Przegld Zachodni 1/2012 REGIONALIZM, LOKALNO, TOSAMO

Marian Golka, Dowiadczanie tosamoci w warunkach wielokulturowoci

Wspczesne dowiadczanie tosamoci zaczo zmienia si radykalnie na wskutek wielu czynnikw, a w tym pod wpywem wielokulturowoci. Wielokulturowo jest tu traktowana jako uwiadomione wspwystpowanie na tej samej przestrzeni (albo w bezporednim ssiedztwie bez wyranego rozgraniczenia, albo w sytuacji aspiracji do zajcia tej samej przestrzeni) dwch lub wicej grup spoecznych o wzgldnie odmiennych cechach kulturowych. Temu towarzyszy swoista wielokulturowo kultur, ktre maj coraz czciej i coraz wyraniej hybrydalny charakter. Chyba bezpowrotnie miny czasy spokoju, rwnowagi, staoci i jednoznacznoci tosamoci - skoczyo si panowanie idei tosamoci jako czego trwaego, jednorodnego i powszechnego. Cho tosamo staa si czym problematycznym, wtpliwym, niejasnym, jest te twrczym i wiele obiecujcym wyzwaniem. Wszak pynno, zmienno, tymczasowo, hybrydalno tosamoci odpowiadaj pynnoci, zmiennoci i zrnicowaniu wspczesnej cywilizacji zachodniej.

Przemysaw Pluciski, Prawo do miasta jako ideologia radykalnych miejskich ruchw spoecznych
Idea prawa do miasta (the right to the city) przeywa obecnie prawdziwy renesans za jako ideologia miejskich ruchw spoecznych staa si jedn z kluczowych kategorii politycznych. Ma ona przy tym dug tradycj osadzon w teorii spoecznej, szczeglnie w obrbie post-marksistowskiej teorii konfliktu. W artykule zrekonstruowano podstawowe zaoenia idei prawa do miasta, omwiono pogldy jej gwnych

reprezentantw (H.Lefebvre, M.Castells, D.Harvey, N.Smith) oraz zaprezentowano idee pokrewne (sprawiedliwo przestrzenna, demokracja miejska, gentryfikacja). Ponadto wskazano na perspektyw miejskich ruchw spoecznych (chilijscy pobladores, brazylijskie ruchy metropolitalne, ruch antygentryfikacyjny), aktywnie dziaajcych w sferze i przestrzeni publicznej.

Instytut Zachodni w Poznaniu Przegld Zachodni numer 1/2012 REGIONALIZM, LOKALNO, TOSAMO

Robert Kmieciak, Formy samorzdu korporacyjnego w Polsce dwadziecia lat dowiadcze pastwa demokratycznego
Jednym z najwikszych osigni procesu transformacji spoeczno-politycznej w Polsce jest szeroka decentralizacja sfery wadztwa publicznego. W znaczeniu prawa administracyjnego decentralizacja jest rozumiana jako system, w ktrym istnieje wiksza liczba samodzielnych orodkw dysponujcych kompetencjami publicznoprawnymi przy jednym

centralnym. Decentralizacja to zatem procedura przekazywania zorganizowanym korporacyjnie grupom obywateli pewnych funkcji publicznych zastrzeonych dotd do kompetencji rzdu centralnego. Przedmiotem zaprezentowanej w artykule analizy jest samorzd korporacyjny, ktrego podstaw stanowi zwizek osb o przymusowym charakterze czonkostwa. Bdcy egzemplifikacj decentralizacji samorzd korporacyjny nie jest jednak pojciem jednowymiarowym odnoszcym si wycznie do stosunkw terytorialnych. Bardzo wan rol w systemie reprezentowania interesw okrelonych rodowisk odgrywa take samorzd specjalny, ktry wyodrbnia si wedug innych kryteriw. Odpowiednio do tego podziau w ramach samorzdu specjalnego wyrniamy samorzd zawodowy i gospodarczy. W artykule starano si zwrci uwag na fakt, e sukces polskiej reformy samorzdowej bdzie peny dopiero wwczas kiedy nastpi harmonijny rozwj wszystkich form samorzdu korporacyjnego, bez wzgldu na charakter wizi czcych ich czonkw, ktrych upodmiotowienie suy bdzie demokracji i umacnianiu spoeczestwa obywatelskiego.

Pawe Antkowiak, Ewolucja samorzdowej ordynacji wyborczej w Polsce w okresie transformacji systemowej
Transformacja systemowa w Polsce zapocztkowana w roku 1989 doprowadzia do powstania pastwa prawa opierajcego swj ustrj na zasadach demokratycznych, przy poszanowaniu podstawowych praw i wolnoci czowieka. By to okres dynamicznych przemian systemowych, ktrych integraln czci byo wprowadzenie samorzdu terytorialnego, w obecnym ksztacie. System wyborczy peni w pastwie demokratycznym bardzo istotn rol w ksztatowaniu ycia politycznego, w tym rwnie na poziomie lokalnym i regionalnym. Jednoczenie jest jednak tym elementem ustroju, ktry w bardzo atwy sposb daje si wykorzysta do doranych celw politycznych, ktre niekoniecznie pokrywaj si z celami demokratycznego pastwa prawa. Dowiadczenia szeciu dotychczasowych elekcji samorzdowych pokazuj, e samorzdowa ordynacja wyborcza staje si bardzo czsto przedmiotem gry politycznej.

Instytut Zachodni w Poznaniu Przegld Zachodni numer 1/2012 REGIONALIZM, LOKALNO, TOSAMO

Piotr Cichocki, Jaka jest tosamo wielkopolska?

Artyku ten podejmuje refleksj nad regionaln tosamoci Wielkopolski na trzech zazbiajcych si polach. W pierwszej kolejnoci scharakteryzowano dostpne wyniki bada sondaowych odnoszcych si do poczucia wizi z regionem. Po drugie uwag skupiono na problemie zasigu oraz struktury tych wizi. W ostatniej czci przeprowadzono dyskusj nad funkcjonalnoci tosamoci wielkopolskiej wzgldem wyzwa rozwojowych stajcych przed regionem. Przeprowadzone analizy prowadz do przekonania, i cho trudno zaprzeczy istnieniu w wiadomoci spoecznej Wielkopolan stosunkowo silnej wizi regionalnej, to jednoczenie wyrana pozostaje treciowe ubstwo oraz swoista amorficzno tych wyobrae. W tym sensie wyzwaniem dla dyskusji o regionalnej tosamoci nie jest w przypadku Wielkopolski diagnozowanie podzielanego przez mieszkacw subiektywnego autostereotypu, lecz odpowied na pytanie o moliwoci wzbogacania i wzmacniania artykulacji przejaww regionalnej tosamoci.

Marta Gotz, Potencja koopetycji w Wielkopolsce na tle wybranych wojewdztw kraju

Koopetycja (kooperencja) z punktu widzenia firmy opisywana jest jako strategia synkretycznego poszukiwania renty, a z perspektywy regionu, jako sposb porzdkowania procesw gospodarczych w celu zapewnienia najlepszej sprawnoci danego systemu. W literaturze dominuje ujcie biznesowe tej koncepcji opisujce relacje midzy przedsibiorstwami. Celem artykuu jest wstpne rozpoznanie potencjau kooperencyjnego regionu czyli pokazanie Wielkopolski na tle trzech innych najbogatszych wojewdztw Polski pod wzgldem zdolnoci do koopetycji. Ocena warunkw dla rozwoju tego typu interakcji przeprowadzona jest poprzez odwoanie do sugerowanego w pimiennictwie zestawu istotnych czynnikw. Czwarta pozycja Wielkopolski wrd polskich wojewdztw pod wzgldem dochodu na osob wydaje si korespondowa z miejscami, jakie zajmuje ona w zakresie proponowanych czynnikw warunkujcych rozwj koopetycji, cho potencja do kooperencji plasuje region nieco wyej anieli wynikaoby to z jego siy gospodarczej mierzonej wartoci PKB p.c.

Monika Choro, Dwujzyczne tablice z nazwami miejscowoci na Opolszczynie: przejaw demokracji czy rdo nowych konfliktw?
Ustawa o mniejszociach narodowych i etnicznych oraz jzyku regionalnym, przyjta przez polski parlament, uregulowaa zasady wprowadzania dodatkowych nazw miejscowoci oraz ulic w jzyku mniejszoci. Powszechnie oczekiwano, e jej uchwalenie rozwie problemy, wyciszy emocje i zagodzi widoczne kontrowersje zwizane z wyraaniem odrbnoci przez mniejszoci narodowe.

Instytut Zachodni w Poznaniu Przegld Zachodni numer 1/2012 REGIONALIZM, LOKALNO, TOSAMO

Prba opisu wprowadzania niemieckich nazw miejscowoci na Grnym lsku zostaa przedstawiona na tle podobnych dowiadcze oglnopolskich i europejskich. Wskazuj one, e problem tablic z dwujzycznymi nazwami miejscowoci jest bardziej zwizany z emocjonaln ni pragmatyczn sfer ycia i stanowi widoczny element polityki pamici. Najwicej emocji i dyskusji wywoywao wprowadzenie dodatkowych nazw w jzyku niemieckim i emkowskim, co pokazuje, jak wielkie znaczenie dla dzisiejszego postrzegania tych mniejszoci ma trudny baga przeszoci.

Iwona Jakimowicz-Ostrowska, Gdynia historia, charakter, tosamo

Miasta mode i stare, due i mniejsze, bogate i nieco skromniejsze wszystkie one naznaczone s cechami warunkujcymi ich rozwj oraz wpywajcymi na ich wizerunek. W tym kontekcie Gdynia nie jawi si wcale jako jakie szczeglne wyrniajce si miejsce. Wyjtkowym czyni j dopiero legenda i emocje towarzyszce od pocztku budowie tej aglomeracji portowej, utrwalane przez lata mity na jej temat oraz wykorzystany przez dzisiejszych mieszkacw wynikajcy z nich kapita. Mit jakim obroso to miasto umiejtnie podsycany a zatem wci ywy suy uatrakcyjnianiu tego miejsca do dzi. Miasto to przede wszystkim ludzie zarwno dawni jego mieszkacy, jak i wspczesne pokolenie. Tu kady jest jednoczenie imigrantem i tubylcem. To miejsce paradoksw gdzie nowoczesno styka si z tradycj, rozwj zwizany jest z histori, a dzisiejsi mieszkacy dbaj o pami poprzednich generacji. Historii powstania poru oraz miasta towarzyszy bowiem decyzjom o aktualnych kierunkach rozwoju, modernizacji czy rozbudowie. Wyobraenia o Gdyni, wi si z jej modernistycznym charakterem biaych budynkw, stylem ycia przypywajcych tu marynarzy i marzycieli, ktrzy ponad osiemdziesit lat temu odwayli si zrealizowa swoje wizje.

Pawe Lewandowski, Tosamo lokalna Gorzowa: midzy niemieckim dziedzictwem a polsk codziennoci
Artyku dotyczy procesw powstawania tosamoci lokalnej mieszkacw Gorzowa. Jako jedno z miast na Ziemiach Zachodnich i Pnocnych, Gorzw zmaga si wci ze swoj przerwan w 1945 roku histori. Powstae po wojnie spoeczestwo postmigracyjne pocztkowo niechtnie identyfikowao si z obcym spoecznie i kulturowo otoczeniem. Procesy oswajania i zawaszczania przestrzeni miasta byy pogbiane w PRL przez propagandowy dyskurs odzyskania, ale nie sprzyjay pozytywnej identyfikacji. Po 1989 roku nastpia zmiana oficjalnych praktyk tworzenia tosamoci i miasto zwrcio si bardziej otwarcie ku dawnym niemieckim mieszkacom oraz swojej wasnej niemieckoci. Wydaje si jednak, e dla przecitnych mieszkacw Gorzowa procesy te nie s najwaniejsze i wci uwaaj oni swoje miasto za stosunkowo mao atrakcyjne i nie potrafi atwo odnajdowa jego tosamoci lokalnej.

Instytut Zachodni w Poznaniu Przegld Zachodni numer 1/2012 REGIONALIZM, LOKALNO, TOSAMO

Bernard Linek, Instytut lski (1934-1948)

Artyku, po przedstawieniu genezy i gwnych nurtw polskiej humanistyki na lsku przeomu XIX i XX w., ze szczeglnym uwzgldnieniem historiografii, koncentruje si na midzywojennej i bezporednio powojennej dziaalnoci Instytutu lskiego w Katowicach. Analizuje postawione mu przez wojewod Michaa Grayskiego cele polityczne oraz gwne kierunki prac i bada naukowych prowadzonych w tym czasie z inicjatywy tej placwki. Zgodnie z zamierzeniem Grayskiego placwka miaa by obok Muzeum lskiego i Komitetu Wydawnictw lskich z Krakowa elementem polskiej ofensywy politycznej na polu polityki historycznej. Picioletnia dziaalno I przed wojn zakoczya si imponujc liczb 270 pozycji ksikowych o rnej objtoci i charakterze. Aktywnie prowadzono rwnie dziaalno popularyzatorsk w formie wykadw, odczytw i specjalnych audycji radiowych. Bezporednio po wojnie to ta druga funkcja dominowaa w pracach placwki, co zwizane byo z naczelnym celem politycznym przyswojenia spoeczestwu ziem nowych.

Mikoaj Tyrchan, Poznascy historycy prawa i Instytut Zachodni

W okresie midzywojennym w Poznaniu uksztatowaa si odrbna szkoa naukowa historykw prawa, skupionych wok osoby Zygmunta Wojciechowskiego i rodowiska twrcw myli zachodniej. Jej tradycje badawcze kontynuowano po 1945 r. na Uniwersytecie Poznaskim i w oywionej dziaalnoci naukowej Instytutu Zachodniego. Poznascy historycy prawa brali aktywny udzia w badaniach dotyczcych okupacji hitlerowskiej w okresie wojny oraz Ziem Odzyskanych ( w aspekcie ich dziedzictwa historycznego i aktualnej problematyki polityczno ekonomicznej ). Instytut Zachodni by w II po. lat 40-tych XX w. jednym z najwaniejszych polskich orodkw badawczych. W okresie stalinizmu rodowisko naukowe Instytutu zostao poddane licznym ograniczeniom finansowym, cenzuralnym czy wrcz okrelonym represjom politycznym. Nadal gwn rol ogrywa w nim a do swojej mierci - Zygmunt Wojciechowski. W artykule omwiono podstawowe kierunki badawcze podejmowane przez historykw prawa w ramach dziaalnoci Instytutu Zachodniego.

Instytut Zachodni w Poznaniu Przegld Zachodni numer 1/2012 REGIONALIZM, LOKALNO, TOSAMO