You are on page 1of 32

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

E-book is created by www.Shanyoma.org

jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHtpkd;&
,Ofaus;rI0efBuD;Xme
orkdif;okawoeOD;pD;Xme

]]rsufarSmufacwfEkdifiHwumqufqHa&;ESifhjrefrmEkdifiH}}
okawoepmwrf;zwfyGJ

]]&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm;
0ifa&mufvmjcif;ESifh
EkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh}}

OD;jrifhodef;
nTefMum;a&;rSL;
orkdif;okawoeOD;pD;Xme

21 rwf 2009 ckESpf

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifh


EkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

E-book is created by www.Shanyoma.org

jrifhodef;
(u) &ckdifjynfe,f\yx0Dtaetxm;ESifhaemufcHorkdif;
jrefrmEkdifiH\jynfe,fwpfckjzpfaom &ckdifjynfe,fonf ajrmufvwDwG'f 17H-15'ESifh21H-11'? ta&SUavmif*sD
wG'f92 H-11'ESifh94H-55'wkdYtMum;wGif wnf&Sdonf/ {&d,mpwk&ef;rkdifaygif; 14200 &Sdonf/1 2008 ckESpfpm&if;t&
vlOD;a&okH;oef;eD;yg; &Sdonfukd awGY&onf/2
"n0wD(ppfawGc&kdif)? &r0wD(ausmufjzLc&kdif)ESifharC0wD(rmefatmifc&dkif)? 'Gg&m0wD(oHwGJ)ponfh0wD
av;&yfESifhaygif;pnf;tyfaom &ckdifjynfe,fwGif "n0wDacwf? a0omvDacwf? av;NrdKUacwf? ajrmufOD;acwf[l
acwfav;acwf xGef;um;cJhonf/ &ckdiforkdif;rSwfwrf;rsm;t& "n0wDacwfonf bDpD 3325 rS at'D 327 txd&Snf
MumcJhonf[kqkdonf/ taxmuftxm;tjzpf "n0wDNrdKUa[mif;\NrdKU&kd;rsm;? eef;&mrsm;udk ,aeYwkdif wl;azmfawGY&Sd
ae&jcif;u oufaoyifjzpfonf/ "n0wDonf yxr"n0wD? 'kwd,"n0wD? wwd,"n0wD[lxGef;um;cJh&m bDpD
580 wGif eef;wufaompEol&d,rif;onf wwd,"n0wDudk wnfaxmif NrdKUawmfudk awmifhwif;ckdifrmatmifjyK
vkyfNyD; ol&d,rif;qufudk wnfaxmifcJhonf/ "n0wDNrdKUonf at'D 327 txd NrdKUawmftjzpf qufvufwnf&SdcJh&m
aemufqkH;rif;rSm ol&d,auwkjzpfonf/ if;vufxufwGif a0omvDt&yfodkY ajymif;a&TUcJhonf/3 &ckdif&mZ0ift& a0
omvDonf at'D 957 wGif &Srf;wkdY0ifa&mufwkdufckdufojzifh ysufpD;onf[kqkdonf/4 a0omvDNrdKUawmfa[mif;ae&m
onf ,ckwkdif&SdaeNyD; a&S;a[mif;okawoerS wl;azmfokawoejyKaeonfudk awGY&Sd&onf/5
a0omvDtysufwGif irif;iwkHacgif;aqmifaom oufvlrsKd;wkdY tiftm;BuD;xGm;vmNyD; at'D 794 wGif eef;
wufonf/ NrdKUawmfudkvnf; a0omvDrS pr0ufodkYajymif;a&TUcJhNyD; aemiftcg av;NrdKUacwf[kxif&Sm;vmrnfhacwf
wpfacwfudk pwifcJhonf/ av;NrdKUacwfwGif pr0ufNrdKUrS prmNrdKU? y&defNrdKU? NcdwfNrdKU? awmifilae&O&m? avmif;Muuf
NrdKUrsm;odkY tqifhqifhajymif;vJ eef;pdkufcJhMuonf/ avmif;MuufNrdKUwGif aemufqkH;rif;rSm at'D 1404 wGif eef;pHonfh
rif;apmrGefjzpfonf/ rif;apmrGefeef;wufNyD; (2)ESpftMumwGif tif;0&efppfaMumifhxGufajy;ykef;atmif;aecJh&onf/
at'D 1430 wGif rif;apmrGefonf jyefvnfodrf;,lcJhonf/ odkYaomf rif;apmrGefonf ppfab;ppf'Pf rMumcP us
a&mufonfhavmif;MuufNrdKUawmfudk pGefYvTwfum ajrmufOD;NrdKUawmfudk xkdESpfrSmyif ajymif;a&TUwnfaxmifcJhonf/6
acwfOD;&ckdifwGif wnfaxmifcJhaom "n0wD? a0omvD? av;NrdKUacwfrsm;wGif udk;uG,faombmomrSm [dEL
bmomESifhAk'bmomwkdYjzpfonfudk awGY&onf/ Ak'bmomxGef;um;rIudk 'kwd,"n0wDEkdifiHwnfaxmifNyD;aemuf pE
ol&d,vufxuf xif&Sm;onfhr[mrkedoGef;vkyfrIu oufaownfcJhavonf/ a0omvDausmufavSum;NrdKUwGif r[m
wkdif;p`Em;rif;vufxuf oDv*kPf&Sdaomrax&fBuD;rsm;? &[ef;oHCmrsm; aomif;odef;ru&SdcJhonf[kqkdonf/7 r[m
wkdif;p`Em;rif;vGef om;awmf ol&d,p`Em;rif;vufxufwGif r[mrkedbk&m; odrfaqmufvSL'gef;onfhyGJwGif oD&dv
uFmEkdifiHrSoHCmawmfrsm;tm; yifhzdwfvSL'gef;cJhjcif;aMumifh a0omvDacwfwGif ax&0g'Ak'omoemxGef;um;cJhonf
udk avhvmawGY&SdEkdifonf/
nTefMum;a&;rSL;? orkdif;okawoeOD;pD;Xme,Ofaus;rI0efBuD;Xme
1/ Thin Kyi, Arakanese Capital: "A Preliminary Survey of the Geographical Sitting", JBRS, Vol.LIII. Part II, Rangoon, 1970, p-1-13
2/vl0ifrIBuD;Muyfa&;? &ckdifjynfe,f
3/ jynfe,fjzpfpOf pm 70 71
4/ Arakan Palace, p.488
6/ OD;y@d? "n0wD&mZ0ifopf? jynfBuD;r@Kdifyd#uwfykHESdyfwkduf? &efukef? 1910/
7/ pErmvmvuFm&? &ckdif&mZ0ifopf? (y)wGJ? yd#uwfykHESdyfwkduf? &efukef? 1931? pm 246? 260/

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

(c)ajrmufOD;acwfwGif rGwfqvifrsm; pwifa&muf&Sdvmjcif;


&ckdiforkdif;wGif ajrmufOD;acwfonf aemufqkH;ya'o&mZfacwfjzpfNyD; at'D 1430rS at'D 1785 txdtkyf
csKyfcJhonf/ tiftm;BuD;onfh&ckdifrif;rsm;vufxufwGif ba*Fg 12 e,ftxd odrf;ydkuftkyfcsKyfEkdifcJh&m ppfwaumif;
onf 1666 ckESpfwGif r*kdwkdYrodrf;ydkufrDumvtxd &ckdifbk&ifrsm;ykdifeufxJwGif &SdcJhonf/ xkdYaMumifh ajrmufOD;acwf
tapmydkif;rif;rsm;onf ba*Fge,fudk ykdifqkdifxm;ojzifh bk&ifbGJYukd jrefrmbGJYtrnftjyif rGwfqvifbGJYtrnfudk cH,l
cH,lcJhMuonf/ wenf;tm;jzifh rGwfqvifbGJYtrnfrsm; tokH;jyKjcif;jzifh odrf;ydkufxm;aomba*Fge,frsm;ukd pnf;&kH;
a&;toGifaqmif&ef zefwD;jcif;jzpfonfudk awGY&onf/1 xkdYtwl rdrdodrf;ydkufEkdifcJhonfhe,fy,f\,kHMunfrIudk &,lEkdif
&ef '*Fg;wGif &ckdifbk&ifwkdY\&ckdifbGJYtrnfomru rGwfqvifbGJYtrnfukdyg xnfhoGif;oGef;vkyfavh&Sdonfudk awGY&yg
onf/ '*Fg;oGef;vkyfonfh&ckdifbk&ifwkdif;onf xkda'oudk ppfEkdifaombk&ifrsm;om jzpfonfudkawGY&ojzifh rdrdtkyfcsKyf
&me,fajra'owGif MoZmvTrf;rkd;vkdonfhoabmjzpfonfudk awGY&onf/ ygarmuqm&m*sL'ifu a&;om;xm;onf
rSm &ckdifbk&ifrif;apmrGef ba*FgokdYxGufajy;ckdvIHonf[laomtaxmuftxm;rsm; ba*Fgorkdif;wGif r&SdaMumif;? &ckdif
jynfolwkdYu rif;apmrGefjyefvmNyD;aemufykdif; rGwfqvif,Ofaus;rIudk vufcHonfvnf; rjzpfEkdifaMumif;? &ckdifbk&if
rsm;u rGwfqvifpmay,Ofaus;rIudk tm;ay;vufcHonfqkdonfrSmvnf; ckdifrmonfhtaxmuftxm;rsm; r&SdaMumif;
a&;om;cJhonf/ xkdYtjyif &ckdifbk&iftcsKdU rGwfqvifbGJYcHjcif;? '*Fg;wGif if;wkdYtrnfudk tm&Aspmjzifha&;om;jcif;
rsm;&Sdonfqkdaomfvnf; rif;apmrGefudk qufcHonfhbk&ifrsm;onf at'D 1430 rS&ckdifudk A'kHrif; wkdufckdufodrf;ydkuf
onfhat'D 1784 txd rnfolrQ rGwfqvifrsm; r[kwfcJhaMumif;? &ckdifwGif bk&if 48 OD;eef;wufcJh&m 9 OD;om rGwfq
viftrnfjzifh '*Fg;oGef;cJhjcif;jzpfaMumif;? if; 9 OD;onf ppfwaumif;udk odrf;ydkufatmifEkdifcJhonfhbk&ifrsm;jzpfo
jzifh vufatmufcHa'owGif&SdonfhjynfolwkdY\MunfndKrI&&Sdatmif aqmif&Gufjcif;omjzpfEkdifaMumif; axmufjya0zef
xm;onfudk awGY&onf/2
&ckdifbk&ifvufatmufwGif&SdpOfu okHYyef;tjzpf zrf;qD;ac:,lvmaom rGwfqvifrsm;udk v,f,mvkyfief;wGif
vnf;aumif;? tjcm;trIxrf;vkyfief;rsm;wGifvnf;aumif;? ckdif;apjcif;jzifh ba*Fge,frStajccsaexkdifvmaomrGwf
qvifrsm; &ckdifa'owGif 15 &mpkwGif pwifa&muf&SdvmcJhonf/3 17 &mpkwGif ay:wl*DESifh&ckdifwkdY uRefta&mif;t0,f
vkyfudkifMuojzifh uRefaps;uGufwGif zrf;qD;a&mif;cscH&aom ba*Fge,frSrGwfqvifrsm;&SdcJh&m xkduRefrsm;udk v,f,m
vkyfief;wGifvnf;aumif;? vufrIvkyfief;rsm;wGifvnf;aumif;? trIxrf;tjzpfvnf;aumif; tokH;jyKjcif;jzifh &ckdif
a'ookdY rGwfqviftcsKdUpwifa&muf&SdvmcJhonf[kqkdonf/4 &ckdifokdYa&muf&SdvmonfhrGwfqvifrsm;onf ppftwGif;
&ckdifArmrsm; zrf;vmonfhuRefrsm;u qif;oufvmolrsm;jzpfEkdifonf[kqkdonf/5
(*) NAdwdoQukdvkdeDacwf b*FgvDrGwfqvif trsm;tjym;0ifa&mufvmjcif;
1785 ckESpfwGif A'kHrif;u &ckdifya'o&mZfe,fudk odrf;ydkufNyD;aemuf t*FvdyfwkdY odrf;ydkufxm;aomba*Fge,f
ESifhqufpyfvm&m t*Fvdyf-jrefrmqufqHa&;rSm wif;rmrIjzpfvmonf/ 1824 wGif &SifrjzLuRef;udk taMumif;jyK
t*Fvdyf-jrefrmyxrppfjzpfyGm;cJh&m &EykdpmcsKyfjzifh ppf&yfpJcJh&onf/6 xkdpmcsKyft& &ckdifESifhweoFm&Donf t*Fvdyf
wkdYvufatmufodkY a&mufoGm;&m &ckdifonf t*FvdyfwkdYodrf;ydkufxm;NyD;jzpfaomb*Fvm;e,frsm;ESifhwpfaygif;wnf;
wnf&SdvmcJhonf/ &ckdifudk t*FvdyfwkdY odrf;ydkufNyD;aemuf yxrydkif;wGif pD;yGm;a&;tusKd;tjrwfr&Sdojzifh b*Fvm;bk
&ifcH\tkyfcsKyfrIatmufwGif xm;&SdcJhonf/ armifawmNrdKUe,f? bl;oD;awmifNrdKUe,fwkdYonf us,fjyefY ajrMoZm
aumif;onfhjrpf0Srf;vGifjyifudkydkifqkdifxm;&m armifawmNrdKUe,fwpfckwnf;rSmyif pdkufysKd;Ekdifaomajr(8000)ausmf&Sd
1/ jrefrmrif;rsm;ta&;awmfykH? eHYomykHESdyfwkduf? &efukef? 1967-pm 36/
2/ Serajuddin, Muslim inuence in Arakan and the Muslim Names of Arakanese Kings, Asiaric Society of Bangladesh, VolXXX,I June, 1986,
p.20.

3/ &ckdif&mZ0ifopf('k)wGJ? 1931/
4/ Maurice Collis, The Land of the Great Image, Faber and Faber Ltd. London. P.107.
5/ Smart, Report on the Revision Settlement Operations in the Akyab district 1913-1917, Rangoon, Govt. Press 1918, p-15
6/ ewfarmufbkef;ausmf? t*Fvdyf-jrefrmppforkdif;?(wwd,tBudrf)? pmayavmuykHESdyfwkduf? &efukef? 1999? pm-129/

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

cJhonf/ xkdpOfu vlOD;a&rSm 65487 OD;&SdNyD; wkdif;&if;om;rsm;jzpfaom &ckdif? ouf? 'kdif;euf? NrdK? crDG;wkdYaexkdifaom
aus;&Gmaygif; (172)&Gm&SdcJhonf/ if;wkdY\pD;yGm;a&;ykHpHonf 0rf;pmpD;yGm;a&;pepfrSmyif wnf&SdcJhonf/
1839 ckESpfwGif ajr&kdif;rsm; wkd;csJUvkyfudkifEkdifa&;twGuf &ckdifjynfe,f*&HBuD;Oya'wpf&yf xkwfjyefcJh&m xkd
Oya'csrSwfxm;onfhe,fajrtajrmuftjrm; ay:xGufvmcJhonf/ ajrykdif&Sifrsm;taejzifh ajrtrsm;tjym;ydkifqkdif
vmojzifh tvkyform;trsm;tjym;vkdtyfvm&m ppfwaumif;rS b*FgvDrsm;? r'&yfrSql&wDrsm; trsm;tjym;0if
a&mufvmonf/ 1869 ckESpfwGif pl;tufwl;ajrmif;azmufvkyfNyD;aemuf qefpyg;vkyfief;wkd;wufvm&m tkyfcsKyfol
t*FvdyfukdvkdeDtpkd;&taejzifh ywfwm*&Hpepf(*&HBuD;pepf)jzifh wkdif;&if;om;ESifhEkdifiHjcm;om;t&if;&Sifrsm;tm; ajr
vGwfajr&kdif;rsm;wkd;csJUvkyfudkifcGifhay;cJhonfhtjyif okH;ESpftwGif; tpkd;&odkYajrcGefay;&ef rvkdaMumif;? owfrSwfay;cJh
ojzifh wkdif;&if;om;rsm;ESifhEkdifiHjcm;om;t&if;&Sifrsm;onf ajr{u(3000)txdwkd;csJUpkdufysKd;vmcJhonf/ xkdYaMumifh
t*Fvdyfykdifeuf jzpfaom b*Fvm;rS ppfwaumif;? rGwfqvifESifhb*FgvDrsm;onf NAdwdoQwkdY\ pD;yGm;a&;rl0g't&
v,f,mvkyfief;wkd;wufvkyfudkif&ef &ckdifa'otwGif;odkY tvkH;t&if;jzifh 0ifa&mufvmcJhonf/1
,cifu vlenf;pkrQomaexkdifaom ppfawGc&kdifwGif aemufydkif; trsm;tjym;wkd;vmonfudk awGY&onf/
1872 ckESpf oef;acgifpm&if;t& ppfawGc&dkifwGif rGwfqvifOD;a&(58235)&Sd&mrS 1901 ckESpf oef;acgifpm&if;t&
(178642)OD;a&&Sdvmonfudk awGY&onf/2 tpydkif;wGif pyg;pkdufysKd;&moD? &dwfodrf;&moDwkdYwGif vma&mufvkyfudkifNyD;
jyefoGm;Muaomfvnf; aemufydkif;wGif tajccsaexkdifvmonfudk awGY&onf/ xkdYaMumifh vlOD;a&pm&if;wGif tvsift
jrefwkd;yGm;vmaomtajctaeudk awGY&onf/ ba*Fga'owGif vlOD;a&xlajymNyD; vkyfudkifpm;aomuf&ef ajrenf;yg;
ojzifh jrefrmEkdifiHtwGif; &ckdifa'ookdY wjznf;jznf; wkd;0ifvmrIonf udkvkdeDacwfwGif trsm;qkH;jzpfonfudk awGY&
onf/ jynfolYusef;rma&;0ef\1930-31 tpD&ifcHpmt& omreftm;jzifh wpfESpfvQif ppfwaumif;ulvDaygif;
4000 ausmf0ifavh&SdaMumif;? 1931 oef;acgifpm&if;t& ppfawGc&kdiftwGif; tdEd,wkdif;&if;om; a,musfm;aygif;
250000 ausmf&SdaMumif; od&onf/3 ppfawGc&kdifwGif aexkdifaom tdEd,om;rsm;teuf 88 &mckdifEIef;rSm ppfw
aumif;ukvm;rsm;jzpfonf/
1934 wGif &ckdifa'oodkY0ifa&mufvmaom ppfwaumif;ukvm;OD;a&rSm 20000 jzpfonf/ armifawmNrdKU
e,fwGif 1921 ckESpfu vlOD;a&pm&if;t& ba*Fge,frS rGwfqvif 68035 a,muf&SdNyD; wkdif;&if;om;rSm 22609
a,muf &SdcJhonf/ ckESpftvkduf rGwfqvifrsm; armifawmNrdKUe,fwGif wkd;yGm;vmykHrSmckESpf
vlOD;a&
1921
68035
1931
104308
1941-42
124452
1956
187792
1978
235067
1981
2419934
1986
2645075
jzpfonfudk awGY&onf/ armifawmNrdKUe,fwpfckwnf;rSmyif 1986 ckESpf vlOD;a&onf 1921 ckESpfu vlOD;a&xuf ESpf
odef;eD;yg;rQ wkd;vmonfudk awGY&onf/ okYd&mwGif wkdif;&if;om;OD;a&onf udkvkdeDacwfu 25 &mckdifEIef;&Sd&mrS ygvD
refacwfwGif 3 &mckdifEIef;txd usqif;oGm;onf[kod&Sd&onf/ wkdif;&if;om;wkdYonf rGwfqvifwkdY\Ncdrf;ajcmufcH&rI
aMumifh wjznf;jznf; qkwf,kwfavsmhvmonfudk awGY&onf/6 armifawmNrdKUe,fwpfckwnf;rSmyif aus;&Gmaygif; 98
1/ armifawmNrdKUe,fjzpfpOforkdif;? orkdif;jyKpka&;tzGJY? armifawmNrdKUe,fjynfolYaumifpD? 1981? pm 25/
2/ Burma Gazetteer, Akyab District, Vol(A), Rangoon(Yangon), Govt. Press, 1957, p-83.
3/ OD;xGef;vSjzL? &ckdifjynfe,fpD;yGm;a&;b@mwkduf? awmufawmuf0if;ykHESdyfwkduf? 1976? &efukef? pm-95/
4/ OD;atmifMunf(v0u)e,fpyfjyem? vufESdyfpufrl? armifawmNrdKU? 1976? pm 6/
5/ orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk? D 1318
6/ OD;atmifMunf(v0u)? e,fpyfjyem? pm 6/

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

&Gmonf ppftNyD;wGif jyefvnfxlaxmifEkdifjcif; r&Sdawmhacs/1 bl;oD;awmifNrdKUe,fwGif 'kwd,urmppftxd rGwfq


vif&Gm(75)&Gm&SdcJhNyD; ,cktcg rGwfqvif&Gm 138 &Gm&Sdvmonfudk awGYqkHar;jref;csuf& od&Sd&onf/2 bl;oD;awmifNrdKU
wGif 1942 ckESpftxd rGwfqviftdrf(17)tdrfom&SdNyD; vlOD;a&tm;jzifh 100 ausmfom&SdcJh&m 2009 ckESpfwGif rGwfq
vifOD;a& 280000 ausmf&SdvmNyD; &ckdifvlOD;a&rSm 51000 ausmfom&Sdonfudk awGY&onf/3
xkdodkYba*Fge,frS rGwfqvifrsm; ESpfpOfwkd;vm&jcif;onf a'ocH&ckdifwkdYtwGuf aemifumvwGif tE&m,fBuD;
jzpfvmapEkdifonf[kNAdwdoQtmPmykdifwkdYu ,cifuyif owday;cJhonfudk awGY&onf/ 1939 ckESpfwGif pkHprf;a&;aumf
r&SifzGJYum pkHprf;cJhNyD; xkdaumfr&SifwGif rif;BuD;rpwm*sdrf;tufpfwmu Ou|tjzpf aqmif&Guf OD;wifxG#fESifhrpwm
a'qkdif;(&efukefwuodkvf)wkdY tzGJY0ifrsm;tjzpf yg0ifcJhMuonf/ if;aumfr&Sif\tpD&ifcHpmwGif c&dkiftvkdufysHUESHYae
aom tdEd,vlrsKd;rsm;pm&if;wGif ppfawGc&kdif (210990)? &ckdifawmifwef;a'owGif(500)? ausmufjzLc&kdifwGif
(4321)? oHwJGc&kdifwGif (1990)wkdYjzpf&m pkpkaygif;(217801)OD;jzpfonfukd awGY&onf/4 ,if;tpD&ifcHpmwGif &ckdifokdY
ESpfpOfESpfwkdif; ppfwaumif;rStrsm;tjym;0ifa&mufvmjcif;udk &ckdifvlrsKd;rsm;omru &ckdifwGif aexkdifvsuf&Sdaom
rGwfqvifrsm;yif rESpfoufaMumif; wifjycJhonf/ ,ckuJhodkY &ckdifokdY ppfwaumif;rGwfqvifrsm; tqufrjywf0ifvm
aejcif;udk rwm;qD;EkdifcJhvQif aemiftem*wfwGif vlrsKd;a&;t"du&kPf;rsm; jzpfyGm;rnfudk pkd;&drf&aMumif;? oufao
rsm;tm;vkH;u ppfwaumif;rGwfqvifrsm; 0ifa&mufrIudk wm;qD;oifhaMumif; tMuHjyKMuonf/
ppfwaumif;om;rsm; trsm;tjym;0ifa&mufvmjcif;onf 1937 cGJa&;wGJa&;EkdifiHa&;tajymif;tvJaMumifh
vnf; jzpfonf[kod&onf/ 1935 ckESpf jrefrmEkdifiHtufOya't& jrefrmEkdifiHudk tdEd,rScGJxkwf&ef qkH;jzwfcsuft&
tdEd,rSacgif;aqmifqmumESifhjrefrmEkdifiHtpkd;&bufrS *VKefOD;apmwkdY vl0ifvlxGufpmcsKyfwpfckudk BudKwifcsKyfqkdcJh
Muonf/ xkdOya't& jzpfvmrnfhjrefrmEkdifiHvl0ifvlxGufOya'rsm;t& vkdufemaqmif&Gufjcif;rsm;udk pmcsKyfcsKyf
qkdaomaeYrSp okH;ESpftwGif;&yfwefYxm;&efyg&Sdonf/ tqkdygcGJxGufa&;udk pwifaqG;aEG;vkdufonfESifhppfwaumif;
e,fbufrS ukvm;rsm; aemifwGif tcGifhr&awmhrnfudk pdk;&drfum tvkH;t&if;jzifh 0ifa&mufvmMu&m armifawmESifh
bl;oD;awmifwpfavQmuf vrf;rsm;ay:wGif 0ifvmonfhukvm;rsm; jrifraumif;avmufatmif rsm;jym;vSonf[kqkd
onf/ OD;apm-qmumpmcsKyfudk tumtuG,f,lum tNrJwrf;aexkdif&ef &nf&G,fcsufjzifh okH;ESpfokH;rkd;umvtwGif;
trsm;tjym;0ifvm&m &Sd&if;&Gmrsm;xuf ESpfq okH;q ydkrkdrsm;jym;vmNyD; tdrfajcenf;yg;aom&ckdif&GmwGifyg 0ifa&muf
aexkdifvmMuonfukd awGY&onf/5 ppfwaumif;om;rsm; 0ifa&mufvmrIudk pkd;&drf&onfhtajctaewGif 'kwd,urm
ppfpwifvmojzifh rnfodkYrQ taumiftxnf razmfEkdifcJhacs/
(C) 'kwd,urmppfumv ukvm;-&ckdify#dyu
'kwd,urmppfBuD;pwifjzpfyGm;cgeD; 1942ckESpfwGifNAdwdoQwyfrsm;pwifqkwfcGmavonf/ if;wkdYqkwfcGmcsdef
wGifpkHprf;a&;aumfr&Sifu tpD&ifcHxm;onhftwkdif;yif ukvm;-&ckdift"du&kPf;jzpfyGm;cJhonf/ tajccHtaMumif;
&if;rSm NAdwdoQtpkd;&\&ckdifodkY tdEd,ukvm;rsm; tajrmuftrsm;0ifxGufcGifhjyKcJhjcif;aMumifhyif jzpfonf/ EkdifiH
jcm;rS&maygif;rsm;pGmaomukvm;rsm;udk &ckdifokdY ac:oGif;vmNyD; ajr,mrsm;udk ay;cJhjcif;ESifhtwl ukvm;ajrykdif&Sif
trsm;tjym; ay:vmcJhonf/ &ckdifwkdY\v,fajrrsm;rSmvnf; wjznf;jznf;qkH;&IH;vmum &ckdifv,f,mrJhrsm;\y#dyu
onf ESpfaygif;rsm;pGm tjrpfwG,fvm&mrS t"du&kPf;jzpfyGm;cJhjcif; jzpfonf/ 6 tjcm;taMumif;wpf&yfrSm NAdwdoQ
tpkd;&\aoG;cGJtkyfcsKyfa&;pepfaMumifh jzpfonf/ ta&;ygaomtaMumif;&if;wpfckrSmvnf; NAdwdoQwkdYu 1300
jynfhta&;awmfykHudk tm&kHvTJ&ef &nf&G,faqmif&GufcJhaom ukvm;-Armt"du&kPf;aMumifhjzpfonf/ xkdt"du&kPf;\
*,ufonf &ckdifodkY wjznf;jznf; ysHYESHYvmcsdefwGif 'kwd,urmppfjzpfyGm;vm&m ppfaMumifh NAdwdoQwkdYESifhtwl ajy;vm
1/ armifawmNrdKUe,fjzpfpOforkdif;? pm 70/
2/ OH/0361/2009 awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/
3/ &ckdifjynfe,f bl;oD;awmifNrdKUe,f\&kd[if*smtrnfcH ppfwaumif;om; b*FgvDrGwfqvifrsm;ESifhywfoufwifjyonfhpmwrf;uGefysLrl/
4/ armifawmNrdKUe,fjzpfpOforkdif;? pm 27/
5/ bkHaygufomausmf? &ckdifjynfe,fESifh&kd[if*smtrnfcH b*FgvDrsm;jyempmwrf;? vufESdyfpufrl? 1989? pm 84/
6/ bkHaygufomausmf? awmfvSefa&;c&D;0,f? owif;*sme,fykHESdyfwkduf? &efukef? 1973? pm 73/

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

aomukvm;rsm;ESifh&ckdifwkdY qufvufxdyfwkduf&ifqkdifvm&onf/ NAdwdoQwkdYtaejzifh if;wkdYatmifjrifpGm qkwfcGmEkdif


&ef ppfajy;bufawmfom;rsm;u tcsif;csif;wkdufckdufay;onfhtaejzifh jrefrmEkdifiHom; r[kwfolrsm;udk ukd,fhudk,fukd
umuG,fEkdif&ef[ktaMumif;jyum vufeufrsm;ay;tyfcJhonf/1 xkdtcsdefwGif t*FvdyfppfwyfrS ukvm;ppfonfrsm;
udk a'ocHukvm;rsm;ESifhaygif;um &ckdiftrsKd;om;rsm;udk owfjzwfrIrsm; pwifcJhonf/ ukvm;-&ckdift"du&kPf;&kwf
w&ufjzpf&jcif;onf ajrykHNrdKUe,f? acsmif;BuD;&GmolBuD;nDtpfudkESpfOD;udk &ufacsmif;&GmrS ukvm;rsm;u owfjzwfjcif;
rSpwifcJhonf/ ukvm;rsm;u &ckdif&GmolBuD;tkyfcsKyfonfudk rESpfNrdKUojzifh ppftwGif; tcGifhomonfhumvwGif owf
jzwfjcif;jzpfonf/ xkdta&;tcif;udk taMumif;jyK odef;ausmfatmifausmf,tp&Sdaom &ckdifwkdif;&if;om;wkdYu
a'goxGufum {nfhonf&ufacsmif;ukvm;wkdYudk vufpm;acsowfjzwfonfwGif ukvm;-&ckdift"du&kPf;pwifcJhjcif;
jzpfonf/2 xkdrSwqifh ajrmufOD;? ausmufawmfNrdKUe,frsm;odkY ul;pufoGm;cJhonf/ xkdNrdKUe,frsm;rSxGufajy;vmaom
ukvm;rsm;onf bl;oD;awmif? armifawmNrdKUrsm;odkY a&muf&SdvmNyD; ,if;NrdKUe,f&Sdukvm;rsm;ESifhyl;aygif;um a'o
wGif;&Sd &ckdifvlrsKd;wkdYudk vufpm;acsjyefojzifh armifawmNrdKUe,fjrpfta&SUzufjcrf; bl;oD;awmifNrdKUe,fESifh&aoh
awmifNrdKUe,f&Sd &ckdif&Gmrsm;udk rD;&IdUzsufqD;jcif;? owfjzwfjcif;cH&jcif;wkdYaMumifh &ckdifrsm; xGufajy;Mu&onf/ &ckdif
vlrsKd;rsm;toufqkH;&IH;&NyD; &Gmaygif;rsm;pGm ysufpD;oGm;onf/3 ,if;odkYysufpD;oGm;jcif;aMumifh ,aeYtxd emvefr
xlEkdifyJ bl;oD;awmif? armifawmNrdKUe,frsm;wGif &ckdif&Gmtenf;i,fom usefawmhonf/4 xkdt"du&kPf;aMumifh &ckdif
vlrsKd;(20000)cefYtoufqkH;&IH;&NyD; bl;oD;awmif? armifawmrS&ckdiftm;vkH;rD;&IdUzsufqD;cH&onhftjyif &aohawmif
NrdKUe,frS &ckdiftcsKdU rD;&IdUzsufqD;cH&onf/5 ppfawGzufokdY jyefvnfxGufajy;olrsm;udk rlqvifrsm;u owfjzwfae
aMumif; Mum;odMuonfh armifawme,frS &ckdifwkdif;&if;om;rsm;onf aemufqkH;wGif t*Fvdyftpkd;&zufrSwm0efcH&
ckdift&m&SdtultnDjzifh 'dEmpyl&fppfajy;pcef;odkY xGufajy;cJh&onf/6
bl;oD;awmif? armifawme,fwGif 'kwd,urmppftwGif; b*FgvDwkdY\&ufpufowfjzwfrIaMumifh aoqkH;Mu&
jcif;? xGufajy;Mu&jcif;ESifhywfoufonfhtouf&Sifusef&pfolwkdY\ajymMum;csufrsm;t& rGwfqvifukvm;wkdY\tpD
tpOfonf if;a'otwGif; tcGifhta&;MuHKckduf &ckdifwpfOD;wpfa,mufrSrusef&pfatmif tjywf&Sif;&ef pDpOfMujcif;
yifjzpfonf/ armifawme,fawmifykdif;wGif tv,foHausmf? wyfwkd;jyif? pyfcsukef;? a&Smufudef;? NrdKUacsmif;ponfh&Gm
rsm;onf rGwfqvif'Pfudk tBuD;tus,f cH&aMumif; od&Sd&onf/ xkd&Gmrsm;rS&Gmom;rsm;onf 'dEpyl;&fppfajy;pcef;
okdYwpfOD;rS a&muf&Sdjcif; r&SdcJhacs/7 &ckdifwkdif;&if;om;rsm;u tdEd,bufokdY xGufajy;Muaomfvnf; rGwfqvifukvm;
rsm;rSm xGufajy;oGm;jcif;r&SdyJ &ckdifwkdYydkifqkdifcJhonfhv,fajrrsm;? uRJEGm;rsm;udk 0ifa&mufodrf;ydkufvkyfukdifMuonf/
xdktcsdefwGif armifawmNrdKUwGif usef&pfaomrGwfqvifrsm;u Nidrf;csrf;a&;tzGJY(Peace Comittee)zGJYpnf;um tkHarmf
rsm;u Ou|tjzpf aqmif&GufNyD;pDrHtkyfcsKyfcJhonf/8 1942 ckESpf atmufwkdbmvwGif *syefwkdYa&mufvmonfh
tcsdefwGif (Peace Comittee)udk bmoma&;toif;tjzpf toGifajymif;um uma*sarwltlvrm;toif;trnfjzifh
pwifvIyf&Sm;cJhonf/
tdEd,EkdifiH&Sd NAdwdoQwkdYtaejzifh *syefudk jyefvnfwkdufckdufEkdif&eftwGuf V.Force [kac:aomtaysmfwrf;wyf
zGJYudk 1942 ckESpfwGif zGJYpnf;cJhonf/ wyfzGJY0ifrsm;onf ba*FgvDukvm;rsm;jzpfNyD; if;wkdY\t"duwm0efrSm *syefwkdY
tm; ajymufusm;ppfqifa&;ESifhwkdufckduf&ef? &efolvIyf&Sm;rIrsm;udk owif;pkaqmif;&efESifhpum;jyefrsm;tjzpf aqmif
&Guf&ef jzpfonf/9 odkYaomf *syefwkdYta&;edrfh NAdwdoQwyfrsm; jyefvnf0ifa&mufvmonfhtcg vkdufygvmonfhb*Fg
vDppfonfrsm;taejzifh *syefudk wkdufckduf&rnfhtpm; &ckdifwkdYudk vufpm;acswkdufckdufrIrsm; jyKvkyfvmonf/
1/ armifxif? ]]&ckdifjynfe,ftpD&ifcHpm}}? jr0wDr*Zif;? 1960? Zlvkdif? twGJ 8? trSwf 9? pm 14/
2/ &ckdifjynfe,fESifh&kd[if*smtrnfcH ba*FgvDrsm;jyem? pm 93/
3/ D 1313 ?orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/
4/ &ckdifjynfe,fjzpfpOforkdif;? 'kwd,wGJ? pm 36-37/
5/ &aohawmifNrdKUe,forkdif;jzpfpOfrSwfwrf;NrdKUe,forkdif;jzpfpOfrSwfwrf;jyKpka&;tzGJY? &aohawmif? 1981? pm 22/
6/ &ckdif-ukvm;t"du&kPf;udk,fawGYrSwfpk? pm 1/
7/ &ckdif-ukvm;t"du&kPf;ukd,fawGYrSwfpk? pm 5/
8/ D 1318 ?orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/
9/ Irwin, Anthony, Burmese Outpost, London, Collins, P-7-8, 16

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

ppftwGif; NAdwdoQtpkd;&\tpD&ifcHpmwGif&aohawmifa'o&Sd &ckdifaus;&Gmrsm;wGif qkd;&Gm;jyif;xefaom jzpf&yfrsm;ESifhif;wkdYcHpm;&aomysufpD;qkH;&IH;


rIrsm;taMumif; Mum;od&onf/ ar,kjrpftaemufbufurf;&Sd aus;&Gmtrsm;pkrSm ppfwaumif;taysmfwrf;
wyfzGJY\rD;&IdUjcif;ESifhzsufqD;jcif;udk cHcJh&onf/ -----if;wkdYonf bkd;bGm;ykdifajrrsm;rS ESifxkwfcH&aom&ckdif
vlrsKd;rsm;jzpfNyD; if;wkdYtm; u,fq,f&eftwGuf arQmfvifhcsufr&SdaMumif;
a&;om;xm;onf/1
&ckdifwkdYu rGwfqvif&efaMumifh ppfajy;pcef;odkY xGufajy;cJh&aomfvnf; rGwfqvifukvm;trsm;pkrSmusefae
cJhojzifh &ckdif&Gmrsm;wGif 0ifa&mufaexkdifjcif;? &ckdifwkdif;&if;om;rsm;ykdifv,frsm;udk 0ifa&mufvkyfudkifjcif;wkdYjzifh ae
&m&,lxm;NyD;jzpfonf/ wpfzufEkdifiHodkY ppftwGif; xGufajy;ckdvIHcJhonfh&cdkifrsm;onf rdrdae&yfodkYjyefvmonfhtcg
tkd;tdrfrsm; rD;avmifysufpD;qkH;&IH;aejcif;? rGwfqvifrsm;u &Gmwnf aexkdifjcif;wkdYaMumifh tjcm;NrdKUrsm;odkYoGm;
a&mufaexdkifMu&onf/ jyefvnfxlaxmifaomaus;&Gmrsm;rSm ajrmufydkif;wGif toifhtwifhay:vmaomfvnf;
awmifykdif;a'owGif &GmvkH;uRwf aoaMuysufpD;rIaMumifhvnf; jyefvnf xlaxmifEkdifjcif; r&Sdawmhonfudk awGY&
onf/2
t*Fvdyftpkd;&u &ckdif&Gmjyefvnfxlaxmifa&;jyKvkyfaomfvnf; rGwfqvifukvm;rsm;u rvkdvm;jcif;? vl
tiftm;uGmjcm;jcif;? rl*sm[pfrsm;u Ncdrf;ajcmufjcif;aMumifh &ckdifwkdY rMumcP xGufajy;aeMu&ojzifh &Gmwnfr&
EkdifawmhonfhtajctaeodkY a&muf&SdcJh&onf/ 1946 ckESpfwGif jyef0ifvmaom rGwfqvifrsm;onf bl;oD;awmifNrdKU
ESifheD;uyfaom uusbuf? uHBuD;jyif? armifeD&Gm? tv,facsmif;paom&Gmrsm;yifvQif tdrfajc(30)xuf rausmfao;
acs/ xkd&Gmrsm;wGif 1948 ckESpfu rGwfqvifOD;a& wpfodef;ESpfaomif;ausmfvm&m rnfokdY0ifvmonfudk pOf;pm;Ekdif
ayonf/ &yf&Gmom;rsm;rSm &cdkifr&dSbJ rGwfqvifoufoufjzpfNyD; olBuD;rSmvnf; rGwfqvifolBuD;jzpfaejyef&m ppf
waumif;e,frSrGwfqvifrsm; pdwfBudKuf0ifxGufEkdifvmjcif;jzpfonf/3 bl;oD;awmif? armifawme,frsm;wGif ppft
wGif;u xGufajy;oGm;aom &ckdif&Gmrsm;tm;vkH;udk ppftNyD;wGif ppfwaumif;e,frS rGwfqviftrsm;tjym; 0ifa&muf
ae&m,lvmMuonf/
(i) rGwfqvifygwDzGJYpnf;jcif;ESifhoD;jcm;jynfe,fwnfaxmif&ef pwifvmjcif;
'kwd,urmppfrwkdifrDuyif tdEd,EkdifiH&Sd rGwfqvifrsm;u oD;jcm;rGwfqvifEkdifiHxlaxmifay;&ef NAdwdoQ
tpkd;&xH awmif;qkdvIyf&Sm;vmonf/ rGwfqviftrsm;pk&Sdaom tdEd,taemufbufa'oESifhtdEd,ta&SUbuf b*F
vm;jynfe,fa'orsm;udk ygupwefEkdifiHtjzpf xlaxmifay;&ef awmif;qkdcJhMuonf/ awmif;qkdvIyf&Sm;rIonf
armifawm? bl;oD;awmifNrdKUe,frsm;&Sd ppfwaumif;om;wkdYu topfjzpfay:vmaomygupwefESifhaygif;&ef pDpOfMu
onf/ txl;ojzifh rGwfqvifynmwwfrsm;u BudK;pm;vmjcif;jzpfonf/ xkdYaMumifh 1942 ckESpf u&mcsDNrdKUwGif usif;
yaomtpvmrfnDvmcH ygupwefESifhaygif;pnf;a&;tqkdwpf&yfwifoGif;cJhonf[kod&onf/ bl;oD;awmif? armif
awm? &aohawmifwkdY rGwfqvifOD;a&rsm;onfhtwGuf ygupwefe,ftwGif; xnfhoGif;owfrSwfay;a&;udk NAdwdoQ
tpkd;&xH toem;cH&ef BudK;pm;cJhMuonf[kqkdonf/4
ppftwGif; 1946 wGif Jami-a-tul Ulema-e Islam tzGJYay:aygufvm&m if;ygwDu 1947 ckESpfwGif u&mcsDodkY
oGm;um ygupwefvGwfajrmufa&;vIyf&Sm;aeaom rGwfqvifacgif;aqmif*sif;em;ESifhawGYqkHNyD; bl;oD;awmif? armif
awm? &aohawmifwkdYudk ygupwefEkdifiHESifhyl;aygif;cGifhjyK&ef awmif;qkdcJhonf/5 xkdodkYaqG;aEG;&mwGif &ckdifajrmufydkif;
a'oudk wkdufckdufNyD; ygupwefxJodkY oGwfoGif;&ef odkYr[kwf udk,fydkiftkyfcsKyfcGifh&a'otjzpf &&Sdatmif AkdvfcsKyf
1/ London India Ofce Record, R/8/9GS, 4243
2/ London India Ofce Record, R/8/9GS, 4243 p-6
3/ OD;pHxGef;atmif? ukd,fawGYar,kESifh&kd[if*sm(vufESdyfpufrl) pm 99-100/
4/ cifBuD;azsmf? &cdkifjynfe,frSrl*sm[def;[lonf? &ckdifwefaqmifESpfvnfr*Zif;? 1959-60? pm-99/
5/ Dr.Mohammed Yunus, A History of Arakan; Past & Present, Mangenta Color Press, Chittagong, 1994, p-123.

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

atmifqef; tdEd,odkYtoGm;wGif rGwfqvifacgif;aqmif rpwm*sif;em;ESifhawGYqkHcJh&m *sif;em;u bl;oD;awmifESifh


armifawma'orS rGwfqvifrsm;u ygupwefxJodkY yl;aygif;&ef awmif;qkdrIudk rdrdudk,fwkdif raxmufcHaMumif;ajym
Mum;cJhonf/
rGwfqvifacgif;aqmif*sif;em;u&ckdifjynf armifawmESifhbl;oD;awmife,frsm;udk b*Fvm;jynfxJodkY oGwfoGif;ay;&ef ppfwaumif;rlqvift
csKdUu awmif;qkdcsufESifhywfouf odkY vkH;0rjzpfap&yg[kajym&if; Armjynfomru rnfonfhtjcm;e,f
y,fudkrS odrf;,l&ef odkYr[kwf awmif;,l&ef rlqvifvdcf &nf&G,fcsuf r&SdaMumif;? xkduJhodkY b*Fvm;jynf t
a&SUykdif;rSvufwqkyfrQavmufaom rlqvifvlrsKd;tcsKdU\awmif;qkdcsufqkdonfrSmvnf; bmrS*&kpkdufp&mr
vkdaMumif;
ponfjzifh &Sif;jycJhonf/1
1947 ckESpfukefcgeD;rSmyif bl;oD;awmifNrdKUe,f apwDawmifaus;&GmrSolBuD;a[mif; qlvfwif\nD rkd[mruf
u OD;aqmif rGwfqvifvli,frsm;udk vQKdU0SufpGm pnf;&kH;NyD; rl*sm[pfygwDudk zGJYpnf;um vufeufrsm;udk vQKdU0Suf
xm;&SdcJhonf/ xkdokdYzGJYpnf;pOfu &ckdifwkdYudk tumtuG,fay;&ef zGJYpnf;xm;aom xGef;atmifjzLtzGJYESifhrl*sm[pfwkdYyl;
wGJum ojyKacsmif;aus;&GmwGif vlxktpnf;ta0;usif;yNyD; tzGJYtrnfudk rl*sm[pfygwD[kac:wGif&ef qkH;jzwfcJhNyD;
xGef;atmifjzLtm; em,utjzpf wifajrmufMunf/ xGef;atmifjzLonf uGefjrLepfygwDESifhqufpyfoljzpf&m rl*sm[pf
tzGJYudk uGefjrLepfpcef;odkYac:aqmifoGm;cJhonf/ uGefjrLepfwkdYu zqyvtpdk;&jyKwfusvQif &ckdifjynfESpfydkif;ydkif;
vdrfhrnf/ ewfjrpfta&SUzufrS ukvm;wefjrpftaemufbuftwGif;&Sde,fajrtydkif;udk &kd[if*smjynfe,ftjzpfowf
rSwfay;vsuf useftydkif;udk &ckdifvlrsKd;rsm; tkyfcsKyfvdrfhrnf[kajymqkdcJhaMumif; od&Sd&onf/2
rl*sm[pf[laompum;\t"dyg,frSm ]]rdrdwkdif;jynfESifhbmoma&;tcGifhta&;udk wkdufckdufaomol}}[kqkdvkd
onf/ odkYaomf 1947 ckESpf Jami-a-tul Ulema-e toif;rSacgif;aqmifNyD; wef;pDvSnfhvnf&mwGif ygupweft"GefY&Snf
ygap[ka<u;aMumfcJhonf/ if;tzGJYonf 1942 ckESpfu &ckdifESifhtjcm;wkdif;&if;om;vlrsKd;rsm; xGufajy;oGm; usef
aeaom v,f,majrrsm;udk b*FgvDrsm;tm; oD;pm;csxm;ay;cJh&mrS &&Sdvmaom oD;pm;caiGrsm;udk trsm;tjym;pk
aqmif;odrf;qnf;xm;EkdifcJhonf[kod&onf/ xdkYtjyif tpkd;&trIxrf;rsm;ESifhyl;aygif;NyD; tl&'l? tm&bDpmoif
ausmif;rsm; &efykHaiG[ktrnfcHum aiGaMu;rsm; aumufcHcJhonf/ if;aiGaMu;rsm;onf ajratmufrl*sm[pfrsm;\
vufeufcJ,rf;rD;ausmufESifh&dum0,f&eftwGuf &efykHaiGjzpfvmonf/3
ppfNyD;acwf ppfwaumif;e,fom;wkdY\0g'onf ewfjrpf wpfzufurf;&Sd r,lawmifwef;a'oESifh ukvm;yef;
Zif;(ar,k)jrpf0Srf;a'owkdYudk e,fopftjzpfjzifh tajcpkduf&ef[laom0g'jzpfonf/ *sarwltlvrm;tzGJYu 24-2-47
&ufpGJjzifh abmfwGefravxH pma&;om;awmif;qkd&mwGif ajrmufydkif;&ckdifa'ojzpfaom bl;oD;awmif? armifawmESifh
&aohawmifNrdKUe,f ar,kjrpftaemufbufjcrf;e,frsm;wGif rGwfqvif 90%&SdNyD; {&d,mpwk&ef;rkdif 3000? vlOD;a&
okH;odef;cefYaexkdifaMumif;? if;rGwfqvifrsm;onf at'D 788 u yxrqkH; &ckdifwGif tajccscJh&m xkdtcsdefup
&ckdifwkdY,Ofaus;rIwkd;wufvmaMumif;? rGwfqvifESifh&ckdifwkdYqufqHa&;onf yxrOD;pGm 1710 ckESpfwGif pwifysuf
jym;cJhNyD; 1826 ckESpfwGif 'kwd,tBudrf ysufjym;cJhaMumif;? 1942 ckESpfwGif wwd,tBudrfqufqHa&; ysufjym;cJh&m
xkdtBudrfwGif rGwfqvif(40000)ausmf towfcH&aMumif; t*Fvdyftpkd;&\tkyfcsKyfrI &yfqkdif;oGm;onfh'kwd,urm
ppfumvwGif Nidrf;csrf;a&;aumfrwDu &yf&Gmtajctaeudk atmifjrifpGm tkyfcsKyfEkdifcJhjcif;jzifh if;wkdYt&nftcsif;
udk jyoEkdifcJhaMumif;? r[mrdwfrsm; jyefvnf0ifa&mufvmonfhtcg Nidrf;csrf;a&;aumifpDudk csD;usL;aMumif;? if;t
*FvdyftkyfcsKyfa&;tzGJYu Automous Muslim State ay;rnf[k uwdjyKcJhaMumif;? xdkYaMumifh if;wkdYonf Indo-Burma
Frontier wGif &Sdojzifh yifvkHnDvmcHwGif Frontier &ydkifcGifhudk wifjyawmif;cGifhjyKvkdaMumif; awmif;qkdcJhMuonf/4
1/ OD;ykuav;? igwkdYAkdvfcsKyf bmawGvkyfcJhovJ(wwd,wGJ)? (ykHESdyfwkdufryg)? &efukef? 1948? pm 54-55/
2/ orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk?D 264
3/ armifawmNrdKUe,fjzpfpOforkdif;? pm 77/
4/ Series 10/1, Acc.No. 641, NAD

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

tqkdygawmif;qkdrItay: t*FvdyfwkdYtjrifrSm
bl;oD;awmif? armifawm? &aohawmifNrdKUe,f\ar,kjrpftaemufbufurf;a'owkdYudk jrefrmEkdifiHopfxl
axmifonfhtcg rGwfqvifukd,fydkiftkyfcsKyfcGifh&a'otjzpf Military Administrator of North Arakan u uwday;cJh
onfqkdonfhtcsufudk uREkfyfwkdYowif;r&acs/ jrefrmEkdifiHwGif oD;jcm;rGwfqvifjynfe,fwpfck wnfaxmifay;&ef
&nf&G,fjcif;onf vufawGYrusacs/ bmoma&;wpfckwnf;jzifh wkdif;&if;om;jzpfrvmEkdifouJhodkY jrefrmEkdifiHrSma&m
urmrSmyg tpOftvm r&Sdacs/
jrefrmEkdifiHwGif tjcm; State rsm;rSm orkdif;aMumif;t& jrefrmbk&ifrsm;acwfwGif oD;jcm; State rsm;jzpfcJhNyD;
jrefrmwkdYodrf;ydkuftkyfcsKyfrIatmufwGif aecJhaMumif; &ckdifwGif&SdonfhrGwfqvifrsm;onf &ckdif (okdYr[kwf) jrefrmvuf
atmufwGif tNrJwrf;aexkdifcJhNyD; State tjzpfzGJYcGJ aexkdifcJhjcif;&Sdolrsm; r[kwfaMumif;? e,fajrtaejzifh MunfhvQif
vnf; if;wkdYonf jrefrmEkdifiHwGif tNrJwrf;yg0ifNyD; jrefrmwkdYvufatmufwGif aecJh&aMumif;? if;wkdYudk,fwkdiftcsKyf
tjcmtmPmykdiftjzpf awmif;qkdcJhbl;jcif;vnf; r&Sdzl;ojzifh ,cktcg oD;jcm; State awmif;jcif;onf ckdifrmonfht
aMumif;jycsuf r&dSaMumif;? if;wkdYtaejzifh EkdifiHom;awmif;cH&efom oifhaMumif;? bmoma&;wpfckwnf;udk tajccH
NyD; oD;jcm; Stateawmif;EkdifonfhtcGifhta&;r&SdaMumif;? jrefrmEdkifiHxJodkY 0ifa&mufaexkdifoljzpfojzifh vGwfvyfaom
State vkyfykdifcGifhr&dSaMumif;? if;tawG;tac:onf *sif;em;rSpwifvmjcif;jzpfaMumif;? wl&mrsKd;wlpkrsm;aygif;um
jynfe,fxlaxmifvkdonfhykHpHrsKd; &ckdifwGif aqmif&GufvQif tkyfcsKyfa&; tBuD;tus,f&IyfaxG;EkdifaMumif;----rGwf
qvifa'owpfckzefwD;&ef awmif;qkdjcif; rjyKbJ Oya'jyKvTwfawmfwGif yg0ifum if;wkdYtem*wfudk vIyfatmif
aqmif&GufEkdifaMumif;}}rSwfcsufjyKcJhonf/
NAdwdoQwkdYtaejzifh wpfzufwGif rGwfqvifwkdY\awmif;qkdcsufrSm;aMumif; ajymMum;aomfvnf; wpfzufwGif
rnfokdYqufvufvkyfoifhonfudk vrf;aMumif;ay;xm;onfhtcsufrsm;ygonfudk awGY&onf/ EkdifiHwpfck? jynfe,fwpf
ckxlaxmif&eftwGuf rnfonfhtcsuftvufrsm; vkdtyfaMumif;? rnfonfhvrf;aMumif;rS aqmif&GufvQif tcGifht
a&;&EkdifaMumif; vrf;jyxm;jcif;ukd awGY&Sd&onf/ aemiftcg xkdvrf;aMumif;twkdif; rGwfqviftzGJYu aqmif&Gufvm
onfudk awGY&onf/ 1947 ckESpf arv 15 &ufaeYu vl0ifrIBuD;Muyfa&;XmerS wifjyonfhpmwGif if;a'o&SdrGwfq
vifrsm;onf armifawm? bl;oD;awmife,fudk frontier area owfrSwfay;&ef awmif;qkdcsufukd udkifpGJaeqJjzpfaMumif;
ta&SUygupwef{&d,mwGif yg0if&ef awmif;qdkqJjzpfaMumif; yg&Sdonfudk awGY&onf/2
odkYaomf jrefrmEkdifiHvGwfvyfa&;&awmhrnf[kowif;jyefYESHYvmaomtcg b*FgvDrsm;onf tcsif;csif;yl;aygif;
ydkrkdvIyf&Sm;rIjyKvkyfvmonf/ oD;jcm;rGwfqvifjynfe,f&&Sd&ef[laomarQmfvifhcsufrjynhf? jrefrmEkdifiHvGwfvyfa&;
&rnfjzpf&m tm;xm;rSDckd&rnfholuif;rJhawmhrnf[k,lqum txl;pdk;&drfcJhMuonf/ wGifrl*sm[pfvIyf&Sm;rIudkaqmif
&GufcJhonfhumqifonf 'umNrdKUrSae jrefrmEkdifiHtpkd;&tm; qefYusif0g'jzefYrIjyKvkyfjcif;? owif;pmtoD;oD;wGif
vIHYaqmf0g'jzefYjcif;rsm; jyKvkyfvmjcif;jzifh rl*sm[pfvIyf&Sm;rIonf wjznf;jznf; BuD;xGm;vmcJhonf/3
(p) vGwfvyfa&;&NyD;aemuf &ckdifjynfe,f&Sd rGwfqvifwkdYtajctae
1948 ckESpf Zefe0g&Dv(4)&ufaeYwGif jrefrmEkdifiHvGwfvyfa&; &&SdcJh&m EkdifiHawmftm; zqyvtpkd;&u tkyf
csKyfcJhonf/ &ckdifwGif (&wn)tzGJYu &ckdifjynfe,f&&Sda&;udk taMumif;jyK pnf;&kH;vIyf&Sm;aeonf/ vGwfvyfa&;r
&rDuyif zGJYpnf;cJhaom rl*sm[pftzGJYonf vGwfvyfa&;&NyD;aemuf tiftm;awmifhwif;vmcJhonf/ 1948 pufwifbm
v(30)&ufaeYwGif bl;oD;awmifESifh(3)rkdifcefYuGmonfhqiftkd;jyif&GmwGif rl*sm[pfwkdY pwifpcef;cscJhNyD; ]]ygupwef*sD
emAwf}}(ygupweft"GefY&Snfygap)[laoma<u;aMumfoHudk ukvm;vkd rjywfa<u;aMumfcJhMuonf/
1948 wGif rGwfqvifvGwfajrmufa&;tzGJYnDvmcHudk armifawmNrdKUe,f? *&Asif&GmwGif usif;y&m tzGJYtrnf
1/ Series 10/1, Acc.No. 641, NAD
2/ Series 10/1, Acc.No. 641, NAD
3/ armifxif? ]&ckdifjynfe,ftpD&ifcHpm}? jr0wDr*Zif;? twGJ(8)? trSwf(9)? 1960? pm 15/

10

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

ukd rl*sm[pfygwD[kw&m;0ifajymif;vJzGJYpnf;vkdufjcif; jzpfonf/1 tzGJY\ppfa&;acgif;aqmifrSm Jaffar Kawal jzpfNyD;


vufaxmufrSm [lpdefjzpfonf/ if;wkdY\awmif;qkdcsufxJwGif-ukvm;wefjrpftaemufbufurf;ESifhewfjrpfta&SUbufurf;Mum;a'oudk rGwfqvifwkdY\National Home
tjzpf owfrSwfay;&ef?
-&cdkif&Sd rGwfqvifrsm;udk wkdif;&if;om;pm&if;xJ xnfhoGif;ay;&ef?
ponfhtcsufrsm; yg0ifonf/2
rsm;rMumrD rl*sm[pftzGJYwGif umqifqkdolrSm emrnfBuD;vmcJhonf/ umqifonf armifawmNrdKUe,fawmif
ykdif;? oabFmauGY&Gmae OD;tubm0k'defESifha':Ek&lwkdYrS 1919 ckESpfavmufwGif arG;zGm;NyD; om;csif;(4)OD; &Sdonf/3
rl *sm[pfygwDxJ r0ifa&mufrDu zufvdyf&Gmae OD;ausmfjrESifhOD;*rfacswkdYxHwGif ol&if;iSm;tjzpf vkyfukdifcJhonf/ xkdY
aemuf yifv,f"m;jrrIjzifh axmifuscJhonf/4 1948 ckESpf vGwfvyfa&;aeYaMumifh vGwfNidrf;csrf;omcGifhjzifh axmifrS
vGwfvm&m ae&yfodkYrjyefbJ OD;pdEm\&ckdifjynfvGwfajrmufa&;ygwDwGif wyfom;tjzpf 0ifa&mufonf/5 OD;ynmoD
[xHwGifvnf; wynfhcHcJhonf[kod&onf/ OD;pdEmxHrS vufeufokH;vuf ckd;,lum bl;oD;awmif? armifawme,fokdYjyef
vmNyD; Jaffar Kawal xHodkY 0ifa&mufum rl*sm[pfygwDwGif vIyf&Sm;cJhonf/ if;yl;aygif;cJhaom tzGJYacgif;aqmifrsm;
udk NzdKcGif;um tiftm;aumif;vmcJhonf/6
1951 ckESpf ZGefvwGif armifawmNrdKUe,f? tv,foHausmf&Gm rlvwef;ausmif;(,ckwGJbuftxufwef;
ausmif;)tcsKdUu AvDa&SUwGif usif;yjcif;jzpfonf[kqkdonf/)7 t&yf&yfukd,fpm;vS,frsm;yg0ifaom rGwfqvifnD
vmcHudk usif;ycJhonf/ xkdnDvmcHokdY ygvDreftrwfrsm;jzpfaom plvwefrmrGwf? OD;zkd;ckdif(rGwfqvif)? a':jrnGefYwkdY
wufa&mufMuonf[kqkdonf/ ygvDreftrwfrsm;taejzifh tmPm&,lxm;jcif;ESifhtwl bmoma&;vrf;nTefcsufjzifh
aqmif&Gufaejcif;udkvnf; xif&Sm;apcJhonf/8 if;tpnf;ta0;u awmif;qkdcsuf(14)csufudk t*Fvdyfbmomjzifh
tpkd;&okdYtdwfzGifhay;pmtjzpf a&;om;wifjycJhonf/ if;pm\tzGifhwGif ]]trsKd;jyKwfatmif owfjzwfjcif;udk &yf
wefYavmh? &ckdifwkdif;wGif rGwfqvifrsm;omvQif uGefjrLepf0g'ESifh'Drkdua&pD0g'vGefqGJyGJBuD;wGif MuHhMuHhcHaeolrsm;jzpf
onf/ zGJYpnf;ykHOya't& &ckdifrGwfqvifrsm;\awmif;qkdcsufrsm;}}[ka&;om;xm;onf/ if;wkYd\awmif;qkdonfht
csufrsm;wGif&ckdifajrmufydkif;udk jynfaxmifjrefrmEkdifiH twGif;&Sd &Srf;jynfe,f? u&ifjynfe,f? csif;awmifwef;rsm;? ucsif
a'orsm; enf;wl vGwfvyfaom rGwfqvifjynfe,f tjzpf tjrefqkH; zGJYpnf;ay;&ef? ,if;jynfe,fwGif jynf
axmifpktpkd;&uGyfuJrIjzifh jynfe,fppfwyf? jynfe,f&JwyfzGJY? jynfe,fvkHjcHKa&;tzGJYrsm; xm;&Sd&ef/
ppfawGNrdKUudk &ckdifjynfe,fawmifydkif;? ajrmufydkif;NrdKUawmf[k owfrSwfum NrdKUESifhqdyfurf;uGyfuJrIudk&ckdifESifh
rGwfqvif(50) &mcdkifEIef;pD pDrHcefYcGJtkyfcsKyfcGifhjyK&efESifhyxrqkH;NrdKUawmf0efESifhwkdif;rif;BuD;udk rGwfqvifvl
rsKd;rScefYxm;&ef?
vufeufukdifwyf zGJYpnf;ay;&ef? xkdwyfzGJY rGwfqvif 50 &mckdifEIef; yg0if&ef? A[kdtpkd;& tzGJYwGifrl 0efBuD; cefY
xm;&ef?
wkdif;jyKjynfjyKvTwfawmfwGif tjcm;jynfe,fESifhwkdif;rsm;enf;wl udk,fpm;vS,ftnDtrQ apvTwfcGifh&&ef?
rGwfqvifaumifpD xm;&SdcGifhjyK&ef?
tpvmrftxufwef;ausmif;rsm;ESifhaumvdyfausmif;rsm; wnfaxmifcGifhjyK&ef?
ponfhtcsufrsm;yg&Sdonf/9
1/ DR491(56), HRC
2/ Aye Chan, The Development of Muslim Enclave in Arakan(Rakhine), State of Burma(Myanmar), p-19
3/ armifawmNrdKUe,fjzpfpOforkdif;? pm 74/
4/ bl;oD;awmifNrdKUe,forkdif;
5/ armifawmNrdKUe,fjzpfpOforkdif;? pm 74/
6/ orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk? D 272
7/ OH/P/0363/2009, orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk?
8/ OH/0363/2009, orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk?
9/ Charter of the Constitutional Demands of the Arakani Muslims(1951)

11

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

&ckdifajrmufydkif;udk awmif;qkd&mwGif ppfawGudkyg xnfhoGif;awmif;qkdcJhonf[kawGY&Sd&onf/1 xkdnDvmcH\vrf;nTef


csufrsm;onf ,aeYxufwkdifvIyf&Sm;aeaom b*FgvDrGwfqvifrsm;\EkdifiHa&;vrf;aMumif; yifr&nfrSef;csufyifjzpf
onf/
rl*sm[pfygwDrS a&mf&Sdef;acgif;aqmifaomtzGJYu NrdKUe,fzqyvOu|OD;pHxGef;atmifrSwqifh 0efBuD;csKyfxH
wifoGif;&ef awmif;qkdcsufygpmwrf;wpfapmif ay;ydkYvmonf/ xkdawmif;qkdcsufrsm;wGif&ckdifa'otwGif;&Sd rGwfqvifrsm;tm;vkH;udk EkdifiHawmftwGif;&Sd &ckdifrGwfqvifrsm;tjzpfvufcH&ef?
rl*sm[pfrsm;udk tNrJwrf;wyfrawmfwGif &ckdifrGwfqvifaoewfudkifwyftjzpf oD;jcm;xm;ay;&ef?
tpkd;&Xmewkdif;wGif rGwfqvifrsm;tm; t&nftcsif;tvkduf 0ifcGifhjyK&ef?
NAdwdoQtpdk;&uJhodkY rGwfqvifrsm;tm; emrmvf2? &l*sm3? [mcsf? zkdcwf(blcg)4rsm; vGwfvyfcGifhjyK&ef?
rGwfqvifuav;rsm; ynmoifausmif;wkdif;wGif tm&fbDbmomukd tNrJwrf;bmomwpfcktjzpf jrefrmpm
ESifhwef;wlowfrSwfay;&ef?
bl;oD;awmifNrdKUe,f? armifawmNrdKUe,frsm;wGif aq;&kHBuD;wpf&kHESifhaq;ay;cef;rsm;ukd vkdtyfaomae&m
rsm;wGif zGifhvSpfay;&ef?
bl;oD;awmif? armifawmNrdKUe,frsm;wGifaumvdyfausmif;wpfausmif;ESifhwef;jrifhausmif;(4)ausmif;zGifhcGifh
jyK&ef?
EkdifiHawmf0efBuD;csKyfu if;wkdYtzGJYtm; &ckdifwkdif; olykef ESdrfeif;a&;twGuf usnfqef xkwfay;&efwkdYyg&Sdav
onf/5 xkdodkYawmif;qkdcsufrsm; wifjy&mwGif &kd[if*sm[laom vlrsKd;taejzifh awmif;qkdonfhtcsuf ryg0if
ao;yJ &ckdifa'owGif; rGwfqvifrsm;udk &ckdifrGwfqviftjzpf todtrSwfjyK&efESifh rGwfqviftcGifhta&;
awmif;jcif;udkawGY&ojzifh xkdtcsdeftxd &kd[if*sm[laomvlrsKd;tjzpfzefwD;,l&ef tpDtpOfr&Sdao;aMumif;
awGY&SdEkdifonf/
rl*sm[pfjyemonf wjznf;jznf;BuD;xGm;vmNyD; vTwfawmfwGif wifoGif;aqG;aEG;&onftxd jzpfay:vm
cJhonf/ NrdKUa[mif;(ajrmufOD;)NrdKUe,fvTwfawmftrwfOD;vSxGef;jzLu ppfrjzpfrDu bl;oD;awmif? armifawma'o
wGif &ckdif&Gmaygif; 200ESifh300 Mum;wGif&SdaMumif;? ,cktcg(10)&Gmavmufaom usefawmhaMumif;? &ckdifrSqefrsm;
udk ygupwefodkYwifykdYjcif;? &cdkifrsm;udk owfjzwfjcif;rsm; jyKvkyfaeaMumif;? if;ESifhqufEG,fonfhtzGJYrsm;onf ppf
awGESifh&efukefwGifvnf; &SdaMumif;? vTwfawmfwGifvnf; &SdEkdifaMumif;? ygupweftpkd;&ukd,fwkdifu umqifudk tmay;
aeaMumif;? ygupwefwGif xkwfonfhowif;pmrsm;wGif *sife&,fumqif[kqkdxm;aMumif; odomxif&Sm;onfrSm jref
rmEkdifiHrSxGufajy;wdrf;a&SmifoGm;aom umqifudk ygupwefu zrf;rdonfhtcg jrefrmtpdk;&u ygupweftpkd;&xH
vTJajymif;ay;&ef awmif;qkdaomfvnf; vufrcHyJ vTwfay;vkdufaMumif;? if;jyemonf tvGefBuD;us,fonfhjy
emjzpfaMumif; wifjyoGm;onf/6 umqifudk aemufuG,frS tumtuG,fay;aeolrsm;wGif bl;oD;awmif? armifawm
rS vTwfawmfukd,fpm;vS,fjzpfvmonfhrGwfqviftrwfrsm;ESifhyg ywfoufaeonfhtoGifukd od&SdEkdifonf/
ykPm;uRef;NrdKUe,frS vTwfawmftrwfOD;az:oifu ajymMum;oGm;onfrSm bl;oD;awmif? armifawm? &aoh
awmife,frsm;udk rl*sm[pfe,fajrowfrSwfa&;twGuf umqifu tpnf;ta0;usif;yaMumif;? if;a'orsm;onf
&ckdifjynfe,fudp[kqkdaomfvnf; jrefrmjynfajrykHudk ajymif;vJypfEkdifonfhudpjzpf twkdif; Munfhae r&aMumif;
ajymMum;oGm;onf/7 rl*sm[pfrsm;\vIyf&Sm;rIrSeforQudk aemufrStm;ay;aeolrSm ta&SUygupwef(b*Fvm;a'h&Sf)
bufrSjzpfonf/ rl*sm[pfacgif;aqmifumqifESifhywfouf[Hom0wDowif;pm1/ &kd[if*smpmwrf;tusOf;jyKpkwifjyjcif;? vufESdyfpufrl? pm 5/
2/ bk&m;0wfjyKcGifh
3/ OykofjyKcGifh
4/ trsKd;orD;rsm;0wf&kH0wfcGifhESifh0wf&kH\rsufESmzkH;udk vSefMunfhcGifhr&Sd&ef?
5/ bl;oD;awmifNrdKUe,forkdif;? vufESdyfpufrl? pm 220/
6/ 'kwd,tB
7/ ,if;? pm 1243/

12

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

rl*sm[pfrGwfqvifwyf aoemywdAkdvfcsKyfumqifonf vGefcJhonfhZlvkdifv 26 &ufaeYu ppfwaumif;e,f


(aumhpfbZm)ac: zavmif;aps;NrdKUodkY vufeufukdifppfom;rsm; jcH&H qkdufa&mufvm&m NrdKUolNrdKUom; &m
axmifrQ aomif;aomif;zszsBudKqkdMuonf[k
qkdxm;avonf/ if;tjyif ygupwefta&SUykdif; &ufow(4)ywfrQ aexkdifwnf;ckdoGm;&m oufqkdif&mtkyfcsKyf
a&;t&m&Sdrsm;u {nfhcHjyKpkMuojzifh zavmif;aps;NrdKUwGif (4)&ufrQaeNyD; ppfwaumif;odkYoGm;&mvnf; NrdKUrdNrdKUz
rsm;u npmpm;yGJESifhwnfcif;{nfhcHMuonf[ktqkd&Sdavonf/ xkdYaemuf if;rl*sm[pfacgif;aqmifumqifonf xkdppf
waumif;NrdKUtjcHt&Hrsm;ESifh&ufow(2)ywfrQaexkdifNyD; t&m&Sdrsm;ESifhawGYqkHaqG;aEG;jcif;rsm;udkvnf;aumif;
jyKvkyf zavmif;aps;NrdKUodkYjyefvmNyD; Mo*kwfv 25 &ufaeY armifawmodkYjyefvm&m if;ESifhtwl vufeufaowm
aygif;(35)aowmrQ ygoGm;onf[kqkd&m owif;twkdif;rSefvQif ygupweftpdk;&u rl*sm[pfudpudk wrifwum
tvkdwltvkdyg vspfvsL&Ixm;ouJhodkY jzpfaeavonf[k a&;om;xm;onfudk awGY&onf/
OD;pHxGef;atmifu1956 ckESpf rwfvtwGif;u ygupwefjynf &kHcgyavmif&Gmae rd&fumqdrf;\nD aqG;axmhay:vbDonf bl;
oD;awmifNrdKUe,fodkY0ifa&mufvmNyD; rl*sm[pftmqmb*kdPf;udk vufeufodrf;vsuf ol\vl,kHrsm;tm; vuf
eufwyfqifay;cJhbl;onf/ tcsufudk axmufvQif ygupwefjynfom;rsm;onf bl;oD;awmif? armifawm
e,f&Sd rGwfqvifrsm;tm; rnfrQBudK;ukdifcs,fvS,fEkdifonfudk jrifEkdifMuNyDjzpfonf/
[krSwfwrf;wifxm;onf/2
rnfodkYqkdap ta&SUygupwef(,ckb*Fvm;a'h&Sf)taejzifh rl*sm[pfolykefrsm;tay: tm;ay;aeonfudk od
omxif&Sm;apouJhodkY wpfzufEkdifiHbufrS jynfolrsm;taejzifh umqiftay: vIdufvIdufvSJvSJ BudKqkdMujcif;onf if;
wkdYESifhvlrsKd;wlrsm;tay: acgif;aqmifaeonf[k,lqum tzufzufrStultnDay;aejcif;jzpfonfrSm xif&Sm;ay
onf/
(q) rl*sm[pf
rl*sm[pfjyemonf avmavmq,ftm;jzifh 'kwd,urmppfBuD;\qkd;arGwpf&yfjzpfaomfvnf; twdwftm;
jzifh 1824 ckESpf t*FvdyfjrefrmppfyGJtNyD; rGwfqvifrsm; jrefrmEkdifiHtwGif;odkY 0ifa&mufvmjcif;rSjrpfzsm;cHcJhonf/
xkdtcsdefrSp bl;oD;awmif? armifawm? ausmufawmf? rif;jym;? ajrykHponfha'orsm;odkY rGwfqvifbmom0ifppfw
aumif;b*FgvDrsm; twm;tqD;r&Sd 0ifa&mufvmjcif;rS pwifcJhonf/3
rGwfqvifbmom0ifb*FgvDwkdYonf *sD[wfac:bmoma&;ppfyGJudk qifETJavh&SdNyD; if;bmoma&;ppfyGJwGif yg
0ifMuonfh&Jabmf&Jbufrsm;udk rl*sm[pf[kac:qkdMuonf/ rl*sm[pfqkdaompum;\t"dyg,frSm ]]rdrdwdkif;jynfESifhbm
oma&;tcGifhta&;udk wkdufckdufaomol}}[kvnf;qkdvkdonf/ rl*sm[pftzGJYonf *sarwltlvrm;bmoma&;tzGJY\
vrf;nTefcsufudk taumiftxnfazmf&aomtzGJYjzpfonf/ wpfenf;tm;jzifh *sarwltlvrm;tzGJYonf ajray:tzGJY
jzpfNyD; rl*sm[pftzGJYonf ajratmuftzGJYyifjzpfonf/ if;wkdY\t"du&nf&G,fcsufonf armifawm? bl;oD;awmif?
&aohawmife,frsm;udk jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHawmfwGif;rS cGJxkwfNyD; ygupwefEkdifiHESifhyl;aygif;Ekdif&ef jrefrmEdkifiH
awmftpkd;&ESifh&ckdifwkdif;&if;om;rsm;tm; vufeufudkifvsuf tMurf;zufwkdufckduf&ef jzpfonf/4
bmoma&;wkdufyGJvkyfoifh rvkyfoifh[laomjyemudk rlqvifbmom0ifwkdY\*kdPf;csKyfjzpfolrlZpf0g(c)cgvD
cgtkyfcsKyfa&;tzGJYuomvQif tqkH;tjzwfay;Ekdifojzifh 1947 ckESpf 'DZifbmvwGif taemufygupwef? yg&Sf0gNrdKUrS
rGwfqvifbmoma&;*kdPf;tkyfrlvmemr[mruf? rlZpf[mufcHESifhrlvemtDb&m[ifwkdYudk zdwfac: tpnf;ta0;jyK
vkyfcJhonf/ tpnf;ta0;u tm&ADbmomESifh tl&'lbmomudk oif&ef? jrefrmpmudk roif&ef nTefMum;onfhtjyif
1/ [Hom0wDowif;pm? 3-9-52? pm 3/
2/ OD;pHxGef;atmif? udk,fawGYar,kajrESifh&kd[if*sm? vufESdyfpufrl? bl;oD;awmif? 1969? pm 13/
3/ rl*sm[pfrsm;tvif;0ifjcif;? jr0wDykHESdyfwkduf? pmrsufESm? ckESpfryg/
4/ cifBuD;azsmf? &ckdifjynfrS rl*sm[def;[lonf? &ckdifwefaqmif? twGJ 1? trSwf 8? 1959-60? pm 23/

13

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

if;*kdPf;tkyfwkdYu olykefacgif;aqmifr[mruf[lpdef? Zmzg[lpdef? 'l'lrsm? r[mrufqifac:tkdpiftlvmESifhwyfAkdvfwyf


om;rsm;tm; rl*sm[pf[ktrnfay;um nTefMum;csufrsm;ay;cJhonf[kqkdonf/ xkduJhodkY trdefYay;NyD;aemuf bmom
a&;*kdPf;tkyfonf e,fvlxk\tBudKtqkdESifh1947 'DZifbmtukefavmufwGif jyefoGm;onf[kqkdonf/1 rl*sm[pfol
ykefwkdYtm; *sarwltlvrm;tzGJYu tpkd;&udk wkdufckdufrnfhtcg vkdufem&rnfhnTefMum;vTmudk xkwfjyefcJh&m ,if;nTef
Mum;csufudk 1948 ckESpf {NyDv(10)&ufaeYwGif oufqkdif&mrsm;rS odrf;qnf;&rdonf[kod&onf/ rl*sm[pfrsm;onf
,leDazmif;0wfwHqdyfygaomOD;xkyfudk tokH;jyKcJhMuonf/2
1948 ckESpf ZGefvtwGif;wGif bDattkarmrsmESifhZzm[lpdefwkdYu rl*sm[pftpdk;&trnfwyfum b*FgvDpm? tl
&'lpmwkdYjzifh pm&Gufpmwrf;rsm;jzefYcsDcJhonf/ if;pm&Gufrsm;wGif jrefrmtpkd;&onf if;wkdYbmomt,ltqt& ygy
rif;rsm;jzpfaMumif;? if;wkdYtkyfcsKyfrIrS bl;oD;awmif? armifawm? &aohawmife,frsm;&Sd rGwfqvifbmom0ifwkdYonf
rl*sm[pfwkdYESifhvufwGJum wkdufyGJ0if&ef wkdufwGef;aMumif; yg&Sdonf/ wenf;tm;jzifh bmoma&;ppfyGJjzpf&ef &nf&G,f
jcif;yifjzpfonf/
rl*sm[pfaomif;usef;olrsm;\peufaMumifh armifawmNrdKUe,f&Sd Ak'bmom0ifaus;&Gmrsm; rMumcPNydKysuf
cJh&onf/ aus;&GmtcsKdUrSm rl*sm[pfrsm;\vufcsufaMumifh vkH;0uG,faysmufoGm;NyD; &Gmtrnfomusef&Sdaeawmhay
onf/ 1950 ckESpfwGif ar,katmfya&;&Sif; csrSwfum rl*sm[pfXmecsKyfudk xkd;ppfqifwkdufckdufcJhonf/ wyfrawmft
aejzifh 1951 ckESpf? rwfvwGif &ckdifwkdif;ajrmufydkif;&Sd aomif;usef;olrsm;udk pwifxkd;ppfqifcJhonf/ rl*sm[pfrsm;
onf ta&SUygupwefbufodkY xGufajy;MuNyD; wyfrawmfxkd;ppf&kyfodrf;oGm;onfhtcg x<uNrJ x<ujyefonf/ rl*sm
[pfwkdYtaejzifh vlrsKd;a&;ESifhbmoma&;qkdif&mt"du&kPf;rsm;pGmudk zefwD;cJhMuonf/ wyfrawmfonf 1952 ckESpf
atmufwkdbmvwGif ar,kppfqifa&;udk pwifjyefonf/ Ekd0ifbmvwGif rl*sm[pfXmecsKyfwnf&Sd&m vufyefawmifudk
wyfrawmfu wkdufckdufodrf;ydkufvkdufonf/ xkdYaMumifh umqifacgif;aqmifaom rl*sm[pfwkdYrsm;pGm tiftm;enf;yg;
oGm;cJh&onf/
okdYaomf wpfEkdifiHvkH;qlylaomif;usef;rIrsm; jzpfay:aecsdefjzpfojzifh wyfrawmftaejzihf Mum&SnfpGm xdef;r
xm;EkdifbJ ppfqifa&;umvukefonfESifhjyefvnf&kyfodrf;&onf/ rl*sm[pfrsm;onfvnf; wyfrawmfppfaMumif;&kyf
odrf;oGm;onfESifh &ckdifaus;&Gmrsm;udk xdyg;aESmifh,Sufvmonf/3 1954 ckESpf Ekd0ifbmvwGif wyfrawmfonf bl;oD;
awmifESifharmifawme,fajrrsm;wGif rkwfokHppfqifa&;qifETJ&m rl*sm[pfXmecsKyfESifhtckdiftrmajcukyfpcef;rsm;udk
acsrIef;EkdifcJhNyD; XmecsKyfr*FvmBuD;pcef;udk wkdufckdufodrf;qnf;Ekdifojzifh umqifonf ta&SUygupwefodkYxGufajy;
oGm;cJhonf/ xGufajy;oGm;onfhumqifudk jyefvnftyfESH&ef jrefrmtpkd;&u awmif;qkdaomfvnf; if;wkdYzrf;qD;xm;
aMumif;tjypfjzifh wpfzufEkdifiHodkYxGufajy;oGm;oludk jyefvnfvTJajymif;ay;&ef jrefrmtpkd;&ESifhw&m;0ifpmcsKyf csKyf
qkdxm;jcif;r&Sdojzifh vTJray;EkdifaMumif; taMumif;Mum;cJhonf/ if;udpESifhywfouf ygupweforwBuD; jrefrm
EkdifiHodkYvma&mufvnfywfpOf owif;axmufrsm;u tqkdygumqifudpudk ar;jref;&m orwBuD;u umqifudk 5 ESpf
axmifxJwGif xm;cJhNyD; tcktcg if;tm; tjcm;odkYoGm;vmcGifhrjyKyJ olYudk tdrfcsKyfcsxm;aMumif; ajzMum;cJhonf/4
1961 ckESpfwGif ar,kc&kdiftkyfcsKyfa&;zGJYpnf;NyD;aemuf xkd;ppfrsm;qifcJh&m ESpfvtMumwGif bl;oD;awmifawmifykdif;
rl*sm[pfygwDOu|rpwma&mfbD[lvm? 'kwd,Ou|rpwmarmfpawmfzDESifhtzGJY0ifaygif; 290 ausmfwkdYvufeufcs
onf/5 rl*sm[pfwkdYtiftm;,kwfavsmhoGm;um tiftm; 200 avmufom e,fpyfwGif vIyf&Sm;EkdifonfhtqifhodkYa&muf
&SdcJhonf/6 odkYaomf jrefrmEkdifiHrS umqifudk vTJay;&ef tjyif;txef BudK;pm;vmaomtcg tdrfcsKyfrSvTwfay;vkduf
onfudkawGY&onf/ ygupweftpdk;&yg0ifywfoufaeonfhoabmyif jzpfonfudkawGY&onf/
1/ cifBuD;azsmf? &ckdifjynfrSrl*sm[def;[lonf? pm 24/
2/ armifawmNrdKUe,fjzpfpOforkdif;? pm 79/
3/ jynfwGif;aomif;usef;rIorkdif;? tydkif;(2)? pm 132/
4/ txl;jynfaxmifpkowif;pm? 5-12-1960? pm 2/
5/ rl*sm[pfrsm;tvif;0ifjcif;? jr0wDykHESdyfwkduf? pmrsufESmryg/
6/ jynfwGif;aomif;usef;rIorkdif;? tydkif;(2)? pm 133/

14

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

(Z)rGwfqvifwkdY\ajray:ajratmuf yl;aygif;vIyf&Sm;rI
rl*sm[pfvIyf&Sm;rIonf ar,kc&kdiftkyfcsKyfa&;aemufydkif; xkd;ppfqifrIrsm;aMumifh tiftm;qkwf,kwfoGm;aomf
vnf; 1966 ckESpfcefYwGif jyefvnfvIyf&Sm;vmonf/ umqif\rl*sm[pfvufusef t'laZmvDESifhanmifacsmif;(bl;oD;
awmif) ywf0ef;usifwGif bDataZmfazm? tvHeDuGefjrLepfwkdYESifhyl;aygif;aeaom ZmazmfwkdYtoD;oD; ay:aygufvm
onf/ ,cifu rGwfqvifbmoma&;a<u;aMumfoHjzifh *sD[wfppfyGJjzifh vIHYaqmfpnf;&kH;rI ratmifjrifonfhtcg ydkrkdeuf
&Idif;aomenf;AsL[mopfudk csrSwfaqmif&Gufvmonf/ if;enf;AsL[mudk taumiftxnfazmfaqmif&GufcJhaom z
qyvtrwftjzpfvnf;aumif;? zqyv\usef;rma&;0efBuD;tjzpfvnf;aumif; aqmif&GufcJhonfhplvwefrmrGwf
jzpfonf/ if;\aemufuG,fwGif armfv0Drsm;&Sdonf/
armfv0D*dkPf;csKyfrsm;ESifhplvwefrmrGwfwkdYu ppfawGrSrGwfqvifynmwwftcsKdUudk pnf;&kH;NyD; xkdif;EkdifiHrGwf
qviftzGJYcsKyfudk csOf;uyfum if;tzGJYaxmufcHrIjzifh vpfAsm;odkYapvTwfcJhonf/ xkdpOfu vpfAsm;acgif;aqmifu'wf
zDu rGwfqviffrsm;\acgif;aqmif? tm&yfEkdifiHrsm;\acgif;aqmifjzpf&ef BudK;yrf;aecsdefjzpfonf/ &ckdifrSrGwfqvif
tzGJY\wifjycsufudk vpfAsm;rSwm0ef&SdolwkdYu pdppfem;axmifNyD;aemuf &ckdifwGif&SdonfhrGwfqvifrsm;onf &ckdifjynf
e,ftwGif;rGwfqvifjynfaxmif&ef BudK;yrf;jcif;jzpfaMumif; od&dSvmojzifh &ckdifjynfe,ftwGif; vufeufudkiftzGJY
tpnf;rsm;ESifhnDnTwfrI&atmif BudK;pm;NyD;rSom wef;wltcGifhta&;&&ef wkdufyGJ0ifoifhaMumif; wkdufwGef;cJhonf/
xkdodkYaqmif&GufNyD;rSom vkdtyfaom tultnDudkay;rnf[kuwdjyKcJhonf[kqkdonf/1
if;wkdY&nf&G,fcsufonf ar,kurf;oG,f(armifawm? bl;oD;awmif? &aohawmifNrdKUe,f\taemufbufjcrf;)
wpfckvkH;udk tmupwef(Arkistan)trnfjzifh EkdifiHwpfck wnfaxmif&ef jzpfonf/ xkda'oonf &ckdif(tm&uef)ESifhyg
upwefMum;&Sda'ojzpfojzifh xkda'oESpfcktrnfygaom bmoma&;qkdif&mrGwfqvifEkdifiHxlaxmif&ef MuHpnfjcif;
jzpfonf/ if;wkdY\tzGJYtpnf;trnfudk ]]tmupwefOD;aqmiftzGJY}}tjzpf zGJYpnf;cJhMuonf/ if;wkdYwnfaxmifrnfh
EkdifiHudk armfv0D(odkYr[kwf)armfvmemwpfOD;OD;u acgif;aqmiftkyfcsKyfrnfjzpfNyD; xkdyk*Kdvf\atmufwGif umuG,f
a&;ESifhywfoufukdifwG,f&ef qmeD(ppfOD;pD;csKyf)wpfOD;u wm0ef,laqmif&Guf&ef jzpfonf/ xkdtpDtpOfudk &kyfvkH;
az:&ef tmupwefOD;aqmiftzGJYonf vufeufudkifrGwfqvifukvm;rsm;udk pnf;&kH;cJhMuonf/2
xdkYaemuf rl*sm[pftzGJYrsm;jzpfaom t'laZmfvDtzGJY? bDataZmfazmtzGJY? ZmazmftzGJYwkdYtm; yl;aygif;apcJhNyD;
if;tzGJY\trnfudk &kd[if*smtrnf xnfhoGif;tokH;jyKum ]]&kd[if*smtrsKd;om;vGwfajrmufa&;ygwD}}[kzGJYpnf;vkduf
onf/ if;ygwDu &ckdifygwDrsm;jzpfaom &ckdiftrsKd;om;vGwfajrmufa&;ygwD(&rv)? &cdkifjynfuGefjrLepfygwD(&uy)
wkdYudk nDnTwfa&;urf;vSrf;cJhMuonf/ aqG;aEG;rIjyKvkyf&mwGif (&rv)u wpfygwDjzpfajrmufa&;twGuf wifjyaomf
vnf; (&uy)u wyfaygif;pkjzpfa&; wifjycJhonf/ odkYaomf &kd[if*smygwDu awmif;qkd&mwGif&dk[if*smudk wkdif;&if;om;vlrsKd;tjzpf todtrSwfjyK&ef
bl;oD;awmif? armifawme,fudk &kd[if*sma'otjzpf todtrSwfjyK&ef
&ckdifjynfvGwfajrmufonfhtcg tkyfcsKyfa&;wGif &ckdif 60%? ukvm; 40% yg0if&efwkdYawmif;qkdcJhonf/3 t
rSefwu,ftm;jzifh if;tcsufrsm;onf ppfNyD;ptv,foHausmfrGwfqvifnDvmcHu csrSwfxm;aomtajccH
tcsufrsm;udk quffvuftaumiftxnfazmfjcif;yifjzpfonf/ (&uy)uxkdawmif;qkdcsufrsm;udk avmavm
q,foabmwlnDrI ray;Ekdifaomfvnf; wjznf;jznf;ndEIdif;oGm;rnf[kjyefMum;cJhonf/ odkYaomf tiftm;csdeJY
aeaomtzGJYrsm;jzpfojzifh &kd[if*smtzGJY\awmif;qkdcsuftcsKdUudk vkdufavsmcJh&onf[kqkdonf/ if;wkdYrSm
&kd[if*smygwDonf &kd[if*sm(ukvm;rsm;)\wpfckwnf;ygwD jzpfonf/
xkdYaMumifh ukvm; trsm;tjym; &Sdaom armifawm? bl;oD;awmif taemufbufawmif&if;ydkif;onfvnf;
aumif;? bl;oD;awmifNrdKUe,fanmifacsmif;ESifhanmifacsmif;txufydkif;onfvnf;aumif;? &kd[if*sm(ukvm;
rsm;)e,fajrjzpfonf/
1/ D 1315 pm 2 orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/
2/ D 1315
3/ D 1315

15

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

yl;wGJppfaumfrwD\tBuD;tuJonf ppftiftm;rsm;aom&kd[if*smygwDrSjzpf&rnf
[laomtcsufrsm; jzpfonf/
xkdokdY&ckdifolykefrsm;ESifhoabmwlnDcsuf &NyD;onfESifhvpfAsm;odkYoGm;a&mufwifjy&m vpfAsm;u tvGwfo
abm aiGaMu;tultnDay;vkdufonf[kqkdonf/ xkdaiGrsm;udk tmupwefacgif;aqmifrsm;jzpfaom ppfawGrSplvwef
rmrGwfESifharmfv0Dq&mrsm;u xdef;odrf;vkdufonf/ wpfqufwnf;rSmyif plvwefrmrGwfu tmupwefwnfaqmuf
a&;twGuf ta&SUygupwefEkdifiHodkY tultnDawmif;cJhonfhpmwpfapmifudk a&;om;ay;ykdYcJhonf/ xkdpOfu ta&SUyg
upwefwGif b*FgvDrsm;cGJxGufa&;wkdufyGJ0ifaecsdefjzpf&m plvwefrmrGwfu ta&SUygupweftpkd;&ukd axmufcHNyD; cGJ
xGufa&;orm;rsm;udk qefYusifaMumif;a&;om;cJhonf/ odkdYaomf xkdpmonf ppfumvjzpfojzifh a&mufroGm;cJhacs/1
if;wkdYtaejzifh &kd[if*smvGwfajrmufa&;twGuf rnfokdYyif ajymqkdaeapumrl yifudk,fpdwfwGif tmupwef
EkdifiHxlaxmifa&;OD;wnfcsufodkY oGm;aeonfudk awGY&Sd&onf/ r,ljrpf0Srf;rS&ckdifrsm;udkarmif;xkwfum rGwfq
vifEkdifiHxlaxmif&ef pDpOfjcif;yifjzpfonf/ 1985 ckESpf ygupwefvGwfvyfa&;aeYwGif taemuffygupwefEkdifiH?
&m0gvfyef'DNrdKUteD;&Sd bm;rm;udkvkdeD aus;&GmwGif &ckdifrSwdrf;a&SmifoGm;aom rGwfqvifrsm;onf tpnf;ta0;
wpf&yfusif;ycJhonf/ xkdtpnf;ta0;wGif rGwfqvifvGwfajrmufa&;tzGJY(RLO)Ou|tmruf&Sm;\rdefYcGef;udk AD'D,kd
jzifh jzefYa0cJhonf/ xkdrdefYcGef;wGif ]]cifAsm;wkdY[m r,luRef;ay:rSm&SdaewJhrGwfqvifbmomr[kwfwJholawGudk
onfa'ou xGufoGm;atmif enf;rsKd;pkHawGukd okH;&r,f/ onfae&mawGudk uRefawmfwkdYu tpm;0ifEkdifatmif
vkyf& r,f? onfa'oawGudk trmcHjzpfatmif vkyf& r,f/ aemufwpfcg cifAsm;wkdYudk &cdkif-ArmawGu ESdyfpuf&if
xGufr ajy;ygeJY? tvmt&Sifjrwf&JUwefckd;awmfeJYrowfEkdifyg}}[kyg&Sdonf/2 rGwfqvifwdkYtaejzifh bl;oD;awmif?
armifawme,fudk rGwfqvifa'otjzpf oD;oefYaexkdifEkdifatmif taumiftxnfazmfvkdjcif;yifjzpfonf/ xdkYtwl
wpfbufEkdifiH\NrdKUESifhaus;&GmtcsKdUwGif tl&'lbmom? b*FgvDbmomvufurf;pmapmifrsm; jzefYa0&mwGif if;pm
apmifrsm;\tusOf;rSm ]]oifwkdYaexkdif&ma'owGif pma&&dumcsKdUwJhvsuf&Sdonf/ oifwkdYESifhuyfvsuf&Sdaom jrpf
wpfbufurf;wGif jrefrmEkdifiHonf qefpyg;? pm;eyf&dum pm;rukefEkdifavmufatmif pkykHvsuf&Sdonf/ vrf;ab;a&
bkHbkdifrsm;wGifvnf; vSysKdjzLtrsKd;orD;rsm;onf vkHcsnf&ifvsm;ESifh a&cyfvsuf&Sdonfudk awGYjrifEkdifonf/ oifwkdY
tpma&pmudk 0vifatmif pm;aomufzkdY xkdEkdifiHodkYoGm;Ekdifonf/ trsKd;orD;vSvSav;rsm;udk tdrfaxmifjyK tp
vmrfomoem jyefYyGm;atmif vkyfudkifEkdifMuonf}}[ka&;om;xm;onf/3 e,fajrpkd;ydkifa&;ESifhomoemvTrf;rkd;a&;udk
wpfNydKifwnf; aqmif&Guf&ef MuHpnfjcif;jzpfykH&onf/
(ps) &ckdifwkdYjynfe,fay;a&;awmif;qkdcsufESifhb*FgvDrGwfqvifwkdYtNydKif awmif;qkdvmjcif;
'kwd,urmppfNyD;aemufydkif; t*FvdyfwkdYjyefvnf0ifa&mufvmonfhtcgwGif &ckdifwGif tvHeDuGefjrLepfygwD\
MoZmvTrf;rkd;rIrSm tajcckdifaeNyDjzpfonf/ &ckdifjynfe,fvlxkwGif &ckdif(zqyv)acgif;aqmifrsm;udk rauseyfjcif;?
&Srf;? csif;? ucsif? u&if? u,m;wkdYuJhodkY jynfe,ftcGifhta&;udk cHpm;vkdjcif;wkdYaMumifh &ckdifjynfe,fawmif;qkdaom
&ckdifacgif;aqmifOD;pdEmtzGJYudk tm;ay;vmonf/ if;tzGJYonf tvHeDuGefjrLepfvkdvm;oltzGJYjzpfNyD; &ckdifoD;jcm;cGJ
xGufa&;udk awmif;qkdaeolrsm;jzpfonf/ 1947 {NyDv 3 &ufaeYwGif ajrykHNrdKU &ckdiftrsKd;om;nDvmcHudk usif;y&m
vlwpfaomif;ausmf wufa&mufNyD; tvHeDuGefjrLepfrsm;ESifhzqyvvnf; wufa&mufMuonf/ xkdnDvmcHwGif tcGef
ray;a&;? v,fcGefray;a&;? a&G;aumufyGJtvkdr&dS? Akdvfatmifqef;tvkdr&Sd? vGwfvyfa&;csufcsif;ay; ponfjzifh
awmif;qkdcJhonf/ xkdnDvmcHokdY AkdvfcsKyfatmifqef; wufa&mufrdefYcGef;ajymMum;&m wufa&mufvmonfhjynfolwkdY
u Akdvfatmifqef;tvkdr&Sd? vGwfvyfa&;csufcsif;ay;[k atmf[pfawmif;qkdMuojzifh AkdvfcsKyfatmifqef;onf csuf
csif; jyefvnfxGufcGmoGm;onf/4 1947 ckESpf {NyDv 18 &ufaeYwGif &efukef&dS &ckdifvlxktpnf;ta0;u &ckdifcGJxGuf
1/ D 1315 orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk? pm 2/
jrefrmEkdifiHrSxGufajy;oGm;onfhrGwfqvifrsm;wnfxm;onfhaus;&Gmtrnf jzpfonf/
2/ D 1315 orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk pm 4/
3/ D1317 orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk pm 27/
4/ MF/962. HRC

16

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

a&; awmif;qkdcJhMuonf/ 1947 ckESpf ZGefv 15 &ufaeYwGif &efukef&Sd &ckdifvlxktpnf;ta0;xyfrHusif;y&m xkdt


pnf;ta0;u &cdkifonf obm0u oD;jcm;ydkif;jcm;ay;xm;onfhoD;jcm;EkdifiHjzpfaMumif;? ESpfaygif; 4000 ausmfoD;
jcm;bk&ifhEdkifiHtjzpf aexkdifvmcHaMumif;? xkdYaMumifh oD;jcm;vGwfvyfpGm qkH;jzwfEkdifonfha'otjzpf zefwD;ay;&rnf
jzpfaMumif; awmif;qkdcJhMuonf/1 xkdYaMumifh &ckdifwkdYu (zqyv)udk raxmufcHbJ &ckdifwkdif;&if;om;nDnTwfa&;t
pnf;t&kH;(&wn)udk axmufcHtm;ay;Muonf/
xkdtcsdefu bl;oD;awmif? armifawme,frsm;wGif Jami-a-tul Ulema-e Islam tzGJYrSrGwfqvifrsm;u udk,fwkdif
ta&G;cHMuonf/ xkdodkYta&G;cH&mwGif ppfwaumif;e,fom;*zg;u bl;oD;awmifNrdKUe,f? &GufndKawm&GmwGif tajc
pdkufum a&G;aumufyGJwGif 0ifa&muf,SOfNydKifcJhonf/ *zg;onf ppfwaumif;e,fom;jzpfonfhtjyif jrefrmpum;rwwf
yJ t*Fvdyfpum;ESifhb*FgvDpum;ukdom ajymEkdifoljzpfonf/ if;ESifhtwl ppfawGrS plvwefrmrGwftygt0if av;OD;
ta&G;cH&m tm;vkH;tEkdif&cJhonf/ a&G;aumufyGJESpfBudrfvkH; tEkdif&&Sdaomfvnf; zqyvtaejzifh rwkd;EkdifcJhacs/ wpf
bufwGif &cdkifygwDjzpfonfh&wnudkvnf; zqyvu rEkdifojzifh wwd,tBudrfa&G;aumufyGJwGif &ckdifjynfe,frStEkdif
&&Sd&ef BudK;yrf;rI jyKvkyfvmonf/
zqyvtaejzifh &ckdifvlxk\axmufcHrIudk r&onfhtcg OD;Ekonf rGwfqviftrsm;pkrJudk &&Sdatmifaqmif
&Gufvmonf/ 1956 ckESpf jynfolYvTwfawmfa&G;aumufyGJESifhbl;oD;awmife,fwGif rJqEe,fwpfe,f ykdrkdowfrSwfay;
NyD; rGwfqvifrsm;tm; zqyvodkYodrf;oGif;um ta&G;cHapcJh&m tblckdif? tblabmfa&SmwkdY zqyvtrwfrsm;jzpfvm
Mu bl;oD;awmifNrdKUe,frS plvwefrmrGwf zqyvtrwftjzpfta&G;cH&onf/ bl;oD;awmif? armifawmrS rGwfq
viftrwfrsm;udk ta&G;cHcGifhay;cJhNyD; rJtrsm;tjym;&&Sd&eftwGuf ppfwaumif;ukvm;rsm;udk ac:oGif;um rJay;cGifh
&atmif aqmif&Gufay;cJhonf[kqkdonf/ ppfwaumif;ukvm;rsm;udk ac:oGif;aeaMumif;odaomfvnf; OD;Ektaejzifh
roda,mifaqmifaecJhjcif;jzifh ukvm;rsm; tqrwefrsm;jym;vmapcJhonf/2 zm;0yf&Gm(armifawm)rS ygvDrefacwf
MuHKcJholwpfOD;u OD;Ekonf zm;0yf&Gmudk a&muf&SdvmaMumif;? rGwfqvifawG zqyvudk rJay;vQif rSwfykHwifxkwfay;
rnf? aecGifh&rnf[kajymoGm;aMumif;? if;\tawGYtMuHKudk ajymjycJhonf/3 ajrmufOD;NrdKUwGif aexkdifonfh&wnwGif
udk,fwkdifyg0ifcJholwpfOD;u ajymMum;onfrSm OD;Ekonf OD;AaqG? OD;ausmfNidrf;wkdYESifhrwlbJ rGwfqvifrsm;xHrS rJ&a&;
twGuf EIwfrStvG,fwul uwday;rIrsm;jyKcJhaMumif;? &wnudkvnf; if;\ygwDudk axmufcHygu &ckdifukd jynfe,f
ay;rnf[k &wntrwfrsm;udk if;\tdrfokdYac:um ajymqkdcJhaMumif; ajymMum;cJhonf/4
zqyvrJtEkdif&a&;twGuf xkdtcsdefu jynfxJa&;0efBuD;OD;{armif(c)t'lvm'pf\axmufcHrIjzifh b*FgvD
rsm;udk ac:oGif;vmonf/ bl;oD;awmifwGif tblckdifqkdolu zqyvOu|? v0uwkdYESifhaygif;um tdrfaxmifpkpm&if;
rsm;jyKvkyfNyD;rS wpfbufEkdifiHrSb*FgvDrsm;udk ac:oGif;vm&m &Gmaygif;(40)ausmfonf wpfr[kwfcsif; a&muf&Sdvm
onf/5 jyifyrSvlaygif;rsm;pGmudk xkduJhodkYac:oGif;vmjcif;jzifh zqyvtEkdif&a&;aqmif&Gufjcif;onf OD;Ek\vkyf
aqmifcsufjzpfonf/ xkdtrSm;onf aemifwGif EkdifiHudk rsm;pGmtxdemapaomtrSwf;wpfckyif jzpfonf/ xkdYaMumifh
bl;oD;awmif? armifawme,fwGif zqyvrSm rGwfqviftrwfrsm;tEkdif&vmNyD; vTwfawmftrwfrsm; jzpfvmonf
udk awGY&onf/ vTwfawmfwGif ae&m&vmolrsm;\aemufuG,fwGif rGwfqvifukefonfrsm;\taxmuftyHhrsm;yg0if
onf[kawGY&onf/ OD;Ektpdk;&udk,fwkdifu a&G;aumufyGJatmifjrifa&;twGuf rGwfqvifukefonfrsm;\aiGaMu;
axmufyHhrIrsm; &,lcJhonf[kod&onf/6
OD;Ektpdk;&tmPm&vmonfhtcg rGwfqviftrwfrsm; ae&m&vmNyD; 0efBuD;tqifh&mxl;rsm;yg&&SdvmMu
onf/ xkdodkY&vmaom&mxl;udk tokH;csum &ckdifjynfe,ftwGif;odkY ppfwaumif;rGwfqvifrsm; tvG,fwul0ifvm
Ekdifatmif tumtuG,fay;jcif;? pyg;arSmifckdvkyfief;rsm;vkyfudkifjcif;? ajratmufvIyf&Sm;rIjyKvkyfaeaom rl*sm[pf
tzGJYudk tultnDay;jcif;rsm; jyKvkyfvmonfudk awGY&onf/ OD;Ek\zqyvtpkd;& umvwpfavQmufvkH; rGwfqvif
1/ MF/962, HRC
2/ OH/P/0356/2009, awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/
3/ OH/P/0359/2009, awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/
4/ OH/P/0362/2009, awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/
5/ OH/P/0360/2009, awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/
6/ OH/P/0355/2009, awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/

17

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

trwfrsm;\tmPmjzifh bl;oD;awmif? armifawme,fxJwGif vIyf&Sm;rItrsKd;rsKd; jyKvkyfcJhonfudkawGY&onf/ xkde,f


rS rGwfqviftrwfrsm;onfyif if;wkdY\MoZmtmPmudk tokH;jyKum b*FgvDrsm;0ifcGifh&atmif aqmif&Gufay;cJhonf
ukdvnf; awGY&Sd&onf/1
&ckdifwkdYjynfe,fawmif;qkdoHrsm; us,fjyefYvmjcif;udk rGwfqvifrsm;uvnf; ,cifuyif pkd;&drfcJhonf/ &ckdif
wkdYawmif;qkdcsufatmifjrifcJhvQif jynfe,fay;cJhvQif? rGwfqvifrsm; zdESdyfcH&rnfudk pkd;&drfcJhMuonf/ xkdYaMumifh &ckdif
ajrmufydkif;&Sd rGwfqvifwkdYvnf; cGJxGufa&;vIyf&Sm;rIrsm; pwifjyKvkyfvmMuonfudk(Rees William)u tpkd;&okdYwpf
csdefuyif wifjytpD&ifcHcJhNyD;jzpfonf/2 vGwfvyfa&;&NyD;aemufydkif; &ckdifudk jynfe,fay;ygrnf[k uwday;vkdufaom
tcg &ckdifjynfe,f&Sd rGwfqvifwkdYonf rauseyfrIrsm; jzpfay:vmcJhonf/ vIyf&Sm; x<urIrsm;vnf; jyefvnfay:
aygufvmcJhonf/ ,ciftv,foHausmfnDvmcHwGif yg0ifcJhaomrGwfqvifacgif;aqmifwkdYonf toGiftrsKd;rsKd;ESifh&Sd
aeMu&mrS &ckdifjynfe,fqefYusifa&;udk jyKvkyfvmonf/ owif;pmrsm;rS rGwfqvifwkdYtwGuf awmif;qkdcsuftrsKd;
rsKd;ukd jyKvkyfvmonf/
*smarwltlvrm;toif;trnfjzifh zGJYpnf;xm;onfhtoif;onf bmoma&;toGifjzifh zGJYpnf;xm;jcif;jzpf
aomfvnf; EkdifiHa&;aqmif&GufaeonhftzGJYjzpfNyD; acgif;aqmifrSm plvweftmrwfESifhif;\ZeD;a':at;nGefYwkdYjzpf
onf/ if;wkdYtaejzifh ygvDrefa&G;aumufyGJrsm;wGif 1947 rS 1960 txd quffwkduftEkdif&cJhNyD; atmufvTwfawmf
ESifhtxufvTwfawmfwkdYwGif ygvDreftrwfrsm; jzpfvmcJhonf/ rnfonfhygwDtzGJYtpnf;yifjzpfap b*FgvDr[kwfygu
vltrsm;pkjzpfaomb*FgvDrJudk r&Ekdifojzifh bmoma&;ESifhvlrsKd;a&;oufoufudk a&SUwef;wifaomEkdifiHa&;vIyf&Sm;
rIrsm; armifawmNrdKUe,fwGif vTrf;rkd;aeonfudk awGY&onf/3 xkdtcsdefu ygupwefoHtrwftjzpf wm0efxrf;aqmif
aeaom OD;azcifu bl;oD;awmifodkYvma&mufonfwGif,ckpum;ajym&m wkduf&kdufArmpum;ukd rokH;&bJ pum;jyefMum;rSmxm;um ajyma[m&ojzifh olonf jref
rmEkdifiHawmf\wpfae&modkY a&mufaeonf[krxifyJ ta&SUygupwefjynfwpfae&modkYa&mufaeovm;[kyif
,kHrSm;oHo,jzpfrdygonf
[kajymMum;cJhonf/4 jrefrmEkdifiHwGif aeMuaomolrsm;jzpfvsuf jrefrmpum;wpfvkH;rQ rajymwwfbJ bmomjyefjzifh
ajymae&jcif;aMumifh ukd,fhEkdifiHudk vma&muf&jcif;rS [kwf&JUvm;[k oHo,jzpfaMumif; qef;ppfcJhjcif;jzpfayonf/
prwfuvnf; ppfwaumif;om;rGwfqvifrsm;ESifhywfouf ,cifuyif a&;om;owday;xm;onfrSmarmifawmNrdKUe,fonf 540 pwk&ef;rkdif&Sd 1911 ckESpf 131134 OD; &Sdonf/ pwk&ef;wpfrkdifvQif 230 OD;
aexkdif ppfawGc&kdif vlOD;a&txlxyfqkH; jzpfonf/ pkpkaygif;vlOD;a&teuf 77%ausmfrSm ppfwaumif;
om;rsm; jzpfMuonf/ ppfwaumif;om;rsm; 0ifa&mufrIonf wjznf;jznf; qufvuf jzpfaeonf/ ,if;0if
a&mufrIonf a'ocH&ckdifwkdYtm; ta&SUbufodkY armif;xkwfaeonf/ ysif;&daeaom &ckdifwkdYonf 0D&d, &Sd
acRwmwwfaom ppfwaumif;om;wkdY 0ifa&mufvmrIudk awmifhrcHEkdifMuacs/ tu,f &cdkifwkdYonf rdrdwkdY
\ysif;&djzKef;wD;wwfaomtavhtxrsm;ukdomqufvufjyKusifhaeMuOD;rnfqkdvQif ,ckarmifawmNrdKUe,f
jzpfaeaom tajctaeuJhodkY ppfawGc&dkif wpfckvkH;onf ppfwaumif;om;wkdY\ vufxJodkY a&mufoGm;ay
vdrfhrnf
[krSwfcsufjyKxm;onfudk awGY&onf/5
rGwfqvifwkdYonf jrefrmwkdif;&if;om;rsm; r[kwfMuojzifh wkdif;&if;om;rsm; cHpm;cGifh&Sdaom ]]jynfe,f&ydkif
cGifh}}udk cHpm;cGifhr&SdaMumif; odvmMuonfhtcg rdrdukd,fudk ]]&ckdifwkdif;&if;om;rGwfqvif}}rsm;jzpfaMumif;? a&;om;
wifjyvmMuonf/ xdkvdrfvnfwifjyrIudk ygvDreftrwfa[mif; *zg;rS pwifcJhonf/ if;u tv,foHausmfnDvmcHrS
1/ OH/P/0354/2009, orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/
2/ MF/962
3/ armifawmNrdKUe,fjzpfpOforkdif;? pm-78/
4/ OD;pHxGef;atmif? ukd,fawGYar,kajrESifh&kd[if*sm? pm-13/
5/ Mr.R.B.Smart, Akyat District, Govt. Printing, Rangoon(Yangon), 1957, p-82-86.

18

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

qkH;jzwfcsufrsm;udk tm;ay;aomorkdif;aqmif;yg;wpfyk'fudk 28-8-51 aeYxkwf *g;'D;,ef;owif;pmwGif pwifa&;om;cJh


onf/ xkdYaemuf (10)ESpftMum arvxkwf *g;'D;,ef;r*Zif;wGif trfatwm[D&fbomu (bom)[laom jrefrmtrnfjzifh
rpwm*zg;uJhodkY bl;oD;awmif? armifawmNrdKUe,frsm;&Sd ppfwaumif;om;rGwfqvifrsm;udk &ckdifwkdif;&if;om;rGwfqvifjzpf
av[ef rckdifrmaomorkdif;taxmuftxm;rsm;jzifh a&;om;vmonfudk awGY&onf/
&ckdifwkdY\jynfe,fawmif;qkdrIBuD;xGm;vmcsdefwGif rGwfqvifwkdYuvnf; &ckdifwkdYESifhwef;wltcGifhta&;ay;&efawmif;
qkdcJhMuonf/ wkdif;&if;om;tjzpf tcGifhta&;awmif;qkdvmjcif;jzpfonf/ xkdaqmif;yg;udk &kd[if*smtrsKd;om;nDnTwfa&;
tzGJYcsKyfuvnf; ]]&kd[if*smvlrsKd;pk&mZ0iftusOf;csKyf}}trnfjzifh tenf;i,fjznfhpGufum 1960 jynfhESpfwGif ykHESdyfjzefYa0cJh
onf/1 trfatwm[D&fbomuyif 1963 ckESpf ]]&kd[if*smESifhurefvlrsKd;pkrsm;}}[laompmtkyfudk jrpfBuD;em;NrdKU &kd[if*sm
trsKd;om;nDnTwfa&;tzGJYrSwpfqifh xkwfa0cJhjyefonf/2 xdkYtwl armifoHvGifuvnf; &kd[if*smvlrsKd;rsm;taMumif;udk jr0
wDr*Zif;wGif a&;om;um wkdif;&if;om;vlrsKd;jzpfaMumif; vrf;aMumif;jycJhonf/3 odkYaomf &kd[if*smESifhywfoufonfhaqmif;
yg;tm;vkH;onf bomESifh*zg; a&;om;onfhaqmif;yg;udk xyfwlul;csa&;om;xm;jcif;rsm;om jzpfonfudk awGY&onf/ xkd
xufykdaomtaxmuftxm;r&SdawmhbJ vSnfhywfa&;om;aejcif;om jzpfonf/ &kd[if*smvlrsKd;udk wkdif;&if;om;vlrsKd;jzpfa&;
pDrHcsufjzifh ygvDrefwGifvnf;aumif;? ygvDrefjyifywGifvnf;aumif; pepfwus rGwfqvifynmwwfrsm;u OD;aqmifumvIyf
&Sm;cJhjcif;jzpfonf/
(n) &kd[if*smvlrsKd;udk zefwD;,ljcif;
t*FvdyfwkdY &ckdifudk odrf;ydkufvkdufonfhtcsdeftxd &kd[if*sm[laomtokH;tEIef; ray:ao;acs/ udkvkdeDacwforkdif;
q&mrsm; a&;om;onfhjrefrmEkdifiHorkdif;? &ckdiforkdif;pmtkyfrsm;wGifvnf; &kd[if*smtaMumif; rygcJhacs/ ppfwaumif;a'o
rS vma&mufvkyfudkifaom tvkyform;rsm;? &ckdifbk&ifvufxufu okHYyef;tjzpf zrf;qD;vmolrsm;om &SdcJh&m if;wkYdudk b*Fg
vDukvm;rsm;[komac:Muonf/ &kd[if*sm[laomtokH;tEIef;onf 'kwd,urmppftwGif;rSom ay:aygufvmonfhtokH;t
EIef;jzpfonf/ 1947 ckESpfwGif ay:aygufvmaompum;vkH;topfwpfck jzpfonf/ &kd[if*smorkdif;udk vGwfvyfa&;&NyD;aemuf
ydkif;wGif b*FgvDynmwwfrsm;u a&;om;Muonf/ &kd[if*sm[laomtrnfudk wkdif;odjynfodjzpfatmif pwifvIyf&Sm;rIonf
1960 jynfhESpftwGif;rS pwifcJhjcif;jzpfonf/
bl;oD;awmifygvDreftrwf t'la*:azmf(*zg;)u 1960 jynfhESpf {NyD 21 &ufaeY &efukefwGif jyKvkyfaom owif;pm
&Sif;vif;yGJwGif &ckdif? yxefESifhtm&yfwkdYaoG;aESm&mrS jzpfay:vmaomvlrsKd;onf &kd[if*smvlrsKd;jzpfonf[kvnf;aumif;? &
cdkif? b*FgvD? tl&'l? yg&Sef? tm&bDpum;rsm;udk a&maESm jzpfay:vmaompum;onf &kd[if*smpum;jzpfaMumif; wifjycJh
onf/4
trSefwu,ftm;jzifh if;wkdY\pum;rsm;onf b*FgvDpum;rsm;om jzpfonf/ if;wkdYajymaompum; ppfwaumif;
atmufydkif;u ajymaompum;jzpfonf/ ba*FgwGif ppfwaumif;txufydkif;u ajymaompum;ESifhppfwaumif;atmufydkif;
u ajymaompum;[kESpfrsKd;&Sdonf/ pum;ESpfrsKd;onf tenf;i,fuGJonf/ ppfwaumif;txufydkif;okH;onhfpum;onf ,ck
tcg wGifus,fae&m,lvmNyD; ZmwfjrifhwkdYokH;onfhpum;tjzpf tokH;jyKvm&m ppfwaumif;atmufydkif;okH;onfhpum;onf
ba*FgwGif tokH;tvGefenf;aom pum;jzpfvmonf/ &ckdifjynfe,ftwGif; 0ifa&mufvmaom b*FgvDwkdYu ppfwaumif;
atmufydkif;pum;om okH;ojzifh ba*Fge,fodkYoGm;vQif pum;raygufjcif;? wpfzufEkdifiHrS b*FgvDrsm;u tqifhr&Sdolrsm;tjzpf
qufqHjcif;udk cH&onf/5 jrefrmEkdifiHwGifvnf; ckd;0ifvmolrsm;tjzpf b*FgvDrsm;udk ta&;xm;ouJhokdY wpfzufEkdifiHuvnf;
tqifhedrfhZmwfedrfhtjzpf cGJjcm;qufqHjcif;cH&ojzifh ESpfEkdifiHMum;wGif oD;jcm;jynfe,fxlaxmif&ef MuHpnfvmjcif;jzpfonfudk
awGY&onf/
&kd[if*smay:aygufvmykHudk rGwfqvifwkdYu a&;om;&mwGif if;wkdYonf at'D 7 &mpk a0omvDacwfu tma&Asukef
onfrsm; a&muf&SdukefoG,f&mwGif &rf;NAJoabFmysuf&m &ckdifbk&ifu ulnDapmifha&Smufae&mcsxm;ay;cJh&mrS pwifaexkdif
1/ Ba Tha, Roewengyas In Arakan, The Guardian, 1960, p-33.
2/ trfatwm[D&fbom? &kd[if*smESifhurefvlrsKd;pkrsm;? &kd[if*smtrsKd;om;nDnTwfa&;tzGJY? &efukef? 1963/
3/ armifoHvGif? &ckdifukvm; odkYr[kwf &kd;0efnmvlrsKd;rsm;? jr0wDr*Zif;? twGJ(8)? trSwf(9)? 1960? pm-10/
4/ armifawmNrdKUe,forkdif;? pm 88/
5/ OH/P/0362/2009, awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/

19

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

vmcJhaMumif;? yxefvlrsKd;rsm;ESifhb*Fvm;jynfrS 0ifa&mufvmMuolrsm;rSm tm&yftquftEG,frsm;om jzpfaom


]]&kd;0efnm}}vlrsKd;rsm;ESifhaygif;oif;aexkdifvmcJhMuonfwGif &dk;0ef*sm(,cktcg &kd[if*sm)ac:vlrsKd;jzpfvmaMumif;?
&kd0ef*smqkdaomtrnfrSm &ckdifpum;&if;jzpf&m &Gma[mif;uusm;[kt"dyg,f&onf[kqkdonf/1 if;u &ckdif&mZ0if
pmtkyfudk ukd;um;vsuf at'D 7 &mpkESpfavmufuyif rGwfqvifrsm; tajccscJhaMumif; wifjyxm;aomfvnf; &ckdif
&mZ0ifpmtkyfrsm;? ayyk&ykduftaxmuftxm;tm;vkH;onf aemufydkif;rS jyefvnfa&;om;aompmtkyfrsm;jzpfonf/
rnfonhf&ckdif&mZ0ifrS rl&if;taxmuftxm; r[kwfawmhacs/ &ckdif&mZ0ifxJwGif tapmqkH;&mZ0ifpmtkyf[kowf
rSwfxm;aom "n0wDta&;awmfyHkonf (1786)ckESpfwGif 'kd;a0&mZ0ifukd rSDjirf;um jyefvnfa&;om;xm;jcif;jzpf
onf/ ckdifrmonf[k,lq&aom irJ&mZ0ifonfyifvQif ukdvkdeDacwf(1840)ckESpfwGif jyefvnfa&;om;xm;aom&mZ
0ifjzpfonf/ if;pmtkyfudk rSDjirf;um z,f&mu &ckdiforkdif;udk a&;om;cJhonf/ z,f&ma&;om;onfhpmtkyfudk rSDjirf;
um ppfawG*ZufwD,mudk prwfu a&;om;cJhonf/ xkdYaMumifh tm&yfrGwfqvifrsm; at'D 7 &mpkuyif vma&muft
ajcpkduf&mrS pwifcJhonf[laomtqkdonf '@m&DtqifhomvQif jzpfonfudk od&SdEkdifonf/
1961 ckESpfxkwf trsKd;om;owif;pmwGif &kd[if*smESifhywfouf aqmif;yg;&SifwpfOD;u ]]&kd[if*sm}}qkdaom
pum;onf ]]&Gma[mif;om;}}[kt"dyg,f&aMumif;? &mZ0ift& wkdif;&if;om;ppfppfrsm; jzpfaMumif;? wifjyxm;onf
udk awGY&onf/2 *g;'D;,ef;r*Zif;wGif aqmif;yg;&Sif bomu a&;om;xm;onfrSm a0omvDacwfu bk&ifu tm&yf
ukefonfrsm;udk tcGifhta&;ay; aexkdifcGifhjyKojzifh if;wkdYudk &kd;0efnmvlrsKd;rsm;[kac:aMumif;? yxefESifhba*FgrS0if
a&mufvmolrsm;onf &kd;0efnmwkdYESifhtcsif;csif;aygif;oif;vufxyfMu&mrS &kd;0ef*smvlrsKd;rsm; jzpfvmaMumif;wif
jyxm;onf/3 aqmif;yg;&SifbomrSm jrefrmtrnfcHa&;om;jcif;jzpfNyD; trSefwu,frSm rGwfqvifwpfOD;jzpfNyD; if;
\trnfrSm wm[D&fbomjzpfonf/ jrefrmvlrsKd;orkdif;bmomuRrf;usifolwpfOD;u a&;om;av[ef zefwD;xm;jcif;
jzpfonf/ &ckdifbk&ifrsm; rGwfqvifbGJYtrnfrsm; cHMuojzifh rGwfqvifbmom0ifrsm; jzpfav[ef a&;om;xm;onf
udk awGY&onf/
ajrmufOD;acwftpydkif;wGif rif;apmrGef &ckdifxD;eef;udk jyefvnf&&Sd&eftwGuf rGwfqvifa*g&fbk&ifu ulnD
ay;cJhonfudk taMumif;jyK at'D 1430 jynfhESpfwGif rGwfqvifbmom0ifrsm; pwif0ifa&mufvmcJhNyD; rGwfqvif
bGJYtrnfcHcJhonf[kqkdonf/ odkYaomf &ckdiforkdif;ynm&Sif *sufvkduf'g(J.P.Leider)u ppfa&;t& rif;apmrGeftm; rGwf
qvifa*g&fbk&if ulnDonf[laomtaxmuftxm;udk &ckdiforkdif;rsm;wGif '@m&Dqefqefa&;om;xm;jcif;jzpfNyD;
ba*Fgorkdif;wGif ckdifrmonfhtaxmuftxm;rsm; r&SdaMumif;? xkdtcsdefu ba*Fga'oonf rwnfrNidrfjzpfaeonfh
tajctaeaMumifh rif;apmrGefudk ulnDonfrSm jzpfEkdifzG,fr&SdaMumif; axmufjycJhonf/4 z,f&mudk,fwkdifuvnf; b
*Fvm;pmaytaxmuftxm;rsm;wGif rif;apmrGef oGm;a&mufckdvIHonfhtaxmuftxm; vkH;0rawGY&yg[kqdkcJhonf/
&ckdifbk&ifrsm; rGwfqvifbGJYtrnfrsm;udk vufcHcJhjcif;aMumifh rGwfqvif[k,lq&ef taMumif;r&Sdacs/ &ckdifbk&ifrsm;
eef;wufonfhtcgwkdif; bk&m;wnfjcif;? ausmif;aqmufvSL'gef;jcif;? uRefvSLjcif;? oD&dvuFmodkY&[ef;rsm; apvTwf
jcif;wkdYudk ausmufpmtaxmuftxm;rsm;wGif tckdiftrmygNyD;jzpfonf/ at'D 7 &mpkESifh9 &mpktwGif; a&;xkd;xm;
onfh&Spfaomif;bk&m;twGif;&Sd tmeEp`EausmufpmwGif Ak'bmomukd;uG,f,kHMunfrIudk tckdiftrm a&;xkd;xm;onf
udk awGY&Sd&onf/5 1960-61 ckESpf &ckdifwefaqmifr*Zif;twGJ(2)? trSwf(9)? t*Fvdyfbmomykdif;wGif aqmif;yg;&Sif
ppfawGarmifu arm&pfaumvpf a&;om;onfh(Arakan Palace in the Civilization of the Bay)udk udk;um; a&;om;&m
wGif ajrmufOD;acwftEkynm? Adokumvuf&mrsm;onf rGwfqvif,Ofaus;rItaiGYtouf rygonfhtjyif [dEL,Of
aus;rIbufodkYom EG,faMumif;? arm&pfaumvpf\tqkdESifhodkYvlrsKd;wpfrsKd;wDxGifjcif;rSm a'o&Sdwkdif;&if;om;
rsm;udk armif;xkwf tydkifpD;vkdaom&nf&G,fcsufrsm;om jzpfaMumif; wifjycJhonfudk awGY&onf/6
1/ &kd[if*smvlrsKd;pk\&mZ0iftusOf;csKyf? &efukef? &kd[if*smtrsKd;om;nDnTwfa&;tzGJY? 1960? pm 12/
2/ trsKd;om;owif;pm? (22-2-61)? pm 8/
3/ The Guardian, 1960, p-33
4/ vSxGef;jzL? &ckdifjynfpD;yGm;a&;b@mwdkuf? pm 92-96/
5/ tmeEp`Eausmufpm
6/ armifawmNrdKUe,fjzpfpOforkdif;? pm 88/

20

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

&kd[if*sm[lonfhpum;udk tvHeDuGefjrLepfrsm;u ]]rl*sm[pf}}olykefrsm;twGuf xGifay;cJhaom trnfjzpf


aMumif;? 1950 jynfhESpfrsm;tpykdif;u tvHeDrsm;ESifhrl*sm[pfrsm;onf ]],m,Dr[mrdwf}}zGJYxm;NyD; zqyvtpkd;&ukd
wkdufckdufaeMuaMumif;? rl*sm[pfrsm;u if;wdkYtwGuf orkdif;0iftrnfwpfck &Smay;ckdif;ojzifh tvHeDrsm;u &Smay;
cJhjcif;jzpfaMumif; a&;om;xm;onfhrSwfwrf;wpfckvnf; awGY&onf/1
armifawmNrdKUrS q&mawmfwpfOD;u if;\tawGYtMuHKudk ajymjyonfrSmOD;Ek? OD;AaqGwkdY armifawmudk 1960-61rSma&mufvmawmh ausmif;em;uukuKdyifBuD;em;rSm tpnf;ta0;
usif;ya[majymw,f/ wkdif;&if;om;tvkdufrdwfqufpum;ajymMuwJhtcgrGwfqvifynmwwfausmif;q&m
BuD;awGjzpfwJh OD;barmif? OD;azZD? qD'DwkdY(3)OD;vnf; wufa&mufMuw,f/ olwkdYtvSnfha&mufawmh usKyfwkdY
ArmEkdifiHrSmaew,f/ bmvlrsKd;vkdYac:rvJvkdYar;w,f/ ygvmwJhOD;AaqGu rajzbl;/ OD;atmifZHa0u rif;wkdY
[kdu'DuvGifhusvmwJhtwGuf vGifh*sm(&Gifh*sm)vkdYbJac:ayghvkdYajymw,f/ tJ'Dpum;ursm;pNyD; ay:aygufvm
ovm;awmh rodbl;
[kajymMum;cJhonf/2 vGifhvmol? tajcwusr&Sd oGm;aeoludk vGifh*sm[kac:NyD; &ckdiftoHxGufESifh&Gifh*sm[kajymMu
onf/ &Gifhonf &ckdifpum;jzpfNyD; *smonf ukvm;pum;jzpfonf/ xkdpum;rS &kd[if*smjzpfvmonf[kxifaMumif;ajym
Muaomfvnf; rGwfqvifwkdYtaejzifh pum;vkH;\t"dyg,fudk rBudKufMuacs/ odkYaomf tjcm; t"dyg,foufa&muf
atmif zefwD;um vlrsKd;wpfrsKd;jzpfa&; aqmif&Gufvmonfudk awGY&onf/ rnfodkYqkdap &kd[if*smonf ,cifuwnf;u
&SdvmcJhaom vlrsKd;trnfr[kwfbJ wDxGifzefwD;xm;aom a0g[m&opfwpfck jzpfaMumif; odEkdifonf/
armifawmNrdKUe,foHCmhem,uOu|u EkdifiHawmfoHCmhem,utzGJYudk wifjyonfpmwGif &ckdif&Gma[mif;*sm
tzGJY[ktrnfcHxm;aomukvm;qkd;wpfpkonf b*Fvm;a'h&SfodkYckdvIHum &Gma[mif;*sm[laompmapmifudk xkwf
a0NyD; urmodkYjzefYcsdxkwfvTifhaeMuqJjzpfygonf/3
[kazmfjyxm;&m pwifvIyf&Sm;pOfu &Gma[mif;*smtrnfjzifh pwifjzpfay:vmykH&onf[k,lq&onf/ bl;oD;awmifrS
touf 82 ESpf&Sdonfhtbdk;wpfOD;u ajymMum;onfrSm ]]&kd[if*smqkdwm taumiftxnfr&SdwJhwapeJYeyef;vkH;ae&
ovkdygyJ? r&SdwJht&mudk vkduf&Sif;ae&wm}}[kajymMum;cJhonf/4
b*FgvDwkdYtaejzifh &kd[if*smvlrsKd;[k rdrdukd,fudk orkdif;taxmuftxm;rsm; jyum ac:qkdaeaomfvnf; &kd
[if*smvlrsKd;[l rnfonfhorkdif;pmtkyfwGifrQ 1947 ckESpftxd yg0ifcJhjcif; r&Sdonfudk awGY&onf/ 1947 ckESpfaemuf
ydkif;wGif rGwfqvifynmwwftcsKdUu orkdif;udk zefwD;,lum wkdif;&if;om;vlrsKd;jzpfoa,mif a&;om;xm;jcif;jzpf
onfudk awGY&onf/ NAdwdoQukdvkdeDvufxuf a&;om;xm;aomtaxmuftxm;pmtkyfrsm;? oef;acgifpm&if;aumuf
,lcJhonfh 1872 ckESpf? 1901 ckESpf? 1911 ckESpfpm&if;rsm;wGifvnf; &kd[if*smvlrsKd;[l r&dScJhacs/ ppfwaumif;om;
rsm;tjzpfvnf;aumif;? b*FgvDrsm;[kvnf;aumif; a&;om;rSwfwrf;wifxm;onfudk awGY&onf/
&kd[if*smonf vlrsKd;wpfrsKd;r[kwfaMumif; tckdiftrmoufaorsm;jzifh EkdifiHwum uGefz&ifhwGif wifjyolrsm;
rSm a'gufwmat;csrf;ESifha'gufwmat;ausmfwkdYjzpfonf/ a'gufwmat;csrf;\pmwrf;rSm (SOAS)wGif azmfjyjcif;cH
&onf/5 xkdYtwl a'gufwmat;ausmfuvnf; EkdifiHwumpmwrf;zwfyGJwGif wifjycJhonf/6 &kd[if*smtaMumif; *syef
wGif a&;om;xkwfa0cJhonfpmtkyfudk *syefa&muf &ckdifrsm;u jyefvnfwkefYjyefonfhpmtkyfwpftkyfudk *syefrSmyif xkwf
a0cJhonfudkvnf; awGY&Sd&onf/ a'gufwmat;csrf;ESifh&ckdiforkdif;q&mwkdYu &cdkifnGefYzl;r*Zif;rsm;wGif ,cifuyif
xnfhoGif;a&;om;cJhMuonf/7 tajccHtaMumif;&if;onf 'kwd,urmppftwGif; NAdwdoQwkdY jyefvnf0ifa&mufonfh
tcsdefwGif &ckdifwkdYu t*FvdyfqefYusifa&;vkyfaeojzifh t*FvdyfwkdYonf b*FgvDrsm;udk if;wkdY\vl,kHrsm;tjzpf pnf;
1/ &ckdiftm;rmef(2)? &ckdiforkdif;okawoetoif;? 1996? pm 39/
2/ OH/P/0356/2009, awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/
3/ armifawmNrdKUe,ftem*wfomoemta&;tcif;ESifhywfoufwifjyavQmufxm;csuf? 28-9-1988/
4/ OH/P/0361/2009, awGYqkHar;jref;csuf? 20-2-19
5/ Dr.Aye Chan, The Development of a Muslim Enclave in Arakan(Rakhine) State of Burma(Myanmar), SOAS Bulletin of Burma
Research Vol.3, Autumn 2005, p-2
6/ Dr.Aye Kyaw, The Rohingya and Rakhing, http://arakanland.com/index-4 html
7/ &ckdifwefaqmif

21

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

&kH;odrf;oGif;um V Force wyfrsm;wGif tokH;jyKjcif;? owif;axmufvSrf;ckdif;jcif;wkdYjzifh pnf;&kH;odrf;oGif;cJhonf/ xkdY


tjyif rGwfqvifoD;jcm;e,fajrtjzpf aqmif&Gufay;rnf[kuwday;um odrf;oGif;cJhonf/ ppfNyD;onfhtcg t*Fvdyf
tpdk;&xH bl;oD;awmif? armifawm? &aohawmifNrdKUe,f\ar,kjrpftaemufbufjcrf;a'orsm;tm; rGwfqvifoD;
jcm;jynfe,f xlaxmifay;&efESifh Frontier Area tjzpf owfrSwfay;um wkdif;&if;om;vlrsKd;pkrsm;ESifhtwl yifvkHnDvm
cHwGif ta&;qkdcGifhrsm;udk *sarwltlvrm;bmoma&;tzGJYu awmif;qkdcJhonf/ xkdawmif;qkdcsufudk NAdwdoQtpkd;& r
vkdufavsmaomfvnf; if;wkdYtwGuf aemifwGif qufvufvkyfaqmifoifhonfhvrf;aMumif;wpfckudk rSwfcsufcsxm;
onfhtaxmuftxm;rsm;udk awGY&Sd&onf/ xkdrSwfcsufwGif wkdif;&if;om;tjzpf awmif;qkdvQif vkdtyfonfhtcsuf
rsm;udk axmufjycJhonf/ udk,fydkif,Ofaus;rI? udk,fydkifpm? ukd,fydkifpum;? ukd,fydkiftkyfcsKyfaexkdifvmcJhrIponfhtcsuf
rsm;jynfhpkHrSom oD;jcm;jynfe,f awmif;qkdykdifcGifh&SdaMumif;? xkdodkYr&dSao;vQifvnf; EkdifiHom;rsm; &ydkifcGifhudk tokH;cs
um Oya'jyKvTwfawmfodkYa&mufatmif aqmif&GufNyD; vTwfawmfxJrSwpfqifh rdrdvkdcsifaomtcsufudk ukdifvIyfEkdif
aMumif; rSwfcsufcsoGm;jcif;yif jzpfonf/ xkdtcsufrsm;onf t*FvdyfwkdYtaejzifh if;wkdYawmif;qkdaomtcsufrsm;
udk vufrcH[kqkdaomfvnf; aemiftcg rnfokdYaqmif&Guf&rnfudk vrf;aMumif;ay;vkdufonfhoabmyif jzpfonf/ xkd
vrf;aMumif;twkdif; ,aeYvIyf&Sm;aeonfukd awGY&ayonf/ xkdvrf;aMumif;twkdif;yif ygvDrefacwfwGif a&G;aumuf
yGJ0ifEkdifatmif aqmif&GufcJh&m ygupwefEkdifiHom;jzpfaom *zg;yifvQif trwfjzpfvmonfudk awGY&onf/ vTwfawmf
wGif ae&maumif;rsm;&&Sdatmif aqmif&Gufum if;wkdY\tmPmjzifh bl;oD;awmif? armifawm? &aohawmife,frsm;
wGif wpfzufEdkifiHrS b*FgvDrsm;udk tvkH;t&if;oGif;cGihf&&SdcJhjcif;jzifh ,aeYvlOD;a&tqrwef rsm;jym;vmaomtajc
taeudka&muf&SdcJhjcif;onf if;wkdY\pepfwus aqmif&GufcJhonfhpDrHudef;jzpfonfudkawGY&onf/ xkdYtwl wkdif;&if;om;
vlrsKd;wpfrsKd;jzpfaMumif;udkvnf; NAdwdoQwkdYay;cJhonfhvrf;aMumif;twkdif; udk,fydkifpmwDxGifjcif;? udk,fydkifpum;
wDxGifjcif;? udk,fydkif,Ofaus;rI&SdcJhaMumif;udk orkdif;vdrfrsm; zefwD;jyKvkyfum ajrmufOD;acwfbk&ifrsm;onfyifvQif
if;wkdY,Ofaus;rIjzifh tkyfcsKyfcJhonfhbk&ifrsm;jzpfcJhaMumif; a&;om;xkwfvTifhvmonfudk awGY&onf/
(#) 1962 aemufydkif; &ckdifjynfe,f? b*FgvDrGwfqvifrsm;tajctae
odkYaomf jrefrmEkdifiH\EkdifiHa&;tajctaeonf AkdvfcsKyfBuD;ae0if; 1962 ckESpfwGif tmPm&,lNyD;aemufydkif;
toGifwpfrsKd; ajymif;vJoGm;cJhonf/ &ckdifjynfe,fawmif;qkdrIrsm;? cGJxGufvkdrIrsm;onfvnf; aysmufuG,foGm;cJh
onf/ AkdvfcsKyfBuD;ae0if;\awmfvSefa&;aumifpDtpkd;&vufxufwGif EkdifiHa&;ygwDtm;vkH;udk zsufodrf;cJhonf/ xkdY
aMumifh rGwfqvifukvm;wkdY\EkdifiHa&;vIyf&Sm;rIrsm;onfvnf; acwikwfvQKd;oGm;cJhonf/ 1969 ckESpfwGif bDataZmf
azmacgif;aqmifaom ajratmufaomif;usef;olrsm;onf awmifykdif;ESifhajrmufydkif;a'orsm;wGif jyefvnfqlylvIyf
&Sm;rIrsm;udk pwifcJhMuonf/1 1974 ckESpfwGif bDataZmfazmtzGJYonf wyfrawmfxkd;ppfaMumifh wjznf;jznf;NydKuGJ
oGm;onf/ bl;oD;awmif? armifawm&Sd rl*sm[pfolykefrsm;onfvnf; wyfrawmfxkd;ppfaMumifh wpfzufEdkifiHodkYxGuf
ajy;cJhMuonf/2
awmfvSefa&;tpkd;&onf jrefrmqkd&S,fvpfvrf;pOfygwDudk wnfaxmifNyD; wpfygwDpepfjzifh qufvuftkyfcsKyf
cJhonf/ zGJYpnf;ykHtajccHOya'ukd a&;qGJa&;twGuf (1971)ckESpfwGif jynfolwkdYxH tMuHPfay;&ef awmif;cHcJhonf/
xkdtcsufudk tcGifhaumif;,lNyD; ajray:ajratmufrGwfqvifukvm;rsm; jyefvnfacgif;axmifvmcJhonf/ if;wkdYu
&kd[if*smtrnfcHrGwfqvifwkdYtwGuf tcGifhta&;awmif;aom]]&kd[if*smvlrsKd;rsm;u tMuHay;qEjyKpmwrf;}}[l
aomtrnfygpmwrf;udk tpkd;&okdYwifjycJhonf/ armifawmNrdKUe,fjynfolrsm;\oabmxm;ESifhtMuHay;csufrsm;
wGif &kd[if*smudk wkdif;&ifom;tjzpf todtrSwf jyKay;&ef tMuHjyKxm;onfudk awGY&onf/3 bl;oD;awmifNrdKUe,frSt
MuHay;csufwGif OD;Z[D;tmrwfu bl;oD;awmifESifharmifawmudk ar,kc&kdiftjzpf zGJYpnf;ay;&ef? ar,kc&kdif&Sd rGwfq
vifrsm;udk &kd[if*smvlrsKd;tjzpf jy|mef;&ef owfrSwfcGifhjyKyg&ef? rkd[mrwfa&SmfzDu &kd[if*smudk vlrsKd;wpfrsKd;tjzpf4
1/ armifawmNrdKUe,fjzpfpOforkdif;? pm 49/
2/ armifawmNrdKUe,fjzpfpOforkdif;? pm 51/
3/ vkyfom;jynfolrsm;\o
4/ vkyfom;jynfolrsm;\oab

22

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

jy|mef;ay;&ef awmif;qkdrIrsm; jyKvkyfcJhonfukd awGY&onf/


odkY&mwGif jrefrmqkd&S,fvpfvrf;pOfygwDtpkd;&onf rGwfqvifwkdY\awmif;qkdcsufudk z,f&Sm;um &ckdifESifhrGef
udk jynfe,fay;cJhonf/ xkdYtjyif jrefrmhqkd&S,fvpfvrf;pOfygwDxJwGif bl;oD;awmif? armifawmNrdKUe,frsm;&Sd ppfw
aumif;om;rGwfqvifrsm;tm; ygwD? aumifpDtmPmykdiftzGJYtpnf;rsm;wGif yg0ifcGifhudk uefYowfxm;cJhonf/ odkY
aomf rGwfqvifukvm;OD;a&rSm wkd;NrJwkd;aeonfudk awGY&onf/
1972-73 ckESpfwGif tpkd;&u zGJYpnf;ykHtajccHOya'a&;qGJa&;ESifhtwnfjyKa&;twGuf tvkyfrsm;aecsdefudk
tcGifhaumif;,lum b*FgvDrsm; trsm;tjym; wdwfwqdwf 0ifa&mufvmcJhMuonf/ 1973 ckESpf rwfvESifh{NyDvwGif
a&G;aumufyGJ rJpm&if;jyKpk&ef uGif;qif;onfhtcg w&m;r0ifaexkdifol trsm;tjym; tzrf;cHcJh&onf/ odkYaomf xkdt
cGifhta&;udk vufrvTwfbJ wpfzufEkdifiHrSarmfv0DESifhrGwfqvifacgif;aqmifrsm;u wpfzGJYvQif vl 20 rS 30 Mum; tpk
vkduf bl;oD;awmif? armifawme,fxJodkY apvTwfcJhaMumif; od&onf/1 w&m;r0ifckd;0ifvmjcif;udk axmufjyonfh
2-7-76 aeYxkwf t*Fvdyfbmomjzifh a&;om;xm;aom vkyfom;owif;pmwGif ]]1962 ckESpfwGif armifawme,f
Ak'bmomr[kwfol 88539? bl;oD;awmifNrdKUe,f 49600? &aohawmifNrdKUe,f 11253 OD;&Sd&mrS 1972 ckESpfwGif
armifawmNrdKUe,f 206859? bl;oD;awmif 130275? &aohawmifNrdKUe,fwGif 18670 OD;a&txd vsifjrefpGm wkd;
yGm;vmonfudk awGY&onf/ jrefrmEkdifiH\vlOD;a&wkd;wufrIonf ESpfpOf 2. 3 &mckdifEIef; wkd;wufvsuf&Sd&m q,fESpft
wGif; ykHrSefr[kwfonfhwkd;EIef;rsm;jzpfyGm;aeonfudk awGY&onf/ -----ykHrSefr[kwfaomvlOD;a&wkd;yGm;vmrIonf
e,fjcm;rSwpfqifh &ckdifa'otwGif;odkY w&m;r0if ckd;0ifvmjcif;jzpfojzifh pDppfoifhaMumif;? trsKd;om;a&;tjrifjzifh
MunfhoifhaMumif;}}[k jynfolwpfOD;u a&;om;xm;onfudk awGY&onf/2
xkdYaMumifh jynfyrS EkdifiHjcm;om;rsm; w&m;r0if 0ifa&mufvmjcif;udk umuG,fwm;qD;&ef &nf&G,fum e*g;
rif;pDrHcsuf wpfEkdifiHvkH;wGif ppfqifa&;wpf&yftaejzifh aqmif&GufcJhonf/ xkdpDrHcsuft& ppfwaumif;ukvm;t
rsm;tjym; w&m;r0ifaexkdif&m &ckdifjynfe,fajrmufydkif;rS pwifaqmif&GufcJhonf/ xkdpDrHcsufudk 1978 ckESpf azaz:
0g&Dv 11 &ufwGif pwifaqmif&GufcJhonf/3 ppfaq;rIudk &ifrqkdif&Jaomppfwaumif;om; b*FgvDukvm;wkdYonf
xdwfvefYwkefvIyfum &cdkifjynfe,fajrmufydkif;NrdKUe,frsm;rS b*Fvm;a'h&SfEkdifiHodkY xGufajy;cJhMuonf/
xkdumvtwGif; xGufajy;cJhaom tdrfaxmifpkaygif; 25995 jzpfNyD; vlOD;a&tm;jzifh 156699 jzpfonf/4 e
*g;rif;pDrHcsufaMumifh b*Fvm;a'h&SfodkYxGufajy;oGm;aom EkdifiHjcm;om;rGwfqvifwkYdukd taMumif;jyK &kd[if*smt
rnfcH rGwfqvifwkdY\ajratmufvIyf&Sm;rIrsm; jyefvnfacgif;axmifvmjyefonf/ if;wkdYu EkdifiHjcm;owif;pm? *sm
e,frsm;rSwpfqifh jrefrmtpkd;&u rGwfqvifrsm;udk rsKd;jyKwfatmif owfjzwfaeonf[kowif;vTifha&;om;cJhMuav
onf/ b*Fvm;a'h&Sftpkd;&uvnf; xGufajy;vmolrsm;udk rdrdwkdYEdkifiHom;rsm; r[kwfojzifh vkH;0wm0efr,lEkdifaMumif;
aMunmcJhonf/ b*Fvm;a'h&Sf? ygupwef? rav;&Sm;paom rGwfqvifEkdifiHwkdYrS xkwfa0onfhowif;pmrsm;uvnf;
jrefrmEkdifiHtpkd;&udk 0kdif;0ef;&IHUcscJhMuonf/ xdkYaMumifh ukvor*rSMum;0ifum xGufajy;oGm;aomrGwfqvifwkdYudk 'ku
onfrsm;tjzpf owfrSwfum pm;eyf&dum? aq;0g;wkdYudk axmufyHhulnDay;cJhonf/ xkdjyemudk jrefrmtpkd;&ESifhb*F
vm;a'h&Sftpkd;&wkdYu aqG;aEG;ajz&Sif;&efvnf; aphpyfay;cJhojzifh ESpfEkdifiHtpkd;&rsm; aphpyfaqG;aEG;cJhMuonf/ tqkd
ygudpudk taMumif;jyK ppfwaumif;om;rGwfqvifwkdYonf &kd[if*smrsKd;cspfwpfOD;(R.P.F)(Rohingya Patriot Front)
ESifh&kd[if*smaoG;pnf;nDnTwfa&;tzGJY(R.S.O)(Rohingya Solidarity Organization)[lonfhajratmufvIyf&Sm;rItzGJYESpf
zGJYonf wpfzufEkdifiHwGif ajcukyf,lum vIyf&Sm;vmcJhonf/ if;tzGJYESpfzGJYonf yl;aygif;cJhNyD; tm&uef&kd[if*smvGwf
ajrmufa&;wyfOD;(A.R.I.F)udk zGJYpnf;vkdufonf/ ppfwaumif;e,fwGif tajcpkdufaexkdifMuNyD; tm&yfEkdifiHrsm;? wl&uD
ESifhaqmf'Dtma&;AsEkdifiH&Sd tpvmrftzGJYtoD;oD;wkdYxH tultnD&&Sdonf/5
1/ D1317
2/ Working People's Daily, 2-7-76
3/ &ckdifjynfe,fjzpfpOforkdif;? pwkwwGJ? vlrIa&;u@? vufESdyfpufrl? pm 203-205/
4/ &cdkifjynfe,fjzpfpOforkdif;? pwkwwGJ? vlrIa&;u@? vufESdyfpufrl? pm 206/
5/ zkd;uHaumif;? ]"rE&m,f}? jrufcif;opfr*Zif;? trSwfpOf(25)? 1992? pm 87/

23

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

E-book is created by www.Shanyoma.org

if;wkdYonf rdrdukd,fudk &ckdifwkdif;&if;om;&kd[if*smvlrsKd; rGwfqvifrsm;tjzpf cH,lNyD; armifawm? bl;oD;


awmifNrdKUe,frsm;udk &kd[if*smjynfe,ftjzpf xlaxmifay;&ef awmif;qkdMuonf/ tzGYJ\aMunmpmwrf;wGif jrefrm
EkdifiHtpkd;&taejzifh &kd[if*smudk,fydkiftkyfcsKyfcGifh&jynfe,f ay;&ef awmif;qkdcJhonfudk awGY&onf/ OD;azmfZHu ]]jynf
axmifpkajrudk ppfwaumif;om;rsm; vkdcsif ykefuefaeMujcif;jzpfaMumif;? xkdtcsufudk vGwfvyfaomjynfaxmifpk
jrefrmEkdifiHawmftpkd;&onf av;av;eufeuf pOf;pm;NyD; ygupwefwkdif;ESifhtcsdefrDaqG;aEG;wkdifyifvsuf &Sif;vif;&ef
oifhayonf/ e,fpyfta&;aMumifh yxrt*FvdyfjrefrmppfjzpfcJh&onf/ ,ckwpfzef e,fpyfta&;aMumifh ESpf
EkdifiH pdwf0rf;uGJrI ray:aygufap&ef tcsdefrD wm;qD;oifhayownf;}}[ka&;om;xm;onfudk awGY&onf/1
(X) 1988 ta&;tcif;aemufydkif; &kd[if*smtrnfjzifh vIyf&Sm;rI
1988 twGif; jzpfysufcJhaom 'Drkdua&pDta&;tcif;umv vlxktkH<urIudk tcGifhaumif;,lum rGwfqvif
vIyf&Sm;rIrsm;vnf; csdefudkufvIyf&Sm;vmonfudk awGY&onf/ if;wkdYu armifawmwGif 88 ta&;tcif;rwkdifrDuyif
pDpOfcJh&m if;rSm 13-5-88 &ufaeY &cdkifwkdif;&if;om;rsm;tm; vkyfMuHNyD; wpfzufEkdifiHrS b*FgvDrsm;udk csufcsif;t
pm;xkd;a&;MuHpnfcJhjcif;yifjzpfonf/ rGwfqvifwkdYtaejzifh 'kwd,urmppfumv &ckdif-ukvm;t"du&kPf;wGif &ckdif
rsm;udk bl;oD;awmif? armifawme,frS armif;xkwfcJhonfhar 13 &ufaeYudk if;wkdYatmifyGJaeYtjzpf owfrSwfxm;o
jzifh 1988 ckESpf arv 13 &uftwGif;vnf; xkd&nf&G,fcsufudk taumiftxnfazmf aqmif&GufcJhonfudk od&Sd&onf/2
xkdaeYnwGif b*FgvDvlrsKd;ig;aomif;cefYu NrdKUay:&Sd tmPmykdifyk*Kdvfrsm; r&Sdjcif;udk tcGifhaumif;,lum &ckdifom;rsm;
udk owfypfMu? bk&m;&Siftvkdawmfus bmoma&;wkdufyGJ qifETJMu[ka<u;aMumfum NrdKUudk 0kdif;&HvmMuonf/ xkdtcsdef
u NrdKUwGif;wGif vkHjcHKa&;tajctaetm;enf;aejcif;udk tcGifhaumif;,lum pepfwus ydwfqkdYNyD; armifawmNrdKUukd
tNyD;tykdifodrf;ydkuf&ef aqmif&GufcJhjcif;jzpfonf/ 0kdif;&Hxm;aom b*FgvDrsm;udk twif;azmufxGufum wyfudk oGm;
a&muftultnDawmif;&ef BudK;yrf;cJhMu&onf/ &JESifhvkHxdef;wyfu &ckdifjynfolrsm;ESifhtwl ckcHojzifh if;wkdYMuH&G,f
csufratmifjrifacs/ atmifjrifcJhygu armifawmudk rGwfqvife,fajrtjzpf oGwfoGif;&ef MuHpnfcJhMuonf/3 xkd
odrf;ykduf&ef MuHpnfcsufatmifjrifonfESifharmifawmNrdKUrS rD;a&mifjrifonfESifheD;pyf&m &ckdif&Gmi,frsm;udk tjywf&Sif;
&ef pDpOfNyD;jzpfonfudk od&onf/4 xdkodkY armifawmudk 0dkif;&Hwkdufckduf&ef aqmif&GufrIwGif armifawm&JwyfzGJYrS &Jwyf
MuyfBuD; b'ljrmudk,fwkdif OD;aqmifyg0ifcJh&m tpkd;&tzGJYtpnf;twGif; 0ifa&mufwm0efxrf;aqmifaeaom rGwfq
vifrsm;yifvQif armifawmwGif pdwfcs&onfhtqifh r&Sdonfudk awGY&Sd&onf/5 ta&;tcif;onf 1942 ckESpf ukvm;
&ckdift"du&kPf;jzpfyGm;NyD;aemufydkif; tBuD;us,fqkH;vlxktiftm;jyqefYusifrI jzpfonf/ armifawmNrdKUvlxktae
jzifh em&Dykdif;twGif; NrdKUusqkH;EkdifonfhtajctaersKd; &ifqkdifvm&onf/ armifawmNrdKUe,f oHCmhem,uOu|u
A[kdoHCmhem,utzGJYxH wifjyonfhpmwGif13-5-88 aomMumaeYn(9)em&DausmfwGif ukvm;ig;aomif;cefY armifawmNrdKUudk awmifbuf? ta&SUbuf?
ajrmufbufwkdYrS 0kdif;&HNyD; &ckdifAk'bmomrsm;udk owfypf&ef BudK;yrf;cJhMuygonf/ ,if;aeYu trSwf(4)&yf
uGuf&Sd NrdKUopfbkef;BuD;ausmif;udk vufwifzsufqD;cJhMuNyD;? A[kdausmif;wkdufudk 0kdif;&Hxm;cJhMuygonf/ jynf
olY&JwyfzGJYESifhtrSwf(2) vkHxdef;wyf&if;wkdY\ tcsdefrDwm;qD;EkdifrIaMumifh &cdkifrsm; uGyfrsufcH&rIab;rS vGwf
ajrmufcJhygonf/ if;wkdY\vkyf&yfom atmifjrifcJhygu b*Fvm;a'h&SfEkdifiHrS vlESpfodef;cGJudk csufcsif;oGif;,l
NyD; rGwfqvife,fajrtjzpf odrf;ydkufum b*Fvm;a'h&SfEkdifiH\tpdwftydkif;tjzpf oGwfoGif;&ef BudK;pm;,kwf
rmaomMuHpnfrIBuD; jzpfygonf6
[kwifjyxm;onfudk awGY&onf/
1/ azmfZH? ]&ckdife,fpyfrS Akdvfcsif;ysH? "n0wDr*Zif;? ESpfvnf(1952-53) pm 20/
2/ OH/P/0360/2009, awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/
3/ zkd;uHaumif;? ]"rE&m,f}? jrufcif;opfr*Zif;? trSwfpOf(25)? 1992? pm 87/
4/ OH/0355/2009, awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/
5/ D1316 &kd[if*smpmwrf;jyKpkwifjyjcif;? uGefjyLwmrl? pm 8/
6/ armifawmNrdKUe,ftem*wfomoemawmfta&;tcif;ESifhywfoufwifjyavQmufxm;csuf/ 28-2-2008/

24

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

1988 ckESpf pufwifbmvwGif armifawmNrdKUr? unifawmtxuausmif;wGif ppfawGrS a&muf&Sdvmaom


'Drkdua&pDoydwfwkdufyGJacgif;aqmifrsm;ESifhNidrf;csrf;a&;acgif;aqmifrsm; w&m;a[majym&mwGif armifawmrSb*FgvD
acgif;aqmif a'gufwmxGef;atmif(t'lavmuf)u 1988 ckESpf arvu rGwfqviftiftm;jyqEjyrIBuD;onf jrefrm
EkdifiHwGif yxrqkH;aom 'Drkdua&pDtcGifhta&;twGuf vIyf&Sm;rIjzpfaMumif; a[majymoGm;onf/ if;tjyif ppfawG
NrdKUrSukvm;a&SUae a&Tarmifqkdoluvnf; ukvm;wkdYrSm &kd[if*smrsm;jzpfaMumif;? &ckdifjynfodkY0ifa&mufvmonfrSm
at'D 680 cefYuyifjzpfaMumif;? tcGifhta&;&vQif wkdif;&if;om;rsm;ESifhwef;wl&&SdrnfjzpfaMumif; a[majymoGm;
onfudk awGY&onf/1 xkda[majymyGJonf &ckdifESifhukvm;Nidrf;csrf;pGm aexkdifNyD; 'Drkdua&pDa&;ukd awmif;qkdMu&ef&nf
&G,fcsufjzifh jyKvkyfcJhaomfvnf; b*FgvDrsm;rSm &&SdonfhtcGifhta&;udk t&,lNyD; rrSefuefonfhorkdif;aMumif;rsm;udk
wifjyoGm;cJhjcif; jzpfaMumif; od&Sd&onf/2
jrefrmwpfEkdifiHvkH; vlxkvlwef;pm;aygif;pkH yg0ifqEjyx<ucJhaom wpfygwDtmPm&SifpepfqefYusifa&;vIyf
&Sm;rIonf tpkd;&ukd jyKwfusapcJhaomfvnf; 1988 pufwifbmv 18 &ufaeYwGif ppfwyfrS tajctaeudk xdef;odrf;
vkdufjcif;aMumifh NydKuGJoGm;onf/ wyfrawmftpkd;&u wpfEkdifiHvkH;udk ppftkyfcsKyfa&;aMunmNyD; tkyfcsKyfcJhonf/ odkY
aomf jynfolwkdYvkdvm;aom ygwDpkH'Drkdua&pDpepfudk vufcH 1990 jynfhESpfwGif a&G;aumufyGJusif;yay;rnf[kaMu
nmcJhonf/
wyfrawmftpkd;&\zdwfac:csuft& EkdifiHa&;ygwDrsm;rSwfykHwifMu&m ygwDaygif;(200)ausmfrSwfykHwifcJhMu
onf/ ,if;ygwDrsm;xJ rGwfqvifygwDtrsKd;rsKd;vnf; yg0ifonf/ if;wkdYteuf ]]trsKd;om;ygwD}}u 31-3-89 aeY
pGJjzifh &kd[if*smEkdifiHa&;orkdif;ESifhtem*wf&ckdifjynf[laompmwrf;udk xkwfa0cJhonf/ if;pmtkyfwGif ,cktcg &kd[if
*sm[kac:olrsm;udk &ckdifwkdif;&if;om;vlrsKd;rsm;tjzpf ,kHMunfvufcHaMumif; a&;om;xm;onf/3 rwnfNidrfaom
tajctaeukd tcGifhaumif;,lum EkdifiHa&;tjrwfxkwf&ef b*FgvDrGwfqvifwkdY\BudK;yrf;csufonf xdkumvwGif ydkrkd
xif&Sm;cJhonfudk awGY&onf/ 2003 ckESpfwGif *syefwGif tajcpkdufonfh(jrefrmEkdifiH&kd[if*smrsm;toif-*syefjynf)rS
aZmfrif;xG#fa&;om;xkwfa0onfh]]jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHawmfESifhwkdif;&if;om;&kd[if*smrsm;}}pmtkyfonf &kd[if*sm
udk wkdif;&if;om;vlrsKd;wpfrsKd;tjzpf todtrSwfjyKvmatmif BudK;yrf;csufwpf&yfyif jzpfonf/4
jynfyokdYoGm;a&muf tvkyfvkyfukdifaom rGwfqvifynmwwfrsm;taejzifh rGwfqvifEkdifiHrsm;\(txl;o
jzifh aqmf'Dtma&AD;,m;)taxmuftyHhudk,lum &kd[if*smwkdif;&if;om;jzpfa&;vIyf&Sm;rIrsm; jyKvkyfvmonfudk awGY
&ygonf/ xkdodkYaqmif&Guf&mwGif urmYrD'D,mavmuwGif vufOD;rI&,l&ef(Website)axmifjcif;? aqG;aEG;yGJrsm;jyKvkyf
jcif;wkdYaqmif&Gufvmonf/ tifwmeufwGif avhvmMunfhonfhtcg &kd[if*sm0bfqkdufrsm; trsm;tjym;&SdonfudkawGY
&NyD;(Search Engine)aumif;ojzifh tifwmeuf\ae&mwumwGif wufvmonfudk awGY&ygonf/ if;wkdY\0bfqkduf
rsm;wGif (Rohingya Language & Rohingya Culture)ponfwkdY xnhfoGif;xm;onfhtjyif &kd[if*smbmompum;oif
enf;udkyg xnfhoGif;vmygonf/ xkdYtjyif if;wkdYwGif pmr&dSojzifh tl&'lbmompum;udk okH;vQifvnf; wpfzufEkdifiH
om;[k,lqMurnfudk wGufqum tjcm;bmompum;rsm;ESifhrwlbJ oD;jcm;toGif oD;jcm;pum;&SdonfhykHpHjzifh Roman pmjzifh wDxGifa&;om;aeonfudk awGY&onf/ tm&AD? tl&'lbmompum;udk aygif;pyfum pmtopfwDxGifNyD; Ekdif
iHopfwpfckvkyf&ef MuHpnfjcif;jzpfonf/ wpfenf;jzifh udk,fydkif,Ofaus;rI&Sdaom vlrsKd;rsm;[kt"dyg,fa&muf&Sdatmif
pepfwusaqmif&Gufaejcif;yif jzpfonf/
tjcm;vkyfaqmifcsufwpfckrSm &kd[if*smvlrsKd; trSefwu,f&SdaMumif; ckdifvkHap&ef EkdifiHwumpmwrf;zwfyGJ
rsm;usif;yjcif;? pmwrf;zwfyGJrsm;wGif yg0ifzwfMum;apjcif;wkdYjzpfonf/ xkdodkYpmwrf; zwfMum;&mwGif if;wkdYudk,f
wkdif zwfMum;jcif;r[kwfbJ EkdifiHwumwGif ae&m&NyD;jzpfonfhynm&Sifrsm;udk &kd[if*smvlrsKd;&dSaMumif;pmwrf;rsm;
zwfMum;apjcif;jzpfonf[k od&onf/ xkdYtwl &kd[if*smorkdif;? &kd[if8sm,Ofaus;rI"avhxkH;pH ponfjzifh pmtkyfrsm;
1/ bkHaygufomausmf? &ckdifjynfe,fESifh&kd[if*smtrnfcH b*FgvDrsm;jyempmwrf;? pm 146/
2/ D1316 orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk? pm 8/
3/ armifawmNrdKUe,fjzpfpOforkdif;? pm 149/
4/ aZmfrif;xG#f? jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHawmfESifhwkdif;&if;om;&kd[if*smrsm;(yxrtBudrf)? ?Maruyama Corp, Tokyo 2003/

25

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

udk orkdif;q&mrsm;tm; a&;om;cdkif;um xkwfa0rIrsm; jyKvkyfvmonfudk awGY&onf/


wpfcsdefwnf;rSmyif a'owGif;armfv0Dq&mrsm;taejzifh vli,ftm;vkH; tm&ADpum;oifMum;jcif;udk eHeuf
wpfBudrf? naewpfBudrf oifckdif;onfudkawGY&onf/ xkdodkYaqmif&Gufojzifh ,cifokH;pGJaeonfhif;wkdY\b*FgvDpum;xJ
okdY tm&ADpum;a&mpyfvkdufNyD; if;wkdYonf ppfwaumif;bufuvmonfhvlrsKd;r[kwfojzifh pum;vnf;rwlaMumif;?
at'D 8 &mpkESpfu a&muf&Sdvmonfhtm&yfukefonfrsm;rSwpfqifh tajccsaexkdifolrsm; jzpfaMumif;[lonfhvrf;
aMumif;udk a&muf&Sdatmif pepfwus jyifqifxm;jcif;jzpfonfudk awGY&onf/
&ckdifjynfe,ftwGif; rGwfqvifrsm;\vkyfaqmifrIrSeforQonf armfv0Dq&mwkdY\nTefMum;csuftay: rl
wnfaqmif&Gufaejcif;yif jzpfonf/ wpfenf;tm;jzifh if;wkdYjzpfcsifaomqEudk rGwfqvifrsm;u taumiftxnf
az:&jcif;yifjzpfonf/ bmoma&;jzifh t&m&mudk xdef;csKyfxm;onfhoabmyif jzpfonf/ bl;oD;awmif? armifawm
a'owGif rGwfqvifbmom0iftrsKd;orD;rsm;onf acgif;NrD;jcHK&rnf? AD'D,kd? &kyf&SifMunfhcGifhr&Sd[karmfv0Dq&mu
owfrSwfxm;onf/ armfv0Dq&mwkdYtaejzifh EkdifiHwum rGwfqviftzGJYrsm;ESifhuGef,ufqufEG,frI&Sdaeojzifh if;wkdY
aqmif&Gufcsufrsm;onf pepfwuspDrHudef;rsm; &SdykH&ayonf/ tcsKdUarmfv0Dq&mrsm;onf jynfywGif oifwef;t
qifhqifhwufNyD; jyefvmolrsm;jzpfaMumif; od&Sd&onf/ jynfyrStaxmuftyHhay;rItajctaeudk avhvmonfhtcg
armifawmNrdKUe,f? tv,foHausmf&Gm&Sd AvDwpfckyifvQif wpfESpfvQif jrefrmaiGodef;(300)taxmuftyHh&onf[kod
&Sd&onf/ xkd&GmwGif tdrfajc 3000 ausmf&Sd&m tdrfaxmifpkwkdif;wGif (1)OD;rS(3)OD;txd aqmf'Dtma&As? Mopaw;vs?
rav;&Sm;wkdYwGif tvkyfvkyfudkifolrsm; &SdaMumif; od&Sd&onf/1 if;aiGrsm; jyefvnf0ifa&mufvmonfhtcg tqkdyg
a'o\pD;yGm;a&;tajctaeudk ydkrkdcsKyfukdifvmEkdifcGifhrsm; &&SdvmonfudkawGY&onf/ xkdtajctaersm;u a'ocH
wkdif;&if;om;rsm; awmifhcHxm;Ekdifaom tajctaeudk ,kd,Gif;vmEkdifaMumif; awGY&Sd&onf/ EkdifiHa&;tajctae
ajymif;vJrI&SdvQif ydkrkdvIyf&Sm;EkdifrnfhtajctaeodkY a&muf&SdEkdifonfudkvnf; arQmfvifhxm;ykH&onf/ xkdYaMumifhvnf;
&kd[if*smwdkif;&if;om;rsm; &ykdifcGifhudk zefwD;awmif;qkdvIyf&Sm;aejcif;jzpfonf/ 1990 jynfhESpfpm&if;t& armifawm
NrdKUe,fwpfckwnf;yifvQif AvD 300 ausmf&SdaMumif; od&onf/
armfv0Dq&mrsm;u jrefrmEkdifiH\a&SUtvm;tvmudk cefYrSef;um EkdifiHa&; vrf;aMumif;udk csay;jcif;jzifh
if;wkdYvIyf&Sm;&rnfhtajctaeudk pepfwuswGufcsufaqmif&Gufjcif;rsm; &SdonfudkawGY&onf/ if;wkdYtaejzifh ygwD
zGJYpnf;cGifhr&Sdojzifh tvm;tvmaumif;onfhygwDESifhyl;aygif;&rnf[laomoabmudk BudKwifpDpOfxm;NyD;jzpfonf/
vli,frsm;ESifhywfouf &kd[if*smvlrsKd;taMumif;udk rGwfqvifbJGY&q&mrsm;ESifhusL&Sifq&mrsm;u wpfaeYvQif wpf
em&DcefY ausmif;om;rsm;udk a[majym&rnfjzpfaMumif;? pG,fpkHynmoifausmif;rsm;zGifhvSpfNyD; rdrdvlrsKd;Zpfjrpfukdaz:
xkwf&rnfjzpfaMumif; nTefMum;xm;onfudk awGY&onf/2 if;bmoma&;tzGJYrsm;taejzifh tmz*efokdYoifwef;wuf
olrsm;? vufeufudkiftzGJYtaejzifh oGm;olrsm;&Sdonfudk od&Sd&onf/ t"duBudK;ukdifvIyf&Sm;aeolrsm;onf armfv0D
q&mrsm;jzpfonfudkawGY&onf/3 armfv0Drsm;taejzifh tm&ADausmif;rsm;udk trsm;tjym;wnfaxmifum if;wkdY
vkdtyfonfhvrf;aMumif;udk xkdausmif;rsm;rS pwiftaumiftxnfaz:ay;aejcif; jzpfonfudkawYG&onf/
if;tm&ADausmif;rsm;ESifhywfouf armifawmNrdKUe,ftm&ADausmif;rsm;tajctaepmwrf;wGif wifjy
xm;onfrSm ]]1962 ckESpfu tm&ADtxufwef;ausmif;(6)ausmif;? tv,fwef;ausmif;(16)ausmif;? rlvwef;
ausmif;(276)ausmif;&Sd&mrS 1980 jynfhESpfwGif tm&ADwuodkvf(2)ausmif;? txufwef;ausmif;(9)ausmif;? t
v,fwef;ausmif;(18)ausmif;? rlvwef;ausmif;(300)ausmf&Sdvmonfudk awGY&onf/ ausmif;om;OD;a&rSm 1990
jynfhESpfwGif tm&ADwuokdvf(200)? tm&ADtxufwef;ausmif; (1750)? tm&ADtv,fwef;ausmif;wGif(1880)?
tm&ADrlvwef;ausmif;wGif (23190)&SdaMumif;od&onf/ t"duoifMum;ay;onfrsm;rSm tpvmrfbmomudkouf0if
,kHMunf&ef? 0wfjyK&ef? tm&ADbmomoif&eftjyif tm&yfvlrsKd;rsm;ESifhb*FgvDvlrsKd;rsm;\,Ofaus;rIxkH;wrf;"avh
1/ OH/P/0358/2009, awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/
2/ 31-3-2009 armifawmNrdKUe,fw&m;&kH;\trItrSwf 372/
3/ ,if;

26

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

E-book is created by www.Shanyoma.org

rsm;ESifhtawG;tac:rsm;udkom t"duxm;oifMum;ay;ojzifh jrefrmwkdY\tokdif;t0kdif;ESifha0;onfxuf ydka0;vm


onfudk awGY&onf/ if;wkdY\0wfpm;ykH? aeykHxkdifykH? jyKrlaqmif&GufykHrsm;rSm jrefrmwkdYESifhvkH;0rwlouJhokdY jrefrmwkdif;
&if;om;wkdY\,Ofaus;rI"avhxkH;wrf;rsm;udkvnf; vkH;0vufcHvkdpdwfr&SdbJ jrefrmrsm;ESifhjcm;em;aomtoGifrsm;jzpf
vmonfudk awGY&onf/ armifawmNrdKUe,f&Sd b*FgvDrsm;rSm udk,fykdiftEkynmaw;*Dwvnf; r&SdaMumif;awGY&Sd&onf
[ka&;om;xm;onfudk awGY&onf/1
okH;oyfcsuf
&ckdiforkdif;okawoetwGuf &ckdifjynfe,ftwGif; oGm;a&mufavhvmonfhtcg &ckdifwkdif;&if;om;rsm;ESifh
awGYqkHpum;ajymcJh&mwGif &kd[if*smvlrsKd;udk if;wkdYtaejzifh wkdY vkH;0rMum;bl;aMumif;? bDbDpDu ajymoHMum;ojzifh
rnfonfhvlrsKd;udk &kd[if*smac:oenf;[k ar;,l&NyD; tHhtm;oifhaMumif; ajymMuonf/ xkdYtwl aus;vufaerGwfq
vifrsm;yifvQif &kd[if*smudk if;wkdYudk,fwkdifrodonfudk awGY&Sd&ygonf/ odkYaomf acwfynmwwf&ckdifrsm;taejzifh &kd
[if*smay:aygufvmjcif;onf 1950 jynfhESpfrsm;umvwGif armfv0DwkdYOD;aqmifrIjzifh pwifpDrHvmjcif;jzpfaMumif;od
&SdMuonf/ if;wkdYtaejzifh EkdifiHa&;t& &ckdifrGwfqvifvlrsKd;taejzifh pwifvIyf&Sm;cJh&m &ckdifvlrsKd;wGif rGwfqvif
vlrsKd;r&Sdojzifh &ckdifrGwfqvifvlrsKd;[lonfhpum;udk &ckdifwkYdtjyif;txefuefYuGufvmrIaMumifh &ckdifrGwfqvifvl
rsKd; [lonfhwkdif;&if;om;jzpfa&;vrf;aMumif;udk pGefYvTwfum &kd[if*smqkdaomvlrsKd;opfudk zefwD;vmjcif;jzpfonf/
xkdokdYaqmif&Guf&mwGif EkdifiHwumtokdif;t0ef;\tm;udk ,lum pepfwus tuGufcsaqmif&Gufvmojzifh trSm;onf
MumvmvQif trSefjzpfoGm;Ekdifaomtajctaeudk a&muf&SdvmEkdifaomaMumifh pepfwusjyefvnfwkHYjyef&ef vkdtyfrnf
jzpfonf/ &kd[if*smvIyf&Sm;rIonf jynfe,fwpfcktjzpf ygvDrefacwfu awmif;qkdcJhaomfvnf; ,cktajctaeonf
EkdifiHwnfaxmif&ef pDpOfonftxd vIyf&Sm;vmonfudk awGY&onf/ xkdYtwl a&G;aumufyGJwGif ygvDrefacwfuuJhodkY t
cGifhaumif;MuHK&ef apmifhMunfhaeykH&onfudkvnf; awGY&Sd&onf/ xkdodkYtcGifhaumif;MuHKvmvQif bl;oD;awmif? armif
awme,frsm;udk ifwkdYcsKyfudkifxm;Ekdifrnf[k,lqMuonf/
&ckdifwkdif;&if;om;-vlBuD;rsm;taejzifh pdk;&drfaeonfhtcsufrSm ygvDrefvufxufuJhodkY a&G;aumufyGJrsm;jyK
vkyfvmygu rGwfqviftrsm;pkonf ygvDreftrwfjzpfvmNyD; &ckdifwkdif;&if;om;rsm;\tem*wftajctaera&&m
awmhrnfhtcsufyif jzpfygonf/ if;wkdY\oabmxm;t& a&G;aumufyGJrsm; jyKvkyfonhftcg tjcm;a'orsm;uJhodkY
&ckdifwGif rjyKvkyfyJ tpkd;&\xdef;csKyfrIatmufwGif ,cktwkdif;xm;um aqmif&Gufapvkdaomol oabmxm;rsm;&Sd
onfudk awGY&onf/ ygvDrefacwftajctaersKd;udk ,ckwpfBudrfjyefoGm;ygu xkdacwftajctaexuf ydkrkdqkd;&Gm;vdrfh
rnf[kif;wkdYudk,fwkdifu ,lqxm;MuykH&onf/
a&muf&SdaeNyD;aom rGwfqvifrsm;ESifhwkdif;&if;om;&ckdifwkdYtMum;wGif wpfOD;ESifhwpfOD; ,kHMunfrIuif;rJhjcif;
onf t*FvdyfwkdYtuGufcsaqmif&GufcJhaom 1942 ckESpf ppftwGif; t"du&kPf;u pwiftajccHjcif;yifjzpfonf/ xkd
okdY,kHMunfrIuif;rJhjcif;rS uif;vGwfum Nidrf;vGwfum Nidrf;csrf;pGm aexkdifvkdaomtkyfpkrsm;vnf; ESpfOD;ESpfbufvkH;wGif
&Sdonfudk awGY&onf/ tcsKdUrGwfqvifrsm;u &kd[if*smjzpfjzpf? b*FgvDjzpfjzpf pdwfr0ifpm;aMumif; ,cifuJhokdY at;
at;csrf;csrf; pm;aomufaexkdifoGm;vkdaMumif; ajymonfrsm;vnf; &SdonfudkawGY&onf/ odkYaomf rGwfqvifwkdYtae
jzifh todkuft0ef;pepfjzifh aexkdifolrsm;jzpf&m xkdtodkuft0ef;udk xdef;csKyfxm;onfharmfv0Dq&mwkdY\MoZmukd a
usmfvGefaqmif&Gufjcif;iSm rnfolrQaqmif&GufEkdifjcif;r&dSonfudk awGY&onf/
&ckdifwkdYtaejzifh ,lqxm;onfrSm wpfcsdefu ar,kc&kdif[kac:aombl;oD;awmif? armifawm? &aohawmif
a'orsm;onf tcsdefra&G;aygufuGJEkdifaoma'orsm;jzpfNyD; xkdokdYjzpfvmvQif rGwfqvifrsm;taejzifh jynfyoifwef;
rsm;wufa&mufjyefvmMuolrsm; ae&mwkdif;wGif vQKdU0Sufodyfonf;pGm jrKyfESHxm;NyD;jzpf&m if;wkYdtaejzifh tqifoifh
jyifqifNyD;jzpfojzifh wkdif;&if;om;rsm;taejzifh txl;pdk;&drfp&mjzpfNyD; ppftwGif;MuHK&onfhtwkdif; jyefvnf&ifqkdif&
EkdifaMumif;udk 1988 ar 13 ta&;udk om"ujyKum axmufjyonfrsm;udkvnf;awGY&Sd&onf/ tajccHtaMumif;&if;
1/ D1319 orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk/

27

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

onf t*FvdyfwkdYrD;arG;xm;cJhonfhtjcif;t&mwpfckjzpf&m jrefrmEkdifiHxJwGif aexkdifaomolwkdif; EkdifiHtay:opm


apmifhwnfa&;yif jzpfonf/ &ckdifwkdif;&if;om;tzkd;tkdwpfOD;u ]]olwkdYawG[m cEmukd,fuom jrefrmEkdifiHrSmjzpfNyD;
pdwfu b*Fvm;rSmjzpfw,f/ 'DEdkifiHrSm aexkdiftoufarG;pm;aomufayrJh olwkdYpdwfu b*Fvm;rSmyJ &Sdw,f}}[krSwfcsuf
cscJhonf/ xkdodkYrjzpf&eftwGuf &SdaeNyD;aomrGwfqvifrsm;udk tqifhqifhpDrHudef;csum rdrdaexdkifonfhEkdifiHtay:
opmapmifhoda&;udk pnf;&kH;aqmif&GufEkdifrSom jrefrmEkdifiH\taemufbufwHcg; vkHjcHKa&;twGuf pdwfcs&rnfjzpfyg
onf/
EkdifiHwumwGif rD'D,mjzifh xkd;azmufrItydkif;wGif &kd[if*sm0bfqkdufrsm;onf trsm;tjym;ae&m,lxm;&m rD
'D,mudk rD'D,mjzifh wkdufa&;onfvnf; ta&;ygonfhvkyfief;wpfckjzpfayonf/ ta&SUawmiftm&SwpfckvkH; rGwfq
vifEdkifiHjzpfa&; &nf&G,fcsufwpfckonf jrefrmEkdifiHESifhxkdif;EkdifiHudk vTrf;rkd;vkdufonfESifhtvkdtavsmuf csdwfqufNyD;
jzpf&m jrefrmEkdifiH? &ckdifjynfe,fESifhxkdif;EkdifiHawmifykdif;wkdYwGif rGwfqvifvIyf&Sm;rIrsm;onf xkd&nfrSef;csufudk pepf
wustaumiftxnfazmfaejcif;yifavm[k pOf;pm;Ekdifayonf/
vlYtcGifhta&;udk wGifwGifus,fus,f tokH;csum atmf[pfaeaom &dk[if*smwkdif;&if;om;jzpfa&;vIyf&Sm;rI
\aemufuG,fwGif bmoma&;EdkifiHwpfck xlaxmif&ef &nfrSef;csufyg&Sdae&m xkdtajctaeuyif vlYtcGifhta&;ukd
trSefwu,f vkdufemaqmif&Gufvkdjcif; &Sd r&Sd od&SdEkdifavonf/ if;wkdY\vIyf&Sm;rIrsm;udk orkdif;aemufcHtcsuftvuf
rsm;udk avhvmjcif;r&SdyJ oG,f0kdufum vufcHaqmif&Gufay;aeonfrSm &ckdifjynfe,fxJ&Sd (NGO)rsm;yifjzpfonf/
&ckdif wkdif;&if;om;rsm;ukd,fwkdifu if;tzGJYtpnf;rsm;taejzifh rGwfqvifrsm;twGufom aqmif&Gufay;aejcif;udk
a'ocH wkdYtaejzifh vkH;0em;rvnfEkdifMuouJhodkY rGwfqvifrsm;udk ydkrkdtcGifhta&;ay;aqmif&Gufaejcif;aMumifh if;
b*FgvDrsm;udk ajrmufay;onfhtzGJYtpnf;rsm;jzpfvmNyD; wkdif;&if;om;wkdYtaejzifh pdwfemMunf;p&mjzpfvmonfukd
awGY&onf/
,aeYjzpfay:aeaom &kd[if*smvIyf&Sm;rIonf EkdifiHwumtzGJYtpnf;rsm;ESifh[efcsufnDnD vIyf&Sm;aeouJhokdY
rGwfqvifEkdifiHrsm;ESifhvnf; [efcsufnDnD vIyf&Sm;aejcif;jzpfonfudk awGY&onf/ ,cifu ay:aygufcJhonfhrl*sm[pf
vIyf&Sm;rIonf a*s[kdufvIyf&Sm;rI(bmoma&;ppfyGJ)vIyf&Sm;rItjzpf vIyf&Sm;aejcif;jzpf&m if;tzGJYonf vkH;0ysufokOf;
oGm;jcif;r[kwfbJ toGifwpfrsKd;? trnfwpfrsKd;jzifh jyefvnfvIyf&Sm;aejcif;yifjzpfonf/ xkdYtwl bmoma&;oifwef;
rsm;\tcsuftjcmjzpfaom tmz*efepwefESifhvnf; qufoG,fum oifwef;rsm; wufa&mufjcif;? bmoma&;ppf
onfrsm;tjzpf oGm;a&mufjcif;rsm;&Sdonfudk awGY&onf/ xkdif;EkdifiHawmifydkif; rGwfqvifcGJxGufa&;vIyf&Sm;rIrsm;wGif
yg0ifywfoufaeNyD; &kd[if*smvIyf&Sm;rIonf vkdtyfonfhae&mwGif bmoma&;ppfonfrsm;tjzpf 0ifa&mufxrf;aqmif
aejcif;jzpf&m tqkdygtjzpfrSefudk odrSomvQif EdkifiHwumtwGuf tE&m,fjzpfaMumif; od&SdEkdifjzpfouJhodkY rdrdEdkifiHt
wGufvnf; xkdtE&m,fudk rnfokdYajz&Sif;&rnfudk em;vnfEkdifrnfjzpfonf/ rnfokdYqkdap &kd[if*smonf wkdif;&if;om;
jzpfa&;ESifhif;wkdY\EkdifiHa&;&nfrSef;csufonf 1951 ckESpfu pwifjrpfzsm;cHcJhaom tv,foHausmfnDvmcH\qkH;jzwf
csufrsm;udk tajccHvrf;pOftjzpf csrSwfum qufvufvIyf&Sm;aejcif;jzpfaMumif; awGY&Sd&onf/

28

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

E-book is created by www.Shanyoma.org

udk;um;taxmuftxm;rsm;
Aye Chan, Dr., The Development of Muslim Enclave in Arakan(Rakhine) State of Burma(Myanmar), SOAS Bulletin
of Burma Research, Vol.3, No.2, Autumn 2005.
Aye Kyaw, Dr., The Rohingya and Rakhing, http//:arakanland.com/index-4.html
Ba Tha, Roewengyas In Arakan, The Guardian, 1960
Bulletin of Burma Research, Vol. 3, No.2., Autumn 2005
Burma Gazetteer, Akyab District, Vol(A), Rangoon(Yangon), Govt.Press, 1957
Chacter of the Constitution Demands of the Arakani Muslims(1951)
Irwin, Anthony, Burmese Outpost, London, Collins
London India Ofce Record, R/8/9GS, 4243
Maurice Collis, The Land of the Great Image, Faber and Faber Ltd, London
Mohammed Yunus, Dr., A History if Ataktn: Past & Present, Mangenta Color Press, Chittagong, 1994
Serajuddin, Muslim inuence in Arakan and the Muslim Names of Arakanese Kings, Asiatic Society of Bangladesh,
Vol.XXX,I, June, 1986
Smart, R.B., Akyat District, Govt. Printing, Rangoon(Yangon), 1957
Smart, R.B., Report on the Akyab district 1913-1917, Rangoon, Govt. Press(Yangon), 1918
The Guardian, 1960
Thin Kyi, Araknese Capital; "A Preliminary Survey of the Geographical Sitting," JBRS, Vol.LIII, Part II, Rangoon,
1970

cifBuD;azsmf? &ckdifjynfrSrl*sm[def;[lonf? &ckdifwefaqmif? twGJ 1? trSwf 8? 1959-60/


pHxGef;atmif? OD;? udk,fawGYar,kESifh&kd[if*sm(vufESdyfpufrl)
pHomatmif? OD;? tmeEp`Eausmufpm
pErmvmvuFm&? &ckdif&mZ0ifopf?(y)wGJ? yd#uwfykHESdyfwkduf? &efukef? 1931
aZmfrif;xG#f? jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHawmfESifhwkdif;&if;om;&kd[if*smrsm;(yxrtBudrf)? Maruyama Corp, Tokyo?
2003
'kwd,tBudrf jynfolYvTwfawmfnDvmcHrSwfwrf;(1957 pufwifbmv 20 &uf)pmwGJ(4)tpnf;ta0;rSwfwrf;? tpkd;
&ykHESdyfwkduf? &efukef? 1958
ewfarmufbkef;ausmf? t*Fvdyfjrefrmppforkdif;(wwd,tBudrf)pmayavmuykHESdyfwkduf? &efukef? 1999
y@d? OD;? "n0wD&mZ0ifopf? jynfBuD;r@Kdifyd#uwfykHESdyfwkduf? &efukef? 1910
jynfe,fjzpfpOforkdif;? &ckdifjynfe,f? vufESdyfpufrl
jynfwGif;aomif;usef;rIorkdif;? tydkif;(2)
ykuav;? OD;? igwkdYAdkvfcsKyfbmawGvkyfcJhovJ?(wwd,wGJ)? (ykHESdyfwkdufryg)? &efukef? 1948
azmfZH? ]&ckdife,fpyfrS Akdvfcsif;ysH? "n0wDr*Zif;? ESpfvnf(1952-53)
zkd;uHaumif;? ]"rE&m,f &kd[if*sm}}? jrufcif;opfr*Zif;? trSwfpOf(25)? 1992
bl;oD;awmifNrdKUe,forkdif;? vufESdyfpufrl
bkHaygufomausmf? awmfvSefa&;c&D;0,f? owif;*sme,fykHESdyfwkduf? &efukef? 1973
bkHaygufomausmf? &ckdifjynfe,fESifh&kd[if*smtrnfcH b*FgvDrsm;jyempmwrf;? 1989? vufESdyfpufrl? orkdif;okaw
oeOD;pD;Xme? 1989
armifawmNrdKUe,fjzpfpOforkdif;? orkdif;jyKpka&;tzGJY? armifawmNrdKUe,fjynfolYaumifpD? 1981? vufa&;rl
armifawmNrdKUe,f &ckdifwkdif;&if;om;rsm; &ifqkdifae&aomtajctaeudk od&SdEkdif&efESifh'Drkdua&pDtcGifhta&;rsm;udk
uefYowfEkdif&ef wifjyjcif;?
armifawmNrdKUe,f tem*wfomoemawmfta&;tcif;ESifhywfoufwifjyavQmufxm;csuf? 28-2-2008
armifawmNrdKUe,f tem*wfomoemawmfta&;tcif;ESifhywfoufwifjyavQmufxm;csuf? 28-9-1988
armifxif]]&ckdifjynfe,ftpD&ifcHpm}}? jr0wDr*Zif;? 1960? Zlvkdif? twGJ 8
rl*sm[pfrsm;tvif;0ifjcif;? jr0wDykHESdyfwkduf? pmrsufESm? ckESpfryg/
29

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

jrefrmrif;rsm; ta&;awmfykH? eHYomykHESdyfwkduf? &efukef? 1967/


&ckdiftm;rmef(2)? &ckdiforkdif;okawoetoif;? 1996
&cdkifjynfe,fjzpfpOforkdif;? pwkwwGJ? vlrIa&;u@? vufESdyfpufrl
&ckdif-ukvm;t"du&kPf;udk,fawGYrSwfpk
&ckdifjynf? bl;oD;awmifNrdKUe,f\&kd[if*smtrnfcH ppfwaumif;om; b*FgvDrGwfqvifrsm;ESifhywfoufwifjyonfhpm
wrf;? uGefysLwmrl
&aohawmifNrdKUe,forkdif;jzpfpOfrSwfwrf;? NrdKUe,forkdif;jzpfpOfrSwfwrf;jyKpka&;tzGJY? &aohawmif? 1981
&kd[if*smpmwrf;tusOf;jyKpkwifjyjcif;? vufESdyfpufrl
&kd[if*smvlrsKd;pk\&mZ0iftusOf;csKyf? &efukef? &dk[if*smtrsKd;om;nDnTwfa&;tzGJY? 1960
&ckdifjynfe,fvlOD;okH;a&pm&if;? vl0ifrIBuD;Muyfa&;? &cdkifjynfe,f? 2008
vkyfom;rsm;\oabmxm;qEESifhtMuHay;csuf? EkdifiHawmfzGJYpnf;tkyfcsKyfykH tajccHOya'(rlMurf;)a&;qGJa&;aumfr
&Sif? armifawmNrdKU\oabmxm;qEESifhtMuHay;csuf? EkdifiHzGJYpnf;tkyfcsKyfykHtajccHOya'(rlMurf;)a&;qGJa&;aumfr
&Sif? armifawmNrdKUe,f? 1971
vSxGef;jzL? OD;? &cdkifjynfe,fpD;yGm;a&;b@mwkduf? awmufawmuf0if;ykHESyfwkduf? 1976? &el;fukefoHvGifarmifodkYr[k
wf &kd;0efnmvlrsKd;rsm;? jr0wDr*Zif;? twGJ(8)? trSwf(9)[Hom0wDowif;pm? 3-9-52
txl;jynfaxmifpkowif;pm? 5-12-1960
trsKd;om;owif;pm? 22-2-61
atmifMunfOD;(v0u)? e,fpyfjyem? vufESdyfpufrl? armifawmNrdKU? 1976
atmifaomf? ]]AdEkd;NrdKUa[mif;wl;azmfrI}}? wuokdvfynmya'ompmapmif? twGJ 1? tykdif; 2? wuokdvfykHEdSyfwkduf?
&efukef/
trfatwm[D&fbom? &kdif[if*smESifhurefvlrsKd;pkrsm;? &kd[if*smtrsKd;om;nDnTwfa&;tzGJY? &efukef? 1963? 31-32009 armifawmNrdKUe,f w&m;&kH;\trItrSwf 372
armfuGef;taxmuftxm;rsm;
D264 orkdif;okaoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk
D272 orkdif;okaoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk
D1313 orkdif;okaoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk? 1988
D1315 orkdif;okaoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk
D1317 orkdif;okaoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk
D1318 orkdif;okaoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk
D1319 orkdif;okaoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk
DR491(56), orkdif;okaoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk
Series 10/1, Acc, No.64, NAD
MF-962 orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk?
OH/P/0354/2009 awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk
OH/P/0354/2009 awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk
OH/P/0356/2009 awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk
OH/P/03558/2009 awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk
OH/P/03559/2009 awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk
OH/P/0360/2009 awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk
OH/P/0361/2009 awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk

30

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

OH/P/0362/2009 awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk

E-book is created by www.Shanyoma.org

OH/P/0363/2009 awGYqkHar;jref;csuf? orkdif;okawoeOD;pD;Xme? armfuGef;Xmepk

MopaMw;vsu 'gudk t,ifuvkdbJ


'kwd,tBudrf jiif;y,fvkdufjyefygNyD
zwfMunfhprf;yg/ tHhtm;oifhoGm;ap&ygr,f/
olruawmh vkyfcsvkdufjyefNyD/
olru rdrd&JUckdifrmjywfom;wJh&yfwnfcsufuae avQmhray;EkdifaMumif;udk xyfavmif;twnfjyKvkdufwm
aMumifh olr&JUukd,fhEkdifiHolEkdifiHom;awG&JUtcGifhta&;tay: ,kHMunfcsufukd csD;usL;axmyemjyKoifhvSygw,f/
'Dvkdwpfa,mufwpfavu OD;aqmifajymqkdwmudk Mum;&awmh avoif;&eHYav;ukd &SL&Idufvkduf&ovkdygbJ/
tvm;wl uae'gwkdY tar&duefwkdYqDuvJ acgif;aqmifwpfcsKdUwpfav 0ifygvmzkdYarQmfvifhrdyg&JU/
MopaMw;vs0efBuD;csKyf xyfrHajymqkdvkdufjyefjcif;
'DtrsKd;orD;udkawmh urmhacgif;aqmifBuD;tjzpfawmif cefYtyfzkdYaumif;aeygNyD/
'DxufrSefwJhpum;rsKd;udk b,fwkef;urS rajymcJhMubl;ygvm;/
'DtrsKd;orD;[m owdAswdtawmftwef&SdolrkdYvkd urmuMum;oifhwJh'Dpum;rsKd;udk ajym0Hhwmyg/ wkHYjyefrIawG
tBuD;tus,f&SdvmEkdifp&myg/ 'gayrJh tenf;qkH;awmh olr[m oleJYMopaMw;vsEkdifiH&JU,kHMunfcsufudk csjyvkdufwm
ygbJ/
0efBuD;csKyf*sLvD,m*spfvwfu tpvmrf&Sm&d,mOya'eJYtnD aexkdifvkdw,fqkdwJhMopaMw;vsrGwfqvif
awGudk 'Du xGufoGm;MuzkdY Ak'[l;aeYu ajymMum;vkdufygw,f/ tMurf;zufwkdufckdufrIBuD;awGudk wm;qD;EkdifzkdY&m tpkd;
&u tpGef;a&muform;awGtay: OD;wnftm&kHpkdufaecsdefrSm 'DvkdajymMum;vkdufwmyg/
oD;jcm;taeeJY *spfvwfu olr[m EkdifiHu rGwfqvifAvDawGudk olvQKdtzGJYtpnf;awGu apmifhMuyfMunfh&I
aewmudk axmufcHtm;ay;aMumif; Ak'[l;aeYu ajymMum;vkdufvkdY MopaMw;vsrGwfqvifrsm;udk a'goxGufapcJhwm
yg/
olYpum;awGudk udk;um;&&if. . .
]]jynfyu vma&mufaexkdifolawGuom tom;usatmif vkyf&rSmav? MopaMw;vsom;awGu vkyf&rSm r
[kwfbl;/ aecsifae? raecsif xGufoGm;}}
]]wkdY[m wpfcsKdUyk*vduawGeJY olwkdY&JU,Ofaus;rIawGudk apmfum;aerdovm;qkdwmudk awG;awG;ylae&wJh'DEkdif
iHtwGuf uRefrNiD;aiGYvm&ygNyD/ bmvDuRef;wkdufckdufrINyD;uwnf;u uRefrwkdYMopaMw;vsom;trsm;pkrSm rsKd;cspf
pdwf"mwfawG wpf&Sdefxkd; wkd;jrifhvmwm awGYodcJh&ygNyD}}
]]uRefrwkdY ,Ofaus;rI[m tESpf 200 rQru trsKd;om; trsKd;orD;oef;aygif;rsm;pGmu &kef;uefBudK;pm;wkduf
yGJ0if atmifyGJqifNyD;rS zGHYNzdK;wkd;wufvmcJhwmyg/}}
]]uRefrwdYk t*Fvdyfpum;udkbJ t"duajymygw,f/ pydef? vufbEGef? tm&yf? w&kwf? *syef? &k&Sm;eJYtjcm;bm
ompum;awG rajymygbl;/ 'gaMumifh &SifwkdY uRefrwkdYvlYtokdif;t0kdif;rSm t0iftygjzpfcsifw,fqkd&if 'Dbmompum;
udk oifMum;yg}}
]]MopaMw;vsvlrsKd;tm;vkH;[m bk&m;ocifudk ,kHMunfMuygw,f/ c&pf,mefwpfcsKdUwavaMumifh? vusfm0g
'DaMumifh? EkdifiHa&;Ekd;aqmfcsuf pwmawGaMumifh r[kwfygbl;/ c&pf,meftrsKd;om;trsKd;orD;rsm;u 'DEkdifiHawmfBuD;
udk c&pf,meft,l0g'tay: tajcjyKum xlaxmifcJhMuaMumif;udk &Sif;vif;pGm urnf;tu&mwifcJhMuwmyg}}
]]'DtaMumif;udk uRefrwkdY&JUpmoifcef;eH&HawGrSm az:jyxm;Ekdifr,fqkd&if oifhavsmfrSmyg/ bk&m;ocifeJYoif t
31

E-book is created by www.Shanyoma.org

&ckdifa'otwGif;odkY rGwfqvifrsm; 0ifa&mufvmjcif;ESifhEkdifiHa&;vIyf&Sm;rItqifhqifh

qifajyzkdYr&SdEkdifbl;qkd&if oif&JUtdrf&mopftwGuf urmhtjcm;wpfae&mrSmom pOf;pm;ygawmhvkdY uRefrtMuHay;yg&


ap/ bmvkdYvJqkdawmh uRefrwkdY&JU,Ofaus;rI&JUtpdwftykdif;rkdYvkdYygbJ}}
]]uRefrwkdY[m oifwkdY&JU,kHMunfrIawGudk vufcHygw,f/ bmnmar;cGef;xkwfaerSmvJ r[kwfygbl;/ uRefrwkdY
awmif;qkdaewmwpfckvkH;u oifvnf; uRefrwkdY,kHMunfcsufawGukd vufcHzkdY? uRefrwkdYeJYtwlwuG at;at;csrf;csrf;
tqifajyajyaexkdifoGm;MuzkdYygbJ}}
]]'D[m uRefrwkdY&JUwkdif;jynf? e,fajr? aexkdifrIykHpHyg/ tJ'DcHpm;pHpm;cGifhtm;vkH;udk oifwkdYukd uRefrwkdYu ay;
tyfrSmyg/ 'gayrJh oifu uRefrwkdY&JUtvH? uRefrwkdY&JUt"d|mef? uRefrwkdY&JUc&pf,meft,l odkYr[kwf uRefrwkdY&JUvlaerI
b0ukd qefYusifuefYuGuf jiif;ckHvmr,fqkd&ifawmh uRefrtav;teuf tm;ay;csifwmuawmh MopaMw;vsom;wkdY
&JUtjcm;aom vGwfvyfcGifhBuD;wpfckjzpfwJh]]xGufcGgoGm;EkdifcGifh}}udk &,lvkdufMuzkdYygbJ}}
]]oif 'DrSmraysmf&Tifbl;qkd&if jyefoGm;yg? uRefrwkdY oifhudk twif;vmckdif;cJhwmvnf; r[kwfygbl;/ oifuom
vmaeyg&apvkdY awmif;qkdcJhwmyg/ 'gaMumifh oifhukd vufcHEkdifwJhEkdifiHudk oifuvnf; vufcHay;yg}}
'Dpmudk t*Fvef? uae'geJYtar&duefwkdYrSmvJ jzefYa0ay;Ekdifr,fqkd&if tvm;wl trSefw&m;awGudk ajym&JwJh
owdawG &SmazGawGY&SdvmrSmyg/
oabmwlw,fqkd&if aus;Zl;jyKvkdY 'Dpmudk oifodorQ vlawGqDudk qufvkdYqufvkdYom jzefYa0ygavawmh. . .

32

You might also like