P O J A Z D Y S P E C J A L N E

S
P
E
C
I
A
L

O
P
S
lipiec - sierpie 2010
2
lipiec - sierpie 2010
Obchodzca w maju br. swoje dziesiciolecie amerykaska frma Patriot3
jest producentem szeregu rozwiza dedykowanych do wsparcia dziaa
taktycznych rnych sub oraz jednostek specjalnych. Jej najbardziej
znanym produktem jest system mobilnych, podnoszonych ramp
MARS (Mobile Adjustable Ramp System), ktry po raz pierwszy zosta
zaprezentowany w 2000 roku. Naley on do caej rodziny urzdze
dedykowanych do taktyki wchodzenia/zdobywania wyszych kondygnacji
budynkw, pokadw samolotw, statkw itp., a okrelanych wsplnym
mianem ETS (Elevated Tactics System).
Problemy zwizane z koniecznoci dostania si wyej ni poziom gruntu, po jakim si poruszamy,
istniej od momentu, gdy z drzewa zeszlimy na ziemi i w pewnych sytuacjach znw musieli-
my na nie si wspi, np. uciekajc przed drapienikiem. Oczywicie teraz w yciu codziennym
pomoc w zdobywaniu wysokoci su nam rnego rodzaju schody, drabiny, dwigi itp.,
po ktrych z reguy nie musimy ucieka przed krwioercz besti. Nadal jednak nasze
ycie nie jest wolne od niebezpieczestw, a ratujcy nas specjalici
czsto musz wspina si na wysokoci, pokonywa rne przeszkody,
zmagajc si nie tylko z nimi, przeciwnikiem, ale rwnie z czasem.
Wanie w sytuacjach niebezpieczestwa, zagroenia ycia, kluczowe
znaczenie ma m.in. szybko dziaania sub nioscych ratunek. Ele-
ment zaskoczenia oraz szybko s rwnie wane w operacjach
kontrterrorystycznych. We wszystkich tych sytuacjach, mona,
a wrcz naley wykorzystywa specjalistyczne wyposaenie,
sprzt, urzdzenia, ktre nie tylko uatwiaj prac operatorw
czy ratownikw, ale rwnie w znaczcy sposb przyczyniaj
si do sukcesu w podejmowanych akcjach. Dziki takim urz-
dzeniom jak MARS zwikszaj si nie tylko szanse powodzenia
operacji, ale take diametralnie zwiksza si liczba moliwych
wariantw dziaania.
Co zatem decyduje o skutecznoci oraz uniwersalnoci systemu
mobilnych ramp frmy Patriot3?
Koncepcja
U podstaw pomysu na system MARS ley kilka czynnikw, ele-
mentw majcych wpyw na skuteczno dziaa jednostek specjal-
nych:
szybko,
zaskoczenie,
rozmieszczenie si w jednym czasie w kilku kluczowych miejscach,
uzyskanie przewagi nad przeciwnikiem.
Wszystkie one s powizane ze sob, stanowi nierozerwalne czci

M
A
R
S
MARS
Tekst: Mateusz j. Multarzyski
Zdjcia: Patriot3, UMO
uniwersalny system mobilnych
ramp szturmowo-ewakuacyjnych
SP5_01_MARS.indd 2 2010-08-10 17:09:55
P O J A Z D Y S P E C J A L N E
maga/yu |ud/| a|cj|
8
hydraulicznie, rwnolegych ramp, wzbogaconego szeregiem dodat-
kowych akcesoriw, ktre mog by zamontowane na rnych pojaz-
dach, zarwno militarnych, jak i cywilnych.
MARS zastpujc drabiny, pozwala jednoczenie szturmowa kilka
poziomw budynku. Uzyskujemy w ten sposb przewag w postaci
zaskoczenia, szybkoci oraz rozmieszczenia si w jednym cza-
sie, we wszystkich kluczowych miejscach, co
prowadzi do przejcia kontroli nad
atakowanym budyn-
kiem. Skra-
cajc
czas potrzeb-
ny na pokonanie
dystansu pomidzy
pozycjami wyjciowymi
a szturmowanym obiektem oraz sa-
mego wejcia do niego, zwikszamy tym
samym bezpieczestwo takiej operacji.
Oczywicie MARS-a mona uywa rw-
nie do szturmowania innych obiektw, jak samo-
loty, stojce w porcie statki (np. prom pasaerski), po-
cigi, autobusy, a take wykorzystywa przy pokonywaniu
wysokich ogrodze, murw itp. Jest to take jedyny taki system
montowany na pojazdach, ktry umoliwia wejcie przez drzwi na
grny pokad Boeinga 747 oraz najnowszego Airbusa A-380.
M
A
R
S
MARS
tej samej ukadanki, ktrej wynikiem jest nie tylko zakoczona sukce-
sem akcja/operacja, ale rwnie bezpieczestwo operatorw, ratowni-
kw, zakadnikw i osb postronnych. W wielu sytuacjach midzy suk-
cesem a bezpieczestwem zaangaowanych w nie osb (bezporednio
oraz porednio) naley postawi wsplny mianownik, co dodatkowo
podnosi stopie trudnoci.
Take miejsce, gdzie prowadzone s rnego typu dziaania spe-
cjalne (kontrterrorystyczne, zatrzymania niebezpiecznych przestp-
cw itp.) czy akcje ratownicze, decyduje o ich stopniu komplikacji,
przyjtej taktyce, iloci zaangaowanych si i rodkw oraz ich
przebiegu.
Twrcom MARS-a od pocztku przywiecaa idea
stworzenia skutecznego narzdzia w postaci
systemu ramp, ktre zaoferuj operatorom
wszechstronno, szybko oraz wiksz
skuteczno w realizacji zada. Osi-
gnito to poprzez skonstruowa-
nie systemu skadajcego
si z dwch podnoszo-
nych i wysuwanych
Dziki plandekom zasaniajcym dolny pokad, mog si
na nim znajdowa operatorzy (zajmujc miejsca na
zamontowanych po bokach awkach) i w sposb
skryty przemieszcza si pod obiekt, ktry maj
opanowa. Widoczny na zdjciu MARS RDD zamontowany
na podwoziu Forda F-550 naley do jednego
z niemieckich SEK-w.
SP5_01_MARS.indd 3 2010-08-10 17:10:01
P O J A Z D Y S P E C J A L N E
S
P
E
C
I
A
L

O
P
S
lipiec - sierpie 2010
4
Konstrukcja
Do budowy wacego ok. 1200 kg MARS-a (w podstawowej konf-
guracji) wykorzystywane jest przede wszystkim aluminium, wykonane
s z niego elementy none (kratownica), rampy (rwnie wysuwane
przeduenia), ich podesty oraz tylny pokad. Czci wymagajce
wikszej wytrzymaoci, jak podnoniki, czniki MARS-a z pojazdem
oraz barierki s produkowane ze stali, w tym nierdzewnej.
W celu skrcenia i uproszczenia montau systemu na noniku, wy-
posaono go we wasny system hydrauliczny napdzany przez dwie
elektryczne pompy, zasilane jedynie z instalacji samochodu (12 V).
Jedna pompa (cinienie 170 atmosfer) odpowiada za podnoszenie
ramp, druga (cinienie 48 atmosfer) za wysuwanie przedue. Istnie-
je moliwo zdublowania ukadu i wyposaenia MARS-a w 4 pompy,
z opcji tej czsto korzystaj wojskowe jednostki specjalne.
Szkielet MARS-a stanowi kratownicowa rama z 4 podporami, b-
dcymi rwnoczenie punktami mocowania systemu do pojazdu. Na
ramie zamontowana jest grna platforma oraz dwie podnoszone i wy-
suwane hydraulicznie rampy. Na nich z kolei umieszone s aluminiowe
panele o specjalnej powierzchni Grip Strut

, ktra zapewnia poru-

szajcym si po platformie i rampach operatorom bardzo dobr przy-
czepno, niezalenie od warunkw atmosferycznych. Jest to szcze-
glnie wane, gdy trzeba si przemieszcza lub sta na podniesionej
pod sporym ktem rampie.
Z tyu platformy zamontowane s dwie drabiny, za pomoc ktrych
mona wej na grny pokad. Barierki zabezpieczajce operatorw
przed spadniciem z platformy, zarwno podczas poruszania si po-
jazdu, jak i samego wejcia do obiektu montowane s na podecie
oraz rampach.
Pierwszy monta caego systemu na pojedzie trwa ok. 3-4 godzi-
ny, potem ju jego monta i demonta trwa nie duej ni 10 minut.
Wystarczy do tego dwch ludzi i nie potrzebuj oni adnych spe-
cjalistycznych urzdze. Jest to szczeglnie wane, gdy dys-
ponujemy ograniczon liczb samochodw, na ktrych
mona umieci MARS-a, a istnieje rwnie potrzeba
wykorzystywania ich do innych zada.
Lista moliwych do zastosowania pod-
SP5_01_MARS.indd 4 2010-08-10 17:10:07
P O J A Z D Y S P E C J A L N E
maga/yu |ud/| a|cj|
5
Boczne podesty szturmowe SAS mog
by montowane na rnej wysokoci,
a kady z nich posiada oddzieln
regulacj. W sumie z jednej strony
MARS-a RDD mona zaoy
3 podesty SAS.
Wysokie ogrodzenia mona rwnie
pokonywa za pomoc MARS-a, dziki
zamontowanemu na nim systemowi
Fast Assault Suspension Tower (FAST),
ktry pozwala na wykorzystanie liny
do szybkiego zjazdu.
wozi/platform pod zabudow MARS-a jest naprawd duga i obejmuje
on zarwno pojazdy opancerzone np. Lenco BEAR, BAE OMC RG12,
Armet Balkan, Tenix S-600, GDLS EAGEL4, jak rwnie nieopance-
rzone np.: HMMWV, Ford F350, F550, GMC/Chevy 3500, URO Vamtac,
Unimog, Mercedes Sprinter itp.
Do sterowania wychyleniem ramp su dwa przewodowe piloty,
a samo wychylenie z pozycji zero do maksymalnej (pod ktem 370)
trwa 10 sekund (rampa nieobciona). Tyle czasu trwa rwnie mak-
symalne wyduenie rampy. Mona wic podnie je i regulowa ich
dugo w ostatniej chwili, tu przed samym szturmem. Regulacja wy-
sokoci oraz dugoci jest pynna i nie ma adnych blokad ustawie-
nia, co dodatkowo upraszcza obsug oraz
uatwia uycie caego systemu podczas
akcji. Maksymalna wysoko wynosz-
ca ok. 7 metrw (zaley to take od
podwozia, na jakim zamontowany jest
MARS), moe by zwikszona, poprzez
zastosowanie dodatkowych drabin tak-
tycznych (3-, 4- i 6-metrowe) do nawet
ok. 13,5 metra.
Nono pojedynczej rampy wynosi 453 kg (przy
rwnym rozoeniu obcienia), a caego urzdzenia
1360 kg.
MARS moe by wzbogacony o dodatkowe wyposaenie
zwikszajce moliwoci zastosowania caego sytemu:
Multi-angle Extension Ramp (MER) to ruchome elementy (ich
kt nachylenia ustawia si rcznie), ktre mog by zamonto-
wane na kocu kadej z ramp, pozwalajce np. na wjechanie do
rodka pomieszczenia przez okno. Mona na nich montowa
take dodatkowe drabiny lub schody EAS,
Extended Access Stairway (EAS) umoliwiaj ope-
ratorom dostp do punktw poza zasigiem
samej rampy, np. do grnych drzwi B747 lub
A380,
Observation/Sniper Bench (OSB) siedzisko
dla snajpera lub obserwatora, ktre moe
by montowana na przedueniu ram-
py lub tylnym po-

kadzie,
Situation Awareness Camera
(SAC) zamontowana z tyu
rampy kamera pokazujca
kierowcy na umieszczonym
w kabinie monitorze obraz
sytuacji na grnym poka-
dzie. Uatwia to m.in. pod-
jedanie do obiektu/celu,
Fast Assault Suspension To-
wer (FAST) system umo-
liwiajcy szybki zjazd po linie
z rampy, uatwiajcy np. po-
konywanie wysokich ogro-
dze (do 7 metrw),
Tactical Turret (TT) czy-
li obrotowe montae drabin
pozwalajce na ustawienie
ich pod dowolnym ktem
wzgldem osi pojazdu,
Side Assault System (SAS)
montowane z boku MARS-
a na specjalnym stelau 3
podesty, ktrych wysoko
mona regulowa (co 154
mm) a zmieci si na nich
od 4 do 6 operatorw. Mon-
ta tych podestw pozwala
na wykorzystanie caego sy-
temu np. do szturmowania
autobusu, take jadcego.
Stojcy na nich operatorzy
przypinaj si do platformy
szybkowyczepnymi kara-

MARS RDD oferuje najwicej moliwoci konfguracji, dostosowania

do potrzeb operacyjnych. Na lewym zdjciu wida m.in. prowadzce
na grny pokad szerokie schody (Rear Articualting Stairway),
uatwiajce wejcie na doln platform stopnie (Rear Tactical Step).
Z kolei na prawym zdjciu wida dodatkowe schowki oraz zamontowany
na bocznym stelau podest szturmowy (Side Assault System).
SP5_01_MARS.indd 5 2010-08-10 17:10:25
P O J A Z D Y S P E C J A L N E
S
P
E
C
I
A
L

O
P
S
lipiec - sierpie 2010
G
biczykami,
Retractable Running Boards (RETRAX) wysuwane boczne podesty
zamontowane do podwozia pojazdu bdcego nonikiem systemu
MARS,
osony balistyczne w klasie B6 zamontowane na podnoszonych pa-
nelach znajdujcych si na dole kadej rampy. Kady z nich zamon-
towany jest na drku skrtnym, ktry uatwia podnoszenie i utrzy-
muje w pozycji pionowej wacy 34 kg panel,
Tritium Ramp Markers (TRM) owietlenie trytowe wsppracuj-
ce z noktowizorami,
Powysza lista dostpnych opcji systemu MARS nie jest pena, ale
ju na jej podstawie mona stwierdzi, jak bardzo wszechstronnym
narzdziem jest produkt frmy Patriot3. Wszystkie rozwizania s
opracowane specjalnie dla systemw nalecych do rodziny ETS.
Full opcja
Najnowszym wcieleniem systemu MARS jest MARS RDD (Rescue
Deployment Deck), czcy w sobie wszystkie dotychczas zaprezen-
towane elementy i rozwizania, ale jednoczenie oferujcy kilka no-
wych. Ze wzgldu na swoj konstrukcj skadajc si m.in. z dolnego
oraz grnego pokadu, musi on by montowany tylko na tzw. podwoziu
z kabin. Najczciej do roli nonika MARS-a RDD wybierany jest Ford
F-550 oferujcy odpowiednio duo miejsca pod zabudow, nono
oraz dynamik.
Cech charakterystyczn MARS-a RDD s szerokie schody (Rear

Articulating Stairway RAS) prowadzce na grny pokad. Umoli-

wiaj one szybki dostp na platform oraz szybk ewakuacj, co jest
szczeglnie wane w operacjach odbicia zakadnikw np. z budynku
lub samolotu. Operatorzy podczas podjazdu pod cel mog znajdowa
si pod platform, co zapewnia zarwno skryto dziaania (dodatko-
wo z bokw platformy mona rozpi plandek zasaniajc ludzi znaj-
dujcych si na dolnym pokadzie), jak i zwiksza ich bezpieczestwo.
Schody mog by zoone i wtedy platforma posiada tak sam gr-
n platform, jak standardowy MARS.
Pozostawiono take zamontowane z tyu drabiny oraz dodatkowo
mona domontowa 3-stopniowe schodki uatwiajce wejcie z ziemi
na dolny pokad.
RDD moe by rwnie wyposaony w zamykane schowki na
sprzt: jeden zamontowany pionowo za kabin pojazdu (dostp
do niego zapewniony jest z obu stron, wewntrz zamontowane s
dwie wysuwane pki) oraz poziome schowki (w sumie 4, po dwa
z kadej strony) umieszczone pod siedziskami dla operatorw, kt-
re zamontowane s na dolnym pokadzie. awki te mieszcz do
8 operatorw i wyposaone s w pasy bezpieczestwa. W sumie
z MARS-a RDD moe dziaa jednoczenie 12-14 ludzi (w zale-
noci od ich wyposaenia, dodatkowych akcesoriw zamontowa-
nych na platformie itp.)
Niezalenie jednak od wersji, system MARS wraz z pojazdem, na
ktrym zosta zabudowany, tworzy skuteczne narzdzie do rne-
go rodzaju dziaa zarwno o charakterze kontrterrorystycznym,
jak i ratowniczym czy ewakuacyjnym. Do tej pory system MARS
SP5_01_MARS.indd 6 2010-08-10 17:10:52
P O J A Z D Y S P E C J A L N E
maga/yu |ud/| a|cj|
7
Wszystkie powierzchnie platformy MARS,
po ktrych poruszaj si operatorzy,
zapewniaj doskona przyczepno, nawet
podczas wchodzenia po podniesionej pod
maksymalnym ktem rampie
(lewe grne zdjcie), dziki zastosowaniu
specjalnej, opatentowanej fakturze
nawierzchni Grip Strut. Kada rampa
sterowana jest oddzielnym, przewodowym
pilotem, ktrego obsuga jest bardzo prosta
i intuicyjna.
nabyo co najmniej 7 pastw, z czego najwicej oczywicie znajduje si w posiadaniu
jednostek specjalnych policji i wojska w USA. Poza Stanami Zjednoczonymi uytkowni-
kami tego systemu s: Korea Pd., Hiszpania (jednostka GEO), Singapur, Wochy (GIS),
Kanada (Calgary Police Force), Holandia (DSI), Niemcy (policyjne oddziay SEK w kilku
landach).
Czy MARS jest nam potrzebny?
Odpowied na to pytanie musi by twierdzca i to nie tylko ze wzgldu na organizacj fna-
w pikarskich Mistrzostw Europy Euro 2012, cho jest to bardzo dobry powd, aby na tego
typu sprzt znale rodki i go zakupi. Jednak na konieczno posiadania m.in. systemu
MARS naley spojrze szerzej, ni tylko poprzez problem zabezpieczenia jednej imprezy,
bdcej zreszt duym wyzwaniem dla sub odpowiedzialnych za nasze bezpieczestwo.
Do takich dziaa zmusza nas wiele czynnikw, jak choby:
przynaleno do Unii Europejskiej i nasz wkad w oglnoeuropejski system bezpie-
czestwa (np. udzia BOA w grupie roboczej Atlas),
promocja naszego kraju za granicami, ktra nie musi przyciga tylko pokojowo nasta-
wionych inwestorw i turystw,
zagraniczne inwestycje, szczeglnie duych midzynarodowych koncernw, ktre czsto
uwaane s przez rnego rodzaju grupy terrorystyczne za wroga numer jeden;
swobodny przepyw ludzi pomidzy krajami grupy Schengen, co uatwia take transfer
przestpczoci,
planowane wejcie do strefy Euro,
rozwj transportu masowego, w tym lotniczego i pojawienie si takich konstrukcji jak
A380,
rozwj aglomeracji miejskich, w ktrych powstaj coraz wiksze obiekty handlowe, roz-
rywkowe, sportowe mieszczce coraz wicej ludzi.
To oczywicie tylko niektre z powodw dla ktrych w Polsce powinny pojawi si

SP5_01_MARS.indd 7 2010-08-10 17:11:21

P O J A Z D Y S P E C J A L N E
S
P
E
C
I
A
L

O
P
S
lipiec - sierpie 2010
8
m.in. systemy MARS i na ktrych zakup musz si znale pieni-
dze. Niestety w naszym kraju nie ma takich form fnansowania in-
westycji w bezpieczestwo, jak np. w USA, gdzie mona wybiera
pomidzy rnymi funduszami, grantami. Z tego powodu pienidzy
trzeba szuka przede wszystkim w resortach odpowiedzialnych za
bezpieczestwo, gwnie w budecie MSWiA i podlegych mu sub
oraz jednostek. Mona te stara si o pozyskanie funduszy z pro-
gramw unijnych oraz poszukiwa sponsorw wrd frm, ktre ze
wzgldu na prowadzon dziaalno powinny by ywo zaintereso-
wane poziomem bezpieczestwa, zarwno podczas zbliajcego si
Euro 2012, jak i w dalszej perspektywie czasowej. We wspfnan-
sowaniu tego zakupu mog wzi udzia rwnie samorzdy lokalne,
na terenie ktrych s zlokalizowane obiekty wysokiego ryzyka (lot-
niska, stadiony, porty, dworce itp.). Optymalnym rozwizaniem by-
by zakup co najmniej trzech systemw MARS oraz przystosowanie
lub zakup piciu pojazdw w charakterze ich nonikw. W tym wy-
liczeniu nie s uwzgldnione MARS-y zakupione ewentualnie przez
jednostk specjaln GROM, ze wzgldu na potrzeby szkoleniowe,
charakter dziaa wojskowych komandosw w tym ich zaangaowa-
nie w operacjach poza granicami kraju, co wie si m.in. z koniecz-
noci posiadania w staej dyspozycji danego typu sprztu.
Wspomniana liczba powinna zaspokoi ewentualne potrzeby jed-
nostek specjalnych odpowiedzialnych za bezpieczestwo wewntrzne
naszego kraju. Moliwo uycia MARS-w, a co za tym idzie, wsp-
fnansowanie ich zakupu, powinny m.in. Biuro Operacji Antyterro-
rystycznych KGP, Wy- dzia Zabezpiecze Dziaa Sztabu
Komendy Gwnej Stray Granicznej, Wydzia Za-
bezpieczenia Dziaa Mor- skiego Oddziau Stray
Granicznej, Wydzia Opera- cji Specjalnych CB,
Oddziay Specjalne W (War- szawa, Misk Maz.).
Same systemy oraz co najmniej jeden nonik na
platform mogyby zosta rozloko- wane w trzech
punktach:
aglomeracja Trjmiejska m.in. ze wzgldu na
Port Lotniczy im. Lecha Wasy, porty promowe

w Gdyni i Gdasku, Hal Oliwii oraz stadion szykowany na Euro

2012
Warszawa, jako stolica pastwa z wieloma wanymi instytucjami,
Portem Lotniczym im. Fryderyka Chopina, obiektami sportowymi
(stadion Legii i Narodowy) itp. Tu znajduje si rwnie baza BOA,
Wydziau Realizacyjnego KSP i dziaa wiele innych jednostek spe-
cjalnych. Z Warszawy mona w razie koniecznoci MARSa prze-
rzuci na koach lub samolotem np. do Poznania na czas duych
imprez masowych, targw itp.,
Katowice, a szerzej aglomeracja lska z Portem Lotniczym
Pyrzowice, stadionem w Chorzowie, katowickim Spodkiem.
Za t lokalizacj przemawia rwnie dobre poczenie drogo-
we z Krakowem (lotnisko Balice, stadion) oraz Wrocawiem.
Systemy powinny by dostpne dla wszystkich sub (take dzia-
ajcych poza miejscem staego stacjonowania MARS-a) zaintereso-
wanych ich uyciem zarwno do dziaa, jak i wicze, oczywicie
z uwzgldnieniem potrzeb ich staych uytkownikw. Sprzt ten gw-
nie powinien by wykorzystywany do wsplnych treningw, takich jak
opisane w poprzednim numerze SPECIAL OPS warsztaty taktyczne
zorganizowane przez MOSG.
Przedstawiony pomys na zakup systemw MARS jest moliwy do
realizacji, wymaga jedynie chci podjcia dziaa na odpowiednich
szczeblach i wyjcia z inicjatyw. Sam sprzt jest ju znany niekt-
rym operatorom, np. z BOA, ktrzy mogli zapozna si z nim podczas
ostatnich wicze grupy Atlas (patrz strona ). W Polsce take dzia-
a ju przedstawiciel frmy Patriot3 producenta MARS-a, a jest nim
frma Umo Sp. z o.o. oferujca wiele ciekawego sprztu dedykowane-
go dla sub oraz jednostek specjalnych.
Dzikujemy frmie UMO
za udostpnione materiay

Moliwoci wykorzystania platformy MARS mona

powikszy dziki dodatkowym drabinom taktycznym
montowanym na obrotowych podstawach.
SP5_01_MARS.indd 8 2010-08-10 17:11:54