= :- : - o~ o| | :/ n

: ovtHst oop, Brussels

cultural consultant Isabelle
Lonard took her partner to celebrate
his birthday at the slightly seedy,
half-timbered hotel round the corner,
and fell hopelessly in love. Behind the
stained-glass door and the brass plaque
that read Strictly no entry for women of
loose morals or under 21s she found a
corner of the 1930s alive and well in the
middle of Brussels; a hidden world of
voile drapes, art deco mirror tiles,
whispered liaisons and local legend.
Lonard had fallen under the spell of
Le Berger, Brussels famous htel de
rendez-vous. Conceived by a group of
friends with what might euphemistically
be called complicated personal lives,
Le Berger was designed by local
entrepreneur Gabriel Duhoux to
combine luxury and discretion for the
comfortable conduct of extramarital
aairs. Completed in 1935, the hotel
featured a double lih so patrons would
not risk bumping into each other, a
button hidden underfoot on the
staircase to alert chambermaids that
couples were heading to their rooms
and an ingenious pneumatic tube
system for room service orders. It was
also carefully decorated to the taste of
the day: each room was dierent, with
hand-picked furniture and artwork.
Located just o the busy, chic
chausse dIxelles and convenient for
the prosperous administrative quarter,
the hotel was an instant success among
the citys notables. You could bring your
mistress to Le Berger and order oysters
and Champagne: it was luxurious,
discreet and never vulgar.
By 2009, very little had changed: the
decor, although inevitably shabbier, was
exactly as it had been in the 1930s
It was like a wallpaper museum, recalls
Lonard and the hotel remained popular,
oering three hours, with a bottle of
Champagne, 69. When Lonard rst
ventured in on a Friday lunchtime, she
couldnt see any of the rooms because
the hotel was full. Structurally, though,
it was another story. Weeks aher
discovering Le Berger, Lonard learned
it was scheduled for demolition.
Un htel conu et pris depuis plus de 70 ans pour les rendez-vous adultres est aujourdhui un
tablissement plus conventionnel. On peut mme y passer la nuit. Emma Beddington sy est glisse incognito
FLEURS LHEURE
FLOWERS BY THE HOUR
A hotel desi gned f or adul ter y and popul ar f or that purpose f or more than 70 year s has become a
more conventi onal est abl i shment: now, guests can even st ay overni ght. Emma Beddi ngton si dl ed i nsi de
Original 30s
style has been
lovingly retained
in Le Bergers
renovation
La dco originale
des annes 1930
a t prserve
lors des travaux
de rnovation
MET0222-074 FT_HotelBergerSLGERf.indd 74 15/11/2012 16:46
:- : - o~ o| | :/ n
tn novtHut oop, pour fter lanniversaire de
son compagnon, Isabelle Lonard, consultante
culturelle Bruxelles, lentrana deux pas dans
un htel colombages un rien louche et tomba
irrmdiablement amoureuse. Derrire les vitraux
de la porte et la plaque interdisant lentre aux
femmes de murs lgres ou de moins de 21 ans ,
elle dcouvrit un petit coin des annes 30 en plein
Bruxelles. Un monde de draps, de miroirs et papiers
peints euris Art dco et de liaisons chuchotes. Une
vritable lgende locale.
Isabelle Lonard avait succomb au charme du
Berger, le fameux htel de rendez-vous de Bruxelles.
Fond dans les annes 1930 par un groupe damis
aux vies prives, disons, compliques, le Berger
fut construit par lentrepreneur bruxellois Gabriel
Duhoux pour orir un cadre luxueux, discret et
confortable aux liaisons extraconjugales. Achev
en 1935, lhtel tait quip de deux ascenseurs
(pour viter aux clients de se croiser), dun bouton
cach dans lescalier servant alerter les femmes
de chambre de larrive dun couple et dun ingnieux
systme de pneumatiques pour le room service. Le
tout avec une dcoration soigne, au got de lpoque :
chaque chambre tait dirente, avec des meubles et
uvres dart choisis avec soin.
deux pas de la chic et anime chausse dIxelles
et facilement accessible depuis le prospre quartier
administratif, lhtel rencontra un succs immdiat
parmi les notables locaux, qui pouvaient y mener leur
matresse et commander hutres et champagne. Ctait
luxueux, discret, jamais vulgaire.
En 2009, peu de choses avaient chang : le dcor,
malgr linvitable marque du temps, tait exactement
comme dans les annes 30 (comme un muse du
papier peint , se souvient Lonard). La popularit ne
stait jamais dmentie, avec trois heures et une
bouteille de champagne 69 . La premire fois quelle
sy aventura, un vendredi midi, elle ne put visiter aucune
chambre, lhtel am chant complet. Sur le plan structurel,
les choses taient direntes. Quelques semaines aprs
avoir dcouvert le charme discret du Berger, elle apprit
que lhtel tait promis la dmolition.
Consterne, elle monta une campagne passionne
pour le sauver. Aprs avoir localis les propritaires qui
lui donnrent deux semaines pour trouver un acheteur,
elle mobilisa la presse et rencontra entrepreneurs et
pouvoirs publics. Malgr laection pour lendroit (selon
elle, un tiers des contacts avaient connu le Berger dans
un contexte intime ), aucun repreneur ne se prsenta
jusquau dernier moment. La dcoration tait sur le point
dtre arrache, quand un dernier coup de l la mit en
contact avec lhtelier local Jean-Michel Andr.
Andr, propritaire du minimaliste White Hotel de
Bruxelles, avait entendu parler du Berger et mme pens
lacheter, avant que lampleur des travaux ncessaires
ne len dissuade. Convaincu par lnergie dploye par
Isabelle Lonard, il runit designers et enthousiastes
pour faire revenir la vie cette lgende dcrpite.
Lhtel a rouvert en fvrier 2012 aprs deux ans de
travaux de rnovation minutieuse et soigne. Andr et
son quipe ont su prserver lesprit du Berger mme si,
au regret de certains anciens clients, les chambres ne sont
plus proposes lheure. Lascenseur double est toujours
Le Bergers
rooms, which
bear period
girls names, are
all unique
Chaque chambre
du Berger est
unique et porte
un prnom
fminin dsuet
MET0222-074 FT_HotelBergerSLGERf.indd 75 15/11/2012 16:46
:- : - o~ o| | :/ n
Appalled, she mounted an
impassioned campaign to save it.
The owners gave her two weeks to
nd a buyer; Lonard mobilised
the press, met with entrepreneurs
and civic o cials. Although there
was plenty of aection for the
place around a third of people
she spoke to, Lonard calculated,
had known Le Berger in a more
intimate context nobody was
prepared to take the project on,
until at the eleventh hour, when
the ttings were about to be
stripped out, a last-ditch phone
call placed her in contact with
local hotelier Jean-Michel Andr.
Andr, the owner of Brussels
austerely minimalist White Hotel,
had contemplated purchasing the
Berger but had been discouraged
by the amount of work required:
Lonards passion convinced him.
Aer two years the hotel
reopened in February 2012. Its a
painstaking, aectionate
renovation: Andrs team has
preserved the spirit of Le Berger
almost intact, although, to the
regret of some former patrons,
you can no longer rent rooms by
the hour. The double li remains,
around half the original furniture
has been restored, and interior
designer Martina Nievergelt
spent months tracking down
original 1930s wallpaper. The
rooms each dierent bear
girls names of the era: Blanche
has a copper-railed bath alcove
and Ambre is all lmy gauze
curtains and mirror tiles, and
theres still a lm noir languor to
the dimly lit, wood-panelled
corridors. Only the beds absolutely
had to change: designed for
purposes other than sleeping,
they were far too narrow for
conventional hotel needs. Andr
is emphatic that Le Berger should
remain a place where Brussels
residents, as well as tourists, go,
so the hotel hosts regular live
music, burlesque evenings and
vintage fashion events.
Isabelle Lonard has also
published a history of the hotel,
gathering funny, ribald and oen
very touching reminiscences of
the hotel manager, 88-year-old
Fredy Martens, and Nicolina, his
chambermaid for 30 years.
Theres the police chief who died
in agrante, his body discreetly
removed by a otilla of his
colleagues; the secret room in the
basement where the management
hid escaped prisoners during the
war, while German soldiers and
regular clients shared the upper
oors; the baroness and her
chaueur; the 92-year-old regular
with his weekly bottle of Mot.
Its a fascinating record of over
70 turbulent years of Brussels
social history. At the ripe old age
of 77, Le Berger still knows how
to seduce.
Htel Le Berger, 24 rue du Berger,
1050 Brussels, rooms from 120,
+32 (0)2 510 83 40, lebergerhotel.be.
Le Berger: Souvenirs dune maison
de rendez-vous is published by Les
Impressions Nouvelles, 19.50
l ainsi que la moiti des meubles dorigine. La
dcoratrice Martina Nievergelt a pass des mois
dnicher des stocks de papier peint des annes
30. Chaque chambre, unique, porte un prnom
fminin la mode lpoque : choisissez Blanche
et sa baignoire en alcve ou Ambre et ses voilages
et carrelages miroir. Les couloirs lambrisss ont
encore une langueur de lm noir. Seuls les lits ont
d tre changs : conus pour dautres occupations
que le sommeil, ils taient bien trop troits. Andr
tenant ce que le Berger reste un lieu frquent des
Bruxellois comme des touristes, lhtel accueille
rgulirement concerts, soires burlesques et
dls de mode vintage.
Le Berger dantan nest pas oubli pour autant :
Isabelle Lonard vient de publier son histoire, fruit
de trois ans dobsession, en compilant les souvenirs
drles, canailles et souvent touchants de lancien
grant de lhtel Fredy Martens, 88 ans, et de
Nicolina, sa femme de chambre pendant 30 ans.
On y trouve le chef de la police pass trpas
pendant lacte, le sous-sol o, pendant la guerre,
la direction cachait les prisonniers vads pendant
que samusaient aux tages soldats allemands et
habitus, la baronne et son chaueur, lhabitu de
92 ans avec sa bouteille de Mot hebdomadaire...
Le tout forme le rcit fascinant de plus de
70 annes turbulentes dhistoire bruxelloise.
77 ans, le Berger na rien perdu de sa sduction.
Htel Le Berger, 24 rue du Berger, 1050 Bruxelles,
chambres partir de 120 , +32 (0)2 510 83 40,
lebergerhotel.be. Le Berger, souvenirs dune maison de
rendez-vous, aux Impressions Nouvelles, 19,50
THE SPIRIT OF
LE BERGER
REMAINS, THOUGH
TO THE REGRET
OF SOME FORMER
PATRONS YOU
CAN NO LONGER
RENT ROOMS BY
THE HOUR
Isabelle Lonard
(le) fell in with
love with
Le Berger and
the spirit of
1930s Brussels
Isabelle Lonard
( gauche) a
t sduite par
Le Berger et le
Bruxelles des
annes 1930
LESPRIT DU BERGER
A T PRSERV,
MME SI, AU GRAND
REGRET DE CERTAINS
VIEUX CLIENTS,
ON NE PEUT PLUS
RSERVER LES
CHAMBRES LHEURE
MET0222-074 FT_HotelBergerSLGERf.indd 76 15/11/2012 16:47
:- : - o~ o| | :/ n
In novtHut oop nam de
Brusselse culturele adviseur
Isabelle Lonard haar partner op
diens verjaardag mee naar een
wat louche hotel en raakte op slag
verliefd. Op het hotel, welteverstaan.
Achter de deur met glas-in-lood en
het koperen plaatje met de woorden
Verboden toegang voor vrouwen
van lichte zeden en personen onder
de 21 jaar ontdekte ze in hartje
Brussel een stukje jaren dertig. Een
verborgen wereld van voile vitrages,
art-decospiegeltegels en bloemetjes-
behang, geheime liefdes avontuurtjes
en plaatselijke legenden.
Lonard was bekoord door Le
Berger, Brussels beroemde Htel
de Rendez-Vous. Le Berger,
ont worpen door de onder nemer
Gabriel Duhoux, kwam voort uit het
brein van een groep vrienden met
gecompliceerde levens. Het was
bedoeld om luxe te koppelen aan
discretie zodat men zich in comfort
kon overgeven aan buitenechtelijke
avontuurtjes. Zo had het hotel uit
1935 een dubbele lih zodat gasten
elkaar niet per ongeluk tegen het lijf
zouden lopen; een verborgen knop
onderaan de trap om kamermeisjes
te waarschuwen dat stelletjes op
weg waren naar hun kamers; en een
ingenieus pneumatisch buizen post-
systeem voor roomservice.
Gelegen aan de drukke, chique
Elsesteenweg en dus dicht bij de
welvarende zakelijke wijk, bleek
het hotel een schot in de roos voor
de notabelen van de stad. Je kon je
minnares naar Le Berger brengen
en tegelijk oesters en champagne
bestellen. Het was luxueus, discreet,
maar nooit vulgair.
In 2009 was er maar weinig
veranderd. De inrichting was
hoewel verwaarloosd nog vrijwel
identiek aan de jaren dertig. Het
leek wel een behangmuseum,
herinnert Lonard zich. En het hotel
was als vanouds populair: Drie
uur voor 69, inclusief een es
champagne. Toen Lonard er voor
het eerst op een vrijdag rond het
middaguur binnenstapte, waren alle
kamers bezet Maar bouwkundig
gezien was het een ander verhaal.
Een paar weken nadat ze de charme
van Le Berger had ontdekt, hoorde
ze dat het op de slooplijst stond.
Geschokt begon ze een campagne
om het hotel te redden, en aan aan
aectie was er geen gebrek. Een
derde van de mensen die ze sprak,
verkeerde volgens haar op intieme
voet met Le Berger. Maar niemand
wilde zijn vingers eraan branden.
Pas te elfder ure, toen de slopers
voor de deur stonden, bracht een
telefoontje haar in contact met
hotelier Jean-Michel Andr.
Andr was eigenaar van Brussels
minimalistische White Hotel. Hij had
al eens overwogen om Le Berger te
kopen, maar was terug geschrokken
voor het vele werk dat benodigd was.
Het enthousiasme van Lonard trok
hem echter over de streep.
Na een ingrijpende maar liefde-
volle renovatie van twee jaar ging het
hotel in februari 2012 weer open.
Andrs team heeh de geest van
Le Berger vrijwel intact gehouden.
Maar tot onvrede van sommige
voor malige gasten zijn kamers per
uur voorgoed verleden tijd.
De dubbele lih is er nog, de
badkuipen zijn afgeschermd met
een gordijn, de helh van de originele
meubels is gerestaureerd en binnen-
huis architect Martina Nievergelt
heeh maandenlang gezocht naar
behang uit de jaren dertig.
De individuele kamers dragen
meisjesnamen uit een vroeger
tijdperk. Blanche heeh een koper
gerande badkuip in een alkoof,
Ambre heeh jnmazige vitrage
Bloemen per uur
Een hot el ooi t ont wor pen voor over spel i s nu een convent i onel er t abl i ssement .
Gast en kunnen er zel f s over nacht en. Emma Beddi ngt on sl oop er st i ekem bi nnen
en spiegeltegels. De met hout
gelambriseerde gangen zijn
onveranderd schemerig. Maar
de bedden moesten vernieuwd
worden. Ze waren immers voor
andere doeleinden dan slapen
bestemd en daarom te smal voor
moderne hotelvereisten.
De ingang van de prettige bar wordt door
een opgezette pauw bewaakt en in de lounge
staan diverse koperen palmbomen. Andr is
vastbesloten dat Le Berger een plek blijh voor
zowel Brusselaren als toeristen. Ze worden
daarom onthaald op live muziek, burlesque-
avonden en mode-evenementen.
Maar de oude Berger is niet vergeten. Lonard
heeh de geschiedenis van het hotel gepubliceerd,
puttend uit de verhalen van de 88-jarige voor-
malige manager Fredy Martens en Nicolina, die
er dertig jaar kamermeisje was. Het boek staat
vol schandalen, sterf gevallen, levenslustige
negentigjarigen en vreemde stellen.
Wie nu in Le Berger verblijh, ontkomt er niet
aan om te fantaseren over vroegere gasten en de
intieme geschiedenis. Op de bejaarde leehijd van
77 jaar weet Le Berger nog altijd te verleiden.
Htel Le Berger, Herdersstraat 24, 1050 Brussel,
kamers vanaf 120 per nacht, +32 (0)2 510 83 40,
lebergerhotel.be. Le Berger, souvenirs dune maison
de rendez-vous, Les Impressions Nouvelles, 19,50
Luxueus,
dis creet, maar
nooit vulgair:
normen en
waarden die
Le Berger wl
hee behouden
MET0222-074 FT_HotelBergerSLGERf.indd 79 15/11/2012 16:47