NR 13 (531) 25 MARCA 2007 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK Z BLISKA: CZY LECI Z NAMI PILOT str. 3

PŁK DYPL. PIL.
TOMASZ PIETRZAK
XXI wiek
w specpułku
ISSN 0867-4523

ROSOMAKI W OGNIU:
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl Jak wypadła konfrontacja

z BWP-ami na poligonie drawskim

Armia
wirtualna

KULISY:

SPECE
od recyclingu

Misyjne
szpiegowanie
W NUMERZE:

ŻANDARMERIA WOJSKOWA: Narkotyki na celowniku str. 37

MARYNARKA WOJENNA: Kompania na wysoki połysk str. 32
MISJE: AMERYKANIE NA POLSKIM WIKCIE str. 39
AAAAAAA AAAAAAAA
W NUMERZE
TEMAT NUMERU

NIERÓWNA WALKA
Jak wypadła konfrontacja Rosomaków
z BWP-ami, do której doszło
na drawskim poligonie
STR. 22

MORSKIE
PRACUSIE
Bez pomocy
holowników większość
okrętów nie mogłaby ŻANDARMERIA WOJSKOWA
POLEMIKI wyjść z portu
ARMIA ZAWODOWA STR. 34
NARKOTYKI
NA CELOWNIKU
TRZEBA DYSKUTOWAĆć
Żołnierze żandarmerii ćwiczyli
W ciągu najbliższych kilku miesięcy, w kieleckim Centrum Szkolenia
a może nawet lat, w Polsce będzie na potrzeby Sił Pokojowych,
się toczyć dyskusja nad tym, czy przygotowując się do służby
pełne zawodowstwo polskiej armii w Afganistanie. Uczyli się
jest dla naszego kraju dobrym WOJSKO MISJE rozpoznawać przede wszystkim
rozwiązaniem narkotyki oraz reakcje
STR. 19 MISYJNE SZPIEGOWANIE po ich zażyciu
Informacje wywiadowcze decydują STR. 37
o sukcesie lub porażce operacji sił
pokojowych. Tak będzie również
w Afganistanie, gdzie Polacy, żeby
osiągnąć sukces, muszą w dużej
mierze polegać na pewnych
informacjach wywiadowczych
STR. 16
FORUM POBÓR
SIŁY POWIETRZNE
WIRTUALNA ARMIA
W dokumentacji opolskiej WKU jest
NADZIEJA
tylu poborowych, że można by W PREZYDENCIE
stworzyć z nich dywizję. Gdy jednak Dlaczego 16 Batalion Usuwania
po poborze przychodzi do Zniszczeń Lotniskowych w Jarocinie
uzupełnienia, nie ma w kim zostanie przeniesiony do Powidza
wybierać STR. 11 STR.28

KULISY UTYLIZACJA biznesmenów rozwiąże palący

problem wojska
SPECE STR. 40

OD RECYCLINGU
WOJSKA LĄDOWE
Wkrótce milion
stumilimetrowych
ZMORA SAPERÓW
nabojów do T-55 zamieni Jaką zabójczą tajemnicę, która
się w proch górniczy i złom utrudnia pracę polskim saperom,
hutniczy. Dwóch kryje afgański piasek
STR. 26

2 Polska Zbrojna nr 13/2007

 LOTNICTWO TRANSPORTOWE Z BLISKA

JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
z nami pilot?
MAGDALENA KOWALSKA -SENDEK
Problemem, jak przyznają żołnierze,
nie są pieniądze. Różnica pomiędzy
W polskim wojskowym lotnictwie transportowym uposażeniem porucznika i kapitana nie
pilot będący dowódcą załogi może dosłużyć najwyżej stopnia jest przecież kolosalna. Zmiana zapisu
wynika raczej z dbałości o dobrą kon-
porucznika. A w 13 Eskadrze są piloci, którzy drogę awansu mają dycję psychiczną pilotów. – Na całym
zamkniętą już od lat. Sytuacja jest nie tylko kuriozalna. świecie, zarówno w lotnictwie cywil-
Bywa, że wynikają z niej towarzyskie niezręczności. nym, jak i wojskowym, jest tak, że do-

P
iloci 13 Eskadry byli już nie-
mal na całym świecie. Kra-
kowska jednostka jako jedy-
na w Polsce ma nowoczes-
ne hiszpańskie samoloty
CASA, co sprawia, że piloci latają wszę-
dzie tam, gdzie znajduje się polskie woj-
sko. Oprócz zadań szkoleniowych eska-
dra spieszy z pomocą wszystkim potrze-
bującym. Załogi 13 eltr ratowały ran-
nych turystów polskich po wypadku au-
tokarowym w Egipcie, pomagały w kra-
jach dotkniętych trzęsieniem ziemi, pi-
loci byli też np. w Biesłanie. Eskadra
włączyła się w akcję „Serce”, transpor-
tując organy dla krakowskiej i śląskiej
klinik kardiochirurgii; piloci deporto-
wali także nielegalnych emigrantów
– ostatnio np. do Wietnamu. Wydaje
się – obrazek bez skazy. Jest jednak
mały, aczkolwiek niezwykle istotny
problem.
Kto tu dowodzi?
Jednak zawsze znajdzie się dziura
w całym. W przypadku 13 Eskadry po-
wód wydaje się usprawiedliwiony – ni-
skie zaszeregowanie etatowe. – Wystą-
piliśmy już z prośbą do dowództwa SP
o podwyższenie etatów. Bardzo nam za-
leży na tym, żeby dowódca załogi miał
możliwość awansu i służył w stopniu
kapitana – tłumaczy ppłk pil. Leszek
Leśniak, dowódca 13 eltr.
wódca załogi jest w stopniu kapitana.
Wyjątek stanowi wojskowe lotnictwo
polskie – komentuje por. pil. Grzegorz
Mędrek (porucznik z dziesięcioletnim
stażem). Zastępca dowódcy 13 eltr mjr
Dariusz Janiszek uważa, że etaty są za
niskie w stosunku do wiedzy, doświad-
czenia i umiejętności, jakie mają piloci
i nawigatorzy. – Na całym świecie ran-
ga tych ludzi jest bardzo wysoka. Za-
nim pilot zostanie dowódcą załogi, mu-
si pokonać długą drogę – mówi. Wiele
godzin szkolenia, zarówno teoretyczne-
go, jak i praktycznego. Nieustanne oce-
ny, testy i ćwiczenia. A wszystko po to,
by z fotela drugiego pilota przesiąść się
w końcu na fotel dowódcy załogi. Gdy
jednak już się dopnie swego, okazuje 

nr 10/2007 Polska Zbrojna 3

Z BLISKA LOTNICTWO TRANSPORTOWE

JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
13 KRAKOWSKA ESKADRA LOTNICTWA TRANSPORTOWEGO

T rudno przecenić znaczenie 13 Krakowskiej Eskadry Lotnictwa

Transportowego. Jednostka ta powstała w 2001 r. w wyniku
restrukturyzacji 13 Pułku Lotnictwa Transportowego. Po swoim
poprzedniku przejęła nie tylko imię, ale i obowiązki. Do podstawo-
wych zadań 13 eltr należy przewóz środków bojowych i materiało-
wych, desantowanie wojsk i grup specjalnych, ewakuacja rannych
i chorych. Eskadra utrzymuje w gotowości załogę w ramach akcji
„Serce” oraz wykonuje loty z pomocą humanitarną.

Samoloty krakowskiej
eskadry uczestniczyły
w operacjach i ćwiczeniach
na różnych kontynentach
ARCHIWUM 13 ELT (2)

się, że życie pisze własne scenariusze,
czego efektem są dość nieoczekiwane
sytuacje. Otóż przepisy mówią, że nie-
zależnie od tego, kto siedzi w statku po-
wietrznym, rozkazy ma prawo wyda-
wać jedynie dowódca załogi, czyli
właśnie – porucznik. A tymczasem na
pokładzie z 13 Eskadrą latają wysocy
rangą pasażerowie. O tym, jakie nie-
zręczne sytuacje powstają w podob-
nych okolicznościach, wiedzą chyba
tylko sami zainteresowani.
Wieczny porucznik
Odpowiedzialność spoczywająca na
dowódcach załóg jest olbrzymia. W cza-
sie wylotów odpowiadają za samolot,
ludzi i ładunek. Jeżeli lecą do Iraku, Af-
ganistanu, Konga – sami muszą radzić
sobie z problemem noclegów, ochrony
i bezpieczeństwa załogi, dogrywać pew-
ne szczegóły w sytuacjach, które nie za-
wsze można w kraju przewidzieć.
A jeśli do odpowiedzialności, którą no-
szą na barkach, dołoży się świadomość,
iż ma się zamkniętą drogę awansu – jest
nieciekawie. – Na wszystkich ćwicze-
niach, w jakich bierzemy udział, zawsze
powtarza się jedno – wspomina por. Mę-
drek. – Już na wejściu jesteśmy niżsi
rangą. Każdy patrzy na nas z niedowie-
rzaniem. Pojawia się mnóstwo pytań
i wątpliwości. Bo jeżeli żołnierze innych
armii wiedzą, że dowódca załogi powi-
nien być w stopniu kapitana, to myślą,
że albo jesteśmy „świeżymi” poruczni-
kami, albo coś jest z nami nie tak jak
trzeba.
Podobnego zdania jest por. pil. Robert
Turek. – Ludzie wiedzą, że dowódcą
statku powietrznego powinien być ka-
pitan, dlatego, widząc nas, pytają o prze-
łożonych – opowiada.
Zamienię Casę na liniowiec
13 Eskadra Lotnictwa Transportowe-
go graniczy z cywilnym portem lotni-
czym Kraków-Balice. I na tej płaszczyź-
nie, jak mówią piloci, widać nierówno-
ści. – Nasi dowódcy załóg tuż za płotem
mają kolegów na tych samych stanowi-
skach. Niestety, tamci na rękawach ma-
ją cztery paski – mówi dowódca 13 eltr.
Dowództwo 13 Eskadry przyznaje, że

4 Polska Zbrojna nr 13/2007


NIEZALEŻNIE OD TEGO,
KTO SIEDZI W STATKU
POWIETRZNYM, ROZKAZY
MA PRAWO WYDAWAĆ JEDYNIE
DOWÓDCA ZAŁOGI, CZYLI
WŁAŚNIE – PORUCZNIK.
TYMCZASEM NA POKŁADZIE
Z 13 ESKADRĄ LATAJĄ
WYSOCY RANGĄ PASAŻEROWIE.
w tej chwili nie obawia się, iż część do-
świadczonych pilotów przejdzie do cy-
wilnych linii lotniczych. Nie wyklucza-
ją jednak takiej możliwości. Wiadomo,
że dla pojawiających się jak grzyby po
nr 13/2007
ALEKSANDER RAWSKI
deszczu tzw. tanich linii lotniczych pilo-
ci są smakowitym kąskiem. Przewoźnicy
stawiają na ludzi doświadczonych. Zwłasz-
cza małe firmy nie mogą sobie pozwolić
na szkolenie personelu, które może trwać
kilka lat i kosztować majątek. A piloci es-
kadry mogą się pochwalić naprawdę do-
brym CV. Dla najlepszych duże cywilne
firmy mogą zaoferować na początek na-
wet 10 tysięcy złotych.
Piloci przyznają, że myślą o zdjęciu
munduru, jednak nie są jeszcze zdecy-
dowani. Całe szczęście, że lotnicy eska-
dry to w większości entuzjaści lotnictwa.
Latają nowoczesnymi samolotami, za-
wsze w ciekawe i nowe miejsca. Piloci
cywilni natomiast „robią” zwykle stałe
trasy, np. Warszawa–Budapeszt, Buda-
Trzy pytania do ppłk.
LESZKA LEŚNIAKA,
dowódcy 13 Eskadry
Lotnictwa
Transportowego
Jakie wyzwania czekają Pana pilotów
w najbliższym czasie?
– Obecnie przygotowujemy się do lo-
tów w Afganistanie. Na początku oczy-
wiście jest szkolenie teoretyczne, dopie-
ro później piloci będą ćwiczyć działania
w praktyce. Trudnością jest to, że będą
musieli lądować i startować na krótkich
i wąskich odcinkach – drogach starto-
wych. Do tego wszystkiego dojdzie oczy-
wiście stres związany z lotami w niebez-
piecznym rejonie.
Jest Pan doświadczonym pilotem.
Gdzie Pan latał?
– Niemal wszędzie. Byłem za kołem
podbiegunowym, w Kongu, Egipcie, Ira-
ku, Afganistanie, na Wyspach Zielonego
Przylądka, w Wietnamie, wszędzie tam,
gdzie moi żołnierze.
Czy jest zatem miejsce, którego Pan
jeszcze nie widział?
– To zabawne, bo bywałem w napraw-
dę dziwnych miejscach. Nigdy jednak nie
poleciałem do Stanów Zjednoczonych.
Sam nie wiem, jak to się stało.
peszt–Warszawa. W sumie – nic spe-
cjalnego – mówią piloci. Żołnierzy
w eskadrze trzyma poza tym prestiż oraz
fakt, że ciężko pracowali na to, co ma-
ją dzisiaj. Stanowisko dowódcy załogi
jest dla nich osiągnięciem. W cywilnych
liniach musieliby zaczynać karierę od
nowa. Przyuczać się, ponownie zająć fo-
tel drugiego pilota, a później liczyć już
tylko na dobrą koniunkturę.
– Mamy naprawdę bardzo dobrych pi-
lotów. Zależy mi na ich obecności w es-
kadrze. Dlatego bardzo bym chciał, aby
doczekali takiej sytuacji, kiedy przesta-
ną się wstydzić swojego stopnia. Wie-
rzę, że w najbliższym czasie sytuacja
etatowa dowódców załóg się poprawi
– mówi ppłk Leśniak. 
Polska Zbrojna 5
WYDARZENIA ZAPIS
– Priorytetem jest kontynuacja
najważniejszych programów,
przede wszystkim
pozyskiwanie kolejnych
samolotów F-16, transporterów
Rosomak i pocisków
kierowanych Spike
– poinformowali Marek
Zająkała, sekretarz stanu
w MON, i gen. Franciszek Gągor,
szef Sztabu Generalnego WP
15 bm., przedstawiając na
posiedzeniu sejmowej Komisji
Obrony Narodowej zamierzenia
modernizacji technicznej
naszej armii na 2007 r.
Z akupy będą większe niż
w ubiegłym roku o prawie jed-
ną czwartą – powiedział M. Zają-
kała. Zgodnie z budżetem resortu,
na modernizację techniczną armii
przeznaczono 4 mld 587 mln zł.
Z tego Wojska Lądowe otrzymają
2,3 mld zł, Siły Powietrzne ponad
1 mld zł, a Marynarka Wojenna
473 mln zł. Natomiast 679 mln zł
dostaną pozostałe formacje. WL,
oprócz kolejnych Rosomaków
z odpowiednim opancerzeniem,
otrzymają m.in. moździerze i hau-
bice, wymienią też część broni au-
tomatycznej. Lotnictwo kupi ko-
RUSZAJĄ NA MISJĘ
Ż ołnierskiego szczęścia i bez-
piecznego powrotu do do-
mu życzył płk Mieczysław Paw-
lisiak, dowódca 1 Pomorskiej
Brygady Logistycznej, ok. stu
żołnierzom tej jednostki, którzy
będą służyć w ramach polskiego
kontyngentu w Afganistanie.
W Bydgoszczy uroczyście po-
żegnano 19 bm. pierwszą grupę
wojskowych odlatujących na pół-
roczną misję. Na początek do Af-
ganistanu uda się 40 żołnierzy
– logistyków, później dołączy do
nich kolejnych 57 wojskowych.
Logistycy z Bydgoszczy zabie-
6 Polska Zbrojna
Armijne zakupy
lejne samoloty transportowe
CASA, śmigłowce do przewozu
VIP-ów oraz do podstawowego
szkolenia pilotów, a także przenoś-
ne rakiety przeciwlotnicze.
– W MW przewidziany jest zakup
systemu rakietowego woda–woda
oraz korwet wielozadaniowych
Nowy rzecznik
N asz były kolega redakcyj-
ny Jarosław Rybak został
19 bm. nowym rzecznikiem
MON. Wcześniej pracował
w „Trybunie Śląskiej”, a ostat-
nio w „Super Expressie”. Jest
jedynym dziennikarzem, który
czynnie wziął udział w selekcji
do jednostki GROM oraz pierw-
szym, który otrzymał Honoro-
rają ze sobą 20 samochodów cię-
żarowych, dziewięć kuchni polo-
wych i ponad 300 kontenerów ze
sprzętem wojskowym. Do czasu
przybycia głównych sił kontyngen-
tu żołnierze, pod dowództwem
ppłk. Roberta Łączyńskiego, będą
stacjonowali w bazie Bagram le-
żącej około 60 km od Kabulu. Lo-
gistycy są odpowiedzialni za za-
opatrzenie polskiego kontyngentu
w wodę, żywność i paliwo. Mają
się również zajmować remontowa-
niem wojskowego sprzętu. (ATU)
Amerykanie
na polskim wikcie39
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
Gawron – poinformował gen. Gą-
gor. – Duży nacisk kładziemy też
na doposażenie żołnierzy w naj-
nowsze urządzenia łączności – mó-
wił M. Zająkała. Zakupy i moder-
nizacja będą dotyczyły głównie
sprzętu dla jednostek działających
w siłach międzynarodowych. (ad)
wą Odznakę GROM. Jako ko-
respondent przebywał w pol-
skich kontyngentach wojsko-
wych, m.in.: Kosowie, Iraku,
Afganistanie. Autor publika-
cji „Komandosi. Jedn ostki
specjalne Wojska Polskiego”
i „GROM.PL”. Obecnie pracuje
nad książką na temat 62 kompa-
nii specjalnej WP. (a)
Telemost
z Kabulu
P olscy żołnierze nie brali do-
tychczas udziału w zadaniach
bojowych na terenie Afganistanu
– poinformował gen. dyw. Jan
Brun Andersen, zastępca szefa
sztabu ds. operacji w dowództwie
Międzynarodowych Sił Wsparcia
Bezpieczeństwa ISAF, 14 bm. pod-
czas telekonferencji w Kwaterze
Stałej Wielonarodowego Korpusu
Północ–Wschód w Szczecinie.
– Dotyczy to także komandosów
GROM-u, którzy na razie adaptu-
ją się do tutejszych warunków
– dodał generał. Duńczyk przy-
znał, że teren, na którym ma słu-
żyć blisko 1200-osobowy polski
kontyngent wojskowy (na połu-
dniu i wschodzie kraju) jest trud-
ny. – Tam mamy największe kło-
poty z utrzymaniem bezpieczeń-
stwa – mówił. Jednocześnie zazna-
czył, że w Afganistanie nie ma dzi-
siaj miejsc stale kontrolowanych
przez talibów. Poszczególne miej-
scowości bywają tylko czasowo
zajmowane przez bojowników. Za-
pewnił też, że wojska ISAF nie spo-
dziewają się zapowiadanej przez ta-
libów wielkiej wiosennej ofensy-
wy. Ze szczecińskiego korpusu wy-
leciało do Afganistanu w połowie
stycznia ok. 160 żołnierzy, w tym
prawie 70 Polaków. Pozostali to
głównie Niemcy i Duńczycy. Ofi-
cerowie pracują w sztabie operacji
w Kabulu. Zajmują się m.in. pra-
cami operacyjnymi, współpracą
z władzami cywilnymi i logistyką.
Mają wrócić do kraju na przełomie
lipca i sierpnia tego roku. (AD)
KRZYSZTOF WILEWSKI
nr 13/2007
Agencja pod lupą
Nowym prezesem Agencji Mienia Wojskowego został 12 bm.
Bartłomiej Grabski, wcześniej dyrektor Kontroli i Audytu
Wewnętrznego w Kancelarii Prezydenta RP.
D ecyzją premiera Jarosława
Kaczyńskiego zastąpił na
tym stanowisku Macieja Olex-
-Szczytowskiego. O zmiany w sze-
fostwie AMW wnioskował mie-
siąc temu Aleksander Szczygło,
minister obrony, podkreślając, że
nie może być żadnych wątpliwo-
ści co do funkcjonowania kierow-
nictwa agencji. Przypomnijmy, że
w lutym br. CBŚ zatrzymało trzech
Dzieci – Irakijczykom
MON
Kontyngent bez ograniczeń
P olska formalnie nie nałożyła
ograniczeń na zadania kon-
tyngentu wysyłanego do Afgani-
stanu – powiedział Bogusław
Winid, sekretarz stanu w MON,
15 bm. podczas wystąpienia w
Zmiana
na Bałkanach
N Z
iemal 300 żołnierzy
z 21 Brygady Strzelców
Podhalańskich – stanowiących
16 zmianę PKW KFOR – pożeg-
nano 14 bm. w Rzeszowie. Woj-
skowi, pod dowództwem mjr. Zbi-
gniewa Ząbka, spędzą w Kosowie
pół roku. zadaniem kontyngentu
będzie utrzymanie pokoju w rejo-
nie odpowiedzialności oraz dzia-
łania zmniejszające negatywne
nastawienie zwaśnionych stron.
Polscy żołnierze będą też walczyć
z przestępczością oraz przemy-
tem broni i narkotyków. (AD)
nr 13/2007
wysokich urzędników AMW po-
dejrzanych o przestępstwa o cha-
rakterze majątkowym i korupcyj-
nym związane z gospodarowa-
niem mieniem Skarbu Państwa.
W sierpniu ub.r. NIK przedstawi-
ła raport, w którym zarzuciła
agencji niegospodarność i niele-
galną sprzedaż udziałów w spół-
kach, co spowodowało ponad
3,4 mln zł strat. Sejmowe komisje
P ółtorej tony wyprawek szkol-
nych, słodyczy i środków hi-
gienicznych zebrali polscy ucz-
niowie ze 150 szkół w ramach
akcji „Wielkopolska Dzieciom
Irackim”. Dary przekazała gru-
pa współpracy cywilno-wojsko-
wej Wielonarodowej Dywizji
Centrum–Południe 13 bm. ira-
ckiej pozarządowej organizacji
„Pomoc Ubogim Rodzinom”
z Diwanii. Dzień później 8 Dy-
wizja Armii Irackiej otrzymała
od grupy CIMIC prowiant i środ-
ki medyczne pochodzące m.in.
z polskiego „Caritasu”. (ATU)
sejmie. Wiceminister podkreślił,
że nie oznacza to jednak, iż pol-
ski kontyngent będzie wykorzy-
stywany w sposób dowolny.
Nasz batalion manewrowy ma
spełniać jasno określone zada-
Więcej za rany
abezpieczenie socjalne rodzin
po poległych bądź zaginio-
nych żołnierzach oraz świadczeń
zdrowotnych dla poszkodowanych
wojskowych i pracowników armii
uczestniczących w misjach poko-
jowych jest celem proponowanej
przez resort obrony zmiany usta-
wy o zaopatrzeniu emerytalnym
żołnierzy zawodowych oraz ich ro-
dzin. Rządowy projekt został jed-
nogłośnie przyjęty 16 bm. przez
sejm. Według proponowanych za-
sad, w przypadku śmierci żołnie-
rza zawodowego renta rodzinna
będzie wynosiła 100 proc. jego
skarbu i obrony już dwukrotnie
zbierały się na posiedzeniach, aby FLESZ
uzyskać informacje na temat tych
zarzutów. Ponieważ jednak resort ANGLIK W SZTABIE
Współpraca wojskowa Polski
skarbu nie był na nich reprezento-
i Wielkiej Brytanii, a przede
wany, a przedstawiciele MON
wszystkim zaangażowanie
i AMW nie potrafili odpowie-
dzieć na wszystkie pytania po-
słów, obrady przekładano. Rów-
w misję ISAF w Afganistanie,
były jednym z tematów
poruszonych w trakcie wizyty
nież 14 bm. posłowie nie byli usa- w Polsce 15 bm. Charlesa
tysfakcjonowani odpowiedziami Grahama Crawforda, ambasa-
odwołanego prezesa Olex-Szczy- dora Zjednoczonego Królestwa
towskiego, a Grabski nie znał jesz- Wielkiej Brytanii i Irlandii
cze sytuacji w AMW. Komisje da- Północnej, u ministra obrony
ły MON miesiąc na przygotowa- Aleksandra Szczygło.
nie sprawozdania z działalności Rozmówcy podkreślali, iż prak-
tycznym wyrazem dobrych kon-
agencji. (ann)
taktów między obydwoma kra-
jami jest obecność w MON bry-
tyjskiego doradcy wojskowego
płk. Stewarta Blackburna, peł-
niącego funkcję doradcy szefa
Sztabu Generalnego WP w za-
kresie planowania i transfor-
macji sił zbrojnych.
WIENIEC NA GROBIE gen. INDIE DLA AFGAŃCZYKÓW
Stanisława Maczka na polskim
O potencjalnym wkładzie in-
cmentarzu wojskowym w
dyjskim w proces szkolenia
Bredzie złożył 15 bm. premier
Jarosław Kaczyński. W trakcie żołnierzy afgańskich dyskuto-
wał gen. bryg. Tadeusz Buk,
jednodniowej wizyty w Holandii
szef polskiego rządu rozmawiał zastępca dowódcy Combined
z premierem tamtego kraju Security Transition Command
Janem Peterem Balkenende, – Afghanistan, 12 bm. pod-
zwiedził muzeum gen. Maczka czas spotkania z attaché woj-
i spotkał się z Polonią. (ad) skowym Indii w Afganistanie
gen. bryg. Choudrym.
Natomiast 18 bm. gen. Buk
rozmawiał z gen. bryg. Karim,
nia w prowincjach Ghazni i Pak- dowódcą Afghan National
Army Training Command,
tika. – W skrajnym przypadku
o dotychczasowym przebiegu
nie można teoretycznie wyklu-
szkolenia żołnierzy Armii
czyć, że jednostki będą musiały Afgańskiej.
wyjść poza obręb tych prowin-
cji – dodał. B. Winid. (ann)
WSPÓLNIE O F-16
Aleksander Szczygło spotkał
się 14 bm. z ambasadorem
Izraela w Polsce Dawidem
uposażenia, natomiast żołnierza Pelegiem. Rozmawiano o wza-
niezawodowego – 100 proc. kwo- jemnej współpracy resortów
ty bazowej, zgodnie z ustawą o obrony obu państw, przede
wszystkim w zakresie polityki
emeryturach i rentach z Funduszu
zbrojeniowej, oraz o wymianie
Ubezpieczeń Społecznych. Jedno-
doświadczeń szkoleniowych
cześnie ma zostać znowelizowana i eksploatacyjnych podczas
ustawa o świadczeniach opieki wdrażania i użytkowa-
zdrowotnej. Umożliwi ona okre- nia samolotu
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
ślonej grupie osób – w przypadku F-16. (ad)
chorób i urazów nabytych w trak-
cie pełnienia służby w rejonie kon-
fliktów zbrojnych – korzystanie
w pierwszej kolejności z niektórych
świadczeń zdrowotnych. Ustawa
w marcu trafi do senatu, a następ-
nie do prezydenta RP. (ATU)
Polska Zbrojna 7
NA CELOWNIKU
AAAAAAA AAAAAAAA
Dlaczego zdecydował się Pan na wło-
żenie stalowego munduru?
– To pokłosie dziecięcych fascynacji
i... wpływu literatury. Pierwszą książką,
po której przeczytaniu wiedziałem, że
chcę być pilotem, była publikacja po-
święcona japońskim pilotom II wojny
światowej. Piloci ci latali na bojowo, bę-
dąc w takim wieku, w jakim ja czytałem
tę książkę. Potem była jeszcze popular-
na seria „Żółty tygrys” i... jakoś trafiłem
do Sił Powietrznych.
Ma Pan przeszło 4500 godzin nalotu.
Czy kończąc „Szkołę Orląt” w Dębli-
nie, przypuszczał Pan, że będzie ich
tak dużo?
– Kiedy kończyłem dęblińską uczel-
nię, takie naloty były normą dla pilotów.
Dopiero w latach 90. ze względu na
oszczędności zaczęto redukować pilotom
nalot, tak że dziś dobrym osiągnięciem
jest wylatanie stu godzin w roku. W przy-
padku mojego pułku taki nalot byłby jed-
nak zbyt mały – aby mieć komfort lata-
nia, potrzeba ok. 400 godzin rocznie.
Mimo to niewielu pilotów wojskowych
może się pochwalić takimi osiągnięcia-
mi. Czy jednak takie doświadczenie
nie grozi rutyną?
Rutyniarzom
wstęp
wzbroniony
– Tutaj nie może być mowy o rutynie,
bo wtedy bardzo łatwo o tragedię. Każ-
dy lot jest inny – wystarczy, że na pozor-
nie znanym nam lotnisku lądujemy o in-
nej porze roku, i już wszystko wygląda
inaczej. Każdy lot to nowe wyzwanie.
Nie żal trochę Panu, że lata na radzie-
ckich samolotach transportowych,
a nie np. na nowoczesnych myśliwcach
bojowych?
8 Polska Zbrojna
– Nie można tak na to patrzeć. Jest wie-
le ciekawych zajęć, którym można po-
święcić życie, ale wszystkiego robić się
nie da. Idąc tym tropem rozumowania,
mógłbym żałować np., że nie zostałem
sławnym aktorem albo że nie tańczę
w balecie. W życiu trzeba coś wybrać,
a potem robić to dobrze. Ja wybrałem
– i nie żałuję.
ROZMOWA
Z PŁK. DYPL. PIL.
TOMASZEM
PIETRZAKIEM,
DOWÓDCĄ
36 SPECJALNEGO
PUŁKU LOTNICTWA
TRANSPORTOWEGO
Jednostka, którą Pan dowodzi, jest
specyficzna. Nie macie zadań stricte
bojowych.
– Wręcz przeciwnie! Z jednostek Sił
Powietrznych jesteśmy de facto najbar-
dziej „bojową” jednostką. To my wyko-
nujemy na co dzień zadania operacyjne,
podczas gdy inni piloci w tym czasie tyl-
ko się szkolą, zgodnie ze swoim we-
wnętrznym programem, a poligon mają
jeden–dwa razy w roku. Nasz poligon
trwa przez cały rok. Pułk wykonuje
dziennie ok. dziesięciu wylotów w róż-
ne, często niebezpieczne części świata.
Dlatego nie da się nas porównać
np. z funkcjonującymi w Siłach Powietrz-
nych eskadrami. Do nas muszą trafiać
naprawdę najlepsi. Nie może być tak jak
w ostatnich latach, kiedy trafiali do nas
piloci prosto po szkole, z 30-godzinnym
nalotem, i my musieliśmy z nich robić
pilotów. Na to nie mamy czasu.
Pod względem wyszkolenia jesteście
więc elitą. A co, jeśli chodzi o sprzęt?
O przetargu na nowe samoloty dla
VIP-ów mówi się od dziesięciu lat. Czy
Jaki i Tupolewy nadają się jeszcze do
latania?
– Tak, ale tylko do momentu, kiedy skoń-
czy im się resurs – w większości przypad-
nr 13/2007
ków stanie się to w tym roku. Po upływie
tego terminu nikt z nas nie wejdzie do sa-
molotu, nawet jeśli będzie sprawny tech-
nicznie. My odpowiadamy za zdrowie i ży-
cie przewożonych osób i dlatego nie wol-
no nam naruszać „reguł gry”.
Nie pomoże więc nawet telefon z Kance-
larii Prezydenta?
– Nie. Mieliśmy już sytuację, w której
prezydent chciał lecieć śmigłowcem nie-
przeznaczonym do transportu VIP-ów
i musieliśmy odmówić. Nasz śmigłowiec
był wtedy w innej części kraju. W Kance-
larii zdziwiono się wtedy, że 40-miliono-
wy kraj ma tylko jeden taki śmigłowiec.
Ale to nie zależy już od nas.
Przetarg na samoloty właśnie się toczy
i być może wreszcie 36 Pułk wejdzie
w XXI wiek...
– Tak. Rozpatrywane są oferty pięciu
firm, a rezultaty przetargu będą znane
30 kwietnia. My ze swojej strony potrze-
bujemy co najmniej ośmiu nowoczesnych
samolotów – sześciu małych i dwóch du-
żych. To niezbędne minimum, zważyw-
szy, że musimy być do dyspozycji prezy-
denta, premiera, marszałków sejmu i se-
natu, a także wicepremierów, osób odpo-
wiedzialnych za politykę zagraniczną
– to naprawdę sporo ludzi.
Mówi się, że plusem będzie pozbycie się
poradzieckich samolotów, które – serwi-
sowane na Wschodzie – mogą być tam
przedmiotem zainteresowania różnych
służb...
– Konstrukcja Jaków i Tupolewów spra-
wia, że nasi piloci czują się w nich bez-
piecznie. Samoloty są wdzięczne i na du-
żo pozwalają. Mamy z nimi mniej prob-
lemów technicznych niż np. ze statkami
powietrznymi dostarczanymi nam przez
Mielec lub Świdnik. A jeśli chodzi
o „podrzucanie” różnej aparatury do sa-
molotów? Cóż – to grozi nam również
w nowoczesnym, zachodnim samolocie
podczas pobytu na lotnisku poza Polską.
Po to jednak, aby uniknąć takich niespo-
dzianek, samoloty są okresowo sprawdza-
ne przez nasze służby.
Lądując na zachodnich lotniskach, czę-
sto budzicie zainteresowanie?
– Zawsze. W Europie Zachodniej ludzie
dziwią się, że nasze samoloty jeszcze lata-
ją. Wszyscy wiedzą, kiedy przerwano ich
produkcję, większość dawnych demolu-
dów już dawno powymieniała swoje samo-
loty VIP-owskie. A my jesteśmy dumni
z Jaków i Tupolewów. Skoro ich nie wy-
mieniamy, to znaczy, że najwyraźniej cie-
szymy się z tego, co mamy.
nr 13/2007
W LATACH 90. ze względu na oszczędności zaczęto redukować pilotom nalot, tak że dziś
dobrym osiągnięciem jest wylatanie stu godzin w roku. W przypadku 36 Specjalnego Pułku
Lotnictwa Transportowego taki nalot byłby jednak zbyt mały – aby mieć komfort latania,
potrzeba ok. 400 godzin rocznie.
Mówi Pan z pewną ironią. Dlaczego od
dziesięciu lat nie można kupić nowych
samolotów?
– Nie wiem. Nie mogę sobie wytłuma-
czyć tego niczym innym niż tym, że nasze
samoloty są tak świetnie, iż nie ma potrze-
by zmian.
Miejmy więc nadzieję, że uda się zakoń-
czyć przetarg i nasi dygnitarze nie będą
przemieszczali się koleją. Pański pułk
i Pan latacie do różnych miejsc – w tym
do Iraku i Afganistanu. Podobno ciężko
tam się ląduje.
– Tak – oba miejsca są wyjątkowe.
W Kabulu lotnisko położone jest na wyso-
kości 1800 m, gęstość powietrza jest więc
tam inna niż standardowa, w związku
z czym trzeba utrzymywać większą pręd-
kość. Wokół lotniska są wysokie góry, co
ogranicza pole manewru pilota. Poza tym
na lotnisku, ze wzgledu na brak nowoczes-
nej aparatury naprowadzającej, pilot musi
w dużej mierze opierać się na własnym,
czujnym spojrzeniu. W Bagdadzie nato-
miast lotnisko cały czas jest zagrożone
Z jednostek Sił Po-
wietrznych jesteśmy
de facto najbardziej
„bojową” jednostką.
To my wykonujemy
na co dzień zadania
operacyjne, podczas
gdy inni piloci w tym
czasie tylko się
szkolą.
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)
– w związku z czym podchodzi się do nie-
go na dużej wysokości, a następnie scho-
dzi gwałtownie w dół spiralą.
A czy najważniejsze osoby w państwie
wozi się trudniej niż innych pasaże-
rów?
– Generalnie to, kogo wieziemy, nie
ma znaczenia – my musimy wykonać
swoje zadanie. Nie zdarza nam się, aby
ktoś narzekał np. na turbulencje czy złe
wykonywanie przez nas obowiązków.
Nasi pasażerowie ufają nam i wierzą, że
nie będziemy ich na nic narażać. Gwa-
rancją tego jest fakt, że zanim pilot do-
stanie szansę latania z VIP-ami, jest od-
powiednio szlifowany...
Istnieje jakaś niepisana reguła, że np.
prezydenta może wozić wyłącznie pilot
w stopniu co najmniej majora?
– Absolutnie nie. Może to być równie
dobrze porucznik, pod warunkiem, że jest
na tyle dojrzały, iż możemy mu zaufać.
Czasem zdarza się też major, który ni-
gdy nie poleci z VIP-em, bo mamy do
niego poważne zastrzeżenia. Pilotów
oceniamy bardzo starannie i dokonuje-
my precyzyjnej selekcji. Tu nie ma miej-
sca na kolesiostwo.
Nie żal Panu trochę, że nie wykonu-
je swojej pracy w cywilu? To nie ta-
jemnica, że jest ona wtedy dużo le-
piej płatna.
– Wszystko przede mną. Nigdy nie mó-
wiłem, że zostaję w wojsku na zawsze. Mój
kontrakt kończy się w czerwcu...
A co potem?
– Potem mam różne plany. Zawsze trze-
ba mieć przygotowanych kilka rozwiązań,
nie można czekać do ostatniej chwili. Ta-
kie jest życie.
 Rozmawiał Artur Bartkiewicz
Polska Zbrojna 9
FORUM POBÓR

POBOROWA
CIUCIUBABKA Kłopot z uzupełnieniem stanu
w jednostkach wojskowych odczuwalny
jest w całej Polsce. Jedna z przyczyn takiej
sytuacji to skrócenie zasadniczej służby
wojskowej do dziewięciu miesięcy. Służba
krótsza, więc i powołania coraz częstsze.
A jak dołożyć do tego emigrację
zarobkową i modę na naukę – wszystko
staje się jasne. Z poborem do wojska są
w Polsce coraz większe problemy.

PIOTR PRYMLEICZ/BELLONA

10 Polska Zbrojna nr 13/2007

 Wirtualna
ażdy pobór ma dwie
statystyki: optymistyczną
i prawdziwą. Trzeba tylko
wiedzieć, gdzie kończy się
pierwsza i zaczyna druga – pół
żartem pół serio stwierdza wyż-
szy oficer ze Sztabu General-
nego WP.
W Wojskowej Komendzie
Uzupełnień w Opolu na ra-
zie dominuje optymizm. Co
prawda pobór w mieście
i powiecie potrwa jesz-
cze niemal do końca
kwietnia, jednakże są
już pierwsze wyniki z Olesna. A Olesno
to bardzo interesujący teren, gdzie – jak
przyznaje płk Antoni Tkacz, szef Woje-
wódzkiego Sztabu Wojskowego – są gmi-
ny, w których co drugi poborowy ma po-
dwójny paszport. I oto właśnie na tym
terenie podczas tegorocznego poboru od-
notowano bardzo wysokie, bo 92. proc.
ROMAN PRZECISZEWSKI
tzw. stawiennictwo rocznika podstawo-
wego. Można by więc zatrzeć z satysfak-
cją ręce i powiedzieć o obywatelskim po-
dejściu do konstytucyjnego obowiązku
obrony. O ile jednak rocznik podstawo-
wy w Oleśnie potraktował pobór poważ-
nie, o tyle roczniki starsze kolejny raz go
zignorowały. Z oficjalnych danych wy-
nika zatem, że do tegorocznego poboru
stanęło zaledwie 6,5 proc. urodzonych
przed 1988 r., którzy do tej pory mieli
i mają gdzieś załatwienie spraw związa-
nych ze służbą wojskową. Poza tym:
– Prawdziwe „schody” i tak dopiero
zaczną się po zakończeniu poboru. Zno-
wu się okaże, że chociaż w ewidencjach
przybyło nam poborowych, to i tak prak-
tycznie nie mamy kogo skierować do jed-
nostek – musi przyznać ppłk Marek La-
skowski, wojskowy komendant uzupeł-
nień w Opolu.
GRA INTELEKTUALNO-PRZEPYCHANKOWA
Na początek zajmijmy się tymi pobo-
rowymi ze starszego rocznika, którzy na
terenie podległym opolskiej WKU grają
z wojskiem w ciuciubabkę.
nr 13/2007
armia
W dokumentacji opolskiej WKU jest tylu poborowych,
że można by stworzyć z nich dywizję. Lecz gdy po poborze
przychodzi do uzupełnienia jednostek, to głównie trzeba
sięgać po tych, którzy są z... wyrokami!
ROMAN PRZECISZEWSKI
– Gdy poborowy X nie odpowiada na
nasze pierwsze wezwanie, to zakładamy
mu kartę poszukiwań i przenosimy do
działu trzeciego, czyli do zasobów cza-
sowo niepodlegających wcieleniu. Lecz
to nie znaczy, że dajemy mu spokój. Po
pewnym czasie wysyłamy drugie wezwa-
nie, a następnie pismo do rodziców in-
formujące o ewentualnych konsekwen-
EKSPERT
Płk Antoni Tkacz,
szef Wojewódzkiego
Sztabu Wojskowego
w Opolu:
– Patrząc na statystki tych, którzy stają
do poboru, i tych, którzy potem na krót-
szy lub dłuższy czas wiążą się z mundu-
rem, śmiało można powiedzieć, że służ-
ba wojskowa nie jest szczytem marzeń
młodych ludzi. Po niedawnych kolejkach
kandydatów do szkół podoficerskich lub
studium oficerskiego nie ma już naj-
mniejszego śladu. Niemal do zera spadło
także zainteresowanie służbą szeregowe-
go zawodowego. Dlaczego? Bo oferta
wojska okazała się nieatrakcyjna. Po eu-
forii, że służba gwarantuje mi jako taką,
ale pewną pensję przyszła ważna reflek-
sja: no dobrze, lecz co dalej? W armii się
nie dorobię, a w cywilu wypadnę z obie-
gu. W sumie wszystko będę rozpoczynał
od początku... Takie właśnie opinie sły-
szałem podczas rozmów z tymi, którzy
rezygnowali z kariery w mundurze.
A można było tego uniknąć...
MAREK IDZIOR
cjach prawnych. Gdy i to nie skutkuje,
występujemy o wsparcie do policji. Je-
żeli zaś policja bezradnie rozkłada ręce
i mówi, że X jest „nieosiągalny”, to ape-
lujemy albo do prokuratury o ściganie po-
borowego, albo do urzędu o jego wymel-
dowanie. Niestety, prokuratury najczęściej
umarzają postępowanie ze względu na...
znikomą społeczną szkodliwość czynu,
a urzędy obruszają się, że zarzucamy im
tolerowanie „martwych dusz” – relacjonu-
je ppłk Laskowski.
Oczywiście – te procedury odpowiednio
kosztują. Na przykład tylko na same znacz-
ki pocztowe w „popoborowej koresponden-
cji” opolska WKU wydaje rocznie 130–
–150 tys. zł!
– Faktem jest, że mamy do czynienia
z grą intelektualno-przepychankową, ale
– zgodnie z obowiązującym prawem – nie
możemy od niej odstąpić – tłumaczy ppłk
Laskowski.
Gdzie natomiast są ci, którzy w Opolu
inaugurują tę ciuciubabkę z wojskiem? Od-
powiedź jest oczywista: przede wszystkim
za granicą! Bajką jest jednak, że wybiera-
ją tam służbę w innej armii. Przede wszyst-
kim wyjeżdżają, aby zarobić. Z tego powo-
du wiele opolskich biur podróży zachęca
do korzystania ze swoich usług nie oferta-
mi zagranicznych wojaży, lecz pracy. Prze-
de wszystkim w Niemczech i Holandii.
– Jeżeli pana syn ma jakikolwiek zawód,
u nas na pewno znajdzie ofertę pracy u są-
siadów, w Unii. Miesięcznie zarobi mi-
nimum półtora tysiąca euro. A wojsko?
Za dwa lata Polska rezygnuje już z po-
boru i wtedy syn spokojnie będzie mógł
Polska Zbrojna 11
FORUM POBÓR
W wielu opolskich biurach podróży krążą oferty nie zagranicznych wojaży, lecz pracy w Holandii.
wrócić do kraju. Z grubym portfelem!
Armia już o nim całkowicie zapomni
– niemal tę samą śpiewkę powtarzają
w kilku biurach turystycznych.
WIRTUALNIE OK, REALNIE KLĘSKA
W Opolu i powiecie opolskim pobór
rozkręca się coraz bardziej. Mimo że sta-
EKSPERT
Ppłk Marek
Laskowski,
wojskowy komendant
uzupełnień w Opolu:
– Pobór przebiega bez najmniejszych za-
kłóceń. Lecz w zasadzie tak będzie za-
wsze. Bo „schody” zaczynają się dopiero
po jego zakończeniu, gdy dostajemy zada-
nia uzupełnienia konkretnych jednostek.
Okazuje się wtedy, że chociaż w ewiden-
cjach znowu przybyło nam poborowych, to
praktycznie nie mamy kogo skierować do
odbycia zasadniczej służby wojskowej.
Blisko 70 proc. otrzymuje przecież odro-
czenie ze względu na naukę, a 14–16 proc.
czasowo lub na stałe przebywa za granicą.
Obecnie w zasobach przeznaczonych do
powołania mam jedynie 154 poboro-
wych. Lecz 102 z nich było karanych,
42 jest żonatych, a u części pozostałych
komisje lekarskie stwierdziły pewne
schorzenia psychiczne.
12 Polska Zbrojna
tystyka – mówiąc żargonem urzędni-
czym – stawiennictwa rocznika podsta-
wowego na razie wygląda dobrze, to
w miejscowej WKU optymizmu wcale
nie przybywa.
– Teoretycznie zasoby są olbrzymie,
ale jak przyjdzie co do czego, to nie ma-
my w kim wybierać – akcentuje jeden
z oficerów.
Rzeczywiście, tylko z tych, którzy
znajdują się obecnie we „wcieleniowej”
ewidencji, można by stworzyć dywizję!
Można by, gdyby nie to, że 55 poboro-
wych stale przebywa za granicą, 111 wy-
meldowało się, 1197 zgłosiło do biura
ewidencji czasowy wyjazd za granicę.
A ilu tego nie zrobiło? Lekko licząc więc
– minimum 15–20 proc. poborowych
z roczników podlegających wcieleniu
opuściło kraj. Ale to nie wszystko, gdyż
znacznie więcej, bo niemal 70 proc., do-
staje odroczenie ze służby wojskowej, po-
nieważ kontynuuje naukę. Drobna część,
ale jednak licząca się w ogólnej statysty-
ce, nie włoży też munduru ze względu na
naukę w seminarium duchownym.
– W marcu mam powołać do zasadni-
czej służby wojskowej 38, a w maju „tyl-
ko” 142 poborowych, którzy mają uzupeł-
nić 17 jednostek wojskowych w kraju. To
„tylko” przemienia się w „aż” – nie kry-
je więc wojskowy komendant uzupełnień
w Opolu. W obecnych zasobach, przezna-
czonych do powołania, ma dzisiaj zale-
W Opolu i po-
wiecie opolskim mini-
mum 15–20 proc. poboro-
wych z roczników, podlegają-
cych wcieleniu, opuściło kraj. Ale
to nie wszystko, gdyż znacznie wię-
cej, niemal 70 proc., dostaje
odroczenie ze służby wojsko-
dwie 154 wej, ponieważ kontynuu-
poboro- je naukę.
wych. Lecz
w tym miejscu
czeka kolejny prysznic. Bo, jak się okazu-
je, 102 z nich było karanych, 42 jest żo-
natych, a u części pozostałych – chociaż
mają kategorię zdrowia A – komisje le-
karskie stwierdziły pewne schorzenia psy-
chiczne.
– Powinniśmy uruchomić dzwonek
alarmowy – uważa płk Tkacz. I nie cho-
dzi mu jedynie o społeczną aprobatę oby-
watelskiego obowiązku obrony, ale
o ogólny stosunek do służby w mundurze.
Jeszcze niedawno były bowiem kolejki
chętnych do szkół podoficerskich i Stu-
dium Oficerskiego we Wrocławiu, a teraz
nie ma po nich śladu. Niemal do zera spad-
ło też zainteresowanie służbą szeregowe-
go zawodowego. Dlaczego? Ponieważ,
i tu należy uderzyć się w piersi, oferta woj-
ska nie była atrakcyjna. Po euforii, że służ-
ba wojskowa zagwarantuje jako taką, ale
pewną pensję, przyszła ważna refleksja:
no dobrze, lecz co dalej? W armii się nie
dorobi, a w cywilu wypadnie z obiegu.
PS DLA DECYDENTÓW
Płk Tkacz nie kryje: – Takie opinie, koń-
czące się narzekaniami, słyszałem od tych,
którzy jeszcze niedawno planowali swo-
ją karierę w wojsku. Być może mogliby-
śmy tego uniknąć, biorąc przykład z roz-
nr 13/2007
 Poborowi
w spódnicy
W
telewizyjnych obrazkach
z poboru widzimy zazwyczaj
młodych mężczyzn defilują-
cych w slipach przed komisją lekarską.
Dyskrecja nie pozwala na pokazywanie
dziewcząt znajdujących się w sytuacji po-
borowych. A co roku jest ich niemało.
Także podczas tegorocznego poboru, któ-
ry rozpoczął się 5 lutego, do stawienia się
przed oblicze komisji wezwane zostały pa-
nie. Będzie ich ok. 4 tys.
Są to kobiety urodzone w latach 1979–
–1989, które w roku szkolnym lub akade-
mickim 2006/2007 kończą naukę
ROMAN PRZECISZEWSKI (2)

wiązań, które na bieżąco wprowadzają na-
si unijni sąsiedzi...
O co konkretnie chodzi? Tuż przy gra-
nicy z Niemcami i Czechami słychać, że
jesteśmy w tyle, bo np. w Niemczech
„żołnierzy zawodowych, którzy w cza-
sie służby raczej nie uzyskają uprawnień
emerytalnych”, traktuje się zupełnie ina-
czej. Jeżeli poborowy X zgłosi akces na
podoficera zawodowego, to od razu wie,
co ma w zamian. Nie tylko pewną pen-
sję. Za kilka lat zawodowej służby może
liczyć także na refinansowanie studiów
bądź wybranych przez siebie kursów. Bez
wątpienia – będzie miał swoje miejsce
w cywilu. I to akurat do niego przede
wszystkim skierowana jest rekonwersja.
– A wie pan jak Czesi poradzili sobie
z naborem szeregowych zawodowych?
Dali im podobne pensje jak u nas – w za-
leżności od zajmowanego stanowiska od
12 do 14 tysięcy koron. Z tym że każdy
– bez względu na to, czy ma gdzie miesz-
kać, czy też nie, otrzymuje miesięcznie
około 10 tysięcy służbowych koron na
mieszkanie. Nie ma więc pytań o kwate-
runek, każdy wie, co do niego należy
i każdy liczy, czy to mu się kalkuluje
– opowiada szef opolskiego WSzW.
Większość naszych rozmówców jest
pewna, że „u nas też to by chwyciło”. Lecz
pobór na razie jest poborem, i dlatego te
lekcje – mniej lub bardziej obywatelskie
– co roku muszą się powtarzać. 
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
w szkołach medycznych i weterynaryjnych
oraz na kierunkach psychologicznych. Do
poboru mogą stawać również ochotniczo
studentki wyższych szkół morskich mają-
ce zgodę rektora na odbywanie zajęć woj-
skowych w tej szkole.
Skąd ta rozpiętość wieku? Stąd, że absol-
wentki szkół medycznych i weterynaryj-
nych obowiązuje granica wieku – do 24
lat (do 31 grudnia roku kalendarzowego,
w którym kończą 24 lata), a studentki lub
absolwentki szkół wyższych – do 28 lat.
Obowiązek stawienia się do poboru nie
oznacza wcielenia do wojska. Po przezna-
czeniu do czynnej służby wojskowej lub
uznaniu za czasowo niezdolne do tej służ-
by, przenosi się je do rezerwy. – Tak bę-
dzie też w tym roku, nie przewiduje się
KOBIETY W CZYNNEJ SŁUŻBIE WOJSKOWEJ
Kobiety wyznaczane są – pielęgniarka
podczas poboru do czyn- – pielęgniarka anestezjolo-
nej służby wojskowej na giczna
następujące stanowiska – pielęgniarka oddziałowa
służbowe: – pielęgniarka
– lekarz opatrunkowa
– lekarz dentysta – pielęgniarka operacyjna
– lekarz weterynarii – pielęgniarka zabiegowa
– psycholog – położna
– oficer – diagnosta laboratoryjny
– oficer pokładowy – starszy laborant
W Sztabie Generalnym WP szacuje
się, że w tym roku do poboru sta-
nie ok. 290 tys. 19-letnich mężczyzn.
Liczba ta będzie zwiększona o ok. 20 tys.
mężczyzn starszych roczników, którzy do-
tychczas nie stanęli do poboru, oraz
o poborowych, którzy stawali już do
poboru, ale ubiegają się o zmianę kate-
bowiem obecnie wcielania kobiet do za-
sadniczej służby wojskowej – wyjaśnia
płk Stanisław Ruman ze Sztabu
Generalnego WP.
Nie znaczy to, że w wojsku nie może być
kobiet w stopniu szeregowego. W ramach
uzawodowiania armii mogą służyć jako sze-
regowe zawodowe. Na zasadach kontrakto-
wych – tak jak mężczyźni. Po zapowiedzia-
nej dalszej profesjonalizacji armii być może
nie będą to przypadki wyjątkowe.
– laborant
– starszy technik medyczny
– starszy instruktor
– instruktor
– podoficer
(Rozporządzenie Rady
Ministrów z 16 maja 2006 r.
w sprawie poddania kobiet
obowiązkowi stawienia się
do poboru)
gorii zdolności do czynnej służby woj-
skowej orzeczonej w poprzednich latach.
Natomiast powołanych (wcielonych) do
odbycia zasadniczej służby wojskowej
zostanie w różnych miesiącach tego roku
ok. 70 tys. poborowych. Dodajmy, że
obecnie górna granica wieku powołania
wynosi 50 lat.

nr 13/2007 Polska Zbrojna 13

FORUM POBÓR
Pobór jest już na półmetku. Dane jed-
nak nie są zbyt optymistyczne. W Mało-
polsce stawiło się dotychczas ponad
10 tys. poborowych, co stanowi blisko
połowę wezwanych. Spośród przybyłych
80 proc. jest zdolnych do służby wojsko-
wej i dostało kategorię „A”. Niestety, do
jednostek trafi z tego tylko 3 proc. Pozo-
stali poborowi pobierają naukę na róż-
nych poziomach kształcenia i korzystają
z odroczenia. Pracownicy Wojewódzkie-
go Sztabu Wojskowego w Krakowie in-
formują, że procent ten wzrośnie odrobi-
nę w czerwcu, kiedy dziewiętnastolatko-
wie ukończą trzecią klasę zawodówki
i nie podejmą dalszej edukacji. Będzie to
jednak mało odczuwalne.
Szef WSzW w Krakowie płk Bolesław
Wiss przyznaje, że sytuacja w wojewódz-
twie małopolskim robi się trudna. – Licz-
ba mężczyzn, jaką mamy powołać do
służby wojskowej, zaczyna nas przera-
stać – deklaruje. Już w zeszłym roku w
okresie wakacyjnym były trudności, jed-
nak obecnie problem się wzmaga.
– Przez ostatnie kilka lat mogliśmy wy-
bierać najlepszych poborowych. W tej
chwili powołujemy niemal wszystkich
– mówi kpt. Andrzej Kowalski, oficer
prasowy WSzW Kraków. Tym razem po-
wołanie dostaną wszyscy ci, którzy się
nie uczą, nie studiują i nie uzyskali od-
roczenia z jakiegokolwiek innego powo-
du. Do jednostek wojskowych trafią na-
wet mężczyźni traktowani dotąd ulgowo
przez WSzW jako jedyni żywiciele ro-
dzin, a także rolnicy i osoby karane.
Oczywiście jeśli poborowy ma na swo-
im utrzymaniu rodzinę, w czasie służby
otrzymywać będzie pieniądze – najniż-
szą średnią pensję. Podobnie jak z żywi-
cieli rodzin, armia nie zrezygnuje z rol-
ników. – Możemy dać rolnikowi jedno-
razowe odroczenie na dwanaście miesię-
cy. W tym czasie musi on załatwić
wszystkie ważne sprawy osobiste, zna-
leźć opiekę dla swojego gospodarstwa
itp. – mówi kpt. Kowalski.
W sytuacjach szczególnych – takich
jak ta – przepisy pozwalają powoływać
do służby również mężczyzn karanych
sądownie. Jak deklaruje rzecznik WSzW,
wśród tej grupy będzie robiona wnikli-
wa selekcja. Z pewnością odsunięte od
służby zostaną m.in. osoby trudniące się
sprzedażą narkotyków, podobnie jak
mężczyźni, którzy dopuścili się poważ-
nych przestępstw, tj. wymierzonych prze-
ciwko zdrowiu czy życiu ludzi. Aby jed-
nak nie stało się to dobrą wymówką dla
poborowych, kwestie tego typu są rzetel-
nie sprawdzane w Krajowym Rejestrze
Karnym. Do wojska trafią natomiast np.
osoby, które będąc pod wpływem alko-
holu, prowadziły samochód. – Po prostu
w czasie służby nie będą kierowcami
– dodaje kpt. Kowalski.
Przyczyny takiej sytuacji są różnora-
kie. Na brak poborowych wpływa m.in.
duża migracja młodych ludzi w poszuki-
waniu pracy – tak w kraju, jak i za grani-
cę. – Kiedyś jeździło się do Stanów, dziś
bardziej popularna jest Irlandia – mówi
ppłk Krzysztof Cypara, komendant WKU

MAGDALENA KOWALSKA -
-SENDEK

Miła atmosfera, dobra kadra, stosowne zaświadczenia dla WKU i ZUS

– ogłoszenia o takiej treści zamieszczają w internecie i gazetach
codziennych w całej Polsce rozmaite szkoły, reklamując nie poziom
wiedzy, lecz dokumenty zwalniające ze służby wojskowej. Jest to jeden
z powodów problemów z poborowymi małopolskiego WKU.

14 Polska Zbrojna nr 13/2007

w Nowym Targu. Dodatkowym utrudnie-
niem dla WKU jest fakt, że młodzi ludzie,
wyjeżdżając w poszukiwaniu pracy, nie
dopełniają obowiązku czasowego wymel-
dowania. – Utrudnia nam to pracę, ale nie
oznacza, że człowiek ten do wojska nie
trafi. My poczekamy. Tymczasem próbu-
jemy informować rodziny poborowych,
że ukrywanie się przed WKU nie jest roz-
wiązaniem. Niestety, niewiele to daje
– wyjaśnia kpt. Kowalski. – W stosunku
do wielu poborowych lekceważących po-
wszechny obowiązek obrony występuje-
my do organów ścigania z powiadomie-
niem o popełnieniu przestępstwa. Nie
wszyscy uświadamiają sobie, że uchyla-
nie się od obowiązku służby wojskowej
jest właśnie przestępstwem – dodaje.
Podobnie jak emigracja, dużą bolącz-
ką komend uzupełnień jest również swo-
ista moda na naukę. To, że młodzież tak
garnie się do szkół, powinno w zasadzie
cieszyć, choć czasem można odnieść
nie uciekniesz
nr 13/2007
W MAŁOPOLSCE STAWIŁO SIĘ
DOTYCHCZAS PONAD 10 TYS.
POBOROWYCH, CO STANOWI
BLISKO POŁOWĘ WEZWANYCH.
SPOŚRÓD PRZYBYŁYCH
80 PROC. JEST ZDOLNYCH DO
SŁUŻBY WOJSKOWEJ I DOSTAŁO
KATEGORIĘ „A”. NIESTETY,
DO JEDNOSTEK TRAFI Z TEGO
TYLKO 3 PROC.
wrażenie, że wiele osób rozpoczyna na-
ukę tylko po to, by dostać zaświadcze-
nie, dzięki któremu mogą odroczyć służ-
bę wojskową. WKU nikomu nie może
zabronić uczenia się, a poborowy, chcąc
unikać wojska, może kontynuować edu-
kację w wybranym liceum, szkole poli-
cealnej czy pogimnazjalnej. Nie ma naj-
mniejszego problemu, ażeby podjąć na-
ukę na dowolnym poziomie. – Szkół po-
licealnych jest tak samo dużo jak szkół
wyższych. Jeżeli dzisiaj można studio-
wać w Myślenicach, Suchej Beskidzkiej
czy Andrychowie, to proszę się nie dzi-
wić, że mamy problem – zauważa rzecz-
nik WSzW Kraków. Dość symptoma-
tyczne, jak sądzi kpt. Kowalski, jest to,
że różnego rodzaju szkoły reklamują się,
informując, iż wystawiają zaświadczenia
dla WKU. Zjawisko to jednak powinno
pomału wygasać – prognozują pracow-
nicy WSzW. Osoby unikające służby kie-
dyś przestaną się uczyć albo skończą się
im na to pieniądze. A wtedy nie powin-
no być zaskoczeniem wezwanie od
WKU. Brak granicy wiekowej sprawia
bowiem, że w tej chwili nawet czterdzie-
stolatek z kategorią „A” może iść do woj-
ska. Czy zatem warto czekać?
Po części za zaistniałą sytuację można
winić niewiedzę społeczeństwa. Więk-
szość z unikających wojska robi to – jak
twierdzą – chwilowo, do czasu pełnego
uzawodowienia WP. Wtedy bowiem
wszystkie zmartwienia i troski znikną,
a oni będą mogli wyjść z ukrycia, prze-
stać nabijać kasy prywatnych szkół, czy
wreszcie wrócić do kraju. Problem
w tym, że pełne uzawodowienie, plano-
wane początkowo na rok 2009, to już fik-
cja. W grę wchodzi rok 2012, a scepty-
cy uważają nawet, że i ten termin może
się przesunąć. Może warto więc zastano-
wić się, co jest lepsze: dziewięć miesię-
cy w wojsku, gdy się ma dwadzieścia lat,
czy może przykre zdziwienie w wieku
średnim? 
MAREK IDZIOR (2)
Polska Zbrojna 15
WOJSKO MISJE

W
porównaniu z po-
przednimi operacja-
mi pokojowymi pod
flagą NATO w Af-
ganistanie znacznie
usprawniono działa-
nia wywiadowcze i rozpoznawcze, a tak-
że system przesyłania informacji. Stało
się tak dzięki zsynchronizowaniu zbiera-
nia informacji przez bezzałogowe samo-
loty RQ-1 Predator, których program bu-
dowy rozpoczął się w 1994 r., samoloty
rozpoznania radioelektronicznego, a tak-
że satelity szpiegowskie. Predatory mo-
deo i zdjęcia bezpośrednio do samolo-
tów bojowych, centrów dowodzenia na
obszarze działań wojennych i do Penta-
gonu, wykorzystując do tego system
satelitów.
Najważniejsi są ludzie
Ostatnio również Niemcy zdecydowa-
li się wysłać sześć samolotów Tornado
do prowadzenia rozponania trudno do-
stępnych rejonów Afganistanu. Duże
znaczenie mają amerykańskie siły spe-
cjalne i pracownicy wywiadu na teryto-
rium tego kraju. Najważniejsi są jednak
domości od tzw. osobowych źródeł in-
formacji zarówno wśród wśród cywilów
w Afganistanie, jak i poza nim. Naj-
większe znaczenie dla sojuszu ma tutaj
współpraca Amerykanów z wywiadem
pakistańskim, który ma dobre rozpozna-
nie wśród ponaddwumilionowej rzeszy
uchodźców afgańskich ulokowanej
w zachodniej części Pakistanu, wzdłuż
granicy z Afganistanem. Znajdują się
tam obozy szkoleniowe talibów i al Ka-
idy, których wojownicy przenikają
później przez granicę i organizują za-
machy na siły międzynarodowe NATO.

Misyjne szpi
gą teraz przekazywać dokładny obraz wi- ludzie, czyli pozyskiwanie cennych wia- Właśnie z powodu al Kaidy władze

ARTUR BILSKI

Informacje wywiadowcze decydują o sukcesie lub porażce operacji sił pokojowych.

Tak będzie również w Afganistanie, gdzie Polacy, żeby osiągnąć sukces, muszą w dużej
mierze polegać na pewnych informacjach wywiadowczych – zarówno swoich,
jak i otrzymanych od sojuszników.

16 Polska Zbrojna nr 13/2007

 w Pakistanie muszą przymykać oko na
obecność agentów CIA, którzy prze-
czesują prowincje przy granicy z Af-
ganistanem.
Dzięki podpisanemu z Amerykanami
porozumieniu napływ informacji do pol-
skich żołnierzy operujących w Afgani-
stanie będzie znacznie lepszy. My sami
jednak nie możemy zaniedbać groma-
dzenia informacji w rejonie działania na-
szego kontyngentu, jeśli ta misja ma za-
kończyć się dla nas sukcesem. Musimy
gromadzić informacje dla własnego bez-
pieczeństwa, jak i bezpieczeństwa na-
O tym, że sukces misji pokojowych
w dużej mierze zależy od rozpoznania
i działań wywiadowczych, boleśnie
przekonali się Holendrzy, którzy zupeł-
nie zignorowali wywiad w 1995 r.
w Srebrenicy, gdzie mieli chronić mu-
zułmanów jako siły pokojowe pod fla-
gą ONZ. Odcięty od informacji batalion
holenderski przyglądał się biernie od-
dzielaniu muzułmańskich mężczyzn od
kobiet. Holenderski rząd, minister obro-
ny i parlament, a także ONZ odrzucili
amerykańskie wsparcie wywiadowcze.
Nie chcieli ekspertów CIA, którzy mo-
przez Serbów. Holenderski rząd
i ONZ stały się w ten sposób współod-
powiedzialne za to, że nie zdołały zapo-
biec masakrze w bośniackiej Srebreni-
cy w 1995 r., gdzie zamordowano 7 tys.
mężczyzn. Holenderski batalion uzbro-
jony był tylko w lekką broń i został wy-
słany z nieustalonymi do końca upraw-
nieniami do bliżej niezdefiniowanej
„strefy bezpieczeństwa”, bez odpowied-
niego przygotowania, potencjału i zaple-
cza wywiadowczego.
Bolesną lekcję dostali też Amerykanie
w Somalii. W 1993 r., w wyniku nieuda-

piegowanie
szych sojuszników. gli nasłuchiwać rozmów prowadzonych nej akcji pojmania współpracowników 

UK MOD

W ZBIERANIU INFORMACJI najważniejszy jest czynnik ludzki, czyli pozyskiwanie cennych wiado-
mości zarówno wśród ludności cywilnej Afganistanu, jak i poza nim.
US DOD (2)

AMERYKAŃSCY OPERATORZY śledzą na monitorach obrazy przekazywane w czasie rzeczywistym

przez bezzałogowy RQ-1 Predator (na zdjęciu z lewej).

nr 13/2007 Polska Zbrojna 17

WOJSKO MISJE
somalijskiego przywódcy generała Mo- rzędzia do szerzenia propagandy (radio, ne z różnych źródeł, ale jako element dy-
hammada Faraha Aidida, oskarżonego prasa, telewizja) skierowanej przeciwko wizji Task Force Eagle korzystała rów-
o zbrodnie wojenne, zginęli żołnierze. IFOR. nież z informacji amerykańskich i gro-
Straty strony amerykańskiej: 17 zabitych, Większość lokalnych dziennikarzy by- madzonych przez inne kraje NATO.
77 rannych, jeden zaginiony. Do niewo- ła w mniejszym lub większym stopniu Problem polegał na tym, że zarówno
li dostał się pilot śmigłowca Michael Du- zależna od swoich politycznych moco- Stany Zjednoczone, jak i inni członko-
rant. Zabito trzech komandosów z elitar- dawców i powiązana ze służbami spe- wie sojuszu nie byli, i w dalszym ciągu
nych oddziałów Delta Force. Uczestnicy cjalnymi. Zagrożenie stanowili również nie są skłonni, dzielić się wszystkimi
akcji mówią o fatalnych błędach: źle terroryści, zorganizowana przestępczość, zdobytymi informacjami ze swoimi so-
oceniono siły Somalij- drobni kryminaliści. jusznikami.
czyków, zbyt skąpo wy- Dzięki podpisanemu Źródła wywiadowcze na
posażono amerykań- z Amerykanami początku 1996 r. infor- Jedna misja, jeden zespół
skie oddziały, koordy- mowały na przykład, że W operacji pokojowej w Bośni były
nacja ze stacjonującymi porozumieniu napływ lokalni przywódcy serb- trzy poziomy dzielenia się informacja-
w pobliżu wojskami informacji do polskich scy w Doboju i Tesliciu mi wywiadowczymi: narodowy, NATO
ONZ okazała się słaba. uzgodnili pod koniec i USA. Sytuacja taka była w wielu przy-
I co najważniejsze, za- żołnierzy operujących kwietnia plan ataków padkach nie do zaakceptowania. Mot-
wiodło rozpoznanie, w Afganistanie będzie na pojedyncze pojazdy tem amerykańskiej dywizji Task Force
brakowało kluczowych IFOR i patrole piesze Eagle stacjonującej w Tuzli było: „Jed-
informacji o przeciwni- znacznie lepszy. My sami operujące na drogach po- na misja, jeden zespół”, ale jeśli chodzi
ku. Misja pokojowa między Tesliciem a Do- o dostęp do ich informacji wywiadow-
w Somali zakończyła się
jednak nie możemy bojem. Ustalono, że po- czych, moc hasła przestawała działać.
kompletnym fiaskiem. zaniedbać gromadzenia jazdy zostaną zniszczo- Wielonarodowe jednostki współpracu-
ne, a żołnierze rozbroje- jące z Amerykanami nie były upoważ-
Bałkańska lekcja informacji w rejonie ni i pobici. nione na przykład do otrzymywania in-
Inaczej już było dwa działania naszego Dzięki wczesnemu po- formacji zebranych podczas amerykań-
lata później na Bałka- zyskaniu tego typu infor- skich lotów szpiegowskich.
nach. Zadania stawiane kontyngentu, jeśli ta macji udało się ochronić Nie były również faworyzowane
przed rozpoznaniem misja ma zakończyć się żołnierzy Nordycko-Pol- w przydziale informacji, ponieważ nie
w Bośni zależały od skiej Brygady przed ata- były jednostkami USA. Mark M. Lo-
etapu operacji pokojo- dla nas sukcesem kami. Ważne było rów- wenthal – specjalista od spraw wywiadu
w amerykańskim Kongresie – twierdzi,
że w niektóre operacje pokojowe, takie
jak w Bośni, zaangażowały się kraje, co
do których Amerykanie nie mieli zaufa-
nia, jak np. Rosja czy Ukraina. W tych
przypadkach konieczność dzielenia się in-
formacjami niejawnymi mogła nie tylko
zagrozić realizacji operacji wojskowych,
ale także życiu żołnierzy sił pokojowych.
Potwierdzała to niestety rzeczywistość.
Amerykanie mieli dowody, że część
informacji podanych rosyjskiej bryga-
dzie, która działała w amerykańskim sek-
torze, przeciekała do Serbów. Na terenie
bazy w Tuzli Amerykanie wykryli rosyj-
ski samochód z aparaturą podsłuchową
ulokowany niedaleko budynku sztabu dy-
wizji. Incydenty takie wpływały na spo-
MAREK KOTOWSKI

sób, w jaki Amerykanie traktowali inne

wej, ale nieustannie potrzebne były eks-
pertyzy z zakresu sytuacji wojskowej, po-
litycznej i ekonomicznej. Trzy strony
konfliktu w Bośni, przed przybyciem od-
działów pokojowych w styczniu 1996 r.,
dysponowały znaczącym potencjałem
wojskowym i nie było jasne, jak zarea-
gują na rozmieszczenie w Bośni Sił Im-
plementacyjnych NATO (IFOR). Strony
konfliktu miały dodatkowo w rękach na-
nież prowadzenie ciągłego rozpoznania
i zbieranie informacji z różnych źródeł.
W związku z tym, dzięki wciąż uzupeł-
nianej bazie danych, w krótkim czasie
można było przekazywać informacje
dowódcom, jak i do innych krajów na-
towskich.
Nordycko-Polska Brygada operująca
w Bośni w latach 1996–2000 miała włas-
ną sekcję rozpoznania, która zbierała da-
jednostki operujące w sektorze amery-
kańskim, stwarzając problemy w dostę-
pie do informacji specjalnego znaczenia.
Tak też jest dzisiaj w Afganistanie. Nie
wszyscy mają jednakowy dostęp do da-
nych wywiadowczych. Trzeba więc ko-
niecznie samodzielnie gromadzić infor-
macje, żeby mieć się czym dzielić. 
(Kmdr por. Artur Bilski jest absolwentem
Naval Postgraduate School w Monterey
w USA. Był oficerem m.in. Naczelnego
Dowództwa Sojuszniczych Sił NATO
w Europie.)

18 Polska Zbrojna nr 13/2007

 ARMIA ZAWODOWA POLEMIKI
W ciągu najbliższych kilku miesięcy, a może nawet
lat, w Polsce będzie się toczyć dyskusja nad tym, czy
pełne zawodowstwo polskiej armii jest dla naszego
kraju dobrym rozwiązaniem. Na łamach „PZ” debatę
na ten temat rozpoczął w numerze 10/2007
Maksymilian Dura, który postanowił zaprezentować
cienie armii zawodowej. I chociaż z niektórymi
zarzutami stawianymi w tym artykule można się
zgodzić, to jednak wydaje się, że autor, chcąc
skrytykować projekt, zapomniał o jego istocie.
A z tym zgodzić się nie można.

TRZEBA
ARTUR BARTKIEWICZ

DYSKUTOWAĆ
JARIOSŁAW WIŚNIEWSKI

nr 13/2007 Polska Zbrojna 19

AAAAAAA ARMIA
POLEMIKI AAAAAAAA
ZAWODOWA
ARMIA dysponująca najnowocześniejszym wyposażeniem może niemal bez strat własnych rozbić
kilkusettysięczne siły przeciwnika.
rudności, jakie może
napotkać wprowadze-
nie armii zawodowej,
rekompensowane są przez zalety
płynące z jej posiadania. Sytuacja
geopolityczna Polski, gwałtowny
postęp technologiczny, a także
rzeczywistość współczesnego po-
la walki – wszystko to przemawia
za armią opartą na służbie zawo-
dowej.
Powrót do korzeni
Na początku warto przypo-
mnieć sobie, skąd w ogóle wzięły się ar-
mie pochodzące z powszechnego poboru.
Jeszcze bowiem w XVII w. wojny toczy-
ły ze sobą przede wszystkim wojska na-
jemne i zaciężne, jednym słowem – ów-
cześni zawodowcy. Dopiero pojawienie
się ekspansywnych monarchii absolut-
nych i narodziny europejskich nacjonali-
zmów doprowadziły do wprowadzenia
w takich krajach jak Prusy, Rosja czy re-
wolucyjna Francja poboru powszechne-
go. Armia poborowa u swoich podstaw
nie miała znaczenia defensywnego, lecz
czysto ofensywne. Napoleon potrzebo-
wał milionowej armii, aby podbijać Ro-
sję, Rosja – by prowadzić kolonizację
kresów imperium i śnić o podboju ture-
ckich cieśnin, Bismarck – żeby siłą jed-
noczyć Niemcy i utrzeć nosa Francji,
a wszystkie europejskie potęgi potrzebo-
wały ich do tego, żeby w czasie I wojny
światowej doprowadzić do zmiany linii
granicznych na mapie ówczesnej Euro-
py. Podobnie sytuacja wyglądała w póź-
niejszym okresie – najpierw zagrożenie
ze strony III Rzeszy i II wojna światowa,
a później plany budowy europejskiego
20 Polska Zbrojna
PIOTR PRYMLEWICZ/NATO
łagru przez ZSRR uzasadniały utrzymy-
wanie kilkusettysięcznych czy nawet mi-
lionowych armii opartych na poborze po-
wszechnym. Sytuacja zmieniła się dia-
metralnie po upadku ZSRR. W ciągu kil-
kunastu lat od tego wydarzenia więk-
szość krajów dawnego bloku wschodnie-
go stała się członkami NATO i UE, a te,
które jeszcze się w tych organizacjach
nie znalazły, aspirują do tego.
Bezwzględna hegemonia militarna USA
sprawia, że krajom europejskim nie zagra-
ża żaden agresor. Obecnie następuje bar-
dzo szybki rozwój technologiczny, a armia
dysponująca najnowocześniejszym wypo-
sażeniem może niemal bez strat własnych
rozbić kilkusettysięczne siły przeciwnika
(przykład – operacja wojskowa sił koalicji
w Iraku). W związku z tym pojawia się py-
tanie: po co utrzymywać armię pochodzą-
cą z powszechnego poboru?
Kilka słów o pieniądzach
Tyle geopolityka. Przyjrzyjmy się jed-
nak argumentacji „przeciw” Maksymilia-
na Dury, który akurat o względach geopo-
litycznych nie pisze. Wspomina natomiast
o pieniądzach, zarzucając autorom refor-
my, że armia zawodowa będzie droższa niż
ta z powszechnego poboru. I jako dowody
przytacza fakt, że poborowym można pła-
cić mniej, można odziewać ich w nieko-
niecznie najnowsze mundury, kwaterować
ich w koszarach, no i nie obciążają państwa
późniejszą koniecznością wypłacania im
emerytury. To wszystko prawda, tylko po
co nam żołnierze wyszkoleni w najkrót-
szym możliwym czasie (wiadomo
– oszczędności), na maksymalnie zużytym
sprzęcie (wiadomo – oszczędności), z wy-
posażeniem indywidualnym podobnym do
ŻOŁNIERZ ZAWODOWY szkoli się permanentnie – żołnierz
o wojsku.
tego, jakim dysponowali ich dziadkowie
idący na bój z Wehrmachtem (wiadomo
– oszczędności)?
Autor w swoim artykule zapomniał
o tym, że dzisiaj konfliktów nie wygrywa
się liczbą wojska, tylko przewagą techno-
logiczną. W 1898 r. uzbrojeni we włócznie
Abisyńczycy byli w stanie ambicją i liczeb-
nością obronić się przed ekspansją Króle-
stwa Włoch. W 2007 r. jest to już jednak
niemożliwe. Dalej autor pisze o patrioty-
zmie, który ma budować polska armia. Czy
źle wyposażeni żołnierze poborowi, któ-
rych największą zaletą jest to, że są tańsi
od zawodowców, mają być armią, z której
Polacy byliby dumni?
Tak naprawdę dyskusja powinna toczyć
się wokół zupełnie innej kwestii – jak licz-
na powinna być armia zawodowa. Pojawia
się bowiem pytanie: czy Polska nie powin-
na wykorzystać obecnej sytuacji geopoli-
tycznej, uczestnictwa w silnym i jak na ra-
zie stabilnym sojuszu wojskowym, aby od-
ciążyć gospodarkę, tworząc armię zawo-
dową liczącą np. 60–80 tys. żołnierzy?
Oszczędzając na ilości, można by zainwe-
stować w jakość. W gospodarce bowiem
nie ma cudów – pieniądze na zakupy wy-
posażenia i uzbrojenia są sztywno związa-
ne z poziomem produktu krajowego brut-
to. Jeśli PKB nie będzie wyższe – 2 proc.
z niego przeznaczane na siły zbrojne nie
pozwoli na wiele. I na nic zdadzą się sny
o potędze, kiedy nie ma czym za nie zapła-
cić. Nie musi to oznaczać, że polska armia
zostanie zredukowana na wieki. Warto pa-
miętać, że USA, tworząc zręby potęgi go-
spodarczej, nie miały armii prawie w ogó-
le. Umożliwiało im to korzystne położenie
geograficzne i brak zagrożenia – ale skoro
Polsce dziś i jutro też raczej żadna inwazja
nr 13/2007
 US DOD
służby zasadniczej po kilku miesiącach zapomina
z zewnątrz nie grozi, może należy wycią-
gać wnioski z doświadczeń innych. Stany
Zjednoczone, które na początku XX w. by-
ły militarnym karłem, dziś są przecież gi-
gantem. W tym czasie II Rzeczpospolita
przeznaczała na armię ok. 30 proc. PKB
– a i tak tuż przed wybuchem wojny do-
posażyło ją społeczeństwo, organizując
zbiórki pieniędzy np. na zakup karabinów
maszynowych. Ekonomia jest bowiem
bezlitosna.
Kilka słów o szkoleniu
Druga sprawa, o której Maksymilian Du-
ra nie wspomniał, to szkolenie wojsk. Obec-
nie zasadnicza służba wojskowa została
skrócona do dziewięciu miesięcy, a prze-
szkolenie żołnierzy ogranicza się w zasa-
dzie do funkcji prostych. Na bardziej za-
awansowanym technicznie sprzęcie służą
wyłącznie zawodowcy – bo kto powierzy
sprzęt wart często kilkaset tysięcy złotych
ludziom, którzy nie są profesjonalistami?
A skoro tak – to czy podstaw żołnierki nie
można byłoby nauczyć w ciągu 6–8-ty-
godniowych intensywnych zajęć podob-
nych do tych, jakie obecnie odbywają
chcący uniknąć zasadniczej służby woj-
skowej studenci uczelni wyższych? Po-
wiedzmy sobie szczerze – skoro mogą oni,
mogą też inni.
Druga ważna sprawa związana ze szko-
leniem to fakt bardzo intensywnego roz-
woju technologicznego w każdej dziedzi-
nie żołnierki – od środków łączności po
sprzęt ciężki. Co z tego, że przez dziewięć
miesięcy zapoznamy żołnierza ze specyfi-
ką służby i obecnym wyposażeniem, kie-
dy za pięć lat armia może mieć zupełnie
inne oblicze? Żołnierz zawodowy szkoli
się permanentnie – żołnierz służby zasad-
nr 13/2007
PRAWDĄ JEST, iż od zawodowców można więcej wymagać, ale również trzeba im więcej zaoferować.
Patriota nie pyta wprawdzie, co ojczyzna może zrobić dla niego, ale dobrze by było, aby trochę dać mu mogła.
niczej po kilku miesiącach zapomina o woj-
sku. A to już naprawdę nie są te czasy, kie-
dy wystarczyło powiedzieć żołnierzowi,
którym końcem karabinu należy celować
we wroga, aby uczynić z niego istotne
wzmocnienie sił zbrojnych na polu walki.
Gdyby właścicielowi prywatnej firmy po-
wiedzieć, że przeszkoli się mu przez dzie-
więć miesięcy pracowników, których w ra-
zie kryzysu będzie mógł za pięć lat wyko-
rzystać dla wzmocnienia firmy, popukałby
się w czoło. Świat bowiem nie stoi w miej-
scu, co więcej – z każdym kolejnym rokiem
pędzi coraz bardziej.
Nie sposób zgodzić się też z przekona-
niem Maksymiliana Dury o zbawiennej ro-
li służby zasadniczej w kształtowaniu eto-
su Polaka-patrioty. To prawda, że służba
z orzełkiem na berecie i biało-czerwoną
flagą na przedramieniu jest zaszczytem –
ale jest nim dla tych, którzy chcą to robić.
Jeśli dla kogoś wojsko stanowi tylko prze-
rwę w życiorysie, to będzie on je raczej
traktował jako dopust boży i na pewno oj-
czyzny bardziej przez to nie pokocha.
W tej tezie brzmią echa dawnych czasów,
kiedy politrucy wbijali żołnierzom do głów,
że „ojczyznę kochać trzeba i szanować”.
W dobie wolnych mediów i powszechne-
go dostępu do informacji, nawet gdyby
przywrócić propagandowe pogadanki
w wojsku, wywołałyby one co najwyżej
uśmiech politowania u młodych ludzi.
Źródło patriotyzmu tkwi w rodzinie,
w szkole, w przywiązaniu do tradycji. Woj-
sko jest oczywiście elementem umacnia-
nia patriotyzmu, ale na pewno nie na tyle
kluczowym, aby z tego powodu utrzymy-
wać służbę zasadniczą. Poza tym wydaje
się, że znacznie bardziej dumni będziemy
z armii, która jest dobrze wyszkolona, wy-
posażona, uzbrojona i gotowa do działań
na równi z sojusznikami z NATO, niż z ar-
mii poborowych, którzy odliczają tylko dni
do momentu, kiedy „rzucą bagnet, rzucą
broń”. A że społeczeństwo chętniej będzie
łożyć na armię, w której będą służyć ich
najbliżsi? Cóż, dziś też służą – a mimo to
nie widać jakiejś fali dobrowolnego opo-
datkowania na rzecz armii.
Dyskutować trzeba
Nie znaczy to, że do armii zawodowej
trzeba podchodzić w sposób bezkrytycz-
ny. Bardzo ważne jest wypracowanie do-
brego modelu szkolenia rezerw – być mo-
że stworzenia czegoś na kształt amerykań-
skiej Gwardii Narodowej, albo przyjęcie ja-
kiegoś innego rozwiązania, które będzie
zabezpieczeniem na wypadek wystąpienia
nieoczekiwanego kryzysu. Trzeba też – na
co słusznie zwraca uwagę Maksymilian
Dura – przeprowadzić odpowiednie kalku-
lacje: nie może być bowiem tak, że utrzy-
mując 120-tysięczną armię zawodową
przy niezmienionych nakładach na woj-
sko, środki pozyska się z kieszeni żołnie-
rzy albo z funduszy przeznaczonych na
modernizację i zakup nowego sprzętu.
Zawodowstwo będzie miało sens tylko
wtedy, jeśli nowa armia będzie bardziej
profesjonalna od tej dzisiejszej nie tylko
na papierze. W dzisiejszym świecie,
w którym profesjonalizuje się każdą dzie-
dzinę życia, od armii zawodowej uciec
nie sposób. Trzeba jednak pamiętać, że
choć prawdą jest, iż od zawodowców
można więcej wymagać, to również trze-
ba im więcej zaoferować. Patriota nie py-
ta wprawdzie, co ojczyzna może zrobić
dla niego, ale dobrze by było, aby trochę
dać mu mogła. 
Polska Zbrojna 21
WOJSKA LĄDOWE

22 Polska Zbrojna nr 13/2007

 KRZYSZTOF WILEWSKI

To nie była równa walka. Byliśmy od nich szybsi, zwrotniejsi,

a nasza broń pozwalała nam w nocy niszczyć cele oddalone nawet
o półtora kilometra – tak żołnierze z 12 Brygady Zmechanizowanej
podsumowali konfrontację Rosomaków z BWP-ami,
do której doszło na poligonie drawskim.

KRZYSZTOF WILEWSKI


nr 13/2007 Polska Zbrojna 23
WOJSKA LĄDOWE

Sześć Rosomaków: cztery pomalowane

na zielono i dwa białe, z oznaczeniami
ONZ na pancerzach, przy pełnej prędko-
ści pokonywało bezdroża poligonu draw-
skiego. Żołnierze otrzymali jasne wytycz-
ne: odbić opanowaną przez wroga ważną
arterię komunikacyjną i zabezpieczyć ją do
czasu przybycia głównych sił. Zawieszenie
aż zaskrzypiało, gdy pojazdy gwałtownie
się zatrzymały, a z luków wysypała się pie-
chota. – W prawo, biegiem!!! – komendy
rozrywały powietrze niczym serie z kara-
binu. W kilka minut teren był zabezpieczo-
ny, a Rosomaki groźnie mierzyły w lewo
i prawo, poszukując wroga. – Nie jest źle,
żołnierze coraz bardziej czują klimat
– podsumował zajęcie przez piechotę po-
zycji zdyszany podoficer. Leżący w po-
bliżu szeregowy tylko uśmiechał się sze-
roko. Poprawiając hełm, szepnął: – No,
jazda była ostra.
Wymuszona przerwa
12 Brygada Zmechanizowana ze Szcze-
cina to kolejna jednostka naszej armii, do
której trafiły Rosomaki. Dziś w jednostce
są już dwie kompanie na KTO, a trzecia
powinna zostać w nie wyposażona jeszcze
pod koniec wiosny. Na poligonie drawskim
1 Batalion Piechoty Zmotoryzowanej
12 BZ pojawił się pod koniec lutego. Peł-
niący obowiązki szefa sztabu 1 bpz por. Le-
szek Rola mówił wprost, że na to szkole-
nie żołnierze czekali z niecierpliwością.

Na to szkolenie żołnierze czekali z niecierpliwością. Dlaczego? Bo prawie

przez cztery miesiące pozbawieni byli Rosomaków, z których część czekała
na naprawę, a resztę wykorzystywano do szkolenia żołnierzy
z 17 BZ przygotowujących się do wyjazdu do Afganistanu.
– Ponieważ wcześniej przeprowadzono za- niemy – mówił. – Wtedy wreszcie będę
jęcia zgrywające oraz kierowanie ogniem mógł przystąpić do szkolenia, o jakim ma-
z wykorzystaniem KTO Rosomak, teraz rzę. Żołnierze z 12 BZ czekali więc na wio-
potrzeba było tylko kilkudniowego przy- senny poligon jak chyba na żaden poprzed-
pomnienia sobie tych umiejętności i zgra- ni. Tym bardziej że, planując go, dowódz-
nia ze sprzętem – porucznik Rola zapew- two brygady posłało im jasny i klarowny
niał, iż tak długi brak transporterów nie sygnał. Nie mieliście sprzętu długo, więc
wpłynął na wyszkolenie batalionu. teraz będziecie mieli okazję go sprawdzić,
W podobnym tonie wypowiadał się do- i to podczas różnych zadań.
wodzący 3 Kompanią Piechoty Zmotory- – Na każdym etapie ćwiczenia zaplano-
zowanej kpt. Tomasz Pęcak, nie ukrywa- waliśmy takie wykorzystanie KTO, by
jąc jednak, że brak sprzętu znacznie utrud- sprawdzić ich mobilność i zdolności bojo-
niał mu szkolenie żołnierzy, tym bardziej we – wyjaśniał porucznik Rola. – Było więc
że jego kompania nie ma jeszcze własnych natarcie, niszczenie celów na dużych odle-
KTO. – Moja kompania czeka na Roso- głościach – wymieniał. – Potem żołnierze
maki i mam nadzieję, że wkrótce je dosta- organizowali na Rosomakach punkty kon-
trolne, a następnie nocą przeprowadzili
z maksymalną prędkością marsz.
Najwiekszą frajdę żołnierzom sprawiła
konfrontacja Rosomaków z poczciwymi
BWP-ami. – Przeprowadziliśmy dwustron-
ne ćwiczenie, podczas którego dwa pluto-
ny na Rosomakach działały przeciwko plu-
tonowi na BWP. Pluton na BWP prowadził
działania opóźniające, a Rosomaki natar-
cie – wyjaśniał tło taktyczne dowodzący
1 Batalionem Piechoty Zmotoryzowanej
mjr Marcin Szymański. Pytany o wrażenia
i ocenę Rosomaków, był już zdecydowa-
nie mniej służbowy. Mówił wprost: – Róż-
nica była kolosalna! BWP-y po prostu zo-
stawały w tyle.

24 Polska Zbrojna nr 13/2007


KRZYSZTOF WILEWSKI (4)
– Było wesoło – mówił st. szer. Mi-
chał Wojciechowski, kierowca Rosoma-
ka. – Chłopaki nie mieli z nami najmniej-
szych szans, różnica klas jest po prostu
kolosalna.
Jego kolega z pojazdu, działonowy-ope-
rator st. szer. Maciej Kublicki, dodaje, że
Rosomak to obecnie najnowocześniejszy
sprzęt w naszej armii, który wyprzedza
o dwie generacje swoją konkurencję
– BRDM i BWP. – Mając kamerę termal-
ną, byliśmy w stanie niszczyć w nocy BWP
oddalone nawet o 1600 metrów, podczas
gdy one musiałyby do nas podejść na 800
metrów – komentował. – A czy byłyby
w stanie trafić w nas w ciemnościach?
nr 13/2007
Szkolenie na poligonie w Drawsku było
okazją do tego, aby zapytać użytkowników
Rosomaków, jak oceniają fińsko-polski
transporter. Żołnierze, z którymi rozma-
wialiśmy, nie kryli swojej irytacji, iż o KTO
jest teraz tak głośno, a mało kto pyta o zda-
nie tych, którzy pracują z nim na co dzień.
– Trochę to przypomina nagonkę – mówił
jeden z nich, prosząc o zachowanie anoni-
mowości.
Blaski i cienie
Ich opinię na temat Rosomaka można
podsumować tak: mobilny, zwrotny, szyb-
ki, jego silnik działa w zasadzie bez zarzu-
tu i zapewnia transporterowi odpowiednią
moc. Czteroosiowe zawieszenie Rosoma-
ka, to według nich udana konstrukcja.
Sprawdza się w trudnym terenie. Ich oce-
na Rosomaka nie jest jednak w żadnym
wypadku jednokierunkowa. – Powiedzmy
szczerze, największą bolączką jest serwis.
Nie obsługuje tych wozów jak należy, nie
przyjeżdża na wezwania – mówił st. szere-
gowy Przemysław Szarzec, działonowy-
operator. – Minusem jest również brak śle-
pej amunicji do UKM-u. To znaczy niby
ona jest, ale chyba ma za słaby ładunek pro-
chowy, bo po trzech, czterech strzałach są
zacięcia.
Jego kolega st. szer. Waldemar Rynkie-
wicz, kierowca Rosomaka, miał swoje uwa-
gi. – Jak się jedzie na noktowizji, to się wi-
dzi metr z przodu, a z prawej strony już
w ogóle. Jest ciężko – komentował.
Analizując wady i zalety Rosomaków,
żołnierze z 12 Brygady Zmechanizowanej
podkreślali, że jest to zupełnie nowa kon-
strukcja, którą oni, jej użytkownicy, muszą
dobrze poznać. Dopiero potem można wy-
ciągać wnioski, sygnalizować problemy.
– Co do wadliwości sprzętu, to uważam,
że my się docieramy do niego, a on do nas
– mówił st. szer. Maciej Kublicki, działo-
nowy-operator. – Ja się na tym wozie nie
zawiodłem jeszcze ani razu. Na początku
rozłączyły mi się parę razy napędy, bo czło-
wiek był zestresowany, nie znał się. Teraz
już jest spokój i takich problemów nie ma
– dodał.
Nie można było nie zapytać również żoł-
nierzy o ich stosunek do kwestii ewentual-
nego dopancerzenia Rosomaków. Tutaj by-
li wyjątkowo zgodni. Podkreślali, że doło-
żenie KTO dodatkowych ton pancerza rów-
na się z odebraniem mu jego największych
zalet – mobilności, dynamiki.
– Jeżeli już chce się coś w tej kwestii
zmieniać, to może trzeba pomyśleć o pan-
cerzu reaktywnym. To droższe rozwiąza-
nie niż przyspawanie ton blachy, ale nie-
wpływające znacząco na wagę pojazdu
– mówił jeden z oficerów, zapytany o opi-
nię w tej sprawie.  studiów i wymaganiami wobec słuchaczy.
FLESZ
RZESZÓW. 14 marca w 5 Batalionie Strzelców
Podhalańskich odbyła się uroczystość pożeg-
nania XVI zmiany PKW KFOR. Udział w niej
wzięli m.in. dowódca 1 Warszawskiej Dywizji
Zmechanizowanej gen. dyw. Piotr Czerwiński,
dowódca 21 Brygady Strzelców Podhalańskich
gen. bryg. Janusz Bronowicz, komendant
Centrum Szkolenia na potrzeby Sił Pokojowych
płk Tomasz Bąk, szef WSzW w Rzeszowie płk
Zbigniew Smok, przedstawiciele władz samo-
rządowych i rodziny podhalańczyków wyjeżdża-
jących do Kosowa. Dowódcą tego kontyngentu
jest ppłk Zbigniew Ząbek.
SZCZECIN PODJUCHY. W 5 Pułku
Inżynieryjnym im. gen. Ignacego Prądzyńskiego
9 marca odbyła się uroczysta przysięga wojsko-
wa 150 żołnierzy zasadniczej służby wojskowej.
Przyjmujący ją dowódca pułku płk dypl. Jerzy
Szcześniak podziękował w przemówieniu żoł-
nierzom za wysiłek włożony w pierwszy okres
szkolenia oraz nagrodził wyróżniających się
krótkoterminowymi urlopami. Tradycyjnie,
oprócz rodzin przysięgających, w uroczystości
wzięli udział kombatanci i weterani wojsk inży-
nieryjnych.
WARSZAWA. Wiosenny nastrój udzielił się
tym, którzy przybyli 13 marca do Klubu Wojsk
Lądowych, by posłuchać koncertu „Czekając
na wiosnę” w wykonaniu kwartetu smyczkowe-
go „Comodo”. Artyści, współpracujący na stałe
z Warszawską Operą Kameralną oraz Polską
Orkiestrą Radiową, chcąc wprowadzić publicz-
ność w optymistyczny nastrój, zaprezentował
ciekawe aranżacje muzyki klasycznej, opero-
wej, tanecznej, rozrywkowej i filmowej.
SYLWIA GUZOWSKA
WROCŁAW. W Wyższej Szkole Oficerskiej
Wojsk Lądowych 13 marca przebywał attaché
obrony Łotwy ppłk Arkadijs Umbrasko. Celem wi-
zyty było poznanie specyfiki wrocławskiej szkoły
wojskowej. W trakcie pobytu w WSOWLąd łotew-
ski gość spotkał się z: zastępcą komendanta
WSOWLąd ds. dydaktyczno-naukowych
płk. dr. inż. Janem Ciećkiewiczem, komendan-
tem Instytutu Dowodzenia płk. dr. inż.
Tadeuszem Dakudowiczem, komendantem
Wydziału Podstawowych Problemów Techniki
ppłk. dr. Marianem Żuberem oraz szefem
Oddziału Kształcenia Ryszardem Mękarskim.
Podczas rozmów ppłk Umbrasko został zapo-
znany z programami nauczania, kierunkami
G.P.
Polska Zbrojna 25
 WOJSKA LĄDOWE

Zmora
saperów
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

KRZYSZTOF WILEWSKI

sporo, bo większość terenów mierzącej pa-

Polscy żołnierze śmieją się, że baza w Bagram jest rę kilometrów kwadratowych bazy (droga
naszpikowana minami jak dobra kasza skwarkami. wokół niej ma prawie 13 kilometrów dłu-
Jej rozminowanie to zadanie bardzo trudne i niebezpieczne, gości), nie jest jeszcze rozminowana, a zie-
mia pełna jest nie tylko min, ale i wojen-
a na dodatek afgański piasek ma jeszcze swoją małą, nych pozostałości w postaci niewybuchów,
zabójczą tajemnicę. resztek uzbrojenia itp.

S
tarszy sierżant Adam Bana-
siak jest doświadczonym sa-
perem. „Na etacie” jest już
od trzynastu lat. Na co dzień
pracuje w Szkole Podoficer-
skiej Wojsk Lądowych we
Wrocławiu. Nie lubi, jak się mówi o nim
„misjonarz”, ale nie ukrywa, że w Iraku
przez osiem miesięcy był dowódcą patro-
lu rozminowywania. Zdobyte tam doświad-
czenie bardzo mu się przydaje podczas prac
saperskich w Afganistanie.
– Irak dał mi bardzo dużo, nauczyłem
się wielu rzeczy, zdobyłem ogromne do-
świadczenie, które w Bagram procentuje
– mówi, podkreślając, że zadania w Afga-
nistanie i w Iraku znacznie różnią się od
siebie. – Podobieństwa między nimi ogra-
niczają się w zasadzie do klimat u. Latem
temperatury w Afganistanie są, podobnie
jak w Iraku, bardzo wysokie, a rozmino-
wywanie w upale nie jest ani łatwe, ani
przyjemne – dodaje.
Polscy saperzy stacjonujący w Bagram
w zasadzie nie opuszczają bazy. Do ich za-
dań należy bowiem przede wszystkim roz-
minowywanie ogromnego lotniska i przy-
ległego do niego obozowiska. Pracy jest
Ruchome piaski
– Sprawdzając teren, musimy robić to
najdokładniej, jak umiemy – mówi pluto-
nowy Dariusz Tucholski – Nie jest to ła-
twe, bo w podłożu znajduje się wiele me-
talowych przedmiotów, a żadnego nie moż-
na zlekceważyć – wyjaśnia plutonowy, do-
dając jednocześnie, że afgańska ziemia ma
jeszcze swoją małą tajemnicę, która jest
prawdziwą zmorą dla saperów. – Ziemia
w Afganistanie jest na tyle niestabilna, że
zakopana na przykład na dziesięciu centy-
metrach mina po latach znajdzie się na głę-
bokości trzydziestu–czterdziestu centyme-

26 Polska Zbrojna nr 13/2007

FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA
X zmiana PKW Afganistan
W jej skład wchodzą żołnierze z 5 Pułku
Inżynieryjnego ze Szczecina, uzupeł-
nieni saperami z całej Polski, logistycy
z 10 Opolskiej Brygady Logistycznej oraz
żandarmi tworzący zespół szturmowy. Do
zadań zespołu należy m.in. ochrona i obro-
trów. Pytanie sapera o to, czy jego praca
jest niebezpieczna, graniczy z bezczelnoś-
cią. Jednak polscy saperzy z Bagram pod-
kreślają, że w ich wypadku niebezpieczeń-
stwo zostało ograniczone do minimum. Za-
nim bowiem pojawią się na oczyszczanym
terenie, najpierw pracę rozpoczynają ma-
szyny.
– Korzystamy ze sterowanego radiem
amerykańskiego trału nazywanego przez
nas pieszczotliwie Don King – mówi
st. sierż. Adam Banasiak. – To maleństwo
wykonuje za nas brudną robotę, mieląc te-
ren i detonując napotkane ładunki. Dopie-
ro potem wchodzimy my, sprawdzając zie-
mię metr po metrze – uzupełnia.
Śmiech na pokaz
Żołnierze śmieją się, że mają bardzo wy-
godną pracę, bo w zasadzie sprzątają po
maszynie. To jednak taki śmiech na pokaz,
gdyż trzeba być śmiertelnie poważnym,
nr 13/2007
KRZYSZTOF WILEWSKI
na rejonu rozmieszczenia kontyngentu,
ochrona i obrona konwojów poza rejonem
bazy Bagram oraz pododdziałów kontyn-
gentu wykonujących zadania w rejonach
niebezpiecznych, a także pełnienie służby
w ramach systemu ochrony bazy Bagram.
mając w pamięci chociażby przemieszcza-
NIEBEZPIECZNY SEZAM
jące się w niestabilnym gruncie miny.
Zadania X zmiany PKW Afganistan sta-
cjonującego w Bagram nie ograniczają się
jednak tylko do prac saperskich.
– Poza rozminowywaniem terenu prze-
widzianego na składy materiałów nasi
BOGUSŁAW POLITOWSKI
żołnierze zajmują się w Bagram budową
dróg oraz pracami konstrukcyjnymi przy
rozbudowywaniu bazy – wyjaśnia za-
stępca dowódcy kontyngentu mjr Marek
Niewiadomski.
Polacy, budując drogi, podobnie jak
przy rozminowywaniu korzystają nie tyl- X zmiana PKW Afganistan oczyściła
ko ze swojego sprzętu, ale również z ma- 1854 m kw. terenu i zniszczyła:
szyn pozyskiwanych od Amerykanów. – 8 granatów moździerzowych
– Nie mieliśmy na przykład walca do – 5 pocisków artyleryjskich
utwardzania nawierzchni. Nasi żołnierze – 28 granatów ręcznych i ppanc.
przeszli więc zorganizowane przez Ame- – 69 zapalników artyleryjskich i bomb
rykanów przeszkolenie na różnych typach – 401 sztuk amunicji różnej
walców i teraz korzystamy z ich sprzętu – 7 min ppiech.
– dodaje major. 
Polska Zbrojna 27
SIŁY POWIETRZNE

Nadzieja w prez
PIOTR LASKOWSKI

16 Batalion Usuwania
Zniszczeń Lotniskowych
w Jarocinie ma zostać
przeniesiony do Powidza jeszcze
w tym roku. Ludzie zastanawiają
się, jakie są przyczyny kolejnej
zmiany nazwy i przeformowania
jednostki w ciągu kilku lat.
I nie znajdują racjonalnej
odpowiedzi.

D
zięki przeprowadzce batalio-
nu z Jarocina Ministerstwo
Obrony Narodowej zaoszczę-
dzi w ciągu roku 1,2 mln zło-
tych. – Myślę, że nie są to da-
ne prawdziwe i że ktoś tutaj
przesadził – mówi Adam Pawlicki, bur-
PIOTR LASKOWSKI (2)

mistrz Jarocina. – Koszty utrzymania ba-

talionu w Jarocinie są niższe niż będą
w Powidzu. Mamy jeden z najniższych po-
datków gruntowych w Wielkopolsce,
a 16 Batalion nie posiada dużo gruntów.

28 Polska Zbrojna nr 13/2007

 FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA
Na czym miałaby ta oszczędność polegać,
że jednostka będzie w innym miejscu, nie
wiem – dodaje.
Wie natomiast rzecznik Sił Powietrznych
mjr Wiesław Grzegorzewski: – Oszczęd-
ności obejmą koszty osobowe, opłaty za
energię, podatek gruntowy, remonty, utrzy-
manie obiektu. Ograniczone zostanie za-
trudnienie. – Ale wojsko przecież je wszę-
dzie, a koszty utrzymania, energii elek-
trycznej są podobne. Uważam, że podawa-
ne oszczędności są zawyżone – kwituje
burmistrz Pawlicki.
Na terenie jarocińskiej jednostki poczy-
niono w ostatnich latach wiele inwestycji.
Bardzo dobrze wyposażono sanitariaty
i łazienki, izbę chorych, odnowiono elewa-
cje budynków, halę sportową i salę audio-
wizualną. Stworzono dobrą bazę warszta-
tową dla ponad 200 pojazdów. To tylko nie-
które osiągnięcia i tym trudniej przyjdzie
się wkrótce rozstać z jednostką.
Tymczasem w Powidzu przygotowano
dla batalionu dwa budynki, w których
zmieści się sztab i dowództwo. Także żoł-
nierze będą mieli gdzie mieszkać. Jednak
ezydencie
bazy socjalno-bytowej z Jarocina nie da się
DLA 16 BATALIONU rozpoczęło się odliczanie do wyjazdu z Jarocina.
nr 13/2007
tam szczupłymi środkami odtworzyć. Po-
jawią się też problemy z ciężkim sprzętem
budowlanym. Ze względu na jego duże roz-
miary potrzebne są odpowiednie bramy
wjazdowe, a kanały warsztatowe muszą
mieć określoną wytrzymałość i wielkość.
– Tego w Powidzu nie ma. W Jarocinie po-
nad połowa pojazdów stoi w garażach,
a reszta sprzętu znalazła miejsce pod wia-
tą. Wiele z tych pojazdów to drogie specja-
listyczne samochody. Powinny być garażo-
wane – mówi ppłk Mariusz Poczekaj, do-
wódca 16 Batalionu Usuwania Zniszczeń
Lotniskowych.
Skalę potrzeb remontowych i inwesty-
cyjnych dla batalionu przeniesionego do
Powidza zna szef Wojskowego Zarządu In-
frastruktury w Poznaniu płk Jacek Ada-
mek. Ale nie pozostawia złudzeń. W cią-
gu najbliższych lat nie zaplanowano spe-
cjalnych środków na ten cel. Powidz jest
obciążany pracami remontowymi budyn-
ków dla nowej brygady lotnictwa trans-
portowego i infrastruktury związanej
z przyjęciem Herculesów. Na pytanie,
na co starczy pieniędzy, płk Adamek mó-
wi, że na wymalowanie pomieszczeń 
FLESZ
DĘBLIN. Tegoroczny nabór do
Ogólnokształcącego Liceum Lotniczego
w Dęblinie jest wyjątkowy. Po raz pierwszy
w historii szkoły wśród kandydatów znalazły
SYLWIA GUZOWSKA
się dziewczyny. 14 marca gimnazjalistki
stawiły się na trzydniowe badania lekarskie
w 6 Szpitalu Wojskowym. Jednym z warun-
ków przyjęcia do OLL jest bowiem uzyska-
nie orzeczenia o kategorii zdrowia Z1A, czy-
li „zdolny na samoloty odrzutowe”. Wyniki
badań 14 kandydatek trafią do Wojskowej
Komisji Lotniczo-Lekarskiej. Badania wyko-
nywane są na koszt kandydatów (530 zł).
KOSZALIN. Komendant Centrum
Szkolenia Sił Powietrznych ppłk dypl. Andrzej
Witek, na wniosek kierownika Lektoratu
Języków Obcych kpt. Andrzeja Wilmańskiego,
wyraził zgodę na wprowadzenie od marca za-
jęć uzupełniających z języka angielskiego dla
kadry zawodowej. Zajęcia doskonalące dla
chętnych do podwyższenia kwalifikacji języko-
wych, trwające pełną godzinę, odbywają się
raz w tygodniu.
KOSZALIN. Sesja pedagogiczna nt. „Kierunki
doskonalenia wykładowców i instruktorów
Centrum Szkolenia Sił Powietrznych”, która
odbyła się 14 marca, miała na celu m.in.
analizę i ocenę dotychczas stosowanych form
oraz metod doskonalenia wykładowców
i instruktorów. Zamierzano też wypracować
rozwiązania sprawnego działania w zakresie
doskonalenia umiejętności szkoleniowo-meto-
dycznych. Jeden z referatów, wygłoszony przez
mjr. Kazimierza Czepczyńskiego, dotyczył infor-
macji nt. systemu doskonalenia zawodowego
w CSSP. W trakcie dyskusji uczestnicy sesji
przedstawili własne poglądy dotyczące udo-
skonalenia pracy wykładowców i instruktorów,
a zwłaszcza możliwości zwiększenia ich efek-
tywności. Proponowane sposoby to np.
usprawnienie i pełniejsze wykorzystanie bazy
dydaktycznej (również stałe jej unowocześnia-
nie), propagowanie nowoczesnych i urozmai-
conych metod i form prowadzenia zajęć, stałe
dokształcanie i rozwijanie wiedzy wykładow-
ców i instruktorów.
Oprac. G.P.
Polska Zbrojna 29
AAAAAAA
SIŁY POWIETRZNE
DODATEK AAAAAAAAAAAAAAAAAAA
– W latach
2004–2007
w jarociński
16 Batalion zainwesto-
wano ok. 2 mln 150
tys. zł – ocenia szef
miejscowej WAK
Jan Wieczorek.
16 buzl zajmuje się drogami dojazdowymi na terenie lotnisk, infrastrukturą lotniskową, pracami
ziemnymi i remontowymi, konserwacyjnymi – naprawą powierzchni lotniskowych, m.in. wymianą
małych odcinków płaszczyzn lotniskowych.
i zainstalowanie najpotrzebniejszych in-
stalacji sanitarnych.
Bezlitosny plan
Plan rozwoju SP w latach 2007–2012
wydaje się bezlitosny dla jarocińskiej jed-
nostki. – Zdaję sobie sprawę, że oszczęd-
ności muszą być, ale ... – zawiesza głos ppłk
Poczekaj. Cały czas nie ma jeszcze decy-
zji wykonawczych ani rozkazów organiza-
cyjnych. Katarzyna Wilczyńska z biura pra-
sowego rzecznika Sztabu Generalnego nie
potrafi powiedzieć, czy rozkazy już wyszły
ze sztabu, i odsyła do rzecznika Sił Po-
wietrznych. A Siły Powietrzne nie mogą
nic zrobić, bo nie dostały dokumentów ze
sztabu. – Nowy etat nie wpłynął, decyzji
nie ma. Nie możemy prowadzić rozmów
kadrowych pod kątem nowego etatu, sko-
ro jeszcze go nie ma – mówi szef sztabu
16 Batalionu kpt. Andrzej Galan. Bez tych
papierów nie można powiedzieć ludziom,
że mają już sobie szukać nowej pracy.
Chociaż informacja o likwidacji batalio-
nu znana jest od prawie roku, pracownicy
i kadra o swojej przyszłości najwięcej do-
wiadują się z lokalnych mediów. – Na bie-
30 Polska Zbrojna
PIOTR LASKOWSKI (2)
żąco komentujemy artykuły ukazujące się
w prasie, bo ludzie się niepokoją – dodaje
ppłk Poczekaj. A plan zamierzeń przewi-
duje, że już od 1 stycznia 2008 r. batalion
rozpocznie działalność w Powidzu.
Czy odejdą?
Wśród kilkuset ludzi służących i pracu-
jących w batalionie już pojawiają się pyta-
nia i dylematy. St. sierż. Dariusz Moszyk
wiązał z wojskiem i Jarocinem przyszłość
swoją i rodziny. – Wykupiłem mieszkanie
służbowe i nie wyobrażam sobie przeno-
sin do Powidza. Mam półtoraroczne dzie-
cko i nie chcę żyć na dwa domy.
Jazda do Powidza i z powrotem to pra-
wie 160 km. Dojeżdżać więc nie chce nikt.
Zresztą trudno mówić o dojazdach, sko-
ro drogi są fatalne, a zimą wręcz niemoż-
liwe do przebycia. A dla wielu osób z ka-
dry, która mieszka w Ostrowie i Kroto-
szynie, podróż w dwie strony wyniosła-
by aż 260 km!
Dlatego wielu chce odejść. Chociaż ppłk
Poczekaj uważa, że nie prowadzono ofi-
cjalnej sondy, kto się przeniesie do Powi-
dza, a kto nie, to mówi: – Możemy przy-
EKSPERT
Adam
Pawlicki
burmistrz Jarocina
– Dla naszych mieszkańców przeniesie-
nie batalionu do Powidza oznacza utratę
największego zakładu pracy w mieście.
Zatrudnionych jest tam na pełen etat kil-
kaset osób. Wszyscy mają rodziny, dzie-
ci. Jeśli będą musieli się przenieść, pozo-
stanie po nich duża dziura, nie tylko eko-
nomiczna. Kultywujemy tutaj tradycję
i pamiętamy, że na terenie tych koszar
powstał pierwszy zbrojny oddział po-
wstania wielkopolskiego. Stąd pochodził
pierwszy dowódca powstania gen.
Stanisław Taczak. Jesteśmy z wojskiem
bardzo związani. Jak batalion się prze-
niesie, będzie to dla nas duży cios.
puszczać, że tylko ok. 60 proc. ludzi przej-
dzie do Powidza.
Odejdą na pewno ci, którzy mają już wy-
sługę emerytalną, i pracownicy wojska.
Większość wykupiła kwatery w Jarocinie,
więc mieszkanie w Powidzu w warunkach
internatowych traktują jako ostateczność.
Starszy instruktor wychowania fizyczne-
go chor. Daniel Sysiak ma jeszcze dwa
lata do upragnionych piętnastu lat służ-
by: – To żołnierska rzecz, wędrować po
Polsce. Ale co innego odejść na przykład
na kadencję z jednostki na trzy lata i wró-
cić, a co innego, gdy nie ma się gdzie
wracać. Jakoś więc te dwa lata wytrzymam
w internacie. Umiem jednak też liczyć
i dłużej nie chcę służyć w Powidzu na ta-
kich warunkach.
Ludzie więc martwią się o swoją przy-
szłość. Szczególnie pracownicy wojska.
Tutaj, w powiecie jarocińskim z dwudzie-
stoprocentowym bezrobociem, 900 zł, któ-
re zarabia pracownik wojska, to pokaźna
suma. Pracownica kancelarii i pielęgniar-
ki z izby chorych nie dopuszczają do sie-
bie myśli, że ich jednostka przejdzie do
Powidza. Pierwsza z nich już wie, że nie
przeniesie się ze względu na koszty. Dla
niej oznacza to powiększenie rzeszy osób
szukających pracy. Odejdą też specjaliści,
a nowych nie będzie. Nowi niewykwalifi-
kowani pracownicy z małego Powidza
i okolic nie zapewnią ciągłości wykonywa-
nia zadań, gdy zacznie odchodzić kadra ze
stanowisk operatorów sprzętu specjali-
stycznego.
– Cała nadzieja więc w prezydencie Pol-
ski – mówi Wojciech Grzybkowski, ini-
cjator wysłania listu do Lecha Kaczyń-
skiego w sprawie pozostawienia bata-
lionu w Jarocinie. Prezydent zlecił już
sprawdzenie całej sytuacji i obiecał dać
odpowiedź. 
nr 13/2007
 Format
CENNIK REKLAM 3 szpalty 4 szpalty
Cała strona (ramka) .... 4 200 PLN .. 4 200 PLN
1/2 strony (3/6 lub 4/8) 2 400 PLN .. 2 400 PLN
4/6 (ramka) .................. 3 000 PLN ...................
6/8 (ramka) ................................... .. 3 450 PLN
3/8 (ramka) ................................... .. 1 875 PLN
Format
II okładka 6 000 PLN
2/6 (ramka) .................. 1 700 PLN ...................
III okładka 5 500 PLN
2/8 (ramka) ................................... .. 1 300 PLN
IV okładka 7 200 PLN
1/6 (ramka) ..................... 900 PLN ...................
1/8 (ramka) ............................ ....... ..... 700 PLN
Strony 3-kolumnowe Strony 4-kolumnowe Redakcja Wojskowa, Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa, tel. 0-22 684 53 65
(wymiary (wymiary Biuro Reklamy i Marketingu: tel. 0-22 684 51 80, 0-22 684 53 87, faks. 0-22 684 55 03
podane w mm) podane w mm)
e-mail: reklama@redakcjawojskowa.pl, sekretariat@redakcjawojskowa.pl
1/6 (58x120) 1/8 (43x120)
WYMAGANIA
TECHNICZNE
NADSYŁANYCH
PLIKÓW
300 DPI I CMYK,
FORMATY
TIF, PDF
2/6 (116x120) 2/8 (88x120)

3/6 (175x120) 3/8 (133x120)

4/6 (116x295) 4/8 (175x120) 4/8 (88x295)

Rab
od li aty
3 ko czby e
6/6 (175x295) 6/8 (133x295) 6 kol lejne emmisji*:
12 k ejnych isje: 5% Rab
20 ko olejnych emisji: 1 od 12aty od k
lejny e 0
ch emmisji: 15 % od 2 tys. – woty*:
isji: 2 % od 50 5 tys. – 2 15%
0% pow tys. – 0% *raba
t
nego yżej 75 t 25% nie m ów
ożna
cjacj y
i cen s. możliw
łączyć
prawo , klient ma
ość rabato wyboru op
8/8 (205x295) *ceny wej cji
dolicz netto, nale
yć 22% ży
VAT
 MARYNARKA WOJENNA

Kompania
KRZYSZTOF W YGNAŁ

na wysoki połysk
W Kompanii Reprezentacyjnej Marynarki Wojennej służą
specjalnie dobierani mężczyźni. Każdy musi mieć około
180 cm wzrostu, dobre zdrowie, świetną kondycję
i znakomitą prezencję. Ich głównym zajęciem jest
szlifowanie formy i opanowanie kunsztu musztry paradnej.
Temu poświęcają każdą wolną chwilę.

M
arynarze Kompanii Repre-
zentacyjnej Marynarki Wo-
jennej służą w 1 Morskim
Pułku Strzelców. Kiedy ich
koledzy z jednostki zajmują się różnymi
sprawami, oni do znudzenia uczą się, jak
stać na baczność, składać kwiaty, oddawać
honory, pięknie maszerować.
Do kompanii młodzi marynarze trafiają
z Ustki. Tam, po wyrażeniu przez każde-
go z nich zgody na służbę, odbywa się
wstępna selekcja. Żołnierze zawodowi
z 1 MPS, psycholog i lekarz jednostki wy-
bierają najlepszych. W Kompanii Repre-
zentacyjnej służą przez osiem miesięcy, sta-
le doskonaląc umiejętności. Podczas pierw-
szych dwóch tygodni jest to musztra indy-
widualna bez broni. Ćwiczą podstawowe
jej elementy, przyjmowanie postaw, marsz
krokiem zwykłym i defiladowym. Później
wykonują to samo, ale już z bronią. Po opa-
nowaniu tych czynności nadchodzi czas
musztry zespołowej w składzie drużyny,
plutonu, kompanii, a także musztry parad-
nej. – W kompanii jestem od miesiąca

Dowódca kompanii
kpt.32 Polska
Marcin Zbrojna
Majkowski nr 13/2007

–opowiada mar. Grzegorz Kotowski. – Nie
mogę się przyzwyczaić tylko do rannego
wstawania.
Dobrą kondycję zapewnia żołnierzom
dowódca kompanii kpt. Marcin Majkow-
ski, fundując intensywne treningi fizycz-
ne i dużo biegania. Podczas uroczystości
marynarze kompanii muszą wyglądać nie-
nagannie. Każdy z nich oprócz munduru
wyjściowego dostaje również mundur
– jak mówią – występowy. Uszyty jest on
z gabardyny i dopasowany do każdej syl-
wetki przez krawca. – Musi leżeć idealnie
– mówi kpt. Majkowski. – Przed ceremo-
niami zawsze dokładnie się oglądamy.
I jeżeli uważam, że poszczególne elemen-
ty umundurowania są już zużyte, maryna-
rze dostają nowe.
Sami dbają o estetyczny wygląd. Czysz-
czą i prasują spodnie oraz kurtki. Tradycją
już stało się w kompanii to, że buty muszą
być wyczyszczone na wysoki połysk. A to
nie taka prosta sprawa. Aby obuwie błysz-
czało, należy je poddać procesowi „wykrę-
cania”. Marynarze robią to od pokoleń. Po-
lega ono na nabraniu na podkład z waty
odpowiedniej ilości pasty i zataczaniu tak
przygotowanym czyścidłem kółeczek na
bucie, aż do uzyskania połysku. – Kiedy
buty są nowe, poświęcamy tej czynności
nawet trzy godziny – dodaje mar. nadt. Piotr
Wołodkowicz. – Gdy są używane, wystar-
czy dwadzieścia minut.
W ciągu roku marynarze Kompanii Re-
prezentacyjnej MW występują około 150
razy. Bywa, że w ciągu jednego dnia bio-
rą udział w kilku uroczystościach. Nie skar-
żą się jednak. Godziny spędzone na placu,
wysiłek podczas musztry, owocują pięk-
nr 13/2007
MARIAN KLUCZYŃSKI (2)
nym publicznym występem. Chłopcy cie-
szą się, kiedy mogą zobaczyć się w telewi-
zji. Podziwiają ich najbliżsi, publiczność.
Często są nagradzani brawami. Niebaga-
telne znaczenie ma dla nich możliwość
przebywania blisko osób znanych im z ga-
zet czy telewizji. Podczas uroczystej odpra-
wy wart przy Grobie Nieznanego Żołnie-
rza w Warszawie witają się z prezydentem
RP. – Pozytywnym aspektem pracy w kom-
panii jest to, że jest ona widoczna – twier-
dzi kpt. Majkowski. – Po występach mo-
żemy obejrzeć zdjęcia, zobaczyć się w in-
ternecie lub telewizji.
W ciągu ośmiomiesięcznej służby zali-
czają ponad 200 godzin treningów. Przed
zaprezentowaniem się w Warszawie, co ma
miejsce trzy razy w roku – 3 maja, 15 sierp-
nia i 11 listopada – należy poddać się ry-
gorowi tygodniowych ćwiczeń. Są męczą-
ce, ale ich finałem jest duże przeżycie emo-
cjonalne. Nie mniejsze wrażenie wywiera-
ją na marynarzach także uroczystości na
Westerplatte, kiedy wczesnym świtem
1 września przypomina się o wybuchu
II wojny światowej.
Marynarze kompanii twierdzą, że służ-
ba w niej jest satysfakcjonująca i dostarcza
wspaniałych przeżyć. – Gdyby było mi tu
źle, to nigdy bym nie został w reprezenta-
cyjnej – podkreśla Wołodkowicz. – Kadra
jest tu zgrana, a ludzie wyrozumiali.
Zdarza się jednak, że marynarze muszą
odejść z kompanii ze względu na zdrowie.
Po trzech lub czterech miesiącach służby
ciężko jest rozstać się z kolegami.
– Jeśli nie odejdą od nas ze względu na
stan zdrowia – dodaje kapitan Majkowski
– zostają do końca służby.

FLESZ
GDYNIA. Dwadzieścia lat temu, 15 mar-
ca 1987 r., podniesiono biało-czerwoną
banderę na zbudowanym w Stoczni
Północnej im. Bohaterów Westerplatte
w Gdańsku OPR „Kaszub”. W trakcie
uroczystej zbiórki w rocznicę tego wyda-
rzenia były dowódca okrętu kmdr Marian
Ambroziak przypomniał jego historię
i zasługi. Obecny dowódca jednostki
kmdr por. Jacek Kosiński podziękował
załodze za wzorowe wykonywanie obo-
wiązków i utrzymanie okrętu w dobrej
kondycji. OPR „Kaszub” przeznaczony
jest do poszukiwania i zwalczania okrę-
tów podwodnych.
GDYNIA. 15 marca minęło siedem lat od
pierwszego podniesienia biało-czerwonej
bandery na fregacie rakietowej ORP
„Gen. Kazimierz Pułaski” w US Navy
w Norfolk. – Te siedem lat dla naszego
okrętu to pokonanie 60 tys. mil mor-
skich, udział w 50 krajowych i międzyna-
rodowych ćwiczeniach oraz uczestnictwo
w operacjach elitarnych Sił Odpowiedzi
NATO. To także wspaniałe kontakty m.in.
z władzami, szkołami, a zwłaszcza z mło-
dzieżą z Warki – stwierdził kmdr por.
Krzysztof Mazurkiewicz, dowódca fregaty,
w trakcie zorganizowanej z tej okazji uro-
czystej ceremonii podniesienia bandery.
GDYNIA OKSYWIE. Stanowisko komen-
danta Portu Wojennego Gdynia objął
kmdr Mirosław Sołtysiak. Kmdr Jarosław
Zygmunt przekazał sztandar Komendy
Portu Wojennego Gdynia nowemu ko-
mendantowi 9 marca w bazie 3 Flotylli
Okrętów na Oksywiu. W uroczystości
z udziałem Orkiestry Reprezentacyjnej
i Kompanii Honorowej MW uczestniczyli
m.in. szef szkolenia morskiego
Marynarki Wojennej wiceadm. Maciej
Węglewski, dowódca 3 FO kmdr Marek
Kurzyk oraz kadra i pracownicy wojska.
Komandor Jarosław Zygmunt, który od
19 listopada 2003 r. pełnił obowiązki
komendanta PW Gdynia, na podstawie
decyzji ministra obrony narodowej został
skierowany do Akademii Obrony
Narodowej jako słuchacz w Studium
Polityki Obronnej.
G.P.
Polska Zbrojna 33
MARYNARKA WOJENNA
Bez ich udziału nie mogłaby wyjść
z portu większość okrętów. Mowa
tu o niewielkich jednostkach
pomocniczych zwanych
holownikami. Choć są małe i nikt
nie nazywa ich okrętami, to wielu
mówi o nich pracusie.

Morskie
MARIAN KLUCZYŃSKI

pracusie
D
ywizjon Pomocniczych Jed-
nostek Pływających Komen-
dy Portu Wojennego w Gdy-
ni dysponuje trzema holow-
nikami – informuje nas jego
dowódca kmdr por. Jarosław
Serżysko – i każdy z nich ma co robić.
A są takie dni, że przydałoby się ich wię-
cej – dodaje komandor. Jest dumny ze swo-
ich załóg. Trudno mu wskazać najlepszą.
Nadmienił, że najwięcej prac w ubiegłym
roku, bo aż 168, wykonała załoga H-5, po-
konując przy tym 1392 mile morskie. Na-
tomiast w morzu nieco więcej czasu, bo
40 dni, spędziła załoga H-7, zaliczając
1350 Mm. „Ósemka”, którą dowodzi por.
mar. Aleksander Modrzejewski, jednocześ-
nie dowódca grupy, uczestniczyła w dwóch
ważnych ćwiczeniach ratowniczych „Sar
Exercise ’06” oraz „Smar/Medex ’06”.
Wielokrotnie też zabezpieczała szkolenie
załóg śmigłowców ratowniczych Anakon-
da z 28 Eskadry BLMW.
Dowódcy pozostałych dwóch holowni-
ków są chorążymi. W jednostkach pomoc-
niczych, w odróżnieniu od bojowych i spe-
cjalnych, służą marynarze służby zasadni-
czej. Stanowią około połowy załogi. Minu-
sem takiej sytuacji jest to, że ledwie pozna-
ją swoje obowiązki – odchodzą. Każdego
miesiąca zatem następuje zmiana marynar-
skiej wachty.
Ruszam w kierunku nabrzeża, gdzie
bazują pomocnicze jednostki. Panuje tu
duże ożywienie. Dla holowników to ko-
lejny pracowity dzień. Rozbrzmiewa syg-
nał alarmu manewrowego. Mechanicy
grzeją maszyny. – Szybciej, szybciej, ru-
szać się – popędza podwładnych st. chor.
mar. Andrzej Nowik, dowódca H-5.
Funkcyjni meldują gotowość. – Kapita-
nat, kapitanat, tu H-8, proszę o zgodę na
przejście z dziewiątki do dziesiątki – le-
cą w eter słowa łącznościowca bosman-
mata Marka Rudzińskiego z H-8. Za ty-
mi cyframi kryją się numery basenów
portowych. Każdy ruch w porcie odby-
wa się za zgodą kapitanatu portu. Cho-

34 Polska Zbrojna nr 13/2007

FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA
ZADANIE
SPECJALNE
S zczególnym zadaniem dla załóg holow-
ników jest operacja przeholowywania
okrętu-muzeum ORP „Błyskawica” do
stoczni i z niej. Trwa ona kilka godzin.
Kiedyś czynność tę wykonywano dwa razy
w roku. Obecnie rzadziej, z uwagi na wydłu-
żanie sezonu wystawienniczego tego zasłu-
żonego w II wojnie światowej niszczyciela.
Wcześniej zimował on w Stoczni MW, teraz
trafia tam tylko na remont. W operacji ta-
kiej bierze udział cała trójka holowników.
Jeden ciągnie, drugi przy burcie mu poma-
ga, a trzeci od rufy robi za hamulec. Należy
wspomnieć, że ten ponad 110-metrowy ko-
los o przeszło 2 tys. ton wyporności nie ma
własnego napędu, a tor holowania porto-
wymi kanałami jest wąski i kręty.
nr 13/2007
POMAGAJĄ podczas wyjść i wejść okrętów, przesta-
wiają je w porcie, holują, gdy są uszkodzone lub nie
mają własnego napędu. Holują także tarcze na mor-
ski poligon, zaś zimą kruszą lód niczym lodołamacze.
Pełnią dyżury ratownicze, mogą gasić pożary, rato-
wać ludzi i wykonywać inne prace. Dobrze radzą so-
bie na sztormowej fali.
dzi o bezpieczeństwo. Jest zgoda. Roz-
lega się sygnał gwizdka, a za nim komen-
da dowódcy: – Dziób rzuć!
Holownik sprawnie opuszcza swoje
miejsce bazowania, za nim następny. W kil-
ka minut podchodzą do czekającego na
przeholowanie do tzw. ślepego mola
ORP „Wodnik”. Załogi sprawnie przyjmu-
ją cumy. Krzyżują się komendy. Ze sterów-
ki słychać przez radio głos dowódcy ORP
„Wodnik”. – H-5, trzymaj rufę! Po chwili
padają kolejne komendy: – H-8, odciągaj
powoli dziób! H-5, odciągnij trochę rufę!
Dzięki tym niewielkim, ale mocnym jed-
nostkom potężne cielsko „Wodnika”, dłu-
gości ponad 72 metrów i o wyporności
1745 t., sprawnie odchodzi od portowego
nabrzeża. Kilkanaście minut później holo-
wany okręt dociera do celu. Przy tych ma-
newrach widać perfekcję i zgranie załóg.
Nic dziwnego, to ludzie z wieloletnim do-
świadczeniem. St. chor. mar. Andrzej No-
wik, dowódca H-5, legitymuje się 22-let-
nim stażem służby w Marynarce Wojen-
nej. „Piątką” dowodzi od czterech lat. Lu-
bi swoją pracę.
Dowódca „Wodnika” kolejno dziękuje
holownikom za współpracę. Morskie pra-
MARIAN KLUCZYŃSKI (5)
cusie wracają do miejsca bazowania. Nie
oznacza to, że będą odpoczywać. Muszą
przygotować się do kolejnego zadania,
a także realizować obowiązujący program
szkolenia.
Tymczasem na H-8 prowadzone są pra-
ce konserwacyjne. Nurkowie z „ósemki”
pod dowództwem bosmana Dariusza Ko-
rona dokonają przeglądu podwodnej czę-
ści kadłuba „piątki”, która następnego dnia
idzie w morze z tarczą na strzelania arty-
leryjskie.
Kiedyś, przy stanie morza 3–4 stopnie
Beauforta, H-7 holował okręt podwodny,
któremu zablokował się ster. Przy kolej-
nym silniejszym uderzeniu fali holownik
został rzucony w lewo. Mocnego szarp-
nięcia nie wytrzymała lina grubości ok.
70 mm. Pękając, uderzyła w burtę tak
mocno, że powstało w niej wgniecenie
i pękł manometr w siłowni. Całe szczęś-
cie, że dowódca holownika wcześniej
ogłosił odbój alarmu manewrowego i za-
łoga zeszła z pokładu do pomieszczeń.
Również podczas holowania „Wodnika”
na skutek dużej siły wygiął się zaczep mo-
cujący linę cumowniczą. Także i tym ra-
zem finał okazał się szczęśliwy. 
Polska Zbrojna 35
ŻANDARMERIA WOJSKOWA

BOGUSŁAW POLITOWSKI (3)

Żandarm
przy sztalugach dał znajomym. W końcu po to maluje,
aby coś po sobie pozostawić, aby na wie-
le lat został ślad jego bytu na ziemi.
BOGUSŁAW POLITOWSKI
Marzenia małe i duże
Ilekroć młody żandarm szer. Grzegorz Ścisło kończy kolejne płótno i małym Cały cykl obrazów chce poświęcić
pędzlem składa na nim podpis, zastanawia się, czy ludzie potrafią w barwach, problemom degradacji środowiska,
zarysie nałożonej farby, w głębi i umyślnie stworzonej perspektywie odczytać to, efektu cieplarnianego. Ma to już w gło-
co chciał im opowiedzieć. wie, czuje to, widzi. Tylko czasu jakoś
ciągle mało. Na razie studiuje dzieła mi-
Po skończeniu malowania odchodzi nięciami pędzla stara się opowiedzieć strzów, uczy się z książek technik. Czy-
zawsze nieco dalej, ustawia obraz do kolejną myśl. ta o wielkich malarzach: jak zaczynali,
światła, mruży oczy i zastanawia się, Zaczął malować w szkole. Najpierw jak dochodzili do doskonałości.
czy jest w nim to, o co mu chodziło. na kartce zeszytu podczas lekcji tworzył Chciałby też studiować w Akademii
Czuje się wtedy, jakby na płótnie pozo- komiksowe postaci. Z czasem spróbo- Sztuk Plastycznych. Nauka tam jest jed-
stawił kawałek siebie. I gdy po jakimś wał portretować kolegów i koleżanki. nak za droga jak na kieszeń młodego żan-
czasie pokazuje komuś obraz, uważnie Starał się oddać nie tylko wierne rysy darma. Biorąc pod uwagę, że farby, pędz-
patrzy mu w oczy. Chce się przekonać, twarzy, ale także charakter odzwiercied- le i inne materiały także sporo kosztują,
czy osoba ta upaja się tylko kolorem, lanej osoby. To, co robił, podobało się. dochodzi do wniosku, że chyba za dar-
ogólnym wrażeniem, czy też potrafi wy- Kiedyś stwierdził, że klasa, w której mo swoich prac już nie będzie rozdawał.
czytać, że w ramach zawarta jest myśl się uczy i spędza tyle czasu, jest szara, Myśli nawet o założeniu działalności go-
nurtująca autora. nijaka, smutna. Gdy jego znajomi ko- spodarczej, aby malowane czy szkicowa-
rzystali z uroków ferii, wyjeżdżali w róż- ne portrety móc zgodnie z prawem sprze-
Wrażliwa dusza ne zakątki kraju, on zamykał się w kla- dawać za rozsądne pieniądze.
Teraz maluje mniej. W wojsku nie ma sie i – za zgodą dyrekcji – tworzył na W oddziale znają go wszyscy. Chło-
miejsca, gdzie mógłby ustawić sztalu- ścianach swoje kolorowe arcydzieła. paki przynoszą zdjęcia dziewczyn, aby
gi, powiesić blejtramy czy gotowe pra- Gdy koledzy wrócili, weszli do klasy, robił portrety. Nie odmawia. Każdy por-
ce. Wie, że do armii, do oddziału żan- oniemieli. tret, każdy szkic to trening, doskonale-
darmerii w Żaganiu, przyszedł służyć, A on po prostu taki jest. Trochę inny, nie kreski, ręki, aby wierniej i pewniej
a nie malować. Czasami jednak na pa- bardziej wrażliwy, patrzący na świat móc oddać wolę autora. Na płytach CD
trolu czy służbie trudno mu uciec od ko- oczami artysty. I mundur wcale go nie ma zdjęcia swoich prac. Tych, które zo-
lejnych pomysłów, od wizji następnego zmienił. Służbowe obowiązki wykonu- stały w rodzinnym domu i tych, które
obrazu. Dlatego gdy tylko dostaje prze- je sumiennie, ale gdzieś tam pod mun- już komuś ofiarował. Gdy ma dostęp do
pustkę, pędzi szybko do domu, a tam durem wrażliwa dusza pozostała ciągle komputera, ogląda je, analizuje, aby te
zaraz do urządzonej niedawno z zagra- ta sama. następne były jeszcze lepsze, aby wier-
conej komórki pracowni. Gdy jego ko- Do swoich obrazów nie przywiązuje niej oddawały to, co w duszy ma mło-
ledzy jadą na dyskotekę, zbierają się, się jakoś szczególnie. Kilka prac wisi ca- dy żandarm, który lubi życie opisywać
aby wypić kilka kieliszków, on pociąg- ły czas w rodzinnym domu. Wiele roz- pędzlem. 

36 Polska Zbrojna nr 13/2007

 FLESZ

Narkotyki
BYDGOSZCZ. Oddział Żandarmerii
Wojskowej w Bydgoszczy odwiedzili
12 marca członkowie Stowarzyszenia
Kombatantów Misji Pokojowych. Goście za-
poznali się z zakresem działalności żandar-

na celowniku
merii, uczestniczyli w praktycznym pokazie
działania patrolu interwencyjnego i pokazie
walki wręcz. Dużym zainteresowaniem cie-
szyła się prezentacja poświęcona historii
formacji oraz Oddziału Żandarmerii
Wojskowej w Bydgoszczy, którą przeprowa-
dzono w sali tradycji oddziału.

Siedemnastu żołnierzy Żandarmerii

Wojskowej ćwiczyło w kieleckim Centrum
Szkolenia na potrzeby Sił Pokojowych,
przygotowując się do służby w Afganistanie.
Uczyli się rozpoznawać przede wszystkim
narkotyki oraz reakcje po ich zażyciu.
ALEKSANDER RAWSKI

Żandarmi wyjeżdżający na misję af-
gańską pochodzą z różnych rejonów Pol-
ski. Są wśród nich technicy kryminali-
styki, dochodzeniowi, inspektorzy pre-
wencji oraz żołnierze oddziałów specjal-
nych. Wszyscy mają doświadczenia mi-
syjne; większość z Afganistanu. Noszą
czarne kombinezony taktyczne i komi-
niarki. – Nie będziemy w jednym miej-
scu, ale w kilku bazach polskiego kon-
tyngentu – mówi mjr Paweł Kotowicz,
szef Wydziału Żandarmerii Wojskowej
PKW Afganistan. Major pełnił misję
w Iraku w czwartej zmianie. Zajmował
się m.in. naborem funkcjonariuszy do
irackiej policji. Takie doświadczenie
przyda mu się w kolejnej misji. W Afga-
nistanie bowiem polscy żandarmi, oprócz
rutynowych zadań, zajmą się szkoleniem
lokalnych służb bezpieczeństwa. Major
na obecnym etapie przygotowań do mi-
sji nie może ujawnić szczegółów tej
współpracy. Nie będzie to jednak jedyne
wyzwanie dla żandarmów wyjeżdżają-
cych do Afganistanu.
ROZŁADOWAĆ STRES
– Głównym zadaniem żandarmów jest
zapewnienie sprawnego funkcjonowania
kontyngentu. Dlatego zajmą się przeciw-
działaniem wszelkim patologiom,
a w szczególności narkomanii – twierdzi
ppłk Robert Stanisławski, zastępca sze-
fa Oddziału Dochodzeniowo-Śledczego
Komendy Głównej Żandarmerii Wojsko-
wej. Polskie bazy będą bowiem w połu-
dniowej części Afganistanu, w sąsiedz-
twie największych plantacji maku, czy-
li w miejscu, gdzie łatwo i tanio można
kupić narkotyki. – Żołnierz może sięg-
nąć po narkotyk nie tylko z chęci zysku.
Również po to, by rozładować stres spo-
wodowany tęsknotą za najbliższymi,
problemami adaptacyjnymi w warun-
kach wojennych czy też związanymi
z obawą o swoje życie – wyjaśnia pod-
pułkownik, który kieruje przygotowania-
mi żandarmów do działań dochodzenio-
wo-śledczych w Afganistanie. – Żaden
żołnierz, bez względu na stopień wojsko-
wy, nie może liczyć na taryfę ulgową, na-
wet kiedy zażyje narkotyk tylko dla zaba-
wy – mówi mjr Norbert Chabior, specja-
lista Oddziału Dochodzeniowo-Śledcze-
go KGŻW. Podczas misji przeprowadza-
ne będą m.in. niezapowiedziane badania
na zawartość narkotyków w organizmie
oraz inne czynności profilaktyczne.
NARKOTESTY
– Żandarmi po ukończeniu kursu
w Kielcach powinni też umieć zidenty-
fikować wszystkie rodzaje narkotyków,
z którymi mogą mieć do czynienia w Af-
ganistanie: opium, heroinę, haszysz, ma-
rihuanę, a także zapach palonych używek
– twierdzi mjr Chabor. Dodatkowa umie-
jętność to rozpoznawanie symptomów
zażycia narkotyków. Na przykład zwę-
żone źrenice, słaba reakcja na światło
oraz blada cera świadczą, że żołnierz jest
pod wpływem heroiny. Natomiast ha-
szysz, nawet w małych dawkach, powo-
duje zaczerwienie oczu, przekrwienie
spojówek i białkówek. Podczas misji żan-
darmi zabezpieczają również ślady DNA,
MIŃSK MAZOWIECKI. 10 marca 96 żołnie-
rzy kursu specjalistów Żandarmerii
Wojskowej złożyło przysięgę wojskową na te-
renie Mazowieckiego Oddziału ŻW.
Komendant tego oddziału płk Jarosław
Janczewski za wysokie wyniki uzyskane
w okresie szkolenia podstawowego żołnierzy
zasadniczej służby wojskowej wyróżnił listem
gratulacyjnym oraz krótkoterminowym urlo-
pem szeregowych: Karola Cieślama, Michała
Kwiecińskiego, Zbigniewa Bastka, Karola
Owczarka, Marcelego Hermana, Rafała
Maranowskiego, Kamila Szpargałę i Michała
Koguciuka. Złożeniem przysięgi na sztandar
wyróżnieni natomiast zostali: st. szer. Anna
Marchwiana, szer. Juliusz Siejkowski, szer.
Zbigniew Raczyński i szer. Kamil Podgórski.
Błogosławieństwa żołnierzom udzielił dziekan
Żandarmerii Wojskowej ks. płk Andrzej
Molendowski.
NOWY DWÓR MAZ. Zajęcia profilaktyczne
o tematyce antynarkotykowej, bezpieczeń-
stwa w ruchu drogowym i korupcji odbyły się
12 marca w ramach zajęć instruktażowo-me-
todycznych dla szefa WSzW Warszawa i ko-
mendantów WKU z województwa mazowie-
ckiego. Zajęcia zorganizowano w WKU
w Nowym Dworze Mazowieckim.
RZESZÓW. 13 marca do Placówki
Żandarmerii Wojskowej w Rzeszowie zawitała
młodzież z Zespołu Szkół w Kańczudze.
Młodym ludziom zaprezentowano sprzęt kry-
minalistyczny i prewencyjny oraz przeprowa-
dzono dla nich zajęcia profilaktyczne z zakre-
su przeciwdziałania narkomanii.
Oprac. G.P.

nr 13/2007 Polska Zbrojna 37

ŻANDARMERIA WOJSKOWA
Wykonywanie tzw. dokumentacji oględzinowej z miejsca wypadku
linii papilarnych oraz osmologicznych
czyli zapachowych.
TEST PRAWDY
W Kielcach żandarmi, przygotowując
się do misji, sami siebie poddali bada-
niom na zawartość narkotyków w orga-
nizmie. Wykorzystali testy immunoche-
miczne, wykrywające marihuanę, ha-
szysz, amfetaminę, morfinę, heroinę oraz
benzodiazepiny. Korzystając z pobytu
specjalistów Komendy Głównej ŻW,
sprawdzono również innych żołnierzy
wyjeżdżających na misję do Afganista-
nu. Pierwszy takim badaniom poddał się
pełniący obowiązki komendanta ppłk Je-
rzy Kucharski. Test wykazał, że jego or-
ganizm jest czysty. Natomiast u jednego
z żołnierzy wykryto śladowe ilości sub-
stancji występującej w marihuanie. Za-
jęła się nim kielecka żandarmeria.
– W Afganistanie oprócz stosowania nar-
kotestów wykrywających w moczu sub-
stancje narkotyczne praktykowane może
być także pobieranie próbek śliny lub po-
tu – mówi mjr Piotr Sukiennik, specjali-
sta Oddziału Dochodzeniowo-Śledcze-
go. Jednak takie badanie będzie przepro-
wadzane w ostateczności, ponieważ jest
droższe.
Cały specjalistyczny sprzęt zabierany
przez żandarmów do Afganistanu zmie-
P onad 52 proc. dochodu narodowego
Afganistanu pochodzi ze sprzedaży
narkotyków. Również na ten kraj
przypada 87 proc. światowej produkcji
38 Polska Zbrojna
ści się w ciężarowym starze. – Przede
wszystkim będą to uniwersalne zestawy
walizkowe do zabezpieczenia miejsc róż-
nych zdarzeń, wszelkiego rodzaju śla-
dów, które mogą posłużyć za materiał
dowodowy – informuje st. chor. sztab.
Wojciech Grabiński, podoficer specjali-
sta Oddziału Dochodzeniowo-Śledcze-
go KGŻW. Do Afganistanu trafią też
przynajmniej dwa detektory do wykry-
wania narkotyków i materiałów wybu-
chowych oraz Alco-Sensory określają-
ce stężenie alkoholu w wydychanym po-
wietrzu. Prawdopodobnie żandarmi do-
staną również specjalne testy do iden-
tyfikacji narkotyków. Na miejscu poru-
szać się będą dwoma bojowymi Dzika-
mi II, które są już w bazie Bagram,
w plutonie ochrony PKW.
ŚWIADOME RYZYKO
Żandarmi wyjeżdżający do Afganista-
nu chcą pozostać anonimowi. Niechęt-
nie udzielają informacji. Czego obawia-
ją się na misji? – Przede wszystkim min
pułapek i tzw. żywych bomb, przeciw-
nika, który sam wybierze czas, miejsce
oraz sposób ataku – mówi Andrzej.
– Niebezpieczna może być też współ-
praca z lokalną policją, a zwłaszcza
udział we wspólnych akcjach prowadzo-
nych poza miastem. Wtedy okaże się,
Z danych ONZ
opium oraz 63 proc. światowych upraw
maku. W 2006 r. pod uprawę maku
opiumowego przeznaczono 150 tys.
hektarów ziemi. Narkotyków nadużywa
ponad milion Afgańczyków; 60 tys. z nich
to dzieci poniżej 15. roku życia. Kilogram
heroiny to wydatek ok. tysiąca euro
(w Europie nawet pięćdziesiąt tysięcy).
Walkę z narkotykami uniemożliwiają
wszechobecna bieda i nieustanne wojny.
ALEKSANDER RAWSKI (2)
ile są warte schematy wyuczone w cza-
sie ćwiczeń na poligonie i w centrach
szkolenia oraz sprzęt.
SZKOLENIE
Program szkolenia specjalistycznego
dla Żandarmerii Wojskowej PKW Af-
ganistan prowadzonego w Centrum
Szkolenia na potrzeby Sił Pokojowych
12–15 marca 2007 r. obejmował m.in.
takie zagadnienia, jak: zasady współ-
pracy z lokalną policją, praca profilak-
tyczna, postępowanie z przedmiotami
niewiadomego pochodzenia, ochrona
informacji niejawnych, zagrożenie ze
strony obcych służb specjalnych i orga-
nizacji terrorystycznych, zasady działa-
nia policji wojsk ISAF, konwojowanie
pojazdów i VIP-ów, postępowanie
w przypadku ujawnienia posiadania nie-
legalnych materiałów wybuchowych,
postępowanie z osobami znajdującymi
się pod wpływem alkoholu lub innych
substancji odurzających.
ARSENAŁ
Detektor VaporTracer trafił do oddzia-
łów Żandarmerii Wojskowej w styczniu
br. Służy do wykrywania i identyfikacji
oparów oraz cząsteczek materiałów wy-
buchowych i narkotyków. Urządzenie
z powodzeniem może być stosowane
m.in. do sprawdzenia poczty, sprzętu,
bagażu przewożonego liniami lotniczy-
mi, pojazdów na granicach lub w drogo-
wych punktach kontrolnych, więźniów.
VaporTracer wykrywa m.in. narkotyki
takie jak: amfetamina, kokaina, heroina,
efedryna i morfina. Czas analizowania
pobranych próbek trwa kilka sekund.
VaporTracer (47x12x20 cm) waży
3,3 kg. Pracuje w temp. od 0 do plus
50 stop. C. Można go podłączyć do kom-
putera przenośnego lub stacjonarnego.
Urządzenie może być zasilane z gniazd-
ka zapalniczki samochodowej lub
akumulatora. 
nr 13/2007

na polskim wikcie
Pana żołnierze wyjadą do Afganista-
nu już 20 marca. Jakie nastroje pa-
nują wśród nich w przededniu wy-
jazdu? Obraz Afganistanu, jaki
przedstawiają media, nie jest zbyt za-
chęcający.
– To prawda, ale odnoszę wrażenie, że
ten medialny przekaz nie wpływa nega-
tywnie na moich żołnierzy. Oni wiedzą,
że jadą tam wykonywać ważne zadanie.
Są świadomi, że żadna misja zagranicz-
na nie może się udać bez odpowiednio
zorganizowanej logistyki. Żołnierze,
którzy będą tam prowadzić działania bo-
jowe, muszą mieć pewność, że otrzyma-
ją odpowiednie wsparcie z naszej stro-
ny. Wydaje mi się, że doniesienia o Af-
ganistanie wywołują większy niepokój
u rodzin żołnierzy. One mają więcej cza-
su na słuchanie wiadomości, czytanie
prasy, rozmawiają na ten temat ze zna-
jomymi. Natomiast sami żołnierze chy-
ba nie mają takich obaw – świadczy
o tym fakt, że w brygadzie mam wię-
cej chętnych do wyjazdu na misje niż
miejsc przewidzianych dla logistyków
w kontyngencie.
nr 13/2007
Rozmowa z płk.
MIECZYSŁAWEM
PAWLISIAKIEM,
dowódcą 1 Pomorskiej
Brygady Logistycznej
w Bydgoszczy
Jakie zadania czekają logistyków
z Bydgoszczy w Afganistanie?
– Są trzy grupy zadań, jakie sto-
ją przed nami: wyżywienie kon-
tyngentu, zakwaterowanie żołnie-
rzy, zabezpieczenie techniczne.
ŚNIEWSKI
Do Afganistanu wysyłamy
1200 żołnierzy. To stosunkowo
JAROSŁAW WI
duży kontyngent, któremu przyj-
dzie pełnić służbę 4,5 tys. km od
Polski. Logistykom nie będzie
chyba łatwo...
Zadanie jest na pewno trudne,
ale ja mam komfortową sytuację, ponie-
waż żołnierze brygady, którzy jadą do
Afganistanu, przynajmniej raz pełnili
służbę w Iraku. Są więc przygotowani do
działania w niebezpiecznych warunkach
w kraju o odmiennej kulturze i zupełnie
innym klimacie. Myślę, że z tym nie bę-
dą mieli problemów. Największym wy-
zwaniem będzie dla nas fakt, że do Afga-
nistanu jedzie I zmiana PKW – trzeba więc
zorganizować transport uzbrojenia i sprzę-
tu wojskowego potrzebnego naszym żoł-
nierzom w czasie misji. Zapewniają go
wprawdzie Amerykanie, ale my musimy
cały ten sprzęt zgromadzić, zapakować
i załadować. To duży wysiłek dla brygady
– ale na pewno nie można powiedzieć, że
nie jesteśmy do niego przygotowani. Wie-
my, co zrobić i jak to zrobić.
Tak więc dla 1 Brygady Logistycz-
nej misja w Afganistanie już się roz-
poczęła.
– Oczywiście – jednostki logistyczne
charakteryzują się tym, że jako pierwsze
rozpoczynają misję i jako ostatnie ją koń-
czą. Zaczynamy pierwsi – bo zanim
w rejon misji trafią żołnierze, musimy im
zapewnić odpowiednie warunki do dzia-
MISJE WOJSKO
łania, a kończymy ostatni – bo po wyjeź-
dzie jednostek bojowych trzeba wszyst-
ko zabrać z powrotem do Polski.
Nie żal Panu trochę, że chociaż tak wie-
le od was zależy, to jednak wszyscy, mó-
wiąc o Afganistanie, wymieniają jednym
tchem wyłącznie jednostki bojowe?
– Na pewno żal, zwłaszcza że można
planować różne operacje wojskowe, ale
bez zabezpieczenia logistycznego nie
zrealizuje się żadnej. Chociaż nie służy-
my na pierwszej linii – to pierwsza linia
nie może funkcjonować bez logistyki.
W takiej machinie jak PKW ważny jest
każdy trybik – a jednym z nich jest właś-
nie logistyka. Nieprzypadkowo Amery-
kanie, przygotowując się do misji w Ira-
ku, najwięcej czasu poświęcili na zabez-
pieczenie logistyczne misji.
W Afganistanie będziemy bardzo blisko
współpracować z Amerykanami. Czy
Żołnierze chyba
nie mają obaw przed
wyjazdem – świadczy
o tym fakt, że w bryga-
dzie mam więcej chęt-
nych do wyjazdu na mi-
sje niż miejsc przewi-
dzianych dla logistyków
w kontyngencie.
tam, gdzie będą oni stacjonować razem
z Polakami, zajmiemy się również ich za-
bezpieczeniem logistycznym?
– I tak, i nie. Generalnie będziemy mie-
li do czynienia z odpowiedzialnością na-
rodową za kontyngenty, ale w tych ba-
zach, w których polscy żołnierze będą
stacjonować z kolegami z US Army, stro-
na polska ma organizować żywienie. My-
ślę, że Amerykanom przypadnie do gu-
stu nasza kuchnia – bo według mnie jest
smaczniejsza niż amerykańska.
Rozmawiał Artur Bartkiewicz
Polska Zbrojna 39
KULISY UTYLIZACJA

Zbieżne ścieżki interesów

W ładysław Binda, prezes spółki
Wtórplast, ponad 25 lat temu za-
jął się w Bielsku-Białej przetwórstwem
tworzyw sztucznych, a później odzyski-
waniem surowców z odpadów, także
niebezpiecznych. Opracował kilka pa-
tentów i kooperował z fabryką Fiatów
126p. Z czasem rozszerzył profil firmy
o likwidację obiektów przemysłowych
i urządzeń. Kupił i rozebrał instalację
bloków tlenowych w Hucie Sendzimira,
80-metrowe kominy zawierające tysią-
ce ton wełny mineralnej, cegieł, okła-
dzin piecowych, azbestu, smarów, któ-
re należało zutylizować. Równolegle
Bogdan Jakusz zakładał firmę produ-
kującą w Kościerzynie pancerze beto-
nowe. Superbetony niezbędne są ban-
kom do budowy skarbców. Niedawno taki
skarbiec w firmie Jakusz zafundował so-
bie Narodowy Bank Polski. Ścieżki tej
dwójki przecięły się dwa lata temu, gdy
Binda usłyszał, iż Agencja Mienia
Wojskowego chce pozbyć się spadku po
450-tysięcznej polskiej armii czasów
Układu Warszawskiego: 70 tys. ton niepo-
trzebnych środków bojowych.
Spec od recyklingu zwietrzył interes.
Zrozumiał jednak, że nie będzie to łatwy za-
robek. Amunicja to nie plastikowe butelki
po napojach. Prócz łatwych do spienięże-
nia metalowych łusek zawiera proch, zapal-
niki, zapłonniki. Niebezpieczne są zarówno
jej rozbiórka, jak i transport oraz przecho-
wywanie. Recykling wybuchowego złomu
wymaga specjalnych pomieszczeń, urzą-
dzeń i kwalifikacji pracowniczych. Binda po-
trzebował wspólników. Odważnych. W agen-
cji usłyszał, że kopalnią wiedzy
o amunicji jest WITU. Personel instytutu na
zlecenie MON co roku bada bezpieczeń-
stwo środków bojowych. Dysponuje bazą in-
formacji z ponad 30 lat. Binda pojechał do
Zielonki, gdzie musiał trafić na odpowied-
nich specjalistów. To właśnie oni opracowa-
li projekt modernizacji linii dekompletacji
amunicji artyleryjskiej w 7 Bazie Amunicji.
Wcześniej, bo już w 1992 r., instytut koope-
rował z przedsiębiorcą z Kaszub – wspólnie
badali odporność pancerzy betonowych na
przebicie pociskami kumulacyjnymi.
– Zachodziła obawa, że użycie takich poci-
sków przez włamywaczy rozbroi systemy za-
mkowe drzwi skarbcowych. Testowaliśmy to

Spece od rec
Polscy czołgiści mieli nimi
ARTUR GOŁAWSKI

wyrąbać korytarz przez

wojska NATO broniące
północy RFN i Danii.
Na szczęście przeleżały trzy
dekady w magazynach.
Wkrótce milion
stumilimetrowych nabojów
do T-55 zamieni się w proch
górniczy i złom hutniczy.
Dwóch biznesmenów
rozwiąże palący problem
wojska.

Z
a kilka tygodni, najpóźniej
do maja, pierwsza komer-
cyjna linia utylizacji amuni-
cji „Merkury”– znajdująca
się w rękach cywilów
– wchłonie i rozłoży na
czynniki pierwsze tony trzydziestokilo-
gramowych „setek”. Niedługo później do 
akcji wkroczy drugi „kombajn”. Włady-
sław Binda, prezes spółki Wtórplast, wie-
US DOD

rzy, że pomysł z utylizacją pocisków przy-

niesie mu zyski. – Nie będą to kokosy, ale

40 Polska Zbrojna nr 13/2007


na poligonie – wspomina B. Jakusz – już
wtedy zastanawiając się, czy nasze mate-
riały nie przydadzą się do utylizacji amuni-
cji. Uznaliśmy, że z superbetonów uda się
skonstruować obiekty,
w których niszczona będzie „gruba” amu-
nicja, kalibru do 152 mm.
Po wizycie Bindy w Zielonce powstał bi-
znesplan nowatorskiego przedsięwzięcia.
Przedsiębiorcy ustalili, że na zlecenie
Wtórplastu WITU z Jakuszem zaprojektują
linię utylizacyjną – „Merkury”. Jakusz
miałby wykonać ją w metalu i betonie.
A prezes Binda – załatwić finansowanie,
znaleźć też odbiorców surowców wtórnych
(metale, proch, trotyl), rozwiązać problemy
organizacyjne (uzyskać wszelkie pozwole-
nia), wynająć przewoźnika mającego
cyclingu
nr 13/2007
Priorytet:
bezpieczeństwo
uprawnienia do transportu materiałów
niebezpiecznych. WITU ma czuwać nad
bezpieczeństwem procesu utylizacyjne-
P ozornie proces neutralizacji „setki” wy-
daje się prosty. Przewozimy naboje
z wojskowego składu do „Merkurego”, wy-
go – badać amunicję, wydawać stosow-
kręcamy zapalniki i zapłonniki, po czym
ne certyfikaty.
wydobywamy z łusek proch, a z pocisków
Kierownictwu AMW pozostało zacierać
odłamkowo-burzących trotyl, a następnie
ręce – agencja pozbywała się miliona
wszystkie komponenty zagospodarowuje-
nabojów kalibru 100 mm do zezłomo-
my. W rzeczywistości potrzeba do tego
wanych przed pięciu laty czołgów T-55.
skomplikowanej linii utylizacyjnej i trzydzie-
Rozwiązała połowę problemu zagospo-
stu ludzi pracujących na sześciogodzinnej
darowania zbędnych środków bojowych,
zmianie. – Zanim pierwszy pocisk bojowy
przy okazji nieco zarabiając dla wojska.
znajdzie się na taśmie, należy zgromadzić
Teraz może szukać pomysłu na pozby-
wszystkie potrzebne atesty, certyfikaty, do-
cie się reszty wybuchowych śmieci, na
puszczenia. Od instytucji zajmujących się
co, według Krajowego Planu
ochroną środowiska i geodezją, z policji
Gospodarki Odpadami, ma czas do
i urzędów marszałkowskich. Na lokalizację
końca 2013 r. Taki termin zgłosiliśmy
każdej linii utylizacyjnej i na wyszkolenie
Unii Europejskiej.
pracowników. A przede wszystkim za-
świadczenia, że amunicja jest bezpieczna,
nadaje się zarówno do transportu, jak i de-
kompletacji – wyjaśnia W. Binda. Można
sobie wyobrazić, ile zachodu wymagało
zdobycie wszystkich zgód, zważywszy na
zawiłości polskiego prawa i różnice w prze-
pisach lokalnych. – Liczba dokumentów,
jakie musieliśmy zdobyć, przerosła moje
oczekiwania – przyznaje prezes
Wtórplastu. Sam odbiór amunicji od AMW,
a de facto ze składnic wojskowych, nie
sprowadzał się tylko do przeliczenia nabo-
jów. Firma musiała zlecić WITU przebada-
nie wszystkich ponad 500 kupionych partii
pocisków!
EKSPERT
Władysław
Binda
prezes
Wtórplastu
– W przedsięwzięcie zainwestowaliśmy
duże pieniądze. Podparliśmy się kredy-
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)
tem bankowym, a banki nie popierają
projektów nierealnych. Na wszystkie
odzyskane surowce mamy odbiorców.
Tylko zapłonniki i zapalniki zostaną
spalone. Ale to nawet nie 1 procent
masy całej kupionej przez nas „setki”.
Polska Zbrojna 41
KULISY UTYLIZACJA
liczy się też prestiż wynikający z faktu, iż
to przedsięwzięcie nam się udało – argu-
mentuje, dając do zrozumienia, że intere-
suje go rozszerzenie asortymentu utylizo-
wanej amunicji, a nawet wyjście z usługą
poza Polskę, na wschód i południe. – Du-
że pieniądze inwestuje się z myślą o dłu-
goterminowej działalności. Wtedy amor-
tyzacja maszyn i urządzeń rozkłada się na
więcej lat, koszty stałe są niższe. Im dłu-
żej popracuje „Merkury”, tym rentowniej-
szy będzie to biznes.
„Merkurego” Jakusz i Wtórplast pub-
licznie po raz pierwszy pokazali 1 marca.
Na demonstrację zaprosili „PZ”. Zestaw
kontenerów w kamuflażu zdradzającym
ich militarne przeznaczenie znajdował się
w fazie odbioru zakładowego. Przy oka-
zji pierwsza grupa pracowników bielskiej
spółki szkoliła się pod okiem konstrukto-
rów z WITU i Jakusza, używając amuni-
cji treningowej. – Potraktowaliśmy to ja-
ko sprawdzian ergonomii konstrukcji. Tu
o bezpieczeństwie decydować może
skrzyżowanie rąk lub liczba wykonanych
czynności podniesienia i upuszczenia 30-
kilogramowego pocisku. Opracowaliśmy
instrukcje zachowania w sytuacjach awa-
ryjnych, np. na wypadek zacięć. Chcemy
wyeliminować błędy, które powstały na
etapie projektowania. W podobnej insta-
lacji niemieckiej widziałem dziesiątki po-
prawek, dospawanych bez najmniejszej fi-
nezji – zauważa B. Jakusz. – Załoga po-
EKSPERT
Płk dr inż.
Ryszard Kostrow
dyrektor WITU
– Od dekady wiedzieliśmy, że pojawi
się problem utylizacji środków bojo-
wych, na które nie będzie kupców.
Wspólnie z firmą Jakusz opracowali-
śmy technologie, metody i urządzenia
do cywilizowanej utylizacji zbędnej
amunicji. W 2006 r. na targach
w Kielcach za przewoźną, kontenerową
instalację utylizacyjną dostaliśmy
„Defendera”.
winna pracować intuicyjnie, dlatego
wszystkie stoły mają regulację, pozwala-
jącą dostosować wnętrze kontenerów do
wzrostu pracowników.
Ile wytrzyma kontener?
Utylizacja zaczyna się w kontenerze, do
którego wózki widłowe dowożą palety
z ośmioma skrzyniami. Każda taka drew-
niana paczka, mieszcząca dwa naboje, wa-
ży prawie 80 kg. Po otwarciu skrzyń amu-
nicja jest przekładana na taśmociąg. Nastę-
puje jej rozkonserwowanie. Czyszczone są
tylko elementy ważne ze względu na bez-
pieczeństwo pracy. Potem naboje trafiają
do drugiego kontenera, gdzie wykręca się
z nich – zdalnie w pancernej kabinie za za-
mykaną klapą – inicjatory (zapalniki i za-
płonniki). To pierwsza czynność uznana
przez konstruktorów za szczególnie nie-
bezpieczną. Operatorzy mogą ją obserwo-
wać na monitorze. – Gdyby w kabinie do-
szło do wybuchu, kontener wytrzyma de-
tonację pocisku 152 mm – mówią specja-
liści z WITU. – Sprawdziliśmy to w wa-
runkach poligonowych, w skali 1:1.
Po wykręceniu inicjatory trafiają do
kontenerowego magazynu środków wy-
buchowych. W magazynie można złożyć
ich tysiące, nie obawiając się masowej de-
tonacji. Alternatywą jest zniszczenie ich
w kontenerowym systemie termicznej uty-
lizacji amunicji strzeleckiej i elementów
amunicji.
Tymczasem amunicja jest przekazywa-
na do trzeciego kontenera. Tu pociski od-
dzielane są od ładunku miotającego, któ-
ry zostaje w łuskach. Następnie pociski
zawierające materiał wybuchowy przesy-
łane są do kontenerowej wytapialni, gdzie
następuje ich deelaboracja. W „Merku-
rym” używane jest gorące powietrze, któ-
re nie powoduje powstawania ścieków.
Łuski ekspediuje się do dwóch konte-
nerów, gdzie podlegają dekompletacji
i gdzie odzyskuje się z nich proch. Kon-
tenery te oddziela tzw. ściana ogniowa,
mająca zapobiegać ewentualnej reakcji
łańcuchowej, gdyby nastąpił zapłon pro-
chu lub materiału wybuchowego. Oba

Kontenery jak klocki

Z aletą „Merkurego” jest modułowość
i mobilność. Kontenery i ich wyposaże-
nie można zestawiać stosownie do rodzaju
likwidowanej amunicji oraz warunków tere-
nowych, w jakich instalacja jest lokowana.
Zestaw można dowieźć samochodem i stat-
kiem do magazynów z nabojami.
Minimalizuje się w ten sposób ryzyko wy-
padków drogowych, aktów dywersji czy czy-
nów kryminalnych. – Na papierze „Merkury”
pięknie się rysował. Zaprojektowaliśmy go
w wielu wariantach. Pomysły podpowiadali
nam inżynierowie z WITU, inspiracje czerpa-
liśmy z wizyt w podobnych zakładach za gra-
nicą, specjalistycznej literatury i internetu.
Konsultowaliśmy się też z ekspertami
– chemikami i fizykami – mówi B. Jakusz.
– Wiele razy przy tym się kłóciliśmy, ale po-
zostaliśmy przyjaciółmi – przyznają
W. Binda i B. Jakusz.

42 Polska Zbrojna nr 13/2007

JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (6)
kontenery mają konstrukcję wydmucho-
wą – jeśli nastąpiłby zapłon, boczne ścia-
ny przepuszczą płomienie, a pracownicy
uciekną przez drzwi wyposażone w za-
mki rolkowe, nie do zablokowania. To jed-
ne z wielu zastosowanych zabezpieczeń.
W „Merkurym” nie znajdziemy zrasza-
czy. To dlatego, że proch pali się również
bez dostępu tlenu. Poza tym na otwartym
powietrzu nie płoną zbyt szybko, więc jest
czas na ucieczkę.
Podczas odbioru „setek” od agencji
przez Wtórplast przejrzanych sztuka po
sztuce i formalnie zaewidencjonowanych
nr 13/2007
„MERKURY" pozwala unieszkodliwić 360 nabojów w trzygodzinnym cyklu utylizacyjnym.
– Wydajność w pełni skonfigurowanego zestawu to pół miliona nabojów rocznie – mówią
specjaliści z WITU. – System można zastosować – po modyfikacji przyrządów – do niszczenia każ-
dej amunicji artyleryjskiej od 37 mm do 152 mm. Na zdjęciu: spalarka do amunicji strzeleckiej.
zostało kilkaset tysięcy nabojów czołgo-
wych. Najgorzej wyglądające egzemplarze
z każdej z ok. 500 partii zabrano do badań.
Eksperci z WITU w dotychczas zbadanej
amunicji nie znaleźli czynników zwiększa-
jących ryzyko pracy. Przy przestrzeganiu
zasad BHP i instrukcji pracy w „Merku-
rym”, załodze nic nie powinno się stać.
– Cały zestaw stworzyliśmy tak, by jak naj-
mniej narażał operatorów. Ale pracując
z amunicją, trzeba brać pod uwagę to, że
tak jak broń, może ona raz do roku sama W KONTENERZE pracują dwie lub cztery osoby.
wypalić – komentuje mjr Wojciech Gory- Gdyby „Merkury” pracował na trzy zmiany, ob-
ca z WITU.  sługiwałoby go w sumie około stu osób. Strefa
bezpieczeństwa wokół „Merkurego” to 300 m.
Polska Zbrojna 43
WOJSKO SZKOLENIE
Za zejście pod wodę
u wybrzeży Chorwacji
czy Egiptu nawet najlepszy
polski wojskowy
płetwonurek zapłaci dużą
karę, gdyż jego uprawnień
nikt tam nie potraktuje

P
serio.

Po artykule „Podwodny świat” („PZ”

nr 6), który dotyczył kursów w Ośrodku
Szkolenia Nurków i Płetwonurków w Gdy-
ni, odezwali się czytelnicy – absolwenci
owych wojskowych kursów nurkowania.
Uważają oni, że zapewnienia instrukto-
rów ośrodka, iż po pełnym cyklu szkole-
nia były żołnierz, z wojskowym certyfi-
katem młodszego nurka, ma szansę na
dobrze płatną pracę jako nurek, jest prze-
kłamaniem. Ośrodek w Gdyni szkoli do-
brze, ale niestety otrzymany certyfikat
nie jest nigdzie na świecie honorowany.
Chyba że ktoś szuka roboty na czarno
– ryzykownej i w złych warunkach – mó-
wią czytelnicy.
Przypadek chorążego
Swoimi spostrzeżeniami na ten temat po-
dzielił się z nami między innymi mł. chor.

NABIJANIE
sztab. Dariusz Drozdek – starszy inspek- BOGUSŁAW POLITOWSKI
tor żandarmerii z oddziału w Żaganiu. Cho-
rąży, który kiedyś pełnił służbę w kompa-
nii specjalnej 11 Dywizji, wysłany został
na kurs płetwonurków właśnie do Gdyni.
STEVE ANDREWS

Nauczył się tam nurkować i wykonywać

pod wodą wiele rzeczy, od pływania na azy-
mut począwszy, a na minowaniu czy roz-
minowaniu skończywszy.
Chorąży przez kilka lat, do czasu likwi-
dacji jego kompanii, często nurkował. Zdo-
bywał doświadczenie, poznawał piękno
podwodnego świata. Po przejściu do pra-
cy w żandarmerii służbowe podwodne wy-
prawy niestety się skończyły. On jednak
chciał nurkować nadal. Schodzenie pod
wodę stało się jego hobby i sposobem na
wypoczynek. I w tym momencie nastąpi-
ło zderzenie z rzeczywistością. Otóż oka-
zało się, że wojskowe uprawnienia zdoby-
te w ośrodku w Gdyni nie są nigdzie ho-
norowane. Nie mają znaczenia ani w cy-
wilnym polskim środowisku nurków, ani
tym bardziej poza granicami kraju. Mowa
jest w tym momencie oczywiście o rekre-
acyjnym schodzeniu pod wodę, bo o pra-
cy w tym zawodzie nawet nie ma co ma-
rzyć. Wyjątkiem mogą być podejrzane fir-
my, które zatrudniają nurków na czarno do
najgorszego rodzaju prac, często niezgod-
nych z prawem.
Doszło do tego, że za zejście pod wodę
u wybrzeży Chorwacji czy Egiptu nawet
najlepszy polski wojskowy płetwonurek za-
płaciłby dużą karę, bo jego uprawnień nikt
nie traktowałby serio.
Chorąży Drozdek, mimo sporego do-
świadczenia i umiejętności, chcąc nurko-
wać, musiał od nowa zdobywać kolejne
szczeble płetwonurkowego wtajemnicze-
nia. Szybko zorientował się, że na świecie
liczą się najbardziej certyfikaty PADI
– Międzynarodowego Profesjonalnego Sto-
warzyszenia Instruktorów Nurkowania, lub
CMAS – Światowej Konfederacji Działal-
ności Podwodnej.
Chorąży Drozdek zaczął więc od nowa
podwodną edukację. Został członkiem klu-
bu „Aquanautic” Zielona Góra. Najpierw
ukończył kurs KDP/CMAS, uzyskując pra-
wo do nurkowania na głębokość 20 me-
trów, a następnie kurs AOWD/PADI (Ad-
vanced Open Water Diver) uprawniający
do schodzenia na 30 metrów. Ponieważ
swoje hobby traktuje poważnie i nie wy-
klucza, że w przyszłości może się stać ono
źródłem zarobkowania, ukończył także
kurs EFR – pierwszej pomocy przedme-
dycznej. Obecnie jest w trakcie kursu Re-
scue Diver PADI – radzenia sobie w trud-
nych podwodnych sytuacjach. Celem cho-
rążego jest także ukończenie rozpoczętego
kursu Divemastera PADI, który daje tytuł
mistrza i umożliwia zostanie profesjonal-
nym instruktorem nurkowania, mogącym
uczyć oraz organizować schodzenie pod
wodę w dowolnym miejscu na ziemi. Do-
piero z takimi certyfikatami i kursami uzy-
skanie pracy nie nastręcza wielkich prob-
lemów, gdyż są one honorowane na całym
świecie.
Za takie kursy trzeba jednak płacić. Kurs
OWD/PADI dla przykładu kosztuje w Pol-

44 Polska Zbrojna nr 13/2007


W BUTLĘ
sce około 1150 złotych, kurs AOWD – 600
złotych, a kurs Divemastera –1450 złotych.
Niestety, wojsko do tego typu podnoszenia
kwalifikacji przez swoich nurków nie do-
płaca. Z tym można się pogodzić. Nie wia-
domo natomiast, dlaczego armia nie pod-
jęła starań, aby nawiązać współpracę z ty-
mi międzynarodowymi organizacjami od-
nośnie do honorowania certyfikatów ośrod-
ka z Gdyni. Są one w tej chwili najpopu-
larniejsze w Polsce. Obie mają w naszym
kraju przedstawicielstwa, więc być może
przy odrobinie dobrej woli i inicjatywy ze
strony naszego wojska zechciałyby wyda-
wać kursantom z Gdyni także swoje doku-
menty potwierdzające ich fachowość.
Polskie wojskowe realia
Informacji o honorowaniu wojskowych
certyfikatów próbowaliśmy zasięgnąć
u szefów liczącej się szkoły nurkowania
nr 13/2007
Ośrodek
w Gdyni szkoli dobrze,
ale niestety otrzymany
certyfikat nie jest
nigdzie na świecie ho-
norowany
MARIAN KLUCZYŃSKI
BOGUSŁAW POLITOWSKI
„Nurkomania s.c.” z Krakowa. Szef spół-
ki potwierdził, że wojskowe dokumenty
ukończenia kursu w Gdyni są tylko w ję-
zyku polskim, więc nikt na świecie ich nie
uzna. Jak powiedział, aby wydać nurko-
wi z wojska dokumenty międzynarodo-
we, musiałby zobaczyć, co ten płetwonu-
rek potrafi.
Fakt, wojsku jako instytucji może na tym
nie zależeć, ale kadrze ośrodka szkolenia
– powinno. Przecież z chwilą uzyskania ta-
kiej certyfikacji znacznie wzrósłby prestiż
placówki. Absolwenci wojskowych kursów
otrzymywaliby natomiast nie tylko ksią-
żeczkę nurka i kawałek papieru jako certy-
fikat, lecz dokument, który znaczyłby coś
także po służbie w armii.
Jak powiedział nam szef sztabu Ośrod-
ka Szkolenia Nurków i Płetwonurków kom.
ppor. Krzysztof Książek, w wypowiedzi
w numerze 6 „PZ” nastąpiła mała nadin-
Certyfikaty
dla profesjonalisty
PADI – Międzynarodowe Profesjonalne
Stowarzyszenie Instruktorów Nurkowania
CMAS – Światowa Konfederacja
Działalności Podwodnej
Tylko dokumenty sygnowane przez te orga-
nizacje, i kilka innych, liczą się w środowi-
sku nurków i płetwonurków, uprawnia-
jąc do swobodnego schodzenia
pod wodę, zdobywania ko-
lejnych kursów i myśle-
nia o pracy w tym
zawodzie.
terpretacja. Dziś ich absolwent będący
już w cywilu, chcąc podjąć pracę pod
wodą, istotnie nie może tego zrobić ot
tak, z marszu. Najpierw musi się zgło-
sić do Urzędu Morskiego i przejść tam
odpowiednią weryfikację. Potwierdził
również, że wojskowe uprawnienia nie
są honorowane przez organizacje nurko-
we. Jest jednak światełko w tunelu. Zmie-
niły się przepisy i niewykluczone, że już
za dwa–trzy lata ośrodek nawiąże współ-
pracę z cywilnymi organizacjami i bę-
dzie mógł wydawać równolegle certyfi-
katy wojskowe oraz te honorowane
w świecie. Tymczasem jednak jest jak
jest. Po zbadaniu sprawy uznajemy, że
rację mają czytelnicy. Mówienie o ła-
twym znalezieniu pracy po kursie jest
bezpodstawne. Stan obecny ciągle jeszcze
przypomina nabijanie adeptów nurkowa-
nia w butlę. 
Polska Zbrojna 45
PORADY PRAWO
Dowódca jednostki
wojskowej, w której żołnierz
zawodowy jest wyznaczony
na stanowisko służbowe,
może dodatkowo powierzyć
temu żołnierzowi czasowe
pełnienie obowiązków w tej
jednostce na stanowisku
nieobsadzonym lub
obsadzonym, na którym
wyznaczony żołnierz
czasowo nie wykonuje

Czasowe
zadań służbowych.

BOGDAN ROSA
ANDRZEJ ZALEWSKI

W
wyjątkowych przypadkach
podoficerowi zawodowemu
można dodatkowo powie-
rzyć czasowe pełnienie obo-
wiązków służbowych na stanowisku służ-
bowym przewidzianym dla oficera zawodo-
wego zaszeregowanym do stopnia etatowe-
go kapitana (kapitana marynarki) włącznie,

GRAFIKA: MARCIN DMOWSKI

jeżeli nie wiąże się z tym stosunek tzw. prze-
łożeństwa nad oficerami. Żołnierza zawo-
dowego, któremu dodatkowo powierzono
czasowe pełnienie obowiązków służbowych
na innym stanowisku, nie zwalnia się ze sta-
nowiska dotychczas zajmowanego.
Czasowe pełnienie obowiązków służbo-
wych nie może być jednorazowo dłuższe
niż piętnaście miesięcy.

Pytania i odpowiedzi 3) zmarłego emeryta lub rencisty dotrzymali obowiązujących

Komu przysługuje wojskowa
renta rodzinna?
Wojskowa renta rodzinna przy-
sługuje uprawnionym członkom
rodziny:
1) żołnierza zmarłego albo zagi-
nionego w czasie pełnienia
służby;
2) żołnierza zmarłego w ciągu
osiemnastu miesięcy po zwolnie-
niu ze służby, jeżeli śmierć nastą-
piła wskutek urazów doznanych
w czasie pełnienia służby lub cho-
rób powstałych w tym czasie, albo
w ciągu trzech lat po zwolnieniu
ze służby wojskowej, jeżeli śmierć
nastąpiła wskutek wypadku pozo-
stającego w związku z pełnieniem
czynnej służby wojskowej albo
choroby powstałej w związku ze
szczególnymi właściwościami lub
warunkami służby wojskowej;
wojskowego.
O powyższym stanowi przepis
art. 23 ust. 1 ustawy z 10 grudnia
1993 r. o zaopatrzeniu emerytal-
nym żołnierzy zawodowych oraz
ich rodzin (jednolity tekst opubliko-
wany w Dzienniku Ustaw RP nr 8
z 20 stycznia 2004 r. pod poz. 66
– z późniejszymi zmianami). (R.Z.)
Co może zrobić zainteresowany
w sytuacji, gdy załatwienie spra-
wy przeciąga się i urzędnicy nie
terminów?
Przewlekłość załatwiania spraw
administracyjnych, mimo kodek-
sowo ustalonych terminów, nie-
stety jest faktem i wiele osób już
się do tego przyzwyczaiło. Musimy
jednak pamiętać, że wobec ta-
kich sytuacji nie jesteśmy bezrad-
ni. Na organach administracyj-
nych spoczywają bowiem obo-
wiązki informowania strony i wy-
jaśniania zwłoki.

46 Polska Zbrojna nr 13/2007

 Powyższe zasady mają zastosowanie
również w przypadku czasowego powie-
rzenia żołnierzowi zawodowemu obo-
wiązków pracownika wojska, z tym że
w takim przypadku okres czasowego peł-
nienia obowiązków służbowych nie mo-
że być jednorazowo dłuższy niż sześć
miesięcy.
KIEDY ODPŁATNE
Dodatkowe wynagrodzenie przysługu-
je żołnierzowi zawodowemu, któremu
na co najmniej dwa miesiące dodatko-
wo powierzono czasowe pełnienie obo-
wiązków na określonym stanowisku
służbowym.
Miesięczna wysokość z tego tytułu
wynosi:
 70 zł – w przypadku czasowego po-
wierzenia żołnierzowi zawodowemu do-
datkowo obowiązków na stanowisku
 280 zł – w przypadku czasowego po-
wierzenia żołnierzowi zawodowemu do-
datkowo obowiązków na stanowisku prze-
widzianym dla oficera starszego albo obo-
wiązków pracownika wojska na stanowi-
sku, na którym jest wymagane wykształ-
cenie wyższe niż wyższe zawodowe;
 350 zł – w przypadku czasowego po-
wierzenia żołnierzowi zawodowemu do-
datkowo obowiązków na stanowisku
służbowym przewidzianym dla generała
brygady (kontradmirała) lub wyższym
albo obowiązków pracownika wojska na
stanowisku obsadzanym z państwowego
zasobu kadrowego.
NIEZBĘDNY ROZKAZ DZIENNY LUB DECYZJA
Powierzenie żołnierzowi zawodowe-
mu czasowego pełnienia obowiązków
służbowych na określonym stanowisku
oraz dzień objęcia i zwolnienia z tych
Natomiast stanowiskami służbowymi
równorzędnymi stanowisku dowódcy ba-
talionu są stanowiska:
 dowódcy dywizjonu lub eskadry;
 dowódcy okrętu II rangi;
 inne stanowiska dowódców jednostek
wojskowych, jeżeli stanowiska te zosta-
ły zaszeregowane do stopnia etatowego
co najmniej majora (komandora podpo-
rucznika).
WYPŁATA
Dodatkowe wynagrodzenie z tytułu
czasowego pełnienia obowiązków służ-
bowych na określonym stanowisku wy-
płaca się w okresach miesięcznych z do-
łu, nie później niż do dziesiątego dnia
miesiąca następującego po miesiącu,
w którym żołnierz zawodowy spełnił wa-
runki uzasadniające jego przyznanie,
z tym że pierwszej wypłaty wynagrodze-

obowiązki
służbowym przewidzianym dla szerego-
wego zawodowego albo obowiązków
pracownika wojska na stanowisku, na
którym jest wymagane wykształcenie
niższe niż średnie;
 140 zł – w przypadku czasowego po-
wierzenia żołnierzowi zawodowemu do-
datkowo obowiązków na stanowisku
przewidzianym dla podoficera albo obo-
wiązków pracownika wojska na stanowi-
sku, na którym jest wymagane wykształ-
cenie średnie;
 210 zł – w przypadku czasowego po-
wierzenia żołnierzowi zawodowemu do-
datkowo obowiązków na stanowisku
służbowym przewidzianym dla oficera
młodszego albo obowiązków pracow-
nika wojska na stanowisku, na którym
jest wymagane wykształcenie wyższe
zawodowe;
obowiązków, a także wysokość dodatko-
wego wynagrodzenia określa, w rozka-
zie dziennym lub decyzji, dowódca jed-
nostki wojskowej.
Wyjaśnijmy, że powyższe kompeten-
cje mają dowódcy jednostek wojskowych
zajmujący stanowisko służbowe dowód-
cy batalionu lub równorzędne albo wyż-
sze – w stosunku do wszystkich żołnierzy
zawodowych pełniących zawodową służ-
bę wojskową w podległej jednostce woj-
skowej, z wyjątkiem swoich zastępców.
W stosunku do zastępców dowódców
jednostek wojskowych oraz żołnierzy za-
wodowych pełniących zawodową służbę
wojskową w jednostkach wojskowych,
których dowódcy zajmują stanowisko
niższe niż wyżej określone, właściwymi
organami są bezpośredni przełożeni do-
wódców tych jednostek.
nia dokonuje się po dwóch miesiącach
wykonywania obowiązków.
W przypadku wykonywania czasowo
powierzonych obowiązków na określo-
nym stanowisku służbowym przez część
miesiąca kalendarzowego żołnierzowi
zawodowemu przysługuje dodatkowe
wynagrodzenie w wysokości proporcjo-
nalnej do czasu ich wykonywania.
W celu obliczenia dodatkowego wyna-
grodzenia za część miesiąca kalenda-
rzowego miesięczną stawkę wynagro-
dzenia dzieli się przez 30 i otrzymaną
kwotę mnoży przez liczbę dni, w któ-
rych żołnierz wykonywał czasowo po-
wierzone obowiązki. 
PODSTAWA PRAWNA
PRZEDSTAWIONE INFORMACJE WYNIKAJĄ
Z POSTANOWIEŃ NASTĘPUJĄCYCH PRZEPISÓW
PRAWNYCH:
1) ART. 25, ART. 88 UST. 1 I 2 ORAZ ART. 104 USTAWY
Z 11 WRZEŚNIA 2003 R. O SŁUŻBIE WOJSKOWEJ
ŻOŁNIERZY ZAWODOWYCH (DZIENNIK USTAW RP
NR 179 Z 20 PAŹDZIERNIKA 2003 R., POZ. 1750
– Z PÓŹNIEJSZYMI ZMIANAMI);
2) PAR. 2 ROZPORZĄDZENIA MINISTRA OBRONY
NARODOWEJ Z 7 KWIETNIA 2004 R. W SPRAWIE
WYPŁACANIA ŻOŁNIERZOM ZAWODOWYM
DODATKOWEGO WYNAGRODZENIA (DZIENNIK
USTAW RP NR 108 Z 11 MAJA 2004 R., POZ. 1141
– Z PÓŹNIEJSZYMI ZMIANAMI).

Organ administracji publicznej, postępowania administracyjnego wym nie wolno podejmować pra- Za pracę zarobkową uważa się pra-
który nie załatwił sprawy w określo- (jednolity tekst opublikowany cy zarobkowej. Jednakże dowód- cę świadczoną w ramach stosunku
nym terminie, w każdym przypad- w Dzienniku Ustaw RP nr 98 z 17 ca jednostki wojskowej, w której pracy lub pracę świadczoną osobi-
ku zobowiązany jest zawiadomić listopada 2000 r., poz. 1071 żołnierz zawodowy zajmuje stano- ście na podstawie innego tytułu,
strony, podając przyczyny zwłoki – z późniejszymi zmianami). (R.Z.) wisko służbowe, może zezwolić o ile ma ona charakter stały i przy-
i wskazując nowy termin załatwie- żołnierzowi na wykonywanie pracy nosi stały przychód. Przedstawione
nia sprawy. Zasada ta dotyczy tak- Jaka jest definicja pojęcia „pra- zarobkowej poza jednostką, jeżeli informacje wynikają z postanowień
że sytuacji, gdzie zwłoka w zała- cy zarobkowej poza wojskiem”, nie koliduje to z wykonywaniem przepisów art. 56 ust. 1–4 ustawy
twieniu sprawy zaistniała z przy- o której mowa w pragmatyce zadań służbowych przez żołnierza z 11 września 2003 r. o służbie woj-
czyn niezależnych od organu. służby wojskowej żołnierzy za- oraz wpływa na podwyższenie je- skowej żołnierzy zawodowych
Podstawa prawna: postanowienia wodowych? go kwalifikacji, a także nie naru- (Dziennik Ustaw RP nr 179 z 20
przepisów art. 36 par. 1 i 2 ustawy Generalnie obowiązuje ustawowa sza prestiżu zawodu żołnierza za- października 2003 r., poz. 1750
z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks zasada, że żołnierzom zawodo- wodowego. – z późniejszymi zmianami). (R.Z.)
PODSTAWA PRAWNA: POSTANOWIENIA PRZEPISU ART. 30 UST. 1 PKT 7 USTAWY Z 26 LIPCA 1991 R. O PODATKU DOCHODOWYM OD OSÓB FIZYCZNYCH (JEDNOLITY TEKST
OGŁOSZONY W DZIENNIKU USTAW RP NR 14 Z 3 MARCA 2000 R. POD POZ. 176 – Z PÓŹNIEJSZYMI ZMIANAMI). (R.Z.)

nr 13/2007 Polska Zbrojna 47

TRADYCJE HISTORIA
K
ażdy słyszał o Tadeuszu
Górze – to legenda lotni-
ctwa – mówią piloci. Je-
go imieniem nazwano
Ośrodek Szybowcowy
w Bezmiechowej, odzna-
czony został Krzyżem Komandorskim
Orderu Odrodzenia Polski, za walkę
Awiator z Bezm
Ten niezwykły człowiek uosabia swoim
życiem historię polskiego lotnictwa.
TADEUSZ GÓRA (na zdjęciu z lewej) spędził w powietrzu blisko dziesięć tysięcy godzin. Z prawej Ryszard Witkowski, najlepszy w historii pol-
ski pilot śmigłowców, postać równie zasłużona dla lotnictwa jak Tadeusz Góra.
w czasie II wojny otrzymał Krzyż
Srebrny Orderu Virtuti Militari, ma
też swoją tablicę w Alei Gwiazd Pol-
skiego Lotnictwa w „Szkole Orląt”.
Trzy diamenty
Wszystko zaczęło się latem 1934 r.,
kiedy 16-letni Tadeusz rozpoczął szko-
lenie na podwileńskim szybowisku. Od
tego czasu poza lataniem nic się nie li-
czyło. – Musiał nawet powtarzać szóstą
klasę gimnazjum i zdawać eksterni-
stycznie „małą maturę” – opowiada Ta-
48 Polska Zbrojna
deusz Chwałczyk, pilot i biograf Tade-
usza Góry. Nie zniechęciło to jednak
młodego pilota i przez kolejne wakacje
szlifował umiejętności w Akademii Szy-
bowcowej w Bezmiechowej. – Szkole-
nie szybowcowe jest wspaniałą drogą do
lotnictwa, ale zostają tylko najlepsi pi-
loci, jak Góra – mówi Sebastian Kawa,
ANNA DĄBROWSKA
czterokrotny mistrz świata i mistrz Eu-
ropy w szybownictwie. Zdaniem pana
Tadeusza, jego osiągnięcia są raczej za-
sługą wspaniałych instruktorów.
– Wszystko, czego o lataniu nauczy-
łem się w Bezmiechowej, wystarczyło
mi na resztę życia – mówi. To stamtąd
jako 20-latek wystartował w swój histo-
ryczny lot – 577,8 km do Solecznik Ma-
łych koło Wilna. Tym wyczynem usta-
nowił rekord świata i otrzymał za niego
jako pierwszy pilot na świecie najwyż-
sze szybowcowe odznaczenie – Medal
Lilienthala. Na jego wręczenie musiał
jednak poczekać prawie siedem lat.
Kiedy nadeszła wojna, udało mu
się przedostać do Wielkiej Brytanii,
gdzie wstąpił do 316 polskiego dywi-
zjonu RAF-u. W trakcie przeszło 880
lotów na Mustangach, Hurricanach
i Spitfire’ach eskortował fortece B-17,
strącił cztery niemieckie maszyny, ze-
strzelił „bombę latającą” V-1, zniszczył
dwie lokomotywy i uszkodził niemie-
cki okręt podwodny. – Walka w II woj-
nie to mój największy sukces w życiu –
uważa Tadeusz Góra. I dodaje: – Ma-
rzył o tym każdy Polak, ale wielu kole-
gów zostało w kraju lub w ZSRR. Wie-
lu też zakończyło życie w Katyniu al-
bo w łagrach. Ja miałem szczęście.
Po demobilizacji nie wiedział, co
ze sobą zrobić. Rodzina nie zachęca-
ła do powrotu, wiedząc, co go może
nr 13/2007
 czekać w Polsce. Namówił go dopie-
ro jego były instruktor Adam Dziu-
rzyński. Tłumaczył, że w kraju nic
mu nie grozi, a jest potrzebny w Szko-
le Szybowcowej „ŻAR”. Góra wrócił
w 1948 r. i został instruktorem, a po-
tem szefem wyszkolenia na Żarze.
– Dla nas był legendarnym zdobyw-
iechowej
W 316 polskim dywizjonie RAF-u wykonał przeszło 880 lotów na Mustangach, Hurricanach (na
zdjęciu) i Spitfire’ach.
ANGLIA 1945 r. Tadeusz Góra (pierwszy z prawej) jeszcze jako pilot RAF.
cą pierwszego Medalu Lilienthala,
ale przy bezpośrednim kontakcie
człowiek-legenda okazał się fajnym
kumplem – wspomina pil. Ryszard
Witkowski, prezes Rady Seniorów
Lotnictwa. – Razem z nami naciągał
gumowe liny i przy ognisku śpiewał
przedwojenne piosenki – dodaje pan
Ryszard. Góra pracował też jako pi-
lot doświadczalny w Szybowcowym
Zakładzie w Bielsku-Białej. I nadal
latał – w 1950 r. zdobył złotą odzna-
kę szybowcową z trzema diamentami
nr 13/2007
jako pierwszy Polak i drugi pilot na
świecie.
Góra, ty żyjesz?
Droga do wojskowego lotnictwa,
o którym myślał jeszcze przed woj-
ną, otworzyła się przed Tadeuszem
Górą dopiero po 1956 r. W 62 Pułku
ARCHIWUM TADEUSZ GÓRA (3)
Lotnictwa Myśliwskiego w Poznaniu
zasiadł za sterami MiG-15 i MiG-17,
latał też na pierwszym samolocie nad-
dźwiękowym polskiej armii – MiG-19.
Ta maszyna okazała się jednak dla nie-
go pechowa – miał na niej awarię sil-
ników zakończoną przymusowym lą-
dowaniem. – Czarny dym przysłonił
startującą trójkę. Ze stanowiska dowo-
dzenia nie było widać końca pasa,
więc kiedy z dymu wyszły tylko dwie
maszyny, wszyscy byli pewni, że zgi-
nąłem i nie spieszyli się zbytnio do 
SŁOWO KAPELANA
P arę lat temu przy na-
szych drogach pojawiły
się plakaty, na których moż-
na było zobaczyć np. wózek
inwalidzki i tekst: „Twoja nowa
bryka po wypadku”. Na innych
zaś kroplówki i słowa: „Twoje nowe
drinki po wypadku”. Dopisek: „Co trze-
cia ofiara lub sprawca wypadku drogo-
wego ma mniej niż 25 lat” miał – według
twórców tej kampanii – uwrażliwić mło-
dych ludzi na konsekwencje nieprzemy-
ślanego działania i wynikające z tego
skutki. Zwykle bywa tak, że kiedy robimy
najgłupsze rzeczy, wcale nie myślimy
o ich konsekwencjach. Gdy wynikające
z nich skutki nas dotykają, biadolimy:
„Gdybym wiedział, że to tak się skończy,
to nigdy bym tego nie zrobił. Myślę, że
podobną sytuację musiał przeżyć syn,
o którym czytamy w dzisiejszej Ewange-
lii. Biorąc od ojca swoją połowę mająt-
ku, chciał korzystać z uroków życia. Po-
dejmując tę decyzję, nie myślał o skut-
kach, jakie z niej wynikną, gdy nieskrę-
powanie będzie wydawał pieniądze
z przyjaciółmi. Zawsze jest wielu „przyja-
ciół” obok osoby, która funduje. Kiedy
pieniądze się skończyły, czego nie prze-
widział syn marnotrawny, fałszywi przy-
jaciele odeszli, a on został sam i zaczął
cierpieć głód. Poniżył się nawet do naj-
bardziej haniebnej dla żyda czynności:
został świniopasem, pilnował zwierząt
uznanych przez żydów za nieczyste.
W tym czasie przyszła refleksja: „Gdy
bym, biorąc pieniądze od ojca, wiedział!
Gdybym to przewidział! Najemnicy w
domu mojego ojca mają lepiej niż ja!”.
Ten syn, nazwany marnotrawnym, zdał
sobie sprawę z błędów, jakie popełnił. Ich
skutkami były nie tylko bezdomność,
głód i wstyd. Zdał sobie sprawę także z te-
go, że stracił kochającego ojca. To wywo-
łało w nim skruchę, co powie ojcu po po-
wrocie: „Ojcze, zgrzeszyłem przeciw Bo-
gu i względem ciebie, już nie jestem go-
dzien nazywać się Twoim synem”. Każdy
grzech ma skutki. Oprócz tego, że obraża
Boga, ostatecznie szkodzi nam samym.
Dlaczego? Bo skoro Bóg nas kocha
i chce dla nas tego, co najlepsze, to nie-
posłuszeństwo Jego woli będzie nam
szkodziło, bo będziemy wybierać nie to,
co jest najlepsze. Dziś jest czas, by spoj-
rzeć po raz kolejny w swoje życie i zoba-
czyć, jakie błędy w nim popełniliśmy.
Pewnych błędów nie da się cofnąć, ale
niektóre można naprawić. Ten syn odzy-
skał coś najważniejszego – kochającego
ojca.
ks. mjr SG Mieczysław Jackowiak
Polska Zbrojna 49
PRZEGLĄD HISTORIA
TRADYCJE PRASY
wraku – opowiada Tadeusz Góra w po-
święconym mu dokumentalnym filmie
„Dziennik pilota Góry”. – Wyłączy-
łem urządzenia, wyszedłem z samolo-
tu, wypaliłem papierosa i zobaczyłem,
że nikogo nie ma, więc włączyłem ra-
dio i spytałem, kiedy będzie transport?
A dowódca na to: „Góra, to ty żyjesz?”
– wspomina pilot. – Bezpieczne wy-
lądowanie MiG-19 na brzuchu to sztu-
ka, której mógł dokonać tylko szybow-
nik z krwi i kości – uważa Ryszard
Witkowski.
Niestety, po pewnym czasie następ-
stwa wypadku dały o sobie znać i ze
względu na stan zdrowia w 1972 r. płk
Góra odszedł ze służby. Na emerytu-
rze przesiadł się na śmigłowce – naj-
pierw został pilotem, potem instruk-
ARCHIWUM TADEUSZ GÓRA
torem w Świdniku. Cały czas latał też
na szybowcach. Poprawił nawet swój
przedwojenny rekord – przeleciał
630 km od zachodniej granicy Polski
do Hrubieszowa. Zawodową karierę
lotniczą zakończył w wieku 69 lat.
Jerzego Bieleckiego, prezesa zarządu Fundacji Pomocy
Poszkodowanym w Wojskowych Operacjach Pokojowych
oraz Ich Rodzinom „Servi Pacis”
A
UZOWSK
SYLWIA G
Minęły trzy lata działalności Fun-
dacji „Servi Pacis”. Co udało się jej
do tej pory osiągnąć?
– Udało nam się uzyskać statut organi-
zacji pożytku publicznego. Dotychczas
udzieliliśmy pomocy 67 osobom, niektó-
rym kilka razy, na ogólną kwotę ok.
170 tys. zł. Z roku na rok nieznacznie
zwiększamy zdobyte fundusze – wciąż
jednak jest ich za mało, by pomóc wszyst-
kim potrzebującym. Przy okazji bardzo
chciałbym podziękować naszemu głów-
nemu sponsorowi – Bankowi BPH, któ-
ry postawił fundację na nogi, Polskiemu
Towarzystwu Ubezpieczeniowemu SA,
Spółce Akcyjnej AQUANET z Poznania
oraz wszystkim, którzy przekazali „Ser-
vi Pacis” 1 proc. swojego dochodu.
Z jakimi problemami boryka się
fundacja?
– Chociaż pomagamy żołnierzom
i ich rodzinom w ciężkich sytuacjach,
50 Polska Zbrojna
Nasz bohater wykształcił wielu polskich
szybowników. Na zdjęciu: w Szkole
Szybowcowej „ŻAR”
Trzy pytania do
nie możemy przebić się do środowiska
wojskowego. Co roku zwracamy się
z prośbami do dowódców pełniących
służbę w kraju i za granicą, by informo-
wali swoich żołnierzy o działalności naszej
fundacji, by zachęcali do wspierania nas.
Odzew jest równy zeru. Aż wstyd przy-
znać, ale w zeszłym roku wystosowaliśmy
do wszystkich dowódców dywizji pisma
dotyczące 1-procentowego odpisu na
rzecz „Servi Pacis”. Odpowiedział tylko
jeden – dowódca Wielonarodowego Kor-
pusu Północ–Wschód, obcokrajowiec.
Przykładu do naśladowania nie daje rów-
nież „góra”. Głusi na nasze prośby po-
zostają ministrowie, marszałkowie, po-
słowie. Chociaż zarząd fundacji podpi-
sał we wrześniu 2004 r. porozumienie
o współpracy z ministrem obrony narodo-
wej, nie otrzymaliśmy żadnego wsparcia.
Z MON-u nie dostaliśmy na naszą działal-
ność ani złotówki. Resort obrony narodo-
wej przypomina sobie jednak czasami
o nas, odsyłając nam wnioski dotyczące
udzielenia pomocy żołnierzom poszko-
dowanym w misjach lub ich rodzinom.
Tadeusz Góra
spędził w powie-
trzu blisko dziesięć
tysięcy godzin.
– Najwspanialej pi-
lotowało się szybowce
– przestrzeń, cisza, coś
niesamowitego – wspomina
płk Góra. Bo sensem jego życia jest
latanie, ale prawdziwą pasją są szybow-
ce. – Pan Tadeusz to wspaniały czło-
wiek i wszechstronny, utalentowany pi-
lot – uważa reżyser „Dziennika...”
Adam Ustynowicz, także lotnik. Za to
Tadeusz Góra po obejrzeniu dokumen-
tu żartował skromnie. – Film wspania-
ły, ale aktor za stary. Trudno w to uwie-
rzyć, pamiętając, że pułkownik nadal
lata szybowcami, choć ze względu na
wiek i przepisy – w towarzystwie in-
struktora. – Wszyscy, którzy z nim la-
tają, wiedzą, że kiedy Tadeusz siedzi
w kabinie, nie trzyma się drążka, bo to
on pilotuje – od startu do lądowania
– uśmiecha się Tadeusz Chwałczyk.
Natomiast Sebastian Kawa mówi
o płk. Górze krótko: – To dla nas przy-
kład i autorytet. 
Co prezes „Servi Pacis” chce osiągnąć
w najbliższym czasie?
– Chcę rozszerzyć akcję „Niezapo-
minajka”, którą w zeszłym roku prze-
prowadziła w Wielkopolsce spółka
AQUANET. Firma wzorowała się na
pomyśle Brytyjczyków. W Anglii ty-
dzień przed Świętem Niepodległości
ludzie przypinają do ubrań plakietki
z niezapominajką. Celem akcji jest
wzbudzenie w społeczeństwie poczu-
cia dumy narodowej, odpowiedzialno-
ści za naszych żołnierzy oraz tworze-
nia wspólnoty z nimi.
Mam jeszcze jeden bardzo istotny cel
– chciałbym nawiązać owocną współ-
pracę ze środowiskiem wojskowym,
trafić do zwykłych żołnierzy, ich do-
wódców i przełożonych.
Rozmawiała Sylwia Guzowska
Nr konta „Servi Pacis”: 59 1060 0076
0000 3200 0093 3268
Adres fundacji: ul. Królewska 1, pok.
341, 00-909 Warszawa
nr 13/2007

SŁOWO POLSKIE GAZETA WROCŁAWSKA
Paczka do Iraku
N asi żołnierze narzekają, że ich amery-
kańscy koledzy dostaną od swoich ro-
dzin trzykrotnie większe paczki niż oni. Nie
ma mowy o wysłaniu mazurka, baby wielka-
nocnej czy domowej kiełbasy. Wojsko stawia
twarde warunki: ciężar pakunku nie może
przekroczyć dwóch kilogramów. Jak tłumaczy
kpt. Jacek Mela, rzecznik 25 Brygady
Kawalerii Powietrznej, ograniczenia nie mają
nic wspólnego z hartowaniem ducha żołnie-
Przysięga
zakorkowała miasto
GAZETA W YBORCZA
T ysiąc jedenastu żołnierzy
złożyło przysięgę wojskową
na stadionie żużlowym. Na uro-
czystości towarzyszyło im ok.
10 tys. gości. Do Torunia zjeżdża-
ły samochodami rodziny.
Kierowcy, którzy jechali z lewo-
brzeżnych osiedli w kierunku cen-
trum miasta, przeżywali ciężkie
chwile. Zatory na Stawkach się-
gały aż do cmentarza na ul.
Łódzkiej. Dojazd do miasta trwał
wtedy nawet godzinę. Jeszcze do
niedawna takie imprezy odbywały
się na stadionie przy ul. Armii
Ludowej. – Przysięgi na obiekcie
żużlowym organizujemy, odkąd
zaczęła się budowa trasy średni-
cowej Podgórza. Obiekt na
Podgórzu nie pomieściłby tylu żoł-
nierzy i ich gości – tłumaczy kpt.
Ireneusz Bandura z Centrum
Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia.
Samoloty dla VIP
PULS BIZNESU
U czestnicy przetargu na sa-
molot dla VIP-ów mają więcej
czasu na przedstawianie uwag
nr 13/2007
PRZEGLĄD PRASY
ku – komentuje z uśmiechem
Sebastian. Chciałby iść do woj-
ska, gdyby mógł. – Może teraz
uda się zostać czołgistą... – doda-
je ironicznie. W ubiegłym roku
Sebastian otrzymał wezwanie do
rejestracji przedpoborowych. Do
wojskowej Powiatowej Komisji
Lekarskiej w Tarnowie poszła
matka chłopaka. – Zabrałam
wszystkie dokumenty stwierdza-
jące niepełnosprawność syna.
Przejrzano je i odnotowano,
że syn jest niepełnosprawny
PIOTR PRYMLEWICZ(2)
– mówi Maria Gwóźdź. Myślała,
że to wystarczy, ale ku jej zasko-
czeniu w ubiegłym tygodniu syn
znów dostał wezwanie od wojsko-
wej komisji. – Przecież przez ten
rzy. Po prostu, większe paczki dla żołnierzy
nie zmieszczą się w ładowni samolotu trans-
portowego CASA, którym dysponuje polska
czas nie wyzdrowiał. Jeden tele-
fon powinien to zakończyć.
armia. Tymczasem wojskowi, którzy wrócili Pancerne karetki
z misji, twierdzą, że sztywne normy można jadą na wojnę
ominąć. – Wystarczy, że rodziny będą wysy- GAZETA W YBORCZA
łać paczki do jednostek pocztą, a nie zano-
sić osobiście – radzi anonimowo jeden
z chorążych 25 Brygady. – Te, które przycho-
dzą pocztą, nie zawsze są ważone.
C ztery transportery opance-
rzone „Ryś”, wyprodukowane
w Poznaniu, pojadą niebawem do
Afganistanu. Prototyp już wcześ-
i pytań. – Termin, wyznaczony po- z MON – tłumaczą przedstawicie- niej został przetestowany w Iraku.
czątkowo na 9 marca, został le fabryki. To resort obrony jest Dokładna nazwa pojazdu jest
przesunięty o dwa tygodnie – po- właścicielem nowego produktu bardzo złożona: transporter ewa-
informowała Jolanta Plieth- zakładów w Świdniku. – Mogę je- kuacji medycznej Ryś-Med.
-Cholewińska, rzecznik AMW.
W przetargu na takie samoloty
uczestniczy sześciu oferentów:
dynie potwierdzić, że program
,,Głuszec” jest u nas realizowany
– mówi Jan Mazur, rzecznik PZL
Wyprodukowano go w poznań-
skich Wojskowych Zakładach
Motoryzacyjnych, opierając się na
Airbus, Bombardier, Bumar, Świdnik. – Mamy zakaz przekazy- konstrukcji kołowego transporte-
Dassault, Embraer i Gulfstream. wania do mediów jakichkolwiek ra opancerzonego Ryś, który
Pierwsze samoloty mają zostać informacji. Głuszec to zmoderni- zresztą może służyć różnym ce-
zowana wersja popularnego lom, w zależności od wyposaże-
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
Sokoła. Będzie służyć do trans- nia oraz uzbrojenia. – W wersji
portu wojskowego oraz wsparcia sanitarnej pojazd przeznaczony
na polu walki. Prace nad nią trwa- jest do ewakuacji rannych z pola
ją dwa lata. Kabina załogi będzie walki – może przewieźć czterech
opancerzona i wyposażona rannych w pozycji leżącej lub
w elektroniczną głowicę obserwa-
dostarczone przed końcem cyjno-celowniczą. Śmigłowiec ma
2008 r. Termin składania ofert być gotowy w czerwcu.
upływa 30 kwietnia. Nowe maszy-
ny wejdą do służby w miejsce Wózkiem
Jak-40 (na zdjęciu), których resur- na poligon
sy kończą się w tym roku. GAZETA KRAKOWSKA
W Świdniku rodzi się
,,Głuszec”
KURIER LUBELSKI
M a 19 lat i od urodzenia
jest niepełnosprawny.
Lekarze stwierdzili u Sebastiana
przepuklinę oponowo-rdzeniową. ośmiu w siedzącej – mówi
W PZL Świdnik kończą się
prace nad śmigłowcem
Głuszec. Produkcja zmodernizo-
To wada wrodzona. Chłopak poru-
sza się na wózku inwalidzkim.
Mimo to dostał wezwanie od woj-
Janusz Potocki, dyrektor WZMot.
– Ryś powinien ochronić przed
pociskami wystrzelonymi z broni
wanej wersji Sokoła owiana jest
wielką tajemnicą. – Taki jest wy-
móg umowy, którą zawarliśmy
skowej komisji lekarskiej
w Tarnowie. – Chyba będę na po-
ligonie dowoził amunicję na wóz-
maszynowej, a nawet ocalić ży-
cie pasażerów, gdy wjedzie na
minę – tłumaczy Potocki.
Polska Zbrojna 51
SPORT PLEBISCYT
Oto finał
30. Plebiscytu
„Polski Zbrojnej”
na najlepszego
sportowca i trenera
Wojska Polskiego.
Nasi Czytelnicy
za bohaterów
sportu wojskowego
w 2006 r. uznali
trzykrotną
mistrzynię świata
w pięcioboju
nowoczesnym
Martę Dziadurę
(CWKS Legia)
i jej klubowego
szkoleniowca Jana
Żółkiewskiego.

W
Wśród najlepszych w ubiegłym
roku zawodników-seniorów, tuż
za jubileuszową triumfatorką,
uplasowała się jej klubowa kole-
żanka, podwójna mistrzyni świa-
ta (w drużynie i sztafecie) w pen-
tatlonie Paulina Boenisz.
Wśród laureatek jest i trzecia
z pięciobojowych mistrzyń świa-
ta, Sylwia Czwojdzińska. W kla-
syfikacji seniorów uplasowała się

Jubileuszowe
WOJCIECH PIEKARSKI

rozstrzygnięcia
na piątym miejscu. Na trzecim
jest srebrny i brązowy medalista
mistrzostw świata w kajakarstwie
st. szer. nadt. Paweł Baumann
z Grupy Sportowej Wojsk Lądo-
wych w Bydgoszczy, na czwartym
zaś mistrz Europy w zapasach
w stylu klasycznym st. plut. Artur
Michalkiewicz – Zespół Sportowy
Wojsk Lądowych we Wrocławiu.
Oprócz wymienionej dwójki żoł-
nierzy sportowców w gronie lau-
reatów 30. plebiscytu znalazło
się jeszcze czterech zawodników
w mundurach. Specjalizujący się
w biegu na 400 metrów st. szer.
zaw. Marcin Marciniszyn (Zespół
Sportowy WL Wrocław), sztafeto-
wy wicemistrz świata w hali i brą-
zowy medalista ME na stadionie
był ostatecznie szósty, a jego ko-
lega z WKS Śląsk Wrocław, wice-
mistrz Europy w sztafecie sprin-
terskiej st. szer. Marcin Jędrusiń-
ski, zajął dziewiątą lokatę. Swoje
ubiegłoroczne osiągnięcie (siód-
ma lokata) powtórzył szermierz
z CWKS Legia, szpadzista Krzysz-
tof Mikołajczak. Do grona plebis-
cytowych laureatów powrócił żoł-
nierz-karateka, srebrny i brązowy
medalista mistrzostw Europy
w tym sporcie walki mł. chor. Piotr
Banasik, który na co dzień dba
o sprawność fizyczną żołnierzy ze
stołecznego Pułku Lotnictwa
Transportowego (ósme miejsce).
Na dziesiątym miejscu wśród za-
wodników seniorów wylądował…
spadochroniarz mł. chor. Piotr Au-

52 Polska Zbrojna nr 13/2007


gustyniak z Ośrodka Szkolenia
Służby Wysokościowo-Ratowni-
czej, reprezentujący także barwy
WKS Skrzydło Oleśnica.
Czytelnicy już po raz czwarty
przyznali tytuł najlepszego trene-
ra WP trenerowi kobiecego pię-
cioboju nowoczesnego Janowi
Żółkiewskiemu. Tym samym te-
goroczny laureat dogonił na liście
najczęściej wygrywających ple-
biscytowe współzawodnictwo tre-
nerów nieżyjącego już Bolesława
Dubickiego, współautora sukce-
sów zapaśników Andrzeja Wroń-
skiego, Włodzimierza Zawadzkie-
go i innych.
nr 13/2007
Najlepsza sportsmenka klubów
wojskowych w 2006 r., pięciobo-
Cała piątka na liście najlepszych
istka Legii MARTA DZIADURA
trenerów WP w 2006 r. to starzy
znajomi naszej plebiscytowej za-
bawy. Drugi w klasyfikacji szko-
leniowców, opiekun czterystu-
metrowców z WKS Śląsk Józef
Lisowski triumfował w naszym
plebiscycie pięć lat temu, zaś
trójka kolejnych laureatów
– szkoleniowców powtórzyła
swoje ubiegłoroczne osiągnię-
JANUARY SZUSTAKOWSKI (2)
cia. I tak, trener kajakarzy byd-
goskiego Zawiszy Ryszard
Kwiatkowski zajął trzecie miej-
sce, trzykrotny medalista olim-
pijski w zapasach, trenujący
obecnie „klasyków” wrocław-
skiego Śląska st. chor. sztab. Jó-
Najlepsza juniorka WP 2006 zef Tracz był czwarty, a jego
KASIA PITER (WKS Grunwald młodszy kolega, opiekujący się
Poznań) „wolniakami” poznańskiego
Grunwaldu st. sierż. Piotr Krajew-
ski – piąty.
Natomiast w piątce laureatów
„Nadziei Sportu Wojskowego”,
czyli najlepszych juniorów z klu-
bów wojskowych w 2006 r., ma-
my – oczywiście – nowe twarze.
Wygrała, co można uznać za spo-
rą sensację, aktualna mistrzyni
Europy tenisistek do lat 16 Ka-
sia Piter (WKS Grunwald Po-
znań). Wyprzedziła mistrzynię
świata juniorek w gimnastycznej
Szkoleniowy laureat JAN odmianie fitness Ewelinę Barej
JERZY RAUBE
ŻÓŁKIEWSKI – opiekun pię- (CWZS Zawisza Bydgoszcz) i ko-
cioboistek Legii, wygrał plebis- lejnego debiutanta, przed ro-
cyt po raz czwarty.
kiem wicemistrza, a w tym ro-
Wyniki plebiscytu „PZ” 2006 – 1380 ważnych kuponów ku już mistrza świata juniorów
ZAWODNICY SENIORZY młodszych w biatlonie Łukasza
1. Marta DZIADURA (CWKS Legia Warszawa) – 11 629 pkt. Szczurka (BKS WP Kościeli-
2. Paulina BOENISZ (CWKS Legia Warszawa) – 9368 pkt. sko). Czwarte miejsce zajął
3. st. szer. nadt. Paweł BAUMANN (CWZS Zawisza Bydgoszcz) – 6740 pkt. ubiegłoroczny mistrz Europy
4. st. plut. Artur MICHALKIEWICZ (WKS Śląsk Wrocław) – 6639 pkt. (indywidualnie i w sztafecie)
5. Sylwia CZWOJDZIŃSKA (CWKS Legia Warszawa) – 5546 pkt. pięcioboju nowoczesnego ju-
6. st. szer. zaw. Marcin MARCINISZYN (WKS Śląsk Wrocław) – 4165 pkt. niorów Michał Kacer (CWKS Le-
7. Krzysztof MIKOŁAJCZAK (CWKS Legia Warszawa) – 3833 pkt. gia). Kolejną debiutantką na li-
8. mł. chor. Piotr BANASIK (Pułk Lotnictwa Transportowego) – 3.803 pkt. ście laureatów juniorów jest
9. st. szer. Marcin JĘDRUSIŃSKI (WKS Śląsk Wrocław) – 2077 pkt. medalistka lekkoatletycznych
10. mł. chor. Piotr AUGUSTYNIAK (WKS Skrzydło Oleśnica) – 1915 pkt. ME juniorów w biegu na 200
metrów Ewelina Klocek (WKS
TRENERZY Śląsk Wrocław).
1. Jan ZÓŁKIEWSKI (CWKS Legia Warszawa) – 5759 pkt. Laureatów jubileuszowego ple-
2. Józef LISOWSKI (WKS Śląsk Wrocław) – 3075 pkt. biscytu wybrali Czytelnicy „PZ”,
3. Ryszard KWIATKOWSKI (CWZS Zawisza Bydgoszcz) – 2281 pkt. którzy nadesłali 1380 kuponów
4. st. chor. sztab. Józef TRACZ (WKS Śląsk Wrocław) – 1924 pkt.
ze swoimi faworytami. Kto gło-
5. st. sierż. Piotr KRAJEWSKI (WKS Grunwald Poznań) – 1687 pkt.
sował najtrafniej, komu przy-
padły specjalne wyróżnienia
ZAWODNICY JUNIORZY
„Fair Play” i „Nadziei Sportu
1. Katarzyna PITER (WKS Grunwald Poznań) – 3885 pkt.
Wojskowego” oraz relację z Ga-
2. Ewelina BAREJ (CWZS Zawisza Bydgoszcz) – 3737 pkt.
3. Łukasz SZCZUREK (BKS WP Kościelisko) – 3225 pkt. li Sportu Wojskowego, podczas
4. Michał KACER (CWKS Legia Warszawa) – 2641 pkt. której poznaliśmy laureatów na-
5. Ewelina KLOCEK (WKS Śląsk Wrocław) – 1796 pkt. szej zabawy – przedstawimy
w kolejnym numerze. 
Polska Zbrojna 53
 MILITARIA SU-34
Su-34
– maksymalna waga zatankowanej i uzbrojonej
maszyny: 45 100 kg;
– maksymalna prędkość: 1,6 Macha (1900 km/h);
– pułap operacyjny: 19 800 m;
– wewnętrzne zbiorniki paliwa (dwa w skrzydłach
i cztery w kadłubie) mieszczą 12 100 kg paliwa,
które pozwala przelecieć 1,1 tys. km na dużym
pułapie i 600 km na niskim. Po podwieszeniu
trzech zbiorników zewnętrznych (każdy o pojemno-
ści 3 tys. l) zasięg zwiększa się do 4 tys. km.
Z trzema tankowaniami w powietrzu Su-34 może
pokonać 14 tys. kilometrów;
– do startu samolot potrzebuje pasa długości
1300 m, dobieg wynosi 2100 m (950 m z użyciem
spadochronu hamującego).

PIĘKNA
BESTIA
Piękny i unikatowy
GLEB OSOKIN

54 Polska Zbrojna nr 13/2007

 Su-34, najnowszy rosyjski samolot wielozadaniowy, to konstrukcja, która na Zachodzie nie ma
odpowiednika. Ciekawostką jest kabina pilotów – tak obszerna, że można w niej stanąć,
położyć się, a nawet skorzystać z toalety.
R
osyjskie Siły Powietrzne do-
stały 15 grudnia 2006 r.
pierwszą parę wielozadanio-
wych myśliwców Su-34.
Uroczystość odbyła się na
lotnisku Jeltsowka w Nowo-
sybirsku. Były to pierwsze od 15 lat nowe
samoloty bojowe przekazane siłom po-
wietrznym. Ich producentem jest NAPO
– szkałowowskie Konsorcjum Budowy Sa-
molotów w Nowosybirsku. Początkowo
Su-34 mają trafić do Centrum Szkolenia
Pilotów Myśliwskich w Lipiecku oraz do
929 Centrum Lotów Testowych w Ach-
tubińsku. Rosyjskie Siły Powietrzne za-
mówiły 200 myśliwców, z których pierw-
sze 58 ma zostać przekazanych do koń-
ca 2015 r.
4 stycznia 2007 r. zostały dostarczone
dwa kolejne samoloty. Do końca roku
NAPO chce przekazać jeszcze sześć. Rocz-
na produkcja ma wynosić od siedmiu do
dziesięciu egzemplarzy. Su-34 pozostaną
w służbie przez najbliższe 30–40 lat i suk-
cesywnie, w ciągu 10–15 lat, będą zastę-
pować starzejące się samoloty Su-24.
Bezpieczeństwo i wygoda
Su-34 jest myśliwcem wielozadanio-
wym głębokiego uderzenia, który może
wykonywać również zadania bliskiego
wsparcia oraz nękania sił przeciwnika. Wy-
korzystano w nim wiele elementów z kon-
strukcji Su-34. Oba samoloty mają podob-
ne skrzydła, stateczniki poziome, central-
ną i tylną cześć kadłuba. Su-34 dostał jed-
nak obszerną, w pełni ciśnieniową, dwu-
Uzbrojenie powietrze–ziemia
– bomby typu: KAB-500 i KAB-1500 w wer-
sjach naprowadzania na podczerwień, telewi-
zyjnie, laserowo oraz satelitarnie/inercyjnie;
– naddźwiękowe rakiety antyradarowe
i przeciwokrętowe typu Kh-31R/A
(na zdjęciu dolnym);
– przeciwokrętowe rakiety Kh-59M/D
i Kh-59MK (typu stand-off), Kh-41 Moskit (ty-
pu cruise ) oraz M-54E1;
nr 13/2007
PAWEŁ HENSKI
miejscową kabinę z fotelami klasy „zero- w odległości ok. 90 km. Pozwala też na
zero” K-36DM ustawionymi obok siebie. unikanie przeszkód terenowych przy lotach
Jest to rozwiązanie unikatowe w samolo- na niskim pułapie oraz automatyczny lot z
tach wielozadaniowych. Piloci wsiadają do odwzorowaniem rzeźby terenu. Su-34 wy-
kabiny od dołu, wchodząc po drabince posażono w system nawigacji inercyjnej i
umieszczonej za przednim podwoziem. antenę komunikacji satelitarnej. Systemy
Kabina jest tak obszerna, że jeden z pilo- obronne samolotu obejmują: czujniki opro-
tów może się w niej wyprostować, poło- mieniowania wiązką radaru oraz defensyw-
żyć, skorzystać z toalety, a nawet zjeść po- ne, elektroniczne systemy zakłócające ty-
siłek. Rozwiązanie to pozwala na długie pu KNIRTI SPS-171/L005S Sorbtsja-S
loty w komfortowych warunkach. Kabina montowane w stałych zasobnikach znajdu-
została też opancerzona (17 mm pance- jących się na końcówkach skrzydeł. Do na-
rzem), tak aby ochronić pilotów przed og- prowadzania na cel bomb oraz rakiet ste-
niem z broni mało- i śred- rowanych w podczerwie-
niokalibrowej oraz od- Su-34 kosztuje ni i laserowo służy pod-
łamkami. 36 mln dol. wieszany zasobnik typu
Statyczność Su-34 Sapsan-E. Z tyłu samolo-
zwiększają canardy, czyli i z pewnością znajdzie tu, w tzw. żądle, znajduje
małe skrzydełka na przo-
nabywców poza Rosją. się radar ostrzegania przed
dzie samolotu, takie same, atakiem rakiet powietrze–
jakie ma Su-30MK. Su-34 Obecnie najbardziej –powietrze typu Fazotron/
wyposażono w dwa silni- Rassvet N012. Su-34 ma
ki Saljut AL-31F-M1 z ru- zainteresowani „szklany” kokpit z trzema
chomymi dyszami pozwa- samolotem kolorowymi, wielofunk-
lającymi na zmianę wek- cyjnymi wyświetlaczami.
tora ciągu. Wloty do silni- są Chińczycy Obaj piloci mają przed so-
ków mają zmienną geometrię, a także za- bą celowniki przezierne HUD.
bezpieczenie przed zasysaniem przedmio- Su-34 wyposażony jest w działko kali-
tów. Poza tym w maszynie jest specjalnie bru 30 mm typu GSh-301 z zapasem 180
opracowane czterokołowe podwozie głów- pocisków. Na 12 podskrzydłowych i pod-
ne (dwa koła w układzie tandem na każdą kadłubowych punktach zaczepienia samo-
goleń), które pozwala na operowanie z lot- lot może przenosić osiem ton uzbrojenia
nisk gruntowych. – praktycznie wszystkie rodzaje rakiet,
Sercem awioniki Su-34 jest radar skano- bomb i zasobników używanych przez ro-
wania pasywnego Leniniec B-004 o zasię- syjskie lotnictwo. Do walki powietrznej wy-
gu od 200 do 250 km, który może wykry- korzystuje rakiety typu R-27, R-73 i R-77.
wać cele powietrzne wielkości myśliwca
Świetlana przyszłość
Su-34 to unikatowa konstrukcja, która na
Zachodzie nie ma odpowiednika. Mógłby
– rakiety ziemia–powietrze typu cruise nim być wycofany ze służby amerykański
M-14E, naprowadzane laserowo F-111. Docelowo Su-34 ma zastąpić stare
As-14B/Kh-29T; Su-22, MiG-27 i całą flotę ponad 440
– niekierowane rakiety powietrze–ziemia Su-24. Może atakować cele naziemne
różnych kalibrów. i napowierzchniowe. W roli obrońcy włas-
nej floty i wybrzeża zastąpi również
Tu-22M, a Tu-142 w zwalczaniu wrogich
okrętów podwodnych. Maszyna kosztuje
36 mln dol. i z pewnością znajdzie nabyw-
ców poza Rosją. Obecnie najbardziej za-
interesowani samolotem są Chińczycy,
których delegacja odwiedziła linię pro-
dukcyjną zakładów NAPO w Nowosybir-
sku. Su-34 może uzupełnić flotę chińskich
myśliwców uderzeniowych Su-32MKK
oraz ich morskiej wersji, czyli Su-32MK2,
gdyż jest o wiele lepiej wyposażony,
szczególnie jeśli chodzi o zwalczanie
okrętów przeciwnika. 
Polska Zbrojna 55
MILITARIA
AAAAAAA AAAAAAAA
Więcej
Bushmasterów
Stacjonująca w Townville 3 brygada australijskich wojsk lądowych otrzymała 23 lutego
ponad 66 pojazdów pancernych Bushmaster. Trafiły one do wyposażenia szwadronu
B 3/4 pułku kawalerii, w którym zastąpią gąsienicowe transportery opancerzone M113.
W 2002 r. ministerstwo obro-
ny podpisało kontrakt na
299 Bushmasterów, a w grudniu
2006 r. zamówiło 143 następne,
z których ostatnie zostaną dostar-
czone w 2008 r. Kilka miesięcy
wcześniej postanowiono zakupić
dla tych pojazdów 44 opancerzo-
ne stanowiska strzeleckie. To
efekt doświadczeń z misji
w Afganistanie i Iraku. Poza jed-
nostkami wojsk lądowych
Bushmastery przewidziane są
też dla szwadronów ochrony sił
Podręczny robot
IZRAEL. Podczas Zimowego
Sympozjum i Wystawy
Stowarzyszenia Wojsk
Lądowych Stanów
Zjednoczonych (7–9 bm.)
w Fort Lauderdale na
Florydzie izraelska firma ELbit
Systems Ltd. zaprezentowała
jeden ze swych najnowszych
systemów bezzałogowych:
Wszechstronny, Inteligentny,
Przenośny Robot (Versatile,
Intelligent, Portable Robot).
Jest to zdalnie sterowany po-
przez kabel i urządzenie obrazu-
jące zamontowane na hełmie
mały pojazd gąsienicowy o ma-
sie nieco ponad 11 kg.
56 Polska Zbrojna
AUSTRALIA
powietrznych. Poza tym 25 eg-
zemplarzy na potrzeby misji
w Afganistanie kupiła w 2006 r.
Holandia.
Bushmaster jest czterokołowym
pojazdem patrolowym. W jego
konstrukcji szczególny nacisk
położono na zapewnienie jak
najlepszej ochrony przed ostrza-
łem z broni strzeleckiej, odłam-
kami pocisków moździerzowych,
Modułowa konstrukcja VIPeR-
a pozwalała szybko skonfigu-
rować jego wyposażenie do
konkretnej misji. Robot może
być wyposażony w różnorodne
systemy do obserwacji, wykry-
wania i niszczenia ładunków
wybuchowych czy też ramię ro-
bocze o długości 1,2 m. Jeśli
trzeba, VIPeR może zostać
uzbrojony w pistolet maszyno-
wy mini-Uzi kal. 9 mm z celow-
nikiem i wskaźnikiem lub wy-
rzutnię granatów. (w)
Pierwszy
MO CZECH
LOT
CZECHY. 8 marca z lotniska
fabrycznego Aero Vodochody
po raz pierwszy wzbił się
w powietrze przeznaczony dla
czeskich sił powietrznych
dwumiejscowy samolot szkol-
ny L-159T1. Powstał on w wy-
niku przebudowy jednomiej-
scowej poddźwiękowej maszy-
ny bojowej L-159A. W czasie
MOD AUSTRALIA
lotu samolot osiągnął pułap
10 tys. metrów i rozwinął
prędkość ponad 740 km/h.
L-159T1 jest pierwszym
z czterech samolotów szkolno-
-bojowych, które mają powstać
w ramach podpisanego
26 czerwca zeszłego roku kon-
minami przeciwczołgowymi i im-
prowizowanymi ładunkami wy-
buchowymi. We wnętrzu pojazdu
traktu. W ten sposób Czesi po-
stanowili zagospodarować
część zbędnych ich lotnictwu
o masie 12,5 tony jest miejsce maszyn bojowych L-159A. Z za-
dla dziesięciu osób, w tym kupionych 72 samolotów
kierowcy. (ww) w służbie pozostaje 18–24. (wr)
JF-17 Para testowa
PAKISTAN. W pierwszym tygodniu marca do Pakistanu przyleciały
z Chin dwa pierwsze myśliwce JF-17 Thunder. Po raz pierwszy mają być
zaprezentowane publicznie 23 marca podczas parady wojskowej
w Islamabadzie. Następnie będą testowane przez pakistańskie lotni-
ctwo. Choć uruchomienie produkcji JF-17 zapowiadano na styczeń
tego roku, konstrukcja będąca owocem współpracy chińsko-paki-
stańskiej jest jeszcze w fazie prób. Pierwszy prototyp tego samo-
lotu odbył dziewiczy lot w sierpniu 2003 r. We wrześniu 2006 r.
na niebie pojawił się szósty prototyp tego myśliwca.
JF-17, noszący też oznaczenie FC-1, jest jednosilnikowym my-
śliwcem przewagi powietrznej. Może operować niezależnie od
warunków pogodowych, w dzień i w nocy. Nastawiony na niszcze-
nie wrogich samolotów Thunder ma ograniczone zdolności do zwal-
czania celów naziemnych. Istnieją różnice w wyposażeniu między ma-
szynami przeznaczonymi dla Chin i Pakistanu. Pierwsze np. mają izrael-
ski radar Elta-2032, a drugie włoski Grifo S-7. Do tego Chińczycy pracu-
ją nad własnym radarem dla FC-1. (wr)
IRANDEFENCE
nr 13/2007

Przemeblowanie
US DOD
Wiadomość o wypromowaniu przez Władimira Putina
45-letniego Anatolija Sierdiukowa na ministra obrony zaskoczyła
Rosjan. – Przez 15 lat meblował mieszkania, a teraz przez rok
ma przemeblować armię – z przekąsem oceniały tę nominację
niektóre rosyjskie media.
A
natolij Sierdiukow jak ma-
ło kto poznał tajniki sekto-
ra meblowego w Petersbur-
gu. Na początku branżowej
kariery pracował w tamtej-
szych zakładach Lenmebel-
torg, a zakończył ją w 2000 r. jako dyrek-
tor generalny petersburskiej spółki akcyj-
nej „Mebel-Market”. Stamtąd trafił do or-
ganów podatkowych.
Sierdiukow jest absolwentem uczelni
funkcjonującej w latach ZSRR jako Lenin-
gradzki Instytut Handlu Radzieckiego,
a także wydziału prawa uniwersytetu w Le-
ningradzie (ukończył go także Putin). In-
formując o awansie nieznanego w kołach
wojskowych kolegi, prezydent Rosji stwier-
dził, że Sierdiukow zadba o „racjonalne
wydatkowanie ogromnych pieniędzy bu-
dżetowych” przeznaczonych na moderni-
zację sił zbrojnych. W ocenie gospodarza
Kremla jego faworyt ma niezbędne obycie
w dziedzinie gospodarki i finansów.
Spec od podatków
Nowy minister przejął tekę po Siergieju
Iwanowie, który co prawda stracił zajęcie
w resorcie obrony, lecz zachował posadę
wicepremiera. Mało tego. Iwanow nawet
awansował, gdyż powierzono mu funkcję
pierwszego wiceprezesa rady ministrów.
nr 13/2007
HENRYK SUCHAR
Ma teraz w rządzie taką rangę jak Dmitrij
Miedwiediew. Ani jeden, ani drugi nie jest-
bez szans na laury prezydenckie; wybory
głowy państwa zaplanowano na 8 marca
przyszłego roku. I to ich zwycięzca decy-
dować już będzie o tym, komu powierzona
zostanie misja tworzenia gabinetu. W no-
wym rozdaniu Sierdiukow wcale nie musi
pozostać na czele ministerstwa obrony.
Przez ostatnie 2,5 roku kierował on Fe-
deralną Służbą Podatkową podporządko-
waną ministrowi finansów. Odegrał klu-
czową rolę w rozprawieniu się przez wła-
dze z założycielem i współwłaścicielem
koncernu Jukos Michaiłem Chodorkow-
skim. Za „nieprawidłowości” w rozlicze-
niach z aparatem skarbowym ten znany
biznesmen i jednocześnie krytyk Kremla
wylądował w kolonii karnej w Krasnoka-
miensku w obwodzie czytyjskim.
Trudna scheda
Zdaniem rosyjskich analityków, Sierdiu-
kowa czekają zadania, którym prawdopo-
dobnie nie był w stanie do końca sprostać
jego poprzednik. Między innymi przejście
całego korpusu żołnierskiego na zasady
służby kontraktowej, przygotowanie perso-
nelu, usprawnienie procesu szkolenia bo-
jowego oraz przyspieszenie budowy miesz-
kań dla kadry, m.in. w obwodzie kalinin-
ŚWIAT ROSJA
MON ROSJI
gradzkim. Sierdiukow ma też przypilno-
wać, by z budżetu militarnego Federacji
Rosyjskiej więcej niż dotychczas środków
poszło na odnowienie arsenału. Wojskowi
skarżą się, że kryteria nowoczesności speł-
nia tylko 20 proc. broni i sprzętu.
Anatolij Sierdiukow może jednak nie
mieć ani dość czasu, ani wystarczającej
wiedzy, by sobie z tym wszystkim pora-
dzić. Tym bardziej że środowisko wojsko-
we nie zaakceptowało cywila na stanowi-
sku ministra obrony. Świeżo upieczonemu
ministrowi wytyka się, iż poza dwuletnią
służbą zasadniczą (1984–1985) z wojskiem
łączy go niewiele więcej. Wywodzący się
z aparatu bezpieczeństwa (KGB/FSB), czy-
li również będący spoza „układu”, Siergiej
Iwanow też nie cieszył się popularnością
i autorytetem w armii. Poza „niewłaści-
wym” pochodzeniem obarczano go winą
za m.in. katastrofy maszyn bojowych, nie-
udane starty pocisków rakietowych, fiasko
poboru, masowe dezercje poborowych, epi-
demie w koszarach, a także niedostatecz-
ne tępienie przez dowódców „fali”.
Iwanow miał za to poparcie prezydenta
Władimira Putina. I tego samego może się
spodziewać Sierdiukow. Może również li-
czyć na życzliwość innego powiernika Pu-
tina, szefa sztabu generalnego generała Ju-
rija Bałujewskiego. 
Polska Zbrojna 57
WYDARZENIA ZAPIS
Przesunięte plany
Amerykanie pragną zachować
samodzielność w podejmowaniu decyzji
o użyciu systemu antyrakietowego
USA. – Rząd USA chce do końca
tego roku uzgodnić z Polską wa-
runki budowy na jej terytorium
baz rakiet przechwytujących. Jej
rozpoczęcie planowane jest w ro-
ku przyszłym, a zakończenie
MDA
– w 2011 r. – oświadczył 19 bm.
szef amerykańskiej Agencji
Obrony Antyrakietowej (MDA) ge-
nerał Henry Obering podczas kon-
ferencji w Waszyngtonie na temat
amerykańskiego systemu obrony
przeciwrakietowej. Pierwotny ter-
minarz zakładał rozpoczęcie prac
już w tym roku. Wahania Polski
i Czech oraz trudności budżetowe
po stronie amerykańskiej spowo-
dowały jednak jego zmianę.
Gen. Obering odniósł się do suge-
stii Niemiec i Francji, by system
Zastrzeżenia Moskwy
KOSOWO. Rosja chce zmiany
czołowych przedstawicieli
ONZ odpowiedzialnych za
sprawy Kosowa. Ambasador
Rosji przy ONZ Witalij Czur-
kin opuścił 19 bm. posiedze-
nie konsultacyjne Rady Bez-
pieczeństwa w sprawie Koso-
wa, zarzucając Joachimowi
Rueckerowi, administratorowi
w tej serbskiej prowincji z ra-
mienia Narodów Zjednoczo-
nych, stronniczość.
– Opowiadał się za niepodle-
głością Kosowa, zamiast mó-
wić o realizacji rezolucji 1244
i o stanie przestrzegania kry-
teriów demokratycznych
w prowincji – powiedział ro-
58 Polska Zbrojna
obrony antyrakietowej podpo-
rządkować NATO. Szef MDA wy-
jaśniał, że USA koncentrują się
na obronie przed rakietami da-
lekiego zasięgu, natomiast eu-
ropejskie państwa sojuszu – na
obronie przed rakietami krót-
szego zasięgu. Systemy są kom-
patybilne. – Istnienie tarczy ra-
kietowej ma związek z NATO.
Z pewnymi wyjątkami, bowiem
na arsenał NATO składają się si-
ły obronne krajów członkow-
skich – powiedział generał.
Podkreślił jednak, że kontrola
nad jej europejskim elementem
musi pozostać w gestii USA ze
względu na konieczność podej-
mowania błyskawicznych decyzji
o jego użyciu: – Mówimy o decy-
zjach podejmowanych w ciągu
minut, a nie godzin czy dni
– oświadczył Obering.
Jednocześnie nie chciał skomen-
tować doniesienia, że ukraiński
premier Wiktor Janukowycz za-
proponował Waszyngtonowi roz-
mieszczenie elementów tarczy na
Ukrainie. Powiedział natomiast,
iż USA będą kontynuowały rozmo-
wy z Rosją, aby przekonać ją, że
system obrony antyrakietowej nie
zagraża rosyjskim interesom
strategicznym. (wr)
syjski dyplomata. Przyjęta
w czerwcu 1999 r. rezolucja
przewiduje dla niej tylko
„znaczącą autonomię” w ra-
mach Serbii.
Dzień wcześniej agencja In-
terfax poinformowała, że se-
kretarz rosyjskiej Rady Bez-
pieczeństwa Narodowego Igor
Iwanow zaproponował wy-
znaczenie przez ONZ nowego
specjalnego wysłannika
ds. Kosowa, którym obecnie
jest Fin Martti Ahtisaari. Jako
powód zmiany wymienił brak
zgody wszystkich zaintereso-
wanych stron na opracowany
przez Fina plan przyszłości
regionu. (tw)
Iwanow oskarża o piractwo
ROSJA. Dziennik „Niezawisimaja
Gazieta”, relacjonując piątkowe
(16 bm.) wystąpienie wicepremiera
Rosji Siergieja Iwanowa na posie-
dzeniu rządowej komisji ds. kontro-
li eksportu, podał, że oskarżył on
niektóre państwa dawnego bloku
wschodniego o uprawianie pira-
ctwa intelektualnego i nielegalne
korzystanie z radzieckich licencji
na produkcję broni. – Nie jest ta-
jemnicą, że broń taka wciąż jest
wytwarzana przez niektóre kraje
wschodnioeuropejskie należące do
NATO i Unii Europejskiej. Jest ona
następnie sprzedawana na rynki ze-
wnętrzne często po dumpingo-
wych cenach, z nieważnymi licen-
cjami – stwierdził polityk uchodzą-
cy za jednego z czołowych kandy-
datów na następcę prezydenta
Władimira Putina. „Niezawisima-
ja Gazieta” podkreśla, że „z ust
urzędnika państwowego tak wyso-
Fala w armii
NIEMCY. Przed sądem w Muen-
sterze, w Nadrenii Północnej-West-
falii, rozpoczął się 19 bm. proces
oficera i 17 podoficerów oskarżo-
nych o znęcanie się nad rekrutami.
Do złamania prawa doszło w lecie
2004 r. w koszarach im. Barona
von Steina w Coesfeld. Podczas
ćwiczeń, na których m.in. symulo-
wano przesłuchania, żołnierzy bi-
to, polewano zimną wodą, wsypy-
wano im piasek do butów, co powo-
dowało obtarcia stóp, rażono prą-
dem, a nawet gaszono im papiero-
sy na plecach. Poszkodowane zo-
stały 163 osoby. Oskarżeni, którym
grożą kary pozbawienia wolności
do dziesięciu lat, utrzymują, iż ce-
w skrócie
Kosmiczna
dyplomacja
ROSJA. Wojska kosmiczne
badają możliwość rozmiesz-
czenia stacji śledzenia obiek-
tów kosmicznych na terenie
placówek dyplomatycznych.
– Obecnie analizujemy z MSZ
problemy dotyczące rozmiesz-
czenia takich stacji w niektó-
rych naszych ambasadach,
aby mieć możliwość obserwo-
wania drugich włączeń czło-
kiej rangi podobne oskarżenia pad-
ły po raz pierwszy”.
Według dziennika Rosja traci na
„pirackiej produkcji” broni dwa
miliardy dolarów rocznie. Iwanow
nie wymienił w swym wystąpie-
niu żadnego konkretnego kraju, ale
rosyjska gazeta podała jako przy-
kład Polskę. W tym kontekście wy-
mieniła m.in. kontrakt na karabin-
ki AK-47 dla Iraku, a także pro-
dukcję artyleryjskich zestawów
przeciwlotniczych. „Tam też wy-
twarzane są czołgi PT-91 Twardy,
które istotnie są zmodernizowany-
mi rosyjskimi T-72. Udoskonalo-
ny przenośny przeciwlotniczy ze-
staw rakietowy Igła konstruktorzy
i producenci z Rzeczypospolitej
prezentują jako polski zestaw ra-
kietowy Osa” – dodał dziennik.
W ostatnim przypadku zaszła po-
myłka, bowiem prawdopodobnie
autor myślał o Gromie. (wt)
lem tych działań było przekazanie
rekrutom doświadczeń, które sami
nabyli podczas szkolenia przed
udziałem w operacjach zagranicz-
nych. Jednak regulamin Bundes-
wehry nie przewiduje w progra-
mie początkowego szkolenia tego
typu zajęć. Tymczasem obrońcy
instruktorów utrzymują, że żoł-
nierze byli wcześniej informowa-
ni o charakterze zajęć i akcepto-
wali je. Dowództwo Bundesweh-
ry już jesienią 2004 zawiesiło
w obowiązkach służbowych
wszystkich podejrzanych szkole-
niowców, ale sąd nakazał przy-
wrócić większość z nich do służ-
by. Obecnie w armii zostało jesz-
cze 14 z nich, jednak nie zajmują
się już szkoleniem. (ted)
nów i bloków napędowych nie-
widocznych z terytorium Rosji
– poinformował ich dowódca
gen. Władimir Popowkin w wy-
wiadzie dla pisma „Nowosti
Kosmonawtiki”. – Pozwoliłoby
to w sytuacjach awaryjnych ko-
rygować programy lotów – do-
dał generał. Nie ujawnił krajów,
w których Rosjanie chcieliby
zamontować swe instalacje.
Z wypowiedzi Popowkina wy-
nika natomiast, że w ambasa-
dach planuje się umieszczenie
kwantowych stacji optycznych
„Sażeń”. Jak bowiem ujawnił,
za pomocą takiej stacji w grud-
nr 13/2007

Podgorica bliżej Brukseli
CZARNOGÓRA. Sekretarz generalny NATO Jaap de Hoop Scheffer zapo-
wiedział 16 bm., że będzie wspierał Czarnogórę w jej dążeniu do członkostwa
w sojuszu północnoatlantyckim. – NATO uczyni, co będzie w stanie, aby towa-
rzyszyć Czarnogórze w tej drodze i udzielić jej pomocy– oświadczył po spotka-
niu w Podgoricy z władzami najmłodszego kraju Europy. Czarnogóra w grud-
Krytyka policji
Iracka policja od dawna nie ma dobrej opinii
wśród wojsk koalicji
IRAK. Podczas rozmowy z ira-
ckimi dziennikarzami 19 bm.
dowódca Wielonarodowej Dy-
wizji Centrum–Południe w Ira-
ku gen. dyw. Paweł Lamla
skrytykował iracką policję – po-
dała Associated Press. Jego
zdaniem formacja ta w rejonie
działania dywizji nie wywiązu-
je się należycie ze swoich obo-
wiązków. Iraccy policjanci nie
podejmują zdecydowanych
działań przeciwko sunnickim
rebeliantom. Gen. Lamla uwa-
ża, iż wpływ na to mają powią-
zania części z nich z buntowni-
kami. Jednocześnie
wysoko ocenił ope-
niu 2006 r. monitorowano start
rakiety Kosmos-3M z kosmodro-
mu w Plesiecku, w obwodzie ar-
changielskim, na północy Rosji.
Podzielona zgoda
WIELKA BRYTANIA. Izba
Gmin poparła w ubiegłym ty-
godniu przedstawiony przez
premiera Tony’ego Blaira plan
modernizacji brytyjskiego po-
tencjału odstraszania nuklear-
nego. Jednak ponad 80 człon-
ków jego własnej Partii Pracy
zagłosowało przeciw. Za jego
wprowadzeniem opowiedzieli
nr 9/2007
rującą w tym regionie 8 Dywi-
zję, mówiąc, że w jego opinii
jest to „najlepsza formacja
w armii irackiej, dobrze wypo-
sażona, mająca najlepszego do-
wódcę i oficerów oraz wykonu-
jąca doskonałą robotę”. Jedno-
cześnie gen. Lamla przyznał, że
do ataków na bazę WDCP
w Diwanii dochodzi niemal co-
dziennie. Podporządkowane mu
siły nie odpowiadają ogniem,
gdyż rebelianci ostrzeliwują ją
z rejonów zamieszkałych przez
cywilów. – Nie chcemy ofiar
wśród mieszkańców – podkre-
ślił polski dowódca. (ww)
US DOD
się natomiast opozycyjni kon-
serwatyści. Brytyjski parlament
zatwierdził budowę trzech ato-
mowych okrętów podwodnych
z rakietami balistycznymi, które
kosztować będą od 15 do
20 mld funtów. Zastąpią one po
2017 r. cztery jednostki typu
ROYAL NAVY
niu 2006 r. przystąpiła do programu Partnerstwo dla Pokoju, stanowiącego
wstęp do członkostwa w sojuszu. W ubiegłym tygodniu w Podgoricy parafo-
wano Porozumienie o Stabilizacji i Stowarzyszeniu z UE, będące pierwszym
krokiem do członkostwa w tej organizacji. Rząd premiera Żeljko Sturanovicia
zapowiada, że będzie starać się o przystąpienie do UE w 2010 r. (w)
Andrzej Jonas
REDAKTOR NACZELNY
„THE WARSAW VOICE”
48
miesięcy
W
ojna w Iraku zaczęła się
przed czterema laty. Podsu-
mowują ten czas różne liczby
– przede wszystkim zabitych, a
także wydanych na nią pieniędzy.
Wojna oczywiście jest domeną
buchalterów. By ją prowadzić,
trzeba dobrze liczyć. Ale też trze-
ba mieć dostateczne rezerwy.
Wojna pożera nie tylko ludzkie
istnienia. Nie tylko środki mate-
rialne. Pożera także wartości nie-
Vanguard (na zdjęciu). Nowe
okręty będą uzbrojone podob-
nie jak poprzednie w nabyte
w USA pociski Trident, których
żywotność operacyjna zostanie
przedłużona do 2042 r.
Zacieśnianie
kontaktów
AZERBEJDŻAN. Specjalny
przedstawiciel NATO ds. Kau-
kazu i Azji Centralnej Robert
Simmons powiedział dzienni-
karzom w Baku, że lotnisko,
które jest przebudowywane z
pomocą USA, może być użyte
Ćwiczenia
czarnogórskich
sił specjalnych
w ramach
Partnerstwa
US DOD
dla Pokoju
materialne. Po czterech latach
zrealizowana została właściwie
jedna tylko zapowiedź: wśród
żywych nie ma już Saddama
Husajna. Irak jednak nie stał się
państwem lepszym dla swoich
obywateli, a sąsiadom też już
nie zagraża. Przeistoczył się ze
sponsora terroryzmu w świato-
we centrum treningu terrory-
stów i główny region konfronta-
cji ze Stanami Zjednoczonymi.
Jak każdy przedłużający się
konflikt, osiągnął fatalną zdol-
ność zatruwania spraw i miejsc
znajdujących się bardzo daleko.
Irak obnażył słabości Ameryki
i wzmógł antyamerykańskie
nastroje na całym świecie. Na-
wet w Polsce. Skorodował anty-
terrorystyczną koalicję. Otwo-
rzył demokratom drogę do
zwycięstwa w wyborach parla-
mentarnych i poprowadzi ich
do zwycięstwa w wyborach
prezydenckich.
Wojna w Iraku nie poprawiła
bezpieczeństwa w świecie i nie
rozwiązała żadnego z istotnych
problemów. Nie widać jej koń-
ca – ani dobrego, ani złego.
Saddam Husajn nie żyje. Czy
cena nie jest zbyt wysoka?
na potrzeby operacji afgań-
skiej. Mimo że Azerbejdżan
nie mówi, iż chce wejść do
NATO, aktywnie współpracuje
z sojuszem w ramach Partner-
stwa dla Pokoju. Azerscy żołnie-
rze dołączyli do sił sojuszu
w Afganistanie i Kosowie.
Do NATO chce natomiast przy-
stąpić sąsiad Azerbejdżanu,
Gruzja. W ubiegły piątek
(16 bm.) senat USA przyjął
ustawę aprobującą poszerzenie
w przyszłości sojuszu o Albanię,
Chorwację, Gruzję, Macedonię
i Ukrainę. Izba Reprezentantów
uchwaliła ją 6 marca. (t)
Polska Zbrojna 59
ŚWIAT SUDAN

Krwawiąca

Afryka TA D E U S Z W RÓ B E L

Podczas spotkania w Wiesbaden wy-

W krwawej wojnie domowej w Darfurze zginęło soki przedstawiciel UE ds. polityki za-
kilkaset tysięcy ludzi, a władze Sudanu utrudniają granicznej Javier Solana stwierdził, że
istnieje szansa na zajęcie przez władze
działania wspólnoty międzynarodowej na rzecz Sudanu bardziej kompromisowego sta-

W
jej zakończenia.
W raporcie, który otrzymała Rada Praw
Człowieka ONZ, zarzucono rządowi su-
dańskiemu, że „reżyseruje” zbrodnie,
jakie mają miejsce w Darfurze, i „współ-
uczestniczy” w nich. Do takich wnio-
sków doszedł zespół złożony z pięciu
śledczych po wysłuchaniu relacji
uchodźców przebywających w sąsied-
nim Czadzie. Rząd Sudanu nie zgodził
się na wizytę przedstawicieli ONZ
w Darfurze. Powyższy raport nie jest ni-
czym nowym. W ubiegłym miesiącu
prokurator Międzynarodowego Trybu-
nału Karnego z siedzibą w Hadze przed-
stawił pierwsze zarzuty. O zbrodnie wo-
jenne podejrzewany jest m.in. minister
spraw humanitarnych Ahmed Haroun,
który w szczytowej fazie konfliktu jako
sekretarz stanu w ministerstwie spraw
wewnętrznych odpowiadał za Darfur.
W sumie na liście podejrzanych MTK
znalazło się 51 nazwisk.
Na początku marca sekretarz general-
ny ONZ Ban Ki Mun zaapelował do
rządu Sudanu o zaprzestanie bombar-
dowań prowincji, które nasiliły się od
grudnia 2006 r. Ich ofiarami padają
głównie cywile. W raporcie skierowa-
nym do Rady Bezpieczeństwa sekre-
tarz generalny wezwał też kraje człon-
kowskie, by pilnie wysłały ludzi i do-
starczyły sprzęt do Darfuru, tak by
można było tam rozmieścić połączone
siły pokojowe ONZ i Unii Afrykań-
skiej. Podczas spotkania w niemieckim
Wiesbaden szefowie resortów obrony
Unii Europejskiej zasygnalizowali go-
towość uczestnictwa w tej misji. Jego
gospodarz, minister Franz Josef Jung,
opowiedział się za udzieleniem przez
UE pomocy siłom UA. Ich okołosied-
miotysięczna misja od samego począt-
ku boryka się jednak z różnymi prob-
lemami. Brakuje przede wszystkim wy-
posażenia i pieniędzy. Wypłat nie do-
stają na czas zarówno żołnierze, jak
i zatrudnieni w misji cywile. Niedaw-
no zastrajkowali z tego powodu tłuma-
cze, a Rwanda ostrzegła, że wycofa
z Darfuru swój kontyngent.
nowiska w sprawie rozmieszczenia
w Darfurze „błękitnych hełmów”, któ-
re miałyby wspomóc misję Afrykanów.
Wydaje się jednak, iż była to nad wyraz
optymistyczna opinia. Prezydent Suda-
nu Omar al Baszir napisał bowiem
do Rady Bezpieczeństwa ONZ, że
sprzeciwia się przyjazdowi do Darfuru
trzech tysięcy logistyków, którzy mieli-
by przygotować teren na przyjęcie sił
głównych.
Jak po grudzie
RB ONZ przyjęła 31 sierpnia 2006 r.
rezolucję o stworzeniu liczących 22,5 tys.
żołnierzy i policjantów sił pokojowych,
przeznaczonych dla regionu w zachod-
nim Sudanie. W założeniach wojska
ONZ miały zastąpić lub wchłonąć dzia-
łające tam siły Unii Afrykańskiej. Szyb-
ko okazało się, że rezolucję bardzo trud-
no wcielić w życie, gdyż sprzeciwiły się
jej władze sudańskie. W końcu uzgod-
niono jednak, iż rozmieszczanie sił
ONZ zostanie rozłożone na trzy etapy.
W pierwszym misję UA miało wesprzeć
zaledwie stu ekspertów. W następnej by-
łoby to tzw. ciężkie wsparcie ze strony Na-
 Mandat misji
Unii Afrykańskiej
w Darfurze kończy
się w czerwcu.
Od momentu jej rozpo-
częcia w 2004 r.
zginęło 11 jej
uczestników.

Cztery trudne lata

USAF/UNO

CHARTUM preferuje kontyngenty wojskowe

z państw afrykańskich. Niechętny zaś jest siłom
europejskim. Na zdjęciu z prawej:
rwandyjscy żołnierze.
rodów Zjednoczonych. W trzeciej miałaby
powstać hybrydowa misja ONZ–UA.
Jednak ekipa al Baszira wciąż tworzy
problemy i stawia różne warunki. Wła-
dze w Chartumie nie zgadzają się na tak
wielkie siły, o których mówi rezolucja.
Sudańczycy chcieliby również, aby
mandat sił międzynarodowych ograni-
czał się tylko do zapewniania bezpie-
czeństwa wewnątrz obozów dla uchodź-
ców. Pragną też mieć wpływ na wybór
K onflikt w Darfurze rozpoczął się
na początku 2003 r. od buntu
części czarnoskórych mieszkańców
zorganizowanych w Wyzwoleńczą
Armię Sudanu, którzy zaatako-
wali cele rządowe
w Darfurze. Rebelianci
oskarżali zdominowane
przez Arabów władze
w Chartumie o dyskrymi-
nowanie ich regionu oraz
nasłanie bojówek dżandża-
widów, które rozpoczęły prze-
śladowania ludności niearab-
skiej. 5 maja 2006 r. część
z buntowników podpisała
w Abudży porozumienie pokojowe
GR

z
AF

dowództwa misji i jej skład. Chartum rządem. Jednak inni kontynuują wal-
IK
A:
PA

preferuje kontyngenty wojskowe kę. Nie wiadomo, ilu ludzi zginęło

W
EŁ

z państw afrykańskich. Niechętny zaś naprawdę w Darfurze. Szacunki mówią

KĘ
PK

jest siłom europejskim. Prezydent Ba- o co najmniej 200 tys. ofiar. Są też
A

szir stwierdził nawet, iż misja ONZ jest
próbą ponownego skolonizowania Su-
danu przez Zachód.
Dodatkowo władze sudańskie utrud-
niają działalność organizacji humanitar-
nych. Ich pracownicy mają problemy wi-
zowe, podlegają różnym restrykcjom ze
strony państwowych urzędów i służb bez-
pieczeństwa. Zdarzały się m.in. przypad-
ki pobicia. Zagrożeniem dla przedstawi-
cieli organizacji humanitarnych są też
rebelianci.
Chiński parasol
Specjalny wysłannik USA do Sudanu
Andrew Natsios uważa, że władze tego
kraju paraliżują operacje pomocy dla
Darfuru. Waszyngton chciałby, aby ONZ
oceny sięgające 400 tys. Do 2,5 mln
mieszkańców regionu uciekło. Władze
w Chartumie twierdzą, że są to dane wy-
olbrzymione przez zachodnią propagandę.
Zaprzeczają, iż konflikt ma charakter et-
niczny. – Mówienie o Arabach zabijających
czarnych jest kłamstwem – stwierdził pre-
nałożyła na Sudan sankcje. – Naradza-
my się z Brytyjczykami, co można by
zrobić w sprawie dodatkowej rezolucji
Rady Bezpieczeństwa na temat Sudanu
– powiedział kilka dni temu rzecznik De-
partamentu Stanu Tom Casey. Jednak re-
zolucję mogą zablokować mające prawo
weta w RB ONZ Chiny. Pekin ma bardo
silne więzi gospodarcze z Chartumem,
zydent Omar al Baszir w wystąpieniu trans-
mitowanym przez satelitę podczas konferen-
cji Narodu Islamu, organizacji amerykańskich
muzułmanów. Zaś liczbę zabitych ocenił na
dziewięć tysięcy.
szczególnie jeśli chodzi o przemysł naf-
towy. Chińczycy kupują dziennie około
400 tys. baryłek sudańskiej ropy, czyli
niemal 80 proc. jej wydobycia. Co cie-
kawe, zbudują też nowy pałac prezyden-
cki. W zamian za bliską współpracę
w sferze gospodarczej Pekin zapewnia
władzom Sudanu polityczne wsparcie na
arenie międzynarodowej. 

Polska Zbrojna 61
TO I OWO
Nieznany Piłsudski
znaczny i wyczerpujący. A jego
zdaniem, w tym przypadku za-

JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
mówienie opisano właśnie wy-
czerpująco i jednoznacznie. Jed-
nak, jak podaje „Gazeta”, w do-
kumentach przetargowych napi-
sane jest tylko, że muzeum ma

PIOTR PRYMLEWICZ/BELLONA
mieć m.in.: sale wystawowe o po-

Tanie
wierzchni ok. 22,5 tys. m kw., bi-
bliotekę i czytelnię (ok. 1,5 tys.
m kw.), magazyny zbiorów
C hcesz zobaczyć koszulkę,
w której ochrzczono
Józefa Piłsudskiego, albo

budowanie
(7,5 tys. m kw.), oraz że należy kurtkę mundurową
przewidzieć ekspozycję plenero- Marszałka? Przyjdź do
wą (60 tys. m kw.). – Koncepcja Muzeum Wojska Polskiego!

N iewielkie warszawskie stu-

dio „M Kwadrat”, które pro-
jektuje m.in. stoiska targowe, wy-
grało przetarg na opracowanie
architektonicznej koncepcji no-
wej siedziby Muzeum Wojska
Polskiego na Cytadeli. Jak infor-
muje „Gazeta Wyborcza”, jedy-
nym kryterium oceny ofert
PODZIĘKOWANIE
30 MARCA 2007 R. kończę
swoją ponad 30-letnią zaszczyt-
ną służbę w Siłach Zbrojnych RP.
Jestem szóstym pokoleniem
w rodzinie kontynuującym trady-
cje wojskowe. Takie cnoty żoł-
nierskie, jak patriotyzm, profe-
sjonalizm, rzetelność i odwaga
osobista, towarzyszyły mi za-
wsze na oficerskim posterun-
ku, zarówno w kraju, jak i za
granicą. Dziękuję Generałom,
w przetargu ogłoszonym przez
Stołeczny Zarząd Infrastruktury
była cena. Płk Andrzej Wójcik,
określi tylko bardzo ogólny
kształt muzeum. Nie będzie za-
wierać żadnych detali, a propo-
Do 20 maja czynna będzie
wystawa „Józef Piłsudski.
Nieznane pamiątki ze zbio-
szef SZI, stwierdził w dzienniku, zycje architektów nie będą wią- rów rodzinnych oraz ze zbio-
że kryteria inne niż cena powin- żące – komentuje sprawę Da- rów Muzeum Wojska
ny pojawić się w przetargu tylko riusz Matlak, pełnomocnik MON Polskiego”.
wtedy, gdy przedmiotu zamawia- ds. budowy nowego Muzeum Wśród eksponatów znajdują
nej działalności twórczej nie Wojska Polskiego. – To ma być się m.in.: klucze do Wilna,
można opisać w sposób jedno- tylko podstawa do ogłoszenia Order Orła Białego z XVIII w.,
w lipcu–sierpniu konkursu archi- buławy, szable, dyplomy
tektonicznego – dodaje pełno- z okresu międzywojennego,
Oficerom i Pracownikom Wojska mocnik. Budowa siedziby MWP ryngrafy, naczynie na urnę
za to, że było mi dane spotkać ma się rozpocząć na przełomie z sercem Józefa Piłsudskiego,
Was w moim życiu. Tą drogą 2008 i 2009 r. Resort obrony li- sztandar 1 Pułku Piechoty
składam Wam najlepsze życze- czy, że w 2011 r. muzeum prze- Legionów ofiarowany
nia zdrowia i wszelakiej pomyśl- prowadzi się do gotowego budyn- Wodzowi przez miasto
ności. Wyrażam nadzieję na ku. Koszt inwestycji szacowany Wilno w 1919 r. i wiele
trwałe zachowanie wzajemnego jest na 240–400 mln zł. (ad)
szacunku.
Z wyrazami wdzięczności GAZETA INTERNETOWA REDAKCJI WOJSKOWEJ
płk dr Dariusz KUZIEL „ŻOŁNIERZ POLSKI”: www.zolnierz-polski.pl
dyrektor Centralnego Ośrodka tel. CA MON 840 232, 840 868, tel. (0-22) 684 02 32,
Naukowej Informacji Wojskowej (0-22) 684 08 68, e-mail: zolnierz-polski@redakcjawojskowa.pl
Z portalu można pobrać artykuły „Polski Zbrojnej” w formacie PDF.

Dyrektor Redakcji Wojskowej TYGODNIK Jacek Szustakowski, tel.: (0-12) 613 17 80,CA MON 131 780; Poznań: Natalia Konopka,
redaktor naczelny tel.: (0-61) 857 23 59, CA MON 572 359; Piotr Laskowski, tel.: (0-61) 857 24 46, CA
Andrzej Cudak, tel.: (0-22) 684 53 65, 684 56 85, MON 572 446; Wrocław: Bogusław Politowski, tel.: (0-71) 765 38 53, CA MON 653 853;
faks: 684 55 03; CA MON 845 365, 845 685, faks: 845 503; Współpracownicy:
sekretariat@redakcjawojskowa.pl www.polska-zbrojna.pl Piotr Bernabiuk, Andrzej Jonas, Marcin Kaczmarski, Włodzimierz Kaleta, Tadeusz Mitek,
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa Wojciech Piekarski, Aleksander Rawski, Henryk Suchar
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej Dział graficzny: tel.: (0-22) 684 51 70, CA MON 845 170; Marcin Dmowski (kierownik),
sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”: Monika Klekociuk, Paweł Kępka, Andrzej Witkowski (fotoedytor)
Wojciech Kiss-Orski, tel.: (0-22) 684 02 22, CA MON 840 222; Korekta: tel.: (0-22) 684 03 55, CA MON 840 355; Renata Gromska (kierownik),
wko@redakcjawojskowa.pl Katarzyna Kocoń, Małgorzata Mielcarz, Katarzyna Pietraszek, Joanna Rochowicz
Redaktorzy prowadzący: Szef pionu wydawniczego:
ppłk Lech Mleczko, tel.: (0-22) 684 52 30, CA MON 845 230; płk Ryszard Choroszy, tel.: (0-22) 684 03 52, CA MON 840 352;
Aneta Wiśniewska, tel.: (0-22) 684 52 13, CA MON 845213; ryszard.choroszy@redakcjawojskowa.pl
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl Biuro Reklamy i Marketingu: Adam Niemczak (kierownik) , tel. (0-22) 684 53 87,
Publicyści CA MON 845 387; Joanna Brodowska, Dominika Chodorowska, tel.: (0-22 ) 684 51 80,
Warszawa: Artur Bartkiewicz, tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229; Anna 684 55 03, faks: (0-22) 684 55 03; reklama@redakcjawojskowa.pl
Dąbrowska, tel.: (0-22) 684 52 44, CA MON 845 244; mjr Artur Goławski, tel.: (0-22) 684 Prenumerata: Elżbieta Toczek, tel.: (0-22) 684 04 00, CA MON 840 400;
52 44, CA MON 845 244; Sylwia Guzowska, tel.: (0-22) 684 02 32, CA MON 840 232; Kolportaż i reklamacje: PP DW Bellona – (0-22) 457 04 37, 6879 041, CA MON 879 041
kpt. Grzegorz Predel, tel.: (0-22) 684 08 68, CA MON 840 868; Roman Przeciszewski, Druk: Drukarnia Perfekt, ul. Połczyńska 99, Warszawa
tel.: (0-22) 684 52 44, CA MON 845 244; Tadeusz Wróbel, tel.: (0-22) 684 52 44, Numer zamknięto: 20.03.2007 r.
CA MON 845 244; Zdjęcie na okładce: US DoD
Fotoreporter: Projekt graficzny: Łukasz Kaugan , CaStudio
Jarosław Wiśniewski, tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229; Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze odzwierciedla stanowisko redakcji. Tekstów
Korespondenci: Bydgoszcz: Krzysztof Wilewski, tel.: (0-52) 378 25 90, CA MON 412 590; niezamówionych redakcja nie zwraca. Zastrzega sobie prawo do skrótów.
Gdynia: kmdr ppor. Mariusz Konarski, tel.: (0-58) 626 62 07, CA MON 266 207; Krzysztof
Wygnał, tel.: (0-58) 626 24 13, CA MON 262 413; Kraków: Magda Kowalska-Sendek, Nakład: 19 500 egz.

Egzemplarze czasopism dostępne w wewnętrznym kolportażu wojskowym są bezpłatne

62 Polska Zbrojna nr 13/2007

 @
GAZETA
INTERNETOWA
REDAKCJI
WOJSKOWEJ
Pierwszy w Polsce
elektroniczny dziennik
o wojsku i dla wojska

PRESS
ENTER WWW.ZOLNIERZ-POLSKI.PL