Social software en het

nieuwe democratische web

contentmanagement

In dit artikel wordt ingegaan op het begrip social software, het ontstaan van de

term, het belang ervan voor huidige ontwikkelingen, en het gebruik van nieuwe
26 online toepassingen als wiki’s en blogs voor bedrijven en samenleving.

Anouschka Versleijen

M
et de introductie van internet is een heel nieuw
scala aan sociale interactiepatronen ontstaan en
dringt langzamerhand breed het besef door dat
netwerktoegang tot ménsen vele malen waardevoller is dan
netwerktoegang tot compúters.
Vroeger vereiste het maken van een afspraak voor overleg met
een hele groep dat iedereen tegelijkertijd op dezelfde plek
aanwezig was; of er moest een langdurige briefwisseling of
telefooncirkel worden opgezet. Tegenwoordig kunnen dit
soort tijd- en plaatsgebonden beperkingen weggenomen
worden door het gebruik van videoconferencing, instant
messaging, chatrooms en mailinglists. Het zijn relatief nieu-
we begrippen voor faciliteiten die andere vormen van inter-
actie mogelijk maken.
Recent is – op een in april dit jaar in Santa Clara, CA, gehou-
den O’Reilly Emerging Technologies Conferentie [1] – in de
softwarewereld een nieuw begrip geïntroduceerd: social soft-
ware. Op deze conferentie werden verschillende sessies aan
dit onderwerp gewijd, met lezingen van onder meer
Microsoft [2], Apple [3] en cyberworld goeroes als Howard
Rheingold.
Sindsdien wordt er hevig gediscussieerd over de vraag of soci-
al software nu echt een nieuwe trend is of meer een geval van
oude wijn in nieuwe zakken: een nieuwe ‘glossy’ naam voor
reeds bestaande producten zoals groupware. Door verregaan-
de nieuwsverspreiding vinden er nu op internet, via weblogs,
hevige debatten plaats over mogelijke revoluties in het huidi-
ge medialandschap en het nieuwe ‘democratische’ web, die
ontstaan door het gebruik van social software. En het aantal
nieuwe bedrijven dat dit soort software en services waarmee
groepscommunicatie ondersteund wordt, vertoont een dui-
delijke toename.
Groupware
In de brede definitie omvat social software [4] alle software
die groepscommunicatie ondersteunt, die varieert van de cc-
mogelijkheid in e-mails tot de virtuele werelden van 3D
games als Everquest [5], waarin spelers elkaar kunnen ont-
moeten. In principe gaat het hier om software voor commu-
nicatie en samenwerking, maar het grote verschil tussen soci-
al software en traditionele groupware is dat groupware de re-
laties tussen mensen en groepen ‘top-down’ benadert. Group-
ware bootst als het ware de omgeving van een groot bedrijf

Intellectueel Kapitaal, tweede jaargang vierde editie, december 2003/januari 2004

na, waarin mensen volgens vooraf bepaalde regels kunnen code breder kunnen verspreiden onder vrienden en beken-
samenwerken. Zo worden gebruikers ingedeeld in vooraf den. En op het moment dat het aantal gebruikers uit de hand
vastgestelde groepen, bestaan er meerdere autorisatieniveaus loopt verandert de beheerder de toegangscode weer. De nieu-
en wordt een hoge mate van regulatie van bovenaf opgelegd. we code verstrekt hij slechts aan de huurders, waarna het soci-

contentmanagement
Daarvan is social software in veel opzichten de filosofische ale proces (van het door de huurders onder vrienden ver-
tegenpool, omdat het ‘bottom-up’ werkt: mensen kunnen spreiden van de code) weer op gang komt. Deze ‘hot-tub’
zich bij het systeem aanmelden en op een bijna vanzelfspre- methode garandeert de betrokkenheid van de actieve kern-
kende manier groepen vormen, bijvoorbeeld door mensen groep en zorgt ervoor dat het gebruikersbestand niet vervuilt.
wel of niet in hun adresboek of ‘buddylist’ op te nemen.
Typen social software
Karma of ‘hot-tubben’ Ross Mayfield [9], CEO van SocialText [10], werkt aan een
In de vroege versies van social software [6] werden groepen karakterisering van social software en onderscheidt momen-
beschouwd op basis van 3 vooronderstellingen: teel 5 typen social software (zie Tabel 1): Explicit, Virtual,
1. groepen kunnen elke omvang hebben, Physical, Private, en Conversational.
2. iedereen moet tot de groep kunnen toetreden,
27
3. en de vrijheid van het individu is belangrijker dan de doe-
len van de groep. Network Type Connection Example
Door het ongeorganiseerde karakter van social software ont- Explicit Declarative Ryze
stonden echter een aantal problemen, zoals met: Virtual Avatar Everquest
• het in de hand houden van het aantal deelnemers aan een Physical In-person Meetup
online groep, Private Referral LinkedInd,
• het maken van een schifting tussen actieve en niet-actieve Friendster,
deelnemers, INWYK
• het bewaken van het behoud van het originele onderwerp Conversational Communication LiveJournal,
waarvoor de online gemeenschap in het leven is geroepen. Weblogs
Vandaar dat nieuwere versies meestal toch beschikken over
een of meerdere beheertools. Zo bevat de software soms de Tabel 1: Vijf typen social software
mogelijkheid om een soort waardering of ranking mee te
geven aan een nieuwe gebruiker, bijvoorbeeld: als een nieuw Met een expliciet netwerk wordt aangegeven dat het hele
groepslid geïntroduceerd wordt door een reeds bestaande netwerk voor iedereen zichtbaar is. Bij Ryze [11] kun je als
gebruiker, kan deze een hoger betrouwbaarheidskenmerk gebruiker zelf contact opnemen met andere – op Ryze gere-
meekrijgen dan een onbekende nieuwe gebruiker. De meest gistreerde - mensen die gelijksoortige interesses hebben.
geavanceerde sociale software karakteriseert een digitale repu- Een virtueel netwerk bestaat alleen in een computerwereld.
tatie (ook wel ‘karma’ genoemd) voor een gebruiker, geba- Veel online computerspellen vallen in deze categorie. De digi-
seerd op geregistreerde vrienden en de verwevenheid die een tale representatie – de zogenoemde ‘avatar’ – van de gebrui-
gebruiker in het netwerk heeft. Sommige groepen, bijvoor- ker maakt in de virtuele wereld contact met het digitale
beeld LinkedIn [7], houden hun gebruikers onder controle karakter dat een andere gebruiker heeft aangenomen, zie bij-
door de toegang strikt te controleren. Er zijn echter ook groe- voorbeeld Simsonline [12] .
pen die de methode van het ‘hot-tubben’ [8] volgen en peri- Een voorbeeld van een fysiek netwerk is Meetup [13], dat
odiek hun gebruikersbestand terugbrengen tot een kleine het web gebruikt om ‘in persoon’ bij te wonen bijeenkomsten
kerngroep. Deze laatste methode is vernoemd naar beheer- of ontmoetingen te regelen. Hierbij faciliteert de software de
ders van de hot-tub (warm bubbelbad) in appartementen- coördinatie.
complexen die de toegangscode voor de hot-tub verstrekken Naast het al eerder genoemde LinkedIn, zijn ook Friendster
aan een select aantal gebruikers – in dit geval huurders die de [14] en INWYK [15] voorbeelden van een privé-netwerk,

Intellectueel Kapitaal, tweede jaargang vierde editie, december 2003/januari 2004

 waarbij een gebruiker zich niet zelf kan aanmelden, maar
alleen aangemeld kan worden door een bekende die al deel
uitmaakt van het netwerk. Bij deze diensten is het niet moge-
lijk om als deelnemer het gehele netwerk te overzien; zicht-
contentmanagement
baar zijn alleen de directe bekenden en de contacten van deze
bekenden. Door via bestaande contacten te netwerken, kan
een gebruiker introducties tot andere deelnemers verkrijgen
en daarmee zijn eigen contactennetwerk uitbreiden. Voordeel
van dit soort websites is dat het contactennetwerk van
iemands bestaande contacten zichtbaar wordt en daardoor
ook aangeboord kan worden.
Een conversational netwerk draait om communicatie en
vervangt als het ware een gesprek. In de volgende paragrafen
wordt dieper ingegaan op deze variant (in de vorm van blogs)
en op het verwante fenomeen wiki’s.
28
Blogs
Een blog, een afkorting voor weblog, omschrijft een nieuwe
categorie webpagina’s, het is een soort logboek waarin de
internetgebruiker (de blogger) de ontwikkelingen bijhoudt
aangaande een onderwerp dat hem/haar interesseert. Een
weblog is chronologisch opgezet, en de teksten zijn vaak kort
en informeel geschreven. Meestal bevatten ze niet alleen fei-
telijke informatie over het onderwerp maar juist ook de visie
of opinie van de blogger. Andere gebruikers kunnen daarop,
via een soort discussieplatform, hun reactie geven en zich
aanmelden voor het ontvangen van e-mail updates van nieu-
we informatie op een blog.
Blogs bestaan al enige jaren en zijn in feite een direct kanaal
van-één-naar-velen voor het bijhouden van informatie en
ideeën. Vandaar dat ze ook wel omschreven worden als een
‘personal publishing tool’. Het maken van een persoonlijke
weblog is eenvoudig en wordt gefaciliteerd door bedrijven als
Blogger, Userland, en Traction Software (zie kader blogs).
Weblogs kunnen geschreven worden door mensen die expert
zijn op een bepaald gebied, mensen die hun mening kwijt
willen, of tieners die een elektronisch dagboek bijhouden.
Ook onder politici, zoals in Nederland van VVD-minister
Zalm, lijkt het bijhouden van een weblog een populaire be-
zigheid te worden.
Veelvoorkomende onderwerpen van blogs in de VS zijn bij-
voorbeeld IT, technologie, politiek, juridische onderwerpen
en de oorlog in Irak (http://www.warblogs.cc/).
Intellectueel Kapitaal, tweede jaargang vierde editie, december 2003/januari 2004
Blogs zijn eigenlijk onder te verdelen in drie categorieën:
• de politieke en nieuwsblogs, die een functie hebben die
vergelijkbaar is met die van bestaande media als dagbladen
en kranten;
• de traditionele weblogs, die fungeren als een soort dagboek
(journaal) van een sociaal netwerk van (maximaal 150)
vaste gebruikers;
• de creatieve weblogs, die worden gebruikt door veelal klei-
ne hechte teams (van circa 12 vaste gebruikers) die samen
aan ideeën of producten werken.
blogs
Weblog oplossingen/software:
Blogger: http://www.blogger.com
Traction Software: http://www.tractions.com
Userland: http://www.weblogs.com
20six: http://www.20six.nl
Nederlandse blogs:
- Wim de Bie: http://bieslog.vpro.nl/programma.bieslog
- VVD-minister en Vice Premier: http://www.gerritzalm.nl
- D66-minister Thom de Graaf: http://www.ministerdegraaf.nl
Weblogs en contentmanagement:
- http://www.webcrimson.com/ourstories/blogsdisruptivetech.
htm
- http://www.theworkfoundation.com/research/isociety/social
_capital_main.jsp
Wiki’s
Een wiki is in feite een webpagina waar een extra mogelijk-
heid aan is toegevoegd, te weten: <edit this page>. Hiermee
kan de gebruiker direct in de webpagina schrijven en kan
makkelijk tekst (content) worden toegevoegd. Daarbij kan
ook gemakkelijk een link naar een andere pagina worden
gemaakt door simpelweg de titel van die pagina in te tikken.
De term wiki is afkomstig uit het Hawaïaans en staat voor
‘snel’. De allereerste wiki site werd in 1995 ontwikkeld en
kreeg van programmeur Ward Cunningham de naam wiki
wiki web, in plaats van het simpelere maar minder elegante
quick-web. De omschrijving van een wiki was oorspronkelijk:
de meest eenvoudige online database die nog zou werken.
Eigenlijk is een wiki een stukje server software waarmee
gebruikers vrijelijk inhoud voor webpagina’s kunnen creëren
en wijzigen. In afgelopen jaren hebben vele programmeurs
een bijdrage geleverd aan de wiki software door extra functies
toe te voegen of door zelf vergelijkbare wiki-software te ont-
wikkelen. Het opmerkelijke aan wiki’s – ten opzichte van
andere vormen van groupware – is dat er niet alleen inhoud
(content) aan de pagina’s kan worden toegevoegd maar ook
kan worden gewijzigd. Zelfs de indeling en opzet van de wiki
kan door de gebruikers worden aangepast.
Wiki’s
Voorbeelden van wiki’s:
- http://www.wikipedia.org/
- http://joi.ito.com/joiwiki
- http://www.kayakforum.com/cgi-sys/cgiwrap/guille/wiki.pl
Wiki’s in Business: http://www.nytimes.com/2003/05/19/techno-
logy/19NECO.html
Rondleiding langs een aantal wiki’s:
http://www.usemod.com/cgi-bin/mb.pl?TourBus
Overzicht wiki weblog combinaties: http://www.usemod.com/cgi-
bin/mb.pl?WikiLog
Wiki’s worden gebruikt om het gezamenlijk ontwikkelen van
software te vergemakkelijken, om gezamenlijk een stuk tekst
te schrijven, gezamenlijk aantekeningen te maken, of om in
een gemeenschappelijk project een archief of encyclopedie
samen te stellen. Dit wordt momenteel gedaan in het
Wikipedia project (zie kader wiki’s). Een voordeel is ook dat
het vullen van wiki-pagina’s snel en gemakkelijk gaat, met
hetzelfde gemak als het schrijven en verzenden van een e-
mail. Via een wiki samenwerken is vergelijkbaar met het om
beurten schrijven op een whiteboard. Het via wiki’s samen-
stellen van informatiebronnen, zoals een encyclopedie, ver-
loopt soepel omdat de informatie – zonder moeite tijdens de
opbouw – heringedeeld en aangepast kan worden.
Wiki’s zijn doorgaans vrij toegankelijk terwijl de inhoud en
structuur volledig door de deelnemers wordt bepaald.
Daarbij ontwikkelt elke wiki website na verloop van tijd een
eigen sociaal stelsel met bijbehorende sociale etiquette, en
wordt wikisquatting (het inzetten van een aantal pagina’s van
een wiki voor persoonlijk gebruik) en wikispam (reclame
maken op een wiki) over het algemeen als onfatsoenlijk
beschouwd. Een aantal nieuwe bedrijven, zoals SocialText,
heeft zich recentelijk in de wiki-wereld begeven, en specifie-
Intellectueel Kapitaal, tweede jaargang vierde editie, december 2003/januari 2004
ke software uitgebracht, waaronder Nice Little Wiki, soft-
ware waarmee password protected wiki’s kunnen worden
opgezet en privé-wiki’s gecreëerd kunnen worden.
contentmanagement
Bedrijfstoepassingen
Social software overbrugt de kloof tussen online en fysiek
samenwerken en kan een grote invloed hebben op de wijze
waarop samenwerking binnen bedrijven wordt vormgegeven.
Gebleken is echter dat de – in hoge mate gestructureerde –
richtlijnen en processen van groupware niet altijd de feitelijke
werkwijze van mensen weerspiegelen. Dat bedrijven baat
hebben bij een betere samenwerking tussen werknemers, is
evident: de voordelen lopen uiteen van efficiencyverbetering
in bedrijfsprocessen tot versterking van het innovatieve ver-
mogen van een bedrijf.
Social software zou daartoe een simpel en ‘licht’ overlegplat- 29
form kunnen bieden dat beter aansluit bij de alledaagse werk-
wijze van mensen.
Zo gebruiken telecombedrijf Verizon en fietsbandenfabrikant
Composite Tech de social software van SocialText. Het
gebruik van weblogs en wiki’s heeft bij Composite Tech gere-
sulteerd in een – informeel opgebouwd – permanent bedrijfs-
geheugen.
Bedrijven kunnen weblogs inzetten om experts met elkaar te
laten samenwerken. Een
expert van de verkoopafde-
ling bijvoorbeeld, zou een-
voudigweg via een weblog
een doorlopend persoonlijk ver-
slag met commentaar en opmerkin-
gen van klanten kunnen maken.
Dat levert dan informatie op die
een ontwikkelafdeling weer zou
kunnen aanwenden bij het
identificeren van – ook niet
direct uitgesproken – wensen van klanten, om op basis daar-
van verder te werken aan bijvoorbeeld productinnovaties.
Bloggen vereist geen speciale computerkennis, wel blijkt dat
er bij werknemers een initiële schroom kan bestaan om hun
snelgeschreven teksten (inclusief typefouten) direct op een
openbare intranetsite te publiceren. Dit kan ondervangen
worden door werknemers een in eerste instantie afgescherm-
de blog te laten bijhouden die – zodra ze voldoende aan het
medium gewend zijn – opengesteld kan worden.
 Happenings
online conferenties:
- Joi Ito: http://radio.weblogs.com/0114726/2003/02/15.html#a291 en
- Social Text: http://www.socialtext.com/weblog/archives/021903happening.html
- O’Reilly: http://conferences.oreillynet.com/cs/et2003/view/e_sess/3828
Software:
- Webex: http://www.webex.com
Gebruikers
Eén van de grotere actieve gebruikersgroepen in bedrijfsom-
gevingen, bestaat uit de softwareprogrammeurs zelf. Om de
samenwerking bij het ontwikkelen van nieuwe producten te
contentmanagement
vergemakkelijken, hebben softwareontwikkelaars altijd al
gebruikt gemaakt van software, dus het is geen toeval dat zij
ook social software gebruiken.
Bij Sun, dat recent java.net heeft gelanceerd, worden weblogs
en wiki’s ingezet om java-programmeurs een centrale plek
[16] te bieden voor het gezamenlijk ontwikkelen van pro-
ducten. De populariteit van dit medium is af te leiden uit de
vele gemeenschappen die al kort na de lancering actief waren.
Open source softwaregemeenschappen die wiki’s inzetten zijn
bijvoorbeeld Technocrati [17] en de Social Software Alliance
[18].
30
Marktpositie
Er gaan ook stemmen op die stellen dat wiki’s en weblogs
zowel de traditionele manier van publiceren als de content-
management systemen zullen verdringen. Dat is echter niet
de verwachting van Clay Shirky, hoogleraar in het
‘Interactive Telecommunications Program’ van New York
University, die blogs en traditionele media vergeleek met
Instant Messaging (IM) en e-mail. Bepaalde groepen, voor-
namelijk tieners, maken meer gebruik van IM dan van e-
mail. Toch kan er niet algemeen gesteld worden dat de
opkomst van IM invloed heeft op het totale e-mail gebruik.
In het mediaspectrum hebben weblogs de afgelopen tijd dui-
delijk een eigen plek veroverd, maar wijst niets erop dat dit
ten koste gaat van de traditionele media. En wat contentma-
nagement betreft vormen wiki’s en weblogs, ook al laat de
vormgeving en uitstraling nog veel te wensen over, een finan-
cieel absoluut aantrekkelijke manier om websites bij te hou-
den en informatie vast te leggen. Het valt niet te ontkennen:
in de toekomst zal social software een grotere rol gaan spelen.
De hierna volgende twee voorbeelden geven een indruk van
de toekomstige mogelijkheden.
Happening
Op 14 februari 2003 organiseerde Joi Ito, venture capitalist
bij Neoteny, een happening rond Emergent Democracy [19].
Met deze ad hoc georganiseerde groepsbijeenkomst werden
van de verschillende vormen van social software de mogelijk-
heden gedemonstreerd die deze biedt ter ondersteuning van
Intellectueel Kapitaal, tweede jaargang vierde editie, december 2003/januari 2004
een fysiek gesprek. Aan deze ‘vergadering’ werd deelgenomen
door 23 personen verspreid over 3 continenten. De hoofd-
conversatie werd gevoerd via een conference call, maar daar-
naast werd gebruik gemaakt van een chatbox en een wiki.
Kortom, drie verschillende vormen van communicatie die
voor verschillende doeleinden werden ingezet. De voorzitter
van de via de telefoon gevoerde discussie, hield via chat bij
welke volgende spreker het woord wilde – dit ter vervanging
van handopsteken of andere vormen van lichaamstaal waar-
mee een spreker aangeeft het woord te willen in een discus-
sie. Maar het chatten werd ook gebruikt ter vervanging van
gefluisterde één op één communicatie tussen de deelnemers
aan de vergadering. Verder kon het chatwindow gebruikt
worden bij onder meer het stemmen over een voorgenomen
besluit. De wiki werd gebruikt voor het openbaar maken van
aantekeningen, voor het doorgeven van weblinks naar achter-
grondinformatie, voor de spontane vorming van subproject-
groepen, en de wiki fungeerde als een soort algemeen archief
voor allerhande aantekeningen.
De deelnemers hebben het gebruik van deze gespreksonder-
steunende softwarevormen als zeer positief ervaren, maar
plaatsten daarbij wel de kanttekening dat dit waarschijnlijk
alleen geldt voor mensen die zich op hun gemak voelen met
al die internettoepassingen.
Presidentskandidaten
In de Verenigde Staten zijn de Democraten van plan om het
internet zwaar in te zetten als campagnemiddel in de presi-
dentsverkiezingen van 2004. Howard Dean, één van de
democratische presidentskandidaten, heeft er tot nu toe het
meeste succes mee geboekt. Hij voert een actieve online ver-
kiezingscampagne voor de voorverkiezingen tot presidents-
kandidaat voor de Democraten in 2004, door gebruik te
maken van de faciliteiten van Meetup, een algemene site die
niet specifiek gericht is op politiek. Sterker nog, de meeste
bijeenkomsten die via Meetup worden geregeld richten zich
op fans van Harry Potter, Elvis, en bijvoorbeeld groepen die
breipatronen uitwisselen.
Totdat één van de gebruikers van Meetup het onderwerp
Dean in 2004 aansneed, vanaf dat moment werd Deans cam-
pagne ongekend snel het belangrijkste Meetup onderwerp.
Van de 373.000 Meetup deelnemers hebben zich binnen de
kortste keren 35.100 geregistreerd op het onderwerp
‘Howard Dean’. En Dean gebruikt Meetup ook voor het wer-
ven van lokale vrijwilligers en het uitvoeren van lokale cam- ke lobbyproces. Zo gezien kan één van de meest belangrijke
pagnes op plaatsen waar hij niet beschikt over een officiële toekomstige bijdragen van social software liggen in het facili-
campagnestaf. Op deze wijze vergroot Dean zijn reikwijdte teren van het collectieve actievoeren.
zonder dat dit drukt op zijn beperkte campagnebudget. Zo

contentmanagement
heeft Meetup in belangrijke mate bijgedragen aan de bekend- Ir. Anouschka Versleijen – siliconvalley@nost.org
heid van Dean, die zo kon uitgroeien van een relatief onbe- – attaché TWA Silicon Valley.
kende antioorlog kandidaat naar één van de belangrijkste
kandidaten in de Amerikaanse voorverkiezingen. * Dit is een met Nederlandse voorbeelden uitgebreide bewerking van
Naast Meetup bemoeit ook de internet lobbyorganisatie het artikel ‘Social software: communiceren met groepen in de VS’,
MoveOn [20] zich met de voorverkiezingen van de zoals gepubliceerd in TWA nieuws nr. 4, 2003.
Democraten. MoveOn – oorspronkelijk opgericht als digitaal
platform tegen het impeachment proces tegen Bill Clinton – Bronnen
heeft in juni dit jaar een online voorverkiezing uitgeschreven [1] O’Reilly Emerging Technologies Conferentie:
onder hun 1,4 miljoen leden. De uiteindelijke winnaar van http://www.oreillynet.com/et2003
de voorverkiezingspoll krijgt een forse bijdrage in de verkie- [2] Microsoft sociale aspecten online communities: http://nets-
can.research.microsoft.com 31
zingskas, de totale som van de door MoveOn leden gedane
[3] Apple rendezvous: http://www.apple.com/macosx/jaguar/ren-
donaties: naar schatting 1,75 miljoen dollar. En Dean, die via
dezvous.html
internet al ruim 1,25 miljoen dollar campagnecontributies
[4] Algemeen social software:
heeft binnengehaald, maakt een goede kans die MoveOn bij- http://www.darwinmag.com/read/050103/social.html
drage binnen te halen. Ook al is de televisie er nog steeds het [5] Everquest: www.everquest.com
belangrijkste campagnemedium, de invloed van internet [6] Vroegste verwijzing social software, Drexler:
groeit onmiskenbaar. www.foresight.org/Updates/Update02/Update02.3.html
[7] LinkedIn: www.linkedin.com
Toekomst [8] Hottubbing: http://www.plocktau.com/portfolio/online_com-
Ondanks het nog bestaan van enige onzekerheden rond de munity/hottub.html
definitie van social software, is het duidelijk dat er momen- [9] Typen social software, Mayfield:
teel een nieuwe golf online gemeenschappen ontstaat. De http://radio.weblogs.com/0114726/2003/02/12.html
[10] SocialText: www.socialtext.com
eerste golf online gemeenschappen was e-mailgebaseerd en
[11] Ryze www.ryze.com
bouwde sociale ontmoetingsplekken op het web via usenet,
[12] Simsonline www.ea.com
bulletin boards en forums. De huidige hoge vlucht in inter- [13] Meetup: www.meetup.com
netgebruik plaveit, mede door de nieuwe technologische [14] Friendster: www.friendster.com
mogelijkheden, de weg voor een tweede golf die gebruik zal [15] INWYK: http://www.itsnotwhatyouknow.com
maken van alle diversiteit die webgebaseerde software en het [16] Communities java.net: http://community.java.net/javadesktop
internet bieden. In de toekomst zal social software niet alleen [17] Technocrati: http://developers.technocrati.com/wiki
op pc’s draaien maar op allerlei digitale apparatuur, van [18] Social Software Alliance: www.socialsoftwarealliance.org
mobiele telefoons tot spelcomputers. Howard Rheingold, die [19] Emergent Democracy: http://joi.ito.com/static/emergentde-
zijn toekomstvisie ventileerde op de eerder genoemde mocracy.html
Emerging Technology Conferentie, voorziet dat de combina- [20] MoveOn: www.moveon.org
[21] Smart mobs, Howard Rheingold: www.smartmobs.com
tie van ‘ubiquitous computing’ (alomtegenwoordige reken-
kracht in alledaagse voorwerpen) en social software, zal leiden
tot zogenoemde smart mobs [21]: ad hoc gevormde collec-
tieven van goed ingelichte individuen die zich gaan bezig-
houden met activiteiten variërend van het delen van muziek
tot het geven van consumentenbeoordelingen en het politie-

Intellectueel Kapitaal, tweede jaargang vierde editie, december 2003/januari 2004