You are on page 1of 6

Procedures for writing a story

Utilizado para sistematizar narraciones y producciones empricas.

Este mtodo es graduable al nivel primario, secundario y superior de la educacin. Procedimientos

a) Toma de notas. Si tenemos aprehendido la tradicin, escribimos como hemos captado, sin preocuparnos del orden, concordancia ni ortografa. La grabacin, en este tiempo moderno, es la ms fidedigna slo queda transcribirlo para tener el primer texto. Huksi kasqa.

Kunturpiwan atuqsi surapatata chayarusqaku kuskaykuskayllaa chaysi qucharayasqa wikua paris miskillaa hinaptinsi kirunta atuq pia piallaa kunturman qawachisqa chaysi asuykachisqa kunturqa asikuspan sillunta atuqman chaynapis rimanakunku yallinakunankupaq

Atuqsi

quchaman

qaranta

lluschikuruspan

chuqaykusqa

hinaptinsi

utqayllaman Kunturqa puranta chuqasqa chutakuruspan chaysi qasapi tukuy tuta kunturwan atuqqa katkatatasqaku qaqa hawanpi hinaptinsi kunturpa puranta wayraqa uqarirun pampamanta hinaspansi pacharqachisqa

kunturtaqa.

Ichaqa manas wayra uqariyta atisqachu atuqpa qasasqa qaranta.

Para transferir el texto a los sintagmas utilizamos un cuadro de cinco columnas:

La primera indica el nmero de prrafos, en la segunda se ubican los sintagmas sujetales (SS), en la tercera los sintagmas objetales (SO), en la cuarta los sintagmas verbales (SV) y en la quinta columna los conectadores.

No

SS Huk

SO Sura Patapi

SV

kunturwan atuqsi

tinkurquspanku

hinaptinsi

1.1.

Ordenamiento morfolgico.

a. Precaucin de validadores. Necesitaremos de dos validadores:


No 1 SS Kunturwan atuqsi Atuqqa kiruntas Kunturqa SO SV C chaysi

2 3

hinaptinsi chaynapis

Reportativo de primera mano (R1M). Por tecnologa literaria se puede Precaucin de Tiempo. Se utiliza, definidamente el Tiempo pasado pluscuamperfecto inmediatamente el sqa, que es el ms usado, utilizando presente simple n. resultando sqan cuando

escribimos con el perfecto uso de la morfologa quechua No 1 2 3 SS SO SV Piarikuspan qawachisqan. asuykusqan. tiyakuykuspanku rimanakusqanku. Mana uqariyta atisqanchu. C

b. Precaucin de objeto. La narracin siempre se ubica en el tiempo y


espacio, por ellos se debe tener cuidado en las categoras adverbiales que siempre se ubican en el sintagma objetal. As tenemos los objetos de tiempo, lugar, modo, cantidad y locucin adverbial u objeto del ser.

SUFIJO -ta

FORMA ADVERBIAL Tiempo. Lugar. Cantidad. Objeto del ser.

EJEMPLOS Chisinkuyta, tutaykuyta. Pampata, wayqonta. Achkata, asllata. Kunturta, purankunata. urquman, qasaman. Pukrupi, muqupi. Kinraymanta, kuchumanta. Tukillamana, kusillaa. Kallpaylla, wayralla. aqalla, chisilla. Asistin, pukllastin. Paqarinnintin, watantin.

-man -pi -manta -a -lla

Lugar. Lugar. Lugar. Modo. Modo Tiempo

-stin -ntin

Modo. Tiempo

De esta manera podemos contar con el objeto estructurado para el mejor anlisis sintctico. No 1 2 3 4 5 1.2. SS SO Chisinkuyta, purankunata urquman, qasaman. Pukrupi, muqupi. Kinraymanta, wayralla. Tukillamana, pukllastin. SV C

Precaucin de nmero. Utilizndose el pluralizante kuna para el sustantivo, pronombre y adjetivos; y ku para el verbo. Esto depende de la cantidad de participantes o hechos, pudiendo ser singular o plural. Ejemplo de singular:

1.3.

Ordenamiento sintctico. a. Prioridad de sintagmas. Muchas personas siguen emparentando el quechua con el castellano y manejan dos sintagmas (Nominal y verbal solamente), cosa que es incongruente. El quechua se soslaya en tres sintagmas definidos: El sintagma sujetal (SS), el sintagma objetal (SO) y el sintagma verbal (SV) que se ordenan con sobriedad sintagmtica en el SOV.

SS Umpu atuqsi

SO Ranra Pampapi

SV wakakasqan.

b.

Prioridad de conectadores. Igualmente, cada conectador tiene un lugar limitante de los tres sintagmas que constituyen una oracin marcando obviamente la oracin subsecuente. Su valores prrafos. de concatenar las oraciones para formar

Pueden ser chaysi, chaynapis, chaynapias, chayllapis, chaynas, chayna kachkaptinsi, chaypitaqsi, hinaptinsi,

hinachkaptinsi,

hinallapis, hinaspansi y otros que indican

por eso, por ello, entonces, as que, y ms. SS Umpu atuqsi c . Prioridad de prrafos. Es necesario tener en cuenta que ms vale calidad que cantidad de prrafos. Eso implica que un prrafo debe estar constituido de una, dos a tres oraciones como mximo. En consecuencia, un prrafo debe constar de solamente dos SO Ranra pampapi SV wakakasqan CONECTOR hinaspansi SO kallpaylla SV seqaykusqan.

conectadores como lmite. No Prrafo de una sola oracin: SS SO SV

Umpu atuqsi

Ranra Pampapi

wakakasqan.

Prrafo de dos oraciones con un solo conector.

No 1

SS Umpu atuqsi

SO Ranra Pampapi kallpaylla

SV

wakakasqan hinaspansi siqaykusqa.

1.4.

Producto logrado. Transferencia de sintagmas a prrafos. Despus de haber cuidado y priorizado los puntos anteriores, distribuimos la tradicin oral a cada sintagma y sus conectadores. En el cuadro, las lneas punteadas horizontales delimitan oraciones y las lneas sin puntear demarcan prrafos.

No 1

SINTAGMA SUJETAL Huksi Kunturwan atuqsi

SINTAGMA OBJETAL Sura Patata,

SINTAGMA VERBAL kasqan. chayarqusqanku

CONECTORES

chaypitaqsi

kuskaykuskaylla Qucharayachkasqan. pia piallaa qawachsiqan chaysi

2 miski wikua paris Atuqqa kiruntas 3 Yuraq wallqa

kunturman asikuspan, sillunta atuqman Yallinakunankupaqa rimanakusqanku. asuykachisqan chaynapis

kunturpas

Upa atuqsi 4 kunturpas

qaranta quchaman

lluschikurquspan chuqaykusqan

chaynallataqsi

purankunata utqayllaman

chutakurquspan chuqasqan. katkatatasqanku hinachkaptinsi

Kunturwan atuqsi 5 wayraqa

qaqa hawanpi, tukuy tuta kunturpa puranta

uqarirqusqan

hinaspansi

qaqakunamanta

Kunturta tuki tukillamana 6 Chay wayras atuqpa qaranta Chaynas atuqllaqa Kuntursi 8 chiria parista qalalla atuqta qaqa hawanpi qasasqa

pacharqachisqan . Mana uqariyta

atisqanchu. waurqusqan.

mikukurqusqan aptakirurquspan pawarikurqusqan

hinaspansi

You might also like