Amir Pai: Historija arhitekture Arhitektura poslije 1850.

godine (5)

ARHITEKTURA I MO DIKTATURA (1930-1945)

Utemeljenje diktatorskih reima u brojnim zemljama izmeu dva rata jedan je od posebnih fenomena 20.stoljea. U svom preziru za ljudska bia, i spremnou da unite veliki broj njih, ovi reimi su se razlikovali samo po jednoj stvari, jesi li bili ljevice ili desnice politikog spektra. Zato je ova politika polarizacija mogla preuzeti vlast u samo nekoliko godina u mnogim zemljama, mnogo je razloga. Iako je istina da potpunu odgovornost ne moemo staviti jedino pred vrata napete ekonomske situacije, prisutne u godinama izmeu ratova i poslije krize 1929.godine, koju su pratili nezaposlenost i nedostatak stambenih objekata, ipak to su bila plodna tla na kojima je ekstremizam mogao procvjetati. Korijeni su ve bili tu, u nacionalizmu 19.stoljea. Veina zemalja bile su monarhije prije Prvog Svjetskog rata, tako da je tamo postojao nedostatak demokratske tradicije to je odgovaralo uspostavljanju diktatorskog sistema. U svijetu u kojem su moralna naela bila uzdrmana, mnogi pojedinci su doivjeli politiku slobodu kao preveliki teret. Zbog svog nepromiljenog vjerovanja u vlast, valu radikalizacije i desnice i ljevice, nije se protivilo ni jako dovoljno rano. Prijetei napredak prema diktaturi je poeo. Snovi o novom ovjeanstvu koji su pretili Oktobarsku revoluciju 1917.godine u Rusiji su isparili. Na njihovo mjesto doao je komunistiki reim terora pod vodstvom Josefa Staljina, koji je sistematski likvidirao sve protivnike i opstao do svoje smrti 1953. Prvi faistiki reim u Evropi doao je na vlast 1922.godine sa Mussolinijem u Italiji. U paniji, poslije ekstremno krvavog graanskog rata, general Franco je konano oteo vlast republikancima. U ratu ga je podupirala njemaka legija Kondor, koja je bila odgovorna za unitenje Guernice.

Pablo Picasso (1937), ulje na platnu, 349 cm 776 cm, Museo Reina Sofia, Madrid, Spain

Poznatu sliku Guernica, naslikao je Pablo Picasso 1937.godine kao odgovor na patnju civilnog stanovnitva ovog unitenog sela. U Njemakoj diktatorski reim nacionalnih socijalista bio je utemeljen 1933.godine pod vodstvom Adolfa Hitlera. Progon idova, politikih disidenata i intelektualaca, te ostalih manjina poeo je odmah. Mnogi od vodeih arhitekata Weimar ere prognani su. 1930-te u Njemakoj ostavili su dug trag tiranije i uskraivanja ljudskih prava, koji su poeli sa poveanjem moi nacista i to se nastavljalo kroz paljenje knjiga, no kad su pretueni idovi i njihovi izlozi razbijeni, vodili su poetku Drugog Svjetskog rata. Na kraju ove duge dekade (1945) bilo je milioni mrtvih i val unitenja je proao preko Sredinje i Istone Evrope.

79

Amir Pai: Historija arhitekture Arhitektura poslije 1850.godine (5)

Memorijalna arhitektura
1920. i 1930. nisu bile samo vrijeme novog traenja modernog drutva, one su takoe inile epohu u kojem se stanovnitvo jo uvijek oporavljalo od oka stradanja u Prvom Svjetskom ratu. Svi ljudi sa obje strane, koji su izgubili rodbinu ili prijatelje u sukobu morali su ivjeti sa svojom tugom U nacionalnom smislu, sve zaraene strane osjeale su potrebu za pamenjem i komemoracijom. Jo jednom pojavila se era herojskih spomenika, kao nacionalnih svetita, koji su odigrali vanu ulogu u arhitekturi 19. vijeka. To je bila bizarna kombinacija: spomen na rtve prvog modernog rata, izraena kroz sredstva graenja 19.stoljea, u arhitektonskoj formi sadanjosti. Kao rezultat toga nastalo je bezbroj ratnih obiljeja, u gotovo svakom selu Zapadne Evrope poslije 1918. Posebna vanost se pridavala spomenicima palih boraca izgraena na ratitima. Jedan od najveih i najimpresivnijih ovakvih spomenika je onaj koji je sagradio Edwin Lutyens na Thipvalu, blizu Amniensa u Francuskoj, koji je posveen oko 73 357 britanskih vojnika koji su poginuli u bici na Sommi i ija tijela nikad nisu bila identifikovana. Lutyensov spomenik se sastoji od slavoluka koji se die u pragovima poput piramide, kojim dominira kontrast boja, izmeu svijetlih dijelova u pjeaniku i crvenih od cigle. Kroz povezivanje historijskog znaaja motiva u arhitekturi- slavoluk (pobjeda) i piramide (smrt), Lutyens je stvorio sintezu koja je puna zanimljivih napetosti i univerzalno razumljiva. Preizraajni formalni stil spomenika ne ostavlja sumnju u njegovo znaenje: pobjeda opravdava mrtve.

Edwin Lutyens. Memorial. Thiepval (u blizini Amiensa). 1928-32 i Max Edrei & F. Hardy. groblje Douaumont 1923. i 1932. (u blizini Verdena)

Lutyensov formalni jezik spomenika, daje zanimljivu uporedbu sa mrtvanicom sagraenoj izmeu 1923. i 1932. na Douaumont blizu Verduna, jednog od mjesta na kojem su se desio najvei broj bitaka, koji su napravili arhitekti lkon Azema, Max Edrei i F. Hardy. Spomenik sadri kosti 10 000 francuskih vojnika poginulih na Verdunu. Zgrada je duga, oblih uglova, ali u sredini ima strukturu slinu crkvenom tornju, koji kao svjetionik u noi osvjetljava bojno polje. U Njemakoj nacionalni spomenici nisu bili na zapadnom frontu (gdje je njemaka imala velike gubitke), ve na istonom- gdje je rat protiv Rusije dobiven. Tannenberg nacionalni spomenik, koji su dizajnirali Walter and Johannes Kruger, bio je posveen 1927. Ortogonalna zgrada nalik na utvrdu, kojom su dominirali osam tornjeva neprijateljskog izgleda, u plavo-crvenoj cigli, povezanih ugodnim i modernim ustakljenim pristupom. Tannenberg je bio mjesto koje je sluilo mnogim namjenama, ali sveprisutni kult smrti bio je u sreditu. Ispod visokog i monumentalnog krsta od bronze bili su grobovi 20 nepoznatih vojnika ubijenih u bici na Tannenbergu u avgustu 1914.godine ma koliko ova tri spomenika ratnim stradnjima bila razliita jedan od drugog u formalnom smislu., bili su jako povezani svojom svrhom. Svi su bili mjesta od nacionalnog znaaja,

80

Amir Pai: Historija arhitekture Arhitektura poslije 1850.godine (5)

posveeni ratu i mrtvima, ali iznad svega slavili su smrt u bici i tako do stvaranja nacionalnih i dravnih mitova. Arhitektura njemakih nacionalnih spomenika u istonoj Pruskoj neodoljivo je podsjeala na srednjovjekovne utvrde. Njegovi tornjevi i staze za etanje stvarale su od mjesta brojne manje pojedinane spomenike. Osim funkcije spomenika za pale, Tannenberg utjelovljuje novi koncept spomenika. U tornjevima su bili hosteli za mlade za djevojke i mladie, a pozadi je bilo sportsko dvorite. Po Hitlerovoj naredbi, 1935. zgrada je promijenjena u grobnicu za predsjednika Hindenburga. Visoki krst iz centraje bio premjeten da bi se unutranje dvorite asfaltiralo i bilo pretvoreno u zemljite za parade i masovna okupljanja. Hosteli za mlade i sportsko podruje je bilo uklonjeno. Dadatna kvaliteta spomenika je potvrena kompleksom u okruenju. Poslije 1945. memorijal je bio rastavljen u fazama. U Munchenu, poznatom kao Glavni grad (nacistikog) pokreta,podignut je cijeli kompleks sa graevinama za nacistiku stranku poredanim uokolo Konigsplatz-a. Spomenik je podignut onima koji su umrli u Hitlerovom puu. Centralni objekti na trgu bili su dva temla Ehrentempel (Hram asti) podignuti 1935.godine.

Walter and Johannes Kruger, Tannenberg national monument 1926, i Paul Ludwig Troost. Ehrentempel (Hramu asti) na Konigsplatzu, Munchen, 1935.

U susret tradiciji Na poetku 1930- ih moderna arhitektura je bila radikalno podijeljena. Dok su u gradovima uvoeni mnogi vani projekti- eme javnog stanovanja, privatnih kua, kola, gradskih vijenica i fabrika, pokrivajui tako itav spektar Neues Bauena od ekspresionizma do nove stvarnosti, oduvijek je postojala grupa klijenata i arhitekata koji- kao i kod ratnih spomenika- drali odluno tradicionalnih oblika. Dok je u Sjedinjenim Dravama na poetku 1930. modernizam poeo da ima jak uticaj na gradnju nebodera, u Evropi je bio napadnut od strane politike. U sovjetskom Savezu pod Staljinom konstruktivisti su izgubili uticaj. U Njemakoj gdje je na kraju 1920. godina projekti kao to su nekretnine Stuttgarter Weissenhof ve bile predviene da zabljesnu, to su i uinile, sve vie kritiara je prekidalo salve pohvala. Neues bauen kanjena kao boljevika arhitektura uvezena iz SSSR-a bez razmatranja injenice da je samo nekoliko arhitekata modernizma zaista podupiralo komunistiku ideologiju. Uz takve politike polemike, koje su pripadale socijalistikoj polarizaciji tog vremena, tu su bile i strune kritike. Ravni krovovi Neues bauena bili su uporeeni sa- da lako padaju i da nisu vodootporni- tradicionalnim kosim ili sedlastim krovovima; kreenje koje preferiraju moderni arhitekti se ljutilo i njihovi elini prozori su zahrali, gdje oni originalni, drveni nisu. Greaka moderne arhitekture, zaista je bilo, ali ono to je stvarno unitilo bila je svjetska ekonomska kriza. Jo jedan fenomen je uoblien, pod uticajem kako politikih elemenata tako i ekonomskih ogranienja, brojni njemaki arhitekti i drugdje okrenuli su se, oko 1930-ih, jaem, vie monumentalnom jeziku oblika,

81

Amir Pai: Historija arhitekture Arhitektura poslije 1850.godine (5)

sa drugaijim rasporedom soba i novih dimenzija. Umjesto prijateljske bijele, bukane unutranjosti ili nepokrivenog cementa, odjednomfasade su bile pokrivene pjeanikom, obino granitom i vapnencom. To je mogla biti i zgrada moderne strukture i ipod uobliena, ali kamena fasada povezuje zgradu sa tradicionalnim vrijednostima, i time sa stabilnosti i sigurnosti. Poetak gigantizma Jedan od projekata koji stoji na granici izmeu modernizma i povratka konzervativnim ambicijama u Njemakoj, bio je konkurs za proirenje Reichsbank u Berlinu, 1932., koji je objavljen u noi kada su nacisti dobili mo. Nisu se prijavili samo tradicionalni arhitekti, bilo je tu i bitnih predstavnika modernizma kao to su Ludwig Mies van der Rohe, Heinrich Tessenow i Hans Poelzig. Ali i u njohovim prijavam moe se pratiti sklonost ka monumentalizmu. Zgrada koja je napokon podignuta, dizajnirana po Hitlerovoj elji, od kunog arhitekte banke Heinrich Wolffa, moemo smatrati prvom nacistikom zgradom. U stvari to je samo umjereno monumentalna zgrada, karakteristina i s vana i unutra po smjelosti koncepcije i funkcionalne kvalitete. Dekor je bio relativno oskudan, tako da nije bilo prekomjerene ornamentacije nacistikim amblemima. Jako razliit od ovoga bio je sluaj sa novim Reichskanzlei (kancelarijom).

Albert Speer, Nova zgrada kancelara Berlin, 1936-39 (gore lijevo) pogled sa Vossstrasse, (gore desno) Mermerna galerija, (dole lijevo) glavni ulaz, (dole desno) ured kancelara Sa duinom 422 m Nova Kancelarija je inagurisana u januaru 1939.godine dajui osjeaj arhitektonske magastrukture koju je Albert Speer planirao za gradnju u Berlinu pod Hitlerovom vlau. Svim elemntima se nastojao pojaati utisak veliine. Samo na vrtnoj strani, koja nije bila otvorena za javnost, i iznad i u unutranjosti Nova Kancelarija je pokazivala uznemiravajue lice nacistike slubene arhitekture. Sa ekstravagantnim mramornim mozaicima i tapiserijama ogromne dvorane su dokumentovale Hitlerov put ka jo veom moi. Kancelarija, ve oteena ratom, sruena je 1949.godine.

82

Amir Pai: Historija arhitekture Arhitektura poslije 1850.godine (5)

Prestina nova zgrada okrenuta prema Wilhelmstrasse u sredini stare berlinske etvrti. Grandiozna dvorana duga preko 50 m, vodila je do glavnog ulaza, kojeg je krasio trijem sa 4 ogromna toskanska stuba. Ali nisu bili samo impresivni veliina zgrade i stubova, posjetilac je takoe trebao biti impresioniran sa dvije bronane skulpture: Arna Brekera, sa strane na ulazu. Figure dva naga mukarca koja su u jednoj ruci drali baklju, a u drugoj ma, simbolizirajui stranku i vojsku. Skulpture, povezane sa arhitekturom zgrade, predstavljale su vlastitu sliku nacionalsocijalizma: nacistike stranke i njene razne podorganizacije i vojska, bili su najvaniji stubovi nacistikog reima u Njemakoj, sve do ukljuujui i trenutak Hitlerove objave Drugog Svjetskog rata. Slike i mozaici, vrijedni oprema u u drvetu i kamenu, sve zastraujue veliine- sve skombinovano da bi predstavile posjetitelju nedvosmislenu sliku bezgranine ambicije za moi nacionalsocijalista i njhovog voe Adolfa Hitlera. Ali nova Kancelarija, zgrada koja je bila namijenjena da skui Hitleru u milenijskom Reichu , nije bila dugog vijeka; ono to je ostalo od nje nakon bombardovanjau drugom Svjetskom ratu, silom su sklonili ruski pobjednici. Skupocjeni mramor Kancelarije, gdje je Hitler poinio samoubistvo u podrumu 1945. koristili su pobjednici za svoje spomenike. Monumentalne zgrade Alberta Speera i reakcionarne politike nacionalsocijalista, kako bilo, predstavljale su samo jednu stranu slike. S druge strane, tu je bilo temeljnih modernih aspekata carstva arhitekture, npr. u Luftwaffe zgradama. Njih je dizajnirao uglavnom Ernst Sagebiel, koji je prije bio zaposlen u uredu Ericha Mendelshona. Sagbielova centralna zgrada na berlinskom aerodromu Templehof, koja ujedinjuje modernu konstrukciju sa osjeajem raskoi, ostaje jedna od najveih evropskih zgrada. Isti princip se moe vidjeti na zgradama njemakog KdF-a ('Kraft durch Freude"- snaga kroz radost) auto Volkswagen. Poslije 1945. doivio je veliki uspjeh sa VW Bubom. Junoj fasadi zgrada fabrike, koja je malo manje duga od 1,3 km, i podsjetnik je na gradski zid, dat je ne samo moderan, ve zapanjujue moderan izgled postignut karakteristinim tornjevima sa stepenitem, koji su stajali izvan linije zgrade.

Ernst Sagebiel, Luftwaffe zgrade i zgrada Templehof aerodroma, Berlin

Za razliku od toga, nalazi se stambena arhitektura grada KdF-a (Stadt des KdF-Wagens), koji se danas zove Wolfsburg. Zgrade tu, koje je planirao Speerov tienik Peter Koller, bili su u stilu zatite naslijea, koji je bio veoma rairen na prelasku stoljea, sa kosim krovovima, drvenim verandama i kliznim prozorima. Wolsburg je dobra ilustracija razliitih nacionalsocijalistikih ciljeva. Takoe, ilustrira neprekinut uspjeh u arhitekata nacionalsocijalistikog sistema u Zapadnoj Njemakoj poslije 1945.godine: Peter Koller je ponovo bio zaduen za planiranje gradova.

83

Amir Pai: Historija arhitekture Arhitektura poslije 1850.godine (5)

Najmraniju, genocidnu stranu, njemake nacistike izgradnje predstavlja serija koncentracionih logora koji su imali za cilj istrebljenje neprijatelja sistema, posebno idova. Desetine miliona ljudi je mueno pa ubijeno u ovim logorima razliitim metodama. a posebno u gasnim komorama. Auschwitz (tri velika logora plus 45 satelitskih logora), u okupiranoj Poljskoj predstavlja najvei sistem i najoitiji primjer ovih zloina u kojem su znaajni ulogu imali i njemaki arhitekti - nacisti. Godine 1947, Poljska je osnovala muzej na mjestu Auschwitz I i II, koji godinje posjeuje preko700, 000 posjetitelja.

Auschwitz I, plan logora 1940., i glavni ulaz u logor Auschwitz-Birkenau

Kult i zavoenje Nigdje mehanizmi reima nisu jasniji do u spomenicima i mjestima posveenim nacistikom kultu. Kakav efekat impresivna arhitektonska pozadina jednog polureligioznog kulta moe imati u zavoenju masa, jasno je evidentno na ovim mjestima. Postavka Alberta Speera za Nuremberg reli ili ureenje Paula Ludwiga Troosta za Konigsplaz u Minhenu bila su takva mjesta, u njihova osnovna svrha je bila da omogue prikladno mjesto za masovna okupljanja.

Albert Speer. Glovni podij lokocije skupa Nacistike stranke u Nurnberg-u, 1935.-1936. (desno) Paul Ludwig Troost Haus der Deutschen Kunst (Kua njemake umjetnosti), Munchen, 1937.

84

Amir Pai: Historija arhitekture Arhitektura poslije 1850.godine (5)

Poploavanje kamenom, bone zgrade u granitu, osni smjer instalacija pod Fuhrerom: ovo je bilo stalno ponavljanje postavljanja nacistikih rituala, koji su provoeni vojnikom preciznou. Ovo je bilo upotpunjeno impresivnim tetralnim efektima: kao to je Speerova katedrala svjetlosti ije graanje je izazvano da bi sprijeio da se protuavionski reflektori ne mogu pojaviti iznad naselja. Kuliminacija nacionalsocijalistike arhitekture bez sumnje bi bila transformacija Berlina u novi glavni grad pod imenom Germania. Ali gigantski planovi koje su Hitler i Speer napravili i koji su bili spremni za realizaciju, bili su zateeni padom Njemake i nisu odmakli dalje od prve faze.

Albert Speer, Katedrala svijetlosti

Albert Speer, Transformacija Berlina u novi glavni grad pod imenom Germania (lijevo-glavna maketa); (desno) Dvorana naroda za 180.000 posjetitelja visine kupole 210 metara gledano kroz masivni trijumfalni luk visine 120 metara

Speer je planirao monumentalnu, nalik na spomenik aksisu sjever- jug, duinom linija koje je on dizajnirao za nacistike rituale, ija bi ishodina toka bila velika sala. Njegova tehnoloki inovativna kupola, mnogo vea od one Svetog Petra u Rimu, trebala je imati klasian izgled. Strop je trebao biti 250 m u dijametru, i bilo bi mjesta za 100 000 ljudi unutar ogromne dvorane. Osim velike dvorane starog njemakog Reichstaga, koji je bio uniten u poaru 1933.godine liio bi na malu relikviju prologa vremena. Dio plana za Germaniu ukljuivalo je konfiskaciju jevrejske imovine u Berlinu, koji su bili deportovani u koncentracione logore smrti. Ali samo mali dio historijske grae od onoga to Speer detaljno planirao sa svojim osobljem je uniten. Za ostalo se pobrinuo rat koji je gotovo potpuno unitio Berlin.

85

Amir Pai: Historija arhitekture Arhitektura poslije 1850.godine (5)

Parika meunarodna izloba 1937.godine bila je zadnji put izmeu dva svijetska rata da su se politiki sistemi i njihove arhitekture sastale. Zgrade planirane za izlobu bile su u osnovi bazirane na modernistikoj tradiciji 1920-ih kao to je bio panski paviljon, Josepa Serta, sa svojom jasnom mrenom konstrukcijom.meutim, klasicizam pojednostavljenih meunarodnih karakteristika 1930-ih je bio vodei stil. Sa svojim monumentalnim jezikom oblika i kolosalnim stubovima, Palais de Chaillot i Palais de Tokyo, koja se nalazila u blizini, sagraene 1937.godine na desnoj obali rijeke Sene, napravili su znaajnu pozadinu za izlobu.

Ali arhitektura njemakog i sovjetskog paviljona pokazivala su sudar dvaju svjetskih monih sistema. U vjeto smiljenom mise-en- scene, dvije zgrade su bile smjetene jedna preko puta druge kao dramatina oznaka parike izlobe.
Meunarodna izloba u Parizu 1937.godine Njemai paviljon (lijevo) nasuprot paviljona Sovjetskog saveza

Albert Speer, Njemai paviljon (dole lijevo) Paviljon je oblikavao most iznad podzemne eljeznice te je predstavljao razraenu elinu konstrukciju pajaanu plooma od neobraenog kamena. Posjetitelje je na ulazu doekivala grupa skulptura koju je napravio Josef Thorok. Kroz toranj, kaji je imao crkveni korakter, ulazilo se u sredinju izlobenu prostoriju bez prozora, 20m iroku, 15m visoku i 140 m dugu. Pretjeranim dimenzijamo dodato je 12 viseih kandelabra od kojih je svaki bio visok 7m. Boris lofan, Sovietski paviljon (dole) Dvije monumentalne bronane skulpture Vere Moukhine (industrijalac i radnica na zajednikoj farmi), ini se da skoro besteinski lebde prema blistavoj socijalistikoj budunosti. Srp i eki pobjedniki se uzdiu iznad njih, mona dinamika grupa je podignuta da slui Staljinovom reimu.

86

Amir Pai: Historija arhitekture Arhitektura poslije 1850.godine (5)

Sovjetski paviljon bio je gotovo aerodinaminog izgleda, rad arhitekte Boris Iofan-a. Ali skulptura Vere Moukhine koja je okrunila bila je dramatini vrhunac. Teei naprijed izazivakim korakom dvije simboline figure - industrijski radnik i ena sa farme- zamahuju obiljejima sovjetske svijesti- srpom i ekiem. Ove figure- u stilu postera, sa uoptenom ideolokom porukom, bili su u potpunosti u liniji sa pedagokim konceptima dominantnog stila u umjetnosti: socijalistikog realizma. Ovo je u potpunosti potisnulo intelektualne zahtjeve u umjetnosti ruski konstruktivizam, iako ovaj zadnji, mora se priznati, dozvolio da se njihov rad zloupotrijebi u propagndne svrhe odmah poslije Oktobarske revolucije. Stojei nasuprot Iofanove relativno dinamike konstrukcije, bio je nesumnjivo statian toranj, koji je dizajnirao Albert Speer, koji je arhitektonski kritiar Paul Westheim ironino opisao kao kartonsku kutiju na stubovima. Kao i u sovjetskom paviljonu, uljepavanje skulpturama odigralo je vanu ideoloku ulogu, u ovom sluaju sa nacionalnim simbolom, orlom Treeg Reicha koji je drao svastiku u kandama. Iako slubeni paviljon za pariku izlobu ne bi trebao dovesti do generalizacije gradnje pod Treim Rajhom, unato strogim granicama unutar kojih se moralo raditi, mora se shvati izuzetno veliki uticaj Speera i njegovih zgrada, koje se mogu smatrati sinonimom nacionalsocijalistike arhitekture. Ali treba imati na umu da je postojala je hijerarhija graevinskih zadataka izmeu 1933-1945.godine od lukuznih zgrada do fabrika, ili koncentracionih logora. Situacija u Italiji bila je neto drugaija. Avantgardna moderna umjetnost mogla se tamo razviti i ranije, uprkos faistikom reimu. Ali i ovdje bila je gurnuta u stranu 1930.godine sa optim proirenjem Klasicizma. Dobar promjer klasicizma, baziranog na rimskim modelima, su zgrade Rimskog Univerziteta, koje je 1932.godine poeo graditi Marcello Piacentini, koji je bio na Mussolinijevoj strani kao graevinski savjetnik od 1922.godine. Piacentinijeve rektoralne zgrade mogu se uzeti kao italijanski pristup arhitektonske vizije koju su razvili Mussolinijevi saveznici sjeverno od Alpa. Njegove mramorom pokrivene zgrade, iz 1935.godine upeatiljive su po monumentalnim stubovima trijema, koji se nalaze cijelom duinom zgrade. Uzmemo li je kao cjelinu, zgrada prikazuje odlike tog tipa klasicizma, svedenog na osnovne steremetrike oblike koje je Heinrich Tessenow upotrijebio za Festspielhaus u Hellerau na prelasku stoljea, u blizini Drezdena, i koji je uskoro upotrijebljen u Francuskoj u Pallais de Chaillot.

Jacques Carlu, Louis Boileau, and Leon Azema, Palais de Chaillot exhibition, Pavilion za Meunarodnu izlobu, Paris. 1937 Dva 195 m duga, lagano zakrivljena krila, Palais de Chaillot, sada smjeta nekoliko muzeja, kulminira u dvije simetrine zgrade sa tornjevima na vrhu, izmeu kojih je kao i ispred kojih je poploani trg. Napravljen 1936.godine kao glavni zadatak za izlobu, Palaa sa svojim poloajem na maloj uzvisini, prua pogled na Champs de Mars. Sa svojim monumentalnim redovima stubova, i izdanom dekoracijom mozaika, kompleks je primjer meunarodnog Neoklasicizma, 1930-ih koji je bio pod uticajem Art Decoa.

87