/3/2012

Os concellos de pouca poboacin supoen un gran gasto. Vostede estara a favor da unin de concellos pequenos, imaxina nun mesmo concello Ris e Vilardevs? Eu dende un principio non estou acordo coas fusins, eu creo que os concellos son necesarios nos sitios onde estn. Os concellos pequenos estamos a facer un labor bastante importante para os cidadns. Ademis, neste caso a fusin non sera entre Ris e Vilardevs, sera entre Ris, Vilardevs e Vern, xa que s cidadns de Vilardevs non lles queda moi a man Ris e viceversa, entn quedaralles mis a man s cidadns dos dous concellos desprazarse ata Vern. Polo concello de Vilardevs pasa o Camio de Santiago. Ten pensado tomar algunha medida para fomentar o Camio e mesmo tempo o turismo no concello? Si, estamos a mirar sobre este tema do Camio de Santiago incluso xa nos

Dijo que para l deshacerse de la talla religiosa ha sido como una liberacin. El joven de Vern detenido el pasado mircoles como presunto autor del asalto a la iglesia parroquial de Santa Mara de Soutochao, en la localidad ourensana de Vilardevs, de la que se llev una imagen de san Pedro que luego abandon, sorprendi a los agentes al confesar enseguida su participacin en los hechos. Quera confesar. Y es que el plan que el joven Ral P. S., de 22 aos y con antecedentes penales, concibi hace unos meses como una frmula para conseguir dinero fcil no le ha deparado ms que desgracias. No solo no logr vender la talla porque en realidad se equivoc de botn y la imagen que se llev de la capilla no tena ningn valor artstico o religioso al ser una copia de otra original, tambin robada-, sino que, adems, en las semanas posteriores al robo le sobrevinieron tantos infortunios que termin por pensar que aquello era como una maldicin. La maldicin de la talla de san Pedro. As se lo cont a los agentes del equipo de investigacin de la Tercera Compaa de la Guardia Civil de Vern, que han llevado este caso. El joven asegur que en los ltimos dos meses y medio -el robo tuvo lugar a finales de diciembre- le ha pasado de todo. Y todo malo. Primero tuvo un accidente de trfico cuando conduca su propio coche. Despus, su novia lo abandon. Por si eso no fuera suficiente, perdi un trabajo que haba encontrado en Pontevedra y, adems, en otro percance, se cort dos tendones. Ante tanta adversidad, el

sospechoso decidi abandonar la talla en un monte, no fuera a ser que su mala suerte continuase al alza. Adems, saba que la Guardia Civil le segua la pista porque, gracias a una llamada annima, se haba descubierto que haba estado tratando de vender la imagen en u n b a r d e V e r n . Infructuosamente, porque nadie quiso pagar un duro por un santo de 70 centmetros de largo, 12 kilos de peso y fabricacin industrial. As que lo tuvo claro: el pasado lunes acudi a un monte cercano a la villa en la que reside y dej la talla oculta entre la maleza. Estaba en perfecto estado cuando la encontr un particular que paseaba por la zona, porque el acusado, al parecer, se haba preocupado de dejarla bien colocada. Tal vez lo hizo para intentar reparar el dao, a su manera, y de paso tratar de alejar de s la mala suerte. En todo caso, lo que no podr eludir es una acusacin formal por un delito de robo. Dada su explcita confesin, todo apunta a que t e n d r q u e responder ante la Justicia por un delito de robo con fuerza -para entrar en la iglesia habra tenido que forzar la puerta de entrada- que podra acarrearle una condena de prisin de entre uno y tres aos. Quizs su arrepentimiento de ahora le sirva como atenuante, aunque ser el fiscal quien se encargue de valorar si esa conducta puede ser o no expiatoria. Al menos en lo que respecta a la parte legal. No ha trascendido si el sospechoso tiene o no creencias religiosas. Por sus actos, se supone que no demasiadas, pero despus de todo lo que le ha ocurrido, seguro que ahora se lo piensa mucho antes de robar en una iglesia. Por si acaso.

LaGaZetaDeTerZero pg. 8

COMARCA

A estela de Castrelo do Val, un descubrimento de valor incalculable


A estela est datada na Idade de Bronce (1200-1000 a.C.) e incle a representacin dun escudo, unha espada, unha lanza e un carro. a primeira vez na historia que se documenta en Galicia un petroglifo deste tipo, s coecidos ata o de agora no suroeste peninsular e sureste de Francia. A da de hoxe s estn catalogadas 116 exemplares deste tipo de estelas.
JUDITH PEDROSA
Caractersticas A peza, labrada en granito, pesa uns 800 kg e conta cunhas dimensins de 175 cm de altura, entre 63-70 cm de ancho e uns 30 cm de grosor. Trtase dunha estela decorada da Idade do Bronce, pertencente a un grupo coecido como estelas do suroeste por localizarse marioritariamente neste sector da Pennsula Ibrica (en Castela, Aragn). O epicentro do fenmeno das estelas decoradas do suroeste sitase en Extremadura, chega a Portugal e se estende tamn por Andaluca occidental, anda que foron atopadas tamn exemplares noutras partes da pennsula e no sureste de Francia. Na actualidade estn catalogadas nicamente 116 estelas desta tipoloxa. A estela de Pedra Alta ten perfil antropomorfo, con catro escotaduras labradas de das en das que buscan definir de forma moi arcaica e primitiva unha silueta humana. O gravado da estela ten lugar polo anverso e polo reverso da peza, se ben existe unha cara principal que acolle a maioria dos motivos. igual que os petroglifos que se esculpiron nas rochas de Galicia, o surco que define os motivos gravouse gracias piqueteado da laxe, especialmente intenso no caso das armas: escudo, espada e con toda probalidade, unha lanza. A distribucin dos obxectos a que segue: o escudo ocupa o lugar central, a modo de emblema; sobre el disponse a espada, que aparaece envaiada e sustentada por unha correa que fai que se cruce en diagonal por diante do peito do guerreiro. Na parte inferior do escudo representase un carro tirado por cuadrpedos, por baixo del unha posible lanza gravada en horizontal que ocupa todo o ancho do panel. Escudo e carro Os elementos representados na estela mais significativos e relevantes deste e o punto de vista iconogrfico son o escudo e o carro. Ata o da de hoxe nunca aparecera en Galicia un gravado prehistrico datado na Idade do Bronce cun escudo de escotadura en uve e un carro tirado por animais. O escudo aparece representado por medio de tres crculos concntricos e unha escotadura en uve e unha posible abrazadeira horizontal. Este tipo de representacins atpanse en Irlanda, Dinamarca e Suecia e tamn no Mediterrneo (Chipre e Creta) , de onde son orixinarios segundo varios autores. No que respecta carro, que se conserva en malas condicions, presenta unha incisin mis fina que o resto dos motivos, quizis a causa da maior precisin que esixe o seu gravado. Os carros son frecuentes nas estelas da rea do rio Tajo e son unha mostra da interaccin entre as culturas do mediterrneo e as que habitan a pennsula ibrica na transicin do II I milenio antes de Cristo. O da Pedra Alta aparece tirado por dous cuadrpedos. a primeira vez na historia de Galicia que aparece gravado un carro nun petroglifo da Idade do Bronce. Descubrimento A peza foi localizada por Jos Luis Lozano Ra, o propietario dos terreos, que puxo en coecemento dun afecionado local arqueoloxa, Bruno Ra. Este comunicouno s arquelogos Alberte Reboreada e Eduardo Breogn Nieto, que estaban a realizar unha prospeccin arqueolxica na zona. Ambos profesionais contaron coa colaboracin do investigador e arquelogo do Museo de Pontevedra Antonio de La Pea Santos, especialista en petroglifos da Idade do Bronce. Estes tres arquelogos estn a preparar un artigo cientfico dando conta do achado que ser publicado prximamente. A estela apareceu no lugar coecido como Pedra Alta, na parroquia de Castrelo do Val, o que evidencia que a estela estivo fincada e erguida neste lugar desde hai moito tempo probablemente desta poca prehistrica. Neste sentido hai que lembrar que outro tipo de pedras fincandas -caso dunha pedra da Limia, por exemplo- serviron de referencia fsica para definir lmite de coutos e xuridiccins durante a Idade Media e a Idade Moderna, e para sinalizacion de recursos, asentamentos e necrpoles longo da prehistoria.

Falamos con Jos Luis Lozano Ra, o vecio de Castrelo do Val que atopou a pedra mentres preparaba unha finca para traballala. Foi unha bendita casualidade, porque a estela resultou dun valor incalculable. Pero o protagonismo de Jos Luis na historia non quedou a, porque loitou e segue a loitar para que a Pedra quede en Castrelo do Val para disfrute de todos.

Fltanos moita cultura e moito respeto polo noso pasado


Cando e onde atopaches a pedra? No inverno de 2009, nun sitio cercano ro Tmega, en Castrelo do Val, que se chama Pedra alta. Precisamente a pedra deulle nome lugar. Era ta a finca? Ten algo de particular o terreo? S, da familia, pero unha finca coma outra calquera. Como foi o achado? Como te diches conta de que a pedra non era unha pedra normal? Eu son bastante afecionado historia en xeral. Os grabados que ten a pedra chamronme a atencin dende o momento que a sacamos da terra. Anda que a pedra saiu con terra, xa se van as devastaduras de cada lado, que parecan querer darlle forma de persoa pedra. Vanse moi chamativos, que non era algo natural. Dcheste conta do valor artstico da pedra? Non, porque tampouco son especialista en arqueoloxa, pero si dime de conta de que era moi antigua. Como se sabe a datacin da pedra? A espada que est grabada, polo visto, indica que o petroglifo data da Idade de Bronce, entre o 1.000 e o 1.200 a.C. Tiveches a tentacin de non dicir nada a ningun? Non. O primeiro que pensei foi que era un achado importante para o pueblo. Nas proximidades hai un castro, unha necrpole romana... e poda ser unha cousa mis a coecer. Podas vendela? Non sen notificalo antes a Patrimonio. Pero seguro que hai xente por a, por desgracia, que atopa cousas e non di nada, e vende o que atopa no mercado negro. Como se fixo pblico o descubrimento? Eu dxenllo a un amigo que escribiu unha gua arqueolxica, Bruno Ra, que sa vez se puxo en contacto con dous arquelogos que estaban a facer un traballo en Vern para Patrimonio. Que che dixeron os especialistas sobre a pedra? Que era unha representacin en tres dimensins dunha figura humana, e que caba a posibilidade de que fora un enterramento, unha homenaxe a un guerreiro... Iso anda non se sabe con seguridade. Podera haber mis petroglifos na comarca? Podera, sobre todo si se trata dunha pedra funeraria, porque formara parte dunha cultura de enterramento. Ti queres que a pedra quede no concello. Mesmo te arriscaches a unha multa. Por que? Mis que un argumento, un sentimento. Eu non quera que levaran a pedra Museo Arqueolxico de Ourense, porque xa se teen levado moitas cousas que si quedaran, teran podido darlle vida forza, terse involucrado un pouco mis. Cantas firmas chegaches a recoller? Mis de mil, mil cen aproximadamente. Que supuxo, dende o punto de vista persoal, o achado para ti? Bueno, foi todo moi estrao, moi movido, porque a vida de pueblo moi tranquila... Volvcheste famoso... Si, entrevistas fxomas a televisin, os xornais... e o peridico do Castro de Baronceli, por suposto [risas]. Nas noticias, deuche a impresin de que se te trataba coma un paisano sen coecementos? Non. Pero a nivel acadmico, cando falaba con arquelogos ou coa xente da Xunta, si que daba a impresin de que, non tanto que me trataran coma un analfabeto, que iso non, pero si me ocultaban informacin. Pois ti de historia sabes bastante... Bueno, eu tiven que deixar os estudios antes de ir Universidade, pero non fai falta ter titulacin para ter coecementos ou para ter amor por un tema. final de todo, como che quedou o corpo despois de toda a historia? Pois cunha mezcla de cansancio e satisfaccin (satisfaccin a medias). Anda seguirei loitando un pouco mis. Cres que fai falta traballo de concienciacin, de valoracin do patrimonio que temos? Si. Fltanos moita cultura e moito respeto polo noso pasado. Cando se fala de cousas antiguas, non se lle d o valor que teen, dise huy, iso do tempo de Mara Castaa. Ademis, tmonos que dar de conta de que o noso patrimonio de todos ns. Aqu hai instalada unha cultura de que o pblico non vai comigo, eu non me teo de preocupar das cousas comunes... Que haxa xente que se apropie do patrimonio de todos ou que o utilice indebidamente perxudcanos a todos. Pero se o cuidamos entre todos, poderemos facer algo grande.

Aqu est instalada a idea de que o pblico non vai connosco


comarca. Ademis, o museo leva pechado dende o 2001. Houbo unha especie de guerra entre ti, o concello, a Xunta... Como foi iso? Unha vez que se confirmou o valor da pedra, falei co concello para que a espuxesen no Museo Etnogrfico, pero a Xunta reclamou a pedra. Eu volvn levar a pedra para casa, para evitar que o concello lla entregase. Foi cando a Xunta amenazou con multarme. Logo fixemos campaa, recollimos firmas, falamos con medios de comunicacin... final conseguimos que a pedra quedara, polo menos temporalmente, a falta de formalizar un convenio e mentres o Museo Arqueolxico siga pechado, e a este ritmo estar pechado outros dez anos mis. Agora mesmo a pedra est nunha exposicin na Cidade da Cultura, en Santiago, e estar ata fin de ano. Sentcheste apoiado polo concello e polos vecios Si, pero penso que se poda ter feito mis

LA MQUINA DEL TIEMPO


Wolframio, en diferentes formas

LaGaZetaDeTerZero pg. 9

Mineros
La fiebre del wolframio
La extraccin de wolframio -mineral muy apreciado en la industria de la guerrasupuso, especialmente en los aos 40 del siglo pasado, una importante actividad econmica en los concellos de Laza, Ombra, o Vilardevs. Mucha gente trabaj en esas minas de wolframio. Marina y Jnifer nos hablan del wolframio y entrevistan a su ta, Mara Toro Fernndez, que de joven trabaj en una de esas minas, en Bouss.
MARINA FREITAS TORO Y JNIFER VALENCIA GONALVES
Se cerr hace 60 aos porque ya no se venda bien y no era rentable. Cunta gente trabajaba all? De dnde venan? ramos sobre 50 personas y muchos de otros pueblos. Adnde llevaban el wolframio? Lo llevaban a Alemania. Costaba trabajar all? Mucho, haca mucho fro y dolan las manos y los pies. Cuntos das trabajabais? Mara, cundo comenzaste a trabajar en las minas? Con 19 aos. Cunto os pagaban? 50 pesetas al mes, que era muy poco. No estabais asegurados? No, no haba seguros. Nunca hubo accidentes? S, alguno s que hubo pero no muy importante. Cundo se cerr y por qu? Toda la semana menos el Domingo. Cmo era la jornada? Los levantbamos a las 9 de la maana y caminbamos dos kilmetros hasta las minas y salamos a las 6 de la tarde. Cmo era el proceso? Unos sacaban el mineral mientras otros lo lavaban y despus lo trituraban y lo almacenaban.

El wolframio fue descubierto en Vergara (Guipzcoa) por los hermanos Elhuyar en el ao 1783. El wolframio, tambin llamado tungsteno, es un metal escaso en la corteza terrestre, se encuentra en forma de xido y sales en ciertos minerales, es de color gris acerado duro y denso, tiene el punto de

fusin ms elevado de todos los metales. Se usa en filamentos de lmparas incandescentes, en electrodos no consumibles de soldaduras, en resistencias elctricas y en aleados con el acero. Es un mineral que ha estado en la lista de los productos ms codiciados desde la II Guerra Mundial.

Csar (el autor del blog nuncaestardesilachicallega.blogspot.com, escribe un relato sobre la nostalgia, la memoria y... el wolframio.
El 17 de Agosto de 1936, un mes despus de estallada la Guerra Civil, Sebastiao atravesaba el souto de castaos que separaba el pueblo portugus de Soutelinho para adentrarse en el pueblo vecino de Espaa. Su sombrero de paja con cinta marrn no era suficiente para ampararlo del sol abrasador de la siesta de la montaa y agradeca la sombra de los castaos imaginando la desdentada sonrisa de los erizos. Era fiesta en el pueblo, pero a pesar de que las tragedias de la incipiente guerra no haban llegado a aquella esquina del mundo, el santo no sali en procesin ese da debido a la ausencia del cura y a la hambruna que se viva desde haca unos aos. Algunos vecinos apostaban por una procesin por las tierras de labranza, suplicando por sus cosechas. Al ver las primeras casas del pueblo, cuando la sombra dej de protegerlo, Sebastiao apur el paso y se dirigi hacia un grupo de nios que jugaban con sus navajas intentando clavarlas en una puerta de madera. - Oia, meninhos... Algun viu estas pedras? Algun sabe onde topalas? Sebastiao les mostraba unas piedras de color negro y se las entreg para que las sopesasen. Los chicos, que rondaban los doce aos, se sorprendieron de su peso para lo pequeas que eran, negaron y siguieron jugando. - Oia, se topades pedras coma estas, eu pago bem. El portugus sigui pueblo arriba haciendo la misma pregunta a los vecinos que se encontraba a su paso. Uno de los nios que haba dejado de jugar con la navaja, sigui a Sebastiao y alcanzndole le dijo que l haba visto esas piedras mientras guardaba las ovejas. A Sebastiao se le iluminaron los ojos y pasando el brazo por el hombro del nio, le dijo. - E voc como se chama? - Jos Benito -respondi el nio. -Bem, Jos Benito. E podera voc indicarme onde? El nio le contest que era lejos del pueblo, pero que en casa tena alguna. Y sali corriendo en su busca sin darle tiempo al portugus a reaccionar. En cinco minutos Benito estaba de vuelta con varias piedras del tamao de un puo que mostr a Sebastiao. Este no pudo reprimir una sonrisa de satisfaccin y le pregunt al nio que cuanto quera por las piedras. -Cinco pesetas -dijo el nio. -Concordo -contest el hombre del sombrero poniendo en la mano del nio una moneda. A estas alturas, la gente del pueblo haba hecho crculo en torno al portugus y al nio, asombrada del precio que haba conseguido por unas piedras. La festividad no impidi que cada vecino tomara un saco y saliera al monte en busca de aquel nuevo tesoro impensado. En una hora estaban de vuelta con el saco lleno. Se las mostraron al hombre del sombrero que pas de la ms iluminada de las sonrisas a la decepcin ms absoluta.. - O carallo, isto non . Nao e isto que eu preciso. Ba, ba, ba... merda de espanhois, fiquem l, deixen que sexa o raparigo quem vaia embora! ... El vehculo suba con precaucin por las intrincadas curvas que llevaban desde el frtil valle a la montaa. Sus ocupantes, serios, apenas intercambiaban palabra. Fue ella la primera que rompi el luctuoso silencio. -Jos Benito, no duermas, que estamos llegando. -A dnde estamos llegando? pregunt el anciano que estaba a su lado. -A donde va ser, al pueblo. -A qu pueblo? -A qu pueblo va ser? Al tuyo! -Y a qu vamos al pueblo? Vlgame Dios, dice por la bajo la mujer, lo que fuimos y lo que somos. -Vamos al entierro de Rosa. -De qu Rosa? -De mi hermana, de qu Rosa va a ser? Venimos del tanatorio. - Vaia, morreu ta irm. El silencio posterior se cortaba y el chfer por el retrovisor observ los ojos humedecidos de la mujer y la cara de consternacin en el hombre, que ahora de pronto se percataba de nuevo de la situacin. El hombre miraba por la ventana y sus ojos se avivaban por momentos. -All estaban las minas de los alemanes. Seal con la cabeza un lugar en el monte. -Y de que eran las minas, Jos Benito? -pregunt el hombre que iba al volante. -Eran de wolframio! Las descubr yo. Un da vino un portugus y me dio cinco mil pesetas por unas pocas piedras! -Cinco mil, no, Jos Benito, cinco. -Y t que sabes? No estabas all. Fueron cinco mil, y con ellas me compr mi primera pistola O vas a decirme t a m...? -Vale, fueron cinco mil... -Claro que fueron cinco mil. O cmo iba a comprarme una pistola del nueve corto con cinco pesetas, ests parva ou que? Ay seor, suspir de nuevo la mujer, lo que fuimos y lo que somos... La mujer, dirigindose al conductor, le confirm que se compr la primera pistola cuando los alemanes se hicieron cargo de las minas y dieron trabajo a todo el pueblo, con Seguridad Social incluida. Hasta entonces nadie en el pueblo haba estado asegurado. -E logo non te acordas -intervino el hombre- que unha noite, o to Pepe o Ferreiro baixou a Vern e man seguinte a parexa da Garda Civil non nos deixou entrar na mina? -Acrdome, anda a mia nai estivo presa no calabozo unhas noites por coller minerio. Despois vendeu a mina s alems por un dieirn. Comprou outra en Ponferrada pero saliulle falsa. Qu ben lle estivo fillo de puta. -E a ta irma estaba mala ou morreu de repente? -terci el hombre que iba a su lado. Ay seor, o que fomos e o que nos volvemos, dijo la mujer mirando las primeras casas del pueblo. Orense a tantos de tantos.

Mina abandonada de Vilar de Ciervos (Vilardevs) En los yacimientos espaoles se siglo XIX y XX por empresarios distinguen dos tipos: los yacimientos leoneses y alemanes. Con el comienzo de la II Guerra en los que los filones se explotan de forma individualizada e interior, y Mundial se produce una fuerte los yacimientos tpicos de la zona de d e m a n d a p o r e s t e m i n e r a l , Galicia y Asturias, en los que los alcanzando unas 30.000 toneladas al filones explotan en conjunta y en ao, de las que 3.000 se obtienen de cortas a cielo abierto. En la zona del Espaa en las 250 minas que sur de Ourense el wolframio se existan, la mayora explotadas por encuentra en los leucogranitos, el la compaa estatal alemana tipo de granito ms explotado en ROWAK. Los alemanes tuvieron Galicia (junto con el granito de dos que abandonar la zona a principios micas), un granito claro, de grano de los aos 50 como consecuencia de fino, con una gran proporcin de la II Guerra Mundial. Se extraa estao y wolframio. cuarzo. La zona fronteriza entre Lovios y A pesar de su cada en la poca de Vern es rica en wolframio, por lo que los aos 60 es posible que el se halla salpicada de gran cantidad de wolframio se vuelva a convertir otra minas abandonas. Estas minas vez en un buen negocio, como en el tuvieron su auge en la II Guerra caso de las minas de Lousame (A Mundial, pero actualmente estn Corua). En esta localidad un cerradas; la bajada de los precios empresario tuvo la idea de volver a hizo que ya no resultasen rentables. extraer de nuevo el wolframio por la Un ejemplo de minas tpicas de la demanda de este mineral por parte de zona de Vern seran las de los pases emergentes, ya que su Vilardecervos, unas antiguas minas precio, demanda y cotizacin en el que fueron el motor econmico de la mercado mundial hace rentable la comarca, y que en su mayora extraccin. estuvieron explotadas durante el

LaGaZetaDeTerZero pg. 10

LA MQUINA DEL TIEMPO

Carrilanos: los hroes de las vas


La historia de los miles de carrilanos que trabajaron en los tneles de la lnea ferroviaria entre Puebla de Sanabria y Ourense no merece ser olvidada. Muchos de ellos eran -pocos viven ya- de pueblos de Castrelo do Val y de Laza, concellos por donde transcurre la actual va del tren que llega desde Galicia hacia el centro de la Meseta. El recorrido en tren por esos tneles es en realidad un viaje en el tiempo y a la memoria de unos hombres annimos que en muchos casos, llegaron a perder su propia vida.
La lnea Zamora-Ourense fue una de las ltimas lneas ferroviarias construidas en Espaa y la mayor obra de ingeniera realizada en Galicia. El trayecto entre Puebla de Sanabria y Ourense fue el ms complejo y el que ms tard en construirse: un trazado a travs de las montaas, con un tercio del recorrido bajo tierra, que constituy una autntica odisea tcnica y humana, y convulsion la vida de las zonas por las que pasaba. 15.000 obreros (carrilanos) lo construyeron desde 1927 a 1957, treinta aos de trabajos y fatigas. Las obras comenzaron en la dictadura de Miguel Primo de Rivera, con el mal augurio del accidente de trfico del ingeniero-jefe Jos Fernndez Espaa, muy cerca de La Gudia, en la llamada curva del ingeniero (26 de mayo de 1927). Hay quien sostiene que fue un asesinato, una conspiracin por parte de los terratenientes verinenses, que teman que el ferrocarril cruzase sus propiedades. Sea como fuere, las obras empezaron. Para darse cuenta de lo difcil de la ejecucin, solo hay que ver los seis kilmetros del tnel de Padornelo, realizado con recursos tcnicos y tecnolgicos muy limitados, que tard ni ms ni menos que 25 aos en terminarse. Alguna copla popular ha llegado hasta hoy sobre ese tnel, el nmero 12: Tnel doce, tnel doce, tnel de mucha largura, / que a ms de cuatro mil hombres / t le has dado sepultura.
/ Tnel doce, tnel doce, tnel de la defender sus derechos laborales. polticos republicanos obligados a boca negra, / la perdicin de los Otros son sometidos a consejos de t r a b a j a r e n l a s o b r a s . L a s hombres, de la juventud gallega. guerra y condenados a muerte o a condiciones laborales son penosas: Se crea incluso un pueblo, Santa cadena perpetua. se cobra poco, y adems, los Brbara, que sirve para alojar carrilanos deben renunciar a a los trabajadores; hoy cualquier indemnizacin ante apenas nada queda de l. posibles percances que, por Al llegar la Repblica, los desgracia, son muy comunes. presupuestos para las obras Un carrilano dice. Aquilo se reducen, las obras pierden era unha escravitude que hoxe ritmo. La medida non habera quen a aturara. desencadena las protestas de Se desconoce todava las los carrilanos, gallegos pero consecuencias del trabajo en tambin de otras regiones de los tneles: los carrilanos Espaa, mineros andaluces respiran continuamente el incluso. Entre ellos crece el polvo de la montaa que estn sentimiento de clase obrero; agujereando. El mal de la muchos abrazan las ideas va -la silicosis- afecta a los comunistas y anarquistas. carrilanos; muchos de ellos A u m e n t a n s u s mueren tras apenas unos Tnel secundario, construido por los carrilanos reivindicaciones: sus meses de trabajo. De la manifestaciones paralizan enfermedad apenas nada se Vern: decan de ellos los conoce, se trata a los vecinos, con miedo: Que enfermos como si tuviesen veen os da va, que veen os tuberculosis. El pueblo da va!. Hay huelga general zamorano de Requejo de de una semana en toda la Sanabria ya se conoce como provincia de Ourense. Con el Requejo de las Viudas. Los triunfo del Frente Popular en ms afectados son quienes las elecciones de 1936 los viven ms cerca de los carrilanos tienen esperanzas tneles, ya que no caminan y de una mejora de sus disminuye as la posibilidad condiciones laborales. Pero de expulsar el polvo de sus la Guerra Civil empeora las bronquios y pulmones. Dice cosas; los carrilanos ms otro carrilano: s homes Monumento a los carrilanos en Campobecerros comprometidos polticamente comeunos a va. pasan a la accin militar. En La precariedad de los trabajos Tras el fin de la contienda, Galicia triunfa el bando nacional d e s a p a r e c e t o d o t i p o d e y la falta de medidas de seguridad de Franco, unos sesenta son sindicalismo, y la mano de obra tambin provoca innumerables fusilados sin juicio previo por aumenta con cientos de presos accidentes, muchos de ellos

mortales. Una coplilla reza: En medio de este tnel / hay una fuente con agua, / sangre de esta buena gente / que atraviesa la montaa. Las obras avanzan, hasta completarse por fin. Franco inaugura oficialmente el trayecto el 1 de julio de 1957. El viaje inaugural de Franco y su mujer Carmen Polo genera una expectacin sin precedentes en la comarca; cientos de personas acuden a la estacin de Cercedelo a saludar al Caudillo. Con la llegada de la democracia, la memoria de los carrilanos ha tratado de recuperarse Por ejemplo, la asociacin cultural Os Carrilanos promueve en Campobecerros un monumento-homenaje a todos los carrilanos del pueblo cada 20 de agosto, conmemorando aquel 20 de agosto de 1936 en los que varias decenas de carrilanos fueron asesinados por sus ideas polticas. En 2003 Rafael Cid, interesado en la historia de los carrilanos tras conocer que su suegra fue la nia que le dio en Cercedelo un ramo de flores a Carmen Polo, esposa de Franco, en el viaje inaugural de 1957, estrena el documental Carrilanos: los tneles del tiempo, un documental que recrea aquellos aos mediante documentos histricos, filmaciones de la poca, reconstrucciones y, sobre todo, testimonios de los supervivientes de los trabajos. Un vdeo que no hay que perderse, y que puede verse adems en youtube.

ELISEO SANMIGUEL REQUEJO, CARRILANO

Un irmn meu morreu nun tnel. Foi un golpe moi duro


Eliseo Sanmiguel Requejo vive na aldea de Navallo, en Laza. El foi un dos moitos carrilanos que traballaron nos tneles. Tania, unha neta sa, faille unha entrevista na que nos conta as duras experiencias que lle tocou vivir.
TANIA PREZ SANMIGUEL
Con cantos anos empezaches a traballar nos tneles? Pois mis ou menos cando tia 20 22 anos. Durante que poca traballaches? Eu empecei traballar tres ou catro anos antes da Guerra Civil e acabei no ano 48 ou as. E ti, fuches por obligacin ou porque ti quixeches? A min naide me obligou. Naquela poca non haba moitos traballos onde ir, e como meu pai fora traballar nos tneles, tamn quixen ir eu, e entn un irmn meu decidiume acompaar. Pero el tivo mala sorte, morreu nun accidente. Que pasou? Caeulle unha pedra enriba e faleceu no instante. Foi un golpe moi duro. Gustbache o traballo de ser carrilano? principio non, pero despois xa me fun acostumando como noutro traballo calquera. De onde eran a maiora dos carrilanos? Onde eu traballaba, os carrilanos eramos de Navallo, Correchouso, Campobecerros e dalgns pobos mis que estaban cerca de onde pasa a va. an moitos homes traballar nos tneles? Na mia familia si, outro irmn foi traballar tamn, pero a maiora da xente non quixo, eu creo que porque saban dos problemas que lles poda causar despois no futuro. Levabaste ben cos demais? A maiora de ns, cando empezamos, non nos coeciamos, pero da maneira en que foi pasando o tempo, cada un foi collendo confianza cos outros. Sempre habia algunha pelexa que outra pero sempre se arreglaban e todos faciamos o noso traballo e naide se tia porque vir a meter con ns. Foi moi difcil facer as obras? Pois si, porque daquela non haba as mquinas que hai hoxe. Foi dificil porque tivemos que facer todo a man. Que medios utilizabades para facer os tneles? Pois a ferramenta que utilizamos nos hoxe a diario para facer calquera cousa: un martelo, unha maza, unha pala, un pico... Como era o voso traballo da a da? Pois nos levantabamos pola man e xa empezabamos a traballar. Tiamos un pequenio descanso no que podiamos comer algo pero despois xa te tias que pr a traballar rapidamente para que naide te dixera nada e tiveras o da tranquilo sen ningunha pelexa. Como eran as vosas condicins laborais? Ns traballabamos dende as 6:30, se non recordo mal, ata que se pua o sol. Tamn traballabamos todos os das menos algns que podiamos ir ver a nosa familia, nas fins de semana, pero se haba moito traballo podiamos pasar das semanas sen ir a casa. Non me acordo canto cobrabamos exactamente, pero si de que era moi dificil chegar a fin de mes cao pagia que me daban. Non durmiades en casa, logo? Si. A maiora dos que morreron, foi por enfermidades que colleron traballando nos tneles. A maiora da xente notaba que non daba respirado ben e cabo dunhas tres ou catro semanas xa falecian. O peor era que estaban sufrindo da e noite por non daren respirado, e daquela non podiamos levalos mdico. Existan medidas de seguridade Homes que contaron as sas testemuas no para evitar accidentes? documental Carrilanos: Os tneles do tempo Non. Algns levaban casco e outros non, pero sempre che poda tocar a ti, que caera unha pedra ou que pasara outra cousa calquera. Recordo que morrera un rapaz entrar nun tnel, ns estabamos escarbando e caera unha pedra enriba del e xa quedou no sitio, morreu no instante. Naqueles tneles haba moito perigo. Ti hoxe, padeces algunha enfermidade por causa de traballar nos tneles? A maiora das veces vian elas coa Bueno, algunha enfermidade do comida. Comer comiamos cando aparato respiratorio teo, pero non cada un tivera fame, non haba hora sei se foi por culpa de traballar nos posta para poder comer todos tneles. Hai moita xente que non foi xuntos. As que todos os das as traballar e tamn padece algunha mulleres dos homes que estabamos enfermidade parecida mia. traballando al vian cos burros a Se fose hoxe, ti volveras traballar traernos a comida. nos tneles? Tias medo de ir traballar s Non sei, pero agora a tecnoloxa tneles? avanzouche moito, e xa non hai tanto Si, bastante. Eu antes de ir xa medo a un accidente. escoitaba que a maiora da xente que Que lembras da poca de antes da a voltaba moi enferma ou xa non Guerra Civil, haba conflictos? voltaba, morra por algn accidente Algn conflicto sempre haba, pero ou enfermidade. eu creo que houbo mis problemas Morreu moita xente traballando? Non, se estabamos cerca de estacin, pois durmiamos al, pero se non, tiamos unha casa lado dos tneles e dormiamos al. Para a casa viamos cada cinco ou seis das e logo tiamos que marchar. A comida levabdela vs cada vez que iades a casa ou vola levaban as vosas mulleres? despois da guerra que antes. Como afectou a Guerra Civil voso traballo? Neses tres anos, do 36 39, non nos deixaron traballar. Recordo que vieron al uns tipos e nos dixeron que empezaba unha guerra, que parasemos de traballar ou xa non volviamos vivos para as nosas casas. Ns primeiro non lles fixemos caso xa que pensabamos que era unha broma, pero pasar un da ou dous dende que nos avisaron, vieron uns homes armados e entn si que nos fomos para casa. Tamn recordo que ns en vez de rebelarnos deixamos aquelo tal e como o tiamos e marchamos para a casa sen replicar. O mis seguro que si chegamos a replicar hoxe eu non estara aqu, eso asegrocho eu. E algns que traballaron comigo, que foron guerra, xa nunca volveron... E despois da Guerra? Cando fomos de volta, o traballo que tiamos feito tirranolo todo. E tiades moito feito? Non, non moito. Quen destrozou o voso traballo durante a Guerra Civil? Imaxino que todos os homes que andaban con armas, pero moito tamn non tian que facer porque coma dixen ns levabamos pouco traballado, pero anda as, cando chegamos e vimos todo aquelo dgoche eu que nos doeu a alma. Como recordas hoxe a vida que levaches coma carrilano? Pdese dicir que ben, con orgullo. So me acordo que cando acabamos a va o primeiro que dixemos foi grazas esforzo de todos, moita xente vai poder viaxar dun lugar a outro.

LA MQUINA DEL TIEMPO

LaGaZetaDeTerZero pg. 11

Contrabandistas: bailando sobre la raia


Hoy el contrabando ya no tiene sentido, porque no hay aduanas entre Espaa y Portugal, pero durante muchos aos el contrabando fue una actividad habitual entre unos habitantes y otros de la raia. Tanto en Vilardevs como en Ris haba contrabandistas que se ganaban la vida comprando en Portugal y revendiendo en los pueblos. Eso s, siempre de la manera ms discreta posible, para que no les cogieran.
El burro fue tradicionalmente el vehculo para el contrabando

ALBA BALBOA Y TANIA PRIETO VILLARINO


La actividad del contrabando surge por la proximidad al pie de la raia y su comienzo se remonta a la creacin de la nacin portuguesa. Los primeros datos de los que hay constancia son del siglo XV, relacionados con las ferias en las que se practicaba el intercambio y el negocio con mercancas ilegales. El ganado fue uno de los productos primordiales de contrabando, seguido de el vino, harina de trigo, sal, cobre, pescado, cera, moneda y otros objetos de valor. Despus de la Guerra Civil el contrabando se centr principalmente en el bacalao, el azcar y los lingotes de cobre. En los aos 70 se pas a los electrodomsticos, tabaco, alcohol o caf. Esta fue la mayor poca de contrabando, pero este auge nunca podemos decir que fuese un motor econmico, puesto que estos siempre fueron la ganadera, la agricultura y la minera. Eran los hombres los que principalmente salan al contrabando, los gallegos yendo a Chaves, y los portugueses yendo a Vern. All compraban productos para luego revenderlos. Esta actividad del contrabando contena un gran peligro puesto que los guardia civiles no hacan la vista gorda, y los que la hacan sacaban gran provecho, puesto que se les tena que sobornar. En realidad, aunque siempre hubo mucho contrabando ocasional, era muy poca la gente que se ganaba la vida con el contrabando, que acab desapareciendo con la incorporacin de Espaa y Portugal a la Unin Europea, que supuso la desaparicin de las aduanas en los dos pases.

Genoveva Martnez Fernandez, hermana de Francisco, un antiguo contrabandista de Ris, nos habla del contrabando.
Cundo comenz el contrabando? Despus de la guerra civil en Espaa. Por qu se empez con esta prctica? Porque las familias eran muy pobres en aquella poca y no tenan que comer. Con qu clase de productos se comerciaba? Sobre todo con caf, pero tambin con azcar. En qu lugares se daba el contrabando? En la frontera entre Portugal y Espaa; en mi pueblo Navallo y con otro pueblo llamado Cisterna (Portugal). Cundo? Cmo se hacia? De noche, llevaban los sacos a la espalda o con la ayuda de un burro. Iban por el medio del bosque, con mucha cautela para no ser descubiertos; se ayudaban de la luz de la luna y a veces iban hasta cuando llova. Quines y cuntos iban? Solo iban los hombres, iban en grupos de siete u ocho personas. No podan ser muchos, claro. Hay alguna ancdota sobre el contrabando? S, una noche mi hermano sali al contrabando pero mientras una pareja de guardia civiles iban a la casa de mi madre para preguntar por l. Mi madre le dijo que l ya tena dieciocho aos y no tena por qu darle explicaciones, podra estar con su novia. Cuando se marcharon ella fue a buscarlo y avisar de lo que suceda al grupo; como llova se puso una chaqueta larga, parecida a la que llevaban los guardia civiles. Por eso, mi hermano confundido por la oscuridad de la noche escapaba de mi madre, y mientras ella le buscaba para avisarle. Al final, se vieron en casa y ella le ech la bronca.

LA RUTA DEL CONTRABANDO DE VILARDEVS


La ruta del contrabando de Vilardevs es muy conocida. Las localidades que atraviesa la ruta son Vilarello, Arzdegos, Florderrei, Terroso, Soutochao, Berrrande y Arzoa; a lo largo de la misma podremos ver hornos, cruceiros, fuentes y plazas pblicas que forman parte del patrimonio popular. Segn informa un estudio publicado por la revista Minius, el trfico ilegal de se centraba en vino, trigo y ganado. Aunque se intent combatir de todas formas, parece que no tuvo mucho xito En Villardevs han instalado un Centro Audiovisual de Interpretacin del Contrabando, que realiza jornadas sobre historias a lo largo de la Raya, como se llama a la regin fronteriza entre Espaa y Portugal. Otros lugares para ver en la Ruta: Enxames, localidad desde la cual ascendemos a la sierra divisoria de Espaa y Portugal; se puede ver una planta de energa elica y hay un rea recreativa. Florderrey, con su ermita de la virgen de Portas Abertas, cuyos alrededores, en el mes de septiembre, amanecen tapizados de hormigas muertas; el alto de Sierra de Penas Libres y el Salto do Cabalo. Y para descansar de esta autntica aventura nada mejor que alguna de las casas destinadas a Turismo rural.

TRADICINS MILENARIAS
ROGELIO GARCIA LOSADA MAEL GONZLEZ ADRIN DA GLORIA SONIA FERREIRO
A matanza un acontecemento tpico en Galicia. Nela renense familiares e amigos para matar o porco que o dono leva meses cebando. Normalmente faise longo do mes de decembro, comeza cando os homes sacan o porco da corte, agarrndoo cunha corda polo focio, dselle un tiro e inmediatamente despois clvaselle o citelo no pescozo para que sangue. O sangue remxeno as mulleres nun caldeiro ata que arrefa. Este sangue usarase posteriormente para facelas denominadas chourizas do sangue. Tras mata-lo porco, os homes teen que chamuscalo, raspalo e lavalo. Cando est limpo clganno cunha roldana e brenno en canal para retirarlle os rganos. A partir deste momento comeza o traballo das mulleres, que teen que extremar (separar a tripa grosa da delgada) as vsceras, lavalas e escamalas. Esa mesma tarde crtanse os intestinos, que se untan con limn, para facer os chourizos, tamn se corta a cabaza e ccese. No segundo da, coecido como da da desfeita, desfaise completamente o porco separando os xamns, lacns, cortando a carne, a cbola, a cabaza e os coiros (pel do porco). Pola tarde fanse as zorzas (mesturando a carne co pemento doce, vio e ouregos). O terceiro da comzase facendo as chourizas recheas de carne, coiros e sangue, tamn se fan os chourizos gordos recheos de carne e cabaza cocida. No cuarto da fanse os churizos delgados ou chourizos de vern, e os bandullos (estmago recheo de costela picada). Durante estes das lvase a cabo un traballo bastante duro, que tdalas tardes se ve recompensado cunha boa merenda a base de chocolate quente e doces.

A matanza

LaGaZetaDeTerZero pg. 12

GALICIA

Manuel Fraga (1922-2012)


Recordamos los momentos ms importantes de la vida de Manuel Fraga, fallecido en enero de este ao. Un personaje con sus luces y sus sombras, un camalen de la poltica que trabaj como ministro de Franco, democratiz la derecha espaola como presidente de Alianza Popular (precedente del PP) y lider el gobierno de la Xunta desde 1990 a 2005. ERO PRIETO
gobierno de transicin de Arias Navarro. Aboga por una transicin tranquila, una amnista poltica y por la legalizacin del partido Comunista, al mismo tiempo que trata de controlar las calles con firmeza, vigilante ante cualquier brote revolucionario. En 1976 cre el partido conservador Alianza Popular para presentarse a las elecciones, pero solo obtuvo 16 escaos, con un milln de votos. A partir de ese fracaso, Fraga trata de llevar el partido hacia una ideologa ms centrista. Tambin participa activamente en la redaccin de la Constitucin de 1978. Tras arrebartarle el centro-derecha a la UCD de Adolfo Surez, consigue muy buenos resultados en las elecciones de 1982 que gana Felipe Gonzlez (PSOE), convirtindose en jefe de la oposicin. Deja la presidencia del partido en 1986; por un tiempo es eurodiputado. En 1989 se celebra el congreso en el que Alianza Popular pasa a ser el Partido Popular, y Fraga cede el testigo a Jos Mara Aznar. Manuel Fraga fue posteriormente presidente de la Xunta de Galicia nada ms y nada menos que 15 aos (1990-2005). Su carisma arrolla, y los gallegos avalan su gestin con varias mayoras absolutas. Lleva a cabo una importante poltica de proyeccin de Galicia en el exterior. Finalmente el PSOE-PSG y el BNG le arrebatan el mandato. Fraga se retir entonces de la poltica gallega dejndole el liderazgo del partido a su sucesor Alberto Nez Feijoo. Desde marzo de 2008 fue senador por Galicia, hasta que el 2 de septiembre de 2011 finalmente anuncia su renuncia a la poltica. El 15 de enero de 2012, sobre las 22:30 horas, Fraga muere a los 89 aos de edad en su casa de Madrid de un paro cardiaco al no haberse recuperado de una afeccin respiratoria que tena desde haca varios das.

Frases y ancdotas
Su chapuzn en Palomares En 1966, siendo ministro de Informacin y Turismo, Manuel Fraga quiso demostrar a la poblacin, junto con el entonces embajador de Estados Unidos, que las aguas de esta localidad almeriense no estaban contaminadas . El saludo al maniqu Una vez, con su afn de saludar a todo el mundo durante una campaa electoral que sola hacer puerta por puerta, lleg a saludar a un maniqu en unos grandes almacenes ante la sorpresa de todos los presentes. Calabazas a una diva Conservador y catlico practicante, Fraga dej plantada a la mismsima Ava Gardner, una de las actrices ms bellas de Hollywood, cuando ella le invit a tomar unas copas, rechazando la invitacin porque estaba muy ocupado. La calle es ma Frase que dijo durante su etapa como ministro de la Gobernacin en el gobierno de Arias Navarro. Ms cerveza en el Congreso Dijo una vez que si los parlamentarios de la Repblica se hubiesen tomado ms caas juntos, no hubiese habido Guerra Civil. En el 23-F Ya no aguanto ms, disparen contra m, dijo a los militares golpistas, despus de pasar varias horas encerrado en el Congreso, junto con el resto de diputados. Mi novia es Galicia Tras el fallecimiento de su esposa en 1996, a veces se le preguntaba por asuntos de mujeres, y l responda que su nica novia era Galicia. Fidel Castro Una vez dijo que si se hubiera quedado en Cuba, adonde emigraron sus padres, "probablemente hoy sera Fidel Castro" sin importarle que ste fuera de izquierdas y l muy de derechas. Sobre los votantes indecisos En una ocasin compar a los indecisos con las mujeres porque "cuando las preguntas con cuntos hombres se acuestan, nunca dan una respuesta absolutamente certera". Ecologismo Lleg a decir de los ecologistas: "si por ellos fuera an estaramos en las cuevas de Altamira". Ni tutelas, ni tutas Rompi la carta de dimisin sin fecha que le haba presentado Jos Mara Aznar, con lo que le daba a este el espaldarazo definitivo para que se convirtiese en lder del PP. La chaqueta En uno de sus enfados, abronc a su asesor de Comunicacin cuando ste le dijo que se colocara bien la chaqueta para una entrevista en televisin."Quiere usted hacerme el favor de largarse de aqu?, le dijo, y, ante la insistencia de su asesor aadi: "lrguese!". El colaborador le respondi que hiciera lo que le diera la gana, a lo que Fraga le espet: "eso es lo que voy a hacer".

Manuel Fraga iribarne naci en Villalba (Lugo), en noviembre de 1922. Estudi Derecho, Poltica y Economa. En sus primeros aos ejerci de secretario general del Instituto de Cultura Hispnica, tambin fue secretario de Educacin Nacional y director del Instituto de Estudios Polticos. Su primer cargo poltico relevante fue el de Ministro de Informacin y Turismo (1962-1969). Fraga fue de los polticos ms relevantes del llamado sector reformista, frente al sector inmovilista. En sus aos de ministro, Fraga promovi el desarrollo de la industria turstica; de estos aos es el eslogan Spain is different! (Espaa es diferente!). Desarroll una ley de prensa para dar una imagen de tolerancia del rgimen. Algunos dicen que fue l quien, en 1969, orquest una campaa periodstica que trat de disfrazar de suicidio la muerte de un estudiante. Tras el escndalo Matesa, que Fraga contribuy a airear, destapando pblicamente a ministros corruptos, es destituido. Abandona temporalmente la poltica y decide ponerse al frente de la empresa de cervezas El guila. Aos ms tarde regresa a la poltica, como embajador en el Reino Unido (1973-75). En el ao 1975, fue nombrado Ministro de la Gobernacin -lo que sera hoy Ministro de Interior-, en el

ESPAA

LaGaZetaDeTerZero pg. 13

ETA de principio a fin


El 20 de octubre de 2011, la banda anuncia mediante un comunicado el cese definitivo de su actividad armada. Las reacciones de partidos polticos, asociaciones de vctimas, fuerzas de seguridad... han sido variadas. Unos son escpticos, otros optimistas. Nosotros te contamos las claves y momentos ms importantes de la historia de ETA.
ALEJANDRO PREZ E IVN VILLARINO
Bilbao, 31 de julio de 1959. Un grupo de estudiantes radicales disidentes del colectivo EKIN (nacido en 1952 para reaccionar contra la pasividad y el acomodo que en su opinin padeca el Partido Nacionalista Vasco) funda Euskadi Ta Askatasuna (Euskadi y Libertad). Es el nacimiento de ETA, una alternativa ideolgica a los postulados del PNV con cuatro pilares bsicos: la defensa del euskara, el etnicismo (como fase superadora del racismo), el antiespaolismo y la independencia de los territorios que, segn reivindican, pertenecen a Euskadi: lava, Vizcaya,
La primera vctima Su primera vctima mortal (segn datos del Ministerio del Interior; algunas fuentes sealan que la primera vctima mortal de ETA fue la nia de 18 meses Mara Begoa Urroz Ibarrola, alcanzada por una bomba colocada el 28 de junio de 1960 en la estacin de Amara, San Sebastin) se produce el 7 de junio de 1968. El guardia civil Jos Pardines Arcay muere en un control de carretera, tiroteado por Txabi Etxebarrieta, que sera abatido durante la persecucin posterior. En respuesta a la muerte del compaero perdido, el 2 de agosto la banda asesina al polica franquista Melitn Manzanas, jefe de la brigada poltico-social de Guipzcoa, en la puerta de su casa. ETA proclama que ha ejecutado una sentencia del pueblo. La represin policial tras estos dos primeros atentados consigue neutralizar las actividades terroristas durante 1969. Y en diciembre de 1970, se celebra el Juicio de Burgos contra 16 miembros de la banda, entre huelgas y manifestaciones de solidaridad con los acusados, al mismo tiempo que ETA secuestraba al cnsul alemn Eugen Beihl. Durante el juicio, los procesados reconocen su pertenencia a ETA, exponen sus planteamientos marxistas y obreros y culminan sus intervenciones entonando el Eusko Gudariak, el himno del soldado vasco. Seis de los procesados fueron condenados a muerte y las penas impuestas al resto sumaban un total de 519 aos de prisin. Ante la presin internacional, Franco conmut las penas de muerte por reclusin mayor. El atentado de Carrero Blanco El da 20 de diciembre de 1973 el Presidente del Gobierno Luis Carrero Blanco se diriga a su domicilio despus de or misa en la iglesia de San Francisco de Borja, en Madrid, y al llegar a la calle Claudio Coello, esquina a Maldonado, una inmensa explosin lanz al coche en que viajaba a una altura de ms de veinte metros de altura provocando su muerte y la de otras dos personas ms. Tras el atentado los tres ocupantes del vehculo fueron trasladados al hospital ya que ninguno de ellos falleci en el acto, pero las heridas sufridas eran de tal gravedad que ninguno de los tres sobrevivi.

Guipzcoa, Navarra (en Espaa), Lapurdi, Baja Navarra y Zuberoa (en Francia). Su primera accin violenta se produce el 18 de julio de 1961: el intento fallido de descarrilamiento de un tren ocupado por voluntarios franquistas que se dirigan a San Sebastin para celebrar el Alzamiento. En estos primeros aos, la polica persigue a sus miembros, que se dedican a colocar pequeos artefactos sin apenas consecuencias, hacer pintadas de Gora Euskadi (Viva Euskadi) y colocar ikurrias (nombre de la bandera oficial del Pais Vasco). Las bases de la organizacin se consolidan en mayo de 1962, en la

celebracin de su I Asamblea en el monasterio de Belloc (Bayona, Francia), donde se presenta como Movimiento Revolucionario Vasco de Liberacin Nacional. El grupo rechaza cualquier colaboracin con partidos o asociaciones no nacionalistas vascas y apuesta por una fuerte campaa proselitista. Es aqu cuando se autodefinen como una organizacin clandestina revolucionaria que defiende la lucha armada como el medio de conseguir la independencia de Euskadi.

derecha endureciendo la dictadura, lo que producira un importante distanciamiento del pueblo e incluso un enfrentamiento entre "las dos Espaas"... En otras palabras, el asesinato de Carrero Blanco fue uno de los primeros intentos de ETA para que a Espaa nunca llegase la democracia, pero por desgracia para ellos y por suerte para los demcratas, no se salieron con la suya... Ni el ejrcito se sublev, ni el gobierno se endureci, ni el pueblo lleg a enfrentarse... Los atentados ms sangrientos 13.09.1974 Explosin de un artefacto en la cafetera 'Rolando' de Madrid. Mueren 12 civiles. 29.07.1979 ETA coloca sendos artefactos en dos estaciones de trenes de Madrid. Mueren ocho personas: cinco civiles, un guardia civil y un miembro de la Polica Nacional. 15.07.1986 Coche bomba en la Plaza de la Repblica Dominicana de Madrid, al paso de un convoy de la Guardia Civil. Mueren 12 agentes. 19.06.1987 Coche bomba en el parking del centro comercial Hipercor de Barcelona. 21 muertos y 45 heridos. 11.12.1987 Coche bomba con 250 k. de explosivos contra la Casa Cuartel de Zaragoza. 11 muertos y 40 heridos. 29.05.1991 Coche bomba en el cuartel de la Guardia Civil en Vic (Barcelona). Mueren 10 personas. 21.06.1993 Explosin de un coche bomba al paso de una furgoneta militar en Madrid. Siete muertos (seis militares y un civiL) y 36 heridos. 11.12.1995 Estalla un coche bomba al paso de un furgn militar en Vallecas (Madrid). Mueren seis civiles que trabajaban para la Armada. Desde 1969, 36 miembros de ETA han muerto mientras manipulaban

Los terroristas compraron un semistano en el nmero 104 de la calle Claudio Coello y a partir de all hicieron un tnel hasta el centro de la calzada donde pusieron cerca de 100 kilogramos de goma-2 que hicieron explosionar al paso del coche de Carrero Blanco. Fueron acusados del asesinato los etarras Jos Ignacio Abaitua Gomeza "Marqun", Jos Miguel Bearn Ordeara "Argala", Pedro Ignacio Prez Beotegui "Wilson", Javier Mara Larreategui Cuadra "Atxulo", Jos Antonio Urruticoechea Bengoechea "Josu" y Juan Bautista Eizaguirre Santiesteban "Zigor", todos ellos refugiados en Francia y, en aquella poca protegidos por este pas. Con la muerte de Carrero Blanco podra decirse que se acababa definitivamente el rgimen franquista y eso lo saba muy bien ETA, como tambin saba que con este asesinato se granjearan ciertas simpatas por parte de los contrarios al rgimen de Franco. Al mismo tiempo conseguiran que el ejrcito y el gobierno se posicionasen an ms a la

artefactos explosivos con los que concejal del PP de Ermua, cogi el pretendan atentar. tren de las 15.20 horas para volver a su trabajo en la empresa Eman El asesinato de Miguel ngel Consulting de la vecina Eibar. A las Blanco 15.30, nada ms salir de la estacin, El 12 de julio de 1997 ETA asesin fue abordado por Irantzu Gallastegi al concejal del PP de Ermua (Vizcaya) Sodupe,Amaya y Nora, y conducido Miguel ngel Blanco e hizo estallar hacia un vehculo de color oscuro en llanto y rabia a millones de estacionado en una calle adyacente espaoles. Los terroristas ejecutaron que tambin ocuparon Francisco aqu el experimento del chantaje Javier Garca Gaztelu, Txapote y Jon, emocional masivo ms depurado, y y el (despus) fallecido Jos Luis depravado, de su historia. Se trataba Geresta Mujika, Oker. Tres horas ms de hacer que Espaa entera se tarde, ETA telefone a su radio amiga, identificara con una vctima Egin Irratia, para comunicar que propiciatoria: un chico joven, hijo de Miguel ngel Blanco sera ejecutado inmigrantes gallegos, buena persona y si el Gobierno no trasladaba a sus concejal de una pequea poblacin presos a las crceles del Pas Vasco obrera. Se trataba de que todas las antes de las cuatro de la tarde del gentes de bien comulgaran con la sbado 12 de julio. persona de Miguel ngel Blanco, le Todo el mundo quera hacer algo transfirieran sus sentimientos ms para salvar la vida del secuestrado y el nobles y se colocaran mentalmente en ejemplo lo dio el mismo pueblo de la su lugar. Se trataba de llevar al vctima. A la media hora de difundirse conjunto de la poblacin espaola al la amenaza de ETA, los vecinos, banco de pruebas de un chantaje movilizados a travs de altavoces por inhumano con desenlace inminente, la guardia municipal, ya ocupaban las comprobar si podan dividirla y calles, ya gritaban "Todos somos sojuzgarla, y luego matarnos a todos Miguel ngel", ya mostraban en alto un poco con esos dos tiros en la cabeza sus manos desnudas, desarmadas, que acabaron con la vida de su rehn. manos de trabajadores y de estudiantes, de amas de casa y de jubilados. El ejemplo cundi rpidamente por toda Espaa; el pueblo desfil un da s y otro tambin en los municipios espaoles. Un milln de ciudadanos seran bastantes, dos millones, tres millones? Se calcula que seis millones de espaoles salieron a la calle durante el angustioso comps de espera colectivo de aquellas 48 horas. Transcurrido el plazo, Miguel ngel Blanco fue asesinado. Alto el fuego de ETA Tras mas de 50 aos de asesinatos y violencia, la banda terrorista ETA anunci a las 19 horas del da jueves 20 de octubre de 2011 el abandono definitivo e incondicional de la lucha armada. ETA deja atrs 829 asesinatos y 84 secuestros.

Segn reza la sentencia de la Audiencia Nacional dictada el pasado ao, el 10 de julio de 1997, despus de comer en su casa, Miguel ngel Blanco Garrido, de 29 aos, licenciado en Empresariales y

LaGaZetaDeTerZero pg. 14

DEPORTES

ADRIN GARRIDO: CAMPEN DE ESPAA DE MOTOCROSS Y SUPERCROSS

Tener una buena condicin fsica te ayuda en todo


Adrin Garrido (Vern, 7/2/1984) lleva compitiendo con una moto de cross desde los seis aos. En las diferentes especialidades del cross (motocross, supercross, enduro...) ha sido campen gallego varias veces, campen de Espaa, de Portugal... Adrin ha saboreado las mieles del xito, aunque tambin se ha roto varios huesos, pues este -por si alguien lo dudaba- es un deporte de bastante riesgo. Pero nada le ha detenido, y Adrin tiene incluso su propio club de fans. Ahora compite para un club de cross en Brasil, pero no olvida sus orgenes, pues ha sido, junto con el motoclub Motomeda, el impulsor del circuito que este ao se ha construido en Cabreiro, y en el que pretende instaurar una futura escuela de pilotos.
MARA JOS FALGUEIRA Y DANI PREZ
Mara: Para empezar agradecerte que aceptaras la entrevista para nuestro peridico... Cmo empezaste en el mundo del motocross? Bueno...mi padre tambin era un aficionado de las motos, a m madre tambin le gustaban. Mi padre tuvo que esperar a ganar dinero para comprarse una moto y dedicarse un poco de manera semiprofesional, as que trabajaba y de vez en cuando entrenaba e iba a alguna carrera... Me tuvieron muy joven, mi madre tena 16 aos, mi padre tena 19 y mi padre sigui corriendo hasta que cumpl los seis aos y me compraron una moto de gasolina. Como me gustaba y vieron que se me daba bien, pues a los seis aos, que es la edad mnima para correr, me compraron una de 50 centmetros cbicos de gasolina y empec a correr aqu en Galicia. Dani: Cul fue tu primera moto? Una Italget de 50cc, bueno la primera de batera fue una Fever como las que hay ahora pero la primera de gasolina fue esa, una moto italiana muy bsica. Ya no se fabrica, y era muy barata, de las pocas motos pequeas de gasolina que se podan comprar... Dani: Recuerdas alguna ancdota con ella? S, recuerdo que era muy mala y que cada vez que bamos a andar, a la media hora o as se rompa siempre y entonces me cabreaba y bueno, al final me cambiaron la moto rpido jejej. Mara: De toda tu trayectoria, con qu momento te quedas? Pues me quedara con el ao 94 porque fue un ao muy bueno para m. Fue mi primer ao en 60 cc en el campeonato de Espaa y quede tercero, qued campen de Portugal y campen gallego. Aparte ya corra en una categora tambin superior en la que hice tercero en Galicia y dcimo en Espaa, lo que estaba muy bien para la edad que tena. Despus el 2002 tambin fue un buen ao a nivel profesional pues acababa de dedicarme al 100% al motocross, haba dejado de estudiar y qued campen de Espaa de supercross, campen de Espaa de motocross, tercero de Europa y campen gallego... Fue un ao muy bueno. Mara: Con cuntos aos ganaste el primer ttulo? Pues fue en el 93, as que tendra nueve aos. Fue en Galicia, el primer ao que empec a correr que qued tercero. Pero el primero importante fue gan el campeonato de Portugal. Dani: Cul fue tu inspiracin para el motocross? Pues bueno, es un deporte que te tiene que gustar mucho porque es muy sacrificado, pierdes mucho tiempo de estar con los amigos, muchas fiestas de cumpleaos, muchos viajes, pierdes clases... Entonces te tiene que gustar mucho, yo me pasaba el da viendo c a r r e r a s d e americanos, en las que vea a mis dolos y claro, quera imitarlos. Tambin tena de inspiracin a mi padre porque dentro de lo que cabe iba bastante bien y haca buenos resultados y mi meta era alcanzarlo lo antes posible e intentar mejorarlo, hasta que lo consegu... Pero bueno, de momento siguen pudiendo ms las ganas de correr que lo mal que lo pasas entonces. Mara: Pensaste alguna vez en tirar la toalla y abandonar el motocross? S, muchas veces, pero bueno, es un ciclo del deportista, en los perjudican. Me deshice de los lcteos, que me gustaban bastante, pero me recomendaron eliminarlos de la dieta; mucha fruta, mucha verdura y comer variado. Dani: Hace falta estar en buena condicin fsica para manejar una moto de motocross? Para manejarla a nivel aficionado bueno... La condicin fsica siempre te ayuda para todo, te va a mantener ms despejado, ms constante... Pero no se requiere una condicin fsica excepcional; pero ahora mismo para competir a un alto nivel tienes que pensar que h a y m u c h a competencia. Dani: Practicas algn deporte aparte del motocross? S, me gustan mucho los deportes de riesgo, me gusta el snow, el descenso, el BMX. Tambin practico mucha bicicleta de montaa, natacin... Los deportes de riesgo me gustan todos, y si llevan motor ms an. Mara: Tal y como estn las cosas crees que el motocross llegar a cada marca, y contamos que hay seis o siete marcas... As que haba la posibilidad de haber 20 o 22 pilotos oficiales, lo que pasa es que ahora todo se uni en una categoria nica, digamos como MotoGP que es la mas importante; entonces las marcas siguieron teniendo dos pilotos fuertes en esa categora y se redujo el nmero de pilotos oficiales y quedaron en torno a seissiete, entonces cuesta mucho hacerte un hueco en ese grupo. Tambin las condiciones de ahora no son las de antes: antes se vendan en Espaa 20.000 motos y ahora se venden 400, entonces las fbricas no pueden apoyar tanto como apoyaban antes; si no apoyan las fabricas, las marcas de ropa ni las marcas de ruedas tampoco. Si no se venden motos no se vende nada, en nuestro sector me refiero, y entonces baj todo lo que es patrocinio y cuesta cada vez ms, por eso la decisin de irme a Brasil y salir fuera de Espaa. Dani: Econmicamente, cuesta mucho correr como profesional? S, mucho. Ser profesional de motocross a mbito nacional costara en torno a unos 30.000 euros al ao y a mbito internacional de 120.000 a lo que te quieras gastar... Mara: Se gana dinero? Se puede ganar mucho dinero como corredor si entras en un campeonato fuerte como es EE.UU., Brasil, Australia, Inglaterra... En el mundial ahora mismo estn para ganar dinero los cinco o seis primeros, pero el resto son gente joven de familia rica o que llevan un sponsor y pagan a un equipo para correr y tener una plaza en ese mundial. Entonces se puede ganar mucho dinero pero tambin se puede gastar mucho jejej. Dani: Qu consejo le daras a un chico de 15 aos que quisiera iniciarse en el motocross? A los 15 aos es una edad que todava no es mala. Sobre todo ser constante en todas las cosas, tanto en la vida como en el deporte, comprar una moto adecuada a el, a los 15 sera dependiendo de la estatura, una 85 cc o una 125 cc, depende si va a iniciarse a nivel semiprofesional o amateur, o si se va a dedicarse profesionalmente.

momentos duros todo se te viene abajo. Lo bueno es que dura poco porque en cuanto te dan la mnima posibilidad de decir tranquilo que no es tanto como parece o cualquier mnima esperanza que te dan de que puedas volver a llegar, ya

Adrin, en circuito de Cabreiro (Fotos cortesa de MOTOMEDA)

Dani: Cul fue el peor momento de tu carrera? Todas las lesiones marcan un antes y un despus. Siempre me lesion cuando estaba en el mejor momento fsico y bueno, quiz la del 2005 del hombro o la del 2009 de la pierna, que fue bastante grave, en el 2011...

te empieza otra vez el gusanillo y vuelves a querer llegar al mximo. Mara: Tienes alguna dieta a seguir? Bueno, tampoco una dieta estricta: sigo una alimentacin equilibrada, variada, e intento no abusar mucho de los productos que s que me

ser algo en Espaa? Ahora mismo en Espaa est la cosa muy complicada, antiguamente digamos que las fbricas apostaban mucho ms, haba normalmente dos o tres pilotos en cada categora y eso significa que haba seis pilotos oficiales pagados por fbrica en

JOS MANUEL GNDARA, PRESIDENTE DEL MOTOCLUB MOTOMEDA

El de Cabreiro ser el primer circuito permanente de la provincia


Cmo surgi la idea del circuito? El circuito de motocross, ms que una idea, es una necesidad que tenamos para poder practicar nuestro deporte. Estuvimos barajando varios lugares en la provincia y despus de probar y ver terrenos en varios ayuntamientos, nos decidimos por Cabreiro. Vern nos pareci el sitio ideal por varios motivos. La cercana de la ciudad nos permite disponer de una amplia oferta de servicios como hoteles, gasolineras, restaurantes, tiendas y dems servicios que nos dan la posibilidad de poder organizar carreras de mbito internacional donde el numero de pilotos y sus equipos es muy alto. Tambin la cercana con la autovia A6 y con Portugal nos hace creer que el sitio es muy accesible al pblico. Por ltimo la amistad y el buen hacer de Adrin Garrido nos hizo apostar claramente por el circuito en Cabreiro. Cmo se han desarrollado las obras? Habis tenido muchas dificultades? El diseo del circuito requiere una planificacin larga en la que tenemos que valorar un montn de circunstancias. Lo primero es definir el trazado fsico de la pista, as como los accesos para el pblico y servicios necesarios para poder organizar carreras. Trabajamos para homologarlo con la normativa europea, lo que nos permitir poder pedir carreras de cualquier campeonato, tanto nacional como europeo. Tenemos que ver como se comporta el terreno en relacin a la climatologa, tanto cuando llueve como cuando esta muy seco. Hemos tramitado permisos a Fomento, por la cercana con la autova, y nos ha contestado de modo favorable, igual que el ayuntamiento de Ve r n , a l q u e a g r a d e c e m o s s u colaboracin y disposicin en todo, y a varias instituciones autonmicas para conseguir que se nos apruebe el proyecto y ser as el primer circuito permanente de la provincia. Las obras finales contemplan el acondicionamiento de varias zonas nuevas, aparcamientos, boxes y gradas, y las llevaremos a cabo cuando tengamos todas las autorizaciones, as como las recomendaciones de los tcnicos. Cundo empezar a haber carreras? La intencin es inaugurar en septiembre el circuito, con un fin de semana de carreras con tres disciplinas: una carrera de quads, una prueba de trial y una carrera de motocross de mbito gallego. Un fin de semana de diversin...
Instalaciones del circuito de cross de Cabreiro (en blanco, la pista de competicin)

ELLOS juegan...

DEPORTES

LaGaZetaDeTerZero pg. 15

Ero, un baronceliano de 16 aos de edad,viste con orgullo el dorsal 14 del G.D. Chaves. Juega desde que era un nio, est federado desde los 11 y persigue su sueo entrenando da a da con fuerza e ilusin.

Tengo que superarme todos los das, en todos los aspectos


ISABEL LVAREZ Y LIDIA VEIGA

ERO PRIETO

Por qu te decantaste por el Chaves en vez del Vern? En una fiesta de un pueblo jugu, al finalizar me propusieron ir a jugar all y sin ninguna duda, acept. Te gustara a llegar a ser un profesional, o lo ves solo como un hobby ? Al ftbol no se juega para ganar dinero, eso es secundario; el ftbol es un hobby con el que disfruto aunque siempre querr llegar a lo ms alto. Si llegaras a ser una estrella, en que equipo te gustara jugar? En el F.C. Barcelona, pero siempre me gustara retirarme en el Chaves. De los grandes del ftbol, a quin tomas por ejemplo? Por qu? Sin duda, Leo Messi y Ronaldinho, son jugadores que en momentos clave, siempre deciden los partidos y me identifico con ellos por intentar marcar siempre la diferencia. Cunto tiempo entrenas? Haces algn otro entrenamiento fuera del

futbolstico? Tres das a la semana, y los partidos claro! Adems entreno dos das a la semana en el gimnasio. Alguna vez tuviste una lesin grave que te impidiese jugar a lo que ms te gusta? Tuve varias, pero la ms grave fue la del ligamento cruzado anterior de la pierna derecha; estuve un ao y medio fuera de los terrenos de juego. En que posicin juegas? Soy un jugador que desempeo varias posiciones, entre ellas delantero, media punta y medio izquierda. Encajaste bien con tus compaeros lusos? S,muy bien! Hice muchos amigos y conoc a mucha gente de all. Sabes si algn otro equipo est interesado en ti? No, al menos la junta no me lo ha dicho. Qu partido fue el ms importante o emotivo para ti?

El partido ms importante para m fue sin duda un derbi entre Flaviense Chaves, en el que llegamos empatados 2-2 a los dos ltimos minutos y despus de un gran pase, marqu rompiendo las tablas en el marcador, el equipo se volc encima de m . Qu sientes jugando al ftbol? Siento que hago lo que ms me gusta, disfruto, mejoro y lo ms importante, me divierto. Cul es tu mximo nmero de goles? Mi mximo nmero de goles fue en los infantiles con 27 tantos. Qu cosas crees que deberas mejorar en tu juego? Siempre he pensado que tengo que superarme da a da, en todos los aspectos. Y por ltimo, participas en alguna liga o torneo? Si es as, en qu puesto vais? S, en la liga juvenil, actualmente

... y ELLAS tambin...


NOELIA PALACIOS, JUGADORA DE FTBOL SALA DEL PONTE OURENSE DIVISIN DE HONOR

Las mujeres pueden jugar incluso mejor que los hombres


Noelia naci en Ourense el 12 de mayo de 1995, y vive en Vern. Desde muy pequea empez a jugar al ftbol en el Vern Ftbol Sala y ahora ha tenido la oportunidad de estar en Divisin de Honor -la mxima categora del ftbol sala femenino- como portera en el Ponte Ourense. ELISA DOS SANTOS, MARA FDEZ. VEGA Y ANDREA RIVERO
Cundo eras ms pequea, te gustaba jugar al futbol? S, me gustaba. Con qu edad empezaste a jugar al ftbol? Desde muy pequea, desde los cinco o seis aos. Jugabas con chicas en los recreos? No, porque no haba, solo haba chicos... Tu primer juguete fue una barbie o un baln de futbol? Un baln de futbol. Tenas ms hobbies aparte del ftbol? Pues no. De qu jugabas? De jugadora y de portera. Notaste que en el colegio te encasillaban, te miraban diferente? No, la verdad. Tu hermano tiene celos de que juegues tan bien al ftbol? S, mi hermano estaba celoso de que yo viajara y jugara al futbol; se apunt pero no vale para eso [risas]. Qu es lo mejor que te ha pasado jugando al futbol? Pues tener la oportunidad de jugar en un equipo federado. Por qu te marchaste del Vern? Porque se deshizo el equipo, por problemas que hubo. Echas de menos a tus compaeras del Verin? Claro que s. Cmo tomaste la oportunidad que te dieron para entrar en el Ponte? Pues se enteraron de que el Vern se iba a deshacer y que en l yo no tenia salida ninguna; me llamaron para ir a jugar para el B y este ao me ascendieron para el A. En el equipo en el que ests, hay algn rango de edades para jugar? Pues no, la verdad. Se puede jugar con cualquier edad a partir de los 16 aos. Cmo se tomaron tus padres que entraras en Divisin de Honor? Pues bien. Son los que ms te apoyan? S, mis padres, mi familia y todo el equipo. Has ganado alguna medalla jugando al ftbol? Muchas , la primera fue aqu con el Vern, hace cuatro aos. Tienes alguna medalla de la que te Pues esguinces muchos. S, jugu con un dedo roto y con esguinces tambin. Cuntas veces entrenis? Martes, jueves y viernes. Los lunes tengo clase por la tarde. Puedes fumar, beber...? No, y de cosas mayores ni pensarlo, porque me hacen pruebas de drogas cuando competimos, y si damos Tienes algn equipo en Espaa en el que te gustara jugar? Estoy muy contenta en el Ponte, y no hay demasiados equipos en el ftbolsala femenino. Hace tres aos me ofrecieron ir para el equipo de ftbol del Rayo Vallecano y del Atlethic; me pagaban todo, pero mis padres no me dejaban ir, mi madre bsicamente... Sientes que fue una oportunidad que aprovechar todas la oportunidades que te da la vida. Cundo tengas 18, vas a seguir jugando? S, me voy a vivir para Orense que me dan piso y me buscan un trabajo. Qu expectativas tienes para el futuro? Pues espero nunca dejarlo, y que pueda llegar mss lejos. Te pagan bien, podras vivir de esto? Vivir lo que se dice vivir, pues no, porque del ftbol nunca se puede vivir, y menos en el femenino porque no est tan valorado como el de los hombres. Qu ests estudiando ahora? El PCPI. Quieres estudiar algo ms en el futuro? Quiero estudiar algo que tenga que ver con el deporte, de hecho mi entrenador me est animando mucho. Crees que hay machismo en el ftbol? Pues s, como te dije antes est mucho menos valorado el femenino. Crees que las mujeres pueden jugar igual que bien que los hombres, o estn un escaln por debajo? Pueden jugar incluso mejor que los hombres. Crees que hay pocos apoyos por parte de la administracin, de los medios de comunicacin al ftbol femenino? Pues por ejemplo, nosotras casi no salimos en la tele, y protestamos porque el ftbol sala masculino s sala en Marca TV pero no nos hicieron caso. Qu le diras a todas aquellas chicas a las que les guste jugar al futbol? Que no perdieran la oportunidad y que no se rindan fcilmente por la discriminacin que hay entre futbol femenino y masculino.

sientas especialmente orgullosa? La que gane en la seleccin gallega, fue la primera que gane a gran nivel. Ante cunta gente llegaste a disputar un partido? No s un nmero exacto. Llevas algn amuleto? No, pero tengo la mana de tocar los tres palos y colocar la portera. Cuntas veces te lesionaste? Jugaste estando lesionada?

positivo quedamos dos aos sin jugar. Existe dping en el ftbol sala? No porque esta muy controlado. Cul es tu mayor sueo? Llegar a la seleccin espaola. Tienes algn dolo o alguien que te inspire? Ahora mismo la portera que me est entrenando todos los das. Eres buena perdedora? No [risas].

perdida? Perdida no, pero podra vivir haber vivido una experiencia... Entonces, seras capaz de irte y dejar aqu a toda la gente que te quiere? Vindolo as no, pero tendra que pensarlo mucho; quieras o no dejas aqu a mucha gente que conoces y te vas a un lugar donde no conoces a nadie. Pero solo se vive una vez y hay

LaGaZetaDeTerZero pg. 16

PROTAGONISTA

Nacido en Margate (condado de Kent, leste de Inglaterra) hai 45 anos, David John Leadbeater chegou a Laza en 1993, despois de dar moitas voltas polo mundo. Xunto coa sa compaeira Charo, construiu un fogar en Carraxo, unha aldea que estaba abandonada ata que chegaron eles. O seu estilo de vida sinxelo e respetuoso coa natureza: unha horta ecolxica para comer, paneis solares para obter enerxa... Gase a vida co seu rebao de ovellas, e dende hai uns meses, concelleiro do BNG, feito que lle deu en tdolos xornais galegos un protagonismo do que foi o primeiro en sorprenderse. Citmonos no bar O descanso do peregrino, lugar axeitado para falar cun home que fixo a sa particular peregrinaxe, dende unha cidade costeira de Gran Bretaa ata unha aldea rural de Galicia. Na sa viaxe cambiou o te polo caf, o ingls polo galego. Home pausado, tmase o seu tempo para contestar as preguntas que lle fai unha reporteira moi especial, a sa filla Ione.

O INGLS DE CARRAXO, CONCELLEIRO EN LAZA

DAVID JOHN LEADBEATER


Hai que cambiar a idea xeral que ten a xente de que esto vale pouco, porque Laza vale moito
IONE LEADBEATER
Que anos tias cando marchaste de Inglaterra? Por que deixaches a ta terra natal? San de Inglaterra a primeira vez con 18 anos e marchei definitivamente con 21. Motivos? Varios: curiosidade, inquedanza, fracaso acadmico... Daquela non tia ganas de meterme en nada serio e viaxar non era moi serio... Como chegaches a Laza? Un da, tocando a flauta na ra en Santiago, atopei un rapaz que coecera en Italia, xa uns anos atrs. Fun ata Pontevedra con eles, falronme de que estiveran vivindo un vern nun pobo abandonado de Laza que era moi bonito. Despois fixen amistade con outra xente da Corua e un da dixeronme que an ver a unhas amigas que se instalaran en Carraxo, e me dixen vamos, e fumos e despois quedei. Que che fixo quedar? Pois Charo, a ta nai, sobre todo [risas], e despois un sentimento de oportunidades infinitas, u n p o b o t o d o abandonado, ningun por ningn lado, todo por facer... Despois duns anos de viaxe chega un momento no que queres desenvolver un proxecto, ver coma os esforzos dan fruto... Carrax semellaba un sitio ideal para todo iso. Que fixo que te uniras o Bloque Nacionalista Galego ? Sobre todo convenceume a calidade humana do BNG local. Pensaches algunha vez que acabaras na poltica ? Non, no, polo menos non ata hai moi poucos anos. Lembro unha ocasin hai seis ou oito anos no concello, puxemonos al a bromear coas traballadoras que no 2012 a mia muller sera alcaldesa... Era en broma, pero creo que xa se vislumbraba unha necesidade de involucrarse mis nas cousas do lugar. Logo o feito de estar disconforme co que se estaba a facer e a creencia de que as cousas podianse facer mellor fixo que me decidira. Como reaccionaches saber que eras concelleiro? Home, a posibilidade xa estaba a dende cando fun na lista do BNG nas eleccins municipais. Tralo primeiro momento renunciou o rapaz que a terceiro, e nos ltimos tempos renunciou o que fora o portavoz durante moito tempo. Que opinas da importancia que se lle deu nova ? Unha chorrada. O rebumbio colleume completamente por sorpresa, non me pareca nin que fora noticia. So espero que cando coezo, que tampouco podo aportar cousas en campos que descoezo. fcil compaxinar o traballo de concelleiro co da a da ? Non. O traballo de concelleiro comera a tres ou catro persoas coma min; para facer de verdade un traballo importante fai falla retirarse do proxecto comn, eu pdoo entender, pero o espacio poltico nacionalista non tan grande coma para que caiban das ou tres forzas polticas. A min esta situacin decepcionoume bastante. Es dos poucos estranxeiros que en Galicia chegan a ser ser mellor ou peor pais que outro calquera, so que a politica dbese practicar dende a cercana. Presentaraste alcaldia ? En principio non. Por que non? moita responsabilidade, non me sinto preparado para tanto, imos ver primeiro como vai a cousa de concelleiro. Que cousas cambiaras do teu concello ? Sen ofender a ningun, quiz intentara cambiar a idea xeral que ten a xente de que esto vale pouco, porque Laza vale moito. Hai poucos cartos para realizar ideas ? Si, e tampouco vale andar sempre a pedir, traelo todo de fra. Hai que intentar reordenar o que hai para que dea mis. Que queres dicir exactamente? Si, aqu si que hai unha critica de como se leva a politica actual: estase a mirar para fra esperando que chova, e non, unha cuestin de facer as cousas millor dende aqu para fra, do que ns podemos o f r ecer. A s itu acin demografica aqu crtica, podemos esperar a que vea mis xente de fra e que se establezan aqu, pero o que ten que haber un rexurdimento dende aqu. Cres que ser estranxeiro pode ser unha ventaxa ou un inconveniente ? Te n v e n t a x a s e t e n inconvenientes. As ventaxas son que me fan entrevistas sin vir a conto [risas], e a desventaxa a falta de cultura xeral de fondo: coma eu non me formei en Galicia, hai cousas que non entendo, ou o entendemento que podo ter intelectual, non visceral. Eso pode ser positivo... Non se sabe, pero bueno, tamn pode levar a un conflicto que poderiamos evitar, non sei, de momento vaime ben. difcil ser estranxeiro identificarte coa realidade dos paisanos ? Non, eu creo que me identifico bastante ben, serame moitisimo mis difcil facer este labor en Inglaterra, porque hai moito tempo que non vivo al. Por que cres que a xente esta tan descontenta coa poltica ? A poltica sempre vai ser necesaria para elixir os criterios sobre os cales se formalizan as

Non s andar a pedir fra, esperar que chova. Hai que facer as cousas mellor dende dentro
haxa un traballo poltico verdadeiramente feito poida ter tanta cobertura nos medios, e non polo simple feito de ser ingls. Cales son os teus obxectivos moita adicacin, porque a vida poltica no pueblo mvese todos os das e a todas as horas. So estar tanto do que sucede cada da no concello require un esforzo concelleiros. Que sintes respecto? Pois estrame bastante que non haxa mis estranxeiros. Calquer persoa que ten un proxecto de

coma concelleiro? Pois o primeiro ser facer unha oposicion forte, e o segundo ser resaltar a importancia do sector primario como medio para un futuro mais prspero para Laza.

importante. Que opinas sobre os desacordos que hai dentro do Bloque ? unha cuestin complexa, pero o que est a pasar unha cousa moi pouco afortunada. En xeral, aqu e

vida dentro dun pais debe ter representacin e a posibilidade de sustentar politicamente o seu pais. Non son o primeiro estranxeiro que chega a concelleiro, pero si o primeiro ingls no Bloque.

Aqu hai moitas posibilidades se optamos pola explotacin sostible dos nosos recursos naturais
Non se ve un camio doado, pero se os recursos naturais non se explotan adecuadamente, na mia opinin non hai base. A agricultura, a explotacin multifuncional do monte son as chaves do desenvolvemento aqu. Claro que eu falo do que eu mis en todas partes, penso que as maioras deberan ser mis sensibles s opinins das minoras; o feito de ter mis do 50% dos votos por exemplo non d dereito a non escoitar as opinins dos demis. Pero tampouco me parece correcto Casa ben o nacionalismo do BNG co feito de ser estranxeiro? Si, porque eu entendo o nacionalismo coma unha forma mais cercana de tentar solucionar os problemas, pero sen ningn matiz patritico. Non por ser nacionalista creo que Galicia debe

PROTAGONISTA
decisins nun sistema complexo. Se hai que decidir como facer as cousas, a est a poltica; as decisins teen uns elementos sobre os que hai que discutir. O problema cando a poltica se converte nun fin en si mesmo, deixa de ser o que ten que ser. Entn a xente a ve coma unha actividade allea. Eu creo que en moitos casos estamos nesta situacin. Ademais a propia complexidade do sistema fai que o cidadn de a pe se sinta fra da poltica: requrese moita adicacin para desempear a poltica, e ese feito fai que o poltico se despegue un pouco da realidade. En resumo, a poltica necesaria, non como un medio en si mesmo, senn coma unha ferramenta coa que decidir sobre o que hai que decidir. A xente pensa que os polticos son moi malos... En todas partes hai xente boa e xente mala... Logo inxusto meter a tdolos polticos no mesmo saco? certo que os polticos teen levado moitos paos, pero algns teen merecido algn mis... Eu pouco podo dicir porque eu xa son poltico [risas]. Ti sinteste politico ? Non, moito non, non no sentido de estar ansioso por gaar e perder eleccins. A politica profesional non te atrae ? Non, non. obvio que necesario gaar eleccins para poder facer as cousas, pero si para gaar eleccins hai que facer cousas nas que non cres, mellor non, non creo que sexa boa idea. Ademis para min importante a atencion detalle; o movemento globalizador no que estamos non ten en conta as peculiaridades de cada quen, e eso non me gusta. Dame a impresion de que chega un momento no que un poltico de alto nivel non sabe do que fala, non pode sabelo, mais est obligado a falar del. As que non me gustara verme nesa situacin, nin ter que dicir cousas que non sinto, como a pobre da Soraya [Senz de Santamara, voceira do Goberno de Espaa] que ten que sair a todos os das. Eu compadzome desa xente. Cres que na politica en certos niveis acbanse perdendo sempre os valores iniciais ? E moi dificil que non sexa as, porque tamn se mete un en cousas que descoece, mesmo pode ter ideas errneas sobre como son as cousas. Tes medo s crticas? Se non queres ser criticado non te perspectiva, tamn vese certo rexurdimento: a terra revalorizouse algo e hoxe hai explotacins que hai dez anos non haba. Pensas que non obxectivo ese sentimento de pesimismo, de que o rural est a morrer? houbera unhas actividades que xerasen ingresos, ningun falara dos costes dos servicios porque se prestaran sen mis. E os teus pais, que dixeron cando decidiches quedar nunha aldea recndita de Galicia? Pois eu creo que pensaban que

LaGaZetaDeTerZero pg. 17

podes adicar poltica. inevitable ser criticado; se queres ter a responsabilidade pois tes a crtica. Tes o apoio da ta familia? Non o sei... unha pregunta mais para ti que para min... Eu sntome orgullosa de que meu pai queira cambiar as cousas, que se centre en tirar do pobo

Aqu non hai nada, escoitase moito, e non verdade, aqu hai moitas posibilidades. Pero non dende o camio do crecemento coma se entendeu ata o de agora, a costa da explotacin sen control dos recursos, que a chegamos noso lmite, senn optando pola explotacin sostible dos moitos recursos que temos.

polo menos xa saban onde estaba, e se querian visitarme tamen haba un teito, un fogar... Aprobaron a ta decisin? Quizis isto non o que eles escolleran para min, pero tampouco nunca impuxeron o seu criterio nese sentido. Vas a Inglaterra a miudo ? Non, vou cada tres anos de visita.

O noso logro aqu foi deixar que o lugar nos ensinara como haba que vivir, non impor ns a nosa idea de vivir no lugar onde estabamos.
para adiante, porque eu cos meus 17 anos vexo que non ten vida, vxoo morrendo. E os xvenes non vemos o noso futuro aqu... Eu por exemplo vxome fra, vivirei aqu ata que poda marchar e coidarme polos meus propios medios. Non digo que non vaia volver, pero non me vexo aqu... un grave problema a falta de oportunidades. Pero con Que opinas dos intentos de fusions de concellos que se estan a dar ultimamanete? Non me gustara que Laza se fusionara con outro concello. Non me gusta a idea, o problema non o coste de administrar os servicios en si, senn que non se xeneran os ingresos necesarios. Non hai actividade que soporte os servicios que require a xente, que se sinte con dereito a telos. Se s rapazas as levo todos os anos, pero estou al un dia e volvo. Nunca te arepentiches de vir para aqu? Ata hoxe non. s veces podo pensar se estara mellor noutro l u g a r, p e r o e s e s p o s i b l e s momentos escuros son moi pouco frecuentes. Fuches moi valente, empezar de cero nun sitio descoecido....

Ou incauto [risas]. Os que pensan moito as cousas acaban por non facelas. Eu vin a Laza non porque o tivera meditado, simplemente as circunstancias dronse as, non o escollin. Ademis, moi pouco probable ter a seguridade absoluta de que as nosas decisins e opinins son certeiras. Cres no destino? Non, o destino non, son as cousas que se fan da a da, as pequenas decisins as que che levan a un sitio ou a outro. Cando chegou un ingls aqu e quedou a vivir, que pensou a xente? Que, buenoooo... [risas]. Ningun pensou que eras un rario, que estabas tolo? Probablemente si, e a verdade, ningun pode dicir que non tiveran razn [risas]. Pero non foi o mesmo que nos anos 60 ou 70, agora a xente est mis acostumada s estranxeiros... Si, e xa houbera outra xente pioneira no hipismo en Laza, houbera unha xeracion mais vella ca min, que tiveron vivencias por aqu. Pero ti eras hipi no estilo de vida? Si, non que viviramos coma nunha comuna, estabamos a mia muller, o meu cuado, a novia del... Pero tiamos a idea de vivir autosuficientes, o que pasa que pecamos algo de inxenuidade... En que sentido ? De vivir aqu con catro patatias e un rego de tomates... Quizis o noso logro aqu foi deixar que o lugar nos ensinara como haba que vivir nel, e non ns intentar vivir a nosa idea de vivir no lugar donde estabamos. O i d e a l i s m o n o n s e m p re funciona? Claro, se ti te enfrentas a unha realidade, a realidade sempre che vai barrer. Ns aqu temos mudado moito. Foi duro o proceso de adaptacin? Si, si, principio o tema da convivencia non foi doado, pero agora sentmonos acollidos. Tenche un apodo os teus vecios? Parceme que me chamaban hipi, pero bueno anda tardaron en dicirmo cara, que non te sente mal pero ns chammoste as [risas].

LaGaZetaDeTerZero pg. 18

ESPECIAL EMPRENDEDORES

JORGE GARCA PREZ, DONO DO BAR JORGE E DE DISCOMVIL JORGE

Miro para arriba e sempre para adiante. Teo moi claro que quero seguir crecendo e facer cousas novas.
Jorge pinchadiscos, barman, profesor de msica, animador de festas... O que se di, un home activo... Se temos que falar de xente emprendedora, temos que falar deste verinense que est a facer do seu nome unha marca comercial de xito en toda a provincia. Quedamos para falar un ratio no seu bar de Tintores, un bar coma poucos, unha autntica obra de arte en madeira onde disfrutar, por suposto, da mellor msica...
CARLA AFONSO Y NATALIA GONZLEZ
Bueno, para empezar queramos f a c e rc h e u n h a s p re g u n t a s persoais para conocerte un pouquio mellor. Cantos anos tes? Teo 33, anda que non os aparento. nde naciches? En Vern, vivn toda a vida aqu. Tamn estudiaches aqu? S, estudiei aqu e en Pontevedra, onde fixen Maxisterio Musical. De feito estou a dar clases no colexio Mara Inmaculada. Es profesor toda a semana al? Si. Entn, gstanche os nenos? Gstame a msica. Os nenos... as veces [risas]. Gstache ser profesor? Si, me gusta, o que pasa e que hai das que marchas cun dolor de cabeza tremendo... Gstame cando os rapaces se involucran e se interesan. As tas aficins? Msica, msica e msica [risas]. Cando eras pequeo, que queras ser? Msico. Eu dende pequeno xa lle dixera meu irmn, que o meu padrio, que me gustaba a msica, que me gustaba tocar a guitarra, pero naquela poca no conservatorio non haba, e por iso empecei co saxofn. Pero bueno, a verdade que non tia unhas cualidades tremendas para a msica, no aspecto de que non teo un gran odo, nin unha gran voz para cantar, nin tampouco son un virtuoso de ningn instrumento, e por iso me metn mis no tema tecnolxico, coma DJ. moi difcil ser un bo pinchadiscos? Non, o difcil conseguir enganchar xente da tras da, festa tras festa... Iso o difcil. O importante transmitir, ter empata coa xente, que a xente se divirta e que o pase ben. Con que estilo de msica o pasas mellor? A min gstame prcticamente de todo, dende o heavy flamenco... Nese aspecto non teo problema. Continuamos falando un pouco do tema do bar. Canto tempo leva o bar aberto? Aberto levar uns 18 anos, pero a reforma esta que lle fixemos fmoslla facendo nos ltimos cinco anos. Fmolo facendo por partes, primeiro a entrada, logo esta zona [a parte de atrs] e anda outra que fixemos o ano pasado. Antes non tia nada que ver co que ahora, era o tpico bar de aldea. Fixeches ti os mobles? Eu boto unha man, pero os artistas son o meu pai e o meu irmn, que son os profesionais da carpintera. Cmo se fan os mobles? Todo o traballo est feito de maneira artesanal, a partir na sa maiora de castieiros que haba no monte queimados ou que estaban secos. Despois esa madeira foise traballando pouco a pouco, a man, con moita dedicacin, paciencia e imaxinacin. Cada silla e cada mesa parte dun deseo ou vades improvisando? Non, facmolos sobre a marcha, segundo as pezas que imos atopando. Teen algn mantemento especial cunha soa peza, pois teslle un cario porque algo que partiu da ta imaxinacin, algo creado por ti totalmente. E os obxetos antiguos que tes de adorno, son tamn teus? Si, meu pai foi carpinteiro toda a vida, meu av tamn, e son obxectos aprecie o traballo que hai aqu. Fas algunha iniciativa para atraer clientela? A verdade que estou un pouco disperso co tema da discomvil, co do colexio e co do bar... Aqu no bar cando mis traballamos no vern, e si, procuramos facer concertos, cubatas cando normalmente revs, en calquera sitio son os cubatas o que mis se vende. O bar abre os fins de semana? No inverno si, no vern abre todos os das. Como compaxinas o tema da discomvil co bar? Pome louco! [risas]. Pero bueno, agora conto co apoio de camareiros que me axudan e entn as podo compaxinalo todo. Co do colexio non teo problema, porque traballo pola semana, e os fins de semana estou libre. Cmo se che ocurriu a idea da discomvil? Eu estiven varios anos traballando coma pinchadiscos nun pub, e todo surxiu cando uns colegas falaron comigo para que fra animarlle a voda, a celebracin e o restaurante. Accedn, e parecer a xente pasouno moi ben, gustoulle moito o que fixen, e a partir de a empezaron a chamarme para outras bodas. Que exactamente o que fas na discomvil? Coa discomvil procuro animar festas, vodas, todo tipo de celebracins. un traballo moi satisfatorio. Conseguir facer disfrutar xente maior, por exemplo... O meu traballo consiste niso, en facer pasalo ben xente. Traballas mis por festas particulares ou por concellos? Normalmente o que mis fago son festas particulares, pero tamn me chaman das comisins de festas de pueblos de Vern, Cualedro, Ombra... Que mis servizos ofrece a ta empresa? O que ofrece msica e animacin para vodas, bautizos, comunins, festas, festas de fin de curso, todo tipo de eventos... Tamn organizamos festas infants con paiasos, inchables, animadores para nenos... Tamn alugamos equipos para locais. Como levas ter que estar sempre de bo humor? Si, teste que olvidar de todo, de tdolos problemas, estar sempre cunha sonrisa na cara e transmitirlle a xente ese bo rollo. Non te poden ver apagado, sempre tes que estar ben, a tope. Afecta a crise negocio? Bueno, bar afectoulle sobre todo o tema dos controis de alcoholemia, na discomvil a verdade que non. Cles son os teus proxectos de futuro? Crecer, non en estatura, pero si que miro para arriba e sempre para adiante. Teo moi claro que quero seguir crecendo e facer cousas novas. Moitas gracias Jorge, por dedicarnos este ratio.

os mobles? Pois non; pdense raiar, pero non ten grande problema, unha man de lixa, volver barnizar e listo. Estn en venta? Si, porque estamos continuamente producindo pezas novas. Pero para os precios, hai que negociar co meu irmn [risas]. Aparte do valor econmico, teen os mobles un valor sentimental? Si, sobre todo polo traballo que dan. Como pasas aqu tantas horas traballando, cen ou duascentas horas

que fomos recollendo de casas vellas, e ferramentas que eles utilizaban antiguamente na carpintera. O esforzo que levou toda a decoracin do bar, compensado polo nmero de clientes? Si que o , os clientes pense a sacar fotos... O local impresiona moito, sobre todo xente que vn de fra; queda impresionada porque non algo habitual ver tanta cantidade de pezas xuntas. Reconforta e satisface que a xente

festas, actividades un pouco diferentes para atraer xente. En xeral xente gstalle o ambiente, ademis dos ccteles que tamn atraen a xente. Flanos un pouco dos ccteles. Foi unha iniciativa que empecei xa cando abrimos, hai uns cinco anos. Eu viaxei moito, estiven en Brasil e gustoume a idea de facer uns ccteles, pero ben feitos e ben presentados. E tiveron moitsimo xito, pdoche dicir que nunha noite igual vendo tantos mojitos coma

PUBLICIDAD

LaGaZetaDeTerZero pg. 19

LaGaZetaDeTerZero pg. 20

ESPECIAL EMPRENDEDORES

Jvenes y emprendedores
Hace unos dos aos, en el Centro de Desenvolvemento Cooperativo de Pazos (Vern) los alumnos de 2 ciclo del Baronceli asistieron a una explicacin sobre cooperativismo. En las charlas estuvieron unos jvenes emprendedores que montaron sus propios negocios, nder e Ivn (IDATIA Informtica), Sandra y Jose (Caf CARUSO) y Cristina (MC Moda y complementos) y nos explicaron detalladamente cmo la cooperativa los ayud. Hoy nos disponemos a hacerles unas preguntas para ver cmo les fue durante este tiempo.
MARA JOS FALGUEIRA Y VANESSA SARAIVA
De arriba abajo, nder, Sandra y Cristina, con nuestras reporteras
Como ha evolucionado vuestro negocio desde aquel momento? nder (IDATIA): En estos momentos que estamos con la crisis internacional la cosa no avanza tal y como deseamos, pero no tenemos queja. Desde que abrimos en el 2010 expandimos la empresa en algunos campos que al principio no tenamos pensado tocar, pero lo tuvimos que hacer debido a la demanda del mercado. Sandra (CARUSO): Creo que cuando dimos aquella conferencia hace casi dos aos, que es casi cuando habamos abierto, el negocio evolucion, en el sentido de que cada da tenemos un poquito ms de gente. Al principio por la esttica del local daba un poco de miedo entrar, que si era caro, que si tenamos unos precios muy elevados, porque llevbamos mucho tiempo fuera y no nos conocan... Pero desde entonces nos conocieron, hay ms gente, hicimos una terraza que no tenamos, reformas Cristina (MC): La evolucin fue positiva, pero siempre intentando satisfacer a nuestros clientes, de modo que la compra y la venta sea satisfactoria mutuamente. Qu mejoraras? nder (IDATIA): Pues sin duda las instalaciones, ya que se nos quedan pequeas . Sandra (CARUSO): La atencin al cliente, no es que la mejorara si no que seguira siempre trabajando en ello, que creo que es lo que nos diferencia de otros locales. La Coca-Cola fue descubierta hace un montn, el caf es bueno en todas partes... as que creo que lo fundamental es la atencin al cliente. Lo mejoramos da a da y espero que siga siendo as. Cristina (MC): Dentro del negocio pues siempre se tiene que mejorar para prosperar, pero en este caso la mejora est en que hubiese ms trabajo, as la gente hara ms compras. Es una pregunta tpica, pero, habis notado la crisis? nder (IDATIA): Por supuestsimo que s. Antes la gente no pensaba tanto a la hora de plantearse las reparaciones o la compra de un equipo informtico o mismamente hacer una nueva pgina web. Sandra (CARUSO): En realidad no, la notamos en que la gente en vez de tomarse un vino, una copa, pues se retiene un poco ms, pero vendemos mas cafs que antes, as que una cosa compensa la otra. Cristina (MC): S. La crisis es algo que perjudica a todo el mundo en menor o mayor escala. En qu os ayud el Centro de Cooperativismo? nder (IDATIA): Pues sobre todo a la hora de tomar decisiones, ya que todas son debatidas y consensuadas entre todos nosotros. Sandra (CARUSO): A m personalmente me ayud escuchar casos de otros jvenes emprendedores, pues siempre te da un poco de nimo. El momento que vivimos es complicado, y escuchar otros casos de gente a la que sin muchas ayudas econmicas les ha ido bien, siempre te anima, y ellos desde luego siempre estn para darte consejos. Cristina (MC): En este negocio en concreto en nada. Me pidieron ir all a hablar de mi negocio y fui encantada. Recibisteis otras ayudas o subvenciones? n d e r ( I D AT I A ) : R e c i b i m o s subvenciones para el inicio de la actividad por parte de la Xunta de Galicia. Sandra (CARUSO): S, si uno est trabajando por cuenta ajena y empieza a trabajar por cuenta propia siempre hay algn tipo de ayuda, no son muchas pero algunas s que hemos recibido. Cristina (MC): S. Cmo surgi la idea de montar vuestro propio negocio? nder (IDATIA): Estando trabajando en otras empresas cada uno de los tres socios que somos y, debido a la amistad que tenamos, empezamos a comentar qu tipo de negocios no haba en Vern y al mismo tiempo qu tipo de servicios de los que haba podamos mejorar, y as fue. A partir de ese da fue cuando nos empezamos a plantear seriamente este proyecto y decidimos arrancarlo meses despus, con ayuda del Centro de Cooperativismo de Vern. Sandra (CARUSO):Tanto mi socio como yo ya tenamos esto en mente. No sabamos en donde lo haramos ni el tipo de local, pero decidimos que el sitio perfecto sera aqu, porque yo soy de aqu. Una vez que Vern fue el sitio elegido, pensamos que la esttica del local tena que ser rompedora, porque haba muchos otros como cerveceras, de madera, con una esttica todas muy parecida... O montbamos algo todo diferente o la gente no vendra. Fue un riesgo que corrimos y sali bien. Cristina (MC): Siempre nos hemos dedicado al tema textil, y con el paso del tiempo pensamos si queramos seguir en el mismo sector, y aceptamos el desafo. Hoy por hoy nos gusta lo que hacemos y cada da que pasa intentamos mejorar para estar a la altura.

AS C

RECHAS

LAZA

ESPECIAL EMPRENDEDORES

LaGaZetaDeTerZero pg. 21

Emprender
Crear tu propia empresa: es una posibilidad real? Todos los das escuchamos en la televisin que hay muchsimos jvenes sin empleo. Es decir, que son ms los que buscan, que los trabajos que hay disponibles. La solucin, a priori, parece fcil: que las empresarios contraten ms gente o que se creen nuevas empresas. Pero, por qu -salvando algunas excepciones- no sucede ninguna de las dos cosas? Para que una empresa decida contratar a una nueva persona necesita que se den dos condiciones. En primer lugar, deben estar convencidos de que van a ganar ms dinero con la nueva incorporacin, de lo que les va a costar ese nuevo empleado. Y, tambin, deben contar con el dinero suficiente para poder adelantar el salario del futuro trabajador. Con la crisis, por desgracia, ahora fallan ambos puntos: ya no es fcil predecir qu hay que hacer para obtener beneficios y, adems, es muy difcil conseguir financiacin de los bancos. Como lo de trabajar para otros se complica da a da, analicemos si lo de emprender es una posibilidad real para los jvenes. Para crear una empresa se necesitan conjugar varios elementos. Entre otros, vamos a fijarnos en los siguientes: una idea que sea rentable, un emprendedor capacitado y la financiacin necesaria. Conseguir una idea rentable Muchas veces pensamos que el paso ms difcil para crear una empresa es tener una idea. Mi opinin es que estamos equivocados: este paso es uno de los ms sencillos. Solamente tenemos que pensar en cosas de nuestro da a da que creamos que estn mal hechas o que se podran hacer mejor. Si reflexionamos un poco, veremos a menudo nos encontramos con decenas de posibilidades que se podran llevar a cabo en la comarca de Vern. Quin no echa de menos un cine en Vern? y una bolera? y ms cosas qu hacer los fines de semana? Hay otras ideas que pueden surgir de las necesidades que vemos en otras personas y empresas. As, por ejemplo, cada vez tenemos una poblacin ms mayor y que tambin tiene derecho a vivir bien. Los pocos centros de la tercera edad que hay en nuestra comarca estn llenos, as que se necesitan otros nuevos. Y la gente mayor tambin quiere que se le organicen fiestas, viajes y otras actividades de ocio, por lo que poco a poco van apareciendo nuevas empresas especializadas en ellos. En cuanto a las necesidades de las empresas, seguro que sois conscientes de que nuestra comarca cuenta con excelentes productos del campo. El problema es que la gente de las ciudades no viene a comprarlos aqu, si no que hay que, primero, darlos a conocer y, luego, hacrselos llegar. Todo este esfuerzo se viene realizando desde hace tiempo, pero todava se puede hacer mucho mejor. Ah tambin hay oportunidades de negocio. Y podramos hablar tambin de nuestros balnearios o del castillo: parece claro que hacen falta entidades que sepan aprovechar tursticamente los recursos que tenemos. Lo dicho: hay muchsimas ideas ah fuera. Pero, tranquilos, que si no se os ocurren a vosotros, seguro que podis preguntarle a vuestros amigos, familiares o profesores qu cosas echan en falta. Y si todava queris ms, tambin podis buscar e n I n t e r n e t : e n http://guias.bicgalicia.es han ido recogiendo ms de 180 oportunidades.

Un artculo de DANI DIGUEZ*


productos del campo; tienda en Internet de productos locales; produccin de miel; recogida de castaas; limpieza de montes; organizacin de actividades para turistas; alquiler de bicicletas; actividades para mayores o para nios; empresas de publicidad y nuevas tecnologas; y muchas otras que se os puedan ocurrir. An as, si necesitis pedir dinero, empezad por preguntar a vuestros familiares y amigos. Si son pequeas cantidades, seguro que encontris a alguien cercano que pueda confiar en vuestro proyecto. Y si tenis que recurrir al banco, preparad previamente un buen plan de negocio. El truco est en transmitirles que le estis presentando una buena oportunidad para que inviertan su dinero. Cuanto menos riesgo vean, ms fcil ser que os financien. Conclusin Emprender es una posibilidad real, pero antes de abrir un negocio hay que estar preparado. sta no es una solucin para llevar a cabo de un da para otro. Ms importante que empezar a gastar, es saber en qu es necesario y beneficioso invertir. Y para ayudar a averiguar esto, hay muchos organismos dispuestos a echaros un cable. Podis consultarlo con vuestros profesores o en vuestro concello. Preguntar es gratis. Las oportunidades estn ah fuera. Depende de nosotros si las queremos aprovechar o no. nimo!
*Daniel Diguez Diguez es Licenciado en Administracin y Direccin de Empresas. Fue tcnico co o r dinad o r del Cen tr o de Desenvolvemento Cooperativo de Vern de 2008 a 2011 y actualmente es socio fundador de la empresa consultora Rede Apoio: solucins sinxelas para proxectos humildes.

ser nuestros propios jefes? Estamos dispuestos a arriesgarnos? Sabemos gestionar una empresa? Seremos capaces de coordinar a nuestros trabajadores? No os preocupis si algunas de las respuestas a estas preguntas son dudosas o, incluso, si creis que no estis capacitados. Hay multitud de cursos que os ayudarn a mejorar. La oferta formativa es amplsima: tenis a vuestra disposicin desde charlas de unas pocas horas para mejorar en un punto en concreto, hasta carreras universitarias completas para convertirse en expertos en ciertas materias. La clave est en ser consciente de qu formacin necesitis para poner en marcha vuestro negocio. Una vez que lo sepis, podis tener por seguro que hay alguna entidad que ofrece lo que buscis. Solo necesitaris un poco de paciencia y esfuerzo por vuestra parte. Conseguir la financiacin necesaria El ltimo elemento necesario, y quizs el ms complicado a da de hoy, es tener el dinero para los gastos que requiere poner en marcha la empresa. Como sabis, a los bancos cada vez le cuesta ms dejarnos dinero. Y cuanto ms alta sea la cantidad que necesitamos, ms complicado nos lo pondrn. Mi consejo es que pensis en ideas de negocio que requieran poca inversin inicial. Hay muchas oportunidades que se pueden llevar a cabo con muy poco dinero. Algunos ejemplos: distribuidora de vinos o

Ser un emprendedor capacitado El segundo elemento a analizar para saber si podemos crear una empresa somos nosotros mismos. Sabemos hacer los productos o servicios que vamos a vender la empresa? Estamos capacitados para

LaGaZetaDeTerZero pg. 22

CIENCIA Y TECNOLOGA

EL WHATSAPP
IDOIA PREZ Y LUCA RA Seguramente ya hayas odo hablar de WhatsApp. Puede incluso que algn amigo te haya pedido que lo instalases en tu mvil para chatear sin gastar dinero en SMS o llamadas. Pero sabes qu es? Y si lo sabes, le ests sacando todo el provecho? WhatsApp Messenger es una aplicacin de mensajera (o chat) exclusivamente para mviles. Puedes imaginarlo como una especie de MSN, aunque tiene funciones pensadas para los telfonos, como enviar tu posicin geogrfica y aadir contactos desde la agenda. "WhatsApp" es un juego de palabras que viene de "What's up", una frase coloquial inglesa que significa "Qu pasa?", y "App", la abreviatura -tambin inglesa- para "aplicaciones". Puesto que su pronunciacin dista de ser sencilla para un hispanohablante, las variantes de su nombre abundan: wasap, whashap... Y el precio? Este es quiz el punto ms importante. Para algunos terminales, WhatsApp no cuesta nada. Al cabo de un ao de uso, sin embargo, el programa requiere que te registres para seguir funcionando. El precio de la suscripcin anual es realmente ridculo: dos euros al ao. Ms el gasto que hagas de Internet en tu mvil, claro, porque WhatsApp es una aplicacin que requiere tarifa de datos para enviar y recibir mensajes. Pero vale la pena: el ahorro que supone compensa con creces el gasto en datos de una tarifa plana, que a fin de cuentas tambin sirve para navegar y bajar aplicaciones. WhatsApp es una de esas aplicaciones que ha marcado un antes y un despus en el mundo de los smartphones o telfonos inteligentes. La diferencia entre amigos ahora se hace entre los que tienen WhatsApp y los que no, es decir, con los que hay que gastar dinero para enviar mensajes. La idea no es nada nueva, Blackberry usa un sistema de mensajera similar desde hace tiempo, aunque el acierto por parte de los desarrolladores de WhatsApp es hacer su software multiplataforma de forma que podemos comunicar equipos iOS, Android, Blackberry, Symbian.

MEGAUPLOAD: No se encuentra la pgina


El cierre de la pgina de descargas Megaupload, la primera web de descargas del mundo, sacudi Internet en enero de este ao. Las sociedades de autores y creadores aplaudieron la medida de las autoridades de EE.UU, ya que entendan que as se limitaba la piratera en Internet, pero las asociaciones de internautas no lo tienen tan claro, y reclaman que Internet sea un espacio libre de intercambio de archivos. Pablo y Daniel nos hablan de Megaupload. PABLO QUEIJA Y DANIEL RODRGUEZ
Megaupload fue un sitio web de servicio de alojamiento de archivos, fundado el 21 de marzo de 2005 por Megaupload Limited en Hong Kong. Desde el 19 de enero de 2012 ha sido cerrado por el FBI estadounidense por supuesta infraccin de derechos d e a u t o r. E l d o m i n i o megaupload.com atrajo por lo menos 10 millones de visitas en 2008. El servicio bsico se encontraba disponible de forma gratuita y permita a los usuarios subir archivos de hasta 2 GB. El usuario libre no poda descargar archivos de ms de 1 GB, sin embargo el usuario registrado poda descargar 100 GB de archivos almacenados. Gracias a que Megaupload permita descargar grandes volmenes de datos con gran comodidad fue utilizado para difundir todo tipo de contenidos, desde audiovisuales hasta software. Si bien Megaupload dispona de su propio buscador, los usuarios en general suelen preferir alojar sus contenidos en foros especializados donde adems de los enlaces propiamente dichos aaden una sinopsis del contenido alojado y algunas imgenes representativas de los mismos. Por ello proliferaron en la red buscadores especficos que permitan encontrar los enlaces que de otro modo se encontraran esparcidos por toda la red y que hacan de Megaupload un sistema coherente de descarga. Gracias a las mejoras aplicadas en los servidores de Megaupload y a su poltica ms permisiva con la permanencia de enlaces en sus servidores, se contaba entre los mejores servicios de descarga directa. Megaupload dispona de un servicio de puntos mediante el cual un usuario suba archivos y por cada una de las descargas que otros usuarios hacan de esos archivos el que lo subi reciba un punto. Al alcanzar cierto nmero de puntos, se podan canjear por cuentas Premium o incluso dinero (solo si dicha cuenta haba sido permitiendo subir archivos de hasta 2GB como mximo en vez de 1 GB ofrecido antes. Tambin inauguraron el servicio Megakey, un programa que permite adquirir permisos Premium para algunas cuentas gratuitas a cambio de transformar toda la publicidad de algunas pginas de Internet en la de Megaupload. El 19 de enero de 2012, el FBI provoc el cierre del portal, van der Kolk. Los acusados podran enfrentar una pena de hasta 50 aos en prisin. Adems, millones de usuarios alrededor de todo el mundo protestaron a travs de la pgina en Facebook del FBI colocando mensajes como: Megaupload is Free (Megaupload es libre). Este organismo sin previo aviso elimin su pgina. Y todo esto a un da de la suspensin de la polmica ley S.O.P.A. por lo que el FBI desminti que tuviera relacin ese proyecto de ley con el cierre. El Departamento de Justicia norteamericano difundi un comunicado informando sobre el asunto, que ha sido subido a la web por uno de los fundadores del servicio. Hay que aadir que Megaupload planeaba lanzar un servicio de msica llamado Megabox prescindiendo de las discogrficas e intermediarios. De esta manera los artistas percibiran el 90% de los ingresos y Megaupload el 10% restante. En seal de protesta, el colectivo hacktivista Anonymous gener la cada de varios sitios, entre ellos el del Departamento de Justicia de los EEUU, el de Universal Music Group y el del FBI. Tambin fueron filtrados los supuestos datos personales y de la familia, del director del FBI, Robert S. Mueller. Un tribunal neozelands concede la libertad condicional a Mathias Ortmann (cofundador de Megaupload) con 17 condiciones, entre ellas la prohibicin de acceder a Internet.

comprada con tarjeta de crdito anteriormente). El 30 de noviembre de 2010 Megaupload realiz cambios importantes, creando servicios nuevos tales como Megapix (para almacenaje y distribucin de fotos), Megabox (venta de msica), Megalive (para proyectar tus vdeos caseros en directo), Megafund (sistema de financiacin para proyectos empresariales) y diversas webs ms. Actualiz sus lmites para los usuarios gratuitos,

motivado por las acusaciones de infraccin de derecho de autor, gener 175 millones de dlares en gastos legales y se alegaron 500 millones de dlares de prdidas por derechos de autor, en un informe del Departamento de Justicia de Estados Unidos. Fueron arrestadas siete personas en los Estados Unidos y cuatro de sus directivos en Nueva Zelanda, entre ellos el fundador, Kim Schmitz, Finn Batato y Mathias Ortmann, de ascendencia alemana, y el neerlands Bram

Bar PRAZA
Arzdegos
VILARDEVS

MEDIO AMBIENTE

LaGaZetaDeTerZero pg. 23

La biomasa, una opcin energtica sostenible


Los ltimos meses han sido especialmente graves en cuanto a incendios forestales. Incluso dos personas han fallecido en la comarca, realizando tareas de extincin. El 2 de abril fue el Da Forestal Mundial, una fecha establecida por la ONU para fomentar la conservacin de los montes, y concienciar a la sociedad de su importancia y utilidad. Aprovechando esta efemrides, el Colegio de Ingenieros de Montes present un informe sobre los incendios forestales en Galicia. Las conclusiones son claras. La duracin de los periodos de sequa continuada contribuye a que el monte arda con ms facilidad, pero el hombre es el causante del 100% de los incendios forestales, bien por acciones negligentes (como quemas incontroladas), bien por acciones alevosas. El 80% de los incendios se produce siempre en las mismas zonas. Finalmente, la disminucin de ls medios de lucha contra los incendios, debido a la crisis y la reduccin presupuestaria est provocando que sea ms complicado luchar contra la actividad incendiaria. Desde el Colegio de Ingenieros de Montes aaden que es posible conseguir un monte rentable y bien gestionado que no arda, y apuestan por la biomasa. Sealan que con una inversin de 100 euros por hectrea de monte dedicada a la biomasa de uso energtico se crearan 75.000 empleos en la industria forestal espaola. Eso supondra una inversin para el Estado de 600 millones de euros. Adems, esta actividad forestal puede llegar a crear diez empleos en el medio rural por cada megavatio producido, lo que supone el ratio ms alto de todas las energas renovables. Pero, qu es la biomasa y cmo funciona una central de biomasa? Interesa conocer ms en profundidad este tema, aprovechando que la empresa Norvento instalar en el polgono de Pazos una central de biomasa.

La biomasa llega a Vern


La empresa de energas renovables Norvento ya no construir su planta de biomasa en el parque empresarial de Tamagos (Vern) como vena anunciando desde finales del ao 2010, sino que lo har en el de Pazos, tambin en el municipio. El proyecto requiere un presupuesto de 12.721.000 euros, que aportar en su totalidad la empresa. Sus responsables optaron por cambiar la ubicacin del proyecto, por un lado, al no haber an terreno industrial disponible en Tamagos (el parque industrial an no comenz a urbanizarse al no estar an todo el terreno expropiado) y, por otro, para volcar la produccin elctrica con ms facilidad en el mercado, dado que tendrn cerca una subestacin de Gas Natural. El polgono industrial de Pazos ofrece mejores condiciones para construir este tipo de industrias: En esta zona, tambin ser construida la nueva subestacin elctrica, lo que permitir a la planta de biomasa vender su produccin prcticamente sin necesidad de construir infraestructura. Las instalaciones de Gas Natural est en la actualidad dentro del casco urbano de Vern, pero la empresa elctrica ya inici los trmites, en colaboracin con la Consellera de Medio Ambiente e Infraestructuras, para cambiarlas al polgono de Pazos. La futura central de produccin de energa termoelctrica tendr una potencia de cinco megavatios, que generarn una produccin de 39.000 vatios por hora al ao, lo que permitir cubrir la demanda elctrica de 4.000 hogares, segn dio a conocer la empresa.

PABLO SALGADO Y PEDRO HENRIQUE SILVA

Comparativa entre biomasa y combustibles fsiles (petrleo, gas natural, carbn...)


BIOMASA
Inagotable Es abundante Precios competitivos y estables "Cerca de casa" Genera puestos de trabajo locales Enriquecimiento local Es limpia y moderna Casi nulas emisiones gases nocivos Co2 y CO neutro
Qu es la biomasa? La biomasa es un trmino genrico que hace referencia a la materia viva producida por plantas y animales. Una de las principales ventajas de la biomasa es que es un recurso totalmente renovable. La biomasa est formada por residuos forestales, restos de poda, residuos agrcolas, residuos de industrias madereras, papeleras y agro-alimentarias. Tambin los residuos de explotaciones ganaderas como el estircol y los purines. Incluso residuos slidos urbanos y aguas residuales. El correcto tratamiento de la biomasa supone un aumento del reciclaje y una disminucin de los residuos. Aqu radica una de las mayores ventajas de la energia de biomasa pues supone convertir un residuo en un recurso. Otra ventaja de la biomasa es su balance neutro en emisiones de CO2. Al quemar la biomasa para obtener energa se libera CO2 a la atmsfera, pero hay que tener en cuenta que durante el crecimiento de la materia orgnica vegetal se absorbe CO2. De esta forma el ciclo se cierra y el nivel de emisin de CO2 en la atmsfera se mantiene constante, de forma que la energa de biomasa no contribuye a generar el cambio climtico. Tambin al emplear la biomasa como combustible se eliminan residuos, deshechos, aguas residuales y purines que son fuente de contaminacin del subsuelo y de las aguas subterrneas. Otra ventaja de la energa renovable obtenida de la biomasa es que se produce y consume en un mbito local y puede mejorar las economas rurales. Con la recogida, transporte y tratamiento de la biomasa para obtener energa se desarrolla un sector industrial que aporta innumerables ventajas para zonas rurales. La biomasa puede ser til directamente como materia orgnica en forma de abono y tratamiento de suelos (por ejemplo, el uso de estircol o de coberturas vegetales). Los tipos de biomasa se pueden clasificar en agrcola, de residuos animale y forestal: Biomasa agrcola: Es la producida por cultivos energticos. Se cultiva para obtener biomasa con el propsito de transformarla en combustible. Tambin podemos incluir los residuos de la transformacin de productos

COMBUSTIBLES FSILES
Se agotan Cada vez hay menos Constante incremento de precios Viene del extranjero El beneficio va hacia el exterior Endeudamiento local Malos olores y riesgo de explosiones Altas emisiones de gases nocivos Altas emisiones de Co2 y CO
resultantes de las limpiezas de los bosques para protegerlos de los incendios forestales, as como subproductos de las industrias de la madera. Tambin puede incluirse en la biomasa la fraccin biodegradable de los residuos municipales. Cmo funciona una central de biomasa? Con una central de biomasa obtenemos energa elctrica

mueve una turbina y esta mueve el generador que producir la energa elctrica. De este proceso obtenemos energa elctrica y agua caliente que puede ser utilizada en los edificios cercanos. Lo ideal es tener la central de biomasa prxima a la zona de produccin de procesos industriales agrarios y forestales. Las centrales de biomasa pueden ser una gran ayuda para la prevencin de los incendios forestales adems de ser una gran

agrcolas (residuo de algodn, del aceite de oliva, etc) Biomasa de residuos animales: Incluye principalmente a los residuos procedentes de operaciones de ganadera intensiva, como las granjas avcolas, granjas de porcino, las explotaciones de ganado vacuno y los mataderos. Biomasa Forestal: Puede utilizarse con fines energticos. Se compone de la lea y los residuos

mediante procesos de transformacin de la materia orgnica. El funcionamiento de una central de biomasa es el siguiente: La biomasa, como ya explicamos, son compuestos orgnicos producidos en procesos naturales. Estos compuestos se transportan a la central de biomasa y se queman para calentar agua. Se produce vapor a alta presin que

fuente de riqueza para las zonas rurales. Las centrales de biomasa pueden aprovechar los residuos forestales que se obtienen de la limpieza de los bosques para producir energa elctrica. De esta forma se consigue que el correcto mantenimiento de nuestros bosques, genere adems de las ventajas ecolgicas, energa renovable. Todos sabemos que en nuestro

pas el abandono de las actividades rurales ha provocado el crecimiento descontrolado del sotobosque, que es el perfecto combustible para los incendios forestales. Con las centrales de biomasa forestal conseguimos que esa limpieza de nuestros bosques sea rentable econmicamente. Otra ventaja de las centrales de biomasa forestal es que crean riqueza y desarrollo, creando empleo en zonas rurales. No tan solo estamos hablando de los trabajadores de la central de biomasa sino tambin del personal necesario para la limpieza de los bosques y para la recogida y transporte de los residuos forestales hasta la central. Por ejemplo en la central de biomasa de Guadalajara trabajan 32 personas y otras 250 mas se encargan de la limpieza y recogida de los residuos forestales. De esta forma se consigue disminuir el riesgo de incendios forestales en la zona. La biomasa forestal se puede convertir en una fuente importante de energa en el futuro y en una forma de revalorizar los productos forestales. En la actualidad estn en marcha nuevos proyectos para aprovechar las posibilidades energticas de la biomasa forestal en nuestro pas y crear riqueza. La gestin de residuos forestales y la limpieza de montes adems de generar ingresos y dar trabajo al sector ayudaran a prevenir los incendios forestales E s n e c e s a r i o u n aprovechamiento racional y sostenible de la biomasa forestal para evitar graves efectos negativos en nuestros montes, la erosin del suelo, la sobreexplotacin y la desforestacin y el empobrecimiento del suelo. Con leyes y medidas que garanticen la correcta explotacin forestal se evitaran estos efectos negativos.

LaGaZetaDeTerZero pg. 24

MSICA

Enamorados de la msica

Jvenes msicos de Bouss


LOS CHICOS Y CHICAS DE LA BANDA DE BOUSS MARTA NEZ VALENCIA: DIRECTORA DE LA BANDA DE BOUSS

La msica impide hacer algunas cosas, pero compensa


La banda de Bouss lleva mucho tiempo actuando, y por ella ha pasado mucha gente. Desde hace un ao se han incorporado nuevos miembros, como Idoia Prez Rodrguez (15 aos), Jnnifer Valencia Gonalves (14 aos), Sindo Fernndez Fernndez (!4 aos), que estudian en el Baronceli, y con David Losada Palanca (10 aos), que estudia en el CEIP de Ombra.

No cambiara la msica por ninguna otra cosa


Hablamos con la directora de la banda de Bouss, Marta Nez Valencia, una mujer de Bouss que ha introducido a estos y a otros nios en la msica, dando clases de forma gratuita.
JNIFER VALENCIA GONALVES

Nunca pensaron que iban a formar parte de la banda y ahora tocn el saxofn, el clarinete y el trombn. Nos cuentan que es difcil, aunque es cuestin de acostumbrarse. La idea de entrar a formar parte de la banda fue de Marta Nez Valencia, tras decirle que la asignatura de msica en el Instituto era difcil, y se les ocurri introducirlos en la banda. Ensayan los sbados, les ensea Marta, se levantan muy temprano los das que tienen que tocar, pero en las fiestas lo pasan bien y nos han contado ancdotas como que cuando fuimos a San Lourenzo estuvimos buscando la carretera durante tres horas. Son sobre 18 personas. Aunque la msica les impide hacer algunas cosas, compensa.

Cundo y por qu empezaste con la msica? Con siete aos, porque mi abuelo era msico. Cmo se te ocurri meternos en la banda? Me gusta tanto la msica que habiendo tantos nios en el pueblo quise hacer una banda. Ests contenta con la evolucin de tus alumnos? S, mucho. En poco tiempo

han progresado mucho. En cuntos sitios das clases? E n B o u s s , Ta m a g s , Queizs, A Rasela, Vilardevs, Laza y A Xironda. Cuntos instrumentos tocas? Clarinete, saxofn, bombo, trompeta, bombardino, t a m b o r, c a j a , g a i t a y pandereta.

Cmo complementas la msica con el trabajo? La msica es mi trabajo. Pensaste que ibas a formar parte de una gran banda alguna vez? No, nunca. Si pudieses cambiar tu don de la msica por algn otro por cul sera? No lo cambiaria por nada.

XAVIER VIVIN
cntanos a sa experiencia coma membro da Charanga C.B.D.
Son Xabier, e toco o saxofn dende os doce anos. Comecei no conservatorio de Vern aprendendo saxofn alto. s dous anos de comezar a tocar entrei nunha charanga, e iso convertiuse no meu gran hobbi. Dende hai dous anos estou na charanga C.B.D., e aparte da boa armona entre os que formamos o grupo, cocense pobos, xente... No vern psase moito sono, pero que moito sono, cndo hai mis traballo, pero para min tocar o mellor, a pena que non houbera festas tdolos das. pois o dto, ser msico moi divertido, un pouco duro, pero por sorte sempre estamos rodeados de compaeiros.

Panadera GERMN
VILAZA

988418235 629381326

EL PERSONAJE
CESTEIRO, PROPIETARIO DEL PUB REVLVER

LaGaZetaDeTerZero pg. 25

En mi local no habr nunca un reloj ni un televisor


Cesteiro (Vern, 1959) no necesita presentacin. A sus 52 aos es propietario de uno de los locales clsicos de marcha de Vern y un gran motorista. Su Harley es su tesoro ms preciado, y su flequillo y sus patillas le confieren ese aspecto inconfundible de rockabilly. Pero nada de anclarse en el pasado, Cesteiro mira el futuro con optimismo. Eso s es rock and roll!
VIVIANA ANES AFONSO Y TANIA TORRES PLAZA
Porque el apodo de Cesteiro? Por la profesin de mi abuelo, que era cesteiro. Qu virtudes destaca la gente de ti? Eso habra que preguntrselo a ellos [risas]. Bueno, suelen de decir de mi que soy muy bueno organizando cosas. Y defectos? Bastantes. Pero sobre todo que soy cabezota, todo lo quiero hacer como digo yo. Qu es lo que queras ser cuando eras pequeo? El mundo de las motos siempre me gust muchsimo, y me daba igual ser mecnico de motos como ser piloto de motos Cmo te recuerdas a ti mismo de joven? Creo que no hay mucha diferencia. Yo pienso que an soy joven. Tengo las mismas inquietudes. Cunto hace que has abierto el local? Pues quince aos hace ahora. Cmo surgi la idea del pub? Pues era algo que siempre quise hacer en el momento en que se jubilara mi padre. Y tena claro como tendra que ser, de madera y en la carpintera de mi padre. Y con la idea de un bar americano, donde antes se dejaban los caballos y ahora se dejan las motos. Por qu el nombre de Revolver? Uno de los motivos por el cantante Carlos Goi, del grupo de msica Revlver. Aparte de que me gusta muchsimo, bueno, somos amigos. Qu diferencia a tu pub de muchos otros? Que pongo msica bastante distinta, que no es un pub que necesite cada poco tiempo una transformacin. Creo que tiene que ser as porque no me lo imagino decorado de otra forma. Qu tipo de msica sueles poner? Pues alterno rock and roll con pop rock. Pero eso s, no pongo nada de reggeton ni bacaladas. No es mi tipo de msica. El rock and roll naci con Elvis. Resiste el clsico rock and roll el paso del tiempo? Desde luego. Adems, muchas tendencias musicales modernas derivan directamente del rock and roll clsico. Cmo es el perfil del cliente que frecuenta tu pub? Muy tranquilo, muy conversador Yo siempre dije que en mi local nunca habra un reloj ni una televisin, siempre que yo pudiera dar charla Notas que la clientela baj a causa de la crisis? S. Has tenido alguna vez una pelea dentro del local? Lo que se dice peleas nunca he tenido ninguna. A tu local suele ir gente ya mayor Parece eso, pero yo creo que no. La mezcla perfecta en un sitio de diversin es cuando estn personas de diferentes edades, y lograr eso es muy difcil. Tienes algn otro trabajo aparte de atender el local? Bueno, se puede decir que atender las motos [risas]. A qu vino esa aficin a las motos? Pues yo desde nio me cri en un bar de mi familia y haba un hombre que vena en su moto desde Orense, la aparcaba, yo me suba en ella y me pasa all toda la tarde [risas]. Vas a muchas concentraciones de motos? varias revistas de motos; la gente que la mesa y deja bien la moto para va a concentraciones en Portugal o lucirla; y el motorista es el que viaja en moto, que disfruta y siente. Alguna vez has hecho un viaje inolvidable en moto? S. Una semana en moto por el Pirineo Aragons. Fue inolvidable porque viajbamos sin rumbo. Precioso! Qu diferencia hay entre una Harley y otras motos? La pasin! Vamos a ver, yo no digo que las otras motos sean malas, incluso las hay mejores que las Harley, pero es una moto que aunque sale de serie despus tienes un montn de cosas para personalizarlas y hacerlas nicas, por ejemplo, la de mi mujer no tiene nada que ver con la ma. Despus tambin as suele parar mucho. Yo tambin es ms cara, pero el mantenimiento suelo organizar una concentracin es mas barato. Una rueda de mi moto anual en el castillo de Monterrei. dura 30.000 km y la rueda de una Qu significa para ti ser motero? moto japonesa rpida dura 5.000 km Dicen que hay una diferencia entre y cuesta tres veces ms. Tambin es motero y motorista y yo la verdad me una moto que no pierde valor. considero ms motorista que motero. Venderas tu moto si tuvieras Si, pero yo quiero que se muevan, que tengan ruedas [risas]. Hblanos de la furgoneta espectacular que tienes Yo siempre dije que quera tener una Chevrolet y la tengo, ahora me falta el Cadillac... Las patillas, el flequillo Est claro que eres un rockabilly. Pero, qu significa ser un rockabilly? Ante todo, no es una simple moda. Por ejemplo, cuando sali la moda acid (con todos los respetos lo digo), fue una moda simplemente de llevar unas gafas negras de pasta e ir en un coche con la msica a todo volumen. Lo rockabily en cambio lo abarca todo, va desde el coche o la moto que conduces a la manera de vestir, la forma de peinarse, la msica que escuchas, los dibujos que te tatas, relacionados con motivos indios, del western... Cmo lleg la onda rockabilly a Espaa? A finales de los 70, aqu fuimos con retraso respecto a los Estados Unidos, donde empez la cosa, en los 50. Podemos ver tus tatuajes? Claro [nos los ensea]. Yo soy amigo de un rockabilly que es tatuador, tatuador dibujante, que hay tatuadores que son unos chapuceros. Hay que tener cuidado con esto: yo para hacerme un tatuaje voy hasta Valladolid, no me tata cualquiera... Te gustan las pelculas del oeste? S, sobre todo las de Clint Eastwood, pero no me gustan esas en las que estn todo el da disparando y matando a mucha gente. Si tuvieras que ser un personaje de un western seras Pues sera Clint Eastwood en la pelcula Sin perdn, pero por altura creo que no y ahora ya es tarde [risas]. Crees que cualquier tiempo pasado fue mejor? No. Tienen que estar por venir tiempos mucho mejores. No sienes nostalgia de otras pocas? No, tampoco. El mundo entonces va a mejor o a peor? Espero que vaya a mejor, yo lo que veo ahora es que los jvenes sois ms derrotistas que en otras pocas, porque a lo mejor estis cansados de escuchar lo mal que va todo... Morirs con las botas puestas, que como todo buen vaquero? Creo que no la vendera, y si fuera as S, la verdad es que s. Dicen que sera para comprar otra igual. donde ms gente muere es en la Por lo que sabemos te gustan las cama, ojal yo muera de pie. antigedades

S. Siempre que puedo. Tu p u b a c o g e m u c h a s concentraciones? Pues la verdad es que el pub es tambin conocido porque sale en

Cul es esa diferencia? La misma que entre chapero y chapista [risas]. El motero es aquel que sale un domingo a dar una vuelta hasta la cafetera, pone las llaves en

LaGaZetaDeTerZero pg. 26

SOCIEDAD

O maltrato muller non so violencia fsica


Julia Lorenzo, de 69 aos, unha muller de Vilardevs, morreu o pasado 2 de marzo a causa dos disparos que lle fixo o seu home, quen a continuacin quitouse a vida. Os corpos foron atopados por un vecio despois de que apareceran tres notas no pueblo nas que estaba escrito: ngel e Julia estn mortos na casa. A investigacin que seguiu s feitos concluiu que se tratou dun episodio de violencia machista. Pero o maltrato non s pegar a unha muller. O maltrato incle toda conduta, verbal ou non verbal, que produza na muller desvalorizacin ou sufrimento: insultos (expresin como: ests louca, es unha histrica, ignorante, atrasada, fea); menosprezos (expresins como: non serves para nada, non es capaz de facer nada ben, mala nai, se non fose por min onde iras?..); intimidacins / ameazas (expresins como: voute matar, vaite da casa, vouche quitar os/as nenos/nenas, voute fundir..); abuso de autoridade ( por exemplo: rexistra as tas cousas, revisa o teu correo, preguntas cousas como con quen estivestes hoxe?, chegastes 10 minutos tarde); falla de respecto (non respecta as tas necesidades, sentimentos, opinins, desexos e manipula o que dis, destre obxectos de especial valor para ti, ignora a ta presenza, desautorzate diante dos nenos/nenas..); esixir obediencia (non quere que a muller traballe fra da casa, non quere que estude, quere que se vista como el quere, contrlalle o tempo, pregntalle "a que hora chegas?", dille quita esa roupa e vstete como Deus manda); utilizacin das fillas e fillos (ameaza con quitarlle as/os menores, amezaos e maltrtaos, obrgalle a que fagan de espas, culpabiliza constantemente nai); castigar co silencio e incomunicacin (o silencio reiterado pode chegar a ferir tanto como as palabras); culpabilizar muller de todo o que ocorre na casa de modo que ao final ela pensa que a culpable de todas as situacins de tensin; amosar celos (acusar constantemente de ser infiel e coquetear con outros homes, impedir relacins con amigos/as e familiares, illar a muller de toda a sa contorna...). O 25 de novembro conmemorouse o Da en contra da Violencia cara as mulleres. Os rapaces de 1 ciclo de ESO fixeron un cartel que merece ser publicado en LaGaZetaDeTerZero as, ben grande, que di basta violencia sicolxica, que por ser mis invisible non menos mezquina e ruin. Erradiqumola entre todos.

EDUCACIN
ALFONSO VILLARINO, ALCALDE DE OMBRA

LaGaZetaDeTerZero pg. 27

Cost muchsimo conseguirla, pero ya es una realidad


La primera guardera pblica de la comarca abrir el prximo septiembre con veinte nios
En el concello de Ombra, en el colegio, se encuentra la nueva guardera. El alcalde, Alfonso Villarino, nos cuenta y responde nuestras preguntas.
DAVID BALBOA, ENRIQUE GARCA Y VANESSA SARAIVA
Cmo surgi la idea de la guardera? La idea surgi hace ya hace cuatro aos, y con la idea de promocionar el concello y los servicios de este pues surgi esta guardera la cual cost muchsimo conseguirla pero es una realidad Cmo se lo tomaron los vecinos? Lo tomaron como una gran obra y servicio. Hay muchos nios ya apuntados? S, en este momento hay sobre quince nios ya matriculados y aceptados; se abri la matrcula el primero de abril y ahora se va a abrir un segundo turno antes de septiembre para rellenar las plazas que sobran. Cuntas plazas dispone la guardera? Con 20 plazas. La gente que est interesada, cmo puede hacer para matricular a los nios? Pues los plazos se publican en peridicos. Estuvo abierto el plazo en el concello de Ombra hasta finales de abril, ahora se va a abrir otro plazo como coment ya antes, a partir del mes de junio. Son todos los nios de Ombra? Hasta ahora s, me parece que solo hay uno que es de Verin, pero el resto s es del concello. Desde qu edad hasta que edad se pueden matricular? Desde 0 hasta 3 aos. Cundo abrir? para que comience a funcionar. Cuntas cuidadoras hay? De momento no hay ninguna, pero esperamos que haya entre tres y contado para la guardera? El presupuesto para hacer las obras ha sido alrededor de 160.000 euros, y ahora s que se cuenta con un 90.000 euros De dnde han salido los apoyos necesarios? Los apoyos necesarios para hacer la obra salieron del concello y de la Xunta de Galicia. Por qu va a haber una gestin privada de la guardera y qu quiere decir eso? Bueno, eso an no est decidido, pero s, posiblemente sea privada, porque segn los datos que hay as ser ms eficaz; con el mismo dinero o con menos haces un servicio de gestin privada. Parece que este ao van a salir entre tres y cuatro guarderas infantiles as en toda Galicia. De cuntas clases est constituida la guardera? Bueno, la guardera va a ser una sola clase; no se basa en cursos, sino en el cuidado de los nios. La guardera s va a tener varios departamentos para que los nios hagan cosas. Es la primera guardera pblica en toda la comarca? S, efectivamente es la primera que hay en toda la comarca; siento mucho decirlo pero Vern, para ser una poblacin muy superior a Ombra, no tiene ninguna guardera pblica. Muchsimas gracias.

A primeros de septiembre, cuando se acaben las obras. Ahora estamos ultimando los ltimos preparativos

cuatro personas entre especialistas y profesores al cargo de los nios. Con cunto presupuesto habis

presupuesto anual de mantenimiento, que va a oscilar, aun no es una cifra segura, sobre unos

LA TOSTADORA
Una mana? Soy manitica del orden. Una aficin ? Pasear. Eres ms de playa o de montaa? De los dos. Pueblo o ciudad? Pueblo. Verano o invierno? Verano. Un pas al que iras ? Marruecos. Un personaje histrico ? Cristbal Coln. Un libro ? Un Burka por amor. Una pelcula ? A lingua das bolboretas. Una comida ? Ensalada de pasta. Casera o de gourmet? Casera. Y si tienes que escoger carne o pescado? Pescado. En tu tiempo libre, de fiesta o tranquilita en casa? De fiesta. Eres de las que bailan o prefieres cantar? Bailar. Un cantante de msica ? Alejandro Sanz. Una cancin ? Bailar pegados. Una mascota ? Un perro. Un color? Azul. Una marca de ropa ? No soy de marca fija. Una moto ? Una Honda... o una Harley. Un coche ? Un todoterreno. Los Audi me gustan. Entre coche y moto? Una moto. Del Celta o del Dpor? Del Celta. Del Bara o del Madrid? Del Madrid. Qu es lo primero que te fijas en un chico ? En sus ojos. Los hombres, peludos o depilados? Depilados. Una idea para una primera cita? Ir al cine. Un famoso por el que perderas el sentido ? Por ninguno. Un sueo cumplido y uno sin cumplir ? Cumplido: ser profesora. Sin cumplir : ninguno. Los ms bonito que te han dicho? Mam te quiero! Lo ms feo que te han dicho ? No estas preparada para ser profesora. Una persona que admiras ? Una amiga. Si tuvieses un tercer hijo, te gustara nio o nia? Nia.

Este ao metemos en nuestra tostadora a Celsa, profe de matemticas. MONCHO CENDN Y SINDO FERNNDEZ

LaGaZetaDeTerZero pg. 28

LIBROS

MARCOS CALVEIRO

Escribo para poder vivir as vidas que non podo vivir


O autor de O pintor do sombreiro de malvas veunos falar da sa novela, que limos este ano en 2 para a asignatura de Galego. Poucas veces posible falar cun escritor de carne e so, e aproveitamos para facerlle unha entrevista.
LUCA FERNNDEZ PREZ E SANDRA FERNNDEZ FRAILE
Na historia contas que Vincent estivo namorado da filla do mdico. Como a historia bsase na realidade, Vicent namorouse de verdade dela? Non o sei, pode ser que incluso el se matase polo amor dela. Cando Vincent pediulle a man da filla do doutor, el non lla deu por ser un pintor borracho e en tratamento, mellor Marguerite estivo namorada del. Non se sabe. A evolucin de Van Gogh longo da novela (de ben a mal) foi por culpa do amor que senta cara a filla do mdico? Si, dise que foi iso e por outros asuntos, pdese saber polo que lle conta nas cartas seu irmn e polo refletido nos seus cadros. Por que decides que Adeline se namore do protagonista? Non o sei, expreseino porque coincidiu, e as Adeline tera mis que ver na historia. Ela existiu de verdade pero non sei se ela e o rapaz do cadro foron mozos. O mdico do que fala no libro curou a xente na guerra de verdade? Si por suposto, tamn verdade que saiu do campamento militar en globos (foi a primeira vez que se utilizaron globos na guerra) e que fixeron esa cea de Noiteboa na que comeron antlopes, xirafas porque xa non quedaban animais que comer a causa da guerra e collronos do zoolxico. por certo, a carta desa cea anda se conserva: pon filete de xirafa, costilleta de antlope Que relacin intentabas refletir entre a nai do protagonista e Rigoumont? Non a vou decir, un segredo. mellor que decidades vs, os que ledes o libro, o desenvolvemento da historia. A min gstanme as historias incompletas; eu tia mis informacin sobre ese asunto e decidn non contala por este motivo. Que expresas coa fustracin que tian as irms Cavaignac, ao querer ter un cadro de cores se viviron sempre de negro? O das irms inventeino todo, pero decidin que Vincent pintase o seu retrato en cores, porque a mia avoa sempre estivo de loito e non me pareca xusto. Fuches algunha vez a Auvers, onde trascorre a accin da novela? Non, non estiven xamais en Auvers, pero un pobo moi bonito e hoxe en da anda segue conservado tal e como o pintou Van Gogh, excepto cunhas casas mis construidas pero respetando Escribiches outras historias deste tipo, relacionadas con pinturas ou pintores? Si, Centauros do Norte. Gstache pintar? Si, gstame s que son malsimo. Escribiches o libro por que che gustaban os cadros de Van Gogh ? Non, en realidade foi porque eu estudiei nun colexio privado de Vilagarca e al foi Sorolla acompaado por un rapaz a pintar un cadro sobre o colexio (que agora un mosteiro). Eu quera contar esa historia, sobre os tres Quizais foi porque as mias avoas e a mia ta eran taberneiras e o meu av tamn colaboraba pero vez era feireante de vacas. Entn eu estaba sentado no mostrador da taberna case todo o da, pola ma e pola tarde, oa as conversas e historias das mulleres (porque as tabernas pola tarde eran o rincn das mulleres e pola noite dos homes) que lles aconteceran no da. Por tanto escoitar tantas historias teo tanta imaxinacin escribindo libros, de a me vn a ansia de escribir. Ti de pequeo queras ser para ti dos que escribiches? Eu quero os libros por igual, o mesmo que se me preguntas a cal dos meus fillos quero mis, non podo contestarche porque os quero a todos por igual. Este libro deume mis ganancias, pero iso non me importa. Ademis, me difcil dicilo porque nunca leo os meus libros, s os escribo. Na dedicatoria do libro, di: s grandes capitns da mia vida, a quen te refires? s meus fillos, Lucas e Zoe. Normalmente dedicolle os libros infants aos meus fillos, e os libros de adultos mia muller. mia nai a pobre nunca lle adiquei ningunha novela. As tas cidade preferidas son as que utilizas coma espazos onde se desenvolven as historias? A mn gstame escribir sobre cidades que non coezo. Se escribo sobre, por exemplo, Nova York, xa non ten graza porque a coezo toda. Por certo, sabes por que Van Gogh perdeu a orella? En realidade non perdeu a orella, senn o lbulo da orella, e non a perdeu porque estivera tolo, senn por unha pelexa nunha taberna; estaba borracho e pelexouse con outros homes por unha prostituta. Un deles sacou unha navalla e cortoulle o lbulo da orella a Vincent. A r r e d o r d e Va n G o g h cntanse moitas lendas, flase dunha suposta loucura: certo que tres meses despois foi ao psiquiatra pero non porque estivera tolo, senn porque tia pena polos seus amores que non o aceptaban. Aparte diso Vincent tamn se pintou esaxeradamente nos cadros, como se se desangrara ou algo parecido. A xente dalle moita importancia da orella de Van Gogh pero pensemos que naquela poca un corte de nada faca unha infeccin enorme, entn por iso lle quedou retorcida. As que La Oreja de Van Gogh , ese grupo que por certo non me gusta nada, debera ser en realidade El Lbulo de Van Gogh.

as leis de urbanismo. A pensin na que durmiu Vincent anda est conservada e agora un museo. Por que titulaches o teu libro O pintor do sombreiro de malvas? Eu non titulo os meus libros, deso ocpanse outras persoas. O que mis me preocupa son os nomes dos personaxes, podo estar un da pensando un nome que se adapte persoaxe. Este libro tivo varios ttulos antes do definitivo: 69 das, Auvers Pero o ttulo non me preocupa.

meses de Sorolla en Galicia, pero entn empecei a ver cadros de Van Gogh e final, como me gustaron mis os seus cadros, empecei a escribir esa historia, pero plasmando mis ou menos o que a escribir sobre Sorolla. Como empezas a escribir as novelas? Empezo a escribilos polo final, de feito uha vez empecei a escribir un libro polo principio e non o acabei porque non me saa o final. Por que che gusta escribir?

escritor? Eu quixen ser moitas cousas: pintor, explorador Pero non se me daba ben, e agora son avogado como meu pai. Decidn ser escritor porque as podo ser o que me gustaba, vivir as vidas que non poda vivir. A que escritor tentaches parecerte mis? De pequeo plaxiaba a todos os escritores, pero despois decidn ser eu mesmo. Cal foi o libro mis importante

CULTURA

LaGaZetaDeTerZero pg. 29

Semana del libro 2012


Entre el 23 y el 27 de abril tuvo lugar en el Baronceli la SEMANA DEL LIBRO. Sabemos que es el 23 el Da del Libro, pero desde el Equipo de Biblioteca se pens en alargar la fiesta un poquillo ms. As, se idearon varias actividades que tuvieron como centro el libro y la literatura.
En el vestbulo se organiz una exposicin de libros antiguos, con ejemplares tan valiosos como un facsmil de un libro de 1496 impreso en el castillo de Monterrei, un misal de 1780, una edicin del Quijote de 1832, diversos libros de texto, gramticas y diccionarios de finales del siglo XIX, novelas y revistas varias...

40 frases sobre el libro y la lectura


Se tes unha biblioteca con xardn, telo todo
(MARCO TULIO CICERN).

Un libro coma un xardn que se leva no peto


(PROVERBIO RABE).

Un fogar sen libros coma un corpo sen alma


(MARCO TULIO CICERN).

En las aulas
tres alumnos del IES Taboada Chivite, Pedro (el ciego), Alejandro (Lzaro) y B e l n (acotadora) representaron unas escenas del Lazarillo de T o r m e s , llevando las aulas al siglo XVI.

En la Biblioteca
hubo una sesin de cuentacuentos, a cargo de Xos Manuel Neira, profesor de Francs de la Escuela de Idiomas de Vigo y narrador de historias. Primero en francs, y despus en gallego, Neira hizo las delicias del pblico...

Sierra i Fabra
Jordi Sierra i Fabra es uno de los escritores de literatura juvenil ms ledos de Espaa. Los alumnos de Lengua castellana han ledo varios de sus libros durante el primer trimestre. Conocemos ms a este autor y hacemos unas reseas de algunas de sus obras. RUBN AFONSO BRIAN MACHADO
Jordi Sierra i Fabra naci en Barcelona en 1947. Su aficin a la literatura se manifest a muy temprana edad, pues escribi su primera novela cuando tan solo tena 12 aos. Profesionalmente, ha destacado como critico musical, ha colaborado en diversos programas radiofnicos y es miembro fundador de algunas de las ms importantes revistas musicales del panorama espaol como Nmero 1 o Superpop. Jordi Sierra i Fabra ha cultivado casi todo los gneros literarios y de entre su extensa y prolfica obra de ficcin, en la Biblioteca del IES Castro de Baronceli estn Soledades de Ana, Sin vuelta atrs, Historias de un segundo, Noche de Viernes, Das de rodaje, Las furias, 97 formas de decir Te Quiero, Radiografa de chica con tatuaje, Llamando a las puertas del cielo, Campos de fresas, El asesinato del profesor de Matemticas, El asesinato de la profesora de Lengua, Kafka y la mueca viajera. Sierra i Fabra ha recibido numerosos galardones coma entre ellos el Gran Angular de literatura juvenil o el EDEb juvenil, y ha creado la fundacin Jordi Sierra i Fabra en Espaa y la fundacin Taller de Letras Jordi Sierra i Fabra para Amrica Latina, en Medelln (Colombia). Se define a si mismo como una persona romntica, sentimental y apasionada. Adems, afirma creer firmemente en las utopas. Y es que el autor tiene el convencimiento, de que, sin eses cuatro ingredientes, no se puede andar por la vida. Y si de algo sabe Jordi es de caminar. De recorrer el mundo de un lado a otro, de punta a punta, de cabo a rabo. La lista de pases que conoce es tan larga como la de libros que lleva publicados o la de discos que tiene en casa. El cine es otra de sus grandes aficiones; de hecho, no hay noche en la que no se pase por una sala de proyeccin. Cuando termina con la cartelera, vuelve a sus DVD. Y es que Jordi sabe como disfrutar de la vida, segundo a segundo.

Seguidamente vamos a mostrar peqeos resmenes de obras juveniles del autor: Das de rodaje Unos chicos trabajan en una serie de televisin, que tiene mucho xito. Sus vidas giran mediante el plat, y no saben compaginar su vida con la televisin. Entre ellos hay varias confusiones con las que acaban haciendo lo que de verdad quieren hacer, vivir sus vidas... Las furias Este libro nos cuenta la mala relacin que hay entre una clase de 3 de ESO con su profesor. Los alumnos le cogen mana al profesor que se acaba largando del colegio. Los alumnos se encierran en la clase... pero a quien le interese el final que lo lea. Historias de un segundo Nos cuenta la vida de un chico pobre que trabajaba para un rico. En el verano se enamora de una chica rica con la que vive aventuras todo el verano..pero esas historias hay que leerlas en el propio libro!!!! Campos de fresas Es la historia de una chica que despus de salir de fiesta con sus amigos y tomarse una pastilla entra en coma. Hacen todo lo posible para encontrar al camello que les vendi la droga y salvarle la vida, pero solo tienen 24 horas...

Un libro aberto un cerebro que fala; pechado, un amigo que espera; esquecido, unha alma que perdoa; destruido, un corazn que chora (PROVERBIO HIND). El que lee mucho y anda mucho, ve mucho y sabe mucho (CERVANTES). Le e conducirs, non leas e sers conducido (SAN AGUSTN). Uno no es lo que es por lo que escribe, sino por lo que ha ledo (SANTA TERESA DE JESS). Procurei por todas as partes a paz, e non a atopei senn nun rincn apartado, cun libro nas mans (TOMS DE KEMPIS). Mediante a lectura facmonos contemporneos de todos os homes e cidadns de todos os pases (ANTOINE H. DE LA MOTTE). Fora do can, un libro probablemente o mellor amigo do home, e dentro do can probablemente est demasiado escuro para ler (GROUCHO MARX). Estoy predispuesto a pensar bien de un hombre que tiene el hbito de la lectura (NICOLS DE AVELLANEDA). Donde no hay libros hace fro (MARA ELENA WALSH). Un buen libro es un tesoro: cada hoja, un pan de oro (ANNIMO). A verdadeira universidade de hoxe unha coleccin de libros (THOMAS CARLYLE). O libro o mestre do porvir (RAYMOND POINCAR). La lectura es como la barandilla en los balcones (NURIA ESPERT). La lectura es a la inteligencia lo que el ejercicio al cuerpo (JORGE LUIS BORGES). Es cualquier libro discreto (pues si cansa, de hablar deja), un amigo que aconseja y que reprende en secreto (LOPE DE VEGA). Amar a lectura trocar horas de fasto por horas de inefable e deliciosa compaa (JOHN FITZGERALD KENNEDY). Grdate do home dun so libro (BENJAMIN DISRAELI). Estar a soas cun bo libro ser capaz de comprenderte mis a ti mesmo (HAROLD BLOOM). Al onde se queiman os libros, acbase por queimar s homes (HEINRICH HEINE). Atopo a televisin moi educativa: cada vez que algun a encende, retrome a outro cuarto e leo un libro (GROUCHO MARX). Os libros dannos consellos que non se atreveran a dar os nosos amigos (NUMA
POMPILIO).

Non hai mellor fragata que un libro para levarnos a terras lonxanas (EMIlY DICKINSON). Non necesitamos listas do que correcto e do que errneo; o que necesitamos son libros, tempo e silencio (PHILIP PULLMAN). Algns libros son inmerecidamente esquecidos; ningn inmerecidamente lembrado (WYSTAN H. AUDEN). No hay libro tan malo que no contenga algo bueno (CERVANTES). Los libros me ensearon a pensar, y el pensamiento me hizo libre (RICARDO LEN). Hay quienes no pueden imaginar un mundo sin pjaros, quienes no pueden imaginar un mundo sin agua; yo soy incapaz de imaginar un mundo sin libros (JORGE LUIS BORGES). El libro es fuerza, es valor, es fuerza, es alimento; antorcha del pensamiento y manantial del amor (RUBN DARO). A lectura a viaxe dos que non poden tomar o tren (FRANOIS DE ROSSET). O achado afortunado dun bo libro pode cambiar o destino dunha alma (MARCEL PRVOST). Libro cerrado no saca letrado (ANNIMO). A lectura dun bo libro un dilogo constante coa alma (ANDR MAUROIS). Non hai das persoas que lean o mesmo libro (EDMUND WILSON). Leer es el nico acto soberano que nos queda (ANTONIO MUOZ MOLINA). La lectura es placer, conocimiento, emocin, enajenacin (FERNANDO TRUEBA). Necio por natura, sabio por lectura (ANNIMO). La lectura es el nico camino hacia la sabidura (ANNIMO).

LaGaZetaDeTerZero pg. 30

MEMORIA HISTRICA

Adis, promocin 2011


Bueno, no todos se han ido, algunos pocos han preferido quedarse un curso ms para repasar conceptos... o en el fondo, les daba pena abandonar el Baronceli... Bueno, pues ah en la foto, as mezclados aunque no revueltos, estn los alumnos de la promocin de 2011, junto con algunos de los profes que les han dado clase. A todos les deseamos la mejor de las suertes. Gracias por los recuerdos imborrables que habis dejado. Confiamos en que el Baronceli tambin haya dejado huella en vosotros (huella positiva, se sobreentiende ;-)

El nuevo smbolo del Baronceli?


Xos Rivada (Vern, 1953) nos hizo un hermoso regalo para la entrada principal del Instituto, una abubilla-violn (bubela en gallego) posada sobre una roca. Xos Rivada es un artista reconocido nacional e internacionalmente, que destaca por sus pinturas, esculturas y escultopinturas. Recordamos que estuvo en el Baronceli hace dos aos, con motivo de la inauguracin del aula de Educacin Plstica y Visual que lleva su nombre. Gracias por el
Ana Prez, profesora de Tecnologa en el Baronceli durante aos, ahora en el Chivite, nos escribe... Gracias, Ana, mucha suerte!

Desde un lugar de Vern no muy lejano


Un 19 de Septiembre del 2011 comenc un nuevo curso escolar. Como todos los das desde hace tres aos, tom la A52 cogiendo la salida hacia Vern y encontrndome en mi coche rojo en la recta de Queizs. Puse el intermitente en el cruce con el IES Castro de Baronceli pero... nooo, este ao trabajo en el Chivite, tengo que continuar! Sent algo dentro de m, no saba muy bien el qu, tristeza tal vez? Puede ser... Al llegar al nuevo instituto, tan grande y con tanta gente, y entrar, el sentimiento creci un poco ms. Tena que entrar en el taller, conocer a los nuevos alumnos/as y comenzar a explicar la definicin tpica: "Qu es la tecnologa? Es el conjunto de conocimientos" La pizarra era tipo vileda, pero: por qu tuve que escribir en ella con un rotulador permanente! HORROR!!! Y, a quin se le ocurre poner una alarma en el aula de informtica? Si no se desconecta... SUENA! QUIERO VOLVER PARA EL BARONCELI! Acabo la jornada laboral,y dejo el Baronceli a mi izquierda y nos volvemos mis recuerdos y yo solitos en el coche. Qu bonita era la vida con pizarra de tiza y sin alarmas! Record a los alumnos y alumnas de los que aprend tantas cosas cuando hacamos los proyectos, o me contaban cosas de los alrededores, incluso lo cansinas que podan llegar a ser mis clases, o en las excursiones varias a levantarme en la nieve con unos esqus puestos (aunque durara poco tiempo encima), o a salir debajo de una canoa desde las profundidades de un ro... uf... me vuelve el sentimiento ese al escribir. Y cmo no, tambin me vinieron a mi cabeza mis compaeros, algunos incluso amigos, que tantos das me hicieron olvidar que estaba trabajando... Hasta... poda hacer fotocopias! Para acabar, ya decir que tengo tantos recuerdos y experiencias vividas dentro de la comunidad baronceliana que podra resumir todo en un par de palabras: GRACIAS POR TRATARME TAN BIEN. anaprofetecno

MEMORIA HISTRICA

LaGaZetaDeTerZero pg. 31

Cartas desde otros castros


Unos cuantos exalumnos y profes -con quienes mantenemos contacto a travs de nuestro Facebook- nos escriben para contarnos sus recuerdos de la poca en la que formaron parte del Baronceli. Nos sentimos muy contentos de que en todas estas cartas se perciba cierta nostalgia. Nosotros tampoco os olvidamos. Besos y abrazos para todos.
asignatura y quitar el graduado, y estuve estudiando Atencin Sociosanitaria a personas dependientes. No tengo trabajo de lo que estudi; como el resto del mundo tuve varios trabajitos por ah, pero ahora tengo mi propio negocio, mi propio bar. Bueno, con esto me despido de todos los baroncelianos. Un beso y recuerdos a todos los profesores.

BELN RIGELA
Ola baroncelianos!!!!! Son Beln Rigela Rodrguez, de Moialde (Vilardevs), escribo para este peridico debido a Israel que mo pediu, e tamn porque me atopo moi orgullosa de escribir para o xornal que fundei con moitos dos meus compaeiros al polo ano 2007 como idea do profe de Lengua. Bueno actualmente atpome residindo en Ourense, xa que me encontro estudando Enxearia Agraria no edificio Politcnico do campus das Lagoas. Non sei moi ben como acabei aqu, pero realmente de momento gstame o que estou faendo, iso si sen esquecerme do meu gusto pola msica. jajaja Antes de chegar ata aqu estudei o bacharelato tecnolxico no IES Garca Barbn onde non tiven tempo nin de adaptarme porque pasou rapidisimo o tempo sobre todo segundo curso. Primaria fixena no CEIP Rodolfo Nuez Rodrguez en Vilardevs, do que no ano 2005 non quera marchar. Pero chegou o tempo no que tiven que ir a para o Instituto N1 por aquel entonces, IES Castro de Baronceli, no cal vos encontrades. Podo dicir que esa foi a mellor poca que tiven, coecn a xente marabillosa e a outra que non era tanto, paseino mal xa que foi onde suspendn un exame ou unha asignatura por primeira vez, pero tamn o pasei moi ben coa Romara das letras galegas, a creacin do xornal LaGaZetaDeTerZero como idea de Israel, a colaboracin como bibliotecaria coma proposicin de Serafn, a participacin do grupo de teatro con Benita, e o famoso Entroido Solidario e as coreografas de acrosport con Dori, que aunque recoezo que ao principio non me caia moi ben acabei collendolle cario. Dende aqu tamn recordo a moitos outros profes, Rosa de La Parra, Mercedes, Pablo de Msica que nos faca a vida imposible cos seus mnimos, Ana de Tecnoloxa, Miguel Trincado, Carmen "a Jefa", cal lle tiamos respeto, e por suposto a unha profe a que quero moito e lle teo moito aprecio, Mara de Educacin Plstica e Visual, a cal lle mando un forte abrazo e un biquio xunto cos sados o resto dos profes. Esta poca recordareina como unha das mellores experiencias, e das mis bonitas que pasei, e grazas a iso sintome orgullosa de dicir que fixen a ESO no IES, Castro de Baronceli. Moitos sados para todos, e grazas por acordarvos de min ... PS. Seguide realizando este xornal, e moi gratificante velo na ra. .

LAURA PARDO
Hola queridos lectores de LaGaZetadeTerZero! Son Laura Pardo, de Ombra, exalumna do Castro de Baronceli e parte do grande equipo que no 2007 puxo en marcha este xornal. Actualmente atpome afincada en terras viguesas, concretamente no CUVI (Centro Universitario de Vigo). O CUVI coma un pequeno poboado estudantil situado no medio da natureza, a 12 km da cidade, onde se econtran a maiora das facultades da UVIGO (ciencias, tecnoloxas, letras, econmicas, etc.) xunto cun amplo complexo deportivo e residencial. Eu estou na Escola Tcnica Superior Industrial no primeiro curso do Grao en enxeera en tecnoloxas industriais. A vida universitaria algo (bastante) complicada, a pesar dos tpicos mitos de que todo festa, sobre todo cando queres acadar uns resultados. No primeiro ano que te ves fra de casa, sen ter a ningun que che est enriba todo o tempo dicindo estuda e dndoche todo feito, de repente meterse nunha cidade con tantas formas de diversin, moi fcil perderse. Pero niso supoo que consiste a universidade, non s nos estudos, se non nese proceso de madurez que te vai formando como persoa, no que un mesmo ten que ser capaz de organizarse e aprender a vivir de forma independente. Isto recrdame un libro que lin de pequena, titulado O soo do merlo branco, cando o merlio por fin saa do nio e comezaba a voar por si s. Para min, o mis duro ou quizis o que mis me custou aceptar, foi que na facultade, de cara s profesores, a ta persoa convrtese nun simple nmero, ningun te coece e por suposto ningun vai a estar a dicndoche o que tes que facer. As que non queda outro remedio que aceptalo e tratar de adaptarse nova vida da mellor forma posible. En cambio recordo, sobre todo o ltimo ano no Baronceli, despois de catro cursos aturndonos mutuamente, que todos eramos case coma unha familia, profesores e alumnos. Para min foi o mellor, sen dbida, porque ademis de estudar e cumprir cos nosos deberes, pasabmolo de medo. No Entroido cando nos disfrazamos de enterro xitano, o da das Letras Galegas, o proxecto de Fsica e como broche final, a excursin a Pars. Tantos recordos e bonitos momentos gardo deste instituto, que sera imposible mencionalos un por un. Pero comigo, no meu corazn viaxan todos e cada un deles, xunto s persoas que os fixeron posibles. Gracias a todos!

NOELIA REIGADA
Hola a todos: Estoy muy contenta de escribir esta carta y principalmente lo hago con la finalidad de animar a todas esas personas que no se atreven a hacer algo, a todas esas personas que no tienen muy claro su futuro y a todas esas que tienen dudas con respecto a su vida personal. Mi vida cambi radicalmente despus del Baronceli, y cambi en todos los sentidos. Una vez que comenc el Bachillerato en otro instituto muy a mi pesar nada fue igual y nada volvera a ser igual. Haba otros chic@s de diferentes institutos, ramos muchos ms en clase y los profesores no eran lo mismo ni por asomo. Tard en adaptarme a mi nueva situacin; todo haba cambiado, mis compaeras se distanciaron de m y yo de ellas y cada da notaba ms que estaba en un tnel sin salida... Pero finalmente sal y todo gracias a una nica persona con nombre y apellidos: David Amador Fernndez, l fue, es y ser mi mayor apoyo y una de las personas ms importantes de mi vida. Hoy en da y a mis veintids aos vivo en Ourense. Yo no termin el bachiller en Vern pero alcanc mi meta que era salir de Vern y trabajar, primero trabajar y luego si se puede estudiar. No me arrepiento de que a da de hoy mi vida sea como es... Cada persona tiene sueos y metas que slo se cumplen con esfuerzo y sin tirar jams la toalla. Mi vida sigue en constante cambio pero estoy feliz de recuperar a mis amigas, de trabajar y luego en mi tiempo libre estudio lo que puedo. Finalmente quiero dejar muy claro que mi principal meta era valerme por m misma, quera ser independiente y lo consegu y ahora me he propuesto terminar 2 de Bachillerato y estoy a punto de alcanzar esa meta, y cuando alcance esta ltima otra cosa me propondr, pues una persona llega lejos haciendo cosas constantemente. Puede que yo me equivocara antes, pero no hay marcha atrs porque el que mira hacia atrs, atrs se queda. Dedico esta carta a todas las personas con afn de superacin y a todas aquellas que tienen miedo y no se atreven a decir abiertamente Mam, gracias por todo pero me voy de casa porque quiero hacer mi vida, quiero vivirla yo a mi manera. Me despido, no sin decir que hoy recuerdo el instituto como el primer da en que fui, y me siento afortunada de haber estado all. No me he olvidado de nadie y cuando veo a algn profesor me emociona hablarle. Tengo muy buenos recuerdos del centro y de mis ex profesores, y fue la poca ms feliz de mi vida.

SHEILA LPEZ RA
Hola a tod@s... No hace mucho que sal del Instituto pero tengo muy buenos recuerdos. Recuerdo mi primer da que estaba tan nerviosa, no conoca a nadie, todos tenan su grupo de amigos y yo vena de otro centro pero me costo muy poco adaptarme, sobre todo con los profesores fue muy fcil, aunque al mismo tiempo muy difcil porque nunca fui muy buena estudiante... A quien recuerdo con mucho cario es a Jess, nuestro profesor del plan PROA, a l s que no le fue nada fcil adaptarse a nosotros pero al final se adapt muy bien. A dos profesoras que recuerdo son Beatriz, mi tutora y profesora de Lengua Castellana, y a Rosa de la Parra: ellas siempre me ayudaron en todo lo que podan para que yo estudiara. Para que os voy a mentir, nunca me gust estudiar pero ahora sabiendo lo que hay volvera a empezar sin pensarlo... Tengo muchos recuerdos y mucha ancdotas del Baronceli y por nada los cambio. Ah hice muy buen@s amig@s, fui muy feliz esos aos de instituto y esos recuerdos nunca se irn de mi cabeza. La vida no me ha tratado mal. Cuando sali del instituto ya me puse a trabajar y a estudiar para sacar una

JORGE BAHAMONDE
Hai dous anos funme da escola na que dalgun xeito crecin, na que me formei ata chegar a ser o que son. Pareceume un paso de xigante irme, e ao final, pouco tempo me fixo falta para acostumarme no Barbn. Chegar a Bacharelato provocoume moitos cambios, tiven que esforzarme mis, coecer a nova xente, acostumarme a un novo lugar... Non foi fcil, pero unha experiencia, que como moitas outras, merece a pena pasar. Agora xa rematei esta etapa e de todos estes cambios qudome co mellor, e podese decir que me din conta de que todo na vida un abrir e cerrar de portas. Pasar por o Baronceli e unha porta das que non olvidarei, chegados a outro colexio valorei o que naquela pequena familia tiven con un sorriso, un sorriso dos que sei que perdurar no tempo.

Confecciones a medida

QUEIPER LAZA
Carreira Igrexa 8, Laza. Tlf. 988422175

CONTRAPORTADA
LA GAZETA

DE TERZERO

ROBERTO VERINO, DISEADOR Y EMPRESARIO

Cada maana trabajo para ser feliz


Roberto Verino naci en Vern el 3 de mayo de 1945, el mismo da en que todos los peridicos del mundo anunciaban la rendicin de Berln que supona el fin de la II Guerra Mundial en Europa. Su familia posea un negocio de confeccin de piel, as que elegir profesin no fue difcil. Estudi Bellas Artes en Pars y a su regreso se hizo cargo de la empresa familiar, donde comenz a hacer sus primeros diseos. En 1982 cre su primera coleccin prt--porter femenino con el nombre de Roberto Verino y la mostr en Pars, con un xito tal que al ao siguiente ya abri su primera tienda en la capital francesa, en el elegante barrio de Saint Germain. A partir de ah empiezan a llegar los grandes desfiles nacionales e internacionales, y numerosos reconocimientos (entre ellos, Medalla de Oro al Mrito en Bellas Artes) que lo confirman como el verinense ms internacional. Pero Roberto es muy Verino, tiene sus races bien puestas aqu. MARA JOS FALGUEIRA Y VANESSA SARAIVA
Cmo empez tu afn por la moda? Fue prcticamente una revelacin, que vino como consecuencia del trabajo que realizaba en una empresa de moda para ayudarme en mis estudios, trabajo del cual me enamor y as sigo. Tuviste el apoyo de tu familia? Por supuesto que s... un apoyo absolutamente incondicional. Todos, como marineros en un barco, me invitaron amablemente a que cogiese el timn, y as le dimos varias veces la vuelta al mundo... Cules fueron tus primeros pasos? Despus de unos aos trabajando para una importantsima empresa de prt--porter francs, decid que poda convertirme en el aliado espaol de esa marca. Con el tiempo, el esfuerzo y algo de lucidez, decidimos que ya era hora de trabajar slo para nuestra marca. Aprendimos de desfiles, patronaje, de mquinas de coser, de planchado, de magia en los desfiles, de imagen, de logstica y de tiendas propias, y con todas esas experiencias, estamos aqu. Cundo y dnde instalaste tu primer taller o empresa? En Vern, en la calle de la Merced, creo que hemos tenido la suerte y la bendicin de la Virgen que da nombre a la calle que nos permiti conseguir todos los sueos que nos habamos propuesto. Eran los aos 70. Fue idea tuya el ponerte Roberto Verino? La gente asocia ese apellido al lugar de donde procedes? S , fue idea ma... era un pequeo homenaje a mi ciudad. Una tradicin que estuvo muy vigente entre los artistas durante la Edad Media. Me viene a la cabeza el nombre de Juan de Colonia. Era una manera con la que los artistas remitan la calidad de su arte a una ciudad muy reconocida. Hoy no creo que nadie tenga dudas sobre el lugar donde nac... Eres probablemente el verinense ms universal. Haces propaganda de tu tierra cuando vas por ah? Si se confirmase algn da que Viriato era de aqu, tendra que conformarme con el segundo lugar, pero mientras haya dudas, creo que encabezo el ranking... Te gustara que te pusiesen el nombre de una calle de Vern? Lo considerara un motivo de orgullo, pero eso no suele ocurrir hasta que uno se muere. H a y r u m o re s d e q u e t u s instalaciones en Orense podran venirse para Vern. Qu hay de cierto en eso? Cules son los motivos? Yo no he odo esos rumores... En Vern ya hay una fbrica Roberto Verino y en Orense, en el Parque Tecnolgico, nuestro centro de investigacin y desarrollo. Aunque hago muchos kilmetros al ao yendo y viniendo cada da de esos dos centros, an no he hecho planes para ahorrrmelos. Ampliars en el futuro la empresa en Vern? Ya hay una parte muy importante de la empresa instalada en Vern y si en algn momento hubiese que ampliar sus instalaciones, estara encantado. Algn da pensaste llegar a ser tan importante? Sinceramente no... Lo dudo. Cada maana, aunque parezca mentira trabajo para ser feliz, no para ser importante. La importancia no depende de uno, viene y va casi, como los resultados electorales... slo que aqu nos presentamos a las elecciones cada seis meses. Te ha cambiado la fama? Quizs un poco, pero ha debido de ser absolutamente contra mi voluntad. Presumo, humildemente, de ser una persona cercana, sensible y sencilla. Tuviste que pagar algn precio por ser famoso? No me ha costado mucho... nunca he sentido que los medios de comunicacin, verdaderos creadores de lo que es importante en nuestro tiempo, quisiesen cobrarme nada, siempre me han tratado bien, han respetado mi intimidad y han sido bastante elegantes en los roces... A diferencia de muchas personas, a m la llamada presin meditica no me molesta... probablemente porque los medios de comunicacin siempre han respetado mi trabajo, y a diferencia de la celebrities, me han hecho importante por mi trabajo, no por mi cara bonita. Qu tal llevas lo de andar viajando por todo el mundo? Reconozco que cada vez me cuesta ms trabajo, pero lo he disfrutado mucho y lo sigo disfrutando. Es una de las obligaciones ms amables del trabajo de diseador de moda. Echas de menos tu tierra? Es un lujo que casi no me puedo permitir, vivo en ella todo lo que puedo, y cuando estoy lejos, suele ser por periodos muy cortos. A pesar de todo ello, puedo proclamar que donde mejor se est es en casa de uno, o sea, en Vern. supuesto, tiene unas caractersticas especiales, sino, no sera reconocible el estilo Roberto Verino. Una etiqueta hecha de funcionalidad y de pasin por la moda. Diseas trajes de novias? No, con una sola excepcin, el traje de mi hija Cristina... La experiencia fue tan agradable que quizs cambie de opinin con el paso del tiempo Por qu decidiste ampliar la lnea de tus productos? Fue arriesgado? Fue, como casi todo en mi vida, de una manera muy natural, me encontr con la posibilidad de hacerlo y lo hice... y, por supuesto, que nada es fcil. Ser un diseador reconocido no hace que tus perfumes, tus bolsos o tus gafas se vendan con los ojos cerrados, siempre tienes que mantener el nivel. Definiras la moda como un arte? Podemos pensar que el diseador es un artista? El proceso creativo es muy parecido y las fuentes de informacin tambin. Hacer una coleccin es como hacer un disco o un edificio, quizs con unas pequeas diferencias muy importantes, como es que la aceptacin ha de ser inmediata. En moda no puedes ser un genio ni desconocido, ni incomprendido... Es p er an d o , co mo en arquitectura o en msica, que treinta aos despus se reconozca tu genialidad. Cmo es el proceso desde que ideas un traje, vestido, etc. hasta que llega a las tiendas? Hay tres partes, una de pensar ese vestido, que incluye la bsqueda del tejido ms adecuado, otra que nos lleva a cortarlo, coserlo y plancharlo, siguiendo, no slo un gusto artstico, sino tambin una sofisticadsima tecnologa y una tercera, cuando ese modelo llega a una tienda, se pone en un escaparate y una tcnica de venta, tambin cada vez ms sofisticada, hace que una mirada a un escaparate, se convierta en un cliente satisfecho veinte minutos despus... Podras decirnos algunos famosos que lucieran tus diseos? No me gusta presumir de clientes, parece que los utilizas para promocionarte... lo que ms ilusin me hace es confesar que muchas veces, las modelos y los modelos que han participado en mi desfile, han querido comprar esa ropa, y ah s que hay muchsimos nombres muy importantes escondidos Es mejor vender caro a clientes exclusivos o mucho a un tipo de clientes ms normal? Siempre he trabajado para inmensas minoras... la idea de la exclusividad me produce un cierto rechazo. A m me gustara vender a mucha gente, y aunque pueda parecer una confesin banal, hago un enorme esfuerzo en cada coleccin para ofrecer la mxima calidad al mejor precio. Para muchas personas quizs sea caro pero no soy prohibitivo... Cul es el desfile del que tengas mejor recuerdos? La respuesta siempre es la misma, del ltimo... porque es donde crees que has llegado ms lejos. Un diseador de moda es un corredor de fondo. Ha afectado la crisis al mundo de la moda? Creo honestamente que nos ha afectado a todos, es imposible ser insensible a lo que ocurre en tu pas, pero soy de aquellos que creen que lamentarse no es una buena poltica, as que desde hace muchos aos le pongo buena cara al mal tiempo. Podra quejarme pero no quiero, a pesar de las dursimas condiciones hemos crecido con respecto al ao pasado. Cules son tus perspectivas de futuro? Me gustara tener una presencia internacional proporcional a la que ya tengo en mi pas, donde he conseguido que, en las mejores calles de sus ciudades ms importantes, haya una tienda Roberto Verino. En dos palabras, cmo definiras la marca Roberto Verino? Un sueo de moda hecho con coherencia. El da de maana, cuando te retires, piensas venirte para Vern? Pienso quedarme en Vern, ciudad que quiero y en la que me siento querido...

Sueles venir a menudo a Vern? Suelo venir todos los das, excepto aquellos en los que estoy de viaje. Vivo rodeado de mis viedos en la carretera que une el pueblo con el castillo de Monterrei. Tu lnea de ropa va cambiando cada ao, tienes caractersticas especiales que te diferencian de otros diseadores? Mi ropa va cambiando conforme va cambiando el gusto de mis consumidores, algo que en treinta aos de profesin, he podido comprobar muchas veces y, por

You might also like