You are on page 1of 3

Cristinapuedegenerarelquintoperonismo

PorManuelBarrientos ElensayistaAlejandroHorowiczanalizaelpresenteyelfuturo delmovimientopoltico dominantedelaArgentina. Eselautordeunodeloslibrosquepermitencomprendermejorlagenealogayeldevenir delafuerzaquehagobernadoduranteveintedelosltimos22aosdelahistoria argentina.Publicadoporprimeravezen1985,reeditadoen2005yrecientementereimpreso porlaeditorialEdhasa,Loscuatroperonismosrespondeuninterrogantedeplena actualidad:culeselverdaderosignificadodeesemovimientopolticoqueirrumpien 1945ycuyapotenciaansemuestravigente? ProfesordeSociologadelaUniversidaddeBuenosAires,AlejandroHorowicztrazensu obraunacaracterizacindelasdiferentesmutacionescronolgicasdelperonismo.Laprimera,atraviesasusurgimientoylasdosprimeras presidenciasdeJuanDomingoPern.Lasegunda,estmarcadaporlaresistenciaalosgolpesmilitaresquesesucedieronluegode1955 yllegahastalosprimerosaosdeladcadadelsetentaesdecir,porlaluchafrentealascontinuasproscripcioneselectoralesyla consolidacindelpoderdelfrenteenlossindicatos.Latercera,sobresaleporelgiroalaizquierdadelossetentaylamilitanciajuvenil.La cuartaabreconlamuertedellderyllegaaladerrotafrentealalfonsinismo,en1983. EneldilogoconDebate,Horowiczindagaenlaactualidaddelmovimientopoltico,luegodequelostrescandidatospresidencialesquese definenapartirdesuidentidadperonistaCristinaKirchner,EduardoDuhaldeyAlbertoRodrguezSaobtuvieranelsetentaporcientode losvotosenlaseleccionesprimarias.Tambinreflexionasobrelosposiblesreacomodamientosyconflictosinternosquepuedendarsea partirdelprximo10dediciembre. Elsetentaporcientodelelectoradovotenlasprimariasacandidatosqueseasumencomoperonistas.Quinterpretacinhacesobre esefenmeno? ElgolpedeEstadode1976primero,ylacrisisde2001despus,arrasaronconelsistemapolticoargentino.Lafuerzasocialypolticaque mostrmayorcapacidaddesupervivenciaenesascondicionesfueelperonismo,ylasdemsfueronsencillamentedevastadas.El radicalismofuedemolidoporsupropiaincapacidadpoltica,porquenoestabaescritoqueFernandodelaRadebairseobligatoriamenteal diablo.SihubierasalidodelaConvertibilidadenlosprimerossesentadasdesugobierno,DelaRahoyseraunpolticosignificativodela Argentina.Peroactualmentenoesnisignificativoniimportanteporquenopudoentenderqueeldelosbancosnoeselnicointersque existeenelpasy,alatarsusuertealadeellos,termincomotermin. Quefectostuvoesacrisissobreelsistemapoltico? Elcostofueelquesevayantodos,esdecir,unacomprensindelasociedadargentinadequelapolticanoservaparamodificarnada. VotaraDelaRaoaCarlosMenemsignificabalomismo,unordenpolticoqueseautoabastecaasmismoysedistanciabacadavez msdelasociedad.Elestallidodemostrqueesecaminonoslonoesviable,sinoquetieneuncostoquelasociedadargentinayano tolera.Enconsecuencia,esoimponenecesariamente,aquienessepropongansobrevivirenlaactividadpoltica,considerarcaminos alternativos,msalldequeesavaexistaonopreviamente.Entonces,noesqueelkirchnerismoseconstruyealrededordeunprograma previo,sinoquelohaceapartirdelascosasquetienequeevitar.Almismotiempo,necesitarestablecer larelacinentrelosderechosy laspenas,entrelaspalabrasylascosas. Cmoserestituyeesevnculo? Estonosucededecualquiermodo,sinoapartirdelfindelaimpunidad.Laideadequeesposibleconstruirunordensocialrelativamente razonableydemocrticoenderredordeunesquemadeimpunidadnoesconservadora,esabsurdayserevelaimposibleencualquierlado. Lascrisisestallancincominutosantesocincominutosdespus,perosoninevitables,estnenlanaturalezadelascosas.Unasociedad quenotieneunsistemadepunicinefectivoesunasociedadqueenloquece,quetieneunaincapacidadfenomenalparaentenderelmapa desuspropiosproblemas.LaArgentinaalucinasusproblemas,nolosmira.Ylaltimaeleccinprimariademuestraquehayunpasado irrecuperableeincapazdeconstituiruneje,porqueEduardoDuhaldeyRicardoAlfonsnsonelpasado.Peronosetratadelproblemadeun partidoconservador,porquesepuedetenerunpartidoconservadorenlaArgentinaquesehagacargodequehaycosasquesonpolticas deEstadoyquenotienenvueltaatrs,quenosepuedevolveralasituacinanteriora2003,orestablecerunmodeloproductivoquenose propongasersudamericano,porquenosepuede,enelmarcodeunacrisisglobalcomolaactual,repetirlasmismastrivialesrecetascon lasquelosargentinosfuerondevastadosyconlasqueloseuropeosmarchanhaciasudevastacin. Vuelvoalaprimerapregunta,qusignificahoyelperonismo?Quuneaesascandidaturasqueobtuvieronelrespaldodelsetentapor cientodelosvotos? Nada,simplementeremitenaunahistoriacomnenlacualpuedenreferenciarse.QueDuhaldehayasidoperonistaalgunaveznotienela menorimportancia.DuhaldeesunconservadordelaprovinciadeBuenosAires,delperodoanteriora2003.Peronisiquieraesun conservadorpopular,porqueellosprodujeronpolticosypuntosdevistaquetenanunaconsonanciaconlopopularmuchomsimportante. Deesepartido,salieronArturoJauretcheyVicenteSolanoLima. Vinculara,entonces,aDuhaldeconelconservadurismodeManuelFresco,elgobernadorbonaerensedelosaostreinta? Totalmente,perocuandoFrescoyaerainviable.Elesquemadelfraudepatriticopodafuncionarenciertascondicionesenlaprovinciade BuenosAires,perounadelascosasquenoentendieronestosmuchachosescundoesteesquemafuncionaycundodejadefuncionar. Despusdelmomentoenque(Agustn)Justodejdeserpresidente,esemecanismonoeraposibleparaenfrentarlacrisisqueatravesaba lasociedadargentinayelcapitalismomundialfrentealaSegundaGuerra.Entonces,elsurgimientodelperonismo,entreotrascosas,est ligadoalaincapacidaddeestasfuerzaspolticasysocialesdemodificarse.Y,alnopoderhacerlo,lahistoriarecurrealosinstrumentos queposee.Enunmomentodeterminado,lasFuerzasArmadaseranpartedeesafarmacopea,peroyanolosonms. Usteddescribecuatroetapasdelperonismo.ConquperodosvincularalaspostulacionesdeDuhaldeyAlbertoRodrguezSa? Ambossonsobrevivientesdelsegundoperonismo,quetenamsqueverconlacuestinsindicalyelmomentoenqueestasposicionesno podanhacerpolticayslopodannegociarcondicionesdetrabajo.Elproblemaesquestanoeslamismasituacin,yqueladerrotadel movimientoobreronofueanrevertida,porquerecinahorahaycondicionesparareconsiderarunfenmenodeesanaturaleza.El75/76fue unaderrotahistricadelostrabajadores,delaquenoserecuperaronms.Luego,distintascondicionespolticasabrieronelcursodela

posibilidaddelarecuperacin,perolostrabajadorescomotalesnohacanpoltica.Hoy,losdirigentessindicalestienenlalibertadabsoluta dealinearseconquienlesparezcaycomolesparezca,sinqueesotenganingncostohaciaelinteriordesupropiaorganizacin. YCristinaKirchner,enquetapasdelperonismosereferencia? Cristinamarchaenotradireccin,haciaunnuevoprogramaparaelpartidodelEstado,conelobjetivodeorientartodoelcicloquehayque construiryqueannoestconstruido.Yeseprogramanopuedesersinosudamericano,dondelaUnasuresunanecesidadinevitableyel BancodelSuresuninstrumentopreciso.Esollevaaotraescala,apensarlapolticaencondicionesenquelaArgentinanuncalapudo pensar.staeslaprimeravezquelaArgentinapuedeplantearse,genuinamente,comopartedeunbloquemayor,enuncaminoquele puedabrindarsoberanapolticaeindependenciaeconmica.Esdecir,conunafuerzaqueescapazdegobernarsegnelintersnacionaly latinoamericano.Estasituacin,anteserainimaginable. Enesesentido,Cristinasientalasbasesdeunquintoperonismoovaporunavadistinta? Siconstruyeunprogramaymodificalaclasedominantequerequiereeseprograma,Cristinapuedegenerarelquintoperonismo.Pero tienenqueocurriresasdoscosas,quetodavanosucedieron.Nosepuededecirsivanonoaocurrir,perohaycondicionesdeposibilidad paraquesucedan.Yhayundeseoenlasociedaddequeesosuceda.Peroestasituacin,paralahistoria,nosuponedeformaautomtica quesuceder. Qupotencialidades,perotambin qulmites,tieneelkirchnerismodelograrlareunificacindetodaslasfuerzasperonistas? Creoqueahexisteunproblemamuycomplicado,porquequienessefueronen2008noslotienendificultadesparavolver,sinoquetienen unproblemadeconfiabilidadpoltica.SialgncapitalpolticotieneelgobernadordelaprovinciadeBuenosAires,DanielScioli,sedebea quecerrlahemorragiade2008yladeladerrotapolticade2009.PeroFelipeSol,elcuadromsimportantedelaresolucin125,as comotambinElisaCarri,terminaronfueradejuego.saeslaverdaderaconclusinpolticadelresultadodelaseleccionesprimarias:las fuerzasqueimplementaronlaluchacontrala125descarrilarondefinitivamente. Qurazonesencuentraacercadeesareaccindelasociedad? Fundamentalmente,aquesloeranarticulablesporunacoyunturamuyparticular.Yesacoyunturanoexistems.PeroelGobierno,con suserrores,habafacilitadolaconstitucindeunpoloopositor.Tambin,porelhechodequeelconjuntodevaloresquelasociedad argentinatodavacompartenotienepocoqueverconelmenemismo,dondenohayningninterssuperioralpropio,selogrquelagente quenotieneunamacetareaccionaracomoaquelquetienecincomillonesdedlaresenlaPampaHmeda.saesunadelasasignaturas pendientesdelkirchnerismoydelasociedadargentina:hacefaltaundebateprofundosobreelpasadoyelpresente,yunarevisin,que hastaelmomentonosehizonunca,sobre1976.Laideadequesepuedefugarindebidamenteparaadelanteesbastantecortitaytonta. Porquesadiscusinanestirresuelta? Estpendientenoslocomodebatehistricosinotambincomodebatepoltico.Hasta1975,laArgentinatenaunprograma.Peroelplan queseenarbolconelgolpeypreviamente,conelgobiernodeMaraEstelaMartnezdePernyelRodrigazo,esungiroquesepropone lareprimarizacindelaactividadeconmicaenlaArgentina.Esegirosehizo,peroesinviable,porquesobrar anveintemillonesde argentinos.Entonces,paraqueesegiroseaposible,hayquemasacraroexpurgaraveintemillones,cosaqueenelhorizontede2001 estabapresente.Sialgoevitqueestosucedierafue,precisamente,eldiscursoquelasociedadadoptapartirde2003. Qudesafosseabrenparaelperodo20112015? Unviejoproblemaeslarelacinentreelsistemapolticoylasociedad.Nosepuedepensarqueesevnculosemodificacambiandosloel sistemadeboletaelectoral.Nodigoquenosirvalaboletanica,perosenoeselcamino.Larelacinsloserestablececuandoaparecen denuevolosmilitantes.Ylanicafuerzapolticaquehoytienemilitanteseselkirchnerismo.Estnlasfuerzasdeizquierda,quetienen militanteshistricamente,peronotienenescaladeaccinpoltica,puedenactuarenconflictoscircunscriptosydeterminados,aunque dentrodelmitesmuyprecisos.Peroelproblemafundamentalpasaporcmoseresuelveesarelacin,ypornocreerqueLaCmporaesel caminoqueresuelveesaecuacin. Dentrodelkirchnerismo,algunosplanteanqueunodelosretoseslograrlainstitucionalizacindelaspolticasimplementadasapartirde 2003,sinfosilizarsubasemilitante.Qupuedesucederenrelacinaesedesafo? Lasinstitucionestiendenamatarlavida,lasustituyen,lareemplazan.Y,almismotiempo,nopuedenmsquenutrirsedeella.Perola resolucindelosproblemaspolticosnopasaporlainstitucionalizacindenada,sinoquesuponeunamiradamuchomsabarcadorade losproblemasactualesylacapacidadparaofreceranuestrassociedadesuncaminoanteunacrisisquevaaaparecerdemodomuy violentoenelcursodelaoprximo.2012vaaserunaomuyduroparalapolticainternacional. seserelprincipalreto? S,sesereldesafocentral:cmoenfrentarlacrisisqueseavecina.

Loscambiosenelsistemadepartidos QufuturotieneloquehastahacepocotiemposedenominabaPeronismoFederal? EnnoviembredelaopasadodijequeelPeronismoFederaldifcilmenteibaallegaraestaselecciones.Esediagnsticosecumplia medias,perosecumpli.CreoqueDuhaldemarchaasudesaparicin,noslohistricasinopoltica.HabrqueobservarsiFranciscode Narvezpuederescataralgodeall,perolmarchahaciaunpartidoconservadortradicionalconbaseurbana.Yelresto,eshistoriaantigua. Unodelostpicosdelperonismoesquequienpierde,traiciona.Quefectospuedeteneresapremisaamedianoplazo,luegodeltriunfo deCristinaenlasprimarias? Estnaquellosquetienenposibilidadesdesobrevivir,yaquellosqueyanolastienen.CreoqueelRubicnestmarcado,yesoestclaro enlaprovinciadeCrdoba.ElgobernadorcruzelRubicn,notienevueltaatrs.Yselohicieronsaberenlasprimarias.DelaSotagana comoundirigenteprovincial,perocuandosetratadepolticanacional,lehacensaberquelnoeslapolticanacional.Eselgobernadorde Crdobaypunto.Porlotanto,nolereconocennidiputados. Quposibilidadesdeunidadhayconesossectoresjusticialistasquesemuestranoscilantesensurelacinconelkirchnerismo? Unadelascaractersticasdelacrisispolticadelasociedadargentinaesladesaparicindelospartidosnacionales.Lospartidosse articulan,fundamentalmente,comoconfederacionesprovincialesenderredordeuncandidato.Elresto,esmsbienuncomentarionominal. QueselPartidoJusticialistanacional?Nomucho.CuandounohabladelPartidoJusticialista,serefierealPJdelaprovinciadeBuenos Aires,aldeCrdoba,aldeSantaFe.Esdecir,apartidosprovinciales.Yelradicalismocomofuerzanacionalhacetiempoquenoexiste,es unconglomeradodeintendentesque,aveces,tieneuncandidatopresidencial.LaexcepcineselPartidoSocialista,queesunpartido provincialconunapolticanacional.Msalldequeseaonolaizquierdaqueyocreoquetienequeser,esunafuerzapolticaqueest ancladaenelpresenteynoenelpasado.

Lavitalidadhistricadelmovimiento

Quantecedentesencuentraenesacapacidadquemostrelkirchnerismopararevertirsuciclopolticoluegodeladerrotade2009? Sialgodemostrelperonismoessucapacidadderevertirlosciclospolticosenmuchasocasiones.Ysaessuvitalidadhistrica. Aqusedebeesacapacidaddereformulacin? Porunaparte,alasfuerzassocialesquecontiene.Y,porotra,alasdireccionesqueescapazdeconstruir.Vamosaseramables.Siuno miraaRicardoAlfonsn,nopuedecreerqueeseseorseacandidatoapresidente.Unopuedeimaginarseunpartiditominsculoy secundarioconuncandidatoas,peronounhombrequerepresentaunafuerzacentenariayquetienealgunaclasedehorizonte.Esun impresentable.AlladodeAlfonsn,DelaRaesunestadista,nossiquedaclaro.Cuandounomiraaundirigenteasyluegoobservaa CristinaFernndezmsalldequeaunoleparezcabienoleparezcamal,simplementeporlacapacidadquetienecadaunodepararse yhacerunaexposicinsobresuspropiospuntosdevista,entiendequeesadiferenciaesmonumental. Sealqueunadelasvariablesquelepermitenalperonismosureinvencinpasaporlasfuerzassocialesquecontiene.Cmoobserva hoyesarelacinentrelapotenciacomomovimientoylaestructurapartidariaelectoral? Elperonismo,comoestructurapartidaria,siemprefueunasemicatstrofe.Enelprimerperonismoelpartidoeraunacuestinadministrativa desegundoorden.Enelsegundo,prcticamentenoexistiyseredujoalaestructuradelmovimientoobrero.Eneltercero,fueelmomento msvital.Yelcuarto,consistiendestruirsistemticamentecualquierestructuramilitanteytransformarlaenunaestructurade profesionales.PerolatradicindepartidospolticosenlaArgentinanoesimportante,esmuchomsunatradicindemovimientos,quede fuerzasorgnicas. Puededarseuncambioenesatradicin? Porloqueseobservaenestemomento,noparecera.Seradeseablequetuvieraotravitalidad,otrorangoyotracapacidadparaproducir, metabolizarydevolverideasalasociedad.Perosialgohanmostradolospolticosargentinosesunvacodeideasfenomenal.Y,almismo tiempo,unareluctanciamuygrandeatomarotrasideasquetambinandanporall. RevistaDebate http://www.revistadebate.com.ar/2011/09/02/4391.php

Cerrarestaventana

You might also like