Cichociemni

To grupka 316 onierzy Polskich Si Zbrojnych z czasw II Wojny wiatowej, onierzy specjalnych, prawdziwej elity wojsk polskich walczcych u boku Aliantw z Hitlerem i Stalinem. Zrzucani byli na spadochronach do okupowanej Polski w celu walki z okupantem i organizowania szkolenia polskiego ruchu oporu w kraju. W porwnaniu z milionowymi armiami wrogw to maleka kropla w morzu, ale kropla dzielna, skuteczna, z fantazj, taka co potrafi obi skay. Nie mieli specjalnych mundurw, nie mieli flagi, pracowali nad powierzonymi im zadaniami samotnie, w tajemnicy, ciemnoci byy ich sprzymierzecami, bo w bezgwiezdne noce przerzucani byli na placwki w Polsce i najczciej w ciemnociach wykonywali swoje zadania. Pomys stworzenia takiej nieformalnej grupy zrodzi si w gowie kapitana i inyniera Jana Grskiego. Nabra barw realnoci gdy doczy do niego Maciej Kalenkiewicz pseudonim Kotwicz zastpca majora Hubala, wysany w grudniu 1939 r. przez niego do Francji by nawiza kontakt z generaem Wadysawem Sikorskim. Bez pomocy z zewntrz projekt szkolenia i przerzucania do Polski specjalistw w rnych dziedzinach wojny partyzanckiej by nierealny. Dotychczas kontakty Rzdu z Krajem to przewanie piesze przedzieranie si przez zielone granice, a przedtem ponad tysickilometrowa droga przez tereny wroga. Na Francj sab, zagubion, rozdwojon i do szybko zajt przez nazistw nie mona byo liczy. Tu, jeszcze przed ewakuacj do Anglii, opracowali ci ludzie dwa dokumenty: Uycie lotnictwa dla cznoci i transportw wojskowych drog powietrzn do Kraju oraz dla wsparcia powstania i Instrukcj dla pierwszych lotw cznikoworozpoznawczych. Przekonali najpierw do swoich idei generaa Kazimierza Sosnkowskiego, odpowiedzialnego za kontakty z Polsk. On przesa projekty i nazwiska szesnastu chomikw do szefa lotnictwa polskiego generaa Zajca. Odpowied bya negatywna i trudno si temu dziwi, bo polskie lotnictwo nie miao odpowiednich samolotw, nie byo gdzie szkoli tych ludzi, a zreszt i tradycji spadochroniarkich w Polsce nie byo, bo pierwsze prby w tej dziedzinie podjto eksperymentalnie dopiero we wrzeniu 1937 r., dlatego nawet do opracowa teoretycznych Grski i Kalenkiewicz musieli pilnie studiowa materiay wywiadowcze o organizacji niemieckich wojsk spadochronowych i stamtd czerpa wzory i idee. Wiadomo, e na pocztku wojny w podbijaniu Europy na zachd od Rzeszy spadochroniarze niemieccy mieli kilka popisowych i efektownych akcji. Pomys kapitanw chyba zostaby tylko pomysem, gdyby nie wspgra z najnowszymi pomysami Churchilla. Stworzy on wojskow organizacj dywersyjn na tyach wroga , synne SOE (Special

Operations Executive), pierwszemu jej dowdcy poleci podpali Europ i zachci kraje okupowane i ich onierzy stacjonujcych w Anglii, by wzmocnili jej szeregi. To byo ogromnym obcieniem dla Anglii, bo trzeba byo wspiera partyzank krajw okupowach broni i pienidzmi; do lotw nadaway si tylko najwiksze i najcenniejsze dla lotnictwa bombowce typu Halifax i Liberator, ze wzgldu na cikie cargo no i mogy zwolni lot do 200 km na godzin, by precyzyjnie zrzuca ludzi i sprzt w miejscach umwionych. Do szybko po przeprowadzeniu si Dowdztwa Polskich Si Zbrojnych w maju 1940 r. do Anglii stworzono polski odpowiednik SOE, tzw. Oddzia VI Sztabu Naczelnego Wodza. Ostatecznie do idei przekona generaa Sikorskiego jego przyjaciel pukownik Andrzej Marecki, no i - gdzie diabe nie moe, tam posya kobiet crka wodza Zofia Leniowska. Ju w padzierniku 1940 r. zorganizowano pierwszy polski kurs spadochronowy w Ringway pod Manchesterem i pierwszych 12 ochotnikw skoczyo go w dwa tygodnie. Sprawdzianem byy cztery skoki spadochronowe z wiey, w tym jeden nocny. A poniewa wiey tam nie byo, Polacy w byskawicznym tempie sami j zbudowali. Oddzia VI przystpi do cichego werbunku. Pocztkowo przyjmowano ochotnikw, ale bya obawa, e akcja zostanie zdekonspirowana, wic zaczto typowa najlepszych kandydatw i w najgbszej tajemnicy proponowa im przeniesienie do tej specjalnej suby spadochronowej. W ten sposb zwerbowano jednego generaa, 112 oficerw sztabowych, 1486 oficerw niszych i podoficerw, 771 szeregowych, 15 kobiet i 28 kurierw cywilnych, razem 2413 kandydatw. Szkolenie byo nie tylko przypieszone ale i wyczerpujce fizycznie i psychicznie. Ostatecznie 579 osb zostao uznanych za gotowych do przerzutu, z nich 316 wyekspediowano do koca akcji, czyli do grudnia 1944 r. drog powietrzn do Polski. Tylko ci otrzymali dumne miano Cichociemnych i nominacj o jeden stopie wojskowy wysz od posiadanej po kadym zrzucie do Kraju. Z usug skorzysta take jeden Wgier i 28 cywilnych kurierw Ministerstwa Spraw Wewntrznych, wrd nich najbardziej znanym i zasuonym by Jan Nowak Jezioraski. Wejcie do sub spadochronowych i zostanie Cichociemnym to prawie wyrok mierci na siebie samego. W pniejszym stadium rekrutacji przed oczy kadego kandydata podstawiano statystyki z ktrych wynikao, e przecitny czas przetrwania po przerzuceniu do Kraju to tylko 6 miesicy. Mimo statystyk i niesamowicie trudnego przeszkolenia chtnych nie brakowao. Co tak cigno tych przewanie modych onierzy do podejmowania takiej decyzji? Nie tylko ch przygody, czego si nie da wykluczy. Przede wszystkim to wielki patriotyzm co, na co dzisiaj wielu Polakw patrzy wprost z zaenowaniem: ci ludzie chcieli suy ukochanej zniewolonej Polsce

jak najlepiej, najskuteczniej, a trudno sobie wyobrazi co bardziej skutecznego czy bezporedniego ni suba cichociemna. Tsknota za Polsk, ktr opucio si czsto jako jeszcze modzi ludzie, to te powany powd. Na spotkanie z bliskimi w Kraju nie mona byo jednak liczy, bo to grozio zdekonspirowaniem i niebezpieczestwem, nawet mierci rodziny. Statystyki statystykami: cichociemni to inteligentni i dobrze wyszkoleni ludzie i dlatego a prawie dwie trzecie z oglnej liczby 316 przeyo wojn. Stu dwunastu oddao ycie: wikszo (84 osoby) w walce, niektrzy z nich schwytani i zamordowani przez gestapo. W tej grupie znalazo si 18-tu z 91 uczestnikw Powstania Warszawskiego. Dziewiciu zgino podczas lotu czy skoku, dziesiciu schwytanych zayo trucizn (synn piguk L), a dziewiciu zamordowaa Polska Ludowa dziwny rodzaj wdzicznoci za sub Ojczynie. Do dzisiaj przeyo ich kilk - jednym z najaktywniejszych w czasie wojny jest general Stefan Starba Bauk. Najczstszym miejscem ich spotka obecnie s tereny specjalnej jednostki GROM-u noszcej nazw Cichociemnych, gdzie pomnik tych bohaterw wojennych zosta odsonity 15 maja 2005 r. Szkolenie Cichociemnych byo nie tylko intensywne (najdusze kursy trway tylko rok), ale i rnorodne, zalene od tego, do jakich funkcji na zapleczu wroga szykowano kandydata: czy mia by w kontrwywiadzie, dywersji, faszerzem dokumentw, itp. Wszyscy musieli zaliczy kursy zasadnicze, a to przede wszystkim kurs zaprawy fizycznej, strzelecki i zaprawy dywersyjno-minerskiej, walki konspiracyjnej, spadochronowy, a jednym z najwaniejszych by kurs odprawowo-waciwy, gdzie skoczek ukada sobie komplet logicznych kamstw, jak faszywe imi i nazwisko, data urodzenia, zawd ( w przybranym zawodzie trzeba si byo troch przyuczy), itp. Z tych kamstw trzeba byo stworzy rodzaj odruchu automatycznego. Mimo wszystko byy wpadki. Ktry z cichociemnych po potrceniu Niemca na ulicy powiedzia sorry. Skutek: aresztowanie i mier w mkach. U innego w czasie rewizji znaleziono bilet z metra londyskiego. Stanisaw Jankowski Agaton by chory na gryp i mia 40 stopni gorczki, gdy do mieszkania weszo gestapo. Szukano kogo innego i gdy gestapowiec odda choremu dokumenty, ten odruchowo powiedzia thank you. Niemiec albo uzna to za majaczenie, albo uda, e nie zrozumia, albo nie wiedzia, e to sowa angielskie i tak nasz bohater wyszed cao z opresji. W Anglii czonkowie jednostki spadochronowej nosili mundury bez jakiegokolwiek oznakowania specjalnego. egnali si z nimi w czasie wsiadania do samolotu, wkadali ubrania cywilne. Mieli swj specjalny Znak Spadochronowy ustanowiony przez Naczelnego Wodza

gen. W. Sikorskiego w czerwcu 1941r. zaprojektowany przez grafika Mariana Walentynowicza. To orze z rozpostatymi skrzydami siadajcy na wiecu z wpisan kotwic, symbol walki i oporu. Oczywicie nawet w Anglii tego symbolu nie noszono na mundurach, by si nie zdekonspirowa. Kursy specjalne byy prowadzone przez specjalistw polskich i angielskich. Byo ich wiele. Oto niektre: kurs wywiadu, lotniczy kurs specjalny (budowa i typy niemieckich samolotw), kursy pancerne i przeciwpancerne na sprzcie aliantw i niemieckim, kurs cznoci typu lotnik-ziemia. To nie tylko nauka, tu wanejsze sprawy powtarzane byy tak czsto, e powstaway w mentalnoci kursantw odruchy warunkowe. Podporucznik Leszek Starzyski wspomina, e kiedy w koszarach jeden z kursantw krzykn przez sen action station, drugi odkrzykn zgodnie z regulaminem go, trzeci, te zgodnie z regulaminem, musia skaka, wic ... zlecia z pryczy. Najlepszymi adeptami do podpalenia Europy zaleconego przez Churchilla byli Polacy. Byo ich najwicej spord wszystkich grup narodowociowych, wyrniali si ogromn skutecznoci, nawet fantazj przy robocie dlatego mieli wicej tzw. wolnej rki w organizowaniu akcji. I tak dowdztwo angielskie bez oporw pozwolio caej Czwartej Brygadzie Strzelcw generaa Stanisawa Sosabowskiego na przeformowanie si w jednostk spadochronow cichociemnych. Popularnie nazywani byli ptaszkami w odrnieniu od kurierw cywilnych czyli od politykw lub te kociakw (od nazwiska ministra Spraw Wewntrznych Stanisawa Kota). Osoby, ktre zday wszystkie kursy byy odkomenderowane do specjalnych koszar, ci ktrym si nie udao wracali do swych jednostek, nikomu nie tumaczc dlaczego przez jaki czas nie byo ich w koszarach. W specjalnych zgrupowaniach, gdzie przyszli cichociemni czekali na swoj kolej zrzutu, gdzie widniao humorystyczne zaproszenie szukasz mierci wstp na chwil szlifowano sw przydatno do suby, na co nie byo wystarczajco czasu na formalnych kursach, np. zakadanie minpuapek, otwieranie zamkw, wamywanie si do budynkw, niszczenie urzdze przemysowych, cichego zabijania, umiejtnoci skutecznej ucieczki i skutecznego kamstwa, poza kamstwem yciorysowym, ktre wpajano im na kursach. Praktyka w tym wszystkim bya konieczna, dlatego bez wiedzy brytyjskiej policji i sub porzdkowych zaminowywano miejscowe mosty (bez adunkw wybuchowych), uprawiano wszelkie inne nieszkodliwe akty sabotau, a gdy ten niby sabotaysta wpada, sam musia si wygrzeba z kopotw bez wzmianki o przynalenoci do si specjalnych SOE. Wchodzc do samolotu przerzutowego, ubrani w sfatygowane cywilne ubrania z kilkudziesicioma zotymi w kieszeni, polskimi papierosami i innymi polskimi drobiadkami codziennego uytku, wzruszali na sw misj. Prawdziwy ekwipunek to hem gumowy,

kombinezon spadochroniarski, sfaszowane dokumenty dopasowane do legendy, dwa pistolety z amunicj, medykamenty, n, latarka i teczka ze zmian bielizny i przyrzdami do golenia. W pasie szmacianym ukryte byy pienidze, niekiedy setki tysicy dolarw czy marek, z przeznaczeniem na wsparcie dziaalnoci podziemia polskiego. Samolot najpierw zrzuca adunek (najczciej bro) z bardzo niskiego puapu, pniej wraca na miejsce i z wysokoci ok. 150 metrw zrzuca ludzi, pniej nieco koowa po Polsce, by zmyli lady i wraca do bazy. Pocztkowo byy to zrzuty w ciemno, byle tylko nad Polsk; Cichociemni bez adnej pomocy z zewntrz musieli sami dotrze do celu przeznaczenia. Z tych czasw pochodz statystki o szeciomiesicznym przetrwaniu cichociemnego po zrzucie. Pierwszy lot odby si w nocy z 15 na 16 lutego 1941 r. To ok. 1600 km w wikszoci nad terenami nieprzyjaciela. Gdy poudniowe Wochy zostay zajte przez Aliantw, od koca 1943 r. samoloty startoway ju z Woch, z Brindisi - trasa o ponad 200 km krtsza. Ostatnia akcja miaa miejsce z 26 na 27 grudnia 1944 r. Oglnie odbyto 42 operacje lotnicze. Przekazano t drog 35 milionw dolarw i 19 milionw marek oraz 670 ton sprztu, z czego suby partyzanckie odebray ok. 443 tony. Ju w rok po pierwszych zrzutach skoczyy si akcie dzikie. Stworzono dwa gwne punkty zrzutu, jeden w regionie kieleckim, drugi koo Warszawy. Odpowiednie suby AK decydoway gdzie i kiedy ma nastpi desant, w razie nieprzywidzianych trudnoci wyznaczano drugie, a niekiedy trzecie miejsce akcji. Na miejscu czekali ludzie ktrzy przejmowali cargo, pomagali skoczkom jak najszybciej znika z miejsca desantu i ukry si w przygotowanych przedtem melinach, przejmowali od nich wszelkie osobiste przesyki, w tym pasy z pienidzmi, zacierali lady. W dniu zrzutu Polskie Radio w Londynie o godz. 15.15 podawao komunikat skadajcy si z szeregu trzycyfrowych liczb. Jedna z nich to kaczka wskazujca miejsce desantu. Taki sam przekaz o godz. 21.15 i 23.15 potwierdza, e samolot jest w drodze, nie zosta zestrzelony, lub e zawrci do bazy z takich czy innych powodw. Gdy ju si wszystko uspokoio w okolicach desantu opiek nad cichociemnymi przejmoway cioty te, czsto bezimienne, bohaterki sub kobiecych Armii Krajowej. W miejscu przeznaczenia skoczka organizoway kwatery, przeprowadzay ich czsto z miejsca na miejsca dla bezpieczestwa, uczyy realiw yciu okupacyjnego w Polsce, byy idealnymi opiekunkami. Dziki ich pomocy ptaszki mogy wykonywa powierzone im zadania skutecznie, bo o wszystko, co dotyczyo rzeczy codziennych jak wyywienie, locum, kontakty itp. zaatwiay kochane ciotki. Mimo tych wszystkich udogodnie nie kady zrzut by udany. Sygnalizacja wietlna niekiedy zawodzia i tak np. z 27 na 28 grudnia 1941 r. omiu skoczkw zamiast w Generalnym Gubernatorstwie wyskoczyo 22 kilometry wczeniej te na terenach polskich, ale ju

anektowanych do Rzeszy, po niemieckiej stronie granicy. Wiatr znis ich do lasu. Nie mogli znikn natychmiast, bo jeden z nich zawis na drzewie, poraniony i nieprzytomny. Nad ranem odnaleziono go, cignito z drzewa, ocucono. Podzielono si wtedy na grupy dwch i czterech. Czterech zaaresztowaa stra graniczna i przy pierwszej prbie rewizji osobistej ci spece od strzelania dynamicznego w cigu uamka sekundy pooyli trupem wszystkich Niemcw. Dwjka stoczya bj z drug grup stranikw. Po mierci Orawy (ten co rozbi si o drzewo w czasie dowania), jego ranny kompan Amurat odebra sobie ycie prawdopodobnie piguk L. Czwrka po kilku dniach tuaczki pod oson nocy dotara do Warszawy mimo tego, e jeden z nich, synny Kotwicz, wspzaoyciel Cichociemnych, by ranny od rykoszetu. Pomoc Anglii i Cichociemnych dla ruchu powstaczego w Polsce bya istotna. To nie tylko bro, pienidze, wysadzanie pocigw i mostw, podrabianie dokumentw, ale przede wszystkim przejmowanie kluczowych pozycji w AK i innych grupach oporu przez ludzi wietnie wyszkolonych i z duym dowiadczeniem bojowym. Wszystko to byo nie tylko realnym wsparciem akcji partyzanckich na tyach wroga, lecz ostatecznie byo jednymi z wielu realnych powodw klski nazizmu. (Cichociemni, Zrzuty do Polski, Suby spadochronowe SOE, Wadysaw Pomaraski)