You are on page 1of 224

A

_amR>r eXH$moe & 1

A 1. XodZmJar {cnrVrc Am{U _amR>r dU_mcoVrc n{hcm dU. 2. _amR>r


da_mcoVrc n{hcm da. WmZnado hd, cm~Q> qH$dm {Z^V : "JdV'
`m eXmVrc "J' _Yrc "A' hm hd, "d' _Yrc "A' hm cm~Q>. "V'
_Yrc "A' hm VmoQ>H$m qH$dm {Z^V hmo`. 3. `m Ajam`m "A', "C',
"_' `m VrZ KQ>H$m_Yrc n{hcm. hm {dUyMm {ZXeH$ _mZcm OmVmo. [g.]
["A' Zo gw$ hmoUmao eX `oWo Z AmT>i`mg "Am' _`o
nmhmdoV.]
A CngJ. 1. `OZmXr eXmnydu cmJUmam, gm_m`V ZH$ma, A^md,
And, AZm{M` Am{U A`d XmI{dUmam CngJ. A`m`
(ZH$ma); AY_ (A^md); AJmoS> (And); Adoi (AZm{M`);
AqhXy (A`d). damXr eXmnydu `mMo $n "AZ' Ago hmoVo :
AZW, AZno{jV. `OZmZr gw$ hmoUm`m eXmnydu ${MV `mMo
ho $n dmnacoco AmT>iVo. AZ{hV, AZ_moc. 2. _amR>rV "A' hm
CngJ ${MV A{Ve`d XmIdVmo. AKmoa, AMni. 3. _yi
pWVrcm OmUo : AgwOUo = gyO CVaUo; AhmaUo = gwQ>o hmoUo.
A {d. B`mm AWdm JwUdmm XmId`mgmR>r dmnaco OmUmao {Mh : "A'
VwH$S>r, "A' dJ B`mXr.
[g.]
A Am : ma{^H$ kmZ; Amo H$m R>mo.
[A B-B Zo gw$ hmoUmao eX `oWo Z AmT>i`mg "Eo' _`o
nmhmdoV.]
AB CXJma. Xw:I - emoH$XeH$ CXJma.
ABZ r. 1. MmJcr Hw$ir; MmJcr dVUyH$; {e>mMma`wV qH$dm
~m~Xma dVZ.
[\$m.]
ABg^Bg {d. AX^wV (Jmo>).
[AC-D$ Zo gw$ hmoUmao H$mhr eX "Am' _`o nmhmdoV.]
ACS>~mam {d. (ACS> = AmQ> hUOo gmS>oVrZ. gmS>oVrZ hmV hUOo
EH$ nwf CMrMo _mn. `md$Z ) ~mam nwf : "H$Uo ~mU gmo{S>cm
{VYmam & p_`mgr cmJcm {ngmam & _mJo gm[acm ACS>~mam & e{V
A~am CS>{dcr &&' - Ed 12.121.
ACUmnmCUm {d. A`mZo qH$dm nmdmZo H$_rA{YH$; gmYmaUnUo
g`o`m gX^mV Cn`moJ Ho$cm OmVmo.
[g. AYm}ZnmXmoZ]
ACco Z. o_mMo ~mocmdUo.
ACS> nw. ZmJa; AmV.
AH$ Z. Xw:I; nmn.
[g.]
AH$MmQ> {d. A{VH$maWmZr : "ZmdS>o emr AH$MmQ> ZmdS>o MmVw`
dQ>dQ> &' - ^mam 8.7.
AH$N> {d. H$mgmoQ>m Z KmcVm Zogcoco (YmoVa, cwJS>o B.). [g.]
AH$Q> {d. {deof {M{H$gm H$aUmam; h>r.
AH$Q>{MH$Q {d. 1. {deof {M{H$gm H$aUmam; ~marH$gmarH$ Vn{ecmV
{eaUmam. 2. AmJhr; h>r; {MH$Q>; M|JQ>.
[{MH$Q>Mo {.]

AH$~ar _moha-_mohmoa

AH$Q>r r. chmZ eoJS>r; AmJQ>r; eoH$moQ>r.


[g.A{{>H$m]
AH$Q>oXwH$Q>o Z. {R>H$arMm Ioi.
AH$Q>mo{dH$Q> {d. 1. MS>; \$ma _moR>m d Amo~S>Ymo~S>; AdmT>`;
~oT>~; AJS>~~. 2. AH$mi{dH$mi; ^`nX; ^`mZH$. 3. (Cn.)
A`n; A{Ve` WmoS>.o
[{dH$Q>Mo {.]
AH$S> nhm : A$S> (AH$S> d `mnmgyZ V`ma Pmcoco gd eX "A$S>'
_`o nhm.)
[g. AmH${V]
AH$S>H$S>do Z. Jm`mVrc nmcwnX; YwdnX; AmH$UH$S>do.
AH$S>Uo A{H$. 1. EoQ> H$aUo; S>mc {_adUo; ZIam H$aUo. 2. nhm :
AmIS>Uo : "XaamoO gH$mir AH$S>Um`m H$_aocm...' - {eimZ
127.
AH$S>~mO {d. EoQ>~mO; J{d>.
AH$S>{VH$S> Z. 1. dm`\$i ~S>~S.> 2. Q>mimQ>mi; MwH$dmMwH$dr.
{H${d. {dgJVnUo; {dMyH$nUo (dmJUo, ~mocUo B.).
AH$S>mB r. EoQ> H$a`mMr gd`; ZIaocnUm.
AH$T>m {d. 1. nyUnUo Z H$T>cocm qH$dm H$T>{dcocm (nXmW).
2. {dVion`V Z Vmndcocm (YmVy).
AH$U {d. 1. H$Ur Zgcocm dN> (VmXyi). 2. XmUo Zgcoco
(H$Urg). 3. Im`cm EH$ H$Uhr Zmhr Agm; X[ar.
[g.]
AH$U{ZH$U Z. EH$Xm _iyZ Ym` H$mT>cco r H$Ugo nwhm _iyZ `mVyZ
{ZKmcoco Ym` : "AH$U{ZH$U H$mcdyZ Ym` `m`m _mWr
_mamd`mMo' - JmJm 123.
AH$`m nw. H$WmnwamU Z gmJUmam _mUyg; nmoWr Z dmMUmam _mUyg :
"AO`m{g H${M Om{V & A{H$`m H$mg`m `mo{V & {Z_im{g H$emZo
Yy{V & AH$`m Z nmoWr H$WZmMr &&' - {gg 13.126.
AH$X {d. Wyc; c>; ~oS>mc.
[Aa.]
AH$Xg {d. A`V n{d; nw`dmZ; nw`erc.
[Aa.]
AH${Z> nw. 1. JmV_~wmMo EH$ Zmd. 2. ~m XodVmMm EH$ dJ. [g.]
AH$nQ> {d. 1. `m`m _ZmV H$nQ> Zmhr Agm. 2. `mV c~mS>r,
ImoQ>onUm Zmhr Agm (_mc, dmJUyH$, `dhma B.).
Z. _moH$ionUm; {Z`mOVm; ew^md.
[g.]
AH$~ {H${d. _mJyZ; ZVa.
[\$m.]
AH$~a {d. gdmV lo>; Wmoa; _moR>m.
[Aa.]
AH$~aZdrg - Zrg nw. nhm : A~maZdrg : "`mZo cmJcrM
AH$~aZ{dgmg ~mocmdyZAmUyZ `mg Vo H$m` Amho Vo dmM`mg
gm{JVco.' - dOm 191.
AH$~aemhr {d. 1. AH$~a~mXehmZo Mmcy Ho$coco (n`m, _mohmoa
dJao McZr ZmUo). 2. AH$~a ~mXehmZo $T, M{cV Ho$cocm B.
3. AH$~a ~mXehmg~YrMm.
AH$~ar r. 1. AH$~amZo Mmcy Ho$cocr _mohmoa.2. AH$~amer
g~{YV (AH$~amZo Mmcy Ho$coco) H$m`Xo, ZmUr dmJ`m`m nVr
dJao. 3. VmXim`m {nR>mMm Ho$cocm EH$ nXmW.
AH$~ar _moha-_mohmoa r. 1. AH$~amZo gw$ Ho$coco nYam n`o

AH$~ma

2 & _amR>r eXH$moe

qH$_VrMo gmo`mMo ZmUo. 2. `m Zm`mMr Ho$cocr _mi. 3. (c.)


B^VXma (`mnmar).
AH$~ma {d. MmJ`m ~haco`m; nyU ~haco`m : "Ho$VH$s H$Xir
AH$~ma & ~h Q>dQ>drV &' -ncm 3.6.
AH$aH$s r. AH$ao AH$ao EH${dgmeonmgyZ drg drgo Mmaeon`VMo
nmT>o.
{H${d. AH$ar; (gm|JQ>m`m IoimV) AH$am`m KamV.[g. EH$mXe]
AH$aU Z. H$_ Z H$aUo; H$_a{hVVm; {ZpH$`d; H$_mnmgyZ _w$Vm: "Var
AH$aUmMo{Z IoX| &' -km 18.592.
[g.]
AH$aU$n Z. {H$`mnXmMo ZH$maXeH$ $n. CXm. ZgUo; ZmH$maUo. 2.
ZH$mamWH$ gmhm`H$mar {H$`mnX H$aU$nr {H$`mnXmcm OmoS>yZ V`ma
hmoUmao $n. CXm. OmV Zmhr, \$gdo ZgVo, OmD$ Z`o.
[g.]
AH$aU g_m`moOZ Z. F$Ug_m`moOZ.
AH$aUm_H$ (dmV`) Z. (am`.) 1. ZH$mam_H$ dmV`. 2.
Ho$di ~YZmMm A^md Agcoco dmV`. 3. {dYm`H$ qH$dm dmVd
Ame`, AW Zgcoco dmV`.
[g.]
AH$aUr AH$ nw. (J.) `mMm Ae nyUmH$ Amho d N>Xo ey`oVa nyUmH$
Amho Aem AnyUmH$m`m d$nmV {c{hVm `oUmam AH$.
[g.]
AH$aUr` {d. H$a`mg A`mo`, AZw{MV : "n[aH$aUr`m AH$aUr`m
Z XoIm &' - F$ 45.
[g.]
AH$aUo- `dm` nw. Oo Ho$co Zmhr Va Vo MwH$sMo R>aoc Ago; Oo Z
H$aUo cm{OadmUo R>aoc Ago; ~YZH$maH$.
[g.]
AH$aVmi-`m {d. h>r; _mWo{\$$; H$OmJ; ImoS>H$a; XmS>Jm ({deofV
_wco d {`m `m`m~m~VrV).
[g.AH$V+cw]
AH$aZH$a {d. Oo H$am`cm hdo Vo Z H$aUmam Am{U H$am`cm ZH$mo Vo
H$aUmam; H$aZH$am; doN>mMmar.
AH$a_ {d. 1. hrZ _mZco`m OmVrMm; hrZ dmrMm. 2. c~mS>; YyV;
H$nQ>r.
[g.AH$_]
AH$a_ {d. H$nmdV.
[Aa.AH$m_]
AH$a_m`m {d. 1. (~mam _memMm Vmoim. `mV EH$ _mgm hrU, hUyZ
AH$am_mem hUOo hrZ VrMm. `md$Z ) AZmag; Xmgrnw; OmaO;
hrZ ~rOmMm; H$_OmV. 2. (c.) H$VZ. 3. (${MV) AH$am _mgo
dOZmMm (Vmoim, n`m B.).
nw. 1. AH$am _{hZo J^me`mV amhZ O_coco _yc. 2. AH$am _{hZo
nmoQ>mV J^ ~miJUmam nmUr (hg).
AH$a_mg nw. dflm.
(d.)
AH$a_mhr r. AH$am _{h`mMm nJma XoD$Z df^a MmH$ar H$$Z KoUo;
BJO A_cmnydu ^maVmV ~hVoH$ {R>H$mUr hr nV Mmcy hmoVr.
AH$admVmoma {d. H$a_wV : "AH$admVmomao ^y_r 100 XmC>ngmC>
dm{hcm' - nig {ecm 1.2.
AH$am {d. Z H$aUmam; Amier; h>r.
AH$am {d. Xhm A{YH$ EH$ {_iyZ hmoUmar g`m; 11 hr g`m.
[g. EH$mXe]

AH$_H$

AH$amdm {d. H$_mZo 10 ZVaMm.


nw. 1. _mUyg _o`mZVa Vmo {Xdg K$Z `m`m AH$am`m {Xder
H$amd`mMm dfmogJmXr {dYr.
AH$amdm Jw-$ 1. ^m`moX` hmoUo : "_m_coXma, cH$ar cmoH$,
gmdH$ma, nmQ>rc-Hw$cH$Uu, Xoe_wI-XoenmS>o `mZm _m AH$amdm
Amcm.' - JmJm 47. 2. Jw$ hm Jh O_cm`m AH$am`m KamV
Am`mg A`V AZwHy$c g_Ocm OmVmo. `md$Z XmQ> _rMo
{ZXeH$.
AH$amdm 1. eH$amMm AH$amdm AdVma. 2. hZw_mZ; _mVr. 3.
(c.) A{V amJrQ>, VmnQ> _mUyg. (AH$amhr A{V ^`H$a AgVmV;
nU `mV`m `mV AH$amdm gdm h Z ^` H $a Amho , Aem
g_OwVrd$Z).
AH$ami{dH$ami {d. MS>; ^`H$a; ^`mZH$; ^r{VXm`H$; CJ;
`mMr ^rVr dmQ>oc Agm.
[g. H$amcMo {.]
AH$ar A. gmoJQ>m`m nQ>mdarc {dd{jV KamnmgyZ AH$am`m Kar.
~w{~im`m IoimVrc EH$ gkm.
AH$U {d. {ZX`; {Zw>a; H$y a; H$R>mao .
[g.]
AH$ao Z.Ad. 1. (XodmnwT>o cmd`m`m) AH$am dmVtMm g_yh. 2.
AmO EH$, Cm XmoZ, nadm VrZ Aer MT>`m H$_mZo AH$am {Xdg
XodmnwT>o {nR>mMo {Xdo R>odUo d naV EH$n`V CVa`m H$_mZo H$_r H$aUo.
3. MmVw_m`mV Mma Mma ~moQ>o cm~r`m AH$am dmVr {ZamOZmV noQ>dZy
Amodmi`mMm _wctMm EH$ Zo_ qH$dm dV.
AH$V` {d. 1. Oo H$aUo C{MV Zmhr Vo; H$amd`mcm `mo` Zho Vo.
2. Oo H$amd`mMo `moOcoco Zmhr Vo.
[g.]
AH$Vm {d. 1. EImXr Jmo> H$a`mg Anm, A`mo`. 2. H$mhrM H$V`
H$_ Z Cacocm; {g : "Oo AH$`m`m R>m`r ~gmo `oVr &' -km
13.281. 3. H$mhr Z H$aUmam (Amier); gwV.
[g.]
AH$Vm_~moY nw. XohrM {dXohVm m hmoUo; Xoh^mZ ZgUo; nM,
`dgm` H$arV AgVmZm "d' Mo AdYmZ Z amhUo.
AH$VH $ {d. 1. (`m.) `m {H$`mnXmMm H$Vm dVnUo dm`mV {Xcocm
ZgyZ `m eXmVrc {H$`oMm _yi AW hUOo ^md hmM `mMm H$Vm
_mZmdm cmJVmo, Ago {H$`mnX. Aem doir H$Vm hm {H$`mnXmVM
gm_mdcocm AgVmo. 2. d`^y; Oo H$moUrhr Ho$coco Zmhr Ago.[g.]
AH$Vd Z. H$Vd ZgUo; H$V~Jmar ZgUo; Zmcm`H$s; H$m`j_Vm
ZgUo; nwfd ZgUo.
[g.]
AH$_ Z. 1. XwH$_; Hw$H$_; dmBQ> H$m_; nmnH$`; Zr{V~m, {Z{f
H$_; A`mo` H$` : "Vd Vd hmoVr WmoamS>| & AH$_mMt Vi~wS>o &&'
-km 15.168.2. `mg H$_ Zmhr Ago; H$_mVrV (H$_m`m
ncrH$S>Mo) ~ : "O| H$_mdJo io gdmJ| & OoW cm{dVm{h Z cJo & O|
Zho H$_R>mOmoJo & Vo OmU gdoJo AH$_ &&' - E^m 7.66. 3. H$_mMm
A^md.
[g.]
AH$_H$ {d. (`m.) H$_ Zgcoco qH$dm H$_mMr JaO Zgcooco
({H$`mnX).
[g.]

AH$_J{V

_amR>r eXH$moe & 3

AH$_J{V r. nmn_mJ; dmBQ> _mJ: "V[a H$gr H$$ AH$_J{V &


dm{_hr hmoD${Z &&' - {H$nw 12.22.
[g.]
AH$_`Vm r. {ZmoJ; H$m_ Z H$aUo; AmiernUm; H$m_m~c
CXmgrZVm; ZH$V}nUm.
[g.]
AH$_m {d. 1. H$_hrZ; H$_mVrV; H$_a{hV; `mcm H$_mMr ~mYm Zmhr
Agm : "_r AH$_m Z H$amo{Z H$at H$_} &' - E^m 2.298.2. gmhgH$_
H$aUmam.
[g.]
AH$_mH$ma {d. dmBQ>, nmn, AKmoar gmhg H$aUmam : "A~mc`r `mXd
dra & CVaco AmhoVr AH$_mH$ma &&' - Ed 6.41.
[g.]
AH$_u {d. 1. Xw>; JwhoJma; nmn (AH$_) H$aUmam. 2. XwXdr;
H$_Z{e~r.
[g.]
[" AH$c ' Zo gw$ hmoUmao eX "A$c'_`o nmhmdoV.]
AH$c {d. H$cm Zgcocm; MT>CVma Zgcocm; Ae, ^mJ Zgcocm;
Aj` : "O`O` AH$cH$cmey` &'- a`mo 1.9.
[g.]
AH$cH$am - H$S> m , AH$cH$mS> m -H$mT> m -H$mam nhm :

A$cH$mam
AH$cH$ {d. {Znmn; {ZXm}f.
AH$cH$s {d. {Z_c; {ZXm}f; `m`mda H$moUVmhr S>mJ Zmhr Ago:
"JmoaQ>m AH$cH$s dmrMo ...' - nmgJ 32.
AH$cm nw. KmoS>mcm hmoUmam amoJ. hm amoJ Pm`mg KmoS>m cJS>Vmo.
AH$cmX {d. nhm : AmX
AH$cw{fV {d. Iao; dN>; nm_m{UH$; Xy{fV Zgcoc:o "`m_wio ncoIH$mMo
Iao d AH$cwfrV _V n{V{~{~V hmoV Zmhr.' - {dam{eamo 16. [g.]
AH$nZ {d. 1. H$nZma{hV; {Z[aN>; H$nZo`m ncrH$S>rc : "
AH$nZm`H$nVamo &' - km 18.10.
[g.]
AH$nZr` {d. `mMr H$nZm H$aUo e` Zmhr Ago; AV`; Z
gwMUmao; H$nZmVrV.
[g.]
AH$pnV {d. 1. `mMr H$nZm hmoUma Zmhr Ago. 2. `m{df`r nydu
H$mhr ~oV, `moOZm, V`mar, {dMma Ho$cocm Zmhr Ago. 3. AZw{>;
AqM{VV; AH$_mV; AV{H$V; {dMmamV qH$dm VH$mV Zgcoco;
`mMr nydu gyMZm {_imcocr Zmhr Ago.
[g.]
AH$_f {d. 1. {Znmn; {ZXm}f. 2. dN>; {Z_c. 3. nydJhmZo
Xy{fV Zgcoco.
[g.]
AH$`mU Z. A_Jc; Aew^; A{hV; ZwH$gmZ.
{d. dmBQ>; A_Jc; hm{ZH$maH$.
[g.]
AH$`mUH$mar {d. {hV Z H$aUmam; ZwH$gmZ H$aUmam; A{hVH$maH$;
AZWH$mar.
[g.]
AH${d-dr {d. 1. _yI; AkmZr. 2. H$dr Zgcocm.
[g.]
AH$emc, AH$gmir r. H$ZmQ>H$s gmoZmamMr OmV.
AH$eo$ {d. (m{U.) nmR>rMm H$Um Zgcocm (mUr); n>dehrZ
(nmUr). CXm. Oocr{\$e, JmSy>i B`mXr.
AH$gmV r. dm{fH$ dgwcmMo ho.

AH$m~Zr

AH$gra {d. JwUH$maH$; n[aUm_H$maH$; am_~mU.


[Aa.]
AH$_mV A. 1. AH${nV; EH$mEH$s. 2. {dMma Ho$`m{edm`; AmYma
ZgVm; nydg My Zm ZgVm.
[g.]
AH$_m{XH$ {d. AMmZH$ : "Vo`mMo AH$_m{XH$ : gwOo ZmH$.' aH$m 291
AH$i {d. Z g_OUmao; AJ`; Xw~moY; Xwk}`.
AH$iUo A{H$. Om^B, CMH$s, AIoaMm dmg `oUo-XoUo.
AH$iV-ZH$iV {H${d. 1. MwHy$Z_mHy$Z; Z OmUVm; AkmZmZo. 2.
`N>oZo.
AH$idUr Z. ^c`mM doir nS>Umam nmD$g.
AH$ir r. 1. ~wS>`mZo qH$dm _aUm`mZo PQ>H$m XoD$Z OmoamZo Q>mH$cocm
dmg; AIoaMm dmg; CMH$s; AmMH$m. 2. Om^B.
AH$iyZ-ZH$iyZ {H${d. AH$iV-ZH$iV.
AH$Q>H$ {d. 1. {ZH$Q>H$; H$mQ>o Zgcocm. 2. (c.) gH$Q, {damoY
Zgcocm; ey Zgcocm.
[g.]
AH$mVUo A{H$. 1. AYmernUm H$aUo. 2. AmH$moe H$aUo : "Aer
AH$mV`mgmaIr H$mhZ H$aV ?' -_mUyg 74.
[g. AmH$mV]
AH$mX_r r. 1. gm{h`, H$cm, em `mMo gJmonZ, gemoYZ d
gdYZ `mgmR>r WmnZ Ho$cocr gWm. 2. EImm {d{e> H$coMo dm
`dgm`mMo {ejU XoUmar, `mgmR>r Am{WH$ _XV d mogmhZ XoUmar
gWm. CXm. g{ZH$s AH$mX_r.
[B. AH$S>_r]
AH$m_r {d. {Zn`moJr; {ZH$m_r; `W.
AH$m` {d. \$cmMr Anojm Z H$aVm, {ZH$m_ ~wrZo Ho$coco;
H$m_Zma{hV; {Zanoj; {Zh}VwH$; {Zcm}^r.
[g.]
AH$ma nw. "A' hm da.
[g.]
AH$maU {d. 1. {Z{_mmdmMyZ; {dZmH$maU; `W; CJrMM. 2. JaO
ZgVmZm; Cn`moJ ZgVmZm; H$mhr \$m`Xm ZgVmZm; {Zn`moJr; {_`m.
3. d` { g (B da) : "hUdw{Z _O EHo${dU & ho `rY_
AH$maU &&' -km 9.334.
[g.]
AH$maU ~Yw Yy nw. {Zanoj ghm`H$; {Z{_m ZgVmZm hmoUmam {_ :
"gaH$maMo AH$maU ~Yhy r `mO{d AmhoV.' -cmo{Q>H$o co 2.2.275.
AH$ma{UH$ {d. 1. {Zn`moJr; {Z\$i. 2. `mMr JaO Zmhr Ago;
`mVyZ H$mhr {Zn hmoD$ eH$V Zmhr Ago.
[g.]
AH$maUr nhm : AH$ma{UH$
AH$mamXr dU AH$mamnmgyZ gw$ hmoUmar dU_mcm; "A' nmgyZ Ama^
hmoUmar _yimjao.
[g.]
AH$mamV {d. A `m`m eodQ>r Amho Ago.
[g.]
AH$mar~ nw . 1. ZmVcJ; OdiMo cmo H $; A V o d mgr. 2.
_mhrVJma; OmUVo : "Vw hr gd `m m V rMo AH$mar~. Omdo
Z Omdo . ' - _Bgm 1.281.
[Aa.]
AH$mn` Z. 1. H$nUVoMm A^md; g_r. 2. CXmanUm; gT>inUm.
[g.]
AH$m~ Z r {d. (agm.) agm`ZemmMr EH$ emIm; `m`m
_yc`mVrc gym_`o H$m~Z-H$~ - Zmhr Aer dVy. CXm. mUr

AH$m`
AH$m`

4 & _amR>r eXH$moe

qH$dm dZnVr `m nXmWmMo ~Zcoco AgVmV `mnojm doJ`m


nXmWmMo ~Zcoco qH$dm Agcoco; AZg{JH$ n{H$`onmgyZ ~Zcoco.
AH$m` Z. A`mo` H$`; Jwhm; nmn; AnamY; Xmof.
{d. H$a`mMr JaO Zmhr Ago; A`mo`; Oo H$$ Z`o Ago. [g.]
AH$m`j_ {d. EImXo H$m_ H$a`mMr Hw$dV Zgcocm.
AH$mc nw. erI Y_r`mMm Bda.
AH$mc nw. 1. A`mo` doi; ^cVrM doi. 2. XwH$mi; Xw{^j; ~o_mog_r
KS>cocr, Pmcocr Jmo>.
[g.]
AH$mcO {d. Adoir O_cocm; ^c`mM qH$dm Aew^ doir Cn
Pmcocm qH$dm O_cocm.
[g.]
AH$mcO_ nw. Adoir O_.
[g.]
AH$mcnd$ {d. (dZ.) 1. cdH$a \w$co d \$io Yacocm; AmJg;
AmJgcocm; hidm; him. 2. (c.) dmJUo ~mocUo `mV Adoir
mT>nUm Amcocm; AH$mcr d`H$ Pmcocm.
[g.]
AH$mcndVm r. 1. Adoir Amcoco {nH$conU (\y$c d \$i). 2.
Adoir Amcocm mT>nUm; chmZ d`mV Amcocr g_OyV.
[g.]
AH$mcngd nw. {Xdg nyU ^a`mnydu Pmcocm O_.
[g.]
AH$mcgyV {d. {Xdg nyU ^a`mnydu gyV Pmcocr (r). [g.]
AH$mcmT> {d.(g_mO.) chmZ d`mVM mT>mn_mUo dmJUmam; A{YH$
g_OyVXma.
[g.]
AH$mc_`w -`y nw. d` Pmco ZgVmZm Amcoco _aU; Adoir _aU;
chmZnUr, VUnUr Amcoco _aU.
[g.]
AH$mcdMZ Z. doigJmcm Y$Z Zgcoc,o Ag_`mo{MV ~mocUo. [g.]
AH$mcd{>->r r. ~o_mog_r nmD$g, Adoir nS>cocm nmD$g.[g.]
AH$m{cH$ {d. Adoir; \$ma AmYr; cdH$a; `mo` doionydu; ^c`mM
doir; A`mo` doir Ho$coco, KS>coco.
[g.]
AH$m{cH$m nw. Vm~S>ga aJr~oaJr nmZmMo emo^oMo EH$ PmS>. [B.]
AH$mcr nw. 1. erI Y_mVrc EH$ nW. 2. `m nWmMm AZw`m`r.
AH$mcrZ {d. AdoiMm; Amg{JH$; A`mo` doir AmUcocm, Ho$cocm;
^c`mM doiMm.
[g.]
AH$mcmon AH$mcr Cn Pmcocm.$ nhm : AH$mbO
AH$mn{ZH$ {d. dmV{dH ; ~ZmdQ> Zgcocm; _wimg Y$Z;
H$nZoV Zgcocm; H$nZoVyZ Z H$mT>cocm; g`; Iam; AH${_.
[g.]
AH$mi nw. (c.) A`mo` doi; Adoi; AH$mc; XwH$mi: "Ogo H$m
A^nQ>c & AH$mirMo &&' - km 3.141.
[g.]
AH$miUr nhm : AH$midUr : "MmoM `WooMr {Q>nVo XmUm,
AH$miUr`m _XJYmMm' - nwW| 83.
AH$midUr nhm : AH$idUr
AH$mi{dOy r. Adoir M_H$Umar drO : "Omo A[aam` AH$mi {dOy' -d 248.
[g.AH$mc{dwV]
AH$midoi r. H$moUVrhr doi; A{ZpMV doi: "~o~X YmS>r `oV
AH$midoir'- Eh_ 1.
[g.AH$mcdocm]

AHw$Vmo^`

AH$m`m {d. Adoir nS>cocm (nmD$g); nmdgmim ZgVmZm nS>cocm;


Amg{JH$.
AH$mMZ {d. {ZYZ; ` Zgcocm; X`hrZ; H$Jmc.
[g.]
AH$m{MV {H${d. Ad{MV; AMmZH$; EH$mEH$s : "AH$m{MV H$mZmV
~gcocm {d_mZmMm AmdmO gw$ Pmcm' - D$Z 37.
AH$mS>-S>r {d. AH$mcr; AZno{jV : "AH$mS> c`r ajUH$mar &'gn 6.21.
[g.]
AH$m S > V m S > d Z. 1. _mUm~mho a amJ Am`m_w i o Ho $ co c m
AmaS> m Amo a S> m ; _mo R > _ mo R > mZo ~mo c Uo ; hmVnm` AmnQ> U o . 2.
OmUyZ~wOyZ amJmMo ZmQ>H$ H$aUo; AmaS>mAmoaS>m H$aUo.
[g.]
AH$m S > m nw. AmH$mS>m; dmS>`mV Om`mgmR>r dmQ>oV cmdco`m
Xw~i
o `mdarc AmS>do cmHy$S> : "\$mQ>H$mcm cmdco`m AH$mS>md$Z
Mni CS>r KoD$Z...'- eocyH$ 129.
AH$mS>r nhm : AH$mS>
AH$mVUo {H$. AmH$moe H$aUo.
AH$mV cmoH$mV nw. 1. cmoH$mg_moa Jio H$mTy>Z aS>Uo; gdmg_moa
AmH$moe _mS>Uo. 2. Km~aUo.
(Jmo.)
A{H$ r. gS>rH$ VmXyi.
[H$m. A$s]
A{H$cmQ> ndmr r. (Am`w.) OI_oVrc a$ Z JmoRUo_wio d a$mMm
AIS> ndmh Mmcy amh`m_wio hmoUmam {dH$ma.
AqH$MZ {d. `m`mOdi H$mhrhr Zmhr Agm; A{Ve` Jar~; H$Jmc.
[g.]
AqH${MV {d. jwH$; jw; {Zn`moJr; ~oH$m_; ^md, _hd qH$dm
Cn`moJ Zgcocr (`Vr qH$dm dVy).
[g.]
AqH${MVkmZ Z. AJXr WmoS>o kmZ.
[g.]
AH$sH$ nw. 1. Vm~yg, H$R>rU Ago EH$ H$maMo aZ; AJoQ>(Jmo_oX)
Am{U {g{cH$m (Jma) `mZr ~Zcoco aZ. 2. {g{cH$mMo JyT>\${Q>H$s
qH$dm AY\${Q>H$s I{ZO.
[Aa.]
AH$sX-AH$sXV nw. r. {Z>m; T>{ddmg.
AH$sZ nw. 1. T>{ddmg; Imr; g`. 2. g`mMm dmcr.
[Aa.`H$sZ]
AH$sVZr` {d. VwVr H$a`mg Anm; egmna CoI H$a`mOmoJm
Zgcocm.
[g.]
AH$s{V -Vu r. XwH$sVu; ~XZm_r; Xwcm{ H$H$; Hw$n{gr; ZmM$s.[g.]
AH$s{VH$a ~XZm_r H$aUmao; Xwcm{H$H$ ngadUmao.
[g.]
AH$scXmZm {d. gwk; nkmdV : "XamO H$m` {c{hUo Am^mo{h~mnhm
-AH$scXmZm AmhoV.' -{eMgmI 5.
[Aa.]
AHw$Q>oXwHw$Q>o _wbmMm {R>H$arMm Ioi.
AHw$Vmo^` {d. 1. `mcm H$emMrhr ^rVr Zmhr Agm; `mcm Hw$Ry>Zhr
^` Zmhr Agm; {Z^`; YrQ>; gH$Q>o ghZ H$a`mg g_W; ~oS>a;
{ZYmV : "hm gnyU n~Y hUOo.... AHw$Vmo^` A{YH$mar nwfmMo
~moc dmQ>VmV.' - Amkm CnmoX 39.2. gwa{jV; n$s; _O~yV
(B_maVrg~Yr).
[g.]

AHw$c

_amR>r eXH$moe & 5

AHw$c nw. eH$amMo EH$ Zmd : "hm `moJy emmW ~mo{ccm & {deX Ho$cm
AHw$cmJ_t &' - E^m 14.460.
{d. hrZ Hw$c.
[g.]
AHw$cO {d. hc`m, hrZ Hw$imV O_cocm; jw; ZrM. [g.]
AHw$crZ AmMmahrZ; Mm[a` Zgcocm.
AHw$ec {d. 1. EImm H$m_mMo H$g~ Z {eH$cocm; {~ZH$g~r;
A{ZUmV; Ho$di AJ_ohZVrMo H$m_ H$aUmam (H$m_Jma). 2. Aew^;
Xw:IH$maH$.
[g.]
AHw$har (^yem.) {d. 1. K> ~mYcocm; gwg~ ; K>. 2. {N>o Zgcocm;
EH$gY.
[g.]
AHw$ir {d. `mMo Hy$i Hw$Umcmhr _mhrV Zmhr Agm; Hw$ca{hV : "EH$
hUVr ZXmMm & EH$ hUVr dgwXdo mMm & R>md Zmhr ~mnmMm & AHw$ir
gmMm lrH$U &&' -Ed 2.3.
[g. AHw$c]
AHwR >,AHw$ {R>>V {d. AS>Wim Z `oVm Mmcy Agcoc;o AIS>; A{VhV;
A~m{YV; A{V~; A. (dmMm, JVr B.) : "amoQ>r~oQ>r`m AHw$ {R>V
`dhmamMo.' - Ho$VH$m 78.
[g.]
AHw${R>V {d. (dZ.) AHw$a qH$dm \w$cmoam `m`m _wI AjmMr Z Wm~Vm
Mmcy amhUmar (dmT>).
[g.]
AHy$Q> Z. {df Z nmOcoco (e.).
[g.]
AHy$nma nw. 1. g_w. 2. IS>H$.3. H$mgd. 4. gy`.
[g.]
AHy$a nw. KmoS>mMm EH$ amoJ : "KmoS>mZo CS>r _macr AgVm ~aJS>r
_moS>Vo Vmo.' - An 301.
[g.]
AH$V {d. Z Ho$coc;o Z gn{dcoc.o
Z. dmBQ> H$`; nmVH$.
[g.]
AH$VH$mc {d. {~Z_wXVrMo (H$O, `mO B.); H$mc_`mXm Zgcoco.
AH$VmH$V nhm : AH$sV
AH$Vm`mJ_ nw. (Vd.) dV: Z Ho$co`m H$_mMo \$i EImmcm
{_iUo.
[g.]
AH$Vml_ {d. Aml_mVrV; dUml_ Y_mncrH$S>o Jocco m : "Am_m`mgr
n[al_ & H$${Z {Za{Ico H$_mH$_ & `mcmJt Vo AH$Vml_ & {ZO
{Z^_ d`| Omhco &&' -E^m 2.166.
[g.]
AH${V-Vr r. ({dYr) H$m`m_mUo H$am`cm hdr Aer Jmo> Z H$aUo;
Z Ho$cocr H$Vr.
[g.]
AH$` Z. {Z{f H$_; JaH$`; dmBQ> H$m_; nmn.
[g.]
AH${_ {d. 1. Zg{JH$; dm^m{dH$; ghO; d`^;y A{Z{_V; _Zw`mZo
Z Ho$cocm.2. dmV{dH$; Iao; dVwpWVrg Y$Z. 3. Agc;
~ZmdQ> Zgcocm. 4. d`^y. 5. {ZH$nQ>r; m_m{UH$; _moH$`m
_ZmMm.
AH$` {d. CIa; H$g`mg `mo` Zgcocr; ~aS> (O_rZ).
Ac {d. `m~c nydu H$mhr `moOZm Ho$cr Zmhr Agm; {dMma Z
Ho$cocm; Z emoYcocm.
[g.]
AHo$dcd Z (Vd.) ~hw{dYd; AZoH${dYd; {d{dYd.
AH$moMUo A{H$. gH$moMUo; AmH$mamZo chmZ hmoU;o AJ cn{dUo : "_yi Vmo

A$c

cnmcm AH$moM{w Z &' - Xm{d 3.28.


[g.Am+Hw$M]
AH$moMZ Z. AmHw$ MZ; AmIS>Uo : "AH$moMZ gaU diU YmdZ Am{U
{ZamoYZ & ho diUmg nmMO
U & nMrH$V dm`moMo &' {dqg 6.28.
AH$moQ>mn Z. EH$m`m _mcH$sMo Jc~V Xwg`mcm dmnamd`mg
{X`m~cMm ^mS>on>m.
(H$mo.)
AH$moc-i Z. (dZ.) H$hoar`m nmZm_mUo cm~Q, X> da aoKm
Agco`m nmZmMo EH$ AmfYr PmS>.
[g.]
AH$mo{eH$-H$s` {d. (Ord.) noetMm A^md AgUmao gOrd. CXm.
{dfmUy.
[g.]
A$S> r. 1. EoQ>; {_Omg; Amd; S>mc; {X_mI; ZIam. 2. EImm
JmoQ>rMm {X_mI XmIdUo-{_adUo-H$aUo. ( {H$. ~miJUo, YaUo,
XmIdUo.)
[qh. AH$S>]
A$S>Imoa-A$S>~mO {d.EoQ>, N>mZN>moH$s H$aUmam; \$mH$S>m; ZQ>dm.
A$Sgmgy> r. ~m`H$moMr dS>rc ~hrU.
(d.)
A$Sr r. _w` {nH$m`m amJm_Yrc nmQ> H$mT`mH$[aVm qH$dm Xw`_
nrH$ H$mT>`mH$[aVm Mmcdm`Mo H$moino.
[H$m.]
A$U {d. {MH$Q> : "A$U _mVr {M$U _mVr IiJm Omo IUmdm...'
- _gmn 2.1.
[{M$UMo {.]
A$aVmim _mWo{\$$; H$OmJ; ImoS>H$a.
[H$mo.]
A$a_mem {d. hc`m OmVrMm; c~m g~YmVyZ O_cocm. nhm :

AH$a_mem
A$c ehmUnUm; g_O; MmVw`; ~wr; VmaV`; OmU`mMr e$s.
[Aa. Ac] (dm.) A$c JwJ hmoUo - ~wr Hw${R>V hmoUo; {XL>_yT>
hmoUo; EImXm H$R>rU Z, g_`m gmoS>{d`mMm _mJ Z gwM`mZo
Jm|YimV nS>Uo. A$c OmUo- gmamgma {dMmaeVr Zmhrer
hmoUo; ehmUnU Zmhrgo hmoUo. A$c nmOiUo- (Cn.) ZH$mo
{VWo ehmUnUm XmIdUo: "Vr AH$c {hV JmdmV nmOim !' nS>Kdcr 125. A$c {dH$V KoUo - nwH$i qH$_V XoD$Z
ehmUnU {eH$Uo; YS>m {eH$Uo; \$ma _hmJ nS>co`m AZw^dmZo
ehmUo hmoUo. A$c eoUmV OmUo- ehmUnUm dm`m OmUo;
{Zn`moJr R>aUo : "ZwgVo dmMyZ H$m` H$am`Mo ? gmar A$c eoUmV
Om`Mr ' - `mAm 150. A$c gmJUo- gm XoUo. AH$boMm
H$mXm, AH$coMm IXH$ - (Cn.) _yI _Zw`; A{VehmUm;
XrS> e hmUm; H$mhr Z g_OUmam. nhm : AH$co M m H$m X m.
AH$coMm JYS>m- _yI; T>; _{V_X; ~mdiQ>; `mcm _wirM
ehmUnU Zmhr Agm; g_O H$_r Agcocm. AH$coMm ~XXyaX{ed; ehmUnU : "MmVw` : AH$coMm ~X Zmhr KmVcm.' Xmg 19.8.15. AH$coMo Vmao VmoS>Uo- _yInUmZo ~S>~S>Uo;
A{dMmamZo ~mocUo. AH$coMo gmJa - (Cn.) A{VehmUo :
"AVmOrnV {H$VrH$go _X _mUmog d AH$coMo gmJa AmhoV.'nwaX^m 1.232. AH$co`m dmQ>oZo nmhUo- VH$ H$aUo; {dMma
H$aUo : "JwS>rqdS>mg nwT>o \$mO AgVm ~oXS>o `oD$Z R>aUma ZmhtV,
ho AH$co`m dmQ>oZo nmhVm {XgVo.' - Eocog 1702.

A$cH$mam

6 & _amR>r eXH$moe

A$cH$mam nw. EH$ AmfYr dZnVr. ho hmV^a CMrMo PmS> AgyZ Vo


~Jmc, Aa~VmZ, B{O `m ^mJmV {deofdmZo AmT>iVo. `m PmS>mg
{ndir \w$co (~m|So>) `oVmV.
[Aa. AmH$aH$ah>m]
A$cImX A. {d. gnUy ; gneoc; g_yi; AJXr gm\$ : "`Xm Am_Mm
Om|Yim A$cImX ~wS>mcm.' - ge 5.
A$cIma nhm : AH$cH$mam
A$cXmT> r. Imc`m d da`m AJXr eodQ>`m XmT>mnH$s n`oH$.
hr gmYmaUnUo _mUgmcm {dgm`m dfmZVa `oVo. gmYmaUnUo gd
XmV Am`mda Imc`m Am{U da`m AJXr eodQ>`m XmT>mnH$s
`oH$ XmT>; eodQ>r CJdUmam XmV.
A$c~mO nhm : A$c_X.
A$c~wrZo {H${d. ehmUnUmZo; {dMmanydH$, hemarZo.
A$c_X {d. 1. ~w{_mZ; ehmUm; MVwa; `w{$~mO; YyV. 2. (Cn.)
_X ~wrMm; _yI.
[Aa. Ac_X]
A$c_mZ -dV-dmZ nhm : A$c_X
A$chemarZo {H${d. amOrIwfrZo; gmdYmZ {MmmZo; nyU {dMmamVr;
g$s, OmoaO~aXVr d \$gdUyH$ `m{edm` (H$mJXn; XVEodO
dJao_`o dmnaVmV.).
A$m r. dS>rb ~hrU.
[g.]
A$m~mB 1. c_rMr dS>rc ~hrU. 2. Xw>, ^mS>Hw$Xi r. 3.
(c.) Xm[a; XwXem; Xw~wr. (dm.) A$m~mB AmR>dUo- Xw~wr
hmoUo; {dnarV ~wr hmoUo. A$m~mBMm nm`m - XwXdmMr, dmBQ>
pWVr `o`mMr nyd{ Mho. A$m~mBMm \o$am - ^a^amQ>rMm, doJdmZ
H$mi OmD$Z Xm[a `oUo; XwXem; X`. AH$m~mBMr X`m (c.) Xm[a`; XwadWm. A$m~mBMo nmoa - Xw~wr; XwXd : "ho
A$m~mBMo nmoa (1901 Mo eoVH$s {~c) gd BcmIm {^H$mar H$arc.'
- cmo{Q>Ho$co. 2.2.267. A$m~mBMo ~mi - (c.) H$_Z{e~r
_mUyg; XwXdr `Vr.
AH$~noZr {d. H$nmimda nmZmgmaIm {Q>im AgUmam (KmoS>m).
AH$_ {d. 1. hrZ OmVrMm, dmrMm. 2. c~mS>; YyV; H$nQ>r.
[g. A +H$_]
AH$_ {d. 1. A{Z`{_V; H$_{da{hV; A`dpWV : "dmMoM| {dVwiUo &
gmdamo{Z mU| & AH$_mM|o dgUo & R>do mo{Z R>>m`t &&' - km 18.1557.
AH$_ nw. n`mMm EH$ Ioi. `mV gd n`mMr qH$_V R>adcocr AgVo;
`md$Z hmVmV Agco`m nmZmMo JwU 21 AJa OdiOdi 21
hmoVrc Agm `Z IoimSy>Zo Ho$cm nm{hOo. 21 nojm OmV JwU
Pm`mg ZwH$gmZ hmoVo.
AH${_V `w_ Z. (J.) ametMm H$_ _hdmMm Zgco`m A`V
ametMr OmoS>r.
[g.]
AH$g {d. j; Zrag; Aa~Q> Ma~Q> (A).
AH$gUo, AmH$gUo A{H$. AmIS>Uo; K> hmoUo; AmHw${MV hmoUo;
(H$mnS> dJao) AmQ>Uo; gHw${MV hmoUo.
[g.]
AH$gVH$g {d. {VIQ>; OmS>^o aS>;o j.
[AH$gMo {.]

AIQ>mB, AIQ>m`

AH$Vmim - ir {d. nhm : AH$aVmi


AH$mZ {d. g_H$mcrZ; gma`m d`mMo; gma`m `mo`VoMo.
[\$m.H$arZ]
AH$mi, AH$mi{dH$mi nhm : AH$ami{dH$ami [g.H$amc]
A{H$` {d. 1. H$moUVrhr {H$`m Z H$aUmam; {H$`mey` (Bda); {H$`ma{hV;
{ZH$_; `mcm H$moUVohr H$_ H$a`mMr JaO Zmhr Agm : "_O
A{H$`mgr H$_ &' - km 9.156. 2. VQ>W.
[g.]
A{H$` KQ> nw. ({dA) J{VhrZ, MbZey`, AMoVZ nmoH$ir. [g.]
A{H$`mdmX nw. {H$`merc _Zmod mr, {>H$moZ qH$dm dVZ `mMm A^md.
[g.]
AH$sV Z.1.^wVmQ>H$s; XodH$s. 2. Anyd Jmo>; {dbjU KQ>Zm;
M_H$ma.
[g. AH$`]
AH$mV {d. Ag^dZr`; Z H$a`mgmaIr (H$Vr). [g.A + H$]
AH$sV {d. 1. _mo\$V; \w$H$Q>; qH$_V Z XoVm KoVcocm; c~mS>rZo
{_idcocm. 2. ~ogw_ma; A{Ve`. [g. A + H$s.] (dm.) AH$sV
KoUo - ^a_gmQ> qH$_Vrcm KoUo. AH$sV XoUo-1. EImXr dVy
OmV qH$_V KoD$Z {dH$Uo; O~a `mO KoD$Z a$_ XoUo. 2. ^c`mM
XamZo, ~mOma^mdm`m _mZmZo A{Ve` OmV ^mdmZo {dH$Uo.
AHo` {d. {dH$V KoVm Z `o`mgmaIm; {dH$Vm Z `o`mgmaIm.[g.]
AH$moQ>, AH$moS> nw. ho PmS> {h_mc`m`m Amg_VmV d MrZ, Cma
qhXwVmZ, BamU BH$S>o AmT>iVo. `mcm Vrg-Mmirg dfmZr N>mQo >m
no$EdTo \$i `oV.o cmHy$S> gwaI
o d _O~yV Ag`mZo ZjrH$m_mg MmJco.
hm dj e^a-gdmeo \y$Q> CMrMm AgVmo.
[g. AjmoQ>]
AH$moY nw. amJmMm A^md; amJmMo X_Z; `{VY_mMo EH$ cjU.
{d. amJa{hV.
Apc> {d. JwVmJwV Zgcoco; gmono; ghO hmo`mOmoJo; gai; gwc^;
gw~moY.
[g.]
Apc>nUo {H${d. AZm`mgo; mgm{edm`; _w$nUo; ghO; gwImZo;
AJXr ghOmghOr; mg Z hmoVm; Vmam~i Z CS>Vm.
Acoe {H${d. mg, l_, H$miOr `m{edm`; ghOmghOr. [g.]
Acoe-er {H${d. nyUnUo; gdWm; AJXr; {OVH$m cm^ hm`cm
hdm `mV H$mhr H$_r Z hmoVm; ~mH$s Z amhVm (Zme hmoUo, ^JUo,
dmJUo, _maUo, _aUo, OmUo B. {H$`mnXm~amo~a Cn`moJ H$aVmV.)
Aem (gm) ~moer (gr) {d. Amogm~mogr; T>gT>gm.
Aer g_yi; gdmer; AJXr nyUnUo.
AIB {H${d. gXmo{XV {Q>H$Umao; emdV; AIS>; Aj`r : "H$ar cmJ>nmR>
{Mm{dm ZH$mo nmhmo & AIB Vmo MwS>m VwO ^moJBc Zmhmo &&' - VwJm
288.
[g.Aj`]
AIOm -Or-mr nhm : AIVrO
AIQ>m {d. dmBQ>; {VaH$aUr`; Xw:IX : "OoWo Aem ZohmMr OmV &
VoWo C^`VmMo V AIQ>m'- hmocm 72.105.
[g.>]
AIQ>mB, AIQ>m` r. 1. c~mS>rMm A^md. 2. (c.) ehmUnU.
(Jmo.)

AIV

_amR>r eXH$moe & 7

AIV nhm : AjV


AIVrO r. demI ew VVr`m. : nhm Aj`VVr`m : "_r
Jmogmdr`mMm R>mB : AIVrO H$arZ.' - crMC 151.

AIVogmcr A. nwT>`m dfu.


AIH$mc {H${d. AH$_mV.
AI~maZdrg-AI~maZrg nw. 1. ~mV`m qH$dm h{H$H$Vr
{c{hUmam qH$dm {chZ nmZo Xwg`mZm H$i{dUmam. 2. dV_mZn
B. Mm ~mV_rXma; nH$ma.
[\$m.]
AI_ {d. H$moUVrhr Jmo> H$a`mg Ag_W; nJ;y {Z~c; AeV; amoJr;
Xw~im : "XmVo hmo XmZ H$am, OmVo nT>anwam & `m _O VoWdar, AI_mMm
gmo`am &&' - VwJm 349.
[g. Aj_]
AI` {d. Aj`, {Z`; gXd; AIS>; Zmea{hV : "{Xco AI`
A^`XmZ Jm &' -VwJm 349 .
[g. Aj`]
AIa-ar nw. r. Jmdm`m H$S>oMr OmJm.
[Aa. Am{Ia]
AIa {d. Aja; Aj`; A{dZmer; Zme Z nmdUmam; {MaVZ.
{H${d. AIoarg. nhm : AIoa
AIaH$Uo g{H$. AmoTy>Z AmUUo; Vm`mV R>odUo : "_o Xod JQ>Vr &
_o ^wV| AIa{H$Vt &&' -Xmg 9.833.
[g. Am+H$f]
AIaZIa, AmIaZIa {H${d. AIoarg; H$mhr Ho$co Var; gaVoedo Q>r.
AIanI-j nw. ^mnXd (gd{nr) A_md`m; nj (lm)
H$amd`mMm eodQ>Mm {Xdg, {nVnj.
[g. Aja + nj]
AIam nw. AmImS>m; emJma.
AIar r. JmS>rMr XmoZ ~mOyMr g_moamg_moa AgUmar MmHo$ `m
Amgm^modVr {\$aVmV `m`mda ~gdcoco VwiBgmaIo cmHy$S>.
JmS>rMm Amg d gmQ>r `m_Yco cmHy$S>.
[g. Aj]
AIao {d. Iao Zgcoco; ImoQ>o (ZmUo); ^_ : "nma{I`m{M AIao nS>o' km 17.392.
AI{H$Uo {H$. AmH${fU;o _gm_`mZo AmoT>yZ AmUUo : "E{OVmMo Omo{Vgr
g_V & Anwco _ AI{H$V &' -{H$nw. 16.56.
[g. AmH$f]
AId {d. gd : "AIdm cmoHw$ Oodrcm' - crMny 2.
AIdmZOr nw. nVmoOr; {ejH$: "Am_`m AIdmZOrcm `mH$aU
`oV hmoV| Ago Zmhr.' - A$ 2.10-11.
AIgm-go {d. AIm; gd; gnyU.
AIi Z.Aja; eX; Zmd
[g. Aja]
AIir {d. mT>; A{ddm{hV : "Vwhr AIirMr`m amOHw$_mar' - {ed 678.
AIJi {d. ImoS>H$a.
(d.) [H$. AImio - lo>Vm]
AIS> {d. 1. gnyU; Z VwQ>cocm; VwH$S>o Z OmoS>Vm ~Zcocm; EH$mM
cmH$S>m`m, XJS>m`m VwH$S>mVyZ ~Zdcocm; gcJ; EH$gY; g_J.
2. _`o Z Wm~Vm Mmcy Agcocm; gVV; A{daV; `mcm IS>,
AS>Wim, {dgmdm, Wm~UyH$ B. Zmhr (Vmo). 3. Z \$mS>coco; Z
VmoS>coco; OmoS> Z cmdVm Ho$coco qH$dm {edcoco.
[g.]
AIS>Mmoir r. VwH$S>m`m Mmoir_`o H$mnVmV Vgo bmJ, nIo,
Rw>em d nmR>OmoS> Ago VwH$S>o Z H$mnVm ~mm dJiyZ gcJ {edcocr

AIyQ

Mmoir; Zd`m _wcrZo Voc\$im`m doir `md`mMr XmoZ hmVmgmR>r


XmoZ VwH$S>o d nmR> `mgmR>r EH$ VwH$S>m Aem VwH$S>mMr {edcocr
Mmoir.
AIS>d Z. gcJnUm; AI{S>VVm; A{dpN>Vm.
[g.]
AIS>XS>m`_mZ {d. A_`mX; AZV (H$mi); K{Q>H$m, nio, {Xdg,
df B. H$mc{d^mJ{da{hV; gVV AgUmam; `mcm eodQ> Zmhr Agm;
AIS> H$mR>rgmaIm.
[g.]
AIS> mXer r. _mJerf ew mXer.
AIS>Ymar r. AIS> A{^foH$ : "qcJmer AIS>Ymar'-ddg 24.
AIS>Zr` nhm : AIS>
AIS> aOwnW EH$m Q>mHo $mhZ Xwg`m Q>mHo $mcm Om`mgmR>r V`ma Ho$cocm
XmooaIS>mMm _mJ.
[g.]
AIS>loT>r r. (J.) J{UVmVrc EH$ loT>rH$ma. `mVrc nXo H$_mZo
IS> Z nS>Vm EH$gmaIr AgVmV.
[g.]
AIS>gm^m` Z. 1. dY` mV Z hmoUo; Zd`m`m AJmoXa _`y
`oUo; gdmUnU. 2. A`mhV; EH$gmaIo; gVVMr ^a^amQ>; Eod`;
H$`mU.
AIS> gm^m`dVr r. {Ocm gVV gm^m`gwI cm^co qH$dm
cm^Uma Amho Aer r; A{dYdm. 2. (c.) do`m.
AIS>dmar r. gd cdmO`mg{hV Agcocr dmar : "AIS> dmar
am`mMr {ZKmcr MmWr`m A_cm_Yr' - cm 309.
AIS>kmZ Z. 1. nm`arnm`arZo kmZ {_i`mEodOr EH$X_M gd kmZ
mV hmoUo. 2. {Z` kmZ_` AdWm. 3. gcofUm_H$ kmZ. [g.]
AIS>mH$ma A. AI{S>VnUo; IS> Z nS>Vm; gVV.
[g.]
AI{S>V {d. 1. Aw{Q>V; A{d^V; A{d{N>; Z Wm~cocm; Mmcy
am{hcocm; {~ZVwH$S>mMm. 2. (c.) nwH$i; Ananma; AJmY;
A{Ve`; A_`mX. 3. Anam{OV; ImoSy>Z Z Q>mH$cocm; ImoQ>m Z
R>acocm; a Z Ho$cocm.
[g.]
AIS>r {H${d. Zoh_r; gVV; AS>Wim Z `oVm; Z Wm~Vm.
AISH$ag nw. nyU~; na~.
[g.]
AIS> {d. ImoSy>Z H$mT>`mg Ae`; `wma Xo`mg H$R>rU.[g.]
AIm {d. Im`mg A`mo`; ImD$ Z`oV Ago; Im`mH$aVm Zgcoco,
{Z{f; A^`; A^mo` : "AImmMo{Z ^moOZ|o &'- km 18.806.
A{Ib-i {d. 1. gd; gH$i; gnyU : "Vy{M AdKo A{Ic OZ &'
- Ed 1.2. 2. AZV; Z gnUmao.
[g.]
A{IbmW nw. _w` _wm; gmame; Vmn` .
[g.]
AIrVr, AIrVrO r. nhm : Aj`VVr`m
AIraZIra nhm : AIaZIa
AIwSw> {d. hmV AmIS>Umam; H$Oyf : "Xodmo hUo _mOmH$$ & AIwSw>
hdo _r na_od &' - {H$nww 21.09.
AIwZOr,AIwOr nhm : AIdmZOr
AIyQ> {d. Z IwQ>Umam; H$_r Z hmoUmam; gmaIm dmT>Umam : "Vmo AdrQ>,
AIyQ> Agm {Z_i AmZX hmoVmo.' - ^mg 61.

AIod

8 & _amR>r eXH$moe

AIod Z. H$R>mir, nS>er, JmoUr, nImc, _mH$U B`m{XH$mMr EH$


~mOy; ~cm`m nmR>rdarc Vyn, Voc B`m{XH$mMm EH$m ~mOyMm ~wXcm;
AQ>Ho$.
[g. AH$]
AIoV`, AIoVr, AIoVrO nhm : Aj`VVr`m
AIoa r. eodQ>; g_mVr; AV; n[aUm_; _`y; _aU.
{d. eodQ>rc; eodQ>Mm; nyU Pmcocm; gncocm; _V.
{H${d. eodQ>r; AVr; eodQ>mg.
[\$m. Am{Ia]
AIoaAmT>mdm nw. gmcAIoa `oUo - XoUo g_O`mH$aVm _mS> cocm
O_mIM.
AIoaMr {ecH$ H$moUVmhr `dhma gndVmZm g~{YV Im`mda
{ecH$ Agcocr eodQ>Mr aH$_.
AIoa Zm~V - Zm~X 1. MmKS>m ~X H$aVodoir OcX dmOd`mV
`oUmar JV. 2. (c.) eodQ>Mo `e.
[\$m.]
AIo a gmc 1. dfm M m eo d Q> ; _ J ma ^ ; Chm`mMm eo d Q> d
nmdgm`mMm ma^ hUOo `o> _{hZm : "eodQ>r AIoagmc Ohmco.'
- _B>gm 19.76. 2. {d{e> dfMH$mVrc eodQ>Mo df. 3. {heo~m`m
dfmMm eodQ>.
[\$m.]
AIoar r. g_mVr; AV; eodQ> (H$m_mMm); gndUo; Icmg hmoUo;
AmQ>monUo; (gm_yJr; Ym`). [Aa.] (dm.) _maUo-gmYUogm^miUo - 1. W_nmgyZ AmKmS>r {_imcocr ZgVmhr EH$X_
OmoamMm `Z H$$Z `e {_idUo; qOH$Uo; eodQ>Mm VS>mIm cJmdUo.
2. (XemdVmar J{O\$m) eodQ>Mm hmV {_idUo; S>md gmYUo.
AIoarMo {Xdg eoVH$m_mV hJm_mMo eodQ>Mo {Xdg; demI (_o)
_{h`mMm eodQ>Mm nYadS>m.
AIocoIo {H${d dmadma.
AImoQ>m nw. 1. (EImm H$mR>r`m qH$dm IwQ>r`m ^modVr) Xmoar
~mY`mH$aVm nmS>cocr dmQ>moir ImM; Imo~U; H$Jmoam. 2. IamS>r
qH$dm H$nr (nwcr) _Yrc dmQ>mi
o r ImM. 3. {d{harV KmJa gmoS>VmZm
KmJar`m J`mgmR>r Ho$cocm XmoarMm \$mg. 4. nwT>o Amcoco Q>moH$;
Yg; gwiH$m. (dm.) AImoQ>m ^aUo - AmIQ>U;o Yg cmJUo; ImoMmQ>m
cmJUo : "hm nm{hcmg nmQ>mdaZ CR>VmZm _wH$Q>`mcm Ho$dT>m AImoQ>m
^acm Vmo.' - Iod 111. AImoQ>m cmJUo - ImoMmQ>m cmJUo;
H$nS>mcm Yg cmJyZ \$mQ>Uo.
AImoS> {d. 1. H$moUVrhr ImoS> Zgcocm; `J, Xmof, S>mJ Zgcocm. 2.
ew; {Z_i.
AImo^o {H${d. emV _ZmZo; pWa {MmmZo; jwY Z hmoVm : "ho JrVm
nT>>Vm AImo^|o - amkm 18.1507.
[g. Ajmo^]
AImoa {d. Am{UH$; A{YH$.
(Im.)
AImoar {d. 1. Z Imoacocm; Z ImoXcocm : "AImoar A~moQ>r O_
na_odam{g Xo`mdo &&' MH$gy 29.223. 2. amIoZo PmH$co`m
AZr_mUo; Ad{cV. 3. (c.) emar[aH$ {dH$mamMr godZm Z
H$aVm.
[H$. Aw${cgw]
AIm {d. 1. gJim; gnUy ; g~Y; AIS>; dQ>Q>; YS>; em~yV; EHy$U;

AJS>rXJS>r

gd; EH$Xa.
[g. AjV]
AO nw. JhU H$aUo; mVr; hVJV H$aUo.
[\$m.]
AVa nw. 1. Vmam; Zj. 2. gwXd; eHw$Z.
[Aa.]
A`ma nw. 1. gmondcocm A{YH$ma; {Xcocm hH$; _wI`mar; gVm.
2. {ZdS>; ngVr.
[BpV`ma Aa.]
A`man Z. {V{Z{YdmMm A{YH$ma XoUmao n; `m coImZo qH$dm nmZo
H$mhr A{YH$ma, hH$, d{hdmQ> B`mXr {Xcoco AgVmV Ago n.
A`mar nw. A{YH$ma {Xcocm {V{ZYr; `dWmnH$; MmcH$;
A{YH$mar; _w`ma.
[Aa. BpV`ma]
A~ma nw. r. dV_mZn; ~mV_rn; Xwg`m am`mVrc Xa~mamV
Agco`m {V{ZYtZr nmR>dcoco n.
[Aa.]
A~maZdrg nw. 1. ~mV_rn nmR>dUmam; Img ~mV_rXma. 2. _r.
3. (amOXa~mamVcm) KQ>Zm {chZ R>odUmam A{YH$mar.
Aar- AIar r. Ym`; gm_wJr B. gnUo.
AdmZ nw. ^mD$; ghmoXa.
[\$m.]
AJ nw. dj; ndV (Z OmUmam, Z MmcUmam `md$Z).
AJ (AJ @) Cm.1. {Ohm`m`m dm ZmVog~YmVrc qH$dm d`mZo
chmZ Agco`m rMo cj doY`mgmR>r H$mT>cocm g~moYZmWu
CXJma. 2. drg CoeyZ dmnamd`mMo g~moYZ.
AJB - B, AJJ, AJJmB Cm. AmZX, AmM` qH$dm ^`
XmIdUmam CXJma. AJ~mB; AJmB AJJ ! : "hUo AJB! Eo{H$co{h
Z H$Yt Ago nmn Jm &' - Ho$H$m 10.
[_. AJ+AmB]
AJQ> Z. H$moS>o; CImUm.
[g. AK{Q>V]
AJQ> {MJQ> {d. _X; M|JQ>; Amier.
AJS>-S>,y AmJS> nw. 1. AmS>; ~mYrd {dhra. 2. IXH$; ImM; bdU.
3. VQ> : "hm cmoH$mcmoH$ _hmJS> & bmo`mer AJS> & a{Mbm Ago &'
- H$Wm 6.4.10. 4. OZmdamMo ({deofV: hmtMo) Ioi- PwO
`mgmR>r
~m Y bo b o C M VQ> Agbo b o Amdma, (gmR> _ marMo _ X mZ).
5. cdUm_Yrc dmQ.>(Jmo.) >
[g. AmJV.]
{d. AJmY.
AJS>V(X) (Y) (~) JS> Z. 1. jwcH$ dVy; AS>Ji; gQ>a\$Q>a.
2. A_`mX, ewH$, {ZaWH$ ~S>~S>; doS>odmH$S>o dmJUo, ~mocUo dJao.
3. {eionmHo$, OmS>^o aS>o A; {Z:gd ImUo; J[a~rMo ImUo; {^H$ma ImUo.
{H${d. H$goVar; A`dpWVnUo; Amo~S>Ymo~S>nUo.
AJS>Yy-Yyd {d. c>^maVr; c>{ZaOZ; \$monem (_mUyg); AJS>~~;
{YnmS> (r, nwf); hmrMo {ncy.
AJS>YyV nw. Jmogmdr; ~amJr; {XJ~a gmYy; AJS>~~ _mUyg; c>^maVr
_mUyg.
[g. AdYyV]
AJS>Ymo~S> {d. IaIarV; Amo~S>Ymo~S>.
AJS>~~ {d. c>oda; \$ma c>; {YnmS>; \$ma _moR>m AmH$mamMm.
AJS>m nw. JmS>rMo Oy d XmS>r `mZm ~mYUmar Xmoar; H$gUr; YwaoH$Q>.
AJS>rXJS>r {H${d. AS>MUrV. (dm.) AJS>rXJS>r Ord KmcUoAS>MUrV AmUUo.

AJU{ZJU

_amR>r eXH$moe & 9

AJU{ZJU nhm : AmH$U{ZH$U


AJUZr`, AJUo` {d. 1. `mMr JUZm, _moOUr H$aVm `oUma Zmhr
Ago. 2. (c.) jwcH$; {IOJUVrV Zgcoco.

AJ{UV {d. 1. JUZm Z Ho$coco; Z _moOcoco. 2. Ag`; A_mn;


JUZm H$aVm `oUma Zmhr BVHo$.
[g.]
AJ` {d. nhm : AJUZr`; _moOVm Z `o`mOmoJo : "AZm{X Oo
AJ` & na_Vd &' - km 6.320.
[g.]
AJV {H${d. AJ`nydH$; I{MV.
(Jmoo.)
AJ{VH$ {d. H$m` H$amdo Vo gwMV Zmhr Agm; Hw$ {R>V; {ZamYma; {Znm`;
Aghm`.
[g.]
AJ{VH$ J{VVr r. 1. gH$Q>mdWoVyZ qH$dm AZoH$ AS>MUrVyZ nwT>o
OmUo; gH$Q>mVyZ {Z^mdyZ OmUo. 2. gH$Q>g_`rMm Cnm`; AIoaMm
Cnm`; AmUr~mUr`m do i Mr {hH$_V. 3. ZmBcmOmVd
{Znm`mVd nH$acocr pWVr, Xem, `dWm, gmo`.
nw. Aghm` `Vrcm _XV H$aUmam; AZmWZmW; dmcr (XodVm,
na_oda dJao).
[g.]
AJVyZ {H${d. AJ`nydH$; _Z:nydH$.
(Hw$.)
AJ` Z. 1. AmWm; {Ohmim; H$iH$i; AmXa. 2. A`V
Amd`H$Vm; \$ma Oar; Ho$crM nm{hOo Aer dmQ>Umar Jmo>; Q>miVm
Z `o`mgmaIr pWVr : "Oo AJ` hmoVo Vgo Omco' - Xm{d 35.
{H${d. Ad`; Z MwH$Vm; {ZM`oH$$Z; ImrZo. [g.A+J_]
AJ`nydH$ {H${d. 1. _ZmnmgyZ; AmdOyZ. 2. {ZM`mZo; ImrZo;
Ad`_od. 3. ~w{nwaga; _wm_.
[g.]
AJ`~w{, AJ`dmX r. _hd; O$ar; H$miOr; Amd`H$Vm
dmQ>Uo; ^rS>; _wdV.
[g.]
AJ`_od {d. H$iH$irZo; H$moU`mhr g~~r Z gmJVm; {Z>mnydH$.
[g.]
AJ`$n {H${d. _wm_; ~w{nwaga; AJ`nydH $ : "gX{dm {daV nw$f|
A`mgmdr & AJ`$n &&' - Xmg 2.8.32.
[g.]
AJ`dmXr {d. 1. EImm Jmo>rMo _hd _mZUmam; EImm Jmo>rMr
Oar, JaO _m` H$aUmam, H$m_m~c, `Vr~c, VnaVm, AmWm
~miJUmam. 2. Oar`m dmQ>Um`m Jmo>rMr Va\$Xmar H$aUmam;
EImm Jmo>rer A{Ve` OdiH$sZo ~mYcocm.
AJ` gmJ` Z. AmJV dmJV.
AJ`m {H${d. AJ{VH$VoZo; An[ahm`VoZo : "Vo AmVa ZoUVr {M ~mnwS>o &
hUm{Z AJ`m godUo KS>o' -km 5.120.
AJ`mAJ` {H${d. AJ`mnwaVm; O$a {VVH$m : "gmame hm EodO gda
AmUdyZ AJ`mAJ` \$mOo `m g_Om{derg IM H$aUo.' - BE_nr 42.
AJX Z. (Am`w.) 1. AmfY : "_m` Vwcm Z Mo _aUmam AJXg|
AJm ~mnm &' - _mog^m 4.13. 2. {dfZmeH$, {dfmMm n[aUm_
Zmhrgo H$aUmao AmfY.
{d. {ZamoJr.
[g.]
AJXr {d. 1. gd; gdmer; EHy$UEH$; V_m_; nyU; {~cHy$c; {Z:eof;

AJaMXZ

g_yi; AndmXa{hV. 2. eodQ>`m nm`ardaMm; n{h`m Z~aMm;


nH$m; IamoIa; Am`{VH$; {ZImcg; nyU. 3. namH$m>oMm;
A{Ve`.
{H${d. 1. (hmoH$madmMH$ dm`mV) nyUnUo : "Vmo AJXr doioda
Amcm.' (ZH$madmMH$ dm`mV) A{O~mV; _wirM; Oamhr : "`mM
hUU AJXr Ia Zmhr.' 2. ZH$s : "AJXr `oUmaM Agerc Va
gmo_dmanydu `o.'
[g. ApZ]
AJZ nw. AZr; {dVd.
(Hw$.)[g. ApZ]
AJZZJZ, AJmZZJmZ, AmJmZrZJmZr {H${d. MwHy$Z; MwH$sZo;
A`m`mZo; {dZmH$maU.
AJZ~X -Y nw. {^cmdm; {~~m; {~`mMo PmS>; `mMo \$i.
[g. ApZ~Y]
AJ~mB CXJm. ^rVr, AmZX, AmM` B`mXr ^mdZm XmIdUmam CXJma.
AJ_ nw. dj; PmS> : "Pmcmo H$`H$` Vnt ~h epV Z nm[aOmVH$s
AJ_t &' - _mog^m 1.36.
[g.]
{d. 1. Z g_OUmam; JyT> : "AJ{_ ~mocUr OogwMr Z H$io Vo`m &&'
- {H$nw 559. 2. JwV; OmUVm Z `oUmao : "AmXt VoAmMm O_w H$dU|
Om{UVcm & {H$ hmoVm AJ_w &' - {H$nw 1.163.
[g. AJ`]
AJ` {d. 1. OmVm Z `o`mgmaIo; XwJ_; Om`mg H$R>rU; AJ_Zr`.
2. OoWo OmD$ Z`o Ago; J_Zmg A`mo`. 3. (c.) OoWo OmUo dm
doe H$aUo A`mo` Amho Ago (VrWjo, em); g^moJmg A`mo`
Ago ZmVog~Y. 4. ~wrg AmH$cZ Z hmoUmao; AVr{`; Ag_W;
Xwk}`; JhZ : "AJ` VoO X`t`m nXH$m' - E^m 11.148.5.
OoWo nmoMVm `oUma Zmhr Ago.
[g.]
AJ`J_Z Z. 1. {ZH$Q>Mo ZmVog~Y Agco`m rnwfmMm c{JH$
g_mJ_. 2. H$m`mZo dm $T>rZo Oo rnwf {ddmh~ hmoD$ eH$V
ZmhrV `m`m_Yrc c{JH$ g~Y.
[g.]
AJ`nU Z. Z g_O`mgmaIr pWVr; Ako`Vm; _mhrV Zg`mMr
AdWm : "~g gt ghOmgZt & AJ`nUr AJmoM$ &' - E^m 1.22.
AJ`m {d. {ddmhmg A`mo`; Odi`m Zm`mMr; gHw$c; gJmo;
{^dUu` qH$dm Amn`mhZ dS>rc Aer (r).
[g.]
AJ`mJ_Z Z. emmZo g^moJmg A`mo` _mZco`m rer g^moJ;
`{^Mma.
[g.]
AJa -$ nw. Amgm_, ^yVmZH$S>rc EH$ _moR>o gXmo{XV {hado AgUmao
PmS>. nmZo ASw>iemgmaIr, cmHy$S> Za_, g{N> d amiogma`m
nXmWmZo ^acoco; `m`m cmH$S>mMo VwH$S>o nm`mV Hw$OdVmV Vohm
`mg gwJY `oVmo. PmS> 20 dfmMo Pm`mda `mnmgyZ D$X (AJa)
H$mT>VmV. : "H$nya MXZ AJ & Eogo `m gwJYmMm _hm_o$ &' - km
9.391.
[g. AJ]
AJa A. AWdm; qH$dm; Oa; Oar; `{n; Oohm.
[\$m.]
AJaJS> {d. hQ>Q>r; {ZH$miOr; ~o{\$H$sa; ~oJw_mZ; Amier; gwV.
(d.)
AJaMXZ Z. gwJY r Yyn; AJa~mr; CX~mr; CQ>r. [g. AJ + MXZ]

AJaS>m, AJmS>m

10 & _amR>r eXH$moe

AJaS>m, AJmS>m nw. {eIa; Q>mHo $; eodQ>; e|S>m.


[g. AJ]
AJa~mr r. MXZ, H$mnya, D$X dJao gwJYr `o KmcyZ V`ma Ho$cocr
CX~mr; YynH$mS>r; gwJYr H$mS>r.
[g. AJ + d{V]
AJadmXr nw. {\$`mXr; dmXr.
[g. AJdmXr]
AJagmi r.XodimOdi ~mYcocr Y_emim; Xodimg^modma _w`V:
Cgd gJr`m OodUmdirgmR>r ~mYcocr B_maV.
(Jmo.)
[g. AJemcm]
AJam_oa r. eoVmMr H$S> qH$dm _`mXm; ~mY.
AJar r. {S>ar; H$m|~; _moS>.
[g.AJ]
AJar r. ehamVrc `mnmar noR>.
AJ$ Z. JwXmamVyZ ~mhoa Amcoco AJ; AmVS>o; hJ$ amoJ.
AJ {d. AqZ; qZXm H$a`mg A`mo`; AXyfUr`.
[g.]
AJc- cm {d. 1. nwT>Mm; nwT>rc; AJ^mJr Agcocm; n{hcm. 2.
ZmJa AmoT>`mgmR>r `mcm cmdco`m EH$mnojm A{YH$ OmoS>rVrc
nwT>Mr (OmoS>r); Vr hmH$Umam (_wcJm); gXa OmoS>r hmH$`mgmR>r
~g`mg Agcocr ~R>H$.
AJcm r. AJi; H$S>r; AS>ga.
[g. AJcm]
AJcm_mJcm {d. nwT>Mm d _mJMm.
AJ`m~J`m {d. Am{lV; EImm`m nXar qH$dm EImmda
Adc~yZ Agcocm; H${Z> VrMm; H$moUrVar Ac~`m Jc~`m;
`:H$pMV.
[~JcMo {.]
AJ`m{_`m nw. ~mn; EH$ {edr : "... AmVm Vwco H$moVm AJ`m{_`m
gmoS>mco YmdVo.' - YJ 94.
AJdi, AJi, AJyi nw. doUr KmV`mda {V`m Q>moH$mg ~mYcr
OmUmar cmoH$a, Xmoam, Xer B`mXr.
AJdmS>m nw. Kam`m nwT>cm ^mJ; AJU.
[{h.]
AJ{dUo {H$. m H$$Z KoUo, gnmXUo.
AJVm - `m nw. hXJm; hoQ>m; Amdir`m nmZmgmaIr nmZo Agcocm
dj. `mcm Vm~S>r qH$dm nmT>ar \w$co `oVmV. `m`m \w$cmMr d e|JmMr
^mOr H$aVmV. (d.)
[g. AJ`]
AJVmi {d. h>r; _mWo{\$$; H$OmJ; IomS>H$a.
AJ`n r. ghnwQ>r A^H$ ^_mg `m dZnVt`m ^mdZm
m``m AgVmV `mnH$s EH$ dZnVr. - Am`w{g 1.4.
AJi nw. Xmamcm cmd`mMm AS>ga, H$S>r, gmIir, AS>Um. (dm.)
AJi KmcUo - AS>dUo. AJi nS>Uo - {V~Y hmoUo.
[g. AJcm]
AJi Z. 1. H$moH$~mMm ag. (Jmo.). 2. (c.) cmc^S>H$ nmVi nXmW.
AJi {d. Xhm : "AJi hV emo^Vr OmU & `mMo YZ gmJVmo VwO &'
- ^{d 18.89.
(ZX.)
AJi r. JmoQ>>m Ioi`mH$aVm Ho$cocr IiJr, Jc, ~Xm; {dQ>r
H$moc`mMr Jcr.
[H$m. AJiw]
AJiJmoQ>r, AJiS>md nw. `m JmoQ>m`m S>mdmV ~Xo (O{_ZrVrc
Jc) AgVmV Vmo. H$m|S>S>md `m`mnmgyZ {Zamim.

AJm[aY_

AJimdUo g{H$. H$moH$~mMr gmoco OmV Am~Q> hmo`mgmR>r `mZm


(Jmo.)
H$moH$~m`m agmMr nwQ>o XoUo. nhm : AJi
AJir r. AJcm; AS>ga.
AJX Z. H$moS>o; Zdc; AmM` : "Y_m{d ho KS>c H$g? hoM `mcm
`mcm EH$ H$moS>. EH$ AJX.' - ZmJrU 96.
AJm r. 1. AXmO; nyd gyMZm; AmJmD$ H$nZm : "dmK nmR>rda `oBc
hr AJm ZhVr.' - I 6625. 2. gmdYnUm [\$m. AmJmhr] (dm.)
AJm KoUo - EImm Jmo>rMr `dWm qH$dm O~m~Xmar AJmda
KoUo; EImm H$m`mV nwT>mH$ma KoUo. AJm ~mYUo - nwT>rc AXmO,
VOdrO, VaVyX H$aUo; AQ>H$i qH$dm AO_mg H$aUo.
AJm CXJm. 1. g~moYZ; ho Zm_m`m nydu cmdVmV qH$dm "A' JmiyZ
nwT>o OmoS>VmV; Aao !; Ahmo ! : "amkr hUo V[a AJm! Om nyg g^oV Vy
Ago Am`m &' - _mog^m 4.95.2. nhm : AJ
AJmB nhm : AJB
A(A) JmH$S>m nw. nmZJm; amoQ>; amoS>Jm.
AJmOUo A{H$. 1. JmOmdmOm hmoUo; gJirH$S>o {g hmoUo; {Q>_H$s
dmOUo. 2. H$sVu, cm{H$H$ hmoUo; {gr hmoUo : "ho ^r_H$s hr Zdar
AJmOo &' - h> 2.60.
AJmOm nw. 1. AmoaS>; AmaS>mAmoaS>; JdJdm; Jc~cm; Jm|JmQ>; H$cm;
~mo^mQ>m. 2. JmOmdmOm; H$sVu; {gr : "H$mad| Xw`m}YZ amOm &
`mMm _{hd[a Wmoa AJmOm &&' - dg.
AJmS>mo dB; Hw$nU; IXH$; AmS>mogm; gr_odarc JVm dJao. (Jm.)
AJmV Z. cdH$a {nH$Umao, hido, hJm_m`m AmYrMo nrH$ - Ym`
(_mJmV`m CcQ>).
{d. AJmoXaMo; (hJm_m`m) nyduMo - noacoc,o {nH$coc.o [g. AJOmV]
AJmXr r. AJmYr; AS>MU; gH$Q>; H$m{R>` : "AmVm Amhmgr A_c
~gmd`mgr \$mOXmar`m ehamV AJmXr H$m` Amho'- noX 2.26.
AJmY {d. 1. A_`mX; JyT>; J^ra; Imoc; JhZ; `mMm AV cmJV Zmhr
Ago (nmUr, kmZ, gnVr B.) : "Eogo Oo AJmY & OoW doS>mdVr doX &' km 1.73. 2. AJ`; AV`; Vw~ i. 3. H$R>rU; Ag^m`; Ae`.
Z. g_w; J^ra gmJa; Imoc nmUr : "AJmYo ht CM~iVr & Vo Mr{M
Zm eVr &' - A_ 10.5.
[g.]
AJmY qIS>ma Z. (^y.) OoWo gy` H$me nmohMV Zmhr Aer, gmJamVrc
A`V Imoc OmJm.
AJmYnU Z. JyT>nUm; (c.) _moR>onUm; _hmm : "Vo AJmYnU OmBc &
_J {hUmdmo AJm `oBc &' - km 2.217.
AJm~ {d. _O~yV; lo>.
[\$m.]
AJm~mZr r. AJa`mMr _c_c; H$mnS>. `mMo AJ nmT>ao d
{dUH$arV qH$dm H${emV ~wQ>r AgVo.
AJmaS>m nhm : AJaS>m
AJmaUo g{H$. (nXmW VmQ>mV) dmT>Uo; AmoJaUo.
AJm[aY_ nw. lmdH$ Am{U lm{dH$m `m JhWml_r OZmZr nmim`Mm
AmMmaY_.

AJmar

_amR>r eXH$moe & 11

AJmar nhm : AJoar : "Vw`m ApW gmV ZmV Q>mH$`m, Vwcm Xa {nVamZm
AJmar {_iVo. AmVm VwP H$m` amh`b _mJo?' - H$mogcm 209.
AJmar r. H$m|~; {S>ar; AHw$a.
[g. AJ]
AJmar r. AmKmS>r; nwT>mH$ma : "qhXwWmZmV Vmoo `gm H$mohr {XgV
Zmhr H$s AJmar KoD$Z dm_rda `mdo' - noX 15 26.
AJmar r. Vyn dmT>m`Mo ^mS>o.
(d.)
AJm{dV {H${d. A^m{dV; EH$mEH$s.
(Jmo.)
AJmer r. 1. Iwcr JMr; AQ>mcr : "Xwg`m _O`mda & AJmer
JMr Mm\o$a &&' - Jmnmo 36. 2. nS>dr; gmonm.
AJmg Z. AmH$me. (Jm.)
[g. AmH$me]
AJmVwH$s r. ~mocmdcoco ZgVmZm Xwg`m`m Kar OmUo.
A{JXdUm nw. (dZ.) EH$ H$maMm XdUm. nhm : XdUm
A{J-Jr Z nw. AZr; AmJ.
A{JZS>md nw. ApZXmh; A`gH$ma; AZr XoUo : "_J gw^oXmamZr
H$ma^mar Amnco _mV~a XmoKo nmR>dZy d gocm nmR>dZy A{JZS>md {Xcm.'
- noX 2.35.
[g. ApZXmh]
A{JZ~X {d. Z OiUmao; AZrZo Zme Z nmdUmao; AXm.
A{J`mar r. nhm : A`mar
AJrS>Jm nw. ^mVmMm (VmXyi) EH$ H$ma.
(~o.)
AJrZ nw. {dVd; AZr. (Jm.)
[g. ApZ]
AJrZr>rH$m r. eoJS>r : "BVwHo${Z Vo MmXmar{g Joco : AJrZr>rHo${g
am{hco' - crMny 257.
AJwU-Ur-`m {d. 1. {ZJwU : "gd| VwH$`m _ocm & `mU| AJwUm
Am{Ucm &' - VwJm 216. 2. JwUa{hV; mS>; ImoS>H$a : "H$U
AJwUmMm A$n & H$`m gJwU Am{U d$n &&' - Ed 1.96.
3. AdJwUr.
[g.]
AJw{WV {d. Z Jw\$cocr; _moH$ir.
AJoQ> nw. EH$ _m`dmZ XJS>. hm {d{dYaJr N>Q>mV AgVmo. "_mg
AJoQ>' (AmV eodmio gXe dZnVr Agcocm ) hm `mMm EH$ H$ma.
[B.]
nhm : AH$sH$$
AJoar, A`mar r. 1. nmaemMr ApZemim; nmaer cmoH$ AZrMr
nyOm H$aVmV Vo XoD$i dm Y_WmZ. 2. ~mUoVa dJmV lmm`m
{Xder AZrV {Xcr OmUmar VwnmMr AmhVr. [g. ApZ + AJma]
AJoc {d. n{hcm; AJc.
AJodmZ nw. OmV nmQ>rc : "OmV nmQ>cmZm {gY JwOamVoV AJodmZ
hUVmV.' - JmJm 21.
AJmo r. dV: Mr ~m`H$mo, "Jmo' Agmhr Mma Amho.nhm : AJ(H$mo.)
AJmoMa {d. 1. kmZo{`mZm OmUVm Z `oUmam; Z ^mgUmam; AkmV;
AJ` : "`mZm{ghr Oo ZmJdo & Vo AJmoMa \$md| &' - km 15.16.
2. M_H$m[aH$; ZdrZ; nydu EoH$`mV Z Amcocm.
[g.]
AJmoMa {d. 1. AmS>XmS>; mS>; ImoS>H$a; A{dMmar; AJmoMa; dm`;
IQ>mi : "H$m` _oct AJmoMa nmoa hr!' - gw{ecoMm Xod 27. 2. A\$mQ>;
AdKS> : "Zmhr H$dUmMo H$Q>md XIZocm nS>co AJmoMa' - Eonmo 347.

ApZH$m

AJmoManUm nw. XmS>JmB; dm`nUm.


AJmoMar r. `moJemmVrc MmWr _wm. `m _woV >r AmH$memH$S>o
AgVo : "AJmoMar _wm `mMr OmZH$s &' - g 8.13.80.

AJmoQ>-AKmoQ>-R> r. nmdgm`mMm Ama^H$mi; _Jma^; eoVr`m


hJm_mMr gwdmV. (c.) MmVw_mg; g~Y nmdgmim.
[g. AJd{>]
AJmoXa {H${d. {dd{jV {H$`o`m qH$dm H$mim`m nydu; AmYr;
n{h`mXm; nydu.
[g. AJVa]
AJmoYco nhm : AJmoVcr : "{dVrU AJmoY`m`m Ho$ir`m
nmZmd$Z...' -_Ow 137.
AJmonMma nw. Xodm`m _yVuMo CnMma.
AJmocr` q^J Z. (^m.) JmocmH$mamhZ doJ`m AmH$mamMo q^J. [g.]
AJmoVr r. ({d.) AJwVr; (AJmdarc) ehmao; H$mQ>m: "{V`m
(KmoS>r`m) AJmg AJmoVr `oD$Z Vr AJ PmS>Vo.' - Adn 157.
AJS> nhm : AJS>
AJX> {H${d. AJXr; H$m`_Mm; nyUdmZo; {ZaVaMm.
(VOm.)
ApJUr {d. AdKo; gd.
A nw. Ar; AmJ; {dVd : "~mN>m`OmXr H$moYm Amcr & Ogr AZ
naOicr &' - Eonmo 10.
[g. A{]
ApZ -Zr nw. 1. AmJ; {dVd. 2. (AmMo nMZ H$aUmao earamVrc
Vd) jwYm; ^yH$; OR>amZr. 3. AmZo`r (X{jU-nyd) {XeoMm
A{YnVr. 4. d{XH$ XodVm. VrZ H$ma - 1) ndrdarc. 2)
AmH$memVrc {dwV d 3) gy`. 5. `kr` XodVm; Jmhn`, AmhdZr`
d X{jUmZr Ago VmZr d g` Am{U Amdg` {_iyZ nMmZr.
6. VrZ hm AH$. 7. {MH$ dJaogma`m OR>amZr XrV H$aUm`m
(dmT>dUm`m) dZnVr. [g.] (dm.) AZ`o dmhm H$aUo OmiyZ Q>mH$Uo. AZr KoUo - Xm$Jmo`mMm _mam ghZ H$aUo. AZr
XoUo - oV OmiUo; Cma{H$`m H$aUo; nyUnUo Z> H$aUo : "...dY_
Am{U d^mfm `mZm AmnU AZr {Xcm nm{hOo Ago _wirM Zmhr.'_gmg 1.379. AZrMm nmD$g nS> U o - (`wmV dJao)
ApZdfmd hmoUo; EH$mdoir AZoH$ gH$Q>o `oUo; Amnmr H$mogiUo.
A{H$U nw. {dVdmMr {R>UJr; \w$qJ.
ApZH$_i Z. `moJemmVrc EH$ gkm; `mMo dUZ nwT>rc_mUo Ho$co
Amho : "^wd`m`m_`o ApZZm_H$ H$_i Amho. Vo {dwU AgyZ
`mcm XmoZ nmH$`m AmhoV. VoWo "h' "j' hr ~rO{Mho AmhoV.' {dqg 1.53.
[g. ApZH$_c]
ApZH$m r. ApZhmo`mMm AZr : "Z` MdaY & l_w OmZdVmho
Add$ & ApZH$m Zmhr V`o R>mB V`m Am{ZH$ Ago `mnm' - Ch
100.
ApZH$m` Z. _wOrZVa (CnZ`ZmZVa) ~Qy>Zo ~Mmar Y_m_mUo
H$amd`mMm hmo_; ApZ - CnmgZm.
[g.]
ApZH$m> Z. noQ>coco cmHy$S>; {dVd; {ZImam. [g.] (dm.)
ApZH$m> ^jUo - 1. AmJrV CS>r KoU;o A{Zdoe H$aUo: "AOwZ

ApZHw$_ma

12 & _amR>r eXH$moe

hUo ho{M enW & Oar _moS>mo{Z nS>oc goV & Var _r ApZH$m>o ^{jZ
g` &' - h[a 32.169. 2. gVr OmUo.
ApZHw$_ma nw. nmam, JYH$, ~MZmJ, Q>mH$UIma dJaoMo Ho$coco AmfY;
agm`Z.
[g.]
ApZHw$c Z. `m demg gmo_ AJa gy`demer g~Y cmdVm `oV Zmhr
Agm d A~y`m nhmS>mda F$ftZr Ho$co`m `kmVyZ Cn Pmcmo Ago
_mZUmam aOnyV de. `mV na_ma, gmoiH$s, MmhmU, n[ahma, amR>moS>
d OmYd (`mXd) `mMm g_mdoe hmoVmo.
[g.]
ApZHw$S> Z. hmo_m`m doir `kmV AZr noQ>Vm R>od`mgmR>r Ho$cocm
I>>m; nm; doXr.
[g.]
ApZH$sS>m r. Xm$H$m_; AmVf~mOr; \$Q>mHo$; Xm$ CS>dUo;
Xm$Jmo`mMm ^{S>_ma.
[g.]
ApZIm~ nw. VVbmoh>V^; Vmnco`m cmoIS >r Im~mg H$dQ>mi`mMr
{ejm; ZaH$`mVZmnH$s EH$; `_cmoH$sMr EH$ {ejm.
ApZJ_Z - doe gVr OmUo; OmiyZ KooUo.
ApZJmocH$ nw. 1. (ewnjmda Q>mH$`mgmR>r qH$dm AmJ cmd`mgmR>r
V`ma Ho$cocm) dmcmJmhr qH$dm \$moQ>H$ nXmW ^acocm M|Sy>`m
AmH$mamMm Jmoim. 2. gy`mgmaIm AmJrMm Jmoim.
[g.]
ApZMH$ Z. 1. fQ>MH$mnH$s EH$; ApZH$_i. 2. eHw$Z, \$c`mo{Vf
`mVrc EH$ gkm; em{VH$_mgmR>r AZr H$moR>o Amho ho nhmd`mMo EH$
MH$.
[g.]
ApZO {d. (^yem.) JmoRy>Z K> Pmcocm d; {ecmag.
ApZO IS>H$ nw. ndr`m nmoQ>mVrc AZrZo AmVrc nXmWmMm ag
hmoD$Z `mnmgyZ ~ZUmam IS>H$; cmhm.
ApZdmcm r. `moV; Omi; ApZ{eIm; AmJrMm PmoV. [g.]
ApZS>mJ nw. A{JZS>md; ApZXmh; XhZ{dYr : "O_mVXma nS>co hmoVo
Vo aUmVyZ emoYyZ H$mTy>Z H$moUmg nwa{dco d H$moUmg ApZS>mJ {Xco.'
- nm{U ~I nyd 27.
ApZVrW Z. `mVyZ nmUr `m`co OmVo qH$dm `mda X{jUm {X`mda
nmUr gmoS>co OmVo, Vmo VihmVmMm IiJm.
[g.]
ApZX{cH$ Z. (^yem.) dmcm_wIrVyZ ~mhoa nS>Umao KZmdWoVrc
IS>H$mMo chmZ _moR>o VwH$S>o.
ApZ{X` Z. 1. Amncm {ZanamYrnUm {g hmdm hUyZ Vmnco`m
cmoIS>mMm Jmoim hmVmV KoUo, CH$i`m VocmV hmV KmcUo B. Jmo>r.
2. H$amd`mg A{Ve` AdKS> Jmo>r; dV:`m gm_`mMr,
ghZercVoMr `m Jmo>rV narjm hmoBc
Aer Jmo>; H$gmoQ>r : "cT>mMo
ApZ{X` nwZM H$a`mg Vo H$Xm{n V`ma hmoUma ZmhrV.' - AmAm
[g.]
67. nhm : {X`
A{{ZdmnH$ AmJ {dPd`mMo `m{H$ gmYZ.
ApZnarjm r. IaoImoQ>o {g H$a`mgmR>r AZrV C^o amhUo.
A{nMH$ Z. ArnmgyZ ^` Xe{dUmam \$b `moo{VfmVrb EH$ `moJ.
ApZ_mnH$ nw. A`wUVm_mZ _moO`mMo `.
[g.]
ApZ_m Z. AnMZmMm amoJ; OR>amZr _X hmoUo; ^yH$ Z cmJUo. [g.]

ApZgmV hmoUo

ApZ_wI Z. 1. nmMH$ AmfYr - qhJ 1 ^mJ, doIS> 2 ^mJ, qnnir


3 ^mJ, gwR> 4 ^mJ, Amodm 5 ^mJ, {haS>oXi 6 ^mJ, {MH$_i 7
^mJ d H$mo> 8 ^mJ `mMo MyU. 2. Xod. 3. ~mU.
[g.]
ApZ` Z. 1 ~XHy $; Vmo\$ : "`m`m ApZ`emS>dmMr Vmar\$ hm`cm
doioZwgma MwH$m`Mr Zmhr.' - {Z_m 808. 2. Xm$ H$m_mMr d
AmVf~mOrMr H$am_V XmIdUmao ` : "^Zr aOV_mMo AmfY &
H$$Zr ApZ` g & H$UmnwT>o A{V {dZmoX & EH$ ~w
Xm{dVr &'- Ed 15.117.
[g.]
ApZaW nhm : AmJJmS>r
[g.]
ApZamoYH$ {d. AmJrnmgyZ hmoUm`m ZwH$gmZrg {V~Y H$aUmam;
`mda AZrMm n[aUm_ hmoUma Zmhr Agm.
[g.]
ApZamoYZ Z. (^yem.) EImXr dVy AZrnmgyZ ga{jV (amoYH$)
H$a`mMr {H$`m.
[g.]
ApZamo{hUr r. H$minwir (nmR>r`m H$`mda `oUmam \$moS>. hm \$ma
KmVH$ AgVmo.).
[g.]
ApZdU {d. AZrgmaIm Vm~S>mcmc Agcocm.
[g.]
ApZdYH$ {d. ^yH$ dmT>dUmao, nmMH$.
[g.]
ApZdYZ Z. nMZ; OR>amZrMo CrnZ; ^yH$ dmT>Uo.
ApZ{dN>Xo nw. ApZZme; nZr _V Pmcr AgVm AWdm BVa H$mhr
H$maUmZr ApZhmo ~X nS>U.o (`m~c m`pMm gm{JVco Amho.) [g.]
ApZd{-r r. ApZdYZ; nMZeVrMr dmT>; OR>amZr XrV
hmoU;o AmhmamMo _mU dmT>dUo - dmT>U.o
[g.]
ApZe_Z Z. AmJ {dPdUo.
[g.]
ApZe Z. Xm$Zo CS>Umao ~XyH$, Vmo\$ `mgmaIo h`ma.
[g.]
ApZem_H$ nw. AmJ {dPdUmao agm`Z ~mhoa \o$H$Umao `m{H$s CnH$aU.
[g.]
ApZem_H$ Xc, nWH$ Z. AmJ cmJUo, Ka H$mogiUo, `mgma`m
AnKmVmV gmnS>co`m cmoH$mMr _wVVm H$aUo d VXZwf{JH$ _XV
H$m`mgmR>r ZJanm{cH$m qH$dm Vg_ gWmH$S>o Agcoco nWH$;
AmJrer PwO XoUmao Xc.
ApZemim r. A`mJma; ApZJh; (ApZhmo`mMr) AZr R>do `mMr
OmJm; `kemim; hmo_emim.
[g.]
ApZ{eIm r. ApZdmcm; `moV.
[g.]
ApZmo_ nw. gVgmo_gWm (`km) nH$s EH$; gmo_`mJ; `k; doXmVrc
EH$ `k.
[g.]
ApZdmm nw. {nVXodVm; `mg _mZr {_imcm Amho Ago; `mZr
{OdVnUr ApZhmo nmico Zmhr Ago; _arMr nwmnH $s {nVa; {OdVnUr
lmVmZr `mZr R>do cm Zmhr (ApZ>m_o m{X `mJ Ho$co ZmhrV) Ago {nVa.
[g.]
ApZg_m{Y r. AZrcm eara g_nU H$$Z Xoh`mJ H$aUo.
ApZgH$ma nw. oVmMo XhZ; oV OmiUo.
[g.]
ApZgmV hmoUo AmJrV cmon nmdUo; AmJrV Z> hmoUo : "Vr ApZgmV
Pmcr.'- `wJmV 85.

ApZgmX

_amR>r eXH$moe & 13

AJdmcr

ApZgmX nw. (Am`w.) AnMZmMm {dH$ma. nhm : ApZ_m : "ApZ_m

AJJU - Ur {d. lo>; drU; Va~oO : "Mni{deB AJJU &' -

qH$dm ApZgmX, AamoMH$ ho {dH$ma {nm Xw> Pm`m_wiho r hmoVmV d


H$\$Xw>rZoh| r hmoVmV.' -Am`w{g 1.61.
ApZgodm r. AZr `m XodVoMr CnmgZm; nyOm.
[g.]
ApZV^ nw. 1. AZr emV H$a`mMm _. 2. Xrn_mi : "B`
ApZV^mMo Ajoa & nwgm H$m {gXYmV|' - Zd 593.
[g.]
ApZWmZ Z. ApZH$_i - MH$ : "AmH$icoZr `moJo & _`_m
_`_mJ] & ApZWmZm{Z {ZJo ~haYm &&' - km 8.94.
[g.]
ApZZmZ Z. EH$ Vm`m^a nm`mV ZmZ H$aUo.(d.)
[g.]
ApZhmo Z. 1. lmV hUOo doX{d{hV AZrMr CnmgZm; gH$mi
g`mH$mi AZrcm AmhVr XoD$Z AZr gVV amI`mMo dV. 2. (c.)
{dS>r, {gJmaoQ> AmoT>U;o EH$gmaIo Yy_n mZ H$aUo.
[g.]
ApZhmor 1. ApZhmomMo dV KoVcocm. 2. (c.) EH$gmaIo Yy_nmZ
H$aUmam.
[g.]
A` Z. ApZjonH$ A; AmJ AmoH$`mMo Vmo\o$gmaIo e.
A`m`VZ Z. ApZHw$S>.
[g.]
A`wnmV nw. dUdm; ^S>H$m; AmJrMm S>m~| ; CH$m.
[g.]
A`m nw. H$mOdm : "A`m {ZOVoOgmm & ApZVoO mey OmVm &'- E^m
4.86.
r. EH$ ImOar, AJmMr AmJ H$aUmar dZnVr (ImOHw$`ar).
A`m {d. hmoa`m; nwT>mar; (_wcm`m IoimV)nwT>marnU; nwT>mH$ma.
A`mMo ~m|S> A{Ve` VmnQ> _mUyg : "^Q>Or Va A`mMo ~m|S>' - Ehmoam
6.31.
A`mar r. nJVr`m gwadmVrg nmdirda {ZImao R>odyZ `mda Vyn
Q>mHy$Z nJV^a {\$adcocm Yyn; OodUmcm gwdmV H$a`mMr gyMZm;
"nU `m`mg_mo$Z A`mar H$mhr OmVM Zmhr' -_oB 4.
AJ Z. 1. AUr; AUHw$Mr; Q>moH$; AJXr nwT>Mm ^mJ. 2. _{XamMm
H$ig; {eIa; q~Xy; (djmMm) e|S>m. 3. nwT>Mm ^mJ; AmKmS>r. 4.
{XJe. 5. (g_mgmV lo>mWu) n{hcm; nwT>Mm; _w`; YmZ. 3. (J.)
`m q~XynmgyZ EH$aofr` Zgcoco XmoZ {H$aU {ZKVmV Agm q~Xy. CXm.
H$moZmMm AJ, {H$moUmMo VrZ AJ, eHy$Mm AJ. 7. (Ord.)
gOrdm`m earamMm qH$dm Ad`dmMm nwT>Mm (S>mo`mdarc,
Q>moH$mH$S>rc) ^mJ.
[g.]
AJH$m r. {XJe; gy`, Vmao qH$dm BVa Jh ho {j{VOm`m `m q~XyV
CJdVmV qH$dm _mdiVmV Vmo q~Xy Am{U {j{VOmdarc nyd qH$dm
npM_ q~Xy m`m_`o Omo H$g hmoVmo Vmo.
[g.]
AJH$V {d. eyZo hcm H$a`mnyduM H$mhr H$madmB H$$Z `mMr
AmH$_U{gVm H$_r H$aUo : "Xwgar e`Vm AJH$V `wmMr..' gdm125.
[g.]
AJH$_ nw. 1. H$_e: n{hco WmZ; n{hcm _mZ; mYm`. 2. gdmV
A{YH$ _hd; lo>d.
[g.]
AJH$`m{YH$ma nw. 1. BVa {JhmBH$mnydu IaoXr H$a`mMm A{YH$ma;
AJH$_mZo {dH$V Ko`mMm A{YH$ma.
[g.]

Xmg 1.2.22.
[g.AJJ`]
AJJ` {d. lo>; _wI; gdW_; nwT>o ZoUmam; `mMo W_ Zmd `mdo
Agm. AJ` ho An^> $nhr d{MV AmT>iVo.
[g.]
AJJm{_Zr {d. nwT>o OmUmar; nwT>marU.
[g.]
AJJm_r {d. nwT>o OmUmam; ZoVm; nwT>mar.
[g.]
AJJm_r Am`mV nw. YmZ CgOZm`m (~mhoa \o$H$`m`m) nydu
hmoUmam {dwV CgOZmMm AmKmV. Vmo `m _mJmZo OmVmo `mMo
Am`ZrH$aU H$aVmo.
AJO {d. W_ O_cocm; _moR>m; dS>rc (^mD$). JmoqdXmJO, Hw$gw_mJO
`mgma`m Q>monUZmdmV {Vr`nXr `oVmo.
[g.]
AJOm{YH$ma nw. 1. W_ An` hUyZ AgUmam A{YH$ma. 2.
dSr>cmonm{OV BQ>Qo >rV `o> nw hUyZ dmaemZo {_iUmam hH$. [g.]
AJ`m nhm : AJH$m
AJUr, AJUr`m {d. _w`; hmoa`m; ZoVm; _mJXeH$ Zm`H$ :
"Vw_MrE Jmdr ~mUmMr Kao WmoS>r : Var Vwhr AJUr`m hmoAmdo' crMC 288.
[g.]
AJV: {H${d. nwT>o; g_moa; AmKmS>rda; nwT>rc ~mOyg; AJ^mJr.[g.]
AJVm {Z`_ nw. mYm` Xo`mMo {Z`_.
AJVmcw-cy r. da`m XmVm`m _mJrc ~mOyg H$R>mn`V {O^o`m
da Omo Kw_Q>mH$ma ^mJ Amho Vr Vmcy, `m`m nwT>`m XmVmOdirc
^mJmg AJVmcy hUVmV.
[g.]
AJXrn nw. (`A.) 1. nwT>Mm aVm H$memV n> {Xgmdm hUyZ
dmhZm`m nwT>rc ^mJmda ~gdcocm {d{e> q^JmMm namdVH$ {Xdm.
2. ImUH$m_Jma, nmU~w S > o , {eH$mar B`mXtZr Amnco c`
emoY`mgmR>r H$nmimda ~mYcocm {d{e> H$maMm {Xdm. [g.]
AJXVy nw. gdmV AmYr ~mV_r KoD$Z `oUmam nwf; nwT>o KS>Um`m Jmo>rMr
OmUrd H$$Z XoUmam nwf; amOH$s`, gm_m{OH$ KS>m_moS>tMr
nydH$nZm AgUmam >m nwf.
[g.]
AJYZ Z. 1. EImXm gmdO{ZH$ CmoJYXm C^ma`mg qH$dm godm Mmcy
H$a`mg gaH$mar {ZYrVyZ {Xcocr AmJmD$ aH$_. 2. {H$aH$moi
IMmgmR>r H$m`mc`mZo {Xcocr aH$_. {d{e> H$mcmZVa hr aH$_
O_mIMmV XmIdcr OmVo.
[g.]
AJYd nw. (^yem.) OoWrc dZnVrOrdZ nyUnUo pWa Pmcoco Amho
Aer dmiy`m Q>oH$S>mMr amJ.
[g.]
AJYm` Z. I[anmMo nrH$; n{hco nrH$; n{h`m nmdgmZVa `oUmao nrH$
- Om|Yim, AaJS>r, ^mV, ~mOar dJa.o
[g.]
AJnO
y m r. 1. amOgy`mgma`m `kmV qH$dm gmdO{ZH$ g_ma^mV lo>
`Vt`m nyOVo rc gdmV n{hcr nyOm; {dm, Vn `m_wio Omo lo> AgVmo
`mMr g^oV W_ H$a`mV `oUmar nyOm. 2.gdlo > nyOm, g_mZ. [g.]
AJdmcr {d. (^yem.) nm`mVrc IS>H$m`m amJonwT>rc qH$dm
nm`m`m n>^mJmOdirc; dmir IS>H$m`m amJmMm nwT>rc ^mJ.
[g.]

AJ\y$c

14 & _amR>r eXH$moe

AK{Q>V

AJ\y$c Z. doUr`m eodQ>r JwVdcoco gmo`mMo OmoS>\y$c; doUr Imodcr

AJm r. nhm : AJH$m. g_memMm H$mo{Q>H$moZ nyd qH$dm npM_ g_q~XynmgyZ

AgVm {V`m _`^mJr ho XmoZ ~mOyZr {XgVo; EH$ Xm{JZm.


AJ^mJ nw. gdmV nwT>Mm ^mJ; H$moU`mhr gyMrnmdarc Zm|XrVrc
n{hcm {d^mJ.
[g.]
AJ^_y r r. (^y.) g_wmcJVMm gnmQ> nR>mar Xoe.
[g.]
AJ^moOZ Z. n{h`mW_ OodUo; W_ Ood`mMm _mZ. [g.]
AJ^moOr {d. AJ^moOZmMm _mZ AgUmam; AmYr OodUmam. [g.]
AJcoI nw. {Z`VH$m{cHo$, dV_mZno B`mXr_`o R>amdrH$ V^mV
{c{hcocm, Mmcy KS>m_moS>t~c gnmXH$s` _VXeZ H$aUmam _wI
coI. dmnmVrc gnmXH$mZo {c{hcocm _w` coI.
[g.]
AJdU, AJdZ Z. 1. \$mXrMr H$modir {S>ar; H$m|~ : "AWwH $m_wngao &
AJdZ| KoVr Wmao &' - km 15.157. 2. Aa`mMr gah.
AJdU nw. gdmV lo> dU; AJoga OmV; ~mU : "`mht _mOt Cm_Vm
H$er & AJdUmgr n O_ &&' - E^m 7.635.
[g.]
AJdVu {d. gdmV nwT>o AgUmam; AmKmS>rda AgUmam - OmUmam.
(Wc d H$mc `mZm AZwcjyZ cmdVmV.)
[g.]
AJdYu {d. (dZ.) Ho$di Q>moH$merM dmT>Umao (ImoS>, Aj B.) [g.]
AJ d mQ> r. AJ ^ mJ : "Zmam Jm| X m _hmXm {dR> m & R> o { d`co
AJdmQ>m' - OZm 67.
AJdmXr nw. 1. dmXr; {\$`mXr; `m`mc`mV dmXmMm W_ CnH$_
H$aUmam. 2. Amn`m _VmMm, njmMm OmoamZo nwaH$ma H$aUmam.[g.]
AJdoeZ Z. XwIUo {dH$monmg OmUo; J^ra hmoUo : "EdT>mM mgmZ
H$mhrVar AJde
o Z hmoV H$s H$m` Ag ^` dmQy> cmJc' - _m~m 297.
[B. AJhoeZ]
AJemim r. (Xodim`m dJao) AJ^mJr g_moa Agcocr Y_emim,
ApZemim B`mXr.
[g.]
AJga nhm : AJoga
AJgM
y H$ {d. nwT>o hmoUm`m Jmo>rMo {Mh XmIdUmao; nwT>Mr gyMZm XoUmao;
^{d`gyMH$.
[g.]
AJH$Ynw. ({edU.) ImmMo nwT>`m ^mJmMo _mn.
AJW YwHo$ Z. (^y.) CU AWdm WS> hdo`m amer`m nwT>`m ~mOyg
{Z_mU Pmcoco YwHo$.
AJpWV gVa nw. (^yem.) nwT>o Agcocm Va (IS>H$mMm qH$dm
JmimMm).
[g.]
AJda nw. (^mfm.) {O^o`m nwT>Mm ^mJ hm CmaU Ad`d AgVmZm
CMmacm OmUmam da. CXm. B, E, A B`mXr.
[g.]
AJhH$ nw. nhm : AJH$_
AJhUr` {d. nhm : AJm
AJhma nw. 1. ~mUmZm qH$dm XodWmZmZm {ZdmhmgmR>r {Xcoco Jmd,
O_rZ dJao BZm_ : "dmnr Hy$n Amam_ & AJhma| hZ _hmJm_ &' - km
18.99. 2. EH$ Xw_mcm. EH$m Hw$Qw~mhZ OmV Hw$Qw~mg {ZdmhmW Omo
Jmd AJa O_rZ XoVmV `mg AJhma Xw_mcm hUVmV. - BZm_ 28.
[g.]

J_S >cm`m nmVmn`V _moOcm OmVmo `mg AJm hUVmV.


[g.]
AJma nhm : AJhma : "VrWv Anu Omo AJma|' - Xmg 2.7.19.
AJmgZ Z. 1. g^oVrc _wI WmZ; _w`mgZ; A`jnX. 2. AJnOy m;
`o> Om_mVnyOm. (chmZ ~{hUr`m cZm`mdoir danyOm H$a`mnydu
{V`m dS>rc ~{hUr`m nVrMr nyOm H$aUo).
[g.]
AJm {d. 1. _m` Z H$a`mOmoJm; AdrH$m`; ~oH$m`Xoera : "_mQ>o`y
gwYmaUm AJm Amho. ' - cmo{Q>H$o co 3.425 2. (am`.) KQ>ZM
o m
qH$dm H$m`mMm ^H$_ AmYma Zgcocm.
[g.]
AJmVm r. 1. _m` Z H$aUo; Z drH$maUo; AdrH$m`Vm. 2. XmIc
H$$Z Z KoUo.
[g.]
AJmir r. e|S>m; Q>moH$mMr \$mXr : "Am`m`m AJmircm KmarMm
_moR>m KaQ>m hmoVm.' - AmAmeo 155.
AJmew nw. H$me{H$aUmMm eodQ>; H|$q~Xy.
A{JH$m r. (_mZg.) _mZgemr` `moJmV dmnacr OmUmar, YmVyMo
Q>moH$ Agcocr, nopgcrgmaIr Zir. ({h`m _mJ`m ^mJmcm EH$
{dwV Vma OmoS>cocr AgVo.)
[g.]
A{JH$m aofm (J.) AJo OmoS>Umar aofm. CXm. MmH$moZmMo H$U. [g.]
A{J_ {d. 1. _w`; _wI. 2.AmYrMm. 3. hmoa`m; nwT>Mm;
nwT>mar. 4. AmJmD$ {Xcocr a$_.
[g.]
A{J_Ym` nhm : AJYm`
AJodZ nhm : AJdZ
[g.]
AJofU Z. (n, AO dJao) nwT>o nmR>dUo, YmS>Uo.
AJfo U A{^H$Vm nw. (AW.) _mc Jmoim H$aUo, Vmo nmR>dUo, nmohMdUo
dJao `dhma H$aUmar `Vr qH$dm gWm.
[g.]
AJofU n Z. EImXr dVy, XVEodO, H$mJXno, _OHy$a B. `m
nmd`o nmR>dco OmVmV Vo n. `m nmV `mgmo~V nmR>d`m OmUm`m
dVy, H$mJXno B`mXtMr Vnercdma ZmoX$ AgVo.
[g.]
AJo{fV {d. nwT>o nmR>{dbobm.
[g.]
AJoga {d. 1. gdmV nwT>o OmUmam; AJJ`; nwT>mar; ZoVm; _w`. 2.
(J.) _mUmV Agco`m XmoZ g`mnH$s n{hcr. CXm. 36, 48
`mVrc 36 hr g`m. - N>A 104.
[g.]
AJmoXH$ H$moUmMmhr ne hmo`mAmYr KoVcoco nmUr; VmOo d dN>
nmUr; d`nmH$mgmR>r qH$dm nyOogmR>r gmod`mZo AmUcoco nmUr :
"AJmoXH$mMm ^$Z H$ce...' - h[a 34.182.
[g.]
A` {d. _wI; lo>; ZoVm; nwT>mar.
[g.]
AK Z. nmn : "hUmo{Z gm{S>Oo Vmo AKt &&' - km 3.123.19.
AKQKQ>r> {d. Ae` JmoQ> KS>dyZ AmUUmar : "AKQ>KQ>r harMr
_m`m &' - E^m 7.504.
[g.]
AKQ>_mZ {d. Z KS>Umao; Ag^m`; Ae`; AmM`H$maH$.
AK{Q>V {d. 1. Ag^m`; {dcjU; M_H$m[aH$; cmoH$moma : "h[a`m
Xmgm qMVm & AK{Q>V ho dmVm &&'- VwJm 2311. 2. AKmoa;
A{VdmBQ>; ^`H$a; Amgwar.

AK{Q>VKQ>r

_amR>r eXH$moe & 15

Z. AV`, AlwVnyd Jmo>- gJ; "H$_u `mMo AK{Q>V &' - Eonmo


145.
[g.]
AK{Q>VKQ>r {d. Z KS>Umao Vo KS>dyZ AmUUmar : "BdamMr _m`m nyU &
AK{Q>VKQ>r {VM| cjU &&'- E^m 23.421.
[g.]
AK{Q>V qdXmU, qdXmZ Z. {dcjU qH$dm AmM`H$maH$ Jmo>; Zdc;
M_H$ma; H$aUr (H$mc, Xd, Bda `mMr).
AKS> {d. Z KS>dcoco; Amo~S>Ymo~S> (XJS>, dVy B.).
[g.]
AKS>Vm {d. Z KS>Umam; Ae` : "`oW n[adm$ ~h`o & AKS>Vm H$s &&'
-A_ 9.28.
[g.A + KQ]
AK_fU {d. 1. nmnZmeH$ 2. nmnmMm Zme H$aUmam.
Z 1. ZmZ{dYr d g`m `m H$_mV KmUpWV nmnnwfmMo CmQ>U
H$a`mg, hmVmV CXH$ KoD$Z `mda ZmH$mVrc dm`y gmoS>yZ `m nm`mZo
O{_Zrda AmKmV H$aUo. (hUOo nmnnwfmMm Zme Pmcm, hr
^mdZm).> 2. EH$m nmnZmeH$ dVmMo Zmd.
[g.]
AKaS>m nw. 1. Or^, ZmH$, ~moQ>, coIUr B. Mo Q>moH$; PmS>mMm e|S>m;
(gm_m`V: ) eodQ>; Q>moH$. [g. AJ].2. nhm : AKmS>m
AKd -dm {d. AdKm -Ko; nyU; gd; EH$Xa : "XodH$s CXatMm AmR>dm &
{ZO`mg ~gbm H$g^mdm & OZt dZt AKdm & AmR>dm AmR>dm
AmR>dV.' - h[a 3.60.
[g.]
AKi {d. nyU; n[anyU.
AK(Km) iUo g{H$. (H$nS>o B. Yw`mH$aVm) nm`mV Ii~iUo; YwUo :
"YwUr Mw~Hy$Z d AKiyZ Ywdmdr.' - {da 65.
AKinKi {d. 1. Eogng; _moH$io; gc; nwH$i; ^anya; cm~cMH$.
2. (c.) {ZH$nQ>, _moH$`m _ZmMm. 3. _moH$ionUmZo; Eogng arVrZo
(~mocUo, ~gUo B.).
[H$m. AJcMo {.]
AKimAKi r. (nm`mV) nwhm nwhm Ii~iUo.
AKm nw. 1. YZr; `O_mZ. 2. _wgc_mZ ~mXehmMm Img ImoOm. 3.
gaXma, _w`m{YH$mar B. Mr nXdr.
[\$m.AmKm]
AKmoa {d. 1. AMmQ>; \$ma ^`H$a; ^r{VnX; A_Ji (dVw, {H$`m,
WmZ). 2. AH$mi{dH$mi; AH$Q>mo{dH$Q.> 3. {ZH$miOr; {~ZKmoa;
{Z^`; dW; ~o{\$H$sa. 4. gm`; Kmoa Zmhr Agm.
nw. 1. gH$Q> : "Kmoa _mPr h[abr dm Oam Am{U Xoht`m AKmoam
Xd{S>co &' -H$Wm 2.5.177.2. eH$a; . 3. EH$ ZaH$. 4. EH$
nW.
AKmoa Aa` Z. ^`H$a Aa`; KZKmoa OJc.
AKmoaH$_ Z. ^`H$a, YmS>gr qH$dm A_Ji H$m_.
[g.]
AKmoaOn {nemM _mMm On.
[g.]
AKmoaXS> nw. ^`H$a {ejm; A_mZwf XS>.
[g.]
AKmoa{Zm> r. JmT> Pmon; A{V {Zm; H$w^H$Uu Pmon. [g.]
AKmoanW-_V-_mJ-`moJnw. Jmogm`mMm EH$ nW; ho cmoH$ hmVmV
ZaH$nmc KoUmao d Za_mg^jU, _c^jU d BVa AKmooa (^ogya d
A_Ji) H$`o H$aUmao AgVmV.
[g.]
AKmoanmVH$ Z. ^`H$a nmn; ZrM A_Ji H$`.
[g.]

AMH$mo{dMH$mo

AKmoa`moJr nw. AKmoanWmMm AZw`m`r : "em$ AmJ_ AKmoa`moJr & H$go


Vo EoH$mdo &&' -Xmg 4.1.13.
[g.]
AKmoar nw. AKmoanWr; gmhgmXr H$_} H$aUmam; ZmZg`mXr AmMma Z
nmiVm da dmJUmam : "amIoMm ~moH$Um Vm|S>mV ^$Z _o`mgmaIm
nS>Vmo. {VimMr n|S> Hw$O{dcr hUOo {VMr {dR>go maIr KmU `oV.o hr
ZH$cr {d>m Im`mMr ^rVr KmcyZ AKmoar ngo CH$iVmo.' -Jmd 133.
{d. {VaH$aUr`; qZ; `m`; {H$igdmUm; ^`H$a; Xw>; gmhgr;
A_Ji.
[g.]
AKmof {d. (^mfm.) `m dZrMm Cma H$aVmZm daZ{cH$m H${nV
hmoV ZmhrV Agm (dZr); H$R>moa dU.
[g.]
AKmo{fV {d. Z nwH$macoco; Omhra Z Ho$coco; CKS> Zgcoco; cnyZN>nyZ
Ioicoco (`w) : "OnmZZo MrZer AKmo{fV `w IoiyZ...' `w`V
203.
[g.]
AKmUVm r. (d.) dmg Ko`mMr Aj_Vm; H$mhr H$maUm_wio dmg
`o`mMr gdoXZm Zmhrer Pm`m_wio qH$dm O_V:M Zg`m_wio
H$moUVmhr dmg Z OmUdUo.
[g.]
AKma nhm : AJhma : "Zdr AKma| : _m MUo{M nrH${V : ' - crMC> 8.
AMH$Q>, AMH$Q>{dMH$Q> {d. Acrc; dmBQ>; KmUoaS>o; ~r^g;
dmmV; {eZi; MmdQ> (~mocUo, ~mocUmam).
AMH$Z r. EH$ nH$maMm cm~ d N>mVrer AX AJaIm; ~X J`mMm
cm~ H$moQ> : "nmofmImV nm`Om_m, Om_m{Z_m, \$Jm}c, AMH$Z B`mXr
{d{dY H$ma Amco' - _{OpW 90.
[qh.]
AMH ~moMH , AMH$dMH$ r JXrnUm; Ja{eV.
{H${d. A`d{WVnUo; JXrnUmZo; H$goVar. nhm : AMQ>~moMQ>
AMH$` {H${d. AOJ`; hiyM ZH$iV. (Jmo.) [g. A +OmJ]
AMH$cXMH$c Z. H$moUVohr dmBQ> A qH$dm Im nXmW.
AMH$i {d.nmUMQ>, nmMH$i.
AMH$m {d. gJim; gd. nhm : AgH$m
AMH$mJMH$m, AmMH$mJMH$m nw. 1. An_ma, \o$\$ao dJaoV
earamcm ~gUmam {hgH$m. 2. PQ>`mZo McmIrZo AmoT>Uo; T>H$cUo;
R>mogm XoUo; Y$m _maUo ({H$. XoUo). 3. YgH$m; XehV ({H$. ~gUo).
[JMH$mMo X{d.]
AMH$mJMH$m ImUo ~moc`mV AS>IiUo.
AMH$m{dMH$m nw. Jm|Yi; JwVmJwV; {MdS>m{MdS>; A`dpWVnUm;
(c.) Zme; {~KmS>; XwXem.
[{dMH$mMo {.]
AMH$s, AmMH$s r. eodQ>Mo AmMHo$; ~wS>VmZm qH$dm _aVmZm
cmJcocr Ymn ({H$. XoUo, `oUo); KaKa. nhm : CMH$s
AMH$s, AmMH$s {d. gd; gnUy ; AgJr : "R>do crg (AdZr) AMH$s
aXZmJt &' - JJ{d 46.
AMHw$c, AMJwc {d. 1. ZmOyH$; hiwdma. 2. AeV; \$wgH$m;
amoJQ>; {Zn`moJr; Hw$MH$m_r (B{`, AJ, ` dJa.o ). 3. _moS>cc
o m;
XwImdcocm; nJy.
(~o.)
AMH$mo{dMH$mo nw. \$Q>\${OVr; ~moOdmam; N>r; Wy.[g.{dMH$moMo {.]

AMH$s` O{Z

16 & _amR>r eXH$moe

AMmQ>

AMH$s` O{Z Z. ({dA.) `mV ndmh CcQ> {XeoZo o dmhV Zmhr Ago

AMcyH$ {d. Z Mmc`mgmaIo; {Zn`moJr; A`mo` : "^dgmJa V$Z

{X>Ymam O{Z. VdV: `mMo "\o$aS>r {S>H$' er gmY` AgVo. [g.]


AMQ>~moMQ> {H${d. H$_r OmV; {df_; AY}_wY}; EH$gmaIo Zho
Ago; CMgIc arVrZo (H$mnUo, PmS>Uo, gmadUo, cmdUo).
nhm : AMH$~moMH$.
{d. A`dpWV; AYdQ>; Ag_mZ; IwQ > dm Q>J| io VerM R>do Zy (JdV
H$mnUo, H$mT>Uo B.)
[~moMQ>M$o {.]
AMS>o~MS>o, AMS>~MS>, AMSw>~MSy> Z. 1. cmS>Ho$ _yc. 2.
chmZ _wcmcm H$mVwH$mZo _mamd`mMr hmH$; g~moYZ : "AMSw>~MSw>
Zm_o Ami{dcm &' - A_V 59.
[g.dg]
AMVwa {d. AHw$ec; ~mdiQ>; AS>mUr; {~ZH$g~r; Ak. [g.]
AMnQ> {d. H$mhrVar; ^cVoM; {dgJV.(Jm.)
AMni {d. 1. ImoS>H$a; CNIc; CnmVr; MMc : "AMni _Z
_mPo Zmdao AmdarVm &' -_bmo. 2. A{VMni; VaVarV; Cgmhr;
VI; hema; "AMni JwU JwUr ~gcr r{V XyUr &'-Xm{d 154.
[g. AMnc]
AMni R>od r. pWa R>od.
AMninU AZmdanUm; ImoS>minUm; MncnUm$: "^amar Vmo dmam
AMninUo Xoe {nH$Vr &'- Xm{d 225.
AMa {d. pWa; VY; J{Va{hV; AT>i; Wmda; A`{^Mmar;
A{dH$mar.
[g.]
AMaQ> {d. 1. Hw$R>o H$go dmJmdo d Ho$hm H$m` ~mocmdo ho Z H$iUmam.
2. _yIn UmMm; \$mOrc ({dZmoX, {dYmZ B.). 2. AYdQ>; ~mdiQ>,
_yImgmaIo dVZ H$aUmam.
AMaQ>nMaQ,> AManMa, AMa~Ma {d. 1. H$moaS>o; ^aS>; $j;
~oMd (A). 2. Ag~; nmhm{iH$; Adm`mgdm (~mocUmam).
[AMaQ>Mo {.]>
AMM {d. `mMr MMm H$aVm `oV Zmhr Agm; Omo dmXmMm qH$dm
MM}Mm {df` hmoD$ eH$V Zmhr Agm $ : "Xodr Xodmo hUVr
AMMmVo &' - km 4.69.
nw. (c.) Zdam (~m`H$moZo `mMo Zmd KoVm {H$dm MMm H$aVm H$m_m
Z`o hUyZ).
[g.]
AM{MV {H${d. MMm Z H$aVm : "dMm[aH$ JW AM{MV ~mOycm
R>od`mMr ZdrZ nWm....' - _mJmodm 123.
AMc {d. 1. pWa; J{Va{hV : "AMcw hm emdVw &' - km 2.147.
(J.) {OMo _y` ~XcV Zmhr Aer (amer). 2. emV; WS>; AMMc;
X_Xma; {ZpMV hoVy Agcocm. 3. Aj`; AIS>.
nw. ndV; Q>oH$S>r.
AMcm nw. hmV_mc. nhm : AMi
[g. AMc]
AMcm r. ndr : "H$nmVo ^r_mOwZ XoVr AMco{g e gnmV| &'
- _mo^r_ 3.30.
[g.]
AM{cV {d. pWa; Wmda; R>m_; {ZMc; Z hccoco
[g.]
AM{cUwVm r. (^m.) pWanUm; J{V_mZVm ZgUo.
[g.]

Om`mcm `k$nr Zmdm AJXrM AMcyH$ d A{ddmgy R>aVmV.'^mV 26.


AMi {d. 1. Z hmccocm qH$dm hmcdcocm; Cn`moJ Z Ho$cocm; ne
Z Ho$cocm; An> (Im`mMm nXmW B.). 2. (c.) ~mH$s; {eH$;
Amn.
{H${d. AcJV; AmX; X_mZo; hiyhiy.
AMi, AMi nw. 1. nXa; AmoMm : "cn{dcmM H$U AMi nd
_wImdar Kmcr &' - ^O 35. 2. AMc AmMi; gS>; VZ;
WmZ (JwamMo). 3. ~marH$ d; hmV_mc.
[g. AMc]
AMiZm^r {ZpMV A^` : "am`m AMiZm^r Xogr V[a gmKm{Z' crMny 225.
AMinX Z. _moj; AT>inX.
[g.]
AMi` {H${d. 1. AcJV; Y$m Z cmdVm. 2. (c.) ghO, H$>
Z nS>Vm, AZmgm`o.
(Jmo.)
AMidr {d. Z hcdcoc;o Z n{ecco .o Z T>dicoc;o nhm : AMc-i
{H${d. hcHo$M; ZmOyH$ hmVmZo; gm`nUmZo.
[g. AMc]
AMidr dmU Z. _H$agH$mVr {Xder H$amd`mMo EH$ dmU. AmX`m
{Xder {daOyZ R>odcoco d hmV Z cmdcoco Ago Xhr nmmgwm
(^mS>mgH$Q>) dV:`m _wcm`m XrKm`w`mgmR>r {OMr gd _wco
{OdV AmhoV Aem gwdm{gZrg dmU hUyZ XoVmV. [g. AMcdm`Z]
AMimJma, AMcmJma r. AMidr dmU {Ocm m`Mo Vr r.
{VMr hmD$ ImD$ KmcyZ AmoQ>r ^$Z nyOm H$aVmV.
[g.]
AMimoOr, AMimo~m nw. Amier; _X; _>; c>; EoXr; cS>Xy;
JwimMm JUnVr.
[g. AMc]
AMjw {d `mcm S>moio ZmhrV Agm, AmYim.
[g.]
AMjwXeZ Z. S>moio gmoSy>Z ~mH$s`m B{`mZr d _ZmZo hmoUmao kmZ.
[g.]
AMjwnU Z. Mjwa{hV pWVr; AmYionUm : "O`mMo{Z ~io &
AMjwnU AmYio & {\$Q>mo{Z dVw {_io &'- A_ 7.120.
AMJi, AMJw {d. H$nU; ^>; dmBQ>; MmJbm Zho Vmo.[g. AMJ]
AMMc {d. 1. Z MiUmam; Z hbUmam; T>; pWa. 2. Z ~XcUmam;
R>m_ {ZM`mMm; {ZMc.
[g.]
AM~ nw. KmoS>mMm EH$ aJ. - Adn 28.
AM~a {d. AMmQ>; AmM`OZH$; AmM`H$maH$ : "IXH$mMo cmdco
H$m_ AM~a &' - Eonmo 2.186.
AM~m nw. 1. AmM`; M_H$ma; H$mVwH$; Zdc. 2. AmM`mMr
Jmo>; Zdcnar.
AM~rV {d. AmM`M{H$V; {dp_V; W$.
{H${d. AMmZH$, EH$mEH$s.
AMmQ> {d. 1. gm_m` _mUmnojm \$ma A{YH$; H$nZm H$aVm `oUma
Zmhr Agm; A{Ve` _moR>m; A_`mX. 2. {dcjU; A\$mQ>; cmoH$moma;
~o g w _ ma; An[a{_V; AV` ; M_H$m[aH$; \$mOrc;

AMmQ>

_amR>r eXH$moe & 17

A{Z~ : "cmQ>mdar AMmQ> cmQ>m &' - E^m 2. 94. ({H$. ~mocUo,


{c{hUo, H$aUo).
[g. A`W ]
AMmQ> {d. MmdQ>; \$mOrc; cwm : "Ho$cr _wc| hr AdKr AMmQ>| &'
- gm$ 1.67.
[g.]
AMmV {d. AcJX; da`mda : "`mcm AMmV CMcyZ Yaco. 'Q>m\w$ 170.
AMmZH$ {H${d. 1. H$nZm ZgVmZm; AZno{jVnUo; AH$_mV;
EH$mEH$s. 2. VS>H$; gai. 3. hiyM; AcJX. 4. ghO; gwc^nUo;
{dZmgm`mg. 5. Mmo$Z; JwnMyn. 6. An>; AMi; Ogo`m Vgo.
[qh. AMmZH$]
AMmn` Z. MninUmMm A^md; {ZMcnUm; pWaVm; T>Vm.
[g.]
AMma nw. cmoUMo.
[{h.]
AMmc r. ImoQ>r; Imoi~m; AS>MU.
AMmdMm {H${d. 1. AmVm; _Zmcm `oBc Vgo Ag~ (~mocUo).
2. Aemo^Zr`nUo; AdN>nUo (ImUo). 3. A`dpWV; H$goVar;
JXrnUmZo (H$m_ H$aUo).
[d.]
AMmJUo A{H$. 1. C_oX, hemar, dmT> Zmhrer hmoU;o H$mo_Oo Uo; dmiUo;
AmOmar hmoUo. 2. AnH$_m`m pWVrg nmohMUo. [g. AMJ ]
AMmJim-ir {d. CUo; dmBQ>; A^; qZXm_H$ : "AMmJir A{YH$
eX & EoHy$Z C{R>cm dra JX &&' - Ed 9.4. [g. AMJ]
AMmJr r. AmOma; Xw~cVm; hmg.(dm.) AMmJr ^aUo, hmoUo
AmOmar nS>Uo. AMmJrZo {edr XoUo, ~mocUo- Vm|S>mZo dmBQ>
~mocUo; {e`m XoUo.
AMmM` Z. pWanUm; {ZpMVnUm; AMcVm; MMcnUmMm A^md.
[g.]
A{M{H$gZr` {d. 1. Agm`; Cnm`m~mhoa Joococm. (amoJ B.). 2.
`mMr {M{H$gm, _r_mgm H$aVm `oV Zmhr qH$dm H$aUo `mo` Zmhr
Agm ({df`).
[g.]
A{MV Z. AkmZ.
{d. MV` Zgcocm, OS>.
[g.]
AqMV {d. qMVma{hV; H$miOr Zgcocm : "Oo AqMVm AZmWmMo
_m`nmoQ> &' - km 8.195.
[g.]
A{M{VV {d. nydu Z {MqVcoco; nydu _ZmV Zgcoco qH$dm Z
AmUcoco; EH$mEH$s Cdcoco; AH$pnV; AV{H$V; A^m{dV
[g.]
AqM` {d. {dMmam`m ncrH$S>Mm; H$nZmVrV; AV` : "hoVw O`m
{~ho & AqM` O| &'- km 8.88.
[g.]
A{MX Z. MoVZm Zgcoco; OS> (dVw, OJ); AkmZ :$ "A{MXmMo{Z
Zmeo & Ambo Oo {M_mXeo &'- A_ 5.29.
A{Mh Z. XwpMh; Aew^ Jmo>.
[g.]
A{Ma {H${d. cdH$aM; AnmdYrV : "gwadaXm` H$mhr Z nd| A{Ma| &'
- Amgw 7.1.
[g.]

AMmoO, AmMmoO

A{MaH$m` r. AdYmZ; AmR>dU.


(Jmo.)
A{MaH$mc-i nw. WmoS>mdoi, H$_r AdYr.
[g.]
A{MaH$mco {H${d. AnH$mimV; WmoS>m {XdgmV : "lrH$n|
A{MaH$mcoM _w` eyMm nam^d H$$Z...' - Amkm 67.[g.]
A{MaoH$$Z {H${d. cdH$aM.
AMrnMr r. gmJaJmoQ>m_mUo XJS> PocyZ Ioimd`mMm EH$ Ioi;
hm nmM qH$dm gmV IS>mZr IoiVmV.
(Jmo.)
AMra Z. AmM`; Zdc; AX^Vw Jmo>. (Jm.) [g. AmM`]
AMwH${dMwwH$ {d. {H${d. An>, Ag~; JaewrVrc (^mfU,
eX B.); ^a_gmQ>.
AM{w ~V {d. 1. ZdrZ; gmOyH$ : "{deof ^{Vn_o AMw{ ~V &' - E^m
11.681. 2. Anyd; AX^Vw : "nwT>o AMw{ ~V {Z$nU &' - E^m
30.413. 3. {~ZMyH$ : "Omo n[aUm_rMm {Zdmim AMwq ~Vw `o \$im &'
- km 5.7. 4. ne Z Pmcoc;o An>; A~m{YV : "Ogo dOH$dM
coBO
o & _J emMm dfmdmo gm{hOo & n[a OVg| r C[aOo & AMw{ ~V &&'
-km 2.232. 5. {Z^}i; {Zc}n : "Vo kmZnmdo {ZpMV & O`m_m{O
AM{w ~V & em{V Ago &&' - km 4.1.88. 6. {Z_i : "VoUo lrH$Uo
V{dcr ^Vr & na_ rVr AMw{ ~V &' - E^m 29.649. 7. gd;
AJ{UV : "Vw`m {d^yVr AMw{~Vm & H$noZo.... gmJ &&' - E^m
16.234. 8. AZmg$; {Z:gJ $: "nar AMw{ ~V dVUo AKQ>_mZ
H$_ H$aUo &&' -E^m 3.293. 8. {OMm Cn^moJ KoVcm Jocc
o m Zmhr
Aer (r).
[g.]
AMw{~V {H${d. AH$_mV; AM~rV.
(H$moo.)
AMyH$ {d. 1. Zo_Ho$; {~ZMyH$; Xmofa{hV; {ZXm}f : "AMwH$ `oZ
H$adoZm & hUyZ Ho$co Vo gOoZm &' -Xmg 12.2.6. 2. MyH$ Zgcoc;o
AJXr ~amo~a. 3. {ZpMnUo cmJy nS>Umao ({ZXmZ).
AMyH$nUm nw. {~ZMyH$nUm; Zo_Ho$nUm; Xmof, MyH$ qH$dm wQ>r ZgUo.
AMyH$gYmZ Z. 1. Z MwH$Umam Zo_, {H$`m, Jmo>. 2. ~amo~a KS>Umam
~oV; Z MwH$Umar gm _gcV.
AMyH$ gYmZr {d. {~ZMyH$ H$m` H$aUmam.
AMoV {d. AMoVZ; {ZOud; OS>; MV`a{hV : "AMoV cmohMw~H|$
Mio &' - E^m 2.702.
[g.]
AMoVZ {d.1. {ZOud; mUa{hV; _V; OS : "AMoVZ nwV`m ZmMdr
`r &' - Ed 13.64. 2. ~oe
w ; _ypN>V .
[g.]
AMoVZ^ma nw. (Wm.) {ZOud dOZ.
[g.]
AMo> Z. (^m.) dmVmdaUmVrc dm`yKQ>H$mnH$s EH$ _yc`. [g.]
AMo> {d. A{Ve`; H$_mcrMr; {ZVmV : "Oa gmoSw>Z AZVnya {\$amc
_mKma & Vw`m AmB`m cmd{ec hmV {Zarcm hmoa & Vohm
{ZnmUH$amcm AMo> nS>cr Ba (Bfm) &' -Eonmo 191.
AMV` Z. ~oewr; _yN>m; {ZgmhrnUm; MV`mMm A^md;
{OdVnUm ZgUo.
[g.]
AMmoO, AmMmoO Z. 1.AmM`, Zdc : "AMmoO hm ~{i`m Pmcm &'
- {ZJm 16.65.2. Z gmnS>Umam.

AMmo`

18 & _amR>r eXH$moe

AMmo` {d. MmoIVm Z `oUmao; MmoI`mg A`mo`-Ae`. [g.]


AH$co{dH$co {H${d. 1. AMH$Q>{dMH$Q>; A`dpWV; dmmV :
"{H$Vr `oH$ Vo AH$co{dH$cogr &' - Xm{d 284. nhm : AMHw$c
[{dMH$cMo {.]
ApH$V, AMy{H$Vo {H${d. AH$_mV; Ad{MVnUo.
(Jmo.)
AH$wbm{dHw$bm, AHw$bo{dHw$bo {d. ~oew; ^{_>nUmMo.
{H${d. JaewrV, ~oewrV.
Ai {H${d. AcJX; hiwdmanUo : "a`mH$S>ocm ZoD$Z (aW)...
Ai C^m Ho$cm.' - H$moC 154.
AN> {d. 1. dN>; {Z_c; {d_c : "~hYm g_{Mcm ~h O_ lram_
AN> {d^dmZo &' -_mo^r_ 3.64. 2. lo>; CH$>; Cm_.[g.]
AN> nw. (Am`w.) _ohmMm EH$ H$ma : "gm AN>, Bjw, hpV
_ohmV `mMm Cn`moJ OmV Pmcocm Amho.' - Am`w{g^m 1.103.
AN>XH$ {d. N>Xemm`m {Z`_mZm gmoSy>Z Agcocm; N>Xmo{Z`_mMo
CKZ H$aUmam.
[g.]
AN>m A. (CXJm.). 1. N>mZ; gwXa; MmJco; hmo`. 2. {Zamon KoVmZm,
AmM` `V H$aVmZm, EImm`m {dYmZmda ngVr `V H$aVmZm
H$mT>cm OmUmam CXJma; Cm_, ~ao, R>rH$ `m AWmMm CXJma. [qh.]
ApN> {d. {N>, ^moH$ Zgcocm (_moVr B.); `Ja{hV. [g.]
ApN> {d. AIS>; A^; g~Y; Z H$mncoco -{d^mJcoco; ^moH$
Z nS>coco (aZ); Z VwQ>coco; Z OmoS>bobo.
[g.]
AN>oIm, AN>oImZ {d. {V_maImZ; {Q>H$moOr; d[a>; _moR>m;
AN>m.
(d.)
AN>o` nhm : ApN>.
AN>oa nw. AYm eoa (dOZr, _mnr).
{d. AYm eoa _mnmMm qH$dm dOZmMm.
AN>oa nmdeoa nw. Ad. H$r~r.
(Hw$.)
AN>oar r. A`m eoamMo _mn (^mS>o) qH$dm dOZ.
AN>od nw. CN>mX; YmJS>qYJm; hXmog; YwS>Jyg.
(Jmo.)
A`>mX {H${d. AcJX; AmX$: "`ocm A`mX Poc'y - JOam 148.
A`wV {d. `wV Z hmoUmam (na_oda); pWa; Z nS>Umam; Z T>iUmam;
AMc; Zmea{hV : "AMiw _r A`wVw &'- km 18.1194.[g.]
A`wV nw. 1. _hmZw^md nWmMo EH$ Zmd : "`m nWmg "_hm_m'
"A`w V '... Aerhr Zmdo Amho V .'- _g . 2. {dUw . 3.
AOra : "AmVm nyd H$sU mV ~hc & A`wV cJS>m{o Z g\$i & nm{WH$
gV lmVm{g Vw~ i & H$d` {dlm{V XoVgo &&'-dmZw 6.5.1. [g.]
A`wV\$i Z. Am~m (\$i).
[g. MyV\$c ]
AMg{Y-Yr nw. XmoZ damMm gYr qH$dm VmnwaVm g_yh. [g.]
AN>XH$ {d. H${dVm~ Zgcocm (J).
[g.]
AN>mXg {d. doXmMo nR>U Z H$aUmam : "AN>mXgw nm{U~wS>m : `w{Y{>$
gm~S>m : Vmo _mPo`m H$mS>m : gXm ^rE'- {ed 893.
A{N>r {d. (d.) `mcm ~mhoa CKS>Umao Vm|S> Zmhr Agm; {N> qH$dm
^moH$ Zmhr Agm.

AOnm

AN>moS>m nw. H$mgam (~cmMm); Xmoa; H$mT>Ur; Mm~yH$.


[JwO.]
AO {d. AOmV; {Z`; O_a{hV; `mcm O_ Zmhr Agm;
dV:{g : "_r AOwhr n[a g^do & nH$ {V`moJ| &'-km 4.44.
nw. 1. na_oda; ~Xod; {ed; {dUy; M; H$m_Xod; gm_m`V: Bda.
B.; aKwde
mVrc AO ZmdmMm amOm. 2. ~moH$S>>; ~H$am.
[g.]
AO eA. nmgyZ; _wio; H$Sy>Z : "AO a$ImZo' {eH$mn ({edH$mcrZ
n`dhma) a$=emB; a$ImZm=H$Moar.
Zm_ Im`mdarc {heo~m`m {Za{Zam`m ~m~t`mda AmoT>cocr
aoK d {Za{Zamio aH$mZo XmI{dUm`m aoKm.
[\$m.]
AOH$Xr_ {H${d. n{h`mnmgyZ; nydunmgyZ : "AOH$Xr_ BZm`V
Ago'- Wmo_mamo1.65.
[\$m.]
AOJ` {H${d. hiyM; ZH$iV.
AOJa nw. 1. EH$ {Z{df d XmV Zgcocm gmn. `mMr cm~r 30 nmgyZ
40 \w$Q>mn`V (10 Vo 15 _rQ>a) AgVo. hm ~H$arcmhr {JiVmo
hUVmV hUyZ AO+Ja ({Ji) ho Zmd.
{d. 1. gwIXw:ImVrV (`moJr); Ho$di Bdamda ^adgm R>odUmam.
2. Amier, gwV (_mUyg). AOJamgmaIm ngaUo- nS>U-o nmogUo{ZOUo - MmcUo Ago eX`moJ Ho$co OmVmV.
AOJadmr-mr 1. AmnmoAmn {_ioc `m {^joda amh`mMr dmr;
gmYwd. 2. (c.) AmiernUm; EoXrnUm; AJmVwH$s H$a`mMm
d^md.
AOJm {d. gJim; AgJm; AgH$m.
AOJyc {d. 1. AYy ZomMm. (H$mo.) nhm AMHw$c.
(Jmo.)
AOJo {H${d. dmOdrnojm A{YH$.
AOO nw. KmoS>m`m nm`mMm (IwamMm) amoJ.
AOS> {d. 1. MV``wV; A_yV; {ZamH$ma : "Vmo OS>mOS>mV|
{da{dVw &'- km 8.97. 2. Mnc ~wrMm; _yI Zho Vmo. [g.]
AOS>dmX nw. (Vd.) AOS> X`dmX; OS>m^mddmX; gd g>r gOrd
Amho, Ago _V.
[g.]
AOS>me
nw. 1. OS>nUm ZgUmam nXmW, Jmo> B`mXr. 2. nM_hm^yVm_H$
eara Zgcocm Am_m, ~ B`mXr.
[g.]
AOVa\$ eA. ~mOyZo; V\}$; H$Sy>Z. ~hm_Zr H$mcmV d ZVa
n`dhmam_`o d[a> A{YH$m`mH$Sy>Z H${Z>mg OmUm`m
n`dhmamV dmnacm OmUmam eX. - n`m 400.
[\$m.]
AOXoho nw. EH$Xa Jmd, gd Jmd. "AOXohonH$s dOm Xw_mco Jmd'Wmo_mamo 147.3.
[Aa.]
AO_-_m {d. 1. Z O_cocm; `mg O_ Zmhr Agm. 2. emdV;
{ZaVaMm.
nw. ~, Bda : "AO_m hmoVm {ZOocm &' - Xmg
[g.]
AOn 1. `Wmem On Z H$aUmam ~mU; An> arVrZo On H$aUmar
`Vr. 2. em{Z{f JW dmMUmam _Zw`.
AOn Z. eoaon; A{^m`n.
AOnm nw. 1. EH$m AhmoammV _mUgmMo 21600 dmgmoN>dmg hmoVmV.

AOnm Jm`r, AOnm _

_amR>r eXH$moe & 19

`mda "gmoh' ho ~gdyZ Omo ghO, Am`mgm{da{hV On H$amd`mMm


Vmo. dmgm~amo~a "g: ' d CN>dmgm~amo~a "Ah' (Vo ~ _r Amho.)
hUmd`mMo; `mcm hg _ Agohr hUVmV : "`oH$drg gh dmg|
Onm & Zo_Zy Jocr Vo AOnm &'-Xmg 17.5.1. 2. (gm_m`V: )
dmgmoN>dmg : "ndZ {d{OVgo A{O nmcd| & _Xw Agy J{VZ| AOnm
cdo &' -_amYm-_H$ 162.
[g.]
AOnm Jm`r, AOnm _ darc OnmcmM hUVmV. [g.]
AOnyOmlrgadVr r. lrgadVr`m nyOm_{XamVyZ. ({dOmnyaMm
Xwgam B~mhr_ A{Xcehm hm qhXwY_mcm _mZ XoUmam AgyZ `mcm
qhXr Jm`ZmMr \$ma AmdS> hmoVr d `mgmR>r `mZo amOdmS>mV
gadVrMr _y V u Wmncr hmo V r. `m gadVr`m _ { XamV
am`H$ma^mamMr H$Moar H$$Z VoWyZ Vmo gd \$_mZo H$mT>r. hUyZ
Ag`m \$_mZm`m S>mo`mda qH$dm g_mgmV - "AOnyOm
lrgadVr' hr Ajao {c{hcr OmV.) - ^m{gd 51;68.
AO~, AOn Z. AmM` : "Vr AO~ H$arV am{hcr. '
- aW 123.
{d. {dcjU; AX^Vw ; Agm_m`; AZno{jV; Anyd.
[\$m.]
AO~ImZm-~Jcm nw. Xw{_i d ghgm nmhm`cm Z {_iUm`m dVMy m
gJh Agcoco {R>H$mU; dVwgJ h mc`; nXmWgJ h mc`. [ \$m.]
AO~mB r. Zdc; AmM`; M_H$ma; Acm{H$H$nUm.[ \$m.]
AO~m~-A~m~ nw. 1. _mc_mm; MrOdVy; gaOm_ : "Ow`m
H${_Q>rH$Sy>Z AO~m~ gmonyZ Ko`mMo H$m_ gw$ hmoD$Z Vo gZ. 1886
gmcr nwao Pmco. '- O{Z 3. 2. h`mao; `wgm_Jr; Ag~m~.
[ \$m. A~m~ Mo An.]
AO~m`og eA. H$maUmZo; H$maUm_wio: "AO~m`og {~_mar' =
AmOmam_wio - nX_d 114.
[ \$m.]
AO~wZmV-Xr {d. WmnZonmgyZMo; mMrZ : "~mN>mB V$ {Xr
AO~wZmV OmJm'- ncm 9.
[\$m. AO~wZ`mX]
AO_ {d. lo>; Wmoa; g_m`; amOlr. ({deofV: ) _wgc_mZ Am{U
{~{Q>e cmoH$ `m`m Zmdmnydu : "Am_ MmncoZ gmho~ `mZr....'
- _w ~ 236. _w g c_mZr Am{U no e dmB V rc n`dhmamV
H${Z> m H $Sy > Z d[a> m g hm eX cmdcm OmV Ago . "AO_
A\$PcImZ _h_Xemhr.' naVw BJOr A_XmZrV hm H${Z>mg
cmdcm OmV Ago : "AO_ nmQ>rc Hw$iH$Uu.'
nw. 1. gm_`; Omoa. 2. A{^_mZ. 3. {ZM`; {dMma : "Eoem
g_`mg Z~m~ _mgw\$ `mZr AO_ Ho$`mg nmVemhr Xm~ d ~hV
H$m_o KSy>Z `oVrc.' - {X_am 1.490.
[ \$m.]
AO_V r. Wmo a dr; lo > V m; ^md; _mo R > o n Um; m~`;
H$am_V : "H$mhr EH$ AO_V Xmd _cm &'- AkmA 10. [ \$m.]
AO_mBgrg `oUo {ZXeZmg `oUo : "Am_Mo V\}$Zo hr Jmo> `oH$Xa
Omcr Zmhr. nwT>o Amnco AO_mBgrg `oBc...' -noX 25.34.
AO_md-dm nw. 1. AXmO; AX_mg; {hemo~; JUVr. 2. `moJ;
narjm; H$gmoQ>r.
[ \$m. AP_mBe. ]

AOhVrXma

AO_mdUo g{H$.1. AXmO H$aUo; AO_mg nmhUo; R>moH$Vmim nmhUo;


{heo~ H$aUo; nmaIyZ qH$dm H$gyZ nmhUo. 2. narjm KoUo; `Z
H$aUo : "e_Zmnra| g_W AO_m{dco &'- g 8.3.73.
AO_mg, A_mg nw. 1. AXmO; {heo~; JUVr. 2. gmcmMr
O_m~XrMr R>am{dH$ a$_; ~OoQ>; O_mIM; AXmOnH$mMm V$m.
[ \$m. AP_mBe ] (dm.) AO_mg nMo XmhmoXe} - AXmOmZo
Ho$coco {dYmZ; Z$s _m{hVr ZgVm Ho$coco {dYmZ. AO_mgmZo
ImooJra ImUo - AZw_mZmZo {dYmZ H$aUo.
AO_mgUo C{H$. AXmO ~mYUo; H$nZm H$aUo. [ \$m. AP_mBe ]
AO_mgr {d. 1. AXmOr; Wyc {heo~ H$$Z H$mT>cocm, JUVr
Ho$cocm. 2. AZw_mZmZo {ZpMV Ho$cocm.
[ \$m.AP_mBe]
AO_mgo {H${d. AXmOo; gww_mao.
AO_moXc - Xoc Z. Amo`mMo Voc.
[ qh.]
AO_moXm nw. Amo`mMm EH$ H$ma. `mcm nmT>`m aJmMr \w$co `oVmV.
[qh.]
AO` {d. AqO`; qOH$Vm Z `o`mOmoJm.
[g.]
AOa Z. na~; Xod.
{d. `mcm hmVmanU Zmhr Agm; emdV; A{dZmer; j` Z
nmdUmam; `mcm Oam m hmoV Zmhr Agm (Xod).
[g.]
AOaVImZo {H${d. H$MoarVyZ; H$m`mc`mH$Sy>Z.
[\$m.]
AOah {H${d. Mmcy.
[ Aa.]
AOam_a {d. 1. `mcm hmVmanU d _aU Zmhr Agm; H$Yrhr Zme
Z nmdUmam; Aj`; A{dZmer. 2. {MaH$mcrZ.
[g.]
AOam_am(hm)_V {H${d. H$nmXm; H$noZo {Xcoco ( ~jrg ) : "ho dVZ
`mg AOam_hm_V dVZ H$$Z {Xho Ago....' -_Bgm 8.47. [\$m.]
AOc nw. AV; _aU.
[\$m.]
AOdcm nw. 1. EH$ AmfYr dZnVr. `mMo nmT>am d H$mim, Ago XmoZ
H$ma AmhoV. nmT>`m AOd`mcm "_mcr Vwig' d H$m`m
AOd`mcm "H$mir _mcr Vwig' Ago hUVmV. `mMr nmZo
Vwier`m nmZmnojm _moR>r AgVmV. 2. H$mir Vwig; dO`Vr.
AOdmZ, AOdm`Z nw. Amodm; AO_moXm
[qh. AOdm`Z]
AOeJr r. _oT>qeJr; _ofeJr; H$mH$S>qeJr. gmr ^mJmV hr
AmfYr dZnVr AmT>iVo.
[g.]
AO {d. MS>; {YnmS>; _moR>m; {dVV; OJr; amjgr; AdmT>`.
nw. A{hmomMm EH$ H$ma. `mV {Vhr Hw$S>mVrc Ar H$m`_
R>odVmV- AOnj.
[g.]
AOgc` r. Z`mVrc V, _moR>r c`Xmar.
[g.]
AOdmar {H${d. dmarVyZ; dmarnmgyZ.
[Aa.]
AOhV nw. {V{ZYr; Jw_mVm.
AOhVdmWcjUm, AOhjUm r. eXmMm dm`mWmhZ
A{YH$ AW H$amdm cmJVmo Aer cjUm.
[g.]
AOhVrXma nw. _wVm{cH$; _w`ma; {V{ZYr : "H$mQ>o Xoe_wI `mMo
AOhVrXma O_mZ XoD$Z gmo{S>cm'- _X 3.35.
[\$m.]

AOja

20 & _amR>r eXH$moe

A{OV

[ g. AM + Aja]
AOja Z. da. (A, B B`mXr da).
AOJ_ {d. Wmda; AMc; EH$m OmJohZy XwgarH$S>o OmD$ Z eH$Umao

AOmV{g {d. d`{g.


AOm{V-Vr {d. 1. Om{V{da{hV; Hw$chrZ : "hm Vmo {Xgo H$U d`

(Ka, PmS> B. gnmr) : "AOJ_mMr Imc H$mT>{dcr &'-km 13.227.

AOm{V &' - ZXm 2.57. 2. H$moU`mhr dJmV KmcVm `oV Zmhr


Agm; dJmVrV : "Vo dra AZm_ AOmVr &' - km 17.329. [g.]
AOmXwOm {d. _mPmVwPm; _r-Vy nUmMm; Amnna. [XwOmMo {.]
AOmZ r. Z_mOmH$[aVm nwH$mam; _{eXrV nmWZogmR>r {Z_UmXmIc
hmoUmam nwH$mam.
[ \$m.]
AOmZdj nw. AmiXrg kmZodam`m XodimV g_m{Y_{Xam`m
AmdmamV kmZodamZr cmdco`m \$mXrnmgyZ dmT>cocm dj. ndrda
hm A{Vr` g_Ocm OmVmo : "dj AOmZm XoIw{Z dXr O[a ^md| &'
- {Z_m 1.94.
AOmn {H${d. AmX; AcJV.
AOmnmcH$ nw. 1. YZJa; _|T>nmi. 2. _hmaamd hmoiH$a d `mMo
deO `m`mg~Yr Ow`m H$mJXnmVyZ cjUoZo hm eX dmnacm
Amho.
[g.]
AOmnw nw. H$moH$$; {Zndr, d^mdmZo Jar~ _mUyg. [g.]
AOm~m nw. d _mUyg; AmOmo~m.
(Jm.)
AOm~mX {H${d. 1. _wirM. 2. AMmZH$
[AOr~mX An.]
AOmc Z. H${H$ A{gS>. ho Amc cmoUr, Imo~aoc dJaonmgyZ
H$mT>VmV. - g| 2.
AOm`~ nhm AO~
AOm`w Z. ~moH$S>mM o `w; ~moH$S> \$ma doi ^mS>V ZmhrV. ZwgVm Amd
AmUVmV. `md$Z cjUoZo nmoH$i Y_H$s, ^mS>U. [g.]
AOmhV {V{ZYr; ~Xcr A{YH$mar; gnyU A{YH$ma Agcocm Xw`_
A{YH$mar; nmQ>rc, Hw$cH$Uu, Xoe_wI, XoenmS>o Am{U BVa dVZr
A{YH$mar B`mXt`m ~m~VrV `m eXmMm Cn`moJ H$aVmV. EH$
nXdr.
[\$m. dOmhV]
{d. A~m{YV; A`mhV.
AOm~a {d. \$mOrc; XmS>Jm; h>r.
A{O CXJm. Ahmo! (ho g~moYZ nwfmZm qH$dm {`mZm CoeyZ
cmdVmV.) : "YVam>m{g hUo _r gO` hm gmdYmZ A{O am`m &&'_moH$U 1.5.
[g. A{`]
A{OOr, AOrOr r. XrZVm; crZVm; dmOdrnojm A{YH$ Z_Vm;
cmMmar; J`md`m; hmOmhmOr : "{H$Vr A{OOrZo hmVmnm`m nSy>Z
`mZr _m`mH$Sy>Z Vgo dMZ KoVco'- ^m~ 154. [Aa. Am{OPr]
(dm.) A{OOr H$aUo - AmOd H$aUo; cmMmarZo dmJUo; J`md`m
H$aUo; Iwf_H$ar H$aUo.
A{OQ>Z, A{OQ>Q> nw. EH$ cH$ar A{YH$mar; d[a> A{YH$mar qH$dm
goZmnVr gmJoc Vo hHy$_ H$mT>Uo d admZm H$aUo ho `mMo H$m_
AgVo.
[B. AS>`wQ>Q>]
A{OV {d. qOH$cm Z Jococm; gXd {dO`r; `mMm H$moUr H$Yr
nam^d Ho$cm Zmhr Agm (Bda) : "A{OV Zm_ dXmo ^c`m {_go &
gH$c nmVH$ ^_ H$arVgo &' - dm_Z. [g.] (dm.) A{OV

AOQ> {d. A>c; Agc; c\$Jm; c~mS. (Zm.)


[ qh.]
AOm r. 1. ~H$ar; eoir. 2. _m`m; _moh; ^mg : "AOmMr Vo
AOm_m`m &'- E^m 7.586.
[ g.]
AOmB~ nw. AmM`; AO~ : "Vwhr Eoem Jmo>r H$[aVm A`mB~
Amho.'- _Bgm 1.52.
[\$m.]
AOmH$nmUr``m` nw. eoir Am{U Vcdma `mMm XmIcm; Q>mJVr
Vcdma; `moJm`moJm_wio hmoUmar A{Z> KQ>Zm XmI{d`mH$[aVm `m
{gmVmMm Cn`moJ H$aVmV. hV~c Aghm` AdWm. [ g.]
AOmJc-i {d. 1. ~mdiQ>; _yI. 2. {ZaWH$; {Zn`moJr. 3.
H$VdhrZ.
[g.]
AOmJiVZ nw. (eoir`m J`mOdiMo VZmgmaIo _mgc Ad`d.
`mMm Cn`moJ ZgVmo hUyZ cjUoZo) {ZaWH$; H$VdhrZ;
Hw$MH$m_mMm.
[g.]
AOmJir r. _Zdr ImoS>m; XmS>JmB; qYJmUm; Aadmir.
AOmU {d. 1. OmU Zgcocm; AZ`V; g_O Z Amcocm; AS>mUr.
2. CnH$mamMr OmUrd Zgcocm; H$VZ. 3. {dMmaey`; ~w{hrZ.
[g. AkmZ]
AOmUVm AOmUVonUr {H${d. nhm : AOmU; H$iV Zg`m_wio;
_mhrV Zg`m_wio; ZH$iV.
{d. gmYm^moim; ^m~S>m.
AOmUnUm nw. AkmZ; ZoUVonUm.
AOmV {d. Cn Z Pmcocm; O_mg Z Amcocm.
AOmV {d. 1. AkmV O_mMm qH$dm `m`m O_mMm R>md{R>H$mUm
cmJV Zmhr Agm; AHw$crZ; ~Xcm{H$H$mMm. 2. cwMm; ~Zoc.
AOmV {d. _wV; dV : "Vwhmg _mWm Voc KmcmoZ AOmV Ho$co
Ago' - dmemN> 213.
{H${d. AmX; AcJX; H$moR>o qH$dm H$emcm Z cmJVm. [\$m. AmPmX]
AOmVn Z. _w{Vn; _moH$io Ho$`mMm XmIcm.
[\$m.]
AOmVnj {d. nI Z \w$Q>cocm : "Ogr AOmVnjmMo{Z Ord| n{jUr
{O`o' - km 9.339.
[g.]
nw. (AOmVH$ma) OoWo Om{V^oX nmirV ZmhrV Agm AmMma; dmJUyH$;
nVr. (VwiOmnya, `H$Q>{Jar `oWo M{cV.) [g. AOm{VH$ma ]
AOmVdmX nw. Cn Z hmoUo ;o H$moUVrhr ZdrZ dVy Cn hmoV Zmhr
Agm EH$ {dMma : "(A_VmZw^d) `m JW mV AOmVdmXmMmM nwaH$ma
Ho$cocm Ag`m_wi.o ...' - APo 34.
[ g.]
AOmV`dhma {d. d`mV Z Amcocm (_wcJm); AkmZ. [ g.]
AOmVew-y {d. 1. `mcm H$moUr ey Zmhr Agm; ewa{hV;
gmpdH$. 2. Omo Xwg`mMo ewd H$arV Zmhr Agm. 3. emV, H$moUmg
mg Z XoUmam (_Zw`). 4. Y_amO, `w{Y{>a : "`O_mZ{h JwXod
{O^V AOmVew Vmm`m &' - _mog^m 2.21.
[ g. ]

A{OVn, AqO`n

_amR>r eXH$moe & 21

OmUo - EImmcm hma OmUo; EImmMo dMd _m` H$aUo. A{OV


hmoUo - _oQ>mHw$Q>rg `oUo; aS>Hw$S>rg `oUo; ZwH$gmZ hmoUo.
A{OVn, AqO`n Z. 1. {OVn; dmXmV qH$dm IoimV nam^yV
Pm`mZo Ver H$~wcr XoUo. 2. IQ>`mV haco`m njmZo `mda
Amncm nam^d {chZ {Xcm Vo n.
A{OV|{` {d. `mZo Amncr B{`o, _ZmoY_ qH$dm {dH$ma qOH$co
ZmhrV Agm; {daV Zgcocm; dam` AJr Zgcocm. [g.]
A{O{Xc`Icmg {H${d. `mMo AV:H$aU o_mZo ~ Amho, Aem
_mUgmH$Sy>Z; (Xa~mar `dhmamV H${Z>mZo d[a>mcm) n {c{hVmZm
`moOmd`mMm dmMma.
[\$m.]
A{OZ Z. ~g`mgmR>r qH$dm nmKa`mgmR>r dmnaco OmUmao ({deofV:
haUmMo) H$mVS>o; _JM_; H$Um{OZ.
[g.]
A{Om\w$H$s r. {^r ^mJw~mB; (c.) `mS; Zm_X.
A{O~mV-X {H${d. 1. {~cHw$c; AJXr; gddr; {ZImcg; g_yi;
_wirM. 2. `mnwT>o; `mZVa. 3.(ZH$madmMH$ `moJmV) Oamgwm;
AJXr An_mUmV gwm.
A{Oa Z. AJU; MmH$; Iwcr OmJm : "hmo` AgH$ moV : eV dmho
g_am{Oat IiIimVo &'- _momoU 2.23.
[g.]
A{Ogm~ - H$Sy>Z, nmgyZ. (d[a>mZo H${Z>mg {chmd`m`m nmV
`moOmd`mMm dmMma).
[\$m.]
A{OH$ nhm : AqO` : "Vy Vd AqOH$ Jm YS>\w$S>m'- Ed 4.36.
AqO` {d. qOH$Vm Z `o`mgmaIm; AOo`; Ioim`m nYmV
eodQ>n`V {dO`r; gdlo>.
[g.]
AqO`n Z. BVa n{S>VmZm dmX{ddmXmV had`m_wio EImm
{dmZmcm {_iUmao `m`m gdlo >Vgo ~ Y rMo n; H$moU`mhr H$coV,
dmXmV, IoimV, Hw$VrV, nY}V gdmda {dO` {_idcm Amho
Aem AWmMr gZX.
A{O`nX Z. EImm IoimV BVa gd IoimSy>Mm nam^d Ho$`m_wio
qH$dm IoimMo gd qH$dm ~hg` S>md qOH$`m_wio {_iUmao WmZ.
A{O(O)g~~ A. `mH$[aVm; hUyZ; `m H$maUmVd : "AqOg~~
dVZ Mmc{dUo _mHw$\$ am{hco hmoVo.'-Wmo_mamo 25.19. [\$m.]
AOr {H${d. nyUnUo; AJXr; _wXcr; _wirM : "qeJr _moS>H$s AOr
~moS>H$s'- A_V~mc 8.
[\$m.]
AOr AOr H$aUo {H$. AmOd H$aUo; Iwf_H$ar H$aUo; nhm :

A{OOr
AOrO {d. 1. {`; cmSH$m; `mam. 2. ~h_y`; _hmJ; Xw{_i;
CH$>.
nw. ZmVodmBH$; Am.
[ \$m.]
AOrO {d. 1. _moVmX; _hmJ : "{gnr^a Ym`mg AOrO Omhcmo...'Amn` 37. 2. XrZ; crZ : "gaXma `mUr OmD$Z BJOmg AOrO
Ho$co '- _Bgm 19.105.
[\$m. AOrO]
AOr~ {d. {dcjU; AX^wV; AO~.
[\$m.]
AOr ~mV H$aUo, AOr dOm H$aUo _wimVM H$mTy>Z Q>mH$Uo.

AOodUr

AOr_ d. _moR>m; Wmoa; Anma; A\$mQ;> MS> : "XwV\$m \$mOm AOr_


[\$m.]
{_im`m AmhoV.'- noX^m 38; nhm : AO_
AOr_m\$s r. g~Y gmam _m\$ AgUmar O_rZ.
[\$m.]
AOrU Z. A Z nM`m_wio hmoUmam {dH$ma; AnMZ.
{d. 1. Z \$mQ>cc
o ;o OwZo Zgcoc;o Iam~ Z Pmcoc.o 2. Z nMcoc;o
Z {Oacoc.o
[g.]
AOrUmeZ Z. (Am`w.) Z nMUmam Amhma.
[g.]
AOrUme nw. 1. AmMm Z nMcocm ^mJ. 2. AYdQ> nMZ. [g.]
AOrUr r. AnMZmda Xo`mV `oUmam H$mT>m.
[g.]
AOrd {d.1. {ZOud; Orda{hV. 2. (^yem.) Ordg>r {Z_mU
hmo`mnydu`m H$mc_mnZ {d^mJmer g~{ YV. 3. Ordm`m ApVdmMo
H$gcohr nwamdo `m`mV {_iV ZmhrV Ago (IS>H$).
[g.]
AOr dmVo A. `mH$[aVm; hUyZ.
[\$m.]
AOrdmonOrdr {d. (Ord.) nmofH$m`mda {Zdmh Adc~yZ ZgUmao
(Ord).
[g.]
AOr>mZ {d. {H${d. _m\$.
AOrhZr {H${d. AmOnmgyZ : "VwO Eogo ^_| AOrhZr ^Vmamgr &'
gn 2.31.
AOr ~m`(`o)g {H${d. H$maUmZo; hUyZ; nhm : AO~m`og : "AOr
~m`og AO Eogr Oo'- nX_d 112.
[\$m.]
AOw {H${d. AOyZ; Am{n : "AOw Vo H$` Z gmYco'- Xm{d 180.
AOwH$ {H${d. COwH$; AmUIr; nwhm EH$Xm. nhm : AOyZ (d.)
AOw{Z`m-AOwZr-AOwZr nhm : AOyZ.
AOwaXJr-AOwXJr r. {IVm; ZmamOr; gdm : "`m {XdgmV
H$moUmMr AOwXJ r Zgmdr.' - _Bgm 10.68.
[ \$m.]
AOwaXm-AOwXm -AmOwXm {d. 1. {ZH$miOr; {Zgmhr;
AmWmhrZ; AZwgwH$; mgcocm; {I; CXmgrZ. 2. Xw:Ir; H$>r;
l_r "cH$ar EH$hr Zmhr AOwaXm.' - Eonmo 351. [\$m. AmOwXm]
AOwaXma-AOwXma nw. A_wH$ _wXVrV n nmohmoM{d`mg ^mS>mZo
R>odcocm _mUyg; ZmoH$a; _Oya; OmgyX : "Amncr _wcJr d C_oXdma
AOwaXma `m XmoKmZr {_iyZ Mmoar Ho$cr Ago `mMo _ZmV no$ ^aco.'KmH$mo 660.
[Aa.]
AOw(Oy)am, AOw (Oy)aXmar r. 1. _Owar; doVZ, OmgwXmMm
nJma. "H$mgrX nmR>dmdm `mgr AOwam nmoMV Zmhr.' - _Bgm
8.212. 2. C$s H$m_o H$aUm`mg md`mMo ngo. 3. mg; _ohZV.
(~m.) 4. nhm : AOmoam
AOyJ {d. 1. CQ>; AZmXa H$aUmam; ~oJw_mZ; AmS>XmS>. (H$mo.) 2.
OmoS>rcm Xwgam Zgcocm; EH$Q>m; EH$mH$s. 3. EHo$ar; Z Owicocr;
EH$Q>r (gm|JQ>r). 4. H$m_mcm qH$dm Owdmcm Z cmJcocm; Z Owncocm
(_mUyg qH$dm ~c).
[g. A +`wO ]
AOyZ-Zr {H${d. Am{n; AmOnmdoVmo; AmVmn`V. [g. AmVZ]
AOo` {d. AqO`; AO`; qOH$cm Z OmUmam.
[g.]
AOodUr {d. OodUmam; ^moOZ H$aUmam.

AO|S>m

22 & _amR>r eXH$moe

[ B.]
AO|S>m nw. H$m`gMy r; H$m`H$ _mMr `mXr; H$m`H$ _n{H$m.
AOmoJr {d. 1.AiQ>i qH$dm MoJQ>nUm Z H$aUmam; Z J_Umam; Z
a|JmiUmam. (H$mo.) 2. pWa.

AOmoS> {d. 1. `mcm H$moUr OmoS> Zmhr Agm; `mMr ~amo~ar Hw$Ur
H$$ eH$V Zmhr Agm. 2. `m`m OmoS>rcm Hw$Ur Zmhr Agm. 3.
`mcm gmYm qH$dm OmoS> Zmhr Ago (^mS>o dJao).
AOmoS>m {d. YZ Z OmoS>Umam; H$mhr Z {_idUmam.
AOmoa-am nw. H$Q>H$Q>; mg : " Imo`m {nH$mH$S>o hmV \o$Hy$Z gVm
hUmcm : "~K H$m` WmoS>m AOmoa hm` h`o ?'- JmJmo 81.
AOmoam nw. Jm` dJao OZmdamMm J^ ({H$. Q>mH$Uo, nS>Uo, `oUo).
AOmoam nw. nJma; H$aUmdi : "cg~Y o nmc`m 3 H$$Z {X`m hmo`m
`m`m AOmo`m~c XoU'o - nogmn 48.
[\$m. AOwam]
AmmV {d. AcJV; da`mda; ZH$iVm; EH$X_ : "nm Va AmmV
Jocm Hw$R>....' _ndm 71.
Amr nhm : A{O~mV : "hr hS>Umdi H$YrM Amr ~X nS>cr
AgVr.' -cmo{Q>Ho$co 1.1.68.
AmwV {d. {~ZMyH$; AMyH$ : "AmyV Zo_ _m[aZ'- _gmn 4.4.279.
(Hw$.)
[g. F$Ow]
AVarH$ _oh~mZr H$nmnydH$ : "AVarH$ _oho~mZr, XImV H$[aVmV,
H$s `mO _m\$ H$amdo '- n`m 400.
[\$m.]
A`m {H${d. BH$S>o. (Zm.)
AOm nhm : AOmho.
AOm_hm_V {H${d. H$noZo; _ohoa~mZrZo.
[\$m.]
AOmdi r. > cmJy Z`o hUyZ chmZ _wcm`m J`mV KmVcr
OmUmar >_`mMr _mi. nhm : dOmdi
AOmho {H${d. a`mZo; _mJmZ;o nydH $; arVrZo. [\$m.AP +amh]
AOy` {H${d. _mUo; AZwgma; arVrZo; $T>rZo : "AOy` dmOdr`m
h$ naVr`m Bgm\$m`m arVrZo Bp\$gmc H$[aVrc'- noA 61.
[\$m.]
Acmc r. ^`Vm; lo>Vm.
[Aa.]
APwB A. AOyZhr; AOyZn`V : "Vy APwB {hV & {dMm[a nm &' amkm 2.22.
APy{Zdar {H${d. Amnn`V; AOyZn`V.
AQ> r. 1. Or Jmo> _m` H$a`mda qH$dm hmo`mda ZVaMr EImXr
Jmo> H$aUo qH$dm hmoUo Adc~Zy AgVo Vr; eV. 2. h>; hoH$m;
XwamJh. 3. AS>Wim; AQ>H$md; haH$V. 4. MmH$ nwT>o OmD$ Z`o hUyZ
MmH$mg cmdcocm XJS> qH$dm KwUm; CQ>r. 5. K> ~g{dcocm gmYm
CMH$Q>`mH$[aVm Va\o$_mUo cmdcocm XJS>, nhma B. 6. drUoMr
qH$dm gVmarMr KmoS>r; {O`md$Z Vmam IwQ >rcm AS>H$dco`m AgVmV
Aer gVmar`m XmS>rdarc hpVXVr n>r. 7. XmoarMm JwV m; nri;
AT>r. 8. _ZmVrc JmR>; AT>r. 9. JmoQ>m IoiVmZm hmVmg d ~moQ>mg
Omoa `o`mgmR>r AmYmamcm O{_Zrda Q>Ho $cocm AJR>m; Agm AJR>m
OoWo Q>Ho $cm OmVmo Vr OmJm. 10. (dmo.) hmV_mJm`m naXoer

AQ>H${dUo

Zmdm`m IwQ>mnwT>o ~mYcocr, H$aH$moMo nmS>cocr H$mR>r- {hcm


{dUmd`m`m Ym`mMo nwO {Za{Zamio ~mYcoco AgVmV. 11.
[H$m. AS>, A>>]
nhm : AmQ>
AQ> r. _moQ>oVyZ EH$m Ionog `oUmao nmUr; _moQ> Wm~`mZVa nmQ>mVyZ
dmhUmao nmUr. (AQ>V AQ>V am{hcoco nmUr).
AQ>AQ> r. n[al_; mg. nhm : AQ>mAQ>, AQ>m{nQ>m
AQ>H$ nw. VwJ "`mXr ~XrdmZ AQ>H$mV, {H$o {_aO'- Eocog
3720.
{d. AdKS>; Xwm` : "VrW$n amOolr am`mMm nw`^md {d{M.
V^mdoH$Sy>Z _moR>ho r AQ>H$ H$_ dnm`mgo hmoV.o ' - noX 10.46.
AQ>H$ r. 1. ~Xr; AS>Wim; AQ>H$md; {V~Y; _`mXm : "O`m
gmoh^md AQ>Hw$ &' - km 6.115. 2. dMH$; YmH$; X~X~m. 3.
nH$S>Uo; YaUo (ge`md$Z). 4. AS>MU; ZS>; Imoi~m : "Var
Caco Ago EH$ & Wmoa AQ>H$ _OcmJr &'-E^m 6.267. 5. (H$ama
_moS>`m~c) m`{Mm; XS>; {ejm. 6. H$mnS> {dU`m`m _mJmV
`mda \$Ur AmnQ>Vo Vo cmHy$S>; (drU K>, _O~yV d R>mgyZ
~gd`m`m H$m_r `mMm Cn`moJ hmoVmo.) 7. JmS>rMm doJ H$_r
H$a`mH$aVm Hoo$cocm Mmn; KwUm. 8. JmS>rMr gmR>r d ~wQ>o `mZm
OmoS>Umam XmS>m. 9. h, gr_m. nhm : AQ.> [H$m.AS>, A>] (dm.)
AQ>H$ H$aUo - H$X H$aUo; nH$S>U.o AQ>H$ nS>Uo - AS>MU
nS>U;o _mm Z MmcUo; hmV Q>Ho $mdo cmJUo.
AQ>H$ H$moR>S>r r. Amamonrcm H$`m H$XoV R>od`mMr OmJm;
EImmdarc Amamon {g hmoD$Z {ZU` cmJ`m`m Xa`mZ
Amamonrcm R>od`mMr H$moR>S>r.
AQ>H$MQ>H$-_Q>H$ r. 1. crcm; Mo>m; Ioi; ZIam : "AQ>H$
MQ>H$ _Q>H$ XmC{Z _Z VwPo _mo{hco ao &&' -A_V 23.2. 2. EH$
Ioi.
AQ>H$S>r r. 1. _midXmMr _mVr dmhZ OmD$ Z`o hUyZ MmH$Q>
n$s H$aUmar VwiB. 2. {IS>H$s CKS>r amhmdr hUyZ dmna`mV
`oUmar cmoIS>r AmH$S>r. 3.N>Vm`m ImcMr VwiB, {h`mda Zjr
H$mT>VmV.
[ H$m. AS>]
AQ>H$U nhm : AS>H$U
AQ>H$Uo A{H$. AS>H$Uo; JwVyZ qH$dm AS>Hy$Z nS>Uo; JVr Hw${R>V
hmoUo; AQ>H$md hmoUo.
AQ>H$~X {d. AQ>Ho$V R>odcocm; H$XoV KmVcocm.
AQ>H$_Q>H$ chmZ _wcmMm EH$ Ioi; `m IoimV hUm``m ZmX~
dm`mVrc, Jm`mVrc gwdmVrMm MaU : "AQ>H$ _QH$, Mdir
MQ>H$ & Mdir Pmcr JmoS> JmoS> &'.
AQ>H$a {d. 1. h> H$aUmam; hoH$o Imoa; AS>co . 2. _mU~, gwQ>gQw >rV
(eara); ~mYgo Xy : "AQ>H$a ~mYm chmZ Iw{O'- _cm 129.
{H${d. 1. K>; J. 2. AmQ>monera; R>gR>erV 3. Q>mn{Q>nrZo;
ZrQ>ZoQ>Ho$nUmZo; `dpWV arVrZo.
AQ>H${dUo nhm : AS>H${dUo

AQ>H$i

_amR>r eXH$moe & 23

AQ>H$i r. 1. AXmO; AZw_mZ; VH$; AO_mg; gw_ma cm{H$H$mVrc


Mmc; arV (Hw$Vr dJao Ioi`mMr). 2. J{UV qH$dm BVa
emmVrc {Z`_; {gmV; $T; Mmc; arV. 3. nS>Vmim;
R>moH$Vmim. 4. {dMma; g_OyV : "H$ma^mar `m`m AQ>H$iog Amco
Va gcwI hmoBc
'- Eocgo 2707. 5. `w$s. (dm.) AQ>H$i ~mYUo
- VH$ H$aUo; AXmO ~mYUo; H$nZm H$aUo. AQ>H$i AgUo H$nZm AgUo; Imr AgUo; AXmO AgUo;
AQ>H$iUo nhm : AS>H$(I)iUo
AQ>H$inM{der r. nwaoem nwam`m{edm`, AmYmamdmMyZ ~mYcocm
VH$, Ho$coco AZw_mZ, {dYmZ.
AQ>H$i nmQ>H$i KmcUo _mS>r KmcyZ Eogng Amam_mV ~gUo : "...
am_m ... gmdcrcm ~gcocm hmoVm... `mZo AQ>H$i nmQ>H$i KmVcr
hmoVr.' - `_mH$ 89.
AQ>H$i~mO {d. AXmO H$a`mV Va~oO.
AQ> H $m, AmQ> H $m nw . 1. J h Ue$sMm AmdmH$m; AmQ> m o H $m;
AmH$cZe$sMo qH$dm A{YH$mamMo jo. 2. AXmO; AX_mg;
{heo~; JUZm.
AQ>H$m, AmQ>H$m nw. ^moJ; Zdo : "Xodmg AQ>H$m MT>{d`mg nS>o
gmJVmV'- {MO 1935.
AQ>H$m AmQ>H $m EH$ Vm`mMo ZmUo; AYm $m; AS>H$m. [g. AYH$.]
AQ>H$md-dm nw. 1. AQ>H$m; AS>Wim; {V~Y; {VamoY; {dZ;
AmS>H$mR>r. 2. H$X; AQ>H$ : "`m`m AQ>H$mdmnmgyZ... emoY
cmJoc'- cmo{QHo$co> 2.201.
AQ>H$mdU-Ur r. AS>Wim; haH$V.
AQ>H$m{dUo g{H$. Wm~dUo; AS>Wim H$aUo; AQ>H${dUo; AQ>H$md
H$aUo.
AQ>H$s r. 1. gmJaJmoQ>m`m IoimVrc EH$ S>md. nmM AgVrc
Va Mma, gmV AgVrc Va ghm Am{U ZD$ AgVrc Va AmR>
EH$X_ KoD$Z Cacocm IS>m da Q>mHy$Z Poc`mMm S>md. 2. M|Sy>`m
IoimV H$am``m R>amdrH$ Q>`mMr g`m.
[g. AQ>H$]
AQ>H$s r. EH$ AmfYr dZnVr.
AQ>H$sMm {d. AmR> _mUgm`m Amo`mMm; AQ>H$w `m (Sw>$a) : "Sw>$a
AQ>H$sMm (AmR> _mUgm`m Amo`mMm) Ag`m_wi.o ...' -{eg 22.
AQ>H$sMm XJS> nw. eoVm`m ~mYmdarc h XmI{dUmam XJS>.
AQ>Ho$ Z. AS>Wim; AQ>H$md; haH$V.
AQ>Ho$ Z. 1. ~cmda cmXco`m Amo`mMm, nS>erMm EH$m ~mOyMm
^mJ. 2. AYm ^mJ; AIo ({dS>m`m nmZmMo, ^mOrMo, \$imMo
dJao).
[g. AYH$]
AQ>Ho$nma {H${d. gr_oncrH$S>o; _`mXo~mhoa.
AQ>Ho$da P|S>o cmdUo (amKmo~mXmXmZo AQ>Ho$n`V _wcyI H$m~rO
Ho$`md$Z) eVH$` H$aUo; _moR>m {XpdO` {_i{dUo : "AQ>Ho$da
P|S>o `m`m `mnwT>o Am{UVm H$moRw>{Z ^amar (amKmo~m) &' -{dH$ 9.
AQ>H$moc {d. nmhm MmoaUmar, XyY H$mTy> Z XoUmar; XyY md`mg IiIi

AQ>nUo, AmQ>nUo

H$aUmar (Jm`, hg B.).


AQ>Imoa {d. h>r; hoHo$Imoa; AQ>r~mO; AmJhr.
AQ>KmoiUm nw. mg; Cnd; N>iUyH$; JmOdUyH$; hmchmc ({H$.
H$aUo, hmoUo).
AQ>U r. Q>oH$U : "PmS>m`m ImoS>mcm nmR>rMr AQ>U XoD$Z _r ~gyZ
am{hcmo.' - `_mH$ 73.
AQ>U-Z, AmQ>U Z. ^_V r, ^Q>H$ Vr; qhS>Uo "g_W} ^aVIS>r AQ>U|
Ho$cr.' - g 58.35; "{V`o AQ>Z {deofo hm{cMm{c H$a{V {^jwH$o &$'
- F$ 21.
[ g.]
AQ>Umdi r. gmoZ,o MmXr AmQ>{d`mMr _Owar. [H$m. Aw=AQ>{dUo]>
AQ>Ur r. 1. _yg. 2. YmVyMo {dViUo; ag hmoUo. 3. emof; cw
hmoUo; gwH$Uo; dmiUo. 4. Xm~; YmH$; Oa~; {VamoYZ. 5. {POUo;
l_; `Z : "Ver cQ>{H$`mcmJr AQ>Ur & {df`gmYZr ZaXohm &&'
- E^m 2.226. 6. coe; mg : "Vodr Amn{c`m AmQ>{U`m &
gwIo AgV`m m{U`m &&'- km 17.261. 7. {_lU.
AQ>Ur r. JmoUnmQ>m`m _mJmVrc Vm`mMo YmJo Imcrda hmoD$Z
_YyZ YmoQ>m qH$dm AmS>dm Xmoam Q>mH$`mg OmJm H$a`mH$[aVm KmcVmV
Vo imgmaIo dmQ>moio cmHy$S>.
AQ>UyH$ r 1. AmQ>Uo; H$moaS>o nS>Uo; Xw{^j; emofU. 2. (c.)
`mnmamV CVaVr H$im; AdH$im; OmVm nm`. 3. hmg; AnH$f;
_Xr.
AQ>Uo A{H$. 1. (CUVoZo ) K> hmoUo; H$_r hmoUo (XyY, ag dJao).
2. AmH$gUo; AmIyS> hmoUo; AmHw$MZ nmdUo; AmH$gUo (H$mnS>
B.). 3. H$m_mV `oUo; InUo; {dd{jV H$m`mH$S>o {d{Z`moJ hmoUo.
4. (c.) `mnUo; EH$Ord, EH$$n hmoUo : "_r{M hmoD${Z AmQ>co
Cnm{gVr &' - km 8.126. 5. gmoZo, MmXr dJaoMm ag hmoUo;
{dViUo. 6. hmg, j` nmdUo; IM hmoUo (_mc_mm). 7. K>
hmoUo; _O~yV hmoUo. 8. Zme hmoUo; cw hmoUo; ewH$ hmoUo; dmiUo;
Zmhrgo hmoUo : "XwhmoV ^cVo gXm V[a Z coehr AmQVr &' - Ho$H$m
58. 9. C{H$. nri KmcUo; diUo. 10. mg XoUo; ~oOma H$aUo;
{Z:nmV H$aUo; {ZH$mc H$aUo. nhm : AmQ>Uo [H$. A>{`gw]
AQ>Uo A{H$. ^_U H$aUo; dmg H$aUo; ^Q>H$Uo; qhS>U.o [g. AQ>]
AQ>Xma nhm : AQ>Imoa
AQ>n, AmQ>n nw. 1. gHw${MV H$aUo; WmoS>`mV AmUUo; AmHw${MVnUm
- pWVr. 2. Vm~m; dMH$; A_c; Xm~. 3. `dpWVnUm;
gwQ>gQw >rVnUm; AmQ>mno ; Amda; CaH$. 4. AmQ>nUo; JwS >miUo; _moS>U;o
~X H$aUo. 5. g\$mBZo qH$dm VInUmZo H$m_ H$a`mMr arV.
[g. AmQ>mon]
AQ>nUo, AmQ>nUo C{H$. 1. EH$ H$aUo; Jwa\$Q>Uo; AHw${MV H$aUo.
2. `dpWV cmdUo (nwVHo$, h`mao B.). 3. Vm`mV KooUo; hmVmV
KoUo; Jmoim H$aUo. 4. CaH$Uo; PQ>nQ> H$aUo. 5. JmR>Uo; _Oc
_maUo; {_iUo. 6. gm^miUo; `dpWVnUo Mmc{dUo. 7. gndUo;
Icmg H$aUo. 8 AmdaUo; Wm~dUo; _`mXm KmcUo : "Yra YamoZr

AQ>nVm, AQ>new, AQ>ngma

24 & _amR>r eXH$moe

AmQ>n hUwZr ~mn| _OgmR>r &&' - Ho$H$ 41.


A{H$. 1. _aUo; Zme nmdUo. 2. gwH$Uo; gnUo; Zmhrgo hmoUo.
AQ>nVm, AQ>new, AQ>ngma {d. ~oVmMm; gwQ>gwQ>rV; Qw>_Xma;
~mYogyX; chmZga; gmoBH$a (eara, B_maV, H$nS>m). (dm.)
AQ>nVm H$aUo, KoUo, YaUo - 1. WmoS>`mV AmdaUo; gHw${MV
H$aUo (H$m_, YXm). 2. eodQ>mg ZoUo; gndrV AmUUo.
AQ>n{dUo C{H$. 1. EH$, EHo$ {R>H$mUr, O_m H$aUo; JwS>miUo. 2.
CaH$Uo; gn{dUo; {dhodmQ> cmdUo; \$m H$aUo (H$m_, ImdVy
dJao).
AQ>ni-\$i Z. nmgmoS>r`m XmoZ VwH$S>mnH$s `oH$; H$m~`mMm
EH$ ^mJ.
[g. AYnQ>]
AQ>aUo, AmQ>aUo (AQ>aUo) C{H$. 1. AmH$gUo; AmIS>Uo. 2. gyZ
~gUo; \w$JUo; VmR>Uo.
AQ>a_\$Q>a_ Z. AmcVy\$mcVy; {~Z_hdm`m {H$aH$moi Jmo>r : "gma
AQ>a_\$Q>a_ IaoXr H$a`mV A{dMmarnUm Ho$cm...' - ~m{d~w
261.
AQ>a\$Q>a Z. 1. ar; gQ>a\$Q>a. 2. ~S>~S>; dmMminUm; dQ>dQ>.
{d. AVwV; {Zn`moJr.
AQ>aX Z. H$adXmgmaIo EH$ \$i.
AQ>dim nw. eoVmMr amIU H$a`mgmR>r, Ym` C\$U`mgmR>r qH$dm
H$S>~m dJao R>do `mgmR>r eoVmda ~mYcocm _mim qH$dm _mMU; AQ>mi
o m.
[ g. A>mc ]
nhm : AQ>mcr, AQ>mim
AQ>dr r. amZ; Aa`; OJc : "AQ>{d`o_mOr Ogm & dph [aKVm
ghgm &&' - km 18.1531.
[g.]
AQ>dyZ Q>mH$Uo {H$. (_mZo ^yV, gn dJao) ~mYyZ Q>mH$Uo, amoIUo.
AQ>` {d. Kmoa; {Z{~S> (amZ, Aa>`) : "Mmoam`m AQ>` amZmV ZoD$Z
gmS>m' - amo`y 162.
[g.]
AQ>g {d. AS>g; chmZImoa; AQ>Hw$am nU ^$_; gwQ>gwQ>rV d K>
(eara, ~mYm).
{H${d. H$aH$MyZ; K>; Amdi (~mYUo dJao).
AQ>gQ>m nw. AmdmH$m; Jdg; VmdS>r; AmQ>mHo $m; AS>g>m : "Oa Amnco
AQ>gQ>r`mV Jmo> Amcr Va docmg Z MwH$mdo' - noX 15.17.
AQ>i {d. Z Q>iUmam; MwH${dVm `oUma Zmhr Agm; A{Zdm`; Z
gwQ>Umam.
[g.]
AQ>H$m nw. AmQ>moH$m; `mn.
AQ>H$mi nw. XwH$mi; MUMU; Xw{^j; _hJVm (nmD$g, nmUr, Ym`
dJaoMr.). ({H$. nS>Uo, hmoUo.)
AQ>J-` {d. 1. AdmT>`; A\$mQ>; ^`H$a; {dVrU; 2. KZXmQ>;
{Z{~S>.
(Jmo.)
AQ>m nw. 1. Q>Ho $U. 2. AS>Wim; {V~Y : "X` {dH$i Oohm Xoh^mdm
AQ>m H$s &' - amYm 148.
AQ>mAQ> r. 1. {d{har, Vcmd, Zm B. Mo nmUr AmQ>yZ H$_r hmoUo.
2. Q>MmB; CUrd; H$_VaVm (Ym`, ngo dJaoMr).

AQ>rc

AQ>KmQ>, AmQ>mKmQ> r. AmQ>m{nQ>m; XJXJ; WH$dm; erU.


AQ>mQ> nw. r. gmog; h`mg : "H$m` gm_mZmMm AQ>mQ> Vwcm.' _{M 58. l_; `mVm`mV : "JW {chZ nyU Pm`mda N>mnyZ
H$mT>m`Mr AQ>mQ> nS>cr' - {Z_m 610.
AQ>mQ>m nw. r. 1. Ic; ~moc~mcm; JmOmdmOm : "... `m n`mMm BVH$m
AQ>mQ>m Pmcocm Am{U `m H$em Vo _mJVrc'-ncH$moKo 208. 2. YmXc;
JS>~S>. 3. Omoa : "W_ Xeo{M`o AQ>mQ>o & _m{P H$gm Eogt AMmQ| &
crim{M Zm{ect' - km 10.268.
[H$. Amw = ZmMUo]
AQ>mQ>r r. hmc; H$>; l_ : "Q>m{H$cr AQ>mQ>r ^moJmd`m'- Xm{d 35.
AQ>m{Z_m nw. mg; N>iUyH$; JmOUyH$.
AQ>ma`m KmoiUo gVmdyZ gmoS>Uo. (d.)
AQ>mam nw. 1. H$m~mS>H$>; T>moa_ohZV. 2. H$>m_wio `oUmam WH$dm,
cmZr. ({H$. nS>Uo, nmS>Uo.)
AQ>mao(amo)Q>m nw. 1. gmam dgyc H$aUm`m {enm`mcm md`mMm {eYm.
2. _moc_Owar.
[ qh. AQ>mamoQ>r]
AQ>mcXma {d. O_rZOw_cm Agcocm; _mcXma : "\$$ WmoS>m AQ>mcXma
eoVH$`mH$S>o ^mVmMm gmR>m... {eH$ amhr.' - _mAm 276.
AQ>mcm nw. KaMr EHy$U _mUgo, OZmdao, gm_mZgw_mZ; IQ>cm; ngmam;
cH$ar VimMo gm_mZgw_mZ, gaOm_, AdOS> gm_mZ B`mXr.
AQ>mcr r. 1. _Zmoam; _moR>m dmS>m. 2. Jr; _mS>r; _mim. [g. A>mc]
AQ>mg nw. MS> CmoJ; \$ma H$>; A`V n[al_; _ohZV; H$>;
AQ>mAmQ>.
[g. A>m`mg]
AQ>mim-ir-io nw. r. Z. 1. IQ>cm; _moR>m ngmam : "_mPo VrZ
MwcVo d `mMr _wco~mio Agm AQ>mim hmoVm.'- _mAm 13.
2. _mS>r; hdocr : "_mS>m AQ>m`m Am{U CM q^Vr' -gmh
7.68. 3. Jr; _Zmoam : "^mD$gmho~m`m AmJ_ZmMr ~mV_r
H$mZr nS>VmM JUmo~m AQ>mirda MT>co.' - gmoAm 80.4.
AS>JirMm _mim. (d.)
[g. A>mc]
AQ>mJnQ>mJ {d. 1. cm~cMH$; AKinKi; c~mMdS>m. 2. (c.)
Ag~; {dgJV.
AQ>r r. 1. _moha_mV hmVmV Kmcmd`mMr {niXma Xmoar; gcr; gwVmMr
qH$dm aoe_mMr cS>; H$ir. 2. nhm : AQ> 9 3. h>; AQ> : "Eogr
EH$m AQ>t & [aVt, {eUVt H$aQ>r &&'- VwJm 2784. 4. H$>; l_.
AQ>rMm H$ama - Ioi, AQ>rMr ~mocr haoc `mZo AmYr H$~yc
Ho$cocr {ejm ^moJmdr qH$dm XS> mdm Ago R>adyZ IoiVmV Vmo
eVuMm Ioi.
AQ>rMm n`m nw. AmQ>d`mg `mo` Ago Iam~ Pmcoco n`o.
AQ>rVQ>rMm {d. MwaerMm (Ioi, gm_Zm, `Z B`mXr.).
AQ>rVQ>rZo {H${d. `mgmZo; `ZmMr namH$m>>m H$$Z; MwaerZo.
AQ>rVQ>rcm nS>Uo Baocm nS>U;o h>mcm noQ>U;o Xwg`mMo hUUo _wirM
_m` Z H$aVm AmncoM hUUo nyU _m` hmdo Agm hoH$m YaUo : "`m
~m~VrV BV`m AQ>rVQ>rcm nS>m`M H$maU H$m`?'- XwX ` 238.
AQ>rc {d. h>r; AS>co ; _mZr; AQ>r KmcUmam.
[g. AQ>c]

AQ>rd, AmQ>rd

_amR>r eXH$moe & 25

AQ>rd, AmQ>rd {d. 1. AmQ>rd; CH$iyZ K> Ho$coco (XyY, Ira B.).
2. {dVicoco ( gmoZ,o YmVy B.). 3. AmoVrd; YmVy {dVidyZ `mnmgyZ
~Zdcoco nwVio, {enH$m_, B_maVr dJao : "AQ>tdm cmohmMo Im~ Ogo &'
- km 16.379. 4. `m`m_m_wio {niXma ~Zcoco (eara) : "Omo AmQ>rd
Oo{R>`m Eogm &'- _wg^m 6.153. 5. gHw${MV; AmHw${MV; AmIyS>;
H$_r Ho$coco (H$nS>m, nmVi dJao).
AQ>rdmX nw. BVamMo hUUo EoHy$Z Z KoVm KmVcocm dmX; {dVS>dmX;
hoHo$ImoanUmMm dmX; hQ>dmX.
AQw>H$_Qw>H$ nhm : AQ>H$_Q>H$
AQw>d->do {d. AmH$gcoc;o gH$w {MV; dmH$S>o : "AQw>do {h`o Amdir &'km 6.77.
AQ>oQ> r. MniVm : "{Oho{M`m AQ>oQ>m ~S>~S> Hw$(a)R>m Or^Q>m Or^
VwPr' - Jam 173.
AQ>oQ>m {d. XmS>Jm : "Jmdm_`o AQ>oQ>m & JOKQ> darR>m &'- Jam 23.
AQ>oQ>m nw. Jm|Yi
AQ>no Q>Xo ma {d. MQQ>mnQQ>mMm; aJr~oaJr n>o Agcocm (nVJ, H$nS>m
dJao).
AQ>moH$m nw. 1. ~wrMr, e$sMr qH$dm gm_`mMr _Oc. 2. Pon;
AmdmH$m; `mo`Vm; AmH$cZ e$s; AmQ>moH$m.
AQ>moH$m (H$)Q > {d. 1. \$ma; {eH$VrMm; namH$m>oMm; gd
gm_`m{Zer (Ho$cocm `Z, H$> B.). 2. nyU; g_J; gd;
EHy$UEH$.
AQ>mon nhm : AQ>n
AQ>monUo A{H$. AmN>mXUo : "VoWo Vmo dof rnr : Z {Xgo Vgm AQ>monr :
drH$[aco {VE d$nr : _mJrc Ae Zmhr'. - {ed 184.
AQ>monr {d. (`dWm H$a`mV) hema; Va~oO; Mni; McmI.
AQ>mo\$ir r. AmR> \$imMo dm`Z; `oH$s AmR> Ago AmR> ~mUmZm
m`Mo 64 \$imMo dmU; AR>\$ir; A>\$ir. [g. A>\$c]
AQ>moir r. 1. \$Ug d `mgma`m ImarH$, Om^yi B. \$imVrc
~r; AR>>ir; Am`mMr H$mo`. 1. nwfm`m dfUmVrc XmoZ JmoQ>mnH $s
EH$; AS>.
[g. A>rcm]
A> nw. ~mOma; hmQ>.
[g.]
A>aUm nmS>Uo OZmdamg Iyn X_{dUo.
(_mU.)
A>c {d. 1. {ZnwU; hema; Cm_ VrMm; {ZUmV. CXm. A>c
nmohUmam, {c{hUmam. 2. n$m; dVmX; Va~oO; ~oaH$s; c~mS>. 3.
Agc; Iam. 4. pWa; AT>i; {ZMc.
A>(>m)hmg nw.1.OmoamZo _moR>mZo hgUo; {dH$Q>hm`.2. _moR>m
AmdmOmV Ho$cocm AmH$moe, _moR>m AmdmO : "AMoVZ n{S>co eara
oV & Odir r Amcr YmdV & A>mhmgo emoH$ H$arV &' - h[a
33.208. 3. h>; AmJh. nhm : AQ>mg [g.] (dm.) A>hmg
YaUo - 1. _hdmH$mjm ~miJUo : "_amR>oemhr ~wS>{d`mMm
A>mhmg Y$Z Amn`m A\$mQ> goZogh...' -dn 133. 2. h>
YaUo; AmJh YaUo; hQy>Z ~gUo.

AR>am {ddo-{dgdo

A>m nw. {d{har`m Vimer, ~mYH$m_m`m Imcr ~gdcocr MmH$Q>.(~o.)


A>r r. nhm : AQ> 9
A>r dhmUmMm Vi.
A>rImoa - ~mO nhm : AQ>Imoa
A>rdmX nw. h>; XwamJh. nhm : AQ>rdmX ({H$. H$aUo, cmdUo, YaUo.)
AR> {H${d. BWo, `oWo. nhm : AR>o
(Im.)
AR>Vmc nw. H$ZmQ>H$ gJrVmVrc EH$ Vmc. `mMo _mmH$ma nmM
AmhoV, Vo Ago : 10, 12, 14, 18, 22, nhm : A>Vmc
[g A>Vmc]

AR>Vrg nhm : AS>Vrg


AR>n(\$)im-io nhm : AQ>nio
AR>\$ir nhm : AQ>mo\$ir
AR>aU nhm : AQ>aUo; hQ>Uo; ASy>Z ~gUo.
AR>am {d.1.Xhm A{YH$ AmR> {_iyZ Pmcocr g`m. 2. (gmHo${VH$)
nwamUo : "Vmo hm nT>arMm amUm & nwgm ghm Mm AR>am OUm &' - VwJm
2539.
[g. A>mXe]
AR>am Iy_ Z. cmoH$m`m AR>am OmVr. gd H$maMo cmoH$; AR>amnJS>
OmV : "`m JmdmV EH$ _wH$mX_ Zmhr, AR>amIw_mMo AR>am doJimco
AmhoV.'- ^mA 1834.47.
AR>am JwUmMm IS>mo~m nw. 1. gd (Xwa) JwUmZr ^acocm; cwm
qH$dm c~mS> Bg_; A>c gmoXm. 2. H$m`_ amoJr; XwIUoH$ar; AZoH$
amoJmZr, XwImZr `m.
AR>am Ym`mMo H$S>~moio Z. 1. AR>am Ym`o ^mOyZ Ho$co`m {nR>mMm
EH$ Im H$ma. 2. (c.) {Za{Zam`m H$mam`m Jmo>tMo {_lU.
3. AZmag An`. 4. {^ OmVtMm gH$a qH$dm `mVrc `Vr.
AR>am nJS> OmV r. 1. Vm~Q>, nmWadQ>, cmohma, gwVma, gmoZma,
H$mgma, Hw$^ma, XodiH$ (Jwad), YZJa, Jmir, cmS>dmUr, OZ,
H$mo>r, gmir, {MVmar. _mir, Vocr, aJmar' - Am{X 6.5.35.36.
Oer `wamo{n`ZmV Q>mo `mMr AR>amQ>mno H$a - Ver qhXy cmoH$mMr nJS>m
~mY`mMr Vhm OmVrOmVrV doJir Amho. Vohm {OV`m OmVr
{VVHo$ nJS>mMo H$ma; `md$Z gd OmVr qH$dm OmVrMo cmoH$;
EHy$U cmoH$. A`dpWV, {_l OZg_yh; ZmZm Y_mMm O_md.
AR>am nX_o dmZa nw. VUmMm O_md, Q>mi
o r; g`; dmZagoZm. (am_mcm
_XV H$aUmar AR>am nX_o dmZao hmoVr.).
AR>am nd} ^maV Z. (c.) _moR>r H$Q>midmUr Jmo>; AZoH$ ^mS>o d
Xw:IgJ ^aco AmhoV Ago cm~cMH$ H$WZ; MhmQ>.
AR>am ~m~y nw. c~mS> qH$dm cw`m cmoH$mMr Q>moir; Amier cmoH$mMm
H$ny; A`dpWV cmoH$mMo _S>i; ~ma^mB.
AR>am^ma dZnVr r. ndrdarc gd dj - dZnVr `mMm
g_wXm` : "AR>am^ma dZnVtMr coIUr &' - ` 31.
AR>am {ddo-{dgdo {d. (c.) A{Ve`; Am`{VH$; namH$moQ>rMo.
(AR>am drgme, drg {dgdmMm EH$ $m. AR>am {dgdo hUOo
XmoZ {dgdm H$_r BVHo$; ~hVoH$ nyU.)

AR>d, AR>d{Jar

26 & _amR>r eXH$moe

AR>d, AR>d{Jar nw. AmR>dU; _Vr; _aU.


AR>dS>H$ar nw. AmR>dS>m`m AmR>dSmcm (AmR> {XdgmZr) `mO
_mJUmam; {niyZ H$mT>Umam; gmdH$ma.

AR>dS>m {d. 1. AmR> {XdgmZr VmnmZo AmOmar nS>Umam; H$Yr ~am


Va H$Yr XwIUoH$ar (MmH$a, _yc B.). 2. AmR> {Xdg XyY XoD$Z
ZVa Vo Xo`mg ~X H$aUmar (Jm`, hg).
AR>dS>o nm(dm)BH$ {d. WmoS>o {Xdg MmcUmam qH$dm {Q>H$Umam;
AmR>dS>m`m _wXVrMm; (c.) WmoS>m _wXVrMm, cdH$aM H$m_md$Z
Xya hmo`mgmaIm (gaH$mar H$m_Jma, ZmoH$a B.); AmR> {XdgmZr
~Xcm`Mm ZmoH$a.
[nmBH$-JmdH$m_Jma. dmBH$ ``]
AR>dUyH$ r. 1. _aU; AmR>dU. 2.EImm _mUgmMo, gJmMo
qH$dm Jmo>rMo _aU H$$Z XoUmar dVy.
AR>da, AmRw>da {d. 1. A{ddm{hV; {ddmhmMo d` hmoD$Z Joco Amho
Agm; KmoS>Zdam-ar : "\w$Z ^yVirMoAm am`m AR>dam & _mPo `m
ImS>mMm H$am{Z Zmodam &&'- {ed 727. 2. {Z~a; _moR>m.
AR>do Z. EH$ _mn; AYmeoa; nm`crMm AmR>dm {hgm.
AR>gQ>r-gmR> {d. 68 g`m, ASw>g> : "AR>g{Q>> VrWmMm VmoS$ &'
- {ed 14.
AR>ir nhm : AQ>moir
AR>Jwim-io, AR>Jyi. nhm : AR>mJwio
AR>m`r {H${d. 1. AZmR>m`r; ^c`mOmJr; EH$sH$S>o. 2. Ymo`m`m
OmJr; earam`m ZmOyH$, Jw^mJr ({Xcocm R>mogm, Y$m B.). 3.
Xya`m OmJr.
AR>m{dgm`wJr {H${d. A>m{dgm`m `wJmV. (c.) H$YrM Zmhr (Mma
`wJmMr EH$ Aem gmV Amd`m hmd`m`m hUOo BVH$m cm~Mm
H$mi, `md$Z cjUoZo); H$S>`m Am{XVdmar (eodQ>`m a{ddmar
hUOo H$YrM Zmhr).
AR>mJio-Jwio-Jyi Z. J^mYmZ gH$ma `mo` H$mir hmd`mMm
am{h`mg J^YmaUonmgyZ AmR>`m _{h`mV nwgdZ d gr_VmoZ`Z
`m XmoZ gH$mamgh J^mYmZ gH$ma H$amd`mMm AgVmo.
nhm : A>_mJ` : "_J OrdmMo{Z _oio & {dH$aconUmMo AmR>mJwio
Ho$co &&' -{ed 90.
[g. A> +AJwc]
A{R> r. A>_r : "AmfmT> _mgo A{R>'- H$ZmB {ecm 1.4.
A{R>doR>r, AR>rdoR>r, AmR>rdoR>r r. `oaPmam; Om-`o; OmUo-`oUo.
AR>r r. 1. H$nmimdarc gwaHw$Vr; AT>r; dir; _moha__Yrc gcr.
nhm : AQ>r. 2. ~Xc
w m`m IoimV ~Xc
y CS>{dUm`m ~moQ>mcm AmYma
hUyZ Omo AmJR>m Q>Ho $VmV Vmo. ({H$. YaUo). 3. {_R>r; Eo`.[H$m. A>]
AR>r r. 1. \$imVrc ~r; AQ>moir; AR>ir. 2. (c.) H$R>rU,
{MdQ>, Jmo>, _wm, gJ; AdKS>, ^mZJS>rMr ~m~. 3. cmHy$S>,
PmS> B`mXrMm JmR>mi ^mJ. 4. _ZmVrc JmR> qH$dm {dnarV Jh.
AR>r-R>o {H${d. BWo, `oWo.
[g. A ]
AR>r-AR>o {H${d. 1. AmR>mZr JwUco AgVm, "EH$s AR>r AmR>.'
2. H$moU`mhr AH$mcm AmR>Zo JwUm`Mo AgVm `m AH$m`m gm_m`

AS

$nmnwT>o `moOmd`mMm eX.


[g. A>]
AR>rVR>r {H${d. BH$S>o {VH$S>o; `oWo VoWo.
[g. A +V]
AR>wcm nw. EH$ H$U^yfU : "ARw>io cmoir`m T>mi XoVr' -kmJm 224.
ARwaR>r {H${d. nwH$i; ^anya.
(Hw$.)
ARyi AQ>moir.
AR>oVmirg {d.A>oMmirg : "ho gmoZo AR>oVmirg H$g' - Jmo 306.
AR>moH$ na~ Z. (~mMo EH$ JwUZm_). 1. Agm_m{gH$ {g
qH$dm Agm{YV eXmcm hr Cnamo{YH$ gkm cmdVmV; _yi eX.
2. (c.) _>; XJS; R>m|`m; `mcm {eH$d`mMm H$mhr Cn`moJ
Zmhr Agm; ew, O_OmV XJS>. 3. `mMr `wnmr XoVm `oV
Zmhr Agm eX; d`{g; Z KS>cocm. 4. Z KS>dcocm H$mim
\$ma.
AR>moZr doR>moZr {d. 1. {niXma; n>rXma, A$S>~mO. 2. (c.)
doS>mdmH$S>m; H$gmVar : "AR>moZr doR>moZr ~mYcm _wS>mgm & {\$aVgo
hgm OZm_Yr &&' - VwJm 3174.
AR>monhma, AmR>monhma, AmR>monma {H${d. 1. Zoh_r; gVV; H$m`_.
2. {XdgmMo AmR> ha hUOo gmam {Xdg^a. [g. A>mha]
AR>mno hma ~mrgKS>m {H${d. {ZaVa; am{Xdg; Mmodrg Vmg.
AR>mo\$ir nhm : AQ>mo\$ir
AR>moim-ir nw. AR>ir; ~r. nhm : AQ>moir : "~moam_`o dgo Air &
AR>moirM ^modVr &&' - VwJm 2452.
A>m nw. \$mem`m IoimV AmR>mMo XmZ; n`m`m IoimVrc AmR>
{MhmMm nmm; AS>S>m : "Varhr Vmo AR>R>mda OmVmoM, AZ Z
IoiVm ZwgVmM ~gyZ amhVmo' - {MVmH$ 183. [ g. A> ]
A>mdZ-Z {d. 58; nmg Am{U AmR> {_iyZ hmoUmar g`m.
[g.A>nMmeV]
A>mdrg {d. 28; drg Am{U AmR> {_iyZ hmoUmar g`m.
[g. A>mqdeVr]
A>r {H${d. (nQ>m`m IoimV) AmR>`m KamV; n`m`m IoimVrc
[g.A>]
AmR> {MhmMo nmZ. nhm : AR>r

A>oMmi-Mmirg,A>oVmi-Vmirg,A>oMmi-Mmirg{d. Mmirg Am{U AmR> {_iyZ hmoUmar g`m; 48.


[g. A>Mdm[aeV]
A>m nw. J{O\$m Am{U n`m`m IoimVcm AmR> {MhmMm nmm;
A>m.
A>mE|er, A>m`mer, A>mer {d. Eoer d AmR> {_iyZ
hmoUmar g`m; 88.
[ g. A>mer{V]
A>mUd {d. 1. ZdX Am{U AmR> {_iyZ hmoUmar g`m; 98.
2. (d.) ~X_mf; c~mS>.
[g. A>Zd{V]
AR>R>mhma gma A{YH$ AmR> {_iyZ hmoUmar g`m; 78. [g. A>g{V]
AS> nw. 1. AS>Wim; AQ>H$md; AmS>H$mR>r; n{V~Y; {dZ; haH$V.
2. XwamJh; h>; hoH$m. 3. ~mocr; AQ>; eV : "Vo Zd`mH$S>Mo, Oa
`mZr AS> KoVcr H$s ZmM nm{hOo Va Vw_Mo MmcUma Zmhr.'-

AS>

_amR>r eXH$moe & 27

_mgdm 2.183. 4. R>amdmVrc eVu nyU Z Ho$`m~c cmJUmam


XS>.(dm.)AS> ImUo - AmS> ImUo; AmS>H$mR>r KmcUo; hQy>Z ~gUo :
"amoIM n`o md`mMm nW n{h`mZo KmVbm, AmVm nmJoMr KmoS>r
XoUma, Vohm bmoH$ AS> ImVmV.'- Eocgo 1828. [H$m. A>m]
AS> nw. VQ>, Imoi~m.
AS> nhm : AmS> : "AmXr`m Cmao ASw > &&' -Wmnmo 55.
AS>, AmS> A. H$_rnUm, CUonUm, Xw`_nUm, `yZVm, JmUVm
Xe{dUmao CnnX. ho CnnX cmJyZ {H$`oH$ gm_m{gH$ eX ~ZVmV;
Ogo AS>KmoS>m, AS>YmoVa, AS>cS>, AS>ga B. AS>`mEodOr
H$YrH$Yr "AmS>' Ago $n `oVo.
AS>AmS>r r. {V~Y; VoT>.
AS>C {d. AdKS>; XwJ_ : "`mo{J`m [aJVm AS>C$ : OoW e{$V$Mm
AmaC>' - {ed 109.
AS>H$Q>-H$R> nw. AmS>_mJ; AmS>dmQ>; H$R>rU dmQ>; amZ : "`oB
mUm`m_mMo{Z AS>>H$R>o & damVm Jm &&'-km 6.55.
AS>H$U Z. AS>Wim qH$dm AQ>H$md H$aUmar H$moUVrhr dVy. CXm.
KwUm; JmS>r Wm~{d`mgmR>r cmdcocm XJS>; XmamMr {IQ>r; CQ>r;
_mioMr JmR>; AS>ga; {Iim dJao.
AS>H$Ur> r. VmXyi, S>mi B`m{XH$mMr _moR>r H$Ur; \w$Q>H$m AYdQ>
XmUm; H$Ur : "H$mnwam{MAm ^mO{Z`m & dmQ>m{Z _m{$H$m{MAm
AS>H${U`m &&'-{ed 591.
[g. AYH$U]
AS>H$Ur r. 1. AS>H$dUo; WmondUo; Wm~dUo; AS>MUo; AS>Wim
H$aUmar Jmo>. 2. XmamMr H$S>r; Iri; {Iir.
AS>H$Uo A{H$. 1. nwT>o gaHy$ Z eH$Uo. 2. Hw${R>V hmoUo; Wm~yZ
amhUo; Hw$M~Um hmoUo. 3. noMmV nS>Uo; Jmodco OmUo qH$dm gmnS>Uo.
4. H$emV Var $VUo, \$gUo. 5. n{V~Y hmoUo; {MH$Q>co OmUo;
Hw${ R>VJVr hmoU;o Wm~dco OmUo; EImXo H$m_, ^mZJS> B.V JwV Zy nS>U.o
AS>H$Uo Z. nwfmMm EH$ gmo`mMm Xm{JZm.
ASH$a {d. 1. h>r; hoHo$Imoa. nhm : AQ>Imoa. 2. ASy>Z ~gUmam;
AS>oc (KmoS>m).3. J ~gUmam; H$R>rU; OS> (H$nS>m, {I>r B.).
AS>H$dU r. `m_wio AQ>H$md hmoVmo Vr dVy (JmR>, AmH$S>m,
KmoS>m, \$mgm B.); AS>H$U.
AS>H${d (d)Uo C{H$. 1. Wm~{dUo; Wmon{dUo; haH$V H$aUo; AQ>H$md
H$aUo; {V~Y H$aUo; ~X H$aUo. 2. JwV{dUo; ~mYyZ Q>mH$Uo.
AS>H$iUo AQ>H$i AgUo; AXmO AgUo.
AS>H$m nw. 1. AYm H$m (ZmUo); EH$ A{Ve` H$_r qH$_VrMo
Vm`mMo ZmUo. 2. (gm_m`V:) Xm_; ngm : "Eogo Jw$ AS>`mMo
VrZ & {_imco Var `Omdo &&' - Xmg 5.2.21. 3. `mMm
MVwWme. 4. O{_Zr`m _moO_mnmV AYm H$m (65 {~Ko O_rZ.)
[g. AH$] (dm.) AS>`mMm KmoS>m - (c.) WmoS>`m `mgmZo
d hc`m _mocmZo {_iUmar dVy. AS>`mMo VrZ - A{Ve`
dV; jw.
AS>H$m, AS>Ho$ Z. r. (Jm|S>r)

AS>Jd ({d)Uo

AS>H$mAS>H$s r. JwVmJwV; AQ>H$md; AS>Wim.


AS>{H$mm nw. 1. gwnmar H$mVa`mMo-H$mn`mMo EH$ h`ma; gmYZ;
gamoVm. 2. (c.) Vm`mV qH$dm YmH$mV R>do Umam _mUyg; dVy. (dm.)

AS> { H$`mV KmcUo , YaU o - AS> M UrV, no M mV YaUo .


AS>{H$`mV nS>U,o gmnS>Uo gH$Q>mV, noMmV nS>U.o [H$. AS>H$mom]
AS>Hy$c, AmS>Hy$c Z. nmoho; ^mVHy$c.
(d.)
AS>Ho$ Z. AS>Wim; AmS>H$mR>r; {V~Y; {dZ; mg.
AS>I`m {d. 1. AJ_ohZVrZo H$m_o H$$Z nmoQ> ^aUmam (_wcJm,
nmo`m). 2. {H$aH$moi H$m_ H$aUmam (ZmoH$a); AmS>H$m`m; ~J`m;
Xwg`m`m hmVmImcr H$m_ H$aUmam.
AS>IM nw. ggmamg {Z` cmJUm`m AdmXr Oar`m _w`
IMmIoarO {H$aH$moi IM qH$dm OmXm IM.
AS>Ii-Iwim-Iyi 1. AS>Wim; AQ>H$md; ```; AS>MU;
AS>Ji : "H$_mH$_ A`$ _yVu & H$emnar AS>Ii &&' - ^{d
14.154. 2. R>oM cmJ`mgmaIr, AS>Wim hmo`mOmoJr OmJm.
3. Imoi~m; ImoQ>r; {dc~.
AS>IiU-Ur r. 1. R>oMH$miyZ nS>`mgmaIr OmJm, gJ;
AS>Ii; R>oMH$iUr. 2. EImXr dVy nSy> Z`o, gmSy> Z`o hUyZ
Ho$cocr `moOZm (CXm. XmVrMm R>moH$im, XmamMr {IQ>r, Iri, OmoS>do
nS>y Z`o hUyZ Ho$coco dc` B.).
AS>I(Iw)iUo A{H$. 1. R>oMH$miyZ Wm~Uo; R>oMH$miUo; YS>nS>Uo;
J{VamoY$ hmoUo; AS>Uo : "AS>Iwicmo| `mcm| hUVr Vo n{VdVo &' dgm 4.2. 2. {OhmXmofm_wio qH$dm Km~$Z ^rVrZo ~mocVmZm AS>U;o
MmMaUo; KwQ>_iUo. 3. H$m_mV H$MaUo; YagmoS> H$aUo; H$m Hy$
H$aUo; Zm Zy H$aUo. 4. JwVUo; hmV AS>H$Uo. 5. VS>H$Uo.
[g. AYIcZ]
AS>IS> nw. VwH$S>m; AYdQ>, Anwam ^mJ : "_mcmV _mVr ZgyZ AS>IS>
ZgmdoV.' - _w`m 26.
AS>Iwim {d. 1. ^`^rV; ^oXacocm; V{^V : "Oo{h AS>Iwco Ho$co
Agwa & YmHw$Q>onUr &&'- Zd 292. 2. ~mocVmZm MmMaUmam;
VmoVam.
AS>Imoa {d. h>r; AmS>_wR>m; hoHo$Imoa; AmJhr; AS>oc. nhm : AS>H$a
AS>Imoc Z.1. ~mYyZ Z H$mT>cocr, gamgar IUcocr {dhra; aoVmS>
O{_ZrV IUcocr d Z ~mYcocr {dhra. 2. Ho$aH$Mam Q>mH$`mMr
{dhra; I>m; AYuM IUyZ Q>mH$cocr {dhra.
AS>JB r. _hmiwJ gmocyZ, {eOdyZ `mV Xhr, qhJ, _rR> dJao
KmcyZ Ho$coco am`Vo; H$mo{e~ra; qc~y Am{X \$imMr gmco d Amco,
B. Mo cmoUMo.
AS>Jd, AS>JdUr r. 1. ^mVmMo nrH$ V`ma hmoD$Z H$mnyZ dmico
hUOo `mMo ^mao ~mYyZ CS>dr S>miVmV Vr H$Vr. 2. aMZm;
cmdmcmd; `dWm; `Wm`mo` _mS>Ur.
(H$mo.)
AS>Jd ({d)Uo g{H$. 1. `mo` OmJr, OmJ`mOmJr R>odUo; `dWm
H$aUo; `mo` arVrZo {ZH$mcmV H$mT>Uo; ZrQ> cmdUo. (H$mo.)

AS>Ji

28 & _amR>r eXH$moe

2. H$m_YmH$S>o Cn`moJmV AmUUo; Cn`moJr cmdUo; (H$m.o ) 3. (c.)


_aUmoma {Zadm{Zad H$aUo; {dhodmQ> cmdUo. 4. {ZdS>Uo. A{H$.
1. AmigmZo nS>yZ amhUo. 2. gwV nSy>Z amhUo qH$dm {ZOUo.
AS>Ji r. 1. {Zn`moJr, AS>MU H$aUm`m dVy, gm_mZ; ngmam;
nadS; ZH$mo Agcocr dVy, _mUyg. 2. {Zn`moJr dVy Q>mH$`mMr,
Cn`moJmV Zgcocr, AS>MUrMr OmJm. 3. dmS>r; IoS>onmS>o.
AS>Ji nw. ($.) Xmamcm cmdcocm AS>ga; AJi.[g. AJcm]
AS>JirMm {d. JmdT>i; IoS>di; Jhma; An{g.
AS>Jm {d. AS>mUr; A{e{jV; Ak : "EImm AS>`m Hw$ ^mamZo JUnVr
H$amdm Vgm `mcm XodmZo KS>dcm hmoVm.' - H$mAm 18. (Jm.)
AS>JmB MmQ>mB r. cm{S>H$nUm; cKinUm : "Eogo c{Q>H$o {M AS>JmB
MmQ>mBZo ~mo{ccm &'- nM 2.15.
AS>Jmim nw. ~cJmS>rMm gmQ>m.
(~o.)
AS>{Jam(hm)BH$ nw. XwH$mZXmamnmgyZ `j {dH$V Z KoUmam _mUyg.
[g. AYJmhH$]
AS>JwU ~S>JwU Z. {Zn`moJr, \$mcVy dVy; gQ>a\$Q>a gm_mZ;
AS>Ji.
AS>Jwc _S>Jwc {d. IoiH$a Am{U ~mocHo$ (_yc). [ H$m. AmSw>=
Ioi + Hw$ir =H$a `m_mUo ``]
AS>JmoU-Ur r. ~c dJao OZmdam`m nmR>rd$Z dmhZ ZoVmV Vr
Ym`mMr chmZ JmoUr.
AS>KSr r. _mS>Ur; aMZm.
AS>KU Z. h>r; hoH$o Imoa; cdH$a dR>Urg Z `oUmam. (Zm.)
AS>Ka Z. 1. _w` KamOdi ~mYcoco chmZgo Ka qH$dm N>na;
PmonS>o. 2. gmonm; nS>dr.
[ g. AYJh]
AS>Kmcr r. AmS>_mJ.
AS>KmoS>m nw. chmZ KmoS>m; gJ {deofr _moR>m KmoS>mMohr H$m_
H$aUmam KmoS>m; VQQy>.
[ g. AYKmoQ>H$]
AS>M- {H${d. J; _O~yV; K>; AmdiyZ; ASy>Z.
AS> M U r. 1. A X nUm; qMMmo i o n Um; OmJo M m A^md;
AmHw${MVnUm; gH$moM; XmQ>rdmQ>r; H$m|S>r. 2. JXu, XmQ>r `m_wio
hmoUmam mg qH$dm CnXd; Jagmo`. 3. gQ>a\$Qa; {Zn`moJr gm_mZ;
AS>Ji. 4. (c.)> nMmBV; {ZH$S>; Vmam~i; cJ~JrMo, KmBMo
H$m_, doi, pWVr; gH$Q>; {Znm` Xem; mg. 5. dJw`; VJr;
Q>MmB; nemMm A^md. 6. `m_wio H$m_ Wm~Vo Aer Jmo>. (dm.)
AS>MU `oUo - 1. H$mhr {dZ `oUo. 2. gwVH$ `oUo. 3. aO:dcm
hmoUo. AS>MU gmJUo - g~~, IoH$Q>o, ZS> gmJUo.
AS>MUUo A{H$. 1. JXu, XmQ>r, AS>MU hmoUo, {M_Q>co OmUo. 2.
Vmam~i hmoUo; AmoT>, {ZH$S>, Q>MmB OmUdUo. 3. A{Ve` K>
qH$dm VJ hmoUo, (d, nmoemI B.).
AS>MUrMo Xw:I Z. ^c`mM qH$dm AdKS> OmJr (Jw OmJr)
Pmcoco Xw:I, AmOma, {dH$ma.
AS>MUyH$ r. KmoQ>mim; Jagmo`. nhm : AS>MU

AS>Uo

(dm.) AS>MUyH$ _moS>Uo- ZS>, AS>MU Zmhrer H$aUo; AS>MU


H$mTy>Z Q>mH$Uo; {dZ, gH$Q> {ZdmaUo.
AS>MUo A{H$. 1. Amdi, K> hmoUo; XmQ>Uo; AS>g hmoUo (H$nS>m,
~mJS>r). 2. AmdiUo; AmdiyZ ~mYUo; WmoS>m OmJoV g_m{d>
H$aUo (dVy, AmoPr). 3. (c.) AS>MUrV gmnS>U;o gH$Q>mV AgUo.
AS>Mr r. 1. Jm`, hg B`m{XH$mMo XyY H$mT>`m`m doir `m
hmcy Z`oV, `mZr cmWm _m$ Z`oV hUyZ XmohrH$S>o ~mYm`Mo dmgo.
2. XwJ_ _mJ.
AS>Mo Oo {H${d. (AS>Mm`m nmT>mV) AS>rM doim : "nMdrg AS>Mo
gmS>o ~mg>'; AS>rMnQ>.
AS>U r. 1. gwnm`m H$mR>mcm _O~wVrgmR>r cmdcocr H$m_Q>r. (hr
{M`mMr AgVo.) 2. gH$Q>; AS>MU: "Ymdgr AmS>Ur EoH$mo{Z`m
Ymdm & H$B>dmao Xodm ^$m{M`m &&' - VwJm 868.
{d. h>r; _mWo{\$$; doN>mMmar.
[H$m. A> ]
AS>U, AT>U Z. JmB-herMo gS>; H$mg; AS>mUm.
AS>Um-Uo nw. AS>ga; AJi : "nmR>mno mR> AS>Um gaH$d`mMm AmdmO
Amcm.' - lr`mo^m 1.
[H$m. A>]
AS>Ur,AT>Ur r. 1. {Xdm, ^mS>r dJao R>od`mH$aVm {VdB,
MmaJ : "AS>Urd[a gmo`mMo VmQ> &&'-gwXm 34; ~R>H$; WmZ.
2. eImMr ~R>H$; {VdB. 3. AS>ga. 4. cmH$S>r nmQ>mg ImcyZ
cmdco`m XmoZ cmH$S>r H$mVrd n>m. 5. XmamMr cmH$S>r H$S>r.(H$m.o )
6. Q>oH$m; AmYma : "Km`mim Kmcmo{Z dmoS>Ur & YZw`XS>m`m
AS>Ur & CMcmo{Z XmoKr XmoKrOUr & dra loUr Am{U`m &&' - Ed
12.26. 7. gw n mMr nw T > r c H$m_Q> r . 8. _`m X m; gr_m;
aJU : "BXYZw`m{M`o AS>Ut & _mOr _oK JJZaJUr & Vgo Amd[aco
emaL>JnmUr dO`{V`m &' - km 11.603.
[H$m. A>Ur]
(dm.) AS>UrdaMm (eI)- 1. eI. 2. (c.) _yI; A{e{jV
_mUyg. 3. C WmZmda-A{YH$mamda Agcocm ~oAH$cr _mUyg:
"nU {eH$`mgda`mV Vmo AS>UrdaMmM Pmcm.' - `I 44.
AS>Ur r AS>MU; gH$Q> : "n{S>co`m ggmarMrE AS>Ur : Omo nwadr
~{doMr VdZr'-CJr 4.
AS>UyH$, AmS>UyH$ r. 1. AS>MU; AS>Wim; haH$V : "namonar
{gH$mdUo & AmS>UwH$m gmJV OmUo &&' - Xmg 19.10.15. 2.
AQ>; h>; {damoY. 3. AS>dUyH$; {V~Y H$aUo. [H$m. A>]
AS>Uo A{H$. 1. {V~Y-AS>Wim hmoUo; AS>H$cm OmUo; doT>cm
OmUo; Imoi~yZ amhUo. 2. Amdi, K> ~gUo; AS>g hmoUo; Oo_Vo_
OmUo, XmQ>U.o 3. gyVrV AS>Wim `oU.o 4. XmQ>U;o gH$Q>mV gmnS>U-o
nS>Uo; {M_Q>co OmUo. 5. MmcVm-MmcVm Wm~Uo; VY amhUo;
nwT>co nmD$c Z Q>mH$Uo (JmS>r, KmoS>m B.) 6. doT>Uo; AS>{dUo;
`mnUo. 7. gyZ ~gUo; h>mcm noQ>Uo. 8. BZH$ma H$aUo; Zm hUUo;
ZmH$maUo. 9. Hw$R>Uo; Hw${R>V hmoUo; {Zma hmoUo. 10. H$mhr ZdrZM
AQ>r CnpWV H$$Z EImXo H$m` H$a`mMo ZmH$maUo. 11. AS>MUrV
qH$dm ZS>rcm gmnS>Uo. 12. EImXr dVy Zg`mZo Imoi~m hmoUo;

AS>V

_amR>r eXH$moe & 29

JaO cmJUo.
[H$m. A>>]
AS>V r.1. `mnmamVrc XodKod; Xcmcr. 2. _mc KoV`mMr
nmdVr, n>r.
AS>V r. 1. gam\$s qH$dm `mnmar `dhmamVrc n`dhma qH$dm
XodKod. 2. Xcmcr. 3. XVwar; XwH$mZmMr n>r. 4. _wZr_nUm,
Jw_mVo{Jar.
AS>V r. AQ> : "_r `mOcm AS>V {chZ {Xcr Amho H$s Amhr
Vw_Mo `mO gwm ngo {X`mg `moMo nw` Am_mg {_imdo.'
-O`am_ dm_r ~Ia 3.
AS>V H$aUo dV qH$dm Zo_ H$aUo.
AS>Vz> nw. 1. AS>Umam, ASy>Z amhUmam Vz>; AS>ocVz> 2. (c.)
ASy>Z ~gUmam; {VagQ>nUm, hoH$o ImoanUm H$aUmam; gai Z dmJUmam.
AS>V {dH$o Vm nw. AS>V KoD$Z {dH$s H$aUmam; H${_eZ KoD$Z {dH$Umam.
AS>Vmc nw. EH$Vmc. (gJrV) nhm: PnmVmc
AS>Vmim nw.w 1. nhm : AS>Wim : "H$mhrM gX^$m Zgo AS>Vmim &&'
- Xm{d 5. 2. {heo~mMm nS>Vmim. ({H$. `oUo, nmhUo.). 3. Kmoi;
KmoQ>mim; Jm|Yi : "Zahaamd c_U `mMo H$OmMm {heo~mMm
AS>Vmim nS>cm Amho.'- _Bgm 13.155.
AS>Vr r. 1. n{VH$ma; AS>dUyH$; AS>Wim; {damoY. 2. gVmarMr
- dr`mMr ImcMr KmoS>r; MmH$s. 3. XmamMr {IQ>r. (dm.) AS>Vr
KmcUo- _moS>Vm KmcUo.
AS>Vrg {d. 38 hr g`m; Vrg A{YH$ AmR> {_iyZ hmoUmar g`m.
[g. A>{eV]
AS>`m (Wm.) nw. ~mOyMo hH$.
AS>`m nw. _`W; Xcmcr KoD$Z _mcmMr IaoXr {dH$s H$aUmam.
AS>W {d. ^aXma; {dVV : "AS>Wm CMm VZm{M`m Am~w{c`m...
AmqcJZ Xo{V' - ddg 11.
AS>WiUr(UyH$) r. haH$V. nhm : AS>Wim
AS>WiUo C{H$. {V~Y, haH$V, AQ>H$md H$aUo; `dm`, {dZ
AmUUo; ~X nmS>Uo.
AS>Wim nw. 1. MmcUm`m _mUgmcm, dmhZmcm nwT>o OmVm `oUma
Zmhr Aer _mJmV Amcocr dVy. 2. AQ>H$md; haH$V; AS>MU;
{V~Y; {damoY.3. Imoi~m; ImoQ>r; JwVm.
AS>Xa-Xam nw. YmH$; ^` : "VoW XmZdm AS>X$ & ZmJmOwZmMm
XmVm$ &' - {ed 363.
AS>XaUo A{H$. Km~aUo; hmXaUo; WaWaUo : "AmH$me Ago AS>XaV &'
- amkm 1.156.
AS>Xar r. Imoc, AS>MUrMr, EH$sH$S>Mr Xar, OmJm : "X^_mZ Vmo
nhmS>\$ma & AS>Xar dmJVr nmem{X VH$a &&' -Xm{d 761.
AS>Xc, AS>cr nw. cH$ar A{YH$m`mMm hO`m. [B. AmSc> r]
AS>XmUm nw. ha^am IoarOH$$Z KmoS>mcm Oo BVa Ym` Im`cm
XoVmV Vo. (ha^am ho KmoS>mMo Cm_ nm{>H$ Ym` g_Oco OmVo.
`mcm ZwgVm XmUm hm eX cmdVmV.)

AS>~oco

AS>XmUr r. H$nS>o dmiV Q>mH$m`Mr XmS>r : "ho `m. AmJ nwgm {Z


AS>XmUrda Q>mH$m.'-Iimi 83.
AS>Xmdm nw. Jyi{_{lV ha^`mMr S>mi. (V>mMm IwamH$.)
AS>Xmi r. S>mirVrc H$Ur, OmS> VwH$S>o; AS>H$Ur.
AS>Z gH$Q>; AS>MU : "nS>{c`m ggmam{M`m AS>Zr' - E^m 11.4.
AS>ZS> r. AS>MU.
AS>Za> r. rd Zgcocr r; F$Vy m hmoV Zmhr Aer r.
AS>Zi nw. 1. ahmQ>JmS>`m`m H$moi`mnmgyZ _moR>m nhmimn`V
nmUr Om`mgmR>r KmVcocm, Xmohr Vm|S>o ~X Agcocm d EH$m Q>moH$mg
Imc`m ~mOyg nmUr nS>`mgmR>r ^moHo$ Agcocm chmZ AmS>dm
nhi. 2. Xma cmd`mda Xmamda ~g{dVmV Vr {M_Ur; {IQ>r.
AS>Zm nw. XmamMm AS>ga.
AQ> Z mQ> - S> , AS> Z rQ> > - Zo S > {d.ZrQ> qH$dm ~amo ~ a Zgco c m;
AY`m_Y`m g`oMm qH$dm n[a_mUmMm, _mnmMm; JagmoBM
m.
{d. ^yn>mer g_mVa.
{H${d. A{ZpMVnUo; YS> BH$S>o Zmhr, YS> {VH$S>o Zmhr Aem
VhoZo.
[g. AY + ZrV ]
AS>nPS>n {H${d. 1. Mmo$Z_m$Z; A`mo` qH$dm ^c`mM H$mao;
H$nQ>mZo; AZoH$ Cnm`mZr; ZmZm VhoZo; haEH$ `w$sZo; (mr,
{_i{dUo) S>m _maUo. 2. cnyZN>nyZ; JwnUo (`{^Mma H$aUo).
{d. 1. A`j; A{ZpMV; OmXm (Z\$m, IM) 2. gH$sU; {_l;
An> (Jmo>r). 3. {~Z_m{hVrMm; O_mdmVrc {H$aH$moi, A{g
(Bg_, _mUyg) : "H$mhr AS>nPS>n gaXma {demiJS> gmoSy>Z
ni`m`m ~oVmV hmoVo.'- dn 173. 4. chmZ; hcH$s; {H$aH$moi
(H$m_o, CmoJ).
AS>nS>XUr r. hmVmZm qH$dm AmKmoi H$aVmZm {`mMo AJm^modVr
JwS>mi`mMo chmZgo OwZoa qH$dm d.
AS>nUo C{H$. 1. AS>MUrV, XJXJrV nS>U.o 2. AS>dUo. [H$m. A>>]
AS>nVmXS>nVm {d. XoIaoI H$aUmam; Vm`mda AmUUmam; {Z`Vm;
Xm~mV, YmH$mV, Oa~oV R>odUmam (dS>rc _mUyg) : "Hw$Ur AS>nV
Zmhr, XS>nV Zmhr, Zdam AmYim' - nS>Kdcr 205.
[ XS>nVmMo {.]
AS>nXS>n r. Xm~; YmH$; dMH$.
ASnhi nhm : AS>Zi
AS>\$io nhm : AQ>ni
AS>~H $-J,AS>~J m-Jr, AS>dmH$ {d. 1. ^gmS>m; dmH$S>m{VH$S>m;
T>mo~i; ^m|Ji; Amo~S>Ymo~S>. 2. _yI; doN>mMmar; AS>_wR>m;
XwamJhr; AS>oc (KmoS>m); hoH$Q>. 3. R>moH$i; AmS>_mn.
[ht. AS>~Jm]
AS>~H$s r. XmamMr Iri.
AS>~X nw. H${Q>gy; H$aXmoS>m : "Zm{gco AS>~X H$m{nZ _mim &' VwJm 2897.
AS>~oco Z. J`mV hmoUmam EH$ amoJ.

AS>^ar ^aU
^aUo

30 & _amR>r eXH$moe

AS>^ar ^aUo 1. Yw_mHy$i, qYJmUm, XJm KmcUo. 2. hQ>Q>mg noQ>Uo;


hoH$m Z gmoS>Uo.
AS>^J AS>~H$.
AS>_S> r. 1. chmZ _wcmMr cwS>~yS>; Mwi~yi; AJdim;
ImoS>H$anUm. 2. AYo_Yo `oUo.
AS>_S>Uo A{H$. 1. ImoS>m H$aUo; Mwi~wi H$aUo (chmZ _wcm~c
dmnaVmV.) 2. YS>nS>Uo; R>oMmiUo; mgmV, gH$Q>mV AgUo. 3.
AS>Wim hmoBc Aem H$mao MmcUm`m`m dmQ>oV `oUo; nm`mV
Jwa\$Q>Uo.
AS>_mn Z. 1. dmOdr; I`m _mnmnojm H$_r AJa OmV Agcoco
Ago AYco_Yco _mn. 2. (c.) ImoQ>o _mn. 3. R>amdrH$ _mnm`m
~amo~a ZgUmao _mn. (dm.) AS>_mnmZo _moOUo - 1. ~ogw_ma,
Ja{eV AXmO ~mYUo; Anojm H$aUo; \$mOrc Amem YaUo.
2. R>am{dH$ _mUm`m _mnmhZ A` _mnmZo _moOUo. 3. ^a_gmQ>nUo
JUVr, _moOUr qH$dm _mnUr H$aUo.
{d. _mUera qH$dm _mU~ Zgcocm; AmS>dm{VS>dm.
AS>_wgUo A{H$. 1. JwX_aUo; Km~am hmoUo; Ord H$m|S>`mgmaIm hmoUo;
2. (Vmnm_wio) {Z:e$ hmoUo; JR>S>r diUo; AS>_wer hmoUo.
[ g. AY +_wh ]
AS>c-cm Z. AS>MU; {V~Y. nhm : AmS>c : "{Xem Pm{c`m
gmZwHy$c & _Yrc Joco _m`m AS>c &' - {gg 4.51.
AS>c nw. gajU; gmhm` : "Vy Y_mMm Hw$T>mdm : V[a V`mMm AS>cw
H$amdm'- {ed 490.
AS>c r. ~XH$mMr EH$ OmV.
AS>cS> {d. 1. gJr AmS>dm qH$dm {d ~mOyMm hmoUmam; JaOo`m
doir YmoH$m XoUmam; gH$Q>gJr gmoS>Umam; Vm|S>Ker nmS>Umam (Bg_,
KmoS>m). 2. hoH$Q>; h>r; H$Q>H$Q>m; AS>VQ>Qy>.
AS>cmD$, AmS>cm nw. r. Z. 1. \$io dJao {Ma`mMo, gmoc`mMo,
H$mn`mMo gmYZ; nmocmXr nmVo; {dir; H$mo`Vr : "H$s _XmMm
~{i`m & AS>cmD$ Vmo &&' - {ed 264. 2. (gm_m`V:) e.
nhm : AmT>mc
AS>cmd gajU; nmR>ramIonUm : "Vy Y_mMm Hw$T>mdm & V[a Vo`mMm
AS>cmAmo H$amdm &' -{ed 491.
AS>cmJ nw. Mmoir`m Xmohr ~mOyMr nQQ>r (~Jco`m Imcr
`oUmar) : "IUmda OmJm Zmhr hUyZ AS>cmJmMo Xmohr VwH$S>o
Imoi~yZ hmoVo.' - aW 188.
AS>cm {^S>cm {d. gH$Q>mV, AS>MUrV nS>cocm; V : "AS>`m
{^S>`mgr doJr nma nmSy> &' -Xm{d 428.
AS>conU Z. 1. h>. 2. gH$Q>mV gmnS>Uo : "Ord A`V AS>conUo &
Bdam{g "Ymd Ymd' hUo &'- E^m 11.172.
AS>d Z. OJc; Aa` : "V[a dmKm{M`o AS>do &'-km 13.764.
[g. AQ>dr]
AS>d Z. eoVmV CnQy>Z R>odcoco ha^`mMo S>mhio; amono; _wR>rV _mdocer

AS>dm

(ha^`mMr) n|T>r.
AS>d nw. 1. AS>MU; AQ>H$md; haH$V. 2. narjm; H$gmoQ>r.
AS>d {d. dmBQ>; Agma.
AS>dQ>-R, AmS>dQ> Z. 1. AZKS> VwiB; VwiB`m Cn`moJr cmHy$S>;
AmS>do, _moR>o cmHy$S>; AmS>dm gmoQ>. 2. AmS>dr VwiB; cmQ>; JO.
3.{dUco`m H$mnS>mVrc AmS>do YmJo; AmS>drU. 4. JmoUr`m
_Ymo_Y Agcocr ~cm`m nmR>rdarc X n>r. 5. JmS>rMr IaS>r;
CVmamd$Z OmVmZm JmS>r Kg$ Z`o hUyZ JmS>r`m _mJ`m MmH$mZm
~mYcocr AmS>dr H$mR>r.
nw. ZWrMm _Ycm ^mJ. `mVrc XmoZ _moVr.
AS>dS r. H$mir-Vm~S>r {_l O_rZ.
AS>dU r. Z. 1. AS>dUyH$; AS>Wim; haH$V; {VH$ma.
2. AS>MU; AS>Wim H$aUmar qH$dm Wm~{dUmar H$moUVrhr dVy;
AS>H$U; AmS>H$mR>r; CQ>r.
AS>dU r. AmS>dr drU; AmS>drU; nyaU; ~mUm (C^dU qH$dm
VmUm `m`m CcQ>). d {dUVmZm YmoQ>mZo {eaH$mdco, Jw\$co
OmVmV Vo AmS>do YmJo (VmUo).
AS>dUr r. (Zm{dH$) 1. (Ad.) Jc~Vm`m XmoZ \$`mZm OmoS>Umao
gai di qH$dm AmS>`m amJm. 2. (EH$d.) g_wXm`m nm`m`m
PS>rH$[aVm Jc~Vm`m Xmohr ~mOyg ~mYcocr cmH$S>r gmQ>r.
AS>dUyH$ r. 1. AS>dUo; WmondUo; Wm~dUo; AS>Wim; haH$V;
{V~ Y ; AQ> H $md. 2. ~{hH$ma; {Z:e$ VrH$ma;
g`mJh : "AS>dUwH$s`m _mJmZoM gaH$mamg dR>Urda AmUco
nm{hOo.' - cmo{Q>Ho$co 3.199. 3. H$m_mV AmUco`m AS>MUr.
AS>dUo-{dUo g{H$. AS>Wim AmUUo; AmS>do `oUo; amoIUo; OmV
Agco`m _mUgmcm -OmUm`mcm, nwT>o OmD$ Z XoUo.
AS>d`m r. Oo>m Zj d `m ZjmV nS>Umam nmD$g.
AS>d`m {d. WmondUmam qH$dm AS>Wim H$aUmam; AS>dUmam.
AS>dVmd, AS>dV md nw. AS>Wim : "Am{U amOm {O`m dmQ>m OmE &
Vo Mmoam{g AS>dV mdmo hmo`o &' - amkm 18.721. [H$. A> +Vmd ]
AS>diKw_ nS>diKw_ _wcrMm EH$ Ioi. XmoZ _wctZr nmR>rcm nmR>
cmdyZ C^o amhZ nanamMo hmV Y$Z ho JmUo hUV hm Ioi
Ioimd`mMm AgVmo.
AS>dH$s-Jr, AmS>dH$s r. 1. AS>ga, Iri : "Zdmam{M`m
MmMH$s & ~mUy{Z g`VrMr AmS>dH$s &&' - km 12.52. 2.
AS>Wim; AS>H$mR>r. 3. AmS>_mJ; dmBQ> _mJ.
AS>dQ>r r. AmS>_mJ; Hw$_mJ.
AS>dVm nw. AS>d`m.
AS>dmc {d. h>r; hoHo$Imoa (_yc).
AS>{dUo g{H$. 1. Wmon{dUo; Wm~{dUo; haH$V, AS>Wim, AQ>H$md
H$aUo; {V~Y H$aUo.2. haH$V AmUyZ qH$dm eH$m H$mTy>Z H$m_mMm
Imoi~m H$aUo.
AS>dm r. amZ; AmS>_mJ; Aa` : "AmTw> AmVwS>o AmS>dr & _J

AS>dr

_amR>r eXH$moe & 31

AmTVm Oodr hmadr &>' -km 13.206.


AS>dr r. chmZ AS>Um; AmS>{Iir; JO; JamX; XmamMm dm
{IS>H$sMm chmZ {Iim.
AS>do Z. H$UgmgH$Q> Ym`m`m VmQ>mMr aMcocr amg.
AS>doc nw. AmS>dm ngaUmam EH$ M_ amoJ : "JmoS>r H$mi\$moS> XwJ_ &
AS>doc Q>midoc &' - dmZw 257.
AS>eoar r. 1. AS>rM eoamMo _mn-dOZ; (nydu nmM eoamMr nm`cr
Ago ) `m nm`crMm AYm ^mJ. 2. AYmocr; AYu nm`cr.
3. ZmoH$amg XaamoO qH$dm _{h`m`m _{h`mcm {Xco OmUmao Ym`;
_m{gH$ doVZ; _Oyar. (EH$m {XdgmMm 2 && eoa dOZmMm {eYm,
^mm `md$Z).
AS>g-gmo {d. 1. K>; J; Amdi; _O~yV ~gUmar (IwQ >r, {Iim
dJa)o . 2. ({Iim dJao J ~gVmo Ago) ~marH$ ^moH$, ~ri, {N>
dJa.o 3. AmQ>mno era : "VoUo nadQ>m d[a`m AS>g &' - Cfm 29.
AS>gImoa nhm : AS>gr
AS>gQ>Uo g{H$. AXmO H$aUo; H$m IS>m H$mT>Uo; AX_mg nmhUo.
nhm : AS>g>m
AS>g>m nw. 1. AXmO; ~oV; AmQ>moH$m. 2. AQ>H$i; AZw_mZ YnH$m;
gamgar AZw_mZ [{h. ] (dm.) AS>gQ>Q>mV `oUo - AS>MUrV
`oUo; H$MmQ>mV gmnS>Uo.
AS>gU Z. 1. nmIS>coco qH$dm nmIS>`mH$[aVm gwnmV R>odcoco Ym`.
2. gwnmZo KmoiVmZm _mJo am{hcoco IS>o{_{lV Ym`.
AS>gU Z. IQ>mi JmBherMr Yma H$mT>`mgmR>r {V`m ^modVr
~mYco`m AmS>`m H$mR>m; AS>Mr.
AS>gUr r. AmN>mXZ.
(Jmo.)
AS>gUo, AmS>gUo g{H$. 1. gwnmZo nmIS>Uo; {ZdS>Uo; {ZdS>
H$aUo : "AmS>gmoZr ew H$ar dmo gmOUr &' - VwJm 261. 2. gwnmZo
Ym`mVrc H$m|S>m CS>dyZ cmdUo.
AS>gUo g{H$. 1. \$mm VmoS>Uo; N>mQ>Uo; IS>gUo. 2. AmdiUo; K>
~mYUo; H$gUo; AS>MUo : "Xmo`m AS>gyZ nmctZm VmU XoU gw$
hmoV'- YJ 110. 3. $gyZ ~gUo; ASy>Z amhUo; h> YaUo. 4.
AmS> ~gUo; cnyZ ~gUo; Aml` H$aUo : "AmS>gyZr AYmar &
ImoV Xrrer Yar &'- A_ 7.2. 5. _mZmg MT>Uo; VmR>Uo; Jd
YaUo. (d.) 6. AS>MU H$aUo.
[H$m. A>{dgw = cnUo]
AS>gVQ>Qy nhm : AS>gr
AS>g^S>g {d. 1. H$mhrVar; Aa~Q>Ma~Q>; j; ^aS.> : "gmYwgV
AS>g^S>g & Z ImVr H$m Z &' -Xm{d 273. 2. `Wo>; ^anya.
[^S>gMo {.]
AS>ga nw. Xma qH$dm {IS>H$s ~X H$a`mH$[aVm Agcocr cmH$S>r
qH$dm cmoIS>r XmS>r; JO, Iri, AS>Um, ASy>, cmH$S>r AJi. hr
H$moR>o H$moR>o Xmam`m nmR>r_mJ`m q^VrV ^moH$ R>odyZ `mV ~gdcocr
AgVo.
AS>ga nw. Zmai; ehmio; VmOm Zmai : "nU XmXmZr _rZmgmR>r AS>ga

AS>mU

H$mTyyZ m`cm gm{JVco _m; cmS>`m AJUmV`m _mS>mda H$gm


dmZamgmaIm MT>cm.'- nmny 33.
AS>gYr r. 1. earamVrc AS>MUr`m OmJr Agcoco gmYo.
2. AS>MUtMr OmJm. 3. [aH$m_m doi. 4. gH$Q>; Amnmr.
5. AS>Ji.
[g. A>fr> ]
AS>gmi Z. Hw$idmMo AmS>do cmHy$S>.
AS>gmJS>-S>r r. 1. chmZ gmJS> : "_moR>o {dVrU nm Vo gwOmCdcm
`mZo AS>gmJS>rZo [aH$m_o `mdo Omdo.' -^m~ 64. 2. nmohUm`mH$[aVm
^monio OmoS>yZ Ho$cocm Vm\$m. 3. chmZga Vam\$m.
AS>gmJS>r-S>m {d. 1. AS>gmJS> MmcdUmam. 2. gmJS> Z KoVm
nmohUmam.
AS>gr {d. h>r; XwamJhr; AS>ocVz>.
[ H$m. AS>gw]
AS>gwS>r nw. JwhmimV Jwi`m`m hmVmImcr H$m_ H$aUmam JS>r.
AS>gyZIS>gyZ {H${d. hS>gyZIS>gyZ; n>nUo; ~OmdyZ.
AS>goar nhm : AS>eoar : "`mg XaamoO AS>goar Jm H$cr.'- ~m~mamo
57.84.
AS>gmoJ ZmQ>H$mVrc Xw`_ qH$dm hcH$m ZQ>; hcHo$ JmU nm.
AS>i nw. 1. gm; _XV. 2. nWH$nUm; doJionUm. 3. {dH$n.
Imoi~m.
AS>i nw. emoY.
AS>i-iy nw. (ZmJ`mZo hmVmV Ya`mMr) ZmJam`m _UrMr IwQ>rXmS>m.
AS>iUo A{H$. AS>IiUo.
AS>Jm nw. AS>ga; AS>dUyH$; ASMU(dm>.)
AS>Jm cmdUo {H$. AS>MU {Z_mU H$aUo; hVjon H$aUo; AmS>do
`oUo : "~mYH$m_mcm H$O} {_iV ZmhrV. Jm_nMm`VrZo AS>Jm
cmdcm Amho'- EJmEnm 117.
[qh. AS>Jm=AS>MU]
AS>Jo~mOr r. AS>dUyH$; AS>Wim Cn H$aUo : "ZmVrc
AS>Jo~mOr cjmV KoD$Z _r Cmao XoV hmoVmo.'- EJmEnm 15.
AS>S>i {d. AT>i; {~ZYmoH$ : "Vamd`m ^dmpY n~i & MaUmMr
Zmd AS>S>i &&' - E^m 5.379.
AS>~a nhm : AdS>~ a
AS>mAS>-S>r r. _moR>m AS>Wim; Imoi~m; AS>MU; AQ>H$md ({H$.
H$aUo, KmcUo, hmoUo.).
AS>mKS>r r. _mS>Ur; aMZm : "j{UH$ OmUyZ AS>mKS>r & doJo cmdr
o_mMr {eS>r' - h[a 19.76.
AS>mS>r r. 1. {V~Y; AQ>H$ : "V_r XmQ>Vr ImoVH$moS>r & Vodr
AkmZr H$_mMr AmS>mS>r &' - E^m 27.39. 2. CH$R>m; KmB
: "hmoV S>mo`m AmS>mS>r & A{^Zd JmoS>r H$UmMr &&' - E^m
31.30. 3. JXu; ngmam; aJmS>m : "gd Y_mMr AmS>mS>r & Km`|drU
~mnwS>r {Z_mcr &&'- E^m 11.1104.
AS>mU Z. eoVr Zgcoco qH$dm Z H$aUmao JmdH$ar; ~cwVoXmamnojm ho
{Zamio.
[g. AkmZ]

AS>mU

32 & _amR>r eXH$moe

AS>mU Z. nmQ>~Ymam; ~Ymam.


AS>mU r. nmU^[aV O_rZ.
AS>mU Z. 1. Xw^`m OZmdamMr H$mg; AmoQ>r.
AS>mUH$~mS> nw. AS>mU; IoS>mVrc H$mamJra, `mnmar, _Oya,
H$m_H$ar B. (eo V H$ar Zho V Vo ) . gw V ma, cmo h ma, Jd S > r ,
{eH$cJma : "AS>Umam; eoVH$`mda Adc~Zy amhmUmam Vmo AS>mUr.'
- JmJm 8.
AS> m UJmdrH$ nw . eo V r Zgco c o qH$dm eo V r Z H$aUmao
JmdH$ar : "Amhm _ `o H$g~o _ OHy $ aMo Omo V rf Xo d {XdmU
AS>mUJmdrH$ EHy$U H$c_o Mma `m`m ~moc`m{dgr H$ch
cmJcm.'- EoggmI 4.75.
AS>mUMmoQ> {d. AS>>mUr; _X~wrMm; KmoS>MyH$ H$aUmam; _>.
AS>mUOmV r. A{e{jV, amZdQ>, OJcr cmoH$; arV^mV _mhrV
ZgUmao cmoH$.
[g. AkmZOmV]
AS>mUn>r r. eoVH$ar d ~cwVoXma `m cmoH$mIoarO ~mH$s`m gd
Ym`m hUOo AS>mUr cmoH$mda ~g{dcocm H$a.
gm_m. - AS>mU~mH$s; AS>mUdgwcr.
AS>mU_V Z. {dcjU, ^cVoM {dMma-g_OyV-H$nZm dJao;
hQ>dmXrnUmMo _V; XmS>H$_V.
AS>mUdVr r. ~cwVoXma d eoVH$ar `m`mIoarO ~mH$s`m cmoH$mMr
hUOo AS>mUr cmoH$mMr IoS>mVrc AJa `m`m EImm ^mJmVrc
dVr.
AS>mUm nw. gJrVmVrc EH$ amJ. H$mZS>m amJmMm EH$ H$ma. JmZg_`
amrMm {Vgam ha.
AS>mUm nw. 1. AS>Mr; ASgU 2. Cgm`m MaH$mcm ~c Own`mMm
XmS>m -cmQ>. 3. XadmOmMm AS>Um; AS>ga.
AS>mUr {d. 1. AHw$ec; A{ZnwU; AZ`V; H$cmhrZ (_mUyg);
amZQ>r; AgH$V; amJS>m; JmdT>i; Jm`; OJcr; Ag`; A{e>;
CQ>. 2. IoS>di (^mfm, arV^mV). 3. Amo~SYmo~S>, doS>rdmH$S>r
(dVy nXmW). 4. AkmZr; Z {eH$cocm; {dmhrZ. 5. {~Ja
eoVH$ar; AS>mU : "WmoS>mem ^mS>dcmda `mO~>m H$aUmao AS>mUr
`mMo XVdO nM IMmgmR>r hmoVmV.'- JmJm 160. (dm.)
AS>mUr JmR> - MwH$sMr {ZaJmR>; ghO gwQ>Umar MmS>oJmR>.
AS>mUrH$~mS>r nw. 1. AS>mUH$~mS> 2. _Oya; H$m~mS>H$> H$aUmao.
3. JmdT>i; Q>moUno; doS>Ji; A{e{jV; AS>mUr.
AS>mUrOmV r. amZQ>r, A~wO OmV.
AS>mV-W nw. 1. XadmOm, \$mQ>H$, {IS>H$s B.`m Xmamda _O~wVrgmR>r
{Iio _m$Z ~g{dcocm AmS>dm JO.
2.
~gmd`m`m nmQ>mImcrc AmS>`m nQ>Q>m qH$dm nm`.
AS>mVwQ>r-S>r {H${d. _YyZ_YyZ; Wm~Zy ; amhZamhZ; Ho$hmVar; {dgmdm
KoVKoV.
>
AS>md-dm nw. dmQ>oc Vo h`ma KoD$Z cT>Umam; AmS>h`mar : "Agm_r
EHy$U ~oMmirg AR>am AS>md; Mmodrg ~aH$XmO'- noX 33.185.

ASw

AS>mdUr r. AS>dUyH$; AQ>H$ : "`mMo d Am_Mo VamS>mMr


AS>mdUr Ho$cr.'- {d{d 8.3.55. (dm.) AS>mdUrg `oUo,
AS>mdUr H$aUo - Jc~Vmcm Jc~V {^S>dZy hm H$aUo : "`mMo
dVy `m_cmMo ({erMo) Jc~Vmgr AS>mdUr H$adV Zmhr'- noX
33. 38.
AS>mdUr r. hmoS>r, Jc~V `m`m Xmohr Hw$etH$S>rc _mcm`m
gmo`rgmR>r _macocr AJXr daMr \$ir, {dUcocm gmR>.
AS>mg Z. AmS>do Vmg; AmS>dr ZmJaUr.
AS>mim nw. AS>cm; {dir; _moair.
AS>mI g_g`m.
[ Aa]
AS>mI
nw. AO-aoK; {heo~m`m H$mJXmdarc AmH$S>md$Z AmoT>cco r
aoK. nhm : AO
AS>mIVmim nw. AmS>`m d C`m aH$m`mVrc aH$_mMr ~oarO H$$Z
Vr ~amo~a `oVo H$s Zmhr Vo nmhUo.
AS>m~ar nw. 1. ZF `oH$Sy>Z dmhUmam dmam. (hm AmfmTm`m gw_mamg
42 {Xdg dmhVmo.)
[ g. AmS>~a]
A{S>dm nw. 1. gMma; dmao; "eJmamMm A{S>dm &'-CJr 180. 2.
A{Ve` AmdS>; gmog.
A{S>dmi nhm : AS>dmc-i
A{S>eoar, A{S>r nhm : AS>eoar
AqS>~m nw. AS>ga (Xma, {IS>H$s B.Mm).
ASr r. \$io {nH${d`mgmR>r JdVmV KmVcoco \$imMo Wa. nhm :

AT>r
AS>r r.1. O_rZ ImoXy>Z Ho$cocr cm~ Myc; Ma (d`nmH$mH$[aVm).
(d.)2. AS>ga; AQ>; {V~Y. 3. Iio; _iUrMr OmJm. 4.
AmoT>mdarc VmnwaVm nyc; gmH$d.
AS>rM {d. 1. XmoZ Am{U AYm. 2. ~w{~im`m IoimVrc KmoS>mMr
XmoZ gai d EH$ AmS>do Ka Aem H$maMr Mmc.
AS>rMH$s r. EH$ Vo e^an`V`m g`m H$_mZo AS>rMnQ> H$$Z
{_iUmam nmT>m. (EH$ AS>M AS>M, ~o AS>M nmM). [ g. AY`]
AS>rM noS>r doUr r. XmoZ _moR>o d _`o EH$ chmZ noS> R>odyZ
KmVcocr doUr.
AS>rM_mgm nw. lmdUKodS>m. hm 2 && _{h`mZr V`ma hmoVmo. `mcm
AS>rM _memMr e|J Agohr hUVmV.
(~o.)[H$m.]
AS>ra {d. AS>oc; hQ>dmXr : "qeXohr AqOR>mMo KmQ>Mr cT>mB dgcr
gmho~mMr ImD$Z nwaH$g JimR>mV Amco nU Vohr AS>raM hmoVo.'hmoH$ 167.
AS>rc {d. AS>oc; h>r; hoHo$Imoa; doN>mMmar : "nmdgmMm H$m` Zo_
gmJmdm, _hmAS>rc OmV'- noaUr 115.
{H${d. AmSy>, AmS>; Am`mW nwT>o.
AS>r{ear, A{S>eoar, A{S>lr, AS>rgar nhm : AS>eoar : "EH$m
dm`m`m XwH$mZmV EH$ AS>r{ear {Ma_wa CYma KoVc'- D$Z 39.
ASw r. 1. XmoZ Vw`m AJa {Mao~X r \$aer `mV _O~wVrgmR>r _macocr

ASw>H$

_amR>r eXH$moe & 33

cmoIS>r n>r. 2. cmHy$S> H$mnVmZm hcy, gaHy$ Z`o hUyZ _macocr


n>r, R>moH$im. 3. {dhra IU`mMr XrS> \y$Q> cm~rMr _moR>r {N>r;
nmWadQ>mMo EH$ h`ma.
ASw>H$ {d. VwaQ>; H$Sy>.
( H$mo. )
ASw>IwiUo nhm : AS>IiUo
ASw_mSy>$ Z. _mSy> ZmdmMo EH$ h`ma.
{d. 1. (c.) eya; YrQ>; YmS>gr; AmS>XmS> ({enmB, `mom- _mamd`mg
d _amd`mg {g Agm.). (Cn.) e|XmS> {enmB; aJS>_; dranra;
{V_maImZ. 2. XmS>Jm; O~am; A{Vhema-{ZnwU (coIH$, d$m
B`mXt~c Jmadna qH$dm `mOmopVnydH $). 3. Ac~`mJc~`m;
H$moUr Var Z g_O`mOmoJo ~mocUmam.
[_mSy>Mo {.]
ASw>g> {d. gmR> A{YH$ AmR> {_iyZ hmoUmar g`m; 68 hr g`m.
[g. A>f{>> ]
ASw>igm, AS>moigm nw. EH$ AmfYr dZnVr. `m`m nmT>am d H$mim
Aem XmoZ OmVr AmhoV. \w$co nmT>ar.
[g. AQ>f]
ASy nw. 1. {nO`mVrc n`mMr ~gm`Mr XmS>r. 2. cmQ>; AmS>H$mR>r.
(cmoH$mZr AmV Kwgy Z`o hUyZ XodimV cmH$S>mMo XmS>o C^o H$$Z
`mcm AmS>do cmHy$S> ~gdVmV Vo.) 3. EImm dVyg ~mYcocr
Xmoar _O~yV ~g`mgmR>r qH$dm Amdi`mgmR>r {OZo nri XoVmV Vr
H$mR>r. 4. Va\$ cmdVmZm Cn`moJmV AmUcocm XJS> qH$dm R>moH$im;
CQ>mir; Q>oH$m. 5. gS>Ho$`m CVmamd$Z nmUr dmhZ Ma nSy> Z`oV
hUyZ OmJOmJr chmZ AmS>do ~mY KmcyZ nmUr ~mOy`m MamV
dmhZ Om`mH$[aVm Oo ~mY KmcVmV Vo `oH$.
{d. h>r; hoHo$Imoa; AS>oc; AS>ocVz>; ZmR>mi.
ASy>ZPSy>Z {H${d. AmSy>Z; cnyZN>nyZ : "H$moUr ASw>ZPSw>Z AS>MUrV
XSw>Z & H$moUr amhmVr nSw>Z && ImcVr &&'- cm 205.
[ASy>ZMo {.]
AS>o Z. 1. ZXrH$mR>mOdi Agcoco dmda. 2. AmT>o. 3. ZmdoMm H$Um.
AS>oH$ {d. JmU daH$aUr.
(Jmo.)
AS>oMm {d. H${_; CgZm.
(Jmo.)
AS>oOmd ~S>oOmd nhm : ~S>oOmd
AS>o~mQ>H$mo {d. Zd{e`m.
(Jmo.)
AS>oc {d. AS>Imoa; h>r; XwamJhr; hoHo$Imoa; ASy>Z ~gUmam.
AS>ocJwU AS>MUrMr, gH$Q>_` pWVr; Vmam~i.
AS>ocVz> {d. h>r; hoHo$Imoa; XwamJhr; AS>oc _mUgo$ : "EImXdoir
AS>ocVz> S>m`haer gJ.'- hmqM 261.
AS>o{ear r Amhma; ImUo. nh>m : AS>eoar
(Jmo.)
AS>monma r. 1. AQ>H$md; AS>Wim; {V~Y; {damoY; haH$V;
AS>dUyH$ ({H$. H$aU, XmI{dUo, cmdUo). 2. AmJh H$aUo YaUo; nmR>rg cmJUo; {nN>m nwa{dUo. 3. ASy>Z ~gUo; IZnQ>rg
~gUo; EH$M Y$Z ~gUo ({H$. XmI{dUo, YaUo, cmdUo). 4.
g~~r haH$Vr nwT>o AmUUo; eH$m H$mT>Uo; H$R>rU H$$Z R>odUo ({H$.
YaUo ) . 5. JaO; Zgco Va AS> o c Aer pWVr; O$ar.

AS>miy

6. (gm_m`V: ) JwV m; Vm; {V~Vm; AJ{VH$nUm ({H$. nS>U,o


cmJUo, hmoUo).
AS>mo~ nw. H$r drQ>.
(Wm)[B]
AS>moa Z. _yc.
AS>mo e rnS>mo e r , AmS>mo e rnmS>mo e r {d. OdinmgMm;
eoOmanmOmaMm; AmgnmgMm.
{H${d. Amgnmg; Amg_VmV; AmOy~mOyg.[qh. nS>mogrMo {.]
AS>mogm nw. AmS>nS>Xm, AmN>mXZ, AmS>~mOy H$a`mH$[aVm C^macocm
Hy$S>; >rg {V~Y H$a`mgmR>r Ho$cocr nS>mgmaIr `moOZm; Amgam
({H$. H$aUo, KoUo, XoUo).
AS>moi Z. Hw$nU; dB (Q>hmio cmd`mg dB, Zg`mg Hw$nU).
AS>moiUo AmT>iUo.
AS>moigm {d. Mmhc cmJy Z XoVm AMmZH$ `oUmam (nmD$g) : "`m
EH$mH$s Ag OrdZmV {d> c Mm do e AgmM AS> m o i em
nmdgmgmaIm AMmZH$.' - Cam 99.
AS>moim nw. AmT>o (KamMo); N>nam`m nm`mZm _Ymo_Y OmoS>Umar
VwiB.
AS>moJr {H${d. EH$m-AmS>~mOyg; EH$m ~mOyZo; AmS>_mJmZo; gai
aVm gmoSy>Z; ahXmarMr dmQ> gmoSy>Z.
A>m nw. 1. OyQ>; gK; EH$ O_md; g_wXm` (JmS>rdmZ, _Oya dJao
{d{e> `dgm`r cmoH$mMm). 2. Vi; JmoQ>; ZmHo$; IwQ >; MhmQ>;
AImS>m; ~mOmamVrc XodKod H$a`mMr OmJm; dmgr cmoH$mMr
{dgmdm Xo`mMr - _`Var CVa`mMr OmJm. 3. gVV qH$dm _moR>`m
_mUmda MmcUmam `dhma, CmoJ. Ogo : - Jm`mMm - ZmM`mMm
- dmXmMm A>m. 4. AmImS>m; Vmcr_; aJ^y_r. 5. Amier qH$dm
`gZr cmoH$mMr nmo, OwJma, Ioi`mgmR>r O_`mMr - {eimo`m`m
Jnm _ma`mMr OmJm.[H$m. A>gw :]. (dm.) A>m O_dUo g_mZerc d gma`m AmdS>r{ZdS>r`m cmoH$mZr R>amdrH$ {R>H$mUr
{Z`_mZo EH$ `oUo.
A>m nw. AmT>Vm; ~mUm; mTr; {V>m; \w$emaH$s. ({H$. ~miJUo.)
[g. AmT>`] (dm.) A>m ~miJUo - EoQ> {_a{dUo; \w$emaH$s _maUo.
A>m nw. ({dUH$m_) \$Ur`m Mmo`m H$a`mMr gwar. hr cmH$S>r R>mHo $`mV
~gdcocr AgVo. \$UrMo XmV V`ma H$am`Mr {dUH$amMr gwar.
A>mdUo A{H$. AmoaS>Uo; ~mo~cUo.
A>oH$ar nw. A>m R>odUmam Bg_ qH$dm A>>mMm _mcH$; A>m
MmcdUmam _Zw`; A>>mda {Z`{_V CnpWV amhUmam _Zw`.
A>o~mO {d. A>>mda OmUmam; A>>mV nSy>Z AgUmam; A>>mda
Om`mMo `gZ AgUmam.
A>o~mO, A>odmBH$ {d. Q>|^m, mT>r, eoIr {_adUmam.
AS>mc {d. AcrH$S>rc; BH$S>rc.
{H${d. m ~mOycm; AcrH$S>;o BH$S>`m ~mOycm; `m AJmcm.(Jm.)
AS>mcnS>mc AcrH$S>o ncrH$S>o.
AS>miy nw. cmH$S>r ZmJamg _mJ`m ~mOyg hmVr Ya`mH$[aVm

AT>U

34 & _amR>r eXH$moe

AgUmam drV XrS> drV cm~rMm EH$ IwQ>m.


( d. )
AT>U r. gwnm`m Vm|S>mer AgUmar H$m~Q>r. nhm : AS>U
AT>c {d. nhm : AT>i; dmH$~Jma : "AT>cmMo ~aH$XmO' - g_mamo
2.187.
AT>i nw. 1. AmT>i; WmJ; nmm; emoY; ^oQ>; CncYr. 2. kmZmMo
- AZw^dmMo jo; AmQ>moH$m.
AT>i Z. A{dZmenX; pWanX; Ywd nX; _moj : "eaU `oVr `mMo Z
{dMm[agr Xmof Z _mJVm `mg AT>i Xogr &&' - VwJm 868.
{d. 1. AMc; H$m`_; pWa; T> : "Vo{M _o` EH$ doi & {e`t
hmoAmd`m AT>i &' -km 18.1238. 2. Iam; ImrMm : "hm ~mocw
VwPm H$sa AT>iw _mZy Amhr &&' - km 11.411. [g. AQ>c]
AT>i Z. 1. Zer~; m$Z : "d hUVr V`o doir & Zho ~ado `m{g
AT>it &' - JwM 30.43.
[g. AQ>c]
AT>inX Z. AMc, {ZMc, H$m`_ Ago `mZ; pWanX; H$moR>`mhr
Jmo>r_wio Oo Om`mMr, T>i`mMr ^rVr Zmhr Ago WmZ, nX. (Ywd
Vm`m`m qH$dm Zjm`m AMcnUmcm VgoM dJmVrc dHw$R>mXr
WmZmZm hm eX dmnaVmV.).
AT>M {d. _moR>m; Wmoa; daMm : "Eogo Zm__m| `oU| & Ymo`m AT>M
H$aUo &&'-km 17.341.
AT>m, AmT>m nw. 1. H$mR>r Im~ dJao ^modVr KmVcocm XmoarMm doT>m,
digm, {diIm. 2. XmoarMm \$mgm; AT>r; Xw_S>; noM : "_r dmdS>r
Vy EH$ gS>m ZH$mo _m$ AmT>m.' - g^m 2. 3. _waS>. 4. doQ>moio.
AT>mB r. KmoS>mMr Ymd`mMr EH$ Mmc.
AT>mC(D$), AmT>mC(D$) nw. 1. AmT>md; g`mV EH$ H$maMr
~aMr ~miJUmam AmS> h `mar {enmB ; gm_m`V: g { ZH$;
{enmB : "^rVar nadS>r AmT>mdmMr & eo CKS>r hmoVt `mMt &'
- Ed 6.51. 2. g`mVrc n[aMmaH$; OI_r Pmco`mMr
godmMmH$ar H$aUmam : "AT>mC - H$at cmoQw>Zr Zocm & H$mR>r{M`o
_mZodar &&' - Cfm 16.
AT>mD$ {d. 1. _yI; AS>mUr; _>. 2. mS>; CZmS>; ~X_mf; c~mS>.
3. Z noaVm AmnmoAmn CJdUmam; _ohZV Z H$aVm Cn hmoUmam.
AT>mc, AmT>mc r. T>mc; {ZemU; P|S>m : "\$S>H$Vr VS>H|${M
AT>mcm &' - Xm{d 379.
AT>mdoT>m nw. 1. nhm : AT>m. 2. Amim; {V~Y; AmS>H$mR>r. 3.
h>; nmoH$i g~~; haH$V; {Z{_m. 4. XmoarMr _waS>; Xmoar`m
nXamZm \$ma nri KmV`m_wio Omo _|T>m nSVmo Vmo qH$dm Or qnnir
nS>Vo Vr. 5. XmoarMr qH$dm gwVmMr JwVmJwV.
AT>mi {d. A{Ve` _moR>o (nm, Jh B.); {dVV, AO, MS>
( Ka, eoV, Aa`, Jc~V, eara B.).
Z. _moR>o WmZ (qghmgZ, AYmgZ) : "Oo AmX[aco AT>mi &
amOm{l`oMo &' - {ed 726.
AT>r r. AS>r; EH$ Wa \$imMm d EH$ JdVmMm `m nVrZo \$io
aMyZ Vr {nH${d`mgmR>r Ho$cocr `moOZm.

AUHw$MrXma

AT>r r. amg; T>rJ.


AT>r r. XyY Vmn{d`mMr AmJQ>r.
AT>r r. 1. nm`mda nm` R>odyZ {VS>m XoD$Z ~g`mMr arV.
2. \$mJwZ A_md`o`m {Xder eHw$Z nmhZ nrH$nm`mg~Yr
^{d` gmJ`mMr EH$ arV. 3. Ym`m`m amerda H$S>`m`m
n|T>m KmcyZ Ho$coco N>na. 4. JmB, her `mMo XyY H$mT>VmZm
`mZm Kmc`mV `oUmam ^mcm (cmW _m$ Z`o hUyZ Xm`mZo nm`
~mYUo). 5. XmoarMm doT>m, {diIm, Xw_S>, _waS>, JwVm. nhm : AT>m
6. (c.) AS>MU, ~mYm; ZS> : "Eo{e`m {Z$nU KS>_moSr & VwPo{Z
~moco nS>o AT>r &' - E^m 20.56. ({H$. CcJS>Uo; nS>Uo). 7.
VoT>; _ZmVrc JmR>; {dnarV Jh; h>; A{Z> eH$m; {dMma; gdm.
({H$. YaUo, nS>Uo). (dm.) (_ZmV) AT>r YaUo - _ZmV da~wr
~miJUo. AT>rcm `oUo - h>mcm noQ>Uo : "Mma OmoS>o hmZm na
`m hZyZ nwT> hmB `m`Mm, `mZ~m AT>rcm Amcm.' -noaUr
113. 8. H$nmimdarc gwaHw$Vr, dir : "^Hw${Q>`o AmT>r KmcmoZr &'
- am{d 10.39. 9. ahmQ>JmS>`m_Yrc a`m`m darc AmS>do
cmHy$S>. (`mda _mi Q>mH$cocr AgVo.) 10. {_R>r : "MaUr
Kmcw{Z`m AT>r & H$mgd JOmVo n AmoT>r &&' - _wAm 5.108.
11. d`nmH$mgmR>r IUcoco Ma.
(d.)
AT>rImoa {d. _ZmV VoT> ~miJUmam; IwZer.

AT>r`m {XT>r {H${d. Adm`m gdm; _mUm~mhoa; \$mOrc


({H$. ~mocUo, dmJUo).
[XrS>Mo {.]
AT>o Z. H$mg (Jm`, hg B. OZmdamMr).
AT>oH$S>, AmT>oH$S nw. MmH$m`m Am`mMr Xmohr Q>moHo$ gmYUmam
AmS>dm VwH$S>m.
AT>onmQ> nw. AmT>mMo cmHy$S>; AmT>o; N>nam`m EH$m H$S>o`m Imcr
AmYma hUyZ Oo AmS>do cmHy$S> KmVcoco AgVo Vo.
AT>no maS>o T>o nw. O{_Zr`m CnmVrc Jmd nmQ>cmMm {hgm, nmQ>cmMo
h$. (nmQ>cm`m BZm_ O{_Zrcm "nmgmoS>r' d JmdmV`m
cg_ma^mVrc `m`m {hemcm "eocmdmQ>r' hUVmV.)
AT>M
{d. AS>rM: "AT>M m AmgwMo d Jmogm{d`mcmJm{Z' - crMC 398.
AT>odoT>o, AmT>odoT>o nw. 1. dmH$S>o{VH$S>o, AmS> \$mQ>mMo, Q>mimQ>mirMo
_wo; haH$Vr. 2. Aio{nio; AmS>do {VS>do digo. 3. ImoQ>m g~~r
gmJUo; haH$Vr AmUUo. 4. ewH$ dmX H$$Z EImXo H$m_ Q>m`mMm
`Z H$aUo. (dm.) AT>odoT>o KoUo H$mHy$ H$aUo; AS>MUr - haH$Vr
CnpWV H$aUo.
AT>m nw. gyV H$mT>`mgmR>r qH$dm _moH$io H$a`mgmR>r `m XmoZ
IwQ>m^modVr Vo JwS>miVmV `mnH$s `oH$.
AT>m-AmT>mH$adV nw. r. Xmohr Q>mHo $mg cmH$S>r _wR>r Agcocm
XmoKmZr Mmcdmd`mMm _moR>m H$adV; AT>o.
AUH$Q>-Q>r r. dmMm H$_aoH$S>rc (H$S>mogarMm) ^mJ; H$ZdQ>.
AUHw$Mr r. AJ; Q>moH$; VrUq~Xy; eodQ>.
AUHw$MrXma d. A{Ve` VrU Q>moH$ AgUmam.

AUIa

_amR>r eXH$moe & 35

AUIa nw. XyY H$mT>VmZm OmoamZo {nim`m cmJUm`m eodQ>`m chmZ


Ymam.

AUIa {d. 1. ~iH$Q>; _O~yV; {Q>H$mD$; ^$_ (cwJS>o, gUJ).


^ard, ew YmVyMo (Xm{JZo). 2. H$R>rU; H$R>moa; VS>H$m\$S>H$s;
amoI-R>moH$; {Z^uS> (^mfU dVZ). 3. Xw:IX, __^oXr, ImoMXma
(^mfU). 4. {dcjU; M_H$m[aH$; H$Yr Z KS>Umar; Acm{H$H$.
AUId nw. h>.
AUIwaUo A{H$. XwYmMm nmhm XmQ>`m_wio gS>, AmMi, AmoQ>r VmR>U,o
VamaUo, \w$JUo.
AUJQ> r. 1. (AJmnmgyZMr) \$mXr; AUr; Q>moH$; AHw$a : "{d{e>m
dVmMo \$moH$ & Yram`m AUJQ>r {VI &' - km 15.191. 2. _yi
dVy; Z KS>{dcocr dVy.
[g. AJ + JV]
AUJo Z. V~mIyMr _moR>r _moQ>; AIo; J>m.
(Jmo.)
AUUw-Uy {d. 1. Wyc; _moR>m. 2. AUy BVH$mhr ZgUmam : "AWycw
_r AUUy & Oo H$mqh Vo _t &' -amkm 18.1191 Vwc0 "Wycw _r
AUw & O| H$mht V| _r &' - (~) km 18.1197.
AUXi Z.VmhZ. (Zm.)
AU~wOUo A{H$. M_H$m[aH$, Zdc, AmM` dmQ>Uo.
AU~yO {d. naH$m; An[a{MV; ZdrZ; M_H$m[aH$; AmM`H$maH$.
AUd r. AmUd XodVmMr {dm$: "gm^drMm amB_ hmoE V[a OrC
gH$i Am_d| ZoXIo ? hm AUdrMm EHw$ ap_'- crMny 263.
AUdQ> nw. EH$ VhoMm `mMm Xm{JZm (nm`mVrc); nm`m`m
AmJR>mV Kmcmd`mMo OmoS>do : "MQ>nQ> AUdQ> OmoS>`mMr PQ>nQ> &
Xmht ~moQ>t _|Xr aJcr &'- amcm 60.
[JwO.]
AUdQ> r. hZwdQ>r; Imc`m AmoR>mImcMm {Z_wiVm ^mJ.
AUdm, AUdmB nhm : AZdmUr
AUdm {d. 1. Z emo^Umam; hc`m, H$_r VrMm. 2 A`dhmar;
AS>mUr.
(Jmo.)
AUg r. cmoIS>mMm dmim; doT>o. CXm. _wgimMr AUg.
AUgyQ> nhm : AZgyQ> : "AUgyQ> {Z_c Mma ~mOr &' - dogrd
8.109.
AUr-{U r. 1. Q>mHo $; eodQ>Mm q~Xy; AJ. 2. AH$w a, AJ (dj,nU
B.Mo). 3. EoZ doi; AmUr~mUrMr doi. 4. ^mod`mMr Ama, Aar;
{Ja{_Q>m`m Q>mHo $mer ~gd`mMm ^mJ. 5. OmoS>mMo ~mH$Xma _waS>cc
o o
Q>mHo $. 6. cJm_mMo hmVmV Yamd`mMo Q>mHo $, eodQ>. 7. JmS>r`m AmgmV
Kmc`mMr Iri, IwQ >r, Imn, eH$c.
[g. A{U]
A{UXma {d. VrU; AUHw$MrXma; Q>moH$ AgUmao : "gnm`m Xmohr
O~S>mV Am{U Q>miyda ~mH$ Amcoco AUrXma XmV AgVmV...' ^mgn 29.
A{U_m nw. r. 1. A> {grVrc EH$. AUy EdT>m chmZ.
nhm : A>_hm{gr : "{Xco A{U_md` A>JUw Jm `m' - _moAZw
6.51. 2. AUwd; A{Ve` gy_nUm; ~maH$mB. [g. A{U_Z]
A{U`m {d. AUrXma : "nwT>rc A{U`m ^mco &'- Cfm 14.

AUwJ^u`

r. Jc~Vm`m nwT>Mm (AUHw$MrXma) ^mJ.


[g. A{U]
A{U`mio {d. AUrXma; AUHw$MrXma; Q>moH$Xma; VrU : "XrK Zm{gH$
A{U`mi| &' - E^m 14.475.
[g. A{U]
AUr r. 1. cH$S>r`m IoimVrc EH$ hmV d _ma. 2. ~|~r`m da
^mogHy$Z Ho$cocm dma.
AUrH$gm> {d. {dcjU; AgmYmaU; Agm_m`; M_H$m[aH$; {d{M.
AUrH$mQ> r. n>m d ~ZoQ>r`m IoimVrc nQQ>mMr ImoM.
AUr MmoaUo EoZ doir _mKma KoUo : "H$mQ>mXmQ>mV JZr_ gmnS>cm
Am{U AZr Mmoacr hUOo Ord Om`m{Zgr Omc `gr VmH$sX g_OmoZ
dVUyH$ H$aUo.' - noX.
AUr`g {d. (Vd.) 1. ~amM N>moQ>m; Iyn WmoS>m; A{Vgy_. 2.
VrU Q>moH$ qH$dm Yma Agcocm.
[g.]
AUrgr AUr {^S>Uo (AUr h. cJm_mMo, hmVmV Yamd`mMo Q>moH$
qH$dm eodQ> `m d$Z) AJmcm AJ {^S>Uo; hmVKmB : "{XdgmV
dOra d JmOwrZImZ `mV _moR>o PwO nS>`mIoarO amhV Zmhr.
AmUrgr AUr Va `oD$Z {^S>cr Amho.' -qhX I 1.67.
AUw-Uy nw. 1. `m_`o EImm _yc`mMo gd JwUY_ H$m`_ AgVmV
Agm `m _yc`mMm chmZmV chmZ ^mJ; nXmWmMm dV arVrZo
ApVd AgUmam A{Vgy_ ^mJ; aO:H$U (gy` {H$aUmV Oo YwirMo
H$U JmoMa hmoVmV `m`m f>memZo chmZ AgUmam) : "Oo nmhVm
{^wdZ &AUwhr Zmoho &&- km 16.331. 2. H$mcmMm EH$ ^mJ;
_whVmMm (48 {_{ZQ>mMm) 54675000 dm {hgm. 3. (gJrV)
nmd_mm H$mc. 4. deo{fH$ XeZm_mUo `m`m g`moJmZo nXmW
~ZVmV Agm {Zad`d gy_V_ H$U.
{d. A{V chmZ; An; gy_ : "Vwhmg_{M ho JwU| AUwCU| Zgo
Zm_ hm &' - Ho$H$m 75.
[ g.]
AUw AmH$ma_mZ Z. (^m.) _yc`m`m AmpdH$ dOZmcm `m`m
{d{e> JwdmZo ^mJ`mZVa `oUmar g`m.
[ g.]
AUwAma nw. ~marH$ Mwam; MmamMwam : "VoWo {dJmMm AUwAm & AmS>D$
{ZKmcm Omo Anmj & Vmo _hm^maVmH$m & ^modVm Ho$cm &&'- km
18.36.
[H$. A{U`ma = A{Ve`]
AUwBYZ Z. AUw^>rV dmna`mV `oUmar gm_Jr.
AUwD$Om r. AUwBY Z; AUwe$s : "m nmU~wS>rMo Zmd Zm{Q>cg
Ago hmoV.o Vr AUwD$O}da MmcUmar hmoVr.'- _hm 91. {d{e> dkm{ZH$
{H$`oZo AUynmgyZ {Z_mU hmoUmar e$s; drO. [g. AUw +D$O}g]
AUwH$| Z. (agm.) AUy`m _`^mJrMm YZ{dwV - C` Agcocm
^mJ.
[g.]
AUwH$ _mH$ nw. AUw^mamH$$: "AUyM o EH$W (Am`gmoQ>rn) d AUwH$ _mH$
(AQ>m{ _H$ Z~a) `m {df`r`m H$nZm n> Pm`mda darc aMZoVrc
Xmof {ZKyZ Joc.o ' - A`w 4.
[g.]
AUwJ^ nw. nhm : AUwH|$ : "AUy`m H|$^mJmg AUwJ^ Ago
hUVmV.' - AmBQ>mBZ 39.
[g.]
AUwJ^u` {d. AUy`m H|$H$mer g~{YV Agcoco. [g.]

AUwJwd

36 & _amR>r eXH$moe

AVac

AUwJwd Z. (nXm. agm.) dm\o$Mo {d{e> Jwd; AUw^ma.


AUwOrd nw. {OdmUy; EH$noer gy_OV.y
[g.]
AUwOrdem Z. gy_ Ordmg~YrMo em, gy_ Ord OVwem.

AUwe{$-Vr nhm : AUwD$Om


AUwemk nw. AUw{df`H$ em OmUUmar, AUw{df`H$ gemoYZ

[g.]
AUwd_ nw. nhm : AUw~m~
[g.]
AUwnmofH$ nw. earam`m {ZH$mon dmT>rgmR>r A`n _mUmV nU
Amd`H$ Agcocr OrdZgdmgmaIr H$moUVrhr Jmo>. [g.]
AUw~m~ nw. AUyMm \$moQ> H$$Z `mcm D$Om nwadcr OmVo Agm EH$
H$maMm ~m~. AUw~m~_`o `wao{Z`_ 235 Am{U cwQ>mo{Z`_ 239
ho g_moQ>mg ~hYm dmnaco OmVmV.
AUw^>r r. `ycr` {H$`mYmZr; AUwD$Om {Z_mU H$a`mH$aVm
AUw{H$`oda {Z`U R>do `mgmR>r ~mYcocr ^>r : "JV XoemVyZ
AUw^>mnmgyZ COm {Z{_Vr hmoV Amho.' - Amem 85.
AUw^Or {d. ({dA.) AUyMo {d^mOZ H$aUmam (`yQ>mZ_wio hr {H$`m
hmoVo).
[g.]
AUw^ma nw. (^m.) EImm _yc`mVrc AUyMo gmnoj dOZ. Vo
Xw g `m _y c `mcm _mU^y V g_Oy Z H$mT> c o c o AgVo .
CXm. hm`S>moOZMm AUw^mamH$ 1 _mZcocm Amho. AmpgOZ 16.
[g.]
AUw_gH$ Z. (gJrV) _ZmXmnojm dZrZo ZrM ZmX AgUmao
dagH$.
[g.]
AUw_m{U ({Z) `m AUwBV`m ~marH$ : "_m{UHw$co`m{M`m H${U`m &
gm{d`m{M AUw_m{Z`m &' - km 6.264. [g. AUw + _mZ]
AUw_m {d. AJXr WmoS>o; qH${MV; Bf_m; qH${M_m : "VwO ^`
Zmhr AUw_m &' - am{d 9.67.
[g.]
AUw`wJ AUy`m AJr Agco`m e$sMm emoY cmJyZ {VMm `dhmamV
Cn`moJ H$am`cm gwdmV Pm`mnmgyZMm Mmcy H$mcIS>. [g.]
AUw`w Z. AdmMm Cn`moJ H$$Z hmoUmao `w : "AmO gd
AUw`wmM ^` {Z_mU Pmc Amho' - gmho~ 381.
[g.]
AUwaMZm r. AUyMr gaMZm; AUwH|$m^modVr moQ>mZ d `yQ>mZ
gdgmYmaU dVwimH$ma H$joV {\$aV AgVmV. AUy`m H|$WmZr
moQ>mZ Am{U `yQ>mZ `mMm g_yh Zg{JH$ e$sZo EH$ ~mYcocm
AgVmo. `m gKQ>Zog AUwaMZm hUVm `oBc.
[g.]
AUwaU
o w Uy nw. A{Ve` chmZ H$U; gy`{ H$aUmV >rg nS>VmV Ago Oo
YwirMo dJao A{Vgy_ H$U `mVrc EH$ : "AUwaUo w gy_Wyim nma
Zmht & lwVr ZoVr `mhr IQw >{c`m &' - VwJm 2204.[g. AUw + aoU]w
AUwaoUwOmc Z. 1. gy` {H$aUmVrc AUw-na_mUy. 2. A{Vgy_
H$UmMm g_wXm`.
[g.]
AUwdmX nw. (Vd.) OJmVrc gd dVw_mmMr Cnmr AUynmgyZ
Pmcr Amho Agm {gmV.
[g.]
AUw{dkmZ Z. AUw{df`H$ em; AUyMo d$n, e$s d Cn`moJ
`mMm A`mg H$aUmar {dkmZemIm.
[g.]
AUwdV Z. JhWml_r OZmZo nmimd`mMr dVo d {Z`_.

AUwgQ> {d. 1. AZwpN>>. 2. `mMm AW H$iV Zmhr Aer.

H$aUmar `$s.

[g.]

[g. AZwpN>>]
AUwgaMZm r. ({dA.) AUy qH$dm na_mUyMr aMZm, ~mYUr.
AUwgemoYZ H|$ Z. AUy`m JwUY_mMm A`mg `m {R>H$mUr hmoVmo
Aer gWm.
AUw{gmV nw. _yc`o hr AUyMr ~Zcocr AgyZ `mZm EH$ {ZpMV
gmnoj dOZ AgVo Am{U {^ _yc`mMo AUy EH$ `oD$ eH$VmV
ho Vd.
[g.]
AUm nw. 1. (_yi AW) dS>rc ^mD$. 2. ~h_mZmWu Q>monU Zmd;
chmZ _wcmZmhr cmS>mZo hUVmV.
AUmR>o Z. nm`cr`m 16`m ^mJmEdT>o EH$_mn.
(Jmo.)
A` nw. AUHw$MrXma ~mU.
AUmo{d {d. Xw:IrH$>r "VoUo Xw:Io AUmo{d Pmcrgo'- lrH$UM
Ad Z. AUynmgyZ {_iUm`m e$sMm dmna H$$Z V`ma Ho$coco
`wmon`moJr ghmaH$ gmYZ.
[g.]
Adr {d. AUw$n; gy_ : "Adr OrdH$im VoW & nhmdr _mPr &&'E^m 27.187.
[g.]
AVEd, AVod {H${d. `mM H$maUmgmR>r, `mgmR>r : "EoH$ na_hgmMo
cjU & kmZn[anmH|$ n[anyU & AVEd em{V AmoiJo AmJU &' E^m 18.184.
[g.]
AVH$mX nw. {ddmg.
[\$m.]
AVImZr {d. _gar; ofr, XrKofr.
AVV CXJm. Am`XeH$ CXJmadmMr A``.
AVVVm r. 1 VmoVao qH$dm ~mo~S>o ~mocUo.
({H$. cmdUo qH$dm _moS>Uo.). 2. AmT>odoT>o KoUo; H$m Hy$ H$aUo;
g~~r gmJUo.
AVdmW {d. VdmW Zgco c o ; V` Zgco c o ; Ag`;
A`WmW : "AVdmW ^mfUr Yamd| _mZ &' - JwM 53.88.[g.]
AV` {d. ImoQ>o; Ag`; ~ZmdQ>; {Xem^yc H$aUmao (^mfU B.);
Ame` Zgcoco; {ZaWH$ : "hr AZoH$mMr Pmcocr g_OyV _wimVM
AV` {Z {ZamYma Amho.'- ggmdm 3.
[g.]
AVn {d. (Vd.) Vn`m Z H$aUmam qH$dm Vn`oMr AdhocZm H$aUmam.
[g.]
AVXJwU EH$ AWmcH$ma. Oohm EImXr `yZ JwUdVw OdiM
Agco`m AVXJwU dVy`m gm{`mV AgyZhr Cdc JwU KoV
Zmhr Ago dUZ AgVo, Vohm hm AcH$ma hmoVmo.
AV`md{m-mr r. gd nXmWmMm {Zamg H$aUo; Am`m{edm`
gd nXmW Xya H$aUo, doJio H$aUo : "lw{V Zo{V Zo{V `oUo eX &
AV`mdmr {ZfoY~moYo' -E^m 3.667.
[g.]
AVac {d. (AW.) MQ>H$Z amoIrV (amoI nemV) $nmVa Z hmoUmam

AV{H$V

_amR>r eXH$moe & 37

(_mc, dVy B.).


[g.]
AV{H$V {d. AQ>H$i, H$nZm, VH$ Z Ho$coc;o AZno{jV; AqM{VV;
AJmoXa cjmV Z Amcoc;o AmH$p_H$; AH$pnV.
[g.]
AV` {d. H$nZmVrV; AqM`; JyT>; VH$ H$a`mg H$R>rU : "AV`
_{h_m VwPm JwU{h \$ma ~m ho {dYr &'- Ho$H$m 27.
[g.]
AVnUr, AV` {d. gVw> H$a`mg H$R>rU; g_mYmZ Z nmdUmam;
V Z hmoUmam; Agmoer; `mMr Vr H$aUo `mo` qH$dm e` Zmhr
Agm.
[g.]
AVc-i Z. {dda; ZaH$; gnmVmcmnH $s n{hco : "AmVmimo Jocm|;
nmVmimo Jocm| & {VWyZ AmUcr... &' - cmoH$. {d. `mMm Vi cmJV
Zmhr Agm; AJmY; A{VImoc.
[g.]
AVc(i)ne {d. `mMm Vi, R>md cmJV Zmhr Agm; A{VImoc
(S>moh dJao).
AVc(i)g r. 1. gmQ>rZ; aoe_r H$mnS>; J^aeo _r H$mnS>; H$miga
cmc gmQ>rU. 2. _I_c.
[\$m.]
AVc(i)g nw. n[a_i; dmX : "dS>o {YaS>t dmX KoVr & AmVig
AmnmcmMm &' - Xmg 18.1.8.
AVcmX {d. g_Vmoc; Zo_V.
[\$m. EA{VcmX]
AVg, AV{gH$m, AVgr r. Odg; Aier : "`m gmd`m
AV{gH$m Hw$gw_mg_mZm &' -dm_Z 4.3.6.
[g. AVgr]
AVgnwn Z. OdgmMo \y$c; AierMo \y$c : "ZmZm AVgnwnm{M`m
nar &' - a`modm 43.
[g.]
AVjUr {H${d. `mM jUr; `mM doiocm.
[g. EVjU]
AV: {H${d. hUyZ; EVXW; AVEd; `m_wio; `m H$maUmVd.
AV:H$maUmV {H${d. AVEd; `m_wio; `m H$maUmVd. [g.]
AV:na {H${d. hUyZ; `mnwT>o; nwZ : (~hYm ZH$mamWu dm`mV);
`mZVa
[g.]
AVm r. ~jrg; XoUJr.
[\$m.]
AVmB-`r nw. 1. {ejH$m`m _XVrdmMyZ Zwg`m nanaoZo {eH$cocm
JdB, d; d`{e{jV `$s; {dZm{ejH$ `oV Agcocr Jm`ZmXr
H$cm : "~mXehm`m nXar VmZgoZmgmaIo ZwgVo "AVmB' OmV hmoV.o '
-AVmB 41. 2. (c.) Xj; Hw$ec; drU.
[qh.]
AVmV`, AVmVm CXJm. AmM`XeH$ CXJma - AVV.
AVmpdH$ {d. 1. Ag`; Agma; AdmV{dH$; nmoH$i. 2. I`mg
gmoSy>Z Agcoco; Vdmg ~mY AmUUmao, Y$Z ZgUmao. 3. CWi;
Xm{^H$. 4. {ZamYma.
[g.]
AVmnVm nw. Zmd{ZemUr; nmm; ApVdmMo {Mh : "H$m`m `mXrVrc
cmoH$m`m ~m~VrV _m `mMm AmVmnVmhr {eH$ amhUma Zmhr.'
- AAm~mXo 70.
[nVmMo {.]
AVm`V {H${d. AmO_; Vhh`mV; _aon`V.
[\$m. Vm-h`mV]
AVma-ar nw. 1. gwJYr Amao H$aUmam, {dH$Umam; Ammar, AmVmar;
JYr. 2. ~oJS>, {_`mMo H$mJX, aJ dJao {dH$Umam.
[\$m.]

A{VH$_Uo

AVmam{H$V {d. 1. `mda Vmao A{H$V, ao{IV Ho$coco ZmhrV Ago.


2. ggXoV qH$dm {dYmZg^oV Or Zmomao _mS>cr OmVmV `mMo
Vmam{H$V d AVmam{H$V Ago XmoZ H$ma AgVmV. AVmam{H$V Zmda
CnZ {dMmaco OmV ZmhrV.
[g.]
AVm{H$ {d. 1. Ammo{JH$, m`mo{JH$ qH$dm `m{H$ H$cm d Cn`mo{OV
emo `m`m~m~V`m {d{e> Vmer g~{YV Zgcoco. 2. {d{e>
emr` n[a^mfoer g~{YV Zgcoco.
[g.]
A{V {H${d. nwH$i; \$ma; A{YH$; OmV; A{Ve`. (eXmnydu hm
CngJ nwT>rc H$mhr AWmZr `moOVmV.) daMT>; gag; _mJo Q>mH$Umam;
ncrH$S>o. d$Z. CXm. A{VH$R>rU - H$moYr - Jd - {_> - _Xy
- dmVddmX B.
[g.]
A{VAdUu {d. (^m.) dUu` Am{U Jmocr` {dnWZmMm Xmof `oD$ Z`o
`mgmR>r OmVrV OmV H$miOr KoD$Z V`ma Ho$coco, gy_XeH$m_`o
nXmW q^J qH$dm dVwq^J hUyZ dmna`mV `oUmao (q^J).[g.]
A{VBN>m r. \$ma cmo{^>nUm; A{Ve` cwYVm.
A{VH$aUo g{H$. AmocmS>Uo; ncrH$S>o OmUo; A{VH$mV hmoUo.
[g. A{V- H$.]
A{VH$ao {d. \$ma doi am{hcoco, {eio (A B.). : "{ZnOco A
Vg| & Xwnmhat H$m `oao {Xdg| & A{VH$a| V| Vm_g| & KoBOo| V| &&' - km
17.155.
A{VH$pnV {d. {dcjU; H$nZm `w$; M_H${VnyU; H$nZoMm
OmV dmna Ho$coco.
[ g.]
A{VH$mTy> {d. Owc_mZo, c~mS>rZo cmoH$mnmgyZ ` CH$iUmam; OmMH$
(gmdH$ma dJao); {niUmam.
A{VH$mc-i nw. 1. Cera; Adoi; {dc~; `mo` doi Q>iyZ Jococm
H$mi. (noaUr, ^moOZ dJaog `mo` H$mi Omo dfmF$Vy, _`mh B.
Vmo Q>iyZ AZwH$_o eaVy, VVr` ha B. nwT>Mm H$mi). 2. {Z`V
H$m`mc`rZ doioZVa Ho$co`m OmV H$m_mMm AdYr.
[g.]
A{VH$m{cH$ {d. H$m`m c `rZ do i o Z V a Ho $ co `m H$m_mMm,
H$m_mg~YrMm.
[g.]
A{VH$m`m nw. ZmZg`m, nyOm, ^moOZ B`mXr {Z` H$_} Ceram
H$aUmam _mUyg; A{VH$mir dmJUmam _mUyg; M|JQ>, {Y`m.
A{VH$_, A{VH$_U Z. 1. CcKZ; A{VH$mV H$aUo; AmocmSy>Z
OmUo : "Vg| ^oQ>{c`m Z H$ad| & A{VH$_w &' - km 13.260.
2. (c.) A_`mXm; An_mZ; Ahoa (Jw, em B.Mm) AZmXa. 3.
(H$m`Xm) hiyhiy Mmo$Z qH$dm H$mdo~mOnUmZo Xwg`m`m _mc_moda
gm{JVcocm h$, hrV Ho$cocm doe, Xwg`m`m hH$mV d
A{YH$mamV Ho$cocr T>dimT>di. 4. (g_mO) nadmZJr{edm` EImm
{ZfoYjomV Ho$cocm doe. gm_m. - Amkm{VH$_U, H$mcm{VH$_U,
_mJm{VH_, _`mXm{VH$_.
[g.]
A{VH$_Uo A{H$. 1. ncrH$S>o OmUo; CKUo. 2. Amkm _moS>Uo;
A_`mXm H$aUo; Ad_mZUo; AnamY H$aUo : "`gZr d`| Zho hm
Am` A{VH${_{g H$m ~wYm `mcm &' - _mog^m 5.39. 3. nam^d

A{VH$mV

38 & _amR>r eXH$moe

H$aUo; qOH$Uo. 4. `mnUo. 5. Z _mZUo; Xwcj H$aUo.


A{VH$mV {d. 1. (H$mc, Wc _`mXm B.) AmocmS>cocm, ncrH$S>o
Jocc
o m. 2. `mZo A{VH$_U Ho$co Amho Vmo. 3. Q>icocr, gn{dcocr,
hmoD$Z Jococr (Jmo> B.). 4. `mncocm. 5. qOH$cocm. [g.]
A{VH$mVmemM Z. gwVH$mMm AdYr Q>iyZ Jo`mZVa _`yMr dmVm
g_O`m_wio Ya`mV `oUmao gwVH$.
[g.]
A{VJUZ Z. EImm dVyMo _y`, qH$_V dmOdrnojm A{YH$ R>a{dUo.
[g.]
A{VJS> nw. (`mo.) gmmdrg `moJmVrc ghmdm `moJ.
[g.]
A{VMa {d. A{VdoJdmZ; A{VMMc (Jh, _Ji dJao).
A{VMma nw. 1.(`mo.) EImm JhmZo nyd amerMm eof erK JVrZo
CKyZ Xwg`m amerda OmUo : "VoW EH$mMr Vo erKJVr & EH$Jh
_XJm_r hmoVr & A{VMma H$m dH$JVr & _S>i^oXo `oVr EH$ &&'E^m 23.827. 2. A{VdoJdmZ _mUyg, Jh B. 3. _`mXo~mhoa
dmJUo, ~mocUo, nadmZJr{edm` AZ{YH$VnUo Xwg`m`m hrV
OmUo.
[g.]
A{VMma {d. A{V{dV V ; nmhm{iH$ : "gm K Vm n W H$mH$ma
AiH$m$ : ~Y hmoBc A{VMm$'- d 2736.
A{VMmc {Z`r nw. ({dA.) EImm `m`m _mUmnojm OmV
Agco`m doJmda {Z`U R>odUmao CnH$aU.
A{V{M{H$gH$ {d. {M{H$gmImoa; dmOdrnojm OmV {M{H$gm
H$aUmam; {Ma\$mS> H$aUmam.
[g.]
A{VMo>m r. dmOdrnojm OmV AmMaU : "ho Om{UOo VoW A{VMo>m
Z H$sO{V H$s' - crMC 503.
A{VMm H $g {d. \$mOrc, dmOdrno j m OmV Mm H $er
H$aUmam.nhm : MmH$g
A{VN> Z. 1. eony^mOr. 2. ~S>r>eon. 3. ^wBN>, Ami~o. 4.
doIS>mgmaIm dmg `oUmao EH$ JdV.
[g.]
A{VOcYmar {d. (^y.) nm`mZo n[anyU; nm`mZo ^acoco.
A{VOrdZ Z. EH$Xm _ococm _Zw` naV {OdV hmoUo.
A{VV-A`mJV nw. A{VWr; ~amJr, Jmogmdr B.; AMmZH$ `oUmam
nmhUm.
A{VVV {d. A{Ve` {dVV : "nwamo^mJr Omo hm A{VVV g^m_S>n
Ago &' - gmh 8.92.
[g.]
A{V{W-Wr nw. 1. nmhUm; nmWW. 2. EoZ OodUm`m doir Amcocm,
AZmhV _Zw`; AmJVwH$ nmhUm : "Agm A{V{W Ym{_H$ VwVnXm &
H$Xm gmnS>o & - Ho$H$m 121. 3. AmJmD$ doi Z H$idVm `oUmar
`Vr. 4. g^mg_ocZmV {Z_{V Ho$cocr g_m` `Vr.[g.]
A{V{WH$mi nw. nmhUm `o`mMr doi; (c.) XmoZ ha; OodUmMr doi :
"A mdo {ZYmat & A{V{WH$mit n[a`ogm &' - JwM 32.29. [g.]
A{V{WJh A{V{W^dZ; nmh`mMr qH$dm dmemMr CVa`mMr OmJm.
[g.]
A{V{WnyOZ Z. A{VWrMm AmXagH$ma, dmJV.
[g.]

A{Vnmr -{m

A{V{W^dZ Z. 1. dmgr, `moH$$ `mZm CVa`mgmR>r ~mYcoco,


Agco c o {ZdmgWmZ. 2. emgZmZo qH$dm BVa g Wm Z r,
nmh`mH$[aVm qH$dm Amn`m H$_Mm`mH$[aVm {R>H${R>H$mUr ~mYcocr
{ZdmgWmZo.
[g.]
A{V{W`k nw. nM_hm`kmnH$s Xwgam; ~mU^moOZ.
[g.]
A{V{Wg V n U Z. nhm : A{V{W`k; n M _hm`km n H $s
EH$ : "A{V{WgVnU hm _Zw` `k &' - Jra 288.
[g.]
A{VXjVm {d^mJ nw. A`dW Umda {deof CnMma H$a`mMo
{R>H$mU.
A{V{X> {d. Amkm{nV. nhm : A{VXoe
A{VXod nw. {ed; {dUy; gdmV lo> (_moR>m) Xod.
[g.]
A{VXoe nw. 1. VwV {df`m`m ~mhoarc {df`mg EImXm {Z`_,
_wm, {dYmZ, Vd cmJy H$aUo, cmJy nS>oc `m {R>H$mUr cmdUo.
2. Amkm; hHy$_; AmXoe.
A{VXoe nw. A{VXe; of; AmH$g.
A{VXoeZ Z. (J.) _mhrV Agco`m jom~mhoarc _y`m~m~V AXmO
H$aUo. CXm. "j' `m Anamdc~r amer`m 1,5,8,11 `m R>am{dH$
qH$_Vr AgVmZm "`' `m "j' da Adc~yZ Agco`m amerMr
_y`o H$m` AgVmV ho _mhrV Ag`mg, `md$Z "j' Mr qH$_V
1 d 11 `m`mncrH$S>rc hUOo 1, 12 AgVmZm "`' Mr qH$_V
H$m` Agoc `mMm J{UVmZo AXmO ~mYUo.
[g.]
A{VYmaU H$aUo ({dYr.) _wXVrnojm A{YH$ H$mi Odi R>odUo.
A{VYmar {d. ({dA.) `mMr VrdVm {d{e> dmhmnojm CM Amho
Agm ({dwVdmh).
[g.]
A{VZd Vmam nw. (`mo) `mMm _hm\$moQ> Pmcocm Amho Agm Vmam.
A{V{Z {d. gwV; Pmonmiy; OmV Pmon KoUmam.
[g.]
A{V{ZdmVZ{cH$m r. ({dA.) (BcoQ>mZMr) A{V{ZdmV nmoH$ir
Agcocr Z{cH$m.
[g.]
A{V{ZdmVr {d. (^m.) ndr^modVr`m dmVmdaUmncrH$S>Mm
A{O~mV hdm Zgcocm (Xoe).
[g.]
A{VZrc {H$aUo Z. (Ad.) gy`m`m dUnQ>mVrc Zrc{H$aUm`m
ncrH$S>Mr {H$aUo. "AQ>m hm`mocQo >' {H$aUo : "gy`m`m A{VZrc
{H$aUmMm _mam ndrda hmoV hmoVm.' - _hm 17.
[g.]
A{VZrc Xrn nw. ({dA.) A{VZrc H$me{H$aU (AmV) Agcocm
{Xdm.
A{VZrccmo{hV {d. ` dUnQ>m`m (noQ>m_) Zrccmo{hV
{H$aUm`m ncrH$S>Mo; namZrccmo{hV.
[g.]
A{VZyVZ {d. (^yem.) ^yemr` Q>m AJXr AcrH$S>Mm.
A{VZg{JH$ {d. amoO`m gm_m` `dhmamV Z AmT>iUm`m nU
Ho$hmVar >mo nmrg `oUm`m (KQ>Zm, dVy B.). JhZ; AZmH$cZr`.
[g.]
A{Vnmr -{m r. (Vd.) 1. g_mJ^ > hmoU,o IcZ. 2. A{gr,
Ag\$cVm. 3. A{VH$_U.
[g.]

A{Vna_mUw{dwH$U

_amR>r eXH$moe & 39

A{VamJ

A{Vna_mUw{dwH$U nw. nXmWmMm {dwV`wV Agm na_mUynojmhr

A{V_mm r. R>amdrH$ _mUmnojm A{YH$ {Xcocm AmfYmMm ^mJ;

chmZ H$U; A`V gy_H$U.


[g.]
A{VnmS> nw. 1. A{Ve` _moc; qH$_V. 2. (c.) \$ma _moR>r gr_m,
_`mXm : "~{dm XoVm CXm$ & Oo A{V nmS>mMo &&' - {dqg
1.1.46.
A{VnmV nw. 1. ({Z`_) ^J; CcKZ; A{VH$_U; em,
arVr^mVr `mZm Z Ow_mZUo. 2. (^y.) VmU d Xm~ `m_wio \w$Q>Uo.
[g.]
A{Vnyd r. (am`.) `yamon`m nyd}H$S>rc Xoe nydu` XoemV JUco
OmVmV. {ZH$Q>ndy , _`nyd d A{Vnyd Ago VrZ JQ> nS>VmV. Am{e`m
IS>m`m nyd}H$S>rc MrZ, OnmZ, H$mo[a`m, {deofV BS>moZo{e`m,
Omdm, gw_mm B. XoemZm CoeyZ.
[g.]
A{VXmZ Z. 1. \$ma MTm> XamZo qH$_V AXm H$aUo. 2. Xo` Agco`m
aH$_ohZ A{YH$ aH$_ XoUo.
[g.]
A{V^ma nw. ({dA.) Zoh_rnojm OmV Xm~mZo gmoS>cocm {dOoMm
dmh.
[g.]
A{V`wV {d. dmadma `moJ Ho$`m_wio AWhrZ Pmcoco, dmn$Z
JwiJwirV Pmcoco (eX).
[g.]
A{VgJ nw. 1. Ag` dVZ; cKinUm; _`mXm gmoS>yZ dmJUo. 2.
dmBQ> n[aUm_, AZW. 3. \$ma {ZH$Q>; g~Y , gcJr. 4. {df`mVa,
Amg{JH$ ^mfU; nmhmi : "hm Agmo A{VgJw & Z gS>r nm
H$WmcmJw &&' -km 5.66. 5. H$_mc A_`mXm.
[g.]
A{V~ {d. 1. A{VH$nU, {MHy$ : "EH|$ CXma| A{V~|o & H$|o
EH|$ &&' -km 11.126. 2. OIS>cocm; ~ Ho$cocm. [g.]
A{V~cm r. (Am`w.) EH$ AmfYr dZnVr; M{cV Zmd - {MH$Um,
{MH$Ur.
A{V~ir {d. A{Ve` VmH$XdmZ, ~{c>.
[g. A{V~{cZ]
A{V^a nw. {dnwcVm; VrdVm; \$ma Omoa; MT> : "`WoM{Z A{V^a| &'
- {dqg 1.6.23.
[g.]
A{V^ma nw. ({dA.) j_Vonojm OmV Agcocm {dwVdmh.[g.]
A{V^m{VH$ {d. 1. {ZgJ {Z`_m_mUo `m Jmo>tMo n>rH$aU XoVm
`oV Zmhr Aem Jmo>r{df`r. 2. Xdr, A{V_mZdr. 3. g{>{Z`_m`m
ncrH$S>Mm.
[g.]
A{V^m{VH$em Z. ^m{VHo$Va em, VdkmZ, A`m_{dm,
AVt{` {dm.
[g.]
A{V^m{VH$s r. ^m{VH$emm`m ncrH$S>Mo kmZ; A`m_em;
^m{VH$emm`m H$joV Z `oUm`m kmZmg~YrMo em. [g.]
A{V_Zw` nhm : A{V_mZwf : "`mZm A{V_Zw`H$moQ>rMm XOm mV
Pmcm.' - Ho$co 1.181.
A{V_`mX {d. _`mXoncrH$S>o; gr_oncrH$S>o; {Zgr_; nwH$i;
A{Ve`; dmOdrnojm OmV; \$mOrc.
[g.]
A{V_m {d. 1. A`{YH$; A{Ve`; C{MV_mm qH$dm n[a_mUmhZ
A{YH$. 3. Vrd dmgmMm; CJ.
[g.]

{Z`mnojm _moR>m S>mog.


[g.]
A{V_mZ {d. 1. A{Ve`; ~ogw_ma; A_`mX; _`mXo`m ncrH$S>o
Jocc
o m (H$m_, H$moY, dm`y, {nm B.) : "~Jmoc A{V_mZo H$m|XQ>cm &'
- g 8.20.17. 2. Imcmdcocr, {~KS>cocr (H$Vr).[g.]
A{V_mZd nw. 1. ({ZeoMm) AmXe _Zw`; _mZdr CH$mVrMm
na_moH$f Agcocm _mUyg. 2. gH$eZr A{V_mZdr eVr, JwU
`m`mOdi AmhoV Agm _Zw`.
[g.]
A{V_mZdr {d. Agm_m`; Bdar; AJ` (KQ>Zm, Jmo>r). [g.]
A{V_mZwf {d. 1. _Zw`mcm Agm` Ago; A_mZwf; Anmf, A_mZd.
2. Acm { H$H$; _Zw `mno j m Jw U mZo A{YH$; _Zw `m`m
AmQ>mo`mncrH$S>Mo; Xdr : "ho gdM MH$dVu A{V_mZwf AmhoV. '
- Odm
[g.]
A{V_mZwfr {d. _mZdm`m gm_`m`m ncrH$S>Mm; _mUgmhZ A{YH$
e{$emcr; _mUgm`m gdgmYmaU j_VohZ A{YH$. [g.]
A{V_mJu nw. EH$m Q>moH$mcm OmUmam; Ohmc _Zw`; XheVdmXr;
AmVH$dmXr.
[g.]
A{V_wV {d. {Z[aN>.
[g.]
A{V_wVVm r. 1. _Yw_mYdr; dradVr; _mYdrcVm; H$Vwa_moJam.
2. {Vdg; Q>|^waUr.
[g.]
A{V_moXm r. Zd_pcH$m ZmdmMr doc.
{d. A{Ve` gwdm{gH$.
A{V`wpV r. A{Ve`moVr : "nwU Vo AdWm dm{UVm A{V`wpV
Z hUmdr OmUVm :' - {ed 744.
A{VaVXm~ nw. _mUm~mhoa aVmMm Xm~ dmT>Uo.
A{VaW-aWr nw. 1. aWmV ~gyZ Ag` `mo`mer EH$m doir cT>Umam;
_moR>m `mom; dra, eya nwf. 2. (c.) dmX{ddmXmV hma Z OmUmam.
[g.]
A{VaWr _hmaWr nw. 1. _moR>_moR>o dra; EH$mnojm EH$ daMT>; namH$_r
nwf; lo> nwf. 2. Amnmn`m {df`mVco \$ma _moR>o Vk.[g.]
A{Vag nw. A{VVrdVm; A{Ve`nUm; A`wUVm; H$S>H$ D$Z :
"Jr_m`m A{Vagt & g~rO| VUo Ogt &' - km 9.101.[g.]
A{VaOZ Z. 1. A{Ve`moVr; ^S>H$nUm. 2. _mUm~mhoa H$a_UyH$.
"...`m A{VaOZm_wio \$mQ>H$ BVHo$ ^S>H$VmV...' - gV 240.[g.]
A{Va{OV {d. 1. A{Ve`mopVnyU; ^S>H$; \w$JdyZ gm{JVcocr,
{c{hcocr; {VIQ>_rQ> cmdcocr : "MmH$sXma d Icmer `m`m_`o
~mMm~mMr Pm`mMr A{Va{OV ~mV_r {g Pmcr.' - Ho$
7.11.41. 2. ^nHo$~mO; {XImD$; S>m_S>mc
mMm.
[g.]
A{VaWUo g{H$. AWaUo; ngaUo : "Ed qghmgZ A>^mdmpdV &
d[a Zdag_` _S>n emo^V & _mOt AZ`VoMo AmgZ AmV &
A{Va{Wco &&' - dm{X 8.5.52.
A{VamJ nw. A`V amJ, H$moY.
{d. A{Ve` amJrQ>, H$moYr.
[g.]

A{Vam

40 & _amR>r eXH$moe

A{Vam r. (Vd.) 1. gmV gmo_`mJmnH$s EH$ `mJ. 2. `mo{V>mo_


`kmMm EH$ EopN>H$ ^mJ; `m `kmer g~{YV EH$ _. 3. Mmjwg
_ZyMm EH$ _wcJm.
[g.]
A{V[aV {d. 1. A{Ve`; _`mXo`m ncrH$S>o Jococm : "nydu`m
H$mir _amR>r d BJOr emioV AgVmZm _wco A{V[aV A`mg
H$arV hmoVr.' - ~m{d 106. 2. ncrH$S>o; {edm`; da; {Zamim;
nwT>o `m AWu g_mgmV. CXm. EVX{V[aV. 3. OmXm; n{hco AgyZ
{edm` OmV {Xcoco (H$m_, A{YH$ma B.)
[g.]
A{V nw. m`m 1331 EH$mXe`m. (mMr 11 AmdVZo = 1
EH$mXeUr; 11 EH$mXe`m = 1 cKw; 11 cKw qH$dm 121
EH$mXe`m = 1 _hm; 11 _hm qH$dm 1331 EH$mXe`m =
1 A{V) : "A{V Ho$co \$iem &' - JwM 19.89. [g.]
A{VaoH$ nw. 1. ^a_gmQ>nUm; A_`mXm; namH$m>m; {dnwcVm; Am{Y`;
H$ig; _mUmncrH$S>o H$aUo. 2. VH$ma; mJm; {ZH$S>; H$aS>m
A_c.
[g.]
A{VaoH$s nw. KmVnmVmMr H$`o H$aUmam; {ddg H$aUmam.
A{VamoJ nw. H$\$j` amoJ.
[g.]
A{VdUml_r {d. 1. ~mUmXr Mma dU d ~M`mXr Mma Aml_
`m`m ncrH$S>rc (`Vr). 2. doXmV dm`m`m \$V ldUmZo
Am`mMo d$n g_Oy eH$Umam.
[g.]
A{Vd{YV {d. {dH$Vr_wio A{Ve` OmS> Pmcocm, dmT>cocm.[g.]
A{Vdg {d. nwH$i; ~hV; A{Ve` : "Vg| gH$c OrdmMo OrdZ &
O| AVrdg g &' - F$ 32.
[g.]
A{VdmX nw. 1. hoH$Q>nUmMm, VH$Q>rnUmMm dmX; {dVS>dmX : "Amhm
g_j H$[aer A{VdmX, `Ow{Z cmOV Am`}et &' - _mog^m 6.36.
2. qZXm; AneX; H$R>moa ^mfU; of; AmH$g.
[g.]
A{VdmXr {d. 1. A{VdmX H$aUmam; {dVS>dmX KmcUmam; H$R>moa
^mfU H$aUmam; Amn`mM njmMo g_WZ H$aUmam. 2. g` arVtMo
CcKZ H$$Z dmX H$aUmam.
[g.]
A{VdmVddmX nw. {dcjU nana {damoYr d `m{_l {V_m`m
gmhm`mZo A~moY _ZmMo {MU H$$Z H$cm d gm{h` `mMr {Z{_Vr
H$a`mg~Y rMr Midi, {dMmaUmcr.
[g.]
A{V{df-fm Z. A{V{dI ({d.) EH$ AmfYr dZnVr. {hMr
gmc nmT>ar, Vm~S>r AJa H$mir AgVo.
[g.]
A{V{dkmZ Z. A`m_.
A{Vdra nw. lo> `mom : "{ddmMm {dOoVm Vmo A{Vdra {V`m dMZmV
hmoVm.' - nh~ 44.
[g.]
A{Vdm{hH$ Z. Ordmcm EH$m H$_\$cmVyZ Xwg`m H$_\$cm_`o
KmcVmZm `mcm dmhZ Zo`mMo gmYZ : "n{VXohmnmgm{Z {ZdVco`m
_J A{Vdm{hHo$ \$cm{g Zo{V' - crMC 638.
A{Vd{-r r. 1. {dH$Vr_wio hmoUmar \$mOrc dmT>. 2. (H$fr.)
dZnVrMm ~wYm, nmZo AWdm \$mm `mda noerMr ^a_gmQ> dmT>
hmoD$Z ~Zcocr JmR>.
[g.]

A{Vl_

A{Vd{>->r r. A{Ve`, _mUm~mhoa nS>Umam nmD$g; AZWH$maH$


d>r.

[g.]

A{V`` nw. A_`mX IM; CYionUm; CYin>r.


[g.]
A{V``r {d. CY`m; AVmoZmV IM H$aUmam.
[g.]
A{V`m{-Vr r. 1. dmOdrnojm A{YH$ {dVma; \$mOrc Jmo>tMm
g_mdoe; _`mXoMo CcKZ; A{V{dVVVm. 2. (`m`.) Ac`mda
cjUmMr `mVr; `m`o` OmVt_`o `m `m dVyMm g_mdoe
hmdm Aer BN>m AgVo, `mIoarO EImm {Zam`m dVyMm
g_mdoe hmoVmo Ago {Xgco Va `m `m`o_`o "A{V`mVr' hm Xmof
Amho Ago hUVmV.
[g.]
A{Ve` {d. \$ma; {dnwc; ~hV; dmOdrnojm OmV; ^a_gmQ>.
nw. 1. dnw `; {dnwcVm; ^a_gmQ>nUm; {dVma; nmhmi. 2. A{VaoH$;
A`mMma; XmS>JmB : "Omo hm H$$ A{Ve` & H$mhmo Vwhm X`m Z`o &'
- VwJm 525. 3. AmJh; h>. 4. A{VgJ; AZW : "VodtMr
gO`mo hUo {Mmt & hm A{Ve`mo `m ZnVr &' - km 17.431. 5.
{ZH$S>; VH$ma; mJm; {OH$sa; amJ; H$aS>m A_c : "VWm{n A{Ve`
H$aVrc. ' - _Bgm 3.436. 6. CH$Q> BN>m; ZoQ>; _mWo\$moS>.
A{Ve`Vm r. 1. (Vd.) OZ AhVmZm cmd`mV `oUmam A{V_mZdr
JwU{deof. 2. `mV EImm dVyMr Cmamoma e`Vm dm Ae`Vm
XmI{dcr OmVo Agm EH$ AWmcH$ma.
[g.]
A{Ve{`V {d. 1 A{Ve`; \$ma _moR;>o nwH$i; {dnwc : "A{Ve{`V
^m` `mM| dr`{h A{Ve{`V XwI H$idrc| &&' - _mog^m 3.39.
2. A{V{Z{V. 3. _mJo Q>mH$cocm.
[g.]
A{Ve`oH$$Z {H${d. AmJhmZo : "A{Ve`oH$$Z ~mocmdyZ &' - EocI
o
1919.
A{Ve`mo{$-Vr r. 1. Amho `mnojm A{YH$ H$$Z gmJ`mMr,
{VIQ>_rR> cmdyZ gmJ`mMr arV. 2. dmMmiVm; ~S>~S> ({H$.
H$aUo). 3. EImm dVyMo cmoH$_`mXo`m ~mhoa {VnmXZ, dUZ
Ho$co AgVm hmoUmam EH$ AWmcH$ma : "Omo A~at C\$iVm Iwa
cmJcmho & Vmo M_m {ZOVZyd[a S>mJ cmho &' - Zc 31. [g.]
A{VehmUm {d. cwMm; A{V YyV; \$mOrc ehmUm; `mMr `moOZm
MwH$Vo Agm; A`mdhm[aH$; (c.) _yI.
A{VerVZ Z. (^m.) EImm d nXmWmMo `m`m JmoR>Uq~Xy`mhr
Imcrc Vn_mZmda erVZ H$aUo.
[g.]
A{VewdmX nw. Y_em Am{U Zr{V_mm `m{df`rMo {Z`_
H$mQ>oH$moanUo nmico OmdoV Agm AmJh YaUmao _V.
[g.]
A{Vey` {d. (Vd.) 1.JwUmVrV. 2. ey`mdH$memncrH$S>Mm. 3.
AZw^dmVrV.
[g.]
A{Vey nw. eyOmVrnojm hcH$s OmV; `m OmVrMm _Zw`. [g.]
A{Vemof nw. 1. dmadma VhmZ cmJUo; Kgm H$moaS>m nS>U.o 2. Am`{VH$
AmoT>; AmH$fU : "Z`mMm nmMm` A{Vemof nS>`m_wio mMr
Mr \$ma {~KS>V Mmccr Amho.' - {damqeamo 139. [g.]
A{Vl_ nw. A{Ve` _ohZV; OrdmncrH$S>Mo, eVrncrH$S>Mo H$>.
[g.]

A{VgJ

_amR>r eXH$moe & 41

A{VgJ nw. 1. XoUJr. 2. {Zamon. 3. AZwXmZ. 4. H$nm. 5. {d`moJ.


A{VgdmhH$ nw. _moR>m _mUmV dhZ H$aUmam.
A{VgdoXr {d. OmV gdoXZerc.
[g.]
A{VgdoVm r. dMm d BVa B{`mMr gdoXZm A{Ve` Vrd
AgUo.

[g.]

A{Vgm_m` {d. (_mZg.) gdgm_m`mnojm da`m nmVirdaMm,


gdgm_m`mnojm OmV ~w{_mm Agcocm.
[g.]
A{Vgma nw. A{VhJdU; A{V _c{dgOZ.
[g. A{V + g]
A{Vgmar {d. A{VgmamZo nr{S>V Agm; nhm : A{Vgma
A{Vgy_ {d. 1. A`V ~marH$, chmZ; Xw{~Ur{edm` Z {XgUmam.
2. A{VVc_; A`n; A{Ve` WmoS>o.
[g.]
A{Vgy_XeH$ ` A`V chmZ dVy `m`m `moJmZo nmhVm `oVmV
Ago `.
[g.]
A{Vgy_ amoJmUw -Uy nw. Xw{~UrVyZhr Z {XgUmao amoJOVy.
A{VgodZ Z. 1. _mUm~mhoa godZ. 2. Amamo` - {dKmVH$ `mMo
_mUmnojm A{YH$ godZ.
[g.]
A{Vgodm `moOZ Z. (AW.) XoemV CncY Agco`m ZmoH$`mnojm
CncY H$_Mm`mMr g`m H$_r AgUo.
A{Vjo V {d. A`V namH$_r : "gmJa gJ_rMm A{VjoV &$
H$m{V_S>{iMm amOnww' - d 238.
AVrV {d. 1. JV; ^yV; Jococm; gncocm; A{VH$mV (H$mc, _mJ
dJao). CXm. AVrV H$mc = Jococr doi : "Vodt AVrVm O_mM| &
CU| Omo dmho &&' - km 13.538. 2. _wV Pmcocm. CXm. Xw:ImVrV,
XohmVrV : "hUm{Z O_j`m & AVrV Vo YZO`m &&' - km 14.59.
3. ncrH$S>o Jococm; ncrH$S>Mm; ^mdmVrV; eXmVrV. 4. (Vd)
BdaH$nZocm ~mhoa R>odUmam h~Q>Mm VmpdH$ {gmV - AVrV
BdadmX. 5. AZw^dVm Z `oUmam. 6. _m`m _moh AmXr Zgcocm;
{Zc}n; {Z{dH$ma (~).
[g.]
AVrV nw. 1. nmhUm; nhm : A{VWr : "VoWo| g_`t Amcm AVrV & g`mgr
~hMmar AmW &&' - E^m 8.154. 2. nmhUMma : "Voht AVrV
Ho$co' - _W 69. 3. ~amJr, {^H$mar, nmWW.
AVrV - A`mJV nw. A{VWr; nmhUm; AmJVwH$; ~amJr; Jmogmdr
B.
[g. A{V{W + A`mJV ]
AVrV AH$ nw. (J.) R>amdrH$ _y` Agco`m AH$mnojm OmV _y`
Agcocm AH$.
[g.]
AVrVUo A{H$. hmoD$Z OmUo : "`oWo ^yV| {OWo AVrVct &&' - km
7.161.
[g.AVrV]
AVrd Z. AVrVd; ncrH$S>o Ag`mMm Y_ : "AmYt Am_dm $n
H$$ : _J AVrdm nmS> Y$' - _yn 1188.
AVrd {H${d. \$ma; nwH$i; A`V; ~hV; A{Ve` : "AVrd Xw:ImZ
`m`m_mJo...' - Am^m 103.
[g.]
AVt{` {d. B{`mg AmH$cZ Z hmoUmam; `m`m gm_`m~mhoaMm;
B{`mg AJ`; AJmoMa (na_mUy, Bda$n B.) : "Oar AVt{`
cm{hOo & kmZ~im &&' - km 6.33.
[g.]

A`pZ>mo_

AVt{` {dMmagH$m{V, gH$_U, ghgdoXZ Xya`m XmoZ


`Vt`m _ZmV EH$mM doir EH$M {dMma, ^mdZm `oUo. [g.]
AVt{` gdoXZ Z. (_mZg.) kmZ|{`mZr AmH$cZ Z hmoUm`m
A{Vgy_ dVy, Jmo>r dJa|Mo gdoXZ, OmUrd.
[g.]
AVt{` kmZ Z. nM kmZ|{`mZm AmH$cZ Z hmoUmao kmZ; B{`mg
AJ` kmZ; ^yV ^{d` H$mcmg~Yr, VgoM Xwg`m`m _ZmV
H$m` {dMma Mmcco AmhoV `mMo kmZ.
[g.]
AVw a ~ir , AVw a ~ir`m nhm : AVw ~ c r : "gh^w O m
hmoVrc : AVwa~ir`m hmogrc' - crMC 145.
AVw~cr-ir AVwc~ir {d. 1. A{Ve` H$UIa; _O~yV; ~cmT>;
XmS>Jm; namH$_r; {~ZOmoS>; YmS>gr : "kmZ_mJu AVw~i
r & Vw_M| X`
harc &&' - JwM 5.31. (c.) \$maM _moR>m; AdmT>`; AMmQ>. 2.
Ag dVUHw $sMm; mg XoUmam; CQ>; Aaoamd. [g. AVwc~c]
AVw~i Z. Anma eVr; YmS>g.
{d. ~cmT>; epV_mZ : "`mXd H$${Z AVw~i & ZmZm Xw> X{_co
gH$i &&' - E^m 1.221
[g. AVwc~c]
AVwc {d. VwcZm Zmhr Ago; {~ZOmoS>; Agm_m`; AZwn_ : "AVwc
~i| A{V~i & dmT>c| O| `mXdHw$i &&' - E^m 1.227. [g.]
AVwc Zm. c~mS>r; {dmgKmV; VmaUm.
AVwcZr`,AVw` {d. 1. {~ZOmoS>; AOmoS>; H$emerhr VwcZm Z H$aVm
`o`mOmoJm; `mcm VwcZm Zmhr Agm. 2. Ag_mZ; Age.
nhm : AVwc
[g.]
AVocr {d. VchrZ; Voc Z dmnaVm Ho$coco (A) : "Jmogmdr hiyhiy
EHw$ Xr AcUr : AVocr : (nXmW Amamo{JVr)' - crMny 19.
AVmoO Z. AmM`; Zdc : "Vwdm gm{JV{c`m Anwdu H$Wm & VoUo
AmBH$mo{Z Am_MoAm {MVm & AVmoO Omhco &&' - {H$nw 15.133.
AVmoZmV, AmVmoZmV {d. A{Ve`; ~hc; ^anya; nwH$i; {dnwc.
[g. AV:+ZmpV]
AVmod {H${d. `mZVa.
AVmV eA. AmV; _`o : "VoWo H$U Oim AVmVm &' - {ZJm 45.
[g.AV:]
Ama Z. gwdm{gH$ \w$cmMo AJa nXmWmMo ew gd, AH$; gmJ{YH$
AH$; nwnJYmH$. [\$m. B]. (dm.) Ama OmiUo, AmamMo
{Xdo cmdUo - _yInUmZo CYin>r H$aUo.
Ama Jwcm~ nw. g^m, _JcH$m` gJr nmZgwnmar, Ama, Jwcm~nmUr
dJ a o Xo `mMm KmV; (gm_m`V:) nmZgw n mar; g ^ mdZm;
AmXagH$ma.
[\$m.]
AmaXmUr r. Ama R>od`mMo nm.
Amma- ar nw. gwJYr; gwdm{gH$ `o {dH$Umam; JYr. nhm : AmVma
[\$m.]
Amwar r; ^m`m; ~m`H$mo. nhm : AVaw r
[AVwar]
A`pZ>mo_ nw. 1. gmo_`mJmMm EH$ H$ma. `m _mJmV AZrMr
VwVr Ag`m_wio `mcm ho Zmd. 2. `mo{V>mo_ `kmMm EopN>H$
Xwgam ^mJ. 3. Vrd qH$dm ~c nmMH$ eVr.
[g.]

A`Uw-Uy

42 & _amR>r eXH$moe

[g.]
A`Uw-Uy nw. (d.) A{Vgy_ Ord (hm`ag).
A`{YH$ {d. _mUmnojm OmV; ~ogw_ma; dmOdrnojm A{YH$;
na_mdYrMm.

[g.]

A`` nw. 1. {ddg; eodQ>; AIoa; Zme; ZwH$gmZ; Zmhrgo hmoUo.


(gm_m.) YZm``; Y_m``; nmnm`` B. : "OrU| Ago A``
nmVH$mgr &' - gmh 1.39. 2. gmoS>Uo; ncrH$S>o OmUo; `mJ
H$aUo; (c.) _aU. CXm. Johm``, Xohm``. 3. A{Ve`, namH$m>M
o ,o
_`mXo~mhoa AgUo; A_`mXVm; A{VH$mVVm.
A`Vd nw. (Am`w.) `mo{Z_mJmVrc aV{nmmMm {dH$ma. - Am`w{g
1.78.
A`W {H${d. nwH$i; A{Ve`; \$ma; AVmoZmV.
[g.]
A`n {d. Iyn H$_r; \$ma WmoS>o; A`V An.
[g.]
A`dW {d. _amd`mg Q>oH$cocm; _amd`m`m ~oVmV Agcocm;
_aUmo_wI; H$Vr A`V {~KS>cocm.
[g.]
A`dWm r. dmBQ> {~H$Q> Xem (earamMr) : "_mJo H$mht {Xdg
_XZ_OarMr A`dWm Pmcr hmoVr.' -__ 141.
[g.]
A`eZ Z. A{V ImUo : "{ViJwimMo A`eZ B. `m n[aUm_r
Xwg`mM {Xder _cm aVmMo Owcm~ hmoD$ cmJco.' - _mOr 506.
A`V {d. {H${d. A{Ve`; \$mOrc; \$ma; _Zdr; ~ogw_ma;
A_`mXnUo; ~hV; ~oh.
[g.]
A`VUo A{H$. nyUnUo Z> hmoUo; _aUo : "EW ^yV| {O`o A`V{c &'
- amkm 7.157.
[g.A`V]
A`Vm^md nw. 1. {Vhr H$mir qH$dm H$Yrhr EImXr dVy ApVdmV
Zg`mMr pWVr; nyU A^md. CXm. d`oMm nw. 2. (`m`)
A^mdm`m Mma H$mamnH$s EH$ H$ma. nhm : A^md [g.]
A`Vr r. ~maH$mBZo nmhUo.
A`mMma nw. 1. A{d{hV, `dhmam{d dVZ. 2. AY_mMaU;
AZw{MV AmMma. 3. Omoa O~aXVr; Owcy_ : "Mmcy qhXdm{g`mdaMo
am`H$`mMo A`mMma AmUIr {H$Vr {Xdg ghZ H$amd`mMo?' - Ho$
16.4.30. 4.~oH$m`Xoera, am`mohr, KmVnmVmXr H$` : "qhXwWmZmV
BVa H$moR>o{h A`mMma Pmcm Var _r (JmYr) _mPm {ZM` nma
nmS>Uma.' - Ho$ 25.3.30. 5. _mUwgH$scm gmoSy>Z Ho$coco dVZ.
(IyZ, Ominmoi, ~cmH$ma, ZmgYyg.)
[g.]
A`mMmar {d. 1. {d{hV AmMma-{dYr gmoSy>Z dmJUmam. 2. Owc_r;
Hw$H$_u.
A`mXa nw. 1. ny`^md; gH$ma; drH$ma; g_mZ; AJrH$ma : "Agoc
Aer AmdS>r H$[aer H$m Z A`mXa &' - Ho$H$m 61. 2. {deof o_;
lm : "_O X`t gXJw & OoU| Vm[acm| hm ggmanw$ & hUD$qZ {deof
A`mX$ & {ddoH$mdar &' - km 1.22.
[g.]
A`mYmZ Z. 1. A{VH$_U. 2. hmo_mZrcm H$emda Var R>od`mMr
{H$`m.
[g.]
A`mcVm r. OR>a ^mJmV {Z_mU hmoUmao AmcmMo Am{Y`;
N>mVrV OiOi {Z_mU H$aUmao Amc{nm.
[g.]

AWdm

A`wmadmV nw. EH$ H$maMm dmV. `mV amo`mcm T>oH$a \$ma `oVmV.
[g.]
A nw. ne : "gwIwXw:ImMo A & Ordm cmJmo ZoXr &' - km 834.
A-o {H${d. m Wir; `oWo : "A JY gw_Zr nyOm & H$arVgo
Y_amOm &&'- H$Wm 6.21.4.
[g.]
AH$ {V~Y : "{g coImZo AmBH$Q> H$$Z EH$ amh`mg AH$
hmoV Zmhr.'- Jmoar 11.
(Jmo.)
A` {d. `oWrc; `m {R>H$mUMo; Wm{ZH$.
[g.]
An {d. {Zcm; Xw:erc; CQ>.
[g.]
An-\$-~ {d. 1. A{YH$; \$mcVwH$; OmVr; [aH$m_m; {Zamim;
dmnamV Zgcocm : "EH$ An cwJS>o d emcOmoS>r, AWa`mg d
nmKa`mg `oWo Amho.' - _Kmo 109.
[Aa.Am\$]
An, Amn-\$-~ Z. A{ZpMVnUm; Ag~nUm; XwQ>nrnUm
(^mfUmMm, AmMaUmMm). ({H$. R>odUo, amIUo).
{d. A{ZpMV; _moK_.
{H${d. Ag~nUo; {dgJVnUo; A{ZpMVnUo; XwQ>nrnUmZo.
ApWV {d. `oWo Agcoco : "`o mVrMo JhV dVZXma VpWV d
ApWV gJmg AZwn`moJrM &' - noX 39.155.
[g.]
Amg nw. mJm; H$>; l_ : "Cnmg Amg H$$ Z`o. doioda ~mhoa
ea_ amho V| H$amdo'- _Bgm 6.153.
AwU Z. (dZ.) cH$mo{Q>Q>gr Hw$cmVrc H$mQ>oar PwSy>n. ho H$moH$U,
~Jmc, {~hma, Amo[agm, Vm{_iZmSy> `m {R>H$mUr AmT>iVo. gmc
{Vim`m VocmV CJmiyZ g{YdmVmda cmdVmV.
Acg r. AVcg; aoe_r H$mnS>; gmQ>rU: "Acg hmV MmXm'_Bgm 3.19.
AW A. 1. (gH$V JWma^r {c{h`mMm ew^ eX) AmVm `oWyZ;
nwT>o; ZVa; Aem arVrZo. 2. AWdm : "AmnU Ad Ago {d{H$co
_J EH$ ~gmo AW XmoZ dar &'- dm_Z 4.4 (dm.) AWnmgyZ
B{Vn`V- Ama^mnmgyZ AIoan`V; AmXrnmgyZ AVmn`V; gmV.
(JWm`m Ama^r "AW' d eodQ>r "B{V' AgVo hUyZ.).
AW`m {H${d. BH$S>o.
(Zm.) [g. A+`]
AW Vw A. Oa; naVw : "AW Vw Omo H$moUw h{d E gmgZ cmonr' -mam
{ecm.
AWJU Z. 1. amZQ>rnUmMr, AmS>XmS> dmJUyH$; AmaS>mAmoaS>m; A>mhmg;
AmXiAmnQ>, {edrJmi, CVmdrinUm; KmB qH$dm AmJh; 2. dmW
gmY`mgmR>r aS>U,o C_Q>nUo ~mocUo B.
(H$mo)
AWd nw. 1. Ar qH$dm gmo_ nyOUmam. 2. AWddoX.
[g.]
AWdU nw. 1. F$doXmXr doXmnH$s MmWm doX. "AWd' doXmMr 20
H$mS>o AmhoV. 2. AWd doXmMm Q>m, gnmXH$, F$fr. 3. Amn`m
\$m`mgmR>r Xwg`mMr MhmS>r, cmdmcmdr B`mXr Ioi H$aUo qH$dm
OmaU_maU H$aUmam.
[g.]
AWdm CA. {dH$n~moYH$ A``. AJa; qH$dm; {Za{Zamio qH$dm
{d nXmW, eX, Jmo>r doJio H$a`mgmR>r `moOmd`mMm eX;

AWlr

_amR>r eXH$moe & 43

gmYmaU _mZmZo "qH$dm, dm, AWdm' ho eX gma`mM AWmZo


`moOVmV.
[g. AW + dm]
AWlr r. ma^; gwdmV.
[g.]
AWmD$ {d. A`V Imoc : "_m{P AWmC hUVm & W{S>`o {M nmS>wgVw m &'
- amkm 13.544.
AWmH$, AWmJ {d. Vi, R>md, WmJ cmJV Zgcoco; A{Ve` Imoc;
AVc ne : "j_m Am{U emVrMm XwOm AWmH$ gmJa Vy &'- cm
171.
[g. AWmJ=\$ma Imoc]
AWm{n CA. Ago AgVmhr; VWm{n; Vargwm.
[g.]
AWmar r. 1. gm_mBH$sZo eoV dIa`mMr AJa ZmJa`mMr nmir. 2.
EImm eoVr H$m_m`m _mo~X`mV JS>r _mUgmZm {Xcoco OodU. (d.)
AWmd nw. 1. Imoc nmUr : "n AWmdr KQ> ~wS>mcm &'- km 8.65. 2.
Imocr : "Vmo {df`{dfmMm AWmdmo &'- km 18.1054. {d. Imoc;
AWmJ; AJmY.
AWm~r {H${d. AWmJ; Imoc : "dYy JmV_mMr n{Vemn S>mohr & ~wS>mcr
AWm~r {eim$n hmoB &'- dm~mo 30.
[AWmJrMo An.]
A{Wa {d. Mid`m; Midi H$aUmam.
[g. ApWa ]
A{Wc-cm {d. Aml` Ho $ co c m; `mo `; g_W ; Wmo a ;
^m`dmZ : "{Mm`o A{Wcm {dXoh {_{Wcm^ynmi ^ynmdcr &'Amgr 1. nhm : Am{Wcm
[g. ApV]
A{WcrWS>r r. 1. AcrH$S>rc ~mOy 2. (c.) AmpV` ~wr.
AWo{V A. Ama^mnmgyZ eodQ>n`V; AWnmgyZ B{Vn`V.
[g. AW+B{V]
AX-AmX {d. AYm; {Z_m; eXmZm hm CngJ hUyZ cmJVmo.
Ogo : - AXKS>r, AXnmd, AXeoa B.
AX Z. EH$ AYmVw`. (Am`moS>rZ.)
AXE Z. XoVm Z `o`mOmoJo : "Bdar H$mB AXE Ago ?' - crMnyy 244.
AXIUm {d. 1. Hw$$n; XoIUm Zho Vmo. 2. `mg nmhdV Zmhr Vmo;
Xwg`m`m CH$fm~c Ag{hUy; Xw>; _gar : "n{S>V dmMmir
R>H$S>o AXIUr &' - Xm{d 458.
AXIcnm {d. nmo{cgmH$Sy>Z AmnUhZ XIc Ko`mg `mo` Zmhr
Agm (Jwhm): "Jwho Ogo XIcnm AgV Vgo AXIcnmhr AgV.'
- n~ 122.
A-XIcr {d. 1. `m AnamYmV dV: hmoD$Z hVjon H$a`mg
nmo{cgmg A{YH$ma Zmhr Agm (AnamY). 2. XIc Z Ko`mOmoJm;
AhVjo`.
[A. +\$m. XIc]
AXJO {d. AYm JO. AYmdma : "AXJOmg . &&. n`o'- g_mamo
2.35. 4.
[ g. AY +\$m. JO]
AXJiUo A{H$. PwaUo; Xw:{IV hmoUo; `{WV hmoUo; doXZmZr {dhi
hmoUo.
[ d.]
AXQ-Qw> {d. 1. T>; n$m {ZMc : "p_UrMm ^{$^mdmo
AXQ> &'- H$Wm 4.8.173. 2. YrQ>; A{O`; namH$_r;
gm_`dmZ : "^JdV _hmAVw~ir & AXQ> X`mV| {ZXmir &'E^m 2.776.
[H$. AXQw> = Y`, gm_`]

AX_U-Ur, AmY_U

AXQ> Z. A>, Zer~, Xd.


AXQ> {d. XmQ>; {dai Zgcoco.
AXm {d. 1. H$nU; {My$; H$dS>rMw~H$; H$Xy. 2. Z {Xcocm.
AXm A`WZ h$mMr `md`mMr am{hcocr a$_.
AXm ~mH$s r. 1. Z {Xcocr, md`mMr am{hcocr a$_; XoUo
Agcocr {eH$ a$_. 2. _oi Z O_cocr a$_.
AXm_V Z. Z {Xcoco _V.
{d. `mda _VXmZ Pmcoco Zmhr Aem (_mJ`m).
[ g.]
AXm `mMZm r. Am{WH$ AXm ^mJ.
AXm`` md`mMr am{hcocr IMmMr a$_.
AXm {eIm_Ur-{eamo_Ur nw. namH$m>oMm H$nU.
AXZm {d. 1. ZrM; H${Z>; H$_r VrMm. 2. AS>mUr; AkmZr : "Am_Mo
Zmdo {_aOoVrc AXZm _Zw` XoIrc XJS> \$moS>rV AgVmo.' - Eocog
6418.
[\$m. AXZm ]
AXnmd nw. AYmnmdeoa; eoamMm AmRdm {hgm.
AXnw{mH$ Z. (emn.)AX (Am`mo{S>Z) g`wV `; OI_m ^$Z
H$mT>`mg Cn`moJr.
AX~-~r _`mXm; {dZ`; Z_Vm; g_mZ; {V>m; _moR>onUm; AmXa
({H$. R>odUo, amIUo, g^miUo, amhUo).
[Aa. AX~]
(dm.) AX~ Mmc{dUo - g_mZ amIUo; AX~ R>odUo gm^miUo; _mZ XoUo; AmXa XmIdUo; AX~ YaUo- gcm_r XoUo.
AX~ ~OmdUo - AmXa Xe{dUo; N>mVrda EH$mda EH$ hmV R>odyZ
Z_VmnydH$ C^o amhUo. (_wOam H$aUo, _mZ XoUo.) : "~moQ> OwidyZ Vr
noe`mZm AX~ ~OmdrV hmoVr'- amD$ 121.
nw. 1. qMVm; l_; Xw:I; mg ({H$. nS>U,o nmdUo, gmogUo). 2. {ZH$S>;
Oar (H$m_mMr, ~m~rMr) ({H$. nS>Uo).
AX~ImZm nw. VwJ; H$XImZm : "haXmoOUmg AX~ImZm R>odco.'_Bgm 18.19.
AX~Uo A{H. 1. (AmOmamZo) ImcmdUo; Ae$-AYy hmoUo; {IVnV
nS>Uo. 2. Q>oH$scm `oUo; JmOUo; ~oOma hmoUo (Xw:ImZo, mgmZo,
nrS>o_wio). 3. aOrg `oUo; _oQ>mHw$Q>rg `oUo; WHy$Z^mJyZ OmUo. (l_,
_ohZV, H$>-H$mi`m `mZr). 4.n[al_ H$aUo; H$m~mS>H$> H$aUo;
A{V IQ>nQ> H$aUo; XJXJ gmogUo.
AX~era {d. 1. AmXa ~miJUmam; g_mZ R>odUmam. 2. nS>Xm
B`m{XH$mZo AmN>mXcoc;o gwa{jV; _`mXZo o am{hcocm.3. AmQ>mno era.
{H${d. Z_VmnydH$; cjnydH$; H$miOrZo; H$iH$irZo. ({H$. R>odUo,
amIUo, gaUo, hmcUo).
[Aa. AX~]
AX^mJr {d. hV^mJr; \w$Q>`m H$nmimMm, Z{e~mMm; Xw:Ir d X[ar;
Cn^moJ Z{e~mV ZgUmam.
[g. hV^m{JZ]
AX^ {d. ~hV; _moR>m; \$ma : "A`mo` H$VmKmV| ~m _yN>m nmdco
AX^m Vo &' - _mo.
AX_U-Ur, AmY_U nw. AYm_U, AXmOo 20 {H$cmo. (_mndOZ); AYm _U dOZmMm {Og.
[g. AY +_mZ]

AX_ZH$m, AX_Um

44 & _amR>r eXH$moe

AX_ZH$m, AX_Um {d. A`m _Um`m dOZmMo - _mnmMo (^mS>o,


dOZ, XJS> B.).
AX_r`Vm r. _mUwgH$s : "....hUmo cmJcm, Oo _Oda ~mOram`mMm
BV~ma AJa AX_r`oVoMr dMZmMr g`Vm dmQ>V Zmhr'- noX
10.58.
[\$m. AmX_r]
AX_wao -_moao, AmX_wao Z. nyUnUo V`ma Z Pmcoco Xhr; JmoS> Xhr;
Am~Q>nUm H$_r Agcoco Xhr. [H$. AY_wao = AYm _moS>cocm]
{d. AY} _wacoco; K> Z Pmcoco (Xhr).
AX_wao MmXUo H$modio MmXUo : "AX_wao Mm{XUo \$mo{S>Oo & H$admMm
_H$aXw H$m{T>Oo &' - {ed 776.
AX_wg {H${d. X_N>mH$. "nmd`mco AX_wg H$ao' - _oB39.
AX` {d. 1. X_Z H$a`mg H$R>rU; Vm`mV AmU`mg H$R>rU;
de, A{H$V H$aVm `oUma Zmhr Agm; A{Ve` ~c. 2. gVV
amhUmam; {Q>H$Umam (Cgmh B). 3. H$moUmMohr XS>nU, Xm~ Z
Ow_mZUmam. 4. (d.) `m amoJmda AmfYo qH$dm dH$s` {M{H$gm
`mMm Cn`moJ hmoV Zmhr Agm.
[$g.]
AX` {d. {ZX`; H$R>moa; Xw>; Hy$a.
[g.]
AX`o {d. XoVm Z `o`mOmoJo : "Jmogmdr Bd$ Am{U Bdar V[a
AX`o Zmhr.' -crMny 384.
AXeZ Z. 1. XeZ Z hmoUo; Zmhrgo hmoUo. 2. {Xg`mMr pWVr
ZgUo; Z {XgUo; cmon; {VamoYmZ; A>mdWm.
[g.]
AXc nw. nhm : Ac
{d. dmV{dH$; Iam; amV; `m` : "`m IQ>`mV AXc Bgm\$
Pmcm'-{d{j 1.40.
[\$m. AXc]
AXcUo A{H$. ~wS>Uo : "`Xm goVohr AXccr. {XdmUMm Ymam dmaVm
gH$Q> Pmco Ag|'-dX 1743.36.
AXcm~Xc r. 1. `mMo `mcm d `mMo `mcm Agm \o$a\$ma; `oWco
VoWo, VoWco `oWo; nana XodKod; ~Xcm~Xc. 2. _mo~Xcm.
[~XcMo {.]
AXcm_Ycm {d. _Y`m ^mJmVcm; Zm n{hcm Zm eodQ>Mm; H$moR>cm
Var.
AX{c{H$V {d. (dZ.) J^mV X{cHo$Mm A^md Agcocr (dZnVr).
[g.]
AX`m KaMm {d. n{h`m Zd`mnmgyZ Pmcocm (_wcJm).
AXdQ> Z. AYmoS>; OZmdamMo Z H$_mdcoco H$mVS>o.
AXdm gwR> r. Amco; gwR.>
[g. AmXH$]
AXeoa nw. AYeoa (_mn qH$dm dOZ), AXmOo AYm {H$cmo.
AXhZr`, AXm {d. 1. Omi`mcm qH$dm XhZ H$a`mcm H$R>rU,
A`mo`; XhZ Z H$aVm `o`mgmaIo. 2. Oo OmiVm H$m_m Z`o Vo.
[g.]
AXi nw. r. 1. PrO; dmna; dXi; ahXmar; mg; {OH$sa; N>i;
AmQ>AmQ>. 2. Kmd; Y$m; hocH$mdm ({H$. H$mT>Uo, cmJUo, cmdUo).
{d. 1. A`mo`; Agma; Ja qH$dm _JO H$_r Agcocm. 2. H$m;

AXmdi

hidm. 3. Xio Zgcoc;o S>mqi`m Zgcoc;o EH$Xc; (Ym`, \$i,


\y$c B. Ogo VmXi
y dJa)o .
[g. Am+Xc]
AXinU Z. 1. Ag_WVm; A`mo`Vm; AgmaVm : "O| AXinU
Xo{Ic| & Vw{P`o {V &' - km 13.949. 2. Xw~ionU [H$. A{Xa]
AXS>Zr`, AXS> {d. XS>-{ejm-emgZ H$a`mg A`mo`.[g.]
AXVVm r. (d.) XmV ZgUo; XVhrZ AdWm.
[g.]
AX~ar {d. _oKdUu; T>Jm`m aJmMm.
[g.AmS>~a ]
AX{^d, AXm{^d Z. gmYonUm; Z_Vm; AmT>Vm ZgUo; T>m|J Z
H$a`mMm JwU; gmYwnUm : "V[a AX{^d Eogo & cmo{^`mMo _Z
Ogo &&'- km 13.203.
[g.]
AXm nw. 1. ZIam; ZOa {\$a{dUo, S>moio _moS>Uo dJao eJm[aH$ hmd^md;
A{^Z`; {dcmg; AJ{djon; EoQ> : "hgV_wI gXm nmh{Z VwPr
AXm & ^wcwZ PwH$co &'- hmocm 135. 2. IyU; eHw$Z; Mo>m:
"Odi OmD$Z nmhVmo Vmo H$mdim AXm Xm{dVmo &' - A\$cm 75.
AXm nw. 1. nyU H$aUo; ^anmB; \o$S> : "Amhr Amncm Am_rc R>odyZ
Vw_Mm nH$m AXm H$$Z XoD$'- {X_am 1.214. 2. cm^; Z\$m;
\$m`Xm. 3. gJh; gmR>m; gM`; _wc; ^mS>dc; _mc_mm. 4.
Cn; dgyc; {_iH$V; mr. (dm.) AXm H$aUo- \o$S>Uo; XoUo;
dmaUo; XoD$Z Q>mH$Uo (_mJUr, H$O): "nadmZJr AXm Ho$cr hmoVr.'
- Am|H$ma 326.
[Aa. AXm]
AXmB r. 1. \o$S>; ^anmB. 2. {_iH$V; mr; Cn. 3. (c.)
H$m_mMr nyUVm.
{d. hmVr Amcoc;o ^mJ{dcoc-o XoD$Z Q>mH$coco (ng)o .[\$m. AXm]
AXmH$mar r. 1. A{^Z`; ~VmdUr.2. ^mdZm{dH$ma : "`m
Z`ZmVrc AXmH$mar OmU`mcm g_OV hmoVr.'- amD$ 79. [\$m.]
AXmV {d. XmV Z CJdcocm; And`r.
AXmVm {d. AZwXma; H$nU; H$Oyf.
AXmVd Z. H$nUnUm; AZwXmanUm; H$OyfnUm.
[g.]
AXmZw_m`X {d. O_m XmI{dUmam; dgyc XmI{dUmam. [\$m. AXm]
AXm~ AO ~OmdUo PwHy$Z- Z_VmnydH$ gcm_ H$aUo : "....
noe`mZm VrZXm AXm~ AO ~OmdV.' - amD$ 120.
AXm{`d Z. 1. O~m~Xmar ZgUo; {O_oXmar ZgUo; 2. Am{WH$
~moOm, O~m~Xmar ZgUo.
[g.]
AXmcV r. 1. `m`H$Moar; `m`mc`. 2. IQ>cm; MmH$er; Bgm\$;
`m``dhma.
[\$m.]
AXmdV, AXm`_ r. 1. da; XwQ>mdm; hodm; ^mD$~XH$s; AmH$g;
ewd; of; _ga; Xmdm : "Y_md$Z H$moUr H$moUmMr AXmdV H$$
Z`o.' - MX 38. 2. Ami; Xmofmamon. ({H$. H$aUo, KmcUo, KoUo,
nS>Uo.) 3. XwImnV. 4. gH$Q>. 5. gVmdUo.
AXmdVr - `m {d. o>m; da gmYUmam; AXmdV H$aUmam; ^mS>Imoa;
Hw$^mS> aMUmam; ewd H$aUmam.
[\$m.]
AXmdi r. 1. ImoS>gminUm; Q>dmiH$s; XmS>JmB; Mo>m; Cnd
(chmZ _wcmMm). 2. ImoQ>m Amamon; Vmohmo_V; XmofmamonU; Ami

A{X{H$

_amR>r eXH$moe & 45

({H$. KmcUo, Q>miUo, `oUo) : "_hmaamd `mZr nwm`m H$Q>mj| ho


AXmdi KmVcr Amho.' - ^m~ 6. 2. cMmS>; gH$Q>; N>i; mg.
A{X{H$ {d. Am; gdmV n{hcr : "Vyy A{X{H$ Jo Xod_mVo &&' - {H$nw 5.
A{X{V-Vr r. BmXr XodVmMr - Am{X`mMr _mVm; ndr. [g.]
A{XZme~m ewH$dmaMr am.
[\$m.]
AXr {d. O_mZo hcH$m; A`mo`; chmZ.
AXrH$ {d. A{YH$; OmV : "Vd Am~g AXrH$ XwI CnZco' - crMny 326.
AXrV Xoe nw. (^m.) erV H$WmoS> BcoQ>mZ Zir`m dm`wjomVrc
Am`Z; `m`mV H$m{eV hmo`mMr j_Vm `oBn`V AZwXrVhrZ
qH$dm H$_r H$m{eV {XgVmV. `m AH$m{eV ^mJmcm AXrV
Xoe Ago hUVmV.
[g.]
AXrV {d_moM Z. dm`y_`o ` H$me {Z_mU Z hmoVm drO _moH$ir
hmoUo.
[g.]
AXr{~Xr {H${d. gdm`m AmYr.
AXr{jV {d. Xrjm Z Pmcocm; mH$V; gm_m`.
[g.]
AXwJa {H${d. AJmoXa : "E ~`m! _mPm AXwJa H$S>ocmoQ> H$a!' - ~m`
2.2
(Jm.)
AXw^Ur {d. Xmo{hco Z OmUmao : "Mm{XUo`mMm nmhmdZr : MH$mV
Xw^Vr AXw^Ur' - d 569.
AXwcmJXwcm nw. EH$ Ioi : "Hw$Ur dVwimV ~gyZ AXwcmJXwcm IoiV
AgVmo.' - {eimZ 62.
AXwhZr nhm : AXw^Ur : "eX~ Xw{hc| AXwhZ : H$m{T>co crcm_V'
- d 20
AXw:IZd_r r. ^mnX ew Zd_r (^mdr dfmVrc gd Xw:Io Q>imdr
hUyZ `m {Xder p`m XodrMr nyOm H$aVmV); gwImVrgmR>r
H$amd`m`m Xodr`m nyOM
o m {Xdg.
[g.]
Aer {d. A`; Jw> : "lrJw$ Omcoo Aer &' - JwM 51.444.
A` {d. {XgoZmgm, {XgV Zmhr Agm; JwV; AJmoMa; Ac`.[g.]
A` Am`mV r. (AW.) ~qH$J, {d_m, dmhVyH$ (hdmB, Oc
B.) `mgma`m godmMr Am`mV.
A`H$Ur {d. (^yem.) `m`m K> aMZoVrc {d^V H$U Zwg`m
S>mo`mZm {XgV ZmhrV Agm (ApZO IS>H$).
A` {Z`mV, {ZH$m` r. (AW.) ~qH$J, {d_m, dmhVyH$
(hdmB, Oc B.) `mgma`m godmMr {Z`mV.
A`dmX nw. `o`dmX.
A> {d. Z {Xgcoco; Z nm{hcoco; JwV.
Z. Zer~; Xd; mVZ; H$nmi; maY; Bdar gHo$V : "hmo` A>
AmnV| & Vq` dmiy{M aZ| naVo &&' - km 15.22. [g.] (dm.)
A>mg `oUo - 1. AZw{MV Jmo>hr H$amdr cmJUo; Z{e~r `oUo;
^moJmdo cmJUo. 2. Bda; na_Vd : "doYw Ho$hS>m A>mMm : Ord
OmVm{g' - F$_ 89.
A>IM nw. XmZY_ B`mXr Z {XgUmam IM; `mMo \$i nwT>rc O_r
{_iVo; _aUmoma qH$dm nacmoH$s gw\$c {_imdo hUyZ Ho$cocm IM.

AXmoiUo

(AXmZ dJao).
[g. A> + \$m. IM]
A>Uo A{H$. cmonUo; {>AmS>, JwV hmoUo : "Vgo Wyi Vo gdmIS>r
YwirMr _moQ> & `m_mOr dVw A>cr MmoIQ> &' - `mog 6.47.
A> YZgM` nw. JwV YZgJh; JwV YZmMm gmR>m.
A> nyd {d. nydu H$Yrhr Z nm{hcocm; Z H$pncocm. [g.]
A> \$c, A>\$cZ ^{d`H$mir {_iUmao \$c. AH$pnV
\$i.
[g.]
A>^` Z. 1. dH$_m`m n[aUm_mg~Y mMr, H$VH$_m{df`rMr ^rVr
qH$dm H$miOr. 2. ^{dV`mg~YrMr ^rVr.
[g.]
A>demV {H${d. `N>Zo ;o Xd`moJmZo; Z{e~mZo.
[g.]
A>dV -dmZ nw. `mMo Zer~ MmJco Amho Agm (_mUyg); ^m`dmZ.
[g.]
A>dmX-_V, A>mW, A>_VdmX 1. XddmX qH$dm Vgo
_V; H$_dmX. 2. _mJrc O_mVrc nmnnw`mMo `m O_r \$i
{_iVo Agm {ddmg.
A>dmXr, A>mWdmXr nw. XddmXr; A> _VmMm nwaH$Vm. [g.]
A>godm r. na_oamMr godm : "lr^yMr godm Oo A>godm' crMny 585.
A>hrZ {d. XdhrZ; XwXd r; \w$Q>`m Z{e~mMm : "epVhrZ gm_`hrZ,
A>hrZ {^H$mar &' - Xmg 2.3.34.
[g.]
A>mWu {d. nmacm{H$H$mMr BN>m H$aUmam :"A>mWuMo Oo Ag{V
V`mMr H$aUo {V`o Eogr{M H$s' - _W 63.
AXoI {d. _gar; Ag{hUy; Xwg`mMm CH$f nmhdV Zmhr Agm;
dmBQ>mda Agcocm.
[g. A+e]
AXoIUm {d. 1. Hw$$n; ~oS>mc; {Xg`mV dmBQ>. 2. _gar; hoHo$Imoa;
Ag{hUy. nhm : AXoIUm
AXoIUonU Z. 1. Xwg`mMo ~ao Z nmhdUo; {dZ gVmofrnUm; _ga.
2. Hw$$nVm.
AXoImB r. ewd; _ga; hodm : "Xwg`mMo ^m`mMr AXoImB Z
H$amdr.' - qg~ 51.
AXo` {d. XoVm Z `o`mgmaIo; ~hmc Z H$a`mgmaIo : "{dMmadVm
_hmnwfm & AXo` H$mht AgoZm &' - _wVoda.
[g.]
AXo`XmZ Z. A`mo` XoUJr; Anmr XmZ.
[g.]
AXo`_V {d. _V XoVm `oUma Zmhr Ago; _V {Xco OmUma Zmhr Ago.
AXoe nw. CnXoe : "Amhmnm{g `o Zm Amhmgr AXoe Z H$ar' - crM 2.28.
AXo{eVm r. (am`.) H$moU`mhr amQ>mMo ZmJ[aH$d Zg`mMr
AdWm.
[g.]
AXd {d. hm{ZH$maH$; _maH$; {d : "AXd dS>dmZiy & XmZdmgr &'
- {ed 516.
[g.]
AXmof {d. 1. Xmofa{hV; {ZanamY. 2. AXyfUr`; Xmofmg Anm.
[g.]
AXmoiUo A{H$. AXmoiUo; AmnQ>Uo; AmXiUo; hmcUo; AmXmocZ
nmdUo : "hma J`m{Vc `mc H$[aV _{h^mi AXmo{iV &' A_VH$ 51.
[g. AmXmocZ]

AU

46 & _amR>r eXH$moe

AU nw. AYm _U : "Hw$XJmo`m Y{_> eoVH$`mZr VocmMm EH$ AU


Km`mnmR>r_mJo XodVo`m ZXmXrnmgmR>r {Xcm.' - Ho$ 10.7.39.

Ac r. `m`; (c.) R>oM; R>moH$a; H$VH$_mMo m`pMm; emgZ;


{ejm. [\$m. AXc] (dm.) Ac KS>Uo - {ejm {_iUo; R>moH$a
~gUo; BemaV {_iUo.
Ac {d. hema (MmJ`m AWu), hmdr-qenr-H$g~r B.; (dmBQ>
AWu) Mmoa-c~mS>-{eZi-ham_r. nhm : A>c
Ac {d. Zo_Ho$, ~amo~a, {VVHo$M, _moOHo$ (_mn, _mU, dOZ,
{heo~ B.) : "Or IoimVrc _mH$mMr gr_m R>admdr {VVHo$M Ac
_mH$ Pmco VaM Vmo Ioi qOH$Vmo.'- nmQ> 26.
[g.]
AXZm H${Z>; ZrM.
Am nw. EH$ H$maMm nVJ.
AV {d. Anyd; AmM`H$maH$; nydu Z Pmcoc;o M_H$m[aH$; {dcjU;
AM~m dmQ>`mgmaIo.
Z. AmM`; CnmV; M_H$ma (YaUrH$n, CH$mnmV B.). {ddmg
~gUma Zmhr Aer Jmo>. (dm.) AV _mS>Uo - ZdrZ, M_H$m[aH$
Mmc $T> H$$ nmhUo.
[g.]
AwV H$mVwH$ Z. M_H$ma; AmM`H$maH$ H$`.
AVa` {d. 1. {dcjU; M_H$m[aH$; VhodmBH$; H$nZma{OV;
_ZmoaO
H$. 2. AdmVd; H$nZm{Z{_V.
[g.]
AVag nw. gm{h`mVrc ZdagmnH$s EH$ ag.
[g.]
AVdmX nw. dVwOmVmH$S>o ZdcmBZo nmh`mMr dmr; `oH$
dVy_`o H$mhr Var {deof AgVo Ago _mZ`mMr nVr. [g.]
AVem{V-Vr r. (e|S>o Zj, YaUrH$n B.) ^mdr A[a>gyMH$
H$mhr AX^wV Pmco AgVm `m A[a>m`m {ZagZmW Oo hmo_mXr H$_
({dYr) H$aVmV Vo.
[g.]
A {H${d. AmO; hcr.
[g.]
AVZ {d. AmOMo; Mmcy {Xdgmg~YmMo.
Z. EH$m _`amrnmgyZ Xwg`m _`amrn`V Mmodrg VmgmMm H$mc;
AmOMm {Xdg.
[g.]
AVZVm r. Zmdr`; AmYw{ZH$Vm : "Vo Amn`mV AVZVm
amIm`Mr H$miOr KoV AgV.' - gmqg 217.
[g.]
AVZ^yV -H$mi nw. 1. (`m.) AnyU ^yVH$mi (Mmcy ^yVH$mi).
2. gm_m`-A{Z`{_V ^yVH$mi.
[g.]
A^{V {H${d. AmOnmgyZ.
[g.]
A`mdV {H${d. ({d. .AmdV) AmOn`V; AmO nmdoVmo.
{d. AJXr AcrH$S>Mm; AJXr Zdm; AmYw{ZH$V_; AJXr ZdrZ.
Am nw. AXm; Z\$m; {_iH$V; cm^; mVr (`mnma, ZmoH$ar `mnmgyZ).
Amn-{n {H${d. AOyZ; AOyZhr; AmOn`V.
[g.]
AmdV nhm : A`mdV : "A_Vamd `mg AmUmd`mg `mOH$Sy>Z
Joco AmhoV, AmdV Amco Zmhr.'- Eoggm 5. 57.
Amda A. AmOda, Amnn`V : "nmamdm Amn`m _mhoamg OmD$Z
Jmogmdr hmoD$Z {VH$S>oM am{hcr. Vr Amda {OdV Amho.' - Eoggm
134.

AVgwI, AVmZX

A CA. CcQ>.
{H${d. _wm_; hQ>Hy$Z.
(d.)
AH$ Z. Amco, Amocr gwR>.
[g. AmH$]
A{> {d. nmacm{H$H$mMr BN>m H$aUmam : "n[a A{Q>mMr gmo`
gmJo & Eogo gm_` Zmhr.' - _y 451.
Am` {d. {dVi`mg H$R>rU; `mMm ag hmoV Zmhr qH$dm Oo {daKiV
Zmhr Ago.
[g.]
A{ -r nw. ndV; S>m|Ja.
[g.]
ArU Z AOrU.
(Jmo.)
AwU {H${d. {ZpMVnUo; hQ>Hy$Z; nyUnUo : "`mMm gainUm `mcm
AwU \$er nmS>Vmo.' - VmoaU 265.
Aw_ A. ImrZo : "T>J Amco H$s _mgo Aw_ _aVmV.' - eocyH$ 37.
Ao {H${d. AmX$Z; _wm_. (Im.)
[g. AmXa]
Amoh nw. moh, ~oB_mZr, {damoY Z H$aUo : "Amoh Aqhgm Am{X JwUm`m
A^mdmZo' - kmgm 71.
[g.]
A` {d. V{da{hV; EH$$n; A^oX : "Vo AmnU{M A` ~ &' km 5.16.
[g.]
A`dmXr {d. AVdmXr; gd dVy EH${Md$n AmhoV Ago
_mZUmam.
[g.]
A Z. 1. gwIXwI, _mZ-An_mZ `mgma`m mncrH$S>rc;
nhm : {Z. 2. {damoYmMm A^md. 3. `mV qH$dm `m`m g~Y mZo
VQ>m qH$dm _V^oX Zmhr Ago. 4. ~ Am{U OJ, Ordm_m Am{U
na_m_m mMo Eo` Amho Ago _V.
[g.]
AmVm {H${d. {dgJV; Ag~; ^a_gmQ>>; ^cVogcVo; AMH$Q>
{dMH$Q>; VmiV gmoS>yZ; _ZdrnUmZo; ~oVmcnUo (^mfU, dVUHy $,
~mocUo) : "`mZo AmVm {dMma H$Q> Ho$`mg Vmo Cnhmgmg nm
hmoBc.' - cmo{Q>Ho$co 4.315.
A{Vr` {d. 1. `m`mgmaIm Xwgam H$moUr Zmhr Agm, {dcjU;
{Z$n_; {~ZOmoS>; gdlo>; cmoH$moma; Agm_m`.
AV Z. 1. Ord d {ed (na_m_m) EH$M Ago _V : "OS>g>r
Am^mgm_H$ Ag`m_wio ImoQ>r d ~ hoM EH$ g` d Am_Vd
Amho. Ord hm na_m`mnmgyZ A{^ Ag`m_wio Vmo d {ed
EH$M hmo`.' ho (eH$amMm`mMo) _V. 2. ~. 3. (c.) _V`;
Eo`; XmQ> n[aM`; gcJr; EH$monm.
[g.]
AVHw$gar r.AV _VmMo JyT> kmZ.
AV^md nw. AVnU; EH$s; Eo`_`.
[g.]
AV_V Z. Ordm_m d na_m_m `mMm dVwV: A^oX Amho Ago _V.
[g.]
AVdmX nw. (Vd.) ^oXm^oXmda AmYmacocm `-ggma hm {_`m
AgyZ ^oXa{hV ~ VodT>oM g` Amho Ago {VnmXUmao doXmV_V.
eX, ew, Ho$dc Ago AVdmXmMo H$ma AmhoV.
[g.]
AVgwI, AVmZX Z. AVm`m gmjmH$mam_wio {_iUmao gwI,
AmZX; ~gwI.
[g.]

AVr

_amR>r eXH$moe & 47

AVr {d. AV VdkmZmda lm AgUmam.


[g. AV]
AY {d. AY: "H$s (M) ~hVm H$nmim d[anS>m Omcm & VoU|hr AYm
hmoE' - gd 84.

AY Z. 1. ImcMm ^mJ : "n[a AYt{h Agmog| & _yi ``m' - km


15.57. 2. JwXma : "AmHw$MyZw AY & XoD${Z Vrhr ~Y' - km
18.1031.
AYCY {d. Imcrda : "Eogr `H$H$s OrdKS>r & AYCY H$_w{Z
n[adS>r & _mJw{V`m `o{V ~wT>r & H$_^y_r'-km 248.
AYH$md, AXH$md {d. A{YH$; Cacocm; OmV; \$mcVyH$; \$mOrc.
[g. A{YH$]
AYHw$amo {d. AYdQ>; AnyU. (Jmo.)
[g.AY+H$moa]
AYH$moa nw. {ZVH$moa; AmR>dm ^mJ (^mH$arMm).
[g. AY+H$moa]
AYMm_YMm {d. 1. AYrc_Yrc; AYdQ>; _Y`m {R>H$mUMm; Zm
n{hcm Zm eodQ>Mm; H$moR>rc Var. 2. H$moU`mhr EH$m dJmV Z
nS>Umam; YS> Zm ehmUm YS> Zm _yI; Z Iao Z ImoQ>o; Zm ed Zm
dUd B`mXr.
[g. Am + _`]
AYZ `dhma nw. \$mOXmar H$aU, ~m~; `mV ngm qH$dm _mc_mm
`mMm g~Y Zmhr Aer H$m`mMr ~m~.
AYnUo {H$. hmoaniUo : "AYncr VdHo$ & B{`o Y[acr &' -km
12.46.
[g. AY+VnZ]
AY_ {d. 1. hcH$m; H${Z>; jw; jwcH$. 2. (c.) ZrM; dmBQ>;
hcH$Q>; Z>; qZH$_u; Xw>.
[g.]
AY_AY Z. ~|~rImcMm earamMm ^mJ.
[g.]
AY_AJ Z. nm`. (Cm__mJm`m CcQ>)
[g.]
AY_{H$S>m nw. 1. ~H$`m`m `H$Vm_Yrc aV `m {dH$mamda
gm{JVco Amho Agm KmoS>mMm EH$ {dH$ma. 2. _mUgmMo `H$V
`mda AmfY hUyZ gm{JVco Amho Agm EH$ amoJ (EH$m
XVH$Wo_mUo). 3. H$minwir. 4. Zoh_r XwIUoH$ar _mUyg.
AY_{V {d. Xw> ~wrMm : "H$go lrH$Uam_m AY_{V _aUm _yi
YmS>r AHy$amVo' - Jam 22.
AY_Xm {>->r r. (Z`.) Imcr ~gUo, S>mo`mMr CKS>Pmn
H$aUo, ~mh`m H$Yr ` d H$Yr A` H$aUo Ago H$ma `mV
hmoVmV Vr.
[g.]
AY_U nw. H$OXma; F$Ur; XoUoXma.
[g. AY_+F$U]
AY_wgm hmoUo {H$. AY_ocm hmoUo; aS>Hw$S>rg `oUo; {ha_wgUo : "`yZ
JS>mnm`r _r AJXr AY_wgm Pmcmo hmoVmo.' - E{nAm 340.
AYa, AYa {d. 1. AYra; CVmdri; X_, Yra Zgcocm; Ag{hUy.
2. Ya; ~R>H$ Zgcocm; {ZamYma; AYmVar Agcocm; AVamir
Agcocm.
{H${d. 1. AcmX; da`mda; AYmVar; hcHo$M; gcnUo. 2.
AMidr; Aai; AMmZH$. [g. A+Y] (dm.) AYa R>odUo,
cm|~{dUo - AYmVar, H$mhr AmYma ZgVm _`oM cm|~V R>odUo.

AY_mMaU

AYa {d. 1. ImcMm; ViMm. 2. hcH$m.


nw. 1. ImcMm AmoR>. 2. (gm_m`V: ) AmoR> : "Ord{ed EH$mH$ma
Vgo {_Zco Xmohr AYa &&' -Ed 1.57. 3. (Z` A{^Z`)
Imc`m AmoR>mZo (AYamZo) XmI{dco OmUmao A{^Z`. (dm.)
AYa MmdUo, MmdyZ ImUo - amJmZo AmoR> MmdUo; A{Ve`
amJmV AgUo.
[g.]
AYa nw. (Ord.) C`m Ajmer H$mQ>H$moZmV Agco`m d H$memH$S>o
dico`m nmZmMm qH$dm Vg_ gnmQ> Ad`dmMm ImcMm n>^mJ.
[g.]
AYaAJ {d. (dZ.) PmS>m`m ImoS>mnmgyZ \w$Qy>Z O{_ZrV OmUmar
(_wio).
[g.]
AYaIS>Z Z. AmoR>mMm Mmdm; Mw~ZH$ma; AmdoemZo KoVcoco
Mw~Z : "n{hco ZmOyH$ Mw~Z hr nwT>`m AYaIS>ZmMr VmdZm.'
- ~hHw$ 4.
[g.]
AYaMVwWH$ nw. Z. (dm.gm.) W_, ImcMm MmWm ^mJ.
AYaVr r. AY:nmVmMr dmr : "hm _w` n[agmdm JwUw : AYaVrMm'
- _y 1222.
AYa{Z`mg Z. AmoR>mdarc nmUr; AYam_V : "(Xodmo) _mZw Xo
AYa{Z`mgr'- d 70.
AYanmZ Z. AmoR>mMo Mw~Z; _wH$m.
[g.]
AYanwQ> Z. 1. Xmohr AmoR>. (AO{cnwQ> `m eXm_mUo eX) : "~mrg
{haH$`m EH$dirZo {damOVr AYanwQ>r &'
[g.]
AYa_yc Z. (dZ.) PmS>m`m ImoS>mnmgyZ \w$Qy>Z O{_ZrV OmUmao _yi.
AYanW nw. AmJm{nN>m; AmYma; Ya~Y; _mJMm nwT>Mm gX^ Owioc
Ago ~mocUo; R>md{R>H$mUm; _wmnmm; WmJnmm.
AYam_V Z. AmoR>m `m Mw~ ZmnmgyZ {_iUmam A_VVw` ag; AmoR>mV rV
A_V.
[g.]
AYamj nw. (dZ.) ~rOmVrc X{cH$m`m Imcr Agcocm ma{^H$
AjmMm ^mJ; {X{c{H$V ~rOmVyZ ~mhoa Amco`m _ycmHy$am`m
Q>moH$m_mJrc ^mJ.
[g.]
AYamoma Z. 1. Xwma. 2. CQ> Cma.
[g.]
AYamoma nVr r. (dmZg.) OrV chmZ emIm e|S>mOdi AgVmV
Aer emIm \w$Q>`mMr nV.
AY_ nw. 1. em{d AmMaU; dVZ; Y_~m AmMaU. 2. nmn;
Jwhm; dmBQ> H$_.
[g.]
AY_Mmar {d. AY_mZo dmJUmam; Y_~m dVZ H$aUmam. [g.]
AY_`w Z. ~oH$m`Xoera, {Z`_m{d, AZrVrMo `w; H$nQ>`w.
[g.]
AY_aV {d. AY_mMaU H$a`mV AmZX _mZUmam; nmnH$`mV a_Umam.
[g.]
AY_{dnmH$ nw. AY_mMm AIoaMm (dmBQ>) n[aUm_; AZrVrMo \$c;
nmnmMr {Znmr.
[g.]
AY_mMaU Z. Y_m{d dVZ; AZrVrMr dmJUyH$. [g.]

AY_m_m

48 & _amR>r eXH$moe

[g.]
AY_m_m {d. A{VXw>; AZr{V_mZ (_Zw`.).
AY{_> {d. A{Ve` AY_u (_mUyg); Y_{Z> Zgcocm. [g.]
AY_r {d. AY_mZo dmJUmam.
[g.]
AYcS> d. Z AYcm Z _Ycm Agm.
AYcS> _YcS>, AYacS> _XcS> {d. 1. YS> Zm BH$S>Mm YS> Z
{VH$S>Mm; AYMm _YMm; H$moR>cm Var. 2. A{ZpMV H$maMm.
AYcm {d. n{hcm; AmYrMm.
AYcm_Ycm {d. _Yrc ^mJmMm; AYrc _Yrc. [g. Am+_`]
AYdS> nhm : AYmoS>
AYdS>Mm {d. AcrH$S>Mm; VmOm; AdmMrZ. [g. A+dV]
AYdUr Z. AmYU `o`mgmR>r, CH$i`mgmR>r R>odcoco nmUr;
AmYUmMo nmUr.
AYdamVo {H${d. ImcMm daVr. "VoW AYdamVo AmHw$Mo' - km
6.227.
AYdm {d. 1. {VKmV dS>rc (AYdm, _Ydm, YmH$Q>m). 2. nanaocm
Y$Z Zgcocm; nanam gmoSy>Z dmJUmam. 3. ZdrZ; AdmMrZ.
[g. Am]
AY`mMm d. 1. CnQ>gw^; Cnam; AH$_mV m. 2. gai _mJmV
Zgcocm; {ea`mV Zgcocm; _`oM AmT>iUmam. 3. H$m`_Mm
Zho Agm; VmnwaVm. 4. ~mnOmmZm _mhrV ZmhrV Aem Jmo>r
H$aUmam; H$Yr Hw$imV H$moUr Ho$co Zmhr Aem ^mZJS>rV nS>Umam.
5. EH$mEH$s gmmYmar ~Zcocm. 6. AcrH$S>rc.
AYVZ {d. ImcMm
[g]
AYdMm Va nw. (d.) dMo`m ImcMm Ma~rMm qH$dm Zm`yMm
Va.
[g.]
AYdr r. 1. Xmgr. 2. R>do cocr ~mB; aIocr.
AYdr {d. AYmer; AKmoar; A{VImXmS>.[AYmer An.]
AY: {H${d. Imcr; Vimcm; g_mgmV ImcMm `m AWu. OgoAY:Xoe, AYmo^mJ.
[g.]
AY:H$m {d. (^yem.) `m`m ImcMm Wa (~mOy) H$mncm Jocm Amho
Agm (IS>H$).
AY:Vmn, AYVmn nw. gH$Q>; AS>MU; Aghm` pWVr : "Am`nw m
_cm EH$Q>rcm Aer AY:Vmnr Q>mHy$Z AmnU Omdo ho `mo` Zho.'Mm 96.
[g. AY:+Vmn]
AY:nVZ Z. 1. Imcr nS>Uo; AY:nmV. 2. nw`-j`m_wio ZaH$mV
nS>Uo; dJmVyZ _`w^y_rda qH$dm ZaH$mV nS>Uo. 3. ZaH$nwar:
"doXemo nwamU| V`m ~mocVr AY:nVZ & O`m Zmht n[akmZ
JwnanaoMr &&' 4. dmBQ> _mJmcm cmJUo; WmZ^> hmoUo; Z{VH$
KgaJwS>r.
[g.]
AY:nW nw. ZaH$mV Om`mMm _mJ.
[g.AY:nW]
AY:nmV nw. 1. AY:nVZ 2. gXmMaUmVyZ XwamMUmH$S>o OmUo. 3. MmJ`m
n[apWVrVyZ dmBQ> n[apWVrV OmUo.[g.] (dm.) AY:nmV hmoUo
- hrZmdWog nmoMUo; ZaH$mV nS>Uo.

AYmVar-AYmr

AY:_mU {d. _mUmnojm H$_r; Imc`m VrMo; H$_r Vrd (_).


[g.]
AY:dmhr MH$ Z. nmUr OoWyZ nS>Vo Aem {R>H$mUr ~g{dcoco
MH$; ho nm`m`m OmoamZo {\$aVo. CMmd$Z nS>Um`m nm`m`m
dmhm`m OmoamZo {\$aUmao MH$.
AY:Va nw. 1. ViMm Wa; ImcMm Wa.2. (^yem.) ndr`m
H$dMmImcr AgUmam IS>H$mMm ^mJ.
[g.]
AY:W {d. (dZ.) nwnXcm`m Imc`m nmVirda AgUmam
(qH$OnwQ>). CXm.no$, S>mqi~, ^monim B.
[g.]
AY:Wir {H${d. (~m`H$s) 1. Imcr; AYmo{XeoH$S>o. 2. A^ader
(nS>Uo, nmS>Uo).[g.AY :+ Vc qH$dm Wc] (dm.) AY:Wir
nhmd`mg cmdUo- _mZIS>Zm H$aUo; \${OVr H$aUo; Vm|S>Ker
nmS>Uo.
AY:Wm{nV {d. (^yem.) Vimer Jococm.
[g.]
AY:dpVH$ Z. (`mo.) dpVH$mnmgyZ H$mT>cocr c~aofm AYmo
{XeoH$S>o dmT>dcr AgVm AmH$mem`m A` JmocmYmcm `m q~XyV
N>Xo Vo Vmo q~Xy; dpVH$m`m WoQ> CcQ> {Xeocm hUOo Q>m`m
Vinm`m`m {Xeocm AgUmam IJmocmdarc q~Xy.
[g.]
AY:j{V-Vr r. 1. (^y . ) CKS> m nS> c o `m IS> H $m d a
dmVmdaU{H $ `m Pm`mZo {Z_m U Pmco c m IS> H $m M m Mw a m
CM^mJmH$Sy>Z gIc ^mJmH$S>o dmhZ OmUo. 2. (^yem.) ImcMm
Q>nm; ImcMr pWVr.
AY:jon nw. (^yem.) {d^J hmoD$Z gmnojV: Imcr Jococm IS>H$mMm
^mJ.
AYmS>m nw. 1. VwQ>cocm H$S>m; AYH$S>m : "{O`o ~mMimMm
AmYmS>m &'- km 7.69. 2.(c.) AmYma.
{d. AYmVar.
[g. AY+VQ>]
AYmS>o eA. _`o;H$S>o. {d. AYdQ>.
AYmYm, AYmYo {d. AY} AY} : "r-nwf Zm_^oXo ZmXo & OJ
gH$i AmYmYo- &nUo {Oht &' -A_ 1.17. [g. AY+AY]
AYm{YUo A{H$. {^d{dUo; ^oS>gmdUo.
AYm{_H$ {d. Y_m_mUo Z MmcUmam; Y_ Z _mZUmam; XwamMmar;
A`m`r; nmVH$s.
[g.]
AYmer-gm- gr {d. hmdam; Agmoer; AV; cmo^r; ImXmS>.
[g. A{V qH$dm A{Y+Amer]
AYmg r. hmd; cmo^; CH$Q> BN>m; Im Im; hmdaonUmMr dmgZm.
[g. A{Y qH$dm AY:+Ame = ImUmam]
AYmQ>r r. Ho$di Xwg`mcm mg Xo`mgmR>r dmQ>nUmZo H$mT>co`m
eH$m-Hw$eH$m, haH$Vr B. (XoUo, H$mT>Uo, \$moS>Uo).
AYmVa Z. AmH$me d ndr `m`m _Ycm Xoe.
[g.]
AYmVar-AYmr {H${d. hdoV; AVamir; AmH$memV; da; _`oM.
(dm.) AYmVar R>odUo- cm|~H$iV R>odUo; {ZH$mc Z cmdVm
R>odUo; A{ZUuV R>odUo.

A{Y

_amR>r eXH$moe & 49

{d. {ZamYma; EH$mS>m.


A{Y A. Zoh_r Zm_mer g`w$ AgUmam CngJ; da; daMT>; Am{Y`;
A{YH$VVm `m AWu (Wc, n[a_mU, JwU `mZo). CXm. A{YnVr.
[g.]
A{YAmpUH$ {d. (^yem.) H$_s CUVm_mZm`m n[apWVrV __r`
Ocmmao V`ma Pmcoco (YmVwH$ {Zjon).
[g.]
A{YH$ {d. 1. OmV; nwH$i; \$ma. (c.) ZH$mogm; ZmdS>Vm :
"_mdetZm M{H$m Oer A{YH$ Pmcr Ver MeoIamZm H$mhr
Pmcr ZhVr.'- {ZM 118. 2. A{YH$ _moR>o; Jwma. 3. da;
nojm; OmV. 4. (J.) XmoZ g`mMr ~oarO H$a`mgmR>r dmna`mV
`oUmam eX d `mMo {Mh; OmV; ~oarO Ho$`mda `oUmar amer;
g`m. CXm. A+~ (A A{YH$ ~). 5. {deof nQ>mBV; {ZUmV;
A>c; AgmYmaU (dmBQ> AWu-AmJmD$, XrS> ehmUm). 6. OmXm,
o gnUo;
dmT>rMm (_{hZm A{YH$_mg)[g.] (dm.) A{YH$ hmoUH$_r hmoUo. 2. dmOdrnojm OmV {nH$Uo; CVaUo. (\$i dJao).
A{YH$ AmJim 1. WmoS>go o da; WmoS>o OmV. 2. _mUm~mhoa : "Amhr
{VKrOUr `mZm `pH${MV XoIrc A{YH$ AmJio H$m_ nSy> XoV
ZhVmo.' - ncH$moKo 401.
A{YH$ CUm {d. 1. H$_rOmV. 2. chmZ _moR>m. 2. ~amdmBQ>.
A{YH$ CUm eX 1. _`mXoMo CKZ H$a`mgmaIm eX; Q>mHy$Z
~mocUo. 2. ~mocy Z`o Agm eX.
A{YH$ CnmMo dmU Z. (H$fr.) Jh d dmar {nH$m_`o {ZdS>
nVrZo d gH$a nVrZo {Z_mU Ho$cocr OmV Cn XoUmar OmV.
A{YH$ {Mh Z. 1. (J.) ~oaOoMr {H$`m Xe{dUmao "+' ho {Mh.2.
Amamo`godm XeH$ {Mh.
[g.]
A{YH$ VacVm r. (AW.) `dhma A{YH$ gwc^nUo MmcmdoV
`mgmR>r ~H$mZr dV:Odi R>odcocm OmVrMm amoI ngm Agcocr
pWVr.
A{YH$ Zm|X r. (J.) gyMr coIZ H$aVmZm _w` Zm|XrnmgyZ V`ma
Ho$co`m moQ>H$ Zm|Xr.
A{YH$ gJ 1. XJm_Vr; ^mS>U; Cn_X. 2. AmJmD$nUm;
\$mOrcnUm : "A{YH$ gJ H$aerc Va EH$m jUmV VwP Vm|S>
H$m`_M ~X H$arZ.' - AV^m 124.
A{YH$ ^oQ> r. gmjmH$ma.
A{YH$ _{hZm, _mg nw. (`mo.) gma H$mcJUZm nVrer g_d`
gmY`mgmR>r Mm H$mcJUZoV Xa 28 Vo 35 _{h`mZr Ya`mV
`oUmam EH$ A{YH$ _{hZm. `m Mm _{h`mV gy`mMr H$moUVrhr
gH$mV nS>V Zmhr Agm _{hZm; Ym|S>mMm _{hZm.
A{YH$a nw. _mUmnojm A{YH$ Cn Ag`mg mdm cmJUmam H$a :
"1964-65 n`V A{YH$a hm m{H$amhZ doJim hmoVm.' - H$amA
24.
[g.]
A{YH$aU Z. 1. WmZ `m AWu `mH$aUmVrc EH$ nX. (g_rMm
AW). 2. nm`m; {df`; AmYma; Aml`WmZ; EImXm {gmV

A{YH$man

qH$dm _o` `mda C^maco AgVo Vo Wc : "gH$i {dmMo


A{YH$aU &'- km 13.1. 3. Zo_UyH$. 4. g~Y. 5. AmYma. 6.
JWmMm {df`mZwamoYmZo nmS>cocm {d^mJ. 7. EImm emgH$s`
{d^mJmVrc, {df`mVrc {ddmXmMm {ZU` H$a`mgmR>r Zo_coco,
`m`mc`rZ A{YH$ma Agcoco _S>i. CXm. _hgyc `m`m{YH$aU.
8. na_oamZo A{YH$ma XoD$Z WmnZ Ho$cocm AmMm`. "A{YH$aUmZo
na_o{M C[aVr'- crMC 134.
[g.]
A{YH$aU {gmV nw. nwH$i {gmVmZm _yc^yV Agm {gmV.
A{YH$a{UH$ nw. `m`mYre : "gaXma hmo, A{YH$a{UH$mg gmJm H$s,
amkr`m AnamYmMr MmH$er H$V` Amho.' -_moh{d.
A{YH$aUr {d. `mg H$mhr AmYma, Aml` Amho Agm.
A{YH$f nw. (AW.) ~Ho$Vrc Im`mV {eH$ Agco`m aH$_onojm
OmV aH$_m H$mT>Uo; AemH$mao a$_ H$mT>`mgmR>r dmnacocm MoH$;
XVEodO.
[g.]
A{YH$ dmU Z. A{YH$ _{h`mV gmgyZo Omd`mcm md`mMo dmU.
A{YH$g nw. (J.) _moR>m H$g. dVwi n[aKmdarc H$moU`mhr XmoZ
q~XyZr gr{_V Agm n[aKmMm ^mJ hUOo H$g d Aem VhoZo
{Z_mU hmoUm`m H$gmVrc _moR>m H$g.
[g.]
A{YH$mB r. 1. g_r; A{YH$nUm; dnw`. 2. _moR>onUm; lo>d;
daMT>nUm : "^{$ AYrZ VwPo XodnU & _m _mojm{g H$moU
A{YH$mB &'- E^m 29.737.
A{YH$m{YH$ {d. OmV OmVM.
A{YH$m``Z (_mZg.) nhm : A``gZ
A{YH$ma nw. 1. gmoMo WmZ; O~m~XmarMr OmJm. 2. YZrnUm;
dMd; ^wd; h$. 3. H$m`jo ; _`mXm; mV. 4. `mo`Vm : "Ogm
nmhmo{Z A{YH$ma & Vgo ~mocmd| Cma &'- VwJm 817. 5. (`m.)
gdgmYmaU {Z`_; {dYmZ; {XXeH$ dm`; H$mhr {d{e> Jmo>tZm
cmJy hmoUmam gm_m` {Z`_ AWdm _Wim; Aem {Z`_mMm Cn`moJ.
6. {df`; H$aU; `m{df`r {dMma Ho$cm Amho Vo. 7. am`;
A{Ygmm; A_cXmar. 8. {ddoMZmMo qH$dm {Z$nUmMo jo qH$dm
{df`. 9. XoIaoI. 10. JWmMm nmoQ>{d^mJ; H$aU.
[g. A{Y+H$]
A{YH$maJhU Z. _r, am`nmc B. Zr Amn`m nXmda Oy hmoUo.
[g.]
A{YH$ma`wV-^> {d. (_r, g{Md B.) _mZm`m A{YH$mamnmgyZ
^>; A{YH$mamd$Z, ZmoH$ard$Z H$mT>cocm, H$_r Ho$cocm.[g.]
A{YH$ma`w{V-Vr r. nX OmUo; A{YH$ma OmUo; gmmZme;
nX`wVr; AnH$f; hmg.
[g.]
A{YH$maUo A{H$. EImmcm CoeyZ ~mocUo (CKS> qH$dm _Zm_`o).
n>nUo EImmg CoeyZ EImXr Jmo> H$aUo.
A{YH$ma`mJ nw. gmm qH$dm WmZ gmoS>Uo; A{YH$ma Q>mH$Uo. [g.]
A{YH$man Z. {Z`w$ `$sMr AmoiI d n[aM` H$$Z XoUmao n;
gm_m`V: naXoer amOXyV dJaoZm Ago A{YH$man, Vo `m XoemV

A{YH$manXmMr enW

50 & _amR>r eXH$moe

Zo_co OmVmV `m Xoem`m am>nVtZm gmXa H$amdo cmJVo. [g.]


A{YH$manXmMr enW r. (am`.) am`nmcnX, _{nX `m gmaIo
A{YH$manX JhU H$aVmZm `md`mMr enW.
A{YH$manN>m r. (am`.) EImXr `$s H$moU`m A{YH$mamZo {d{e> nX
_mJV Amho `mMr {dMmaUm H$aUmao A{YH$V n.
[g.]
A{YH$ma`moJ nw. h$mMr A_c~OmdUr.
A{YH$ma~mOr r. A{YH$mamMm h`mg; Amho `mnojm A{YH$
A{YH$ma JmO{d`mMm {X_mI; A{YH$mamMm Xwn`moJ.
A{YH$macoI nw. A{YH$ma XoUmam coI; [aQ> : "KQ>Zgo ~ Y rMo H$mhr A{YH$ma
coI {H$`oH$ df}'- Am{d 150.
[g.]
A{YH$mad Z. {d{e> A{YH$m`mZo H$m`mc`mV Kmcm`Mr A{YH$ma
XeH$ {d{e> do.
A{YH$ma {d^mJUr r. _`dVu gaH$ma d dgmhVr qH$dm m{VH$
gaH$ma `m`m_Yrc A{YH$mamMr dmQ>Ur; A{YH$mamMo dmQ>n.
A{YH$ma{dgOZ A{YH$ma ~aImV H$aUo; A{YH$ma Z> H$aUo.
[g.]
nhm : A{YH$ma`mJ
A{YH$ma{e>mB r. EImm A{YH$mam`m WmZr Ag`m_wio
dmJUwH$sV XmIdmd`mMr AX~, Jmad dJao.
A{YH$maewH$ Z. A{YH$mamMm _mo~Xcm.
A{YH$maloUr r. emgZmVrc qH$dm H$moU`mhr gWoVrc `$tMr
`o>-H${Z>Vm XmIdUmar nVr; `oH$ H$_Mm`mMo WmZ
XmIdUmar gmonmZnanam.
[g.]
A{YH$maW {d. WmZmn; gmm{Y{>V; A{YH$mamda-gmoda
Agcocm.
[g.]
A{YH$majo (H$m`Xm.) `m jomda A_c H$a`mMm emgZmMm,
`m`mc`mMm dm m{YH$aUmMm h$ Agoc Vo jo.
A{YH$mam{^coI nw. EH$ Zm|X, `mMr H$mJX no; Xa.
A{YH$mar nw. 1. H$m_Xma; A_cXma; hoXma: "A{YH$m[a`m [aJVm
Jmdmo & hmo` Ogm Cgmhmo &'- km 18.795. 2. {d{e> WmZm~c
gmm, h$, {d{e> JwU-nmVm Agcocm; h$Xma; dmagXma.
3. A`j; MmcH$; XoIaoI H$aUmam; `dWmnH$. 4. Xoe_wIm`m
Imcrc EH$ {Ohm H$m_Jma; Jmd H$m_Jma, nmQ>rc `mghr hm
eX cmdVmV. 5. {Z`m_H$; dVH$.
{d. A{YH$ma Agcocm; `mo`VoMm; nm.
[g. A{YH$m[aZ]
A{YH$mamogJ nhm : A{YH$ma`mJ
A{YH$md nw. Jd; C_mnUm : "Eogm Vo`mMm A{YH$mAmo XoImo{Z Vmo
EWmo{Z MS>H$Um hmUrVcm'- crMny 55.
A{YH$mJ Z. EImXm A{YH$ Agcocm Ad`d (CXm. ghmdo ~moQ>)
{d. `mg EImXm Ad`d A{YH$ Amho Agm.
A{YH$scZ (AW.) Xwg`m Xoem`m McZmV Amn`m Xoem`m
McZmMm Xa {ZpMV H$$Z `mM qH$_Vrcm {IidyZ R>odUo,
H$_rOmV hmoD$ Z XoUo.
[g.]
A{YHw$c Z. (d.) dm{eH$ JwUY_mZgw ma EH$_oH$mer g~{ YV Agco`m

A{YOZ gmm

Hw$cmMm JQ> qH$dm CnJQ>.


[g.]
A{YH$V {d. 1. {d{e> WmZmn; gmm{Y{>V. 2. A{YH$ma {_imcocm;
Zo_cocm : "R>mUoXmamMr AmnU A{YH$V ~mV_rXma AmhmoV Aer
Imr nQ>dmdr cmJo.'- Ho$ 12.7.30. 3. _ZmV Agcoco C{>.
4. gmYma; emgZmMr qH$dm A{YH$m`mMr _m`Vm Agcocm; `m`m
gyMZod$Z Ho$cocm; Pmcocm (Iwcmgm dJa)o .
[g.]
A{YH$V Xa nw. (AW.) EImm H$nZrZo Amn`m Cnm{XV dVyMr
R>a{dcocr {dH$s qH$_V
[g.]
A{YH$V gyMr (AW.) H$nZrZo g_V Ho$cocr ^mJYmaH$mMr `mXr.
A{YH|$ Z. (^yem.) 1. ^yH$nm`m CJ_WmZmdarc ^yn>mMm ^mJ.
2. ^yH$nmMm O{_Zrdarc H|$q~Xy.
[g.]
A{YH$moma {d. 1. {deof; A{YH$; `mhZ OmV. 2. Agm_m`;
{dcjU; dmOdrnojm OmV; cmoH$moma; daMT>; EH$mhZ EH$;
A^yVnyd; ^`H$a : "VoWo Z Mmc| VVa _Va & dV_mZ ho EH$
A{YH$moma &' - Eonmo 214.
[g.]
A{YH$mof nw. (AW.) ~H$; ngo `mOmZo R>od hUyZ drH$maUmar d
H$O XoUmar gWm.
A{YH$_ nw. (g_mO.) d[a>mn mgyZ H${Z>mn `VMr nm`arnm`arZo Ho$cocr
A{YH$ma {d^mJUr.
[g.]
A{YH$_U Z. 1. Xwg`mMr OmJm KoUo; Xwg`mcm nmR>r_mJo Q>mH$Uo.
2. Xwg`mcm S>mdcyZ da`m nXmda OmUo. 3. (`mo.) ~wYmMo
qH$dm ewH$mMo ndr Am{U gy` `m`m _YyZ OmUo. `m doir gXa
JhmMm H$mim {R>nH$m gy`q~~md$Z gaH$VmZm {XgVmo.
A{YH$_r {d. (g_mO.) lo> H${Z>Vo `m Vdmda AmYm[aV. [g.]
A{YH$` nw. dmOdrnojm A{YH$, AZmd`H$ IaoXr.
A{YIS>r` {d. (^yem.) 1. ^yIS>mda, Jmimda gmnS>Umam AWdm
nSy > Z Agco c m. 2. ^y I S > m `m {H$Zm`mcJV`m CWi
gmJa{H$Zm`mdaMm (^yIS>_MmdaMm).
[g.]
A{YJU nw. (d.) dm{eH$ JwUY_mZwgma nS>Umam dJ, JQ>. [g.]
A{YJV {d. 1. m; nmoMcocm. 2. kmV; OmUcocm; AdJV;
_mhrV.
[g. A{Y + J_]
A{YJ_ nw. 1. ~moY; C_O; mr; kmZ. 2. (H$m`Xm.) gmnS>cocr
R>od, ngm.
[g.]
A{YJ` {d. m hmo`mgmaIo; m hmd`mMo (kmZ, kmZmMm {df`).
[g.]
A{YMma nw. _maH$_; eyMo ZwH$gmZ hmdo hUyZ H$amd`mMm _`moJ.
[g.]
A{Y{Mh Z. A{YH$maXeH$, _mZXeH$ {Mh.
[g.]
A{YN>m nw. {dmnrR>mV {d{e> H$mcIS>mH$[aVm gemoYZ qH$dm A`mnZ
`mgmR>r {e`dmr XoD$Z Zo_cocm nXdrYa {dmWu.
[g.]
A{YN>md{m-mr r. A{YN>mmcm {_iUmar {e`>dmr.
A{YN>mX nw. (Wm.) EH$_oH$mZm qH$dm nanamZm `mnUo. [g.]
A{YOZ gmm r. (am`.) C_amdemhr; g_mOmV C WmZmda

A{YOc ^w`ma

_amR>r eXH$moe & 51

Agco`m cmoH$mMr emgZgmm; A_ra, C_amdmMr gmm. [g.]


A{YOc ^w`ma nmUM$s, drOM$s B`mXrH$S>o OmUm`m
OcdmhmMo ^w`ma.
A{YOcdmh nw. nmUM$s, drOM$s `mH$S>o OmUmam nm`mMm dmh.
A{YOmcH$ Z. (^m.) YmVw{_lUmVrc AdH$meOmcH$mMr nV.
CXm. Vm~o d gmoZo `m`m {_lUmV `oH$ H$maMm AUy hm dmQ>oc
Vgm {d^mJcm Z OmVm `mo` ^m{_Vr` OmJm `mnVmo. hr `mMr
dmr AgVo.
[g.]
A{Y{Oh nw. (Am`w.) KemMm EH$ {dH$ma. - Am`w {g 1.31.
A{Y{Q>nU Z. EImm {df`mda n>rH$aUmgmR>r Ho$cocr {Q>nUr.
A{Y`OZ Z. _mcH$s dm BVa h$mMm AmnUhZ CKS>nUo Ho$cocm
`mJ.
[g.]
A{YdMm r. (Ord.) gOrdm`m earamVrc H$moU`mhr ^mJmdaMm
gdmV ~mhoa`m H$mo{eH$mMm Wa.
[g.]
A{YXmZ Z. nJma, doVZ B. AXm H$aUo, XoUo.
[g.]
A{YXmZ A{YH$mar nw. ngo, doVZ B. XoUmam A{YH$mar.
A{Y{XZ nw. OmXm {Xdg. Xa Mma dfmZr `oUm`m 366 {Xdgm`m
dfmVrc \o$~wdmarV 28`m EodOr 29 {Xdg `oVmV. hm `mXm
{Xdg hUOo A{Y{XZ. Aem dfmcm A{Y{XZ df hUVmV.
A{YXo` Z. ^mm.
A{YXodVm r. 1. _mZcocr, WmnZ Ho$cocr, A{Y{>V XodVm.
2. _Zw`m`m {d{e> Ad`dmV, B{`mV, e$sV A{Y{>V Agcocr
Xodo Vm. CXm. gy` Zom_`o, ApdZ ZmH$m_`o, {Xem H$mZm_`o, dU
Vmcy_`o, dm`y dMo_`o B.; A{Y^yV ho ko` hUOo OmU`mMr dVy
AgVo; A`m_ ho kmZgmYZ hUOo OmU`mMo gmYZ AgVo d
A{YXodVm ho kmZ OmUUmar e$s AgVo. 3. Jh_I dJao H$`mV
_w` XodVo`m CO`m ~mOycm WmnZ Ho$cocr XodVm. S>m`m ~mOy`m
XodVog `{YXodVm hUVmV.
[g.]
A{YXd nhm : A{YXodVm. Ord; H${V^mo$m nwf : "OrC> `oU| Zmdo &
Oo`mVo Ami{dOo d^md| & Vo A{YXd OmUmd| &'-km 8.55.
A{YXdV Z. nhm : A{YXodVm. 1. Hw$cXdV; A{Y>mr XodVm.
2. ajU H$aUmam Xod. 3. `m `m B{`mMm A{Y>mVm Xod. 4. gH$c
{dd$n Agcocm {damQ> nwf.
[g.]
A{YYmaU H$aUo {H$. (^m.) AmV_`o emofyZ KoD$Z nwhm ~mhoa Z
nS>oc Aem arVrZo ~X H$aUo.
A{Y{Z`_ nw. ggXoZo qH$dm {dYmZg^oZo Ho$cocm d am>nVtZr qH$dm
am`nmcmZr _m`Vm {Xcocm H$m`Xm; A{YH$V H$m`Xm.
A{Y{Z`{_Vr nw. 1. H$m`mV qH$dm {d{Y{dYmZmV $nmV[aV Pmcocm
_gyXm. (A{YH$VnUo Omar Pmcoco A{Y{Z`_, {Z`_, {d{Z`_,
A`mXoe B`mXtMm `mV g_mdoe hmoVmo.).
[g.]
A{Y{ZU` nw. 1. `m`mYremgma`m EImm nXm{YH$m`mZo {Xcocm
{ZU`. 2. ggX, {dYmZg^m `mgma`m g^m`m A`jmZr {Xcocm
{ZU`.
[g.]

A{Y_m` ^mJ

A{Yn, A{Yn{V-Vr nw. 1. dm_r; _mcH$; YZr; gmmYre; amOm;


A{YamOm. CXm. Jm_m{YnVr, am`m{YnVr. 2. (Am`w.) _VH$m`m
AJ^mJr (da`m ^mJr) AmV`m AJmg OoWo {eam EH${V Pm`m
AmhoV d OoWo Ho$gmMm ^modam Amho Ago __WmZ.
[g.]
A{YnUZ Z. A{YH$V _mUmhZ A{YH$ `mnma.
A{Yn Z. 1. A{YH$man. 2. nH$S>`mMm coIr hHy$_.
A{Yn[a`` nw. 1. H$moU`mhr EH$m {d{e> erfH$mImcr Q>mH$Vm
`oUmam IM. 2. daH$S> IM.
[g.]
A{YnmV nw. (`mo.) EImXm AmH$meW Jmoc Amn`m H$joV {\$aVmZm
`m q~XyV Am`{ZH$ dmmMo gX^Vc ^oXyZ X{jUoH$Sy>Z CmaoH$So
OmVmo Vmo q~Xy.
A{Ynm`Vm nw. emgH$s` A{YH$mar : "lr H$mhaXod V {Zamo{nV
A{Ynm`Vm _wh_X moZm{h H$mo {ecm' - H$mo{ecm 5-6.
A{Yn> Z. (J.) daMm ^mJ; n>^mJ.
[g.]
A{Y_mUVm r. EImm`m IaonUmg~YmZo Imr XoUo.
A{Y_mUZ Z. EImXo H$mJXn Agc qH$dm dY Ag`mMo
Wm{nV H$aUo; EImm XVEodOmg qH$dm H$mJXnmg AgcnUm
qH$dm H$m`XoeranUm XoUo. ({H$. H$aUo.)
A{YcdH$ {d. (^yem.) g_wn>^mJmnmgyZ Imcr 100 dmd (\$X_)
Imoc Agm {H$Zm`mcJVMm d `mV gmJan>mda VaJUm`m gy_
dZnVtMo d m`mMo dnw` AgVo Agm.
[g.]
A{Y^ma nw. 1. gdgm_m` H$am`{V[a$ mdm cmJUmam OmXm AmH$ma.
2. cmXcocm OmXm ~moOm (nemMm).
[g.]
A{Y^mdr R>aUo {H$. 1. d[a>Vo`m A{YH$mamZo EImXr Jmo> ~mOycm
gmaUo qH$dm Xwc{jUo. 2. ^mdr R>aUo.
[g.]
A{Y^mfm r. (Vd.) nam^mfm; ^mfo{df`rMr ^mfm. [g.]
A{Y^yV Z. 1. gmjmV dVy; kmZmMm {df` hmo`mgmaIr dVy.
nhm : A{YXdV. 2. nM_hm^yVmMr {dZme nmdUmar g>r : "V`mVo
A{Y^yV h{UOo'- km 8.33.
[g.]
A{Y^moJr dm_r nw. Xwg`m`m _mcH$s`m O{_ZrMm qH$dm KamMm
(dmQ>, {dhra B.Mm) dmna H$a`mMm h$ Agcocm Bg_. [g.]
A{Y_V Z. 1. `m`MmH$ergmR>r gwnVy Ho$co`m H$aUmdarc `yarMm
{ZU`. 2. `m`{ZU`; `m`{ZdmS>m.
[g.]
A{Y_S>c-i Z. gdgmYmaU gX` {_iyZ hmoUmao _S>i; gdgmYmaU
g^m; OZac ~mS>r.
[g.]
A{Y_mZ nw. AJH$ _mZo ngVr; A{YH$ ngVr; gmnojV`m OmV ngVr.
[g.]
A{Y_mZV: {H${d. A{YH$ ngVrZo.
[g.]
A{Y_mZ ^mJ nw. (`mnma.) `mda AJh$mZo cm^me {Xcm OmVmo
Agm ^mJ. (eoAa).
A{Y_m` Z. (AW.) nyUnUo _m` Agcoco (H$O.)
A{Y_m` ^mJ nw. (AW.) gm_m` R>odrXmamZm Z`mMr dmQ>Ur
{_i`mnydu `mda Vr W_ {_iVo Ago {deof gdcVrMo amoIo,
eoAg B`mXr.

A{Y_mg

52 & _amR>r eXH$moe

A{Y_mg nhm : A{YH$_mg


A{Y_y` Z. (AW.) godH$mZm, H$_Mm`mZm {_iUmar _Owar,
doVZ, l__mo~Xcm B`mXrnojm OmV {Xcr OmUmar a$_. [g.]

A{Y_y`Z Z. (AW.) qH$_V dmT>dUo; _y` dmT>dUo; McZmMr


R>aco`m qH$_VrhZ A{YH$ qH$_V `o`mMr pWVr.
A{Y`k nw. 1. eara^md Zmhrgm H$$Z, _Z d mUmMo g`_Z H$$Z,
kmZ d ko` `mMo Eo` H$aUmam : "AmVm B`o earaJm_r & Omo
eara^mdmVo Cne_r & Vmo A{Y`kw Jm _r & nmS>wH$w _am &&- km 8.37.
2. gd `kmMm A{YnVr; Ba.
[g.]
A{YamO nw. gmd^m_ amOm; _w` : "Var gH$i dram{Y- amOw & Omo gmo_der
{dO`dOw &' - km 12.20.
[g.]
A{YamOXyV nw. (am`.) Amn`m emgZgWo`m dVrZo {ZU`
Ko`mMm, H$Vr H$a`mMm nyU A{YH$ma qH$dm gmm Agcocm
amOZ{VH$ {V{ZYr.
[g.]
A{Yam` Z. gmd^m_d : "gH$VMo A{Yam` _m` H$$Z _amR>rMr
dm`mVm `mZr Wm{nV Ho$cr.'- ggm\$ 120.
A{Yam` {dYmZ _S>i Z. gmd^mo_ amOm`m gmoImcrc A{YH$ma
JmOdUmao _S>i.
A{YamoY nw. `mnmar OhmOmZm Amn`m ~XamV `o`mg qH$dm ~XamVyZ
Om`mg {V~Y H$aUmam gaH$mar AmXoe.
[g.]
A{YamonU Z. (d.) AmamonU; EImXm Ad`d qH$dm `mMm ^mJ
earam`m Xwg`m {R>H$mUr ~gdUo.
[g.]
A{YamohU Z. ~gUo; MT>Uo (am`mda, qghmgZmda).
A{Ycm^me nw. 1. dmOdr nJmam`{V[a$ {Xcocr, {_imcocr A{YH$
a$_. 2. Pmco`m Z`mMm H$m_JmamZm {Xcocm ^mJ.
[g.]
A{YcoI 1. VwV coI. 2. {dH$` coI; \$amo$IV; gZX;
~jrgn; _wI`man.
[g.]
A{Ycon nw. 1.(dZ.) ~m>mdaU (namJH$UmMo).
`mVrc {d{dYVm (H$mQ>o, aYo, aofm, AmH$ma) cjmV KoD$Z `mMo
H$ma AWdm OZH$ dZnVr AmoiIUo e` AgVo. 2. (m{U.)
XmVmMo ~m AmdaU.
[g.]
A{YcmoH$ nw. ggma; OJ; ~mS>.
[g.]
A{Yd$m nw. C `m`mc`mV _yi IQ>co Mmc{dUmam dH$sc.
A{YdMZ Z. 1. _mUdMZ; C$s. 2. `j Xm`mer g~{YV
Zgco`m, naVw nanamJV g` Agco`m _wmda, Vdmda
`m`mYremZr {Xcoco _V.
[g.]
A{Ydm{fH$ {d. R>adco`m dfmMr _wXV gn`mZVa {_iUmar.
A{Ydmg nw. 1. amh`mMo WmZ; _w` dg{VWmZ; dmV`;
amhUo : "`ko A{Ydmgw lw{V &' -km 3.137. 2.eoOma.
3. (AW.) hS>r qH$dm dMZn {Z{X>WmZr Xo` H$aUo. [g.]
A{YdmgZ dVmMo CmnZ H$a`mMo doir `m `m H$_m`m XodVmMr
{d{YnydH$ gdVmo^mXr AmgZmda AJmoXa Ho$cocr WmnZm; XodVm
WmnZ. 2. XodVoMr mU{V>m qH$dm WmnZm H$a`mnydu AmX`m

A{Y>Uo

{Xder {Vcm AjVmda qH$dm nm`m_`o R>odUo. 3. (c.) H$O


dgyc H$a`mgmR>r qH$dm Amncr EImXr _mJUr _m` H$$Z
Ko`mH$[aVm EImm`m XmamV YaUo Y$Z ~gUo. 4. (g_mO.)
EImm XoemV Z`mZo dgmhV H$aUo.
[g.]
A{Ydmg _mUn Z. EImm {R>H$mUr amhV Ag`m~cMo
XS>m{YH$m`mZo {Xcoco A{YH$V _mUn; {Zdmgr XmIcm.[g.]
A{YdmgmVa Z. amh`mMo H$m`Xoera {R>H$mU ~XcUo.
A{Ydmgr nw. EH$m {d{e> {R>H$mUr H$m`_ dmV` H$aUmar `$s.
A{Y{djo n nw . An_mZ; A{Yjo n : "A{Y{djo n w Omo H$ar
H$du...Vohm{ME _m`o...'- H$mcdfu {ecm 1.19.
A{Yd$ qnS> nw. (m{U.) _yqnS>mOdi Agcocr AV:mdr JWr.
A{YdoeZ Z. 1. g^m; ~R>H$; g : "ho km-n[afXoMo 8do A{YdoeZ
Amho.'- Ho$ 16.4.30. 2. {dYmZg^m, ggX B.Mo H$m_H$mO Mmcy
AgVmZmMm H$mcmdYr.
[g.]
A{Y`m`mVm nw. _hm{dmc`mV qH$dm {dmnrR>mV {eH${dUmam
A`mnH$. mo\$o ga, arS>a d coMaa `mZm AZwH$ _o m`mnH$, nmR>H$
d A{Y`m`mVm ho eX `mo{Oco OmVmV.
[g.]
A{YeH$cr {d. (^yem.) IS>H$mMm Mwam d VwH$S>o EH$ gmMco OmD$Z
V`ma hmoUmam (IS>H$).
[g.]
A{Ye{$-$s r. (g.{d.) A_c~OmdUrMm A{YH$ma.
A{Ye`Z H$mc nw. OVyMm earamV doe Pm`mnmgyZ amoJmMr ^mdZm
d cjUo {Xgy cmJon`VMm H$mc.
A{Yemgr {d. A_c~OmdUrg~Yr.
A{Yey` H$aUo Ag_V H$aUo; Z H$aUo; {Z^mdr H$aUo.
A{YemofU Z. (Ord.) XmoZ {^ OmVtMo KZnXmW nanam`m gm{`mV
Amco AgVm da`m WamVrc aoUy `m KZVoV hmoUmam ~Xc. [g.]
A{Yl`U Z. (Vd.) nmmV R>odyZ CH$iUo; Ja_ H$aUo; (A{Yl`Ur
hUOo `kmVrc A{Hw$S> `md$Z) A{Hww$S>mda R>odyZ CH$i`mMm
{dYr.
[g.]
A{Y{lV IS>H$ nw. (^yem.) 1. {h_dmhmZo dmhZ AmUcocm d chmZ XJS>
JmoQ>mda CMcyZ R>do `m_mUo pWa Pmcocm _moR>m nmfmU IS>. 2. CM
OmJr Agcocm AemM H$maMm IS>H$.
[g.]
A{YfX r. (AW.) `dgm` gK; `mcm ~aoM ^mS>dc cmJoc
Agm H$n Mmcy H$a`mH$aVm Ammo{JH$ gWmZr EH$ `oD$Z
WmnZ Ho$cocr gKQ>Zm.
[g.]
A{YfdU Z. (Vd.) 1. gmo_ag H$mT>`mMo nm, gmYZ. 2. gmo_ag
H$mT>Uo, {niUo.
[g.]
A{Y>m nw. A{Y>mVm : "H$s Vmo gH$idoYmMm A{Y>m'- _y 714.
A{Y>Uo A{H$. 1. (MwH$sZo AY>U)o Aml` H$aUo; amhUo; AgUo;
dmg H$aUo; ~gUo; `w$ hmoU:o "Vgo XoI nm {dhJ__V| A{Yy>{Z
kmZmVo &'- km 3.43. 2. drH$maUo; AJrH$maUo; hmVr `oU:o "hUo
Oo Oo hm A{Y>rc & Vo Ama^r{M ``m \$ioc &'- km 6.151.
[g.A{Y + Wm]

A{Y>mVm-m

_amR>r eXH$moe & 53

A{Y> m Vm-m nw . 1. amh> U mam; dmg H$aUmam; Aml`^y V :


"B{`mT>r_S>im & eJ m$EH${M {Z_im & O| A{Y>m{`m H$m _oim &
XodVmMm Omo &'- km 18.349. 2. A`j; Aml`WmZ; {Z`m_H$
(na_oda)"~nXtMm A{Y>mm & `mgr XoVr ~gym &'- Ed
15.147. 3. {dmnrR>mVrc {dmemIoMm _wI.
[g.]
A{Y>mr r. {Z`U H$aUmar, A{YH$ma JmOdUmar r. [g.]
A{Y>mZ Z. 1. dmg; {Zdmg; amhUo; dmV`. 2. WmZ; {R>H$mU;
Aml_; _R>; {ZdmgWmZ; amh`mMo _w` Ka : "`oVr A{Y>mZ|
nhmd`m &' - g 8.10.93. 3. (c.) EImm`m Xmar YaUo
Y$Z ~gUo (H$OdgwcrH$aVm). 4. {XImD$ ngmam; Amd; AdS>~ a;
WmQ>_mQ>; ~S>oOmd; ~mo^mQ>m (kmZ, {dmm, gnmr, nm{d` B.Mm)
({H$. _mOUo, _mS>Uo, dmT>Uo). 5. ^m_H$ Aml`WmZ; Amamo{nV
dVy. 6. ~; na~ : "OoW A{Y>mZ JQ &> S>moim {Xg| &'- km
6.171. 7. ^wd; gmm. 8. AmgZ; qghmgZ. 9. ~R>H$; ^y{_H$m
(gm_m{OH$ A{Y>mZ). 10. Aml`; AmYma : "Od H$VrM|
A{Y>mZ &'- km 3.53.
[g.]
A{Y>mnZ Z. nVeranUo, {d{YdV WmnZm H$aUo.
[g.]
A{Y{>V {d. 1. `mncocm; Vm`mV KoVcocm; dmg Ho$cocm. 2. ~g{dcocm;
Wmncocm. 3. {ZpMV Ho$cocm; {Z`V.
[g.]
A{Y{>{V-Vr r. 1. {WVr; ApVd; dVr; {Zdmg; dmV`. 2.
dg{VWmZ; {ZdmgWmZ. 3. {Zdoe; WmnZm.
[g.]
A{Yg^m r. {dmnrR>mMo `dWmnH$ _S>i; \$mg, A_o[aH$m B`mXr
XoemVrc d[a> g^mJh.
[g.]
A{Yg` {d. R>amdrH$, Amd`H$ g`onjo m OmV, A{YH$. [g.]
A{YgaMZm r. (g_mO.) g_mOm`m _yc^yV `dhmamg \$maer
Cn`w$ Zgcocr, da`m WamVrc, `{$JV H$nZoda AmYmacocr
aMZm.
[g.]
A{Y{g{cH$ IS>H$ nw. (^yem.) {g{cH$mMo _mU ^anya AgUmam
A{O IS>H$.
[g.]
A{YgyMZm r. EImXr ~m~ Omhra H$aUmao A{YH$V {ZdoXZ;
AmnMm[aH$ KmofUm; A{YH$V {ZU` Omhra H$aUmar amOnmVrc
gyMZm; ZmoQ>rg.
[g.]
A{Ygy{MV {d. gaH$maZo Omhra Ho$coco; A{YH$VnUo Omhra Pmcoco.
[g.]
A{Ygy{MV jo Z. A{YH$V Omhra Ho$cocm ^mJ.
A{Ygo{dH$m r. Umc`mVrc _w` n[aMm[aH$m.
[g.]
A{YH$Y nw. (Wm.) H$_mZ d {V`mdarc MmH$Q>rVrc {Vanm ^mJ.
[g.]
A{YWJZ Z. 1. H$m`Xoera, A{YH$V W{JVr. 2. EImXr Jmo>
H$m`XoeranUo nwT>o T>H$cUo.F$UH$mocm H$O\$o S>rMr _wXVdmT> XoU.o [g.]
A{YWmnZ {Z`_ nw. (^yem.) JmimMo IS>H$ EH$mda EH$ AmS>do
g_mVa aMco OmVmV. `md$Z `mMm gmnoj H$mc R>ad`mMm
{Z`_.
[g.]

AYr{jH$m

A{YZmVH$ nw. nX`wma {dmWu.


[g.]
A{YdrH$V d. _m`Vm {Xcocm; ngVr {Xcocm.
[g.]
A{YhaU Z. gaH$maO_m H$aUo; O H$aUo; gaH$maZo XS>mgmR>r KoUo.
A{Yjon nw. An_mZ; qZXm; XyfU; Amamon; hoQ>miUr : "BVamMm
A{Yjon qH$dm VoOmo^J Z H$aVm'- `ao 93.
[g.]
A{Yjo{nH$m r. qZXm`OH$ coI; Cnamo{YH$ coI.
A{YkmnH$ {d. hmo Zmhr hU`mg Adga Zgcocm; n;> Ia_arV;
{ZdmUrMm.
[g.]
AYrMm {d. ImcMm : "AYtMt hr _yi| & Cnnmr n[ag{dcr
g{ddi| &'- km 15.209.
AYrMo ~Xr-{~Xr, AYr{~Xr {H${d. gdm`m nydu; gJ`mV
[AYrMo {.]
AmYr. nhm : AmXrMo{~Xr
AYrV {d. 1. nR>U Ho$cocm, dmMcocm (^mJ, JW.). 2. `mZo nR>U
Ho$co Amho Agm; {eH$cocm (_mUyg).
[g.]
AYrZ {d. 1. Adc~yZ Agcocm; Vm`mV Agcocm; gmoImcrc;
de; hmVmVrc; {deo f V: g_mgmV - X d mYrZ, namYrZ,
dmYrZ : "mmmrMr JUZm & AYrZ H$moUm n Zmht &&'- Ed.
2. hmVmImcMm; H${Z>.
[g.]
AYrZnU Z. Vm~m; dMd; gmm.
AYr Zm _Yr, AYr_Yr {H${d. 1. _`mOdi; Ama^r Zm eodQ>r;
H$moR>oVar; ^c`mM {R>H$mUr. 2. A`dpWVnUo. 3. Adoir.
[g. Am{X+_`]
AYr_Yr, A`m_`mV, AYo_Yo (AgUo, nS>Uo) g~Y R>odUo;
_`o nS>Uo.
[g. Am{X+_`].
AYra nw.1. Y`mMm A^md; ^rVr; `mS>nUm : "AYra| XwUmdVr
H$>m'- _wAm{X 29.143. 2. CVmdrinUm; MMcnUm.
{d. 1. CVmdri; MMc; ApWa; KmoQ>micocm; YagmoS>m;
A{ZpMV : "H$imo hr Amcr V`mMr OmoS>r & An amoH$S>r ~w{
A{Yam &&'- VwJm 700. 2. YrQ> Zho Agm; `mS>; ^oH$S>.
[g. A + Yra]
AYrc {d. ImcMm; ZrM; jw : "_J A{Yct XohmVa| &' - km 15.92.
[g. AY : +c]
AYrcnU Z. 1. lo>nUm; _w`nUm; AJVm : "VwH$m hUo
AYrcnUo & Zocr cmH$S>| MXZo &'- VwJm 1047. 2. _yi d$n;
nyd d$n.
AYrc_Yrc {d. _`mOdiMm; n{hcm qH$dm eodQ>Mm (dJiyZ);
_YcmM H$moR>cm Var.
[g. Am{X+_`]
AYre, AYrda nw. YZr; _mcH$; amOm; gmd^m_; dm_r.[g.]
AYrjH$ nw. 1. XoIaoI H$aUmam; `dWmnH$. 2. H$m`mc`mVrc
EH$m {d^mJmMm _w`.
[g.]
AYrjU Z. XoIaoI.
AYr{jH$m r. 1. _{hcm dg{VJhmMr _wI. 2. _wI;
`dWmnH$; AYrjH$ hUyZ EImm {R>H$mUr H$m_ H$aUmar _{hcm.

AYwZm

54 & _amR>r eXH$moe

[g.]
AYwZm {H${d. AmVm; g`m; hr; AcrH$S>o.
AYwnm-dm {d. Z YwVcocm (VmXyi dJao).
[g. A+Yy ]
AYwam {d. 1. AnyU; AYdQ>; Anwam. 2. nyUnUo V`ma Zgcocm;
H$m; AdrU; Jw Jmo> _ZmV Z R>odUmam.
{H${d. A`m _mJmV.
AYwar {d. CVmdri; AYra. 2. H$r; AYdQ> (JmR>). 3. AYmer;
hnmncocm; hmdam; AKmoar.
AYy {d. 1. `J Agcocm; jrU, H$_Omoa, CUrd Agcocm; Hw$$n;
~oT>~; cwim (Ad`d); Ae$; {dH$c; nJy (Bg_). 2. ZrQ> Z
MmcUmam. 3. H$m ({df` dJa)o . 4. hidm (_ZmMm).[g. AY]
AY{V-Vr r. AY`; ^rVr; ^` : "V`m{g jmo^w Zmht ~w{ &
Am{U Z ndVm Z ~mYr & AY{V V`mV| &&'- km 2.359. [g.]
AYo_Yo {H${d. nhm : AYr_Yr
AYocm nw. 1. AYm ngm; ImZXoemH$S>o nmd AmUm : "_O V[a gnZthr
hm {XgoZm AYocm & - gmh 4.68. 2. (Zm.) ^mJrXmarZo eoVr
H$aUmam; AY} Cn dV:cm R>od`m`m ~mocrZo Xwg`mMr eoVr
H$aUmam.
[g. AY + c]
AYocm-co nw. EH$m OmVrMm {Z{df gmn. hm {ndiQ> aJmMm, ~amM
cm~ AgyZ \$$ a{ddmar Mmd`mg `mMo {df ~mYVo Aer g_OyV.
AYocr r. 1. AYm n`m; AmR> Am`mMo ZmUo : "AYo`mMr _mi
= KmoS>m`m J`mVrc Xm{JZm. 2. AYm ngm : "VwhmgmaIo gaXma
cmoH$ XoVmV {edamB AYocr.'- dn 30. 3. {Z`m {hemZo eoV
H$a`mMr nVr. (d.)
[g. AY + c.]
AY` Z. Y`mMm A^md; A{ZpMVVm; ^rVr; ^`.
{d. ApWa; MMc; A{ZpMV; CVmdim; {^m; ^oH$S>. [g.]
AYmoB> {H${d. AOyZ : "AYmoB hmVr nmB OodV| Agm'- crM 3.24.
AYmoH$ {d. gwa{jV; ZwH$gmZrnmgyZ _w$ (`mnma, gmdH$mar `mg~Y r).
{H${d. gwa{jVnUo; ~oeH$; ^a^amQ>rZo; ZwH$gmZr{edm`. {ZYm}H$.
AYmoH$T> nw. AYdQ> {eOUo.
AYmoH$f nw. (Wm.) Imcr AmoT>Uo.
AYmoJV nw. (Z`.) EH$ A{^Z`; S>moHo$ AJXr Imcr H$$Z nmhUo;
cmO XmI{dUo, Z_H$ma H$aUo, Xw:ImZo Vm|S> Imcr KmcUo m
Jmo>r XmI{d`mH$[aVm hm A{^Z` H$aVmV.
{d. 1. Imcr Amcocm; CVacocm; Jococm; am{hcocm. 2. hrZ
pWVrg, {ZH$> AdWog Jococm; n{VV.
{H${d. 1. Imcr; Imc`m ~mOyg. 2. (c.) `W.
AYmoJ{V-Vr r. 1. CM XoemH$Sy>Z Imoc XoemH$S>o Or JVr Vr;
d$Z Imcr Om`mMr {H$`m; AdnVZ; AdVaU. 2. ZaH$;
ZaH$JVr. 3. AY:nmV; {ZH$> O_; hrZ pWVr; AdZVr; XrZ
AdWm : "nwT>rco AYmoJVrMr cmO ZoUdo &'- km 7.104.
{d. {H${d. Imcr CVaUmam; Imcr OmUmam; ZrM pWVrV OmUmam;
ImcmdUmam; ImcmdV Mmccocm; Imcr; Imc`m {Xeog;
hrZmdWog; AdZVrV: "Vgo _VH$s Ho$e Hw$ai & H$U _wI|er

AYmo_wI

{d_wI g~i & AYmoJVr Ym{dco &'- Ed 1.63. [g.]


AYmoJ_Z Z. 1. Imcr OmUo; AdZVr; AYnmV ; AdnVZ;
hrZmdWm; {ZH$>mdWm; \${OVr. 2. `WnU : "`m Zmd gmWH$
MaU & BVa gMma Vo AYmoJ_Z &'- E^m 11.1211.
[g.]
AYmoJm_r {d. 1. dmBQ> _mJmH$S>o OmUmam; hrZmdWog OmUmam;
ImcmdV Mmccocm; ZaH$mH$S>o OmUmam : "XoAmo namn$ V & _r
AYmoJm{_`m {ZaV &'- F$ 47.
AYmoJm_r H$a nw. H$_r hmoV OmUmam H$a.
AYmoOR>a {d. (d.) AmoQ>rnmoQ>m`m ^mJmer g~{YV. [g.]
AYmo{OphH$m r. nS>Or^; {V{Ohm; Cn{Ohm.
[g.]
AYmoS> {d. {YnmS>; ImXmS> d _S>; Amo~S>Ymo~S>; c> d \$ma
dmT>co`m A{ddm{hV _wcr~c `moOVmV.
AYmoS> Z. 1. AY} H$mVS>o; \$mH$s. 2. (herMo, ~cmMo) Z H$_mdcoco
H$mVS>o; Mm_S>o; cmoW ({H$. H$mnUo, Q>mJUo, ~oVUo, gmc- {haS>m
^aUo-T>moam`m YmVrc eX`moJ). 3. JwamMo H$mVS>o Ko`mMm
_hmamMm h$. (dm.) AYmoS> {edUo - Mm_S>o H$_md`mgmR>r
Q>mJVmV, `mH$aVm d `mV _gmcm ^a`mH$[aVm {nedr {edUo.
AYmoS>r {d. H$`m H$mVS>mMm ~Z{dcocm (S>moc, OmoS>m, ~mXcm
dJao) : "Amhm AmYmoS>rMo OmoS>o &'- VwJm 4354. 2. XmS>Jm; amH$Q>
(AHw$ec H$mam{Jam`m H$m_m~c `moOVmV). 3. hmdam; cmo^r.
AYmoXV nw. Imc`m O~S>mVrc XmV.
[g.]
AYmo{Xem r. ImcMr {Xem; AY:dpVH$; AYa{Xem. [g.]
AYmoma Z. 1. CnW; `mo{Z-qcJ. 2. JwXma; _cma : "MaU Am{U
AYmoma & nm`y ho H$ma &'- km 13.100.
[g.]
AYmo Y ma r. d$Z hmo U mar Omo a mMr d > r : "lmo { UVmnw a mMm
AmIar : ZmamOmMm AXmoYmar & V d[aIVo`m ~mUmgwamdar :
H$moncm{g Vy'- {ed 453.
AYmoZmgm q~Xw-Xy (d.) ZmH$mMm ImcMm ^mJ Am{U da`m AmoR>mMm
^mJ `m {R>H$mUr {_iVmV Vmo q~Xy.
AYmona Z. 1. {eIa : "Zm Var H$cmgmMr AYmona| & Ami{JVw
BZrcmMr {eIa| &&- {ed 6. 2. S>m|JamMm nm`Wm : "~{JarMm
AYmonar H$moimB (Xodr)'- Wmnmo 30.
[g. AY + Cn[a]
AYmonar {d. O_OmV Zho Vo; ZdrZ; dH$VdmMo; dH$V dmZo.
{H${d. _`oM; A`mda.
[g. AY + Cn[a]
AYmonr nhm : AYwnm
AYmo~ {d. (dZ.) Vc~; Vimer {MH$Qy>Z AmYmacocm (namJ
H$mof). CXm. _moWm, dmJo, Q>mo_Q>mo, _moh>ar B.
[g.]
AYmoq~Xy nw. (Wm.) gdmV ImcMm qH$dm ImocdaMm q~Xy. [g.]
AYmo^mJ nw. 1. ImcMm ^mJ; Vi; ~yS>. 2. JwXXoe; AYmoma.[g.]
AYmo^wdZ Z. nmVmi.
[g.]
AYmo^{y _-_r r.Vi_O`mMr OmJm; ImcMr OmJm; Imoc OmJm.
AYmo_mJ nw. (Wm.) ^w`mar _mJ.
[g.]
AYmo_I
w {d. 1. AYmodXZ; Imcr Vm|S> H$$Z Agcocm. 2. (c.) {I;

AYmo_wI pWVr

_amR>r eXH$moe & 55

Amoemicocm; cmOcocm; ea_cocm : "VoWo AdKt Pmcr namL>_I


w o &
nmR>_moat {ZKmct AYmo_I
w | & -E^m 4.88. 3. (dZ.) AYmodVu; Imcr
dicoco ~rOH$aY Agcoco CXm. gy`\ $y c.
Z. (c.) ^rS> : "AYmo_I
w | ^oX dmT>Vmo &'- Xmg 20.3.22. [g.]
AYmo_wI pWVr r. (d.) 1. H$_ao`m daMm ^mJ Imcr dmH$cm
Amho Aer AdWm. 2. nmoQ>mda Pmon`mMr pWVr.
AYmo_wIr {d. Imcr Vm|S> Ho$cocm; Imcr PwH$cocm; CVa`m
pWVrVcm.
[g.]
AYmo_wIr Jmo_ r. Imcr Vm|S> H$$Z Agcoco Jmo_o`m AmH$mamMo
Ho$gmMo diU. ho EH$ KmoS>mMo ew^ {Mh _mZVmV.
AYmo_wIr cdUV^ nw. (^yem.) d$Z {R>nH$Um`m d H$pe`_
H$m~m}ZoQ>Zo g`w$ Agco`m nm`m_wio V`ma Pmcoco, N>VmnmgyZ
Imcr cm|~Umao MwZIS>rMo gwiHo$.
[g.]
AYmo_y` Z. H$_r qH$_V, Xa.
[g.]
AYmo_y`Z Z. (AW.) McZmMr qH$_V H$_r hmoUo. [g.]
AYmo_X m r. (^yem.) gdmV da`m _mVr`m WamImcr d Imc`m
K> IS>H$m`m da AgUmam AY{dH${gV _mVrMm Wa. [g.]
AYmo` Z. AH$ H$mT>`m`m OmoS> Z`mMo AY:nm. Xm$- AH$
H$mT>`m`m ^mS>mMm EH$ ^mJ.
[g.]
AYmoa$ {d. {H$aUm`m nQQ>mVrc cmc aJmncrH$S>Mm A` aJ
AYmoaY . AnmZma; JwXma : "AYmoaYmMo{Z dmho & AnmZw ho Zm_
cmho &'- km 18.338.
[g.]
AYmoaI
o m r. (_OHw$am`m, AmH$Vr`m) Imcr AmoT>cco r aoK.[g.]
AYmoao{IV {d. `m`m Imcr aoK AmoT>cr Amho Agm (_OHy$a, {Mh
B.)
[g.]
AYmod nw. 1. dmgmoN>dmg. 2. ApVd; Ord_mZVm.
{H${d. Imcrda : "A`mod H$m` ZoUm| Omhc| &'- km 11.189.[g.]
AYmocmoH$ nw. 1. nmVmi; AYmo{dd. 2. JwhoJmamMo d `m`m
gmWrXmamMo OJ.
[g.]
AYmocr r. 1. nm`cr`m AY^mJmMo _mn; XmoZ eoamMo _mn. 2.
AYmocr`m AmH$mamMo emo^o`m Xm$Mo EH$ Imnar ^mS>o. 3. Ym`mZo
^acoco _mn : "XmamV AYmocr R>odyZ Vr gwZoZo cmWoZo nmS>m`Mr...'ncH$moK>o 168.
[g. AY]
AYmocno nw. (`A.) nm`mnmgyZ gajU H$a`mgmR>r EImm dmhZm`m
Imcrc n>^mJmda (O{_ZrcJV`m) {Xcoco {d{e> AmdaU.
[g.]
AYmo d XZ {d. AYmo _ w I ; Imcr _mZ KmVco c m; {I;
Xw:Ir : Ad_m{ZV.
[g.]
AYmodYZ Z. (dZ.) `m {nmd Ad`dm_`o AYa n>^mJmMr
dmT> n>r` n>^mJmnojm OmV {H$`mercVoZo hmoVo Agm Ad`d.
CXm. \w$cmMo gaU.
[g.]
AYmod{c-cr r. (^yem.) Xmohr ~mh nanamH$S>o H$ccoco Aer
(Imcr dmH$ Agcocr) KS>r.
[g.]

A`j

AYmodmH$ nw. (^yem.) H$_mZr`m CcQ> dmH$ AgUmar, (Imcr


dmH$cocr)dcr.
AYmodmV,dm`w-`y nw. nmX; AnmZdm`y; nMmUmnH$s EH$; JwXmamVyZ
gaUmam dm`y.
[g.]
AYmo{d^mJ nw. (^yem.) (OoWo Vn_mZ d Xm~ C AgVmV Agm)
^yVam`m, IS>H$m`m Iyn ImocrdaMm {d^mJ.
[g.]
AYmoemI {d. Imcr \$mm Agcocm : "ho Agmo AYmoemIm &'- km
15.520.
[g. AY:emIm]
AYmo> Z. ^Jmo>; rOZZo{ `mVrc Amo>ge ^mJ.
[g.]
AYmo{h_ {d. (^yem.) 1. {h_jomImcrc. 2. {h_ZXr`m VimMm.
[g.]
AYa {H${d. AYmVar; {ZamYma. nhm : AYa
[g. A + Ya]
AYm nw. (Vmc.) nhm : {VcdmS>m
[g. AW]
AYr r. AY{eer.
A`{-r Z. cm`m doir hmo_mg_moa {Xcoco rYZ. - `m_{V;
`dhmam`m`. 8.143.
[g.]
A``Z Z. 1. nR>U; dmMZ; A`mg. 2. {eH$coco; nR>U Ho$coco
em; EImm {df`mMm A`mg; _ZZ-qMVZ.
[g.]
A``Z aOm r. EImm {df`mMo gemoYZ, A`mg H$a`mH$[aVm
A`mnH$dJmcm qH$dm BVamZm {_iUmar qH$dm Xo`mV `oUmar aOm.
A``Zerc {d. A`mgy; dmMZmMr, {eH$`mMr dJao JmoS>r qH$dm
AmdS> Agcocm; A`mgy.
[g.]
A`WZ Z. 1. (Imc`m `m`mYremZo {Xcocm R>amd Vnmg`mH$[aVm)
da`m `m`mYremH$S>o AO H$aUo; Anrc H$aUo. 2. nMm`m qH$dm
{VhmBVm`m {ZdmS>mda gmondUo. 3. {dZVr; mWZm. 4. _XVrH$[aVm
AO, {dZdUr. 5. gmjr-nS>gmjr R>do Uo.
[g.]
A`cS> _`cS> nhm : AYcS>_YcS>
A`dgm` nw. 1. Am_~moY; gXg{doH$~wrZo Ho$cocm {ZM`;
_Zmo^md. 2. R>amd; {ZYma. 3. XrKm}moJ; `Z. 4. (VH$.) VH$mZ-o
H$m`H$maU g~Y nmhZ EImXo {ZpMV AZw_mZ qH$dm H$m`mH$m` {ZU`
H$aUo. - Jra 123. 5. VnaVm; XjVm; ZoQ>.
[g.]
A`d{gV {d. 1. dV: qH$dm Am`mZo OmUcoco, {ZpMV
R>a{dcoco. 2. AJrH$macoco. 3. `Z Ho$coco.
A`eZ Z. A{V ImUo. 2. nydu Imoco nMZr nS>`mnydu AmUIr
ImUo.
[g.]
A`V {d. 1. Amamo{nV; H$pnV; _mZcoc.o (Xmoar`m {R>H$mUr gmnM
Amho Ago, _JOim`m {R>H$mUr nmUrM Amho Ago B.)2. qM{Vcoc;o
qMVZ Ho$coc;o {dMma Ho$coc;o _ZZ Ho$coc.o 3. MwH$sZo qH$dm AkmZmZo
JhrV Yacoco.
[g.]
A`pW-Wr r. 1. KmoS>m`m nm`mMm amoJ-Adn 2.28. 2. (Am`w.)
hmS>mda `oUmar ApW_` gyO qH$dm CMdQ>m.
A`j nw. 1. gWm AJa _S>i `m`m {Z`_m_mUo {ZdS>cocm AJa
R>a{dcocm _w`, {Z`Vm, _wI. 2. {dYmZg^oMm qH$dm ggXoMm

A`jnX

56 & _amR>r eXH$moe

{Z`Vm; gdm{YH$mar. 3. dm_r; d[a>nUmZo XoIaoI H$aUmam;


{Xem XmI{dUmam; {Z`m_H$; {Z`H$. CXm. XmZm`j, YZm`j,
Y_m`j : "Omo B{`XoetMm A`jw &'-km 8.34.
[g.]
A`jnX Z. A`jmMr OmJm; A`jWmZ.
[g.]
A`jm{Y{>V {d. {OMm _wI A`j Amho (Aer EH$ H$maMr
m{V{Z{YH$ emgZnVr, am`.).
[g.]
A`jr nw. gdmH$S>o nmhUmam; `mMr >r gd Amho Agm; gdlo> :
"gdmgmjr & A`jr ho| Zm_ `m &&'-{ZJm 413.
[g.]
A`jr` {d. A`jmg~Yr; A`jmMr; A`jmZo Ho$cocr.[g.]
A`jr` nV r. (am`.) JUam`mMo emgZ_wI hUyZ
gmd{H$ _VXmZmZo A`jmMr {ZdS> H$a`mMr nV.
A`m nw. A`m`; H$aU; gJ : "A`m BVwH$o Z Omcm &'- Xm{d 256.
A`mV_`mV Z nS>Uo H$moUm`mhr ^mZJS>rV ZgUo; Xwg`m`m
H$m_mV cwS>~yS> Z H$aUo; Xwg`m`m ImOJr Jmo>t_`o H$moU`mhr
H$maMr T>dimT>di Z H$aUo; `m OmUyZ Ko`mMr BN>m Z H$aUo.
A`m_ Z. 1. Am`m~cMo kmZ; ~kmZ; A{Y^yyVmnmgyZ n[aUm_
nmdcocr ^mdZm; gm_`; doXmV : "VoW A`m_mMo ZdcnU
nwao &'- km 7.177. 2. earapWV dnXdm` Am_m. 3. `oH$
dVyMm dV:Mm _yi ^md (d^md). 4. na_m`mg~Y r {Z$nU.
{d. 1. Am_{df`H$; Am`mg~Y r; Am`m~cMo; emar[aH$;
eara, B{`o d mU `mnmgyZ hmoUmao : "Vgo A{Y^yVm{YXodm &
A`m_m{X Cndm & nmVco`m nmS>dm & {Jiy{Z Kmcr &&'-km
16.195. 2. A`m_mg~Y r; doXmV{df`H$.
[g.]
A`m_`moJ nw. ~m g>rVyZ _Z H$mTy>Z Vo Am_`mZr crZ H$aUo.
[g.]
A`m_{dm r. doXmVem; ~{dm; Cn{ZfXmV gm{JVcoco
kmZ.
[g.]
A`m_{dkmZ Z. nacmoH${dm. "Amn`m r`m _`y`m emoH$mZo
\$ma {dhc hmoD$Z Vo A`m_ {dkmZmMr MMm H$$ cmJco.'- ncmo{d
36.
[g.]
A`m_em Z. ~kmZmMo em.
A`m_kmZ Z. ~kmZ : "H$Vr d nwf ho gm`mM| V ^JdrVog
_m` ZgyZ `m Xmohm|`mhr ncrH$S>o {Vgao gd`mnH$ A`$ d
A_VVd MamMa g>r`m ~wS>mer Amho, hm JrVoVrc A`m_kmZmMm
d doXmVemmMmhr n{hcm {gmV Amho'- Jra 189 Am. ghmdr.
[g.]
A`m_m nw. 1. Am_m; Bdame; earamV `mnyZ AgUmam
na_m`mMm Ae; MV`. 2. Am_kmZ.
[g.]
A`m_r nw. 1. doXmVemm_`o _Z; na_mWu; doXmVr "XodJht
AdKo A`mp_ OmcoVr gdhr &' - g 8.10.30. 2. A`m_mMm
A`mg H$aUmam.
[g.]
A`mXoe nw. ggXoMo qH$dm {dYmZg^oMo A{YdoeZ Mmcy ZgVmZm
EImm VmVS>r`m Zmda H$m`Xm H$$Z Vmo A_cmV AmU`mMr

A`oVm

emgZmcm JaO ^mgVo; `mdoir AZwH$_o am>nVt`m qH$dm


am`nmcm`m qH$dm Vg_ nXm{YH$m`m`m ghrZo gV hmoUmam
hHy$_; dQ>hHy$_.
[g.]
A`mnH$ nw. {ejH$; JwOr; emioV qH$dm _hm{dmc`mV {eH${dUmar
`Vr.
[g.]
A`mnZ Z. {eH${dUo; nT>{dUo; A`mnH$mMm `dgm`. [g.]
A`mnZ em Z. {ejUmMr Vdo d {Z`_; H$go {eH$dmdo ho
gmJUmao em; {ejUem.
[g.]
A`m{nH$m r. {e{jH$m; _mVarU.
[g.]
A`m`-d nw. 1. IS>; nd; n[aN>Xo (nwamUmXr JW mM)o ; H$aU;
{d^mJ : "Ed O`OZH$^md|| & A`mdmo A`m`mV| gdo & - km
18.75. 2. {Z`{_V H$am`Mm A`mg, dmMZ B.
[g.]
A`mamon nw. 1. {_`m Amamon; ^_; H$nZm; _m`m : "gwIX g>rMm
AmQ>mon & doXm`m A`mamon &&' - {Q>H$ 162. 2. ^m_H$, MwH$sMo
{dYmZ.
A`mamonU Z. 1. da R>odUo; amodUo; Cn[aWmnZ. 2. (d.) d$Z
cmdUo; Wa XoUo; EH$_oH$mV Z {_giyZ OmUm`m Jmo>r EH$_oH$mZm
cmdUo; {MH$Q>{dUo. 3. (J.) (XmoZ {^ AmH$Vr) EH$mM Wir
R>odcocr pWVr.
[g.]
A`mdaU Z. (dZ.) ~rOmonmJ; ~rOH$m`m VimnmgyZ CJ_ nmdyZ
~rOH$m^modVr AeV qH$dm nyUn Uo dmT>Umao ~rOmdaU. CXm. {cMr,
H$_i, {dcm`Vr qMM B.
[g.]
A`mdaU`wV {d. (dZ.) ~rOmonmJ`wV; ~rOmonmJ ({Vgao AmdaU)
Agcoco (~rO).
[g.]
A`mdmh{ZH$ Z. damVr`m doir {_imcoco rYZ - `m_ 8.143.
[g.]
A`mg nw. 1. nyU qMVZ; `mg; cj cmdyZ Ho$cocm {dMma; {ZaVa
`mZ : "A`mg ~imZo nw`nwf & hmoD$qZ Vyn| {XgVr &&' Xm{d 779. 2. MwH$sMr H$nZm; OmUrd; ImoQ>r H$nZm; {_`mJh;
Amamon; Ami : "Xohm{X A`mgy Amnw`mR>m`t & ldU| _ZZ| {_`m
Ho$cm nmhr &&' - E^m 11.640.
[g.]
A`mgZ Z. {d{e> {df`m`m A`mgmgmR>r {Z_mU Ho$coco nrR>,
A`mgH|$, gemoYZH|$. CXm. _amR>rMo A`mgZ.
[g.]
A`mhma nw. 1. dm` nwao H$a`mgmR>r EH$ qH$dm AZoH$ eX KoUo;
nXaMo KmcUo. 2. A`mV qH$dm Jmicocm eX; nXaMm KmVcocm
eX.
[g.]
A`mhm` {d. A`mhma H$amd`mMo (nX); nXaMm Kmcm`Mm (eX).
[g.]
A`mV {d. 1. `j dm`mV Zmhr nU AW nyU H$a`mgmR>r
`mMr Oar Amho Agm (eX B.); `V Z Ho$cocm: "~a Amho,
`oVmo.' `mV "`oVmo' nydu "_r' hm H$Vm A`mV Amho. 2. V{H$V;
JhrV.
[g.]
A`oVm nw. A``Z H$aUmar `Vr.
[g.]

A`o_`o

_amR>r eXH$moe & 57

A`o_`o nhm : AYr_Yr


AYrV {d. YmaU Z H$aVm `oUmao; A{VJhZ : "ho AYrV em H$s
Jm' - crMC 204; 634.

AYwd {d. {MaH$mc Z {Q>H$Umao; A{ZpMV; MMc; jU^Jwa. [g.]


AYwdm_H$ {d. Ywdr^dZ Z Pmcoco.
[g.]
AYw{dV {d. `mcm Ywd-H|$q~Xy Zmhr Vmo (AUy, {dwVdmh B.).
[g.]
Adn[a_mU Z. _mJ qH$dm AVa _moO`mMo gmYZ - _mn, H$mog,
`moOZ B`mXr a`m`m cm~rMo n[a_mU.
[g.]
Ada nw. `k`mJ : "Eoer ho Am{X nanam gjno | VwO YZwYa m & gm{JVcr
`m Adam & cmJm{Z`m &&' - km3.138. 2. A>dgynH$s EH$. 3.
(`mV qhgm Zmhr Agm) `k.
[g.]
AdaH$mS> Z. eVnW ~mUmVrc `kH$mS>.
[g.]
Ad`w-`y nw. 1. `k Mmc{dUmam; Cnm`m` : "Ad`w `mkd`,
~m lr`mg nc _w{Z hmoVm &' - _mog^m 2.18. 2. `kmVrc
_w` F$pdO. 3. (c.) _w` `dWmnH$; nwT>mar; Zm`H$; A`j;
YwarU; _wI; _w`. 4. `Owd}XmVrc {ZUmV.
[g.]
Adm nw. aVm; _mJ; nW.
[g.AdZ]
Adr r. AY{eer. (d.)
[g.AY]
A`mdaMm {d. 1. _mJmVrc; a`mdarc. 2. (c.) VmnwaVm;
Cn[a nhm : AY`mMm
AZ damZo gw$ hmoUm`m eXmcm cmJUm`m ZH$mamWu "A' CngJmMo
$n "AZ' Ago hmoVo. CXm. AZno{jV.
AZ, AZ {d. A`; BVa; Xwgam.
{H${d. 1. EHy$U EH$; gd : "dmKmcm nmhVmM AZ _mUgo niy
cmJcr.' 2. EoZ; A{Ve`o H$$Z : "AZ Ch nS>c| hmoVo VemV _r
eoVmV Jocmo.' - C^.
Am{U; AmUIr : "`mnwT>o AZ _cm gwMdoZm' - qH$J{d 55.
AZH$amoQ> Z. AnmUr.
AZH$>r {d. Amier; H$> Z H$aUmam (_mUyg).
AZH${iV {H${d. AS>MUrV Z nS>Vm; `mga{hV; l_{da{hV; ghO
hmoUmao; Z H$iVm; Acoe; {Zda; {ZH$Q>H$ : "_J {ZKmco
AZH${iV {Zd{mVQ>t &&' - km 7.101.
AZIa {d. 1. H$R>rU : "H$Yr AZIa Ago dmQ>coM ...' - Cnm
224. 2. nhm : AUIa
AZJQ> nhm : AUJQ>
AZJma {d. An[aJh dmr; gmR>m Z H$a`mMr dmr : "XrjoZVa hm
gmYy AZJma hmoVmo. `m`mOdi H$gcmhr n[aJh AgV Zmhr.' Odm 65.
AZ{-Zr {d. 1. A{hmo Z R>odUmam, {Zar 2. `m`m OR>amVrc
Ar _X Amho, Agm.
[g.]
AZpZXY {d. emmoV, {d{Y`wV AZr XoD$Z `mMo XhZ Ho$co
Zmhr Agm.
[g.]

AZ`m`

AZK {d. 1. {Znmn. 2. {Z_c. 3. gwX a; XwIa{hV : "Omo AZK


OrdZmMm A{ZdMZr` gmX `m`m dmL>_`mV AmT>iVmo ...' `ao 99.
[g.]
AZK{Q>V {d. 1. AX^wV; AK{Q>V; Z KS>Umao. 2. AdKS>; H$R>rU :
"Var ho Ago AZK{Q>V & dm`m XwI XwUmdV &' - H$Wm 1.4.179.
[g. A+ K{Q>V]
AZKS> {d. 1. Z KS>cocm; Z Kmgcocm; gH$ma Z Pmcocm; Z
Vmgcocm (cmHy$S>, XJS>). 2. A~w; AkmZ; AOmU; AS>mUr;
AgH$V : "AZKS> gJ gJ ZH$moao Xodam`m &' - Xm{d 186.
[g. A+KQ>]
AZKVm r. {ZamJgnUm : "`m`m dmrV EH$ H$maMr _mohH$
AZKVm{h hmoVr.' - `ao 4.
AZKmXodr r. H$Vr; _m`m; Xodr; r.
[g.]
AZN> nw. AdN> nXmW; {MIc; Jmi : "_J {MaH$mc| Jm Vmo AZN> &
Cn{gc `oiam`t &' - H$Wm 2.16.143.
[g. A+AN>]
AZUw-Uy nhm : AUUw
AZ`mMmar {d. A`mMmaa{hV; gmpdH$; gZXera; A`mMmar qhgH$
_mJmMm Adc~ Z H$aUmam; qhgm Z H$aUmam qH$dm emVVo`m
_mJmZo Midi H$aUmam (nj, _mUyg B.)
[g.]
AZVZ {d. AmOMm Zmhr Agm; nydu KS>cco m.
[g.]
AZVZ^yV nw. (`m.) gH$V `mH$aUmVrc EH$ ^yVH$mi; _mJrc
{Xdgmg~Yr Zho Vmo.
[g.]
AZ{YH$mar {d. 1. A{YH$ma, hH$, `mo`Vm Zgcocm; Anm; A`mo`.
2. `mMm dmagm-hH$ Jo c m Amho Agm; ~o d maer. 3.
gmYZMVw>`gn Zho Agm.
[g.]
AZ{YH$V nw. A{YH$V Zgcoco; g~{YV A{YH$m`mMr arVga
nadmZJr Z KoVm Ho$coco (H$m_); emgZ_m` Zgcoco. [g.]
AZ{YH$V {d{Z_`Xa nw. (AW.) emgZ_m` XamEodOr `j
~mOmamV Mmcy Agcocm XmoZ Xoem`m McZm`m AXcm~XcrMm Xa.
AZ{YJV {d. _mhrV Zgcoco; emoY cmdyZ Z H$mT>coco; AkmV;
AcY; Z gnm{Xcoco; mV Z Pmcoco.
[g.]
AZ{Ydoe nw. AZmhV doe; ~iO~arZo {eaUo, KwgUo. [g.]
AZYrV {d. 1. Z dmMcoco; Z {eH$coco (nwVH$). 2. Omo {eH$cm
Zmhr qH$dm `mZo dmMco Zmhr Agm; Ajaey; Z {eH$cocm.
[g.]
AZ`m` nw. 1. (doX) nR>U H$a`mg {Z{f _mZcocm {Xdg;
(doX) nR>UmV qH$dm A`mgmV IS>, Ii, AS>Wim; A>_r,
MVwXer, nm{U_m, A_md`m, {VnXm, gy`gH$mVr, _dmXr,
`wJmXr; H$m{VH$, AmfmT>, \$mJwZ `m _{h`m`m H$U njmVrc
{Vr`m; Vyi d _of `m gH$mVrMo 12 ha ho H$mc doXm`mg
H$a`mg A`mo` d AZ`m`mMo g_OVmV. - Yqg 2. "H$s
AZ`m`m_mOr agmi & doXm``Z am{hco &&' 2. (c.) gw>r.
[g.]

AZZ

58 & _amR>r eXH$moe

AZZ Z. grVm\$i.
AZZJU nw. Am JV; AmXem.
AZZg, AZZmg nw. EH$ \$i d PmS>. ho CU XoemV hmoVo; _yiMo
X{jU A_o[aHo$Vco Ho$VH$s`m PmS>m_mUo d PwnHo$Xma. \$io MH$a
d JmoS>.
AZZ Z. 1. A. 2. OodUImU; ^moOZ.
[g. A]
AZ{Zc {d. (dZ.) Adm`wOrdr; hdo{edm` OJUmao. CXm. Zm`Q>oQ>
jmamMm Zme H$aUmao O{_ZrVrc gy_ OVy.
[g.]
AZZw^Vy {d. Z AZw^dcocm; Anyd; `mMr MrVr Amcr Zmhr Agm :
"nU H$moU`mVar AZZw^Vy nXZmZr ...'-{H$ar 8.
[g.]
AZZw$n {d. AZw$n Zgcocm; `mo` Zgcocm; {dgdmXr; {_iVmOwiVm
Zgcocm.
[g.]
AZZwdmXr jo Z. (d.) `m ^mJmVyZ H$Vrcm {VgmX cJoM {_iV
Zmhr Agm earamMm qH$dm dMoMm ^mJ; _X ^mJ.
AZZwg{y MV {d. AZwgMy rV g_m{d> Zgcocm; `mXrV ZgUmam. [g.]
AZZwgy{MV ~H$ emgZmZo AZwgy{MV ~H$m`m (eoS>S> ~H$m`m)
`mXrV g_m{d> Z Ho$cocr ~H$.
AZ` {d. 1. EH$$n : "gmo@h~moYo| V`m`m R>m`t & AZ`w hmo` &' km 18.1397. 2. EH$_od; EH$Q>m : "`oUonar n[agVm{M V`m
AZ`m &'-Zc 121. 3. EH${Z> ; Xw g `mMm Aml` Z
KoVcocm : "Om{V Hw$i Zmht V`mgr _mU & AZ`m AZ` VwH$m
hUo &&' - VwJm 69. 4. A`mo`; nana : "Z VwQ>o AZ`{_iUr
`moJ & {^ {d^mJ Xm{dVm &' - E^m 24.27. 5. EH$mH$s; AZmW;
`mg Xwgam H$moUr VmaUmam Zmhr Agm; `mg Xwgam CnmgZm-{df`,
Xod, Aml`XmVm dJao Zmhr Agm : "AZ`mg ajrVg| MmnnmUr &' am_ 35. 6. dH$s`; dVMm (_wcJm, _yc) : "nm`o AZ` cmoQ>w{Z
cmdmd| H$m` A`Wm ZmV| &' - _mo^r_ 4.5.
[g.]
AZ`J{VH$ {d. EH${Z>; Xwgam _mJ qH$dm Cnm` Zgcocm; AJXr
Adc~yZ Agcocm : "Eogo AZ`J{VH|$ {MV| & qM{VVgmV| _mV| &'
- km 9.337.
[g.]
AZ`{Mm, AZ`_mZg {d. {Mmm`m, _Zm`m dJao gd eVr `mZo
EH$mM {R>H$mUr cmd`m AmhoV Agm.
[g.]
AZ`Vm r. EH$$nVm; nyUV g_ag, crZ hmoU;o A{d^VVm; Vd$nVm;
{^Vm; EH$ml`Vm; EH${Z>m.
[g.]
AZ`^{V-Vr r. Ho$di EH$m (Xodm) MrM ^Vr. [g.]
AZ`^md nw. 1. AVH$aUmV EH$M EH$ {dMma AgUo; {Zgr_
^Vr; H$iH$i; AmWm; EH${Z>Vm. 2. gai^md; m_m{UH$nUm;
gmigyXnUm; H$nQ>am{h`.
[g.]
AZ`{df` {d. Ho$di EH$M {df` Agcocm; EH${Mm; EH${Z>;
EH${XcmMm.
[g.]
AZ`d{m-mr, AZ`_ZH$ {d. EH$mM nXmWmda, {df`mda,
_Z, `mZ qH$dm cj Agcocm; gmdYmZ{Mm; EH$mJ{Mm.[g.]
AZ`do {d. Xwg`mcm OmUVm Z `o`mgmaIo; dVcmM g_OUmao;

AZ{^_V `$s

Amn`m AZw^dmZoM OmUVm `oUmao; Xwg`mg `mMr OmUrd H$$Z


XoVm Z `o`mgmaIo (~, gwI, _ZmVrc JwV Jmo> B.). [g.]
AZ`eaU {d. Xwgam Amgam qH$dm AmYma Zgcoco; Xwgam R>md
Zgcoco; EH$mM Aml`mda Adc~yZ Agcoco.
[g.]
AZ`emgZ {H${d. gmd^m_; Xwg`m H$moUmMm A{H$V ZgUmam.
AZ`gmYmaU-gm_m` {d. BVa Z AmT>iUmao; Acm{H$H$;
gm_m`V Z {XgUmao (Y`, em` B.) : "Vmo AZ`gmYmaU H$mX~arH$ma
{Z VdqMVH$ ~Zcm.' - `yJ 144.
[g.]
AZ`moXH$ Z. 1.EH${Zm>$nr nmUr. 2. (c.) ^Vr : "AZ`moXH|$ YwdQ> &
dmgZm Oo VpZ> &' - km 15.3.
[g.]
AZd` nw. 1. {dgJVnUm; Ag~Vm; AVwVVm. 2. EH$
AWmcH$ma; EH$mM AWmg Cn_mZd Am{U Cn_o`d H$nyZ Omo
Cn_mZmon_o`^md d{Ucocm AgVmo Vmo CXm. "g_Wm `m cmoH$s
VwOg_ A`o Vy{M Aggr &'-dmJc.
[g.]
AZpdV {d. 1. ^`mZH$; Kmoa; ~og_w ma (N>i, A`mMma B.). 2. ~oVmc;
A_`mX; _mUm~mhoa (N>i B.). 3.Ag~; {dgJV; A`dpWV;
^c^cVo (^mfU, JW B.) em d cmoH$`dhma `m`m {d;
A{Z`{_V; A`mo` (dVZ, dJao).
[g.]
AZn` {d. 1. An`a{hV; dmP; dmPmoQ>r. 2.(c.) \$qQ>J. [g.]
AZnamY {d. {ZXm}f-{Znmn; {ZanamY.
{H${d. Xmof, MyH$ ZgVmZm; {dZmnamY.
[g.]
AZnm` {d. 1. Anm` Z H$aUmam; A{dZH$mar. 2. Anm`a{hV; Zme
Z nmdUmar; A{dZmer; AIS> : "Vgr {H$`me$s ndZr & Ago Oo
AZnm{`Zr & Vo n{S>cr ZmZmWmmZt & ZmZm hmo` &' - km 18.333.
{H${d. Anm` Z H$aVm; Cnd {X`m{edm`; mga{hV : "V`m
dZt EH$ VS>mJ Vmo`| & VwS>w~co Vm_agmZnm`| &' - Zc 36.[g.]
AZnmiUo g{H$. Z nmiUo; gm{JVcoco Z EoH$Uo. (Jmo.)
AZnoj {d. 1. Anojm Zgcoc;o {Zanoj; {Z[aN>; ~oJaOy. 2. ~o{\$H$sa;
CXmgrZ.
[g.]
AZno{jV {d. 1. A{ZpN>V; O$a Zgcoco.2. A{Z>. 3. `mZr_Zr
Zgcoco; AH$pnV; AH$_mV Cn Pmcoco.
[g.]
AZ\$m`moJ nw. (`mo.) O_H$w S>cr_`o M `m WmZr Agoc `m WmZm`m
mXe WmZr gy`m`{V[a$ H$moUVmhr Jh Agoc Va AZ\$m`moJ hmoVmo.
- Om~mo 170.
[g.]
AZ~Zmd nw. ~o~Zmd; d_Z`; ewd.
[qh. A + ~Zmd]
AZ~wO {d. AkmZr; ~w{hrZ; AS>mUr : "VwPo WmoanU VwOcm{M gmOo &
`oar AZ~wOo hmo` Xodm &'- ~JmWm 710.
[g. A + ~wY]
AZ^adgm nw. A{ddmg; ~o^adgm.[A + ^adgm] AZ^d nw.
^moJdQ>m; ^moJ`mMm h$; A_c qH$dm Vm~m.
AZ^mdmWu {d. H$nQ>r, YyV.
[g. A + ^md]
AZ{^J` {d. XwJ_; ~oocmJ; AJ`; Z nmohmoM`mOmoJm. [g.]
AZ{^_V `$s AmdS>rVcr, _OuVcr Zgcocr `$s; ZH$mo
Agcocr `$s.
[g.]

AZ{^{f$

_amR>r eXH$moe & 59

AZWmnmV

AZ{^{f$ {d. A{^foH$ Z Pmcocm (amOm, nwT>mar B.); arVga,

AZ` nw. 1. A`m`; AZrVr; Am_m{UH$nUm. 2. H$nQ>; nmn.

H$m`mZo Zgcocm nU cmoH$_mZgmV WmZ Agcocm (ZoVm).[g.]


AZ{^gJV {d. 1. H$_, gJVr Zgcoco. 2. (^yem.) EH$_oH$mda
g_mVa aM`m Joco`m IS>H$m`m XmoZ Vam_`o H$mcm`m >rZo
AVa AgUmao.
[g.]
AZ{^k {d. 1. n[aM` Zgcocm; An[a{MV; {~Z _m{hVrMm.
2. AOmU; AS>mUr, OmUH$ma Zgcocm.
[g.]
AZ^moJ nw. ^moJdQ>m; ^moJ`mMm h$; Vm~m; A_c : "gXa
{c{hco_mUo Amhmg dVZ d BZm_ Jmd AZ^moJ Omhco; `mV
V\$mdV Zmhr.'- XgH$`m 254.
AZ`V {d. Z AmMacocm; gamd qH$dm n[anmR> Zgcocm; An[a{MV;
Va~oO qH$dm Hw$ec Zgcocm; _m{hVr Zgcocm.
[g.]
AZ`mg nw. 1. A`mgmMm, n[anmR>mMm A^md; n[aM` ZgUo.
2. (gJrV.) EImXm da amJmcmnmV \$ma WmoS>m doi KoU.o [g.]
AZ`mgr {d. 1. Z A`m{gcoco; gamd qH$dm n[anmR> Zgcoco. 2.
A`mg qH$dm gamd Z H$aUmam; A`mgm`m H$m_r Amier;
AZ`V.
[g.]
AZ_mZ nw. 1. AZmXa; Xwcj; Cnojm; AdJUZm; hoigmS> h`J`.
2. ge`; eH$m : "Vgm{M Vmo _`yaHo$V & nyU H$arc _ZmoaW & `mV Zgo
AZ_mZ' - O 46.85. 3. gH$moM.
[g. A + _Z] (dm.).
AZ_mZ Z R>do Uo, YaUo, nmhUo - 1. gH$moM Z H$aUo; ^rS> Z
YaUo. 2. AhoaUo; AZmXa H$aUo; Xwcj
H$aUo; h`J` H$aUo.
AZ_mZ nw. AXmO; AX_mg; AZw_mZ.
[g. AZw_mZ]
AZ_mZUo g{H$. AhoaUo; Adkm H$aUo; CnojUo.
AZ_mZYn(~)H$m nw. {Zdi VH$; H$nZm; AXmO; AQ>H$i;
AQ> H $i n M {der. (~h Y m V V r`m {d^$sV Cn`mo J AZ_mZYn`mZo = AXmOmZo, R>moH$i _mZmZo.)
AZ_m{ZH$ {d. 1. {ZH$miOrnUmMo; ~o{\$H$sanUmMo; AZmXamMo;
`mV AZ_mZ Amho Ago (^mfU dJao.) 2. A{ZpMV; _moK_;
g{XY; (_mUyg, ^mfU dJao).
[g. AZw_mZ]
AZ_mZrV {d. KmoQ>m`mMo; ge{`V; _moK_; A{ZpMV; g{XY;
XwQ>nr (CmoJ, H$ma^ma, ^mfU dJao).
[g. AZw_mZ]
AZ_mJ nw. 1. dmBQ> _mJ; Ag_mJ; Hw$_mJ. 2. Xwgam aVm; A`_mJ:
"g_mJ Vmo Ordt YaUo & AZ_mJmMm `mJ H$aUo &'- Xmg 5.10.2.
AZ{_V, AZ_rV {d. AH$maU{_; H$emMrhr Anojm Z H$aVm
~Yw^md YaUmam : "AZ{_V ~Yw H$UmH$am'- dN>m 395.
AZ_rI {d. A{Z{_f; nmnUr Z hcdVm : "AZ_rI nmAmo R>oco &
am`m _wamarV| &' - dN>m 73.
[g. A{Z{_f]
AZ_rV {d. `mMm R>md cmJV Zmhr Ago : "MaU{d{hamMo nmUr
AZ_rV' - crMny 196.
AZ_moc {d. 1. {~Z_moc; `mMr qH$_V H$aVm `oV Zmhr Ago;
2. ~h_moc; A_moc.
[g. A + _y`]
AZ`Vm r. VmR>anUm.

{d. AZrVrMo; A`m`mMo.


[g. A+Z`]
AZ`mi| nhm : A{U`mio
AZa Z. 1. am_\$i. 2.(XmH$m_) AZmaZim.(H$m|.) [qh. AZma]
AZagm nw. VmXim`m Am~co`m {nR>mV Jyi {_giyZ `m`mda
IgIg WmnyZ VwnmV ViyZ (dS>oKma`mgmaIm) Ho$cocm nXmW.
AZamhmQ>r r. JaarV; Hw$_mJ; AmS>aVm : "AY_ AZahmQ>r
emoH$gJhmo &'- Xmg 2.3.27.
AZarVr r. A`m`; Ja Jmo;> nVr{d AmMaU. [g. AZ + ar{V]
AZ$T>m {d. AZyT>m; A{ddm{hV; Hw$_m[aH$m : "Ogr AZ$T>m $ndVr &&
XoImo{Z doYo MH$d{V &'-F$ 53.
AZJc-i {d. AmS>H$mR>r Zgcocm; CN>I
c; dN>X r; _Zdr;
doN>mMmar : "Vy R>m`tMm Jmodi & A{dMmar AZJi &'- VwJm 185.
{H${d. _Zgmo$; doN>mMmamZo; da; A{V~ : "{e`m _w$nUo
AZJi & H$[agt B{`o ~mH$i &'- Xmg 5.6.60.
[g.]
AZJcVm r. dN>XrnUm; damMma; dadVZ : "AZJiVm H$$
Z`o &'- Xmg 14.1.25.
[g.]
AZJir r. dN>Xr AmMaU; dadVZ; ImoS>m; Mmio; cha.
[g. AZJc]
{d. `mcm AJcm Zmhr Vmo; dN>Xr.
AZK ` {d. 1. A_moc; AXmO Z H$aVm `o`mgmaIm; ~h_moc;
A{Ve` _m`dmZ : "H$R>r _mim AZ`_Ur &'-grd 4.47.
[g. A + AK; A`]
AZ{OV {d. dV: Z {_idcocm; l_ Z H$aVm A`jnUo
{_idcocm- {_imcocm.
[g.]
AZ{OV gn{m-mr r. dmagm h$mZo, cmQ>arV, gQQ>mV {_imcocr
gnmr.
AZW nw. 1. A{Ve` A{Z> Jmo>; _moR>o A[a>. 2. A`dWm; W_mZ;
XJm qH$dm `mnmgyZ CX^dUmao Xw:I; gH$Q>; {dZ : "ho Agmo Oo
gmJ & AZWmMm &&'- km 8.149. 3. AWhrZVm; AWey`Vm;
{ZaWH$Vm; nmoH$inUm.[g.] (dm.) AZW AmoT>dUo- gH$Q> `oU.o
AWmMm AZW H$aUo - 1. EImm Jmo>rMm {dn`mg H$aUo. 2.
~mocUm`m`m eXmMm hoVy cjmV Z KoVm. ^cVmM AW cmdUo.
3. A{Ve` A_`mXVm. 4. ewd da.
AZWH$ {d. 1. {ZaWH$; AWey ` (JW , n, dm` B.). 2. {~ZH$m`Xoera;
`W; nmoH$i. 3. AZWH$mar; Cndr.
AZWH$maH$ {d. `m_wio \$ma _moR>o gH$Q> `oVo, ZwH$gmZ hmoVo Agm;
CndH$maH$
[g.]
AZWJ^ {d. AZWmg H$maU hmoUmam.
[g.]
AZW^mZ Z. A[a>mMr, XwXdmMr OmUrd; _mZ{gH$ {dH$cVm; haha;
AZWmMr nydH$nZm.
[g.]
AZWmnmV Z. 1. _moR>m A[a>mMm AmKmV; A[a> H$mogiUo; gH$Q>o
dJao `oUo. 2. A{Ve{`VVm; A{VaoH$.
[g.]

AZWmdh

60 & _amR>r eXH$moe

AZWmdh {d. `m`m_wio gH$Q> AmoT>doc Agm; AZWH$maH$;


gH$Q>H$maH$
[g.]
AZhVm r. EImm nXmH$[aVm cm`H$, nm ZgUo; A`mo`Vm;
AnmVm.
[g.]
AZc-i nw. 1. Ar; {dVd; AmJ. gm_m. eX - H$m_mZc, VfmZc
B. : "Ogm CmZm_mOt AZiw &&'- km 1.230.
[g.]
AZcg {d. Amig Zgcocm; Vna; Xj; CmoJr; _ohZVr. [g.]
AZn {d. nwH$i; WmoS>m Zho Vmo.
[g.]
AZd {d. d; OwZmQ> : "~h hohr nX^[a{h O[a gmarc AZd H$ar
aUJm &&'- _mo^r_ 4.10.
[g.]
AZdH$me nw. H$mimMm, OmJoMm A^md.
{d. 1. doi; gdS> Zgcocm; {~Z\w$agVrMm. 2. Wc, gJ,
gYr, OmJm, gmo`, doe, {eaH$md, nmoH$ir dJao Zgcocm. 3. nyU
`m; nyU ^acocm.
[g.]
AZd{N> {d. AIS>; AHw${R>V; `mnH$; A^J: "Eogr AZdpN>
g_Vm & ^yV_mt gVm &'- km 2.298.
[g.]
AZdQ>-R> nw. 1. nm`m`m AJR>mV Kmcmd`mMm `mMm Xm{JZm.
nhm : AUdQ : "AZdQ>> {ZQ>`m hr OmoS> `m OmoS>`mMr &' gmh> 6.31; "OmoS>dr AZdR>> _mgmo`m &&'-rJrV 65.
2. (gJrV.) An[a{MV amJ; \$magm MmamV Zgcocm amJ.
AZdQ>r-R>r r. hZwdQ>r.
[g. hZw + dm]
AZd {d. AXyfUr`; {ZXm}f; `mV CUo H$mT>m`cm `{H${MVhr
OmJm Zmhr Ago.
[g.]
AZdaUo g{H$. `mJ H$aUo; gmoS>U;o Q>mHy$Z XoUo : "cmo^ Am{U AhH$ma
Amhr AZd[acm ~mB &' - ^O 41.
[g. A + d]
AZdaV {d. A{daV; A{dlmV; A`mhV - gVV MmcUmao;
AIS> : "O`O` dmo ewo & CXmao {go & AZdaV AmZXo &df{V`o &'
- km 12.1.
{H${d. Z Wm~Vm; Z AS>IiVm; EH$gmaIo; gVV; {ZaVa.
AZdc r. am_\$imMo PmS>. (H$mo.)
AZdcm nw. Am~mi; hoigmS>. (~o.)
[g. A + Zdg]
AZd{c {d. `m qH$dm Jwa\$Q>coco Zmhr Ago; gnyU n[anyU
Zgcoco : "H$moUVohr Vd gdWm {Zanoj, AZd{c... Amho Ago g_OUoo
Ymo`mMo Amho.' - {de 21.
[g.]
AZdco,AZmoco Z. am_\$i.
AZdcmo^Z Z. gmoim gH$manH$s EH$. r JamoXa AgVmZm {Vg`m
_{h`mV hm gH$ma H$amd`mMm AgVmo. AdJYm dZnVrMm
ag Zd`mZo Amn`m JamoXa r`m ZmH$mV {nimd`mMm Agm
`mV _w` {dYr AgVmo. `m agm_wio J^ gwa{jV amhVmo.[g.]
AZdg H$O Z. _wXV Z ^acoco H$O; Mmcy H$O.
AZdga nw. 1. Adoi; AH$mc; \w$agV qH$dm gdS> Zgcocr doi;
Ag_`; ^cVrM doi : "AWdm AdMQ>| Eog| YS>o & O| AZdga| Xoh
gmSo &>'-km 8.205. 2. AZ{YH$ma; A`mo`Vm : "r eym{XH$m

AZeZdV

m{U`m & AZdg _mSw>{Z`m &am{hcm Amho &'- km 18.1458. 3.


{d`moJ; cmon; A^md : "O`mMo{Z AZdga| & >m co `mM| _mo{ha| &'A_ 2.9. 4. OmJoMm A^md; AdH$memMm A^md. 5. gH$Q>;
XwH$mi; dmBQ> H$mc; AmnH$mc; Amnmr.
[g.]
AZdgar r. AH$mc; OmJoMm A^md; AdH$memMm, ApVdmMm
A^md : "AZw^dmo hm R>mddohr &Amnwcr{M AZdgar'-A_ 281.
AZd{gV 1. Z gncoco. 2. Z R>adcoco.
AZdWm, AZmdWm r. 1. A{ZpMV, MMc, {dH$irV pWVr;
{Zam{lV pWVr; {ZamYmaVm. 2. A`dWm; KmoQ>mim; Vmam~i.
3. AdWo`m, ApVdm`m ncrH$S>rc pWVr; A_yV, {ZamH$ma
d$n, pWVr. 4. A_`mXVm; Ag_mr. 5. AZmWm; Xwcj;
hoigmS> (_wcmMr, OZmdamMr). 6. A{Z`{_VVm.
[g.]
AZdWm gJ nw. 1. {ZamYma pWVr; A`dWm; A_`mXnUm. 2.
H$R>rU, {d{M n[apWVr.
[g.]
AZdpWV {d. 1. A{ZpMV; A`dpWV; {dH$irV. 2. dmVd
Zgcoco; _moH$io; [aH$m_o.
[g.]
AZdpW{V-Vr 1. A{ZpMVnUm; H$m`_ Zgcocr AdWm. 2. (c.)
(H$m_mMm, _ZmMm, d^mdmMm) MMcnUm.
[g.]
AZdda nw. Adoi : "Vwhm{g Add$-AZdd$ Zmhr'- crMny 298.
AZdhmUr, AZdmhmUr nhm : AZdmUm-Ur
AZdiVm {H${d. AMmZH$; ZH$iV.
AZdm nw. \$Ugm_mUo Im`mMm, JmoamSy> OmVrMm _moR>m H$X.
AZdm nw. KmBKmBZo IaS>cco m coI, _gwXm; H$m IS>m.
AZdm {d. 1. gdm}H$>; A_m{cH$ :"ZdaZm_Yt M nm{hcm VoOdr
AZdm &'- gcm 53. 2. ZdrZ VhoMo; {dcjU; {d{M;
VhodmBH$. (MwH$sZo AZdc Ad$n) ZdZdrZ; {dcjU; Anyd d
_ZmodoYH$; AmM`H$maH$; A{V_.
[\$m. Adm]
AZdmUm-Ur {d. nm`mV nmXmU (dmhUm, OmoS>m) Z KmVcocm;
CKS>m nm`mMm : "AZdmUr KmB amd hiwhiw &'- g 2.14.
{H${d. nm`mV nmXmU Z KmcVm CKS>m nm`mZr.[g. A + CnmZh]
AZdmUm H$merH$a nw. n$m c~mS>; cw`m; nmXmU Z KmcVm
H$mercm Jo`mMr Wmn _maUmam.
AZdmi {d. CN>I
c; ~o{\$H$sa; ImoS>H$a; da; CZmS> : "Xedfm_mOt
~mi & Vm`mV AZdmi &'- Amn 81.
AZ(Zw)dmir r. 1. Q>dmir; Mo>m; ImoS>m : "Vw dOnmi ~miH$
hmoC{Z ho AZwdmir, H$[aer _wamar &'- dm_Z 4. 2. H$m`mdV.
AZdmio Z. gmodio.
[g. AZm{dc]
AZ{ddmg nw. A{ddmg.
AZdojU Z. AZmXa; Xwcj : "hUo hr Vn:{gr VdVm AZdojUr
$gcr &'- O 19.2.
[g.]
AZ`md{m{g {d. Xwg`m`m {ZamgmZo {g hmoUmam.
AZeZ Z. Cndmg; CnmofU; {Zamhma
[g.]
AZeZdV Z. CnmofU H$a`mMo dV.
[g.]

AZedo-{eio

_amR>r eXH$moe & 61

AZedo-{eio, AZeo, AZemo, AZemo` {d. [aH$m_o qH$dm A


Zgcoco (nmoQ>).(AZedo dJao {deofUmMm H$Yr H$Yr W_m {d^$sV
Cn`moJ H$aVmV. CXm. AZedo nmoQ>r nmUr `mco AgVm.)
AZedo nmoQ>r {H${d. H$mhr Z ImVm; Im`mdmMyZ; Cnmer AgVm.
AZ{eQ> Z. 1. R>gH$m; AigyV. 2. C>m Z Ho$cocm nXmW.
[ g. AZ + CpN>>]
nhm : AZgyQ>
AZew, AZewX, AZgyX nh>m : Aewr
AZgmBnUm nw. CVmdrinUm; Ag{hUwVm.
AZgm[aIr {d. gmaIr Zgcocr; doJir : "Vo{WMr `dWm Vo
AZgm[aIr Am{UH$s{M &'- MH$gy 134.
AZgyQ> {d. 1. Md Z KoVcoco; C>o Z Ho$coco; Z dmnacoco; ne Z
Ho$coco; Ogo`m Vgo AgUmao. (Xw^Vo, nmUr dJao) : "hUo X{Y XyY
O| gmMc| &AZgyQ> nar `oWZy r &' - h[a 7.28. 2. IM Z H$amd`mMo;
Z dmna`mOmoJ;o AmYr C>o Z H$a`mMo : "_mVm hUo Am{O {_dma &
XwY AZgyQ> Ago g_J &' - h[a 9.193. 3. (c.) dmQ>UrMm ^mJ
`mg {_imcm Zmhr Agm. 4. df{`H$ AZw^d Z KoVcocm; ~Mmar
(nwf qH$dm r) : "Camo ZoXr H$moR>|o AZgyQ &> namar hm {H$`m^ &>'
-h[a 16.16. 5. {~Z ~S>dcocm (~c); Ir Z Ho$cocm (KmoS>m).
6. (c.) dr`dmZ : "AZgyQ> {Z_i`m [admOr &' - grd 8.179.
[g. AZwpN>>]
7. nhm : Aew{
AZgyQ> {d. 1. nyU; AIS> : "Xmoar XmoanU AZgyQ>' - E^m 29.363.
2. (lm qH$dm nj `m eXmcm OmoSy>Z) ^aUr lm ^mnX d
njmVco. (Z OmoS>Vm) _Vm`m dflmm`m AmYr`m {XderMo
lm.
[g. AZw`yV]
AZgyQ> {d. ew; n{d : "dmMm AZgyQ> YaUo OmU &'- E^m
17.238.
[g. A + Aew]
AZgy` {d. _gaa{hV.
[g.]
AZgy`m r. 1. _ga ZgUo; _ga Z dmQ>Uo.2. {O`m _ZmV _ga
Zmhr Aer r.
AZgmoco (nmoQ>) nhm : AZedo
AZ\y${V r. ~w{_m : "EH$ doi Ho$gmo~mgm{g AZ\y$Vu Eogr
dmQ>cr : H$mhr H$mirM| H$mit AmR>doZm'-_W 71.
AZ`yV {d. AIS> dmhUmam; gVV dmhUmam : "Ogm dmh>mo AZ`yVw &
JJmOcmMm &' - km 2.153.
AZ{hV Z. VmoQ>m; A{hV; ZwH$gmZ; AH$`mU.
[g.]
AZi nw. Ar. nhm : AZc
[g. AZc]
AZja {d. j`a{hV; H$_r Z hmoUmam; Z {POUmam.
[g.]
AZja {d. 1. {Zaja; IoS>di; A{e{jV; OJcr; AS>mUr. 2. eXmVrV
(na~).
[g. A + Aja]
AZHw$e {d. 1. dadVZr; AZmda. 2. {Z`_ Z nmiUmam; `m`mda
Vm~m MmcV Zmhr qH$dm Mmc{dVm `oV Zmhr Agm; ~o{eV;
dN>Xr.
[g.]
AZJ nw. _XZ; H$m_Xod; H$m_.

AZV {VJ_

{d. AJa{hV; {ZamH$ma : "Oo AZJw Vmo n|Ym &{ZH$dS>m ZwgYm &&' km 13.980.
[g.]
AZJH$sS>m r. a{V{dcmg; H$m_H$sS>m.
[g.]
AZJXhZ nw. _XZmbm OmiyZ Q>mH$Umam eH$a; {ed.
AZJXmZr r. do`m.
[g. AZJ + XmZ]
AZJnU Z. Xoh~wrMr OmUrd :"AZJnU {\$Qc| & _m`m N>X
gmR>{dco &'- kmJm 495.
AZJcoI nw. U`n{H$m; o_n.
[g.]
AZV nw. 1. {dUy`m ZmdmnH $s EH$ : "Amnw{c`o MmS>o lr AZVm &C_Jw
Zmoh>o &&'- km 5.3. 2. gnmMm amOm-ZmJmnH $s EH$ eof : "ZmJm_mOt
g_Vm & AZVw Vmo _r &' - km 10.242; "AZVmgr (eof) hUo
AZV ({dUy) &' - h[a 3.14. 3. AZVMVwXer (g{j $n).
4. ^mnX ew && 14 `m {Xder nyOm H$$Z CO`m hmVmV
~mYmd`mMm MmXm JmR>tMm aoe_r Jmo\$-Xmoam. 5. H$mZmV Kmc`mMm
EH$ Xm{JZm. 6. EH$ \w$cPmS>; AZVVJa. `mMr \w$co emo{^dV,
dmg _mohH$ _Ywa Agm AgVmo. nmT>am d Vm~S>m Aem `m`m XmoZ
OmVr Amho V . 7 (J.) A_`m X g `m; AJ{UV g `m;
nhm : AZVamer. 8. (gm_m`V:) na_oda; na~. 9. OZ
cmoH$mVrc MmXmdm VrWH$a.
{d. `mg AV Zmh>r Agm; emdV; A_`mX; Ag`; Anma
(H$mi, Wi, g`m, ~) : "AZm{X _r AZV _r Ad` _r
^cm...'-gmH$; AZdpN>; Aj`.
[ g. AZ + AV]
AZVH${_H$m r. (J.) `mV AV^yV Agco`m ametMr g`m
AZV Amho Agm am{eH$_.
[g.]
AZV`mc nw. Anma {dZmoXr- char-_mOm-J_Vr-`w`m-Mmio.
AZV`mcr {d. AZV`mc qH$dm A_`mX; Anma {dZmoX H$aUmam.
AZVJmR>m nw. g_wmVrc {H$S>mgmaIm ~marH$ d {di{dirV _mgm.
AZV MVwXer r. 1. ^mnX ew MVwXer JUoemogdmMm eodQ>Mm
{Xdg. 2. ^mnX ew MVwXer `m {Xder ({dUyr`W) H$a`mMo
dV- MmXm H$maMr \w$co, \$io, Zdomg MmXm ndmZo. AZV
Xmo`mcm MmXm JmR>r d MmXm`m {VWrcm nyOm hm MmXmMm _oi.
AZVVJa nw. EH$ \y$c.
AZVVVr`m r. ^mnX, _mJerf Am{U demI `m _mgmVrc ewc
njmVrc VVr`m.
[g.]
AZVd Z. 1. `m pWVrcm AV Zmhr Aer emdV pWVr; AZVVm;
AnmaVm; {Zad{Y^md; A_`mX Ag`mMm JwU. 2. gnyUVm;
A`JVm. 3. (J.) AZV g`m; AZVVm.
[g.]
AZVnmX nw. (m{U.) KmoU dJmVrc AZoH$ nm` AgUmam mUr.
AZVnma {d. `mg AV qH$dm nma Zmhr Agm; A_`mX; A\$mQ>.[g.]
AZV {VJ_ nw. (Vd.) n>rH$aUmVrc EH$ Xmof. `mZwgma Amncr
n>rH$aUmMr {H$`m H$moR>o nyU hmoVM Zmhr Am{U AmnU EH$m
gH$nZoMo n>rH$aU Xwgar`m ^mfoV, XwgarMo {Vgar`m ^mfoV
H$arV amhVmo.
[g.]

AZV_yc-i

62 & _amR>r eXH$moe

AZV_yc-i Z. EH$ AmfYr dZnVr; a$ ew H$a`mMm JwU hrV


Amho. n`m`r Zm_o : Cnigar; VwUVwUr; XwYr.
AZV _y` Z. (J.) Hw$R>`mhr {d{e> _y`mnojm _moR>o Ago _y`. AZV
_y`mnojm H$moUVohr _y` _moR>o Agy eH$V Zmhr.
[g.]
AZVa {d. 1. _`Var AVa Z R>odVm, IS> Z nS>Vm `oUmam; AJXr
cmJyZ qH$dm nmR>monmR> `oUmam; AZwH${_H$. 2. A`mhV; {ZaVa;
A{dpN>; AIS>; gVV.
{H${d. _mJmhZ; nMmV; ZVa; nmR>r_mJyZ; _J.
eA. _mJo; _mJyZ; nMmV; nmR>r_mJo; ZVa. [g. A + AVa]
AZVamer r. (J.) AJ{UV g`m, a$_, amer.
[g.]
AZVcmo_ nw. (m{U.) AJmda nwH$i Ho$g Agcocm mUr. [g.]
AZVdmV r. Mma ~moQ>mda 14 Xmoao KoD$Z Ho$cocr H$mngm`m gwVmMr
dmV. AZVMVwXernmgyZ XaamoO XmoZ dmVr Aem `m df^a cmdVmV
AJa EH$X_ cj dmVr cmdVmV.
nw. S>moio, ^wd`m d AmI `m {R>H$mUr hmoUmam EH$ {XmofO`
{dH$ma.
[g. AZV + d{V ]
AZVdV Z. AZVMVwXer`m {Xder H$a`mMo dV.
[g.]
AZVloUr r. (J.) AV Z nmdUmar loUr.
[g.]
AZ{V_ {d. (Vd.) VmH$m{cH$; jU^Jwa; A{V_ Zgcoco. [g.]
AZVr r. 1. AZVmMr ~m`H$mo. AZVMVwXerg AZVm~amo~a Xwg`m
EH$m chmZ aoe_m`m Xmo`mMr nyOm H$aVmV d Vmo nyOm H$aUm`m`m
nZr`m S>m`m XS>mg ~mYVmV. 2. J`mVrc EH$ Xm{JZm :
"_J Jim AZVr KmVcr`m. Z_H$ma H$[aVm dmOrZcr`m' crMC 470.
AZVmonJm r. (J.) {Xco`m AmH$Vrg EH$_oH$mnmgyZ AZV AVamda
Agco`m XmoZ q~XyV ^oQ>Umar, naVw dV: _m `m AmH$VrnmgyZ
AZV AVamda ZgUmar aofm. CXm. AnmVmcm XmoZ AZVmonJm
AgVmV.
[g.]
AZXH$ {d. `m {R>H$mUr ZmXUyH$ hmoV Zmhr Ago; Anoer; ^yVmXr ~mYo_i
w o
`mV Hw$Q>~w ZmXV Zmhr Ago (amh`mcm A`mo` Ka).
AZmH$cZr` {d. Z g_O`mOmoJm; AmH$cZ Z hmo`mOmoJm. [g.]
AZmH$ma {d. 1. AmH$maa{hV; {ZamH$ma. 2. (^yem.) `mMr AmV[aH$
aMZm \${Q>H$s` Zmhr Ago (I{ZO); \${Q>H$s^dZ Z hmoVm
dmdWoVyZ KZ Pmcocm nXmW.
[g.]
AZmH${V {d. 1. AmH$ma Zgcocm; AmH${Va{hV. 2. (^yem.)
~m AmH$ma {dH${gV Pmcocm Zmhr Agm (\${Q>H$). [g.]
AZmH$_H$ {d. AmH$_H$ Zgcocm; hm Z H$aUmam; AmH$_U Z
H$aUmam.
[g.]
AZmH$_U Z. (am`.) (XoemXoem_Yrc) AmH$_UmMm {V~Y;
nanamda hm Z H$aUo. CXm. AZmH$_U H$ama.
[g.]
AZmJV {d. 1. nydu Z Pmcocm; nwT>o hmoUmam : "O| H$m AVrV AZmJV &
dV_mZ Oo VwV &'- E^m 4.34. 2. ^{d`H$mcMo; ^mdr : "A{VV
AZmJV dV_mZ & ho Vmngm{g CR>o nMkmZ &'- {dqgC 4.42.[g.]

AZmS>

AZmJV qMVm r. nwT>rc VaVyX, H$miOr; ^{d` H$mimg~Yr


{dMma.

[g.]
AZmJVXeu, AZmJV>m {d. ^{d` OmUUmam, ^{d`doYr : "Oo
Vngm_`} g_W Kmoa & AZmJV>o F$frda &'-E^m 22.22.[g.]
AZmJV {dYmVm {d. XyaXeu; ^{d` AmoiIUmam; YmoaUr; nwT>rc
VaVyX H$aUmam.
[g.]
AZmJ_ {d. `mMm Ama^rMm AWdm gwdmVrMm H$mc _mhrV Zmhr
Agm; nydmnma; A{VmMrZ; _{VH$mcmVrc (dVZ, _mc_mm, h$,
[admO).
[g.]
AZmJ` {d. 1. XwJ_; Oo JmR>Uo dm H$aUo Ae` Amho Ago. 2.
Am`; AdKS>; XwamnmV; Agm`; Xw{_i.
[g.]
AZmJm_r {d. 1. Z `oUmam. 2. (c.) nwZO_a{hV : "BVa gd H$_mMo
\$i jmVr AZmJm_r (nwZO_a{hV) d{m AWdm AhnX m Ho$co
AgVm MwH${dVm `oV|.' - kmH$mo (H$) 129.
[g.]
AZm({Z)Jm|Xr r. gmdimJm|Yi; AamOH$ge n[apWVr; H$moUmMm
nm`nmog H$moUm`m nm`mV Zmhr Aer pWVr; H$ZmQ>H$mVrc
{dO`mZJa gm_m`mMr AZmJm|Xr hr amOYmZr hmoVr. VoWrc
AamOH$g` H$ma^mamd$Z cjUoZo hm AW.
AZmJm|Xr H$maImZm, H$ma^ma, O_mIM, ~jrg , ~mocUo
ImoQ>m, A`dpWV, nmoH$i, [aH$m_m H$ma^ma, O_mIM B.
AZmJm|XrMm amOm nw. _m{JVcocr dVy {dMma Z H$aVm XoUmam;
^moim gm~; J~mim.
AZmKmV {H${d. A{Ve`; _mUm`m ~mhoa; ^a_gmQ>nUo.
AZmKmV {d. 1. dmg Z KoVcoco. 2. (c.) Cn^moJ Z KoVcocr r;
Hw$_m[aH$m.
[g.]
AZmMma nw. A{Z>, A{Z`{_V dVZ; {d{hV AmMma gmoSy>Z dmJUo;
AmMma^>Vm; AY_; XwamMma : "{ddoH|$ `Omdm AZmMma hodm &'
- am_ 69.
[g.]
AZmMmar-ar` {d. Y_cS>; AZmMma H$aUmam; doN>mMmar;
XwamMmar : "Xm[ar AmS>Iwio {dYr : AZmMm`mVo d[aV {gYr' F$d 46.
[g.]
AZmN>mXZ 1. AmdaU, AmN>mXZ Xya hmoUo. 2. (^yem.) PrO
Am{U Yyn hmoD$Z IS>H$ CKS>m nS>Uo.
[g.]
AZmO Z. Ym`.
[qh.]
AZmQ>mon {d. AmdaVm Z `oUmar; AZmda : "VwJm`m ^wHo$nojmhr `mMr
^yH$ AZmQ>mon hmoB.' -H$H$m 10.
AZmR>m` nw. c`; cmon : "kmZogr {dkmZ Joco AZmR>m`m'- {ZJm 205.
AZmR>m`r {H${d. 1. A`mo` {R>H$mUr, Wir, OmJr; Ja_mJmZ;o ^c`mM
Jmo>rV. 2. `W; \w$H$Q>; AZmd`H$.
[g. A` + WmZ]
AZmS> r. AS>MU; gH$Q> : "`oW _mS>{c`m VmVS>r & V| mU nS>oc
AZmS>r &' - E^m 14.425.
{d. 1. AS>mUr : "_r AZmS H$mhr H$ioZm Jo `oWo &XohOS> nS>cr
^m{V &&'- ncm 22.56. 2. CZmS>; mS>; ZmR>mi.[g. AkmZr]

AZmS>-T>

_amR>r eXH$moe & 63

AZmS>-T>, AZmS>H$s, AZmS>Mmim, AZmS>~mhcm, AZmS>^mOr,


AZmS>PmS>, AZmS>Uo dJao eX CZmS> `m AWu AmhoV. mH$[aVm
nhm : CZmS>
AZmS>MmoQ> nhm : AS>mUMmoQ>
AZmS>r {d. 1. AS>mUr; A{e{jV; _yI; IoS>di; AZ{^k; JmdT>i;
{Zaja; AOmJi : "AZmS>r cmoH$mMm MmWm dU Pmcm Agoc.' {Z_m 1074. 2. AOmU; d`mZo chmZ : "H$moUr dXVr ao AZmS>r
gwX ar &' - Xm{d 25.
[g.AkmZr]
AZmT>i {d. {Zamio; {^ : "^Jr{M`m AJr H$moUVo hmo ~i earao
AZmT>i Ho$cr Amcr.' -OZm 234.
AZmV-W r. H$nm; _ohoa~mZr; Ia.
[\$m. BZm`V]
AZmVn {d. N>m`m`w$; erVc.
AZm_ {d. _m`m_`; Zda; Am`m{da{hV; Am_m Zgcocm;
AemdV; OS> : "Am{U AZm_dJZra & gmSw>{Z Am_agmMo jra &
MaVm{V Oo g{dMma & amOhg &' - km 15.296.
nw. Am_m Zho Vmo hUOo eara; Wyc Xoh.
[g.]
AZm_H$ {d. AemdV.
AZm_dJ nw. OJ; OS>g_wXm`.
AZm_k nw. 1. _yI; AZm_H$dmZ. 2. B{`{ZJhey`.
AZm_gn nw. ~w{hrZ; `mZo B{`o qOH$cr ZmhrV Agm.
AZmW {d. XrZ; {Zam{lV; Jar~; nmoaH$m; {Zamc~.
[g.]
AZmWZmW nw. Bda; _mcH$; J[a~mMm H$dmar; nmcH$. [g.]
AZmWdmUr {H $ {d. AZmWm_mUo ; Ho $ {dcdmUr; XrZ;
Aghm` : "Pmcr Ag| n[agVmMr AZmWdmUr & R>mdr Zgo Org
H$Yt A{e ZmWdmUr &' - dm$ 18.
AZmWmc` Z. nmoa`m, AmB~mn Zgco`m _wcmMm gm^mi H$a`mgmR>r
Agcoco Jh.
[g.]
AZmWml_ nw. nmoa`m, AZmW _wcmgmR>r H$mT>cocm Aml_. [g.]
AZmX r. 1. A. 2. VmXyi.
(Jmo.)
AZmXa nw. AmXamMm A^md; {VaH$ma; AdhocZm; VwN>Vm; An_mZ;
Adkm.
[g.]
AZm{X-Xr Z. na~.
{d. 1. Ama^a{hV; Cn{ma{hV (Bda, _m`m) : "AZm{X_m`m
^md| &' - km 17.56. 2. `m`m Ama^H$mimMm WmJ cmJV
Zmhr Vmo; {MaVZ. 3. _yiMm; d^mdV: "Vgm{M lwV dJm{XH$ &
AZm{X Xmof`w$ XoI &' - E^m 10.496.
[g.]
AZm{Xd Z. Ama^a{hV AdWm :"Amnwc| AZm{Xd ^oQ>o &'- km
17.220.
[g.]
AZm{Xnanam r. A{VmMrZ H$mimnmgyZ MmcV Amcocr arV, nVr.
({H$. AgUo, MmcV `oU,o hmoU.o )
[g.]
AZm{X{g {d. AZm{XH$mcmnmgyZ Agcocm; d`{g; A{Z{_V;
d`^y (~, Bda B.) : "Oar {^{M AZm{X{g &' - km
15.323.
[g.]

AZm{_H$Vm

AZm{Xgmo`am nw. Bda : "^oQ>cm Vmo AZm{X gmo`am &&'


AZmV {d. {VaH$mamZo, VwN>VoZo dmJ{dcocm.
[g.]
AZmZV {d. 1. Ama^ d eodQ> Zmhr Agm; {MaH$mc {Q>H$Umam.
2. Bda.
[g.]
AZmZ nw. nWH$d; doJionUm : "XmohtMt A{^YmZo & AYrMo{Z AZmZ| &
{dcmdct &' - A_ 8.13 .
{d. doJdoJim; {Za{Zamim; nWH$.
[g. A`+A`]
AZmnojr {d. 1. Anoj~o mhoaMm; H$nZo~mhoaMm. 2. H$moUVrhr Anojm,
BN>m Zgcocm; {Z[aN>; {ZH$m_ : "gwJS> gJrV JwUJmhr & AZmnojr
cmoH$gJh r &' - Xmg 2.8.19.
[g. AZ+Anojm]
AZm {d. naH$s`; ZmVcJ qH$dm g~Yr Zho Vmo : "Oo Zd_mg dmho
CXamV & Vo _mVm H$${Z AZm & {`o{g _m{Z{V A{V Am &' E^m 3.236.
[g.]
AZmVm r. 1. g_mOmnmgyZ Xya, EH$sH$S>o nS>`mMr ^mdZm.
2. g_mOmMm KQ> H $ Zg`mMr ^mdZm. 3. EH$mH$rnUm;
g_mO~mVm.
[g.]
AZm~emhr {d. mjmMr EH$ OmV.
AZm_ {d. Zm_a{hV Agm (BdamMo {deofU) : "``m AZm`m Zm_|
R>o{dVr &' - km 4.69.
[g. A+Zm_Z]
AZm_ Z. cmoH$; OJ; _Zw`_m.
[\$m.]
AZm_V {d. 1. {ddmgmZo Xwg`mOdi R>odcocr (R>od.). 2. (c.)
{ddmg nQ>`mgmR>r {Xcocr AJmD$ (Q>|S>a ~amo~aMr dJao) aH$_.
3. O; gaH$ma O_m : "O`Xodam`mg ham_Imoar cmdyZ Xoe_wIr
AZm_V Ho$cr.'- B_ 33. 4. Vgc_mV; _moK_; {heo~mV ZmdmImcr
XmIc Z Ho$coco. 5. {VhmBVmH$S>o R>odcocr (dmXmVrc dVy)
gm_meX - AZm_V IM-ImVo -O_m-a$_-{heo~ B`mXr.
{H${d. 1. IM Z H$aVm; Cn^moJ Z KoVm; ne H$$Z Z {~KS>dVm;
Oer`m Ver. 2. AcJV; AmX; hiyM; gmdH$me; pWanUo.
[\$m. A_mZV - dU{dn`` ]
AZm_Vdhr nyU H$m`_Mm {ZH$mc Z cmJco`m Aem A{ZpMV
nem`m XodKodrg~Yr - Vgc_mV aH$_mMr R>odcocr {heo~mMr
MmonS>r.
AZm_n Z. `mcm n nmR>{dco Vmo Z gmnS>`m_wio Q>nmc H$MoarV
nSy>Z am{hcoco n; ~odmaer n.
AZm_` {d. {ZamoJr; gwT>; {ZH$mon (H$Vr).
[g.]
AZm{_H$ {d. 1. AZm_H$; Zm_a{hV Agm; Zmd Zgcocm (Bda).
2. `mZo Amnco Zmd Jw R>o{dco Amho Agm; {ZZmdr. 3. An{d;
`mMo Zmd KoD$ Z`o Agm A`O : "n{dmcm hUVr ZH$mo hm
H$Q>H$ & _m{ZVr Amp_H$ AZm{_H$m &&'- VwJm 408. [g.]
AZm{_H$ H${V-Vr r. (J.) `mMm coIH$ qH$dm H$Vm AkmV
Amho Ago kmZgm{h`.
[g.]
AZm{_H$Vm r. 1. H$moUVohr {d{e> Zmd ZgUo. 2. (_mZg.) {dMmaey`,
A{ddoH$s dVZ H$aVmZm O_mdmVrc `Vr`m _ZmV _rM ho H$` Ho$co,

AZm{_H$m

64 & _amR>r eXH$moe

`mcm nwamdm H$m` ?- Aer ^mdZm {Z_mU hmoU.o


AZm{_H$m r. H$aJir`m eoOmaMo ~moQ>; AJR>rMo ~moQ>. [g.]
AZmc Z. 1. Amcmg {ZJwUd AmUUmam Omo nXmW `mg AZmc
hUVmV. 2. ^_; cdUmonmXH$ YmVy.
AZm`H$, AZm`H$s {d. ZoVm qH$dm gmmYmar nwT>mar Zmhr Agm;
~o~X; {ZZm`H$; AXmYwXrMo; A`dpWV : "g`mg` hmanc| &
AdK| AZm`oH$ Omco & MhH$S>o &&' - Xmg 11.2.24. [g.]
AZm`Vr r. H$nm.
[\$m. BZm`V]
AZm`m {d. dV; namYrZ Zgcoco; dmdc~r; dm`m. [g.]
AZm`mg nw. n[al_mMr qH$dm H$>mMr Oar ZgUo qH$dm `mnmgyZ
_w$Vm; (~hVH$$Z VVr`m {d^$sV Cn`moJ. Ogo -AZm`mgo,
AZm`mgmZo = n[al_mdmMyZ).
[g.]
AZma Z. 1. S>mqi~mMo PmS>; \$i : "{dcm`Vr AZmao `m {XdgmV
VoWda J_u_wio Z nmdVrc.' - {X_am 1.33. 2. (gmYmaUV:
S>mqi~m`m AmH$mamMm) Xm$Mm Zim; qhJU~oQ> : "hd`m ^wZio
M`moVr OiVr & AZmao OmVUr `m OmJmoOmJt cm{dVr &' -rJrV
37.
[\$m.]
AZmaUo {H$. AmigUo; gwV hmoUo.
AZmaV {d. gVVMo; {ZaVZMo.
{H${d. gVV; A{daV.
AZmaXmUm nw.1. S>mqi~m`m {~`mn_ mUo {XgUmao EH$ Ym`. 2. S>mqi~mMo
XmUo.
[\$m.]
AZmaXmUr {d. S>mqi~m`m aJm_mUo qH$dm Xm`mgmaIo {R>nHo$ `mda
{dUco AmhoV Ago (nmJmoQ>o, eocm, XwnoQ>m dJao.)
AZmaY {d. Z Ama^coco; gw$ Z Ho$coco; ^mdr; nwT>Mo. [g.]
AZmaY H$m` Z. nwT>o gw$ H$amd`mMo H$m_; ^{d`H$mcrZ H$m`;
{H$`_mU Ago H$_ : "doXmV gymV maYmgM maYH$m` Am{U
Ot maY ZmhrV `mg AZmaY H$m` Aer Zmdo {Xcr AmhoV.' Jra 269.
AZmagm nhm : AZagm
AZmam` {d. 1. `mMo eH$m{ZagZ H$aVm `oV Zmhr Agm; ImVaO_m
H$$Z KoVm `oV Zmhr Agm. 2. AnyOZr`. 3. Am`. [g.]
AZm[ag-gm {d. 1. {^; Xwgam; doJim; ^cVm : "AmnU
{dgamo{Z AZm[ag| & XoIo {ngo O`mnar &' -a`modm 1.463. 2.
Xwg`m OmVrMo-arVrMo; {dcjU; ZdrZ; {Zamio : "~mB VwPm
Zdm eJma & AZm[agm {XgVmo _wIM & Var H$moU OmoS>cm da &
gmJo Amhm &'- H$Wm 1.12.9.3. Anyd; A{Vr` : "A_V
nmOrcoo Mdr AZm[agr & gmj `mMr `mMr _Zm_mOr &' ~Jm 25.12.
[g. A`me]
AZmV {d. {Z[aN>; Xw:Ia{hV; gwIr : "hmoAmc Vwhr AZmV &'- km
3.102.
[g.]
AZmVd nw. (d.) _m{gH$ nmir Z `oUo.
[g.]
AZmX {d. Amocmdm Zgcoco; ewH$; H$moaS>o.
[g.]

AZm`

AZm` {d. 1. Am` demVrc Zho Vmo; m{dS>, _m|Jc dJao Am`oVa
demVrc. 2. Am` qH$dm lo> Zho Vmo; ZrM; Xw>. 3. Am`mg
AZw{MV; A`mo`; Z emo^Umao; A{V>mH$maH$. 4. Ag`; JmdT>i;
{V>m Zgcocm
[g.]
nw. 1. {^, H$moir, H$mVH$ar B. O_mVr - JmJm. 2. coN>, eH$,
hU dJao demVrc `$s.
AZm`Ow > {d. Hw$crZ _mUgmcm Z emo^Umao : "ho `mMo H$` AZm`Ow >
hmoVo.' - `wJmV 217.
AZmda {d. ~ocJm_r; da; A_`m{XV; ~oVmc; AmQ>mo`m~mhoaMo : "ho
AZmda Z {dMm[aVm & dm`m{M qYdgm CnZcm {Mmm &' - km 1.67.
[g. A{Zdm`]
AZmdaU {d. `mda PmH$U Zmhr Agm; dmV JwS>miVm Z
`o`mgmaIm; CKS>m : "_O AZmdaUm mdaU & ^yfUmVrVm{g
^yfU &'-km 9.162
[g.]
AZmdaU H$mc (_mZg) EImXr dVy CKS> H$a`mMm H$mcmdYr;
_mZgemr` `moJmV dmnaco OmUmao {M qH$dm dVy W_ PmHy$Z
R>do Zy `m WmoS>m doimgmR>r CKS> H$$Z XmIdco OmVo Vmo H$mi.[g.]
AZmdaU g_ma^ (EImXm nwVim, {M, g^mJh dJao) Iwco
H$a`mMm, CXKmQ>Z H$a`mMm g_ma^.
AZmdV Xeme nw. (J.) `m Xeme d$nmV {c{hco`m g`oV,
VmoM AH$ AWdm AH$mMm g_yh nwhm nwhm `oV amhV Zmhr Agm
Xeme.
[g.]
AZmdVu {d. nwZnwhm Z `oUmam; EH$XmM {Xcm OmUmam (IM,
AZwXmZ); R>am{dH$ H$mimZVa {\$$Z {\$$Z {Xcm Z OmUmam.
(AmdVu = R>am{dH$ H$mimZVa nwhm {_iUmam) : "mW{_H$
{ejUmgmR>r _moR>m _mUmV AmdVu d AZmdVu AZwXmZ _Oya
Ho$co.' - Am{eAmg 27.
[g.]
AZmdir r. ImoS>r; Mo>m.
AZm{dc nw. JwOamVr ~mUmMr EH$ OmV.
{d. ew; gmodio.
[g.]
AZmdV {d. 1. AmdaU, PmH$U Zgcoc;o CKS>;o Omhra; H$Q>; ~X Z
R>do coc;o Z PmH$coc.o 2. A{ZJ{hV; AZmda; AmQ>mo `mncrH$S>rc;
~mhoaMo; AVrV : "_mP| d$n Jm Ag_ghg & JwU_m`ogr AZmdV &'
- E^m 15.227. 3. (c.) Aga{jV.
[g.]
AZmdV H$aUo (d.) CKS>o H$aUo; ~mhoa H$mT>Uo (`mZmVyZ Vcdma
B.); AmdaU ~mOycm H$aUo.
AZmdV n Z. EImm `$scm qH$dm gWocm CoeyZ dV_mZnmVyZ
{g hmoUmao Omhra n.
[g.]
AZmdm {d. Amdmr Zgcocm; nwhm Z `oUmam.
[g.]
AZmd{m-mr r. nwhm Z `oUo; Amdmr Z {ZKUo B.
AZmd{>->r r. AdfU; nmdgmMm A^md.
AZm` {d. Z {~KS>Umao; Zme Z nmdUmao; j` Z hmoUmao; hmg Z
nmdUmao.
[g. A+Ze]

AZml_-_r

_amR>r eXH$moe & 65

AZml_-_r {d. gmoS>_wO hmoD$Z {ddmh Pmcm Zmhr Agm; Mma


Aml_mV Omo _moS>V Zmhr Agm.
[g.]
AZml`-`r nw. Aml`, gajU qH$dm AmYma `mMm A^md.
AZml`, AZm{lV {d. {ZamYma; Aml`hrZ; {Zam{lV. [g.]
AZmg {H${d. AH$_mV : "AZmg EHo$H$Sy>Z hXaImZ CR>oc. {VH$Sy>Z
Vgr JV Ago.' - Eocog 3250.
AZmg {d. {da$; CXmgrZ; Amg$, {c Zgcocm : "Vgm
^yVH$_u AZmgw$ _r ^yVt Ago &' - km 9.129. [g.]
AZmg{$-$s r. H$_\$imMr Anojm Z H$aUo; dmN>m, dmgZm
ZgUo; {da$s.
[g.]
AZmWm r. 1. {ZH$miOrnUm; ~o{\${H$ar; h`J`; hoigmS>; YagmoS>;
H$iH$irMm A^md. 2. AmWm, AmnwcH$s ZgUo.
[g.]
AZmdm {d. ~oMd; {MhrZ; AmdmX Z Ko`mgmaIm. [g.]
AZmhV {d. 1. Z _macocm; Z hmUcocm. 2. d`_od; d^mdV:M
Cn Pmcocm. 3. H$moao; Z YwVcoco (d). 4. gVVMm; AIS>.
5. `moJm_wio EoH$y `oUmam XeZmXmMm dZr : "Vd AZmhVmMr ~mocr &
Mmdio Vo &&' - km 6.274.
[g.]
AZmhV H$_i, AZmhV MH$ Z. (`moJ.) earamVrc fQ>MH$mnH$s
X`m_`o AZmhV Zm_H$ MmWo H$_i Amho. `mMm aJ ArgmaIm
AgyZ Vo ~mam nmH$`mMo AgVo. H$ nmgyZ R> n`V VoWo ~rOmjao
`oH$ Ximda H$me_mZ Pmcocr AgVmV : "X`r AZmhV
H$_i & V| A{dU mXeXi & H$ nmgy{Z R> ~rOt H$ar Pimi &
{Vnt &&' - {dC> 1.51.
[g.]
AZmhV JOa, d{Z, ZmX 1. `moJgmYZoZo EoHy$ `oUm`m Xe ZmXm`m
dZrnH$s EH$ qH$dm Xhmhr. 2. EH$gmaIm AIS> A`mhV gya AmdmO : "Ogm AZwhmVmMm JOa & Vgt Vwa| dmOVr Anma &' Ed 6.72. 3. gmoheX; dmgmoN>dmg.
AZmhma nw. Cndmg; CnmofU; AmdmMyZ amhUo.
[g.]
AZmhmar {d. 1. Cndmg H$aUmam. 2. `mZo H$mhr Imo Zmhr Agm.
AZmhV Z. Xw{_iVm; Xw{^`; Am`Vm; AZwncYVm : "`oH$ `mXm
H$moR>{o h {_coZm Am{U MhH$S>o AZmhV Omco Amho.' - noX 40.107.
AZmhyV {d. 1. Z ~mocmdcocm; Am_U Z {Xcocm; AmJVwH$. 2.
AZno{jV; AH${nV; AmH$p_H$.[g.] (dm.) AZmhyV H$aUo
- A`mMma H$aUo : "_mcdUrg qem`m cmoH$mZr \$ma AZmhV
Ho$co.' - Eocog 5822.
AZmhVnUo {H${d. AmnU hmoD$Z; ~mocmdUo ZgVm; cmoMQ>nUo.
AZmj[aH$ {d. (^mfm.) dmgmoN>d mgm`m EH$m gnmQ>m_`o Cma`m
Joco `m d{Zg_yhmVrc A_wIa (n>nUo EoH$y Z `oUmam) dZr {deofV: `OZ. VwcZm : Amj[aH$.
[g.]
AZmjo{nV {d. `mda Amjon KoVcocm Zmhr Agm; `mg AmhmZ
{Xco Zmhr Agm.
[g.]
A{Z C^. Am{U; AZ : "_w{XV A{Z lrJwMo _aVm CnH$ma hmo`
gXJ{XV &' -H$sV 1.84.

A{Z`{V

A{ZH$Q> nw. ZXrcm ~mYcocm ~Ymam; ~mY.


[B. A{ZH$Q>]
A{ZHo$V {d. ~oKa; {Zdmam Zgcoco : "Amhr XmoKoM `m doir AJXr
A{ZHo$V Ago hmoVmo.' - `ao 2.

[g.]

A{ZJm-Km r. {ZJm Z R>odUo; h`J`; XoIaoI Z R>odUo; Am~mi;


AZmWm; Xwcj.
[\$m. {ZJmh].
A{ZJyV-Vr r. Am~mi; Xwcj; hoigmS>; Q>mn{Q>nrMm A^md.
A{ZMmS> {d. MmS> ZgUmam; AZmW; {~ZKmoa.
A{ZN>m {d. {Z[aN; BN>m, Anojm Zgcocm. [g. A+BN>m]
A{ZN>m r. 1. {Z[aN>Vm; AnojMo m A^md. 2. ~o{\$H$sanUm. [g.]
A{ZN>m maY Z. 1. XddemV mV; BN>m ZgVmZm KSy>Z Amcocr
Jmo>. 2. ZH$mo Vo Z{e~r `oUo.
[g.]
A{ZpN>V {d. ZH$mo Agcoco; Adm{N>V.
[g.]
A{Z` {d. {Z` emdV Zgcocm; Zda; {dZmer; j{UH$.
[g.]
A{Z` Z. AZrVr (An.); dmBQ> Jmo>, hoVy : "A{Z` nmoQ>t Y$
Z`o &' - Xmg 14.1.28.
[g. A + Zr{V]
A{Z~JmZ Z.(gJrV.) `m Jm`ZmV amJm`m YmoaUmZo Ho$di damMo
AZoH$ H$mao CMmaU hmoVo; nU `mV MrOoMr Ajao d Vmc ZgVmo
Ago Jm`Z.
A{Z^mV {d. 1. {Zge`; ImrMm; {ZpMV; I{MV. 2. ^m{Va{hV;
{dH$na{hV.
[g.]
A{Z_ nw. Z e_Umam; Z AmogaUmam; nS>V amhUmam (AmfmT>-_oK) :
"A{Z_ AmImS>_oK &' - amkm 16.364.
A{Z{_m H$maUmMm A^md; AH$maU; AhoVwH$.
A{Z{_(_o)f nw.`m`m S>mo`m`m nmn`m cdV ZmhrV Agm, Xod
qH$dm _mgm.
{d. Z {_Q>Umao; cdUmao; CKS>o (S>moio); gXm OmJ$H$.
{H${d. S>mi
o o Z {_Q>Vm; S>m
o `mV Voc KmcyZ; Q>H$ cmdyZ; gmdYmZVoZ.o
A{Z`V {d. 1. A{ZpMV; A{Z`{_V; A{Z`{V; nHo$ Z R>acoco.
2. {Z`_mZo Z dmJUmam : "A{Z`Vm{g gdWm `mo`Vm Zmhr &' km 6.344.
[g.]
A{Z`VH$m{cH$ Z. {ZpMV doir Z {ZKUmao; dmQ>oc Vohm gdS>rZwgma
{g hmoUmao; {grMm {ZpMV H$mcmdYr Zgcoco. [g.]
A{Z`V ~mOma nw. (H$fr.) eoVH$`m`m _mcmMo dJuH$aU, dOZ
d `mcm dmOdr ^md {_i`mg~Yr {ZpMV {Z`_ d `Um
Zgcocm ~mOma. CXm. IoS>oJmdmVrc AmR>dS>o ~mOma.
A{Z`V$n {d. {Z`V $n Zgcoc;o ~oS>mc ; ~oT>~; AmH${VhrZ. [g.]
A{Z`_ nw. A{ZpMVnUm; H$m`_nUmMm A^md; H$m`_ Z Ho$cocr
pWVr.
A{Z`_, A{Z`{_V {d. 1. A{ZpMV; Z R>acocm. 2. A_`mX;
An[a{_V; {ZaVaMm.
[g.]
A{Z`` {d. {Z`_Z qH$dm X_Z H$aVm Z `o`mOmoJo; Amdm`mV Z
AmU`mOmoJo; hHy$_V Z Mmc{dVm `o`mgmaIo; A{Zdma. [g.]
A{Z`{V {d. 1. {Z`U Zgcocm; Vm`mV Zgcocm; {Z~Y Zgcocm;

A{Z`mi-io

66 & _amR>r eXH$moe

~o\$m_; A_`mX. 2. da; Owc_r (gmm).


[g.]
A{Z`mi-io {d. 1. AUHw$MrXma; Q>mHo $mMo. 2. dmH$S>m; {VaH$g :
"_wa{S>d| AmJo PmS>r H$[aVw & A{Z`mim S>mi
o m doP KoVo w &&' - {ed 710.
A{Z`minU Z. dH$Vm; {VaH$gnUm : "nmVm {XR>rMo A{Z`minU &
H$_iXi| hmo{V gmYmaU &' - Zd 92.
A{ZVm nw. {d. n> : "^mdmo A{ZVm dmoi{Icm &' -d 1225.
A{Z$n {d. AW {deX H$a`mg H$R>rU : "Vo A{Z$n H$s {Z${nOo &
EoH$Vm ~w{ Am{UOo &' -km 13.177; dUZ H$aVm Z `o`mgmaIo;
Z gmJ`mgmaIo.
[g.]
A{ZU` nw. A{ZpMVVm; YagmoS>; {ZpMV qH$dm H$m`_ Zgcocr AdWm;
{ZH$mcmMm A^md.
{d. A{ZpMV; A{Z`V.
[g.]
A{ZUm`H$ {d. g{XY; A{ZMm`H$.
[g.]
A{ZUuV {d. 1. H$m`_ qH$dm {ZpMV Z Ho$cocm; ge{`V. 2. `mMm
Am{n {ZH$mc cmJcm Zmhr qH$dm {ZU` Pmcm Zmhr Agm.[g.]
A{ZX}e nw. XIc Z KoUo; CcoI Z H$aUo.
[g.]
A{ZX}` {d. XmI{dVm `oV Zmhr, CcoI H$aVm `oV Zmhr Agm.[g.]
A{ZYm[aV {d. 1. {ZpMV Z Ho$cocm, Z R>adcocm, _moK_. 2.
(J.) `mMo {ZpMV _y` H$mT>Vm `oV Zmhr Agm. (JwUH$, $n
B`mXr).
[g.]
A{ZYm` {d. Oo R>adVm `oV Zmhr Ago.
A{Z~Y {d. H$moU`mhr H$maMo ~YZ qH$dm _`mXm Zgcocm.
A{Z~Y `mnma nw. (AW.) OH$mVrMo ~YZ Zgcocm XmoZ Xoem_Yrc
_wV `mnma.
A{ZdMZr` A`wH$Q>, `mcm nma Zmhr Agm Ananma (AmZX).
A{Zdm` {d. 1. AdUZr`; dUZ H$a`mg H$R>rU; {ddoMZ,
n>rH$aU H$a`mg AdKS> (Bda, gwI, XwI) : "Am{U B`o
A{Zdm`nU & Vo XwO| hr XodmJU &' - A_ 6.39. 2. gmJ`mg
A`mo`. 3. Adm`; `mMm CMma H$$ Z`o Agm.
[g.]
A{Zdm`nU Z. CN>IcnUm.
A{Zdmh nw. {Z^md Z cmJ`mMr pWVr qH$dm A{Z> AdWm;
{Znm`mMr pWVr; ZmBcmO.
[g.]
A{Zdm {d. Amda`mcm, `dWm H$a`mcm, Mmcd`mcm H$R>rU.
A{Zc nw. 1. dm`w; dmam. 2. A>dgynH$s EH$.
[g.]
A{ZdS> {d. 1. AVwc; {ZdS> H$aVm `oV Zmhr Agm. 2. MS>;
^`H$a : "A{ZdS> CR>cm Q>UHw$$ & A~at ZmXw `oHw$ &&' - JrVm
1.778.
A{Zdma {d. 1. A{Ve`; A_`mX; _mUm~mhoa; \$ma _moR>m. 2. Amda`mcm
H$R>rU; Xw{Zdma; ImoS>H$a : "_yc VwPm A{Zdma `emoXo &' - amcm
18. 3. An[ahm`; Z Q>miVm `oUmar; Z MwH${d`mgmaIr (Amnmr,
{dnmr, JS>mV a, A[a> B.) : "Amhm O__aU A{Zdma &' - E^m
3.111. 4.OmJV; H$S>H$; namH$_r : "XIZXoer A~m^dmZr XdV
A{Zdma &&' - Eonmo 274. 5. A_moK.
[g. A{Zdm`]

AZr_moc

A{Zdm` {d. 1. Q>miVm `oUma Zmhr Agm; An[ahm`; AQ>i. 2. Amkm~moYH$;


H$am`cmM hdm Agm; Amd`H$.3. ({ejU.) Amd`H$; OarMm;
KoVcmM nm{hOo Agm ({df`).
[g.]
A{Zdm` JQ> nw. (g_mO.) `m JQ>mMo gX`d `Vr`m BN>oda
Adc~yZ ZgVo d An[ahm`nUo drH$mamdoM cmJVo Agm JQ>. CXm.
Hw$Qw~, de, Xoe B`mXr.
A{Zdmg nw. a{hdmg ZgUo; Z amhUo.
[g.]
A{Zdmgr nw. Z amhUmar `Vr; dVr Z H$aUmam _mUyg; a{hdmer
Zgcocm _mUyg.
{d. amh`mMr `dWm Zgcocr (emim, _hm{dmc` B.).
A{ZpMV {d. 1. Imr, {ZU` Z Ho$cocm. 2. Z R>acocm. [g.]
A{ZfoH$ \$cZ Z. (dZ.) \$cZm`m c{JH$ {H$`o{edm` \$c
~Z`mMr KQ>Zm.
[g.]
A{Zfo{MV {d. (Ord.) g`moJ Z Pmcoco nw~ rO qH$dm r~rO.[g.]
A{Z> Z. VmoQ>m; ZwH$gmZ; AZW; A{hV; AH$`mU; A{`; Jmo> dJa.o
{d. 1. B> Zgcoco; A{`; ZmngV. 2. {VHy$c; Aew^; dmBQ>;
AH$`mUH$maH$; AZZwHy$c.
[g.]
A{Z>gyMH$ {d. A{Z> \$c gwM{dUmao; dmBQ> Jmo>rMo nydgyMH$;
Aew^ Xe{dUmao; XwcjUr; A^; A_Jc.
[g.]
A{Z>mn{m-mr r. 1. A{Z> KS>Uo; gH$Q> `oUo; AZW AmoT>dUo.
2. (`m`.) Oo {g H$amd`mMo Zmhr Vo {g H$aUo, hmoUo. [g.]
A{Z>mnmV nw. A{Z> KS>Uo; Amnmr; XwXd; {dnmr; XwKQ>Zm; gH$Q>
H$mogiUo, `oUo; AneHw$Z.
[g.]
A{Zn {d. 1. Z gncoco; Anwao; AY}_wY}. 2. `mnmgyZ H$mhr EH$
Pmco Zmhr Ago; {Z\$i.
[g.]
AqZXH$ {d. qZXm Z H$aUmam : "Omo AqZXHw$ AZ`JVr &' - km
9.40.
[g.]
AqZ{XV {d. Z qZ{Xcoco; Xmofa{hV; {ZXm}f.
[g.]
AqZX {d. qZXm Z H$a`mOmoJ;o {ZH$cH$; Cnhmg H$a`mcm A`mo`;
Vw`.
[g.]
AZrH$ nw. Z. 1. g`; \$mO. 2. g_wXm`; O_md : "nwZa{n naVo _mJu _mYd
h[agm {eao JOmA{ZH$s &' - _momoU 11.
[g.]
AZrJm r. AmU; enW; AmUoJm : "_mPo M[a H$moUr nmh Z`o
Aer AZrJm {dZm`H$mZo KmVcr ' - {dH$. M[a. [g. Amkm]
AZr{V-Vr r. 1. AY_; nmn; AZmMma; A`m`; `{^Mma.
2. Ag`nUm; A{e>Vm; Jm`Vm; dmBQ> MmcarV.
[g.]
AZrZ r. cJm_ (dmXr, Xmoar) : "EH$XmM KmoS>m`m A{ZZm CR>dyZ
_moh>im`m _mem CS>VmV, `m_mUo gdmZr CS>r KmVcr' - nm~
45.[\$m. BZmZ] (dm.) AZrZrg AZrZ cmJUo - hmVKmBg
`oUo : "`m doit AZrZrg AZrZ cmJoc `m doir `oVrc {VVHo$
R>odyZ KoD$' - _Bgm 12.34.
AZr_moc nhm : AZ_moc : "_wV Vwam nX>H$s aZ Ago AZr_moc &
amO| ^ynVr emZ gdmda S>moc &' - hmocm 119.

AZrda^md

_amR>r eXH$moe & 67

AZrda^md nw. Bda Zmhr Agm ^md; ZmpVH$ _VmMm nwaH$ma;


Bda Zmhr `m _VmMm nwaH$ma H$aUmam dmX.
[g.]
AZrg nw. {_; gIm.
[\$m.]
AZw {H${d. AUw_mXoIrc; _wirXoIrc; qH${MVgwm : "_wgimMo AZw &
VwH$m hUo Zho hm YZw &'-VwJm 3145.
[g. AUw]
AZw A. EH$ CngJ. 1. _mJyZ; nMmV. CXm. AZwJ_Z; AZwMa. 2.
gmaIm; _mUo; ~ahH$y _. CXm. AZw$n. 3. Imcr (c.) ImcmoImc;
Xw`_ H$maMm; nojm hcH$m. CXm. AZwH$n. 4. {_iyZ; ~amo~a.
CXm. AZwH$ nZ.
[g.]
AZw-Aj nw. (J.) AmS>dm Aj. CXm. Anm`m`m XmoZ ^mJm`m AJmZ m
OmoS>Umar AmS>dr aofm.
[g.]
AZwH$aU Z. 1. ZH$c; Xwg`m_mUo dmJUo; {VH$Vr. 2. h~oh~
H$mT>cocm AmdmO (OZmda, njr B. Mm); d`ZwH$aU. [g.]
AZwH$aUYmVw-Vy nw. (`m.) AmdmOm`m AZwH$aUmZo ~Z{dcocm
YmVy; AZwH$aU dmMH$ YmVy. Ogo : - H$aH$aUo, IaIaUo,
MwH$MwH$Uo, MwaMwaUo.
[g.]
AZwH$aU{` {d. `mcm AZwH$aU, ZH$c H$aUo AmdS>Vo Agm. [g.]
AZwH$aUeX nw. AmdmOmd$Z ~Z{dcocm eX. CXm. gngn,
gigi.
[g.]
AZwH$aU{gmV (^mfm.) `oH$ ^mfoV Ago H$mhr eX AmT>iVmV
H$s Oo AmOy~mOy`m AmdmOmMo AZwH$aU AmhoV, Ago _mZUmam
{gmV.
[g.]
AZwH$aUo C{H$. 1. AZwH$aU H$aUo; ZH$c H$aUo; ge dmJUo,
hmoUo : "Oo H${V S>H$m$ AZwH$ao & Vo H${V S>H|$$ AdVao &' - A_
5.36. 2. Cn H$aUo : "V`m H$_m_mOt _J & ghamo AmKdo OJ &
AWdm Zdo MmJ & AZwH$amo &&' - km 18.432. 3. AmH$mamg `oUo;
CwV hmoUo; gagmdUo : "VoW B{`ohr AZwH$maVr & Anwcm{c`o
H$_u &&' - dm{X 5.2.31.
AZwH$f nw. 1. AmH$fU. 2. {d{hV H$mcmZVa Ho$cocr {H$`m. 3. _mZo
~mocmdUo. 4. nydu`m {Z`_mVrc eX KoUo.
[g.]
AZwH$n nw. 1. _w`doH$$Z Oo Y_H$` gm{JVcoco AgVo `m`m
A^mdr H$mhr JmU H$_ H$amdo Aer Or emm{XH$mV AZwkm
AgVo Vr; JmUH$n. Ogo :- H$wem`m EodOr Xydm Cn`moJmV
AmUUo. 2. {V{ZYr; n`m`.
[g.]
AZwH$nZr` {d. X`og `mo`; Ho${dcdmUm; X`Zr`. [g.]
AZwH$ nm r. X`m; H$Um; H$nm; H$idim; H$sd : "ZM gwX ar H$$
H$monm & _Od[a Y[a AZwH$ nm &' - g. gm^.
[g.]
AZwH$nr MoVm r. (d.) Adm`m MoVm.
AZwH$` {d. X`og nm; X`m H$a`mOmoJo.
[g.]
AZwH$ma nw. 1. AZwH$aU; AZwgaU : "OmVrMo{Z AZwH$ma| & OoU| Adga| &
H$aUo nmd| &&' - km 6.45. 2. AmH$ma; d$n : "H$d``mMm
Cm$ & H$amdoAm aoImMm {dVm$ & Vgo {Xgo AZwH$m$ &
dir`mMm &&' - {ed 395. 3. gXm`. 4. {Vq~~; ZH$c :

AZwV gHo$V

"Vo AmZXmMo AZwH$ma & gwImMo AHw$a &' - km 5.138. 5. gm`;


gmaIonUm; gm`.
[g.]
AZw H $mar {d. 1. AZw H $aU H$aUmam. 2. ge AgUmam,
{XgUmam.
[g. AZwH$ma]
AZwH$mar OrZ r. (d.) EH$_oH$mer `w_{dH$nr nVrZo Z
dmJUm`m d gmaImM n[aUm_ AgUm`m OrZnH$s `oH$.
AZwH$m` {d. AZwH$aU H$a`mOmoJm; ZH$c H$a`m`mo`. [g.]
AZwHw$MZr r. (dZ.) cm~r_`o hmoUm`m nman[aH$ dr_wio
{nmd Ad`dm_`o {Z_mU hmoUmar d`M{cV dH$Vm. [g.]
AZwHy$c - i Z. `mo` n[apWVr; ghm`H$ n[apWVr; AZwHy$cVm;
gmoBH$anUm.
{d. 1. \$m`Xoera; CnH$maH$; ghm`H$; Ym{OUm; ew^; H$`mUX;
{hVH$a; {hVmdh; `mo`. 2. OwiUmam; g_V; AZwg$Z AgUmam.
3. V`ma, hmVmV, Vm`mV, hH$_VrV AgUmam (ng,o Ym` dJa)o :
"AZwH$y c {`mnw & AZwH$y c _r n{d & AZwH$y c am` gd &
^mo{Jco {d{M ZmZm ^moJ &&' - E^m 2.1.43.
[g.]
AZwHy$c AmVaam>r` Vmio~X nw. (AW.) EImm XoemMo `
{Z`mV_y` ` Am`mV _y`mnojm OmV AgUo.
AZwHy$cH$ Z. EImm `mMo dm dVyMo gwQ>o ^mJ EH$_oH$mZm {_iVo
OwiVo H$$Z XoUmao CnH$aU; AZwHy$c H$aUmao gmYZ.
[g.]
AZwH$y cH$_ nw. (J. ) dJuH$aU H$aVmZm g~{ YV {df` EH$_oH$meOo mar
`o`m`m Q>rZo cmdcocm H$_.
[g.]
AZwHy$cVm r. 1. EonV; gm_`. 2. g_Vr.
AZwHy$cZ Z. 1. C{MV qH$dm hdr Agcocr n[apWVr {Z_mU H$aUo;
AZwHy$c H$aUo. 2. {Z`_mZo, gHo$VmZo ~mYUo. 3. (d.) ~m
n[apWVrer (CUVm, H$me, AYma B.) O_dyZ Ko`mMr j_Vm
`o`mgmR>r earamV KSy>Z `oUmao ~Xc.
[g.]
AZwHy$c maU Z. (^y.) gy`{H$aUmMo mUr d dZnVr `m`m dmT>rcm
nmofH$ AgUmao d KmVH$ ZgUmao {H$aU.
AZwHy${cV {d. C{MV qH$dm dm{N>V pWVr_mUo Ho$coco, R>odcoco.
CXm. dmVmZwHy${cV.
[g.]
AZwH${V-Vr r. 1. AZwH$aU; EImmMo AZwH$aU H$$Z {c{hcocr,
V`ma Ho$cocr H$cmH$Vr. 2. ZH$c; dmHw$`m; {dS>~ Z.
[g.]
AZwH|$r {d. (^yem.) 1. H|$mH$S>o PwH$coco. 2. gd ~mOyZr
_`H|$mH$S>o PwH$coco.
[g.]
AZwH$moZ {V{MU Z. (^m.) aoIme d Ajme `m XmohtZm EH$M
_mU Y$Z d `m_Yrc H$moZ H$mQ>H$moZ Y$Z H$mT>cocm ZH$mem.
`m_wio ndrdarc chmZ chmZ XoemMohr `mo` _mnmV {MU H$aVm
`oVo.
[g.]
AZwV {d. 1. A{d{hV; {Z{f (emmZo Z gm{JVcoco hUyZ). 2. Z
~moccoco; Z gm{JVcoco; Z CMmacoco.
[g.]
AZwV gHo$V nw. `j Z ~mocVm nana g_OwVrZo R>acocr Jmo>;
_wY H$ama.

AZwH$_

68 & _amR>r eXH$moe

AZwH$ _ nw. 1. Amoi; EH$m_mJyZ EH$ `oU;o nanam. 2. nVr; {Z`_.


3. {d{e> nVr_mUo qH$dm {Z`_m_mUo aMZm; _mS>Ur : "XoI|
AZwH$ _mMa| & dY_w Omo AmYmao &' - km 3.80.
[g.]
AZwH$_{UH$m r. EImm nwVH$mV g_m{d> Agco`m {df`mMr
n>H$_mH$mgh gwdmVrcm {Xcocr H$_dma `mXr; {df`gyMr;
H$aUgyMr.
[g.]
AZwH$_Uo {H$. `mo` H$mir gwdmV H$aUo, ma^ H$aUo; H$$ cmJUo;
hmVr KoUo (H$m_ dJao).
AZwH$_mH$ nw. H$_mZo `oUmam AH$; H$_m_mUo {Xcocm AH$; AH$mMm
H$_.
[g.]
AZwH${_V {d. (J.) `mMm H$_ {ZpMV Amho Ago. CXm. q~XyMo
gh{ZX}eH$ AZwH${_V AgVmV. `m`m {d{e> H$_m_wioM
H$moUVm gh{ZX}eH$ AH$ H$moU`m {_Vrer g~{YV Amho ho
{ZpMV hmoVo.
[g.]
AZwH$ _o {H${d. 1. AZw$n; AZwg$Z : "Oodt amOmkm AZwH$ _| &' - E^m
3.535. 2. AmoirZo; H$_mZo; H$_dma. 3. (J.) gma`mM H$_mZo
(g~{ YV). CXm. A, ~, H$, `m`m qH$_Vr AZwH$ _o 3, 7 d 9 AmhoV.
`mMm AW A Mr 3, ~ Mr 7 d H$ Mr 9.
AZwH$mV {d. AZwH$_ cmdcocm; AZwH$_mZo _mS>Ur Ho$cocm; {d{e>
aMZm Ho$cocm.
[g.]
AZwH$moe nw. 1. XmofmamonU; Amamon; qZXm. 2. H$sd; X`m; AZwH$nm.
[g.]
AZwIS> nw. nmoQ>H$c_.
AZwJ nw. AZwMa; AZw`m`r : "H$cm `mMr `mZm Ag{Vc V`mMo AZwJ
Oo & V`mZm, Amhmcm Aa{gH$ OZm H$m` g_Oo &' -{Q>H$ 87.
AZwJV {d. AZwgaUmam; OmoS>cco m; nwadUr cmdcocm.
[g.]
AZwJVY_ nw. Zg{JH$ JwUY_; AmZwd{ eH$ JwU; ghOY_. [g.]
AZwJ_ nw. 1. EImm {df`mMo gnUy AmH$cZ. 2. gd emmMm {dMma
H$$Z hmoUmao kmZ. 3. _mJo OmUo; AZwgaUo.
[g.]
AZwJ_Z Z. 1. _mJyZ OmUo; AZwgaU. 2. gVr OmUo; ghJ_Z;
nVr~amo~a {MVmamohU.
[g.]
AZwJm{_Zr {d. 1. _mJo OmUmar;- `m _Vm_mUo dmJUmar. [g.]
AZwJm_r {d. 1. ZmoH$a; {e`; AZw`m`r; Am{lV; {IX_VJma.
2. AZwgaUmam; _Vm_mUo dmJUmam; gmXm`r : "~hVoH$ Vo
AZwJm_r AmhoV. ' - {d{jV 1.142.
[g.]
AZwJm_r {ddVZ Z. (AW.) _mJrc OmJr OmUo.
AZwJm_r g_rH$aU Z. (J.) _ycV:M, g~{ YV Agcoco g_rH$aU.
AZwJwU {d. 1. OwiUmam; O_Umam; g_mZerc; AZwHy$c. 2. `mo`;
emo^Umam; _ZmOmoJVm. gm_m. eX - H$_mZwJwU, XodmZwJwU B.
3. EH$ AWmcH$ma : - EH$mMo JwUXmof Xwg`m`m JwUXmofm`m
gmhm`mZo MT>`m H$_mZo dUZ H$aUo : "AmYrM _H$Q> VemV{h
_ `mcm.'
[g.]
AZwJU
w moma Z. (J.) gai H$_mZo amer KoD$Z H$mT>cco o JwUmoma. CXm.A

AZwMmaUr`

d ~ `mMo AZwJUw moma A ~ ho Amho.


[g.]
AZwJhrV {d. AZwJh, H$nm Ho$cocm; H$nmiynUmZo, AZwHy$cVoZo
dmJ{dcocm, _mZcocm; H$miOr KoVcocm : "Vgm _r AZwJh rVy &
gmYyMm {Z${nVy & Vo Amnwcm AcH$m[aVw &&' - km 1.82. [g.]
AZwJh nw. 1. H$nm; X`m; X`miynUm; _ohao ~mZr; ^md (XodVm, amOm,
Jw$ B. Mm) : "Vw_Mm AZwJh mo JUoe &' - km 10.5. 2. doX_mMm
CnXoe; Jw$nXoe ({H$. XoU,o KoU)o . 2. Adc~Z gmhm`H$mar
g~Y .(dm.) AZwJh H$aUo CnXoe XoU;o H$`mU H$aUo; Jw$Zo {e`mcm
kmZ XoU.o 2. _ohao ZOa, H$nm>r AgUo.
[g.]
AZwJh AdYr nw. R>acocr _wXV gn`mZVa _ohoa~mZr hUyZ dmT>dyZ
{Xcocr _wXV.
AZwJhJwU nw. H$noZo {Xcoco OmXm JwU.
[g.]
AZwJhdmX nw. BdamMr H$nm gnmXZ H$a`mMo Vd; ^pV_mJ :
"`wamonmVrc AZwJhdmX Am{U Amn`mH$S>rc nw{>dmX `mMr
dmMH$mZm AmR>dU H$$Z {Xcr.' - {dMm{d 82.
[g.]
AZwJh{dn Z. (`m.g.) gdcVrMo {d{Z_` Xo`H$.
AZwJhr {d. CnXoe {Xcocr; AZwJh Pmcocr (`Vr); Cn{X>.
AZwJmhH$ {d. 1. AZwJh H$aUmam; X`m XmIdUmam. 2. CnXoe XoUmam;
CnXo>m (Jw$).
[g.]
AZwJmh` {d. 1. AZwJh, X`m H$a`mg nm. 2. CnXoe H$a`mg
`mo`.
[g.]
AZwKQ>r {H${d. KS>mimMo H$mQ>o `m {XeoZo {\$aVmV `m {XeoZ.o [g.]
AZwKS> - Sw> nw. AmN>mXZ; AmdaU; T>JmMr H$mimoIr. [A +
CKS>] (dm.) AZwKS> \w$Q>Uo - CKS>Uo; AmdaU Zmhrgo hmoUo :
"Oohm emaXr`oMm AZwKSw> \w$Q>o & Vohm KZOmV AmQ>o &' - km 9.302.
AZwKS> r. AS>MU; AdamoY (hmcMmc ~X nS>U)o : "B{`m AZwKSw
nS>{c`m &' - km 8.121.
[g. AZw+KQ>]
AZwKS>r {H${d. EH$gmaIr; {ZaVa; gVV : "A_VmMr gmVdmH$w S>r & cmJmo
H$m AZwKS>r &'-km 13.641.
[g. AZw+K{Q>]
AZwMa -Mmar nw. 1. AZw`m`r; godH$; Am{lV; ^V. 2. (d.)
earamVrc EH$m ^mJmeoOmar Agcocm qH$dm `m`mer g~{YV
Xwgam ^mJ. CXm.Y_Zr`m ~amo~a AgUmar era.
[g.]
AZwMaU-M`m Z. AZwgaU; MmH$ar; ZmoH$ar; godmewlyfm. [g.]
AZwMcZ Z. 1. (J.) gma`mM {XeoZo hmoUmao McZ. CXm. j = 2` `m
g_rH$aUmV j Mo ` ~amo~a AZwMcZ hmoV.o jMr qH$_V ` `m ~amo~a
`mM _mUmV H$_rOmV hmoV.o 2. (Ord.) gOrdmMr nmUr, H$me
B`mXr ~m CmoOZmcm {VgmX Xo`mgmR>r hmoUmar hmcMmc. [g.]
AZwMma nw. AZwMaU; AZwH$ _; AZwgaU{H$`m; nmR>r_mJyZ `oUo : "Mmn AmoT>Uo
d AmdmO m_`o AZwMma Amho. ' - `mn 26.
[g.]
AZw{MV {d. 1. A`mo`; A{e>; dmdJo; Z emo^Umao; AeV. 2. Anm;
A`mo`; Ag_W; `mo` JwU ZmhrV Agm.
[g.]
AZw{M Z. ({dA.) {V_m; h~oh~ ZH$c.
[g.]
AZwMmaUr` {d. ~moc`mg A`mo`; A{e>; Acrc; CMma

AZwMm[aV

_amR>r eXH$moe & 69

H$a`mg A`mo`; CMmaVm Z `oUmao.


[g.]
AZwMm[aV {d. Z CMmacocm; `mMm CMma Pmcm Zmhr, Ho$cm
Zmhr Agm.
[g.]
AZwpN>> {d. 1. C>o Z Ho$coco; Cn^moJ Z KoVcoco; Cn`moJmV Z
AmUcoco; ZdrZ; Z {dQ>micoco; gmodio; VmOo (A, nmUr B.) :
"gmVhr nXo AZwpN>>o & Zdco AmhmVr &' - km 7.197. 2. (c.)
Am`; AmQ>mo`m~mhoa; eVrncrH$S>rc : "Agmo ho AZm{X
A{dQ> & Omo dmH$MVwQ>m AZwpN>> &' - F$ 43.
[g.]
AZwN>oX nw. Ymam; KQ>ZoMm, H$m`mMm qH$dm EImm VhZm`mMm
dVnUo H$_m{H$V Ho$cocm ^mJ.
[g.]
AZwO, AZwO_m nw. nmR>r_mJyZ O_cocm; YmH$Q>m ^mD$. [g.]
AZwOm r. YmH$Q>r ~hrU; ZVa O_cocr.
[g.]
AZwOmV {d. (J.) Xwg`m EImm amerda {d{e> J{UVr {H$`m
H$$Z `oUmar (amer.).
[g.]
AZwOmV nXmW (^m.) H$mhr {H$`m Ho$`m_wio qH$dm Pm`m_wio
EH$m nXmWmnmgyZ V`ma Pmcocm Xwgam nXmW.
AZwOmV \$c Z. (J.) {d{e> {H$`oZo Xwg`mnmgyZ {Z_mU Pmcocr
amer.
[g.]
AZwOm{`Zr {d. AZwHy$c AgUmar : "n d{hVm AZwOm{`Zr & _oYm
Vo Jm _r `o OZr &' -km 10.219.
AZwOmd nw. hcH$m dma : "V`mMo`m hm{V`amMm AZwOmdmo &'- d 297.
AZwOrdr nw. Am{lV; ZmoH$a; hO`m; Xmg.
[g.]
AZwpOX Z. (emn.) CO (hm`S>mOo Z) {dhrZ (Ac|); AZm.[g.]
AZwVQ> {d. (^y.) g_w{H$Zm`mcm cmJyZ AgUmao (dmir IS>H$.)[g.]
AZwVQ> XmS>m nw. (^y.) g_wm`m {H$Zm`mda dmiy gmMyZ V`ma
Pmcocm CMdQ>mMm cm~Q> nQ>Q>m.
AZwVV {d. nMmmmn, AZwVmn nmdcocm; XwIr; nMmmmnXY.[g.]
AZwVaJ nw. (^m.) EImm _m`_mVyZ OmUm`m (dZr, {dwV B.)
VaJm_wio `mVrc H$U `m VaJm`m {XeoZoM EH$m aofoV H${nV hmoV
amhUo.
[g.]
AZwVmn nw. nMmmmn; A`mo` H$`m~c dmQ>Umam IoX : "AZw{XZt
AZwVmn| Vmncm| am_am`m &' - amH$.
[g.]
AZwVmnUo A{H$. nMmmmn nmdUo; {I hmoU;o XwImZo `mV hmoUo :
"Eogm AZwVmnmo{Z dmhm & ZmaXmnmgt naVmo{Z Amcm &&' am{d.[g.]
AZwVmnr {d. 1. Amn`m H$`m~c cJoM qH$dm Zoh_r nMmmmn
nmdVmo Agm; Aem d^mdmMm. 2. nMmmmn Pmcm Amho Agm;
AZwVV; {I; XwIr.
AZwVmc nw. EH$ H$maMm Vmc.
[g.]
AZwVmof nw. ({d{Y.) nrS>m{ZdmaU.
[g.]
AZwma Z. 1. CmamMm A^md; {dgJV, ^cVo, AnyU Cma. 2. dMZ^J;
H$ama Z nmiUo; R>aco`m Jmo>r_mUo Z dmJUo, H$aUo.
{d. 1. Cma Xo`mg Ag_W; {Zma. 2. A{Vr`; gdmV lo>.[g.]
AZwm[aV {d. `mMo CVa {_imco Zmhr Agm; Z gmoS>dcocm : " H$mhr

AZwmh

g_`m AOyZ AZwm[aVM AmhoV.' - cmog 47.


[g.]
AZwmrU {d. ({ejU.) Zmnmg Pmcocm (narjoV); A`edr. [g.]
AZwn{m - mr r. {Znmr Z hmoUo; Cn Z hmoUo.
[g.]
AZw n {d. 1. Cn Z Pmco c m. 2. CnOr{dHo $ Mo gmYZ
Zgcocm : "lmor, Hw$Qw>~dgc, AZwn, Ago gX~mhU nmhZ
Jm_ AWdm ^y{_ XoU| Vr mdr.' - Amkm 25. 3. Jar~; AqH$MZ :
"Va Jar~ AZwn Ago ~mhU nw`mV AgVrc... `mg e^a
n`on`V `oH$mg `m_mUo Y_mXm` H$aUo.' - noX 18.130. [g.]
AZwnmXH$ {d. 1. `mVyZ `j hmVr H$mhr nS>V Zmhr Ago.
CXm. AZwnmXH$ JwVdUyH$. 2. ZmnrH$; nrH$ XoV Zmhr Aer
(O_rZ).
[g.]
AZwnmXH$ H$mcmd{Y-Yr nw. Oohm H$mhr CJdV Zmhr Agm F$Vy,
H$mcIS>.
AZwnmXH$ ^y{_-_r r. (H$fr.) `m O{_ZrV H$mhr H$maUm_wio
Cn H$mT>Vm `oV Zmhr Aer O_rZ. CXm.H$moH$UmVrc ImadQ>
AWdm Xoemdarc cmoUm nS>co`m O{_Zr.
[g.]
AZwnmXZ Z. Cn Z hmoUo.
AZwgmh nw. H$moU`mhr Jmo>r~c AmdS>, JmoS>r, h$n qH$dm AmZX
ZgUo; CgwH$Vm ZgUo; CXmgrZVm.
[g.]
AZwXa {d. gS>nmVi; InmQ>r nmoQ>mMm.
AZwXmm {d. 1. CXmm Zgcocm; lo> Zgcocm. 2. AmKmV Zgcocm
da; d{XH$ F$Mm hUVmZm `m damda H$moUVmhr AmKmV ZgVmo
Agm da; d[aV, CXmm, AZwXmm `mnH$s EH$ da. [g.]
AZwXmZ Z. EImm `Vrcm qH$dm gWocm cmoH$mon`moJr qH$dm
H$`mUH$mar H$m_mH$aVm emgZmH$Sy>Z qH$dm BVa m{YH$aUmH$Sy>Z
{Xcr OmUmar aH$_ qH$dm O_rZ dJao.
[g.]
AZwXmZJmhr nw. emgZm_m\$V H$`mUH$mar H$m_mgmR>r {Xcr OmUmar aH$_
drH$maUmar `Vr, gWm.
[g.]
AZwXma {d. 1. H$mo`m _ZmMm; CXma Zmhr Agm; jw ~wrMm;
gHw${MV _ZmMm. 2. dmWu; H$nU.
[g.]
AZw{XV {d. 1. H$Q> Z Pmcocm. 2. Z CJdcocm.
[g.]
AZw{XZ - Zr {H${d. XaamoO; `oH$ {Xder : "AZw{XZt AZwVmn|
Vmncmo am_am`m &' - amH$.
[g.]
AZwXrpV-r r. (^m.) AmH$memVrc Vmao qH$dm Vg_ nXmW
`mZr ~mhoa Q>mH$cocm H$me.
[g.]
AZw{>->r {d. `mMr M`m AZwHy$c Amho Agm.
r. H$nm`wV _wm qH$dm AdcmoH$Z.
AZwXe
o nw. AmXoedOm gyMZm; _mJXeZna gyMZm.
[g.]
AZwX^
Vy {d. Cn, H$Q> Z Pmcocm; Z CX^dcocm; JwV. [g.]
AZwX^yV CUVm r. AH$Q> CUVm.
[g.]
AZwVw {d. {VdZr Pmcocm (eX), Jm`ZmV _moMm MVwWme.
AZwmh nw. cZ Z hmoUo; A{ddm{hV AdWm, pWVr, ~hM`;
H$m_m`.
[g.]

AZwoJ

AZwJo nw. CoJmMm A^md; gVm; gVmof; AmZX.

70 & _amR>r eXH$moe

[g.]
{H${d. {ZpMV; ~o{\$H$sa : "ahmd| AmnU AZwJo &' E^m 29.823.
AZwYma {H${d. Z Wm~Vm; gVV; A{daV.
AZwYmdZ Z. 1. _mJyZ YmdUo; nmR>cmJ H$aUo. 2. nyU Vnmg; emoY;
MmH$er; {nN>m; XrKemoY; A`mg; gemoYZ. 3. {Z{X`mg :
"gmjaVm {Q>H${d`mMo AZwYmdZm_H$ H$m_ (\$mbmoAn) AV^yV H$aUo
Amd`H$ Amho.' - Am{eAmg 195.
[g.]
AZwYmdZ Z. ewr qH$dm dN>Vm.
[g. AZw+Yy]
AZw`mg nw. A{dM{cV qMVZ; EH$mJ _ZmZo AmamYZ; nyU cj;
{MmmMr EH$mJVm; _ZZ.
[g.]
AZwd{Z-Zr nw. 1. _w` AmdmOmZVaMm AmdmO; nS>gmX. 2. dm
~X Ho$`mZVa Mmcy amhUmam ZmX, gya, H$n.
[g.]
AZwZVr r. (^m.) g_pWVrnmgyZ qH$dm gai aofonmgyZ di`m`m
AVamMm H$moZ.
[g.]
AZwZ` nw. 1. {`mamYZ; Z_ AmOd; {dZVr; mWZm; _ZYaUr.
2. ~amo~a ZoUo; AZwga`mg cmdUo. 3. (c.) {eH$dU; {eH$dU
cmdUo; diU cmdUo.
AZwZ` YmoaU Z. (am`.) emVVm qH$dm gcmoIm {Q>H${d`mgmR>r
{damoYr gmm`m qH$dm am>m`m _mJ`m _m` H$aUo; `mZm gdcVr
XoV OmUo.
AZwZ`r {d.1.{dZ`erc; g`.2.{eH$dUmam; diU cmdUmam.
AZwZmX nw. 1. {VdZr. 2. (^md{ZH$) AmdoJm_wio emar[aH$
{H$`m_`o hmoUmar JwVmJwV d VO` dZr. 3. Vm|S> qH$dm
daaOy `m hmcMmcr Am{U ZmH$nwS>rVyZ `oUmam dZr; `mVyZ {Z_mU
hmoUmam AmdmO; AmdmOmMm IUIUrVnUm.
[g.]
AZwZmXH$ noQ>r r. ZmXdYH$ qH$dm d{ZdYH$ Aer noQ>r; AmdmO
dmT>dUmar, _moR>m H$aUmar noQ>r.
AZwZmXH$j nw. (^mfm.) da`UoVrc d{Z{Z{_Vr H$aUmao _wI{dda,
Zm{gH$m{dda Am{U JgZr(Kgm) ho ^mJ. [g.]
AZwZm{`H$m r. ZmQ>H$mVrc Xw`_ qH$dm JmU rnm. (gIr,
Xmgr B.)
AZwZm{gH$ Z. (^mfm.) `mMm CMma ZmH$mVyZ hmoVmo Agm dU.
Vm|S>mMr nmoH$ir ~X amhZ ZmH$mdmQ>o hdm ~mhoa OmV AgVmZm CMmacm
OmUmam dZr. CXm. L>, m , U, Z, _ B`mXr.
[g.]
AZwZm{gH$Vm r. ~moc`mV qH$dm Jm`mV AZwZm{gH$ dZtMo _mU
Iyn A{YH$ AgUo.
AZw{ZarjU Z. (_m.em.) KQ>ZmMo _mJmhZ {ZarjU. {ZarjUmMr
nwZamdmr.
[g.]
AZwZrV {d. 1. Z_nUmZo {dZdcoco, m{Wcoco; 2. nwT>o Zococo;
{ejU {Xcoco; diU cmdcoco. 3. emV Ho$coco; _ZYaUr Ho$coco;
gVw> Ho$coco.
[g.]
AZwZr{V-Vr r. 1. g_OyV H$mT>cco r, gmdZ Ho$cocr AdWm; gVw >
pWVr; g_mYmZ. 2. {eH$dU, {eV cmdcocr AdWm. [g.]

AZwnamoY

AZwnH$mar {d. 1. CnH$mamMr \o$S> Z H$aUmam; CnH$ma Z OmUUmam;


H$VZ. 2. Xwg`mda CnH$ma Z H$aUmam. 3. (`mnH$) {Zn`moJr;
Hw$MH$m_mMm; {ZaWH$ (dVy, nXmW).
AZwnM`WmZ Z. (`mo.) HwS>crVrc 1 &2 &4 &5 &7 &8 &9 &12
`m WmZmZm AZwnM`WmZo hUVmV.
AZwnR>U - Z Z. Xwg`m`m _mJyZ dmMUo, hUUo; nmR> H$aUo;
gWm KoUo.
[g.]
AZwn{R>V {d. Xwg`m`m _mJyZ hQ>coco; nmR> Ho$coco.
[g.]
AZwnV - X {H${d. `W : "AZwnX Vw{P`m _r `W nmoQ>mg Amc| &'
- gmh> 2.106.
[g.]
AZwnV-X, AZwn{m - mr r. 1. Cn ZgUo; {Zdmhm`m
gmYZmMm A^md : "AmnXm AZwnmr H$Xm & `m Zmd Am{X^y{VH$ &'
- Xmg 2.7.81. 2. {dnmr; Xm[a`; H$JmcnUm; AmoT>;
AmnH$mc : "~mhUm{g qhgmH$_ & Vmo OmU nm na_ AY_ &
cmJ`m AZwnmr XwJ_ & V jmY_ H$amdm &&' - E^m 17.455.
AZwn` Z. MUMU; XwH$mi : "godH$mMm AZwn`o {dMma. Xya H$aUma
dm_r YUr AmhoV. ' - noX 26.170.
AZwn Z. _w` H$mJXmcm nwT>rc _OHy$a {c{h`mgmR>r cmdcocm
H$mJX.
[g.]
AZwnX {H${d. nmdcmonmdcr; daModa : "AZwnX {Vg H$moUr qdPUo
OmUdrVr &' - gmh> 3.66.
[g.]
AZwnXo {H${d. _mJmhZ; nmR>monmR> : "AZwnX| AmaJm~mX ~whmZnya...
`mdar MmcmoZ KoVco AgVm. ' - Amkm 66.
AZwnZrV {d. A{ddm{hV : "Zho _r namMr AJZm & AZwnZrV
{ZYma| &&' - _wAm{X 2.22.57.
[g.]
AZwnn{m - mr r. 1. {Zdmhm`m gmYZmMm A^md; Xm[a.
2. H$m`mHy$Q>; H$mhr {Zn Z hmoUo. 3. AJVr; A`mo`Vm :
"AJm{M`m AZwnnpV & AmQ>{c`m CnnpV &' - A_ 5.55. [g.]
AZwnn {d. 1. {g Z Pmcoco; Wm{nV Z Pmcoco; nmoH$i.
2. {ZdmhmMo gmYZ Zgcoc;o H$Jmc. 3. Cn Z Pmcoc;o AZwn.
4. AgJV; A`wV; Ag~.
[g.]
AZwn^wV dZ Z. OoWo nydu H$YrM nrH$ H$mT>co Zmhr Aer O_rZ.
AZwn_, AZwn_o`, AZwn` {d. 1. Xwgar Cn_m qH$dm VwcZm Zmhr
Ago; AVw`; {Z$n_. 2. {VnYu Zgcocm. 3. gdm}H$> :
"AmH$U Ad`mM| dMZ & Eo{e`m lm amOm nyU & AZwn` Z
nwgoc &&' - E^m 2.791.
[g.]
AZwn`wV {d. 1. {Zn`moJr; {ZH$m_r. 2. Z O_Umam; Z OwiUmam;
Z emo^Umam; {demo{^V.
[g.]
AZwn`mo{JVm r. (AW.) F$U Cn`mo{JVm; EImm dVy`m
A{YH$m{YH$ Cn^moJmZo {_iV OmUmao g_mYmZ eodQ>r ey`mnojmhr
H$_r (F$U, CUo) hmoV OmUo.
[g.]
AZwnamoY {d. {Z{dH$ma; n>; `WmW : "ho AZwnamoY _V _mP| & {Oht
na_mXao drH$m[aOo &' - km 3.192.
[g.]

AZwncY

_amR>r eXH$moe & 71

AZwncY {d. mV Z Pmcocm; Z Jdgcocm; Z {_imcocm; {_iV


Zgcocm.

[g.]
AZwncYVm r. Xwc^Vm; Z {_iUo; {_i`mOmoJo ZgUo [g.]
AZwncpY-Yr r. (Vd.) EImm {df`mMo kmZ ZgUo. (^Q>Q>
_r_mgH$mZr AZwncYr ZmdmMo _mU dm kmZmMo gmYZ _mZco
Amho.)
[g.]
AZwnc^ nw. (Vd.) ~moY AWdm ``mMm A^md.
[g.]
AZwne` nw. (d.) amoJcjUo dmT>U;o amoJ AmQ>mo `m~mhoa OmUo. [g.]
AZwngOm{V-Vr r. ({d{Y.) AZwnpWVr.
AZwnghmar nw. (VH$.) 1. EH$ VH$Xmof. nwaeo r H$maUo Z XoVm EImXm
{gmV _mS>U.o 2. (`m.) EH$ H$maMm hodm^mg.
[g.]
AZwnpWV {d. 1. M{cV Zmhr Ago; cwV; Zm_eof Pmcoco (em,
H$cm B.). 2. JahOa; CnpWV Zgcocm. 3. _m{JV`m~amo~a
V`ma Zgcocm; {g Zgcocm. 4. _aUmV Zgcoco (gnm{XV kmZ,
A`mg B.).
[g.]
AZwnpW{V nVr r. (g_mO.) OoWo Amncm O_rZOw_cm Agoc
VoWo Z amhVm VoWrc Cnmda Xwg`m {R>H$mUr Eofmam_mV amh`mMr
O_rZXmamMr nV; `j `dgm` Agco`m {R>H$mUr Z amh`mMr
nV.
AZwnmJ_Z Z. (H$m`Xm.) c{JH$ g_mJ_mMr gYr ZgUo. ({deofV
nZr Am{U nVr `m`m gX^mV.)
AZwnmV nw. am{eH$; _mUJ{UV.
[g.]
AZwnm{VH$ {d. _mUmZwgma.
AZwnm{VH$ H$aUmcr. (AW.) _mUmZwgma AZwnm{VH$ H$a
AmH$maUr nV.
AZwnm{V {V{ZYmZ Z. cmoH$g`o`m _mUmV {V{Z{Yd. [g.]
AZwnmZ Z. 1. AmfY KoVmZm `m~amo~a `md`mMm nXmW; agm`ZmXr
{g AmfY `mV {_giyZ KoVmV Ago nXmW (Am`mMm ag, _Y
B.) : "^moOZm Z md| AmZ & OoU| MwHo$ AZwnmZ & VarM KoV`mMm
JwU & hmoBc OmU g` ^md &&' - VwJm 724. 2. AmfY KoV
AgVm Im`mg `mo` nXmW; n` nXmW. 3. AmfYmda, {dfmda
qH$dm BVa ~m~VrV CVmam. CXm. nmcrMo Voc qdMdmda AZwnmZ;
AOrUmMo AZwnmZ cKZ. 4. ^moOZ; Im; gm{h`: "^dmZamd
{V{ZYr Amco AZwnmZ ^moJw{Z & EH$ _moMm `m{Z amoIw{Z &' - Eonmo
278. 5. eoV, _im dJao g~Y r`m cjmV `md`m`m JmU (AmZwf{ JH$
Vg~Y r, ~amo~a AgUm`m) ~m~r, Jmor. [g.] (dm.) AZwnmZ O_Uo,
~gUo, gmYUo, hmoUo - YmZ qH$dm _w` Jmo>rer JmU Jmo>tMm _oi
~gUo; CVmam cmJy nS>U.o
AZwnm` nw. {Znm`; ZmBcmO; AJ{VH$Vm.
{d. {Znm`mMo; ZmBcmOmMo; Cnm`hrZ.
[g.]
AZwnmcZ Z. {Z`_m_mUo dmJUo, H$aUo; {Z`_mZw$n H$Vr H$aUo;
AmXoemMo nmcZ H$aUo.
[g.]
AZw n mcZmYrZ {d. _m`Vm {_i`m`m pWVrV Agco c o ;

AZw~Y

H$m`dmhrV `oUma Amho Ago.


AZwnyaH$ {d. (H$m`Xm.) H$m`mVrc EImm H$c_mV ^a KmcUmar
(VaVyX); ^a KmcUmam (Cn~Y).
AZwnJo - Jr {d. {Zn`moJr; {Z\$i; {ZH$m_r : "`m{g B{`mMo
~YZ & gdWm OmU AZwnJo r &' - E^m 28.326.
AZw{V_m r. 1. _w` {V_oZV a `oUmar {V_m. 2. _w` gdXo ZoZV a
OmUdUmar gdoXZm.
[g.]
AZw_mU Z. (J.) gVV H$m`_ Agcoco _mU.
[g.]
AZw _mUZ Z. _mUnm`m Vr`m Iao n Um~c,
AgcnUm~c dmhr Xo`mH$[aVm Ho$cocr ghr AJa {Xcocr
gmj.
[g.]
AZw_m{UV H$aUo {H$. _mUnm`m Vr`m IaonUm~c Imr
XoUo, gmj XoUo, ghr H$aUo.
AZw`wV {d. `dhmamon`moJr : "... AZw`wV J{UV {d^mJmMo
XmcZ OJmcm W_ Iwco Ho$co A{H${_S>rOZoM.' - H$J 37.
AZwdoe nw. 1. _w` doem_mJyZ Pmcocm, Ho$cocm doe. 2. _mJmo_mJ,
H$_mZo AmV OmUo, {eaUo. CXm. {df`mZwdoe.
[g.]
AZwdoeZr` {d. (^yem.) `mVyZ d d dm`y Amanma OmVmV Ago,
(IS>H$).
[g.]
AZwW {d. (d.) AmS>dm.
[g.]
AZwW ^e nw. (^yem.) IS>H$m`m mXo{eH$ aMZocm H$mQ>N>oX
XoUm`m {XeoVrc Va ^oJ.
[g.]
AZwmg nw. EH$ eXmcH$ma. H$m`mV EH$m qH$dm AZoH$ AjamMr
nwZnwhm Amdmr Amcr AgVm hm AcH$ma hmoVmo. AZwmgmMo N>H$,
dmr, lwVr, cmQ> Ago Mma H$ma AmhoV.
[g.]
AZw\$m nw. {eYm; amoO_wam : "Oo {enmB cmoH$ gaH$ma BJO mH$Sy>Z `oVrc `mg
AZw\$m AS>rlr lr_V amOo XoVrc.'- n`m 401.
[\$m.]
AZw~ H$aUo (H$m`mc`rZ n`dhmamV) _mJmhZ OmoS>Uo.
AZw~ H$moZ nw. (J.) {d{e> H$mao g~{YV H$moZ. XmoZ {H$moUm`m
gX^mV nm`mcJVMo S>mdrH$S>rc d COdrH$S>rc H$moZ; VgoM Cacoco
{eamoH$moZ `m AZw~ H$moZm`m OmoSm XoVm `oVmV.
[g.]
AZw~ _y` Z. (J.) Xwg`mer Agco`m {d{e> g~Ym_wio mV
Pmcoco _y`. "j' `m dMc amerda Adc~yZ Agco`m "`' `m
naMc amer`m gX^mV; "j'Mo {d{e> _y` AgVmZm "`' Mo Oo
_y` Agoc Vo "j' `m _y`mer AZw~ _y` hmo`. [g.]
AZw~c Z. (_mJo) Agcoco ~c; {nN>mS>rMo g`; Hw$_H$sMo g`. [g.]
AZw~Y nw. 1. nme; ~YZ; ~oS>r; cmoT>Uo; AS>Wim; Hw$Qw~mg~Yr
AmoT>m; AmoPo; H$miOr; ggmanme. 2. ^mfooMo _ycVd. Ogo YmVyy;
``; H$m`. 3. Adc~; Aml`; OdiMm g~Y; CnmJ; AJ;
AmZwf{JH$ ^mJ. 4. JmU, Xw`_ VrMr gyMH$ rVr, ^md. 5.
gVV dmh; AIS>Vm; nanam. 6. Ama^. 7. AdWm. 8. AmgVr.
9. hoVy. 10. AmZwf{JH$; -`m ~amo~a CdUmar (`mYr qH$dm
nrS>m) CXm. _yN>mZw~Y. 11. deO; AmV. 12. Jwhm; AnamY.

AZw~YMVwQ``

72 & _amR>r eXH$moe

13. EImm Jmo>rMm AmJh; A{^{Zdoe. 14. nyUmH$ d AnyUmH$


Agococr g`m.
[g.]
AZw~YMVwQ` nw. emmVrc, dmX{ddmXmVrc {VnmXZmMo Mma
H$ma : 1. {df` 2. `moOZ 3. g~Y 4. A{YH$mar. [g.]
AZw~YZ Z. (Ord.) (XmoZ qH$dm A{YH$ OZwH$mMo EH$mM aJgymda
Ag`m_wio _mioVrc _`m_mUo Agcoco) gmhM`.
[g.]
AZw~Yr {d. 1. OdiMm; g~Y r. 2. AmZwf{ JH$; AZw`moJr; Adc~Zy
AgUmam; H$m`H$maUg~Y r. gm_m. eX - H$_mZ~w Y r, {hVmZw~Y r,
ZmemZw~Y r. 3. AmgV. 4. OmoS>Umao.
[g.]
AZwq~~ Z. {Vq~~; h~oh~ {V_m : "Vmo ZfY| Vw_Mm AZwq~~
^mgo &&' - Xd 33.
[g.]
AZw~moYnQ> nw. EImm {df`mMr, H$coMr, H$nmMr, dVyMr
CX ~ mo Y H$ _m{hVr H$$Z Xo U mam {MnQ> ; e j {UH$
_m{hVrnQ>. : "cmoH$Z`m`m d{Z_w{H$m, d{Zn{>H$m Am{U
AZw~moYnQ>mMo gJhmc` ....' - Om`mXo 158.
[g.]
AZw~moY lw{VH$m r. (AmH$me.) EImXm H$n qH$dm gWm
`mMr _m{hVr XoUmar, VoWrc `j d{Z_wUmda AmYm[aV AWdm
Aer _m{hVr H$nZmO` gJmV Jw\y$Z V`ma Ho$cocr Z^modmUr
lw{VH$m.
[g.]
AZw^Z {d. AZmoiIr; .. Mr AmoiI ZgUo; .. Mm n[aM` ZgUo.
[g. AZ{^k]
AZw^d nw. 1. `j kmZ; MrVr; dV {_idcoco kmZ; AZw_mZ;
eX B. mam {_imcoco kmZ; gmjmH$ma. 2. (H$m`Xm.) Cn^mooJ;
H$Om. 3. (c.) narjm. 4. (Vd.) {Za{Zami`m Jmo>tMo _aU.
5. >mV; XmIcm. 5. Md; AmdmX. 7. (c.) Bda{df`H$
kmZ. 8. (gmg.) ^md^mdZm`m Vr{VVyZ _Zmda Pmcocm n[aUm_;
H$cmH$Vr`m AmdmXmMo \${cV.[g.] (dm.) AZw^d KS>Uo AmdmX {_iUo. AZw^d ^moJUo - `` `oUo.
AZw^dH$moe -f nw. (_mZg.) Z`m AZw^dmMr Ow`m AZw^dmer
gmJS> KmVcr Jo`m_wio gd AZw^dmMo Pmcoco EH$rH$aU. [g.]
AZw^dJ` {d. `j AZw^dmZo OmU`mOmoJo; AZw^dmZo g_OUmao;
AZw^dko` (~kmZ B.).
[g.]
AZw^dO` {d. AZw^dmZo {_imcoco : "AZw^dO` kmZm`m g_wM`mZo
{df`JmhH$Vm Cn hmoV.o ' - gwH$m 9.
[g.]
AZw^d({d)Uo g{H$. 1. MrVr KoUo; AZw^d KoUo; AZw^dmg `oUo;
MmJco H$iyZ `oUo : "Xod Vohr gd `oVr Vr`o doit & _`w AZw^doc
VyO Vohm &&' - ~JmWm 86. 2. Cn^moJ KoUo; Cn`moJ H$aUo qH$dm
\$m`Xm KoUo.
[g. AZw^d]
AZw^dnW nw. AZw^dmMm AmQ>mHo $m : "na~ H$s$ AH$` & `og{ M `o
`oWmV` nar Z `o AZw^dnW & lrJw$dm`odrU &' - {dqg 14.88.
AZw^ddmX nw. 1. (Vd.) Amn`mcm Agcoco gd kmZ ho
AZw^dO` Amho Ago {VnmXZ H$aUmao _V, dmX. 2. gHo$V,
AVkmZ `mEodOr \$V `j AZw^dmZo {_iUm`m kmZm`m

AZw_aU

AmYmamZoM EImm {df`mMm A`mg H$a`mMr nV. [g.]


AZw^dera, AZw^d{g {d. AZw^dmZo qH$dm MrVrZo {ZpMV
qH$dm {g Pmcoco.
AZw^dmV Z. MrVrZo Ordm{edmMo Eo` {g H$amdo Ago _V
{VnmXZ H$aUmao VdkmZ.
[g.]
AZw^dmWu {d. lmhrZ : "nm{n`m AZw^dm{W`m hmVt & H$m {d{H$Vr
_O &&' - {H$nw 121.
AZw^{dH$ {d. 1. MrVr KoVcoco; _mhrV Pmcoco; Md KoVcoco;
`mMm AZw^d Amcm Amho Ago; AZw^d{g. 2. (c.) {VIQ>;
VrU; Pm|~Umao; Ohmc; H$S>H$; nQ>Umao; cmJUmao; X`neu
(H$m` dJao). 3. AZw^dr. 4. OJm`m `dhmamV _wacocm;
OJmVrc Q>Ho$Q>moUno ImD$Z ehmUm Pmcocm; hema.
AZw^dr {d. 1. AZw^d, MrVr KoVcocm; AZw^d Amcocm : "m
~wr Omo AZw^{d`m &' - na_m 14.25. 2. `mZo Cn^moJ KoVcm
Amho Agm; `mZo Cn`moJ Ho$cm Amho Agm.
[g.]
AZw^mOZ Z. (AW.) gy_ {d^mJUr.
AZw^md nw. 1. `mo`Vm; _m`Vm; ^md; _mhm`; A{YH$ma; gm_`;
_moR>no Um. 2. (gm{h`) EH$^md; AmV[aH$ ^mdmdWoMm emar[aH$
Am{dH$ma. CXm. ^^y J ; _ZmodWoMr ~m {Mho; Am{d^md. nhm :
^md; 2. VoO; H$mVr; em`; d^d.
[g.]
AZw^m{dH$ nw. AZw^dUmam : "Vgo AZw^m` AZw^m{dH$ & Bht Xmohr
AZw^y{VH$ & V| Jo{c`m HM|o EH$ & EH$mgr{M &' - A_ 5.62.
[g.]
nhm : AZw^{dH$
AZw^m` Z. 1. AZw^d`mMm {df`. 2. nhm : AZw^m{dH$ [g.]
AZw^yV {d. 1. Md KoVcoc;o ``mg Amcoc;o H$gmoQ>rg cmdcoc;o
AZw^d{g. 2. _mhrV Agcoc;o n[a{MV.
[g.]
AZw^y{V-Vr r. 1. ``; AZw^d : "AZw^dw doS>mdcm &
AZw^{y VnUo &' -km 18.1217. 2. `j kmZ. 3. EImm Vdm`m
I`m d$nmMr OmUrd. 4. ~m KQ>ZmMm `Vr`m _Zmda hmoUma
n[aUm_. 5. (_mZg.) `j AZw^dm`m AmQ>mo `m~mhoa`m JyT>
H$nZmMr _mZdr _Zmcm Pmcocr OmUrd.
[g.]
AZw^y`_mZ {d. MrVr `oV Agcoco; Cn^moJrV Agcoco. [g.]
AZw_V Z. 1. AZw_moXZ; g_Vr; _m`Vm; Imr; A{^_V; H$~wcr :
"Vmo{M _mJ Xm{d AmhmVo & Vw{P`m AZw_Vo Mmcy Amhr &' 2. AZwH$y c
_V; EH$_V; EH$ ^md. 3. {ZU`; ~Zcoco _V; {ZdmS>m; \$gcm
(`m`mYre qH$dm nM `mMm ).
{d. ngV Ho$coco; AmdS>coco; AZwHy$c Agcoco.
[g.]
AZw_{V-Vr r. 1. ngVr; H$~wcr; g_Vr; _m`Vm; AZwkm; ggXoV
qH$dm {dYmZg^oV _m` Pmco`m {dYo`H$mg AZwH$_o am>nVr d
am`nmc `mZr {Xcocr g_Vr; _m`Vm. 2. MVwXer`wV nm{U_m
{VWr; lmV H$_mV `m XodVog h{d^mJ XoVmV. amOgy` `kmV m
{VWrMr nyOm H$aVmV.
[g.]
AZw_aU Z. gVr OmUo; nVr~amo~a {MVmamohU, AZwJ_Z.

AZw_U

_amR>r eXH$moe & 73

AZw_U Z. _m{^foH$.
[g.]
AZw_mZ Z. 1. H$nZm; AQ>H$i; AXmO ({H$. H$mT>Uo, ~mYUo) :
"Ehdt AZw_mZmMo{Z ngo & AmdS>o H$sa H$ic|o Eogo & n[a _JOimMo{Z
dmocmeo & H$m` ^y{_ {V_o & ' - km 9.137. 2. kmV Jmo>rd$Z
AkmV Jmo>r~c H$mT>cocm VH$ qH$dm {ZU`. (`m`emmVrc
Mma _mUmnH$s Xwgao); (gm_m`V) VH$; {gmV. 3. (H$m`Xm.)
VH$md$Z H$mT>>cc
o m nwamdm. 4. (H$m`.) (AZ_mZ An.) Xmocm`_mZ
dmr; gH$moM; eH$m; ge`; qH$Vy : "VwH$m hUo Amho R>m`rMm{M
_mZ & AmVm AZw_mZ H$m`gm Vmo &' - VwJm 1493. 5. EH$
AWmcH $ma. gmYZmd$Z gm`mMo VH$mZo kmZ : "^d_{Vg AmdS>o
O[a YZm{XH$mcm{J Vo & _Xr` JwUH$sVZldU H$m Var `m{JVo & Ago{h
hUerc ~m & O[a Var VwPr _mdcr & VwO `Ow{Z nm{OVm H${e
XwYmH$S>o Ymdcr &&' - Ho$H$m 52.
[g.]
AZw_mZJ` {d. VH$mZo, YmoaUmZo, AXmOmZo, H$nZoZo OmU`mgmaIo.
[g.]
AZw_mZO` {d. AZw_mZmVyZ Amcoco; VH$mZo g_OUmao; YmoaUmZo
OmUcoco : "gJrVmMm AmT>i Oar AZw_mZO` hQ>cm Var' _mJmodm 10.
[g.]
AZw_mZUo g{H$. 1. VH$ H$aUo; VH$mZo VmS>Uo; H$nZm H$aUo;
AO_mdUo : "_Zr AZw_mZr n `oWy & H$nQ>mMma {XgVgo &' - _wAm{X
4.160. 2. AZ_mZ H$aUo; H$m Hy$ H$aUo : "~{i^ cmJcm
AZw_mZw' - Ch 1350.
AZw_mZYn(~)H$m nhm : AZ_mZYnH$m
AZw_mZ{g {d. VH$mZo {ZpMV Ho$coco, R>adcoco, OmUcoco. [g.]
AZw_m{ZV {d. 1. AXmO Ho$cocm; AZw_mZ Ho$cocm. 2. VH$JV;
VH$gm`.
[g.]
AZw_m{ZV Xo`Vm r. (dm. co.) AXmOr, Ano{jV XoUo.
AZw_mZr {d. VH$ H$a`mV, VH$mZo VmS>`mV Hw$ec; YmoaU ~mY`mV,
AQ>H$i qH$dm AXmO H$a`mV Hw$ec, Va~oO.
[g.]
AZw_mZmopV - Vr r. 1. VH$mZo ~mocUo; AXmO AQ>H$i H$aUo.
2. AZw_mZmZo qH$dm VH$mZo Ho$cocr _mS>Ur; AZ_mZYnH$m. [g.]
AZw_mZmoncY Z. VH$mZo {_iUmam : "gm`mMo _ycH$maU AMoVZ,
gy_ d AZw_mZmoncY Ago Amho.' - _mJmodm 256.
[g.]
AZw_mnH$ {d. `m`md$Z AZw_mZ H$aVm `oBc Ago; `WmW H$nZm
XoUmao; AZw_mZmcm gmYZ qH$dm OmJm H$$Z XoUmao; VH$ H$a`mg
AmYma^yV (Jmo>) : "{Vq~~ q~~m AZw_mnH$' - A_ 1.26. [g.]
AZw_mnZ Z. (agm.) AcY_u qH$dm AH$Y_u g`wJo, VgoM
AmpgS>rH$maH$ qH$dm jnUH$ JwU AJr Agco`m g`wJm`m
{ddmMr ghVr R>ad`mMr nVr.
[g.]
AZw{_V {d. AZw_mZmZo, VH$mZo R>adcocm, OmUcocm.
[g.]
AZw{_{V-Vr r. VH$; {ZU`; AZw_mZmZo, VH$mZo hmoUmao kmZ.[g.]
AZw_o` {d. VH$ H$aVm `o`mOmoJo; AQ>H$i H$aVm `o`mgmaIo : "hm
H$m mUmZw_o`mo & `odmo H$m hmVr Xodmo &' - A_ 7.238. [g.]

AZw`mo` nQ>c

AZw_moXH$ {d. g_Vr XoUmam; ngVr Xe{dUmam; AZwHy$c _V XoUmam


(R>amdmg dJao).
[g.]
AZw_moXUo g{H$. egm; VwVr H$aUo : "_J Vo EH$_oH$m{V gwImZXw
hUm{Z AZw_moXm| cmJco &' - crMny 52.
AZw_moXZ g{H$. 1. ngV H$aUo; g_Vr; _m`Vm; H$~wcr; nadmZJr.
2. dmhdm H$aUo; egUo . 3. {Mm; cj : "ldUr nR>Ut
{ZO`mg & AmXao Yamdm {Xdg|{Xdg & AZw_moXZ XoVm H$Wog & gd
nmnmg j` hmo` &&' - {ecr 1.69. 4. gyMZog XwOmoam; nmqR>~m :
"~hYm AZw_moXZm{edm` gyMZm (R>amd) {dMmamg KoV ZmhrV.
g^mnVrZo gwM{dco`m gyMZmg AZw_moXZmMr Oar ZgVo.' - g^m
71. 5. Cgd; AZw>mZ; CnmgZm; g_ma^; gmJVm : "_m`m
ndmMo AZw_moXZ & H$ar H$adr AmnU &' - E^m 11.1255. ({H$.
H$aUo, KoUo, XoUo, nS>Uo.)
[g.]
AZw_moXZmW {d. (`mnma.) 1. ngVrgmR>r nmR>{d`mV Amcocm
(_mc.). 2._m`VogmR>r gmXa Ho$cocm (_gwXm, Vmd.) [g.]
AZw_mo{XV {d. ngV Ho$coco; dmImUcoco; VwVr Ho$coco; _m`Vm
{Xcoco; nadmZJr {Xcoco.
[g.]
AZw`mZ Z. 1. AZwgaUo; _mJyZ OmUo; `oUo. 2. dmhZm`m _mJ`m
~mOycm OmoS>coco; gwQ>o H$aVm `oUmao dmhZ; dmhZm~amo~a AmoT>co
OmUmao _mJMo dmhZ; OmoS>JmS>rMm _mJMm ^mJ. 3. (c.) {ZH$mc;
{ZU`; n[aUm_; eodQ>.
[g.]
AZw`m{`Zr {d. AZwHy$c AgUmar : "n d{hVm AZw`m{`Zr & _oYm
Vo Jm _r `o OZr &' - km 10.279.
[g.]
AZw`m`r {d. 1. AZwgaUmam; _mJyZ `oUmam; (c.) {e`; AZwMa.
2. EImm njmMm, nWmMm qH$dm {d{e> _VmMm. CXm. ~mmZw`m`r,
{Q>iH$mZw`m`r.
[g.]
AZw`moJ nw. 1. Z; MmH$er. 2. ~mocUo; qZXUo. 3. `Z; CmoJ.
4. `mZ. 5. Q>rH$m; ^m`.
[g.]
AZw`mo{Jd Z. A{^`moJ; ma^rMm hcm; AmnU hmoD$Z Ho$cocr
MT>mB : "amOH$maUm`m `wmg OoH$S>o d `m`m nwT>m`mH$S>o Ho$di
{V`mo{JdmMm _mZ AgVmo; AZw`mo{JdmMm hUOo ma^rMr MT>mB
qH$dm hcm H$a`mMm _mZ gaH$maH$S>o AgVmo.' - {Q>M 2.1.[g.]
AZw`moJr {d. 1. nyduMm; AJmoXa `oUmam; _yiMm; Ama^rMm; {df`;
AmYma; CJ_ B. A{YH$aU{df`H$. 2. OmoS>Umam, g~.
AZw`moOZ Z. 1. OoW`m VoWo cmdUo; R>do Uo; R>mH$R>rH$ H$aUo. 2. _oi;
gwWmnZ. 3. (^yem.) `mo` AWdm {d{e> arVrZo pWa hmo`mMr
{H$`m.
[g.]
AZw`moOr {d. ({dA.) 1. EImm `mMr nmhUr H$$Z Vo EH$gwamV
Mmcy H$aUmam qH$dm Vo ~gdUmam. 2. {dOo`m CnH$aUmMo gwQ>o ^mJ
EH$ OmoS>Umam. 3. EImm `mVrc qH$dm CnH$aUmVrc EH$m
^mJmMo Xwg`m ^mJmer (`m`m `mo` OmJoda) nVera AZw`moOZ
H$aUmam.
[g.]
AZw`mo` nQ>c Z. (^m.) XeH$ q^JmMo {N> chmZ_moR>o H$a`mgmR>r

AZw`mo` nmZm

74 & _amR>r eXH$moe

Agcocm nmVi, AnmaXeH$, n>rMm nS>Xm. hm EH$m$ Jmoc H$S>mZo


{\$adVm `oVmo. `m_wio _`dVu {N>mMm `mg chmZ_moR>m H$aVm
`oVmo.
[g.]
AZw`mo` nmZm nw. (`A.) AmQ>m`m gmhm`mZo XmVo Imcr - da
H$$Z `mo` `m AVamda pWa H$aVm `o`mOmoJm nmZm.
AZw`mo` noM nw. (`A.) `mo` `m {R>H$mUr pWa H$aVm `o`mOmoJm
noM; gaH$Vm noM.
AZwaV {d. 1. AZwamJr; o_~; {df`r; ggmar; `mMo o_ ~gco
Amho Agm; _Z JwVco Amho Agm. 2. {Z>mdV; aV; nam`U;
AmgV.
[g.]
AZwapV-Vr r. rVr; AmgVr; ^Vr; AmdS>; BN>m; {Z>m;
Zoh.
[g.]
AZwaUZ Z. 1. {VdZr; nS>gmX. 2. dm dmO{dUo ~X Pm`mda
`mVyZ H$mhr doi Kw_Umam, {Q>H$Umam dZr; AmdmOmMr YyZ. 3. gVmar`m
OmoS>m`m VmamVyZ {ZKUmam dZr qH$dm H$nZ. 4. (gm{h`)
``mW.
[g.]
AZwaV {d. AmgV; cnQ>; AZwaV.
[g.]
AZwa{V-Vr r. AZwamJ; AmgVr; o_; rVr.
[g.]
AZwajU Jh Z. _wcm`m O_mZVa `mMr H$miOr KoUmar gWm. [g.]
AZwaJ Uo A{H$. V_` hmoU;o aJZy OmUo : "(Zm_m) gVMaUr AZwaJ cm'
- Zm_ 845.
AZwaO
H$ {d. H$a_UyH$ H$aUmam; _Z doYUmam; gVmof XoUmam; gwIXm`r.
[g.]
AZwaOZ Z. 1. H$a_UyH$; _ZmoaOZ; {dhaU; gVmof; _mO. 2.
gwImdWm; AmZXdmr.
[g.]
AZwamJ nw. o_; rVr; BN>m; {Z>m; AVH$aU doYUo : "hm AZwamJw
^mo{JVm & Hw$_w{XZr OmUo &&' - km 1.60.
[g.]
AZwamJr {d. o_r; emH$s; AmgV; BN>m, o_ Agcocm; U`r;
r{V`wV; __Vmiy; Zohmiy.
[g.]
AZwamYm r. H$m{VdmmVrc gmmdrg ZjmnH$s 17 do Zj. (amYm
- {demIm `m Zjm`m _mJmo_mJ `oUmao Zj.).
[g.]
AZwamdH$ {d. d{Zgm` AgUmam : "gm`m ^mfUmVgwm H$_, __
dJao AZwamdH$ eX KmV`mZo ....' - gH$mo 66.
AZw$n {d. 1. OwiUmao; emo^Umao; `mo`; `Wm`mo`; gmOUmao;
g`wpVH$. 2. ge; gmaIo; g_mZ. gm_m. eX - AmkmZw$n,
H$mcmZw$n, XoemZw$n, gm_`mZw $n, `mo`VmZw$n. eA. AZwg$Z;
Ad`o; `WmdV; AZwamoYmZo.
[g.]
AZw$n AZwXmZ Z. EImXm H$n qH$dm `moOZm nyU H$a`m`m
>rZo _yi IM d JwV dUyH$ `m`mer {_iVr-OwiVr Aer emgZmZo
{Xcocr aH$_.
[g.]
AZw$nVm r. OwiUmao, gmOogo AgUo; geVm; gmaIonUm.
AZw$n ~mOy r. (J.) g$n {H$moUm`m g_mZ H$moZmg_moa`m
~mOyZm nanamer AZw$n ~mOy hUVmV. - _h_m 150.

AZwcmo_

AZwaoI nw. (^m.) EImXr dVy Zmhrer Pm`mZVa nmR>r_mJo am{hcocr


{VMr IyU qH$dm aofm.
[g.]
AZwaoIZ Z. EImm AmH$Vrda nmVi H$mJX R>odyZ `m AmH$VrMr V
H$mT>Uo.
AZwamoY nw. 1. H$c; JVr; YmoaU; amoI; cmdyZ {Xcocr {Xem; gaUr :
"AmVm Vr{VZo Omo AZwamoYw & Vmo g`m{g ~mYy H$$ Z eHo$ &&' E^m 11.36. 2. {dZVr; _m`Vm; g_Vr; AZwgYmZ; _Ou. 3.
{e\$mag : "qhXwWmZgaH$mamg {c{hco Va `mZr hUmdo hm
_w~BgaH$ma`m AZwamoYmda ({e\$maerda) Adc~yZ amhUmam Z
Amho.' - _mO 411. 4. hH$_V; dMd; AmQ>moH$m; H$hmV OmUo;
VmdS>rV gmnS>Uo : "_rnUmMo{Z AZwamoYo & {J{icm| hmoVmo _moh_Xo &'
- E^m 3.595. VVr`m {d^VrV Zoh_r Cn`moJ.
[g.]
AZwamoYr {d. AZwgaUmam; AZw$n; `Wm`mo`; AZwg$Z Agcocm;
AZwH$y c : "Vmo Amiw Zmoho AZwamoYr & ~moc{V `m &&' - km 15.230.
AZwdm` {d. ~mocVm Z `o`mgmaIo; AdUZr` : "AZwdm` Oo eX~ &
dmZXgwI &' - dm{X 1.5.39.
[g. A{Zdm` An.]
AZwcZ {d. AJ^yV Agcocr; _w` dVy`m AZwfJmZo Agcocr,
OmoS>cocr, cmdcocr (dVy B.).
[g.]
AZwcZH$ Z. _w` dVycm OmoSy>Z Agcocr dVy.
AZwcpZH$ {d. O~m~Xma; g~Yr.
(Jmo.) [g.]
AZwcjyZ {H${d. AdYmZ XoD$Z; cjmV KoD$Z; _Z cmdyZ; AdcmoH$Z
H$$Z; AZwg$Z; CoeZy .
[g. AZw+cj]
AZwc` Z. 1. cj XoD$Z Ho$cocr dmJUyH$; AmkoZgw ma, AZwH$aUnydH $
qH$dm cj XoD$Z Ho$cocr Jmo>; YmoaU; AZwdVZ. nhm : AZwamoY.
2. c`mH$S>o, g~{YV q~XyH$S>o didUo.
[g.]
AZwc~ {dnWZ Z. (^m.) q^Jm`m Zm^r` AVamVrc c~aofonmgyZ
{H$aU ~mOycm OmUo.
[g.]
AZwc~ gmonmZ nw. (Wm.) cmo~Vm {OZm.
[g.]
AZw{cnr r. ({dYr.) {c`Va.
AZwcoI nw. (`mo.) aofo`m XmoZ Q>moH$mnmgyZ XmoZ c~ H$mT>co Va `mMo
nm`o gmYyZ Or aofm `m nmVirV hmoVo Vr.
[g.]
AZwcoIH$ .w Xwg`mZo gm{JVcocm _OHy$a {chZ KoUmam qH$dm {c{hcocm
_OHy$a CVadyZ H$mT>Umam coI{ZH$.
[g.]
AZwcoIZ Z. 1. N>mncocm qH$dm {c{hcocm CVmam nmhZ Vmo Ogm`m
Vgm nwhm {chZ H$mT>Uo. 2. (J.) gyMrcoIZ H$aVmZm, Zm|X
H$a`m`m >rZo kmZgm{h`mMr Amd`H$ Vr _m{hVr Z_yX H$aUo.
3.(J.) dMcmMr qH$_V dmT>dV OmD$Z `m~amo~a `mda Adc~Zy
Agco`m naMcm`m qH$_VrZwgma AmcoInQ>mda {_iUm`m q~XyMm
AmcoI H$mT>`mMr {H$`m.
[g.]
AZwcon- Z nw. 1. _mIUo; con XoUo; earamg CQ>Uo MmonS>Uo : "O`mMo
{Zc}n AZwconw H$ar' - km 11.225. 2. CQ>r; CQ>`mMo `; con
(nXmW). 3. _mIcocr, MmonS>cocr, con cmdcocr pWVr.[g.]
AZwcmo_ {d. 1. `mo` H$_mZo Cn Pmcocm qH$dm O_cocm ({deofV

AZwcmo_O

_amR>r eXH$moe & 75

gH$a OmVr{df`r Cn`moJ); CM dUmMm nwf d Imc`m dUmVrc


r, `mnmgyZ Pmcocr gVVr. 2. (c.) Ad` : "AZwcmo_
{Vcmo_ & {ddMZm dmT>c
o XwJ_ & ho Z H$[aVm gm` gwJ_ & AmH$io
V| d_ gmJoZ &' - E^m 24.603. 3. (Am`w.) dm^m{dH$ {Xeog
AZwg$Z AgUmam.
{H${d. `mo` H$_mZo; `dpWV nVrZo; Zg{JH$ nVr_mUo qH$dm
arVrZo; {eVdma.
[g.]
AZwcmo_O nw. AZwcmo_ {ddmhmnmgyZ Pmcocr gVVr : "hrZ dUmMr
Oo Zmar & Cm_ nwfmMm J^ Yar & Vo AZwcmo_O ggmar & emH$mar
~mo{cOo &' - E^m 20.32.
[g.]
AZwcmo_Z Z. (Am`w.) dmVm{XH$mZm d_mJmH$S>o di{dUo; Aer {H$`m
H$a`mg Cn`moJr R>aUmao AmfY.
[g.]
AZwcmo_n{V-Vr r. 1. `WmH$_ MmcUmar arVr; `m H$mcmZwH$_o
Jmo>r KS>`m AgVrc `mM H$_mZo gmJUo; gwcQ> H$_mZo KS>Uo,
H$aUo, ~ZUo `m`m CcQ> {Vcmo_ nVr. 2. ~mU, j{`,
d`, ey hm dUH$_ AZwcmo_ Amho. `m`m CcQ> {Vcmo_.
AZwcmo_{dcmo_ cmoH$ nw. gwcQ>m qH$dm CcQ>m dmMcm AgVm
gmaImM dmMcm OmUmam cmoH$. CXm. " `m _mVm __Vm _m`m.'
AZwcmo_ {ddmh nw. AZwcmo_ nVrZo Pmcoco cZ; CM dUmMm
nwf d H${Z> dUmMr r `mMm {ddmh.
[g.]
AZwcKZr` {d. CcKZ Z H$aVm `o`mOmoJo.
[g.]
AZwcKZr`Vm r. 1. {O`mda _mV H$aUo e` Zmhr Aer
pWVr. 2. Xwc`Vm; XwVaVm.
[g.]
AZwcoI nw. `m~c {c{hco qH$dm ~mocco nm{hOo `m~c Z {c{hUo
qH$dm Z ~mocUo. [g.] (dm.) AZwcoImZo _maUo - CcoI
H$a`mgma`m Jmo>rMm _wm_ CcoI Z H$aUo.
AZwcoIZr` {d. XwcjUr`; {~Z_hdmMo; jwcH$.
[g.]
AZwdOUo g{H$. nmR>r_mJyZ OmUo; ~mocdUo : "Jmogmdr Vo`mVo AZwdOuV
{ZJmco' - crMny 483.
AZwdOZ Z. ~moidU; dmQ>ocm cmdUo; {dXm H$aUo: "AZwdOZ H$ar Vo
Amcr' - _hmZw.
[g.]
AZwdVUo g{H$. 1. Xwg`m`m _Ou_mUo dmJUo; godm H$aUo. 2. EImm`m
_mJo _mJo AgUo; {MH$Qy>Z amhUo; Y$Z ~gUo. 3. EImm nanaoVrc
`oH$ dVycm, ^mJmcm qH$dm Jmo>rcm cmJy H$aUo, g~Y
cmdUo.
[g. AZw+dm]
AZwdVZ Z. 1. AZwH$aU; Adc~Z; godm; MmH$ar; AZw$nd; _mJyZ
OmUo. 2. (^m.) EH$m nmR>monmR> EH$ Ago naV naV `oUo. 3. (dZ.)
dmT>rMr {H$`m; dZnVr`m dmT>r`m {Xeoda Adc~yZ AgUmam
JwU.
[g.]
AZwdVZr {d. (dZ.) MoVZm {Z_mU H$aUm`m KQ>H$mH$S>o qH$dm KQ>H$m`m
{d {XeoZo dmT>V OmUmao Ad`d AWdm hmoUmar dmT>.
AZwdVu {d. 1. godm qH$dm MmH$ar H$aUmam; H$m_mg qH$dm Cn`moJmg
`oUmam. 2. Aml`, AmYma XoUmam. 3. Imc`m VrMm; Xw`_.

AZw{d

4. g_m{d>; AJ^yV AgUmam. 5. g~Y Y$Z AgUmam. 6.


Amkm{H$V; _Vm_mUo dmJUmam; _mJmo_mJ, ZVa `oUmam; ZVaMm.
AZwdVu Wm`r XV (d.) n{hco XmV nSy>Z Jo`mZVa Amcoco Xwgao
H$m`_Mo XmV; gcJnUo Agcoco Wm`r XmV.
AZwdYZ Z. (Wm.) XrKuH$aU; {dVma.
[g.]
AZwde nw. dmagm; AmBdS>rc d BVa nydO `m`mVrc JwUXmofmMo
An`m_`o Pmcoco gH$_U.
[g.]
AZwde
H$_ nw. (Ord.) Hw$cnanaoMo AWdm demdirMo H$mo>H$. [g.]
AZwde
k nw. (Ord.) AmYw{ZH$ gH$aU emmVrc Vk; AZwd{ eH$Vm
d {VMo d$n `m {df`mVrc Vk.
[g.]
AZwd{ eH$Vm r. nydO mMo JwUmdJwU nwT>`m {nT>rV gH$ mV hmoUo :
"H$mhr ~m~VrV AZwd{ eH$VoMm ^md AgVmo.' - H$er _r 1.[g.]
AZwd{eH$VmdmXr {d. _wcm`mV AgUmao gd JwUXmof AmBdS>rc d
BVa nydO `m`mnmgyZ `oVmV Ago _mZUmam.
AZwdmH$ nw. F$doXgyVmMm EH$ g_wM`; g{hVo`m A`m`mVrc
nmoQ>^mJ; H$aU; n[aN>oX.
[g.]
AZwdmX-XZ nw. 1. ^mfmVa; EH$m ^mfoVrc _OHy$a Xwg`m ^mfoV
AmUUo; ZH$c (JW, H$m` dJaoMr). 2. (g^o_`o) Xwg`mMo
~mocUo qH$dm dVMo hUUo nwZnwhm gmJUo qH$dm _mS>Uo; nwZnwhm
n>rH$aU; n>rH$aUmW nwZVr. (c.) dUZ. 3. EImmdaMm
em~rV Pmcocm Amamon gdmg gmJyZ `mcm {Xcoco emgZ nwhm
gmJUo. 4. Xwg`mMr XwH$`o CKS>H$sg AmUUo. 5. (`mnH$.)
gdmX; gcmn; ^mfU. 6. (Y_.) m`pMm KoVo doir nmVH$mMm
d m`pMmmMm CMma H$aUo. 7. (H$m`Xm.) {g H$aUo; Wm{nV
H$aUo (OwZr arV, [admO dJao). 8. (Vd.) `WmW {Z$nU :
"AW d doXmVrc dUZ dVwpWVrg Y$Z Agoc Va `mg AZwdmX
hUVmV.' - Jra 22. 9. XwOmoam.
[g.]
AZwdmXH$, AZwdmXr nw. 1. AZwdmX, ^mfmVa, ZH$c H$aUmam. 2.
m`pMm KoVo doir, m`pMm KoUm`m`m nmVH$mMm CMma
H$aUmam.
[g.]
AZwdmXUo g{H$. 1. nwhm nwhm gmJUo, hUUo; nmR> H$aUo; nmonQ>nM r
H$aUo. 2. ~mocUo; gmJUo : "Vmo d`| gd}d & `j AZwdmXcm' km 1.72. 3. n> H$aUo : "Eogo ~hYm {Zamo{nco & JW J^u Oo ~mo{cco &
Vo AdK|{M AZwdmXco| & Z dMo qH$$ H$Xm &' - Xmg 1.1.13. [g.]
AZwdmXr {d. gJrVmMo gmX` dmT>dUmao ghm`H$ da; dmXr d gdmXr
IoarO amJmV cmJUmao ~mH$s gd da AZwdmXr g_Oco OmVmV.[g.]
AZwdm` nw. g~Y; ggJ : "dm`wMo{Z AZwdm`o & Yy {XJV dohr Om`o &'
- amkm 13.685.
AZwdmg-gZ nw. Z. 1. CQ>U.o 2. gwdm{gH$ H$a`mMr {H$`m. 3. (d.)
Vc~Vr; VocmMm E{Z_m.
[g.]
AZw{dH$aU Z. (`m.) ``.
[g.]
AZw{d {d. ^moH$ nmS>coco; do{>coco; AmN>m{XV; `mV; g~;
H$m|XU H$$Z ~gdcoco; OS>dcoco.
[g.]

AZw{dYmZ

76 & _amR>r eXH$moe

AZw{dYmZ Z. gwMd`m_mUo H$aUo.


AZw{d^mJ nw. Ymam; AZwN>oX.
AZwdm {d. g~; {ZJS>rV; AZw`m`r.
[g.]
AZwdmXeZ Z. (Z`.) Z`m_`o EImXm nXmW {ZaIyZ nmh`mMm
A{^Z`.

[g.]
AZwd{m - mr r. 1. nanaoZo MmcV Amcocm g~Y; H$_; _m{cH$m;
amJ : "AOwZm B`m nar & {_`m>r`m Kat & `wJmZwdmrMr H$ar &
MmoO nmCc| &' - km 14.113. 2. godm; MmH$ar; AmkmnmcZ;
ewlyfm. 3. gmhM`. 4. AZwH$aU; ZH$c. 5. g_Vr. 6. (`m.)
nydJm_r {Z`_mMm ^md M{cV {Z`_mda Mmcy amhUo. [g.]
AZwdoc- i {H${d. nwZnwhm; dmadma; {\$a{\$$Z; AZoH$dma.
[g. AZw + docm]
AZw`dgm` nw. ~moY; ^mZ; gmamgma {dMma; MV`; OmUrd. [g.]
AZw`m`mZ Z. _m{XH$mMo {ddaU; _m{XH$mMo AW {dfX H$aUmao
`m`mZ.
[g.]
AZwdV {H${d. AZwg$Z : "AZwdV Zdm agm &' - amkm 18.330. [g.]
AZwe` nw. (Vd.) 1. XwH$_mMm n[aUm_. 2. nmmmn : "AZwgmo
Am{Vgr grH$dr AmcdmH$m' - _y 2154.
AZwegm r. EImm Jmo>rg epVnydH$ _m`Vm XoUo; {e\$mag
H$$Z g_Vr XoUo.
[g.]
AZwemgUo g{H$. 1. {Z`{_V, n[a{_V H$aUo; ~Xmo~V R>odUo;
am`H$ma^ma Mmc{dUo; H$m`mZo, {Z`_mZo ~mYZy Q>mH$Uo. 2. {ddaU,
{ddoMZ, D$hmnmoh H$aUo.
[g. AZw +emg]
AZwemgZ Z. 1. Amkm. 2. H$m`Xm; {Z`_; R>amd. 3. {eV; {Z`_Z.
4. {ZpMV, _`m{XV, gw{Z`{V H$a`mMm `mnma. 5. `dhmaem.
6. AZw>mZ : "_J _m{S>co AZwemgZ & Am{U mMo H$ar qMVZ &'
- H$Wm 4.13.28. 7. EImm {df`mMo {ddoMZ, {ddaU, D$hmnmoh,
n>rH$aU B.
[g.]
AZwemgZ gYmaU Z. {eVnmcZ; {eVajU.
AZwemVm nw. 1. AZwemgZ, {Z`_Z H$aUmam; am` Mmc{dUmam;
~Xmo~V amIUmam; H$ma^mar; {ejm H$aUmam; {Z`Vm. 2. CnXoe
H$aUmam.
[g.]
AZwempV-Vr r. H$m`mMo nmcZ H$amdo hUyZ `moOcocr {ejm,
emgZ B.
[g.]
AZwerVZ Z. (emn. ) (H$mM, YmVy, Va B. Vmn{d`mZVa)
gmdH$me WS> hmo`mMr {H$`m.
[g.]
AZwercZ Z. 1. n[aercZ; {nN>m; h`mg; AmgVr; AZwaVr;
nmR>rg cmJUo; nmR>nwamdm; gamd; A`mg. 2. EH${Z> godm.
3. (_mZg.) COiUr; EImXr H$Vr H$a`mVrc dmH$~JmanUm d
gwc^Vm {_id`mgmR>r Vr H$Vr dmadma H$aUo.
[g.]
AZweof nw. gmRy>Z am{hcocr H$m_o, Anwar am{hcocr AmdmgZo B.
{ZYm[aV H$mcmdYrV nyU Z Pm`m_wio nwT>o Mmcy amhUo. [g.]
AZwldU Z. ao{S>Amo qH$dm XyaXeZm`m d{ZjonUmMr Vm{H$

AZw>o`

VnmgUr.
[g.]
AZwlwV {d. nanammV; nydmnma MmcV Agcoco : "AZwlyV ho
mgm{XH$ & H$nm^rH$ dm_rMr &' - VwJm 2132.
[g.]
AZw^V {d. {MH$Qy>Z Agcocm; {~cJyZ Agcocm.
[g.]
AZwfJ nw. 1. gJVr; ^mJrXmar; ggJ; gmo~V; gmhM`; g`;
{ZH$Q>g_mJ_; g~Y . 2. Aml`. 3. {_lU; OmoS>; {_cm\$. 4. EH$
AcH$ma - EH$m {H$`onmgyZ AZoH$ H$m`{gr Pm`mMo dUZ OoWo
AgVo VoWo hm AcH$ma gmYVmo. CXm. "N>ir Zn ~ir ~ir V[aM
Vmo Zgo AmQ>cm &' - Ho$H$m 76.
[g. AZw + gJ]
AZwf{JH$ {d. g~Y r; ~amo~aMm. nhm : AmZwf{ JH$
AZw> nhm : AZwpN>>
AZwwn-~-^ nw. Mma MaU, AmR> Ajao, cKw Jw$ A{ZpMV Agm
EH$ N>X. CXm. "_mVo{M _mZwZr Wmoa & H$_} gd g_{nVr & Var
AV`moJo{M & _mVo `mVr CnmgVr &' - dm_Z Jrg 12.6.
Z. (d{XH$ N>XmV `m`m MaUmV Ajao gdmV H$_r Ag`m_wio
cmj{UH$ AWmZ)o And; Anamer; W|~; gjno : "Ho$di AZw>wn
{Z~i & Eogo {Xgo nmS>dXi &' - O 42.32.
[g.]
AZw>Uo {H$. 1. {d{YnydH$ AmMaU H$aUo : "hUmo{Z Amnw{c`mnar &
em AZw{>Vr Hw$gar &' - km 17.92. 2. AZw>mZ H$aUo : "{O`|
H$_u hm `moJw & AZw{>Oo g{{Z`moJw & VoW AZw{>cm gmJw & doXw{M
Vmo &' - km 17.413. 3. H$aUo; gnmXUo; gmYUo; {g H$aUo;
eodQ>mg ZoUo; nma nmS>Uo (YXm, CmoJ B.) : "A`moVrZo gJt
MVwam & YmHw$Q>o H$mO gmJo Agwam & `mdar A{^_mZ `o Wmoam & H$m`
AZw{>Vrc Vo &' - _wAm{X 4.65.
[g. AZw+Wm]
AZw>mVm {d. XodVm`m gmXmW Ym{_H$ {dYr H$aUmam. [g.]
AZw>mZ Z. 1. {d{YnydH$ Y_H$`, H$_ `mMo AmMaU : "hUmo{Z
dY_mZw >mZ & Vo AIS> `k`mOZ & Omo H$ar V`m ~YZ & H$htM Z
nS>o &' - km 3.83. 2. Xodmr`W A{^foH$, nyOm, nmR>, hmo_, hdZ,
XmZY_ dJao H$_. 3. (c.) _moR>m n[al_mMo H$m_; _hH$m`; AdKS>
H$`. 4. (gm_m`V) gnmXUr; AmMaU; nma nmS>U.o ({H$. H$aUo,
MmcdUo, ~OmdUo, _mS>U)o .
[g. AZw + Wm]
AZw > m Z n{V -Vr r. Ym{_H$ {dYr `WmgmJ H$a`mMr
nVr. : "^wMo ^moOZ hUOo n{d gh^m{JVm BMr AZw>mZ
nVr &' - gmm 90.
AZw>mZr {d. 1. AZw>mZ H$aUmam : "Ogo AZw>m{ZA| cmoMZw & Vo
dmMdoAm r aZw & H$[aVm{V Ymar VnUw & _XZqcJmgr &'- {ed
849. 2. AZw>mZm_`o Hw$ec, {ZnwU; `O_mZmMo AZw>mZ
Mmc{dUmam; AZw>mZ {V{ZYr.
AZw{>V {d. Ho$coco; ~Omdcoco; CaH$coco; AmMacoco; AZw{>coco;
gmYcoco.
[g.]
AZw>o` {d. AZw>mZ H$a`mg `mo`; H$aUr`; H$a`mOmoJo; AmMaUr`;
~Omd`mg `mo` : "h|{M {Z`Z{_{mH$ & AZw>o` Amd`H$ &' km 18.119.
[g.]

AZwgQ>

_amR>r eXH$moe & 77

AZwgQ> {d. _moH$im : "nw nw gJm_ Ho$cm & {ZOnw AZwgQ> am{hcm &
AmVm _mPm `w gmohim & Xw$Z nmho dm{_`m &&' - O 4.101.
[g. AZwpN>>]
AZwgnmoQ>r nhm : AZedo nmoQr (d.)
AZwg_WZ Z. (H$m`Xm.) AmnMm[aH$ g_Vr XoUo; AmnMm[aH$ _Owar
XoUo.
[g.]
AZwga nw. 1. g_Vr : "Ao`m AZwg$ ZmpV & ~cmH$mao gJw H$[aVr'
- Ch 539. 2. Am{dH$ma : "n[a drU^Vr AZwgao : Zho{V
_mojm hoVw' - km 1176. (dm.) AZwga hmoUo- H$~yc hmoUo.
AZwgaU Z. 1. AZwH$aU; AZwdVZ; _mJmo_mJ OmUo; ge AmMaU;
ZH$c H$aUo : "AZmdS>rMm dfmdmo & VoUo ZwJdo AZwgaZ ^mdmo &'
- km 243. 2. AJrH$ma.
[g.]
AZwgaUo g{H$. 1. AZwH$aU H$aUo; ge AmMaU R>do Uo; AZwcjyZ
dmJUo. 2. AZwH$y c hmoU;o g_V hmoU;o {_cm\$ H$aUo; OwiUo; O_Uo.
3. _VmMm drH$ma H$aUo; AZw`m`r hmoU;o de hmoU.o 4. _aUo; ^OUo :
"Zmam`U ^` `oD$ ZoXr Jmdm & VwH$m hUo Zmdm AZwgao `m &' - VwJm
83. 5. AZwaV hmoU;o AYrZ hmoU;o daUo : "`moOZJYm _w{Zcm O{g
JJm eH$am{e AZwgacr &' - _moAm{X 8.37
[g. AZw + g]
AZwgai {H${d. AZwgma; `m_mUo : "Ym` gwdU Vm~moi : H$nwam{X
gH$i : do{MOo {dmmZwgai' - agH$m 378.
AZwgnu {d. ({dA.) nmR>monmR> `oUmam.
[g.]
AZwgH$Q> Z. gH$Q>.
AZwgJ nhm : AZwfJ : "Vy AZwgJmMm R>mdmo &' - km 4.30.
AZwgJo H$$Z {H${d. {X_Vrg; V\}$Zo : "gXm{ed _mUHo$da ho gdmB
_mYdamd noedo gaH$ma `mMo H$ma{H$XuV d{H$crMo dJao amOH$maUmMo
{c{h`mV JmoqdXamd qnJio `mMo AZwgJ o H$$Z gaH$maH$m_mV dmJV
hmoVo.' - XgH$`m 115.
AZwgV{V g~moYZ Z. (g_mO.) _wcm`m ZmdmZo AmB d{S>cmZm
AmoiI`mMr nV.
AZwgYmZ Z. 1. OmoS>Ur; OwiUr; _mS>Ur; gJVr; gJVdma Owi{dUo,
OmoS>Uo, `dpWV cmdUo (_wm, {df`, AZwH$_ B.). 2. cj;
AdYmZ; {Mm; `mZ : "H$U MaUr OS>c| _Z & `m cmJr dmMo
nS>co _mZ & T> cmJc| AZwgY mZ & ghOpW{V Mmccr &' - Ed
6.67. 3. hoVy; `o`; ~oV; cmJm~mYm; `moOZm; diU; d{ecm;
_gcV; YmoaU; `wVr ({H$. ~mYUo, cmdUo.). 4. H$sVZmVrc
CmaaJ; H$WoVrc Am`mZ : "AdK| nmoQ>mgmR>r gm|J & VWo H$Mm
nmSw>aJ & cmdr AZwgYmZ & H$mhr XoBc hUdyZ &' - VwJm 2883.
5. O_; _oi; g_d`; {_cm\$; AZwH$y cVm. 6. (H$YrH$Yr) AZwamoY
`m AWu. 7. Vmd; VmdZm; doe. 8. MmH$er; emoY; _mJmodm.
9. H$_mV Jmo>; AmoKmZo Amcocr JmoQ>. 10. (`m`mV) nMmd`dr
dm`mVrc Omo CnZ` Vmo. ho nMmd`d `oUo _mUo - {Vkm, hoVy,
CXmhaU, CnZ` Am{U {ZJ_Z.
[g.]
AZwgY
mZr {d. 1. _gcV H$a`mV YyV; `w`m, ~oV `moO`mV hema;

AZw`yV

_moRm> {hH$_Vr; eH$c cT>{dUmam. 2. Am`mZ cmdUmam (h[aXmg).


3. (dmgmd$Z) _mJ H$mT>Umam; gwJmdm cmdUmam.
[g.]
AZwgma-am nw. 1. AZwgaU; AZwdVZ; gmaIo dmJUo. 2. H$_; gaUr;
_mJ : "Omo Xm{dcm Vwht AZwgmam &' - km 5.165.
{d. _mUo; gmaIm; ge; AZw$n; OwiUmam. gm_m. eX AmkoZgw ma dVZ, nmnmZwgma coe.
{H${d. YmoaUmZo; H$_mZo; AZw$n.
[g.]
AZwgmar {d. AZwgaUmam; _mJmo_mJ OmUmam; AZwH$aU H$aUmam;
[g. AZwgma]
Amko_mUo dVUmam. nhm : AZwgma
AZw{g {d. (J.) Xwg`m Jmo>r`m AmYmamZo {g Pmcocm. [g.]
AZw{gVm r. (J.) JhrV Jmo>td$Z Xwgar Jmo> {g H$aUo. [g.]
AZw{gmV nw. (J.) Cn{gmV; EImm dV d _hdm`m {gmVmMm
AmYma KoD$ZM Omo {g H$aVm `oVmo Agm Xwgam {gmV. [g.]
AZwgy{M nhm : AZwgyMr
AZwg{y MV {d. gaH$maZo ZH$s Ho$co`m {d{e> H$mo>H$mV {OMm g_mdoe
Ho$cocm Amho, Aer (OmV, O_mV).
AZwgy{MV O_mVr r. emgZmZo Am{Xdmgr d ^Q>`m, {d_wV
O_mVtMr Or `mXr Ho$cr Amho `mV g_m{d> Ho$co`m O_mVr.
AZwgy{MV OmVr r. emgZmZo An`mXr X{cV, _mJmgco`m
OmVt`m V`ma Ho$bo`m `mXrV g_m{d> Agco`m OmVr.
AZwgy{MV Xa nw. (`mnma.) EImm H$nZrZo Cnm{XV Ho$co`m
dVyMr A{YH$V H$mo>H$mV Z_yX Ho$cocr qH$_V; A{YH$V Xa.
AZwgy{MV ~H$ r. ~H$mg~Yr`m H$m`mcm OmoS>co`m `mXrV
g_m{d> Agcocr ~H$.
AZwgyMr r. H$m`mcm, H$amamcm dJao A{YH$Var`m OmoS>cocr
`mXr; \o$[aV; Vm{cH$m; _m{hVrnH$.
[g.]
AZwgV {d. 1. AZwgacocm; AZw`m`r Pmcocm; _mUo dmJcocm. [g.]
AZwgodZ H$aUo C{H$. (g.{d.) gmhm`H$ hmoUo.
AZwgodr {d. 1. gmYZ^yV; gm` mV H$$Z Ko`mgmR>r gmYZ^yV
hmoUmam. 2. hmVmImcMm; H${Z>; Xw`_.
[g.]
AZwgodr Wmda ({d{Y.) {Z`_mZwgma {_imcocr O_rZ.
AZwgmo nw. nmmmn : "AZwgmo Am{V{g grH$dr AmdmH$m:' _y.
AZwVaUr r. (_yi d{XH$ AW : gyH$mir ApZhmo`m`m Cma{H$`oV
Jm` _m$Z {VMr dnm H$mTy>Z {VZo ApZhmo`m`m oVmMo AmN>mXZ H$arV.
`m JmBg dVaUr hUV.) Cma{H$`oV dVaUr Vamd`mgmR>r Xo`mV `oUmar
Jm`.
[g.]
AZw\${Q>H$ {d. \${Q>H$_`.
[g.]
AZw\w$aU Z. (Ord.) `oUm`m H$memMo nmaXeH$ nXmWmV emofU
d $nmVa hmoD$Z Vmo ~mhoa nS>`mMr {H$`m.
[g.]
AZw`yV {d. {Z`{_VnUo, AI{S>V OmUmam; Aw{Q>V (Cn^moJ,
H$ma^ma, dmr B.); gai d Z AS>IiUm`m JVrMm; EH$gmaIm;
EH$ Jw\$cocm; `mnH$ : "gmm AZ`yV A~m{Y{V &' - a`modm
1.81.
[g.]

AZw`yVnU, AZw`w{V

78 & _amR>r eXH$moe

AZw`yVnU, AZw`w{V Z. r. AI{S>VnU; gVV pWVr; AIS>


JVr, `mVr; EH$gmaIonUm : "JYm nmgmo{Z ndr H${R>U & CnOcr
Amnr AmnU & `oa`oamMo AZw`yVnU & gdWm OmU _moS>oZm &' E^m 24.125; "doJim`m _yVu & O`m{M`o AZw`yVr &' - km
13.917.
[g.]
AZwmoV {d. (^yem.) dmhm`m Imc`m {Xeocm.
[g.]
AZwdma nw. 1. ZmH$mVyZ hmoUmam n>moMmaXeH$ erf q~Xy. 2. `,
a, c, d, e, g, h `m Ajamdarc ZmH$mVyZ hmoUmam n> CMma
Xe{d`mH$[aVm `moOmd`mMo qQ>~. 3. nwT>o H$moUVohr `OZ AgyZ
`mnydu L>, m, U, Z, _ `mnH$s H$moUVohr `OZ CMmamd`mMo
Agco hUOo `oUmao Ajamdarc qQ>~.
[g.]
AZwhV-hmV {d. AIS>; {ZaVa; gVV; EH$gmaIm; Z Wm~Vm.
AZwjUr {H${d. jUmojUr; `oH$jUr : "AmZXmpY AZwjUt ^aVg|
`m`m H$nmBjUt &' - Amgr 16.18.
[g. AZw + jU]
AZwjo Z. chmZ jo qH$dm _hV (H$mer AmXr) jo ge nT>anya.
[g.]
AZwjonmi nw. 1. joWmZmMr {VnmiH$ XodVm. 2. (c.) nT>nyaMm
{dR>mo~m : "Y` doUwZmX AZwjonmim &' - {dR>mo~mMr AmaVr.
AZwjon nw. `wH$coVrc n{d`mMm EH$ H$ma.
[g.]
AZwkpV-Vr r. nadmZJr; hHy$_; gZX; AZwkmn; nadmZm;
_m`Vm; _mUn AJa XVEodO.
[g.]
AZwkpVXmVm nw. EImXr Jmo> H$a`mMr nadmZJr XoUmao A{YH$V
_mUn _Oya H$aUmam.
[g.]
AZwkpVYmaH$ nw. EImXr Jmo> {dH$`mg~YrMo coIr _mUn
`m`mH$S>o Amho Agm {dHo$Vm.
[g.]
AZwkm r. Amkm; hHy$_; nadmZJr; g_Vr : "d[anS>co O`m{M`m &
AZwkm H$m &' - A_ 2.17. 2. EH$ AcH$ma; XmofmV H$mhr EH$
JwU Amho `m ~wrZo Ho$cocr Xmof Xo`m{df`rMr mWZm : "VwH$m
hUo J^dmgr & gwIo Kmcmdo Amhmgr &' - VwJm 1193.
AZwkmV Amkm{nV; hHy$_ Ho$coco; g_V; {d{hV.
[g.]
AZwkmnH$ {d. {e\$mag H$aUmao; nadmZJr XoUmao.
[g.]
AZwkmn{H$m r. (J.) JWmXr gm{h` JWmc`m~mhoa Zo`mgmR>r
nadmZJrXmIc {Xcocr coIr {M>>r.
[g.]
AZwk`o {d. nadmZJr Xo`mOmoJm; nadmZJr Agcocm.
[g.]
AZwZ {d. 1. H$_r Zgcocm. 2. g_J {dVV; _moR>m. 3. gd hH$,
A{YH$ma Agcocm.
AZyT> - T>m {d. cZ Z Pmcocm; A{ddm{hV.
[g.]
AZyT>_mVd Z. {ddmhnyd _mVd.
AZyn {d. 1. {Zn_; AgmYmaU; Acm{H$H$; {dcjU; M_H$m[aH$;
Agm_m`; ZdcmBMo; AmM`H$maH$.2. (dm`w.) OoWo PmS>r d nmUr
\$ma Amho Agm (Xoe). 3. _hm_J (amZSw>H$a, aoS>m, _J, hmr,
amZJm`, J|S>m, Jdm B.), OcMa (hg, gmag, ~XH$, ~Jim,
nmZH$m|~S>m B.), _` (amohr, nmR>rZ, H$mgd, H$mcd, eI B.)

AZoH$mJr dJ

ho (mUr). 4. XcXcr`m XoemV Hw$Oco`m nXmWmnmgyZ {ZKUmam


(dm`y, {_WoZ, _me Jg.)
[g.]
AZyn g_mdmg nw. (dZ.) H$m`_ XcXcrV dmT>Umam dZnVtMm
g_wXm`.
AZy-$ nw. _mS>m Zgcocm; gy`mMm gmaWr, AU. (`mcm _mS>m
Zh`m. hm JS>mMm Wmoacm ^mD$).
[g.]
AZyUH $ nw. (^m.) cd qH$dm cmoH$a Zmhrer H$aUmao CnH$aU. [g.]
AZU-Ur {d. H$O, F$U Zgcocm; F$U_wV.
[g.]
AZV Z. c~mS>r; ImoQ>onUm; Ag`Vm.
{d. ImoQ>o; c~mS>; AV` (^mfU B.).
[g.]
AZ` nhm : AZV : "ofdMZr AZ`dMZr & ~mH$idMZr
{Y:H$m$ &' - Xmg 2.3.22.
AZoH$ {d. EH$mnojm A{YH$; H$mhr; nwH$i. gm_m. eX - AZoH${dY,
AZoH$gmmH$, AZoH$dma.
[g.]
AZoH$H$mo{eH$ Z. (dZ.) 1. ~hH$mo{eH$; AZoH$ H$mo{eH$mMo ~Zcoco
(eara qH$dm Ad`d).2. ~hnoer`; AZoH$ earaKQ>H$ Agcoco.
AZoH$Ma {d. H$in H$$Z amhUmam; gKMa; g_yhMa.
AZoH${Oh {d. nwH$i {O^m Agcocm; (c.) ImoQ>o ~mocUmam; ~mocUo
~XcUmam.
[g.]
AZoH$ {H${d. AZoH$ {R>H$mUr.
[g.]
AZoH$Xm {H${d. nwH$i doim.
AZoH$Ym-{dYm {H${d. nwH$i arVtZr, H$mao; nwH$i doim. [g.]
AZoH$_mVH$ {d. nwH$i Am`m Agcocm.
[g.]
AZoH$dMZ 1. `md$Z AZoH$ dVyMm ~moY hmoVmo Vo; ~hdMZ. 2.
Zm_mMo {Za{Zam`m {d^Vt_Yrc ~hwg`m~moYH$ d {H$`mnXmMo
`m`m nwf Am{U H$mi `m_Yrc ~hwg`m~moYH$ H$VmXr $n.
3. ~hdMZmVrc eX.
[g.]
AZoH$dU g_rH$aU ({ { B. AkmV dU ) Z. (J.) `m
g_rH$aUmV XmoZ AWdm A{YH$ doJdoJ`m AkmV ametMm AV^md
AgVmo Ago g_rH$aU. CXm.2 j + 3 `+ 7a = 0 `m EH$mM
g_rH$aUmV j, `, a `m VrZ doJdoJ`m AkmV amer Am`m
AmhoV.
[g.]
AZoH$dmXr {d. nmIS>r _VmMm.
[g.]
AZoH$dma {H${d. nwH$i doim; dmadma; Zoh_r gVV.
AZoH$e {H${d. nwH$i H$mao.
[g.]
AZoH$gX` _VXmagK nw. (am`.) `m _VXmagKmVyZ EH$mhZ
A{YH$ C_oXdma {ZdSy>Z md`mMoo AgVmV Agm _VXmagK. [g.]
AZoH$g{YnmX m{UdJ (m{U.) `m`m nm`mZm AZoH$ gmYo AmhoV
Ago mUr.
[g.]
AZoH$mWVm r. 1. EH$mWVMo m A^md; AWmMr AZoH$Vm. 2. g{XYVm;
_moK_nUm.
[g.]
AZoH$mJr dJ nw. (J.) AZoH$ ncy AWdm AJo Agcocm {df`;
dJuH$aUm`m >rZo XmoZ doJdoJio {df` EH${V _mS>Umao nwVH$.

AZoJm

_amR>r eXH$moe & 79

AZoJm r. 1. AmU. nhm : AmUoJm : "am_g_Wm `mMr Amho _O

AZmonm` nw. {Znm`; AJ{VH$d : "VwV Am_Mm AZmonm` Pmcm

AZoJm &' - ncm 38.99. 2. `dm`; Xmof; {dZ; AS>MU;


{ZfoY : "IwQ>oH$a YZJamZm OmVo, H$OmaUrcm gyn, \$mgonma`mZm
{Xdm d OmoS>m, Aem AZoH$ AZoJm AmhoV.' - JmJm 167.
AZoQ>r {H${d. \w$H$Q>; dm`m : "Vdm Vw_mg ocm Va, Vm H$m` AZoQ>r
OmUma Zm`!' - ACAm 125.
AZo {H${d. A`; Xwg`m {R>H$mUr.
[g. A`]
AZoVm r. (d.) AmYionUm; {>hrZVm.
[g.]
AZoir {d. JwimMr EH$ OmV. ({d{e> nVrZo ~Z{dcocm JwimMm H$ma;
`mMm Cn`moJ AmfYmV d H$mhr XwI`mV H$a`mV `oVmo.) (H$mo.)
AZH$_` Z. EH$_V ZgUo; _V{^Vm (EoH$_`mMm CcQ>).[g.]
AZH$m{VH$ {d. 1. ApWa; MMc. 2. _yi _w`mg gmoSy>Z Agcoco;
JmU. 3. (`m`.) A{g, {d, AZH$m{VH$, H$aUg_ Am{U
H$mcm``mn{X> `m nmM hodm^mgmnH$s EH$; gm`m{df`r ge`
Cn H$a`mcm Omo H$maUr^yV hmoVmo Vmo qH$dm Omo `{^Mma`wV
AgVmo Vmo AZH$m{VH$ hmo`.
[g.]
AZ` Z. 1. \$aH$; {^d; EH$dm^md. 2. EH$s ZgUo; d_Z`;
~o~Zmd; {~KmS>; dmH$S>o. 2. V, AW, dMZ qH$dm gX^ `m_Yrc
{damoY, V\$mdV.
[g.]
AZpN>H$ {d. (d.) `N>oZo qH$dm AmdoJm_wio ZH$iV hmoUmar
(hmcMmc, H$Vr); dmYrZ Zgcocr.
[g.]
AZpN>H$ ~MV r. (AW.) gVrMr ~MV; `Vr`m BN>o{d
H$amdr cmJUmar ~MV.
AZpN>H$ ~oH$mar r. (AW.) dVMm H$moUVmhr Xmof ZgVmZm, BN>m
AgyZhr EImmcm ZmoH$ar Z {_iUo.
AZ{VH$ {d. (g_mO.) gdgm_m` $T> Zr{V{Z`_mZm Y$Z Zgcocm;
Zr{VVdm{d Agcocm; Zr{V~m.
[g.]
AZ{VH$ `mnma nw. (g_mO.) do`m`dgm`mgmR>r Mmo$Z MmcUmam
p`mMm `mnma.
AZ{Vhm{gH$ {d. 1. B{Vhmgmer g~{ YV Zgcocr. 2. dVwpWVrda,
`j KS>co`m KQ>Zmda Z AmYmacocr (H$Wm). 3. H$mn{ZH$;
H$pnV.
[g.]
AZg{JH$ {d. 1. Adm^m{dH$; d^mdm{d. 2. {ZgJ{Z`_m{d;
g{>H$_m~mhoaMm; g{>~m.
[g.]
AZg{JH$ _WwZ Z. _mUgmZo neyer Ho$coco _WwZ.
AZmoIm {d. ZdrZ; Anyd; Z nm{hcocm; AZmoiIr : "`wghm`H$
\$S>mMo _XVrH$[aVm _ZmoaOH$ d AZmoIo Ioi hmd`mMo AmhoV.' Ho$ 14.2.41.
[qh.]
AZmoO {d. Hw$M~coc;o H$Q>micoc;o {I Pmcoco : "dZr dmQ> nhmV Ago
`mXd H$Q>H$ & Wmoa AZmoO Pmco gH${cH$ & ImZnmZo {dU.o ' - Omd.
AZmoR>m {d. ZdrZ; {dcjU; Agm_m`; M_H$m[aH$.
AZmonV Z. Amnmr; AZwnV. JmdmVrc qH$dm KamVrc nwH$i _mUgo
EH$mM doir AmOmar AgUo.

Amho.' - noX 29.95.


AZmoc Z. am_\$imMo PmS>.
AZmoc {d. AiUr. (Im.)
[g. AcdU]
AZmoiI {d. 1.AmoiI ZgUmam; Zdm; An[a{MV. 2. CnH$ma Z
OmUUmam : "Xw> Xwam_o AZmoiI &'- E^m 29.375.
AZmoiInU Z. naHo$nUm; An[a{MVnUm : "V`m Amn{d`mMo{M
{\$Q>c| & AZmoiInU &&' - km 10.163.
AZmoiIr, AZdiIr {d. 1. Z AmoiIrMm; Z AmoiIUmam;
ZdIm. 2. {~Z_m{hVrMm; Ja_mhrV; R>mD$H$ Zgcocm (Bg_, ~m~,
cmoH$, dVy B.).
AZm{M` Z. 1. C{MVnUm ZgUo; A`wVnUm; A`mo`nUm; Ja{eV;
MwH$s. 2. H$mc d gJ `mZm Z emo^ocgo dmJUo, ~mocUo. [g.]
AZmnMm[aH$ {d. 1. CnMmamMm S>m_S>mc Z R>do Vm Ho$cocm; Ioir_oirMm;
_rnyU. 2. CnMmamMr V_m Z ~miJUmam; arVrH$S>,o nVrH$S>o Xwcj

H$aUmam. 3. AZ{YH$V; ImOJr.


[g.]
AZmag {d. Amag Zgcocm; OmaO; AH$a_mem; {ddmh~m
g~YmnmgyZ Pmcocm.
[g.]
AZmagVm r. Amag Zgco`m gVVrMm XOm.
[g.]
AZmag gV{V-Vr r. (H$m`Xm.) `mMm H$m`Xoera arVrZo {ddmh
Pmcocm Zmhr Aem r-nwfmMr gVVr.
[g.]
AH$ar~ {H${d. 1. Odi : "{\$hmc _D$c amoO AH$ar~ `oD$Z
nmohMVrc.' - n`m 384. 2. cdH$aM.
A Z. 1. Ym` dJaoMm V`ma Ho$cocm Im`mMm nXmW; ({deofV)
^mV, ^mH$ar, ^mOr ndm dJao Zoh_r`m ImmVrc eara nmofUmW
Agcoco {Og; Amhma; ^`; ^mo` : "_`yMo AmKdo{M A &'
- km 18.563. 2. (gm_m`V) Ym`. 3. M[aVmWmMo gmYZ
(amoOJma, ZmoH$ar). 4. ndm; Ood`mMm nXmW. 5. ` B`mXtMr
hmcMmc Mmcy amh`mgmR>r mdo cmJUmao BYZ. (dm.) A A
H$aUo - H$arV {\$aUo - AmH$[aVm {^jm _mJUo; XmamoXma
{\$aUo. A AJr cmJUo - nMUo; H$m_r `oUo; Cn`moJr nS>Uo.
A MmaUo - ImD$ KmcUo; Oody KmcUo; nmogUo. A OmUo ^yH$ AgUo; A nMUo; Vm|S>mcm Md AgUo. Ana~ - A
hoM na~. (c.) Am{edm` Xwgao H$mhr _hdmMo Zmhr (Agm
_mUyg); ImXmS>. AnmUr VwQ>Uo, amhUo - Amda dmgZm
ZgUo; Vm|S>mg Md ZgUo; ^yH$ H$_r hmoUo. AnmUr gmoS>Uo A Z ImUo; AnmUr Q>mH$Uo; Cnmer amhUo. A d Imo~ao
~amo~a AgUo - lr_V nU H$Oyf _mUgmcm cmdVmV. AmAmS>
`oUo, da CR>Uo - EImm`m CXa{Zdmhm`m gmYZmV ```
AmUUo qH$dm Vo gmYZ Zmhrgo H$aUo; nmoQ>mda nm` AmUUo. AmMm
{H$S>m - 1. ImXmS>. 2. ZwgVm ImD$Z dW ~gUmam _mUyg;
d qH$dm chmZ _yc. (EImm`m) AmMm AgUo EImmMm Am{lV AgUo. AmMm _macocm Imcr nmhr -

80 & _amR>r eXH$moe

(VcdmarMm _macocm da nmhr) = A ImD$ KmV`mg Vmo Zoh_r


Amn`mer Z_ AmkmYmaH$ amhVmo. naVw _Zw`mda hma Ho$`mg
Vmo CcQ> {VH$ma H$a`mgmR>r _J$anUo Q>dH$m$Z da nmh cmJVmo.
(c.) X`oZo, gm`VoZo _mUyg qOH$cm OmVmo, H$R>moaVoZo _Zw` ey
~ZVmo. AmMr cmO YaUo- Imco`m Am~XXc CVamB hmoUo;
H$VkVm dmQ>U.o AmMo Imo~ao hmoUo - AmMr dmU qH$dm XwH$mi
hmoUo - nS>U,o (`m XoemV Imo~ao \$ma H$_r d _hmJ VoWrc cmoH$m`m
Vm|S>mV Agcocr hU). AmMo nmR>r cmJUo - {Zdmhm`m
gmYZm`m _mJo cmJUo; ZmoH$ar H$aUo, nmhUo. AmMo nmUr H$aUo,
hmoUo - AmVrc nm{>H$nUmMm d MdrMm Zme H$aUo, hmoUo; A
{Zgd d ~oMd H$aUo; (Im`m`m doir H$mhrVar A^, A{Z>
qH$dm ^r{VX ~mo c `m_w i o ) . Am`m JmaJmo Q > m (JmaJmoQ>mgmaIo WS> Pmcoco) AJXr {Zdcoco A. AmV _mVr
H$mc{dUo, KmcUo - EImm`m {Zdmhm`m gmYZmMm Zme
qH$dm {~KmS> H$aUo; nmoQ>mda nm` AmUUo; AmAmS> `oUo; ZmoH$ar
Kmc{dUo. AmV _mer nS>Uo - _mer Am~amo~a nmoQ>mV Jocr
AgVm A AmoHy$Z nS>Uo. `md$Z, AJXr {g hmoV Agco`m
H$m_mV Ad{MV H$mhr A{Z> Jmo> KSy>Z H$m`Zme hmoUo : "`mJ_{V
Agr H$moRw>{Z Amcr `m ^moOZmV ho _mgr &' - _moAml_ 3.29.
Am_wio dmiUo - Am`m A^mdm_wio amoS> qH$dm H$e hmoUo;
IJUo. Amda A dmda d - A {Oaco Zmhr VmoM
nwhm A godZ H$aUo d EH$m`m {R>H$mUr AZoH$ do KmcUo
(Ho$hmhr A{hVH$maH$ Amho; `md$Z H$moUVrhr dVy MmJcr Agcr
Var {_VnUm gmoSy>Z EH$gmaIo A{YH$ godZ H$$ Z`o.). Amda
dmT>Uo - Aml`mda chmZmMo _moR>o hmoUo. Amg OmJUo (nmoqemcm) H$Vk amhUo; F$Ur AgUo; CnH$ma _$Z CVamB
hmoUo. Amg _hmJ, _moVmX - A`V X[ar; H$Jmc; Zoh_r`m
gm_m` JaOmMr dmU Agcocm; ~ww^w{jV. Amg `m{OV hmoUo
- Amg _hmJ hmoUo; nmaIo hmoUo : "KaoXmao nM Ho$cm Vmo gddr
haU hmoD$Z Amg `m{OV Omhcmo. ' - EoggmI 11.28. Amg
cmdUo - {ZdmhmMo gmYZ {_idyZ XoUo; H$m_, CmoJ, YXm XoUo.
A {d. (An.) Xwgam : "XodmdmMy{Z ZoUo A &' - Xmg 14.5.30.
A-A[a> (H$fr.) AYm`mMr H$_VaVm; A{Vd>r, AdfU,
WS>rMr cmQ>, amoJ d H$sS> B`mXt_wio KQ>coco AYm` {nH$mMo
CnmXZ.
AB r. VmQ> R>od`mMr cmoIS>r AJa {nVir {VdB; AS>Ur. (d.)
AHy$Q> - H$moQ> nw. ~{c{VnXo`m {Xder JmodYZmXr XodmnwT>o R>do `mMm
AZoH$ H$ma`m ImnXmWmMm T>rJ.
[g.]
AH$moe-f nw. eara; nhm: A_`H$moe
[g.]
AJw-$ nw. 1. ImXmS>. 2. AmMm {H$S>m, qnS>.
AN> nhm : Ag
[g. Ag]
A`mJ nw. m`mondoeZ; A d` H$aUo.
[g.]
AXmVm nw. 1. A XoUmam; Oody KmcUmam; nmofU H$aUmam. 2. `O_mZ.

Ad

3. M[aVmWmMr gmYZo {_idyZ XoUmam; Amg cmdUmam. [g.]


AXmZ Z. AgVnU; Oody KmcUo; ^moOZ XoUo.
[g.]
AXodVm r. 1. ImnXmWmXr CnOr{dHo$`m dVyda A{Y{>V
Agcocr XodVm; A XoUmar XodVm; `moOZ, OodUmdi dJao gJr
{hMr AmamYZm H$aVmV. 2. (XodVmVw`) A; Ym`. [g.]
Aof nw. 1. AmMm drQ>, {VQ>H$mam, H$Q>mim Ago `m_wio hmoVo Vmo
{dH$ma.
[g.]
AYm` nrH$ Z. (H$fr.) dmar, ~mOar, Jh, ^mV, _H$m, ZmMUr
`mgmaIr {nHo$.
AYm`o Z. A hUyZ Cn`moJmV AmUcr OmUmar Ym`o. [g.]
AZ{cH$m r. nhm : A_mJ
AnMZ, n[anmH$ Z. A nMUo, {OaUo.
[g.]
AnmUr Z. 1. A Am{U nmUr. 2. Or{dVmcm Amd`H$ Agco`m
dVy; {ZdmhgmYZo.
AnmZ Z. ({d.) AmeZ.
[g.]
AnyUm r. 1. XwJm; nmdVr; ^dmZr; AXmr; Am{Y{>V XodVm;
g_{XodVm. 2. (c.) {O`m hmVMm d`nmH$, A nwadR>mg
`oVo Aer ~mB; d`nmH$sU. 3. (Cn.) {^joMr, _mYwH$arMr Pmoir.
AnyUu r. H$merH$S>rc nmUr {n`mMo ^mS>o (H$mer`m AnyUm
Xodr`m Zmdmd$Z). (dm.) AnyUr `oUo - Amg nwadR>m `oUo.
AnmH$ nw. (m{U.) AYdQ> nMZ Pmcoco AmVS>mVrc A.
[g.]
AmeZ Z. chmZ _wcmg W_ A ImD$ Kmc`mMm, C>md`mMm
{dYr. (gmoim gH$mamnH$s EH$) : "J^mXmZ, nwgdZ & OmVH$_
A meZ & hr g_V H$_} nydu OmU & Ho$ct gnyU MmcmV &&' E^m 17.270.
[g.]
A~ Z. nhm : Ana~ : "A~hmVo AmiH$maU| &' - Xm{d
311.
[g.]
AZ^yycr r. AmMr {H$ig; Aof : "{Z`VM VwO Amcr ho
Ago A^ycr &' - gmh> 2.80.
A_` {d. AmnmgyZ, AmMo ~Zcoco; Amda Adc~yZ AgUmao
(mU, Xoh, B{`o B.).
A_` H$moe nw. 1. MV`mcm AmdaU^yV Agco`m nmM H$moemnH$s
n{hcm; Wyc Xoh (H$maU hm Xoh AmnmgyZ ~Zcocm AgVmo). 2.
nhm : nMH$moe
A_mJ nw. Vm|S> Am{U ndme` `m`m_`o EH$ cm~ Zir AgVo Vr;
AZ{cH$m, hr Zm`yM
r AgyZ gw_mao ZD$ BM cm~ AgVo. [g.]
A_moS> nw. 1. AnMZ. 2. ^wHo$Mo g_mYmZ; VVr; Amg~Yr
AmemnyVu.
Aag nw. 1. AmMo nMZ hmoD$Z Pmcocm ag. 2. Ame. 3. ImUo;
Amhma; ^`.
[g.]
Ad Z. 1. _Zw`mg {ZdmhmW cmJUmao A Am{U d. 2. (H$m`Xm.)
Amn`m nmofUmMr VOdrO H$m`Xoera arVrZo EImm `VrH$Sy>Z

Adm{h`m

_amR>r eXH$moe & 81

AJa _mc_moVyZ H$$Z Ko`mMm hH$; `mg AdmMm hH$


Ago hUVmV; H$m`Xoera {d^VVm qH$dm KQ>\$moQ> `mZVa
rcm Zd`mH$Sy>Z {Xcr OmUmar aH$_; nmoQ>Jr; {OVamoQ>r;
ImdQ>r.
[g.]
Adm{h`m r. Ad. (dmZg.) nmZmVyZ A` ^mJmV A
nmohmoMdUm`m dm{h`m.
A{dH$ma-{dH${V nw. r. 1. AnMZm_wio nmoQ>mV - AmVS>mV
Pmcocm {dH$ma, {~KmS>. 2. Aof; Amda dmN>m ZgUo.
3. AmMo $nmVa; EH$ AdWm; AmnmgyZ ~Zcoco (mUr,
eara, Ad`d B.) $n. 4. Am_`o hmoUmam amgm`{ZH$ \$aH$;
Am`m KQ>H$mnmgyZ V`ma hmoUmam EH$ ZdrZ nXmW.
[g.]
A{dnmH$ nw. 1. AnMZ Pm`mZVaMr AdWm. 2. AnMZmMr
{H$`m. 3. AnMZmZVa ~Zcoco ` (aV, _mg B.)
A{df~mYm r. (d.) amoJH$maH$ gy_ Ord AWdm `mnmgyZ
{Z_mU Pmco`m {dfmar nXmWm_wio Xy{fV Pmco`m Am`m
godZm_wio hmoUmar {df~mYm.
[g.]
A`dhma nw. amoQ>r `dhma; OodU; npV^moOZ; EH$_oH$m`m hmVMo ImUo;
EH$m {R>H$mUr qH$dm nanam`m Kar ^moOZ H$aUo.
[g.]
Aem{V-Vr r. 1. ({d. AemV). ^wHo$`mZm, jw{YVmZm
AXmZ H$aUo. 2. ~mU^moOZ.
[g.]
Aew{-r r. 1. A ^moOZmg `mo` H$a`mgmR>r qH$dm
ZdomgmR>r ^mVmda Vyn dmT>>md`mMo hm {dYr. 2. Vyn; AewrMm
nXmW.
[g.]
Aeof nw. CpN>> A; C>;o OodU Pm`mda am{hcoco A. [g.]
Ag`mJh nw. EImm Jmo>rMm {ZfoY hUyZ A Ko`mMo ZmH$maUo;
EImm VdmgmR>r CnmofU H$aUo : "~mhoa`m CR>mdmMr AmJ VwJ mV
Ag`mJh H$$Z noQ>V ZgVo.' - nEoH$mo 214.
Ag Z. ({d. AN>) 1. `mMH$dJ qH$dm ~mUcmoH$ `mZm
^moOZ XoU;o AXmZmMo Y_H$ `. 2. `m H$m_mgmR>r ~mYcocr B_maV;
AN>mMo Jh. 3. _wVma.
AgVnU Z. AXmZ; AemVr.
[g.]
AgnH$- gH$ma nw. OodU OodUo; ^moOZ H$aUo. (`j OodUo.
Cnhma qH$dm Anmhma Zho); Amhma.
Agm_Jr r. d`nmH$mgmR>r Amd`H$ Agcocr gm_Jr. [g.]
AmN>mXZ Z. CXa{ZdmhmMr VaVyX; Ad.
[g.]
AmR>r r. nmdeoa. (Jmo.)
[AY + {ZR>do]
Am{X-Xr {d. 1. A Am{U BVa. 2. OrdZm`m A`md`H$
JaOmgmR>r dmna`mV `oUmam eX.
AmJV-Vr, Xem r. A! A! H$arV XmamoXma ^Q>H$V {\$a`mMr
AdWm; A`V {dnmdWm; H$JmcnUm; Kmoa Xm[a. [g.]
Am^m`a {d. (AZm~mhoa An.) A Imd`mg {_iy Z`o Ago
(H$aUo).
[g. A + ~{h]
AmWu {d. 1. AmMr Oar Agcocm; Am`m _mJo cmJcocm;

A`dmgr O_rZXma

AmgmR>r hnmncocm. 2. Or{dVmcm Amd`H$ Agco`m dVyMr


Oar Agcocm qH$dm `m dVy`m emoYmV Agcocm. [g.]
AmdUo A{H$. ^wH$mdUo; ^wH$o OUo; ^wH$occo m AgUo; ^wH$o Zo `mHy$i
hmoU;o A Z {_im`m_wio XwpWVrV AgUo.
[g. A]
Ame` nw. OR>a; nmoQ>; CXa; H$moR>m; H$moWim.
[g.]
Amhmar {d. emH$mhmar; {Zam{_f : "_r Amhmar Amho.' - g 65.
AmoXH$ Z. 1. A Am{U nmUr. 2. `moJjo_ dmr; CnOr{dH$m
gmYZ, `dWm.
[g.]
AmoXH$ F$UmZw~Y nw. 1. AmoXH$ {X`m KoV`mZo Cn hmoUmam
g~Y; nydO_r Ho$co`m gwH$VmMr, F$UmMr qH$dm CnH$mamMr `m
O_r \o$S>; maYmZo H$maUr^yV Pmcocm g~Y. 2. AmoXH$
Xo`mgmaIm OS>cocm g~Y; Pmcocm CnH$ma.
[g.]
A_mJ nw. dmBQ> _mJ : "AewXY A_mJu MmcVr OZ &' - Xm{d 3.
[g. A + _mJ qH$dm A` _mJ]
A_rI {d. A{Z{_f; nmn`mMr CKS>Pmn Z H$aVm : "A_rIo nmh>mo
R>c
o o & amOm _wam[a V| &&' - dN>m 73.
[g. A{Z{_f]
A` {d. 1. Xwgam; BVa. 2. EH$$n Zgcocm; naH$m; {Zamim; {^;
doJim. 3. A{YH$.
[g.]
A`H$WZ Z. BVa nWr`mZm Amnco em gmJUo : "A`H$WZo OmE'crMC 198.
A`H$maUH$ `mMo H$maU doJio Amho Agm : "A` H$maUH$m{M
V{e`m &'- km 16.277.
A`H$m_U Z. 1. VUmd 2. hVmVaU 3.{^ H$m`mH$S>o didUo.
A`M {d. Xwgao; A{YH$.
{H${d. nwhm; AmUIr.
[g.]
A`O_m{OV {d. _mJrc O_mV Ho$coco qH$dm {_idcoco (gwH$V,
XwH$V, nw`, nmn).
[g.]
A`V_ {d. Xwgam; AZoH$mnH$s H$moUVmhr EH$; H$moUrhr EH$; H$moUrhr;
H$moUVmhr.
[g.]
A`Va {d. 1. XmohmonH$s H$moUVmhr EH$. 2. Xwgam; doJim; {Zamim;
{^.
[g.]
A`V A. Xwg`m_wio, H$Sy>Z, nmgyZ, H$S>o.
[g.]
A`pH${MV Z. 1. Xwgao H$mhrVar; doJio; {Zamio. 2. g`m Z {XgUmao;
(dV_mZ gwIXwImg H$maUr^yV Agm) nydO _mVrc nmnnw`mMm eof;
nydO _m{OV; g{MV.
[g.]
A` {H${d. 1. XwgarH$S>;o H$moR>ho r Xwg`m {R>H$mUr; BVa Wir : "ZmZm
EH$m R>mD${Z CR>r & A` Zho nR>r &' - A_ 7.188. 2. IoarO;
{edm`; dmMyZ.
[g. A`]
A` CnpW{V-Vr r. (H$m`Xm.) Jwhm KS>cm `mdoir AmnU
`m {R>H$mUr ZhVmo Va BVa {R>H$mUr hmoVmo Agm AmamonrMm Xmdm.
A`OmV {d. (^yem.) XwgarH$S>o V`ma Pmcocm, ~Zcocm; V`ma.
A`R>m`r {H${d. (Aew `moJ) Xwg`m {R>H$mUr; A`Wir.
A`dmgr O_rZXma nw. Amn`m _mcH$sMr O_rZ {OWo Agoc

A`dmgr jodm_r

82 & _amR>r eXH$moe

{VWo Z amhVm Xwg`m {R>H$mUr amhUmam O_rZ_mcH$.


A`dmgr jodm_r nw. BVa {R>H$mUr amhZ _mcH$shH$ ~OmdUmam
O_rZ_mcH$, Ka_mcH$ B`mXr.
A`Wm {H${d. 1. ZmhrVa; Zmhrnojm; Eadr; Ago Zgoc Va. 2. Xwg`m
arVrZo, H$mamZo, nVrZo; A` H$mao; doJ`m VhoZo : "ho dmMy{Z
nmWm & amhmQ>mo Z`o A`Wm &' - km 3.126. 2. ImoQ>o; Ag`;
{_`m; A`WmW ; AZ V . 4. {dnarV; `W . 5. Mw H $sZo ;
A`mo`nUmZo; JaarVrZo.
[g.]
A`Wm`m{V-Vr r. (Vd.) EH$m H$maMo {dYmZ; MwH$sMo
{dYmZ; nhm : `m{V : "Am`m{V A`Wm`mVr & ey``mVr
g`mVr & A{ZdMZr` Oo `mVr & Vmo dmXy> {ZpMVr _r Cdm &&'
- E^m 16.207.
[g.]
A`Wmd Z. {dnarV H$ma : " Oo ZoUU| _mP| H$mey{Z & A`Wmd|
_mV| XmD$qZ &' - km 18.1114.
[g.]
A`Wm{>->r r. {dnarV kmZ : "AdWm` {Vhr cmoH$ & H$mey{Z
AeoI & A`Wm {> nm{WH$ & Mod{dc| &' - km 18.1300. [g.]
A`WmZwnn{m-mr r. (Vd.) EH$m dVy`m A^mdr Xwg`m
dVy`m ApVdmMr qH$dm CnmrMr Ag^dZr`Vm.
A`Wm~moY nw. {dnarV kmZ; g_OyV : "n A`Wm~moYw AmKdm &
_mdimo{Z V`m nmS>dm &' - km 18.964.
[g.]
A`Wm^md nw. nmcQ>; ~Xc; AdWmVa ({deofV dmBQ>); AnH$f;
hmg; AYmoJVr.
[g.]
A`Wm_{V-Vr r. {dnarV kmZ, ~w r : "Vo do i t
{dddZmg{hV| & H$moU A`Wm_{V {ZoVo & gm^mir Zwao{M OoWo &
_m`mamVr &&' - km 16.11.
A`Wmd{m-mr {d. dmrV \$aH$ qH$dm Mc{~Mc Pmcocm;
_Zmo{dH$mamZr nr{S>V.
A`Wm{g {d. 1. BVa H$mhr Cnm`mZr, _mJmZr gmYcoco, WmnZ
Ho$coco. 2. (VH$.) Omo Zgcm Va JaO ^mJ{dVm `oBc Agm; `m
dmMyZ AS>Uma Zmhr Agm; AZmd`H$; (Ogo _S>`mMr _mVr
AmUmd`mg JmT>dM nm{hOo Ago Zmhr. Xwgam AmUy eHo$c `md$Z
`mnH$) Hw$MH$m_mMm; `W; \w$H$Q>; {Zn`moJr. 3. MwH$sZo {g
Ho$cocm (`mo` H$maU Z XoVm).
[g.]
A`Wm{g{-r r. 1. H$mhrVar, {Zam`m Cnm`mZo {g H$aUo;
gm` H$aUo. 2. `mMm nydnjmd$Z doJim, ^cVm {ZU` Wm{nV
H$aUo. 3. (c.) MwH$sMo AZw_mZ.
A`WmkmZ Z.1. {dnarV kmZ : "AmVm A`WmkmZt & `m XmoZr AdWm
O`m OZt &' - km 15.526. 2. MyH$.
[g.]
A`Xm {H${d. Xwg`m doir, gJr; EH$Xm; H$moUo EH$o H$mir.
A`Xr` {d. Xwg`mg~Yr; Xwg`m`m; naH$s`.
[g.]
A`Xoer` nw. Xwg`m XoemMm ZmJ[aH$; Xwg`m am>mMm OmOZ;
naXoer _Zw`.
[g.]
A`Xoer`Vm r. 1. Xwg`m Xoemer Agcocr ~mYrcH$s, {Z>m.

A`m`

2. {dXoer`d.
[g.]
A`Y_ nw. Bdam`{V[aV BVa XodVmMo Y_ : "lo>d H$meo VoUo
A`Y_w : {dH$m$ CnOo : A`Y_} nwfw Y_mnmgm{Z OmE 'crMC 482.
A`nyd {d. nydu Xwg`mMo Agcoco; {dd{jV H$mcmnydu Orda
Xwg`mMr _mcH$s hmoVr Aer (^y_r, dmr B.).
[g.]
A`nydm r. EH$mer AJmoXa dmL>{ZM` Pmcm AgyZ _J Xwg`mer
{OMo cZ Pmco Amho qH$dm hmoUma Amho Aer _wcJr. {d.
nwZ{ddm{hV.
[g.]
A`~rO {d. Xwg`m`m nmoQ>Mm; OmaO : "Hw$cJw$ Xod {dm Omo
{eH$dr & `mgr Omo ZmR>dr A`~rO &&' - ~ JmWm 250.
A`^V nw. H$mdim; Xwg`mZm nmogUmam . (H$mdir H$mo{H$ioMr
AS>r dVMr hUyZ C~dVo `md$Z). 2. H$mo{H$i; Xwg`mZo
nmogcocm.
[g.]
A`_ZH$, A`_Zm, A`_mZg {d. 1. {dMmamV `J
Ag`m_wio ^modVmc`m n[apWVrMo ^mZ Zgcocm; Amn`mcm
H$m` H$amd`mMo Amho d AmnU H$m` H$arV AmhmoV `mMr OmUrd
Zgcocm. 2. _Z qH$dm {dMma BVa gMmaV AgUmam; AZdYmZr;
Xwcj Agcocm; ~o^mZ; ^{_>; {d_ZH$. 3. MMc dmrMm;
A{ddmgy; EH${Z> ZgUmam.
[g.]
A`_y{V-Vu {d. Xwg`m AmH$mamMm; $nmV[aV; {^$nr; Xwgam
Xoh YmaU Ho$cocm.
[g.]
A`aoVmMm {d. A`~rO; OmaO ({edr) : "` nwmo {nVamofo r dMZ &
ofr ~h{dXmo OZ XwOZ & Vmo A`aoVmMm hUmoZ IyU & Xm{dVr
n{S>V emmVat &&' - Xm{d 763.
[g. A`aoVg]
A`dg| {d. BVam`m AYrZ : "ho (dmhmQ>i
w r) A`dgo' - crMC 585.
A`dmXr {d. 1. ImoQ>r gmj XoUmam. 2. {VdmXr.
A`dV {d. 1. doXmoV XodVmMZ d {dYr Z nmiUmam. 2. ZmpVH$;
nmIS>r. 3. {dY_u.
A`emIr {d. Xwg`m emIoMm; nWmMm (doX, Y__V B. `m). [g.]
A`gH$m_H$ {d. (H$m`Xm.) _mc_mm Xwg`m`m hdmcr H$aUmam;
{dH$Umam.
[g.]
A`gH$m_U Z. (H$m`Xm.) Xwg`m`m hmVr XoUo; nahVJV H$aUo;
_mcH$s hH$mMo hVmVaU.
[g.]
A`gH$m`Vm r. (H$m`Xm.) _mcH$s hH$mMo hVmVaU H$a`mMr
j_Vm, e`Vm.
[g.]
A`gmYmaU {d. gdgm_m`; gdmZm cmJy nS>Umam; gm_m`;
gmdO{ZH$.
[g.]
A`mH$ma {d. {I; CXmg : "Vo C{R>co n[a ZmdoH$ A`mH$ma Omco'
- _W 80.
A`m` nw. 1. AnamY; Jwhm; H$m`Xm gmoS>Zy Ho$coco dVZ; H$m`Xo^J . 2.
AZrVr; AY_; emm{VH$_. 3. Owc_y O~aXVr. 4. MwH$sMm {ZH$mc.
(dm.) A`m` ~jrg H$aUo - A`m` _m\$ H$aUo. A`m` _mJyZ

A`m`dVZ

_amR>r eXH$moe & 83

Ad`

KoUo - Jwhm H$~yc H$$Z Vmo _m\$ H$adyZ KoU.o


A`m`dVZ nhm : A`m`d{m
A`m`dVu {d. Xw`gZr; XwdVZr; XwamMmar; doS>rdmH$S>r dVUyH$

A`mo`njZ`Z Z. (J{UV) g`m EH$m njmVyZ Xwg`m njmV ZoUo.


A`mo`nmofH$ {d. nanamMo g_WZ H$aUmao.
A`mo`^md nw. 1. nanam_Yrc nanamMm A^md. CXm. KQ> Vmo

H$aUmam; Ja{eVrZo dmJUmam.


A`m`d{m r. AZrVrZo dmJUo; Ja{eV dmJUyH$; da-dVZ.[g.]
A`m`mMm {V~Y nw. (H$m`Xm.) `m {XeoH$S>o H$moUm _Zw`mMm
hH$ Amho, `m {XeoH$S>o Om`mg haH$V.
A`m`mMr H$X r. A_wH$ _`mXo`m ncrH$S>o H$moU`mhr {XeoZo
Om`mg Ho$cocm {V~Y.
A`m`r {d. 1. AnamYr; AnamYmMm; JwhoJmarMm; Xmofr. 2. AZrVrMm;
AY_u; A`mo` AmMaU H$aUmam; nmnr. 3. H$m`Xm gmoSy>Z
dmJUmam.
[g.]
A`m`monm{OV {d. AZrVrZo gnm{Xcoco; A`m`mZo, AZrVrZo
{_idcoco (` dJao).
[g.]
A`m` {d. gXmof; H$m`mcm, ZrVrcm Y$Z Zgcoco.
A`m` dVZ Z. AZrVrZo dmJUo; Ja{eV dmJUyH$; da dVZ.[g.]
A`md -A`mo nw. AnamY; MwH$s; Jwhm : "mnXr d haU nhmhmo &
_w` A`mdmo hm H$madmMm &&' - E^m 1.212. [g. A`m` An.]
A`yZ {d. CUrd Zgcoco; nyU; gJio; A`J.
[g.]
A`owH$ nw. (Am`w.) amoO `oUmam {hdVmn.
[g.]
A`mopV -Vr r. 1. AmSy>Z ~mocUo; A`j ~mocUo. 2. EH$
AWmcH$ma; AVwV egm. AVwV Jmo>r`m dUZmZo VwV
Jmo>rMr VrVr. (1) H$m`md$Z H$maUmMo, (2) H$maUmd$Z H$m`mM,o
(3) gm_m`md$Z {deofmMo d (4) {deofmd$Z gm_m`mMo dUZ
H$aUo. hr A`moVrMr H$mhr AJo AmhoV. 3. JyT> AWmMo ^mfU :
"namoj dmX doX`wnmr & `mJgwI o Jm A`moVr & gmS>dr
{df`mgVr & ~mVr cmJyZr &&' - E^m 21.353. [g.]
A`mo` {d. 1. EH$_oH$; nana : "Ymd{V A`mo`d[a Vo XmoKo
AmR>dy{Z AnH$ma &' - _moH$U 45.2. 2. EH$ AWmcH$ma.
EH$mM {H$`o`m mao XmoZ dVy nanamg CnH$maH$ hmoVmV Ago
dUZ. nanamZr nanamZm ^yf{d`mMm H$ma.3. gddr. [g.]
A`mo`{H$`m r. EH$_oH$mda Adc~yZ Agco`m qH$dm EH$_oH$mda
n[aUm_ H$aUm`m {H$`m.
[g.]
A`mo`{H$`m g$nU Z. (^m.) XmoZ nXmWmMr EH$_oH$mda {H$`m
hmoD$Z `mMm hmoUmam ~mmH$ma.
A`mo`Vm r. 1. EH$_oH$mer g~{YV AgUo "{KmVrH$
A`mo`Vo{df`r `mcm {Z`_ emoYmd`mMm hmoVm...' - H$J 172.
2. am>mam>mVrc nana XodmUKodmU; XmoZ am>mZr nana g_VrZo
Ho$cocr H$m_o; nanag~Vm.
[g.]
A`mo`Xeu {d. (^y.) EImXr {d{e> H$nZm AWdm dVy {M$nmZo
XmI{d`mgmR>r dmnacoco ({Mh AWdm AmH$Vr.) CXm. YmoH$m
XmI{d`mgmR>r H$dQ>r d \w$cr`m AmH$mamV XmoZ hmS>o XmIdVmV
Vr.
[g.]

nQ> Zho, nQ> Vmo KQ> Zho Aem VrVrZo g_O. 2. (`m`.) nyU
[g.]
^oX. nhm : A^md
A`mo` cd{MH$Vm r. (AW.) dVy`m _mJUrMm d qH$_VrMm
nanamdc~r cd{MH$nUm; EH$_oH$mda Adc~Zy Ag`mZo ghOnUo
~Xc`mMr pWVr.
A`mo`{dU {d. AZpdV; ^cVogcVo; Ja{eV : "~mocmo Z`o KS>co
Eog| A`mo`{dU & XmgrJ_Z Am{XH$$Zr &' - VwJm 4065.
A`mo`{dgaU Z. (^m.) nanamdc~r A{^gaU. aoUyMr _`m{XV
H$joVrc BVVV hmcMmc. `m hmcMmcr_wio Vo EH$_oH$mV {_giyZ
OmVmV.
[g.]
A`mo`gnyaH$ {d. EH$_oH$mZm nyaH$.
[g.]
A`mo`g~Y nw. XmoZ `$sMm, Jmo>tMm qH$dm dVyMm nana g~Y.
A`mo`g{_lVm r. XmoZ `$sMm qH$dm dVMy m EH$_oH$mV {_giyZ
Om`mMm JwU.
A`mo`m`mg nw. g`mda {_`mMm d {_`mda g`mMm hmoUmam
Am^mg.
[g.]
A`mo`mdc~r {d. EH$_oH$m`m Aml`mZo Agcoco; EH$_oH$mda
Adc~yZ Agcoco; nanamdc~r.
[g.]
A`mo`ml` nw. nanamMm nanamZm AmYma; nanam_Yrc gmhm`;
namdc~Z; H$m`H$maU^md g~Y.
[g.]
A`mo`ml`Vm {d. nanaml{`d; EH$_oH$mMm Aml` KoUo. [g.]
A`mo`m{lV {d. nanamda Adc~yZ AgUmao; nanamH$Sy>Z
gmhm`^yV.
[g.]
A`mo`mopV-Vr r. g^mfU.
[g.]
A`mo{d`-` {d. 1. Ag~; {d{M; AYdQ>; {dgJV; Ja{eV
(^mfU, coIZ B.) 2. H$nZmVrV; da; ~o\$m_; ~oH$X (AmMaU,
dVZ B.) : "Ogm _{XamnmZ| C_V & {dg${Z Amnwcm {ZOdmW &
_J A`mo{d` AZW & Am_KmV H$$ Ymdo &' - E^m 13.227.
3. ^a_gmQ>; AmVm : "nwT>o A`mo{d` dUgH$a &' - Xmg
6.4.86. nhm : A`mo`{dU
Ad` nw. 1. g~Y; Adc~yZ AgUmao ApVd; AmYma; {_cm\$;
`moJ; g`moJ : "gJ Ad` amIVo &' - dogrd 2.23.
2.
(`m.) `mH$aUmV AZoH$ nXo, dm`o `mMm nana AWmZwamoYr
g~Y (H$VH $_H$, {H$`mH$maH$, {deofU = {deo` B.). 3. H$m`mMr
J_` gai aMZm; EImm H${dVoVrc eXmMr aMZm ~XcyZ
AmnU Zoh_r ~mocVmo `m_mUo H$aUo. 4. VH$ nVrg AZwg$Z
aMZm. 5. B{JV; H$c; YmoaU; _wm; hoVy; C{>; gmame. 6. Hw$c;
OmVr; nanam; de : "{dQ>{ ~cm Ad` ^y^O
w mMm &' - gmh> 3.23.
7. (`m`.) {dJ_ZmMm EH$ _mJ. 8. AmoK; AZwgYmZ : "nwT>o
H$WoMm Ad` & gmdY EoH$m &&' - Xmg 5.10.8. 9. `mVr;

Ad`_mJ

84 & _amR>r eXH$moe

nhm : Ad``mVr. 10. (gm_m`V) H$m`H$maU g~Y . 11. _mJyZ


OmUo. 12. `moJ; g~Y . [g.] (dm.) Ad` cmdyZ ~mocUo - Xwg`mg
Z XwI{dVm ~mocUo; JmoS>rZo ~mocUo; (c.) H$m_ gmYUo; cm~U cmdUo.
Ad`_mJ nw. dmm`m (KQ>Zo `m) XmoZ qH$dm A{YH$ CXmhaUm_`o
AmUIr EH$ gdgmYmaU H$maU XmI{dUmao dm.
[g.]
Ad`_wIo {H${d. `j arVrZo; nXmW Amho Ago H$nyZ AW g_WZ
H$a`mMm EH$ H$ma (`{VaoH$ _wIo `m`m {d).
[g.]
Ad``moOZm r. H$m`mVrc eX gai J dm`mV _mS>U;o Ad`
H$aUo. (gm_m.) dm`aMZm.
[g.]
Ad` `{VaoH$ nw. 1. EH$s d ^oX; Eo` ^oXmMr gmJS>. 2. (VH$.)
Ad` hUOo A_wH$ Jmo> AgVm A_wH$ Jmo> KS>Uo Am{U `{VaoH$
hUOo A_wH$ Jmo> Z KS>cr Va A_wH$ Xmof Cn hmoBc
Aem H$maMm
gm` d gmYZ `m`m_Yrc nanag~Y ; ^mdm^md g~Y : "Ad`o
Am{U drVaoH$ & hm eX^oX H$moUr `oH$ & {ZeXmMm AVa{ddoH$ &
emo{Ycm nm{hOo &&' - Xmg 9.2.21.
[g.]
Ad``{VaoH$ `mpV-Vr r. (VH$.) Ad` (ApV) d
`{VaoH$ (ZmpV) C^`njr g~Y; XmoZ dVyMm ^md d A^md
`mMo gmhM`. CXm. OoWo Yya AgVmo VoWo {dVd AgVmo, hr Ad`
`mVr Am{U OoWo {dVd ZgVmo VoWo Yya ZgVmo hr `{VaoH$`mVr.
Vohm {dVd Am{U Yya `m OmoS>rg~YmZo Ad` `mVr Am{U
`{VaoH$ `mVr Aer AmhoV.
[g.]
Ad``{VaoH$s {d. `m {dYmZmMr g`Vm gai d CcQ> Xmohr
njr nQ>Vo Vo. OoWo Ad` Am{U `{VaoH$ `m Xmohm|Mmhr Cn`moJ
hmoVmo Vo.
[g.]
Ad``mpV-Vr r. (VH$.) ^mdmMo gmhM`; H$m`H$maU g~Y;
ApVnjr _o`mnmgyZ ApVnjr AZw_mZ. EH$m`m ApVdmda
Xwg`mMo ApVd Adc~yZ AgUo. CXm. Yya Agoc VoWo AZr
AgVmo.
[g.]
Ad`Wi Z. {e`nanam, JW d BVa dm `mV H$WZ Ho$coco Amho
Vo {R>H$mU.
[g.]
Ad`k nw. demdi OmUUmam.
[g.]
Ad`mJV {d. nanamJV.
[g.]
Ad`r {d. 1. g~Yr. gm_m. eX - A` - Ana - BVa - Cma
- C^` - EVV - gV - Xya - nyd - Ad`r. 2. XmoZ Jmo>tMo
gmhM` AgUmam.
[g.]
Ad`o (Ad`o) A. .... cm Y$Z; .... _mUo.
Ada, Adma {d. XmohmoV VoOdr; AZoH$mV VoOdr; A{YH$Va,
A{YH$V_ VoOdr.
[Aa. Adma]
AdW, AdWH$ {d. 1. `WmW dUZm_H$; JwUXeH$; gmW; `WmW;
`m{JH$ AW Z gmoS>Vm AWmMr A{^YmZVm nmdcocm (eX, Zmd
B.) [g. AZw = _mUo + AW = eXmW] 2. dmV{dH$; g`;
Am^mgm_H$ Zho Vmo; Iam. 3. Zmdm~ahHy$_; cm`H$; `mo`.
[g. AZw + AW = g`Vm]

Admcmon

AddgJ nw. (Vd.) doN>mMma; ^moJdmX; _ZnyV, `WoN>


AmMaUmMr _w^m.
[g.]
Addm` nw. Hw$i; de.
[g.]
Ad>H$m r. _mJerf, nmf, _mK Am{U \$mJwZ `m _{h`mVrc
d Zd_r.
[g.]
Ad>` Z. Ad>H$m {XderMo lm.
[g.]
AdV nw. (J.) eHy$Mm {d{e> H$mao N>oX KoV`mg {_iUmar {d{e>
aoImH$Vr. {VMr {d_`Vm 1 AgVo. ` = 4 Aj2 Ago {VMo gm`m
d$nmVrc g_rH$aU AgVo. EH$ pWa q~Xy d aofm `m`mnmgyZ
Zoh_r gma`mM AVamda AgUm`m Mc q~Xy_wio {Z_mU Pmcocr
AmH$Vr AdV AgVo.
[g.]
AdVm^ {d. (J.) {OMm H$moU`mhr Ajmg g_mVa KoVcocm N>oX
AdV AgVmo Aer ({{_V AmH$Vr).
[g.]
AdVr` {d. (d.) nadc`mMm; nadc`Y_u
[g.]
Adm nw. AmoVrZo nmUr MT>{dUmam _Zw` C^m AgVmo Vr OmJm.
[qh. AZdm]
nhm : AmoVr
Adm`mZ Z. n>rH$aUmW nwhm gmJUo.
[g.]
AdmJV {d. (Vd.) gcZ; nydmnma g~.
[g.]
AdmM` Z. (Vd.) 1. gcZVm. 2. XmoZ Jmo>tMm nana g~Y
OmoS>Uo. 3. _w` H$m`m`m {gr~amo~a AYmZ (JmU) H$m`mMrhr
{gr.
[g.]
AdmXoe (Vd.) 1. nydm}V {dYmZmer g~Y OmoS>Uo. 2. EH$m
Amko`m nmR>monmR> Xwgar Amkm XoUo.
[g.]
AdmYmZ Z. (`m{kH$) 1. AZrda g{_Ym R>odUo. 2. `m XodVmZm
Co e y Z `mJ H$amd`mMm `m M m d `m `mgmR> r Cn`mo J mV
AmUmd`mMo hmo_` `mMm d AmhVr`m g`oMm CcoI H$aUo.
AdmYo ` -Yo`H$ Z. rYZ. ({ddmhmZVa ~mnmH$Sy>Z qH$dm
gmgaH$Sy>Z {_imcoco.)
[g.]
Adm`moOZ Z. ZVa OwidUo, ~gdUo.
AdmaY {d. 1. EH$mM H$_mMo XmoZ A{YH$mar Ag`mg EH$mZo
`j H$_ H$amdo d Xwg`mZo `m`m hmVmg Amncm COdm hmV
cmdmdm hUOo H$_mMo \$c hmV cmdUmamg {_iVo. CXm. Ym{_H$
H$`mV `O_mZm`m hmVmg hmV cmdUo. 2. g~Y, ne Agcocm;
AZwgacocm.
[g. AZw + AmaY]
Adma^U Z. EImm {deof Y_mZw>mZmZVa `O_mZmcm ne H$$Z
dm `m`m nmR>rda em~mgH$s XoD$Z `mMo H$` g\$c Pm`mMo
`m`m {ZXeZmg AmUyZ XoUo.
[g.]
Adma^ nw. nhm : AdmaY, AmMm`, `O_mZ B. Omo _w` H$Vm
`mg H$_H$mir BVa F$pdO, nZr B. _mUgo Omo hVne H$aVmV
Vmo.
[g. AZw +Ama^]
AdmamohU Z. ghJ_Z; gVr OmUo. nhm : AZwJ_Z
Admcmon nw. (J.) EImm Mc amer`m {Za{Zam`m _y`m_i
w o {Z_mU
Pmco`m aoImH$Vt`m gMmVrc `oH$ aoImH$Vrg ne H$arc Aer

Admhm`nMZ

_amR>r eXH$moe & 85

Xwgar aoImH$Vr hUOo `m aoImH$Vt`m gMmMm Admcmon.


Admhm`nMZ Z. (Vd.) X{jUmr; Admhm` `kmV dmnacm
OmUmam Ar.
[g.]
Admhm`lm Z. Xa A_mdm`ocm H$amd`mMo nmdU lm; _m{gH$
{nVlm.
[g.]
Adm{hV {d. _mcH$mcm Xo`mH$[aVm EImm Bg_mOdi R>odcocr
(EImXr dVy, R>od). Cn{ZYr`m nmM H$mamnH$s Xwgam H$ma.
ApdV {d. 1. g~; OmoS>cocm; `w$. 2. `w$ Agcocm; AmYrZ;
Jmgcocm.
[g.]
ApdVr r. (^mfm.) dm`m_Yrc eXmMr `mH$aUm`m >rZo
Agcocr AZw$nVm.
[g.]
Adrjm r. (H$m`Xm.) EImm {XdmUr qH$dm \$mOXmar H$aUmVrc
V`mMr, H$m`m_mUo Ho$cocr `m`MmH$er.
[g.]
AdofH$, Adofr 1. EImm KQ>ZoMr AJa gJmMr Vnercdma
MmH$er, VnmgUr H$aUmam A{YH$mar; gemoYH$. 2. nmR>nwamdm
H$aUmar `$s.
[g.]
AdofU Z. 1 EImm KQ>ZoMr AJa gJmMr Vnercdma MmH$er;
emoY; gemoYZ. 2. EImm KQ>Zo_mJrc hoVy, oaUm B`mXr
dVw{WVrMr VnmgUr; nmR>cmJ; _mJ H$mT>Uo.
[g.]
AdofU `wJ Z. (^y.) `m H$mimV Zdo gemoYZ gw$ hmoD$Z Zdo Zdo
emoY cmJco d {d{dY gmYZo {dH${gV Pmcr Vmo H$mi. [g.]
AdofUo g{H$. Vnmg H$aUo; emoY H$aUo; _mJ H$mT>Uo; YwS>miUo.
AdoQ>m nw. gemoYH$; AdofU H$aUmam.
[g.]
Agma nw. _XXJma.
[g.]
An-n Z. nmUr.
[g.]
An A. EH$ CnnX qH$dm eX`moJr A``. `mMo AW - 1. H$_rnUm;
hrZVm. CXm. AneX, AnnmR>, AnH$sVu. 2. A^md. CXm. An`e,
An_mZ. 3. XyaVm; {d`moJ. CXm. An^`, AnH$aU. 4. {dVm.
CXm. Ang`.
[g.]
AnH$ {d. 1. Z {nH$coc;o An[an$; `mMr ~wr n[an$ Zmhr Agm : "`m
AnH$ ~wr`m ~mcH$mcm dmQ>co H$s, Vmo EH$ aZV^M AgyZ AmnU
`mda JS>Wio Kmgmdr.' - Vr_ 120.
[g. An$]
AnH$(I)am, AnHw$am nw. 1. H$adcr`m hmVmV Agcoco (KQ>)
^mS>o; `mg H$am hUVmV `mV nmUr AgVo hUyZ AnH$am.
2. AnH$mam; nm`mMr Pmar : "{OhBXma AnH$ao dmQ>Vo AmO MaH$s
Y[aco & {~~ {Xgo H$cemV ew Ad`d e[aamdaco &' - cm
119. 3. nyOocm nmUr Ko`mMo chmZ ^mS>o. [\$m. AdIwam]
AnH$Vm nw. JaH$` H$aUmam. ({deofV: Xwg`m`m g~YmV).[g.]
AnH$f-U nw. 1. hmg; AdZVr. 2. Imcr AmoT>Uo; _mJo AmoT>Uo;
Xya T>H$cUo. 3. H$_rnUm `oUo; hrZnUm `oUo; An_mZ-A{V>m
hmoU;o hrZpWVrg nmohmoMUo. 4. doino dy uM, AJmoXa H$aUo (Y_H$ `).
5. (H$m`.) nwT>o `oUm`m EImm eXmMm AJmoXaM A`mhma
H$$Z EImm AmoirMm qH$dm cmoH$mMm AW nyU H$aUo. 6. (gJrV)

An{H$`m

nhm : {dH$fU
AnH$fH$ {d. hrZVm AmUUmam; AnH$fU H$aUmam.
[g.]
AnH$fUo C{H$. 1. hrZVm AmUUo. 2. _mJo KoUo; AmoT>Uo. 3. AW
cmd`mH$[aVm nwT>rc eX _mJo KoUo. nhm : AnH$f [g. AnH$f]
AnH$m nw. hnH$m; hmVmZo nm`mMm OmoamV Ho$cocm _mam; {N>S>H$md (nmUr,
XyY B. qenS>U.o ) OmoamZo _maUo. ({H$. Q>mH$Uo, XoU,o _maUo). [g.]
AnH$mO Z. Amnco dV:Mo H$m_ : "V`m AnH$mOmWu : AZoJr eXr
mWu : n[aVmoIw nwa{c`o; dmWu : `hdr qZXm' - km 330.
AnH$ma nw. 1. BOm; ZwH$gmZ; Xw:I; Cnd; amoJ. 2. EImmMo ZwH$gmZ;
XwImnV dJa.o 3. Jwhm; A`m`; Xmof : "Or ^JM
y m H$gm CnH$m$ &&'
- km 16.26 4. Xwg`mMo dmBQ> qH$dm A{Z> qMVUo.
[g.]
AnH$ma-ar-H$marH$ {d. AnH$ma H$aUmam; BOm, ZwH$gmZ H$aUmam,
XoUmam; mgXm`H$; Cndr : "nar VoWtMr Zdcnar & AnH$m`m
hmo` CnH$mar &'- E^m 17.108.
[g.]
AnH$maUo A{H$. ZmgyZ OmUo; Iam~ hmoUo : "hm (nmD$g) AgmM
qYJmUm KmcV am{hcm Va H$mo~ {ndio nS>Vrc. nrH$ AnH$maoc !'H$mAm 78.
AnH$mar nw. 1. (H$m`Xm.) H$m`mMo CKZ H$aUmar `$s; JwhoJma.
2. AnH$ma H$aUmam; H$VZ.
[g.]
AnH$m` Z. (H$m`Xm.) JaH$m`Xm dVUyH$; JaH$m`Xoera H$` H$aUo.
An{H$aU Z. (dm. gm.) {dIwaUo.
AnH$s{V-Vu r. 1. qZXm; An_mZ; _mZhmZr. 2. XwH$sVu;
Xwcm{H$H$; ~XZm_r; ~Xcm{H$H$.
[g.An+H$s{V]
AnH${V-Vr nhm : AnH$ma
AnH$` Z. 1. (H$m`Xm.) H$m`mZo KmcyZ {Xcocm {Z`_ _moS>cm
hUyZ ZwH$gmZ ^anmBXmIc H$moQ>mV {\$`mX AmUVm `oVo Agm
{d{e> Jwhm. 2. XwH$`; {dKmVH$ H$`: "{H$MZoa `mZr cH$ar
IM dmT>{dcm H$m` Am{U H$PZ gmho~mZr {V~oQ> {_amZ_`o ngo
AmoVco H$m`, qhXwWmZmVrc cmoH$m`m >rZo Xmohthr EH$gmaIrM
AnH$`o AmhoV.'- cmo{Q>Ho$coo 2.597.
[g. An +H$]
AnH$> {d. 1. Imcr AmoT>cco m; AdZV. nhm : AnH$f. 2. {Z`{_V;
R>amdrH$ H$mimnydu Ho$coc
o .o 3. _gmhm`mZo IoMZy AmUcocm; de.
4. ZrM; hcH$m; Xw>; AY_.
[g.An+H$f]
AnH|$Xr {d. (^m.) H|$XmnmgyZ Xya OmUmao, gaUmao; H|$namdVu;
H|$mogmaH$.
[g.]
AnH|$r ~c Z. (^m.) _`^mJmVyZ ~mhoa nS>Umao ~c; H|$XmnmgyZ
Xya \o$H$cr OmUmar e$s.
[g.]
AnH$_, AnH$m_ nw. 1. CcQ>m H$_; `wH$_. 2.(c.) CcWmnmcW;
A`dWm. 3. A{VH$_; Q>iyZ OmUo; {ZKyZ OmUo. 4. (`mo.)
H$mVr; An_ (Vmao, Zj B.Mm)
[g. An+H$_]
AnH$_U nhm : AnH$_
AnH$mV {d. {ZKyZ Jococm; Q>icocm; CcQy>Z Jococm.
[g.]
An{H$`m r. 1. XwH$`; dmBQ> H$m_.2. (H$m`Xm.) _mcH$mMo ZwH$gmZ

An$

86 & _amR>r eXH$moe

hmdo `m BammZo `m`m _mcmMr Iam~r H$aUo. [g. An+H$]


An$ {d. 1. H$m; {hadm; Z {nH$coco (\$i dJa)o . 2. Z {eOcocm,
H$m, AYdQ>, (^mV, d`nmH$ dJao.). 3. AZZw^{dH$; H$m;
AS>mUr; H$moam.
[g.]
AnIS>r r. qZXm : "V[a H$m AnI{S> & AmUmdr AmJm &&'- amkm
18.936.
[g. An +Ajar]
AnIS>Z Z. VwH$S>o H$aUo.
An`mV-{V r. AnH$sVu : "X`mY_ gH$s{V cmoQy>{Z nm`o & gIr
OmoS>cr `m An`mV _m`o &'- _wam_m 2.87. [g.An+`m]
AnJV {d. 1. Xya Ho$cocm, Jocco m. 2. {d`w$; {d^V. [g.An+JV]
AnJ_ Z. (`mo.) (na_ nyd) EImm JhmMo Am`{ZH$ dmm`m
AZwfJmZo _moOcoco gy`mnmgyZMo qH$dm EImm CnJhmMo `m`m
JhmnmgyZMo ndrd$Z {XgUmao H$moZm_H$ AVa.
AnJ_ Z. (`mo.) (na_ npM_) gy`m`m npM_ocm gy`mnmgyZ OmVrV
OmV H$moZm_H$ AVamda EImXm Jh AgVmZm Am`{ZH$ dmm`m
AZwfJ mZo _moOcoco `m XmoKm_Yrc H$moZm_H$ AVa.
[g.]
AnJh nw. (d.) EImm nXmWmg earamZo {Xcocm (AdmOdr) {VgmX.
AnKQ>Z Z. 1. {Za{Zam`m KQ>H$mV {dcJ hmoUo; {dcJrH$aU. 2.
OrdmUy_wio qH$dm ~waer_wio Hw$OUo, gS>Uo. 2. {dK{Q>V hmoUo; Z>
hmoUo; {dKQ>Z.
[g.]
AnKQ>Zj_Vm r. (^m.) nXmWmMr {dK{Q>V hmo`mMr j_Vm.[g.]
AnKfU Z. KfUmZo hmoUmar PrO.
[g.]
AnKfudmh nw. (^yem.) IS>H$mMr `m_wio PnmQ>mZo PrO hmoVo
Agm dmh.
[g.]
AnKmV nw. 1. AH${nV, AH$_mV KS>cocr XwX}dr KQ>Zm.
(AmJJmS>mMr Q>$a, _moQ>ma CcQ>Uo B.) 2. AmH${_H$ _aU (darc
arVrZo Amcoco); AH$mcr _aU : "_J g hmoD${Z p_UrH$mV &
MwH${dcm H$mimMm AnKmV &&' 3. `moJm`moJ; AMmZH$ KS>cocr
KQ>Zm.
[g.]
AnKmV{d_m nw. (AW.) AnKmVm_wio hmoUm`m ZwH$gmZr~c {d_m
H$nZrZo KoVcocr h_r.
AnKmVr {d. h>r; AmS>XmS>; YmS>gr; gmhgr.
{H${d. AmH$p_H$; AH$_mV; EH$mEH$s.
AnMZ Z. ^yH$ ZgVmZm Im`m_wio qH$dm H$mhr AmOmam_wio AmMo
[g.]
nMZ ZrQ> Z hmoU;o A Z {OaUo. nhm : AOrU
AnM` nw. 1. hmg; VmoQ>m; AdZVr; j`; Zme. 2. (agm.) `m_`o
A{YH$ aoUd^ma Agco`m O{Q>c nXmWmMo {dKQ>Z hmoD$Z
`mnmgyZ H$_r aoUd^ma Agcoco gwQ>gwQ>rV nXmW ~ZVmV Aer
{H$`m.
[g.]
AnM`Z Z. (m{U.) A{YH$m{YH$ amgm`{ZH$ {dKQ>Z hmoV AgVmZmMo
M`mnM`.
[g.]
AnMma nw. 1. An` Amhma; Hw$n`. 2. dmH$S>m _mJ; XwdVZ;
Hw$_mJ. 3. Cnd; nrS>m. 4. (H$m`Xm.) g_mO{dKmVH$ dm JwhoJmar

AnVQ

d$nmMo H$` ({deofV: And`rZ VUmMo).


[g.]$
AnMm[a Z. AmnMm`; _yc O_`mnydu H$am`Mm EH$ {dYr : "Eogo
AnMmarE Omco'- crMny 30.
AnMm[aVm r. (g_mO.) 1. H$V`mV Ho$cocr H$gya; H$V`mMr
Cnojm. 2. AnamY; XwH$`; g_mO{damoYr dVZ.
[g.]
AnMmar nw. (H$m`Xm.) g_mO{dKmVH$ AJa JwhoJmar d$nmMo H$`
H$aUmar ({deofV: And`rZ) `$r.
[g.]
AnMmar ~mcH$ Z. (g_mO.) ~mcJwhoJma.
An{MV {d. 1. H$e; amoS>; hmg nmdcocm. 2. ny{OV; lo>.
An{M{V-Vr r. 1. hmg; VmoQ>m.2. IM; ``. 3. m`pMm.
4. gyS>. 5. F$UmMr \o$S>. 6. AmXa. 7. namO`. [g. An{M{V]
AnMr r. JS>_mim amoJ.
[g.]
AnN>m` {d. 1. N>m`ma{hV. 2. AYHy $.
[g.An+N>m`m]
AnN>m`m r. 1. Aew^ N>m`m. 2. {nem; ^yV. [g. An+N>m`m]
AnOUo A{H$. CnOUo; Cn hmoUo : "H$sioMo nmKwaU & aZm (A)
CnOdr H$moU &' - A_ 7.166.
[CnOUo An.]
AnO` nw. namO`; nam^d.
[g.]
AnOmV {d. AmB~mnmhZ H$_r JwUmMm nw.
[g.]
AnOmc-i Z. Ami; ImoQ>m Amamon. ({H$. KmcUo, Q>mH$Uo) : "Omo
VwPo H$arc _wImdcmoH$Z & `mdar `oVr AnOmi &' - h[a 25.143.
[g. An+Omc ]
AnQ> nw. nS>Xm; AmS>mgo m; AmS>{^V : "Vo amoI Jm Vd dar & AmB{H$O{V
Jm AnQ>mVar &' - amkm 16.425.
[g.]
AnQ>MmnQ> r. (n`m`m IoimV) nmo {ngUo. $
AnQ>\$(\w$)Q>r r. EH$ PwSy>n; PmS>$.
AnQ>mVa {d. 1. _`o nS>Xm Zgcocm; AmS> Zgcocm; (c.) `j;
[g.]
OdiMm. 2. nS>m_mJo; AmS. nhm : AnQ>
AnQ>r r. 1. Y$m; gH$Q>; XwXe m, (`mnmamV) ZwH$gmZ; VmoQ>m; ~yS>.
2. (d.) MmH$moarda nmdgm`mV nS>co `m IS>S>md$Z OmVmZm
JmS>rMo AmnQ>U.o 3. (gm_m`V:) nS>U;o R>M
o H$miUo. ({H$. ImUo.)
An-Qw>-S>oQ> (An-Qw>-S>oQ>) {d. 1. AmOVmJm`V. 2. (c.) nyU
gwYmacocm; AmYw{ZH$; AJXr \$eZo~c. 3. MmoI; AJXr
`dpWera; Q>mn{Q>nrMm.
[B.]
AnQ>mi {d. ZmR>mi : "H$s _r AnQ>mi AmkmnmcZr'-F$d 309.
AnS> r. gUo; nS> Z KoUo; AmoTy>Z YaUo : "Vd ~mo{cco X`{d^mS>o &
AmVm Cgr$ hmoBcw AnS>| &&' - {ed 185.
AnS> nw. {dQ>mi; {edm{ed; An`Vm.
(Jm.)
AnS>rMr {d. aOdcm; {dQ>mier; Ane.
(Jm.)
AnT>J nw. doN>mMma; dadVZ; XwdVZ.
AnT>Jr {d. damMmar; IQ>mi; _Z _mZoc Vgo dVZ H$aUmam.
AnT>JrnUm nw. dmBQ> dVUyH$; Mmc.
AnVQ> {d. {H$Zm`mda; {H$Zm`m`m ncrH$S>o; {H$Zm`mnmgyZ
AVamda; VQ>nma.
[g.]

AnVa

_amR>r eXH$moe & 87

AnVa {d. ImoS>H$a; AMni. nhm : Aa.


[\$m. Aa]
An` Z. 1. _yc; gVmZ (nw qH$dm H$`m); gVVr : "Ogm d^mdmo
_m`~mnmMm & An` ~moco Oar ~mo~S>r dmMm & Var A{YH${M
V`mMm & gVmof AmWr &&' -km 1.64 2. nwT>Mr {nT>r. [g.]
An`Y_ nw. Amn`m AmBd{S>cm`m gX^mVrc _wcmMo H$V`.[g.]
An`dmMH$ {d. (`m.) _m`m{n`m`m qH$dm EImm nydOm`m
Zmdmd$Z nS>coco; dm{eH$ (deZm_). CXm. amKd, H$m{eH$.
An`{dH$` nw. _wcmMr {dH$s (EH$ _hmnmVH$). [g.]
Ann {d. {ZcmOam; {Zcm.
[g.]
Annm r. 1. cmO; ^rS>; _`mXm; gH$moM. 2. JmoY i; cmO; ea_
(AnamY CKS>H$sg Am`m_wio dmQ>Umar) : "ho H$Q>H$ gmoS> {VH$S>o
Mmc Vw`m h{Z JmoYZm Ii Vmo & mUmUnam`U {OH$S>o
{ZannmJUr niVmo &'- _mo{damQ> 4.80 ({H$. nmdUo, `oU.o )[g.]
AnW nw. 1. nmIS>; Hw$_mJ. 2. A{Z`{_VnUm; $T>_mJm{d
AmMaU; arVrdoJio ~mhoaMo dVZ.
[g.]
AnWJ_Z, AnWdV Z , AnWg M ma nw . 1. nmI S > _ mJ .
2. {Z`_m{d A{e>dVZ; XwamMaU; dmBQ> dVZ.
[g.]
AnWJm_r, AnWMma, AnWdVu nw. 1. nmIS>r; Y_~m
AmMaUmMm. 2. {Z`_, $T>r Z _mZUmam; XwamMmar; Hw$_mJu .[g.]
An` Z. 1. A`mo`; Anm`H$maH$; amo`mcm d` (VocH$Q>, {VIQ>
Ago) AnXmW; Hw$n` : "An`{MU Vmo H$Qw>H$ AmoIXo H$moU
nr &'- Ho$H$m 89. 2. n`mcm, {Z`_mZm gmoSy>Z dmJUyH$;
{Z`_`wVr. 3. (c.) A{hV; AH$`mU; A_Jc.
{d. A{hVH$maH$; Aew^; BOm H$aUmao; Z gmogUmao; d`.[g.]
An`erc {d. n` Z H$aUmam : "Oar An`erim `mYr & H$io
gmYygr XwOZmMr ~wr &' - km 7.93.
AnXmaU Z. (am`.) 1. AnKmVmZo doJim Pmcocm ^mJ; AmKmVmZo
doJim Ho$cocm ^mJ. 2. nwamgma`m AmnmrZo EImmMr O_rZ
Xwg`m`m O{_Zrg OmoS>cr OmUo.
[g.]
AnXmW nw. 1. (VH$.) ZmpVd; A^md; A{d_mZVm. 2. (`m.)
dm`mV Zgbo`m eXmMm AW. 3. dm`mVrb eXmMm Zgbobm
AW.
[g.]
AnXmWnU nw. nX^>Vm.
AnXodVm r. Xw> XodVm; amjg; {nem B.
[g.]
AnXoe nw. 1. g~~; {_W; gmoJ . 2. VmoS>; `wVr; ~oV. 3. Jw doe;
N>doe; H$nQ>$n. 4. (VH$.)AZw_mZmVrc Xwgao _o`; Coe.[g.]
AnX` Z. Aew `; ^ogi Agcoco `.
[g.]
AnYmH$ nw. 1. AmH$p_H$ ^rVr; EH$mEH$s _Zmda hmoUmam ^rVrMm
n[aUm_; YS>H$s; YgH$m : "AnYmH$m{g Vm{S>co & qcJXohm{g
{d^m{S>co &' - Xmg 5.9.43. 2. AmncrM Amn`mcm dmQ>Umar
^rVr : "Vt AnYmH$mZr AY_c
o t Pmcr.' - ~mi{_ 1.1.70.80.
AnYmH$Uo A{H$. ^rVr dmQ>Uo; {^Uo; Km~aUo; hm` KoUo; YgH$m
~gUo.

An^mfm, An^> ^mfm

AnZ` nw. 1. Xya ZoUo. 2. {ZdmaU H$aUo. 3. IS>Z. 4. _yInUm.


5. AnH$ma; A`m`. 6. AZrVr; XwdV Z.
[g.An+Z`]
AnZ`Z Z. 1. Anhma (nemMm B.). 2. {ZdmaU H$aUo; IS>Z
H$aUo.
[g. An + Zr ]
AnZ`Z Z. S>mi
o o nwgUo; g_mYmZ H$aUo; gmdZ H$aUo.[g. An+Z`Z]
An{ZXoeZ Z. 1. MwH$sMo _mJXeZ; Ja_mJ XmI{dUo; {Xem^yc.
2. (H$m`Xm.) MwH$sMr g_OyV H$$Z XoUo.
[g.]
AnZo` gnH$ nw. ({dA.) VmoS>Vm `o`mOmoJm, ~XcVm `o`mOmoJm,
WmZ^> H$aVm `o`mOmoJm gnH$ ({dOoMm).
An`mg nw. (gJrV.) amJ-Amcmnr H$aVmZm `m damda _`Var
{dlmVr KoVmV Vmo da.
[g.]
Anhd, Anh{V nhm : And, AZwwVr.
AnnUZ Z. 1. (^yem.) (IS>H$m`m n>mnmgyZ AmV amgm`{ZH$ {H$`oZo
AnjaU Pm`m_wio IS>H$mMo) nmnw,o {N>cHo$ gwQ>U.o 2. (dZ.)
AZwVa YmJo qH$dm n{>H$m `mMo _yi Ad`dmnmgyZ AcJ hmoUo.
CXm. ImoS>mnmgyZ gwQ>Um`m PmS>m`m gmcr.
[g.]
AnnmR> nw. MwH$sMm nmR>; Aew nmR> (JWm{XH$mVrc); MwH$sMm eX,
Vhm, gaUr.
[g.]
AnMma nw. 1. ImoQ>m, {dnarV Mma H$aUo. 2. EImmMr ~XZm_r
hmoBc Aem Jmo>r gd ngadUo : "AnMma hmoVmo ho EoHy$Z _cm
A{Ve` dmBQ> dmQ>V.' - cmoAm 25.
[g.]
An`moJ nw. 1. eXmMm Aew `moJ; Xwn`moJ. (EH$ ^mfmXmof.)
2. MwH$sMr eX`moOZm; `mH$aUm`m {Z`_mZm gmoS>yZ Agcocr
eXmMr _mS>Ur, gaUr. 3. ^mfoVrc gd_m` d {e>g_ V `moJmEodOr
MwH$sMm, Ag_V d An_mZH$maH$ eX`moJ. 4. ^c`mM gaUrZo
nVrZo EImXo H$m_ H$aUo.
[g.]
AndmX nw. Hw$Q>miH$s; H$S>r {nH${dUo; cmoH$mndmX; qZXmnX Jmo>;
OZmndmX.
[g.]
Andoe nw. ~oH$m`Xoera doe; H$m`Xoeraar`m doe Zgco`m OmJr
doe H$aUo; hH$_mdmMyZ qH$dm hHy$_ _moSy>Z EImm {R>H$mUr ndoe
H$aUo.
[g.]
AnoaH$ XwH$`mcm oaUm XoUmam, _XV H$aUmam.
[g.]
AnoaU Z.\y$g cmdUo, XoU;o ~oH$m`Xoera H$`mg, XwH$`mg mogmhZ
XoU.o Jwmg {Xcoco CmoOZ, Ho$cocr _XV.
[g.]
An~i -Amn~i A. AmnU hmoD$Z; dV: hmoD$Z : "N>nZ Xo{eMo
JwUrOZ `oVr `m OmJt An~i'-hmocm 184.
An^aV {d. (m{U.) ~mhoa dmhZ ZoUmar.
[g.]
An^aV MoVZVVy nw. (m{U.) MoVmnoernmgyZ Zm`y d JW rH$S>o gdXo Zm
dmhZ ZoUmam VVy.
An^dZ Z. (^m.) H$me{H$aU gai aofonmgyZ `wV hmoUo.
An^mfU Z. dmBQ> ^mfU; {edrJmi; qZXm; Xw^mfU; AneX;
g`mMmamcm gmoSy>Z AgUmao ~mocUo.
[g.]
An^mfm, An^> ^mfm r. _yi ^mfoMr An^> Pmcocr ^mfm;

An^>

88 & _amR>r eXH$moe

Aew, JmdT>i ^mfm. nhm : An^e

[g.]
An^> {d. 1. {dH$V, Aew $n nmdcocm. 2. Z>; AYmoJVrg
nmoMcocm; XwamMmar; hrZ.
[g.]
An^e
nw. 1. EH$m ^mfoVrc eX Xwg`m ^mfoV OmVmZm Pmcoco `m
eXmMo d{Zn[adVZ, {dH$Vr qH$dm $nmVa. CXm. g. Jh-_. Ka;
g. Aj`VVr`m - _. AIoVr B`mXr. 2. Xy{fV hmoU;o Aew d$n
m hmoU;o ^> hmoU.o (c.) {dH$ma; Zme; hmZr. 3. ^Q>mMma : "hUm{Z
hm An^e
w & {df`gJ'w -$km 2.118. (dm.) An^er nmS>Uo ^> H$aUo; Hw$img H$cH$ cmdUo : "Eogr dVUHy $ H$$Z An^e
r
nm{S>c.o JmoVnV Ama{^cr.'- noXg_m 7.
r. EH$ mH$V ^mfm (hr _yi gH$V ^mfonmgyZ An^> Pmcr
hUyZ.)
{d. ^> H$aUmam; AYmoJVrcm ZoUmam; _wH$dUmam; {dZH$mar.
An_, An__S>c, An_dm nw. (`mo.) H$mVr; CcWmnmcW;
ncrH$S>o OmUo; H$m{Vdm. nhm : AnH$_
An_` {d. (J.) dVwimH$Vr _mJmd$Z {\$aVmZm {`o`m {XeoZo
H$m` H$aUmam.
[g.]
An_XZ Z. hiyhiy H$_r hmoV Zmhrgo hmoUo.
[g.]
An_mZ nw. AZmXa; _mZ^J; _mZIS>Zm; A{V>m; VoOmo^J;
nmUCVmam; ~oA~y. [g.] (dm.) An_mZ {JiUo- nmUCVmam,
An_mZ ghZ H$aUo.
An_mZUo A{H $ . An_mZ, _mZI S > Z m qH$dm AZmXa H$aUo ;
{Y$maUo : "VwPo _{h_mZw H$dU OmUo && OoUo EHo$ e$sMo {Z JwUo &
~m An_m{Zcm &&' - Xm{d 341.
An_m{Z(Zr)V {d. An_mZ Ho$cocm; {Y$macocm.
An_m{OV {d. (g{d.) H$mTy>Z Q>mH$coco.
An{_l Z. ^ogi H$a`mgmR>r dmna`mV `oUmar hc`m VrMr
dVy, _mc.
[g.]
An{_lU Z. ^ogi.
[g.]
An_wao {d. AY_wao; AYdQ> _wacoco; AmnmoAmn _wacoco; {daOcoco
An_`w -`y nw. 1. {OdmdaMo XwIUo; (gnXe dJao) JS>mVa; \$ma
_moR>o gH$Q.> 2. AmH$p_H$ _`y; AnKmV; AH$mcr _`y. ({H$.
MwH$Uo, {ZdmaUo, Q>iUo, `oUo.)
[g.]
An_`w{ZUo}Vm ({d{Y.) nw. An_`y Amho Agm {ZU` XoUmam.
An`e Z. namO`; H$m`Zme; AnH$sVu. [g.] (dm.) An`emMm
YZr hmoUo, An`emMo Imna \w$Q>Uo- Xwg`m`m MwH$sH$aVm
dV:da Xmofmamon KoUo qH$dm m`pMm ^moJUo.
An`eH$a {d. An_mZH$maH$; cm{OadmUm; BmVImD$.
An`er {d. XwXdr; A`edr; _X^m`; H$nmiH$aQ>m.
Ana {d. 1.Xwgam; {Vr`; A` : "gwXa Var Ana _XZ H$moYr Var
`_mg_mZ'- O 23.4. 2. (c.) AVwc. 3. (g_mgmV) XyaMm;
nwT>rc; _mJMm; ncrH$S>Mm. CXm. AnamY (Xwgam, nwT>cm, AY);
Anam (Cmaam); Anamh> - {XdgmMm CmamY; XmoZ hamZVaMm;

Anagy`

nydmnma (n{hcm d Xwgam) B. 4. npM_oMm : "H$m nydmna g[aVm {^


{XgVr nmhVm' - km 3.39. 5. lo>; `m`m ncrH$S>Mm H$moUr Zmhr
Agm. 6. A{YH$ -Ana g{Md, Ana `m`mYre.
[g.]
AnaH$m` {d. {dH$Vm Z `o`mOmoJm; Xwg`m`m Zmdmda H$$Z Z
XoVm `o`mOmoJm (H$OamoIm, eoAa B.).
[g.]
Ana{H$`m r. AmdXo{hH$ Cma{H$`m.
AnaOm{V-Vr r. H$ma; nmoQ>^oX; BVa Vhm; ^oX.
[g.]
Ana {H${d. XwgarH$S>o : "EH$ Ho$ed dgo Ana dar &'-Zr{VcmoH$ 18.
AnaXZ Z. (^yem.) (IS>H$mMr) PrO d Yyn.
[g.]
AnaY_ nw. na_Y_; ~{dm _mJ gmoSy>Z BVa _mJ : "AnaY_mMo
YmaU `mVo {dH$nw ~mo{cOo'- crMC 386.
Anan`m` nw. {VeX; VmMH$ Xwgam eX.
[g.]
Ananj nw. 1. Xwgam nYadS>m; dnj. 2. IQ>`mVrc Xwgar ~mOy;
{VdmXr; gm_Zodmcm. 3. {nVnj; {nVnYadS>m : "Amcm {d
_hmYZr & Ananj H$aUo _Zt &' - JwM 3622.
[g.]
AnanmR> nw. Xwgam nmR>; BVa nmR>.
[g.]
Ana_mV-dmX> nw. R>nH$m; ~moc; Amamon; {_`mXmof; A`WmJmoQ>;
Ami : " hm _m`mda {Zdi Ana_mV Amho'- ^m 75.
Ana_m` r. Xwgar AmB; lo>_mVm : "O` O` Xodr gd Jo & gd{l`m
lraJo & gdmVrV {ZgJ gJo & Ana_m` Vy &'- dm{X 1.4.5.
Ana$nr> {d. (^yem.) EH$mnojm A{YH$ $nmV AmT>iUmao.[g.]
AnacmoH$ nw. dJ.
Anad nw. 1. _mc_mog~Yr ^mS>U. 2. (gm_m`V:) ^mS>U; H$Om;
VQ>m; ~IoS>m.
{d. {Z{ddmX; h$em~rV (_mc_mm, dmagm).
[g.]
AnadS>-S>r r. 1. H$_ gmoS>U;o nV ZgUo, gmoS>U.o 2. (H$m`.)
{dcjUnUm; VhodmBH$nUm; d{M`; Agm_m`nUm; ZdcmB ({H$.
dmQ>U,o hmoU)o . 3. A`m`; JaarV : "nar Y_nZr YmJS>r & nmo{gVm
Oar EH$r dmoT>r & Var H$m AnadS>r & AmUmdr AmJm &&'- km
18.942. 4. AnH$sVu; AmJirH$ : "`wr ImS>{_em ~moS>r & ho
AnadS>r Vwdm Ho$cr &' - Ed 13.11 5. ^Q>H$Uo; _mJ gmoS>Zy
OmUo : "doeYmar dWm _Sw >r & `mMo gJVrMr A{V JmoS>r & OoW AnadS>r
{d{YdoXm &&'- E^m 13.121.
[g. An[anmR>]
Anad` Z. dmnH$mi : "Anad` hmoVm H$mio & n{V VwPm `Vr
hmoBc &&'- JwM 12.54.
[g.]
AnadmX nw. Ana_mV; R>nH$m.
Anadmgr {d. {dQ>mier; aOdcm; Ane.
(d.)
Anag{Md nw. OmXm {MQ>Urg; emgH$s` {d^mJmMm emgH$s` H$ma^ma
nmhUm`m g{Mdm{edm` `mM {d^mJmMm OmXm g{Md.
Anagm_m` {d. gm_m`V: EH$mM OmVrMm naVw WmoS>m\$ma {H$aH$moi
\$aH$ AgUmam; nmoQ>OmVrMm; nmoQ>^oXmMm.
[g.]
Anagy` nw. gy`mgmaIm; Xwgam gy`M. (c.) A`V {dmZ, VoOdr
`$s; XXr`_mZ Vmam B.
[g.]

AnadpVH$

_amR>r eXH$moe & 89

AnadpVH$ Z. (`mo.) {j{VOmdarc npM_ {Xp~Xy. [g.]


Ananma {d. AZV; A_`mX; Ag`; A\$mQ; AJ{UV (eVr, JwU,
~wr, namH$_, _hd dJa)o ; gdmVrV : "{d>c Ananma Z H$io'kmJm 185.
[g. A+na+nma]
Ananya {d. A{Ve`; nhm : Ananma
(Jm.)
Anam {d. H${Z> VrMr : "hr Anam hUOo Imc`m VrMr (H$Vr)
Pmcr.'- Jra 715; nad$n; AcrH$S>rc; Ada : "XodVm
Am{XH$${Z gH$i XodVm Anam A_moMH$m ~mo{cOo{V'- crMC.
[g.]
209. nhm : Ana
Anam {d. Anwam; AmIyS>. CXm.Anao ZmH$, Anam AJaIm.
Anam{-r nw. 1. oVXhZmMm Ar. 2. X{jU Am{U Jmhn` ho
Ar.
[g.]
Anam{OV {d. nam^yV Z Pmcocm; AqO` : "gm`{H$ Anam{OVw &'
- km 1.152.
[g.]
Anam{OVm r. 1. ({dO`mXe_rg {OMr nyOm H$aVmV Vr) XwJm Xodr.
2. O{_Zrda ngaUmar EH$ doc; Xydm, eo\$m{cH$m, O`Vr, {dUwH$mVm,
e_r dJao dZnVr. 3. Bem` {Xem. 4. EH$ AjaJU g_dm. `mV
`oH$ nmXmV 14 Ajao : "YZ `e {_i`m `Oy {ZO Vd _r ? &
dX`_{U Vmo Z H$mht _cm H$_r &&'- N>a 33.
[g.]
Anamh nw. 1. {Xdgm`m 19-24 qH$dm 21-25 `m KQ>H$m; nmM
^mJmnH $s MmWm ^mJ; {XdgmMo XmoZ ^mJ Ho$co AgVm Xwgam, VrZ ^mJ
Ho$co AgVm {Vgam ^mJ. 2. {Vgam nha.
[g.]
AnamV- r. Anaam; Cmaam; _`amr ZVaMm H$mc; amrMm
eodQ>Mm ^mJ.
[g. Anaam]
AnamY nw. 1. Xmof; MyH$; A`m`; A{VH$_U; Jwhm; AY_mMaU;
XwdVZ. 2. (H$m`Xm) H$m`mV `mcm {ejm gm{JVcr Amho Ago
H$`. (H$V` Z H$aUo, h`J`). [g.] (dm.) AnamY nmoQ>mV
KmcUo - AnamYm~c j_m H$aUo.
AnamYH$_ Z. `{^Mma; ~XA_c : "H$moS>mo _hmamMr ^mdOB
{dYdm BOnmgyZ AnamYH$_ KS>co g~~ JwhoJmar 800 n`o.'`w{g_ 364.
[g.]
AnamY ghm`H$ nw. JwmV gm_rc AgUmar, _XV H$aUmar `Vr.
[g.]
AnamY{g{-r r. AnamYr R>a{dUo; AnamYmMr ImVaO_m
H$aUo.
[g.]
AnamYr {d. Xmofr; JwhoJma.
[g.]
Anamnar r. 1. XwXem; dmVmhV : "EH$so$ Kat H$moUr H$moUmgr Z
Yar & Eogr Anamnar Ho$cr Amhm &' - VwJm 2994 2.naHo$nUm.
[AnaMo {.] [g. AnamnaU]
AnamdVu ` Z. CcQ>o Z {\$aUmao `.
AnamV nw. H$moH$U Xoe.
[g.]
An[aJ` {d. JUZm H$aVm Z `o`mgmaIm; _moOVm Z `o`mgmaIm;
An[a{_V.
[g.]

Anar{jV

An[aJh nw. 1. AgJh ; AgM`. 2. n[admaey`d. 3. Cnm{Yam{h`;


CnmYr Odi Z ~miJUo ; H$mo U `mhr dVy M m drH$ma Z
H$aUo : "gmYyMr An[aJhVm & n[aJhmo ZmVio {Mmm &' -E^m
11.901 4. Xm[a; {ZYZVm.
[g.]
An[a{MV {d. AmoiI Zgcocm; AZmoiIr.
[g.]
An[a{N> {d. {H${d. AIS>; gVV; EH$gmaIm.
[g.]
An[aUrV {d. (An. $no- AnUuV-{UV) A{ddm{hV; c Z
Pmcocm.
[g.]
An[aVw> {d. AgVw>; Ag_mYmZr; AV.
[g.]
An[aVmoI nw. AgVmof; Ag_mYmZ : "Var VoqWMoZr An[aVmoI| &
jmo^mdo Zm &'- km 2.269.
An[aXc {d. (dZ.) n[aXco (gdV d nwn_wHw$Q>) Zgcoco. CXm.
Aiy, Ho$dS>m `mMr \w$co.
[g.]
An[an$ {d. nyU dmT> qH$dm {dH$mg Z Pmcocm.
[g.]
An[an$ _Xm r. (^y.) AnjaUmZo (PrO) IS>H$mMo _mVrV $nmVa
hmo`m`m AdWmVrc EH$ AdWm. (Aem _mVrV IS>H$mMm
AmoiIVm `o`mBVH$m Ae {eH$ AgVmo. )
An[anw> {d. ({d{Y.) `mMo (nwam`mMo) g_WZ Ho$co Joco Zmhr
qH$dm `m H$WZmcm ~iH$Q>r AmUcr Jocr Zmhr Ago.
An[anyU {d. JwU, KQ>H$ B`mXr ~m~VrV nyUdmg Z Jococm. [g.]
An[any{V r. EImXr BN>m, dMZ nyU Z hmoU;o {grg Z OmUo.[g.]
An[a_m{UH$ gmYZo Z. Ad. (AW.) A{deofmon`wV gmYZo. [g.]
An[a{_V {d. 1. A{Ve`; AJ{UV; Ag`. 2. A{Z`{_V;
A_`m{XV; AMmQ>; AdmT>`. 3. dmOdrnojm A{YH$; \$mOrc.
[g.]
nhm : An[aJ`
An[a_o` g`m r. (J.) XmoZ nyU g`mMo JwUmoma `m d$nmV
_mS>Vm Z `oUmar g`m.
[g.]
An[adVZr` {d. ~Xc H$aVm Z `o`mgmaIm.
[g.]
An[adVu {d. \o$a\$ma Z hmoUmam; `m`mV ~Xc Zmhr Agm. [g.]
An[ad` {d. $nmVa, ~Xc hmoUo e` Zgoccm; Z ~XcUmam.
An[aew {d. (dm.gm.) MwH$sMm; VVmoVV Zgcocm.
[g.]
An[aH$V {d. gH$aU Z Ho$cocm; ncy Z nmS>cco m; OmS>m^aS>m. [g.]
An[aha {d. Q>mi`mg Ae`; An[ahm` : "Oo O__`y ho nmht &
An[aha'- km 2.158.
[g. An[ahm`]
An[ahm` {d. A{Zdm`; Z Q>miVm `oUmao; n[ahma H$a`mg Ae`;
An[aha; (c.) Agm`; Ac`.
[g]
An[ahm` H$m_~Xr r. (AW.) H$m_md$Z VmnwaVo H$_r H$aUo;
ZmBcmOmZo, {Znm`mZo H$m_ Wm~dUo.
An[ahm` J^nmV (d.) Z Q>miVm `o`mgmaIm, H$mhr amoJm_wio
qH$dm BVa H$maUmZo hmoUmam J^nmV.
An[ahm`Vm r. A{Zdm`Vm; Amd`H$Vm
Anar{V-Vr r. Ja{eV dVZ; dmH$S>m _mJ.
[g.]
Anar{jV {d. Z Vnmgcoc;o {g Z Ho$coc;o narjm Z Ho$coc.o [g.]

An$H$

90 & _amR>r eXH$moe

An$H$ {d. An$n; AmdS>Vo; Anyd : "XoB AmB O| ~mYyZ & Amn$H$
Vo gma hUyZ &' - `mgo.
[g. Anyd]
An$n-~-^ {d. 1. {d{M; M_H$m[aH$; {dcjU;
AX^wV : "An$n hmo`o ~m{XH$m &' - Xm{d 87. [d{XH$ g.=
An+$n=H$mVHw $, AmM`, AmZX qH$dm g. Anyd] 2. Xw{_iVo_i
w o
_hd Amcoco; _m`dmZ; Xwg`m F$VyV Cn hmoUmao nU gmV
{_imcoco. [g. An + F$Vw-AnVw-An$H$-An$n] 3. (c.)
Xwc^; Xwm`.(c) _wH$sc; _moVmX; nmaIm. 4. (c.) {`;
AmdS>Vo.(d.) 5. Anyd : "^mH$a JmB ~wQ> & An$n AZwgwQ> &' cm 122.
[g. Anyd ]
An$n {d. Hw$$n; ~oT>~; ~oS>mc.
[g. An+ $n]
An$n_odm nw. 1. Xw{_i Im. 2. (c.) dV:Mo _yc; An`.
An$nmB -~mB-^mB-dmB r. 1. Xw{_iVm; AnydmB; ZdcmB;
CH$>Vm; ~h_mocnUm. 2. Xw{_iVo_wio Amcoco _hd. 3. A`V
Mi cmJ`mgmaIo o_.
An$nr {d. (agm.) EH$m amgm`{ZH$ {H$`oVZy V`ma Pmco`m nXmWmMm
{Za{Zam`m $nmV amh`mMm Y_. CXm. H$m~Z. hm c~Jmo, MmaH$moc
d S>m`_S> `m VrZ $nmZr AmT>iVmo.
[g.]
AnamoIr {H${d. nmR>r_mJo; _mJyZ; S>mo `mAmS> (Jm.) [g.Anamoj]
AnamomZ Z. (`mo.) _moR>o CYmU; A_md`ocm d qH${MV H$_r
_mUmV nm{U_ocm MXm`m d gy`m`m AmH$fUmMm nananyaH$
n[aUm_ hmoD$Z gmJamcm `oUmar _moR>r ^aVr d AmohmoQ>r. [g.]
AnamoY nw. 1. AdamoY; {damoY; AS>Wim. (H$mo.) 2. cmOmiynUm;
{dZ`; gH$moM; _`mXm.
[g.]
AnamoYUo A{H$. 1. {damoY hmoUo. 2. c{mV hmoUo; WmoS>ogo Jm|YiUo;
gH$moMUo.
[g.An+amoY ]
Anamo{YV {d. 1. {damoYcocm. 2. cmOcocm; gH$moMcocm qH${MV
Jm|Yicocm.
[g.]
Anamoj {d. {>AmS> Zho, A` Zho Agm. `; JmoMa.
{H${d. 1. (MwH$sZo nU $T>) JahOoarV; nmR>r_mJo; {>AmS> : "`m{g
Anamoj nyU em{V & Vmo gXJw_y{V {ZM`| &' - E^m 3.315.[g.]
Anamoj~moY nw. n`j kmZ; AnamojmZw^Vy r : "dZrM| X[a g_WVm &
Oodt {_`m XmoZr OmJVm & Vodt ~mYoMr dmVm & Z ~mYo Jw^$m
Anamoj~moY|o &'- E^m 3.471.
[g.]
AnamojpW{V-Vr r. gmjmH$ma : "nmr hUOo AnamojpW{V &
^JdV \y$Vu A{Zdma &' - E^m 2.609.
[g.]
AnamojkmZ Z. 1. `j kmZ; gmjmH$manydH $ kmZ. 2. Am`mg~Y r
qH$dm Bdamg~Y r kmZ; Am_kmZ-nVrVr : "Anamoj kmZ m & gXJw $
dmMmo{Z Z KS>o &'- h[a 1.56.
[g.]
AnamojmZw^d nw. ~gmjmH$ma.
[g.]
An`m {d. 1. A_`m{XV; A\$mQ>; AJ{UV.2. Anwao.
An`mVm (^m.) AnwaonUm; hdo `mnojm H$_r Ag`mMr AdWm .
[g.]

AndVZmH$

Aner {d. 1. ZrQ> Z nmhUmam; ZrQ> Z {XgUmam. 2. (c.) _yI. (Jm.)


AnhmgZ Z. KQ>; H$nmV.
[g.]
AncdUo A{H$. Amg$ hmoUo : "hr Ordw BVwco{Z gwI| AncdV|.' AkmVM 58.
AncjU nhm : AdcjU
Anc` (^m.) {ZarjUmVyZ qH$dm J{UVmZo H$mT>coco n[a_mUmMo _y`
d `mMo Iao _y` `mVrc \$aH$.
[g.]
AncmU-Ur {d. CncmUr; ImoJra Z KmVcocm (KmoS>m.)
[ \$m. nmcmZ = ImoJra ]
Ancmn nw. 1. g` cn{dUo, Q>miUo; g`JmonZ. 2. AkmZXeZ;
CS>dmCS>dr; {dn`mg : "m arVrZ| H$mhr g`mMm Ancmn H$$Z
H${~ZoQ>Mm H$ma^ma gwairV Mmcdmdm cmJVmo.' - B_y 352.
[g.]
nhm : N>oH$mnh{V
Ancm^ nw. dmBQ> _mJmZo Pmcocm cm^, {_imcocm -{_idcocm
ngm.
[g.]
AncoIZ Z. `mXrVyZ a H$aUo.
Ancm{H$H$ nw. Xwcm{H$H$ : "BJO mZo dgBg doY cmdyZ KoVcr ho Ancm{H$H$
cmoH$mVar H$m` AmhoV (Vo) ldU H$amdo.'- Eocno 105.
[g.]
AndJ nw. 1. _moj; Mma nwfmWmnH $s MdWm; _w$s : "O`m{ME Jm{dMm
_mJw & MwH$o gmYZmMm dJw & XoAmdo`m AndJw & Ymdo KamoKar &' - F$
77. 2. g_mr. 3. AndmX; {deof {Z`_. 4. XoUJr. 5. `mJ.
[g.]
AndOH$ {d. 1. ndoemcm {V~Y Agcocm; dOH$; {V~YH$. 2.
{deof; AZ`; `mdVH$.
[g.]
AndOH$ H$ama nw. (AW.) Amn`m CnmXZmgmaIm Xwg`m
CnmXH$mMm _mc {H$aH$moi {dHo$`mZo {dHy$ Z`o hUyZ CnmXH$mZo
`m`mer Ho$cocm H$ama.
AndOZ Z. dJiUo; `mdmr; H$mTy>Z Q>mH$Uo.
[g.]
AndOu A{YH$ma nw. (g{d.) EH$m{YH$ma.
AndOre{$-Vr EH$mcmM Agcoco gd gm_`.
AndU {d. aJhrZ; {ddU; aJ H$mT>cocm.
[g.]
AndV nw. 1. gjon XoUo; H$mTy>Z Q>mH$Uo. 2. (J.) gm_m` gmYmaU
^mOH$.
[g. An+dV]
AndVH$ {d. `mZo gjon Xo`mV `oVmo Vmo (AH$); gjonH$.[g.]
AndVZ Z. (J) 1. gm_m` ^mOH$mZo ^mJUo; gjno XoU.o 2. gjno
XoD$Z Amcoco $n. CXm. ^m` 64 d ^mOH$ 40 Vohm AndVH$ 8
Zo AndVZ H$$Z 8 (^m`) d 5 (^mOH$) Aem cKw^Vy amer
hmoVrc. 3. (^m.) (>EH$m _m`_mVyZ Xwg`m _m`_mV {eaVmZm gai
aofVo OmUm`m H$memMr) {Xem ~XcUo.
[g.]
AndVZ H$moZ nw. (^m.) H$me{H$aU EH$m _m`_mVyZ Xwg`m
_m`_mV OmVmZm gai aofoV Z OmVm diVmV `mdoir `m
_m`_m`m nR>^mJmer diUm`m {H$aUmMm hmoUmam H$moZ.
AndVZmH$ nw. (^m.) EH$m _m`_mVyZ Xwg`m _m`_mV OmVmZm

AndVZr

_amR>r eXH$moe & 91

H$me{H$aUmMm `m _m`_m`m aofoer hmoUmam H$moZ.


[g.]
AndVZr {d. (^m.) (H$me{H$aUm`m) dH$s^dZm{df`r. [g.]
And` {d. JwUH$.
AndhZ KQ>; H$nmV.
AndmS> > nw . 1. ~mo c `mg, gm J `mg Ag_W AgUo ;
AH$WZr`d : "dmMo{g AndmSw> &' -km 13.568. 2. Ae$Vm.
3. _mJ qH$dm ndoe ZgUo : "{V`o Jmdr Xogr : AndmSw> {Vht Vmnmgr
'- km 508.
[g. AdmX]
AndmX nw. 1. {Z`_m{d Jmo>; {Z`_mg ~mY. 2. A`mo`,
A`m`_ycH$ qZXm; Xmof : "hm{Z cmO Z XoIo & namndmXw ZmBHo$ &' km 13.791. 3. Ami; R>nH$m; N> qZXm : "AmVm gmJoZ
AndmXmV| & gmdY{Mmo n[a`ogr &'- E^m 9.287.
[g.]
AndmXH$-dmXr {d. 1. AndmX, {Z`_Z H$aUmao; _`m{XV H$aUmao
(dMZ, dm`). 2. AndmX H$mT>Umam; qZXH$; Xmofr. 3. (c.)
dmBQ> ^mfU H$aUmam : "^y_rdar _Zw` cmoH$ & Ag` qZXm
AndmXH$ &' - JwM 2.65.
[g.]
AndmaH$ nw. 1. AmN>mXZ. 2. nS>Xm. 3. AmS>mogm.[g. An+d]
AndmaU Z. cn{dUo; PmH$Uo; AmN>mXUo.
[g.]
Andm[aV {d. 1. PmH$cocm. 2. A`.
AndmhZ Z. (^yem.) 1. Imcr dmH$Uo; ~mOycm OmUo. 2. Zoh_r`m
ndmh _mJmnmgyZ Xya OmUo.
[g.]
AndmhZ YaU Z. (Wm.) _w` YaUmV nmUr ^a`mnydu Vo nmUr
didyZ gmR>{d`mgmR>r Ho$cocr `moOZm.
Andmh jo Z. (^yem.) _w` ZXr d {V`m gd CnZm `m`m
CJ_mer OoWo ^anya nmD$g nS>Vmo d OoWyZ nS>Umao nmUr ZXrVyZ
dmhZ Zoco OmVo Vmo Xoe.
[g.]
Andm{hZr ZXr r. (^yem.) _w` ZXr`m ndmhm`m gdgmYmaU
{Xeo`m {d {XeoZo dmhUmar CnZXr.
[g.]
An{dH$` H$aUo g{H$. ZrM H$m_mgmR>r, do`m `dgm`mgmR>r {dH$Uo.
An{d {d. 1. Aew; A{Z_i; JTy>i; A_Ji; AdN>; KmUoaS>.o
2. ^>; AZ{VH$; nmVH$s. 3. gmodio Zho Vo; Amodio. [g.]
An{d nw nw. AmB~mnmZr Q>mH$cocm d {VhmBVmZr nwmn_mUo
_mZcocm _wcJm. _ZyZo gm{JVco`m ~mam dmagnwmnH$s EH$.[g.]
An{d ~mh nw. (Z`.) N>mVrdarc ~mh Vm|S>mg_mo$Z S>mo`mn`V
ZoV AgVmMr pWVr.
[g.]
An{dm r. _m`m; AkmZ.
[g.]
An{d`V {d. (^yem.) 1. A`dpWV; {~KS>cocm; AgVw{cV;
AZwH$_o Zgcocm.
[g.]
An{d`mg nw. Ja`dWm; A`dWm; H$_^J; CcQ>mnmcQ>.
[g.]
And{-r (Andr) r. (dZ.) Ad`dmMm AH$mcr hmg.[g.]
An`` nw. 1. CYionUm; {ZaWH$ IM; CYin>r; {XdmiImoar.
2. A`mo` H$m_mV Kmcdcocm H$mi, ngm, e$s.
[g.]

Angkm

An``r {d. A{Ve` IM H$aUmam; CY`m.


An`mnma nw. dmBQ> `mnma.
AneHw$Z nw. 1. Aew^ Jmo>; XwpMh : "g`dV hUo gm{dr &
AneHw$Z VwO XoIm &' - dgm 59. 2. AdcjU.
[g.]
AneHw$Zr {d. AneHw$Z H$aUmam; `e Z XoUmam.
AneX nw. (`m.) 1. Aew eX`moJ; An`moJ XwVr;
2. {edr; XwdM
Z; Xw^mfU. 3. Aew^ AneHw$Zr eX, dMZ.[g.]
AneamU - Z 1. Ami; Vw\$mZ (KoU)o . (H$mo.) 2. dmBQ>nUmMr
O~m~Xmar; Anoe; R>nH$m; Xmof.
[g.AngaU]
AnemM-AneoM-Anem-er {H${d. AmnmoAmn; AmngyH$;
AmnU hmoD$Z; AmnemM.
(Jmo.)
AnemaU nw. {dZmH$maU Ami. nhm : AneamU
An{e> Z. (`A.) {Zn`moJr Adeof.
[g.]
AnemofU emofyZ KoUo; Am_gmV H$aUo.
[g.]
Anlm r. MwH$sMr lm.
Anlo` Z. Xmof, R>nH$m, nmn : "Vw_`m H$m_mV {dZmH$maU T>dimT>di
Ho$`mMo Anlo` `oBc.' - {damqeamo 89.
AngJwU nw. AneHw$Z : "hmVt nS>cm : AngJwU Omcm'- crny 226.
AngX {d. Xw>; AY_ : "Ad - Aaoao gyVmngXm Vy _mPr qZXm
H$aVmog H$m` ?' - dogA 3.
[g.]
Ang_ {d. (J.) R>amdrH$ gmMm qH$dm {Z`_ Zgcocm.
[g.]
Ang_m`moOZ Z. EImm Jmo>rMr `dpWV OwiUr ZgUo. [g.]
Ang`m {H${d. AmnmoAmn; AngyH$ : "Cgimo{Z gnmMr doQ>mit & Hw$S>t
nS>cr Ang`m &' -_wAm{X 9.4.
AngaU Z. 1. Xya gaUo; ~mOycm OmUo; BpN>V _mJ gmoS>Zy {Xem ~XcUo.
2. Ami; R>nH$m; ~moc; Xmof.[g. An+ g]
Ang` {d. 1. COdm : "{nVad$nr Vy{M OZmXZ & g` V| H$dU
Ang` &' - VwJm 3780. 2. {d; CcQ>; {dnarV. OgoCOdrH$Sy>Z S>mdrH$S>o {chrV OmUo. (\$magr, CXy coIZnVr);
CO`m Immd$Z OmZdo KmcUo. (lm B. _`o).
{H${d. KS>mim`m H$mQ>m`m JVr`m CcQ> {XeoZo. [g.]
Ang` {doMo {dmWu CcQ>m ~mOyZo hUOo COdrH$Sy>Z S>mdrH$So
{c{hUmao; _wgc_mZ : "_mocdr d Ang` {doMo {dmWu ~hV
O_m hmoVo ho nmhZ dOra amOm _emaZhog ~mocco H$s, Vwhr Xmohr
Y_ AmMaVm; gmame Bda EH$M Amho.'- ^mAI 7.
AngJ{V-Vr (AngL>JVr) r. (^m.) XmoZ dVyM m AmH$ma, JwUY_
qH$dm AmH${V~Y `mV doJionUm AgUo; gm` ZgUo.
[g.]
AngM` nw. \$m`Xm {_i{d`m`m hoVyZo EImm dVyMm Nw>nm Am{U
A_`mX gmR>m H$aUo.
[g.]
AngdoXZ Z. (d.) H$moU`mhr ~m H$maUm{edm` dMocm
Q>moM`mgmaIr, MwaMwa`mgmaIr, ImOd`mgmaIr gdoXZm. gdoXr
MoVoMm jmo^ qH$dm MoVocm XwImnV Pm`mZo Aer gdoXZm hmoVo.
Angkm r. ImoQ>o Zmd; ~ZmdQ> Zmd.
[g.]

AngmVwngr

92 & _amR>r eXH$moe

AngmVwngr r. h_arVw_ar; {damoY; dmX{ddmX; H$ch; ^mS>U.


AngmZr {d. h~gmUr; H$mJXmMm EH$ H$ma.
Angm_m{OH$ {d. g_mOm`m {hVmMo Zgcoco; A{hVH$a.
Angm_m` {d. 1. R>amdrH$ n_mUmhZ {^; gm_m`dm`m aofI
o mcr
AgUmam. 2. (_mZg.) gdgm_m`mnojm Imc`m nmVirdaMm; H$_r
~w{_mm Agcocm; _mZ{gH$ {dH$Vr, AnJd Agcocm. [g.]
AngmaU Z. 1. Xya H$aUo; H$mTy>Z Q>mH$Uo. 2. R>nH$m; Ami; XyfU;
Xmofmamon; AngaU.
[g.]
Angm[aV {d. Xya Ho$cocm; Q>mH$cocm.
[g.]
Angmar {d. (Ord.) nanamnmgyZ Xya hmoV OmUm`m ({eam B.).[g.]
An{gmV nw. MwH$sMm {Z`_, _o`, {ZU`; VH$emmg gmoS>yZ Ho$cocm
{ZH$mc.
[g.]
Angw`m {d. ~ogya AmdmOmMm (JdB, dm B.). [g. Anda]
Angya nw. (gJrV.) fS>OmXr dam`m _`mXoMm ^e hmoD$Z {ZKUmam
^cVmM da; d` da.
{d. ~ogya; daey`; j.
[g. Anda]
AngV {d. Xya Ho$cocm; Xya AVamda Jococm.
[g.]
AngVnmd (Z`.) EH$m nm`m`m MdS>mda C^o amhZ H$Q>r {ddV
H$arV AgVm daMm gd ^mJ {\$admdm cmJVmo Vmo {\$adyZ nwhm
OemMm Vgm AmU`mMr {H$`m.
[g.]
AngV hmoUo {H$. (^m.) EH$m {~XynmgyZ {ZKyZ doJio hmoUo; gaH$Uo;
{d {XemZm OmUo.
Angmo` r. Ja`dWm; A`dWm.
Angmoer-gr {d. Xw:I H$aUmam; Xw:Ir.
[\$m. A\$gmog]
AnH$aU Z. 1. H$memMo {Za{Zam`m aJmV hmoUmao {dcJrH$aU.
2. {dH$saU; \$mH$Uo; \$mH$dUo; nmJUo; CS>dUo.
[g.]
AnH$aU e{$-Vr r. (^m.) gaUerc, {dH$saUerc eVr.
AnH$m[aVm r. (^m.) ~Xc`mMm JwUY_.
[g.]
AnV^ nw. (Am`w.) dmgZ{cH$m; N>mVrVrc __WmZ. [g.]
AnWmnZ Z. MwH$s`m {R>H$mUr R>odUo; AWmZr R>odUo; ^c`m
{R>H$mUr WmnZ H$aUo.
[g.]
AnpWV H$Q>H$ Z. (^yem.) Va^Jm_wio IS>H$mMo Wa Imcrda
hmoD$Z VwQ>cocr S>m|JaamJ.
[g.]
AnZmV {d. _V _mUgm`m Cma{H$`ogmR>r ~amo~a Jo`m_wio ZmZ
Ho$cocm.
[g.]
AnZmZ Z. 1. _V _mUgm`m Cma{H$`ogmR>r ~amo~a Jo`m_wio H$amdo
cmJUmao ZmZ. 2. oVmg KmVcoco ZmZ. 3. EH$Xm ZmZ Ho$co`mM
nm`mZo nwhm ZmZ.
[g.]
An\$s{V -Vr r.(d.) era qH$dm MoVm _mUm~mhoa \w$JUo,
{d\$maU.
An_ar {d. An_ma hm amoJ `mcm Pmcm Amho Agm.
An_ma nw. \o$\$ao; {_aJr; EH$ _mZ{gH$ {dH$Vr. `m {dH$VrV EH$X_
_yN>m `oU,o N>mVr YS>YS>U,o Km_ `oU,o Vm|S>mVyZ \o$g `oUo dJao cjUo

Anj`

AmT>iVmV : "An_ma EH$m AmJr Vo ^r{V nm{U`m cmJt & - JrVm


13.2493.
[g. An + _]
An_ma Z. 1. An`. 2. An_manU.
(Jmo.)
{d. XwQ>; _`yg_mZ : "nmnr An_ma OZr & amjog OmUmdo &' Xmg 18.6.5.
[g.An + _maU]
An_maU Z. Amdm`m~mhoa H$m_ H$aUo. [g. An + _maU]
An_mar {d. An_ma, \o$\$ao `m{df`rMm; `mcm An_ma amoJ
Amho Agm.
AndmW nw. dV:Mm d`{VH$ dmW : "lr_VmMo am`mV \$ir ~mYZy
(dV EH$ nj {Z_mU H$$Z) YZr _m`mda ZgVm AndmWmH$[aVm
~IoS>m H$amdm ho ZoH$gm Zmhr'- hmH$o 61.
[g.]
AndmWu {d. dV:Mm dmW gmYUmam.
[g.]
AnhaU Z. 1. {hamdyZ KoU;o cwQ>U;o cw~mS>U;o ZmJ{dUo. 2. O~aXVrZo
nidyZ ZoUo; \$gdyZ nidUo.
[g.]
AnhVm {d. cwQ>Umam; {hamdyZ KoUmam; cw~mS>Umam.
[g.]
Anh{gV Z. _mZ dJao hcdyZ _w$nUo hgUo; S>mo`mV nmUr `oBn`V
hgUo.
[g.]
AnhVH$s - AnhV| Amn`m hmVmZr. nhm. AmnhVH$
Anhm{Z-Zr r.ZwH$gmZ; Iam~ hmoUo (H$aUo, nmoM{dUo.) [g.]
Anhma nw. 1. A`m`mZo KoUo; H$nQ>mZo gnmXZ H$aUo; c~mS>rZo
{_idUo.2.A`m`mZo gnmXZ Ho$coco ` : "AmBVo Anhma &
AmUy{Z`m ^ar Ka &'- VwJm 2974. 3. `mMo AnhaU Pmco Amho,
`mg hmoUmao Xw:I. 4. Mmoar. 5. Zme 6. H$ga 7. ({d{Y.)
A\$amV\$a.
AnhmaH$-ar nhm : AnhVm
AnV {d. \y$g cmdyZ, \$gdyZ-nidyZ Zococm; O~aXVrZo nidyZ
Zococm; `mMo AnhaU Ho$co Joco Amho Agm.
[g.]
AnV`e Z. {hamdyZ KoVcoco `e.
[g.]
And-Anw{V -Vr nw. r. 1. cndUyH$; cndUo; XS>dUo : "
H$arVg| {Z` Anhdmcm &'- gmh> 2.74.2. EH$ AWmcH $ma.
Cn_o` Cn_mZ Ag`mMo dUZ. Cn_o`mda `m`m dmV{dH$ d$nmMm
Ancmn H$$Z Cn_mZmMm Amamon H$aUo. hm AcH$ma Cn_oMmM EH$
H$ma Amho.3. emV H$aUo.
[g.]
Anio {d. nyU {Xdg ^a`mnydu O_ Pm`mZo Ad`dmMr gnyU dmT>
Z Pmcoco (_yc.)(d.)
Anj {d. 1. H$moU`mhr amOH$s` njmMm gX` Zgcocm. 2. H$moUm`mhr
~mOyZo Z ~mocUmam, dmJUmam. 3. nI Zgcocm (_Zw`, ney B.)
AnjnmV nw. 1. H$moU`mhr njmMm qH$dm ~mOyMm H$dma Z KoUo;
{Z:nj AgUo. 2. cmoH$mMr ^rS>_wdV Z R>odUo.
[g.]
Anj` nw. 1. hmg; AdZVr; PrO; CVma; CVaVr H$im; j`;
H$_OmoanUm. 2. (^y.) IS>H$mda amgm`{ZH$ {H$`m Pm`mZo,
dmVmdaUmMm n[aUm_ Pm`mZo IS>H$mMr PrO hmoD$Z `mMo _D$,
^wg^werV _mVrV $nmVa hmoUo.
[g.]

AnjaU

AnjaU Z. 1. PrO;

_amR>r eXH$moe & 93

Yy n . 2. (^y e m.) (hdo _ w i o ,


{daKi`m_wio, KfUm_wio) ^yn>mdarc IS>H$mMr PrO hmo`mMr
{H$`m.
[g.]
AnjaUj_Vm r. (^m.) PrO hmo`mMr j_Vm.
[g.]
AnjmaU Z. (^y.) jma H$_r qH$dm Zmhrgo H$aUo.
[g.]
AnjmcZ Z. (^yem.) n>^mJmda nS>Umao nmUr O{_ZrV _w$Z Imcr
OmV AgVm O{_ZrVrc {dm` KQ>H$ d nmofH$ X`o nm`m~amo~a
{ZKyZ OmUo.
[g.]
An{j {d. Imcr \o$H$coc,o Q>mH$coc.o
[g. An+ {jn]
AnjrU {d. hmg nmdcocm; AdZV pWVrg Amcocm; CVaVr H$im
cmJcocm; H$_Omoa Pmcocm.
[g. An+ jr]
Anjon-AnjonU nw. Z. 1. Imcr \o$H$Uo, Q>mH$Uo. 2. (`mnma.)
gdgmYmaU {hVmMm {dMma H$$Z dmXimV qH$dm gH$Q>mV
gmnS>co`m OhmOmdarc _mc dIwerZo g_wmV \o$Hy$Z XooUo.
[g. An + {jn ]
An$ {d. (. Anm$) n$sVyZ, OmVrVyZ ~mhoa Q>mH$cocm; Om{V~m;
~{hH$V.
[g. A +n{V ]
AnJ {d. dV:Mr H$m_o dV: H$amd`mcm Ag_W; {dH$cmJ; `J Agcocm;
cwim, AmYim, nmJim B.
[g. An+AJ]
AnJUo C{H$. (. AmnJUo) 1. gm^miUo; dmT>{dUo; nmcZ-nmofU
H$aUo; Aml` XoU;o Odi H$aUo : "d^dhrZ Om`m AnJr H$moU &'Xm{d 78. 2. drH$maUo : "J{V ar{V H$gr An{JVr & gmZmMr
pWVr Z H$io hmo H$dUmgr &' - Xm{d 230.
AnJV H$aUo {H$ . ~{hH$V H$aUo : "`mg AnJV Ho$co hmoV.o ' -Amn 53.
AnJd Z. earamV H$mhrVar `J AgUo : "`m_wio `e {_i{d`mV
AS>Wim {Z_mU hmo`mMr e`Vm Amho Ago `J AgUo hUOo
AnJd hmo`.'-Am{eAmg 201.
[g.]
AnJmc` Z. AnJ, Ae$, {dH$cmJ AgUm`mMr XoI^mc,
`dWm OoWo Ho$cr OmVo Aer OmJm, Jh.
[g.]
An { JVm {d. Aml`XmVm; gm^miUmam; nmogUmam; nmoqeXm.
nhm : Amn{JVm
An{JV {d. namdc~r Zmhr Agm; dV : "O| O| {df`mMo gwI &
V| V| B{`n{JV XoI & An{JV ^{$gwI & g^m` cmoH$
nmdVr &&'- E^m 14.217.
An{S>V nw. A{dmZ; Z {eH$cocm.
[g.]
Anm-nm nw. 1. Wmoa qH$dm dS>rc _mUgmMo AmXamZo `md`mMo
Q>monU Zmd. 2. chmZ _wcmg R>odcoco o_mMo Zmd. 3. (darc
AWu) Zmdm`m nwT>o hm eX {H$`oH$ doim OmoS>VmV. CXm.
{M_mOrAnm.
[H$m. Anm]
AnmemB - Anmemhr OmoS>m- MT>mdmgmaIm OmoS>mMm EH$ H$ma.
AnmH$aU Z. 1. MmohmoH$S>o {dI$Z, CS>dZy Zmhrgm H$aUo. 2. CYin>r;
`W An``; MZ~mOr.(g{d.) Jwhm cn{d`mg _XV H$aUo.
[g.]

Anm`

AnmH$V hmoU-o H$aUo {H$. (^m.) VwH$S>o hmoU,o H$aUo; {dIwaUo; {dIwaco
OmUo; Iyn {dIwaco Jo`m_wio {XgoZmgo hmoUo.
[g.]
Anm` {d. (d.) Z nMUmao; AnMZr`.
AnmN>oXZ Z. (dZ.) PS>; dm^m{dH$nUo Ad`d JiyZ nS>`mMr
(PS>`mMr) {H$`m. CXm. H$mhr PmS>m `m gmcrMo VwH$S>,o nmH$`m,
\$io B.
[g.]
AnmQ>m H$s PnmQ>m nw. _wctMm EH$ Ioi.
[PnmQ>mMo {.]
AnmS> {d. 1. An$. 2. MwH$sMo; ImoQ>o : "Vwht Mm{cOo h| _V Hw$S> &
AnmSy H$t &>' - {ed 485.
AnmS>-Sw>-S>o {d. {H${d. 1. A{Ve`; \$ma : "`m`m ~im ~hmS>Jmoim &
Vw{iVm AwUm AnmS>| &' - _wAm{X 27.183. 2. AVwc; A{V_ : "Oar
MVw a AnmS> m Mm &' - {dqgny 1.17 . 3. Ae`;
`mo`Vo~mhoaMm : "hUD${Z AnmSw> ho AmKd| & {ZYm[aVm & - km 1.69.
4. AVa; AgmYmaUd; Agm` : "H$ZH$m Am{U H$mnygm & AnmSw>
H$m Ogm &'- km .13.1101; Zdc : "qghm{g Pm|~o H$mohm & Eogm
AnmSw> A{YH$ Omcm' & -km 2.16
[g. A+n{V]
Anm {d. 1. A`mo` (XmZ H$a`mg dJao); Zmcm`H$ : "XoVm Z
hUgr nmmnm &' - km 11.98 2. EImm nXmH$[aVm {H$dm
OmJoH$[aVm Amd`H$ Agcocr `mo`Vm AJa AhVm Zgcocm; AZh.
AnmVm r. A`mo`Vm; EImm nXmH$[aVm `mo` ZgUo; cm`H$
ZgUo; nm ZgUo.
[g.]
AnmXmZ Z. A`mo` {R>H$mUr {Xcocr XoUJr.
[g.]
AnmX {d. `mg nm` ZmhrV Ago.
[g.]
AnmXUo g{H$. gnmXUo; AmoT>dyZ KoUo. [g. An+Am+Xm]
A{H$. H$Q>miUo; mgUo; Or{dV ZH$mogo hmoUo.[g. AmnXm]
AnmXmZ Z. 1. XyarH$aU; {d`moJ. 2. nM_r {d^$sMm AW. 3. nM_r
{d^VrVrc Zm_. nM_r {d^$sMo $n.
[g.]
AnmZ Z. Z {nUo.
AnmZ nw. 1. nM nmUmnH$s Xwgam; AYmoJm_r dm`y. hm JwXXoer
amhVmo; nmX : "_J AnmZmrMo _wIt & mUX`o XoIr &'- km
4.145; "H$R>r CXmZ JwXt AnmZ &' -Xmg 17.8.12. 2. JwXma.
3. ~mhoa OmUmam dmg; CN>dmg.
[g.]
AnmZXdma Z. JwXma; _cma.
[g.]
AnmZaY` Z. {eZ d JwX : "AnmZaY`m - & _mPmar YZO`m &'
- km 18.1036. (dm.) $AnmZr _oIm _maUo - AnmZr IwQ>r
R>moH$Uo; nydr`m {ejmnH$s EH$ : "H$mZt IwQ>m AmXiVr & AnmZr
_oIm _m[aVr &' - Xmg 3.7.73.
[g.]
AnmZdm`w-`y nw. 1. JwXmar pWa Pmcocm dm`y. 2. nmX. [g.]
Anmn {d. {Znmn; {ZXm}f; ew.
[g. A + nmn]
Anm_mJ nhm : AmKmS>m
Anm` nw. BOm; {dnmr; AZWmnmV; H$ha; AmnXm; {dZme : "{eUVm
~m Cnm`t & OZ Anm`r nS>VmVr &' - E^m 13.538.[g.]
(EImmMm) Anm` hmoUo - R>ma hmoUo.

Anm`H$maH$

94 & _amR>r eXH$moe

Anm`H$maH$ {d. BOm H$aUmam; hm{ZH$maH$; ZwH$gmZ H$aUmam.[g.]


Anm`Z Z. _mJ`wVr; H$me{H$aUmMo nWn[adVZ; {dnWr^dZ.
[g. An + A`Z : ]

Anm`` Z. 1. Anm`H$maH$ nH$ma; `wVr : "EH$mcmJr C^m[aVr


Anm` `o & '- km 16.344. 2. ZwH$gmZ H$a`mMo H$aUrMo
gmYZ.
[g.Anm` + `]
Anm`r {d. Anm`H$maH$.
[g.]
Anm`w nw. JwX.
Anma {d. 1. A_`mX; An[a{_V : "ho Anma H$go{Z H$dimd| &'km 1.74.2. A{Ve`; nwH$i:"VoUo Xod`mZr`m {Mmm & Zoh
dmT>cm Anma &'- _wAm{X 17.55.
[g.]
AnmaUo {H$. Xya OmUo; H$_r hmoU;o CVma nS>U;o AmogaUo. [g. A+n]
AnmaXeH$ {d. `m`mVyZ ncrH$S>Mo {XgV Zmhr Ago.
[g.]
AnmaXeH$Vm-d r. nmaXeH$ ZgUo; dVy`m ncrH$S>o H$me
Z OmUo; H$me n{V~YH$d.
[g.]
AnmamVa Z. \$ma AVa : "Ed VngmYZ O| R>oc| & AnmamVa| &' - km
11.620.
{d. A_`mX AVamda Agcoco.
[g. Anma + AVa]
AnmW {d. {Zn`moJr; {ZaWH$ : "OoW g` AW Zmht, Vmo AnmW
h{UOo nmhr &'- E^m 28. 159.
[g. An +AW ]
AnmW{g{-r r. (J.) EImXr Jmo> Iar _mZyZ `m AmYmao
`oUmam {ZH$f J{UVm`m _ycVdmer AWdm nyd{g Jmo>ter
{dgJV Amho d hUyZ MyH$ Amho Ago XmIdyZ `md$Z Iar
_mZcocr Jmo> ImoQ>r Agcr nm{hOo Ago {g H$a`mMr nV.[g.]
Anm{Wd {d. 1. nm{Wd dVye r g~{ YV Zgcocm; _mZ{gH$; Am`mp_H$ :
" amo_`m g|Q> nrQ>gZ o _cm AgmM Anm{Wd AmZX {Xcm Amho.'{XAhmo 5. 2. A_yV; {ZamH$ma.
[g.]
Anm` {d. 1. ncrH$S>o OmUo Ae` Agcocm; A^o; Xw^}. 2.
_`o dmQ> nmS>Vm `oUma Zmhr Agm.
[g.]
Anm`Vm r. 1. A^oVm; Xw^}Vm. 2. AnmaXeH$Vm. [g.]
AnmcZ Z. {Z`_mMo nmcZ Z H$aUo; AmXoemMo, gyMZmMo nmcZ Z
H$aUo; AmXoem~ahHy$_ Z dmJUo.
[g.]
Anm{cnm nw. (cw.) cnS>mdmMm EH$ Ioi; AmYir H$moqe~ra
nhm : Anm` : "{dH$i Omh{c`m gmYZmgr & `o gmYH$mgr
Anmdmo &' - E^m 29.68.
AnmdV-m {d. H$Q>; CKS> : "VoW AnmdV Omhco & B{X`mZi &'
- km 4.128.
[g.]
AnmV {d. Xya AVamda Q>mH$cocm, \o$H$cocm.
nw. (J.) eH$y Mm {d{e> H$mao N>Xo KoD$Z {_iUmar {d{e> aoImH$Vr.
{hMr {d_`Vm EH$mnojm OmV AgVo. [g.] nmV AdVr`
(J.) {OMm EH$m {d{e> {XeoV KoVcocm N>oX Zoh_r AdV AgVmo
d `m {Xeog H$mQ>H$moZmV KoVcocm N>oX Zoh_rM AnmV AgVmo
Aer EH$ {_rV AmH$Vr.
[g.]

A{ngdV

AnmVr` {d. (J.)AmS>`m Amgm^modVr AnmV nyU {\$ad`mZVa


V`ma hmoUmam (n>^mJ).
[g.]
Anm$ nhm : An$
Anm$n Z. (OmVJJoZo) EImmg OmVr~mhoa Q>mH$`m~cMo
{ZU`n.
[g.]
AnmJ {d. 1. Ad`dmV qH$dm B{X`mV `J, ImoS>r Agcocm; {dH$cmJ
CXm. AmYim, cJS>m. 2. (H$mo.) dV.
[g.]
AnmJ {d. 1. S>mo`m`m ~mhoa`m AJmMm H$moZ; ZomV. 2. H$Q>mj;
{>jon : "`mMoZ H$nmAnmJo &' - E^m 1.79.
[g.]
AnmJUo 1. {dZ CnpWV hmoUo; CIiUo; cJS>o hmoUo; hmVnm`
_moS>`mgmaIo hmoU;o ZS>U.o 2. OmMUwH$s`m pWVrV AgUo; noMmV
[g.AnmJ]
gmnS>U.o 3. nhm : AmnJUo
AnmJnmV nw. H$Q>mj Q>mH$Uo : "O`mMo{Z AnmJnmV|o & ~Y _mojnUt
AmVo &' -A_ 2.4.
[g.]
Anmn{V-Vr nw. g_w : " _mojmgH$Q> JVr & OoWo `oVr {dlm{V &
JJm{X AnmnVr & g[aVm Oodr &'- km 13.1074.
[g.]
Anmnar r. A`dWm; XwXem; nhm : Anamnar : B{`|o H${V
^ycct & dmMm nmUm{g MyH$cr & Eogr Anmnar hmoVr Omcr
earaJm_t &'- amkm 11.655.
A{nqH$O Z. (dZ.) qH$O_S>c Imc`m nmVirda (AY:W) amhZ
~mH$sMr nwnXco da`m nmVirda `oVmV, Vmo nH$ma. `oWo nwnWcr
qH$OnwQ>mcm nyUnUo doTy>Z amhVo. CXm. no, H$mH$S>r, {Z{eJY `mMr
\w$co.
[g.]
A{nMH$ Z. (J.) `mMm _` q~Xy pWa ZgyZ Vmo Xwg`m _moR>m
dVwim`m n[aKmda {\$aV Amho Ago chmZ dVwi.
A{nVa {d. ~X_mf; ImoS>H$a; CZmS>.
(d.)
A{nVma nw. AOmJi `Vr.(Jm.)
[\$m. AVa]
A{nYmZ Z. 1. PmH$U|; AmN>mXZ; cn{dUo : "^ac| aVrgmJar {df`
CmZ & H$$ Hw$R>da H$ar A{nYmZ &'- cm 39. 2. (dZ.)
eodmir`m ~rOwH$me`mdaMo PmH$U; ZonWg (H$cenUu) `m
H$sQ>H$^jH$ dZnVt`m M~gy ma`m Ad`dmMo Q>mno U; namJZ{cH$m
~mhoa `o`mnydu AcJ hmoUmam ^mJ. 3. eodmirVrc ~rOwH$me`mMo
qH$dm H$mhr ~rOr dZnVrVrc H$aS>H$$n \$imMo Q>mno U. CXm. Kmoi,
Hw$aSy>. 4. H$mhr namJH$Umdarc Q>mno U. 5. {Zc{Jar`m \w$cmdarc
Q>monU.
[g.]
A{n^m_ Z. (dZ.) ~r O`mMm EH$ nH$ma. ~r O`mda X{cH$m
O{_Zrda `oD$Z ~hYm {ha`m ~ZVmV d H$mhr doi A{Z{_Vr
H$aVmV.
[g.]
A{ncoQ> H$moQ> Z. _yi {XdmUr qH$dm \$mOXmar `m`mc`mZr {Xco`m
{ZH$mcmMm \o$a{dMma H$aUmao da`m XOmMo `m`mgZ.
[B.]
A{ngdV Z. (dZ.) 1. gdVmImcr Agcoco N>XmMo dVwi.
CXm. H$mnyg, OmdX, ^|S>r B. `oWo gdV `m _S>cmda AgVmo.
2. gXcmImcr Agco`m nmZmgma`m CnmJmMo (N>XmMo)

A{nVa

_amR>r eXH$moe & 95

dVwi. CXm. OmdX.


[g.]
A{nVa nw. (m{U.) dMo_Yrc noetMm ~mhoarc Va.
[g.]
Anr{S>V {d. (d.) n[aUm_ Z Pmcoco; mg Z nmohmoMcoco; nrS>m Z
Pmcoco.
[g.]
Anrc Z. 1. Imc`m `m`mYremZo {Xco`m {ZH$mcm{d da`m
`m`mc`mH$S>o AO H$aUo : "`m A{ncmMm Omo {ZH$mc hmoBc Vmo
H$m`_Mm dOcon g_Ocm OmBc.'- KH$m 122.
[B.]
AnwV {d. Aew; An{d : "a_w{Z AnwV Ho$cr Vo H$er nyV Zmar &'
-_amYm 8.
[g. A+ nyV]
AnwH$ -AnwrH$ {d. {Znw{H$; gVVr Zgcocm; gVmZ{da{hV;
An`m{edm`.
[g.]
AnwZamd{m-mr r. 1. nwhm Z hmoU,o KS>U;o naV Z `oU.o 2. AIoaMr
_w$s; _moj (OoWyZ nwhm OZZ-_aU cmJV Zmhr); {ZdmU;
OZZ_aUm`m \o$`mnmgyZ Am`mMr _w$Vm.
[g.]
AnwZ^d nw. nhm : AnwZamdmr 2.
AnwZc` {d. nwhm Z {_iUmao, m Z hmoUmao.
[g.]
AnwaH$s {H${d. nMmV; _mJo; Anamoj.
(Jmo.)
Anwa~m`, Anwam~m`, Anw~m` r. 1. ZdcmB; AnydVm.
2. A{Ve` __Vm, o_, cmS>. (Jmo.)
[g. Anyd ]
Anwam-AnwaVm {d. 1. nyU Z ^acocm; Z gncocm; nwam Z Pmcocm;
H$_r Agcocm. 2. nwaogm qH$dm ^anya Zgcocm; CUm; WmoS>m;
Ag_W; A`mo` : "_r AnmS>o H$sa Anwam &'- km 6.140. 3.
An[an$; AYdQ>; nmoaH$Q> : "AnwaVr ~w{ nw` Zmhr nmR>r &'
- VwJm 1878.
[g. AnyU]
Anwar r. n{hcr`m AmYrMm ~mcdJ : "AnwarV Am{U n{hcrV
W_ COiUr H$mT>m`Mr Ago' - _mOr`m 28.
AnwH$ {d. (dZ.) J^nmofhrZ; nwH$ Zgcoco. CXm. qMM, ha^am,
dmQ>mUm `mMr ~rOo.
[g.]
Anw> {d. Z nmogcocm; hS>H$w im; amoS>H$m; Ae$.
[g. A + nw>]
Anw>d->mWd Z. _w`mWmV ^a Z KmcUmam eX; Omo eX Jmicm
AgVm AWhmZr hmoV Zmhr Agm eX `moOUo hm Xmof.
[g.]
Anw{>>-r r. (d.) nyU H$miOr KoD$Zhr earam`m EImm ^mJmMo
qH$dm Zm`yMo nyU nmofU Z hmoVm Vmo Xw~c
hmoV OmUo.
[g.]
Anwn dZn{V-Vr r. dZn{VemmVrc XmoZ _w` ^mJmnH$s
EH$. dZnVr OZZnoernmgyZ Cn hmoVo d gnwn {~`mnmgyZhr
hmoVo- kmH$mo 207.
[g.]
AnyQ> {d. nwQ> Z {Xcooco. 2. An>; hmV Z cmdcoco(d, A B.):
"Hw$Onwar`mMr dVr AnyQ> hmoVr; cyQ>{h _w~cH$ gmnS>cr.'- ^m~
121. 3. dV {eH$ am{hcoco; dJicoco. 4. df{`H$ g_mJ_
Pm`mZo Xy{fV Z Pmcocm (nwf, r.) 5. A{e{jV; dR>Urda Z
AmUcoco (AnoQ> `m AWu). 6. (`mnH$) AMmZH$ `m AWu. 7.
AMyH$; AIS>.
[g. An>]
Anyn> nw. AZagm; KmaJm : "qZ~oo Zm[aJo Zmaoio & Anyn cmSy>

Anyd

A_V\$i| &'- Ed 6.86.


[g.]
Anya r. CUrd; H$_aVm; CUonUm; ^anya ZgUo. nhm : Anwam
[g. AnyU]
AnyaH$s r. AnydmB; ZdcmB : "Vwar`m e|Jm H$m` AnyaH$sMr {Og
hm` ?'- AmAmeo 16.
[g. Anyd]
AnyaZnya r. qH${MV CUrd.
AnyU {d. 1. Z ^acoc;o Anwa;o H$_VaVoM;o nyU Zgcoc;o H$_r Agcoc.o
2. {ZUmV qH$dm Va~oO Z Pmcocm. 3. AV : "Am{U ng[acm
A{^cmfw & AnyU hmo` Vmo{M ofw &' - km 16.399. 4. VwQ>H$.[g.]
AnyU-JwUZ Z. (Ord.) EH$Jw{UV aJgym`m nQ>rnojm OmV qH$dm
H$_r aJgyo AgUo.
[g.]
AnyUnXr {d. nXmVrc MaU AnyU Agcocm; Anw`m _mmMm.[g.]
AnyU {nN>mH$Vr {d. (dZ.) A`mnojm ~aoM A{YH$ Am{U
{ngmgmaIo (nmVo) {d^mJcoco (gmYo nmZ.) CXm. P|Sy>, H$mg_mg,
H$m_cVm.
AnyU ~rOwH$ Z. (dZ.) `mV H$mhr ^mJmMr nyU dmT> hmoV Zmhr
Ago ~rOwH$.
AnyU ^{d` {d. (`m.) EImm {H$`og Ama^ hmoD$Z {VMm `mnma
`m H$mir MmcV amhUma Agoc, Agm ~moY `m {H$`mnXmnmgyZ
hmoVmo `mMm H$mc.
[g.]
AnyU^yV {d. (`m.) hm H$mi ^yVH$mimV EImXr {H$`m AYdQ>
Pmcocr AgyZ nwar hmd`mMr AgVo Ago XmI{dVmo. `m H$mim`m
R>m`r {H$`oMr AnyUVm Xe{dcr OmVo.
[g.]
AnyU_m\$s r. gm`mV WmoS>rer gyQ> AgVo Aer O_rZ.
AnyU dV_mZ {d. (`m.) EImXr {H$`m Mmcy Amho ho XmI{dUmam
H$mi.
AnyU nYm r. (AW.) _`m{XV nYm; ~mOmamV AZoH$ CnmXH$,
{d{dY dVyMo CnmXZ H$arV AgyZhr JmhH$ VwcZoZo H$_r
Ag`m_wio `oH$ CnmXH$ ~mOmanoR>oda Amncm ^md nmSy>
eH$Vmo Aer pWVr.
[g.]
AnyU hVmH$Vr r. (dZ.) A`mnjo m A{YH$ {d^mJcoco hVmH$Vr
nmVo, nmZ CXm. Jmadoc.
[g.]
AnyUmH$ nw. (J.) 1. nwam Zgcocm AH$; AH$mMm ^mJ; CXm. EH$
MVwWme, gmV A>_me. 2. nyU _y` Z XmIdUmam AH$.
3. VwH$S>m.
[g.]
AnyUmJ T>mMm nw. (Wm.) Anw`m AdWoV Agcocr OmoS>Ur; H$r
OmoS>Ur.
Anyd Z. 1. M_H$m[aH$, AmM`H$maH$ Jmo>; AX^Vw dVy; Zdc : "`oVm
Xo{Ico _mJmgr & Anyd n[a`ogm &' - JwM 34.102. 2. (Vd.)
nydO
_{da{hV Bh O_mVrc H$`mnmgyZ hmoUmao nmnnw`.
{d. 1. nydu H$Yr Z KS>coco, Pmcoco, nW_Mo; AJmoXaMo; Ama^mMo.
2. {dcjU; M_H$m[aH$; AgmYmaU. 3. AV; AmM`H$maH$;
Agm_m`; lo> XOmMo; A`wH$>; \$ma _mocmMo : "hUmo{Z V`m

Anyd XeZ

96 & _amR>r eXH$moe

{Z_im & gwI kmZr gaim & Anyd `o \$im & gmpdH$ Vo &'- km
14.261.
[g.]
Anyd XeZ Z. 1. n{hco XeZ. 2. H$mhrVar ZdrZ qH$dm M_H$m[aH$
nmhUo; nydu H$Yrhr Z nm{hcocr Jmo> nmhUo, {XgUo.
AnydmB r. ZdcmB; {dcjUnUm; AgmYmaUnUm; CH$>nUm; ^cmB;
A`V MmJconUm. (dm.) AnydmB H$aUo - H$mVHw $ H$aUo; \$ma
egm H$aUo; \$ma \$ma _mZUo.
[g. Anyd]
Anyg- Anmog nw. EH$ CH$> OmVrMm Am~m; hnyg; hmnyg.
[nmoVw. Am\$mgmo]
An>de-der` nw. nmR>rcm H$Um qH$dm _UHo$ Zgcocm EH$
m{UdJ.
[g.]
An>r` {d. (^yem.) `mMo ~mmH$ma \${Q>H$$nmV {dH${gV Pmcoco
ZmhrV Aer (I{ZOo).
[g.]
AnoQ> {d. 1. AS>rc; AS> Z ~S>{dcocm (~c, ney); gmS : "AnoQ>
df^ AgVr gmV & `mgr Kmcrc Omo ZmW &'- H$Wm 4.11.112.
2. AJmVcr aJ Z _moS>cocm; dR>Urg Z Amcocm; Za_ Z Pmcocm;
H$m_ Z {eH${dcocm; Va~oO Z Pmcocm. 3. AZZw^dr.4.
ggmaH$` B`m{XH$mZr OOa Z Pmcocm; OJmMo `dhma _mhrV
Zgcocm.
[g. A +{n>]
AnoQ>r {d. a`mnmgyZ Xya; AmS>diUr; EH$m ~mOyg.
(d.)
AnoV {d. Xya Jococm; _mJ`wV-^>.
[g. An+B=OmUo]
Anon {H${d. nhm : AmnmoAmn : "gh df} hmoVm nyU & Anon{M
Ccoc ho &' - _wAm{X 4.39.>
Ano` {d. {n`mg A`mo`, {Z{f _mZcoco (Xm$ B.) : "H$m ~{YamMo
ZrQ> H$mZ & Ano`m Zm_ nmZ &'- km 18.580.
[g.]
Ano`nmZ Z. Xm$ dJao {Z{f no`mMo godZ H$aUo.
[g.]
AnoaU Z. (emn.) {H$aUmMo AH|$r^dZ; H|$mVyZ Z OmUo; Anm`Z.
Anoe Z. An`e; XwH$sVu; nam^d : "Am{U Anoe Vo Z dMoc &
H$nmVdar &' -km 2.201.[g.An`e](dm.) AnoemMo ImnaQ>mno co -_moQ>H$w io - An_mZmMo d cmOoMo (H$mhr A{Z> H$`m_wi)o
Xwg`mZr Q>mH$coco - cmXcoco AmoP.o (da qH$dm S>mo `mda eXm~amo~a
AmUUo, XoU,o KmcUo, \$moS>U,o `oUo `m {H$`mnXmer `moOVmV.)
Anoer {d. nam^d Pmcocm; XwH$sVu Pmcocm; `mcm `e qH$dm
{gr {_imcr Zmhr Agm; An`er; {Z\$i : "{ZJwU gmSy>Z
Anogr & gd ~ hUo &'- Xmg 15.5.28.
[g.An`er]
Anoer` {d. (d.) 1. `m`m earamMo AZoH$ noet_`o {d^mOZ Pmcoco Zmhr
Agm (mUr, dZnVr). 2. noernmgyZ Z ~Zcoc.o
[g.]
Ano>m r. mgXm`H$, Xw:IXm`H$ pWVr; H$>; mg; IoH$Q>o; cMmS>;
`mX; {dZ.
[g. An + B>]
Anog {H${d. AmnmoAmn : "$n gXJUw gJVr Vw`m Vg| & ^m` {ZpMV
AgUma Vo Anogo &&'- \w$Am| 19.
AnojUr` {d. dmQ> nm{hcocm; _mJ Vrjm Ho$cocm; gmH$mj
nm{hcocm, emoYcocm; Amem dmQ>V Agcocm; dMZ qH$dm Imr

AnmoeZ - AnmofU -AnmoUr

{Xcocm. 2. BN>m H$a`mg `mo` : "AnojUr` Oo H$mht & Vo _r{M


Ho$cm &'- km 18.1118.
[g.]
AnojUo A{H$. BN>m H$aUo; dmQ> nmhmUo; O$a AgUo : "Oo Ano{jOo
{da$s & gXm AZw^{dOo gVt &' - km 1.52. [g.An+ Bj]
Anoj`m eA. nojm. CXm. VXnoj`m = `mnojm; _Xnoj`m =
_m`mnojm.
[g.]
Anojm r. 1. BN>m; dmN>m; AmH$mjm; dmgZm : "Eogr Anojm
Om{c`m & ~ _w_wjVo Am{c`m &' -km 18.1441. 2. JaO;
H$maU; `moOZ; Oar; _mJUr. [g.](dm.) Anojm H$aUo({_i`m`m AmeoZo qH$dm BN>Zo o nmhUo, ~KUo, emoYUo, _mJVrjm
H$aUo, BN>m H$aUo. 3. gmR>r, H$[aVm : "Kamnojm ZmZ^moOZ &
namnojm dnarYmZ' - {dqg. 11.97.
Anojmny{V-Vu r.Anojm nyU hmoUo; _Zm_mUo KS>Uo.
Anojm~w{-r r. AmH$mjm; _Zrfm; Amem (H$mhr {_i`mMr).
({H$. YaUo, R>odUo, H$aUo.)
[g.]
Anojm^J nw. dmQ>co hmoVo Vgo Z KS>`m_wio Pmcocr {Zamem; _Zm{d
KS>Uo; Amem^J.
[g.]
Ano{jV {d. 1. AmeoZo BpN>cco ;o _mJVrjm Ho$coco : "H$m` Ano{jV
Vw_M| {Mm & V| {ZpMV _r H$arZ &'- Ed 3.42. 2. dmpN>V;
BpN>V. 3. O$a Agcoco : "_J Ano{jV O| Amnwc| &' - km 4.167.
Ano{jV {dmr`^ma nw. (AW.) EImm dVyMo CnmXZ H$aVmZm
`mgmR>r Ano{jV Agcocr Am{WH$ VaVyX.
Ano{jV` {d. 1. Anojm H$amd`mMo. 2. H$m`; nhUr`;
BpN>`mOmoJo.
[g.]
Anojr {d. 1. Anojm, BN>m H$aUmam. 2. JaOy.
[g.]
AnVm-Vo {d. dmYrZ; m; de.
{H${d. AmnmoAmn; ghO : "OmJa {jamnVr dUdm gmJmVo & KS>c
o
AnVo cm^ _O'- MmoIm 186.
AnewZ-` Z. gainUm; m_m{UH$nUm; B_mZ; Xmof Q>mHy$Z JwU
Ko`mMr >r; gmO` : "AJm Anew `mMo cjU & AOwZ m ho nwT>o
OmU &'- km 16.152.
[g.]
AnmoT> nw. (^m.) EH$m OmJod$Z Xwg`m OmJoda T>H$cco OmUo.[g.]
AnmoT> {Zjon nw. (^yem.) ndmhmVyZ dmhZ Amcocm Jmi. [g.]
AnmoT> Xoe nw. (^m.) ~Xc`m ~m jomMm `mda n[aUm_ hmoV
Zmhr Aer BcoQ>mZ ZirVrc [aH$m_r OmJm; AdH$me.
AnmoT> dmiy r. (^yem.) dmhmVyZ dmhV Amcocr dmiy.
AnmoT> Va r. (^yem.) {h_ZXr`m ndmhm_wio {dVrU Xoemda
gmMcocm Jmi.
[g.]
AnmoeZ - AnmofU -AnmoUr Z. 1. nmUr {nUo. 2. AmM_Z;
~mUmXr d{UH$mZr g`mXr H$_m`m doir qH$dm ^moOZm`m
doir {MmhVr KmV`mZVa d ^moOZmVr VihmVmda WmoS>o nmUr
KoD$Z AmM_ZmgmaIo EH$XmM {nUo : "ew_VrZ| AmnU & H$Umgr
{XYc| AmM_Z & VrZ doim Z H$ar OmU & gdmnmoeZ EH$ doim &'-

AnmohZ

_amR>r eXH$moe & 97

Ed 15.146. 3. cmV Oodmd`mg ~gVmZm gmgyZo Amn`m


nVrMo Zmd KoD$Z Omd`m`m hmVmda Vyn KmcUo. 4. (c.) `mJ : "Ho$co
AnmofU H$_mgr &'- {ZJm 42.
[g. Amn : + AeZ]
AnmohZ Z. 1. `mJ; Xya H$aUo; KmcdUo : "g{dcmg A{dm{ZagZ &
AnmohZ `m Zmd &'- E^m 13.185. 2. (agm.) _moR>m aoUw^mam`m
nXmWmnojm H$_r aoUw^ma Agcoco, gm_m`V: \${Q>H$dmrMo nXmW
doJio H$a`mMr {H$`m.
[g.]
Anmf {d. 1. _Zw`mZo Ho$coco Zho Vo; BdaH$V. 2. _Zw`m`m
Amdm`m~mhoaMo; Xdr; A{V_mZwf. 3. {^o; {^onUmMo.[g.]
Aa {d. 1. {~KS>coco; Xmof`w$; Zmgcoco : "{VVH$m ~`mZ lr_Vmg
{c{hcm AgVm ~mOr Aa hmoVr.'- _Bgm. 5.116 2. CZmS>;
COmS>.
Aar r. {~KmS>; ZwH$gmZ : "`mV H$mht {dnarV {Xg`mZo A{YH$
gmdY{Jar Omcr hUOo Jmo> ~hH$`mV `oD$Z Aar hmoBc.'_Bgm 7.116.
Ar r. 1. Amnmr; gH$Q>. 2. dmU; CUrd. [g. Amn{m]
Anm nhm : Anm
AnmY(Ymo)nm nw. chmZ _wcmMm EH$ Ioi. "Anm Ynm & doUr
doUr Jnm & AmUm Xmoa & ~mYm Mmoa &' B`mXr JmUo hUyZ Q>m`m
dmOdrV {\$amd`mMo.
AH$Q> {d. 1. AJQ>; A{g; {d`mV Zgcocm; CKS>m Z Ho$cocm;
Z XmI{dcocm. 2. An>; g{XY; gw. 3. (Ord.) XmoZ dH$pnH$
JwUmnH $s gH$aOoV Z {XgUmao nU `mnwT>`m {nT>rVrc H$mhr An`mV
AmT>iUmao JwUXmof.
[g.]
AH$m{eV {d. H$m{eV Z Pmcoco, Ho$coco; {g Z Ho$coco, Pmcoco
(nwVH$ B.).
[g.]
AH$mS> {d. `mg ~wY m qH$dm H$mS>o Zmhr Ago N>mQo >o (PmS>). [g.]
AH$mS>H$Wm (AH$mS>H$Wm) r. {dgJV ^mfU; ^mH$S>H$Wm;
AdmVaH$Wm; AmS>H$Wm.
[g.]
AnH$V Z. (gm{h`.) Cn_mZ.
{d. {df`, gJ gmoSy>Z Agcoco; {dgJV; AVwV. [g.]
A{H$` {d. (`A.) AgH$m[aV; H$moUVrhr {H$`m Z Ho$cocm naVw
nwT>rc {H$`ogmR>r V`ma Agcocm (YmVyMm VwH$S>m).
[g.]
AJV {d. _mJo am{hcocm; emr` gwYmaUmV d Am{WH$ Q>m
_mJo Agcocm (Xoe dJao) : "AJV am>mMo d$nhr AgoM
PnmQ>mZo nmcQ>`mMr Hw$dVhr AmO`m {dkmZm`m {R>H$mUr
Amho.'- cmog 3.
[g.]
AJ^ {d. An$; nyUmdWm m Z Pmcoc;o H$o; nyU Z Pmcoco
({dMma dJa)o . 2. {^S>V; cmOmiy.
[g.]
AJm_r {d. (^m.) nwT>o Z OmUmao (nmUr B.); EH$M Vmn_mZ Agcoco
(hdm_mZ B.).
[g.]
AM{cV (AnM{cV$) {d. MmamV Mmcy Zgcoco ;o `dhmamV dmnamV
Zgcoc;o `dhmamVyZ Jocc
o ;o cw (eX, arV dJa)o .
[g.]

A{VhV

AMoVm nw. kmZr : "`oam {VJhmo R>mH$cm & AMoV`m' - Vgm 806.
AO {d. 1. gVmZ Zgcocm; {Znw{H$. 2. Om, cmoH$ ZgUmam;
COmS> (Jmd, am` dJao). 3. Z O_cocm.

[g.]

AUrV {d. 1. Z Ho$coc;o Z ~Z{dcoc.o Z nwaH$m[acoc.o 2. Z aMcoc.o


3. Z CnXoecocm; H$V` hUyZ Z gm{JVcocm.
[g.]
AV` {d. 1. VH$ Z H$aVm `o`mOmoJo; Z OmU`mOmoJo. (Bda
d$n-_mhm` B). 2. Xwko`.3. AdUZr`.
[g.]
AVc dH$ nw. (J.) EH$mM nVcmV nyUnUo gm_mdcr Z OmUmar
dH$ aofm.
[g.]
A{VH$m` {d. (Am`w.) `m`mda Cnm` H$aVm `oV Zmhr Agm;
Agm` (amoJ B.).
[g.]
A{VXo` {d. VVmoVV ^$Z XoVm Z `o`mOmoJm; ^anmB H$aVm Z
`o`mOmoJm .
[g.]
An{VXo` F$Un Z. (`mnma.) `mMr naV\o$S> hmoV Zmhr, H$aVm
`oV Zmhr Agm H$OamoIm.
A{VXo` ^mJ nw. (`mnma.) `mMr naV\o$S> hmoV Zmhr Agm ^mJ.
A{Vn{m-mr r. 1. Ako`Vm; JyT>Vm. 2. AZmH$cZr`d.
3. H$V`mg~Yr`m {ZM`mMm A^md.
[g.]
A{V~Y {d. 1. AS>Wim Z Ho$coco; AQ>H$md, haH$V Zgcoco. 2.
(H$m`Xm.) A{Z~Y; {Z{ddmX; VQ>m, ^mS>U qH$dm dmX Zgcoco
(dVZ dJao.).
[g.]
A{V~YXm` nw. `m {_iH$Vrda O_V:M _mcH$s h$ m hmoVmo
hUOoM Agm h$ m hmo`mg H$moU`mhr nH$maMm AQ>H$md ZgVmo
Vr {_iH$V; ~mnamoQ>r.
[g.]
A{V~Y `mnma nw. Iwcm `mnma; Am`mV d {Z`mV _mcmda OH$mV
Z Ko`mMr nVr : "AWemmdarc BJO
r nwVH$mV A{V~Y
`mnmamM| Oo _hd JmBco AgVo'- cmo{Q>H$o co 1.516.
[g.]
A{V^Q> nw. Xwgar VmoS> qH$dm OmoS> Zgcocm `mom; Xwgam {VnYu
Zmhr Agm dra; goZmnVr.
[g.]
A{V_ {d. `mMr ~amo~ar H$aUmam Xwgam H$moUrhr Zmhr Agm; OmoS>
qH$dm VmoS> Zgcocm; A{Vr`; AZwn_.
[g.]
A{V_ nw. {~ZOmoS> n{hcdmZ. nhm : A{V^Q> : "ho A{V_
OJt & nwaVm Vmnw AJt &'- km 1.110.
[g.]
An{Vad nw. A{ddm{XV {_iH$V. nhm : A{V~YXm`
A{Vdm {d. dmX{ddmXmg qH$dm hmo Zmhr hU`mg OmJm Zgcocm;
IS>Z H$aVm Z `oUmam; {Z{ddmX.
[g.]
A{VR>m r. XwH$sVu; Xwcm{H$H$; An_mZ; \${OVr; _mZIS>Zm.
An{V{R>V {d. 1. {VaH$V; ~XZm_. 2. (Vd.) ApWa{Mm.
[g.]
A{VhV {d. 1. A{Z; da; A{Z~Y; A{V~Y; Zoh_r, gXmo{XV
AgUmao; A`mhV : "H$moU`mhr ^mfoMr J^Vm hUOo gd
{VMm A{VhV gMma gw$ Agcm nm{hOo'- cmo{Q>Ho$co 4.4.157.
2. {Zame Z Pmcocm.
[g.]

AVrV

98 & _amR>r eXH$moe

AVrV {d. 1. _m{hVr Zgcoco; AZZw^dr; An[a{MV. 2. AgVw>.


3. (gm{h`.) `mMm AW n> hmoV Zmhr Agm.
[g.]
AVr{V-Vr r. 1. AZw^dmMm A^md; VrVr, AZw^d, _m{hVr
ZgUo. 2. kmZJmoMa Z hmoUo.
[g.]
AVmoI nw. Ag_mYmZ : "^mS>maoH$ma Vmo AVmoIw ^mdrV{M Ag{V'crMny 48.
A`` nw. 1. ``mMm, AZw^dmMm A^md. 2. A{ddmg;
{ddmgmMm, ^ademMm A^md; ~o^adgm.
{d. (`m.) `mcm `` cmJV Zmhr Agm.
[g.]
A``r {d. 1. AZw^dey`. 2. A{ddmgy; ~o^ader.
A`nU Z. AnU Z H$aUo; dmYrZ Z H$aUo, hmoUo; Vm`mV Z
XoUo; hdmcr Z hmoUo, H$aUo.
[g.]
A`j {d. 1. g_j Zho Vmo; EImm`m nmRr_mJo. 2. dV: Z
H$aVm BVam`m _m\$V Ho$cocm. CXm. A`j _VXmZ; An`j
H$aAmH$maUr.
[g.]
An`j H$a nw. (AW.) 1. `$s qH$dm H$n`m `m`mEodOr dVyda
qH$dm godmgwIgmo`tda ~gdcocm H$a. 2. `m H$amV H$amKmV
(H$m`mZo gaH$mamV H$a ^a`mMr `mnmar, CnmXH$ `mMr
O~m~Xmar) d H$amnmV (H$amMr a$_ `j {IemVyZ XoUmam JmhH$)
{^ `$sda AgVmo Agm H$a.
A`j Xm{`d Z. A`jnUo Amcocr O~m~Xmar (H$O
\o$S>`mMr, ngo dJao Xo`mMr).
A`j {ZdS>UyH$ r. (am`.) `j _VXmamH$Sy>Z Zho Va
{ZdmMH$ JwUm_m\$V hmoUmar {ZdS>UHy $. CXm. am`g^oMr {ZdS>UHy $.
A`j nwamdm nw. AZw_m{ZH$ d n[apW{VO` nwamdm.
An`j {VH$ma nw. 1. `j {damoY Z H$aUo; gai _mJmZo {V~Y,
AS>dUyH$ Z H$aVm A` _mJmZo AS>dUyH$ H$aUo : "A`j {VH$ma
h| EH$ ~cdmZ e Amho.'- {Q>`m.
[g.]
A`j _VXmZ Z. _VXmamEodOr `m`m {V{ZYrZo Ho$coco _VXmZ.
A`j cmoH$emhr r. (am`.) cmoH$mZr {ZdSy>Z {Xco`m
{V{ZYt_m\$V H$m`Xo H$$Z Mmccocr emgZ`dWm.
A`mXo` amer r. dgyc Z hmoUmam ngm.
A`mW {d. (^m.) H$R>rU, KUmKmVr (AmKmV).[g.]
A`mW gKmV nw. (^m.) A{W{VWmnH$ (KZ) nXmWmMm
EH$_oH$mda hmoUmam AmKmV. `m AmKmVmVyZ eVr {Z_mU hmoVo.
[g.]
AXc {d. (dZ.) XchrZ; nmH$`m (nwn_wHw$Q>) Zgcoco (\y$c).
CXm. Jwc~jr; EaS>.
[g.]
AXmZ Z. (nJma, {heo~ B.) MwH$Vm Z H$aUo; \o$S> Z H$aUo. [g.]
AYmZ {d. Xw`_; d[a> qH$dm _w` Zgcoco; JmU; H$_r VrMo.
[g.]
A\w$ {d. A{dH${gV; Z \w$ccoco.
[g.]
A~w {d. 1. AkmZr ; _>; _yI; _S>. 2. An$ g_OwVrMm.

Ag

3. _m{hVr Zgcocm; Va~oO Zgcocm; {df`mer An[a{MV.[g.]


A^w-^y {d. 1. ~chrZ; gm_`hrZ. 2. `mMm Xwg`mda Xm~,
Vm~m qH$dm {Z`U Zmhr Agm.
[g.]
A_m {d. 1. H$V`mV Z MwH$Umam. 2. gmdY; hema; Xj; OmJ$H$.
3. C_m Zgcocm; Z eo\$macocm.
[g.]
A_mU {d. 1. nwamdm, AmYma Zgcoc;o A{ddgZr`; ImoQ>;o {ZamYma.
2. Oo _mU hmoD$ eH$V Zmhr Ago; ^a_gmQ> : "nMr Omo A_mU &
Vmo na_mWu ImoQ>m &'- Xmg 12.1.9. 3. qH$_V, _hd Zmhr Ago;
Ja cmJy; AmXe Z _mZcoco : "hUmo{Z ^{V Jm `oW gao OmVr
A_mU &' -km 9.452.
[g.]
A_mUVm r. (am`.) VH$hrZVm; ~oH$m`XoeranUm. [g.]
A_m{UV {d. `mcm {d{e> JwUdmoMo, XOmMo _mUn {_imco
Zmhr Agm; _m{UV Zgcocm; _m{UV Z Ho$cocm.
[g.]
A_mX nw. 1. _moR>m n_mX, Xmof. (AMni _mUo) : "H$$ AmdS>o
A_mX Vmo V_moJwU &' - Xmg 2.6.19. 2. XJm; ~S>mir. {d.
{~ZMyH$; Xmofa{hV : "{d{hV nar A_mX| & AZw>md| &'- km
11.1438.
[g. A+_mX]
An_rcH$ ^ofO Z. JwJr Z AmUUmao AmfY.
A_o` {d . 1. _mnVm Z `o`mgmaIo; A_`mX. 2. {ZpMV H$aVm
Z `o`mgmaIo; _mUmZr {g H$aVm `oV Zmhr Agm : "V[a AmVm
A_o`m & _O eaUmJVm Anw{c`m &' - km 11.560. [g.]
A`mg nw. l_mMm, H$>mMm A^md : "{ZYmZ cmYo A`mgt & Var
H$m H$> gm`mgt &'- JwM 1.58.
[g.]
A`moOH$-{OH$ {d. 1. {Zn`moJr; H$dS>r_moc; AZmd`H$ :
"nar amr{df`r A`mo{OHw$ & Omcm{M H$s &'- A_ 6.64. 2.
JadmOdr; {dgJV; hoVwey`; AZw{MV : "hm gwYmaUoMm hwVyVy AJXr
A`moOH$ hmoVm'- cmo{Q>Ho$co 4.294. 2. H$VZ; CnH$ma Z
g_OUmam.
[g.]
A`mo` {d. cmJy Z nS>Umam.
[g.]
AdVu {d. AH$m`H$mar; A_cmV Zgcocm, AmUcm OmV Zmhr
Agm (H$m`Xm B`mXr.).
[g.]
Admhr {d. Z dmhUmam; KZ (nXmW).
[g.]
And{m-mr r. 1. dmrMm A^md; ZmdS>; _ZmMm AmoT>m ZgUo.
2. em{Z{f H$_; Hw$_mJ : "Oo AdmrMm AhmQ>m & gmSy>{Z
{d{Y{M`m {ZKo dmQ>m &'- km 7.48.
[g.]
Ado` {d. Xw^o; `mVyZ dmQ> {_iV Zmhr Agm.
[g.]
Ado`Vm r. Xw^}Vm; dmQ> {_iV Zmhr Aer pWVr.[g.]
AeV {d. 1. AX; _moH$io Zgcoco; qMMmoio. 2. ~oS>mc;
{demo{^V. 3. Ja; A{e>; AZ{^_V; gXm`mg gmoSy>Z.[g.]
Ag$ {d. {dgJV; Ag~; AVwV; {df`, ngJ gmoS>yZ Agcoc;o
AZw{MV.
[g.]
Ag {d. 1. ZmIwf; ZmamO; AgVw>; BVamOr Pmcocm; Ja_Ou
Agcocm. 2. AdN> (nmUr B.).
[g.]

AgaUerc

_amR>r eXH$moe & 99

AgaUerc {d. `m`m AJr {dVmamMo - gaUmMo JwUY_ ZmhrV


Agm; {dVma Z nmdUmam.
[g.]
Agdm r. (d.) {Ocm _yc Pmco Zmhr Aer r; dmP. [g.]
AgJ nw. 1. Adoi. 2. AVwV, A`mo` Jmo>: "hUm{Z AgJw
VoUo & hUmdm H$s Vmo &'- km 18.1626.
[g.]
AgJmcmn nw. {df` gmoSy>Z ~mocUo : "n[a ho AngJmcmn &' - km
7.38.
[g.]
AgmX nw. AdH$nm; AgVmof; ZmamOr.
A{g(gr)H$m r. haH$V; AS>Wim; eH$m; Amjon.(dm.)
A{g(gr)H$m _mS>Uo - AS>Wim qH$dm VH$ma H$aUo.
A{g {d. 1. AH$m{eV; Z N>mncocm (JW). 2. gmXrH$m|XrMm;
A{d`mV; H$sVu, cm{H$H$ `m_wio {grg Z Amcocm. 3. M{cV,
$T>> Zgcocm. 4. Iao ApVd Zgcoco; {d_mZ Zgcoco; CncY
Zgcoco; H$dt`m Ag^m` H$nZoVrc. Ogo - Inwn, gemMr
qeJo, dJao. 5. Jw; hcH$m; jw.
[g.]
AnVwV {d. 1. Mmcy H$mimcm qH$dm {df`mcm A`mo` qH$dm Z
emo^Umao; Amg{JH$; AZw{MV; {dgJV.
[g.]
AVwV V` Ag~{YV JmoQ> qH$dm KQ>Zm.
AVwV egm r. EH$ AWmcH$ma. nhm : A`mo{V [g.]
AmH${UH$ {d. H$aUmg gmoSy>Z; AVwV.
[g.]
AmH$V {d. 1. Agm_m`; AgmYmaU; g{>H$ _m~mhoaMm; Acm{H$H$;
AX^wV. 2. (dZ.) Zoh_rnojm doJir aMZm AgUmam. CXm.
namJH$moe nmH$irg_moa Zg`mMr pWVr.
[g.]
AnmQ> {d. Ananma : "AnmQ> `mZo nw` Ho$cm'- _gmn 320. (H$mW.)
[g. Anma]
Am {d. 1. Z {_imcoco; AZmJV; AcY. 2. AH$VmW; (c. )
`mg ~mZX {_imcm Zmhr Agm : "nar ZoUVr Vo H$m` H$sOo &
Am XooI| &'- km 2.252.
[g.]
AmH$mc {d. (VH$.) {Xco`m n_mUmd$Z {g Z hmoUmam; VH$ew
Zho Agm; AH$m{cH$; A`mo`H$m{cH$.
nw. (Vd.) 1. `oUmam H$mi; ^{d`H$mi.
[g.]
Am `mdZ {d. d`mV Z Amcocm; `mdZmdWm mV Z Pmcocm;
H$modim.
[g.]
Am `dhma nw. H$m`mZo d`mV Z Amcoco _yc; AkmZ. nhm :
AOmV `dhma
[g.]
Am{ r. Z {_iUo; mr Z hmoUo; (c.) ~mZXnmrMm A^md.
Am` {d. Ac`; {_i`mg H$R>rU.
[g.]
Am_m{UH$ {d. A{ddgZr`; {dmgmh Zmhr Agm; {ddmgmg
Anm; cwm; ImoQ>m; eH$m `o`mgmaIm.
[g.]
Am_m` Z. nwam`mMm, AmYmamMm A^md.
[g.]
Am_m` Jh n. ImoQ>o _mZUo; Ag` _mZUo; A{ddmg. [g.]
Am{WV {d. AmJVwH$; AZno{jV; AmH$p_H$.
Amg{JH$ {d. A`mo` H$mir, Adoir Ho$coco; {df`mcm qH$dm

A\$amV\$ar

gJmcm gmoSy>Z Agcoco; {dgJV; Ag_`mo{MV.


AmVm{dH$ {d. A`mo` VhoZ,o Adoir gwdmV Ho$coc,o gm{JVcoc;o
gJmcm Z emo^Umao; Amg{JH$; AVwV.
[g.]
Am` {d. AeV; KmUoaS>o : "Hw$Mri _irZ Am` &'- AmMm_m
237.
[g. AeV]
Z. H$S>H$ dV; CnmgVmnmg : "Xoh VwQ>co A`V Am` Ho$co'_W 106.
AmV {d. A_`mX : "nWVw a| gai| &AmVo EH| &'- km 11.124.[g.]
A{` {d. ngV Z nS>Umao; Z AmdS>Umao; ZmdS>Vo.
[g.]
ArV-{V-Vr r. 1. AgVmof; ZmngVr; Zmd>S>; A{M. 2.
{VaH$ma.
[g. A+r{V]
AwH$ {d. (Zm.) Acm{H$H$; Zmdr`nyU. nhm : Ayn (Jm.)[g.]
Aw~ {d. Anyd; {`.
(Jmo.)[g. Anyd ]
Ayn Z. Anyd KQ>Zm; AmM`.
[g.Anyd qH$dm An$n]
{d. Anyd. nhm : An$n
Ao[aV {d. CmoOZ Z {Xcocm; Cw$ Z Ho$cocm; mogmhZ, oaUm Z
{Xcocm.
[g.]
AmoX nw. ^rS>; cmO; gH$moM.
AmoXUo A{H$. ^rS> dmQ>Uo; gH$moMUo; cmOUo.
AmT> {d. 1. chmZ; d`mV Z Amcocm : "ZmZm AmT>r ~miH$s &
Vm` amho WmoH$s &'- km 12.78. 2. AJ^.
[g.]
AgaU Z. Xmof. nhm : AneaU : "Ord Xo`mMo AgaU _m`mda
cmXy nmhVmog H$m` ?'- _oZH$m 28.(~oo.)
Agam r. 1. Bg^oVrc ZVH$s d Jm{`H$m; H$MZr (m g_w_WZm`m
doir An: hUOo nmUr `mnmgyZ Cn Pm`m.); JYdmJZm;
XodcmoH$s`m Z`mJZm. 2. (c.) A{Ve` gXw a r.
[g.]
A\$-\$ Cm. YZJamMm ~H$`m hmH$`mMm eX; haa.
Am\$OmBe r. dr; dmT>.
[\$m. AmOmBe]
A\$Q>Q> {d. VwSw>~.
(Jmo.)
A\$Va {d. {~KS>cocm; Z> Pmcocm; COmS>.
[Aa. BVa]
A\$Var r. Iam~r; XwXem; Zme; hmZr.
[\$m. AVar]
A\$VmJra A\$Vm~Jra nhm : A~XmJra
A\$VmXma {d. COmS>; AmogmS>; Z `mncocr; nSy>Z am{hcocr (O_rZ,
Ka, _H$mZ).
A\$amV\$a r. 1. c~mS>rZo Ho$cocm Anhma; dV:`m Vm`mV Agcocm
Xwg`mMm ngm qH$dm _mc_mm c~mS>rZo KoU;o Anhma; ImoQ>o {hemo~
XmIdyZ gaH$ma, gWm B.Mm ngm cw~mS>U.o 2. KmoQ>mim; Jm|Yi;
JS>~S> (XoemVrc); namJXm pWVr (cmoH$mMr). 3. A`dpWV,
{dH${iV pWVr (dVyM
r, H$m_mMr).
[\$m.]
A\$amV\$am-V\$sH$ {d. namJXm; ~onmm : "qhXy _mUyg hmoVo Vohr
A\$amV\$am Omhco.' -_Bgm 10.298.
A\$amV\$ar {H${d. A`dpWV arVrZo; {T>cmBZo; JS>~S>rZo;
Vmam~irZo.
[\$m.]

A\$amX

100 & _amR>r eXH$moe

A~Xm{J(Jr)a

A\$amX nw. 1. godH$. 2. EH$Q>m : "hmcr {dgmOr am_, H$UmOr

A\y$Mm Jmimdm KoUo- nOoMm {dS>m CMcUo qH$dm AmU_mU

~m`XoD$ `mMm \$OX hm A\$amX XoenmS>o{JarMm dm[agr hmo`.'^mBgA 1834.57.


[\$m.B\$mX]
A\$c-i {d. 1. {Z\$i; `W; \w$H$Q>. 2. `m`mnmgyZ H$mhr
H$m`{Znmr hmoV Zmhr Ago. 3. Oo \$i Zho Vo. `mcm \$i
hUVm `oV Zmhr Ago.
[g.]
A\$c-cH$ AS>r Z. Ad. Za d _mXr `mMm g`moJ Z hmoVm Ho$di
IwamH$ ImD$Z H$m|~S>rZo KmVcocr AS>r. `mV Ord ZgVmo. `mg ~ma
AS>r Agohr hUVmV.
[g. A\$c + AS>]
A\$cmH$mjr {d. ~{jgmMr BN>m Z YaUmam; {Z[aN>. [g.]
A\$cmVyZ {d. 1. BVamnojm {Zamim; `m`m dmJ`mV, ~moc`mV
H$mhr {deof Amho Agm : "aKwZmWnV hU_Vo VerM A\$cmVyZ
Agm_r Amho.'- lr`mo^m 2.292. 2. {dcjU; A{V_;
AmM`H$maH$. 3. Aa~r ^mfoVrc "boQ>mo'Mo Zmd.
[\$m.]
A\$cmX-A\$dmX-Ah\$mX r. 1. _wcrMm de : "AcmXAdmX
(denanam) Xo{dco Ago.'- _Bgm 15.159; "AmocmX d Ah\$mX
Mmc{dOo' - _Bgm 20.141. 2. XmH$ nwmMm de. 3. aIocrMr,
nmQ>m`m ~m`H$moMr, XmgrMr gVVr.
[\$m. Ah\$mX]
A\${cV {d. (Ord.) Za d _mXr JVwH$mMm g`moJ Z Pmcocm. [g.]
A\$dm r. H$S>r; ~mOmaJnm; AmdB; {OMm nwamdm, {OMo _yi gmnS>V
Zmhr, nU Or AZoH$mZr EoH$cr Amho Aer ~mV_r.
[\$m.]
A\$gmUr, h~gmUr H$mJX nw. gmo`mMm dI cmdcocm gmoZoar
~wQQ>mMm {d{e> H$mJX. _mV~a cmoH$mZm no {chmd`mMr AgVm
Aem CMr H$mJXmMm Cn`moJ H$arV.
A\$gmog nw. 1. emoH$; Xw:I. 2. (c.) nMmmmn. 3. CXJm. Xw:IXeH$
CXJma : "Aaoao! hm` hm`!'
[\$m. A\$gmog]
A\$iUo A{H$. 1. {hado, H$o qH$dm An$ amhUo (\$i B.). 2.
AYdQ> {eOUo (A).
[g. A+\$c]
A\$mQ> {d. 1. {dVrU; {dVV; {demc (Wi, Aa`, Vcmd,
g_w, B_maV, H$m_). 2. _moR>o; AMmQ>. 3. ~i; A{Ve`
gm_`dmZ; AmM`H$maH$; CH$>. 4. CZmS>; _moH$mQ> (OZmda.)
5. (c.) A{e{jV; AS>mUr; R>m|`m; XmS>JQ>.
A\$ma {d. 1. AV : "AmZXgwV {d^w hm ZXZXZ A\$ma {dMao Kao &'AmnX 84. 2. \$ma; A{Ve` : "nwnm dc dmam &nar_i `ooVgo
A\$mam &' - lrH$M 194.
A{\$`m, A{\$_r- `m {d. A\y$Mo `gZ AgUmam.
A\$sU-_ r. A\y$; IgIer`m ~m|S>mVrc dmicocm _mXH$ qH$dm
H$\$ AmUUmam MrH$.[g. A{h\o$Z. \$m.A\$sZ] (d.) A\$sU
CVadUo- EImmMr MmJcr ImoS> {OadUo. A\$sUrgmaIm Ord
AmoT>U,o cmJUo-A{Ve` AmdS> qH$dm CH$R>m AgUo; AmoT>m AgUo.
A\$sU~mO {d. A\y$Mo `gZ AgUmam.
A\w$-\y$ : A\$sU
A\y$Mm Jmimdm nw. Jmicocr A\y$ qH$dm A\y$Mr Jmoir. (dm.)

H$aUo. Aem doir A\y$ JmiyZ `m`Mm H$mhr {dYr aOnyVmV hmoVm.
A\y$Mo PmS> Z. (dZ.) nn haogr Hw$cmVrc dZnVr. VwH$ VmZ, BamU,
MrZ, ~Xoe d ^maV `oWo AmT>iVo. A\y$Mm AH$ AmfYmV d JwJr
AmU`mgmR>r dmnaVmV.
A\o$H$ r. ~i BN>m; CH$R>m; Amem; AmdS>; MQ>; MQ>H$; `mg;
AmoT>m. ({H$. YaUo, ~miJUo).
[g. Anojm]
A\o$ZX {d. OS>; \o$Z (\o$g) Z XoUmao; `m nm`mV gm~UmMm \o$g
OmV d cdH$a hmoV Zmhr d A cdH$a {eOV Zmhr Ago IS>H$mi
qH$dm aoVmS> O{_ZrVrc nmUr.
[g.]
A\$moS>r {d. Z \$moS>Vm; g~Y : "gdko ^UrVco A\$moS>r CX~$
ImBOo.'- crM 2.55.
A\$mQ>o {d. Z \w$Q>Umar; A^J : "A\$mQ>o {~Xo nT>dr gJ.'- Zd 371.
AOc {d. Cm_; gdlo> : "cmoH$ hUVmV H$s Vr Ho$di AOcr
nar Amho.'- hdm 136.

AVa, AVar, AVmJra-{J`m, AVm~, AcmVyZ,


AcmX, Adm, AdmB nhm : A\$Va - A\$dm B.
A~B-Am~B r. 1. EH$ \w$cPmS>. 2. EH$ doc; KodS>mMr EH$
OmV; `mcm IS>g~i, nR>mar, H$mo`Vodmc, ~r Aer Zmdo AmhoV.
AmpdZmV e|Jm `oVmV `mMr ^mOr H$aVmV.
A~H$ {dQ>rXmS>y `m qH$dm M|S>y `m IoimVrc eX "EH$'. `m AWu. Ogo
- A~H$, Xw~H$, {V~H$; A~H$s, Xw~H$s, {V~H$s; EH$, XmoZ, VrZ.
A~H$ma nw. EH$ H$maMm {dfmar {H$S>m. hm Mmd`mZo AJ gwOVo. [H$m.]
A~H$mar {d. 1. Xm$, A\y$ dJao _mXH$ nXmWmdarc (OH$mV, H$a.)
2. Xm dJao H$mT>`mMm (H$cmcr YXm). 3. _mXH$ nXmW{df`H$
(ImVo, Cn dJao).
A~Jmicm {d. Am~mi Pmcocm; `m`mH$S>o Xwcj Pmco Amho Agm.
(d.)
A~O~ nw. h_arVw_ar; dmXmda qH$dm h_arVw_arda `oUo; EHo$arda
`oD$Z Ho$coco ^mS>U; AaoVwao.
[qh. A~o-Om~oo.]
A~Omi nhm : AnOmi
A~OwH$ r. AdKS>nUm : "nwm gwJrcm ng gmR>dyZ PH$mg Zdm
emcy Ogm`m Vgm AmUm`Mm. `mV EdT>r H$m` A~OyH$?'Iimi 31.
{d. AdKS>.
A~Sy> Z. OmH$sQ> : "AJaIo OmD$Z A~Sy>, nmQ>cmoUr, H$moQ> {ZKmco.'
-kmZ 18.9.1871.
A~Vya {d. {~KS>coco; Xmof`w$.
A~X {d. 1. ~mocy Z`o Agm; A^ : "`oa gH$im gmo_dVo amh{Z &
o{gVr A~X dMZt &&' -{H$nw 853.
[g.A^]
A~Xm r. 1. gH$Q>; {dZ; A[a>. 2. nrS>m; mg; Xw:I; OmMUyH$.
[g. AmnXm]
A~Xm{J(Jr)a r. amOo, gaXma dJao cmoH$m`m S>mo`mda, gy`mMo

A~Xm{Ja~mi`m

_amR>r eXH$moe & 101

D$Z cmJy Z`o hUyZ {_adUwH$s`m doir Yamd`mMo N>. Zd`m


_wcm`m _VH$mdahr Ago N> Ya`mMr nV.
[\$m.]
A~Xm{Ja~mi`m r. Ad. H$mZmV Kmcmd`m`m 32 ~mi`mnH$s
EH$ H$ma : "Zmc~mi`m A~Xm{Ja~mi`m VH$Ya &'- A\$cm 55.
A~Xm{J`m nw. A~XmJra YaUmam godH$.
A~Xma nw. Ocemiodarc A{YH$mar. nmUr dN>, WS> H$aUo dJao
H$m_mdaMm A{YH$mar.
[\$m. AmXma]
A~Xma {H${d. OnyZ; ~oVmZo : "nm$Z MwcrdaM... JmS>J CMcyZ
XmamV`m XJS>meoOmar A~Xma R>odc.' -Iimi 82.
A~XmaImZm nw. 1. {n`m`m ew nm`mMm I{OZm, gmR>m;
Ocemcm; hmX. 2. nm`mMo ImVo d `m Im`mMo H$m_.
A~Xmar r. A~XmamMr H$Moar d H$m_; A~XmaImZm.
A~ {d. 1. Z ~mYcoco; _moH$io; dV. 2. (c.) Ag~;
_yIn UmMo; {dgJV (^mfU, dVZ dJa)o : "Xoh nmM^m{VH$ {g &
Vmo _r hUUo ho A~ &' - E^m 9.288. 3. {T>co; {T>cmBMo;
~oH$X; ~o~X; da; dN>Xr (dVZ, dmJUyH$). 4. Aew;
doS>odmH$S>o : "A~ dmHw$S|o OemVemnar & dmMo h[ah[a Cmamdo &'
- VwJm 809. 5. MyH$; _mX.
[g.]
A~ A{YH$f nw. H$moU`mhr H$ma`m AQ>r OmoS>co`m ZmhrV
Agm A{YH$f.
A~ _ nw. {nemmXr gmYZmMm _; AKmoar {dm. [g.]
A~_wI {d. KmUoaS>m Vm|S>mMm; {edami; A^ ~mocUmam;
\$Q>H$i.
[g.]
A~YmH$-Uo nhm : AnYmH$-Uo
A~Zmc-i Z. Vcdmar`m `mZmMo daMo Q>monU (MmXrMo AJa
gmo`mMo).
A~Zyg nw. (dZ.) E~oZogr Hw$cmVrc gXmnUu dj. hm H$moMrZ,
mdUH$moa, lrcH$m d _cm`m `oWo AmT>iVmo.
A~~ CXJm. AmM`m}XJma; Ahh!
A~aJV r. gH$Q>mMr ^rVr; ImoQ>o gH$Q>. nhm : ~cm_V (Jm.)
A~aJmo~a {H${d. A`dpWVnUo; {T>cmBZo; J~minUo ({H$. gmadUo,
_mIUo dJao).
A~aM~a Z. ({d. Aa~Q>Ma~Q>); {Z:gd, ~oMd A; Zrag-j
ImUo; ~mocUo.
{H${d. 1. _yInUmZo; ZragnUmZo. 2. A`dpWVnUo.
A~adU Z. 1 dmhVo nmUr. 2. H$mnS>mMm EH$ H$ma.
A~adm {H${d. dmhUmao nmUr, `md$Z gai AI{S>VnUo.
A~$J~$ {d. ImD$Z {nD$Z nmogcocm, dmT>cco m. gwIdVy : "H$moU
A~$J~$ h[aOZ Jocm Va C^m {M$Z Q>mH$Vrc.' - AJmA{d 53.
A~JV {d. 1. chmZ _wcmgmaIm; Aghm`. (H$m|.) 2. amo{J>.
[g. A^H$dV]
A~cH$-I {d. 1. {M{d{M aJmMm; AZoH$ aJmMm; gd eara
cmc AgyZ `mV nmT>ao, H$mio, OX n>o Agcocm hm KmoS>m \$ma

A~md

Xw{_i hmo`. - Adn 29 : "nMH$`mUr KmoS>m A~cH &$' -Eonmo


129. 2. VoO XmS> H$aUmao : "h[aVdU A~cI dm$' - JmX 9.
3. AZoH$ aJm`m ZjrMo.
[\$m. AcH$]
A~cm r. ~mB; r.
[g.]
A~i {d. 1. VmH$X qH$dm ~i Zgcocm; Ae$; H$_Omoa; Xw~i;
XrZ : "~ir A~imV| Im` &ho{M ~m{YV Oar hmo` &' - km
16.302. 2. (c.) AkmZr : "~miH$mhmVt {XY`m \$im &Imdo
ho Z H$io `m A~im &&' - E^m 15.20.
[g. A~c]
A~Xn~X {d. AemV : "XmcV A~Xn~X' - _Bgm 20.286.
A~Y {d. {Z~Ya{hV; da; _moH$im; _moH$mQ> : "n[a A~Ym {Z`
~^mdm &{~KmS> Zmhr &' -km 2.257.
[g. A + ~Y]
A~YS>H$m {d. AZmJm|Xr; AXmYwXrMm H$ma^ma.
(H$moo.)
A~m, Am~m 1. d`mZo _moR>m _mUgmgmR>r dmnam`Mo AmXamWu
g~moYZ. 2. ~mn. 3. AmOmo~m.
A~mO~m {H${d. AmVm; AMH$Q>{dMH$Q>; dmQ>oc Vgo : "Vmo {Vcm
A~mO~m ~mocy cmJcm.' -YJ 35.
A~mOm nw. g~Y; A{YH$ma : "_R>mZOrH$ _mVr IUmd`m Vw_Mo H$m`
A~mOm Amho : ' - _Bgm 15.159.
A~mQ> {d. 1. Z ~mQ>cocm; Omo ^> Pmcm Zmhr Agm; Xy{fV Zgcocm;
Xmof Z XoVm `o`mgmaIm. 2. ($.) OmVr~mhoa, dmirV Z Q>mH$cocm.
[g. A^>]
A~mR> {d. `mV H$mo`rMr ZrQ> dmT> Pmcr Zmhr Agm.
A~mXJwU nw. XwJwU : "nmoQ>Q>rV H$mhr A~mXJwU Amho dmQ>V|, Zmhr ao?'
-~m{d~w 55.
A~mXJwUr {d. `mV AZoH$ XwJwU AmhoV Agm.
(d.)
A~mXmZ {d. g_ : "gmhH$mamH$[aVm am` A~mXmZ hmoV.o ' -Amkmn 89.
A~m{YV {d. 1. ~mYm, Xmof Zgcocm; AXy{fV; Amjon Z KoVcocm;
emm{XH$mZr g_Vr {Xcocm; A{damoY. 2. {damoY,{VH$ma Z H$aVm
`o`mgmaIo; H$m`_; ZmH$~yc H$aVm Z `o`mgmaIo. 3. Cnmr,
pWVr d c` `mMr ~mYm Z hmoUmao; _w$. 4. dmYrZ; dm`m;
H$moUVohr {Z~Y Zgcocm. 5. n[aUm_ Z Pmcocm; A{dH$V; ~mYm
Z Pmcocm.
A~m~ nw. 1. A~dm~(Ad.); ~m~r. 2. {Za{Zam`m H$maMo gaH$mar
H$a. 3. Jmd`m h$XmamMm dmQ>m dOm H$$Z gaH$macm gm`m~c
Oo Ym`, Voc {Og md`mMo Vo. 4. (ZJa) Am`m`m {nH$mMm
AXmO.
[\$m.]
A~m~`, A~m~m CXJm. AmM`; AM~m. nhm : A~~ (d.)(dm.)
A~m~`, A~m~m H$aUo, dmQ>Uo - AdS>~a _mO{dUo; H$mJmdm
H$aUo; W_mZ _mS>Uo; ~m|~m~m|~ H$aUo.
A~mc~moY {d. AdKS>; g_O`mg H$R>rU : "Am_Mo eX Oar _amR>r
AgVmV Var {dMma BJOr d A~mc~moY AgVmV.' -{damqeamo
43.
[g.]
A~md Z. H$mJmdm; W_mZ; ~m|~m~m|~.

A~m (~m) emB-hr-A~mer

102 & _amR>r eXH$moe

A~memB-hr

A~m (~m) emB-hr-A~mer {d. J{ham-JX Vm~S>m d H$miga-

A~moYZr`-` {d. 1. gmJ`mg, OmU`mg, ~moY hmo`mg,

A~mg \w$cmgmaIm aJ; `m aJmMo d.


[{h.]
A~mnZerc {d. (^m.) `mMo cJoM ~mnr^dZ hmoV Zmhr Agm.
[g.]
A~mY{dH$ ~hn{Vd Z. (g_mO.) {ddmhmMm EH$ H$ma; EH$_oH$mMo
ZmVcJ Zgcoco AZoH$ nwf EH$mM rer {ddmh H$aVmV.
_c~ma_Yrc Zm`a O_mVrV M{cV Agcocr {ddmhnVr.
A{~c Ioiy H$m V{~c Ioiy _wctMm EH$ Ioi.
A{~Q>r {d. VoO: nwO:"`o{H$ Wmo[a A{~Q>r _wh{V &_mhm ^`|H$[a
{XgVr &' -{H$nw 31.29.
A{~imIU r. A{^cfU; A{^cmfm; BN>m: "cmoH$t hdmdo`m
A{^imIU & Vw_r d{Oco AmiH$ma ^yfU &' - {H$nw 1.102.
A{~imo I U o A{H $ . A{^cmfUo ; A{^cmfm H$aUo : "naZmar
A{~imo{Ico`m & Vo `mo` Zho H$dUm m{U`m &'-{H$nw 2.23.76.
A~rOr {d. (dZ.) `m dZnVtZm \w$co qH$dm ~r YaV Zmhr Aer.
A~rOwH$ emH$mUy nw. (H${f.) nwH$iem gy_ Ordm`m noer_`o A{VCU
hdo_i
w o EH$ dmQ>m
o `m AmH$mamMo ~rOwH$ V`ma hmoV.o `m gy_ Ordm_`o
~rOwH$ V`ma H$a`mMr Zg{JH$ e$s ZgVo Ago ~rOwH$.
A~ra nw. MXZ, Ho$ea, H$mnya, H$Vwar Aem gwJYr `m`m {_lUmZo
Ho$cocm gwJYr nXmW.
[\$m. A~ra]
A~wO {H${d. ~wO`mgmaIo; AmoHo$-AmoHo$. (d.)[g. A+~wY]
(dm.) A~wO dmQ>Uo - Z H$a_Uo; MZ Z nS>Uo; Z gwMUo.
A~ww {d. 1. _mhrV Zgcoc;o Z g_Ococ.o 2. ~w Y_u` Zgcocm. [g.]
A~w{-r {d. _yI; g_O Zgcocm; ehmUm Zgcocm. [g.]
A~yO {d. AS>mUr; AS>; M_H$m[aH$; {d{M.[g. A~w] (dm.)
A~yO dmQ>Uo - Jm|YiyZ OmUo; MZ Z nS>Uo.
A~o CXJm. Aao!
[qh.]
A~oXm~o r. 1. AaoVwao; h_arVw_ar. 2. CQ>nUmMr ^mfm dmnaUo,
H$aUo; dmH$S>o{VH$S>o ~mocUo. ({H$. H$aUo). [qh. A~oMo {.]
A~moQ> {d. ~moQ> Z cmdcoco; ne Z Ho$coco; Md Z KoVcoco; Cn`moJmV
Z AmUcoco (A, nXmW dJao).
Z. 1. AI{S>V con; 2. AZm{_H$m : "Vo cmJcogo A~moQ> MXZmMo &'
- km 15.3.
A~moQ>r r. A{cVm; ne Z H$aUo : "VoWmo{Z Xoh AmdKo & A~moQ>r
H$sOo &' -km 17.210.
{d. An>; (c.) {df`mon^moJ Z H$aUmao : "AImoar A~moQ>r O_
na_odam{g Xo`mdo'- crMC 588.
A~moY nw. AkmZ; kmZm^md : "dVygr Anwcm Omo A~moYw &Vmo Cdu
AmRw>iOo H$Xw &' - km 15.88.
{d. 1. (g_mO.) OmUrd Zgcocm; OmJV Zgcocm. 2. (_mZg.)
gw; A`$; OmJV Zgcoco (_Z).
[g.]
A~moYZ-` Z. 1. _yImg {eH${dUo. 2. OmUrd ZgUo; ~moY Z hmoUo.
[g.]

{eH${d`mg H$R>rU. 2. OS>; _X; ~w{hrZ.


[g.]
A~mo`~moYZ Z. _yImcm {eH$dUo.
[g.]
A~moc, A~mocH$m-Um, A~mo`m {d. 1. _wIV^; ~S>~S> Z
H$aUmam; OmV ~mocmd`mg ZH$mo Agcocm; {_V^mfr : "Am_m
A~mocUm d`| & n[a Vmo{M ~mocVmo hUmdm {ZM`| &' - `Wm{X
4.307. 2. Jm`mVcm {d{e> da`w$ Omo ~moc `m {da{hV
Agm : "H$m Z g{mVm drUm &Vmo ZmX Omo A~mocUm &' - A_
5.41. 3. _wH$m; VY : "EH$ gXm JmVr ZmMVr & EH$ Vmo hmoVr
A~mocUo &'- E^m 2.631.
A~mocUo Z. _mZ : "H$mhr ~mocgr V[a A~mocUo ~moc' -MmJm 21.
A~moc`m {d. Z ~moc`mgmaIm : "VwH$m hUo Z>m & A~moc`m Vw`m
Mo>m' - VwJm 1419.
A~mocm nw. 1. Xwg`mZo Ho$co`m MwH$s~c A{O~mV Z ~mocVm amJ
`$ H$aUo; Hw$T>m _ZmZo amhUo; nana _rV AVa nS>Uo; gdm
qH$dm of B. H$maUm_wio EH$_oH$mer Z ~mocUo. 2. (gm_m.)
_mZ : "~mMm A~mocm {\$Q>mdm & AVdo ^oQ>mdm &' - km 17.322.
A~mocr r. (dZ.) H$moamQ>r Hw$cmVrc A~mocr aJmMr \w$co `oUmao EH$
chmZ \w$cPmS>.
AO Z. 1. EH$ g`m; e^a H$moQ>r; Ad. 2. Xhm`m WmZmMr g`m.
AO Z. H$_i.
nw. 1. eI. 2. M. 3. YdVar.
[g.]
ApOZr r. H$_{cUr : "A`mpOZr{dH$mew & dXy AmVm &' km 16.1.
ApOZr ^moJ nw. H$_{iUrMo _yi.
AOwJ Z. Zdc{deof; AX^wV.
AX nw. 1 _oK. 2. df. 3. gmdg[aH$ lm : "`mJr AXMdXm
lram_| gmJ gm[aco &' - _moam 13.
[g.]
AX {d. 1. Iyn. 2. A^.
AXm{Jar ~mir r. H$mZmV Kmcmd`mMr AXm{JargmaIr ~mir.
AYH$Uo {H$. Y$m ~gUo; ^rVr dmQ>Uo.
ApY-Yr nw.g_w, _hmgmJa : "ZmVar eX~m{Y & _{Wco`m
`mg~w{ &' - km 1.51.
[g.]
ApYJOmi {d. g_wmV`m hmrgma`m : "Hw$R>o nyduMr Hy$n_Sw>H$s &
Hw$R>o AVm hr ApYJOmi &' - _H$ 117.
A~- ~m CXJm. Ahm! Amohmo! A~~. ({H$. H$aUo, hUUo.)[d.]
A~g r. {Z^gZm; \${OVr; An_mZ. ({H$. H$aUo).
A~m nw. ~mn; ~m~m ({Vr d _wpc_ g_mOmV). nhm : A~m
A~m CXJm. Ioim_`o, YaUmam _wcJm niUm`m _wcmg Yamd`mg
Amcm AgVm `mZo nH$S>co OmD$ Z`o hUyZ Imcr ~gVmZm
hUmd`mMm eX : "EH$mmg AmVm YaUma Aem doir `mZo
Ya`mnydu A~m hUyZ Imcr ~gmdo.' - `mkm 1.136.
A~memB-hr nhm : A~memB

A~mer

_amR>r eXH$moe & 103

A^d

A~mer r. 1. A~memhr. 2. cha; {_Omg.


(d.)
A~e {d. KZ`m_; H$mimgmdim; {R>nHo$Xma.
[\$m. A~g]
A~ Z. (Vd.) `mMr Vm{H$H$ Cnnmr XoVm `oV Zmhr, nU `mMm

A^`XmZ Z. gwa{jVVo~cMr Xo`mV `oUmar Imr, h_r, dMZ.[g.]


A^`nU Z. A^`XmZ.
A^`n Z. (g_mO.) 1. naXoemV {Z^`nUo dmg H$a`mMm nadmZm.

drH$ma A{Zdm` Amho Agm nXmW hUOo _m`m hmo`. hr _m`m


Am{U {VMm ngmam hUOoM A~.
[g.]
A~` {d. ~mUmZr H$$ Z`o Ago; {Z{f.
Z. ~m`m{d Jmo>; nmn; XwH$`.
CXJm. (c.) Aaoao! KmV Pmcm! (`mAWu).
[g.]
A~mU nw. qhXy Y_mVrc ~mU gmoSy>Z BVa OmVr.
A~mU Z. ~mUmMr Or {deof H$V`o `m{d AmMaU.
A~y r. _mZ; H$sVu; cm{H$H$; {V>m; _m`Vm; BmV. [\$m.] (dm.)
A~y KmcdUo - dmBQ> dmJyZ cmoH$mMm dV:{df`r dmQ>Umam
AmXa J_mdyZ ~gUo. A~y KoUo - 1. An_mZ H$aUo; A{V>m
H$aUo; _mZhmZr H$aUo. 2. erc ^> H$aUo; ~cmH$ma H$aUo. A~y
JmS>md$Z MmcUo-OmUo-XwH$sVu hmoUo; ~Xcm{H$H$ hmoUo.
A~y OmUo- An_mZ hmoUo; {H${VZme hmoUo; ZmcVr hmoUo.
A~yImD$- KoUm {d. 1. Xwg`mMr A~y Kmc{dUmam, KoUmam.
2. ^>; _moS>Vm KmcUmam; ^m|XUmam; MH${dUmam; noMmV KmcUmam.
A~yMm, A~yXma {d. {V{>V; `mo`VoMm; _mZZr`; cm{H$H$dmZ;
B^VXma.
A~yMr MmS> r. _mZg_mZmMr, {V>oMr AmWm, H$miOr.
A~yMo H$mH$S>o nw. Ad. A~yMm Zme.
A~Zy Hw $gmZr r. (H$m`Xm.) coImZo, ^mfUmZo, IwUmZr AJa {MhmZr
EImmMr ~oBmV H$aUo; _mZhmZr H$aUo.
A^$ {d. 1. ^$ Zgcocm; ny`~wr Zgcocm. 2. >; ZmamO :
"Vwhr ZmZmda A^$ Omhcm Amhm.' -noX 8.31. [g.]
A^{$-$s r. 1. ArVr; loMm A^md. 2. of; ZmdS>;
{VaH$ma.
[g.]
A^ Z. 1. dmBQ> Jmo>; AH$`mU; A[a> : "A^ hmdo {eewnmimgr &'
- Ed 13.42.
{d. 1. dmBQ>; Aew^; A_Jc; A{Z> (^mfU); KmUoaS>,o AnemMo
~mocUo; JMmi; {VQ>H$mam Cn H$aUmao; ~r^g; mS> : "Agm
O[a Zgo Mo V[a Z Vmo A^ jU &' - Ho$H$m 94. 2. dmBQ>
ZOaoMm; Xw> ^mfU H$aUmam. 3. XwXdr.
[g.]
A^` Z. 1. gwa{jVnUmMr, {Z^`VoMr Imr; h_r. 2. ^rVr ZgUo;
gwa{jVVm. 3. A^`_wm.
{d. {Z^` : "dH$_ AmMaUmao A^` Oo ~ir gdm R>mB &' Eonmo 420.
[g.]
A^`H$a nw. A^` Xe{dUmar XodVoMr qH$dm amOmMr hV_wm : "VwPr`oZ
A^`H$ao & AZmda _m`m ho dmogao &'- Xmg 1. 4. 9. [g. ]
A^`qS>{S>_ nw. 1. {Z^`Vm, gwa{jVVm Ag`m~c dmO{d`mMm
S>_$, XwXw^r dJao. 2. (c.) gajUm`m Imr~c n>nUo Omhra
arVrZo ~mocUo; gwa{jVnUm~cMo A{^dMZ, H$mc dJao. [g.]

2. _`m{XV jomV {\$a`mgmR>r qH$dm H$mhr H$m_H$mO H$a`mgmR>r


g`m`m A{YH$m`mZr gdgm_m` _mUgmZm {Xcocm A{YH$V
nadmZm. 3. gwa{jVnUm~cMo A{YH$Vn; H$mc; gaH$ma`m
XheVrZo AWdm XwH$mimZo a`V namJXm Pmcr AgVm {Vcm
AmdmgZ Xo`mg~YrMo n, XdS>r, OmhraZm_m.
[g.]
A^`_wm nhm : A^`H$a
A^`coI nw. nhm : A^`n : "g_w`mZ H$a`mMm Oa `mg gJ
Amcm Va H$VmZmH$Sy>Z ZmH$o ~c A^`coI KoV`mdmMyZ Vmo {VOda
nmD$c R>do Uma Zmhr H$m`?' - {Z_m 888.
A^`dMZ nhm : A^`XmZ
A^`dZ Z. d` newn`mMr {eH$ma H$a`mg OoWo _ZmB Amho
Ago Aa`; d` newnjr {Z^`VoZo amh eH$Vrc Ago OJc.
A^`WmZ Z. gwa{jV WmZ; Aml`WmZ; OoWo H$emMohr ^` Zmhr
Ago {R>H$mU.
[g.]
A^`hV nhm : A^`H$a : "Y_{V>m Vmo {gw & A^`hVw &'
- km 1.13.
A^`H$a {d. ^`X Zgcoc;o ^rVr dmQ>`mgmaIo Zgcoc;o gm`. [g.]
A^`ma` Z. newnjr _ma`mg {OWo ~Xr Amho Ago Aa`; newnjr
nyUn Uo Z> hmoD$ Z`oV hUyZ `mZm gwa{jV R>do `mgmR>r Ho$cocr
[g. A^` + Aa`]
OmJm. nhm : A^`dZ
A^a r. AmH$R>Vr; nyUVm; {dQ>on`V g_mYmZ ({H$. H$aUo.).
{d. A{Ve` V Pmcocm; ^acocm; lr_V : "`oH$ cm^o A^a
Omco &' - Xmg 11.4.45.
[g. Am + ^]
A^a - A^ma nw. JmdmMo Cn, dgyc; H$m A^a qH$dm A^ma
= H$mhr dOm Z XoVm EHy$U O_m Ho$cocm dgyc.
A^adU r. 1. AVr; nwaogo Z hmoUo; dIdI. 2. AmH$R> ^aUo;
A{YH$ `oUo. 3. _mUm~mhoa OodU.
[g. A + ^]
A^ader {H${d. 1. AmnmrV; {Zameo`m AdWoV; Amem^JmZo
AmoT>dco`m gH$Q>mV. 2. ~o^adgonUmZo.
{d. {ddmgKmVmZo. A{ddmgmZo.
A^adgm nw. {ddmgmMm A^md; {Zamem; {ddmgKmV. {d.
A{ZpMV.
A^amS> {d. J^YmaUo{edm` OmUmao df; dmP H$mi (Jm`, hg
B`mXt`m ~m~VrV).(H$m|.)
Z. J^YmaUo{edm` amhUmao Jw$, OZmda.
A^{OV {d. Z ^mOcoco : "_J _m{Z Ag`mV &^jy{Z ^{OV
A^{OV &&' - _wAm{X 2.5.64.
[g.]
A^VH$m r. nVr Zgcocr r; {dYdm; (.) JV^VH$m.
A^d nw. ggma{Zanoj, Amn{MH$ AdWm; _mojmMr pWVr: "
Z_mo lr OZmXZm & Zmhr ^dA^d^mdZm &' - E^m 1.1. [g.]

A^jUr`-A^`

104 & _amR>r eXH$moe

A^jUr`-A^` Z. {Z{f nXmW (Jmo_mg B.) ImUo; Im`mg A`mo`


R>adcoco nXmW ImUo. {Odmg Anm`H$maH$ nXmW ImUo.
[g.]
A^J- Jr {d. 1. A{dZmer; AIS>; Aj`; {ZMc; {ZaVa :
"lrH$UaJo gwaJ & AhodnU VoUo A^J & Vo{M H$w Hw$_ n MmJ & _wIMt
M_m &' - Ed 7.17. 2. (c.) ~d$n; A{dZmer pWVr :
"ho H$aUr Ho$cr OZmXZo & _O A^Jt KmVc| VoU| &' - E^m 18.393.
3. Z VwQ>cc
o ;o Z \w$Q>cc
o ;o Z CKcoc;o gVV; A{daV : "nMmMr
YmS>r &A^J ho &' - km 13.992.
[g.]
A^J nw. 1. EH$ _amR>r cm{H$H$ N>X. hm cJcm^oXmVrc (cKw-Jw$
B. ^oXm`m n{cH$S>Mm) Ajag`mH$ nH$ma Amho. `mMo chmZ
d _moR>m Ago XmoZ H$ma. 2. H${dZm__wm.
A^J nw. A`mo` Jmo>; ImoQ>r arV : "VoW Z gwdmdm A^Jr &Am_amOw &'
- km 18.280.
[g.]
A^JVm r. (am`.) (EImm {Z`_mMm, H$m`mMm) ^J qH$dm
CKZ Z H$aVm `o`mOmoJr pWVr.
[g.]
A^S> Z. 1. ^mS>mVyZ {Og VmocyZ Xo`mnydu `m ^mS>mMo dOZ
H$a`mgmR>r dOZo qH$dm BVa {Og VamOyVrc Xwg`m nmaS>mV
Q>mHy$Z H$mQ>m g_Vmoc H$aUo. Aem VhoZo dOZ H$a`mgmR>r Q>mH$cocr
dOZo qH$dm BVa nXmW; nmgJ.({H$. H$aUo). 2. {OZgmMo \$ma
_moR>o J>o; EH$m JmS>rV XmoZM S>mJ OmVrc Aem H$maMo _mcmMo
J>o.
[g.]
A^S> Z. gH$Q>, qMVm.
(d.)
A^S> {d. 1. nwH$i; A_`mX; \$ma. gm_m. eX - A^S> nmD$g
-nrH$ - Ym` - dma B. : "VwH$m hUo H$mi| H$mi| Ho$co Vm|S &>H$me
A^S> XoImo{Z`m &' - VwJm 2986. 2. Hw$^mS>r; ImoS>gmi. 3. Ohm~mO;
AmS>XmS>; ^mS>Imoa; H$OmJ : "gdVr J gdVr {Z` ^mS>Vr Zmhr
H$moUmMm H$_Omoam &n{V nmJim H$${Z ~g{dcm A^S> Zmar
{eaOmoam &' - ncm 5.9.
[g.]
A^mH$ {H${d. Oam; WmoS>m; `yZ.
(Im.)
A^mJr, A^m`, A^m`dmZ {d. H$nmiH$aQ>m; ImoQ>m Z{e~mMm;
XwXdr : "`mgr Z ^Oo A^m` H$moU &'- E^m 2.229.
A^m`mMr nwVir r. XwXdr, H$nmi H$aQ>r r : "{VWhr
A^m`m`m nwV`m, H$nmiH$aQ>m Jmo{nH$m~mB.' - Vmo~ 19.
A^m`o Z. A^mJr _mUyg : "A^m`| Vy Z{e~mZ _oimdw Om`.' (Jmo.)
A^m` Z. Am^mi. (Im.)
A^maU Z. {ZadUyH$; gmondUyH$; ^ma KmcUo, Q>mH$Uo$: "nmS>dmMo A^maU
KmVco H$dUmgJo &'- CJr 116.
[g. Am + ^ma]
A^m[aV {d. dOZ Z Ho$coco.
A^md nw. 1. dmU; _wirM ZgUo; ey`Vm; ZmpVd 2. ZmpVH$nUm;
ZmpVH$~wr : "A^mdmMr KoVcr ZaS>r & YmHo$ CXaUm VS>mS>r &'
- Xmg 5.9.46.
[g.]
A^md nw. 1. S>md; XoImdm; eH$m; dhr_; AXoem; H$nZm; g_OyV.
2. ^adgm; {ddmg : "^mfoMo {Vgao dg{VWmZ `m`m{Yem`m

A{^H$aU

H$Mo`m. `m {R>H$mUMm _amR>r ^mfo`m H$dm`mg _moR>m A^md


Amho.' - {Z_m 113.
[g. Am + ^md]
A^mdUr r. 1. {nH$mMm AXmO; AmUodmar; H$moH$UmV ImoV `oH$
eoVmMm, nrH$ C^o AgVmZm nMmg_j d nmQ>cmg_j nmhUr H$$Z
Omo {nH$mMm AXmO R>adVmo Vmo; R>a{dcocr {nH$mMr AmUodmar :
"AY}cr~c nwT>o _mJo VH$ma nSy> Z`o hUyZ eoVmV {nHo$ C^r AgVmZmM
EH$Xa CnmMm AO_mg qH$dm A^mdUr H$a`mV `oV'o - cmo{QHo$co>
2.607. 2. `oH$ eoVmdarc A^mdUrMo Zm|XUrnH$ ho ImoVmMo
Zm|XUrnH$ AgyZ `mV EH$Xa Hw$imMr Zmdo, O_rZ, nrH$ d ImoVmZo
`md`mMo nrH$ `mMr Zm|X AgVo. `md$ZM IVmdUr hUyZ Xwgao
EH$ Zm|XUrnH$ H$aVmV; AXmOnH$.
A^mdZr` {d. 1. AV`; Z OmU`mOmoJo; Z g_O`mOmoJo;
AZmH$cZr`. 2. AqMVZr`>; _ZmV Ko`mg, {dMma H$a`mg
A`mo`.
[g.]
A^mdm_H$ {d. A^mdmZo OmUdUmam : "_amR>r ^mfoMm hm A^mdm_H$
H$cH$'-A`m 2.
[g.]
A^mdm_H$ n{V-Vr r. ZH$mam_H$ nVr.
A^m{dH$ {d. 1. Xodmda {ddmg Z R>odUmam; lm Zgcocm; ^m{dH$
Zho Vmo. 2. AV{H$V; AH$pnV; AmH$p_H$; AmJVwH$; {dMma Z
Ho$cocm; qMVZ Z Ho$cocm.
Z. Anamer; OdiOdi A^md.
[g. A + ^md]
A^m{dV {d. 1. AH$_mV; EH$mEH$s; AMmZH$; AH$pnV. 2.
Adm^m{dH$. 3. `mpN>H$.
[g.]
A^m{dV Z_wZm MmMUr r. H$moUVohr R>amdrH$ Vd qH$dm H$_
{ZpMV Z H$aVm KoVco`m Z_w`mMr MmMUr.
A^m{dVnUo {H${d. EH$mEH$s.
A^mdr A. Zg`m_wio; A^mdm_wio.
A^mdo ~M` Z. {df`nyVVoMr gmYZo Zg`m_wio, Z {_im`m_wio
AmnmoAmn KS>Umao ~M`; VwaJ~M`; "dmZmar n{VdVm'
`mgmaIm gmodionUm.
A^mS> nhm : A^S>
A^mS>Hw$^mS> Z. Vmoh>_V; Ami; {H$MmQ>. nhm : Hw$^mS
A^mS>rHw^mS>r {d. Vmoh_V KoUmam; Ami KoUmam. [Hw$^mS>Mo {.]
A{^ CngJ d eX`moJr A``. 1. gmaIonUm, gm`, gm`.
CXm. A{^$n, A{^am_ (`m_mUo). 2. gm{`. CXm. A`r,
A{^Ma, A{^_wI (nwT>o, g_moa `mAWu). 3. doJionUm; nWH$d
({Za{Zam`m H$mao, doJdoJio)4. g`moJ; {dd{jVnUm (g~Yr,
{df`r). CXm. A{^YmZ.
[g.]
A{^H$WZ Z. 1. T>H$WZ; {ZpMV H$WZ. 2. Ami; Xmofmamon.[g.]
A{^H${WV {d. 1. (H$m`Xm.) {ZM`m_H$ ar`m H$WZ Ho$coco.
2. Xmofmamon Ho$coco.
[g.]
A{^H$aU Z. (AW.) 1. EOgr; AS>V. 2. {d{e> H$m_ qH$dm
godm nwa{dUmam `dgm` qH$dm gKQ>Zm.
[g.]

A{^H$Vm

_amR>r eXH$moe & 105

A{^H$Vm nw. 1. AS>`m; R>amdrH$ AS>V KoD$Z H$m_ H$aUmar `$s.


2. {V{ZYr.
[g.]
A{^H$Vd Z. 1. XcmcmMo H$m_ qH$dm A{YH$ma. 2. _wI`mamMo
H$m_, A{YH$ma.
A{^H$n nw. (`.) gH$n{M; ZH$mem; AmamIS>m. [ g.]
A{^H$ma - A{^Jma - A{^Kma nw. 1. `kmV hdZ H$amd`m`m
`mda qH$dm hmo_mH$[aVm KoVco`m AdXmZmda Vyn KmcUo. 2. OodUm`m
gwdmVrg dmT>md`mMo Vyn; Aewr. (d.) 3. (c.) nmh`m`m
nmZmda WmoS>ogoM Vyn KmcUo. 4. qgMZ.
A{^H$maH$ nw. (emn.) EH$_oH$mda {H$`m{V{H$`m H$aUm`m dVy,
nXmW.
[g.]
A{^H|$r {d. (^m.) ~mhoarc ^mJmH$Sy>Z $nmVa hmoV hmoV _`q~XyH$S>o
OmUmao; H|$Jm_r; _`m{^Jm_r.
[g.]
A{^H|$r {Zgma nw. (^yem.) H|$mH$S>o d dmhZ OmUo, ZoUo.[g.]
A{^H|$r ~c Z. (^m.) H|$m_`o EH$ hmoUmao ~c, e$s.[g.]
A{^H$_ nw. 1. ma^; CnH$_; nwT>mH$ma KoD$Z H$m_ H$aUo. 2. OmoamMm
hm. 3. Odi OmUo.
[g.]
A{^H$_U Z. (^m.) EImm {R>H$mUmhZ, nXmWmVyZ qH$dm EImm
q~XyVyZ XwgarH$S>o Om`mMr {H$`m.
[g.]
A{^{H$`m r. {V{H$`m; AmYr`m {H$`o_wio KS>Umar CcQ> {H$`m,
ZVa KSy>Z `oUmam ~Xc.
[g.]
A{^J_ nw. (Wm.) doe.
[g.]
A{^J_Z Z. 1. mV:H$miMo AZw>mZ, CnmgZm. 2. _{XamMr dN>Vm,
PmS>cmoQ>. 3. Odi OmUo; ghdmg.
[g.]
A{^JhrVH$ Z. (VH$.) 1. {g Ho$`m{edm` AJXr Iar g_OyZ
g` _mZcocr Jmo>. 2. JhrV H$`.
[g.]
A{^JhU Z. 1. (H$m`Xm) nH$S>Uo; H$m~rO H$aUo; Or AmUUo. 2.
cw~mS>Uo. 3. hm, `wmW AmhmZ. 4. gmm; dOZ.
[g.]
A{^KfU Z. (^yem.) KmgyZ n>^mJmMr PrO hmoUo . [g.]
A{^KmV nw. 1. Y$m qH$dm _ma cmJUo. 2. AmKmV; YS>H$.[g.]
A{^KmaUo g{H$. VwnmZo qgMZ H$aUo : "Z_H$mamdo dm{T>Vm
A &A{^Kmamdo n{hco {M OmU &' - JwM 37.125.
A{^Mma nw. 1. EImmcm XwImnV H$a`mMo qH$dm `mMm Zme H$a`mMo
_ qH$dm OmXyQ>mUo m, OmaU_maU; H$aUr : "`mcmJt [aKo A{^Mmar &Vo
__Vm Iar Vm_g &' -E^m 25.132. 2. `mg~Yr hmo_m{XH$_;
AZw>mZ B. 3. qhgm; dY.
[g.]
A{^MmaH$ - [aH$ {d. 1. OmaU_maU H$aUmam; H$aUr
H$aUmam$: "Am{U A{^MmaH$s {Vht &Cn{dOo OoVwc| H$mht &' - km
16.400. 2. OmaU_maUmg~Y r; A{^MmamMo; OmXy{JarMo : "VoWtMm
AJ_ A{^MmaH &$doX{d _mJ XoI &' - E^m 13.120.[g.]
A{^Mmar nw. A{^Mma H$aUmam; MoQ>`m; _m{H$; OmXyJma. [g.]
A{^OZ nw. 1. O_^y_r; _mV^y_r; dXoe. 2. Hw$Qw>~; Hw$c; de.
3. Cnmr. 4. C Hw$c; gHw$c. 5. nydO qH$dm deO. 6. ZmVcJ;

A{^Om{V-Vr

n[adma; godH$OZ; AZwMa. 7. g_mOmVrc {V{>V C^y dJ


(~hOZ`m {d).
[g.]
A{^OZH$ ~r Z. (dZ.) ~r-{~`mUo; OZZmgmR>r, cmdUr,
noaUrgmR>r CncY Agcoco ~r.
[g.]
A{^OZdmX nw. g_mOmVrc {ZdS>H$ C{dm^y{fV d JwUr cmoH$mZrM
am` H$amdo Ago _V.
[g.]
A{^OZgmm r. `m nVrV gaXma _wI AmhoV Aer am`nVr;
C_amdgmm : "naVw `mVrc A{^OZgmoMo ~rO _m `mZr Zoco
Zmhr.' -nmc 276.
[g.]
A{^OnUo g{H$. On H$aUo; nwZ: nwhm Cma H$aUo; nR>U H$aUo :
"eXJ^_ A{^OnyZ cVm`m nmZmVrc {ha`m aJm`m _Zmohm[aVocm
haVmi \$mgUma Agoc.' - {dMm{d 2.
[g. A{^ + On]
A{^OmV {d. 1. CV_ VrMo, lo>; n{h`mVrMo (gm{h`,
H$cm). 2. Wm{nV {Z`_ d Vdo `mMo nmcZ H$$Z {c{hcoco.
3. g`_, g_Vmoc B`mXr gm^miyZ {c{hcoco.
[g.]
A{^OmV- ` {d. 1. Hw$crZ; g`; Wmoa _ZmMm; {V{>V; C
XOmMm : "V[a AmVm n{d V`mMo{M Hw$i & A{^Om` Vo{M
{Z_i &'- km 9.421. 2. gwgH$V; {dXY. 3. {`; _Ywa;
a_Ur`.
[g.]
A{^OmV H${V r. Cm_ H$Vr; EImm {d{e> H$cm{d^mJmVrc lo>
H$cmH$Vr; _mZXS> g_O`m OmUm`m gm{h`H$Vr, H$cmH$Vr. [g.]
A{^OmV VdkmZ Z. (Vd.) H$mcm`m AmoKmV Z> Z Pmcoco
mMrZ d _``wJmVrc VdkmZ.
[g.]
A{^OmVVmdmX nw. (gmg.) 1. gm{h`mVrc nman[aH$ _y`mMo nmcZ
H$amdo Ago {VnmXUmam gXm`. 2. gm{h`m{dH$mamVrV ^md{ZH$
g`_ d {Z`_~Vm `mMm nwaH$ma H$aUmam, AX^wVa`Vm dmXm`m
{damoYr dmX.
[g.]
A{^OmV YmVw-Vy nw. (agm.) gmoZo d c{Q>Z_ Hw$cmVrc YmVy. hdm,
nmUr gm_m` Amco AWdm AH$cr `mMr `mda {d{H$`m hmoV Zmhr.
ho YmVy {ZgJmV _w$ AdWoV AmT>iVmV.
[g.]
A{^OmV ~r Z. (dZ.) `m ~rOmMr gnyU OmVHw$ir, demdi
_m{hVr Amho Ago ~r.
[g.]
A{^OmV ^mfm `m ^mfmMo d$n g^mfUmVrc AWdm M{cV
coIZmVrc dmnamd$Z Z R>adVm `m ^mfm_`o CncY Agco`m
gm{h`md$Z {ZpMV Ho$co OmVo Aem ^mfm. (gH$V, JrH$, cQ>rZ
B`mXr).
[g.]
A{^OmV dJ nw. _hmOZ dJ; C_amd dJ; ~S>o cmoH$; ImZXmZr dJ;
g_mOmVrc {V{>V, {nT>rOmV d[a> dJ.
[g.]
A{^OmV dmL>_` Z. 1. H$moU`mhr ^mfoVrc lo> gm{h`H$Vr.
d{H$ _y` Agcoco dmL>_`. 2. a{gH$_m` Pmcoco mMrZ
gm{h`. 3. gH$V, JrH$, cQ>rZ AmXr ^mfmVrc gm{h`.[g.]
A{^Om{V-Vr r. 1. _ZmMm WmoanUm; g`nUm. 2. Hw$crZVm;
Cde.
[g.]

A{^Om`

106 & _amR>r eXH$moe

A{^Om` Z. Hw$crZVm; g`nUm, emmo$Vm.


A{^{OV Z. 28 do Zj. CmamfmT>m ZjmMm eodQ>Mm (MmWm) ^mJ
d ldU ZjmMm 15 dm Ae EdT>m H$mcmg A{^{OV Zj
hUVmV. `m ZjmMm H$m{Vdmmer g~Y Zmhr. ho \$maM Cmaog
Amho : "Vmo _r A{^{OVy hUo har &' - E^m 16.221. nw. 1.
XmoZ haMo ~mam dmO`m`m nydu EH$ KQ>H$m d ZVa EH$ KQ>H$m
{_iyZ XmoZ KQ>H$mMm H$mi; gy`moX`mnmgyZ AmR>dm _whV : "dram`m
A{^_mZm Pmcm AV & _`mht Amcm Am{X` & _whVu _whV
A{^{OV &g_`mo C{MV cmMm &' - Ed 7.64. 2. AmJVwH$;
AmH$p_H$; AZno{jV (nmhUm, IM, Jmo>).
[g.]
A{^OoVm nw. OoVm; {dO` {_i{dUmar `$s.
A{^V: {H${d. g^modma; gd ~mOyZ r; gd {XemZr.
[g.]
A{^`OZ Z. ({d{Y.) gmoSy>Z OmUo.
A{^`mJr nw. g`mVrc ZmoH$ar gmoSy>Z niyZ OmUmam, Jococm; \$amar.
[g.]
A{^`mOH$ nw. ({d{Y.) gmoSy>Z OmUmam.
A{^Xm ^mS>dc Z. (AW.) ^aUm Pmcoco, Ho$coco ^mS>dc.
A{^Y_ nw. (Vd.) 1. ~m VdkmZm_mUo A{V_ g`. 2. nmcr
{-{nQ>H$ JWm_`o {dZ`-{nQ>H$, gwm-{nQ>H$ d A{^Y_-{nQ>H$
Ago VrZ ^mJ AmhoV. A{^Y_m_`o Y_mMr Vdo gm{JVcocr
AmhoV. - _V_ 1.26.
[g.]
A{^Ym r. 1. eXmMm dm`mW XmI{d`mMr e$s. 2. eXe:
AW; dm`mW; `m{JH$ AW. 3. Zmd; nXdr; cjU : "dmKmo~m
`m A{^Yocm emo^`mgmaIoM `mMo ZmoH$arVco dVZ hmoVo.' Am_mUgo 1.
[g.]
A{^YmZ Z. 1. Zmd; Zm_; gkm; JwUZm_; dJ : "AmVm {df`m{^YmZ &
^oXw AmBH| &&$' - km 13.116. 2. Zm_{ZX}e; CoI; gH$o V eX;
Om{VdmMH$ Zm_; AW~moY. 3. Zmd gmJUo; Zmd KoU.o 4. `m`m
H$aUo; cjU H$aUo : "AmVm Xw:ImMr AmVdw Q> docr &XmofH$mQ>mMr
Oar ^acr & Var {ZOm{^YmZt Kmcr &Agwar Vo &' - km 16.213.
5. eX. 6. (`m.) H$`m~c {dYmZ. 7. (AW.) _y`, dOZ,
_mn B. _m{cHo$V `oH$ EH$H$mcm (`w{ZQ>cm) {Xcocm XOm. CXm.
n`m`m _m{cHo$V 50 ng,o 10 ngo B. ZmUr.
[g.]
A{^YmZH$moe AZoH$ H$moemMo kmZ. (Mmg> H$cmnH $s EH$.). [g.]
A{^YmZdmX nw. Ad`mWdmX.
A{^Ym`H$ {d. Zm_{ZX}e H$aUmam; CoI H$aUmam; H$WZ H$aUmam;
Xe{dUmam (eX, d$m).
[g.]
A{^Ymd{m r. eX d `mMm `m{JH$ AW `m_Yrc gH$o V.
A{^Yo` {d. ZmdmMo; Co{Icoco; {Z{X> Ho$coco; {ZX}{ecoco;
XmI{dcoco; H$WZ Ho$coco.
Z. AW (eXmMm); {df` (~moc`mMm).
[g.]
A{^`mZ Z. (Vd.) 1. `mZ, qMVZ, _ZZ. 2. AmVwaVm.[g.]
A{^ZVr r. 1. EH$m ~mOycm PwH$Uo. 2. (_mZg.) nydJh; EH$mM

A{^{Zdoer

~mOycm Agcocr _ZmMr dmr; H$c.


[g.]
A{^Z` nw. 1. _woZo qH$dm AJ{djonmZo qH$dm BVa hmd^md H$$Z
_ZmVrc ^mdZm `$ H$aUo. 2. (ZmQ>.) `mMo $n KoVco Agoc
`mMm doe, ^mfU, Mo>m, _Zmo{dH$ma B`mXr gd Jmo>t_`o AZwH$aU.
ZmQ>H$H$mamZo aJ{dco`m ^y{_Ho$Mo VVmoVV kmZ, hmd^md d doe `m
gmYZmZr, ojH$mZm H$$Z XoUo. 3. (Z`.) hVnmXmXr Ad`dm`m
{Z`_~ hmcMmcrZo ag d ^md H$Q> H$aUo. 4. (gm_m`V:)
hmd^md; Mo>m; AJ{djon.
[g.]
A{^Zd {d. 1. ZdrZ; ZyVZ : "AmVm A{^Zd dmpdcm{gZr &' km 1.21. 2. Anyd; AmM`H$maH$; {dcjU : "H$U nmhmd`m`m
cmo^m & Z`Zt Z`Zmgr {ZKVr {O^m & ldU ldUmgr d^m & A{^Zd
emo^m H$UmMr &" - Ed 1.76. 3. VU, H$modim. 4. VmOm,
Q>dQ>drV. 5. Zd{eH$m.
Z. Zdc; AmM` : "A{^Zd H$[aVr gH$i OZ & hUVr dmPogr
J^YmaU &' - JwM 39.33.
[g.]
A{^ZdUo A{H$. 1. AnydV Zo o H$Q> hmoUo : " Vmo emV{w M A{^Zdoc Vo &
n[a`gm _hmR>o ~moc &' - km 4.214. 2. mmOo hmoU;o ZdrZ {XgUo.
3. eXmZr qH$dm A{^Z`mZo gmH$ma hmoU.o
[g. A{^Zd]
A{^ZdVm r. Zmdr`, ZdcmB, AnydmB.
A{^ZdVmdmXr {d. MmH$moarcm H$Q>miococm; n[a{MV Jmo>tV Hw$Vyhc
Z Cacocm Am{U Zmdr`mMr BN>m H$aUmam.
[g.]
A{^ZXZ Z. H$moUr H$mhr MmJco Ho$`mg qH$dm H$moUmMo H$mhr MmJco
Pm`mg `m~c AmZXXeZ, H$mVHw $, VwVr.
[g.]
A{^ZXZr` {d. A{^ZXZ H$a`mcm`H$; egog nm. [g.]
A{^{Z`mo$m nw. Amn`m OmJr Xwg`mMr Zo_UyH$ H$aUmam.
A{^{ZU` nw. (H$m`Xm.) gnUy MmH$er H$$Z {Xcocm {ZU`, {ZdmS>m.
[g.]
A{^{ZU`Z g{H$. {ZU`m_H$ KmofUm.
A{^{ZU}Vm nw. (H$m`Xm.) MmH$er H$$Z {ZdmS>m XoUmam; {ZU`
gmJUmam.
[g.]
A{^{ZYmaU Z. (Ord.) `m`m{df`r H$_r _m{hVr Amho Aem
gOrdmMr nyU _m{hVr Agco`m VemM H$ma`m gOrdmer gmY`
nS>VmiyZ nmh`mMr H$Vr.
[g.]
A{^{ZYmaU g{H$. gH$mamMo ^mfU H$aUo, A{^^mfU H$aUo.
A{^{Z{d> {d. 1. A{^{Zdoe`w$; CgwH$VmnydH$ cj XoUmam; nyU
`J qH$dm EH${Mm Pmcocm; AVr Amg$; 2. {ZnwU; n[a{MV;
{ZUmV Agcocm. 3. J{d>; hoHo$Imoa.
[g.]
A{^{Zdoe nw. 1. Amgw`; EH${MmVm. 2. {ZM`; `Z; ZoQ>;
AmJh; Yra. 3. X_XmanUm; Znw`; Va~oOnUm; JVr; n[aM`;
n[akmZ. 4. _Zmdarc n[aUm_ qH$dm R>gm; H$nZm; Jh. 5. AhH$ma;
A{^_mZ; Amdoe. 6. (`mnH$) gMma. ({H$. YaUo). 7. ^$s;
o_. 8. CH$Q> BN>m; H$iH$i.
[g.]
A{^{Zdoer {d. 1. A{^{Zdoe, Amdoe ~mUcocm. 2. hoH$m YaUmam;

A{^ZrV

_amR>r eXH$moe & 107

hoH$Q>; h> Y$Z amhUmam. 3. {ZJhr; X_Xma; {MdQ>; {nN>m


nwadUmam. 4. {MH$mQ>rZo `Z H$aUmam.
[g.]
A{^ZrV {d. 1. hmd^md H$$Z `$ Ho$coco qH$dm A{^Z`mZo Xe{dcoco
(_Zmo{dH$ma, ^mdZm). 2. MmJcm {eH${dcocm; {ejU {Xcocm;
Va~oO Ho$cocm. 3. j_merc, emV, H$nmiy. 4. gwemo{^V. [g.]
A{^Zr{V-Vr 1. nhm : A{^Z`. 2. _r; Zoh.
[g.]
A{^ZrcZ Z. A{Ve` Vmn{d`mZo Q>rc dJao {Zio hmoUo. [g.]
A{^ZoVm nw. H$cmH$ma; ZQ>; gm|JmS>m.
[g.]

A{^Zor r. ZQ>r.
A{^Zo` {d. `mMm A{^Z` H$am`Mm Vo; A{^Z`mVyZ `V H$am`Mo
Vo.

[g.]

A{^ {d. 1. nWH$ qH$dm doJio Agcoc;o ^oXa{hV : "Ed OrdY_hrZw &
Omo Ord|gr A{^w &' -km 13. 1066. 2. (c.) AV; EH$$n;
g$n$:$"A{^ gwI_odo AmVy & ZmaX AmZXo ZmMV JmVy &' - E^m.
1.93. 3. (J.) AnyUmH$ Zgcoc;o nyUmH$. gH$cZ (~oarO), `H$cZ
(dOm~mH$s), JwUZ (JwUmH$ma), ^mOZ (^mJmH$ma) `m eXmer OmoS>yZ
Cn`moJ H$aVmV. 4. AIS> gJim.
[g.]
A{^Vm r. EH$$n ^oXa{hVVm; ^oXmMm A^md.
[g.]
A{^ n[aH$_m>H$ Z. (J.) nyUmH$mMr _w` AmR H$`o. (~oarO,
dOm~mH$s, JwUmH$ma, ^mJmH$ma, dJ, dJ_yi, KZ, KZ_yi). [g.]
A{^~moYZ Z. EH$$nVoMr OmUrd; EH$$nVm {gr.
A{^doew nw. `mZ; qMVZ; {deof _ZmoY_. [g. A{^{Zdoe]
A{^`mg nw. {d`mg; `mg.
A{^n>r r. OmVrMm H$a.
A{^nH$ Z. emgZ d Vg_ gWm `mZr H$mT>coco n[anH$,
_m{hVrnH$.
[g.]
A{^nw>r r. {Z`m_H$ KmofUm; XwOmoam.
A{^nyaU Z. A_c~OmdUr.
A{^m`- d nw. 1. AW; Coe; hoVy; ^md : "VwPm A{^m` nmhyZ
_cm \$ma IoX dmQ>Vmo.' - ~mi{_ 2.221. 2. ^mdmW; gmame;
_{WVmW : "^{$MoZ `moJ| Xod & {ZM`o nmdVr _mZd & Eogm Amho
A{^md &' - Xmg 1.1.4. 3. _V; eoam; gaH$mar A{YH$m`mMm
eoam qH$dm Ahdmc.
[g.]
A{^oV Z. AW; hoVy; Coe; `moOZm; gmame.
{d. 1. Co{ecoc;o `mo{Ococ;o R>a{dcoc.o 2. B>; {` : "{ZH$m_m{g
A{^oV & gdXm O| &' - km 8.105; "mWZm ho `m dJmg A{^oV
Agco`m gmYZmnH$s _w` gmYZ Amho.' -{h 2.243. [g.]
A{^^d nw. nam^d; namO`; _moS>; XmUmXmU : "{dZr A{^^d Zho
`mgr & Vy frHo$er a{jVm &' - E^m 4.155.
[g.]
A{^^dUo C{H$. 1. nam^d H$aUo; qOH$Uo; Koao Uo: "Zm Var aUt ed
gm{S>Oo & V| Mm_ao r {JYt {dXm[aOo & Vg| dY_hrZ A{^^{dOo &
_hmXmofr &' -km 2.200. 2. CX` nmdUo; ngaUo : "VoW `OZ h{UOo
d`| `k H$amdo & Oo H$m gmo_m{X Ad_oYmV ~ado &AWdm {Z`H$_u

A{^_mZ

A{^^do & lmV_mVm{XH$ &' - dm{X 5.4.4.


[g.A{^^d]
A{^^dZ Z. 1. de hmoU;o `m H$~OmV OmUo. 2. {VaH$ma; An_mZ;
Cn_X.
A{^^ma nw. (^m.) amH$oQ>gma`m AdH$me`mZmVrc `gm_Jr d
BYZ `m`m dOZm`{V[a$ Agcoco `mVrc dmgr d `mMo gm_mZ
`mMo dOZ.
[g.]
A{^^md nw. dMd; dMd AgUo.
[g.]
A{^^mfU Z. 1. AmnMm[aH$ ^mfU; g_ma^gJr H$amd`mMo nyd
{Z`mo{OV ^mfU. 2. ggX, {dYmZg^m `m`m A{YdoeZgJr
am>nVr, am`nmc `mZr Ho$bobo ^mfU.
[g.]
A{^^yV {d. nam^yV; nam{OV; de : "XoI| H$m_Zm A{^^yV &' - km
2.248.
[g.]
A{^_V {d. {`; g_V; ngV.
Z. 1. BN>m. 2. drH$ma.
[g.]
A{^_V `$s r. _OuVcm _Zw`; AmdS>rMr `$s; H$nmnm
`$s.
[g.]
A{^_ZH$, A{^_Zm {d. 1. {d{e> Jmo>rH$S>o _Z dico Amho
Agm; {d{e> Jmo> `m`m _ZmV Amho Agm; {Mm EH$mJ
Agcocm; VrZ; Amg$. 2. C$; V`ma; CH${R>V Agcocm;
gmdYmZ.
[g.]
A{^_X nw. 1. OmoamZo VwS>{dUo qH$dm _XZ H$aUo, _iUo; A{Ve`
VwS>dmVwS>d, M|Xm_|Xm; Zme; ZmgYyg.
[g.]
A{^_U Z. 1. _VaUo; _ hUyZ {d{e> gH$ma H$aUo; gwgH$V
H$aUo; _mZo n{d H$aUo; ^maUo. 2. Am_U; {Z_U; ~mocmdUo;
hmH$ _maUo.
[g.]
A{^_Uo {H$. _VaUo; _ hUyZ gwg H$V, ew H$aUo; n[aUm_H$maH$
~ZdUo; ~mocmdUo.
[g.A{^_]
A{^_{V {d. 1. _Vacoco; A{^_U Ho$coco; _ hUyZ n{d
Ho$coco. 2. ~mocm{dcoco; Am_U {Xcoco - Ho$coco; Am_{V.[g.]
A{^_XZ (^m.) (aJ d H$me) hiy hiy H$_r hmoV OmUo.
A{^_mZ nw. 1.ddmMr OmUrd; Vmoam; Jd; _rnUm. 2. Amp_H$
^mdZm; AmnconUmMr Q>r qH$dm OmUrd; Amn`m dV:{df`r
qH$dm Amn`m dVyg~Yr "hm _mPm' Agm Jh AgUo; _Z d
AV:H$aU cmdUo qH$dm JwwV{dUo. `m `m {df`mMo Oo ~ao dmBQ> Vo
Vo Amnco M Ago dmQ> U o . gm_m. eX. - Hw $ cm{^_mZ,
A{YH$mam{^_mZ, Om`m{^_mZ, Xoem{^_mZ. 3. EImmH$S>o R>do cocm,
cmdcocm h$; h$ gmJUo; dd-dm{_ddmX. 4. _mZ; `mo`
Jd; CVo~cMr ^mdZm; CXmm qH$dm Wmoa _Zmo{dMma. ({H$.
YaUo, ^moJUo, dmhUo, _mZUo, H$aUo). 5. Bfm. (dm.) A{^_mZ
YaUo - EImm Jmo>r~c A{Ve` H$miOr, H$iH$i, AmWm
w o Zme nmdUo;
~miJUo. A{^_mZmImcr OmUo - 1. Jdm_i
ZwH$gmZ hmoU.o 2. AhH$mamZo ~mocUo, dmJUo. A{^_mZmZo _aUo 1. Jdm_i
w o Amncm Ord, XOm qH$dm gm` Zmhrgo H$aUo. 2. H$mhr

A{^_mZUo

108 & _amR>r eXH$moe

Pmco Var ({Odmda ~oVco Var) Amncm VmR>m qH$dm _V, nj, hoV,y
w o qH$dm Ho$di
hoH$m Z gmoS>U.o A{^_mZmg nS>U,o noQ>U-o cmOo_i
An_mZm`m H$nZo_i
w o _moR>m IQ>nQ>rg cmJUo; Bfg} MTy>Z H$m`m}w $
hmoU.o A{^_mZmg Pm|~Uo - _Z:nydH $ A{^_mZ YaUo.
A{^_mZUo C{H . A{^_mZ (gd AWu) YaUo, ~miJUo.
A{^_mZYZ {d. A{^_mZmcm _hd XoUmam; A{^_mZ YaUmam;
dV:`m eXmg OmJUmam; YramMm; X_Xma.
[g.]
A{^_mZey` {d. A{^_mZ Zgcocm; dm{^_mZ Z ~miJUmam.[g.]
A{^_mZr {d. 1. ddmMr OmUrd AgUmam; J{d>. 2. `mo`
A{^_mZ ~miJUmam.
[g.]
A{^_w{$-{$ r. H$OmVyZ nyUnUo _w$ hmoUo; Aem H$mao _w$
Pm`mMm coIr nwamdm.
[g.]
A{^_wI {d. 1. gm_moam; g_wI; H$S>o Vm|S> Hoo$cocm; amoI Agcocm.
CXm. nydm{^_wI, gy`m{^_wI, _X{^_wI B. 2. (c.) dm; Cw$;
gm Agcocm; BamXm Agcocm; (A_wH$ EH$m Jmo>r`m) qMVZmV
qH$dm {dMmamV JTy>Z Jococm. CXm. `km{^_wI, `mUm{^_wI B.
3. AZwHy$c; \$m`Xoera; CH$fH$maH$ (Zer~, H$mc, n[apWVr).
CXm. Xdm{^_wI.
[g.]
A{^_wIVm r. gwYmaUm, ~Xc H$a`m`m >rZo {Xem XmIdUo.[g.]
A{^`Vm nw. (A{^.) 1. YaUo, H$mcdo, Kao, aVo, `o B`mXrMo
AmamIS>,o ~mYH$m_ d C^maUr H$aUmam Vk. 2. A{^`m{H$s
(B{O{Z`[aJ) _hm{dmc`mVrc R>amdrH$ {ejUH$_ nyU Ho$cocm
nXdrYa.
[g.]
A{^`Um r. Vkm, `o, dmVw B. Mo em.
A{^`mMZm r. mWZm, `mMZm, {_ZVdmar H$aUo. _mJUr. [g.]
A{^`mZ Z. 1. Odi OmUo. 2. Hy$M H$aUo; `mU. 3. hm.
4. _mohr_; AmXmocZ.
[g. A{^ + `m]
A{^`m{H$s r. {Za{Zamir `o, gaMZm d CnmXZo `mmao
dVw_mmVrc JwU{deof d {ZgJmVrc D$Om{df`H$ gmYZmMm _mZdr
Cn`moJmgmR>r dmna H$aUmao em; dmVw{dkmZ; {en{dkmZ; YaUoo,
H$mcdo B`mXtMo ~mYH$m_ {eH${dUmao em; `C^maUr{dm.
CXm. Wmn` A{^`m{H$s, {dwV A{^`m{H$s, ` A{^`m{H$s
B.
[g.]
A{^`w$ {d. 1. Amamon Agcocm; {d VH$ma Agcocm; Amamo{nV;
Amamonr. 2. ny`; n{d _mZcocm; A{YH$mar hUyZ _mZcocm
(JW, JWH$ma).
[g. A{^ + `wO]
A{^`w$ C$s r. A{YH$ma`w$ dMZ qH$dm ~mocUo; A{^`wV
OZmMr C$s, gy, dMZ.
[g.]
A{^`w$ `moJ nw. A{YH$ma`w$ `moJ; A{YH$mar _mUgmZr `moOcocm
`moJ.
[g.]
A{^`mo$m nw. (H$m`Xm.) \$mOXmar `m`mc`mV IQ>cm Mmc{dUmam
(dH$sc); {\$`mX H$aUmam {\$`mXr; IQ>cm XmIc H$aUmam. [g.]
A{^`moJ nw. 1. {\$`mX; Amamon; (dmXrMr) VH$ma; Ami; Xmof.

A{^cmf(I)Uo

2. dmX>; `w; ^mS>U; hcm : "lt`m A{YH$m`mg_moa dmXr


{VdmXr`m A{^`moJmV Pmcocm nwamdm H$moU`m Var g^onTw >o `WoN>
dmMrV ~g`mMo... ZmH$maco' - cmo{Q>H$o co. 3. \$mOXmar; IQ>cm;
{\$`mX. 4. {ZH$Q> g~Y . 5. (EImm H$m_mcm) dmhZ KoU.o [g.]
A{^`mo`Vm r. H$c; `mo`Vm; dmr.
[g.]
A{^`mo`Vm H$gmoQ>r r. {d{e> H$maMo H$m_ H$a`mg EImXr `$s
`mo` Amho H$s Zmhr ho nmh`mgmR>r KoVcr OmUmar MmMUr.
A{^a{V-Vr r. (Vd.) hf; gVmof; AZwamJ; ^$s. [g.]
A{^ajH$ nw. EImm {deof Jmo>rMm {Vnmi d XoIaoI H$a`mgmR>r
Zo_cocr `$s; JW, hV{c{IVo, mMrZ Xw{_i dVy `m`m
gwa{jVVogmR>r `dWmnH$ hUyZ Zo_cocr `$s.
[g.]
A{^ajm r. gajU; {VnmcZ; amIU.
[g.]
A{^aJ nw. (agm.) aJ`o, gag, nmUr B. EH$ H$a`m`m nVrVyZ
aJH$coMo {dH${gV Pmcoco V.
A{^am_ {d. 1. gwXa; a_Ur`. 2. AmZXXm`H$; AmhmXH$maH$;
gwIXm`H$; g_mYmZH$maH$.
nw. {`H$a; nVr.
[g.]
A{^{M -Mr r. 1. Md; JmoS>r; AmdS>; emH$. 2. dmL>_`rZ,
H$cm_H$ H$VtMm hgjra`m`mZo AmdmX Ko`mMr, narjU
H$a`mMr e$s.
[g.]
A{^$n {d. 1. ge; gmaIo; EH$$nr; gmOogm; emo^ogm. 2. gwXa;
a`; XoIUo; gwaI
o . 3. AmdS>Vm; {`. 4. cwQ>ynQw >yMr: "EH$ A{^$n
cT>mB AmI`mV Amcr.' - dmXo 14.
[g.]
A{^$n `m`mc` Z. `m`mc` ZmQ>.
A{^$n ggX nw. ggXoVrc H$m_H$mOmMo AZwH$aU H$$Z gmXa
Ho$cm OmUmam _ZmoaOZna H$m`H$_; ggXr` H$m_mMr {dS>~Zna
Z$c.
A{^amo{YVm r. (^m.) M~w H$s` dmhmMo {Z`U H$aUm`m gmYZmMr
j_Vm.
[g.]
A{^amon nw. (d.) H$c_; AmamonU.
[g.]
A{^amonU Z. (d.) 1. OI_ ^$Z H$mT>`mH$aVm noerOmc,
earaKQ>H$ qH$dm YmVy `mMr `moOZm H$aUo.2. EH$m Ad`dmda Xwg`m
Ad`dmMo H$c_ H$aUo.
[g.]
A{^c {d. (Ord.) {Xg`mg doJio AgUmao nU `wVr hmoUmao (XmoZ
Ad`d.)
[g.]
A{^c{fV {d. BpN>V; B>; {` : "Omo A{^c{fV _Zmo{M &
nwa{dVm Vmo &' - km 1.27.
[g.]
A{^cjU Z. d{e>`; {deof cjU; {deof JwU.
A{^cmf nw. r. 1. mrMr BN>m, hoV.w 2. cmo^, hmd. 3. Xwg`m`m
`m{XH$mMm Anhma H$a`mMr BN>m.
A{^cmf(I)Uo {H $ . 1. BN> m H$aUo ; Anhma H$aUo :
"eara{Zdmhm{dgt & H$moR>o H$mhr Zm{^cmIr &' - E^m 3.501.
[g. A{^cmf]

A{^cmf ~w{-r

_amR>r eXH$moe & 109

A{^cmf ~w{-r r. Anhma H$a`mMr BN>m.


A{^cm{fV {d. dmpN>V; _ZmoJV; BN>m Ho$coco; cmo^ R>odcoco; hmd
[g.]
Yacoco. nhm : A{^c{fV
A{^cmfr {d. cwY; cmo{^; hmdam; BN>m H$aUmam : "Vgo{Z
gmhH$mao & \$im{^cm{f`| Za| &' - km 18.605. [g. A{^cm{fZ]
A{^coI nw. EImm KQ>ZoMm qH$dm dVwpWVrMm Vnerc Agcocm
coIr dmmV; gaH$mar, `m`mc`mnwT>rc H$m_H$mOmMm coIr dmmV;
EImm `dhmamMm g{dVa Ahdmc Zm|X{dUmam coI.
A{^coIH$ nw. d{ZcoIZ `.
[g.]
A{^coI H$m`mc` (am`.) gaH$maMr Xao d OwZr H$mJXno OoWo
gJhrV Ho$cr OmVmV Ago H$m`mc`.
[g.]
A{^coIZ Z. 1. Zm|X; H$nZrVrc qH$dm gaH$mar H$m`mc`mVrc
H$m_H$mOmMr gJVdma Zm|X H$$Z R>do Uo. 2. Zm|XUr H$a`mgmR>r {_iUmao
doVZ. 3. {dwVe
$s`m gmhm`mZo dZtMo coIZ H$aUo. [g.]
A{^coInmc nw. Ow`m d Eo{Vhm{gH$ qH$dm gaH$mar H$mJXnm`m
gJhmMm, A{^coImJmamMm _w` A{YH$mar.
[g.]
A{^coI_mcm r. (^yem.) (IS>H$m`m EH$mda EH$ Pmco`m WamMr)
H$mcmZwgma {d^mJUr d Zm|X.
[g.]
A{^co I emIm r. EImm H $ nZrVrc qH$dm gaH$mar
H$m`mc`mVrc H$m_H$mOm`m gJVdma Zm|Xr OoWo `dpWVnUo
R>od`m OmVmV Agm {d^mJ.
A{^coImJma Z. 1. EImm `$s`m, gWo`m qH$dm emgZm`m
{Za{Zam`m H$mJXnmMm, A{^coImMm gJh ; Ago A{^coI R>do cocr
B_maV. 2. OwZo gaH$mar d Eo{Vhm{gH$ _hdmMo H$mJXn `dpWVnUo
R>do `mMr OmJm.
[g.]
A{^d$m nw. dH$sc.
A{^dMZ Z. dMZ; ImrMm eX; dmXmZ; h_r. EImmMr d{H$cr
H$aUo; ~mOy _mS>Uo.
[g.]
A{^dYH$ {d. (`A.) 1. Hw$S>cmVrc (g{H$Q>>_Yrc) {dOoMm Xm~
dmT>{dUmao (CnH$aU). 2. dmhr nXmWmMm Xm~ dmT>{dUmam (nn).
[g.]
A{^dYZ Z. dmT>; {dH$mg; dr; ^a.
[g.]
A{^dXUo g{H$. Z_H$ma H$aUo : "Vgm nwT>V nwT>Vr Vmo{M & {_`m
A{^d{Xcm lrJw{M &' - km 1.27.
[g. A{^ + dX]
A{^dXZ Z. Um_; gm>mJ Z_H$ma; gdmJHo $$Z Z_Z; dS>rc, Jw$
`mZm Zm_JmomomanydH $ Z_H$ma H$aUo.
[g.]
A{^dmXH$ {d. Z_H$ma H$aUmam; (_r A_wH$ A_wH$ Ago gmJyZ)
A{^dmXZ H$aUmam.
[g. A{^ + dX]
A{^dmXZ Z. 1. dS>rc, Jw$ `mZm Zm_JmomomanydH $ Z_H$ma. 2.
Z_H$ma; {UnmV; Z_Z.
[g.]
A{^dmh nw. Iimi; doJdmZ dmh.
[g.]
A{^dmhIS>H$ nw. (^yem.) A{V CUVo_wio {dViyZ dmhUmam IS>H$.
[g.]

A{^emoYZ

A{^dm{hZr r. (d.) EH$m WmZmH$Sy>Z Xwg`m WmZmH$S>o OmUmar


(era, MoVm B`mXr.).
[g.]
A{^dmhr {d. EH$m WmZmH$Sy>Z Xwg`m WmZmH$S>o OmUmam. [g.]
A{^{d{Y-Yr nw. g_mdoe; AV^md; nmgyZ-n`V`m gdmMm
g_mdoe.
[g.]
A{^{d`gZ Z. (dm{U`.) nXeZ; JQ>rH$aU; dmVm`Z.
A{^d{m-mr r. _ZmMm H$c; dmr; EImXr {H$`m H$a`mgmR>r
Amd`H$ Agcocr _mZ{gH$ nydV`mar.
[g.]
A{^d{-r r. dmT>; CH$f; dr; ^a^amQ>; MT>; dmT>mdm;
dYZ. CXm. Am`w`m{^dr, Eod`m{^dr.
[g.]
A{^doXZ Z. {dZVr AO; {ZdoXZ; Amnco hUUo qH$dm JmhmUo
g~{YV A{YH$m`mnwT>o _mS>Umam AO.
[g.]
A{^`$ {d. n>; dN>; CKS>; Iwco.
[g.]
A{^`{V-$s r. 1. Iwcmgm; n>nUm; CKS>nUm; dN>nUm;
nyUn Uo `V H$aUo; nyU XeZ; n> $naofm qH$dm JwUdUZ;
H$Q>^md : "VoUo _hm^yVmMr &A{^`{$ hmoo` &' - km 14.92.
2. A_yV H$nZocm _yV $n XoU.o 3. {dMma, ^mdZm, AZw^d B`mXtMm
eX, {M, gJrV B`mXr _m`_mVyZ Ho$cocm Am{dH$ma. [g.]
A{^`OH$ {d. n>, CKS `$ H$aUmao; nyU $naoIm, dmT>
Xe{dUmao; Iwcmgm H$aUmao; JwUm{XH$mMr A{^`$s H$aUmao; gyMH$.
[g.]
A{^`OZ Z. c`mW; _{WVmW; d{ZVmW; H$Q>, `$, n>
qH$dm gy{MV H$amd`mMm ^md.
[g.]
A{^`mnH$ {d. gd doT>Umao, ngaUmao; gd H$dQ>miUmao,
`mnUmao; drH$maUmao; AmH$_U H$aUmao; gd`mnH$. [g.]
A{^`mnUo C{H$. (H$m`.) gd ngaUo, AmH$_Uo, \$cmdUo.
A{^`m{-r r. gd {dVma, \$cmd, gma; gd`mnH$Vm.
A{^enZ nhm : A{^emn
A{^e {d. 1. ImoQ>m Ami (A{^emn) `m`mda Amcm Amho
Agm. 2. emn {Xcocm : "`mV qZ Oo ~mUmAmVy & Hodi Xmofr
AWdm A{^ey &'- E^m 18.113.
A{^eV {d. qZ{XV; Amamo{nV. nhm : A{^e
A{^eVr 1. Ami; Amamon. 2. {ZXm; An_mZ.(d.)
[g.]
A{^egZ Z. 1. ~mcQ>; A{^emn; ImoQ>m Amamon; Ami. 2. qZXm;
An_mZ.
[g.]
A{^egr {d. ImoQ>m Amamon nga{dUmam, \$cmdUmam; qZXH$. [g.]
A{^emn nw. 1. A`m`mZo R>do cocm Amamon, Ami; ImoQo >m Amamon; R>nH$m.
2. ViVimQ>; emn; qZXm. ({H$. XoU)o : "AgVt H$sVu OmBc OJ{M
A{^emnw XoBc
&' -km 2.198.
[g.]
A{^erVZ Z. (`A.) A{Ve` WS> H$aUo; JmoR>dUo.
A{^ey`Z Z. 1. {Zn`moJr R>aUo. 2. a H$aUo.
A{^emoYZ Z. (^yem.) YmVyH$mVrc AZmd`H$ ^mJ H$mTy>Z Q>mHy$Z
Cn`w$ I{ZOmMo KmVwH$mVrc _mU dmT>dUo.
[g.]

A{^emofU

110 & _amR>r eXH$moe

A{^emofU Z gm_mdco OmUo; emofco OmUo.


A{^ldU Z. 1. lmmMo ~mU Oodmd`mg ~gco AgVm hU`mV
`oUmao doX_. 2. Ago _ hUUo.

[g.]

A{^lmn nhm$: A{^emn : A{^lmn nyU VwOdar &' - g 2.3.


A{^cofm_ nw. (^yem.) g` moJmVyZ, {_cm\$mVyZ V`ma Pmcocm XJS>.
[g.]
A{^fdU nw. 1. Y_H$` H$a`mnydu ZmZ. 2. gmo_cVoMm ag
H$mT>Uo; (gm_m`V:) _ V`ma H$aUo. 3. `k`mJ. 4. A{^foH$.
5. (gm_`V:) ZmZ.
Z. H$mOr; Am~rc.
[g. A{^ + g]
A{^fJ - gJ nw. 1. gJVr; g~Y; Amg$s; AmqcJZ; g^moJ.
2. nam^d. 3. AH$pnV gH$Q>. 4. ^yV~mYm. 5. enW. 6. emn;
Ami.7. XwH$sVu. 8. {VaH$ma. 9. _mZ{gH$ AemVVm.
[g.]
A{^{fV {d. ({d.) A{^foH$s. 1. `mcm A{^foH$ Ho$cm Amho
Agm (Xod, amOm). 2. gH$ma H$$Z Wmncocm.
[g.]
A{^foH$ nw. 1. {d{YnydH$ d gH$manydH$ ZmZ KmcUo; A{^foH$
nmmV nmUr, XyY dJao KmcyZ _ hUyZ nmmVrc nmUr W|~ W|~
nmSy>Z XodmMr _yVu, amOm AmXtZm ZmZ KmcUo; XodnyOoVrc ZmZ;
Y_gH$mamV `O_mZmda nmUr mojU H$aUo; gVV Yma YaUo.
2. qgMZ; qenS>Uo. 3. am`m{^foH$.
[g.]
A{^foH$(M)Uo C{H$. gH$manydH$ ZmZ KmcyZ {V>mnZm H$aUo.
[g. A{^ + qgM]
A{^foH$ nm Z. Xodm{XH$mda A{^foH$ H$amd`mg, gVV Yma
nS>`mOmoJo gpN> ^mS>o.
[g.]
A{^foH$s AmocrV Z. (H${f.) W|~ AmocrV; {nH$m`m _wimcJV
W|~ W|~ nmUr {R>nH$V R>od`mMr nV. {R>~H$ qgMZ. nm`mMr
\$ma Q>MmB Agco`m {R>H$mUr `m nVrMm dmna H$a`mV `oVmo.
A{^>d nw. VwVr; Vmo.
[g.]
A{^`X Z. S>moio `oUo; S>moio cmc hmoD$Z `mVyZ gVV nmUr dmhUo;
EH$ ZoamoJ.
[g.]
A{^gaU Z. 1. BH$S>o {VH$S>o YmdUo, dmhUo (dnXmW). 2. Imcr
OmUo, gaH$Uo. (AmVS>mVrc dm`y). 3. ... H$S>o OmUo = Odi
nmohmoMUo; A{^J_Z; n[a^_U. 4. (emn.) XmoZ d$nr nXmWmMo
EH$_oH$mV g{_lU hmoUo. 5. gaU; {djon. CXm. CUVm{^gaU,
a$m{^gaU. 6. amerH$_mVrc amer`m {H$_Vrg ApV_ _`mXm
Ag`mMm JwUY_. 7. (g_mO.) doJdoJ`m gH$VrMr ga{_gi;
g`moJ.
[g.]
A{^gaU V Z. EH$gmaIr {\$aV amh`mMr {H$`m.
[g.]
A{^gJ{V-Vr r. gwgJVr; AZw$nVm; gm`.
[g.]
A{^gYmZ Z. (_mZg.) EImm {V{H$`oMo Zg{JH$ MoVH$ ~mOyg
R>odyZ `m {R>H$mUr Z`m H${_ MoVH$mMr WmnZm H$$Z `m`m
gmhm`mZo hdr Agcocr {V{H$`m KS>dyZ AmUUo. [g.]
A{^g{Y-Yr nw. 1. `o`; c`; Coe; ~oV ({H$. R>do Uo). 2. dMZ.

A{^km

3. _{WVmW, Ame`. 4. _V; g_O. 5. H$ama; H$amam`m AQ>r.


6. \$gdUyH$. 7. Vh H$aUo. 8. {_-^md qH$dm gcmo`mMm
g~Y Wm{nV H$aUo. (EH$m amOmZo Xwg`m amOm~amo~a). [g.]
A{^g{YV {Vjon nw. ({ejU.) {d{e> CmoOZmMr {d{e> dVyer
gmJS> KmcyZ {_iUmar EH$MEH$ {V{H$`m.
[g.]
A{^gYrH$aU (_mZg.) nhm : A{^gYmZ
A{^g_wI nw. (J.) MmH$moZmMo g_moamg_moaMo H$moZ.
A{^g H$aU Z. (g_mO.) Xmo Z {^ g H $ Vt_`o hmo U mar
XodmUKodmU d `m_wio Pmcoco ~Xc; {deofV: Am{X_ g_mOmda
JV g_mOm`m XrK ghdmgm_wio Pmcoco gH$ma.
[g.]
A{^g{hV {d. (g_mO.) {Z`_mZo qH$dm gH$o VmZo ~mYcoc;o H${_[a`m
V`ma Ho$cocr ({d{e> n[apWVr).
A{^gmXZ Z. (Ord.) EH$_oH$meoOmar Agco`m dm`yMo, dmMo qH$dm
KZnXmWmMo hiyhiy AmVa{_lU KSy>Z `oUo.
[g.]
A{^gma nw. gmS>cdS>; BH$S>o {VH$S>o ngaUo; {dH$irV hmoU;o dmVmhV;
XmUmXmU; gamdam hmoUo.
[g.]
A{^gma, A{^gmaU nw. {`H$amMr no`grer ^oQ>; Aem ^oQ>rMo
{R>H$mU; gHo$VWmZ.
[g.]
A{^gm[aH$m r. gHo$V R>adyZ {`H$amH$S>o R>aco`m OmJr _rcZmW
OmUmar r.
[g.]
A{^gmj r. {VkmnydH$ gmJUo
A{^hV {d. 1. de Pmcocm; Za_ Pmcocm; dR>Urg Amcocm; Z_
Pmcocm. 2. _macocm; nrS>cc
o m; ~S>dcocm; PmoS>ncocm. 3. A{VH$mV.
4. OOa. 5. AS>dUyH$ Pmcocm. 6. JwUcocm. [g.A{^ + hZ]
A{^hVmH$Z Z. (H$m`Xm.) Amncm EImXm A{YH$ma, {hVg~Y
AJa dV:`m _mc_modarc h$ Xwg`m `$sg XoUo, `mMo
hVmVaU H$aUo.
[g.]
A{^hVmVaUn Z. _mc_modarc Amncm h$ H$m`Xoeraar`m
Xwg`mg `m coImmao {Xcm OmVmo Vmo coI.
[g.]
A{^{hV {d. 1. hQ>coco; ~moccoco; H$WZ Ho$coco; Zm_{ZX}e Ho$coco.
2. _aU {Xcocm. 3. R>a{dcocm.
[g. A{^ + Ym]
A{^{hVmd`dmX nw. eXmZm dV AW AgVmo Am{U eXmMo
dVnUo AW Ho$`mda dm`mMm AW AmnmoAmn g_OVmo Ago
_V (Z`m{`H$mMo).
[g.]
A{^j_Vm r. (_mZg.) CnOV j_Vm; EImm {d{e> jomV
JwUdmmnydH$ H$m_ H$a`mMr `$sMr Zg{JH$ j_Vm, Hw$dV.
[g.]
A{^k {d. 1. OmUUmam; _mhrVJma : "H$d`_mJuMm A{^kw & gmJmVr
hm &' - km 16.99. 2. {ZnwU; Hw$ec; Va~oO; {ZUmV; nmaJV; __k .
nw. na_m_m.
[g.]
A{^kVm r. g_O; OmUH$mar; g_OyVXmanUm; OmU`mMr VmH$X:
"S>m. Ho$VH$amZr \$ma A{^kVm XmI{dcr Amho.' - Ho$VH$m 24.
A{^km nhm : A{^kmZ

A{^kmV

_amR>r eXH$moe & 111

A{^kmV {d. nyU _mhrV Agcoc;o nyUn Uo OmUcoc;o AdJV Agcoc.o


[g.]
nhm : A{^k
A{^kmZ Z. 1. nyU qH$dm Imoc kmZ; gnyU kmZ; _m{hVr. 2. IyU
(AmoiI nQ>`mgmR>r Ho$cocr qH$dm {Xcocr). CXm. A{^kmZ
emHw$Vc. 3. Mq~~mdarc H$mim ^mJ.
[g.]
A{^kmZn Z. 1 XmIcm. 2. {e\$magn.
A{^ko` {d. (^m.) AmoiI nQ>`mOmoJm; AmoiI`mgmaIm.[g.]
A^rpgV {d. 1. {`; AmdS>coco; BpN>V; dmpN>V; _ZmoJV.
2. AZwHy$c; CH$fH$maH$; \$m`Xoera.
Z. H$`mU; {hV.
[g.]
A^r` H $ Z. A` J , V c _X Z : "cmirMo nmPa `o V r
{O^oVZy &A^r`H$mdrU ZmZ hmoVo &&' - \w$gdm 499. [g. A`J]
A^r> nhm : A^rpgV
A^r>qMVH$ {d. EImmMo H$`mU BpN>Umam; Ver mWZm H$aUmam.
[g.]
A^r>qMVZ Z. H$`mU hmdo Aer (BdamOdi) mWZm; BN>m.
[g.]
A^r>Vd Z. (J.) JWmMo dJuH$aU H$aVmZm Vmc{ZH$XQ>m `m
{df`mda A{YH$ dmL>_` {g Pmco Agoc `m {df`mcm mYm`
mdo cmJVo. ho R>a{d`mMo Vd.
[g.]
A^w$ {d. 1. `mMm Cn^moJ H$moUr KoVcm Zmhr Agm; Z Cn^moJcocm;
Cn`moJ Z Ho$cocm; Cn`moJmV Z AmUcocm. 2. Z Oodcocm; Cnmer;
Cn^moJ Z KoUmam. 3. `mZo Cn^moJ (g^moJ) KoVcm Zmhr Agm
(_Zw`).
[g.]
A^w$ _yi(c) Z. `o>m Zjm`m eodQ>`m Mma d _yi Zjm`m
n{h`m Mma K{Q>H$m Agm AmR> K{Q>H$mMm H$mi.
[g.]
A^wcm {d. Z ^wcUmam; Z {dgaUmam.
A^yH$ r. ^yHo$Mm A^md; Vr.
A^yQ> Z. A^o _i^; T>J. (Im.)
[g.]
A^yV {d. Z Pmcocm; Zgcocm.
[g.]
A^yVAmhaU Z. J{^V qH$dm cmj{UH$ ^mfU.
A^yVnyd {d. nydu H$Yr Pmcm Zmhr, KS>cm Zmhr Agm; Anyd;
cmoH$moma.
[g.]
A^yVmon_m r. Ag^dZr` H$nZonmgyZ KoVcocr Cn_m qH$dm CXmhaU;
Or Jmo> g^dZr` Zmhr, KS>cc
o r Zmhr {VMr Cn_m.
[g.]
A^oX nw.1.A{^Vm; \$aH$ ZgUo; ^oX ZgUo; EH$$nVm; EH$Vm;
EH$s; EH$>r d EH$^mdZm AgUo; Eo` : "AmVm AkmZmMo{Z _ma| &
kmZ A^oX| dmdao &' - A_ 4.1. 2. nhm: A^oX^md - _V
{d. A{^; ^mJ H$aVm Z `o`mgmaIo; AV; EH$$n. [g.]
A^oX^{$-$s r. Am_m d Bda (Ordm_m d na_m_m) EH$
hmoV hr OmUrd; VgoM `m ^mdZoZo Ho$cocr BdamMr ^$s.[g.]
A^oX^md, A^oX_V nw.{dd d ~ qH$dm Ord d {ed hr EH$M
AmhoV Ago _V, Vd; AV_V.
[g.]

A`V AdYmZ

A^oXdmX> nw. A^oX_V d `mMo g_WZ.


[g.]
A^oXdmXr {d. A^oX_VmMo AZwH$aU H$aUmam; A^oX_V _mZUmam.
A^o{XV {d. `mV doJionUm _mZcm Zmhr Ago.
A^o {d. 1. doJio Z hmoUmao; Z \w$Q>Umao, _moS>Umao, VwQ>Umao; A^J; ^mJ
Z H$aVm `o`mgmaIo. 2. `mV H$mhr {e$ eH$V Zmhr Ago. [g.]
A^oS> {d. AS>mUr; AS>.(d.)
A^mo$s r. H$moUVmhr Cn^moJ Z KoUmar mT> {dYdm : "A^mo`m
hmVmar{M`m nar Agmdo' -crM 610.
A^moJV {d. 1. Z ^moJcoc;o {heo~mV Z KoVcoc;o A{ZpMV; Z R>adcoc;o
AIoaMm {ZH$mc cmJcm Zmhr Ago; A{Z{UV; Z drH$macoco qH$dm
Z Ho$coc
o .o 2. _moK_; AO_mgmZo KoVcoc.o
[g. A^w$]
A^moJVr OmUo {H$. AYmoJVrg OmUo; {MaS>co OmUo; MwamS>m hmoUo;
[g. AYmoJ{V]
Zme hmoUo.nhm : AYmoJVr
A^moJr nw. (gJrV.) EH$ Xm{jUm` amJ. JmZdoi amrMm Xwgam ha.
`mcm H$mhr cmoH$ MwH$sZo H$mZS>m amJmMm EH$ H$ma _mZVmV. hm
H$m\$s WmQ>mMm _hma amJ Amho.
A^mo` {d. Cn^moJ Ko`mcm A`mo`; ^moJ KoVm `oV Zmhr Agm.[g.]
A^mo` {d. Z Im`mOmoJo; Im`mg An{d; A`mo`; {Z{f;
A^`.
[g.]
A^mo` A {d. `m`m (n{VV, gwVH$s B.) hmVMo A Im`mgmR>r
{Z{f _mZco Amho Agm.
[g.]
A^moQ> nw. nmdgm`mMr gwdmV. nhm : AJmoQ>
A^moi {d. 1. Xw~c; Ae$ : "Amhm gma{I`m A^moim &' - km
5.166. 2. A`V ^moim; ^m~S>m.
[g. A~c]
A^m{VH$ {d. AOS> : Am{Y^m{VH$ Zgcoc;o AnmH${VH$; Am{YX{dH$.
[g.]
A`$ {d. Vc_XZ dJao Ho$cocm; A`J Ho$cocm.
[g.]
A`MUo g{H$. nyOm H$aUo.
[g.]
A`MZm r. nyOm.
A`{MV {d. ny{OV.
[g.]
A`WZm r. mWZm; {dZVr; {dZdUr; `mMZm.
[g.]
A`Wu nw. C_oXdma; nXmrgmR>r `Z H$aUmam.
A`{nV {d. XoD$Z Q>mH$coco; dm{hcoco.
A`gZ Z. A``Z; {eH$Uo.
A`V {d. gy`mVm`m doir {ZOcocm.
{H${d. gy`mVH$mcr; gy`mVmg_moa.
[g.]
A`V {d. 1. {ZnwU; A`mg Ho$cocm; dmH$~Jma; nQ>mBV. 2. `mMm
A`mg, gamd Ho$cmAmho Vmo (emm{XH$). 3. JwUcocm; Amdmr
Ho$cocm. 4. (`m.) EH$mM eXmMr qH$dm eXmVrc H$mhr AjamMr
nwZamdmr hmoD$Z ZdrZ ~ZUmam (eX). CXm. cmccmc; PwiwPwiw;
\$S>\$S>; dQ>dQ>; XJS>{~JS>.
[g.]
A`V AdYmZ Z. (_mZg.) A`mgmZo Am{U gd`rZo c` {df`mda
H|${V Ho$coco AdYmZ, cj.
[g.]

A`J

112 & _amR>r eXH$moe

A`J Z. 1. (ZmZ H$a`mnydr) Voc, Vyn, Ama B`mXr pZY


nXmWmMm earamg H$a`mV `oUmam con; _mIUo; MmonS>Uo; CQ>r
cmdUo; eara _XZ H$aUo : "Zmhr A`J Ho$e{dMaU &VoUo OQ>m
di`m AmnU & ho ~Mm[a`m{g OmU &dVYmaU Zo_V &&'E^m17.281. 2. ({I.)"AeZ' `m BJOr eXmMm n`m`;
n^y`m ZmdmZo AmOmar _Zw`m`m gdmJmg Amerdm{XV Ho$coco
Voc cmdyZ `m`mgmR>r nmWZm H$aUo :"mMrZ Eco{g`o_`o
A`J H$a`mMm nKmV hmoVm.' - B{d 196.
[g.]
A`JZmZ Z. Voc, CQUo B. cmdyZ Ho$coco ZmZ; hmUo. [g.]
A`OZ Z. Vc_XZ. nhm : A`J
A`Va Z. 1. AmVrc ^mJ; Jm^m; _`^mJ; AVaJ : "Am{U
A`V[a{c`oH$S>o &'-km 13.384. 2. _Z; X`; AV:H$aU. 3.
g_m{d> Pmcocr OmJm; _mOKa; AmVrc ~mOy. 4. AV: H$aUmVrc
hoVw : "VwH$m hUo `mgr & Z cmdr Cera & _mPo A`Va OmUmo{Z`m &'VwJm 1647. 5. CXa; AVaJ; nmoQ> : "{Z` {Z_m` {_ado{ear &
MaUVrW A`Var &'- E^m2.296.
[g.]
A`Vak nw. AVkmZr.
[g.]
A`VakmZ nhm : AVkmZ
A`e nw. hadcocm ^mJ.
A`enV r. _mcmMm R>amdrH$ ^mJ Xo`mMr arV.
A`mJV nw. 1. nmhUm; A{VWr. 2. gH$ma; nmhUMma : "H$mB H$ar
A`mJVw & Vwhr {ZOmZXo Vw &'- {ed 74.
[g.]
A`mJV nwVH$ Z. `mV nmhUm Amncm A{^m` {c{hVmo Vo nwVH$.
A`mamon nw. \$mOXmar H$aUmVrc Xmofmamon.
A`mg nw. 1. `mgJ; gamd; n[anmR>; gd`$: "A`mg|o JQ> hmdo| &
Zmhr Var PmH$moZ Agmd|o &'- Xmg 19.7.17. 2. __ OmU`mgmR>r
Ho$cocr Amdmr; KmoH$Uo; nwZ$s; {Z{X`mg : "JWmV A`mg
hUOo nwZ$s {H$dm dmadma H$m` gm{JVco Amho Vo nhmdo'- Jra
22. 3. (J.) JwUmH$ma; nQ>. 4. (gJrV.) amJ{dVma H$aVmZm
EImm damMo nwhm nwhm CmaU H$aUo. 5. (`m.) EH$mM eXmMr
qH$dm eXmVrc H$mhr AjamMr nwZamdmr hmoD$Z ZdrZ eX ~ZUo.
CXm. cmccmc; hiw h iy ; \$S> \ $S> ; dQ> d Q> ; XJS> { ~JS> ;
{H$Sy>H${_Sy>H$. (dm.) A`mgmImcr nS>Uo - EImm`m
Zoh_r`m gamdm_`o AgUo.
A`mgH$ {d. 1. A`mg Ho$cocm; {ZUmV. 2. A`mg H$aUmam;
`mgJr; A``Zerc; EImm {d{e> {df`mMo kmZ {_i{d`mOmoJo
Agcocm (_mUyg).
[g.]
A`mgH$_ nw. 1. emim, {dmnrR> B`m{XH$mVrc R>amdrH$
H$mcmdYrV nyU H$a`mMm R>amdrH$ {ejUH$_; A``ZH$_;
nmR>H$_. 2. emim, {dmnrR>o B. {R>H$mUr {eH$d`m OmUm`m
{df`mMm Vnerc XoUmao _m{hVrnH$.
[g . ]
A`mgJ` {d. gamdmZo m hmo U mao .
[g . ]
A`mgOS> {d. 1. nm{S>` XeZ H$aUmam; A`mgmMm S>mc

A^

{_adUmam. 2. A`mgmImcr dmH$cocm; {dm`mg `mcm _mZdcm


Zmhr Agm.
[g.]
A`mgUo {H$. A`mg H$aUo; {eH$Uo; gamd H$aUo; Zoh_r n[anmR>
R>odUo; nmR>mVa H$aUo; Amdmr H$aUo.
A`mgZ Z. A`mg, gamd H$aUo; {eH$Uo : "ZcJo `mnaVo H$mhr H$aUo &
ZmZm natMt A`mgZo & gH$n{dH$nm_H$ gmYZ| & gd `OrOo &&'na_m 2.4.
[g.]
A`mg _S>i Z. ({ejU.) emgZm`m {ejU {d^mJmZo qH$dm
{dmnrR>mZo, emimVrc AJa {dmnrR>mVrc A`mgH$_ V`ma
H$aUo, nwVHo$ Zo_Uo, nwVHo$ {chZ KoUo, H$mcmdYr R>a{dUo B`mXr
H$m_mgmR>r Zo_coco _S>i.
[g.]
A`mgdJ nw. EImm {df`mMm chmZgm {ejU dJ. [g.]
A`mgemIm r. A`mgmMr qH$dm {ejUmMr {d{e> emIm;
kmZemIm.
[g.]
A`mgmZwdVu {d. ({ejU.) Zoh_r`m doimnH$m~mhoaMm naVw
A`mgmcm AZwHy$c Agcocm.
[g.]
A`m{gH$m r. coIZ, dmMZ, A`mg `mgmR>r KamV AJa BVa
amIyZ R>do cocr Imocr; A`mg H$a`mMr Imocr.
[g.]
A`mgr nhm : A`mgH$
A`mgy {d. A`mgmMr AmdS> AgUmam; gVV A`mg H$aUmam.
A`w{$ r. eoam.
A`wWmZ Z. 1. ^oQ>md`mg Amco`m`m dmJVmW CR>U;o _mZg_mZ
({H$. XoUo, KoUo). 2. CX`; CH$f. 3. EImm{d e CMcUo;
_mo{h_oda {ZKUo.
[g.]
A`wX` nww. 1. da `oUo; {Xgy cmJUo; CX` nmdUo; CJdUo
(AmH$memVrc Jh-Vmao B.). 2. (c.) CH$f; ^a^amQ>; MmcVm
H$mi; Zer~ CKS>Uo -CX`mcm `oUo; C{OVmdWm : "hUmo{Z OoW
lr VoWo lr_Vw & OoWo Vmo nmSy>Mm gwVw & VoW {dO` g_Vw & A`wX`mo
VoW &&'-km 18.1655.
[g.]
A`w X {`H$ Z. Zm X r lm; {ddmhmXr g_ma ^ m`m Ama ^ r
nw`mhdmMZmZVa H$amd`mMm EH$ {dYr; d{lm.
[g.]
A`w{XV {d. 1. CJdcocm (gy` B.). 2. (c.) Zer~ H$mT>cocm;
A`wX` Pmcm Amho Agm. 3. gy`moX`m`m doir qH$dm `mZVa
{ZOcocm.
[g.]
A`wnJ_ nw. 1. JhrV Jmo>; nydnj; ({deofV: {VnjmMo hUUo
nwT>o ImoSy>Z H$mT>`mgmR>r VyV) JhrV Y$Z MmcUo; H$mhr doi
AZw _ Vr Xo U o ; drH$maUo . 2. Odi OmUo , `o U o ; AmJ_Z;
A{^J_Z.3. gmaIonUm; gm`; Vw`^md; Cn_mZ.
[g.]
A`wno `dmX nw. nwT>o ImoS>yZ H$mT>`mgmR>r {VnjmMo hUUo H$mhr doi
JhrV Y$Z `mda ^mfU H$aUo.
[g.]
A^ Z. 1. _oK; T>J : "Zm Var A^dmV| hmco &'- km 2.2. 2.
T>JmMr H$mimoIr; Am^mi; _i^. 3. AmH$me; AV[aj. 4.(c.)
gH$Q>.
[g.]

A^H$

_amR>r eXH$moe & 113

A^H$ nw. Z. nmaXeH$ d nmnwmZr `w$ Ago IS>H$mV gmnS>Umao


EH$ I{OZ `. H$ma Mma- nmT>am, Vm~S>m, {ndim, H$mim.
CmoJYmV d AmfYm`m H$m_r `mMm {deof H$$Z Cn`moJ.
A^H$ ^_ Z. A^H$mda {d{e> {H$`m H$$Z V`ma H$a`mV `oUmao
Am`wd}{XH$ AmfYr ^_.
A^H$ _maUo Z.{H$. IS>rH$m_mda MH$mH$s `mdr `mgmR>r A^H$mMm
^wgm da _maUo.
A^N>m`m r. 1. T>JmMr gmdcr. 2. (c.) jU^Jaw Vm; nm`mdaMm
~wS>~Sw >m.
[g.]
A^N>m`mnQ>c-nS>i Z. T>JmZr AmH$me AmN>m{Xco OmUo, `m
hmoUo, qH$dm `m Pmcocr pWVr, AdWm; _oKmdaU. [g.]
A^Q> Z. A^`wV AmH$me; _i^.
[g. A^]
A^Q>-A^mQ> {d. J^YmaUo{edm` Agcocr; Jm^mg Z Jococr;
Jm^U Z am{hcocr (Jm`, hg B.) ^mH$S>.
A^_w-_y r. (BmMm hmr) EoamdVmMr _mXr : "`m{g O`lr Z
`{O V{g O{e EoamdVm{g A^_w ao &'- _mog^m 7.82. [g.]
A^m nw. N>r, cmoS>, V`m, JmXr, Jm{cMm B`m{XH$mdarc dmMo
AmN>mXZ. (A^ AmH$memg PmH$Vo `m_mUo).
[g.]
A^mV {d. ^m{ Va{hV; {Z:ge` : "V[a _r YZO`m{YH$ hmoBZ VwO O`
KS>c
o A^mV &' - _moH$U 20.41. [\$m. A~] [g.A+^m{ V]
A{^H$m 1. YwwHo$ d Yyi `mZr ~Zcocm N>moQ>m T>J; AmH$meJJoVrc
{\$H$Q>, YwaH$Q> d n> gr_m Zgcoco ^mJ. 2. chmZ _oK; Zrhm[aH$m;
chmZ VoOmo_oK : "Zwg`m S>mo`mZr Or VmaH$m AYwH$ {XgVo VrM
gm`m Xw{~UrZo nm{h`mg VoWo Ag` VmaH$mMm g_wXm` {XgVmo.
`mgM A{^H$m qH$dm VoOmo_oK hUVmV.'- AX 134. [g.]
A_B CXJm. AJ~mB; AmB ! (AmM` - CXJmadmMH$) : "A_B
{Za{Icr `m MmoaQ>r Mm{Xgm Jo &'- AmH$ 18.
A_H$m {d. 1. H$moUr EH$ Bg_; \$cmUm; H$moUr {dd{jV _Zw`;
H$moUr EH$ : "cmoH$ hUVrc A_`mMm A_wH$ & KamoKar _mJVmo
^rH$ &'- Zd 18.51. 2. (Zm_m~amo~a Cn`moJ) H$moU; {d{e>;
{dd{jV (_mUyg, nXmW).
[g.A_wH$]
A_H$mV_H$m-T>_H$m-Y_H$m {d. H$moUrVar; H$mhrEH$ (Bg_,
dVy).
[A_H$mMo {.]
A_ Z. nm; ^mS>o.
[g.]
A_X r. AmJ_Z; `oUo; Cn hmoUo; Cnmr : "`oH$m`oH$sM nm`mMr
A_X Am`m_wio {H$VoH$ _mUgo AgmdYnUo _oct Joct d qOXJrg
Va {R>H$mUM Zmhr' - _Bgm 7.70.
[\$m. Am_X]
A_X(Xm)Zr r. 1. hJm_mV CnZ hmoUm`m dVy; {dd{jVH$mcr
~mOmam_`o `oUmam _mc. 2. hJm_; _mog_; gwJr; {dnwcVm. 3. Am`mV
_mcmdarc OH$mV; XVwar. 4. (OH$mVr ^mfoV) Z`m a`mdarc,
nwcmdarc qH$dm ZXrVrc Vardarc ahXmar; `mnmar dmhVyH$. 5.
CH$fmMm, ^a^amQ>rMm H$mi; C{OV H$mi. 6. AdmVa {_iH$V;
IoarO mr; AmJVwH$ cm^; AmS>{_iH$V. 7. H$maH$sX; A_c.

A_an>m-Q>m, A_an-nmQ>

8. AmdH$; Cn; dgyc : "MhH$Sy>Z Jm `oWo `o`mMr Am_XmZr


~X Omcr'- _Bgm 5.44. 9. _wH$m_; dVr; dmar : "nVwV
nVYmZ `mMr Am_XmZr H$moUVo {R>H$mUr Pmcr; ZXr H$moUVo CVamg
CVaVmV ho {chmdo' - Eocog 1184.
[\$m.]
A_Z {d. _Za{hV; {Z{dH$ma : "dV Vn `k XmZ `mhZ A{YH$
harMo `mZ & {Z{_fm_mOr g_mYmZ & A_Z _Z hmoD${Z R>mHo$ &&' Ed 4.22.
[g. A+_Z]
A_Z r. emVr.
[\$m.]
A_ZM_Z-M_rZ-M Z r. 1. em V r-g_ r; d n w `;
_w~cH$nUm. 2. _mO; _Om; J_V.
{d. {dnwc; ^$_; nwH$i; AKinKi; A{Ve`; CXS>; `WoN>.
{H${d. gwa{jVnUo; emVnUo; {ZYmVnUo; gwImZo; MZrZo.[\$m.]
A_Z_Z Z. "_Z' `m Cnm{Ya{hV _Z; _ZmdmMyZ Cn Pmcocm
AmXr gH$n : "B`o H${V nwf| XmoZr & CnOVt O`m{M`m
A_Z_Zt &' -km 1.272.
[g.]
A_Zg^m r. emVVm g^m; OmVr`, Ym{_H$ XJcr`m gJr emVVm
Wm{nV H$a`mMo Cnm` gwM{dUmar g^m.
[\$m. A_Z]
A_ZH$-W {d. 1. {d_ZH$; _Za{hV; ey`_VmMm; cj Zgcocm;
`J{Mm CXmg : "V`m A_ZH$mMo _Z & ~wrhr hmo` &'- km
13.1002.
A_ZH$Vm r. (d.) mW{_H$ ~m{H$ dmT>r`m A^mdr Pmcocr
_mZ{gH$ AdWm _{V_XVm.
[g.]
A_Zr CXJm. AmB ! AJ~mB ! B`mXr CXJma; nhm : A_B : $
"_w{I hUVr A_Zr A_Zr &' - AmnX 90.
A_a {d. `mcm _aU Zmhr Agm; _`y`m AmYrZ Zgcoc;o _`wa{hV;
Zmea{hV : "ghOo Xwd}Mm {S> & AmJo{M Vd A_$ & dar Amcm
nw$ & nr`wfmMm &&'- km 14.28.
nw. A_`; Xod; XodVm; gwa : "H$Uag Oo go{dV & V`m{g {\$Ho$
hmo` A_V & A_a A_VmVo go{dV & Vohr Ma\${S>V h[aagm &&' Ed 1.77.
[g.]
Z.H$aMX-\$i.(Jmo)
A_aAmoir, A_amoir r. `moJ_mJmVrc EH$ {gr : "A_aAmoirMm
Xoh' - crMny 198.
A_aH$X-H$mXm nw. 1. `m Zmdm`m AZoH$ H$ma`m dZnVr d H$mXo
AmhoV. CXm- Jwidoc; H$moa\$S>; {ZJwS >r B`mXr. 2. A_adocmMm
H$mXm, J>m : "Zdgma A_argr dmQw>Zw AOZ H$sOo '- dH$ 77.
3. (H$mn{ZH$) gd amoJZmeH$ _wir. {h`m godZmZo Vm`
H$m`_ amhVo Aer H$nZm Amho. 4. _hm~iodamH$S>o {_iUmam
EH$ H$mXm.
A_aH$m`m r. Z _aUmao eara; {ZamoJr d Omo_Xma eara. [g.]
A_aV$-$ H$ndj; dJmVcm dj; XodXma.
[g.]
A_aVm r. A_anUm; {MaOrdnUm; _aU ZgUo; Z> Z hmoUo.
A_an>m-Q>m, A_an-nmQ> (A_an>m) nw. A_anUmMm coI;

A_anU

114 & _amR>r eXH$moe

_`ynmgyZ gwQ>H$m Ho$`mMm hHy$_- Amkm- Vm_nQ>; _aU Z `o`mMo


AmdmgZ : "Vy AmnUmcm _hmamUr hU{dVog hUyZ Vwcm XodmH$Sy>Z
A_an>m WmoS>mM {_imcm Amho ?' -am_h>.
[g.A_a+nQ>]
A_anU nhm : A_aVm : "go{dVr A_Vg[aVm & amoJw XdSy>{Z nS>wgVw m &
A_anU C{MVm & XoD${Z Kmcr &'- km 15.583.
A_acmoH$ nw. dJ.
A_adoc r. 1. gmoZdoc; AmH$medoc; hr Am`m`m PmS>mdahr
CJdVo. {hMr nmZo gy_ AgVmV qH$dm ZgVmV. hr doc {nd`m
aJmMr d gnyU namonOrdr AgVo. 2. nhm : A_Vdr
A_agm{h` Z. _aUmg {V~Y H$aUmao gmYZ; AJmV Kmcmd`mMo
{McIV B`mXr : "A_a gm{h` AJmVrc H$mT>mZo .'- _Bgm 2.193.
A_aW Z. 1. H$moamQ>r, Jwc_I_c dJao \w$cPmS>o. 2. VmXwiOm,
_mR>, amO{Jam dJa nmco^m`m.
[g.]
A_amMm` nw. XodmMm Jw$; ~hnVr; EH$ nXdr.
A_am{Yn nw. XodmMm amOm B.
[g.]
A_amdVr r. BmMr amOYmZr : "OoW A_ad ho{M qghmgZ &
EoamdVmgm[aIo dmhZ & amOYmZr ^wdZ & A_amdVr &&' - km 9.320.
A_amJZm r. Agam
[g.]
A_`^md nhm: A_aVm
A_nrV Z. 1. Amc{nm amoJ. (Jmo.) 2. ZmH$mVyZ {ZKUmao a$.
[g. Amc{nmmMm An.]
A_`mX {d. 1. (cmoH$, em B`mXt`m) _`mXo`m qH$dm `mo`
gr_o`m ncrH$S>o Jococm; R>amdrH$ _`mXm CKZ H$aUmam; da;
doN>mMmar; _moH$mQ>; A`dpWV; (c.) \$Xr; AZmMmar; MZr.
2. A{Ve`; A`V; _mUm~mhoa; ~og_w ma; H$nZo`m ~mhoa; {dnwc
({H$`m, a$_, JwwU, Bg_ dJao).
[g.]
A_`mXm r. 1. gr_m, _`mXm `mMo CKZ; _`mXm{VH$_. 2. AZmXa;
An_mZ; CQ>nUm; {dZ` gmoSy>Z dmJUo.
[g.]
A_f nw. H$moY; gVmn; AghZercVm : "OJ{M Xoh Omhco & hUmo{Z
{`m{` Joco & hfm_f R>oco & XwOo{dU &&'- km 12.168.
{d. ghZ Z H$aUmam; Z gmogUmam; Ag{hUy.
[g.]
A_c {d. 1. _ca{hV; ew; dN>; MH$MH$Umao : "CKS>r A_c
amOrd Z`Z &' - am{d 6.248.
A_c {d. Amdir; {eHo$H$mB; IS>rgmIa.
[g.]
A_c nw. 1. A{YH$ma; dm{_d; gmm; am`; hHy$_. 2. ~OmdUr;
Vo _mJmhZ
{ZdmS>m cmJy H$aUo; H$VrV AmUUo : "nwT>o A_cmV `oBc
{dZVr {ch'- {X_am 1.37. 3. H$\$; Zem; AmfYmMm nJS>m : "Xm$`m
A_cmV P_mP_ CSy> cmJ`m Vcdmam.'- Eonmo 324. 4. nXmWmVrc
H$\$ AmUUmam JwU. 5. Xm$, JmOm dJao H$\$s nXmW : "`m
Xmo$`mMm A_c goC{Z' - Xm{d 452. 6. gw^m, _m_cm B`mXr
OmJm; hm; A{YH$ma. 7. (A_rZ An.) O{_ZrMm gmam dgyc
H$aUmam gaH$mar A{YH$mar; H$coQ>a; md$Z g`m IoS>mVrc
gmamdgwcrVrc EH$ hH$. 8. doi; H$mi; ^md: "gmIam dmQy>Z

A_cr _wcyI

XrS> nhaMo A_cmV Vmo\$mMo ~ma nmM H$a{dco' -I 11.5696.


[\$m.Aa. A_c] (dm.) A_c H$aUo -_mXH$ nXmW ImD$Z H$\$mV
JwJ hmoU;o Xm$ dJao KoU;o A_c JmO{dU-o A{YH$ma Mmc{dUo;
A_cm`m OmoamZo-A{YH$mam_wio m Pmco`m gmoZ.o A_cmV
AmUUo- 1. ({ZdmS>m, R>amd, hH$y _ dJa)o cmJy H$aUo. 2. (Jmd
qH$dm Xoe dJa)o Amn`m gmoI
o mcr AmUUo; Vm`mV KoU.o 3. H$VrV
AmUUo : "Vmo {ZM` A_cmV{h AmUcm.' - dOmKmV 46.
A_cH$c_ Z. {H$`mcoI : "~moc`mV Jmo>r Am`m AgVrc, naVw
XVdO AWdm dMZ, enW, {H$`m, A_cH$c_ Ago H$mhr Pmco
Zmhr'- _Bgm 5.15.
A_c JhmU Z. Vm~o JhmU; VmaUmda KoVcoco H$O.
A_cVmg nw. ~hm`m`m eoJmMm _JO.
[qh.]
A_c XVya nw. {Z`_; H$m`Xm; dQ>hHy$_; emgZ.
A_cXma nw. A{YH$mar; AI`ma Agcocm gaH$mar ZmoH$a; gw^oXma;
_m_coXma dJao.
[\$m. A_c+Xma]
A_cXmar r. A_cXmamMo H$m_, hm.
[\$m.]
A_c ~OmdUr r. `jmV AmUUo; H$VrV CVa{dUo; H$m` KS>dyZ
AmUUo; A{YH$ma dV{dUo; A_cmV AmUUo; (hHw$_m) _mUo dVZ
H$aUo; AZw$n dmJUo : "(am_H$mcrZ) amOm hm \$$ A_c~OmdUr
H$aUmam A{YH$mar AgyZ Vmo nOo`m {Z`UmImcr Ago' - _gmn
2.112.
A_c_Ur-aZ nw. Z. \${Q>H$.
A_c_V {d. gmm Ag`m_wio _J$a ~Zcocm.
[\$m.]
A_c_Vr r. gmoMm Jd; VmR>m.
[\$m.]
A_cdmar r. A_XmZr; H$maH$sX; A_c : "A{cH$S>`m
eVH$mVcoM nmMdo nm`g d nmMdo goQ>g `m`m A_cdmarMm
{dMma H$am.'- {dm{^dr 40.
A_cm nw. H$maHy$Z; A{YH$mardJ; A_cXma : "Vmcw`mg A_cm
`moOyZ ~Xmo~V H$amdm.'- _Bgm 7.45.
[\$m. Am{_cm]
A_cm nw. gmo`mMm Sy>c; cmocH$; Am~cm.
[g. Am_cH$]
A_cm\$cm nw. 1. A_c; A{YH$ma; Vm~m. 2. H$maHy$Z; nmT>anoem;
BVacmoH$; nOm : "{XrVhr A_cm\$cm nimd`mMm BamXm H$arV
AmhoV.'- _Bgm 10.340.
{H${d. nyUnUo; EH$Xa; {ZImcg ({dH$s, XodKod H$m_mV).[\$m.]
A_cr {d. 1. H$~Or; gaH$ma`m gmoVrc (Jmd, H$g~m, mV).
nw. 1. H$\$s; Zem AmUUmao. 2. Zem H$aUmam; `gZr.[\$m. A_c]
A_cr nXmW nw. _mXH$ nXmW.(`m_wio A_c MT>Vmo Ago, Xm,
^mJ B. nXmW).
A_cr ~m~ r. O_m~XrVrc EH$ ImVo (Xm$, H$cmcr, A\y$,
VmS>r, _mS>r, qeXr B`mXr); A_cr nXmWm`m {dhodmarMo ImVo
d `mnmgyZ hmoUmao Cn. A~H$mar ImVo, Cn.
A_cr _wcyI nw. A_c Agcocm _wcyI; `m`mda Vm~m Amho
Agm _wcyI.

A_crgZ

_amR>r eXH$moe & 115

A_mZwf-`

A_crgZ nw. Amo[agmV MmamV Agcocm EH$ eH$. `mMm Ama^

A_mBH$ {d. _m`oncrH$S>cm; IamIwam; dmVd : "A_mBH$ Vd

^mnX ew. && 12 nmgyZ hmoVmo.


A_co \$mco nw. Ad. A_cm\$cm; H$maHy$Z; H$m_H$ar; ZmoH$aMmH$a : "ImZ
_OHy$a XaO~m~ AmaO H$$Z nmR>{dco H$s 30 n`o gmcIMmg
_hmamOmMo ~hmXamZr H$ama H$$Z {Xco Amho. _mh ~_mh> nmoMVmV
Am{U A_co\$mco hOay Mo _wI`ma Amho'- qhX 81.
A_dmc nw. `; gnmr : "`ocMr `mhr ~mXehmgr ~hV gV
aX~Xcr H$$Z ewOmCmcmMm A_dmc BNy>Z; H$mhr X` KoVco d
~hV VJmXm Ho$cm'- qhX
A_dmi {d. Am~Q> : " Z gmho j, jma, A_dmi'- JrVm 12.
181.
[g. Ac]
A_ga {d. \$ma; nwH$i : "{H$`md$Z nWa~mOr Ho$cr. ImZmMo
cmoH$ A_ga OI_r Pmco.' -{eMgm 2.132.
A_gy(gmo)c Z. H$moH$_gmc; amV~r`m \$imMr gwH${dcocr gmc.
A_gyi {d. Am~Q>ga : "agmg WmoS>m H$Mam cmJcm Var Vmo A_gyi
hmoVmo.' - H${f{d 480.
[g. Ac+ge]
A_i-A_igm {d. WmoS>m; qH${MV; Oamgm; H$mhrgm. {H${d.
WmoS>mdoi; AnH$mc.
A_i` Z. dV_mZ, ^yV Am{U ^{d` ho VrZH$mi : "VoW ^wdo
h{UOVm`o Zm^r A_i`mVo '- F$d 406.
A_iemZo {H${d. Oam doimZo; WmoS>m doimZo : "A_iemZo _r `mMm
n[aM` H$$Z {Xcm.'- {XAhmo 86.
A_Jc-i {d. ({d. A_Ji.)1. Aew^; _Jc ZgUmao;
AZwHy$c Zgcoco; A{hVH$maH$; A{Z>. 2. KmUoaS>o; Iam~;
JMmi; An{d; Am|Ji; ^> (H$mhr {dYr, AmMma, {H$`m,
Wi, Bg_). 3. Amodio. (H$mo.) 4. (Cn.) `m`m Hw$S>crV
_Ji Aew^WmZr Zmhr Agm.
A_-A_H$ {d. 1. `mg doX_mMm A{YH$ma Zmhr Vmo (r,
ey); doXmMm A{YH$ma Zgcocm. 2. Z _Vacoco; d{XH$_ Z
hUVm Ho$cocm ({dYr, g_ma^). 3. _mIoarO.
[g.]
A_{-r {d. `mcm _r (YmZ) Zmhr Ago (am`) : "A_{`m
am`mMr nar hmo`o & ~im{g`m &' - amkm 13.555.
[g.]
A_X {d. 1. erK; _X Zho Agm.2. nwH$i : "gZoh `mV A{VgwX a
hm`_X & o_gmX ew^ `mV Ago A_X &'- `mZ_mcmo 11.[g.]
A_m r. A_mdm`m; Amdg. gy` d M `m`m `wVrMm {Xdg;
MmMr 15 qH$dm16 dr H$cm : " A_mamrMo V_ Ho$di &' H$Wm 5.5.40.
[g.]
A_m, Am_m nw. 1. VZ. 2. (nmoVw.) AJmda XyY nmOUmar XmB.
A_m r. AmB; EImm rg AmXamWu g~mo{YVmV.
[H$m.]
A_m A. naVw; VarnU; CcQ>; BH$S>o; BV`mV : $"H$mJX KoVcm A_m
Xm_ {Xcm Zmhr' - ^mB (1834) 144; "A_m nmVehm Icoc
H$a{dVmVr'- amam^m 15.211. EH$ : "H$m H$it nyU M_m &
AmUm{Z _oidr A_m'- A_ 486.
[\$m.]

Zhgr & H$dU{h {dfmo &'- A_ 2.36.


A_mBH$nU Z. {ZH$nQ>nU; gainUm : "A_mBH$nUo _ZtMo
gmJgr'- Xm{d 262.
[g.A+_m`m]
A_m{OX {d. ew; n{d; lo>.
[\$m. AOX]
A_mVH$ {d. _mVhrZ; AmB Zgcoco nmoaHo$ _yc.
[g.]
A_m` nw. 1. AmR> nYmZmnH$s EH$; `mZo gd am`mVrc cH$ar
Am{U _wcH$s dgyc d {hemo~ R>odyZ `wmdahr Om`mMo H$m_
H$amd`mMo Ago. \$S>{Uer nmda `mMr {ZemUr Ago. 2. (gm_m.)
_r; YmZ; gmJma; g{Md.
[g.]
A_m {d. 1. {Z{df`; A{df`. 2. UdmVrV. 3. A^m{VH$;
nM_hm^yVm_H$ Zho Vmo.
nw. na_m_m.
A_mW {H${d. AMyH$.
(~o.)
A_mZ r. A_m` H$a`mMr ~wr; AZmXadmr : "gd e{dm
{eH$dmoZ H$moUr & n[anyU Omco dXVm EoHy${Z & Moco Z co{IVr nS>moZ
A_mZt &' - Xm{d 201.
[g. A+_Z]
A_mZ Z. H$nm; X`m; gajU : "VoWrc cmoH$mZm Amnco ajU hmoUo
H$R>rU dmQy>Z `mZr A_mZ _m{JVco.'- Eonmo 2.6.
[\$m.]
A_mZUo g{H$. Z EoH$Uo; AZmXa H$aUo.
[g.]
A_mZV r. 1. ({d.AZm_V) R>od; {ZYr; {ddV dVw. 2. O;
gaH$maO_m : "O`Xodam`mg ham_Imoar cmdyZ Xoe_wIr AZm_V
Ho$cr.'- B_ 23.
[\$m.]
A_mZVXma nw. {ddV; R>od gwa{jV R>odUmam.
[\$m.]
A_mZVZm_m nw. {ddVn; R>odn.
[\$m. AZm_V+Zm_m]
A_mZVn Z. Orn; dmXJV dVw VmnwaVr gaH$maVm`mV
KoV`m~c qH$dm EImm {ddVmOdi R>od`m~c {c{hcocm
coI.
A_mZVnhm nw. "lo>' `m AWu EH$ nX>dr.
[\$m.]
A_mZdr {d. _mZdoVa; A_mZwf; Xdr : "`mVyZ (gJmVyZ) nma
nSy>Z nwZ: AmO Amnco nyU H$V` H$a`mg `mg Oo gm_` Amco
Amho Vo `m`m >rZo Var H$mht A_mZdr H$maUm_i
w o Amcoco Amho.'cmo{Q>Ho$co 2.1.
A_m{Zd Z. {ZJd V m; Ah ^ md ZgUo ; {ZJdunUm; Z_ V m;
{dZ` : "n A_m{Zd nwft & V| OmUmd| Bht {_ft &' - km
13.202.
[g.]
A_mZr r. 1. JaBOmam; Ja_o$Xmar; a`Vdmar (nV)$ : "Vmcw`mda
VmhX Ho$co Vo _moS>md|o Am{U A_mZr H$amdr.' -_Bgm 5.23. 2. R>do ;
{ddV dVw. nhm : A_mZV
{d. 1. VmnwaVm H$m_mda Zo_cocm; H$m`_Mr Zo_UyH$ Z Pmcocm;
~Xcr. 2. H$m`_ Zgco`m A_cXmamZo Mmc{dcoc.o
[\$m.]
A_mZwf-` {d. 1. _mZdr gmo~mhoaMo; A_mZdr; Xdr; dJu`;
AX^Vw ; _Zw`XohY_a{hV : "Voqd A_mZwf _mZwf & _mZmc _mV| &&'-

A_m`

116 & _amR>r eXH$moe

km 9.142.2. _Zw`OmVrcm A`mo` - Z emo^Umao; amjgr; nmedr;


H y $ a; {ZX ` ; _mUw g H$s gmo S y > Z dmJUmam. 3. _Zw `mZo Z
AmMa`mgmaIo.
[g.]
A_m` Z. H$o A; {eYm : "A`m{MV A_m`| CXS> Amct &'g 8.114.
[g.]
A_m` {d. ngV, _m` Zgcoco; drH$ma`mcm A`mo`; ZmngV;
A{`; VwN>.
[g.]
A_mn-A_m` {d. 1. Z _mnVm `o`mgmaIm. 2. Z _mdUmao. 3.
(c.) Ag`; nwH$i : "A_m` nmoamMr {_idrZ _mXr &'- Xm{d
21. 4. ^aKmog; A\$mQ> : "A_mn `e nXamV nS>c. ' - OQ>mnm 88.
A_mnnUo {H${d. A_moOnUo; _moOVm `oUma Zmhr Ago; {dnwcVoZo;
dnw`mZo.
A_m` {d. 1. {ZH$nQ>r; m_m{UH$. 2. A_`mX.[g. A+ _m`m]
nw. _m`oMm A^md; g`kmZ.
A_m{`H$d{m-mr r. _m`o_`o Z Jwa\$Q>cocr dmr -dVZ -kmZ;
{Z{dH$ma pWVr; {Zc}ndmr.
[g.]
A_maV r. _hmZw^m{dd; gnVm.
[\$m. B_maV]
A_maVnhm nhm : A_mZVnhm
A_maV _V~V {d. {V>oMr nXdr, {Mh : "A_maV _V~V ImZ
AZ_ `mHy$~ImZ `mOH$S>rc VhZm_m.'-Wmo_mamo 121.1. [\$m.]
A_mJ nw. 1. AmS>_mJ; MwH$sMm aVm. 2. Ag_OgnUm. 3. `{VH$_;
{dcjUnUm (~mocUo, dmJUo, `m` H$aUo `m_`o). 4. Hw$_mJ;
`{^Mma : "_mJm_mJ `oH$dT>| & H$arV Mmco &'-km 18.625. [g.]
A_mX d ZmOw H $nUmMm A^md; {Z~anUm; H$m{R> `; (c.)
gm`nUmMm, _dminUmMm A^md.
[g.]
A_mcV nw. dMd; gmm.
[\$m. A_c]
A_m(d)dm`m-A_mdmg r. H$UnjmMr AIoaMr {VWr; gy`
d M `m {Xder OdiOdi `oVmV Vmo {Xdg; AdgoMr {VWr.
[g. A_m=Odi+dg=amhUo]
A_mgm {d. {H${d. An; chmZ. nhm : A_igm : "Vmo AVam_m
Amho H$gm & VwV dmoiImZm A_mgm &' - Xmg 10.10.36.
A_mgwV {d. gddr WS>; Amier : "_moJcmB H$ma^ma A_mgwV &'
- _Bgm 1.147.
[\$m.]
A_mgo {H${d. WmoS>m doimZo; A_iemZo : "qH$~hZm `mMo Zm_
Eog| & `mMo d$n Agoc H$g| & Vo nmhmo AmV A_mg| & {ZO_mZ
gmoB &'- dm{X 1.5.41; A_memZo (d.)
[g.]
A_mi {d. ew; dN>; ew^ : "Mm\o$H$`m`m {_adoV _mim &
_w$m\$im`m {XgVr A_mim &'- gmh> 6.29.
A{_V {d. 1. Z _mncoc,o _moOcoc.o 2. _moOVm Z `o`mgmaIo; A_`mX;
AXmO qH$dm AQ>H$i Z H$aVm `o`mOmoJo; An[a{_V; nwH$i :
"VwO Z_mo A{_V{dH$_m &' - km 11.533. 3. AgH$V.
A{_V^mfr {d. \$ma ~mocUmam : "Iao `m`mn_mUo Vo Am_cmKr
A{_V^mfr Am{U A_`mX _m ZmhrV.'- `ao 23.

A_r({_)amB

A{_Vr` {d. (^m.) `mcm CMr, cm~r, $Xr, OmS>r Zmhr Agm;
gy_; _moOVm Z `o`mgmaIm.
[g.]
A{_` {d. (A{_V An.) nwH$i : "A{_` goZm `mdr hmoVr &'dogrd 1.90.
[g. A{_V]
A{_ nw. ey; Zohr Zgcocm; ofr; dar.
[g.]
A{_X Z. (agm.) AZg`w$X`.
A{_{XZ Z. (agm.) B{_XmMo AZmc. ho EH$mcH$ AgyZ \$ma pWa
ZgVo. A{_Xh[aXo qH$dm JY{H$c A{_Xo `mda AZ qH$dm A{_Zo `mMr
{H$`m Ho$cr hUOo A{_{XZ V`ma hmoV.o - kmH$mo A 338.
A{_Z Z. (agm.) AZ (A_mo{Z`m) _YyZ Cm (hm`S>moOZ) na_mUw
{Z:gm[aV H$$Z hmoUmao X`.
A{_amB r. gaXmaH$s, A{_amMo Eod`.
A{_ar r. 1. gaXmar gmm. 2. ~SoOmd.
A{_c nw. A_cXma; A{YH$mar : "MmJcgm Aml` {_iVm Va Vw_`m
A{_cmMm aJ_hmc Q>mHy$Z XoIrc _r m {^H$ma JmdHw$gm`m
~mhoa nS>Vm|o.' - {d{d 8.11.206.
[Aa. Am{_c]
A{^loUr`Vm r. (agm.) XmoZ nXmWmMr EH$_oH$mV {_gi`mMr
Aj_Vm. CXm. Voc d nmUr.
[g.]
A_rZ nw. 1. {Z{YYmaH$; {ddV : "dmargXma hOa Zgoc Va Vr
{OZJr A_rZ `mMo Vm`mV XoD$Z'- Eo\w$ 58. 2. _moJcmBVrc d
noedmBVrc EH$ A{YH$mar. `mMr H$m_o - `j dgyc O_m H$aUo,
H$OmMm {ZdmS>m H$aUo, gm_m` am``dWoV XoIaoI R>do Uo B`mXr;
VnmgUr A_cXma; VmcwH$mXma; _m_coXma; VhgrcXma; cdmX;
nM; nJma d H$m_ `mgmR>r-Wmo_mamo. nhm : Ama_maA_rZ [\$m.]
A_rZM_rZ nhm : A_ZM_Z
A_rZr, A{_Zr r. 1. A{_ZmMo H$m_. 2. `dpWVnUm.
3. gaH$mar A{YH$m`mH$Sy>Z O{_ZrMr Vm~S>Vmo~ cmJcocr `dWm.
[Aa. A_rZ]
A_r~m nw. EH$noer` gy_OVy; OcMa Am{XOrd : "OrdH$moQ>tVrc
AJXr Imc`m XOmMm A_r~m ZmdmMm Omo mUr Amho `mMr
aMZm BVH$s gmYr... AgVo.'-dd 79.
[B.]
A_ra nw.1. Wmoa {H$dm ~S>m Bg_; gaXma; C_amd; C Kam`mVrc
_Zw` : "Wmoa dra {H$Vr A_ra hmoC{Z \$H$sa {^H$ _mJVr &' - Eonmo
367. 2. Amkm H$aUmam A{YH$mar.
[\$m.]
A_ra AH$m[a~ gaXma d ZmVcJ : "_J _gZXoda OmD$Z ~{gco.
V_m_ A_ra AmH$m[a~mht ZOam XmI{d`m'- noX 25.95.
A_ra C_amd nw. ~S>o cmoH$; gaXma _S>ir.
[\$m.]
A_raCc-C_am(d) A{_amVrc lo>; gaXmamMm Zm`H$. (_mcmoOr
KmoanS>o `mg hr nXdr hmoVr.)
A_raCc __m{cH$ am`mVrc lo> A{YH$mar.
A_raamd EH$ nXdr.
A_r({_)amB r. gaXmar; gaXmar d^d : "Amho Kar nwar A{_amB'
- ncm 129.
[\$m. A_ra]

A_r ({_)ar

_amR>r eXH$moe & 117

A_r ({_)ar r. 1. gaXmar; gmm; gdm{YH$m[ad. 2. ~S>oOmd;


_moR>m WmQ>. 3. A_ramMm XOm. 4. CXmaVm.
[Aa. A_ra ]
A_rf Z. Cn; {_iH$V; XoUJr : "`mMo KaMo c_wwhVmM| A_rf
OJ_mZr {Z_o `mdo d {Z_o OmoemZr `mdo Aer Mmc Amho.'~m~mamo 37.55.
[g. Am{_f]
A_w-_y {d. `mg dmMm Zmhr Ago (newn`mXr, chmZ _yc). (H$mo.)
A_w-_y nhm : Am_m
A_wH$ {d. {dd{jV; H$moUr EH$; Zmd Z KoVm gm_m`$nmZo gmJ`mg
B> Agm.
Z. 1. {dd{jV dVw; Bg_ : "Var A_wH$m{M _r d`_od & Vmo
gmJ H$dU Vy &'- {dqg 3.11. 2. \$cmUm; H$moUrVar _mUyg.
[g.]
nhm : A_H$m
A_wH$V_wH$ {d. A_H$mV_H$m; {dd{jV; H$moUr EH$ dVw; hr qH$dm
H$moUVrhr dVw.
[A_wH$Mo {.]
A_w$ {d. 1. ~; ~{XV. 2. Z gmoS>cocm. 3. Z gwQ>cocm. 4.
_mojnXmg Z nmohmoMcocm.
[g.]
A_w$m^aU Z. ^mXnX ew g_rg AmMamd`mMo XodrMo dV. [g.]
A_w nw. nacmoH$; nwT>rc O_; O_mVa.
{H${d. VoWo; {VH$S>o; nacmoH$s.
[g.]
A_wm{H$V {d. _hgyc _wmH$ qH$dm S>mH$ _wmH$ Z cmdcocm; _hgwcr
{VH$sQ> qH$dm nmo>mMo {V{H$Q> Z cmdcocm.
A_w{V {d. Z N>mncoco.
A_w{nH$m {d. AYdQ, Z _waVm {nH$cocm.
(Jmo.)
A_yn {d. ({d. A_mn) _moOVm Z `o`mOmoJo; Ag`; A{Ve`;
\$ma; nwH$i; Anma; A{_V; nhm : A_mn : "Hw$ieri YZ$n &
{dmd`gm A{Vd$n & em{V H$m{V VoO A_wwn & H$[aVr Vn
VwOcmJt &'- Ed 4.9.
A_ynma {d. AZV.
[g. A_yn+Anma]
A_yV {d. AmH$ma qH$dm $n Zgcoco; AmH$Vr aoImQy>Z n>rH$aU
qH$dm {ddaU Z H$arVm `o`mgmaIo; A`$; {ZamH$ma; AmH$maa{hV.
CXm. AmH$me, hdm, doi, H$mi, AVa, Am_m, ~. [g.]
A_yV AH$ nw. (J.) A_yV amerMm _y`XeH$ AH$. [g.]
A_yV A{YH$ma nw. A`, Xdr A{YH$ma.
A_yV AW nw. A^m{VH$ gnmr.
A_yV_mm r. (AW.) EImm H$nZrMo `m{V_y` (JwS>{dc),
EImXr dVy V`ma H$a`mMo A{YH$ma (noQ>Q>Mo A{YH$ma) `mgmaIr
CnmXH$ Zgcocr nU {dH$s H$aVm `o`mOmoJr _mc_mm.
A_yVuH$aU Z. 1. g_yV dmVd; {d{e> dVy qH$dm `j KQ>Zm
`mMm AmYma Z KoVm Ho$coco gH$nZ. 2.(Vd.) `mZmVrc
EH$mJVm. 3. AeararH$aU.
[g.]
A_y` {d. qH$_V H$aVm Z `o`mgmaIo; A_moc; _y`dmZ. [g.]
A_yg, A_mog, A_moem r. A_mdm`m; Amdg>.
A_V Z. 1. XodcmoH$sMo no` (`mZo dmdWm qH$dm _`y `oV Zmhr);

A_V\$i

g_w_WZmV {ZKmco`m MmXm aZmnH$s MmXmdo; gwYm; nr`yf;


gwYmag : "OmoS>o A_VmMr gwagar & V mUmV| A_a H$ar &'- km
17.219. 2. XyY AmQ>dyZ `mV IS>rgmIa, Om`\$i, docXmoS>o
dJao nXmW KmcyZ amr WS>rV CKS>mda R>odyZ Xwg`m {Xder
nmV:H$mir Vo XyY KwgiyZ `mda \o$g `oVmo Vmo. 3. _aUmnmgyZ
_w$Vm; gwQ>H$m; _moj: "{OUo Jai nm{Oco A_V nm{Oco Vrg Vm &'
- Ho$H$m 91. 4. CXH$; (c.) XodmMo MaUVrW. 5. ~ : "A_V
hUOo A{dZmer ~ hm AW CKS> AgyZ'- Jra 358. 6. XyY :
"gn nmogy{Z`m XwYmMmhr Zme & Ho$c|o WrVm {df A_VmM| &' - VwJm
3073; "A_V| V[aM _[aOo & Oar {dI|gt go{dOoo &'- km 2.224.
7. nM_hm`k H$$Z Oo A {eH$ amhVo Vo qH$dm `keof A Jra 288. 8. {df : "`mUr amr A_VnmeZ Ho$co d Vo XodmYrZ
Pmco'- Eocog 5384. 9. erI nWmVrc EH$ gH$ma - EH$m
_moR>m ^mS>mV nmUr d gmIa KmcyZ Vo _ hUV {H$anmUmZo
T>diVmV d _J Vo meZ H$amd`mg XoVmV.
[g.]
A_V {d. 1. A_a; _aUmYrZ Zgcocm; _`ynmgyZ gwQ>H$m Pmcocm.
2. WS>; AmhmXm`H$ (no` B.).
[g.]
A_V AeZ {d. A_V godZ H$aUmao (Xod).
[g.]
A_VAew {d. `mMo {H$aU A_VmgmaIo gwIX AmhoV Agm (M).
[g]
A_VH$a nw. M; M{H$aU.
[g]
A_VH$im r. 1. Jmc; Jmc\$S>.2. KemV`m JmR>r : "`oH$m`m
~g`m A_VH$im.' -Xmg 2.5.4. 3. MmMr gVamdr H$im. (dm.)
A_VH$im ~gUo - _`yMm H$mi Odi `oUo : "A_VH$im ~g`m
AmVm dmMUo H$R>rU.'
A_VHw$S>> Z. dJmVrc A_V ^acoco nm; ^mS>o.
A_VHw$S>cr r. EH$ M_dm.
A_VH$moH$_ Z. amVm~m qH$dm H$moH$~ `m`mnmgyZ V`ma Ho$coco _Ywa
no` : "g_w H$mR>mcJV`m `m`m ^mdmZo A_VH$moH$_Mo Amgd
V`ma Ho$co Agmdo.'- _m{OpW 6.
A_VKQ>H$m-KS>r nhm : A_Vdoim
A_VKwQ>H$m-Kw{Q>H$m nw. 1. A_VmMm KmoQ>. 2. _OoXma Jmo>tMm
MwQ>H$m. 3. N>moQ>rer d gwXa Jm`mMr MrO.
A_VPmon r. nhmQ>oMr gmaIPmon.
A_VVw` {d. A_Vmer VwcZm H$a`mgmaIm; A_Vm_mUo _Ywa.[g.]
A_VYmam r. EH$ dmH$ma.
[g.]
A_Vd{Z-Zr nw. EH$ N>X dm. `m`m `oH$ MaUmV ~mdrg Ajao AgyZ
V, ^, `, O, g, a, Z ho JU Am{U EH$ Aja Jw$ AgVo. [g.]
A_VnmH$ nw. a`m`m EH$ H$ma`m dS>m.
A_VnmZ-meZ Z. 1.A_V {nUo; A_VgodZ; A_VKwQ>H$m. 2. (c.)
{df {nUo, ImUo.
[g.]
A_Vnr-mer {d. A_V {nUmam.
A_V\$i Z. 1. Oo \$i Imo AgVm _Zw` A_a hmoVmo Vo. EH$

A_V_hmc

118 & _amR>r eXH$moe

H$mn{ZH$ \$i. amOm ^Vh arcm Ago \$i {_imco hmoV.o 2. no$,
Am~m, Xmj, ~oXmUm, {Ig{_g dJa.o 3. EH$ n$m; _moXH$ : "H$s
Xodm{M`o g{Yr A_V\$i|o nmdVo Omcr' -F$ 82.
[g.]
A_V_hmc {d. H$ZmQ>H$ am`mVrc A_V_hmcmVrc ~cmMr EH$
OmV : "{Icmar, A_V_hmc d H$UmH$mR> `m OmVrMo ~c V`ma
H$aUo.'- Ho$ 18.7.31.
A_V_hmogd nw. EImm gWocm qH$dm `$s`m d`mcm nMmhma
df} nyU Pm`mZVa H$a`mV `oUmam g_ma^.
[g.]
A_V_WZ Z. A_VmgmR>r Xod d X` `mZr Ho$coco g_wmMo _WZ;
KwgiU : "Ehdt A_V_WZm & gm[aIo hmoBc AOwZm &'- km
18.1482.
[g.]
A_Vdfmd nw. A_VmMm nmD$g; MmJ`m d gVmofH$maH$ Jmo>tMm
qH$dm nXmWmMm dfmd qH$dm XoUJr; g_r.
[g.]
A_Vdr r. 1. {O`m_wio A_ad m hmoVo Aer EH$ H$mn{ZH$
doc. 2. (c.) ^mJ. 3. A_adoc; Jwidoc.
[g.]
A_Vdoi r. 1. Vrg KQ>H$mnH$s EH$ ew^ H$mc. EH$Xa {XZ_mZmMo
d am{_mZmMo AmR> ^mJ Y$Z _w`V: AmR> doim H$pn`m AmhoV.
3 &&& KQ>H$m ho `mMo _`_ _mU Amho. {XZ_mZm_mUo `mMm
H$mc H$_rOmV hmoVmo : "A_Vdoi gJkmZ & H$g|o Vo EoH$mdo &' Xmg 4.1.20. 2. H$a_UyH$; {dcmg d Cn^moJ `mMr `mo` doi.
3. AmfY Xo`mMr `mo` doi (gH$mi).4.emV, IwfrV Ag`mMmZoh^mdmMm H$mc.
[g.]
A_Vgdm {d. nw. A_V gdUmam :"Oo{d nyUM A_Vgdm'- F$_ 721.
A_VgOrdZr r. 1. _Vmg {OdV H$aUmar {dm; _VgOrdZrMm
n`m`. 2. A_V. 3.(c.) AV~moY$nr A_V : "Vo Z_H$$
A_V gOrdZr & lr XoddmUr &' -1. 4. MmMr A_V {PanUmar
17 dr H$im.
{d. _Vmg gOrd H$aUmar : "A_VgOrdZr {dO{dcr ~mB & AJo
V`o R>m`t hmanct &'- VwJm 3789.
[g.]
A_V{g{-r r. A_V dmYrZ AgUo : "H$m _V hr Or{dV
cmho & A_V{gr &'- km 1.77.
[g.]
A_V{g{`moJ nw. a{ddmar hV, gmo_dmar ldU qH$dm _J, _Jidmar
ApdZr, ~wYdmar AZwamYm, Jwdmar nw`, ewH$dmar aodVr, e{Zdmar
amo{hUr `m_mUo dma d Zj `mMm `moJ. hm H$moU`mhr H$m`mg
ew^ AgVmo.
[g.]
A_Vm r. Jwidoc. (AmfYr dZnVr).
[g.]
A_VmhaU nw. 1. A_VMmoa. 2. JS> : "Ogm A_Vmha{U dJ &
IJZm`H$ AmH${_ &&'
[g.]
A_{V-Vr r. 1. dUd cmoH$mOdirc XodmMo VrW R>od`mMr chmZ
qJS>r : "A_Vr_Yo AmH$me & gJi|o gmR>dVm `mg &'-Xmg
7.4.18. 2. nmUr {n`mMo chmZ ^mS>o. 3. {haS>m, Amdir,
Vwig, Xwdm B`mXr dZnVr.
[g. A_V]
A_VrH$aU Z. (Am`w.) YmVy d CnYmVy `mda H$a`mV `oUm`m

A_mo{Z`m

gH$mamMm EH$ H$ma.


A_Vmon_ {d. A_VmgmaIo, _mUo.
[g.]
A_`w-`y nw. A_ad.
A_`wnr`Vm r. (H$m`Xm.) H$m`Xoera _`wn AWdm _`wcoI
Ho$`mdmMyZ _aU nmdUo, _`y `oUo; AH$V_`wnVm.
[g.]
{d. A_a.
[g.]
A_oO-X r. {_lU; Jm`ZmVrc amJ dJaoMm {_l gya. {d.
{_gicoco; {_{lV. [\$m. Am_oO {_giUo] nhm : Am_oO
A_o` {d. 1. hdZ H$a`mg A`mo`; An{d; KmUoaS>;o Hw$OHo$; {~KS>cco o
(A, d B.) : "_J Ho$di `o Xoh ImoS>m & A_o`moXH$mMm ~wS>~Sw >m &'km 16.317. 2. {d>m; _c.
[g.]
A_o` {d. _moOVm Z `o`mOmoJ;o AJ{UV; \$ma _moR>m; A_moO : "_O
A_o`m _mZ &'-km 9.159.
[g.A+_m=_moOUo]
A_moK {d.1. `mo` H$mao cmJy hmoUmao; AMyH$, hQ>Hy$Z H$m_ H$aUmao :
"Amn`m _ZmV `oUmao {dMma VgoM H$mht Var A_moK Agm`Mo.'
-M 119. 2. JwUXm`r; \$cXm`H$ (e$s, namH$_, AmfY,
_, H$me`, e, dr`) : "_J VoqWMo Oo A_moK & Acm{H$H$
^mo J &'- km 6.442. 3.(Mw H $sZo ) {Zn`mo J r; {Z\$i;
{~Z{H$\$m`VrMo; `W.
[g.]
A_moKXeZ {d. `mMo XeZ {Z\$i hmoV Zmhr Agm; `m`m XeZmZo
{ZpMV cm^ hmoVmo Agm.
[g.]
A_moKdr` {d. 1. `mMo dr` (aoV) `W OmV Zmhr Agm; OZZe$s
MmJcr AgUmam (_mUyg). 2. (c.) namH$_r; CH$fH$maH$;
gm_`dmZ. 3. Zoh_r JwUH$maH$ Agcoco; am_~mU; hQ>Hy$Z JwU
AmUUmam (Cnm`, _, AmfY.).
[g.]
A_moMH$ {d. ~YZmVyZ gwQ>H$m Z H$aUmam; `m_wio _mojmr hmoV Zmhr
Agm : "hUyZM Vo doXem A_moMH$ Amho.'- _g 65. [g.]
A_moO {d. 1. _moO_mn H$aVm Z `o`mgmaIm; `mMr JUZm H$aVm
`oV Zmhr Agm; A_mn; Ag`. 2. Z _moOcocm; Z JUcocm.
[g. A+_m=_moOUo]
A_moS>-S>r {d. Z _moS>cocm; gmJ : "VidQ>t A_moS>r & Hw$emHw$a &&'
- km 6.182.
[g. A+_X =_moS>Uo]
A_moT> {d. AqO` : "Vy A_moT>m Xodm _mhmH$miw'- _yn 2591.
A_moU nhm : Am~moU
A_moUr r. (dZ.) {Xcr nUmMo PwSyn. (\w$co OyZ-Owc_`o).
A_moX Am_moX; AmZX.
A_moZmBQ> nw. (^yem.) eImgma`m dVwimH$ma MnQ>`m H$dMmV _Xy
eara AgUmam; mMrZ H$mir A{VdmV Agcocm d g`m Zm_eof
Pmcocm EH$ gmJar mUr. (`mMo A_r^yV Adeof Jmim`m
IS>H$mV gmnS>VmV.)
A_mo{Z`_ Z. (agm.) AH$Y_u EH$g`wOr _ycH$.
A_mo{Z`m nw. (agm.) Zdm`y (Zm`Q>moOZ) d CXOZ dm`y (hmBS>moOZ)
`mMo AH$Y_u {_lU. hm hdonojm hcH$m AgyZ `mMr Md d dmg

A_mon

_amR>r eXH$moe & 119

Xmohr Vrd AgVmV. hm nm`mV MQ>H$Z {daKiUmam Amho. H${_


ar`m Vmn_mZ Imcr AmU`mgmR>r ~\$m`m H$maIm`mV `mMm
dmna hmoVmo. hm ZdgmJamgma`m jma nXmWmnmgyZ Cn hmoVmo.
A_mon {d. nwH$i; Iyn : "AJmda... AmoaIS>o Am{U Q>|Jio `mMr
A_mon noaUr ...'- hmqM 112.
A_moag_moa {H${d. g_moamg_moa; EH$_oH$mH$S>o Vm|S> H$$Z : "Vr XmoK
XmoZ Ym|S>mda A_moag_moa ~gcr.' - OO 154.
A_moc, A_mo{cH$, A_mo`, A_m` {d. 1. qH$_V H$aVm Z
`oUmam; {~Z_moc; qH$_V qH$dm _hd, AXmO H$aVm Z `o`mgmaIm;
A_y`; AZW. 2. CH$>; gwXa; N>mZXma; gwaoI. 3. (c.) `mMr
_wirM qH$_V Zmhr Agm; H$dS>r qH$_VrMm; nXmW : "~mnw amD$V
do{R>cm & OrVo`m {eewnmimMm A_mocm &' - {ed 515. [g.]
A_mocm {d. namH$_r : "Vw Aew^mXodmMm A_mocm : aUH$R>r`m XodmMm
ZrnmVw Ho$cm' - _yn 2606.
[H$. A_cm]
A_moh nw. (Vd.) ^m{ V_w$Vm; _m`ma{hVVm; {da$s.
[g.]
AZ Z. ZdgmJa.
AZ r. gwa{jVVm.
[\$m. A_Z]
A_c, A_cXVwa-Xma-Xmar-~OmdUr nhm : A_c
A_i-gm A_igm; WmoS>m; qH${MV.
A_m r. AmB; (gm_m`V:) r; ~mB (X{jUoH$S>rc mVmVZy hm gamg
AmT>iVmo) : "A_mMo CVmdri {Mm &'- Xm{d 411. [g. A~m]
A_m C^. nU; VWm{n. nhm : A_m
[\$m.]
A`mJ {d. 1. gm`; Za_. 2. `mS>; ^oH$S>; {ZnXdr. 3. d^mdmZo
A{V Jar~, H$Vdey` (Agm _mUyg.)
(H$m|.)
A_ nw. 1. hHy$_; Amkm. 2. H$m`; Jmo>; {df`.
[\$m.]
Ac Z. 1. Am~Q>nUm. 2. amgm`{ZH$ Am~Q> d.
{d. Amc; Am~Q>.
[g.]
Acd Z. Am~Q>nUm.
[g.]
Acnarjm r. VoOm~ cmdyZ Ho$cocr nmaI.
Ac{nm Z. EH$ amoJ. hm dV ZgyZ A{_m qH$dm XrKH$mcrZ
AnMZ `m amoJm`m AZoH$ cjUmnH$s EH$ Amho. `mZo Am~Q>
T>oH$am, KemV OiOi d AmMr Am~Q> dmVr hmoVo. [g.]
Ac{_{V-Vr r. (agm.) EImm {ddmV Agco`m AmcmMo
_mnZ.
[g.]
Ac g`m (agm.) Voc, Ma~r B`mXr nXmWmV dV pWVrV
Agcoco Amc Xe{dUmar g`m.
[g.]
AcmZ {d. 1. cmZ ZgUmao; Z H$mo_oOUmao; hmg Z nmdUmao;
{I Z hmoUmao; Q>dQ>drV; n\w$. 2. dN>; MH$MH$sV. [g.]
Acr r. qMM (PmS> d \$i).
[{h. g. ApcH$m]
AcrH$aU -Acr^dZ Z. Ac V`ma hmo`mMr {H$`m. [g.]
A` Z. cmoIS>.
[g. A`g]
A`Ur nhm : Am`Ur
A`Ur, A`UwQ>o {d. AiUr; AiUwQ>;o qH${MV AiUr Agcoc.o

(H$mo. d.) nhm : AiUr

A``mMr A~mar

[g. AcdU]
A`ZV:, A`ZmZo, A`Zo {H${d. H$>, l_, `Z Z H$aVm;
AZm`mgo; ghO; ghOJ`m; ghOmghOr; AmnmoAmn. ({H$.
gmnS>Uo, {_iUo.)
[g. A+`Z+V:]
A`Z{g {d. `Z Z H$aVm {_i{dcoco- gmYcoco - Ho$coco;
gm`mg Z H$aVm {_idcoco.
[g.]
A`Wm {H${d. A`mo` arVrZo; MwH$sZo.
[g.]
A`WmV` {d. 1. A`mo`. 2. {Z\$i.
Z. 1. A`mo`nUm. 2. {ZaWH$Vm.
A`WmW {d. 1. Iao qH$dm I`mn_mUo, dVwpWVrg Y$Z Zgcoco;
ImoQ>o; Ag`. 2. ~wrg Z nQ>Umao; AdmVd; {ZamYma; A`mo`.
{H${d. 1. ImoQ>no UmZo; c~mS>rZo. 2. An_mUera; {ZamYmanUo.
A`WmWVm r. _wim~ahH$y _ ZgUo; V\$mdV; VVmoVV ZgUo. [g.]
A`WmdV {d. MwH$sMo; A`mo`; Ja{eV; ge{`V.
[g. ]
A`Z Z. 1.Cma qH$dm X{jU {XeoZo gy`mMo J_Z. CXm. Cmam`U;
X{jUm`Z. 2. ghm _{hZo; VrZ F$Vy. 3. aVm; _mJ; JW :
"nm`m{V OmVm Omo nwf dfm$T> Xo{Icm A`Zt &' - _moAm{X
2.128. 5. OmUo; `oU;o JVr. 6. doema. [g. B = OmUo ]
A`ZH$ nw. Amagm; XnU; H$mM.
[\$m. EoZH$]
r. M_m; CnZo; Mm{ier; Amaer.
A`ZH$mc nw. gy`m`m Cmam`U d X{jUm`Z `m JVt`m XmoZ q~Xy_`o
[g.]
cmJUmam H$mi. nhm : A`Z
A`ZMcZ Z. ndrMo Ywd EH$m q~Xy^modVr {\$aV Ag`mZo Vm`mMo
hmoUmao McZ.
[g.]
A`ZdcZ Z. {d{e> Vm`m`m H$m{Vdmr` WmZmnmgyZ Ywd d H$X~
`mda OmUm`m gym_Yrc H$moZ.
[g.]
A`Zdm`w-`y nw. R>amdrH$ doir dmhUmao dmao; ghm-ghm _{h`mZr
`mMr {Xem ~XcVo.
[g. A`Z+dm`w]
A`Zdm Z. H$m{Vdm; {dfwddmmnmgyZ 23.5 Ae Cmaog d X{jUog
Agcocr Ajdmo : CmaoH$S>rc H$H$dm d X{jUoH$S>rc _H$adm.
`m_Yrc n`oH$ Ajmemda EH$Xm gy` AJXr S>mo`mda `oVmo. [g.]
A`ZmdaU Z. agm`ZmdaUmMo da ndr`m n>^mJmnmgyZ gw_mao 320
{H$_r. n`V AgUmam hdoMm ^mJ.
[g.]
A`ZmV nw. A`ZmMm eodQ>; A`Zq~Xy; XmoZ A`Zm_Yrc g{YH$mc.
A`Zme nw. {Za`Z JUZoMo Ama^WmZ. {Z:ea aodVr `moJVmam
({PQ>mnr{e`_) `mnmgyZ gm`Z _ofgnmVmn`VMo H$m{Vdmr` AemXr
AVa.
[g.]
A`Zr nhm : Am`Ur
A`ZrH$aU Z. EImXm nXmW nm`mV {daKiVmo hUOo `m nXmWm`m
aoUyMr nm`mV Jo`mda \$moS> hmoV AgVo. `mcm A`ZrH$aU
hUVmV. - {Z 71.
[g.]
A`Zo_hmc gd Amago Agcocm {XdmUImZm.
[\$m.]
A``mMr A~mar r. amOo cmoH$mMr Amago Agcocr A~mar :

A`~, Am`~

120 & _amR>r eXH$moe

"A``mMr A~mar JJZt VmamJU &' - Eonmo 109.


A`~, Am`~ nw. 1. Xmof; CUrd; Anwano Um; ImoS>; `J; `yZ. 2. XwJUw ;
XwamMma. 3. (c.) YH$m.
[\$m. A`~]
A`~Xma {d. `yZ, Xmof Agcocm; Anwano UmMm.
[\$m.]
A`w~Jy `~y, A`~moJ`~mo nw. H$moUrVar `Vr; H$moUrhr Amcm Jocm;
H$moUVohr gdgm_m` cmoH$; ZJ` _Zw`.
A`_wM} {H$. \w$cmMr H$ir AYdQ> C_cUo.(Jmo.) [g. AYr+ _wM]
A``mo CXJm. AmB! AmB! ~mnao !; AmM` qH$dm X`m, ^rVr dmQ>cr
AgVm {ZKUmam CXJma.
[H$m. A`mMo {.]
A`amU-Z Z. 1. Aa`; OJc; amZ. 2. AmS>amZ. 3. dmidQ>.
A`g Z. 1. cmoIS> : "dXJwMo H$m>m`g XV {ha_` VwPo AgmoV
Ago &' - _moAm{X 2.48. 2. nmocmX.
[g.]
A`H$nU Z. EH$ e. `mVyZ cmoIS>mMo VwH$S>o ~mhoa nS>VmV.
A`H$ma nw. cmohma.
[g.]
A`H$mS> nw. cmoIS>r ~mU.
[g.]
A`H$mV nw. cmohMw~H$; cmohH$mV.
[g.]
A` {deof W_ _m` Pmcocr Jmo, `wpVdmXnydH $ nwhm gm{JVcr
AgVm n{h`mnojm OmV _m` hmoVo Vohm ho dm` hUVmV.[g.]
A`m-`m nw. 1. qcJm`V cmoH$mV g_mZXeH$ gkm. 2. `mMm
Jw$ - OJ_ : "AmH$Uw{Z Eo`m ew kmZJmo>r & dmr A`mMr
Omcr C\$amQ>r &' - Xm{d 357. 3. (gm_m`V) ~h_mZmWu
nXdr (dm_r, gmho~ `m_mUo). 4. Jwad; nwOmar. H$ZmQ>H$mV hm
EH$ ~cw V o X ma Amho . 5. d` n mH$s; AmMmar: "h O y a
_wX~H$Im`mVrc H$m_mR>r, ^mcoH$ar,A`m cmoH$mer g~Y `oV
Ago.' - {d{jV 1.9.
[g. Am`]
A`m-`m r. `wamo{n`Z cmoH$mOdi AgUmar qhXy XmB; (gm_m`V)
Xmgr.
[g. Am`m]
A`m{MV {d.1. `mMZm Z Ho$coco; Z _mJVm {_imcoco. 2. Z _mJVm
BVamH$Sy>Z ghO {_iUm`m {^joda {Zdmh H$aUmam : "YZmMm g`mo
Iam & mdo AZmW oVgH$mam & Anmd| XrZm`m Cmam & YmS>mdo
Kam A`m{MVm`m &&' - E^m 23.396.
{H${d. Z _mJVm; AmnmoAmn; ghOmghOr ({_imcoco); (~m`H$s)
AZmhyV; Ad{MV.
[g. A + `mM]
A`m{MV IyZ EH$mEH$s Ho$cocr, KS>cocr h`m, _Zw`dY.
A`m{MV~m~m Ad{MVnUo `oUmam gmYy.
A`m{MVd{m-mr r. 1. `mMZm Z H$aVm Oo {_ioc VodT>mda
{Zdmh H$a`mMr dmr. 2. (c.) gVmofdmr.
[g.]
A`m{MVdV Z. `mMZm Ho$`mdmMyZ `m {Xder Oo A {_ioc VoM
godZ H$$Z amh`mMm Ho$cocm {ZM`.
[g.]
A`m{MVr r. 1. Z _mJVm {_ioc `mda amh`mMr `mMr dmr
Amho Agm. 2. A`m{MVmH$S>o nmR>{dcoco `, {^jm dJao. [g.]
A`mZ-A`m {d. `V; lwV; n> : "_wH$mX_o BO{dhma Ho$co; A`m
Amco.' - n`m 490.
[\$m.A`m]

AaH$Q

A`mc-i r. {dYdo`m ZmdmnwT>o Zd`m`m Zmdmnydu (H$mJXmonr)


{c{h`mV `oUmam ( ^Vma `m AWu) eX.
[\$m.]
A`md A{dYdm; gdmU.(eX $no- Am`md, Am`d, Ahod)
(Jmo.)[g. A{dYdm]
A`md`m {H${d. J`md`m; XrZdmUo, aS>do Vm|S> H$$Z. ({H$. H$aUo.)
(d. J`md`m)
A`mZ_ nhm : A{dYdmZd_r
(Jmo.)
A`rZ nw. H$m`Xm; {Z`_.
A`wV {d. 1. Z OmoS>cco ,o Owicoc.o 2. A`mo`; AZw{MV; {Zn`moJr.
A`w$nU Z. {dcJVm; MMcVm :$"hUmo{Z A`w$nU _ZmM| &'- km
2.347.
A`wV Xhm hOma hr g`m : " Omo Xodmc`mMr d{m har & Omo ~mU
dmrMm cmon H$ar & Vmo A`wVm`wV dfghr & `moZt gyH$ar {d>m
^moJr &&' - E^m 27.392.
[g.]
A`w_mZ {d. `wmV Z JwV coc;o `w Z Mmc{dUmao (am>, Xoe B.).
A`o CXJm. ho! AJo! (g~moYZ) : "A`o `o ^ycmoH$s H$dU VUrMo Vn
\$io &' - gmh 7.82.
[g. A{`]
A`moJ Z. (Am`w.) gwB cmJy Z hmoUo; {nMH$marMm Cn`moJ Z hmoUo.
A`moJg^d, Ag`mo{JH$ {d. (emn.) r~rO - nw~rO `m`m
g`moJm{edm` Pmcocr.
[g.]
A`moJmoc nw. cmoIS >mMm Jmoim : "AmH$memVyZ Imcr `oUm`m A`moJmocmMo
g{dYmZH$mZo AZwH$aU Ho$coco ~a.o ' -_amaJ 230.
[g.]
A`mo` {d. 1. Z emo^Umao; `mo`, `wV Zgcoc;o AZw{MV. 2. {Zn`moJr;
Zmcm`H$; Anm.
[g.]
A`moZd_r A{dYdmZd_r.
(H$mo.)
A`mo{ZO {dUy.
[g.]
A`mo{Zg^d {d. 1. ewH$ emo{UV g`moJmZo Cn Z Pmcocm; OmaO,
AS>O, doXO Zho Agm : "Omo A`mo{Zg^d lrhar & OJpZdmg
crcmdVmar &' - h[a 5.15. 2. `mo{Z_mJmZo `mMm O_ Pmcm Zmhr
Agm. 3. _mZgnw.
[g.]
A`mo_wI nw. cmoIS>r Q>moH$ Agcocm ~mU.
[g.]
A`moX` {d. cmoIS>mgmaIo H$R>moa, {Zwa X` Agcocm.
A`mVH$ Z. rYZmMm EH$ H$ma; {ddmhgJm{edm` BVa doir
{_imcoco rYZ.
[g.]
A`Zdg nw. OJ_.
A`m CXJm. _{hcm`m Vm|S>r Agcocm cOmXeH$ CXJma.
A`m_ nw. H$mc; {Xdg.
[\$m. `mo_ = {XdgMo Ad]
Aa nhm : Aao
Aa r. AcrH$S>rc ~mOy : "Aa ~mYo Va ~mYo '- dH$ 85.
nw. AOJa.
AaB-` r. ({d. AmaB.) _mS>rdarc ImSw>H$ qH$dm Jiy;
JwXWmZmVrc Jiy (^JXa).
AaH$Q> {d. _mWo{\$$; ^mS>Imoa; dVmX; ~Zoc; cwMm : "Am_`m

AaH$er

_amR>r eXH$moe & 121

gm`m Vmcw`mV ho Jmd AaH$Q> hUyZ {g hmoVo.' - ~ZJa 97.


AaH$er nw. H$ad`m; H$adVrZo H$mnUmam _mUyg; nhm : AaH$g
{d. H$ad`mZo Ho$coco (H$m_).
AaH$er-~aH$er r. H$cmJV; H$MH$M; H$Q>H$Q>; Ywg\y$g;
Vm|S>mVm|S>r; h_arVw_ar. ({H$. cmJUo, MmcUo.)
AaH$g-gr nw. 1. H$adV Mmc{dUmam. 2. H$adV.[\$m. AamH$e]
AaH$gH$m_ Z. {MaH$m_; H$adVrZo H$mn`mMo H$m_.
AaH$gUo g{H$. H$adV Mmc{dUo; H$adVrZo H$mnUo; H$adVUo.
AaH$gXma nw. H$adV MmcdUmam; H$ad`m.
AaH$g ~aH$g 1. {^H$ma, ~oMd, gdhrZ A; j A; H$X.
2. Zrag ~mocUo; _wi_wirV ^mfU
H$aUo; H$mhrVar nmUMQ> ~mocUo. 3. ^mS>m^mS>; Vm|S>mVm|S>r; H$MH$M.
AaH$gco ~aH$gco (AaH$gco ~aH$gco) Z. nMZmg H$R>rU qH$dm
OS>, j, OmS>o^aS>o A. nhm : AaH$g~aH$g
AaH$mQ> {d. cwMm; ^mS>Imoa; YyV. nhm : AH$Q>
AaH$mZ nw. Ad. 1. Im~. 2. (c.) gMmcH$; AmYmaV^; YmZ.
[\$m. aH$Z = Im~Mo Ad.]
AaH$mZ - B - XmcV r. am`mMo _r; am`mMo AmYmaV^
(EH$ nXdr).
[\$m.]
AaVVm r. (d.) {h_mocmo~rZ qH$dm cmc aVnoetMr H$_VaVm
Ag`m_wio `oUmam nmT>aonUm, AeVnUm.
[g.]
AaIUm-AamIUm r. {ZJh; X_Z; {ZamoYZ; Xm~; {VamoY.
[g. AmajU]
AaIwS>m-IwS>m nw. 1. MmoidQy>Z, KmgyZ nS>cocr IyU (XmoarZo dJao);
H$aH$moMm. 2. ImM; Imo~U (Xmoar ~mY`mgmR>r, H$mR>rcm IwQ>rcm
nmS>cocr).
AaJOm nw. AZoH$ gwdm{gH$ `mMo {_lU H$$Z ~Zdcocr gwdm{gH$
nyS>; EH$ gwJY r, gwdm{gH$ CQ>rMm nXmW.
[\$m.AJOm]
AaJOm nw. Jm|Yi; KmoQ>mim; A{Z~YVm : "V_m_ AdKm AaJOm
Omcm Amho. nmhmdo. H$m`mMm n[aUm_ H$moUmghr Z H$io.' - noX
25.87.
[\$m.]
AaJS>-S>r r. I[anm`m {nH$mnH$s hcH$s, VrZ _{h`mV `oUmar
dmar. hr _Jma^r noaVmV.
AaJcm r. H$X; AS>Wim, ~YZ KmcUo ({H$. H$aUo) :
"ehmZdmOImZ `mg AJ c m Ho $ cr.'-no X 25.177.(dm.)
AaJ`mV ~g{dUo - ~Xmo~VmV R>odUo; H$XoV R>odUo :
"`mOnmgr H$mht KoD$ Z`o. AJa`mV ~gdmdm Ago AgVm `mg
OmD$ XoVm `m AWu ho H$>r AmhoV.' - Eoconm 49.
AaJiUo g{H$. Jm|YiUo; AS>IiUo; KmoQ>miUo; Hw$ {R>V hmoU;o ^m~mdUo.
[g. AJcm]
AaJmc Z. MmH$moar; Zo_r.
[H$Zm.]
Aa{JZ-c nw. Q>mJ `mMm (cm|~Vm) amH$o cMm {Xdm.
AaJrnmaJr nmaJrdmaJr r. 1. Amirnmir; hmVmo h mV;

Aa`

AcQ>mnmcQ>. 2. hmVmohmV XodKodrMr {H$`m. CXm. H$mco, {dQ>m


dJao`m ^aco`m Q>mon`m EH$mZo Xwg`m`m, Xwg`mZo {Vg`m`m
hmVr Aem arVrZo KoD$Z OmUo d [aH$m`m Q>mon`m naV AmUUo.
(VVr`m qH$dm gV_r {d^VrV Cn`moJ.)
AaOUo g{H$. nadS>Uo; ~ZUo; MmcUo; O_Uo; OwiUo. (d.)
[g.AO = {_idUo]
AaOc-Ocr-Ooc {d. EH$m (qH$dm VrZ) nm`mZo nmT>am Agcocm
(KmoSo >m); {M^Jr; hm Aew^H$maH$ _mZVmV.
[Aa.]
AaS> r. Voc H$mT>`mgmR>r H$aS>B, EaS>r dJaoMm ^mOyZ Hw$Qy>Z V`ma
Ho$cocm Hw$>m; H$aS>B dJaonmgyZ Voc H$mTy>Z Ko`mMr {H$`m. ({H$.
KoUo.) (dm.) AaS> H$mT>Uo, KoUo - EImmMr IadS> H$mT>Uo;
hOoar KoUo; ({Odmcm) _a_aoVmon`V mg XoUo qH$dm ~oOma H$aUo;
X_dUo; {eUdUo; {POdUo; PrO gmogmd`mg cmdUo; Km`Hw$Vrcm
AmUUo; ^S>mdUo; hmS>o KwgiUo. AaS> {ZKUo - Omoa J_mdUo;
gdhrZ hmoUo; X_Uo; mgUo; JiUo; WH$Uo.
AaS>rXaS>r r. AdKS> OmJm; H$S>m; CVaUMT>U; ZXrMm H$mR>;
PmS>oPwSy>no : "_hm AdKS> AaS>r-XaS>r & CVaVm H$S>o H$S>mS>r &' H$Wm 6.5.98. [XaS>rMo {.] (dm.) (Ord) AaS>rXaS>r KmcUo,
nmS>Uo - gH$Q>mV KmcUo; gmhg H$aUo; mg gmogUo; A{Ve`
H$> H$aUo. AaS>rXaS>r nS>Uo - gH$Q>mV gmnS>Uo; noMmV `oUo.
AaS>rnaS>r r. naS>r : "AaS>r J ~mB naS>r & naS>r EdT> H$m` J & naS>r
EdT> \y$c J &'- ^m|S>`mMr JmUr.
[naS>rMo {.]
AaS>oc Z. AaS> KoD$Z H$mT>coco Voc. nhm : AaS>
AaU Z. amZ : "hgm EHw$ AaUr hmoVm.' - crMny 58.
AaU Z. d{XH$ JWmMm EH$ ^mJ.
[g. Ama`H$Mm An.]
AaUr r. EoaU; cmoIS > dJao YmVy R>mHo $`mMm R>mHo $im : "Ogr cmohmMr
AaUr & Ver _o$Mr KS>Ur &'- H$Wm 6.2.26.
[g.Aa{U]
AaUr r. 1. eoVmMr ~mYd$ir; grd; AmoQ>m. 2. aUmJU; aU_XmZ;
`w^y_r; aUjo : "nma{H$`m{ME AaUr & Km{cVw Amcm cmohmMr
JdgUr &' - {ed 979. 3. (c.) nwT>mar; goZm`yh : "Xofm (Im)
_moS>{c`m AaUr &'- Cfm 1606. 4. goZm : "Xmohr AaUr CZVm
Omcr`m'- crMC 460.
AaUr r. EH$ H$ma`m \w$cmMr doc. hr ~hYm H$mQ>oar Hw$nUmV
dmT>Vo. \w$cmMm dmg Xw$Z MmJcm `oVmo d OdiyZ dmBQ> `oVmo.
(d.)[g.]
AaUr, AaUrnm Z. A`mYmZm`m doir ApZhmor `m cmH$S>mVyZ
_WZ H$$Z AZr nmS>VmV Vo (qnnimMo) cmHy$S> : "Oem Xmo H$m>m `m
AaUr & _Yy{Z H$m{T>Oo Oodt ApZ &' - Ed 5.5. [g. Aa{U]
AaUo g{H$. AmdiUo; AmIS>Uo.
(Jmo.)
Aa` Z. 1. AmogmS>, {ZOZ Xoe; _moR>o OJc; dZ; PmS>r. 2. O{_ZrMr
pWVr, nm`mMr Xw{^jVm Am{U AemM H$mhr Xwg`m H$maUmZr
cmJdS>rg d dgmhVrg {Zn`moJr Pmcocr O_rZ. damU Xoe.
3. Jmogmdr cmoH$mVrc EH$ nW.
[g.]

Aa`n{S>V

122 & _amR>r eXH$moe

Aa`n{S>V nw. AS>mUr cmoH$mVrc ehmUm; `m`m {dmoMo m `dhmamcm


Cn`moJ Zmhr Agm. (c.) _yI. (\$V Aa`mV {dmZ, VoWo
`mMr {dmm AO_md`mg H$moUr `oV Zmhr.) : "Ago Aa`n{S>V
BcS>mV Jo`mda "EaS>mo{n w_m`Vo' `m `m`mZo VoWo _mZ nmdVmV.'
- {Z_m.
[g.]
Aa`amO nw. qgh.
[g.]
Aa`XZ-{V-amoXZ Z. ({ZOZ Aa`mVrc {Z\$i aS>Uo)
`m VH$marMm qH$dm {dZdUrMm Cn`moJ hmoV Zmhr Aem doir
`moOmd`mMm eX; `W l_; {Zn`moJr IQ>nQ> : "Amn`m
Xoe~YyMr Or H$mHy$iV Ho$cr Vr Ho$di Aa`{XVm_mUo {Z\$i
Pmcr.' - {Z_m.
[g.]
Aa`dmg Aa`godZ nw. VnM`}H$[aVm, {ejm hUyZ dm doN>oZo
Jmd gmoSy>Z Aa`mV amhUo.
[g.]
Aa`gmoa nw. amZSw>H$a : "j amohr Jdo _mgi & Aa`mgmoa _mOco &'
- _wAm{X 15.59.
[g. Aa`gyH$a]
Aa`m`Z Z. g`mg KoUo.
AaVUonaVUo C{H$. CcWonmcWo H$aUo. (^mH$ar, nmoir.)[naVUoMo {.]
AaVdU naVdU Z. ZdrZ cZ Pmco`m _wcrMo gmga-_mhoa H$aUo.
[naVdUoMo {.]
AaVm-Vr-Vo, AVm {H${d. AcrH$S>o; BH$S>o; `oWo; m ~mOycm;
^mJmcm.
AaVmnaVm {H${d. 1. AcrH$S>o ncrH$S>;o BH$S>{o VH$S>;o Xmohr ~mOycm,
gd ~mOyZr; g^modma. 2. VoWoM; AmJo_mJo; Odi; Amgnmg;
H$_rA{YH$; cdH$a qH$dm Ceram.
{d. 1. BH$S>Mm {VH$S>Mm; `m ~mOyMm `m ~mOyMm; Xmohr H$S>rc;
EH$mM {d{d{jV gXamImcr Z `oUmao. 2. jwX; {H$aH$moi; AdmVa.
AaVr r. 1. H$Q>mim; {VQ>H$mam; drQ>; {daVr. 2. Ag_mYmZ;
AVVr.
{d. H$Q>mim H$aUmam; {daV; AVV; Ag_mYmZr.
[g.]
AaVra Z. AcrH$S>Mr WS>r, H$mR> dJao : "nM ZJamg^modVt &
H$_ZXrMr _hm`m{V & {VMo{Z OoWo Ord dVVr & Cn{mpWVr
Aa{Vatr &' - E^m 11.1052.
AaZr r. H$monamnmgyZ H$aJir`m Q>moH$mn`VMo hmVmMo _mn; hmV.
(AXmOo 24 AJwio, 24 ~moQ>o).
Aa {H${d. {d. 1. `oWo. 2. BhcmoH$mVco, _`ycmoH$mVco (Or{dV)
: "VoW|o Aa Zm na & H$mhrM Zmht &' - Xmg 5.3.4.
Aa Zm na A. BH$S>o Zmhr d {VH$S>o Zmhr Aem H$mao; BWo Zm
{VWo; AYmVar.
AaX {d. nhm : AY. `m gm_m{gH$ eXmV AY ho nX Amho `m
{R>H$mUr AaX hohr nX nwH$iXm dmnaVmV. CXm. AaX H$Mm - Oodm
- nS>m - {nH$m - dmQ>. (Jmo.)
[g. AY]
AaXi r. VZmVrMr AYu aH$_; AY}cr.
[g. AY]
Aa {d. Amoco : "{H$VoH$ {Xdg Aa ewH$nU'o - g 8.20. [g. Am]

Aa~Z

Aa~ nw. Aa~VmZmVrc a{hdmgr - _mUyg - KmoS>m.


Aa~Ma~, Aa~Q>, Aa~Q>Ma~Q> {d. 1. ~oMd; Zrag; {Zgd;
j (A). 2. YMmoQ>; {ZcmOam; CZmS>; Vm|S>mg Vm|S> XoUmam;
CQ>; amH$Q>; Ag`; OJcr; IoS>di (_mUyg, ^mfU, MmcarV,
gd`, Xoe, _wcyI, amZ, OmJm B.).
{H${d. {ZaWH$nUo; ~mH$inUo; H$mhrMo~mhr (~mocUo).
Z. ~S>~S>; ~H$~H$; dQ>dQ>; ~mH$i, {ZH$maU Jnm.
Aa~Q> {d. ^`H$a : "Aa~Q>| qgJo aUt dmOVr' - Jmo 102.
[H$. Am^mQ> ]
Aa~Q XmS> {d. OJcr; IoS>di; AmS>_wR>m.
[g. Ama^Q>>]
Aa~m, A~m {d. Mma hr g`m; (gya gZ.)
[Aa. Aa~mh>]
Aa~m nw. 1. Aa~mMr cT>mB, hcm; `w. ({H$.(da) PmS>Uo).
2. {e`mMm qH$dm Y_`mMm dfmd. 3. H$moUVrhr VS>\$Xma, OmoamMr
{H$`m; gnmQ>m; VS>mIm; YS>mH$m. Ogo - amJmMm, OodUmMm,
{c{h`mMm Aa~m. 4. JmdmMr qH$dm {H$`mMr dog.(gmocmnya )
[\$m.] (dm.) Aa~m CS>Uo - amJmZo dofmZo CR>Uo; CR>md H$aUo;
{e`mMm dfmd H$aUo. {nD$Z OmUo, {nUo, gmogUo - 1. dof,
amJ, Amdoe ghZ H$aUo, gmogUo. 2. Vmo\$mMm _mam ghZ H$$Z
AmV KwgUo.
Aa~mS> Z. D$a; \$mg`m; ~aJS>m qH$dm `mMr ~mOy. (d.)
Aa~mS>r nw. qdMy d gn Xemdarc _ OmUUmam _m{H$. (d.)
Aa~mUm nw. hH$_V; dMd; Vm~m; AmQ>moH$m. [\$m.] (dm.)
Aa~m`mV AgUo, MmcUo, amhUo, dmJUo- AmkoV qH$dm
H$mV AgUo. Aa~m`mV ZgUo, Aa~m`mVyZ OmUo AmkoV ZgUo; AmQ>mo`m~mhoa OmUo.
Aa~miUo A{H$. Km~aUo; H$mgmdrg hmoUo : "haZH$miOmMr _mOr nmoa
hm` ! Am`H$sc AmZ OmBc Aa~miyZ.' - noaUr 55.
Aa~r {d. Aa~VmZmg~Yr. (c.) ^mfm, KmoS>m, dof, {cnr,
\$i\$imdi dJao : "_X hiwhiw MmcVmo & Mni H$gm AmQ>monVmo &
Aa~r {\$adUma Vmo & H$gm Agmdm &' - Xmg 19.7.18. (dm.)
Aa~r VJmXm - Aa~r {enm`mZr cmdcocm VJmXm. hm A{Ve`
Owc_r d mgmMm AgVmo. `md$Z (c.) A{Ve` {ZH$S>rMr,
gVrMr, OmoamMr _mJUr. Aa~r nhmam - Aa~ cmoH$mMr MmH$s.
hm \$ma H$S>H$ d Omcr_ AgVmo `md$Z H$S>H$ d gV nhmam.
({H$. H$aUo, cmdUo, _mS>Uo, ~gdUo, cmJUo, ~gUo.).
Aa~r gZ, gmc Z. Aa~r df; _Jgmc; eyhagZ (gya).
Aa~yO-X {d. ({d. A~wO) amH$Q>; AmS>XmS>; IoS>di; _>; amZQ>r;
OJcr; AS>mUr; aS>; Hy$a; Amo~S>Ymo~S> : "A{VgmpdH$Vm >t
nS>o & Var _mZr doS>o A~wO &' - E^m 23.264. [g. A+~wY]
(dm.) Aa~yO OmV - amZdQ>, AmS>XmS> OmV; Aem OmVrMo cmoH$ {^c, nR>mU dJao : "BamUr XwamUr, OmV A~wO . `mZr {H$`oH$ VU
p`m`m A~y KoV`m.' -^m~ 80.
Aa~Z {d. 40 hr g`m.
[Aa.]

Aa{_Z

_amR>r eXH$moe & 123

Aa{_Z nw. _wJgm`m OmVrMm, AJmda cmoH$a Agcocm EH$ mUr.


[B. B{_Z]
Aaa r. Xma; XmamMr \$ir; H$dmS> : "Om` ~io CKS>m`m H$a XoC{Z
CK{S>`m{h Aaam `m.' - _mog^m 2.4.
[g.]
Aaa CXJm. Aaoao!; XwI, AmM` `V H$aUmam CXJma.
Aac-i Z. 1. eoO; AmN>mXZ : "AmVm H$dUm{M`o goOo : \w$cmMo
Aac Km{cOo' - dh 193. 2. \y$c.
[H$.Aac> ]
Aacr r. gwVmamMo cmHy$S> H$mn`mMo h`ma. (Jm.) [g. Ama]
Aad {d. Ad; XhmH$moQ>r hr g`m.
[g. A~wX>]
Aad nw. 1. AHw$a : "Mcm H$nV$Mo Aad &' - km 18.1798. 2.
Q>oQw> ZmdmMo PmS>, ewH$Zmg; F$j.
Aad {d. {ZeX; emV.
[g. A+ad]
Aadcr-dmir r. ImoS>m; XmS>JonUm; (chmZ _wcm`m) Mo>m;
CZmS>`m; _Vr : "`oWo Ag`mg Aadcr \$ma H$aVmV. `mVd
`mMr H$m` gmo` H$amd`mMr Agoc Vo H$$Z XoD$Z `mg H$monaJmdt
cdH$a admZm H$amdo.' - noX 4.4.
{d. moS>H$a nhm : Aadi
Aadg nhm : Aad
Aadi {d. ImoS>H$a; nmoaH$Q>; doS>ga.
(Jmo.)
Aadm (Aadm) {d. ZmOyH$; Aadma. nhm : A$dma : "_mewH$ _D$
_wIM gwHw$_ma nwnmhZ{M Aadm &' - cm 230.
AadmS>r-ir {H${d. Adoir; AH$mcr. (d.)
[g.]
Aadma-i {d. ImoS>H$a; ImoS>gmi; CZmS>; XmS>; AdIi (_yc).(Jmo.)
Aadma-c-i {d. 1. hcHo$; ghO VwH$S>o nS>Umar (^mH$ar, nmoir
B.); IwgIwerV (ndm). 2. _D$; Za_ (Am~o, Ho$ir B.). 2.
(H$m`.) ZmOyH$; gwHw$_ma.
r. _Xwe`m; eoO. nhm : Adma
AaqdX Z. H$_i.
[g.]
Aadr r. Vm{_i : "Aadr {cnr{h A`m{gco.' - _Eo{e 112.14.
(VOm.)
[Vo. Aad_ = Vm{_i]
Aa{egr nhm : AY{eer
Aag {d. aghrZ; Zrag. (c.) ~oMd; ewH$ : "H$emgmR>r Jmdt
Aag H$dZo _r ddXZo &'-Ho$H$m 6.
[g.]
Aagnag {H${d. 1. ^modVmcr; Odinmg; Amgnmg; AmOy~mOyg.
2. Adag Mdag.
(H$m|.)
Aagnag {H${d. nana : "Aagnag gcm`m hmoD$Zr & naV Amco.'
- Jmnmo 67; "eodQ>r C^`njr Aagnag hiXr Hw$Hy$ Xo`mV `oVo &'
- Eoamnw{d{d 146.
[g. nana]
Aag_m {d. (dZ.) XmoZ qH$dm A{YH$ {d^mJmV g_mZ {d^mOZ
hmoD$ eH$Vo Aer (\w$cm_Yrc Ad`dmMr aMZm).
Aagm nw. AdYr; AVa : "Om`mg {XdgJV Z cmJmdr Aagm
`mhm`oV ({Zhm`V) H$_r am{hcm.' - _qeH$m 167. [\$m.]
Aa{gH$ {d. 1. gm{h`, H$cm AmXtMr AmdS>, Mr Zgcocm; gmX`

Aa~iUo

d _moh>H$nUm Z OmUUmam qH$dm `mg~Y r Md JmoS>r Zgcocm; __


Z OmUUmam : "godV r`|o Aa{gH$mhr & AmJ nmhVm {deofw Vat Zmht &
nar gma` Zoco {Vht & ^_at Om{UOo &&' - km 15.594. 2. ~oMd;
Zrag.
[g.]
AagwHw$Mr r. AR>am BM cm~rMm {Q>H$md; ~oaS>mMo Ka\$moS>rMo h`ma.
Aago{ZH$ Z. (agm.) gmo_c; Vmc; agm`ZmVrc EH$ _yc`;
hmo{_AmonWrV ho AmfY Amho.
Aago_hmcnw. Mh~mOyZm Amago Am{U {Mo Q>mJcocm {XdmUImZm.
Aa` {d. Zrag : "MmImo Vo Vo Aa`.'- JrVm 1.2318.[g. Aag]
Aai Z. 1. \y$c : "eoOodar Aai gwH$co' - h[a 30.27. 2. _D$
Pmcoco.
(Jmo.)
{H${d. (AcmX `m AWu ) : "CM hmodmo{Z D$d hV| & Aai
H${iH$m Vmo{S>`m &' - h[a 17.109.
{d. (c.) ZmOyH$; _Xy : "e`m Kmcw{Z EH$mVr & Aai gw_ZmMr
{ZJw{V &' - Ed 3.26. nhm : Aadma
Aai, AaiVai {d. 1. gc, {T>co. (~moMHo$, JmR>moS>o). 2.
A`dpWV ~gdcoco; ZrQ>, gai Zgcoco; doS>odmH$S>o; A`mo`
arVrZo ~gdcoco (KmoS>m, Im~, VwiB). 2. A{ZpMV; KmoQ>m`mMo;
Kmc_ocrMo; _moK_; {ni{nirV (~mocUo, ^mfU). 4. A`dpWV;
{T>cmBMr; _XrMr (dmJUyH$, CmoJYXm). 5. VmnwaVr, AYdQ>
`dWm : "{Vdfu Am`m_mUo _m _Zg~m daModa H$$Z naV
Omd`mMo Z H$amdo. AaViVai H$$Z am. nVYmZ dXoemg Joco
hUOo _mJo Amhmg H${R>U nS>Vo.' - Eocog 1468. [VaiMo {.]
(dm.) AaiVai hmoUo - JiVr cmJUo :"IMmg Z {_im`m_wio
\$mO AaiVai hmoD$ cmJcr.' - qdMy~ 6.
{H${d. {T>cmBZo; gcnUmZo; gai Zho (~mYUo); A`mo` arVrZo
(~gdUo, cmdUo, amodUo); gc; {dH$irV (aMUo, R>odUo); _moK_;
{ni{nirVnUo (~mocUo, H$aUo).
Aair r. KmoS>m`m AJmdarc CcQ>r (Ho$gmMr) Jmo_; EH$ Aew^
cjU.
Aa{jV {d. ajU Z Ho$coco; Aga{jV; Z Oncoco; Z amIcoco,
nmicoco.
[g.]
AaJ {d. {ZJwUdmZo : "hUo VoWo Mm`m `m aJ`m & AaJ {_ad`m
gVgJo &' - Zm_ 2033.
AaXiUo g{H$. 1. AmoaS>Uo; JOZm H$aUo; Jm|JmQ> H$aUo. 2. hmVnm`
AmnQ>Uo; Ma\$S>Uo; AmXiAmnQ> H$aUo.
[g. AmH$XZ]
AaYo Z. 1. dVMo _yc ZgUo; AZn`Vm. 2. An` Zg`mMo XwI.
Aa~i Z. jrUVm; H$mgmdrg hmoU;o Km~aUo; Hw$ WUo : "Vo{d _wS>nmo{Z
gwOcm nm`o & Var Aa~i Z H$[aVr &' - Xm{d 133.
Aa~iUo g{H$. nmoiUo; ^mOUo.
Aa~iUo g{H$. ({d. Ama~iUo). 1. PmonoV ~aiUo; ~S>~S>Uo;
H$hUo. 2. PmonoZo Koacocm AgUo; n|JUo. 3. AmoaS>Uo; ^_mV
{dhiUo; AmH$moe H$aUo; h~aS>m \$moS>Uo; `W ~S>~S> H$aUo.

AamH$g

124 & _amR>r eXH$moe

AamH$g nhm : AaH$g


AamI {d. qZXmMwa; {damoYr : "AamI ~mocVr {Z` & _OH$maUo &&'
- {H$nw 2.28.51.

AamIUm-S>m r. X_Z; {ZJh; g`_Z; AmH$cZ; Xm~; {VamoY; Xm~mV


R>do Uo; am|YUo.(H$m|.)
[g. AmajU]
AamJVr r. (`mo.) Vmam qH$dm Vg_ J{V_mZ AmH$meW nXmW
Am{U >m `mZm OmoS>Um`m aofoMr JVr.
AamOH$ Z. emgZ d H$m`Xm Zgcocr AdWm; ~o~Xemhr; AXmYwXr;
{ZZm`H$s.
{d. 1. am`gmm Z> H$$ nmhUmam; ~S>Imoa; H$m{VH$maH$. 2. amOgmm
{da{hV; emVm Zgcocm (Xoe).
[g.]
AamOH$Vm r. 1. (am`m`m) qghmgZmda qH$dm JmXrda H$moUr
ZgUo. 2. (c.) {ZZm`H$s; AXmYwXr; ~o~Xemhr; AamOH$ H$mc;
gaH$ma `m gWoMm A^md.
[g.]
AamOH$d Z. ~S>mH$S>o dVr; ~o~Xemhr; AamOH$Vm : "EImXr
gwYmaUm H$aUo hUOo AamOH$dmH$S>o nmD$c Q>mH$Uo H$s H$m` Ago
cmoH$mg dmQy> cmJco hmoVo' - Bam_y 313.
AamOn{V {d. emgH$s` amOnmV `m`m Zo_UwH$sMm dm A`
Vnerc `oV Zmhr Ago gaH$mar ZmoH$a; AamOn{V H$_Mm`mZm
amOn{V H$_Mm`mnojm A{YH$ma, doVZ dm A` gmo`r, gdcVr
H$_r AgVmV.
[g.]
Aam`dmX nw. (am`.) emgZgWm Am{U H$m`Xo `mMr Amd`H$Vm
Z _mZUmar amOH$s` VdUmcr, {dMmagaUr.
AamQ>r r. H$mQ>r; EH$ PwS>yn; hr PmS>o H$mQ>ao r docr_mUo ngaUmar
AmhoV. nmZo Iam`m nmZmgmaIr AgVmV. (gm_m`V) H$mQ>ao r PwS>yn :
"AamQ>rcmJr _XVw m & H$moR>m{o Z Agoc H$nmdVm &' - ` 15.
AamR>Uo, AmaR>Uo A{H$. H$m~yV `oUo.
AamUyH$ r. 1. {dlmVr; dWVm; dm`; \w$agX; [aH$m_nU.
2. emVVm; gm`; emVr; VVr; g_mYmZ : "VwH$m hUo Zmht &
AamUyH$ VwO H$mht &' - VwJm 182.
Aam~m r. 1. Vmo\$; Vmo\$o Mr JmS>r. 2. ~mVoar; Vmo\$mMm _mam; ga~mr;
Aa~ cmoH$mMm gnmQ>mMm Jmoir~ma. nhm : Aa~m. 3. JamS>m;
`yh : "XoC{Z Aamdm ^dVr &' - gJr 58. 4. cdmO_m; BV_m_;
Vm`mVrc _mc_mm; mn{MH$ ngmam; {Za{Zamio `mn (Hw$Qw~o,
JwaTo >mao ,o O{_Zr dJa)o . ({H$. nS>U,o hmcUo, _mS>U,o ngaUo, CMcUo,
AmQ>nUo). 5. _moR>m ~S>oOmd; S>moc; {X_mI; ^nHo$Xma XeZ;
AdS>~a. ({H$. KmcUo, KmcyZ ~gUo.) 6. KmoQ>mim; Jm|Yi. (d.)
[\$m.] (dm.) Aam~m {nUo - ey M m Jmo i r~ma ghZ
H$aUo : "BJOmMm Aam~m {nD$Z _amR>r \$mOm AmV Kwg`m, h`ma
Mmcco, BJOr cmoH$ ~hVoH$ H$mnyZ H$mh>mS>co.' - _Bgm 19.63.
Aam` nw. _wH$m_; Wm~Uo; amhUo : "gdo gmo`ao nM __Vm & H$[aVm
Zm Aam` jU^at &' - dm{X 3.1.20.
Aamc {d. dmH$S>o : "Amhmgr gmJmVr & hmoVr Aamco Vo hmoVr &' -

A[ago

VwJm 1807.
[g.]
Aamc (hV) nw. (Z`.) AmJR>m AmHw${MV H$$Z VOZr YZw`m`m
AmH$mam_mUo _`oM dmH$dyZ R>odUo d ~mH$sMr ~moQ>o gai ng$Z
R>odUo.
[g.]
Aamf-g-gr, Amamf-gr emo{^dV aMZm; Amamg; gwX a arVrZo Ho$cocr
_mS>Ur; gOmdQ>; Amago, N>V,o {Mo, {Xdo B`mqXH$mZr eJ macoco Ka;
WmQ>_mQ>; ^nH$m; AmamBe : "H$$Z Vohm K[a`m Aamgr &'- gmh 8.31.
[\$m. AmaBe]
Aam>r` {d. am>mg~Y r Zgcoc;o am>{hVmMo Zho Ago; {dXoer; naH$s`.
Aami\$ami Z. AVwV ^mfU. nhm : AaiVai
(Hw$.)
Aamj Z. (m{U.) hmVmMo qH$dm MVwnmX m`m`m nwT>rc nm`mMo
EH$ hmS>.
Aamjr` {d. (m{U.) hmVm`m qH$dm MVwnmX m`m`m nwT>rc
nm`m`m hmS>mer g~{YV.
A[a nw. 1. ew; dar; Xw_Z : "_O gdmVamVo H$pncr & A[a {_
Jm &' - km 9.166. 2. MH$.
[g.]
A[aI {d. F${fUrV.
[g.]
A[aKa nw. Jmo\$UJSw >m : "\$agr XrKc Jmo\$Ur A[aKar'- Jmo 112.
A[aVo {d. Z. hrZ; dH$ : "A[aVo ghmar Amhm_mOr' - {ZJm 283.
A[a_XZ {d. eycm R>ma _maUmam; Zme H$aUmam: "A[a_XZm CR>o
AmVm &' - am{d.
Z. eyMo {ZXmcZ; hZZ; eyMm namO` : "Vo{M YJYJrV MH$ &
A[a_XZr CQ> &' - Ed 1.47.
[g.]
A[aam` nw. eyMm amOm; ewlo> : "XodmMo{Z VoOo ~hde| & A[aamE
qO{Vc| AZm`mgo &&' - {ed 735.
[g. A[aamOZ]
A[adoJ nw. OmoaXma doJ : "A[adoJo _m[acm dg amJo' - Jmo 9.
A[a> Z. 1. A{Z>H$maH$, XwIH$maH$ Jmo>, Aew^ qH$dm mg Cn
H$aUmar Jmo>. 2. cwQ>m$, XamoS>oImoa, Q>moiYmS>, Yy_Ho$Vy, CH$mnmV,
YaUrH$n, Zg{JH$ gH$Q> qH$dm Aem VhoMm A{Z>H$maH$ gJ;
Amnmr. 3. ImoS> m (chmZ _wcm`m). 4.XwXd; Xw^m`.
5.AZWH$maH$ A{VaoH$; ZwH$gmZrMm Omoa. 6. (d.) Amgd; AH$;
d nXmWmV AmfYr `o, _, nmUr dJao KmcyZ H$mT>m_mUo
V`ma Ho$co OmUmao no` AmfY. 7. (d.) _aU{Mh. 8. gy{VH$mJh;
~mi{VUrMr Imocr. 9. (am`.) EImm KQ>ZmH$_mVrc {ZdmUrMm
jU; amOH$maU, AWH$maU `m gma`m jomVrc ApWa d
H$_mcrMm VmnXm`H$ H$mi.
{d. H$R>rU; AdKS>; MS>; `mgmMo : "doX _wImoV H$aUo hUOo
Ho$dT>o A[a> H$m_.' - {Z_m 1055.
[g.]
A[a> Hw$c Z. (dZ.) CU Xoer` d CnmoU H${Q>~Y r {d^mJmV AmT>iUmao
120 OmVr d 1000 OmVr Agcoco dZnVtMo Hw$c.
A[ago Z. AY{eer : "gmno A[agmMm Cnd &' - crMC 31.
[g. AY{eer]
A[ago _yi`mY : "^Q>m~o mgm{g A[ago`mMm Cnmo' - crMC 418.

Aar

_amR>r eXH$moe & 125

Aar r. 1. Ama (Mm^mamMo H$mVS>o Q>moM`mMo h`ma); Q>moMUr.


2. cmoIS>r AUHw${MXma Q>moH$. (^mod`mMo, namUrMo).[g. Aam]
Aar r. h>mar; Amoi; amJ.
[g. Aa]
AarUr {d. AF$Ur; H$O Zgcocm.
(Jmo.) [g. AF$Ur]
AarZdV {H${d. g`m.
[\$m.]
Aar^dZ Z. (emn.) (H$memMo) gai aofmV ~mhoa nS>Uo ; {H$aU$nmZo
{ZKUo; {H$aUmogOZ : "JhmMr q~~o dmV{dH$ AmnUmg OodT>r
{Xgmd`mMr `mhZ H$mhrer _moR>r {XgVmV. {H$aUm`m Aar^dZm_wio
hUOo `mMo VoO Mmohm|H$S>o \$mH$V Ag`m_wio ho Ago hmoVo.' gw`mo 321.
[g.]
Aar` {d. AmJR>m`m _wimOdiMr; AmJR>m`m ~mOyH$S>rc;
~mH$mm>pWH$S>rc.
[g.]
Aar`H$ (J.) nhm : Aar` _mn
Aar` H$adVZ Z. (`A.) dVwimH$Vr H$adVrZo H$mnUo. (hr H$adV
EH$m {\$aUm`m XmS>mda ~gdco`m MH$mZo Mmc{d`mV `oVo.)
Aar` _mn Z. (J.) dVwim`m gmhm`mZo {ZpMV Ho$coco H$moZmMo
_mn. H$moZm`m AJmer _`q~Xy H$nyZ H$moU`mhr gmo`rH$a {`oZo
dVwi H$mT>co Va H$moZm_wio EH$ dVwiH$g (n[aKmMm IS>) {ZpMV
hmoBc. `m H$gmMr cm~r d dVwimMr {`m `mMo JwUmoma hUOo
`m H$moZmMo Aar` _mn hmo`. (ho JwUmoma dVwi
m`m {`oda Adc~Zy
ZgyZ \$V H$moZm`m _y`mda Adc~yZ AgVo Am{U hUyZM Vo
H$moZ _moO`mMo `mo` n[a_mU R>aVo.)
Aarg r. _yi`mYrMo _moS> : "EH$dS>r go{dOo Aarg _a{V &' dH$ 46.
[g. Ae]
Aari {d. Z MmIcoco; ew : "\$io H$X_wio Oar hr Z _rio & Var
H$mi H$_u Oio H$s Aario &' - qH$gwXm 2.8.
AAma nw. {enH$ma.
AM {d. 1. MH$a Zgcocm; ~oMd. 2. VwN>; Z AmdS>Umao, nQ>Umao,
MUmao. 2. CXmgrZVm; amJ : "amd _OHw$amMo R>m`t A$M \$ma
Yaco Amho.' - noX^m 25.208.
A{M-Mr r. 1. H$Q>mim; {VQ>H$mam; AZmdS>; ArVr; ZmngVr.
2. (d.) nmoQ>mV ^yH$ AgyZhr amoJm_wio Vm|S>mV KmVcoco A
ImddV Zmhr Aer AdWm. Md Zmhrer hmoU;o {O^ocm JmoS>r ZgUo.
3. A_m`Vm; AZZwHy$cVm; AZ{^_Vd ({Vnm{XV AWmg~Yr).
A{Ma {d. 1. ~oMd; H$Q>midmUo; ZmngV; {VQ>H$mam Cn H$aUmao.
2. gwXa Zgcocm.
AU nw. 1. gy`mMm gmaWr; H$`nnw; JS>mMm dS>rc ^mD$. 2. CfH$mc;
^mV; nhmQ>; AUmoX` (Vm~S>o \w$Q>Uo).
{d. Vm~S>m; cmc : "amJoOcr AUH$m{V {damOdrVo &'- Zc
97.
[g.]
AUgma{W-Wr nw. gy`.
[g.]
AUmJO nw. JS>.
[g.]
AUmMc nw. 1. nyd}H$S>rc ndV. 2. ^maVr` JUam`mVrc EH$m

A$n

am`mMo Zmd. ho am` ^maVm`m nydm}ma {Xeog Amgm_cm cmJyZ


Amho.
[g.]
AUm_O nw. OQ>m`y.
[g.]
A{U_m r. nw. Vm~S>onUm; cmcr; apV_m.
[g.]
AUmoX` nw. Vm~S>o \w$Q>Uo; gy`m}X`mnydu nyd {XeoH$S>o cmc aJmMm
H$me {Xgy cmJUo; gy` CJd`mnydu VrZ KQ>H$mMm H$mi; ^mV;
nhmQ> : "KZ`m_ gwXam lrYam AUmoX` Pmcm &' - hmocm 16.
[g.]
AV-Vm {H${d. BH$S>;o AcrH$S>.o nhm : AaVm. : "Vmo ~w{`moJ {dd[aVm &
~hVo nmS>o nmWm & {Xgo hm AVm & H$_`moJw &' - km 2.274.
r. 1. Anojm; Amem : "`m `wmV dmMyZ nwhm XjUoV
OmD$Z ggma H$amdm hr AVm H$moUr R>odcr Zmhr.'-nm~ 25.
2. _moH$irH$ : "hct Xm$Zo Jmoim ~XwH$s`m Jmoir_mUo XoIrc
OmV Zmht. Vmo\o$Odi ~mimam_ d amUoImZ C^o amhVmV Am{U
{eV cmJV Zmht. Vohm AmVm JmocXmOm`m nm[an`mg A$Vm
Amho.' - Eocog 3293.
AVm-A$ r. 1. hH$; OmJm; `mo`Vm; `mo`WmZ qH$dm YXm CmoJ.
2. nyU Amd`H$Vm - O$ar (hOoarMr, _VmMr, `o`mMr); An[ahm`Vm;
AJ` : "`m`mnwT>| ~moc`mMr H$mhr A$Vm Zmht.' - EocI
o 12.3.
({H$ YaUo, R>do Uo).
[g. AhVm]
Adma {d. 1. H$mo_c; ZmOyH$; _Xy; gwXa; _D$; hiwdma; gwHw$_ma :
"amVmonc gwHw$_ma & `mh{Z nXo Vw_Mr Adma &' - am{d 13.59.
2. IwgIwerV, hcH$s; hiy : "EH$ gpN>o Adma ZdZrVgL>Jo
JmoS>gr &'- _wAm{X 29.84. 3. hcH|$ : "dmi`m AZwVmnH$mM[a`m &
dam` - ViUo Adm[a`m &' - Ed 14.108. Z. _Xwe`m :
"Vmo Ago jragmJar & {Z{V eofmMo Admar &' - H$Wm 2.5.157.
[H$. AS>o]
nhm : Aadma
A($)e-f,A$gm {d. 1. Amf; _yT>; _X; OS>; doS>mdmH$S>m;
_X~wrMm; ao`mS>mo `m; _yI : "hm A$f ^pVMm ^md & X`mi Ymd KoB
YZwH$am &' - Xon 28.1. 2. {d{M; {d{jV (_mUyg) : "`oH$ A$fo
Amjo{nco &' - g 8.122.
[g. Amf]
AVwX nw. (agm.) EH$ CH$~.
AX {d. (H$Yr AY) Xrcm H$_r qH$dm Anwam; qMMmoim.
AYVr r. 1. d{g> F$ftMr nZr; H$X_H$`m. 2. gVfu _Yrc
d{g>m`m OdiMm Vmam; (`mcm AYVr {XgV Zmhr Vmo cdH$a
_aVmo. H$maU >r BVH$s _X Pm`mZVa Am`w` \$ma WmoS>o Cacoco
AgVo Agm g_O.) 3. (`moJ.) Or^; {OhmJ.
[g.]
AYVr Ho$e hr amer CmaJmocmYmV qgh Am{U ^yVn `m`m_`o
Amho.
[g.]
AYVrXeZ`m` nw. AYVr Vmam d{g>m`m IwUdo $Z XmI{dVmV.
`md$Z cjUoZo. eoOma`m _moR>m Jmo>rd$Z chmZ Jmo>rMm {ZX}e
H$aUo.
[g.]
A$n {d. 1. AmH$ma qH$dm $n{da{hV; {ZamH$ma (~, dm`y, dZr

A$nVm

126 & _amR>r eXH$moe

B.). 2. Hw$$n; ~oT>~; ~oS>mc : "H$U AJwUmMm A$n & H$`m


gJwU Am{U d$n &' - Ed 10.96.
[g.]
A$nVm r. (d.) B{`O` {dH$Vr.
[g.]
A$nmVaUr` {d. (AW.) Xwg`m H$moU`mhr dVyV Z ~XcVm
`o`mOmoJm. ({deofH$$Z H$mJXr _wm, ZmoQ>m dJao `m ~m~VrV dmna.)
[g.]
A$nr {d. AmH$ma - AmH$Vr Zgcoco.
[g.]
Aao Cm. nwfmcm hmH$ _maVmZm - ~mocdVmZm gcJrZo AJa {VaH$mamZo
~moccocm eX; g~moYZ - ao, E dJa.o H$Yr AmM` dmQ>co AgVmZm
Aao ! Agm CXJma {ZKVmo. Zm_mnwT>o cmdVmZm A JmiVmV. Ogo : am_ ao ! [g. Aao] (dm.) Aao Aao H$aUo - H$$ ZH$mo hUUo;
_Zm H$aUo; VmH$sX XoUo. AmdmgZmMo CmadmMH$ : "Aao H$mohr
H$hUmVo Z _mar' - km 11.403.
Aao r. Jiy : "B^Q>m Aao Omcr hmoVr : Vo Aao \w$Q>cr' -crMC 298.
AaoH$g (AaoH$g) nw. H$ad`m; nhm : AaH$g : "AaoH$gm`m
H$m_mcm {MaH$m_ hUVmV.' - _h_m 126.
Aao{IV YZmXoe nw. (`mnma.) aoIm{H$V (H$mg) Z Ho$cocm YZmXoe
(MoH$).
Aao{IV {V_m r. (^m.) {OMr ~maofm n> {XgV Zmhr Aer
AmH$Vr.
[g.]
AaoOmao ^mS>U; CQ>nUm; C_Q>nUm. ({H$. ~mocUo, hUUo, MmcUo.)
[g. AaoMo {.]
AaoVwao Z. {e>mMma gmoSy>Z A_`mXnUo, hcH$Q>nUmZo ~mocUo; EHo$arda
`oUo; h_arVw_ar; hmVKmB. ({H$. ~mocUo, H$aUo). (dm.) AaoVwaoda
`oUo - EHo$arda `oU;o ^mS>md`mg cmJUo : "~mBgmho~ Ago AaoVaw do a
EH$X_ `oD$ ZH$m.' - Bn 101.
AaoVwaoZo {H${d. Ah_h{_Ho$Zo; A{YH$ CgmhmZo :"`mo` _Zw`mg C_oX
MTy>Z Xwg`mZ| AaoVwaoZo H$m_| H$arV Agmdo.'- dn 271.
Aao~mnao CXJm. AmM`mMm, ^rVrMm Cma.
Aaoamd nw. _wOmoa; Aao!Aao! H$a`mV nQ>mBV; \w$emaH$s _maUmam; \w$H$Q>
{V{>VnUm Xe{dUmam; YqQ>JU; {Q>>Ho $moOr; cmoH$mV _Z _mZoc Vgo
dmJUmam; aJS>_c; Ah_`; J{d>; A`{YH$mamZo _m Pmcocm;
{V_maImZ : "am>r`g^m nyUn Uo am>r`{hV gmYUmar hmdr, {VMo
H$m_ OZVo`m ~h_VmZo d Omhra arVrZo hmdo, Vo EImm Aaoamdm`m
ImocrV ImOJr arVrZo hmoD$ Z`o Ago Am_Mo hUUo Amho.' - {Q>`m.
Aaoamdr r. Owcy_; Ah_`Vm; XS>nemhr; \w$emaH$s : "{dm Im`mMo YmoaU AaoamdrMo AgyZ' - Ho$co 3.49.
{d. Ow c _r; Ah n UmMo ; AmS> X m S > n UmMo ; CQ> ; d a ;
A`m`r : "Mmcg B{c`Q> `m`mgma`m Aaoamdr A_cXmamg Imoc
nm`mV {eamd`mMo hmoVo.' - cmo{Q>Ho$co 2.162.
Aaoao CXJm. XwImoma; emoH$, {d_`, ^` `mgma`m gJr Am{U
nMmmmnm`m doir `oUmam Cma.
Aaoano Um nw. 1. ghmZw^Vy r `V H$aUo. 2. ImoQ>r ghmZw^Vy r : "Vw_`m

AH$mZ

S>mo`mV AmVm Omo AaoaonUm VaiyZ Jocm Zm Vmo ...' -{d^yV 4.


Aao{c`m Z. ~mJoVco gwXa nmZmMo EH$ PmS>.
[B.]
AaR> Z. AZW; nhm : A[a> : "e`o Wmoa AaR> Ho$co & VdHo$ Vr{Z
AmoVZm dmBco &' - {ed 987.
[g. A[a>]
AamoJ-Jr {d. {ZamoJr; AmOmar Zgcocm; {ZH$mon H$VrMm; YS>YmH$Q>;
gwT>.
[g.]
AamoMH$ nw. 1. AMr; Vm|S>mcm Md qH$dm Mr ZgUo; ^yH$ ZgUo;
(AnMZmMm {dH$ma). 2. (c.) H$Q>mim; {egmar : "VoVc
w | AamoMH$ &
{df`t KoBc &&' - km 12.106.
{d. Z $MUmam; Z AmdS>Umam; H$Q>midmUm.
[g.]
AamoWm nw. Anyd BN>m.
AamonU Z. C^maUr : "M Aamon{U Xodn[admao J?'-nT>a {ecm 1.7
Aamo~m nhm : Aam~m
Aamogm nw. 1.AUHw$MrXma, {Z_wiVo Q>moH$; eodQ> (Xmoar - XmoamMm).
2. {Z_wi`m eodQ>mMr Xmoar. 3. Or^.
Aamogmnamogm {d. AKmoi Z Ho$cocm; AZmV; Aew; An{d;
AdN> (_Zw`, ^mS>o B.). nhm : nmamogm [{.] [g. n`w{ fV]
Aamoir r. {ZIm`mda ^mOcocr MmXH$s. nhm : Ahmamoir
AamZ _mnH$ Z. ({dA.) Jg, drO, nmUr dJaoMo dmh Mmcy
AgVmZm `mMo _mU _moO`mMo qH$dm Zm|X`mMo AamZ `m emkmZo
{g Ho$coco EH$ CnH$aU.
AH$ nw. 1. gy`; Am{X` : "Vmo Vd AH$mMm{h Am{X AH$ &'- Ed
7.61. 2. BMo PmS>; _Xma. 3. ~mam hr g`m (~mam Am{X` AgVmV
hUyZ). 4. gy`H $mV. 5. \${Q>H$. 6. Ad_oYm`m Cn`moJmMm AZr.
7. (`mo.) Cmam \$mJwZr.
[g.]
AH$ nw. 1. gdme; Vdme (AmfYm{XH$mMm); ag; _; gma; H$g;
{ZH$f; H$mT>m. 2. J>m; Jm^m; Jmird gma. 3. (c.) A>c
gmoXm; Mmoa; c~mS>.
[g.]
AH$ {d. _w`; _hdm`m : "`m IoarO `oWo {H$co AH$mV Vmo\$m
nmMgmV AmhoV.'-_Bgm 1.18. [\$m. AH$ = ~mco{H$cm]
AH$H$cm r. gy`q~~mMm ~mamdm ^mJ.
AH$Q>, AH$mQ> (AH$Q>) {d. c~mS>; dVmX; h>r. nhm : AaH$mQ>
AH$V-$ nw. BMo PmS> : "_J YoZw Mm[aVm Vmo jw{H$i dZmV
AH$V$ cjr &' - Am`m^m 1.2.37.
[g.]
AH$wXi Z. B`m PmS>mMo nmZ : "Pmcmo AY dH$V|; AH$wXio
`Wo> ^jyZt.' - Am`m^m 1.2.41.
[g.]
AH$of nw. C^m Xmdm; hmS>da.
[g.]
AH$~Yy nw. 1. JmV_~w. 2. gy`H$_c.
[g.]
AH${ddmh (AH${ddmh) nw. nwfm`m {Vg`m cZm`m doir Ber
W_ {ddmh H$aVmV Vmo. H$maU cmMr {Vgar ~m`H$mo hr ^m`emcr
ZgyZ cdH$a _aVo Aer g_OyV.
[g.]
AH$er-AH$g nhm : AaH$g
AH$mZ nw. Ad. Wmoa gaXma; XmcVrMo AmYmaV^ : "Agm S>mc

AH$mZ XmcV

_amR>r eXH$moe & 127

KmVcm nmVehmZr Ad`m AH$mZ dJaonmgyZ _wMcHo$ KoVco Oo


`mg gdWd _mamdo.'- {hXg 2.24.
[\$m.]
AH$mZ XmcV r. am`mMo AmYmaV^ : "amd _m Joco naVw gd AH$mZ
XmcV d gaXma \$mO Hw$c Amho Vo AmhoM.' - qhX 1.17. [\$m.]
AH$me nw. (`mo.) JhUmMm {dVma XmI{d`mH aVm gy`mMo (`mgmMo)
12 ^mJ H$aVmV, `mnH$s `oH$.
[g.]
AH$s r. _Xma; B.
[g. AH$]
AHw$co, AHy$c Z. 1. aH$ma qH$dm a\$ma `m~cMr A`m a Mr
Ajam`m S>mo`mda md`mMr ( ) IyU; ao\$. 2. B, C `m damZm
XrKd `o`mH$[aVm {Xcoco {Mh ( ) : "AS>`m _mm `mhr
ZrQ> &AHw ct docmQ>m &' - Xmg 19.1.3.
AH]$XwgJ_ nw. A_mdm`m; Amdg. (gy` d M `mMr `wVr (gJ_)
`m{Xder hmoVo.)
[g.]
AH$m}nc, AH$m_m (AH$m}nc,AH$m_m) nw. gy`H $mV_Ur. [g.]
AIUo nw. VmXwimMo VwH$S>o; _moR>m`m H$`m. (H$mo.) [g. AYIS>]
AJ Z. (^y.) dmidQ>mVrc gaH$`m dmiyMo Xoe. CXm. ghmam
dmidQ>mVrc dmiy`m Q>oH$S>m.
[B.]
AJQ> {d. hoHo$Imoa; nhm : AH$Q>
AJcH$aU (Z`.) COdm nm` nmR>r_mJ`m ~mOyg XmoZ Vmc CMcyZ ngaUo.
VgoM COdm hmV nwT >`m ~mOyg {VV`mM AVamda ngaUo. [g.]
AJcr nw. (^y.) 1. _` Am{e`m, MrZ, _Jmo{c`m `m XoemV OiU
hUyZ dmnamV AgUmao CQ>, _|T>m B. OZmdamMo dmicoco eoU. 2.
_Jmo{c`mVrc EH$m WmoamS> OmVrMr _oT>r.
AJi-im-cm r. 1. AS>ga; AS>Um; H$T>r; AJi: "KoVcr
mamMr AJim &' - H$Wm 1.7.23. 2. eIcm; gmIir; ~oS>r;
ImoS>m; nm`~oS>r. 3. (c.) Xm~; X_Z; {ZJh;{VamoY; ZS>;
AQ>H$md. ({H$. KmcUo).
[g. AJcm]
AJmZJm nw. doT>m; H$m|S>_mam : "_moJcmMm AJm{ZJm Ho$cm Amho.
Jm, daU, H$mS>r H$yc ~mX Omhcr Amho.' - n`m 29.
[\$m. ZJm. = doT> mMo {.]
AK nw. 1. qH$_V; _y`. 2. nhm : A`
[g.]
AKnm Z. A`XmZ Am{U MaUjmiU : "AKnm ^${Z gyXco'
- B 2.23.
A` Z. nw. 1. Am|OirV qH$dm chmZ nmmV nmUr KoD$Z `mV JY,
AjVm, \w$co dJao KmcyZ Xodm{XH$mg, ~mUmg AnU H$aUo : "^${Z`m
nwnmOi
w r & A`w Xodm| &&' - km 15.2. 2. g`mdXZmXr H$_mV
gy`mg CoeyZ Am|OirVyZ CXH$ gmoS>Uo. [g.](dm.) A` XoUo
- Xodm{XH$mg, ~mUmg nmUr AnU H$aUo. (c.)CXH$ gmoS>Uo;
Zme H$aUo; BOm H$aUo; g`mZme KS>dyZ AmUUo.A` KoUo KoD$Z C^m, V`ma amhUo, AgUo - Zme H$a`mgmR>r V`ma
AgUo, Q>nyZ ~gUo.
{d. 1. ny`; nyOZr`; XeZr`; g_mZZr`. 2. _y`dmZ. [g.]
A`m nw. A` Xo`mgmR>r Cn`moJmV AmUco OmUmao EH$ nm. [g.]

AOH$mRr

AMH$ {d. nyOm H$aUmam; AMZ H$aUmam.


[g.]
AMUo - A{MUo C{H$. CnmgZm, godm, nyOm H$aUo; ^OUo; VdZ
[g.]
H$aUo : "XoIo _mVm{nVao A{MOVr &' - km 2.32.
AMZ-Zm Z. r. nyOm; AMm; CnmgZm; godm; dXZ (Xod, ~mU,
Wmoa cmoH$ `mZm Ho$coco) : "gdhr AMZ| KS>cr hmo &' -g
8.54.

[g.]
AMZnm Z. XodnyOo `m gm{h`mMo ^mS>;o nyOmnm.
[g.]
AMZ nyOZ Z. nyOmAMm; CnmgZm; godm.
[g.]
AMZ ^{$-$s r. Zd{dYm^$snH$s "AMZ' - nyOm hr nmMdr
^$s.
[g.]
AMZmH$w S> Z. (nwam.) _mVrMo ~Z{dcoc,o Mmag AmH$mamMo H$w S>.
^maVmV Vo amo_Z gH$Vr`m gnH$mVZy Amco. Aer Hw$ S>o ^maVmV Voa,
Zodmgm, Vj{ecm, A{hN> dJao {R>H$mU`m CIZZmV gmnS>cr
AmhoV. _hmam>mV nydu Aem Hw$ SmMr nyOm hmoV Ago.
[g.]
AMZr`, A` {d. nyOZr`; dXZr`; d.
[g.]
AM_mJ nw. Xod`mZ nW; `mo`mMm `mU_mJ : "OoW AM_mJmMo
ImchmQ> : Y__mJmMo amOhmQ>' - {ed 96.
AMm r. 1. nyOm; AMZ; CnmgZm. 2. _yVuMr WmnZm, mU{V>m
(ZdrZ ~g{dco`m) qH$dm nwZ:ewr ({dQ>mi`m_wi)o H$a`mMm {dYr;
AMme
w r. 3. VwVr (d{XH$). 4. XodmMr {V_m.
[g.]
AMmew{-r r. XodmMr _yVu An{d Pmcr AgVm qH$dm ZdrZ
_yVu ~g{dVmZm hmo_ dJao AZw>mZmZo Ho$cr OmUmar ewr.
A{M-Mu r. dmcm; {X`mMr `moV : "XrnH$mMr AMu &' - km
13.1123.
A{MH$ VmZ (gJrV.) EH$mM damMr VmZ (gm_Jm`ZmVrc EH$
H$ma, `md$Z nydu F$Mm EH$mM damV hQ>`m OmV Agm`mV.)
[g. F$H$]
A{MV {d. ny{OV; d{XV; ny{Ococm.
[g.]
A{Mam{X _mJ, A{Ma_mJ nw. 1. ~cmoH$mMm _mJ; mcm Xod`mZ,
Cmam`U _mJ Agohr hUVmV. `m _mJm`m gd Jmo>r H$memg~Y rM
AmhoV. CXm. {Z` {Xdg; `hr gy`mMo g_rnJ_Z, M~cmMr
dr B. : "`mVo A{Mam _mJw h{UOo &' - km 8.225. 2. `mo{V_mJ.
3. (c.) Cm__mJ. 4. `mo`mMm `mU_mJ.
[g.]
A{M_mZ nw. 1. gy`. 2. Ar.
AO nw. O{_ZrMr Xr; {dVma.
[\$m.]
AO nw. 1.{dZVr; mWZm; {ZdoXZ; AmdoXZ; A`WZ; {dk{n.
2. {\$`mX; XaImV. 3. EoH$cocr; lwV; _m$O : "ho I~a lr_V
IwXmdV `m_V `mg AO hmoVmM.' - n`m 482. ({H$. H$aUo,
R>moR>mdUo, R>mH$Uo, gO{dUo, ~Z{dUo).
[\$m.]
AOH$ {d. 1. {_i{dUmam; gnmXZ H$aUmam. 2. Zer~. [g. AO]
AO H$aUo {H$. 1. Amncr VH$ma qH$dm {dZVr A{YH$m`mnwT>o _mS>U.o
2. ZmoH$argmR>r C_oXdma hUyZ n nmR>dUo.
AOH$mRr r. O_rZ _moO`mMr H$mR>r. [Aa. AO = O_rZ]

AOUo-A{OUo

128 & _amR>r eXH$moe

AOUo A{OUo g{H$. gnmXZ H$aUo; {_i{dUo; m H$$Z KoU:o "Oar


~hVm O_t ~hwVo &A{Oco| gwH$ V| &' - amgn 1.784. [g. AO]
AOUo-A{OUo {H$. AO H$aUo; {dZVr H$aUo : "A{OVr Amhm
H$sOo nmdZ &'- Xm{d 411.
[Aa.- AO]
AOXma nw. {dZVr H$aUmam; `mMH$; XaImV XoUmam; {\$`mXr.[\$m.]
AOXmV r. coIr AO; XaImV.
[\$m.]
AOZ, AOZm Z. 1. {_idUyH$; gnmXZ; mr, gnmXUr : gm_m.
eX - `mOZ, {dmOZ. 2. (AW.) `$scm god~o c {_iUmar
_Owar, doVZ B`mXr. 3. CnmXZ IM Am{U BVa IM dOm OmVm,
{d{e> H$mcmdYrVrc _hgwcmVrc {eH .
[g.]
AOZdrg nw. AO, AmdoXZn {c{hUmam.
[\$m.]
AO~m~ r. VZmVr{edm` H$maUnado c dJao H$m`gJr gaH$mamVyZ
{_imcocr XoUJr.
[\$m.]
AO~Jo -~oJr nw. AOXmamMm (coIr qH$dm Vm|S>r)AO hOaw mg, amOmg
EoH${dUmam A{YH$mar : "_hmamOmMm ^moim AO~Jo r' - Xm{d.[\$m.]
AO^yO r. Xr (O_rZ _moOUrVrc).
[\$m. AO]
AO_X {d. 1. CH${R>V; CgwH$. 2. {`; gwIr. [\$m. AmPw_X]
AO_Xr r. {`Vm; gm`; CgwH$Vm.
[\$m.]
AO_mV r. 1. AO. 2. AOXma : "gd AO_mV Amco ^oQ>r &' g 2.96.
[\$m.]
AO_yidg Z. _yi dVr H$aVmZm Agco`m O{_ZrZVa _mJmhZ
gnmXZ Ho$cocr O_rZ.
AOc {d. hcHo$; JaZm_r; {H$aH$moi; H${Z> : "gmmdrg gaH$ma
Zm_r _m[aco; XrS>e| gaXma AOc OI_r Ho$co.' - Omoam 90.
[\$m. AaOc = ZrM]
nhm : AaOc
AOdUo {H$. IMu KmcUo; PQ>Uo.
AO{dZ{V-Vr nhm : AO
AOmZr {d. hVJV; m; Vm`mV Agcoco : "hmcr gmho~mgr _wH$mgm
AOmZr Omcm Amho.'-B_ 44.
[\$m.]
A{OV {d. {_i{dcoco; gnm{Xcoco.
[g.]
A{OV Am` nw. (AW.) _Owar, nJma, `dgm`ewH$ B. _mJmZr
O_m hmoUmar `$sMr {_iH$V.
[g.]
A{OVm{-r r. (AW.) {_i{dcoco Cn; H$_mB.
A{OV aOm r. gaH$mar, {Z_gaH$mar, {~ZgaH$mar H$_Mm`mZm dfmVZy
R>amdrH$ {Xdg {_iUmar nJmar aOm; {_i{dcocr, gnm{XV Ho$cocr
aOm.
A{OcmBQ> nw. (^yem.) {MH$U_mVrnmgyZ ~Zcocm EH$ H$maMm K>
IS>H$.
[B.]
AOu nhm: AO (dm.) AOu gO{dUo - AO qH$dm {dk{nH$
V`ma H$aUo.
AOu BZm_ Z. gaH$mamg ZOamUm XoD$Z KoVcoco BZm_.
AOu BV_mg {dZVr : "Z~m~ d amOo~hXXa `mg _mKmao {\$a`mdar
AOu BV_mg {chmdr H$s' -EocI
o 2.479.[\$m. AP + B{V_me]

AW

AOuXmV, AOXVr nhm : AOXmV


AOu_Or r. Zoh; _r : "AOu_Ou_`o {dH$n CS>dm &' ncm 164.

[\$m.]

AOwX m {d. H$>r:"cmoH$ \$ma AOwX o AmhoV. Jmonmiamd Jo`m_wio gm`m`m


e$s Jo`m AmhoV.' -Eocgo 1970.
[\$m. AmOwXm]
AOwZ nw. 1. nmM nmS>dmnH$s {Vgam. 2. ghmOwZ, H$mVdr`.
3. AOwZgmXS>m-gmVmS>m; nmT>am EoZ. ho PmS> H$moH$UmV AmT>iVo.
nmZo drV^a cm~, \w$co, gmc nmT>ar, cmHy$S> haH$m_mg Cn`moJr.
{d. nmT>am; doV.
[g.]
AOwZ Hw$c Z. (dZ.) AOwZ gmXS>m, {haS>m, ~ohS>m, EoZ qH$Oi, KmdS>m,
YmnQ>r B`mXr {X{c{H$V dZnVtMo Hw$c.
[g.]
AOwZdO nw. hZw_mZ.
[g.]
AOwZI, AOwZgmXS>m nhm : AOwZ 3
AOwZdm Z. ~m|~; eIdZr; AOwZmMo Xwgao Zmd \$mJwZ `md$Z
\$mJwZmVrc dm hUOo ~m|~ : "AOwZ dm| Ho$cr' - _Bgm 1930.
[g.]
AOwZr {H${d. AmOdmZo; XrZdmUrZo : "H$Uamd ~mi `mg {ZOm_
~hV ~hV AOwZr ~mococo H$s amd n{S>V YmZ `mMo \$mOoMm H$gohr
H$$Z `oWyZ Hy$M H$adm.' -g~ 29.
AOy {d. BNw>H$; V`ma; _m` : "AmO XmoZ gmcmnmgyZ MoZmnQ>UH$amMm
XmoVrMm BamXm. IwXX EH$ nmcIr d Xhm OdmZmZgr `o`mg AOy.
coH$sZ OmV _H$ar.' - _qeH$m 166.
AUd nw. g_w; gmJa; gm_m. eX - emoH$mUd, _mohmUd, Xw:ImUd :
"_J _mohmUdJdmj| & [aKmoZr R>c
o m &' - km 11.61.
[g.]
AUd`mZ Z. hmoS>r; Jc~V.
[g. AUd + `mZ]
AUdmod nw. 1. g_wmV O_cocm. 2. M.
[g.]
AUdmodm r. 1. g_wmVyZ {ZKmcocr r. 2. c_r. [g.]
AV(m)Uo A{H$. A`V CgwH$VoZo, CVmdionUmZo AYra, `mHy$i
hmoUo; nr{S>V hmoUo.
[g. AmV]
AVcmonVwcmo nw. `o-Om; `oaPma :"drYmgJ_mnmgm{Z dmKmS>gJ_wd[a
AVcmo-nVwcmo H$am' - crMC 454.
AVm-{V-Vu {H${d. A{cH$S>o : "V`m AVm nVm Zmht H$mht &'Xm{d 35. nhm : AaVm
AVm-{V-Vu r. AmdS>; BN>m; Amem; H$miOr :"_mPo _Zr Ago
Oo AVm nwadmdr Vo Xodam`m &' - JwM 5.18.
[g.Am{V:]
AVmJ Z. AY} VmJ; AXVmJ - AmR> aogmMo Vm`mMo ZmUo.(Jmo.)
[g. AY + Q>H$]
A{Vharo {d. Xw:I haU H$aUmam.
[g.]
AVu r. Anojm; AmdS>; BN>m; CH$R>m.
[g. Am{V : ]
AW nw. 1. A{^m`; ^md; ^mdmW; Vmn`; H$m_; hoVy; H$maU : "ho
Am{UH$mhr EH$m AWm CnH$maocm.' - km 3.153. 2. `; cm^;
_mc_mm; YZ : "O`m nmgmo{Z hmo` AWm{ & Vo g_W {e`
AmdS>Vr &' - E^m 23.233. 3. {_i{d`mMr qH$dm gm` dVy;

AW

_amR>r eXH$moe & 129

gnmXZr` Jmo>, {df`, `o`. 4. Y_, AW, H$m_, _moj `m Mma


nwfmWmnH$s Xwgam; H$sVu, gmm d gnmr `mnmgyZ {_iUmao gwI.
5. `; OS> nXmW, dVy; g> nXmW; {Z_mU Ho$cocm {Og;
(`mnH$ AWmZo) ApVd qH$dm g~Y; B{`mMm {df` : "Vg|
^maVr gwadmS>co &AWOmV &&' - km 1.40. 6. \$i; {Znmr;
n[aUm_; ~Zmd; (c.) gJ : "AW Vgm Amcmho H$m, Or
_YwgyXZm H$nmimcm &' - _mo^r_ 9.58. 7. BN>m; AmH$mjm;
Anojm. 8. H$g; X_; Omoa; gd; herc. 9. (g_mgmV) Ame`,
^mdmW `m AWu {dmZmMo g^mfU, MMm `mVyZ Zoh_r Cn`moJ
H$aVmV. Ogo -c`mW, dm`mW, ``mW. 10. (g_mgmV) gmR>r,
Vd, H$[aVm hUyZ B. hoVwXeH$ AWmZo : "H$m_gwI H$m{_Zr_oir &
gwImW {`oV| {Vnmir &' - E^m 23.427. 11. OaH$[aVm
VaH${aVm (`m) gmR>r, (`m) njr - nojm, (`m) njr - nojm
m AWu. 12. (H$m`Xm.) Xmdm; ~m~; {\$`mX; {ddmXmMm {df`.
13. H$amd`mMr g_Omd`mMr - {ddmgmd`mMr dJao H$moU`mhr
H$maMr Jmoo>, ~m~. 14. H$miOr; AmWm; JaO; {hVg~YmMr
OmUrd. 15. (`m.) H$`mMm {H$`m{df`H$ hoVy. 1) dmW. 2)
AmkmW. 3) {d`W. 4) gHo$VmW. 16. (c.) ~ : "O|ht emoYyZ
nm{hcm & `mgr AW gmnS>cm & `oam Agmo{Z Ac` Omcm &
O_moO_t &' - g 1.9.12. 17. (c.) dV: Mr gmm, r :
"Amnwc| AW Xwg`mnmet & Am{U Xwg`mM| A{^imgr &' - Xmg
2.1.61. 18. ~moc; Xmof : "`m H$aUmV AmncoH$S>o H$mhr AW
Zmhr.' - {ed{X 2.2. 19. (g_mgmV) ^md; gm_`; Omoa;
H$maU; Adc~Z : "O_cm{g ~imW} & Y_mM{o Z &'- km 16.464.
20. (`mo.) H$w S>crVrc {Vr` WmZ (YZWmZ). [g. AW] (dm.)
AW \$mdUo gmnS>U;o {_iUo; gJVr cmdUo : "Ed gd eXmMm
AW \$mdo &' - `WmXr 11.545. AWmcm _aUo - dV:`m
\$m`mgmR>r YS>nS>Uo qH$dm A{V CVmdri AgUo.
AW nw. aW : "ndVdohr AW}gr ~rO| Ho$c| & VoW AWw amhm{dcm'
-crMny 363.
AWAnwdm` r. cmS>; H$moS>; H$mVwH$.
(Jmo.)
AWAm`moJ nw. emgZm`m Am{WH$ `dhmamMr `dWm nmhUmao ImVo,
{d^mJ, A{YH$aU.
AW H $maU Z. g_J Am{W H $ ~m~tMm {dMma; Xo e mMr dJ a o
AW`dWm : "AWH$maUmMm A`mg H$$Z _mPr hr ^y{_H$m
V`ma Pmcocr Amho.'- YamJm 2.166.
[g.]
AWJ` Z. AWmMo kmZ; AW~moY.
{d. g_O`mgmaIo; H$i`mgmaIo.
[g.]
AWJ^ {d. Ame`nyU; AWKZ.
[g.]
AWJmad nw. AWmMm ^maXVnUm.
[g.]
AWJhU nw. AW OmUUo, g_OUo, drH$maUo; AW~moY hmoUo;
JhUe$s.
[g.]
AW`wVr r. (^mfm.) EImm eXmMm _yiMm MmJcm AW OmD$Z

AW_r_mgm

`mcm dmBQ> AW m hmoUo. CXm. Jmodm_r eXmMm _yi AW JmBMm


_mcH$, naVw `mnmgyZ Pmco`m Jmogmdr eXmMm AW ~amJr, gS>m\$qQ>J
Agm hmoVmo.
[g.]
AWN>Q>m r. (gmg.) AWmVrc gy_ ^oX, \$aH$; AWmMr doJir
N>Q>m; AWmMm {^ ncy.
[g.]
AWUo C{H$. _mJUo; `mMZm, {dZVr, {dZdUr, mWZm H$aUo : "AWu
Am`m AWmd`mgr & {d_wI Z hmdo gd gdd|gr &' - E^m
7.405.
AWV: {H${d. 1. AWm_mUo; A{^m`m_mUo; ^mdmWm_mUo.
2. Ac~V; AWmV; ImrZo; O$a.
[g.]
AWXeH$ {d. 1. AW {deX H$aUmao, XmIdUmao. 2. {H$_Vr XmI{dUmao.
CXm. AWXeH$ n[a_mUo ({H$_Vr XmI{dUmar.)
[g.]
AWXmg {d. `mMr A{V hmd ~miJUmam; H$dS>rMw~H$; nemgmR>r
YS>nS>Umam; nemgmR>r dmQ>oc Vo H$aoc Agm; AWmr hoM gdd
_mZUmam.
[g.]
AWXmof nw. `m_wio H$m`mVrc _w`mWmMr hmZr hmoVo Agm Xmof. ho XmoZ
H$maMo. {Z` Xmof d A{Z` Xmof.
[g.]
AWZm r. `mMZm; {dZVr; _mJUr; A`WZm; mWZm : "ho{M hmoD${Z
AWZm &_r{M _m`m AWu AOwZ m &' - km 18.1120.[g. AW]
AW{Z$nU Z. (gmg.) AWmMo n>rH$aU, {ddoMZ; AWmMm CcJS>m.
AYnVr nw. Hw$~oa; A{VYZdmZ; lr_V _mUyg.
[g.]
AWnam`U `$s (AW.) H$mhrVar BpN>V m H$$Z Ko`m`m
hoVyZo, {Z`{_VnUmZo Am{U nwT>o H$m` KS>Uma Amho mMr H$nZm
H$$Z Amnco gd Am{WH$ `dhma H$aUmar, AWemkmZo {Z_mU
Ho$cocr H$mn{ZH$ `$s.
AWn[adVZ Z. (^mfm.) ^mfoVrc eXm`m AWmV H$mcmKmV Pmcocm
~Xc.
[g.]
AWnU
y {d. 1. gH$o VJ{^V; hoVJw ^. 2. AW~moYH$; AWgMy H$.[g.]
AWnyU erfH$ Z. (J.) gy{McoIZ H$aVmZm Zm|Xr_`o `md`mMm
JWZm_mVrc Cn`w$ ^mJ.
[g.]
AWepV-Vr r. (^mfm.) EImm eXmMm _yiMm dmBQ> AW
OmD$Z MmJcm AW m hmoUo.
AW~Y nw. AWmcm AZwg$Z dm`mVrc eXmMr _mS>Ur.
AW~w{-r r. 1. JaO; BN>m. 2. AmdS>; H$iH$i; {hV~wr.
{d. nemda, \$m`mda Zoh_r cj AgUmam; dmWu; Amn_Vc~r.
AW^oX nw. AWmVrc \$aH$ : "Zm H$mhr AmWr AW^oXw &Vmo Xod H$arVw
{deXw &'- km 18.89.
[g.]
AW_ r nw. XoemMo qH$dm am`mMo Cn d IM nmhUmam d `mg~Y rMo
YmoaU R>a{dUmam _{_S>imMm g^mgX.
[g.]
AW{_{V-Vr r. (AW.) {gmVmMr MmMUr, nS>Vmim Ko`mgmR>r
J{UV Am{U g`memmVrc nVtMm Ho$cocm dmna. [g.]
AW_r_mgm r. (gmg.) eXmMo AW {^ gX^mV H$m d H$go
~XcVmV `mMm D$hmnmoh H$aUmao em.

AWdmX

130 & _amR>r eXH$moe

AWdmX nw. 1. A{Ve`mo{$nydH$ VwVr qH$dm qZXm; A{Vegm;


A{VqZXm; A{Ve`mo$sMo dUZ : "H$m hm AWdmXw hUVr &
dmMminU| &&' - km 2.195. 2. (gmg.) n>rH$aUmW H$a`mV
`oUmam `w{$dmX; \$clwVr; AWJmad; H${dcmKd; H$mn{ZH$ _S>Z:
"doXt`m AWdmXmg[agm & _Zt ~mYmo{Z ^moJmem & `k{_fo newqhgm &
^moJ{cgm H$$ YmdVmo &&' -E^m 5.262. 3. {_`m H$nZm; H$mn{ZH$
n>rH$aU; D$hmnmoh; MwH$sMr g_OyV. 4. (c.) (_r_mgm) AmJVHw $
{dYmZ. 5. AWmg~Yr dmXMMm; dmX{ddmX. 6. CoemMo H$WZ;
{ddaU; n>rH$aU. 7. A_wH$ Amnmr Q>mi`mgmR>r A_wH$ H$amdo
Ago gmJUmao dMZ.
[g.]
AWdmXm_H$ {d. _moR>no Um XoUmar; A{Ve`mo{VnyU; Iwem_V H$aUmar :
"VH$VrWmMr VwVr AWdmXm_H$ dmQ>Vo.' - _mJmodm 122.
AWdmhH$ {d. `m_wio AW MmJcm g_OVmo Aer (eXmMr {ZdS>,
aMZm B.); AWnUy ; AWdmm Agcocm.
[g.]
AW{dMma nw. (^mfm.) eXmcm m hmoUm`m AWmMo d$n,
A{^`OH$ d A{^`$ `m`m_Yrc ZmVo, AWmMo {d{dY H$ma,
AWm_`o hmoUmar n[adVZo B`mXr ZmMr _r_mgm; eX Am{U `mMm
AW `m`m nanag~Y mMm gd ~mOyZ r hmoUmam A`mg. [g.]
AW{dUo {H$. AW H$aUo; AW gmJUo; VrVr gmJUo : "`WmWnyU
AWdr &'- E^m 2.793.
[g.]
AW{dVma nw. (^mfm.) EImXm eX ^mfo`m nydmdWoV `m gX^mV
dmnacm OmV Agoc `mnojm ZVa`m AdWoV Vmo OmV gX^mV
dmnacm OmUo. CXm. "Vm`m' `m eXmMm _yi AW Vm`m`m
YmVynmgyZ ~Zdcoco {d{e> AmH$mamMo ^mS>;o naVw AmVm `m AWmMo
gm_m`rH$aU "{nVioMm Vm`m', "Q>rcMm Vm`m'.
[g.]
AW{dkmZ nhm : AW{dMma
[g.]
AW`dWm r. (AW.) 1. XoemMr gnmr, gmYZgm_Jr d CnmXZ
`mMr {Z{_Vr d {dVaU `m`mer g~{YV `dWm; XoemVrc
gnmr`m d CnmXZm`m {dVaUmMr d Cn^moJmMr H$m`nVr.
2. g_mO, AmWmnZm qH$dm Hw$Qw>~ `m`m, m_w`mZo CnmXZmer
{ZJ{S>V Agco`m `dhmamMr, gwgJV _mS>Ur Am{U `mMo
`dWmnZ.
[g.]
AWem Z. (AW.) 1. A_`mX JaOm Am{U _`m{XV d n`m`r
Cn^moJmMr gmYZo `m`m_wio {Z_mU hmoUm`m g_`mMm A`mg
H$aUmao em. 2. gnmrMo CnmXZ d `` `mMo {ddoMZ `mV
Ho$co Amho Vo em : "nU `m KS>dyZ AmU`mMo Iao Cnm` Am_Mo
dWm Xoem{^_mZr AWemr gmJVmV Vo ZhV.' - AmJa 2.97.
3. Eo{hH$ gwImg~Yr cm{H$H$ `dhmaem (Y_emm`m CcQ>).
4. am``dhmaem; amOZrVremgZem. CXm. H$m{Q>>cr`
AWem. 5. XS>ZrVr.
[g.]
AWemk nw. (AW.) AWem OmUUmam; AWemmMm Vk;
AWemmMr nVera _m{hVr AgUmar `$s.
[g.]
AWey` {d. H$mhrhr AW, Ame` Zgcocm; {ZaWH$; _wmcm gmoSy>Z

AWmn{m-mr

Agcocm.
[g.]
AWgmm r. gnmr`m CnmXZmMo d {dVaUmMo A{YH$ma; nemMo
A{YH$ma d `dhma; Am{WH$ gmm : "gd AWgmm gaH$ma`m
hmVr H|${V hmoVo.'- cmog 34.
[g.]
AWg_WVm r. AWm`m A{^`$rMo gm_`; _ZmVrc Ame`
n> H$a`mMr Hw$dV.
[g.]
AWg_mOem Z. (g_mO.) g_mOemm`m {>H$moZmVyZ Ho$cocm
AWemmMm A`mg. Am{WH$ `dhma Am{U g_mOOrdZmMr
AJo `mMm g~Y, gnyU AW`dWoMm g_mOgKQ>Zoda Am{U
g_mOmVrc BVa gWmda nS>Umam ^md B`mXtMm A`mg.
AWgH $n nw. AmJm_r dfmVrc CnmMm d IMmMm Vnerc XoUmao
{ddaU; AXmOnH$; AW_ `mH$Sy>Z ggX qH$dm {dYmZ_S>i `m`mnwT>o
_mS>`mV `oUmao, O_mIMmMm AXmO XmI{dUmao nH$. [g.]
AWgH$moM nw. (^mfm.) `mnH$ gX^mV dmnacm OmUmam eX
H$mcmVamZo _`m{XV gX^mV dmnacm OmUo.
[g.]
AWg~Y nw. AWmMm eXmer qH$dm dm`mer Agcocm g~Y . [g.]
AWgmhm` Z. Am{WH$ _XV; emgZmZo H$`mUH$mar H$m_mH${aVm
{Xcoco Am{WH$ gmhm`.
[g.]
AW{g {d. 1. AWQ>m {g; J{^V; d{ZV; \$cmno{jV. 2. {gmW;
`mMm hoVy VS>rg Jocm Amho Agm.
[g.]
AWhm{Z-Zr r. A`mo` eX, aMZm B. _wio n> Z g_OUo. [g.]
AWhrZ {d. AW Zgcoco; AWey`.
[g.]
AWmAWu {H${d. H$moU`mhr _mJmZ,o arVrZo, nVrZo; H$mhrEH$ AWmZ,o
H$amamZo, H$mhrEH$ g~Y ZgVmZm; {H$_{n, `qH${MVhr.[g. AW]
AWmJio {d. AWMwa; gmW; AdWH$; `mnmgyZ H$mhr ~moY
hmoBc Ago; gw~moY : "H${dd Agmdo AWmJi| &' - Xmg
14.3.27.
AWmV {H${d. 1. H$maUm_wio; H$maUmVd; Ad` n[aUm_mZo;
AmoKmZoM; gmh{OH$M; AmnmoAmn. 2. dVwV:; dmV{dH$;
n[aUm_r; AVr; \$c>rZo nmhVm. [g. AW-nM_r {d^$r]
AWmXoe nw. (^mfm.) eXm`m AWm`m AcH$m[aH$ Cn`moJm_wio
Pmcoco _yi AWmV n[adVZ. CXm. "A~y' `m emMo _yi `m
Aa~r eXmV Amho (Am~) `mMm AW "Moh`mdaMr M_H$'
Agm Amho; naVw AmVm Vmo "MmJco Zmd, {V>m, rMr cmm' `m
AWu $T> Amho.
[g.]
AWmZwgYmZ nw. _mJrc {dYmZmMm d nwT>rc {dYmZmMm AWm`m
>rZo g_d`; AWgX^; nydmnma g~Y qH$dm YmJm. ({H$. amIUo,
R>odUo.)
[g.]
AWmVa`mg, AWmVamon`mg nw.AWmcH$mamMm EH$ H$ma.
AWmd` nw. AWmMm g~Y; AWm{df`r YmoaU; gX^; g~Y;
dm`m_Yrc eXm`m AWmVrc EH$gyrnUm.
[g.]
AWmn{m-mr r. 1. n> Z Ho$coco naVw J{^VnUo qH$dm d{ZV
H$$Z g_m{d> Ho$coco AZw_mZ; J{^VmW. 2. AZw_mZ qH$dm VH$

AWmn

_amR>r eXH$moe & 131

H$aUo, H$mT>Uo, ~mYUo; AZw_mZ {gmV; H$nZm; VH$; AQ>H$i;


AmZwf{JH$ {g Jmo>. 3. EH$ AWmcH$ma.
AWmn {d. AWmVZy {Zn hmoUmao; Ame`{g; gX^mJV. [g.]
AWm^mg nw. AWmMm Am^mg; AWgm`; MwH$sMr {dMmagaUr.[g.]
AWmWu {d. 1. YZmMr BN>m H$aUmam; `oNw> : "{VOm AWmWu Om{UOo &
km{Z`m MmWm &&'- km 7.109. 2. d{mna Aem Mma H$ma`m
[g.]
^$mVrc n{hcm; gH$m_ ^V.nhm : AWmAWu
AWmcH$ma nw. AWm`m `moJmZo H$m`mcm emo^m AmUUmam AcH$ma.
(Cn_m, $nH$ B`mXr).
[g.]
A{WH$ {d. 1. `mMH$. 2. Cn`moJr nS>Umam godH$ : "H$moUH$moUm
A{WHw$ & H$moU OmU| &&' - km 18.1598.
[g.]
A{WV {d. _m{JVcoco.
A{W_ nw. (^mfm.) ^mfoVrc Ame`mMm H$m`H$mar KQ>H$.
[g.]
A{Wc {d. Oar Agcocm; JaOy; AmWodmBH$.
[g. A{WZ]
A{Wco {R>H$mU Z. JaOy {R>H$mU, Wi; OoWo Oar Amho Ago Wi.
AWu r. VmQ>r; {VaS>r : "ew{MidirMr AWu `_wZo`m VQ>mda
cdH$aM Omicr OmBc.'- ggmdm 3.247.
[{h.]
AWu {d. 1. AO, `mMZm, {dZVr H$aUmam; mWZm H$aUmam : "AWu Am`m
AWmd`mgr & {d_wI Z hmd| gddogt &' - E^m 7.405. 2. (g_mgmV)
BpN>Umam; AmH$mjm AgUmam; JaOy. CXm. {dmWu, nwmWu, _mojmWu
YZmWu. 3. YZdmZ.
[g. A{WZ]
C^. (`mAWu...`mAWr...) H$maU d H$m`XeH$ C^`md`r
A`` : "`mAWu Vy ~mocV Zmhrg `mAWu ngo VyM KoVcoco AmhoV.'
AWu `Wu {d. nanamnoj; nanamda Adc~yZ AgUmam;
EH$_oH$mMr JaO AgUmam : "`m H$aUr `mMm WmoS>mgm AWu
`Wu g~Y Amho.'- cmo{Q>H$oco 4.66.
[g.]
AW} {H${d. H$aVm; gmR>r. nhm : AW 10
AW} (M) mUo (M) {H${d. gddr; nyUnUoo; VZ_ZYZoH$$Z :
"_hmaamdmMo d Am_Mo Zmgmdo ho \$mamg gwI. JJmo~m Vmo ~m~mgmR>r
AWomUo AgVrc Ago dmQ>Vo.'-nwX 187.
[g.]
AW}cm nhm : A{Wc
AWm}nm` nw. (am`.) 1. gaH$ma`m Cn`moJmgmR>r ngm C^m H$a`mMr
`moOZm; `m g~YrMm H$m`Xm. 2. EImm Jmo>rH$[aVm ngm C^m
H$a`m`m nVr d gmYZo.
[g.]
AXImn Z. `oH$ \$ircm AYu ImM KoD$Z \$`m OmoS>`mMm
gmYmH$ma.
(Jmo.)
AXZ Z. nrS>Z; coe; Xw:I : "qcJXohmMo _XZ & VoqM OZmMo AXZ'
- E^m 6.2.
AX_mnQ>o {d. AY} _mnQ>o; EH$ _mn; nmdeoa.
(Jmo.)
AXcr nw. ZmoH$a, d`{$H$ MmH$a.
r. d`{$H$ ZmoH$ar, MmH$ar.
[B. AmS>cr]
AXmi nw. Jm|JmQ>; AmaS>mAmoaS>.
A{XVdm`w-`y Z. nw. VmoS >mMm njKmV; njdm`y; AYmJ dm`y. [g.]

AYMr, AYVr

AXwdQ>mo {d. Anwao; AYdQ>. (Jmo.)


[g. AYdV]
AXwH$ Z. AYm^mJ; ZmaimMm AYm ^mJ(Hw$.)
[g.AY]
AXm} {d. AYm. (Jmo.)
[g. AY]
AY, A Z. 1. EH$m nXmWmMo Oo XmoZ g_ {d^mJ Vo `oH$s; {Z_m
VwH$S>m. AYm ^mJ. 2. (g_mgmV) AYm; {Z_m. CXm. AYH$mog,
AYKQ>H$m B.
{d. AnyU; Anwam. CXm. AYg`, AYZ B.
[g.]
AYH$ Z. AYm ^mJ; {Z_m {hgm.
{d. XmoZ g_mZ ^mJ H$aUmam.
[g.]
AYH$m {d. 1. AYm_wYm {nH$cocm, V`ma Pmcocm qH$dm AYdQ>
{eOcocm (\$c, Ym`, {dm, A); AYm_wYm; AnyU; Anwam.
2. nyUnUo eodQ>mg Z OmVm AYdQ> am{hcoco (H$m_). 3. nyU kmZ
Zgcocm qH$dm _m{hVr Zgcocm.
AYH$Xam nw. KmoS>m`m cJm_mMm EH$ H$ma.
AYH$m{cH$ {d. R>aco`m doio `m {Z_mdoi H$m_mda Agcocm. [g.]
AYHw$ec {d.EImm H$m_mVrc H$me` nyUnUo Am_gmV Z Ho$cocm
(H$m_Jma).
[g.]
AYHw$^ nw. (`mo.) gy` Hw ^ amerg `oVmo `m doir Xa ghm dfmZr
n`mJjor {doUr gJ_mda ^aUmam _oim.
[g.]
AYH$moa r. AYm MVH$moa; {ZVH$moa (^mH$ar).
AYJO nw. EH$ hmV cm~rMm. nhm:AaZr
AYJmoc nw. 1. JmocmMm ~amo~a {Z_m ^mJ. 2. ndrMm AYm ^mJ:
"... Mg_wI ndrMm Omo AYJmoc AgVmo `mdarc gd cmoH$mZm
MJhU >rg nS>Vo.' -Amgy 66.
AYK~mS> nw. K~mS>_whVmnojm H$_r _hdmMm EH$ ew^_whV.[g.]
AYMaVr`-OaVr` {d. AY} qH$dm AYdQ> H$m_; A{ZpMV
d$nmMo H$m_; _moK_ qH$dm A{ZpMV ^mfU.
AYM nw. 1. d qH$dm ew A>_rMm M; AYm M. 2. AY
Mm`m AmH$mamgmaIr dVy. 3. (JMmS>r XoVmZm hmVmMm AmH$ma
AYMmH$ma hmoVmo hUyZ) hH$mcn>r : "`m A>_r`m Mm`m
_whVmda _cmhr AYM {_imcm.' - _yH$Zm`H$. ({H$. XoUo,
_maUo, {_iUo B.). 4. (Z`.) hmVmMr Mma ~moQ>o EH$_oH$mg
cmdyZ VmR> R>odUo d AJR>m Xya ng$Z R>odUo. 5. AYMmH$Vr
(\$mimMm) ~mU.
[g.]
AYMX`moJ nw. (`mo.) H|$m`{V[a$ H$moUVohr EH$ WmZ Am{U
`mnwT>rc ghm WmZo `m_`o gd Jh AgVrc Va hmoUmam `moJ Om~mo 172.
AYMmH${V-Vr 1. A`m MXm`m AmH$mamMr (dVy.) 2. (nwam.)
cKwnmfmU`wJm_`o dmnacr OmUmar XJS>mMr AYMmH$Vr (h`mao)
`mMm `mdoir ~mUm`m Q>moH$mgmR>r Cn`moJ H$aV AgV. [g.]
AYMr, AYVr r. {d. AYdQ> Pmon; _yN>m : "~mU ^o{Xcm
{Ohmar & {dXyaW n{S>cm YaUrdar & S>moim cmJcr AYMr & Oodr
IoMar `mo{J`m &' - Ed 9.32.

AYOodm

132 & _amR>r eXH$moe

AYOodm {d. AYdQ> Oodcocm; A`m OodUmVyZ CR>cocm; AYnmoQ>r.


AY{>Vm r. (d.) dVy AYu {XgUo. (hm {>Xmof Amho). [g.]
AYXoer H$mnS> Z. {dXoer gwVmMo, qhXwWmZmV {dUcoco H$mnS>.
AYYUr {d. AWV; AYnmoQ>r : "^cVo H$at nar AYYUt & ZwR>r
H$Xm &'- km 16.30.
AYYZwamgZ Z. (_Im~) _Im~mH$S>o nmR> H$$Z H$_mZ Q>mHy$Z
_macocr AT>r.
[g.]
AYZaoe r. AYm nwf d AYu r Agm Xoh YmaU H$aUmam eH$a;
AYZmarZQ>oda.
[g.]
AYZma nw. rd Anwao Agcocr r; r Y_mnH$s H$mhr ~m~VrV
CUrd Agcocr r.
[g. AYZmar]
AYZmarZQ>o da, AYZmarda nw. 1. AY} Amnco (nwfmMo) d AY}
nmdVrMo Ago eH$amMo $n; {ede$s. _mo{hZramO ho {dUyMo $n
(`mV AYm {dUy d AYu A_VH$ce KoVcocr _mo{hZr Ago
AYZmarda d$n AgVo. Zodmgo `oWo Aer _yVu Amho.) 2. AYm
nwf d AYu r EH$; {ede$s : "H${Vnwf {ede$s &
AYZmarZQ>o da hUVr &'- Xmg 20.3.10.
[g.]
AYZmc Mw~H$ nw. KmoS>m`m Zmcm`m AmH$mamgmaIm Mw~H$.
AYnJmar {d. {Z`m nJmamda, {Z`m doVZmda H$m_ H$aUmam.
AYnS>-S>m {d. AYdQ> nS>coco, Ho$coco, ~Omdcoco, hQ>coco; Anwao
gmYcoco, ~Omdcoco, daH$aUrnUmZo Ho$coco. (gm_m`V:) Anwao;
dada; gamgar.
AYnmgZ Z. S>m`m nm`mMr _mS>r _wS>nyZ ~gUo d COdm nm`
_wS>nyZ S>m`m nm`mda R>odUo.
[g.]
AYnamonOrdr dZn{V-Vr r. (dmZg.) AeV: Xwg`m
dZnVrVrc OrdZagmda dmT>Umar dZnVr.
AYnjH$sQ>H$ nw. (m{U.) EH$ H$sQ>H$ dJ. `mVrc {H$S>mMo nwT>rc
AY} nI eJr `mZo H$R>rU Pmcoco AgVmV hUyZ `mg ho Zmd
Amho.
AYnmaXeH$ H$mM r. A\w$Q> H$mM; `m H$mMoVyZ An> {XgVo
Aer H$mM.
AYnm` {d. (Ord.) nmUr d {daKicoco nXmW nyUnUo Amanma OmD$
Z XoUmam; AYdQ> {PanUmam.
[g.]
AY{nH$m {d. AYdQ> {nH$cocm (\$i dJao).
AY{nN>mH$Vr {d. (dZ.) A`mn`V {ngmgmaIo {d^mJcoco (nmVo,
nmZ). CXm. H$mQ>oYmom, _wim.
[g.]
AYnSw >r {d. AYdQ>; Anm`wfr (AY} PmonVo OmVo):"WmoS>o {OUo AYnSw >r
H$m`m & Jd H$[aVr aS>m`m &'- Xmg 18.5.35.
[g.]
AYnwVim nw. earamMm N>mVrnmgyZ da`m ^mJmMm nwVim; _wIdQ>m.
[g. AY+nwmc]
AYnmoQ>r {H${d. AY}M nmoQ> ^aco AgVm; nyU Z OodVm; ^yH$ nwar Z
^mJVm. ({H$. OodUo, OmUo, AgUo, CR>Uo, amhUo.)
AY{V_m r. AYnwVim.
[g.]

AY_wHw$c {>->r

AY\$moS> r. AYdQ> \$moS>cocr cmH$S>o; R>moH$io;(~w$S) ~m~y C^m


{M$Z Ho$coco XmoZ ^mJ.
AY~mQ>-~mQ>Jm {d. 1. AYdQ> gH$ma Pmcocm (dmQ>`mMm,
Hw$Q>`mMm, {eO`mMm B.); AYdQ> ~Zdcocm; AY~mo~S>m. 2.
AYdQ> ^> Pmcocm; ~mQ>cocm; OmVrVyZ AYdQ> ~mhoa nS>cocm;
dmirV Q>mH$cocm. 3. `mMm ~mn EH$m OmVrMm d AmB Xwg`m
OmVrMr Amho Agm. 4. `mcm AYdQ> qH$dm dada _m{hVrn[aM` Amho Agm. 5. (c.) AYdQ> {eH$cocm ({dmWu, H$mamJra,
n{S>V B.); H$S>oH$S>oZo nmohUmam.
{H${d. AY}_wYo H$$Z; AnwaonUmZo.
[g. AY^>]
AY~mQ>o nmD$U _amR>o Z. 1. gH$a; nM{_gi; {IMS>r; YoS>JwOar
(^mfm, H$m_, nXmW ) . ~ma^mB ; ~O~Onw a r. 2. (c.)
CNIcnUmMr dmJUyH$, AmMma.
AYq~~ Z. 1. AY dVwi Am{U `mdarc qQ>~; Mq~Xy. 2. (c.)
AmoH$mamMr -UdmMr AY _mm : "Od _mm` _mdio &
AYq~~r &'- km 8.115.
[g.]
AY~wH$Q>-~wHw$Q> {d. nhm : AYdQ> (amOm.)
AY~oH$ma {d. dfmVyZ Ho$di H$mhr _{hZoM H$m_ AgUmao (cmoH$).
{XdgmMm H$mhr doiM H$m_ AgUmao (cmoH$).
AY~mo~S>m {d. 1. AYdQ> Hw$Q>coco, MoMcoco, dmQ>coco ({_ao dJao).
2. AYdQ> {eOcocm (^mV, S>mi B. nXmW); {eOyZ _D$ Z Pmcocm,
~moQ>Monm. 3. (c.) H$go Var Amo~S>Ymo~S>nUo Ho$coco, {~Jmar-doR>
(H$m_.)
AY_mJYr r. EH$ mH$V ^mfm. OZ Ym{_H$ JW `m ^mfoV {c{hco
AmhoV. emagoZr d _mJYr ^mfmXoem`m_`o AY_mJYr ^mfmXoe
hmoVm. (hUOo hrMm A`mo`m-Xoe). `m`m X{jUoH$S>rc _amR>r
^mfm H$mhr Aer `m ^mfod$Z ~Zcr Amho. MmaH$mc. {. ny.
4 `m eVH$mMm eodQ> - kmH$mo A 475.
AY_mVH$m Aja Z. AmoH$mamVrc q~Xy; Vwar` AdWm; dHw$R> :
"~mn aI_mXodrd$ gwc^ gmH$m$ AY_mVH$m Aj'- kmJm 193.
AY_mm r.1. Am|H$mamVrc AYu _mm : "AY_mmnaVo Z gmnS>o &
- na_m 2.13. 2. EH$m doir `md`m`m AmfYm`m _mUm`m
A`m BVHo$ : "AY_mm ag XoC{Z`m Ord & amoJ Xyar gd
H$[aVmVr &'- ~JmWm 222.1. 3. (c.) AmfY; agm`Z Jw{Q>H$m:
"nMJ` V|{M OmU AY_m'- ~ JmWm 104. 5. 4. qH${MV;
WmoS>o : "ho H$UH$Wm Acm{H$H$ & _hmXmofm{g XmhH$ & ^damoJmgr
N>oXH$ & AY_mm go{d{c`m &'- Ed 18.75. 5. `OZ;
AYda. 6. gJrVmV da KoVmZm KoVcocr {dlmVr; EH$ _moMm
[g. AY + _mm]
AYm H$mc. nhm : AY_mVH$m
AY_mS>rXS> nw. XS>mMm EH$ nH$ma. `mV XS> H$mT>`mda EH$m _mJyZ
EH$ nm` Odi KoD$Z AYu _mS>r Kmcmd`mMr AgVo.
AY_wHw$c {>->r r. (Z`.) AYdQ> S>moim CKS>Uo; nmn`mMo
Ho$g EH$_oH$mg cmJVrc BV`m nmn`m {_Q>Uo; AmhmXH$maH$

AY_wY, AY}_wY

_amR>r eXH$moe & 133

gwJY, gwIne m Jmo>tMm `m A{^Z`mZo AY~moY hmoVmo.


[g. _wHw$c=qH${MV C_cocr H$ir.]
AY_wY, AY}_wY} {d. ~aoMgo; AY}A{YH$; OdiOdi AY} : "_mP
M[a Va AmnmZr AY_wY {chZM Q>mH$c`.>' - AMmdm 10.
AY_y{V-Vu nhm : AYnwVim
AY_c
o m {d. 1. AYdQ> _occo m; WmoS>mgm {OdV am{hcocm. 2. OOa;
_Vm`; `mHy$i : "Vr ^wH$o Zo AY_c
o r Pmcr Amho.'- nmh 23.
AYaWr {d. (aWmV ~gyZ) EH$m aWrcm KoD$Zhr `w H$aVm `oV Zmhr
Vmo; aWrhZ H$_r VrMm; (c.) H$m `mom : "A{VaW Zho
aW Zho hm Ho$di AYaW{M &' - _moCmoJ 12.58. [g.]
AYam r. _`am.
[g.]
AYc-cr-`m nhm : AY}c
AYcS> -_YcS> nhm : AYcS>-_YcS>
AYcr nV r. (AW.) O{_ZrMm _mcH$ d eoV H$gUmam
`m`m_Yrc H$amamZwgma eoV_mc {Z_m {Z_m dmQy>Z Ko`mMr nV.
AYdO Z. AY} AmoPo; {Z_o AmoPo, _mc : "CQ> gmYmaUV:
~cJmS>r`m AYdO d _mUyg `mda d g{c`mV nmcm J
^$Z Z H$MaVm ZoVmo.'-Amn 35.
AYdQ> {H${d. 1. AY}nUmZo; AnwaonUmZo; CUrd Agco`m arVrZo;
dada; daH$aUr; _moK_nUo. 2. A`mV; _`^mJr; Xmohr Q>mHo $m`m
_`o.
{d. 1. AYcm_Ycm; Anwam. 2. (c.) doS>m; A~w; H$_r g_OyV
Agcocm. 3. AY} d` Pmcocm; VaUm Zho Agm. [g. AYdV]
AYdVwc
-i Z. (J.) AY} dVwi
; `mgm_wio hmoUmam dVwi
mMm ~amo~a
{Z_m ^mJ.
[g.]
AYdm{fH$ {d. ghm_mhr; AYgmdg[aH$; Xa ghm _{h`mZr hmoUmao,
`oUmao, nS>Umao.
[g.]
AYdmhH$ S>m`moS> nw. (^m.) AYdmhH$ \${Q>H$mMm hUOo dmiy
qH$dm O_m{Z`_Mm S>m`moS>.
AYdmhH$Vm r. (^m.) {dwV, CUVm dJago ma`m e$s nyUn Uo dmhZ
Zo`mMr dmhH$mMr Aj_Vm.
[g.]
AY{dam_ nw. 1. AYu {dlmVr. 2. dn{dam_mhZ A{YH$ nU
nyU{dam_mnojm H$_r {dlmVrgyMH$ {Mh (;).
AYdoS>m {d. doS>ga; _yI; AYdQ>.
AYdoVZ Z. AYm nJma; {Z_o doVZ.
AYemgH$s` {d. {Z_gaH$mar; AeV: A{YH$V.
[g.]
AY{eOm {d. AYdQ> {eOcocm; nwaVm Z {eOcocm (^mV dJao).
AY{eer r. AYo H$nmi XwI`mMm amoJ; `mZo A`m _VH$mH$S>rc
_mZoMm ^mJ, ^wdB, H$mZ, S>mi
o m d AY} H$nmi `m{R>H$mUr Vadmar`m
AmKmVmgma`m doXZm hmoVmV.
[g. AYerf]
AYg` Z. AYdQ> Iao; AeV: g` : "Amncm Xoe _mJmgcocm Amho
ho EH$ AYg` Amho.'- lr Jm_m`Z 69.
[g.]
AYg_dm Z. `mV XmoZ XmoZ MaU CXm. n{hcm Am{U {Vgam d

AYmgZ

Xwgam Am{U MmWm `m`m JU_mm gma`m AgVmV Aer dmo.


CXm. nwpnVmJm.
[g.]
AYgdo>r {d. (dZ.) `m nmZmMm AJXr ImcMm ^mJ ImoS>mcm
A`mn`V H$dQ>miVmo Ago (nmZ).
[g.]
AYgmm{hH$ Z.AmR>dS>mVyZ XmoZXm {ZKUmao {Z`VH$m{cH$.
{d. AmR>dS>mVyZ XmoZXm Agcocm.
[g.]
AYgyMrH$aU Z. (Z`.) COdm nm` gyMr H$$Z COdm hmV Cnn
H$aUo d S>mo`m`m da`m ~mOyg ZoD$Z R>odUo.
AYgyU Z. (dZ.) noerMo {d^mOZ hmoV AgVmZm JwUgymMr g`m
A`mZo H$_r hmo`mMr {H$`m.
[g.]
AYgyr {d^mOZ Z. (d.) JwUgymMo {d^mOZ AYdQ> hmoUo.
AYpWVda nw. (gJrV.) >W Am{U {JwU `m dam_Yrc hUOo
nmMdm, ghmdm d gmVdm ho da.
[g.]
AY\$moQH$> nw. (^mfm.) Vm|S>mVyZ ~mhoa OmUmar hdm WmoS>r OmV doi
AS>dZy R>do Zy hiyhiy _w$ Ho$cr AgVm {Z_mU Pmcocm dZr. [g.]
AYda nw. `, a, c, d hr `OZo dam~c `moOVmV hUyZ `mZm
"AYda' qH$dm "AV:W dU' hUVmV.
[g.]
AYdpVH$H$aU nw. (Z`.) nm` dpVH$ R>do Zy COdm hmV H$_aoda
d S>mdm dj:Wcmda R>do Uo.
[g.]
AYhma nw. ~mam qH$dm Mmg> gamMm (nXamMm) hma; EH$ Xm{JZm. [g.]
AYm {d. EImm dVyMo XmoZ gmaIo ^mJ Ho$co AgVm `mnH$s `oH$;
{Z_m. [g. AY] (dm.) A`m hiHw$S>mZo {ndio hmoUo WmoS>mem cm^mZo \w$JyZ OmUo, VmRy>Z OmUo, J{d> hmoUo. AYm
Ord hmoUo- AmOma, H$miOr, H$, ^rVr B. Zo mgUo; OOa
hmoUo; AYra hmoUo.
AYm A{YH$ {d. AYm d qH${MV OmV; A`mnojm Oam _moR>m.
AYm AY {H${d. {Z_o{Z_; AYmYm; AY} AY} H$$Z. (Jmo.)
AYmH$moa nw. ^mH$arMm AmR>dm ^mJ; AXH$moa; {ZVH$moa; (H$mht`m
_Vo AYm H$moa= EH$ MVwWme qH$dm chmZ VwH$S>m.)
AYm{ZYm {d. Oo_Vo_ AYm; Anwam : "... `mMo AmoR> AYm{ZYm
eXhr Cmam`Mo ZmhrV.' - PmH$moi 10.
AYm_Ym-_wYm {d. OdiOdi AYm, {Z_m; gamgar AYm;
A`mnojm H$_r qH$dm A{YH$.
[g. AYMo {.]
AYm`w H$mc nw. (^y.) {H$aUmogmar _ycX`m`m {dKQ>Zm_wio _w`
{dKQ>Z{H$`m gw$ Pm`mnmgyZ {Z_r amer {dK{Q>V hmo`mMm
H$mi.
[g.]
AYmcm {d. 1. AYm (dmQ>UrMm ^mJ Xe{dVmZm EH$Xa g`onH$s
n`oH$m{df`r ~mocmd`mMo Pm`mg).
AYmdJw{R>V {d. AYdQ> do{>coco; AYdQ> AmN>mXcoco. [g.]
AYmgZ Z. 1. AY} AmgZ; ~gmd`m`m AmgZmMm AYm ^mJ.
2. (c.) ghMm[ad (Zdam Am{U ~m`H$mo, XmoZ {_, amOm Am{U gm_m`
OmOZ B`mXtMo). 3. m d$Z A`m AmgZmda ~g`mMm {Xcocm
_moR>m _mZ; {deof Kamo~m; n[aM`; gcJr; {OdcJnUm. [g.]

AYmgZr

134 & _amR>r eXH$moe

A~wX

AYmgZr {d. A`m AmgZm`m dmQ>UrMm _mZ Cn^moJUmam; A`m

AYm}nm{XV {d. (AW.) CnmXZmMr gnUy {H$`m nyU Z Pm`mZo

AmgZmda ~g`mMr nmVm AgUmam; {deof Zoh Agcocm.


AYmgm {d. A`mgmaIm; OdiOdi {Z_m. [g. AYge]
AYmJ Z. 1. AY} eara; earamMr EH$ ~mOy; _mS> : "OJOZZr Ago
dm_^mJt & ^r_H$s emo^ct AYmJt & Ogr {dwcVm PiHo$ _oKt &
XeZo ^Jr _hmXmof &&' - VwJm 733. 2. nZr; dr; Jhdm{_Zr;
KaYZrU: "H$s Vo (`_wZm) aZmH$amMo AYmJ &' - dh> 178. 3. (c.)
{_; gmhm`H$. 4. njdm`y; AYmJdm`y.
[g.]
AYmJdm`w-`y nw. 1. AYmJ; cH$dm; `m_wio earamMm AYm ^mJ
{ZH$m_r hmoVmo Agm dmV amoJ. 2. KmoS>mMm EH$ amoJ.
[g.]
AYmJr r. nZr; ^m`m; r; ~m`H$mo : "AYmJr nmdVr gw_Zm`m
_mim &' - eH$amMr AmaVr.
[g.]
AYmJrH$ma nw. AYu AZw_Vr; AYdQ> g_Vr; _m\$H$ H$~wcr.
[g.AY+AJrH$ma]
AYu r. nhm : AY, AYm 1. {Z_r : "d{S>cmMr AYu ^mH$a
ImD$ YwD$Z &' - ncm 9.19. 2. EH$ n qH$_VrMo OwZo ZmUo. 3.
VrZ AmUo Mma n qH$_VrMo ZmUo. nhm : AXu (Jmo.) [g. AY]
AYu H$moa r. AXH$moa. nhm : AYH$moa
AYu n>r r. AmoPo cmXco`m ~cmdarc n>r, H$a.
AYu _mS>Ur {eaVm nw. Hw$img eoV H$a`mg XoVmZm eoVmMo {Z_o{Z_
Cn d {Z_o{Z_ gmam _mcH$mZo d Hw$imZo dmQy>Z Ko`mMr arV.
AYu hg r. Mma doVo {Xcocr hg (H$maU hg gw_mao AmR> doVo
XoVo.)
AYyH$ Z. AYm ^mJ; AY}c; {Z_o; {Z_mB; {Z_ImB. [g. AY]
AY}c r. 1. (gm_m`V:) {Z_r dmQ>Ur. 2. (eoVH$s `mnmar)
Cnm`m dmQ>UrVrc AYm {hgm; eoVr`m CnmVrc AYm
eoVH$`mMm d AYm Hw$imMm {hgm; ^mS>dc nwa{dUm`mMm d
AJ_ohZV H$aUm`m Bg_mMm mrVrc AYm dmQ>m. 3. Aem nVrda
XmoZ Bg_mMr R>acocr ^mJrXmar; AYoc
r. 4. cmJdS> H$aUm`mZo
O{_Zr`m _mcH$mg CnmMm AYm dmQ>m Xo`mg~Y rMo H$~wcrn.
5. nemMr, _mcmMr AYu hmo`mMr pWVr; _yi dVyMo AY} hmoU;o
{Z`m ^mS>dcmBVHo$ ZwH$gmZ `oU.o 6. {Z_o; {Z_ImB.[g. AY]
AY}c {VY}c r. O{_Zr`m CnZmVrc {Vgam {hgm; EH$ VVr`me
Cn; ho Cn Ko`mMm ImoV dJaoMm h$.
AY} c r-`m {d. AY} c rMm `dhma d Vmo H$aUmam
(eoVH$ar,`mnmar) : "JmdmV CS>m Jmoim H$$Z AY}cr`m
H$amamda Jmi`mMm `mMm _w` `dgm` hmoVm'- EJma 36.
(dm.) AY}crZo H$aUo - O{_Zr`m CnmMm AYm ^mJ
_mcH$mcm d AYm Hw$imcm Aem H$amamZo eoV {nH${dUo.
AY}dMZ Z. Vm~S>Vmo~ \$cyn hmoUmao dMZ, dMH$ qH$dm A{YH$ma.
[g. AY+dMZ] (dm.) A`m dMZmV AgUo, dmJUoAmkmYmaH$ AgUo; AJXr VnaVoZo _wH$mQ>mZo Amkm nmiUo.
AYm}AYm nhm : AYmAY

AYdQ> V`ma Pmcocm (H$maIm`mVrc _mc B.)


[g.]
AYmom nw. Xa_hm XaeoH$S>m AYm (Q>$m) n`m `mO qH$dm Vo Xo`mMr
nVr.
[g. AY +Cma=da qH$dm A{YH$ ]
AYmoXH$ Z. 1. H$_aoBVHo$ Imoc nmUr. 2. (c.) CnmofU H$$Z AY}
eara ~wS>oc BV`m JJo`m nm`mV amhZ nmU`mJ H$aUo;
Ocg_mYr : "H$m ~wS>mo{Z mU Joco & Vo AYm}XH$s {Z_mco &' - km
18.194. [g.](dm.) AYm}XH$s `oUo - AYdQ> pWVr hmooUo;
YS> BH$S>Mr H$S> Zmhr YS> {VH$S>Mr VS> Zmhr, `m_mUo OUy H$mhr
ZXr`m nmmV H$_aoBV`m nm`mV ASy>Z amhUo. AYdQ> AmYma
gwQ>Uo : "jon{Zjon Var ~mocV Zmhr. aodm Vrathr amh XoV ZmhrV Ago
AYm}XH$s Pmcmo Amhmo' - _Bgm 12.109.
AYm}X` Z. 1. EH$ nd; nmf d A_md`oMm W_ ^mJ, a{ddma
d ldU ZjmMm _`^mJ d `{VnmVmMm A`^mJ ho `moJ
AgVm Vo nd AgVo. `mMo nw` H$moQ>r gy`JhUg_mZ Amho : "ho
H$U Cd AY _mm & AYm}X`mo _hm`mm &'- E^m 5.559.
2. AmH$meW JhmMm qH$dm Vm`mMm AYm CX` hmoUo. [g . ]
(dm.) AYm}X`r nS>Uo - Ama^coco H$m_ AYdQ> hmoUo,
cm~Urda nS>Uo; {^OV Km|JS>o amhUo.
AYm}_r{cV {d. AY} CKS>cco o (S>mi
o ,o H$ir B.): "VoW AYm}_r{cV
pWVr & CnOo V`m &' -km 6.203.
[g.]
AYm}gmo {d. AYmgm.
(Jmo.)
A`m {OdmMm {d. 1. AY_ocm; Ae$. 2. AmOma, H$miOr, H$>
`m_wio ~marH$ Pmcocm.
AnU Z. 1. XoUo; g_{nUo. 2. (Xodmcm \w$co, AbH$ma) dmhUo;
~jrg XoUo; ~hmc H$aUo; XmZ.
[g.]
AnU H$aUo {H$. lmnydH$ XoUo; o_mZo XoUo; dmhUo; XmZ H$aUo.
AnUn{H$m r. JW `mg AnU H$amd`mMm `m g~YrMm _OHy$a
Agcoco nma^rMo n>.
AnUr` {d. ~jrg, ^oQ> Xo`m`mo`; AnU H$a`mg `mo`; Xo`.[g.]
AnUo, A{nUo C{H$. 1. ~jrg XoU;o BZm_ XoU;o XmZ H$aUo : "`moJr
{df` Oo `m{JVr & Vo ^$ A{nVr ^JdVr &&' - E^m 2.289.
2. AmonUo; dmhUo; ^{$nydH $ XoUo : "H$_\$c Bdar An} & VgmXo
[g. An]
~moYw Crno &' - km 18.266. nhm : AnU
A{nV {d. 1. Cnm`Z, dm`Z {Xcoco; XmZ Ho$coco; ~jrg {Xcoco. 2.
{Xcocm; AnU Ho$cocm; dm{hcocm.
[g.]
A~wO {d. AS>mUr, nhm : Aa~yO : "Amhr Var lo> VwPo & Vt
Jm{i`o AgVt A~wOo &'- H$Wm 4.6.52.
A~wO {d. XeH$moQ>r; A~wX : "EH$m nmgm{Z EHw$ AmJim & Eo{gAm
g`m A~wOo gmoim &'-{ed 9.26.
[g.A~wX ]
A~wX {d. XeH$moQ>r : "A~wX Jm`r XoVmo AWdm XoVmo dam` ^moJm`m &'_moAm{X 32.10.
[g.]
A~wX Z. (d.) 1. Jiy; Amdmiy; ~|oS>. 2. H$H$noet`m A{Z`{_V

A^H

_amR>r eXH$moe & 135

dmT>r_wio {Z_mU Pmcocr JmR>.


[g.]
A^H$ Z. 1. chmZ _yc; ~mcH$; coH$$; Vmho _yc : "A^H$mMo
gmR>t & nV| hmVt Yacr nmQ>r &' - VwJm 4082. 2. _yI, doS>ga,
_{V_X, Ag_Og _mUyg.
[g.]
A^H$h`m r. ZwH$`mM O_co`m _wcmMr h`m; ~mch`m. [g.]
A^H$mdWm r. _wcm`m O_mnmgyZ gmYmaUV: VrZ Vo Mma _{hZo
d`mn`VMr AdWm.
[g.]
A^H$s r. chmZ _wcJr; AOmU nmoa.
[g.]
A^mQ>r r. EH$ H$m`H$ma; ^mQ>mZ r aMcocr JrVo `m H$m`H$mamVrc
AgVmV : "ZoQ>o JO{V ^mQ> ^m{Q>d & _hmA^m{Q> Ama{^co &'Agr 81.
[g. Ama^Q>r]
A_amoJ nw. (Am`w.) S>mo`mVrc nmT>`m ^mJmH$Sy>Z ~w~wimH$S>o ngaV
OmUmam EH$ {dH$ma.
[g.]
A`_m nw. 1. gy`. 2. {nVJUmnH$s _w` : "Am{U {nVJUm g_Vm &
_mOr A`_m Omo {nVXodVm &' - km 10.244. 3. Cmam\$mJwZr
Zj.
[g.]
A`m nw. Am`m; ~mo`m; \${OVr.
Ad {d. XhmH$moQ>r.
[g. A~wX]
Ad r. (agm.) Xw{_i _{mH$mYmVynH$s EH$ YmVy. EH$ amgm`{ZH$
_yc`; `mg JmXmo{cZmBV Agohr hUVmV.
[g.]
AdmH$ nhm : Adm` : "AdmH$mZ|o \$ma ~moc`o hm{M mg Omcm &'
-~`m~mB 90.
AdmH$-M {d. AmYrMm; R>aco`m doio`m AJmoXaMm; nyduMm;
AcrH$S>Mm.
{H${d. AJmoXa; AmYr; AcrH$S>o.
[g. AdmM]
Adm{MH$ {d. H$m; AZZw^dr; AHw$ec; ZdIm; Zd{e`m;
AmYw{ZH$: "ZmWdmUr {gdmUr Jmdmo E : Vgo Adm{MH$ Jmdm|
ZoE' - crMC 198.
[g. AdmMrZ]
Adm{MUo A{H$. AdmMrZ $n XoUo; dV_mZ H$mimg AZwg$Z ^mfoMo
d$n ~XcUo: "mMrZ _amR>r dmL>_` gm_m` OZVocm gw~moY
H$a`m`m H$mimV Adm { Mco Om`mMm g ^ d Amho .
doXdmL>_`mVgwm \$ma mMrZ H$mir Ago {_lU d AdmMrH$aU
Pmco hmoVo.'- _gmn 62.260.
[g.]
Adm{Mcocr {d. AcrH$S>rc; AdmMrZ Ho$cocr; ZdrZ (^mfm):
"`mMr ^mfm Adm{Mcocr Amho'- dH$ 78.
AdmMrZ {d. AcrH$S>Mm; g:H$mcrZ; AmYw{ZH$; hrMm : "h{UVco
`m kr & Adm{MZm &'- km 13.40.
[g.]
Adm` {d. 1. ZrM; hcH$Q>nUmMo; IoS>di; J{cN>; KmUoaS>o;
A^ (^mfU, _mUyg dJao). 2. ImoS>H$a; ImoS>gmi; IQ>mi;
CZmS>; CNIc; mS>.
[g. Adm`]
Adm`{Jar r. VmoS >mZo dmQ>co Vo ^oH$V gwQ>U;o CS>mUQ>nynUm: "Vmo
Adm`{Jar H$arV ^Q>H$V Ago'- AmoH $ma 309. [g. Adm`]
Admir nhm : AadmS>r(ir)

Ac$, AcH$VH$

Ae nw. 1. _yi`mY. 2. ~|So >; Jiy. CXm. Zmgme; H$Ume: "Ae, H$_r B.
da H$m AH$moS>Mm ag {n`mg mdm'- \${M 24.
[g.]
AeJhUr, AfJhUr A{Vgma; gJhUr; H$mcam: $ "EH$mV Af
JhUr' - JrVm 13.2488.
[g.]
AeX nw. Cm_ _mJXeH$; MmJ`m _mJmZo OmUmam, ZoUmam. [\$m.]
Aeu {d. _yi`mYrZo nrS>cco m; Xw:Ir; _yi`mYrMm {dH$ma Pmcocm.
Agm nw. 1. AVa; AmS>nS>Xm; H$mcmdYr; AdH$me: "cmS>> H$maU
dmcrg ghXX go XmIc hmo`mg Agm \$ma WmoS>m' - EocI
o 8.4424.
2. \o$am; _XmZ; jo\$i; AmJU.
[\$m.]
Ah {d. `mo`; gmOUmao; emo^Umao; `wV; cm`H$: "`mcmJr VZwO
`mJmd`m & Ah Zhogr {ZYmao &&' - _wAm{X 16.181. [g.]
AhV nw. 1. OZ `Vr.2. ~m gmYy.
[g.]
AhVm r. EImXo H$m_ H$a`mgmR>r Amd`H$ Agcocr nmVm;
`mo`Vm; cm`H$s.
[g.]
AhVmH$mar H$mi nw. EImm nXmH$[aVm Amd`H$ Agcocr nmVm
{_id`mgmR>r {d{hV H$a`mV Amcocm H$mcmdYr.
AhVmm {d. `mo`Vm gnmXZ Ho$cocm; cm`H$.
[g.]
Ahm r. _y`; qH$_V.
Ahm {H${d. AcrH$S>o : "Oo`m Oo Ahm namVo &'-km 15.75.
Ac 1. Aa~r ^mfoVrc f>rMm `` - Mm, Mr, Mo. CXm. Ac ~oZr
= ~oZrMm. 2. BJOr "Xr' _mUo dmnaco OmUmao CnnX. CXm.
Ac{hcmc = MH$moa.
[Aa.]
AcAdcmX r. gVVr; _wco, ZmVdS>o B.
[\$m.]
AcEH${Mm Z. gnUy EH$s; _V` : "nwTo Vw_Mo Am_Mo Ac EH${Mm;
V\$mdV Z hmoD$ nmdo Agm H$mc H$ama H$am.'- qhX^m 2.31.
AcH$ nw. Ho$g; Hw$aio Ho$g; Ho$gmMr ~Q>.
[g.]
AcH$Q>- nmcH$Q>, nhm : AcIQ>-nmcIQ> : "EdT>m doi {^_m
H$moir AcH$Q>nmcH$Q> KmcyZ Jn ~gcm hmoVm.'- dm{H$ 95.
AcH$Vam nw. ami Am{U Voc `mMo {_lU H$$Z ~Zdcocm nXmW;
S>m~a.
[\$m.]
AcH$m r. 1.{OMo d` AmR> d Xhm`m Xa`mZ Amho Aer _wcJr.
2. Hw$~oam`m amOYmZrMo Zmd.
[g.]
AcH$mnwar r. 1. AmiXr; kmZodam`m g_mYrMo Jmd. 2. Amio
({O. nwUo) - kmZodamZr `m aoS>m`m Vm|Sy>Z doX hUdco `m
aoS>m`m g_mYrMo Jmd. 3. AcH$m; {h_mc`m`m CmaoH$S>rc
Hw$~oamMr amOYmZr.
AcH$m~ nw. nm_`o {chmd`m`m _m``mVrc nX`m qH$dm _m`Zo:
"hcH$m AcH$m~ {c{h{c`m_wio {df_ _mZVmV.' - {X_am 17.
[\$m. cH$~Mo Ad.]
AcHy$V {d. ZmOyH$; H$mo_c; gwHw$_ma.
(d.)
AcHy$V w. EH$ H$maMm _mgm.
AcH$moc nhm : ZdcH$moc
Ac$, AcH$VH$ nw. cmI; AiVm; nhm : A{iVm
[g.]

AcI

136 & _amR>r eXH$moe

AcI nw. 1. AH$; ~; `md$Z Bda. 2. Jmogmdr cmoH$ {^jm


_mJVmZm hm eX CmaVmV. 3. A`. 4. AJmoMa. [g. Ac`]
AcIJra - Zm_r nw. {~H$mZoa `oWrc EH$m Mm^mamZo Wm{ncocm
nW. hm _y{VnyOo{d hmoVm.

AcIQ>-nmcIQ>, AcIS>-nmcIS>, AcIU-nmcIU,


AcIV-nmcIV Z. Mmam`m AmH$S>mgmaIr KmVcocr _mS>r;
_macocr ~R>H$; AmgZ _mS>r.
AcI{ZaOZ nhm : AcI

[nmcIMo {.]

AcImcH$-I, AcIm{cH$ r. $ ^acoco EH$ {H$ZmarXma


d. EH$ H$maMm S>Jcm, AJaIm.
[\$m.]
AcJ {d. doJio; {Zamio; {^; dV.
[g. Ac]
AcJ-AcJV {H${d. 1. {Zam`m H$mao; {^nUo; \$Q>H$y Z. 2. H$emg
Z cmJVm; ne Z hmoVm; gai AS>W`m{edm`; VS>H$ (Ym|S>m,
Jmoir B. OmUo, CS>U,o nmR> hUUo dJa)o . 3. nWH$; Xya. 4. {dd{jV
gH$ma g~Y Z hmoVm ({H$. AgUo, amhUo, R>do Uo). 5. hcHo$M;
AMi; AmX. 6. dVnUo; _moH$ionUo. 7. cm|~H$iV; Amoi~ V;
AYmVar; EH$sH$S>;o EH$cH$mSo >.o
[g. Ac]
AcJQ> {d. 1. dV; \$mOrc : "Ahmo g`^m_o AcJQ>r & gmno
Omhcrg Vy YrQ>r & n[a Z _mJVm OJOoR>r & _UrcmJr Xrncrgr &&'H$Wm 4.18.118. 2. mS>; Hw$^mS>r; ^mS>Imoa.
AcJQ>~cJQ> Z. Ami; Vmoh_V; ~mcQ>; {dZ; gH$Q.>
[~cJQ>Mo {.]
AcJS> r. 1. KmoQ>m`mV nmS>Umao, _Vr Hw${R>V H$aUmao H$m_,
CmoJ; mg; AS>MU ({H$. nS>Uo, `oUo). 2. noM; H$m|S>r; H$mVar.
[AS>JiMm dU``mg]
AcJUo A{H$. 1. (nmgyZ) cm|~H$iV qH$dm cQ>H$V amhUo
({nH$cocr \$io dJao). 2. Pw~Ho$ KS> qH$dm Kmog cQ>H$V amhUo
- (\$img~Y r). 3. (gm_m`V:) Amoi~ Uo; cm|~H$iUo. 4. nyU
{nHy$Z Jimd`mg hmoUo (\$i). (H$mo.) : "`mVyZ AcJcoco MmJco
MmJco nmS> VodT>o ^mJraWrMo AmoQ>rV nS>co.'- ~mi{_ 2.67.
[g. Am + cJ]
AcJV-X-O 1. nhm : AcJ 2. AMi; AYa; hiydmanUo :
"`mZo _ohoaOmZcm AmYma XoD$Z AcJV CMcyZ ZmdoV KoVco.' dOmKmV 4.
AcJZ Z. AcJ AgUo, amhUo; gdmnmgyZ ~mOycm, EH$Q>o amhUo
qH$dm R>odUo.
AcJnrV {H${d. 1. EH$X_; EH$mEH$s; AH$_mV. 2. gmdH$me;
hiyM; AcJV; Z hmcdVm, hcVm; ~oVmZo. 3. Mmo$Z; N>nyZ; Mmoa
nmdcmZo; ZH$iV. 4. (BVa AWmgmR>r) nhm : AcJ-AcJV
[g. AH$pnVMm An.]
AcJaOr-Oy,y AcJaXr {d. 1. _X; {T>cmBMm; {ZH$miOr; hcJOu;
A`dpWV; ~o{eV; {dH$irV; gc (Bg_, CmoJYXm) : "naVw
AcJOunUm_wi'o - gmH$o g 9. 2. ({deofV: AcJaOr) hmg nmdcocm;

Ac~_

Imcmdcocm; d` Pm`m_wio CVacocm; MwamS>m Pmcocm; {~Z{Q>H$mD$;


nhm : hcJOu. 3. Amn`m H$m_mnwaVo Xwg`mMo ~mmH$mar AmOd
H$aUmam; AmncnmoQ>m; dmWu.
[Aa. Ahc-B-JaO]
AcJaOr-Zo {H${d. {T>conUmZo; gcnUmZo.
AcJr r. g_wXmdarc eodmige dZnVr : "`m {Z`m {ha`m
AcJrMo nYameo H$ma kmV AmhoV.'- _hmgmJa 100.
AcJwOo JyO Z. 1. EH$ H$maMm nmdm. ho dm> ~m~yMo qH$dm YmVy`m
ZirMo AgVo. cm~r drV^a, OmS>r AJR>mEdT>r. ~mgar, _wacr
hrhr `mM OmVrVrc dmo AmhoV. 2. Imo{Jam`m Xmohr ~mOyZm
nmR>rda OmoS>Umao ZdmarMo n>o.
[\$m. AJmoOmh]
AcJo A. g_moa.
AcOwc Z. XohY_mda Adc~Zy Agcoco Amc~ZmXr Xmof : "V d^md
am{hcoco CJo VoWo AcOwc H|$ arJo'- gd 364.
[H$. Aco]
AcQ>mnmcQ> r. _mJMo nwT>o; AmYrMo _J. nhm : CcQ>mnmcQ>
[nmcQ>Mo {.]
AcUdmS>> nw. Ima qH$dm ImOU ZgUmam ^y-^mJ.
AcVJ_m {d. Aj`r : "_mOo _XZy BZm_ AcVJ_m ~m\$aOXm
~hmc H$amdm.'- nwA^m 1.252
AbVS> r. EocVS>; ZXrMr AcrH$S>cr ~mOy, AcrH$S>Mm H$mR>;
A`mS>.
AcV_Km r. amOmZo {Xcocr BZm_r O_rZ; gZX; denanamJV
OhmJra.
AcVm ^cVm {d. H$moUrVar; AZmoiIr; Ac~`m Jc~`m; Jmo_mOr
{V_mOr; Ja_m{hVrMm.
[^cVmMo {.]
Acn nw. gaH$s, n|S>, T>on dJao OZmdamMm IwamH$.
AcnH$aUr {d. hc`m H$mZmMm : "ImdX AnH$aUr. _wgr d
gd Or Or hUVmV'-noX^m 29. 175.
[g.An+H$U]
AcnQ> {d. gmonm; \$mcVy; ZJ` : "Ho${_Q>rgma`m AcnQ> {df`mZ
`mMm _wS>Xm nmS>cm'- chmir 284.
Ac\$ {d. EH$ hOma. (Aa~ gmcm~m~V Cn`moJ). [Aa.]
Ac~V-mm {H${d. 1. I{MV; ImrZo; O$a; IamoIa; {ZM`mZo;
{ZpMVnUo; Img; AJ`nydH $; h_Img: "ho JhW g^m{dV, emV
Am{U Ac~mm O_mIMmMo H$m_mV hema AgcoM nm{hOoV'- {d{j
1.144. 2. {ZXmZnjr; {ZXmZ; H$_rV H$_r (aH$_, g`m). 3.
VWm{n.
[Aa. Ac~mmh]
Ac~`m-Jc~`m nw. H$moUrhr; H$moUrVar; ^cVmgcVm; gmiH$moOr
_miH$moOr; gmo_mOr Jmo_mOr; `:H$pMV, cwS>~wS>m _mUyg;
AmcVy\$mcVy; H$Yr {deofUmWu Cn`moJ : "{H$`oH$ Ac~Vt
Jc~Vt _mUgo {H$oXmam`m Kat `oD$Z ahmV'- H$moa{H$ 80.
[Ac~V-`mMo {.]
Ac~_ {Mdhr; {MH$Q>dhr; {Mo, N>m`m{Mo dJao EH$ R>od`mMo
(gJh) nwVH$; `mV {g nwfmMo \$moQ>mo, cH$m`mVrc
gUg_ma^mVrc \$moQ>mo, VgoM dXVwaMo coI, JnmVrc doMo

Ac~cm

_amR>r eXH$moe & 137

dJao R>odVmV.
[B.]
Ac~cm nhm : AcmB~cmB
Ac~crV Jc~crV {d. {T>cm; _X; gc; A`dpWV; {dH$irV.
[g. J{cVMo {.]
Ac{~Xm nw. Vm~yV ~wS>{d`mZVa `m eXmMm Cma H$aVmV. `mMm
AW {Zamon Agm hmoVmo.
[\$m. Ac{dXm]
Ac~oc r. gd ZrQ> gwairV Mmcco Amho Aer h_r; Ahdmc;
hmchdmc : "nmc_|Q>`m _m{hVrH$[aVm {V Xhm dfu qhXwVmZMr
Ac~oc H$er Amho `mMm [anmoQ>.' - cmo{Q>Ho$co 1.329.
Ac~ocm {d. 1. hcH$m; hdoera; ~o{\${H$arMm (H$nS>m, JVr). 2. gc;
nmoH$i; {T>co (JmR>moS>o, ~moMHo$, H$m_). 3. H$_Omoa; OwO~r; {XImD$
(B_maV). 4. A$S>~mO; ZIao~mO (Bg_). 5. gwXa; aJoc;
{n`; cmSH$>m : "Vmo {Od~mXmXm ~jr Ac~ocm &'- Eonmo 283.
6. _moK_; Jwi_wirV; A{ZpMV (^mfU). [{h Ac~o (^o) cm=
1. AH${_ 2. {ZanamY (_yi AW)]
Ac~ocr r. aJoc r; MmiH$^dmZr; MQ>H$MmXUr.
{H${d. ghOmghOr.
Ac~oco {d. AcJX : "nmJmoQ>o VgoM Ac~oco S>moH$sda R>oD$Z Vmo
CR>cm'- gw` 41.
Ac` {d. {_i`mcm, cm^`mcm H$R>rU; gnmXZ H$a`mcm H$R>rU,
Ae`.
[g.]
Ac`cm^ nw. cm^`mcm Ae`; AQ>H$ir`m ~mhoa qH$dm
Ag^dZr` Agm cm^; AZno{jV \$m`Xm; Xwm` {_iH$V; Ho$di
Xd `moJmZo Pmcocm cm^.
[g.]
Ac_ {H${d. nwao; ~g.
[g.]
Ac_ nw. P|S>m; {ZemU.
[\$m. Ac_]
Ac_ nw. chmZ nmJmoQ>o; ~mr (_wcmH$[aVm).
[\$m.]
Ac_ {d. 1. OJ; cmoH$; OZg_wXm`. 2. H$mi; pWVr; A_c.
[\$m. Amc_ =OJ]
nhm : Amc_. 3. gd.
Ac_H$ {H${d. Zo_H$m. (d.)
Ac_ImZm nw. dmemim; N>, nmcIr, MdaS>moc, hmX, {ZemUo B.
gm_mZ R>od`mMo {R>H$mU.
[\$m.]
Ac_{Jar {d. EH$ ZmUo.
[\$m.]
Ac_{Jar ngm nw. AmaJOo~m`m {e`mMm ngm.
Ac_Jra nw. OJmoVm; AmaJOo~mMr nXdr, {H$Vm~.
[\$m.]
Ac_XmS> {d. A{Ve` CQ>; XmS>; AmS>XmS>; _Vdmc; qYJmUm
KmcUmam.
Ac_Xw{Z`m r. gd OJ; _mZdr OmV.
[\$m.]
(dm.) Ac_ Xw{Z`m PwH$Uo -({d{eQ> gJr) 1. gd OJ {dZ_
hmoU.o 2. _mUgmMr AcmoQ> JXr hmoU;o gd cmoH$ ^wcZy OmUo.
Ac_nhm {d. OJmMm {Vnmi H$aUmam; OJajH$.
[\$m. Amc_nZmh]
Ac_amoeZ {d. OJmcm H$me{dUmam; OJ{`mV : "`mMm \$m`Xm

Ac`

Vmo Ac_-amoeZ Amho.'- n`m


[\$m.]
Ac_V {d. XmS>Jm; Y{Q>J U; ~iH$Q>; _m $ : "BWco gmYy Mma
_{h`mV Ago H$mhr cmc~wX d Ac_V hmoVmV H$s ?' - {h 180.
Ac_mar r. 1. IU Agcoco H$nmQ>. 2. (c.) gmR>m; gM`;
{VOmoar.
AcH$ nw. 1. {ngmicocm Hw$m d `m`m Mmd`mnmgyZ hmoUmam amoJ.
2. BMo PmS> (nmT>ar B).
Acc {heo~r {d. Mmcy {heo~r : "Acc {heo~r dgyc' - _Bgm
22.73.
[Aa. Achmc=Mmcy+{hgm~]
AcccS>a Cm. nmam{UH$ ZmQ>H$mV Xod d amjg `mMr cT>mB Mmccr
AgVm AccS>a Ago amjg AmoaS>V AgV; hUyZ nmam{UH$
ZmQ>H$mZm AccSw>aMr ZmQ>Ho$ hUV AgV.
Acd{MH$ {d. (AW.) pWa (_mJUr); VmR>a.
AcdU-Ur {d. {~Ja_rR>; AiUr : "h[amr{dU nd{mH$ JW &
H$m` H${dVm AcdU Vo &' -h[a 21.24.
[g.]
AcdU,AcdmU r. Z. 1. EH$ H$maMr emc. 2. EH$ H$maMo
Vm~S>o H$mnS>. 3. Ho$ednZ Ho$co`m ~mU {dYdm ZogV AgV Vo
Vm~S>o d.
Acda Vmcda, Acdma Vcdma Z. nw. Ad. Wmoa qH$dm g_mZZr`
g_OyZ dmJ{dUo; {e>mMma; g`nUm XmIdyZ _moR>onUm amIUo qH$dm
_moR>onUmZo dmJ{dUo. ({H$. H$aUo, R>odUo, amIUo); EImmMr {_Omg
amIUo.
[VmcdaMo {.]
Acdma {d. H$mo_c (d.); nhm : A$dma-c : "A{YH${M Vo Acdma
Omhco &' - {dH$ 55.
Acg nhm : Amig
AcgXm, Ac_Xm nw. AigwXm; MdirgmaIo _moR>o H$S>Ym`.
[H$m. AcgXr]
Ac{gH$m r. noQ>Ho$ AmUUmar _hm_mar; H$mc`mMr Xwgar AdWm;
[g.]
noQ>Ho$; nhm : {dfy{MH$m
Acj Z. 1. Xwcj; h`J`; Amig; Q>mimQ>mi; MwH$dmMwH$d :
"H$moUm EH$m `jo Ho$c| Acj Amnw`m H$m_t' - _oKXyV. nhm :
Ac` 2. A`: "Vo gYrg Jmoaj OmD$Z & Acj AmXog
OnVgo &'- Zd 9.110.
[g. Ac`]
AcjnU cjmV Z `o`mOmoJr pWVr; Xwk}`Vm : "~mocVm Zm CJcm
AcjnUo ' - km 13.1111.
[g.]
Ac{jV {d. AQ>H$i qH$dm AZw_mZ Z Ho$coco. (~cMo qH$dm
{df`r) cj Z {Xcoco; Z emoYcoco; Z nm{hcoco; AH$_mV.
Ac_r r. XwXd; Xw^m`; Xm[a; {dnmr; Adc_r; A$m~mB;
Ja`dhmamZo Amcocm ngm.
[g.]
Ac` Z. 1. Xwcj; JagmdYVm; AZdYmZVm. 2. na_oda; ~.
{d.(An. Acj); H$nZmVrV; Xw~moY; Ako`; AV` : "dOdOm Hw$eaoIm & MaUtMr gm_w{H|$ XoIm & Z dUdVt gh_wIm &
~hm{XH$m Ac` &'- Ed 1.22.(dm.) [g.] Ac`

Ac`m

138 & _amR>r eXH$moe

coIUo,YaUo, _moOUo, _mZUo, nmhUo, OmUUo - qH$_V Z


XooUo; jw qH$dm jwH$ _mZUo; {VaH$maUo; AZmXaUo; Adkm H$aUo.
Ac`m r. 1. `mo`mMr EH$ _wm. nhm : _wm 2. `mo`mMo EH$
H$maMo AmgZ.
[g.]
AcH$aU Z. emo^{dUo; ^yf{dUo; ZQ>{dUo; AcH$ V H$aUo.
[g.]
AcH$ma nw. 1. Xm{JZm; ^yfU (nmofmImVrc d Xm{J`mVrc), aZo,
XmJXm{JZo, emo^mXm`H$ dVy B`mXr : "AcH$mamV| Amco & Var gmoZno U
H$mB Joco &'- km 24.124. 2. (^mfoVrc) eXaMZm, AWaMZm,
Cn_m, $nH$, `_H$, mg, AZwmgm B. AcH$ma. 3. (gm_m.)
emo^Umar, emo^m XoUmar dVy; JwU. 4. (gJrV.) damMr {deof d
{Z`{_V aMZm. 5. gm{h`em.
[g.]
AcH$maUo C{H$. AcH$ma KmcUo; gwemo{^V H$aUo; Amamg H$aUo.
[g. Ac+H$]
AcH$maem Z. (gmg.) ^mfoMr {MmmH$fH$ eXaMZm; AWaMZm
H$aUm`m Cn_m, $nH$, `_H$, AZwmg B`mXr AcH$mamMo {ddoMZ
H$aUmao em. gm{h`emmVrc AcH$mamMr MMm, {ddaU H$aUmao
em.
[g.]
AcH$V {d. emo^{dcoco; {d^y{fV; gwemo{^V; gOcoco.
AcJ r. 1. cm~M cm~ gmonm; Mmi; JmoR>m; IXH$; VQ>; H$moQ>;
gajH$ q^V; \$mOM
o r nmJm; amJ dJao : "BH$S>rc AcJ \$moS>yZ
ncrH$S>rc g\o$c \$moS>yZ Jmoim \$m(nm)a Pmcm'- hmoH$ 20. 2. \$am
(cT>mBVcm); EH$ Q>moH$Xma e. 3. ~mOmanoR>oVrc XwH$mZmMr cm~
Amoi, amJ.
[H$. AcJw]
AcJ nhm : Ac~r
AcJUo - XwcJUo A{H$. MwH$Uo -_wH$Uo; MwHy$Z amhUo.(d.)
[AcJMo {.]
AcJYwnmVu r. {ZemU d YwnmVu (XmI{dUo); \$g{dUo; MH${dUo.
[AcJ={ZemU+ YwnmaVr]
AcJZm~V r. S>H $m-{ZemU; nhmam : "AcJ Zm~VrMr godm KoU.| 'emN>amo 592.
AcJ^dar r. nm`m`m EH$m AJR>mda {\$aUo : "XoVm N>^dar
AcJ^dar &' - CJr 459.
[ AcJ + ^dam]
AcKZ Z. (gJrV.) amJ{dVma H$aVmZm EImXm da nyUnUo KoUo.
[g.]
AcKZr`-Ac` {d. AmocmSy>Z Om`mcm H$R>rU; Xwc `; CcKZ
H$a`mcm H$R>rU.
[g.]
AcQ>ny {d. CS>mUQ>ny; CZmS>; dm` : "~oH$ma dma AcQ>ny {ZnOcm'
- _gmn 4.42.8.
(Hw$.)
AcXo Z. _mVrMo _moR>m Vm|S>mMo ^mS>o. S>oam.
[g. AcOa]
AcVr{V, Ac`` r. nw. nwaogonUmMr OmUrd; g_mYmZ;
VVm; emVr.
[g. Ac_+Vr{V]
Ac~r {H${d. AmYmamdmMyZ; {ZamYmar; A{ZpMV; Ymo`m`m {R>H$mUr
(\$mXr`m Q>moH$mda, H$S>m`m H$mR>mda); ^$_ AmYma Aml`

Acm^

qH$dm Q>oH$m ZgVm.


(H$m|.)[g. Amc~]
Ac~w{-r r. g_mYmZ, Vr; VVm; VVoMr ^mdZm. [g .
Ac_ = nwao + ~wr]
Acm nw. d^d; lo>Vm.
{d. gdlo>; gdkmZr.
[Aa.]
AcmB~cmB, Acm`~cm` r. gd Xw:I - mg - nrS>m, gH$Q>.
> H$mT>`mgmR>r {Xdo AmodiVmZm qH$dm H$mZ{ecmda ~moQ>o _moS>VmZm
A{Z> {ZdmaU hmdo hUyZ Ago hUVmV; (`md$Z) > H$mT>Uo.
({H$.KoUo) : "_mVwltZr Acm`~cm` KoD$Z _VH$s {dO`hV
R>do cm' - {MJw 11; "VwH$m hUo dUw H$m` KoVmo Acm`m ~cm`m &'
[Aa. ~cm = XwXd]
AcmJV nhm : AcJ
AcmS> {H${d. AcrH$S>o; `oWo; BH$S>o; m qH$dm Odi`m ~mOyg.
[H$. Ac]
nhm : AcVS>
AcmS> ncmS> {H${d. AcrH$S>o ncrH$S>o; BH$S>o{VH$S>o; Eocnc.
AcmUQ>ny-AcmcQ>ny nw. 1. {ZH$miOrnUo, CZmS>nUo ^Q>H$V
amhUmam Bg_; CS>mUQ>ny. 2. Am`VJ~y; EoXr.
AcmV-W Z. (Zm{dH$.) 1. dmMo nmVo qH$dm \$ir. 2. Vmado
nm`mVyZ O{_Zrda AmoT>`mMr OmS> d ~iH$Q> Xmoar : "Jc~VmMr
_am_V H$$Z gm Jc~Vo AcmW AdXmU AdOmagh dV_mZ V`ma
Ho$cr AgV ' - noX 33.10.
AcmV (AcmV) Z. H$mocrV; _emc.
[g.]
AcmV AdXmV Z. (Zm{dH$) Jc~VmMo gm_mZgw_mZ.
[\$m. AmcmV = h`mao {.]
AcmVMH$ Z. H$mocrV JaJa dmQ>moio {\$adco AgVm {XgUmao MH$;
A{MH$.
[g.]
AcmX r. J{O\$mVrc EH$ gkm.
AcmX-Acm{X-Xr {H${d. AMmZH$; AcJX. nhm : AcJ
5 : "dW JN>cmo, AcmX R>H$cmo &' -A_V28.
AcmXm nhm : Acm{hXm : "damVm VrZ AcmXm AcmXm gmdH$mamMo
Zmd| hmo`m.'- _X^m 2.34.
[\$m.]
Acm{X`memhr `dhma nw. {~Z{hemo~r H$ma^ma; `oBc Vmo O_m,
hmoBc Vmo IM Am{U amhrc Vr {eH$ Agm `dhma.
Acm~-(_)-cm gH$Q>. nhm : AcmB~cmB : "_r EH$Q>m _ocmo Var
{edmOr amOo `mMr Acm~cm Jocr; cmI _amdo naVw cmImMm
nmiUmam H$m`_ ahmdm.'-_X 1.54. (dm.) Acm~cm KoUo_m`oZo Jmcmd$Z hmV {\$adUo : "Acm_cm KoB Vda Va {ZJmcmgwXm'
- nmMmoim 23. nhm : AcmB~cmB
Acm~w-~y nw. 1. Xw`m ^monim : "~wS>Vm Om| qMVo`m Pmc| AX^wV
Acm~ww AmoKt V| &' -_mog^m 1.76.
r. 1. noer; {nedr. 2. a$ H$mT>`mMr Vw~S>r.
Z. ^mon`mMo ~Z{dcoco nm, ^mS>o.
[g.]
Acm^ nw. 1. cm^, {_iH$V Z hmoUo. 2. Oar; nm{hOo AgUo;

Acm`r

_amR>r eXH$moe & 139

A^md; dmU. [g. A + cm^; c^ = {_iUo]


Acm`r {d. MS>; `mnH$; A{cOmhr. [Aa. Acm = _moR>m]
Acm`r H$maImZm nw. _moR>m H$maImZm; \$mnQ>ngmam; MS> V`mar;
_moR>o XeZ; S>m_S>mc; `mn.
AcmcZm_m, Acmc {heo~ nw. 1. Mmcy {heo~; Xo`mKo`mMm
qH$dm AmJmD$ {Xco`m aH$_mMm {heo~; Mmcy ImVo. 2. ({deofV :
AcmcZm_m) H$m {heo~, Q>mMU.
{H${d. Aem {heo~m_mUo-arVrZo. [Aa. Achmc = Mmcy, dV_mZ]
Acmc`-Acmcm Cm. AmM` `$ H$aUmam Cma.
AcmdV r. ~m`H$mo.
(Hw$.)
AcmdV cmdUo EImXm OS> nXmW AmoT>`mH$[aVm ~cm`m OmoS>m
cmdUo.
(d.)
Acmdh-Acmdm {d. {edm`; doJio; {Zamio : "Acmdm Q>nmc
herc' - Ho$ 12.2.29.
[\$m.]
Acmdm nw. 1. _moha_mV S>mo`m`mnwT>o Or ImM IUVmV Vr. `m
ImMoV AmJ noQ>dZy _wgc_mZ cmoH$ {V`m^modVr ZmMVmV. 2. AmJQ>r;
ZJmam, MmKS>m Vmn{d`mMr OmJm.
[g. AcmV]
Acm{hXm {d. AcmXm; doJim; {^; nWH$; {d^$; dV.
{H${d. doJionUmZo; {^nUo; AcJnUo.
[Aa.]
Acm{hXm O_m r. dV O_m; O_rZ _hgyc gmoSy>Z Amcocr BVa
~m~tnmgyZMr O_m a$_.
AcmN>Z {d. H$cH$a{hV : "M_o Oo AcmN>Z &' - km 18.1798.
[g.]
AcmS>m~cmS>m nw. AS>Wim; {dZ : "ZgVm AcmS>m ~cmS>m d Oodo
dooR>{~Jmar _Zdr KmcyZ VJmXm H$[aVm{V.'- _gmn 2.296.
A{c nw. ^wJm; ^_a.
[g.]
A{cCc-i Z. ^w`mMm Wdm : "_m{P gmnS>co{Z A{cCi| & Oimd[a
H${iH$m Oo{d AmXmoio &' -km 11.249.
A{cH$ Z. H$nmi; ccmQ>; ^mc : "^r_mV| dm{Z Jw$Z| ZmamM hm{Ucm
A{cH$s &' - _momoU 11.63.
[g.]
A{c{IV {d. coIr Zgcocm (H$m`Xm, R>amd, {Z`_). [g.]
A{c{IV^mfr {d. {c{n~ Zgco`m Aem ^mfm ~mocUmam
(Am{Xdmgr).
A{c{Ohm r. nS>Or^; _XVw mcy`m Q>mHo $mcm {MH$Q>cco m {O^ogmaIm
EH$ _mgc ^mJ.
[g.]
A{c`mhm H$ma^ma nhm : AcrOmhm Xa~ma
A{cVm nw. 1. cmI dJao nXmWmMm aJ; A{iVm; `mMm Vm~S>m emB_mUo
Cn`moJ hmoVmo. ~m`H$m nm`mZmhr cmdVmV. 2. A{c`m`m aJmV
~wS>{dcocm H$mnyg. 2. AY} gwVr d AY} aoe_r H$mnS>.[g. AcV]
A{cZr r. ^_ar : "H$Vw[a O| {VOgd| A{cZr {damOo'- Xd 14.
A{c {d. 1. VQ>W; {VhmBV; AcJ; doJim; Z JwVcocm. 2. Z
MmonS>coco-_mIcoco; ^> Z Pmcoco; {Z_i. 2. (c.) XwH$`o
H$$Z nwhm ew qH$dm n{d {XgUmao. 3. gc; g`w$ Z Pmcocm;

Acr\$

{Zamim : "AmVm EoH$ dmo gwXar & na_m_m A{c MamMat & g`moJ
{d`moJmMr nar & Z Yat ggmar gdWm &&'- Ed 13.62.
[g.A + {cn= _mIUo]
A{cVm r. Xya amh`mMr, VQ>W amh`mMr dmr.
[g.]
A{cVmdmX nw. OmJ{VH$ gmmnY}V qH$dm gKfmV H$moU`mhr ~mOyZo
^mJ Z KoVm VQ>W amh`mMo YmoaU.
[g.]
A{cVmdmXr {d. VQ>WVoMo YmoaU AZwgaUmam.
[g.]
A{cnUm nw. A{c Ag`mMr AdWm; VQ>WVm; AZmg$Vm;
n{dVm : "A{cnUmMm {ZM`mo ~mo{ccm Ago &&' - Xmg 1.1.7.
A{cpWVr nhm : A{cnUm
A{c~X nw. ~XwH$sMm EH$ ^mJ : "~XwIm-Imem`m gw_ma Mma. 1
V Xamo~V _wcm_m gmoZoar A{c~Xmg H$S>m XmoZ `m`m.'Eoggm 2.220.
A{c~mJr {d. n`mMm EH$ H$ma. `m`m EH$m ~mOyg \$maer Ajao
H$mT>cocr AgV d Xwg`m ~mOyg "N>-n{V' Aer Ajao AgV.
AqcJ Z. (Vd.) H${V nwf g`moJO` ggmam`m Mma AdWm
`moJmV _mZ`m AmhoV. `mVrc n{hcr AdWm hUOo AqcJ. `m
AdWoV {JwU gm`mdWoV AgVmV.
{d. (dZ.) {Z{cJ; qcJ^oX`w$ OmonmXZmMm g~Y Zgcocr
d ~rOw H $m `m gmhm`mZo KS> wZ `o U mar ZdrZ dZnVrMr
{Z_mUnVr.
[g.]
AqcX nw. Kam`m nwT>rc AmoQ>m; XodS>r; _hmmamdarc Jmonaw : "AqcXr
ZXmMo KZ, {Ma MV` {_ado &' - gmh 1.57.
[g.]
AcrH$ {d. ImoQ>o; Ag`.
nw. ImoQ>m _mUyg; c~mS> _mUyg : "H$m` AcrH$m ? gJir r{V
cQ>H$s Vr R>acr ?' - __ 3.
[g.]
AcrH$S>Mm-AcrH$S>rc {d. 1. m qH$dm Odi`m ~mOyMm. 2.
hrMm; WmoS>m {XdgmMm; Zdm; AmYw{ZH$; AdmMrZ.
AcrH$Sy>Z {H${d. 1. m qH$dm Odi`m ~mOyZo; BWyZ. 2. (A_wH$_mJrc H$mimnmgyZ) AmVmnmdoVmo; A_wH$ H$mimnwT>o.
AcrH$S>o-g {H${d. 1. m qH$dm Odi`m ~mOycm; `oWo; BH$S>o. 2.
(`m H$mimV); gmV, hr.
Acr-({c)-Jmoc nw. JmocXmO; Vmo\$Mr : "nw`mhZ ~mX Amcr
`mO~amo ~ a AcrJmo c Xmo Z eo Zdo _mUy g Amc| ' - Eo c o I
12.6344.
[\$m. Ah{cJmoc]
A{cOmhm {d. _hm_m`; Wmoa nXdrMm (amOm, ~mXehm).
AcrOmhm Xa~ma nw. 1. AdmT>` WmQ>_mQ>. 2. (c.) A`dpWV
d AXmYwwXrMm H$ma^ma. (d^demcr).
AcrOmhm ~hmXa nw. 1. EH$ nXdr 2. (c.Cn.) _hm_m`, lo>,
Wmoa JhW; ~S>o cmoH$.
[Aa. AmcrOmh]
AcrOmhr nhm : AcrOmhm Xa~ma
Acr\ nw. "A' `m CmamMm Aa~r n{hcm dU. nmV S>mo`mda
_amR>rVrc lrH$mam_mUo {c{hVmV.
[Aa.]

AcwH$ g_mg

140 & _amR>r eXH$moe

AcwH$ g_mg nw. `m g_mgmV {d^$r`m ``mMm cmon hmoV Zmhr


Vmo. CXm. ga{gO (H$_i), `w{Y{>a B.
[g.]
AcwH$m-H$s nw. r. `gZ; ^yH$. nhm : AiH$m
{d. ^wHo$cocm.
AcwUm nhm : AcdU
AcwVm-`m nw. Vocr, Vm~moir, gmir, _mir, OJ_, H$imdV, S>ma r,
R>H$ma, nS>er, Vami, gmoZma, MmJc
w m ho ~cw`m`m Imc`m dJmMo
12 h$Xma. (`mVrc gmoZma=gaH$mar ZmUr nmaI H$aUmam nmoVXma).
AcwVt ~cwVt Z. AcwVoXma d ~cwVoXma `mZm AgUmao dVZr h$.
AcwVoXma nw. Acw`mMm h$ AgUmam.
AcwXm {d. 1. {_{lV. 2. (c.) OwiUmam; n[a{MV 3. (c.)
Xy{fVnUo; An{dnUo {_gicocm.
Acw~wIma nw. EH$ H$maMo Am~yg d MH$a \$i.
Acw_Xma nw. _moR>m, {nd`mY_H$ emo^mnwnmMr doc.
Acw_mcw d. WmoS>o; chmZ; qH${MV.
AcwcH$s r. 1. _moh~V; H$nm; _oha~mZr. 2. Am_r`Vm;
AmnconUm.
Acw{cV, Acyc {d. ~wOQ>; ZmMam; ~wOam; aJoc; _V (R>mU~X
KmoS>m).
[g. Am+cwc=cmoiUo]
Acy {d. WmoS>mgm.
AcoH$_ gcm_ Cm. Vwhmcm gwIemVr cm^mo, Ago _wgc_mZmV EH$_oH$mg
^oQ>VmZm Z_ZmWu hU`mMm KmV. [Aa. AcoH$w _ Agcm_]
AcoI {d. AJ{UV; A_mn : "Zocr gn{V AcoI &Vo`m VH$ar &'{H$nw 42.88.
AconmH$ nw. Am`mMm V`ma Ho$cocm EH$ AmfYr nH$ma. Amco d
gmIa {eOdyZ V`ma Ho$co`m dS>m.
Aco_mZ r. XmoZ hmV cm~ d H$mhrer ~mH$Xma nm`mMr CH$>
nmocmXr Vcdma.
[Aa.]
Acoc {d. n$m; A>c; Agc (gmoXm, cwm, MmoaQ>m, {eZi, ~Q>`m,
_`m `m eXm~amo~a {deofV: Cn`moJ).
(H$mo.)
AcocQ>ny CS>mUQ>ny; CZmS>; ^Q>`m.(Zm.)
Acodma Vmcodma cmS>; H$mVwH$ : "`mMo {H$VrVar Acodma Vmcodma
Pmco AgVo VmoM _wcJm AmO amZmV `oD$Z nSy>Z `mMr AmBgwm
`mMoOdi Zmhr.'- $am 239.
Ac`m nw. (gJrV.) EH$ amJ. {~cmdcMm EH$ H$ma. [qh.]
AcmoMUo g{H$. Z nmhUo : "gmJVm Amnwcr JwJmoo>r &AcmoMmd`m
doJim ZwR>r &'- E^m 11.10.36.
[g.A + cmoMZ]
AcmoQ> {d. 1. _mJo Z naVUmam, nS>Umam; \$aH$ Z nS>Umam; Z
~XcUmam-CcQ>Umam-{\$aUmam; Xw{Zdma; A{Zdm` : "AmVm KoB emn
XwJ_ &Omo H$m AcmoQ> h[aham &' -_wAm{X 19.68. 2. A{ZdMZr`;
AMmQ>; Ananma; A{Ve` : "qH$ JJZ MH$ CR>mdc|| AcmoQ> &
H$miamrM| &' - {ed 931. 3. AMyH$; Iao. 4. {Z{MV;
T> : "OoUo| MV` Bdam ~m &Xoh{M Ho$c| na_gr_m & V`m Am_m

AH$IS>H$

H$Vm ho _m & AcmoQ> CnOo &&'- km 18.382. 5. AZwKZr`; Xya


Q>mHy$Z XoVm Z `oUmao; A{VaH$aUr` : "`m Amkm AcmoQ> _mVo.'
6. MS>.
[g. A + cwQ> = cmoQ>Uo]
AcmoQ> nw. A{YH$ n[aM` qH$dm Va~oOnUm; {ZnwUVm; AZm`mgmZo,
gd`rZo Amcocm ehmUnUm.
[g. AmcmoS>`]
AcmoQ>Uo {H$. H$aUo; ~OmdUo; gmYUo.
[g. AmcwQ>]
AcmoT>Uo g{H$. 1. YwSmiUo; emoYUo. 2. nmaJV hmoUo; hVJV
H$aUo; AmcmoS>Z H$aUo.
[g. AmcmohZ]
Acmo{U-Ur AcmoUr {d. nhm : AcdUr : "Acmo{U H$s Omhc|
jma| &hUmo{Z MmoIco {OhmJ| &'- H$Wm 4.12.83. [g. AmcdU]
Acmo^ {d. {Zcm}^; cmo^a{hV.
nw. o_mMm qH$dm rVrMm A^md.
[g.]
Acmoc {d. 1. VY; emV; pWa; AMMc. 2. {Z[aN>; cnQ>
Zgcocm.
[g.]
AcmocH$s, Acmo{cH$m r. 1. A{Ve` AmdS>, o_ AgUo; _hd;
o_inUm; ^mdwH$Vm; c{S>dminUm; _mZ; qH$_V ({H$. H$aUo.).
2. H$mVwH$; hmg; cmcZnmcZ; cmS>. (d.) 3. o_; ^$s.
4. Xohmao, Vmo_ _mO{dUo :"gdmgr ^OZmMr Acmo{cH$m.'- g
8.91.
{d. 1. M_H$m[aH$; AmM`H$maH$; Zmdr`mMo; H$mVwH$mnX;
Anyd : "am_mdoJi| Acm{H$H$ &Vm _O {XYco {Vhr cmoH$ &' doUmgrd 1.38. 2. o_i; AmdS>V;o X`J_; c{S>dminUmMo
(^mfU, MmcarV, dmJUyH$.) : "nwT>rc H$Wm Acmo{cH$ &' -Ed
10.100. 3. gwX a; ZmOyH$; gwH$w_ma; CH$> (_mUyg, d^md) : "Vo
_hmcmd`$nH$im & lJ mao A{Wcr _Jim & MdXZt VoOH$im &
Acmo{cH$ &&'- H$Wm 2.11.20.
Acmo{cH$ VmcmocrH$ Z. cmS>; c{S>dminUmMr dmJUyH$; H$moS> nwadUo;
H$mVHw $ H$aUo; Iwem_V H$aUo; {_Omg nwadUo. [Acmo{cH$Mo {.]
Acmo{cH$ aMZm r. Anyd aMZm-KS>U ({deo. g>rMr.) [g.]
Acmocwn {d. {Z[aN>; AcnQ>; {df`dmgZma{hV.
[g.]
Acmo c w n d Z. AZmg$s; {Zcm} ^ Vm; cmo ^ ZgUo ;
{Z[aN>m : "Acmo c w n dXem R> m D$H$s &OmU Vo ho &' - km
16.167.
[g.]
Acmo{hV {d. {\$H$Q> cmcga aJmMo.
[g.]
Acm{H$H$ {d. 1. M_H$m[aH$; OJ{da{hV; cmoH$moma; A{Vr`;
{dcjU; Any d ; AgmYmaU (Bg_, {H $ `m, Jw U , Xmo f
dJao) : "pdd ho _moha| cmdmd| & Acm{H$H$ Zmohmd| & cmoH$m{V &'
- km 2.171. 2. Aa`dmgr; cmoH$mV Z amhUmam.
nw. Xwcm{H$H$; XwH$sVu; An_mZ; \${OVr; gmd{H$ AZmXa. [g.]
AH$, AH$cr Ima; jma; Ac{V`moJr. AH$ nXmWmMo {d{e>
JwUY_ : ho nm`mV {daKiVmV, AcmMo {ZJwU rH$aU H$aVmV, g|r`
nXmWmcm OmiVmV dJao.
AH$IS>H$ nw. (^yem.) gmo{S>`_ d nmoQ>{e`_`w$ I{ZOmMo m~`

AH$Y_u

_amR>r eXH$moe & 141

AgUmam A{OIS>H$.
[g.]
AH$Y_u {d. (d.) AH$crMo _wI JwUY_ AgUmam nXmW.
AH$Y_u _Xm r. (^yem.) gmo{S>`_ d nmoQ{> e`_`w$ _mVr. [g.]
AH$YmVy nw. (agm.) AmdVu H$mo>H$m`m n{h`m JQ>mV AgUmao
EH$g`wOr YmVw$nr _ycX`.
AH$ \o$S>nma nw. (^yem.) gmoS>m nmoQ>e d A`w{_Zm `mMo {g{cHo$Q>
ho amgm`{ZH$ gKQ>Z AgUmar I{ZOo.
AH$c-AH$hc nw. AH$; _mH$.
[Aa.]
AH$jma _ycjma. : qhJ hm EH$ AH$jma Amho.'- nmH${gr 66.
AH$md nw. _m`Zm; nX`m. nhm : AcH$md : "hcH$m AH$md
{c{h{c`m_wio {df_ _m{ZVmV &'- {X_am 1.7.[Aa. cH$dMo Ad.]
AH$mag nw. AeaH$ ZmdmMo PmS>; {newZm.
[g.]
AH$moX nw. dZn{VO` d \$ma {dfmar AZmc.
AH$mohmoc Z. _mH$; _mMm AH$; _.
[B.]
AJOu {d. dmWu. nhm : AcJaOr : "AmVm H$emcm OmD$Z am{hcm
nmoH$i AcJOu &' - ncm 171.
[\$m. Ah{c-JaP>]
AV{_e nw. goZmnVr.
r. 1. AmKmS>rMr \$mO. 2. ghmMr g`m. 3. gwcVmZ e_gwXX rZ
KmoarMr nXdr.
[\$m.]
AVJm ~jrg; gZX: "ndmZm AVJm'- n`m 23.[\$m. AV_Km]
AVm\$ r. H$nm, gmX.
[\$m. gw\$]
An {d. 1. WmoS>o; chmZ; H$moVo. 2. jw. (OZ, nwf); X[ar;
{^H$mar : "H$Um{g ^oQ>cm hmo negwI OJt Ac` AnmVo &'_moH$U 50.16. 3. _yT>; _yI : "_m{Z{V _m`m Ho$di An g^|Vrc
^y{_Vi-nQ> hmo &' - _mog^m 5.87.
[g.]
AnH$ {d. X[ar; H$Jmc : "EHo$ {XdgrMo{Z nam| & AnHw$ Ogm &&'km 16.227.
[g.]
AnH$aUr r. WmoS,>o qH${MV qH$dm Anwao H$aUo.
[g.]
AnH$U-Uu {d. ({d. AnH$mZr) 1. hc`m H$mZmMm; H$mZ{ngm;
ghO {ddmg R>odUmam; ^m{dH$; ^moim; lmiy. 2. Jw Jmo>
`m`mOdi R>aV Zmhr Agm; {O^oMm hcH$m; {T>`m {O^oMm.
[g. An+H$U]
AnH$m{cH$ {d. WmoS>m H$mi {Q>H$Umam; WmoS>m H$mimnwaVm;
jU^Jwa.
[g.]
AnH$m{cH$ Vmao nw. Ad. j{UH$ {XgUmar Zjo.
AnH$mi nw. WmoS>m H$mi; WmoS>m doi; WmoS>m H$mcmdYr.
AnH $ mo Y r {d. cdH$a amJmdUmam; {MS> I mo a ; erK g V mnr,
erKH$monr.
[g.]
AnImXr {d. WmoS>ogo ImUmam : "Aem H$maMr AmIyS>qeJr,
H$UdUu, ~hXwYr, AnImXr d An_mocr Jm` nXm H$amdr.' AmJa 2.84.
[g.An + ImX`]
AnJ{V-Vr {d. _XJVrMm.
[g.]
AnJwUo {H${d. ghO; WmoS>`mV : "Am{UH$ EH$ Amhm XoUo & _w{$

An^mf-^mfr

hmo` AnJwU| &' - JwU 29.19.


[g.]
AnJmoo> r. chmZ, jwH$ Jmoo >; {~Z_hdmMr ~m~.
AnJh nw. (AmH$memVrc) {H$aH$moi Jh.
[g.]
AnOZ gmm r. (am`.) g_mOmVrc ~cXS> cmoH$m`m N>moQ>m
JQ>mMr gmm.
[g.]
AnOZgmmH$ {d. WmoS>mem cmoH$mMr hH$_V Agcocr. [g.]
AnOr{d -dr {d. A`nH$mc OJUmam (H$sQ>H$, _mer B.).[g.]
AnV_ {d. H$_rV H$_r; cKwV_.
[g.]
AnV_`w_ Z. (^mfm.) `m XmoZ eXmMm AW {^ Amho, naVw
~m d{Z$n OdiOdi gmaIo Amho Aem eXmMr OmoS>r. CXm.
H$mi ~mi.
[g.]
AnVmU nw. (d.) Amd`H$ `mnojm H$_r VmU Agcoco (Zm`y
dJao).
[g.]
AnVUm r. WmoS>rer VhmZ, hmd.
[g.]
And Z. 1. WmoS>onUm; H$_rnUm. 2. (gJrV.) amJmcmn H$aVmZm
EImXm da WmoS>`m _mUmV KoUo; mMo H$ma XmoZ AmhoV- cKZ
d AZm`mg.
[g.]
AnXm~_mnr nw. (^m.) H$_r Xm~ _moO`mMo `, gmYZ.
AnX{->r {d. 1. gHw${MV, H$mo`m _ZmMm; AXya>rMm. 2.
~maH$mBZo d H$miOrZo nmhUmam; H$mQ>oH$moa, ~marH$gmarH$ XoIrc
nmhUmam. 3. (c.) H$nU; {MH$Q>.
[g.]
AnYZ {d. Jar~; X[ar; H$Jmc; Anw`m gmYZmMm, EonVrMm.
[g.]
An{Zm {d. WmoS>rer Pmon `mcm nwaVo Agm; `mMr Pmon cdH$a
_moS>Vo Agm.
[g.]
An{nN>mH$Vr {d. (dZ.) A`mnjo m H$_r d {ngmgmaIo {d^mJcoco
(gmYo nmZ). CXm. A\y$, eodVr, ^wBnmm.
[g.]
AnmU {d. (^mfm.) `m`m CmaUmV mU (Vm|S>m`m nmoH$irVyZ
OmoamZo ~mhoa nS>Umam hdoMm cmoQ>) ZgVmo Ago (`OZ.) CXm. H$, J,
L>, M, O, m, Q>, S>, U, V, X, Z, n, ~, _, `, a, c, d Am{U
[g.]
i EHy$U 20. nhm : _hmmU
An~MV r. WmoS>m WmoS>m _mUmV {eH$ Q>mH$cocm ngm;
WmoS>o, WmoS>o ` gmR>{dUo : "An~MV `moOZonmgyZ ~mcdra
Midirn`V ... hm VmcwH$m AmOda Zoh_rM AmKmSrda am{hcocm
Amho.'- lrJm_m`Z 13.
An~MV {ZYr nw. WmoS>m _mUmV {ecH$ Q>mH$co`m nemVyZ
C^r am{hcocr a$_.
An~cVm r. (d.) Ae$nUm.
[g.]
An~w{-r-_{V, Vr {d. H$mo`m ~wrMm; An g_OwVrMm;
_X ~wrMm.
[g.]
An^mJr {d. (`mo.) ^m`H$mc WmoS>m AgUmam : "M Zd_ WmZr _H$a
qH$dm Hw ^ amerMm Agoc Va _Zw`...An^mJr AgVmo.'- Om~mo 66.
An^mf-^mfr {d. {_V^mfr; A~mocH$m; Kw`m; dQ>dQ> Z H$aUmam;

An_V

142 & _amR>r eXH$moe

H$_r ~mocUmam.
[g.]
An_V Z. (am`.) {Z`mhZ H$_r g`oV AgUo; EImm `$scm
qH$dm njmcm nmg Q>`mhZ H$_r _Vo {_iUo : "H$mJgo An_VmV
Jocr; nU ~h_V H$moUmcm {_imco ?' - aqM 45.
[g.]
An_wXVr {d. WmoS>m H$mcmdYr `mnUmam; WmoS>m H$mimV gnUmam;
WmoS>m H$mcmdYrg~Yr; WmoS>m _wXVrnwaVm.
An_mocr {d. WmoS>`m {H$_VrMm; hc`m {H$_VrMm, dV.
Ana$Vm r. a$mMr H$_VaVm; a$ H$_r hmoU.o
AnaVXm~ nw. (d.) a$mMm Xm~ H$_r hmoU.o
Ancmo_e (dZ.) `mdarc cd gy_, _Xy d C^Q> AgyZ Zwg`m
S>m
o `mZm {XgV Zmhr Ago (Ad`d).
[g.]
And` Z. eed; H$m_m`; AOmUd`.
[g.]
And`-d`H$ {d. chmZ d`mMm; ~mc; H$m`mZo R>a{dco`m
d`mo_`mXonojm H$_r d` Agcocm.
[g]
And`rZ {d. chmZ d`mMm.
[g. An + d`g]
An{dH${gV {d. _`m{XV _mUmV {dH$mg Pmcocm, \$magm {dH$mg Z
Pmcocm (Xoe, am`, O_mV); AnyU dmT> Pmcoco (PmS> B.). [g.]
An{dMma-ar nhm : An~w{
An{dUo C{H$. ~wS>{dUo. nhm : Amn{dUo (An.) : "{Vhr cmoH$
AnmdVr'- {dC 5.37.
[g. AmcdZ]
An{d-m {d. WmoS>Ho$ {eH$cocm; dada kmZ Agcocm; CWi
kmZ Agcocm.
[g.]
An{df` nw. jwH$ ~m~, Jmo>; hcHo$ H$m_; ~marH$ gmarH$
H$aU.
[g.]
Andm Z. chmZ dVwi, _S>i (^mJmo{cH$ qH$dm IJmo{cH$);
cKwdm.
[g.]
AndV {d. (dZ.) dZnVtMo AJXr AmIyS> XoR> Agcoco Ad`d.
CXm.nmZo, \w$co, \ io.
[g.]
An`mOr ` Z. AJXr H$_r `mOmda {_iUmam ngm.
An`m{-r r. N>moQ>m {dVma, ngmam qH$dm `mn Agcocm;
H$_r {dVmamMm; N>moQ>m : "ho _m{gH$ \$maM An`mrMo hmoVo.'~mgm$ 43.
[g.]
Ane{$-$s {d. Ae$; {Z~c; H$_Omoa.
[g.]
Ane: {H${d. WmoS>m _mUmV; qH${MV; H$mhr AemZo; WmoS>m
WmoS>m H$_mZo.
[g.]
AngVm {d WmoS>`m nemV Am{U l_mV : "AngVm VrW hmoBc'
- crMC 158.
Ang_OyV {d. H$mo`m g_OwVrMm; AS>mUr.
Ang`, Ang`mH$ {d. g`oZo H$_r Agcocm; WmoS>m
_mUmV Agcocm. (JQ>, g_mO B.)
nw. EImm am`mVrc, XoemVrc ~hg`oZo Agco`m cmoH$mnojm
Y_mZo, ^mfoZo, demZo doJim Agcocm chmZ JQ>, g_mO. [g.]
AngVw>, AngVmofr, Ang_mYmZr {d. Vm~S>Vmo~ qH$dm

Anmo_mX

WmoS>`mV gVw> hmoUmam, Iyf hmoUmam; H$_r _hdmH$mjr. [g.]


Angm_` Z. WmoS>rer e$s; An~c.
[g.]
An{g {d. WmoS>`m l_mZo-_mocmZo-gmYZoZo-{_i{dcoco,
{_imcoco, Ho$coco.
[g.]
AngyMZm r. AJXr WmoS>m H$mcmdYrV {_imcocr, {Xcocr gyMZm.
AngyMZm Z nw. {d{Y_S>i-ggXoV nwaoer nydgyMZm Z XoVm
{dMmacocm Z; VmVS>rMm Z.
Andn {d. H$mhrgo; WmoS>ogo; Oamgo; qH${MV; chmZ _mUmMo,
aH$_oMo; WmoS>o~hV.
[g.]
AnhVmH${V-Vr {d. (dZ.) A`m AVamn`V H$mVacocr hmVmMm
AmH$ma Agcocr (nmZo).
[g.]
Ank-AnkmZ {d. H$mo`m ~wrMm, g_OwVrMm; An~w{;
Ang_OyV.
[g.]
AnmH$ Z. X{jU A_o[aHo$Vrc no$ XoemVrc AnmH$m ZmdmMo
CQ>mgmaIo OZmda. `m`m cmoH$arnmgyZ V`ma Ho$coco H$mnS> : "AJmV
H$m`m AnmH$mMm cm~ H$moQ> hmoVm.' - eqe 55.
[B.]
AnmH${ndir {d. gd {ndim C^ma d AmS>>dU gd Vm~S>r,
{H$Zma H$moU`mhr aJmMr. Aem H$maMo (cwJS>o, nmVi).
AnmH$ {hadr {d. ({dUH$m_) gd nmoV {ha`m C^mamMm d AmS>dU
gd Vm~S>o, {H$Zma H$moUVrhr Aem H$maMo (cwJS>o, nmVi).
Anm`mg nw. WmoS>H$o n[al_, H$>, _ohZV. f>r qH$dm VVr`m {d^$sV \$$
Cn`moJ. CXm. Anm`mgmMm, Anm`mgmZo.
[g.]
Anm`wdmh nw. (^yem.) Anm`wfr dmh; AnH$m{cH$ dmh.
(hm dfmVyZ \$$ H$mhr H$mcM dmhVmo.)
[g.]
Anm`w, Anm`wf-fr {d. WmoS>m, Anw`m Am`w`mMm, Or{dVmMm;
WmoS>o {Xdg OJUmam.
[g.]
Anma^ nw. WmoS>m qH$dm H$_r _mUmV gwdmV H$aUo; hiyhiy
qH$dm WmoS>mgm ma^, gwdmV; gmdH$me d gW Ama^; _X doe,
{eaH$md.
[g.]
Anm {d. H$_r _mUmV Amocno Um Agcocm; WmoS>m Amocga. [g.]
AnmdYr H$O Z. WmoS>m H$mcmdYrgmR>r {Xcoco H$O.
Anmd{e> {d. WmoS>ogoM {ecH$ Agcoco; `mVrc {eH$ An
am{hco Ago.
[g.]
Anmhma {d. {_Vmhmar; ImUo{nUo Zo_V, _m\$H$ Agcocm.
nw. WmoS>ogo ImUo; \$ami; Cnmhma.
[g.]
AnmVar r. J{UVemmMr EH$ emIm. `m_`o ndrMr joJUZm
dJaoMm g_mdoe hmoVmo.
[g.]
ApnV {d. Jw, A`$.
Apn> {d. AnV_; A`n.
Anmo_mX nw. (_mZg.) Am`{VH$ ^md{ZH$ ~Xcm_wio {Z_mU
Pmcocr _mZ{gH$ {dH$Vr. `m {dH$VrV ApWaVm, {MS>MrS>,
AYraVm, AghZercVm, WH$dm, A{Ve` ~S>~S> B`mXr cjUo
AmT>iVmV.
[g.]

Anmonmhma

_amR>r eXH$moe & 143

Anmonmhma nw. \$ami; Mhm, H$m\$s, B. no` d H$mhr ImnXmW.(MwH$sZo


Anmonhma)
A\$ {d. hOma.

[g.]
[\$m.]
A\$m d Amo_oJm nw. JrH$ dU_mcoVrc n{hco d eodQ>Mo Aja.
`md$Z cjUoZo AmXr d AV.
A\$mmaU Z. (^yem.) 1. A\$m {H$aUmMo Aar^dZ. 2. {H$aUmogmar
nXmWmVZy ~mhoa nS>Umao, \o$H$co OmUmao A\$m H$U.
Ac~V-Vm-mm nhm : Ac~V : "A~Vm `oUo, H$mhr _wcm{hOm Z
H$aUo' - _Bgm 17.7.
Ap~Xm nw. AIoaMm gcm_; {Zamon; Vm~yV ~wS>d`mZVa mMm Cma
H$aVmV.
[\$m. Ac + {dXmA = nmR>dUyH$]
A_wH${cmh "{d na_odamgmR>r Amho' ho dm` Am{Xcemhr
d ~mXemhr \$_mZm`m ma^r Zoh_r Ago.
A`H$ {d. gdmV `mo`.
[\$m. Ah{c`ma]
A`mS> n`mS> nhm : AcmS>
A`w{_{ZA_ Z. EH$ amgm`{ZH$ YmVw$n _yc`; ho ew d$nmV
gmnS>V ZgyZ {g{cHo$Q> $nmZo BVa nXmWmer g`w $ pWVrV gmnS>V.o
hm YmVy \$ma hcH$m d nmT>am AgVmo. mMo nmVi no H$$Z `mMr
^mS>r H$aVmV. Vmahr H$mT>Vm `ooVo. mda jmamMm n[aUm_ hmoVmo.
`mcm S>mJ XoVm `oV Zmhr.
[B.]
A`w{_{ZA_ ~mP gmo`mgmaIm {XgUmam naVw gmo`mhZ H$R>rU
A`w{_{ZA_ d Vm~o `mMm g{_l YmVy. hm hcH$m AgVmo. `m`m
S>`m, gmI`m d H$mhr AcH$ma H$aVmV.
[B.]
A nhm : Aco
AI {d. AcJ AcJ; dV. nhm : AcJ : "- JmooQ>o, \$mH$S>o
AI AI' - Eonmo 240.
[g. Ac]
AI nhm : AcI
AIUo nhm : AcJUo
AI XmXmoOr nw. H$\$H$ _Zw`.
(Jmo.)
AcS>-AhS> {d. 1. AZwZ^dr; H$m; {ZnwU, mT> Zgcocm;
Hw$ec Zgcocm; An$ ~wrMm; AkmZr (_mUyg, {deofV: VU).
[qh. AhS>]
2. {ZamJg; {Znmn. nhm : AnoQ >
A\$ nhm : Ac\$
Am-Amh nw. (_wgc_mZmV) Bda; Xod; IwXm : "Acm H$a| gmo
hmo` ~m~m H$aVmaH$m {gaVmO &'- VwJm 327.
[\$m.]
Am Am CXJm. AmM` qH$dm Xw:Imoma.
AmMr Jm` r. (c.) A`V Jar~ {Zndr _mUyg. (H$maU ImQ>rH$
JmB`m _mZoda gwar R>do rV AgVmhr Vr emV d VY AgVo.)
Am_ {d. {dmZ; gdgmjr.
[\$m.]
AmX-Xr, AhmX-Xr {H${d. hiy; AcJX; Y$m Z cmJy XoVm.
AmaIr {d. na_odamZo gwa{jV R>odcocm. `mcm H$moUr dmcr Zmhr
Agm; AZmW Bg_; H$moUr nmhV Zmhr Aer ~m~.
Amaer, AcmF$fr {d. 1. {T>cmBMo; {ZH$miOrnUmMo;

AdH$im

JXrnUmMo; J~miJWr, A`dpWV (H$m_, dmJUyH$). 2. Zo^iQ>;


_m^iQ>; ^moJiQ>; {T>cm; {e{Wc; gwV; h`J`r; Xwcj H$aUmam
(_mUyg).
[\$m. Am + dmagr qH$dm F$fr.]
Amcm `mam hmoUo _aUo : "~mXehm Ho$hmM Amcm `mam Pmcm
Amho.'- ee 231.
Am hmo AH$~a Bda gdlo> Amho.
Ago{e`Z {d. Hw$`mMr EH$ OmV.
AhH$ {H${d. IamoIar.
[\$m.]
AphXh {d. {Zamio.
[\$m. Ac{hXm]
Aho {H${d. cdH$a; EH$X_ : "Vw{H$cm{g Vo Ah| & nwa| H$at Or &&'
- amkm 16.28.
Ad eA. ~mhoa; nmgyZ Imcr; nmgyZ Xya, cm~.
CngJ 1. `yZVm; hmg; H$_rnUm. CXm. AdXem. 2. AZmXa.
CXm. Adkm, Ad_mZ. 3. {ZM`. CXm. AdYmaU. 4. {dVma;
`mn; ngmam. CXm. AdH$sU. 5. AmYma. CXm. Adc~. 6. Imcr;
[g.]
Imcr OmUo. CXm. AdVma, AdJmh. {edm` nhm : An
AdB nhm : AdmB
AdH$Q>m {H${d. EH$mEH$s; AH$_mV; EH$X_. nhm : AdMQ>
AdH$U nw. 1. Ym`mMm XmUm. 2. Ocq~Xy; Vwfma : "{h_mMo K{S>Vm
Xm_moXa AdH$U Cgico Wmoa' - d 4898. (S>moiHo$)
AdH$Uo A{H$. ({d. A{dH$Uo) 1. A{YH$ {nHy$Z OmUo d {~KS>U.o
(H$m|.) nhm : AcJUo 2. A{Ve` nrH$ `oU.o
AdH$a nw. H$Q>mim; {VaH$ma : "qhdmMm H$[aVm CnMm$ & n[aMm[aH$mMm
KoV AdH$$ & hUo hm Zho MwMXZ H$mnw$ & _m$ nMmrMm &' d 5.60.
[g.Ad + H$]
AdH$c-i {d. 1. Z AmH$icocm; AZmda; Xm~mV Zgcocm;
AmoT>mi; h>r, ~ocJm_r. 2. AmH$i`mg H$R>rU; Xw:gm`; XmS>Jm.
[g. Ad +AmH$cZ]
AdH$c-i r. Am`w`mVrc CVma, hmg; AY:nmV; e{$hmZr; gdhmZr;
Xw~c
Vm; {Z:gdVm.
[g. AdH$cm]
AdH$cUo A{H.. CVaVr cmJUo; H$_Omoa hmoU;o hmg nmdUo (Am`w`).
[g. AdH$cm]
AdH$cZ Z. (A{^.) dJ nmS>Uo; {d^$ H$aUo; dJuH$aU;
{deofrH$aU; d{e>` XmIdyZ {d^$ H$aUo.
[g.]
AdH$hS>mMH$ Z. (`mo.) _wcmMm O_ `m Zjmda Pmcm Agoc
`m ZjmMo Mma MaU H$nyZ `mg {Xco`m gkod$Z Zmd
R>od`m{df`r V`ma Ho$coco H$mo>H$dOm {M. `mV `oH$ Zjm`m
Mmar MaUm`m {Za{Zam`m gkm, A`-_` B`mXr ZmS>r, dU,
JU, `moZr, B`mXr XmI{dco`m AgVmV.
AdH$idUr r. AH$mcr nS>Umam nmD$g.
[g. Ad + H$mc + dZ = nmUr]
AdH$im r. 1. VoOmohrZ Xem; AdXem; {ZVoOVm; hmg; CVaVr
H$im; AY:nmV : "H$Q>mjmMm _mogw Xo{Icm & VoW| Zrcmoncm Amcr

AdH${R>H$

144 & _amR>r eXH$moe

AdH$im &&'- {ed 806. 2. XwXem; A{V>m; \${OVr : " Am{U


ho niVm nim| Zo{XVr & Y${Z AdH$im H$[aVr &&'- km 2.218.
[g. AdH$cm]
AdH${R>H$ {d. H${R>H$mWr`m ImcMm.
[g.]
AdH$mQ> {d. V_m_; gd : "`mCna _hmamOmZr AdH$mQ> \$mOmg hHy$_
Ho$cm' - _Bgm 16.3.
AdH$mV-X r. 1. AmH$mV; e$s; gm_`; mkm; VmH$X; ~i;
Cnm`; gmYZ (eara-YZ-g~Yr). 2. {Zdmh; JwOmam. 3. Am~;
A~y; _m`VoZw$n `moJjo_; ggma; CXa{Zdmh : "_mOo _wcIoS> `mg
BZm_ {Xho hmoVo. VoUo H$$Z `mMm AdH$mV MmcoZm hUmoZ Xya Ho
cm.' - {eMgm 5.191.
[\$m. AmoH$mV]
AdH$ma nw. H$R>rU gJ.
[g. AnH$mc]
AdH$mc nw. AH$mc; A`mo` H$mc; Adoi. nhm : AdH$mi
AdH$me nw. 1. AdYr; g_`; doi; gJ. 2. \w$agV; {ZdmVnUmMr
doi; gdS>; {aH$m_m doi : "`mo_Ho$e F$frHo$e & _aVm Zmhr
`m AdH$me &&' - _w{damQ> 5.27. 3. OmJm; Xoe; Wc;
{dVma : " Z `mV AdH$me `m Wi {Xc| VX>m H$m Xodm &'Ho$H$m 17. 4. _Yco AVa, OmJm, H$mi, doi : "nmhVm ~t Zmht
AdH$mew & Xmoht _mOr &&' - km 6.40. 5. ^oX; doJionUm;
AVa : "Vmo Am_mamwgnm^mg & AdH$me hm &'- `WmXr 2.645.
6. {dc~; Cera; doi. 7. gm_` : "_mV| OmUmd`m hmoAmdm AdH$mew
Jm &' - km 10.71. 8. ndr d AmH$meW JhJmoc `m`m_Yrc
nmoH$ir; [aH$m_r OmJm; ey`; AmH$me : "OoWZw VoWdar AdH$me &'Xmg 20.10.22. 9. gdS>; gmo`; gYr. 10. emM{dYr : "C_mBgo
AdH$mgm Jocr'- crMny 307.11 _i : "hmV AdH$mgm ^ao' crMC> 506. 12. {R>H$mU; nmm; AmYma; gmo`; : "H$mhr ggma H$`mMm
`moJ AgVm. Var `m_`oM WmoS>m~hV {ZJ_ H$[aVmo (Ho$cm AgVm).
VwV Admg AdH$me Zmhr Agm gJ Amho.' - d 4.1745.
1. (dm.) AdH$me YaUo - dmQ> nhmUo; X_ YaUo.
AdH$me nmofmI nw. (^m.) AdH$memV dmdaUm`m _mUgmcm {OdV
amh`mgmR>r hdoMm nwadR>m H$aUmar gmYZo, VgoM BVa Cn`w$ d
Amd`H$ gmYZo `mZr n[anyU Agm ~Zdcocm nmofmI.
AdH$me^r{V-Vr r. (d.) AmH$memMr, AdH$memMr qH$dm
nmoH$ir~cMr ^rVr; YmVr.
[g.]
AdH$me ^y{_Vr AdH$me _mnZmMo em (nog Om_oQ>r) : "Vc
^y{_Vr d AdH$me ^y{_Vr `m~c `wpcS>Mo H$m` Amho.' - H$J
26.
[g.]
AdH$me `mr nw. ndr`m H$jo`m ncrH$S>o Agcoco BVa Jh,
CnJh `m`m {XeoZo OmUmam, AdH$memV ^_U H$aUmam _Zw`.
[g.]
AdH$me`mZ Z. ndr`m dmVmdaUm`m ~mho$Z ndr^modVr \o$`m
_ma`mgmR>r qH$dm AdH$memVrc XyaW JhJmocmn`V Om`mgmR>r
V`ma H$a`mV Amcoc,o A{~mUm`m gmhm`mZo OmUmao, _Zw`a{hV

AdIi

dm _Zw`Mm{cV dmhZ. AVamimMm emoY d gemoYZ `m CoemZo


`mMm _w`doH$$>Z dmna H$aVmV.
[g.]
AdH$me g_rn WmoS>m AdYr : "nwT>o AdH$me cmg g_rn OmUmoZ
Ow`m H$moQ>mVrc lrJUnVrg AjV Omcr.'- Eocgo 4638.
AdH$m{eH$ {d. AdH$memer g~{ YV Agcocm.
[g.]
AdH$m{eH$ r. (d.) noerVrc noer{^mtZr doT>cco r nmoH$ir. gOrd
noet_`o Vr aJhrZ noer`mZo `mncocr AgVo.
[g.]
AdH$mi nw. AH$mc; A`mo` doi; ^cVrM doi.
r. XwXem; dmBQ> H$mi : "\w$Q>cr _wR> Amd`mMr amd nS>cm
AdH$mircm &' -Eonmo 410.
{d. AH$mcr Amcocm, `mo` doionydu `oUmam : "Ehdt Var AmH$me
_mS>r & Omo JOm}{Z ~mS> \$moS>r & Vmo AdH$miw _oKw H$m` nS>r &
amhmV Amho &&'- km 17.251.
{H${d. gmV; g`m; hr; AcrH$S>o; AmVmer.[g. AdH$mc]
AdH$mi {d. nwH$i; nmoQ>^a. (d.)
AdH$midUr nhm : AdH$idUr
AdH$mir-`m {d. A`mo` H$miMm; ~ohJm_r; A`w$ doiMm;
AH$mcr `oUmam, nS>Umam (nmD$g dJao): "hm nhm AdH$m`m dmam
Am{U nmD$g Amcm.'- ~mi{_ 2.24.
Ad{H$am` r. XwIUo; AmOma. (Hw$.)
[g. Ad{H$`m]
Ad{HO Z. (dZ.) gXco, Xco d Ho$gaXc ho qH$O_S>cm`m Imcr
AgVmV Aer \w$cm_Yrc AdWm.
[g.]
AdH$sU {d. ngacoco; {dVmacoco; {dIwacoco; d$Z AmN>mXcoco,
_mIcoco; `m.
[g.]
AdH$nm r. Ja_Ou; BVamOr; ZmIwer; amJ; o_mMm A^md.[g.]
Ad$c nw. gH$moM.
[\$m.]
AdH$ {d. 1. dmH$S>m Zgcocm; gai. 2. m_m{UH$; {ZH$nQ>r; ew
AV:H$aUmMm.
[g.]
AdH$_U Z. (^m.) COm H$_r hmoUo; hiy hiy Imcr `oUo; AZoH$m`m
hmVmVyZ `oUo.
[g.]
AdH$` nw. ^mS>o.
Ad{H$` {d. {dH$ma Z nmdUmao; A{dH$mar.
Ad{H$`m r. 1. {VaH$ma; qZXm; hoQ>miUr; \${OVr; Cnhmg;
nmUCVmam. 2. An_mZ; h`J`; Cnojm; H$_r coIUo. [g.] (dm.)
Ad{H$`og `oU-o ~oB_ mZ hmoU;o XJc~mOr H$aUo : "`mMo dS>rc
Zr_gmoS> _m`UrMr Xoe_wIr ImV Amco. `mMo ~Xo XmoKO
o U H$amoOr d
MmnOr, ho XmoKo Ad{H$`og `oD$Z `mg amt dS>JmdmV Ord| _m[aco. '
- _Bgm 3.115.
AdIUUo A{H$. AS>MUrV gmnS>Uo; AmIS>Uo; AdKS>Uo. (d.)
[g. Ad + H$f]
AdIi {d. nhm : AdH$c 1. A{Z~Y; ~ocJm_r; Amim Zmhr
Agm. 2. CZmS>; XmS> Jm; ImoS>H$a (_yc) : "Xoh`moJmgmR>t
AdIiOZt cmoH$ nS>cm &' - Xm{d 227. 3. MMc.

AdIim

_amR>r eXH$moe & 145

AdIim r. H$_VmB; `yZVm : "Vodt AnojoMm AdIim & Z nS>o


O`m &' - km 15.203.
[g. AdH$cm]
AdIX nw. _moR>m I>m; _moR>m Amohmoi : "IXH$ AdIXo ^S>_ma &
Oi| OmVr &' - Xm{d 244.
[g. AdImV]
AdIm r. XwIUo; {dH$ma; Adm`; Ag_mYmZ.[g. Anj`]
AdImV r. (^yem.) nm`m`m dmhm`m Omoam_wio O{_Zrg nS>cco r
ImM, IXH$.
[g.]
AdmImX-_ r. eVr; gm_`; Hw$dV.
[Aa. AmH$mX]
AdImX {d. AdKS>; AS>MUrMr; H$R>rU (OmJm B.) : "JdV amZm_`o
~hV OmJm AdImX.' - noX 22.234.
[g. AdmV]
AdImX r. Iao AV:d$n. AdcmX`m CcQ>. AdcmX hUOo
H$m`Xoera Amag gVVr. `m CcQ> AdImX hUOo H$Sy> gVVr.
^mdmWmZo nmoQ>mVrc Hw$H$nZm : "ham_ImoarMm S>mJ VwhmH$S>o Z cmJVm
_hmamOmH$Sy>Z Vwhmg Xoddmdm AemH$[aVm Vwhmg ~mocm{dc| Vo
Am_Mo Amhmnmer amhZ Vwhr Amncr AdImX ~mhoa H$mTy>Z
ham_ImoarMm _XgX (_wIdQ>m) n[aYmZ Ho$cm.' -hmoH$ 150.
AdImXUo A{H$. mgUo, dVmJUo. (Hw$.)
[g. Ad+{IX]
AdIwU r. dmBQ> H$Vr; ImoS>r; Xmof : "~mB ! ho h[aMr AdIwU
Jo &'- AmJmo 110.
[g. AdjwU, AdJwU]
AdIwim nw. AmS>H$mR>r; AS>Wim.
[g. Ad +IcZ]
AdJ-AdmJ Z. _memMo X` d \w$\w$g.(Hw$.)
AdJU nw. AZmXa; Cnojm; `mJ. nhm : AdJUZm : "AZV Vnm`m
AdJUm & Omo{S>co {dXohZm_ ^yfUm &'- grd 10.58.
[g. AdJUZ]
AdJUUo C{H$. {VaH$mamZo qH$dm CnhmgnydH$ dmJdUo; H$_r coIUo;
{VaH$maUo; AdhocUo; VwN> _mZUo : "{nVm AdJUwZr VyV| qZXr &
hmo` AnamYr gdWm &'- Ed 12.142.
[g.Ad+JU]
AdJUZ-Zm Z. r. 1. {VaH$mamZo qH$dm hoQ>miUr H$$Z dmJ{dUo;
{PS>H$maUo; Ad_mZ; An_mZ; hoQ>miUr : "^$dMZmMr AdJUZm &
Xod gdWm Z H$ar{M &' - Ed 4.71. 2. EImm dVyMo _y`,
qH$_V dmOdrnojm H$_r R>adUo.
[g.]
AdJ{UV {d. Ad_mZcocm; An_mZ Ho$cocm; {VaH$V. [g.]
AdJUr r. dof; $n; gm`; gm|J; AmoiI`mMr IyU : "Am_m
Ko ZmZm e[aamMr AdJUr &'-CJr 518.
[g.Ad+J_]
AdJUo {H$. 1. {XgUo; gmaIo dmQ>U;o gm` AgUo; ^mgUo : "Vmo
gyYm amD$ V| AdJcm & Vmo H$gm gmJm &'- {ed. 998. 2. g_Oco
OmUo; _mhrV hmoUo; R>mD$H$ hmoUo; OmUUo. 3. YmaU H$aUo; AmMaUo;
drH$maUo; AJrH$maUo. 4. gm|J KoU;o ZQ>Uo : "amOgm Vm_gm ^mdmMr
nar & Vo{h Z{Q>cm Vmo && Eog| AdJmo{Z _wamar & `oVgw | JmoH$w im _mPmar &'
- dh 289.90.
[g.Ad+J_]
AdJUo-AmdJUo A{H$. 1. ~mH$inUo, dN>X rnUo dmJUo. (H$mo.)
2. _mUgmVyZ CR>Uo. (H$Zm.)
[g.Ad+J_=OmUo]
AdJUo {H$. YmaU H$aUo, AmN>mXZ KoUo : "Ogo drigr AdJco

AdJr

dmJ & {d_N>mM| &'-km 743.


[g.An+Jh]
AdJUo nhm : AdJUo
AdJV {d. R>mD$H$ Agcocm; H$icocm; g_Ococm; _mhrV
Agco c m : "^ _ UM M cm, `m ^y c rcm & AdJV Zh`m
Hw$_m[aHo$cm &' - ~mcH${d (\w$camUr)
nw. kmZ, _mhrV Agcocr Jmo> : "H$moU H$Yt Amcm H$m` Vmo ^md &
Zwm[aVm AdJVm_mOt R>odr &'-Xm{d 763.
[g.]
AdJV, AmdJ r. JamoXanUmV _ococr r.
[g. AdJV]
AdJVUo {H$. Adc~Uo.
AdJ{V-Vr r. 1. AYmoJVr; AY:nmV (ZaH$mV, Xw:pWVrV dJao
nS>U)o : "`w gmS>Zy Oo nimco & Vo nmdco AdJVr &' - Ed 10.98.
2. (gm_m`V:) Imcr `oUo; CVma; CVaU. 3. nhm : AdJV
4. gm|J : "^ar V_mmMr cmod : co {df`mMo T>rd : Vo AdJVr
~ad : Vmo{M OmUo' - CJr 603.
[g.]
AdJ_-Z nw. kmZ; OmUrd; AmH$cZ; OmUUo.
AdJ_Uo C{H$. dmQ>Uo; ^mgUo; OmUUo : "_O AdJ_{c`m XmoZr &
_r_mgm ldUWmZt &'- km 1.16.
[g. Ad+J_]
AdJi {d. A_Jc.
AdJiUo {H$. 1. Q>miUo; JmiUo; H$mQ>mHw$Q>mZr ^$Z OmUo : "Omo
_Z| {dH$n| ^acm & AS>dtMm AdJicm & Hw$hm Ogm &'-km
13.677. nhm : AdJi. 2. MwHy$Z amhUo; ~MmdUo; {eH$
amhUo : "Am{U A{^Mmam doJio & {dnm`| Oo AdJi| &' - km
16.401. 3. Pm| ~ Uo ; {~cJUo , J`mV nS> U o : "_mJV
X{YJmoio & Z XoVm AdJi| & Xm{nVm Mmoir S>moio &'- A_V
44.
[g. Ad + JV = JiUo]
AdJim nw. 1. eoVm`m H$mon`mda Agcocr WmoS>r ImocJQ> nS>rH$
O_rZ. `oWo eoVrMr AdOmao R>odVmV. 2. (c.) _m`o`m d$nmV
Ago WmZ Amho H$s `m {R>H$mUr gwIXwIa{hV Ordmg R>odVmV.
AdJim r. hrZVm.
[g. AdH$im]
AdJm_r H$a nw. (AW.) Q>`mQ>`mZo H$_r hmoUmam H$a.
AdJmhUo A{H$. AdJmh>Z H$aUo; Sw>~Uo.
[g. Ad + Jmh]
AdJmh>Z Z. 1. Sw~> Uo; ~wS>r _maUo; ZmZ H$aUo : " H$m VrW] {O`o
{^wdZt & {V`o KS>Vr g_wmdJmhZr &' - km 1.26. 2. (em, {df`)
doe; {eaH$md; gMma; A``Z; gImoc A`mg.
[g.]
AdJmi, AdJmim nw. Jmi; {MIc; XcXc; IS>S>m : "^mV rMo{Z
ISw>i| & aodco Am`oMo AdJmio &' - km 7.78. [g. Ad + Jc]
AdJmiUo {H$. Xwcj H$aUo; Q>mHy$Z XoUo : "AmdS>{V`ohr \$it &
Agra| gmqc AmR>moir & Vo`mgmR>r AdJmir & \$imVo H$moht &' km 18.204.
(d.)
AdJr r. 1. KmoS>mMr EoQ>rZo, WmQ>mZo Mmc`mMr T>~. ({H$. YaUo):
"`m {R>H$mUr KmoS>m hHy$_ A_m` H$arc `m {R>H$mUt AdJrZ|
Bemam H$amdm.' - Adn 169. 2. ZmMUo; W`W` H$aUo (KmoS>m).
(dm.) AdJrda YaUo - KmoS>m EoQ>rV, WmQ>Xma Mmcrda MmcdUo.

AdJwU

146 & _amR>r eXH$moe

AdJwU nw. 1. XwJwU; dmBQ> JwU; ImoS>r; dmBQ> gd`; Xmof : "gH$i
AdJwUm_Y|o AdJwU & Amnco AdJwU dmQ>Vr JwU &' - Xmg 8.8.
2. dmBQ> n[aUm_; Anm`H$maH$ `moJ; A{Z> qH$dm BOm H$aUmar
{H$`m (AmfY, Cnm` B`m{XH$mMr).
[g.]
AdJwUr {d. 1. XwJwUr; XwamMmar : "_r AdJwUr A`m`r & {H$Vr
hUmoZ gmJmo H$mB & AmVm _O nm`t & R>md XoB {d>co &&' VwJm 518. 2. A{ZQ>; Anm`H$maH$; dmBQ> JwUY_mMm. 3. da.
4. AdcjUr; AneHw$Zr. 5. ImoS>H$a; dm`.
[g.]
AdJwR>Z Z. 1. cnoQ>Uo; AmN>mXUo. 2.do>Z; ~waIm; KwJQ>; AmoT>Ur;
H$dM.
[g.]
AdJw{R>V {d. do{>coco; cnoQ>coco; AmN>mXcoco; ~waIm KmVcocr
(r).
[g.]
AdJy nw. H$cH$; Xmof.
AdJ {d. gd; gJio; EHy$U EH$; EH$Xa (amg, Jmoim, gK) : "nU
AdJ {c{hdco &' - Xm{d 182.
[g. A`J]
AdJh - Jmh nw. 1. Wm~Uo; {dam_. 2. nmD$g nS>md`mMm Wm~Uo;
AZmd>r; AdfU. 3. n[aN>oX. 4. gYr Pmcm AgVm d nwT>`m
eXm`m Ama^r "A' AgVm `mMm cmon H$$Z `mEodOr
{chmd`mMo {Mh (@).
[g.]
AdJhU (AdJhU) nhm : AdKmU
AdKS> {d. 1. H$>X (H$a`mcm, OmU`mcm, nmohmoM`mcm,
gmog`mcm qH$dm KS>`mcm); XwKQ >; O~a; XwH$a; l_gm`; Xwk`} ;
XwJ_; Xwc`; Xwm` : "{_imcm Vmo AdKS> da & Vmo EoH$mdm Or
{dMma &' - H$Wm 1.3.13. 2. AS>MUrMo; AeV; AX (Wi,
OmJm). 3. {dcjU; cmoH$moma; cmoH$~m; dmBQ>; VhodmBH$
(H$`). 4. Ja; ^cVoM; M_H$m[aH$; JagmoBMo; KmoQ>m`mMo;
gH$Q>mdh (pWVr, n[apWVr, AdWm). 5. H$R>rU (~hVoH$ gd
cmj{UH$ AWmZo ) Ogo : - {dcjU, M_H$m[aH$, A{Z`{_V;
~o{eV (H$aUr); Xw:IX; mg XoUmar; nrS>m H$aUmar (Jmo>).
~wrcm Z nQ>Umao; ~iO~arMo; A`mo`; gVrZo; AmoTy>Z VmUyZ
AmUcocm : "ho Agmo Xrnm{M`o {gr & AdKS> Yy AmYt &' - km
18.780. 6. doS>odmH$S>o; M_H$m[aH$; {^ {^ AmH$mamMo :
"hmoVw H$m COy dmHw$S|> & n[a ~moarMo ho Z _moS>o & Vgt ^yV| AdKS>o &
n[a dVw COy &' - km 13.106. 7. Xwgm`; H$Rr>U (XwIUo).
Z. AS>MU; cMmS>; gH$Q>; mg : "g_WmMo{Z Zm_o{M AdKS>o
{ZVarO{V &' - nM 3.9. (dm.) AdKS> dmQ>Uo, hmoUo 1. Adm`, Ag_mYmZ dmQ>Uo; gH$moM dmQ>Uo; H$gogo dmQ>Uo.
2. Jm|YiUo; ^m~mdUo; KmoQ>m`mV nS>U.o 3. Ag dmQ>U;o XwI hmoU.o
AdKS> OmJm - OmK dJao OmJm; AS>gY r. [g. Ad + KQ>]
AdKS>Uo A{H$. 1. AS>MUrV, gH$Q>mV gmnS>Uo, nS>Uo. 2. noMmV
gmnS>Uo; Jm|YiUo; ^m~mdUo; Km~aUo; _Vr JwJ hmoUo. 3. AS>Hy$Z
amhUo; ImoS>mV nS>U;o Jmo`mV `oU;o AQ>H$o V nS>U;o nMmBV, Vmam~i
hmoUo. 4. EImmMr {ZH$S> cmJUo; Jagmo` hmoUo; ZoQ> cmJUo; VJmXm

Ad{MV\$i

cmdUo. 5. AS>MUUo; AS>Uo; A{Ve` VmU ~gUo; AS>Wim


hmoUo; H$m|S>_mam hmoUo; Hw$M~Uo : "d^md `m`moJo AdKS>cm &' {dH$ 3. 6. (earamMo Jm) ^mamdUo; _w`m `oUo (aVdmh ~X
Pm`m_wio); VmR>Uo. 7. JamoXanUm_wio ^mamdUo : "{edZoarda gS>m
qencm AdKS>`m Vmo hmVt ' - {ed_m` (dmem) 8. AJ MmoaUo.
AdKS>ZmW nw. 1. AmS>`m AJmMm; Wyc; JcocRR>; T>oanmoQ>m
_mUyg. 2.(c.) T>mo`m; cRR> m; 3. AdKS>m.
AdKS>nW - Wr ~am`mMm EH$ nW nhm : AKmoa nW
AdKS>cocr {d. JamoXanUm_wio ^mamdcocr : "nmoQ>Mr nmoa Vy!
AdKS>cocr.' - lr`mo 1.7.
AdKS>m nw. AS>MU; gH$Q>.
AdKS>m {d. AS>MUr Cn H$aUmam; eH$m CnpWV H$aUmam;
Hw$aHw$aUmam; AiQ>i H$aUmam.
AdKS>Uo g{H$. AS>MUrV AmUUo; H$m|S>Uo; mg XoUo. nhm :
AdKS>Uo : "H$s A{dmXwJv AdKS>r & A{d{MVr _mojmMr YmS>r &
^Um{Z {df`m{M`m ZmBHw$dmS>r & niVm XrgVr &' - {ed 34.
AdKm {d. 1. gJim; gd. 2. `oH$ OU : "AdKm{M H$mi Oar
gOo & Var AdKo{M hmoVr amOo &' - Xmg 18.10.4.[g. AJV]
AdKmV r. JahJm_; Ja_mog_. (Zm.)
[g.]
AdKmV {H${d. AH$_mV; EH$mEH$s (H$mogiUo, CS>r KoUo, nS>Uo
B.).
[g. An. Ad + KmV ]
AdKmU Z. 1. dmg KoU;o hJ Uo. 2. Q>miy hJ Zy ew^qMVZ H$aUo.[g.]
AdKmV {d. dmg KoVcocm; hJcocm.
[g.]
AdMH$ {d. Adm`; AJ{UV; A_yn : "AmdMH$ YZmMm R>do m & Amon{w Z
nmR>{dco nmWdm &' - _wAm{X 20.155.
[g. A + dM]
AdMQ>-Q>o {d. 1. AmH$p_H$; XddemV mV : "Aem_`o VwPm
AdMQ> _cm cm^ KS>cm &' - gmh> 5.72.
Z. AZno{jV, A{Z> Jmo>; AV{H$V A[a> (dm.) AdMQ>mMo
H$dMQ> hmoUo. - {dcjU AZW JwOaUo.
{H${d. 1. AH$_mV; EH$X_; EH$mEH$s; AH$pnVnUo; Ad{MV;
gVV; ghOJ`m : "Vgo nwfmMo Xwc^ XeZ & AdMQo H$nmH$a
cmJVm nyU &' - nm 5.80.
AdMQ>Uo A{H$. ~o^mZ hmoUo; {Mm {R>H$mUmda ZgUo; AZdYmZr
hmoUo : "amOm hUo H$Q>H$Q>m & H$go{Z hr AdMQ>cr dadQ>m &' ^mam 4.97.
[g. Ad{Mm]
AdM_ {d. (m{U.) dMoImcrc.
[g.]
Ad{MV-Vm-Vm-Vt {H${d. 1. AH$_mV; EH$mEH$s; AH$pnVnUo;
ghOJ`m; AdMQ> : "danS>m Omhcm Ad{MVm &' - km 6.168.
2. d{MV.(d.)
[g. Ad{Mm]
Ad{MV`m H$d{MV d{MV; Ho$hmVar.
Ad{MVnd Z. EH$mEH$s CX^dcocm gJ : "ZmaX ~amo~a Amho,
AJ ho Ad{MV nd &' - {MZm 28.
Ad{MV\$i Z. _yc hmo`mgmR>r p`mZr H$amd`mMo EH$ dV.

Ad{MVamd

_amR>r eXH$moe & 147

_H$a gH$mVr`m {Xder ~mUm`m KamVrc nm`m`m ^mS>mV


H$moUmcmhr ZH$iV Q>mH$cocm Zmai.
Ad{MVamd nw. 1. _moRn>o Umcm MT>cco m qH$dm `mMo W dmT>co Amho
Agm _mUyg. 2. {Z~m`m qH$dm AkmV{nVH$ _Zw`. 3. nmcH$
~mnm`m qOXJrcm dmagXma Amcocm qH$dm {VMm Cn^moJ KoUmam
_Zw`. 4. (c.) CnQ>g^w .
[g. A`m{MV]
Ad{M{V`m-Vm {d. AH$_mV; EH$mEH$s Amcocm; AkmV :
"Ad{M{V`m djmMt AJo &' - km 18.15. [g. Ad{Mm]
Ad{MVo, Ad{MV, Ad{MVm ^mV EH$m OmVrMo hido ^mV. ho
\$ma H$_r {XdgmV V`ma hmoVo.
Ad{Mm Z. Xwcj; {Mm ZgUo. (Jmo.)
[g. Ad{Mm]
Ad{M`m {d. 1. CZmS>; ImoS>gmi. 2. Ad{MV Amcocm; AZmoiIr;
nydu _mhrV Zgcocm : "Ad{MV`mdar gdd gm{S>Oo & _J MmoI Var
Vmo{M ^mS>mar H$sOo &' - km 10.52.
Ad{Mh Z. XwpMh; Aew^ Jmo>; AneHw$Zr, dmBQ> qH$dm Xw> cjU.
{d. Aew^; Hw$cjUr.
[g.]
AdqMX, Ad{M Z. AneHw$Z; XwpMh; AdcjU; CnmV;
AwV.(H$m|.)
[g. Ad{M]
AdqMm {d. 1. AdcjUr, AneHw$ZgyMH$. 2. CZmS>; ImoS>H$a
(_yc); H$_Z{e~r; Xw^mJr; XwXd r (_mUyg).
AdMrZ {d. Ad{Mh.
(Jmo.)
AdMwHy$Z {H${d. 1. J\$cVrZo; BN>m ZgVmZm; JagmdYnUo;
Xwcjm_wio; MwHy$Z. 2. AH$_mV; EH$mEH$s.
AdMoVH$ nw. (d.) MoVH$m`m Imc`m _|XyMm ^mJ. [g.]
AdpN> {d. 1. VmoS>cocm; {d^mJcocm; doJim Ho$cocm; AcJ
Ho$cocm; n[aN>oX Ho$cocm. 2. d{OV; {dd{jV; {d{e>. [g.]
AdN>oX nw. 1. VwH$S>m; {d^mJ; {d^mOZ; {^rH$aU; doJio H$aUo;
{^ H$aUo. 2. {d`w$mdWm, n[aN>oX-nWH$mdWm; (aofm, {Mho,
\$Q>r dJa|Zr qH$dm {Za{Zamir gXao nmSy>Z) : "Vgt {gZmZt Mmat
nX| & cmoH$ cmoH$mdN>oX| &' - km 18.54 . 3. {d^mJUmar,
doJio H$aUmar IyU, {Mh, OmJm, \$mS>; Mra; N>oX; Imn; ImM;
ImS>; \$Q>; gmY; AdJh (@); MaUaoK (&&) B`mXr gm_m{gH$
eXmMr nXo qH$dm H${dVoMo MaU XmI{dUmar {Mho. 4. CV
H$aUo; CVmam XoUo. 5. `{VaoH$; dOZ; `dN>oX; {ZH$mgZ;
AdH$fU. 6. AmH$_U; `mr; dVr (CXm. ndr_`o JY, ArV
CUVm, {ddmV ~ `mMr); d^md{g qH$dm A{dZme^yV
A{YR>mZ (CXm. Am{Y^m{VH$ nXmWm`m R>m`r KQ>H$md`mMo, gOrd
m`m`m R>m`r _`yMo). 7. {deof JwUY_; `mdVH$ cjU;
d{eQ>. 8. gr_m; _`mXm; AdamoYH$ nXmW qH$dm dVy. [g.]
AdN>oXH$ {d. 1. VmoS>Umam; {d^mJUmam; H$mnUmam; AdamoYH$.
2. `mnH$; g~; A{Y{>V.
[g.]
AdN>oXH$mdN>oX nw. AndmX, _`mXm, n[aN>oX Zmhrgo H$aUo;
d{e>o; g_VoV, gmYmaUnUmV AmUUo.
[g.]

AdQ>Uo

AdN>oXH$mdN>oXoH$$Z {H${d. gdmZm (`Vr, OmVr, dJ,nW


dJao) KoD$Z qH$dm `m gdmMm g_mdoe H$$Z, gdmMm (_mUgo,
nH$aUo, Jmo>r dJaoMm) drH$ma H$$Z qH$dm `mMr JUZm H$$Z;
H$moUVohr d` Ho$co AgVm qH$dm H$gohr `$ Ho$co AgVm.
AdN>oXUo {H$. doJio H$aUo; VmoSUo : "Oa ~ AdN>oXdo &'- CJr
500.
[g. Ad + {N>X]
AdO nw. 1. EodO; `. 2. ~Xc.
[\$m. EodO]
AdOS>-OmS>-PS> {d. 1. \$ma _moR>o; AMmQ>; AdmT>`; A\$mQ>;
XmS>Jm; ^mar; OS> dOZmMm; Wyc; ~moOS>. 2. AdKS>; H$>X.
[g.]
AdOS> CmoJ nw. (^y.) _moR>_moR>r, ^mar `gm_Jr V`ma H$a`mMm
CmoJ, H$maImZm.
AdOS>nmUr Z. AUw{Z{_VrgmR>r cmJUmao EH$ KQ>H$ `.
(`wao{Z`_) : "AUwD$Om {Z{_VrgmR>r AdOS>nmUr hmhr EH$
_hdmMm KQ>H$ Amho.' - ^mA{e 98.
AdOUo A{H$.Cn`w$ hmoUo; ~ZUo; MmcUo; Cn`moJr nS>Uo. (d.)
AdOVZ Z. 1. Am~mi; XwcjnUmMr, {ZH$miOrnUmMr dmJUyH$;
hoigmS>; H$iH$irMm A^md; h`J`. 2. AS>MU.
AdOg Z. An`e : "AdOgmMo`m Z cmVm ~moQ>m amoJ{ZJhr cmR>m'
- aH$m 287.
AdO^ {d. (m{U.) O~S>mImcrc.
[g.]
AdOm nw. doi; Cera; AdYr : "Xmgm _Zt VO{dOm AdOm Z cmJo &'
- Xm{d 228.
[g. Ad{Y]
AdOma Z. 1. h`ma (H$mam{JamMo). 2. CnH$aU; gmYZ; dVy.
[\$m. AmOma]
AdOmir {d. XmS>Jm; AmS>XmS>; CZmS>.
(H$mo.)
Ad`m, AdOVm {d. `m`m hmVMo nmUr dJao MmcVo d Omo KamV
(d.)
dmd$ eH$Vmo Agm (_mUyg). nhm : AdOUo
AdPaVm-PS>Vm nhm : AmoPaVm
AdPm r. amS>; amS>$; KmU, A_Ji.
{d. Iam~; Q>mH$mD$; OS> : "Ago Pmcm _mPm hUyZ _Ocm Ord
AdPm &'- gmh 6.160.
AdQ> nw. 1. B_maVr cmH$S>mMm-OimD$ Am|S>`mMm T>rJ-amg.
[d{XH$ g. AdV]
AdQ>-AdQ>mU nhm : AmohmoQ>r
AdQ>H$s {H$. r. 1. AdQrMr H$Moar, ZmoH$ar _mc_mm. 2. nhm :

AdQ>r-AmQ>H$s
AdQ>Uo {H$. 1 AmohQ>Uo; AmohmoQ>r cmJUo. (H$m|.) 2. eoVmVrc nrH$
Jmoim H$$Z XoUo.
AdQ>Uo Z. drQ>; {VQ>H$mam:"H$m{cXmgm`m H$m`$n n$mmZr AdQ>Uo
Amco`m dmMH$m`m {O^ocm {\$$Z Mr Cn H$a`mH${aVm H .
AUm {H$cmoH$a `mZr gJrV gm^mMo {VIQ> H$$Z dmT>co.' AmJa 3.145.

AdQ>aUo

148 & _amR>r eXH$moe

AdVaUo

AdQ>aUo, AdQ>maUo, AdQ>iUo, AdR>aUo, AmdQ>miUo C{H$.

AmS>H$ MmS>H$. 2. ngmam, Jm|Yi, A`dWm (KamVrc dVyMr

1. AmH$gUo. 2. gH$moM nmdUo; AmQ>Uo; AmIyS> hmoUo (H$_mdcco


H$mVS>o, Xmoam). 3. VmR>aUo; VmR>Uo; AdKS>Uo (H$~a, _mZ B`mXr
cMH$-CgU ^a`m_wi)o . 4. (c.) CXmgrZnUo Jn hmoU;o AmISy>Z
~gUo; gUo; AJ H$mTy>Z KoUo.
AdQ> i m nw . VmR> m ; VmR> a nUm; cMH$. nhm : AdQ> i Uo ,
AdQ>aUo ({H$. ^aUo, `oUo, H$mT>Uo, {ZKUo).
AdQ>m nw. 1. Hw$T>no Um; Hw$aR>no Um; Kw_no Uo; VmR>anUm; IwQ >wZ AgUo; Ii
KoUo ({H$. YaUo, KoU)o . 2. gdm; Kww gm.
[g.]
AdQ>mU Z. A`mo` doi; Ja hJm_. nhm : AdVmU
[g. Ad + VZ]
AdQ>miUo C{H$. 1. H$dQ>miUo; {_R>r _maUo; YaUo; nH$S>Uo; d|JmQ>Uo;
H$diyZ YaUo. 2. (c.) g_mdoe H$aUo; AmH$iUo; AV^yV H$aUo.
3. O_dUo; gmRdUo (dmBQ> H$mamZr qH$dm \$gdUwH$sZo ngm
dJao).4. AmH$gUo; bMH$ ^aUo.
AdQ>miUo C{H$. cm~Urda Q>mH$Uo; nwT>o T>H$cUo; Q>miUo; Xya T>H$cUo;
(H$nQ>mZo) Wmon{dUo.
AdQ>r r. 1. (gmoZmar.) Xm{J`m`m ^mJmda Zjr AJa R>gm
C_Q> d `mMm EH$ N> m n; h`ma. 2. (Vmo S > m d`m`m qH$dm
Vmgmd`m`m) cmH$S>mda KoVcocr H$moaUrgmaIr ImM. ({H$.
KmcUo, KoUo, nmS>Uo).
[g. AdQ>]
AdQ>r nw. 1. (H$maIm`mVyZ Ym`m{XH$mMo) _moR>m _mUmda _mn
H$aUmam; _mnmar. 2. dOZ-_mnmda XoIaoI R>odUmam; `m`m
dmYrZ gaH$mar dOZ_mno AgVmV Agm A{YH$mar; ~mOmamV
Amcoco Ym`, _mc _mnUmam A{YH$mar. 3. gd eoVmVrc Cn
_moOyZ `mZwgma gaH$magmam R>adUmam A{YH$mar. _moJcr A_cmV
hm dVZXma Ago nU _amR>r amOdQ>rV `mMo dVZ H$mTy>Z KoVco.
AdQ>r Imoc I>o Agcocm, CMgIc Agm cm~Q> aVm. (d.)
AdQ>r r. AmohmoQ>r.
(H$m|.)
AdQ>rH$m_ Z. AdQ>rMm Cn`moJ H$$Z H$amd`mMo N>mnH$m_.
[g. A = ImM]
AdQ>r O_rZ r. gwnrH$, gH$g O_rZ. [g. AdQ> = ImM]
AdQw> JWr r. (d.) _mZoV, dmgZ{cHo$`m g_moa`m ~mOyg
AgUmar BJOr "EM' (H) `m AmH$mamMr JWr. (Wm`amBS>)
AdQw>d{-r r. (d.) AdQw> (Wm`amBS>) JWt`m _mUm~mhoarc
dmT>r_wio Pmcocm {dH$ma. (Jm`Q>a.)
[g.]
AdR>m nw. AdR>U; gdonUm; g`mMr cha; Kw_m amJ. ({H$.
YaUo, gmoS>Uo, `oUo).
AdR>>m Z. KmoS>mcm hmoUmam EH$ amoJ. `mV KmoS>m`m AJmda JmR>r
CR>VmV. nhm : AdR>mUy
AdR>mU Z. 1. e`Vm. 2. Omoa, e$s.
[g. AdWmZ]
AdR>mUy Z. CR>mUy; Jiy; Admiy; Ho$gVyS>; ImSy>H$.
AdS>H$ MdS>H$, AdS>H$ MdS>H$ r. 1. _wcmMm Ioi, nhm :

dJao.) ({H$. H$aUo, _mS>Uo, MmcdUo). 3. A`dpWV, JmoYimMr


pWVr, AdWm.
AdS>{MdS> r. 1. A`dpWVnUo H$mc{dUo, H$moiUo, M|Xm_|Xm
H$aUo, Xm~Uo, {niUo, Hw$gH$aUo. 2. {MdS>cocr, {dH$Q>cocr
AdWm; {MdS>m{MdS>r; {dH$Q>m{dH$Q>; cmXmcJXm.
[{MdS>Mo {.]
AdSUUo A{H$. H$Q>mim, {H$ig `oUo. nhm : AdT>UUo
AdS>~a-AdS>m~a Z. 1. ^nH$m; S>mc; XoImdm : "_moR>o AdS>~a
aMco AgVm `mMm eodQ>t EH$m jUmV... {ddg hmoD$Z OmVmo' {Z_m 669. 2. Amdoe; Jd; Vmoam; VmR>m. 3. hyc XmI{dUo.
nhm : AmS>~a. 4. _oKmMr qH$dm hmrMr JOZm. [g. AmS>~a]
(dm.) AdS>~a _mOdUo, aMUo- _mUm~mhoa _hd XoUo.
AdS>mU Z. CR>mUy; AdYmU; Jiy; nhm : AdR>mUy
(Hw$.)
AdT>UUo A{H$. 1. drQ>, {H$ig, {egmar `oUo. 2. AdQUo nS>Uo.
3. H$Q>mim `oUo; {VQ>H$mam `oUo.
AdT>Um nw. drQ>; {egmar; ${VQ>H$mam; ZH$mogo hmoUo.
AdT>Jr {d. dmBQ> MmcrMm; ~oT>Jr : "hr AJXrM AdT>Jr H$maQ>r
{ZKmcr'- _r 359.
AdT>m-AdT>m`-AdT>`m nw. AMr; ZmdS>; A^$s; {H$ig; drQ>;
H$Q>mim. ({H$. nS>U,o `oU,o H$mT>U)o .
(H$mo.)
AdT>mU {d. mS>; AmoT>mi; h>r; AZmda; _moH$mQ>; _V (Jw,
T>moa) : "Vo _O ZmQ>mono AdT>mU &' - Xm{d 767.
(H$m|.)
AdUmnmdUm nhm : ACUmnmCUm
AdVaU Z. 1. CVaUo; Imcr `oUo; Xodm{XH$mMo ndrda _`wcmoH$s
O_mg `oUo; AdVma; AdVa`mMr {H$`m, `mnma : "nmdVr hUo
_mJ daXmZ & Vd A{XVr {dZdr dMZ & H$t dm H$amdo AdVaU &
_mPo R>mB &&' - H$Wm 2.11.37. 2. AY:nmV; AYmoJVr; AdnVZ.
3. {ddaUm_H$ ^mfU qH$dm {dYmZ; (cmoH$, dm` B. da)
Q>rH$m; n>rH$aU; ^m`; {Q>nUr. 4. CVmam; CVdMZ. 5. Amdoe;
dmao; gMma : "OoU| MV`mgr ^ao AdVaU &'- {dqgny 5.39.
6. _y V u; `jnU; n`j AdVma :$"Vmo ghOo{M ZohmM|
AdVaU &'-km 11.42. 7. VrWWmZ.
[g.]
AdVaU {Mh Z. JWmVrc qH$dm ^mfUmVrc eX, CVmam
XmIdVmZm da`m ~mOycm ma^r d eodQ>r CcQ>m d gwcQ>m
dn{dam_m`m AmH$mamMr {Mho (" ') XoVmV Vr. EHo$ar (" '),
Xwhoar ("" '')
[g.]
AdVa{UH$m r. 1. AdVaU; ^m`; Q>rH$m. 2. VmdZm; gyMZm.
3. AZwH$_{UH$m; {df`gyMr; gmame : "Eogo Zm_YmaH$ {dZdrV &
{gmMo MaUr cmJV & hUo lrJwM[aVm_V & AdVa{UH$m _O
gmJ &&' - JwM 53.13. 4. JWm`m ma^rMr XodVoMr VwVr.
[g.]
AdVaUo A{H . 1. AdVma KoUo; XohYmar hmoUo; AmH$mamg `oUo; JQ>

AdVa{dUo

_amR>r eXH$moe & 149

hmoUo (XodXodVm, XodcmoH$dmgr) : "VoW JUmMo gKmQ> & AdVaV


XoIo &&' -km 11.142. 2. Imbr `oUo; CVaUo, AYmoJ_Z H$aUo;
AY:nVZ hmoUo. 3. (c.) ~S>~S>Uo; Ag~ ~mocUo; AmMaQ>nUm
H$$ cmJUo; A`dpWVnUo dmJUo. 4. Amdoe `oUo; gMma hmoUo;
dmao {eaUo : "O| H${V S>H$m AZwH$aoo & V| H${V S>Ho$ AdVao &'
-A_ 5.36. 5. gagmdUo; nwT>o hmooUo : "VoW gwJaUr Am{U CXmao &
agk Am{U OodUmao & {_iVr _J AdVao & hmVw Ogm &&' - km
13.1149.
[g.]
AdVa{dUo g{H$. JQ> H$aUo : "Am_m AdVa{dVo _ & Aja| B`| &'
- km 15.577.
[g. Ad+ V]
AdV{cV {d. (A{^.) Q>mJco`m VmamZm dV:`mM dOZm_wio
_`^mJr Agcocm (~mH$); T>rc nS>cocr (Vma).
[g.]
AdVVwH$ {d. (d.) VVwH$m`m ImcMo.
[g.]
AdVg Z. 1. nwno, aZo B`m{XH$mMm Ho$cocm ({eamo^yfU, Hw$S>co)
B. Xm{JZm. 2. H$sVu dmT>dUmam; ^yfdUmam CXm. Hw$cmdVg.
AdVmU Z. A`mo` qH$dm ^cVr doi, H$mi; AH$mc; AdR>mU;
`mo` hJm_mnyduMm H$mi. nhm : VmU
AdVm^dVm {H${d. g^modVr; ^modVmcr; g^modma; BH$S>o{VH$S>o.
[^dVmMo {.]
AdVma nw. 1. EImm XodVoZo _Zw`m`m qH$dm ney`m $nmZo qH$dm
BVa H$moU`mhr $nmZo ndrda AdVrU hmoUo; AdVaU. 2. (c.)
n{d qH$dm AgmYmaU gw{g _mUyg; Xdr AemMm _mUygXodmdVma. 3. AKmoa H$_ H$aUmam; _hmnmnr-amjg-AdVma. 4.
CZmS>, Cnmnr, {eaOmoa, dm` _mUyg, _wcJm; CnmVrnUm. 5.
AdVaU; CVaUo; Imcr `oUo. 6. Vmd; CVmam dJao AdVaUmMo
AW. nhm : AdVaU. 7. (XemdVmamd$Z) Xhm g`m. Xhm
AmH$S>m~c `moO`mV `oUmam gmH$o {VH$ eX : "AdVma nmdoVm|.'
- _Bgm 12.124. 8. Am`w`; OrdZ : "AdVma Oar gnc
o &'gJm . 48. 9. (Cn.) d$n; doe. 10. ZXrMm KmQ>. 11. VrW.
12. ^mfmVa. 13. VmdZm. 14. mXw^md. [g.] (dm.) AdVma
KoU,o YaUo, YmaU H$aU-o {d{e> H$m_ A{Ve` OmoamZo H$$ cmJUo;
CN>IcnUo, A`dpWVnUo, Xw>nUmZo, doS>JinUmZo dmJUo;
CndH$maH$ dVZ H$aUo. AdVma AmQ>mno Uo, gnUo - 1. CH$fXem
OmD$Z {ZH$Q>mdWog nmohMUo; ey`d nmdUo. 2. _aUo : "n{V Jo`mda
AmQ>ncm dewamMmhr AdVma' - {dH$ 15. 3. H$V de$s gnw >mV
`oU;o gr gnUo; namH$_mMm AV hmoU.o AdVma AmUUo- CJ $n
YmaU H$aUo : "{hdm`mMo {Xdg hmoV.o WS>rZo H$gm AdVma AmUcm
y hmoUo - _aUo : "amOm emhMm
hmoVm.'- _`m 148. AdVma gnU
AdVma gnUy Omh`mg H$moUr ImdX Zmhr, Eogo Omc|.' - _Bgm
8.222
AdVmaH$m`-H$` Z. 1. AdVma Ko`mMo H$maU, Coe. 2. Acm{H$H$,
cmoH$moma H$m`.
[g.]
AdVmaUm r. Aml`; Adc~Z; AdVma : "dVwpWVrMo dUZ

AdXmZ

gn`mda H$nZoMr AdVmaUm H$$Z Z H$ar'- no 43.[g.]


AdVmaUo A{H$. doS>-Mi cmJUo; MiUo; dN>Xr ~ZUo; {ngmQ>Uo;
A`dpWVnUo, ~o{eVnUo dmJUo.
AdVmar {d. (AdVmarH$hr $T>.) 1. ndrda _Zw`$n qH$dm
mUr$n YmaU Ho$cocr (XodVm). 2. A`V n{d qH$dm ~w{_mZ;
gw{g; Agm_m`; Xdr AemMr; cmoH$moma (`$s) A{V>;
CZmS>; AmS>XmS>; CJ; KmoaH$_u (_mUyg).
[g.]
AdVr^dVr A. ~mOy~mOycm; g^modVr.
AdVrU {d. 1. _mZdr d$n YmaU Ho$cocr, AdVma KoVcocr (XodVm).
2. H$Q> Pmcocm; nwT>o Amcocm; Omhra, kmV Pmcocm. 3. Imcr
Amcocm; CVacocm; AY:nmV Pmcocm.
[g.]
AdVo^dVo {d. g^modVmcMo : "Ad`m^d`mZr nem`m cmcMrZo
`m Jar~ ~mUmcm AJXr Ji KmVcr.'- ~h$nr 11.
AdU Z. gMma; Amdoe : "V`m{g Amco H$moYmMo AdU' - Ch 1663.
AddaH$ {d. (^m.) doJ H$_r H$aUmam, Wm~dUmam.
[g.]
AddaUr BcoQ>moS nw. {dwVdmhmMr JVr H$_r H$aUmam dmhH$.
AdW nw. AdmB; YmH$; ^rVr : "gXm{ed a>r O{_`Vgwm ehamda
`oUma `m`m AdWm_wio am{Xdg hfmar d VmH$sX `mar Amho.'_Bgm 5.115.
AdWS>Uo Z. (Am`w.) _wS>Xyg: "chmZ _wcmZm hmoUmam EH$ amoJ.' Am`w{g 1.73.
AdWmUUo, AdW(Wm)ZUo A{H$. 1. AJmda `md`mMo ~X Ho$`mZo
({deofV: JamoXanUr) _wcmMr H$Vr ImcmdUo; AJmda {n`mMo VwQ>U.o
[g. Ad + VZ]
AdWmZ Z. AJmda {n`mMo ~X Ho$`mZo chmZ _wcmMr Pmcocr pWVr.
({deofV: AmB`m JamoXanUr); Am`Zoa.o
[g. Ad + VZ]
Ad{WUo g{H$. 1. BpN>Uo; `moOUo : "{VkoV| ^r_| _{Z Ad{Wc| `m
T>Vao &&'- dm_Z (^r_ {Vkm).
[g. Ad + Wm]
AdX-Y nw. AdH$me; _`VarMm H$mi.
[g. Ad{Y]
AdXem-gm r. 1. XwXd; Xw^m`; H$_Zer~ : "AmVwS>cmo hmoVmo
_aUJmdt &Vo AdXgm{M AdKr &' - km 16.24. 2. {dnmr;
{dnmdWm; Xm[a; {ZH$> pWVr : "lr_yVu XoImo{Z amC{iMr &
{\$Q>cr AdXem S>moioAmMr &&' - F$ 66. 3. (c.) H$H$em;
^mS>H$w Xi r; OJ^mS> ({edr). [g.] (dm.) AdXgm AmR>dUo
- 1. dmBQ>, {ZH$> pWVr m hmoBc Ago ^cVogcVo KmVH$
{dMma _ZmV `oUo; dmBQ> dVZ H$aUo. 2. Xw~wr hmoUo; Xm[a `oUo.
AdXg{Mh Z. AmoT>dUm`m XwXdmMo qH$dm Xm[a`mMo {Mh, cjU,
IyU; ^mdr gH$Q>mMr, Xm[amMr IyU. (dm.) AdXgoMr \o$arXwXdmMr \o$ar; AdXeoMm \$oam. AdXgoMo ~mi - XwXdr, A^mJr
_mUyg.
AdXmV {d. 1. ew; gwX a; ew^. 2. nw`Xm`H$. 3. nmT>am. 4. COi,
VoOdr.
[g.]
AdXmZ Z. 1. ArV Q>mH$md`m`m EH$m AmhwVrg nwa`mOmoJo hmo_`.

AdXmZ

150 & _amR>r eXH$moe

(gm_m`V:) AmhwVr : "VoW nyUmhwVrg H$maU & Km{cVm Ord^mdmM|


AdXmZ &' - E^m 19.77; "Q>mH$moZr hmVrM| AdXmZ &' - am{d
28.6. 2. (c.) cmM, ~{jg-ImUo-KoUo; Anhma; c~mS>rZo
Ho $ co c m A{^cmf; ImX; ImXJr; ham_Imo a r. ({H $ . Xo U o ,
_maUo) : "AmOn`V {H$Vr AdXmZ Vy KemImct KmVcrg ~moc '
- Vmo~ 164. (dm.) AdXmZ gmoS>Uo - cm^ gmoS>Uo : "EdT>o
Wmoaco AdXmZ gmoSy>Z Omd| Ag| `mcm dmQ>oZm.' - _pW 377. 3.
~ir : "g|Xat h|Xat XdV| & H$moU Vr nyOr ^yVoIoV| &Amnw`m nmoQ>m
Ot aS>V| & _mJVt {eV| AdXmZ &'- VwJm 700.
[g.]
AdXmZ Z. g_wmcm `oUmar \$ma _moR>r ^aVr. nhm : CYmZ
AdXmZ Z. 1. em`; em`mM,o _Xw_ H$sMo H$`. 2. eV YXm. [g.]
AdXma Z. (Zm{dH$.) erS>. nhm : AdOma
AdXmS>m nw. ^wXS>.
{d. XmS>; XmS>Jm; _V.
AdXmS>mo {d. _moR>m OmoamMm nmD$g d dmam. ( {M.Hw$.)
Ad{Xdg-Ad{Xg nw. 1. dmBQ> {Xdg; A{Z> {Xdg; gmYmaU
{Xdg. 2. AmS> {Xdg; gU ZgUmam {Xdg.
AdXrpV-r r. VoO; H$me; kmZ : "Oo lrH$Um{M AmOd{c
H$m, AdXrVr H$_r H$sQ>H$m &' - dN>m 122.
[g.]
AdXmocZ Z. (`mnma.) `mnmaMH$mV VoOrH$Sy>Z _XrH$S>o Om`mMr
{H$`m.
[g.]
AdY r. 1. eodQ>; AIoa; AV (_wXVrMm); {ZKyZ Om`mMr doi.
2. AdYr; doi; AdH$me; _Ycm H$mi. 3. _Yco AVa;
AmocmS>md`mMr, MmcyZ Om`mMr, {ecH$ am{hcocr OmJm - O_rZ.
[g. Ad{Y]
AdYUm, AdYmU, AdYmZ nw. Z. Jiy; XwImnV Pmcr AgVm
~JcoV qH$dm gm`mV `oUmar JmR>; dmYUm. [g. Ad`mZ, AdXhZ.]
(dm.) ImOdyZ AdYUm AmUUo - ^mS>U CnpWV H$aUo, H$mT>U.o
dVda mg qH$dm gH$Q> _wm_ AmoT>yZ AmUUo.
AdY_Z Z. (`A.) 1. _X H$aUo. 2. AmKmV H$$Z gm_` H$_r
H$aUo.
[g.]
AdYS>m-Ym|S>m nw. _moR>o gH$Q>; \$ma _moR>m AZW, CnmV. Ogo :dmXi; ^yH$n; Q>moiYmS> B.
{d. ^mS>Imoa; {ZcO; JadVZr; _maH$Q>; _wgS >r XoUmao (OZmda).
AdYm r.{eamoH$moZmnmgyZ nS>co `m c~m`m `moJmZo {H$moUm`m nm`mMo
Oo XmoZ ^mJ nS>VmV, `mVrc `oH$.
[g. AdmYm]
AdYmV {d. CZmS>; ImoS>H$a; ImoS>gmi; h>r; {eaOmoa; AdIi;
mgXm`H$ (_yc.)
[g. Ad +Ym]
AdYmVw-Vy {d. `m_`o H$moUVmhr YmVy Zmhr Ago; AYmVy; {ZH$>
YmVw`w V : "A> YmVw gm`mgo & Oo{W do{YOo{V ne} & V[a Zmoh| F${nwa
Eogo & Vo AdYmVwVo doYr &&' - F$ 20.
[g. Ad +YmVw]
AdYmZ Z. 1. cj; _Zm`m `m AdWoV gd eVr EImm
dVyH$S>o H|$r^yV hmoVmV Aer AdWm; EH$mJVm; `mZ; ^mZ;

Ad{Y-Yr

gmdY{Jar; hemar; OmJVr : "`mnar Oo {ZOgOZ & {Vhr hmdo


gmdYmZ & mdo _O AdYmZ &&' - E^m 1.55. 2. _ZmMm H$c,
AmoT>m; AZwgYmZ; Coe; hoVy; ZOa; amoI; {Mm.
{d. IQ>mi; ImoS>H$a (_yc).
[g.]
AdYmZ H$j-jm nw. r. (_mZg.) EH$mM doir _mUyg {H$Vr Jmo>rH$S>o
cj XoD$ eH$Vmo `mMm {dVma, nm qH$dm H$jm.
[g.]
AdYmZ H|$ Z. `mda cj H|${V Ho$coco AgVo Vo (Jmo>, dVy.)
AdYmZ {Xem r. (_mZg.) `m {XeoH$S>o cj OmVo Vr.
AdYmZ{dH$aUj_Vm r. EH$mM doir AZoH$ Jmo>tH$S>o cj
R>od`mMr nmVm; j_Vm.
AdYmZ {dH$saU Z. (_mZg.) AdYmZ {dM{cV, {Ym hmoUo.
AdYmZr {d. nwH$i Jmo>tH$S>o EH$mM doir cj nwa{dUmam; EH$mM
doir AZoH$ _moR>m d JwVmJwVr`m _mZ{gH$ {H$`m, `mnma H$aUmam.
[g. AdYm{ZZ]
AdYmaU-Um Z. r. 1. T> {ZM`; ImrZo, {ZM`mZo R>adUo;
n>nUo {ZdoXZ H$aUo; _mS>Uo; YaUo. 2. (`mnH$) gJmdYmZ;
Am_g`_Z; gmdY{Jar; hfmar; Xoh^mZ. 3. cjmV R>do Uo; _aUmV
R>odUo; _Vr; _aU; YmaUm.
[g.]
AdYmaUo C{H$. 1. n>nUo ImrMm {ZM` H$aUo; {ZpMV _V
YmoaU R>odUo; R>m_ _V AgUo. 2. _ZmV, cjmV, `mZmV, _aUmV
R>odUo. 3. EoHy$Z KoUo; cj XoUo; `mZmV AmUUo; cj cmdyZ
ldU H$aUo : "AmVm _mPo {dU{dc| & AdYm[aOo &' - {ed 146.
[g. Ad + Y]
AdYmam r. 1. {ZM`; {MmmMr {WaVm. ({dA.) 2. H$_r ^ma
Agcocm {dwVdmh. 3. n>^mJm`m ImcyZ OmUmam {dwVdmh.
4. Jw {dwVdmh.
[g.]
AdYm[aV {d. 1. {ZpMV; R>amdrH$; Imr Ho$coco; {ZYm[aV.
2. _aUmV, AmR>dUrV Agcoco.
[g.]
AdYmd nw. (^yem.) 1. AH$_mV Imcr KaJiUmam. 2. S>m|Jam`m
CVmamd$Z AH$_mV KgaUmam ~\$mMm cmoQ>; {h_mZr. [g.]
Ad{Y-Yr nw. 1. _`mXm; gr_m; H$m`m`m Ama^mMr d g_mrMr
doi, KQ>H$m; n`dgmZ; eodQ>; EImm dVyMm AWdm Jmo>rMm
n[aN>oX H$amd`mMm AgVm Or aofm H$mT>VmV Vr : "Vgr Xwc^ Oo
gX~w{ & {O`o na_m_m{M Ad{Y &' - km 2.241. 2. _Ycm
H$mi; AdH$me; _wXV; R>amdrH$ AVa : "VwH$`m~Yw hUo WmoS>o &
Ad{Y Cacr Amho nwT>o &' -VwJm 273. 3. Cn_m Xo`mMo _mU;
VwcZm H$a`mMo _moO_mn-B`mm; A_wH$ Jmo>rhZ chmZ-_moR>o,
MmJco-dmBQ> R>a{dVmV Vr Jmo>. 4. gwdmVrMr OmJm, Wi, H$mi;
Adc{~cocm _mJ; Ama^mMr qH$dm AIoaMr Jmo>. 5. _yiWmZ;
CJ_WmZ; Cn{mWmZ; Ama ^ WmZ (EImm H$m_mMo ,
`dhmamMo ) ; CnmXH$; OZH$. 6. (g_mgmV) eX`mo J r
A``m_mUo - n`V, nmdoVmo `mAWu Cn`moJ Ogo :- am`dYr,
H$mcmdYr, XoemdYr; {XZ-_mg-df-AdYr. H$mcmV; AVamV

Ad{YAadma

_amR>r eXH$moe & 151

^a AgVmZm `m AWu. 7. Aml`WmZ; A{V_WmZ : "Vw{M Ad{Y


H$$Z & R>{o dco AgVr mU &'- amgn 2.58. 8. nhm : AdYmaUm
9. ^m{fH$ dZr`m CmaUmcm cmJUmam EH$Xa doi : "H$_rVH$_r
AdYrV Cma`m OmUm`m damcm hd da hUVmV.'
Ad{YAadma Z. _wXV JhmU; `mOmH$[aVm R>aco`m _wXVrn`V
O{_ZrMm Cn^moJ Ko`m`m H$amamZo R>odcoco JhmU. ^moJdQ>mg
{Xcoco Vm~oJhmU.
Ad{YH$` nw. R>aco`m _wXVrV a$_ naV Ho$cr Zmhr Va JhmU O_rZ
IaoXr g_Omd`mMr Agm JhmUmMm H$ma.
[g.]
AdYr r. A`mo`m mVmMr ^mfm; qhXrMr EH$ ~mocr.
AdYraU, AdYraUm r. Z. An_mZ; {VaH$ma; {Y$ma.[g.]
AdYr[aV {d. Ad_mZcocm; {Y$macocm; An_mZ Ho$cocm. [g.]
AdYreof {d. Cd[aV.
Z. ~.
[g.]
AdYr gmH$mj, AdYr gmnoj {d. AdYrMr AmH$mjm qH$dm
Anojm AgUmao; VwcZm_H$; g~Yr; H$mhr VwcZm_H$ _mnmer
qH$dm B`moer g~Y AgUmao.
AdYwV (erf) Z. (Z`.) S>moio EH$XmM dmH$S>o H$$Z Imcr H$aUo,
{Zamon nmoM{dUo, AmoiI nQ>cocr XmI{dUo B`mXt~c hm A{^Z`
H$[aVmV.
[g. Ad+Yy = hc{dUo]
AdYyV {d. 1. Q>mH$coco, gmoS>coco. 2. {da$; {damJr; df{`H$
{dH$mam{c. 3. Z; {XJ~a.
nw. 1. Xmmo`mMm AdVma. 2. {da$mdWoV {\$aUmam Jmogmdr;
Jmogmdr nWmVrc; Z Jmogmdr.
AdYyyV JrVm r. ^mJdVmVrc EH$ H$aU. AdYyVnWr hr Vm|S>mZo
hUV {\$aVmV.
AdYyVnW-_mJ-gXm`-Xrjm-M[a nw. r. Z. 1. AdYyV
Jmogm`mMm gXm`, `mMr arV^mV, amhUr. 2. (c.) OmV JmoV
Z nmiUo; dUgH$a; ^>mMma; XwamMaU.
AdYyV_y{V-Vu {d. Xmmo`.
Ad` {d. 1. dY H$a`mg A`mo`; `mg R>ma _mamd`mMo Zmhr
Agm. 2. `mcm _maUo e` Zmhr Agm; Z _macm OmUmam : "AZm{X
_r, AZV _r, Ad` _r ^cm' - gmH$. 3. `mcm R>ma _maUo nmn
qH$dm Jwhm Amho Agm.
[g.]
Ad`mg nw. h`mg; gVV {dMma; _ZmV EH$gmaIr ~miJcocr
BN>m, {dMma.
[g.]
AdZ {d. {ZOc.
[g. A + dZ = nmUr]
AdZ Z. ajU; gajU : "XrZmdZm{dUo jU XoBc X{`Vm X`m H$er
dVw &'- _moga Z 24.
[g. Ad = gajU H$aUo]
AdZV {d. 1. cdcocm; dmH$cocm; AmoUdm. 2. Z_; eaU; de;
{ZahH$ma; {dZ`erc.
[g.]
AdZ{V-Vr r. 1. Imcr OmUo. 2. AnH$f; Xw:pWVr; XwXem;
Imcmdcocr pWVr; {ZH$> AdWm.
[g.]

Ad^mg

AdZ_Z Z. (^yem.) 1. dmH$; ~mH$; cdUo. 2. Xm~Uo; XS>nUo;


nVZ. 3. IiJm; ImM.
[g.]
AdZ`Z Z. (J.) JhrVm`m AmYmao Xwgar Jmo> H$mT>Uo.
AdZ(Zm)g nhm : AZZg
(H$m|.)
Ad{Z-Zr r. ndr; Y[ar; YaUr : "`oa| dm``m cm{dc| JwUt &
PPm_mV gwQ>cm aUt & dm`mZ| OmD$ nmho AdZr &'- Ed
12.105.
[g.]
Ad{ZJm-Km r. {ZJm Z amIUo, R>odUo; h`J`; {ZH$miOrnUmMr
dmJUyH$;H$miOrMm A^md; Cnojm; hoigmS>; AdOVZ.
Ad{ZVc Z. ndrVc, ndrdaMm Xoe.
[g.]
AdZr{V-Vr r. A`m` : "AdZrVrZ| dVmo Z`o & AmJ~io &'Xmg 2.2.22.
[g. AdZr{V]
AdZw {H${d. Mmcy gmcr.(Hw$.)nhm : AdXm
[\$m.Am`Xm = nwT]>o
Adn` {d. Hw$n`; n`mg A{hVH$maH$, {damoYH$.
[g.]
AdnH$ nw. (^yem.) {MIc; _ir; nm`m`m Imcr V`ma Pmcocm
Jmi; JmimgmaIo ~gcoco AZoH$ nXmW.
[g.]
AdnmV nw. 1. (^yem.) EH$X_ H$mogiUo; IMUo; EH$X_ {d^$
hmoUo; VwH$S>o hmoUo (IS>H$ B.). 2. (`mo.) EImXm AmH$memMm
Jmoc Amn`m H$joV {\$aVmZm `m q~XyV Am`{ZH$ dmmMo gX^Vc
^oXyZ CmaoH$Sy>Z X{jUoH$S>o OmVmo Vmo q~Xy.
[g.]
AdnmV {dda Z. (^yem.) IS>H$ qH$dm ^n> EH$X_ IM`m`m
{H$`oVyZ V`ma Pmcocr ImM.
[g.]
AdnmV gaMZm r. (^yem.) EH$X_ IM`m`m qH$dm VwH$S>o
hmo`m`m {H$`oVyZ V`ma Pmcocr (IS>H$mMr) _mS>Ur. [g.]
AdnrS> nw. 1. {`mMm, Ho$gmV Kmc`mMm EH$ Xm{JZm. 2. qeH$
AmUUmam nXmW, AmfY. 3. Xm~Uo; AmdiUo; MonUo. [g.]
AdUmoX (^m.) AmKmV qH$dm pWa Xm~mImcr EImm dVyMr
hmoUmar hmcMmc.
[g.]
Adc~ nw. (J.) c~ Ajmg `m q~XyV {_iVmo VoWnmgyZ
aoImH$Vrn`V`m c~m`m IS>mMm Ajmdarc c~jon hUOo
aoImH$Vrdarc q~XyMm Adc~.
[g.]
Addmh nhm : AY:dmh
Ad~Y nw. (J.) ImcMr gr_m.
[g.]
Ad~mYm r. 1. Xw:I; nrS>m. 2. (J.) nhm : AdYm [g.]
Ad~moY nw. kmZ; OmJVr; OmUrd. nhm : ~moY : "ho dZmd~moYw
R>oco &'- km 2.57.
[g.]
Ad~moYH$ nhm : ~moYH$; OmUrd H$$Z XoUmao; kmZ XoUmao.
Ad^J nw. nam^d; hma.
[g.]
Ad^ma nw. ({dA.)1. nyU j_Vonojm H$_r Agcocm {dwV^ma.
2. AnyU {dwV^ma.
[g.]
Ad^mf r. Xwma; Xw> ~moc; qZXm.
[g. Ad + ^mf]
Ad^mg nw. 1. ^mg; ^_; ^mV r : "_m`m A{do{M`m Ad^mgm &' {dqgYy 7.26. 2. H$me; kmZ; gmjmH$ma. 3. AmQ>mHo $m; AmdmH$m.

Ad{^VmS>

152 & _amR>r eXH$moe

Ad{^VmS> Z. Hw$^mam`m ^>r`m nwT>Mr q^V.


Ad^V(W)ZmZ Z. `kg_mr`m doir H$amd`mMo ZmZ : "Ad^W
ZmZ Ho$c| & Vgo gH$i cmoH$ gwZmV Omhco &' - h[a 25.140.
[g.]
Ad_V {d. An_mZ Ho$cocm; {VaH$V; Ad_m{ZV.
[g.]
Ad_X-Z nw. Z. 1. VwS>{dUo; MoMUo; Hw$~cUo; Hw$gH$aUo; Xm~Uo; _iUr
H$aUo; {niUo; _XZ H$aUo. 2. (c.) ZmgYyg; nm`_r.
[g.]
Ad_`mXm r. A_`mXm; An_mZ; hoQ>miUr; _`mXoMm A{VH$_;
CKZ.
[g.]
Ad_c nw. (`A) 1.VocmMm Imcr Agcocm Jmi. 2. ~mnnmmV
Imcr Agcocm Jmi, gmH$m. 2. (^yem.) {MH$U_mVr.[g.]
Ad_XH$ {d. (^m.) {V~YH$ (n>); {dOoMm dmh, CUVm `mZm
{V~Y H$aUmam (nXmW).
[g.]
Ad_XZ Z. (^yem.) J{V _X H$aUo; KfUm_wio JVr amoIcr OmUo;
({dA.) _Xmd`mg _XV H$aUo.
Ad_mZ nw. An_mZ; AdhocZm; VwN>Vm; AZmXa; Cnojm; Xwcj.
[g.]
Ad_mZUo C{H$. An_mZ H$aUo; AZmXa H$aUo; {VaH$ma H$aUo; dmBQ>
arVrZo dmJ{dUo.
[g. Ad + _mZ]
Ad_mZdr` {d. (g_mO.) gdgm_m` _mZdr nmVirnojmhr H$_r
nmVirMm.
Ad_m{ZV nhm : Ad_V
Ad_mg {d. 1. {T>cm; A`dpWV ; {dH$irV; JXrnUmZo
Mmc{dcocm (CmoJ, YXm). 2. CQ>; ~ondm; YmS>gr; h>r;
AmS>XmS> (Bg_, OZmda).
{H${d. danUmZo; _moH$ionUmZo; doN>mMmamZo; ~X\$crnUmZo ({H$.
AgUo, {\$aUo, qhS>Uo, amhUo).
Ad{_{V-Vr (J.) nhm : Ad~Y
Ad_y` Z. XeZr qH$_VrhZ H$_r qH$_V.
[g.]
Ad_y`Z Z. _y`, qH$_V H$_r H$aUo. (AW.) Zm`mMr qH$_V
H$_r hmoUo; emgZmZo BVa McZm`m qH$dm gmo`m`m VwcZoV Amn`m
McZm`m {d{Z_`_y`mV Ho$cocr KQ>.
[g.]
Ad`d nw. 1. earamMm ^mJ; Jm; B{`. 2. nana OmoS>co`m
dVyVrc gwQ>m ^mJ; EImm Jmo>rMm ^mJ, VwH$S>m; OmoS>md`mMm
^mJ (nM_hm^yVmnH $s `oH$ ^mJ; gm_mZ, H$nS>o `mnH$s `oH$) :
"_J XmoZ K{Q>H$m dpVjo_ & go{dVr Vo {dlm_ & Cnar Ad`d
n[aYmZyZ & _mJ H$_y hUVmVr &&' - Zd 23.69. 3. (AZoH$dMZr
`moJ) rMo VZ. ({H$. `oUo) 4. (J.) JwUH$; ~rOJ{UVmVrc
EImm g`oMo ^mJ. 5. (gJrV.) {MOoMo {Za{Zamio ^mJ. 6.
(^mfm.) eXmVrc EH$ CMma`m OmUm`m dZtMm g_yh.
dmgmoN>dmgm`m EH$m gnmQ>m_`o CMmacm Jococm d{Zg_yh.
`m d{Zg_yhm_`o EH$ dZr gdmV OmV _wIa (n>nUo EoHy$
`oUmam) AgVmo. nhm : Aja (dm.) Ad`d nmS>Uo -(J.)

AdaOm

Ad`d emoYyZ H$mT>Uo.Ad`d H$mT>Uo - {Xcocr amer dm AH$


`m`m Ad`dm`m JwUmH$mam`m d$nmV _mS>Uo.
Ad`dCN>oXZ Z. (d.) EImm amoJm_wio Iam~ Pmcocm earamMm
EImXm Ad`d, `mMm gnyU earamda n[aUm_ hmoD$ Z`o hUyZ
nyUnUo H$mnyZ Q>mH$Uo.
[g.]
Ad`dN>oX nw. 1. earamMm Ad`d -hmV, nm`, H$mZ B. emZo
H$mnUo. 2. eXmMo Ad`d doJio H$aUo. [g. Ad`d+N>Xo ]
Ad`d _o` Z. (J.) nXmdcrVrc A`V amerg {d{e> qH$_V
{X`mZo Oa nXmdcrMr qH$_V ey` hmoV Agoc, Va A`V CUo Vr
qH$_V hr amer `m nXmdcrMm Ad`d AgVo hm {gmV. [g.]
Ad`de {H${d. `oH$ ^mJ KoD$Z; nWH$nUo `oH$ doJdoJio H$$Z;
{^ H$$Z; EHo$H$ (gH$ma H$aUo).
[g.]
Ad`dj_ {d. (^mfm.) `m_wio Ad`d {g hmoVmo Agm (dZr).
[g. Ad`d + j_]
Ad`dmW nw. 1. g_mgmXr eXmVrc `oH$ Ad`dmMm, nXmMm
AW. 2. gai dm`mW.
[g.]
Ad`dmd`dr ^md nw. Ad`d Am{U Ad`dr `mMm Omo nana
g~Y Vmo; nXmW d `mMo ^mJ `m_Yrc g~Y. CXm. nQ> d VVy
`m_Yrc g~Y.
[g.]
Ad`dr nw. {Za{Zamio ^mJ, B{`o, CnmJo Agcocm, OmoS> ^mJ Agcocm
nXmW, eara; earar; XohYmar : "gmJ nm YZO`m & Ad`dr
Ad`{d`m & AmN>m{XOo H$s V`m & Vo{M $n &&' - km 14.125.
Ad`drH$aU Z. (J.) {Xcocr amer Ad`dm`m JwUmH$mam`m
d$nmV _mS>`mMr {H$`m.
[g.]
Ad`H$ {d. AkmZ; H$m`Xoera>m d`mV Z Amcocm.
Ad`mc Z. Amo`m Imo~`mMo H$T>dyZ H$mT>coco Voc.(hoQ>.)
(Jmo. Adc = nyU V`ma Pmcocm Zmai)
nhm : AaS>oc
Ad`moJ nw. Hw$`moJ; Aew^ doi : "Ad`moJ ~mam KQ>H$mn`V hmoVm.
`mO_wio {Vr`o hat Xa~mamg Jocmo.' - noX 25.107.[g.]
Ada {H${d. AcrH$S>Mm; m ~mOyMm (H$Yr "Vda'er OmoSy>Z
Cn`moJ) :"hUmo{Z nwfw jamja & Xmohr XoImo{Z Ada &&' - km 15.538.
{d. 1. YmH$Q>m; d`mZo chmZ. 2. nmR>r_mJMm; ZVaMm. 3. H${Z>;
hmVmImcMm; ZrM. 4. npM_oH$S>rc.
[g.]
AdaV {d. (^m.) ` dUnQ>m`m cmc aJmncrH$S>o AgUmam.
(` H$memncrH$S>o AgUm`m AmpUH$ maUm`m VaJcm~rgmR>r
dmnaVmV. )
[g.]
AdaV maU Z. (^m.) AdaV {H$aU ~mhoa \o$H$`mMr {H$`m.
[g.]
AdaO nw. YmH$Q>m ^mD$.
[g.]
AdaO Z. _moR>o, Anma ZwH$gmZ; gdH$mao Zme; g_yi, {Zeof
[g. A + dO]
ZmgYyg; ZwH$gmZ.
AdaOm r. YmH$Q>r ~hrU.
[g.]
AdaOm nw. 1. {hemo~mMr dhr, S>m`ar, amoO{Zer, IVmdUr `mVrc

AdaOyZ

_amR>r eXH$moe & 153

EH$ gXa; CVmam; IVmdUrVrc EH$ dV ImVo; amoOH$sXuVrc


EImm {d{e> ~m~r`m O_mIMmMm CVmam. 2. (gm_m`V)
[\$m. AmdOm]
hOoarnH$. nhm : AmdOm
AdaOyZ A. ({d$. AmdaOyZ) 1. n>nUo; hS>gZy IS>gZy . 2. `j;
_wm_; EH$X_; VS>H$; ~w`m : "AdaOyZ nMmU PS> Km{cVr
IJ| gwYmagm &' - hmocm 107.
AdaR>m-S>m {d. {ddmhmMr `mo` doi Jo`mZVahr {ddmh Z hmoVm
am{hcocm; A{ddm{hV; ~Mmar. nhm : AmR>da
AdaR>onUm nw. ~M`; H$m_m`.
AdaV_mZm r. ~m`H$m; p`m : "AdaV_mZm Mma OI_r Ho${c`m
AmhoVr.'-_Bgm 16.15.
[\$m. AmaV + _mZm]
Adana {d. namojmnamoj; >lwV; nm{hcoco, EoH$sd.
[g.]
AdaJOo~r r. H$mnS>mMm EH$ H$ma : "_mJo VrZ AdaJOo`m {c{h`m
hmo`m Vo Amhr amOmMo ^oQ>rg `oD$ Vohm XoD$.' - ~M 291.
Adam nw. H$S>dodmc; H$S>dm; nmdQ>m; AigwmgmaIm EH$ Ym`mMm
H$ma. (H$m|.)
[H$m. Ad[a]
Ad(dm)am {d. ^cVmM ; dmQ> o c Vgm : "`o W o _cH$mnw a rg
(_cH$mnwa`m Q>mH$gmir`m n`mg) n`og Adam d>m nS>Vmo.$'Eocog 3978.
Adam r. amrMm eodQ>Mm ha.
[g. Anam An.]
Adar {d. A{ddm{hV; Hw$_mar : "`mMr H$`m MnH$_m{cZr & Vo
AdarM Ago AmOwZr &' - O 55.84.
[g. A + d]
AdarIUo r. 1. XwdVZ; {d dVZ; AmMaU. 2. ArVr; Inm
[g. Ad + ar{V]
_Ou. nhm : Amdar
Ad {d. 1. AS>Wim Ho$coco; amoYcoco; Hw${R>V; AQ>H$md Ho$coco;
haH$V KoVcoco; Wm~{dcoco; ~X nmS>coco. 2. `mV 3. amIcocr;
R>odcocr; ~miJcocr (amI, amS>).
[g. Ad + Y]
Ad H$R> nw. ^mdZoZo XmQy>Z Amcocm H$R>, Jim - AmdmO.
Ad ^mS>dc Z. (AW.) AS>H$coco, JwVyZ nS>coco ^mS>dc.
Ad _mm r. (AW.) `m _mc_moMm {d{Z`moJ H$moU`mhr
`dhmamgmR>r H$aVm `oUma Zmhr Aer ~X H$$Z R>odcocr _mc_mm.
Ad coIm nw. (AW.) `m Im`mVyZ ngo H$mT>Uo H$m`md`o ~X
Ho$co Amho Ago ImVo; JmoR>dcoco ImVo.
Ad$n {d. {d$n; Hw$$n.
[g.]
Ad$cm nw. Amamoir; AmdmO : "Ad$cm Eo{H$cm am_ ^aVmamZ &
KoVrcm a`m ~mUy ao &' - Ehmoam 5.56.
Adao{IV {d. (J.) AYmoao{IV; Imcr aof _macoco.
[g.]
AdamoY nw. 1. AS>Wim; haH$V; AQ>H$md; AmS>H$mR>r; {V~Y;
Hw${R>VmdWm : "H$U mVrer AdamoYw & g~i H$moYw CnOoc &&'
- Ed 2.48. 2. ZmVcJm`m _`y`m ldUmZo `oUmar AewVm;
gwVH$; _VmemM. 3. AVnwa; OZmZImZm; amUrdgm : "VXwn[a
AdamoYma qH${M{c~o & `Xwn{V _J nmdo nmW hVmdc~o &&' gmh> 5.43. 4. (^mfm.) dmgZ{cHo$VyZ ~mhoa nS>Um`m hdocm

AdUnyOm

CMmaU Ad`dm_wio hmoUmam gnyU AS>Wim. (dm.) AdamoY


nS>Uo- AS>Wim hmoUo; {dc~ cmJUo : "H$mgramd amVo `mMm H$mi
amoO _OHw$ar Omcm. `mMr r gVr {ZKmcr `mOH$[aVm JJmYaamd
amVo `mg AdamoY nS>cm.' - nwA^m 3.122.
[g.]
AdamoYH$ {d. (emn.) AS>Wim H$aUmam; AS>dUmam; amoIUmam.[g.]
AdamoYH$ajr {d. (`.) AS>W`mnmgyZ ajU H$aUmao (CnH$aU).
AdamoYUo C{H$. AS>Wim H$aUo; haH$V H$aUo; AmS>H$mR>r H$aUo;
Wm~{dUo; Imoi~{dUo.
[g. Ad + Y]
AdamoYZ Z. {V~Y H$aUo; ~mOyg gmaUo; {ZdmaU H$aUo.
Adamo{YV {d. Xm~coco, amoIcoco, {V~Y Ho$coco.
Adamoh nw. 1. CVma; CVaUo; Imcr `oUo. 2. CM damnmgyZ ZrM
damV OmUo.
[g.]
Adamoh-hU nw. Z. 1. Imcr CVaUo; AdVaU; AYmoJ_Z; nmgyZ,
Imcr, d$Z, ~mOyZo OmUo. 2. da MT>Uo, OmUo. 3. (gJrV.)
{ZfmXmnmgyZ Imcr fS>OmH$S>o da hUV `oUo. `m`m CcQ> Amamoh.
4. daZ{cH$mMm H$n hiyhiy H$_r _mUmV hmoUo; AmdmO Imcr
`oUo. 5. djmg dan`V doT>Umam doc.
[g.]
Adamohr {d. CVaVm.
[g.]
AdamohrH$_ nw. CVaVm H$_; H$_e H$_r hmoUmar aMZm; (J.) _y`
H$_r H$_r hmoV OmBc Aem VhoZo cmdcocm ametMm H$_.[g.]
Adamohr \$c Z. (J.) dMcmMr (dVnUo `mMo _y` ~XcVm
`oVo Aer Mc amer) qH$_V dmT>drV Jo`mg \$cmMr qH$_V Oa
H$_r H$_r hmoV Agoc, Va Vo \$c Adamohr hmo`.
[g.]
Adamohr dU nw. (gJrV.) {ZfmXmnmgyZ Imcr fS>OmH$S>o `oVmZm
cmJUmao dU.
[g.]
Adamohr dmam nw. (^y.) {deofV amr`m doir S>m|Ja CVmamd$Z
Imcr dmhUmam WS> hdoMm dmh.
AdJuH$V {d. dJdmar_mUo Z {d^mJcoco, dJdmar Z Ho$coco.
Ad{OV {d. gyQ> gdcV Zgcoco; Z gmoS>coco; Z Q>mH$coco.
AdJu` {d. dJuH$aU Z Ho$coco; dJdmar Z H$aVm `oUmao; gH$sU;
{H$aH$moi; `mV {Za{Zamio H$ma AmhoV Agm. `mH$aUmV hm
`moJ `oVmo.
[g.]
AdU {d. 1. {dOmVr`; Amn`m Om{V - dUm~mhoarc. 2. (c.)
{Z; XyfUr`; MmVwd`m~mhoarc : "Omo ImXmS> Am{U WycmoXa &
Omo AdUp`oMm H$ar drH$ma & Omo dewaJhr amho {ZaVa & V`mMm
{dMma Zm`H$mdm &&' - O 2.91.
[g. A + dU]
AdU AmdU Z. MmH$s nhmam, ~Xmo~V : "~mXehm d A~Xc
AhXImZ `mO^dVo AdU Amnco Ho$co Am{U ~m~mg {chZ nmR>{dco
H$s, Amhr ~mXehmg AmJ`mg KoD$Z OmVmo.' - _qe`mH$m 408.
AdU, AdUZr`, Ad` {d. dUZ H$a`mg H$R>rU Ago;
eXmVrV; A{Z$nUr` : "AdU A~m`m emo^`m &&' - Zd
13.75.
[g. A + dU]
AdUnyOm r. CnXodVmMr nyOm; _w` XodVmIoarO BVa XodVmMr

Ad{UVm

154 & _amR>r eXH$moe

nyOm : "^VOZm{M`m H$mOm & Oodt H$[aVr AdUnyOm & Vodt g`


a{Mc| dmoOm &&' - Ed 6.54.
[g. AmdaU]
Ad{UVm r. (`.) aJhrZd; aJ ZgUo.
[g.]
AdUu q^J Z. (emn.) {Za{Zam`m nXmWm`m {_lUmVyZ ~Z{dcoco
d doJdoJ`m H|$eVr Agcoco q^J. `mVyZ ~mhoa nS>Umam H$me
hm cmocH$mVyZ ~mhoa nS>Um`m aJmnmgyZ _wV AgVmo. [g.]
AdUm}XH$ Z. ~mS>m^modVr `mnyZ Agcoco nmUr : "H$s lrH$Um
AdUm}XH$ Amco ^oQ>r' - d 91.
[g.]
AdVUyH$ r. JadVUyH$; XmS>JmB : "H$O KoD$Z Z mdo hr arV
H$moR>rc ? Ago AdVUHw $o Zo n[aUm_ cmJoc H$s H$m`?'-do 1742.5.
AdfU Z. nmdgmMm A^md; d>rMm A^md; AZmd>r; XwH$mi : "Am{U
gwImMo AdfU n{S>co &'- km 11.381.
[g. A + df]
Adc {d. 1. n{hcm; Cm_; _wI. 2. (c.) A{Ve` _moR>m; CM.
3. n{h`m VrMm, XOmMm (O_rZ, aoer_ dJao) dJdmarV n{hcm.
{H${d. W_V; n{h`mXm; ma^r; AmXr.
r. n{hcm qH$dm Ama^rMm ^mJ.
[\$m. Adc]
Adc {d. nyUnUo V`ma Pmcocm (Zmai).
(Jmo.)
Adc-co Z. dho.
AdcAIoa-AmIa {H${d. Ama^mnmgyZ AIoan`V; AWnmgyZ
B{Vn`V (ZH$mamWu `moJmV) nyUn Uo; EH$Xa; g_yi; {~cHw$c;
AJXr; gddr.
[\$m. Adc + Am{Ia = eodQ>]
Adc AIoa BVmdm nw. ZdrZ O{_Zrda Xadfu dmT>V OmUm`m
H$amnH$s n{hcm.
Adc AOu {d. (H$m`Xm) _yi {\$`mX; VH$ma.
[\$m.]
Adc AmT>mdm nw. dfma^r _mJMo `oUo - XoUo g_O`mgmR>r _mS>cocm
O_mIM.
AdcH$mHy$Z nw. _w` H$maHy$Z; \$S>Urg.
[\$m.]
AdcH$s r. nmoho.
[H$m. AdcH$s]
Adc H$moQ> Z. _yi Xmdm qH$dm {\$`mXr~c `m `m`mc`mV gnyU
MmH$erMo H$m_ MmcyZ {ZH$mc {_iVmo Vo `m`mc`.
AdcJm_r A. d_u; ZmOyH$ OmJr : "AdcJm_r cmJyZ nQ>H$Z Ord
OmBc _mPm.' - Am^mi 127.
AdcOVr r. Xm`mMm {ZU` hmo`mnydu {_iH$V `m`mc`mZo
Amn`m Vm`mV KoUo.
AdcUo C{H$. dh{dUo; hmH$maUo. [g. Am + dc = dh{dUo]
AdcXmoS>-mS> {d. dmBQ>nUmV, mS>nUmV AJJ`; {~cXa; A>c;
nH$m.
Adcnwamdm nw. mW{_H$ nwamdm; `m`mc`mZo W_mdWoV nmhmdm
hUyZ hOa Ho$cocm XVEodOmgmaIm nwamdm.
Adc a{OQ>a Z. AmO{_Vrg Xa EH$ JmdmVrc O{_Zr H$moUmH$moUmH$S>o
H$moU`m hH$mZo d{hdmQ>rg AmhoV `mMo Vnercdma Zm|XnH$.
Ad(d)cgmc Z. 1. dfmMm Ama^rMm ^mJ. 2. {dd{jV g`oVrc
_m{cHo$Vrc n{hco df. 3. {hemo~m`m gmcmVrc n{hco gmc. 4. gwha

Ad{b`m

EH$m dfm`m H$mimV `o>mVrc (demImVrc gwm) H$mhr {VWr XmoZXm


`oVmV `m_wio `m`m {ZX}emVrc g{XYVm Kmc{d`mg "Adcgmc$',
"AIoagmc' ho eX `moOVmV : "`o> ew 4 KQ>r 5 Adcgmct
amOltMr _wO Omhcr.' - {eM 27.
[\$m.]
AdcjU Z. 1. Aew^, A{Z>gyMH$ {Mh, IyU, XoImdm, Mo>m,
H$`; XwpMh. 2. AneHw$Z; A[a>; CnmV. 3. dmBQ> gd`;
ImoS> : "~hVmgr Z _Zo V| AdcjU & ghOM Omc| &&' - Xmg
19.3.27.
[g. Ad + cjU]
AdcjUr {d. 1. XwJwUr; ImoS>gmi. 2. A[a>H$maH$; XwpMhmMo;
AdH$noMo; Amnm{VH$. 3. emar[aH$ `J Agcocm; Hw$$n; {dyn.
[g.]
Adc_r r. H$_Zer~; XwXd; Xw^m`; AmnXm.
[g.]
Adc~ nw. 1. Amgam; Aml`; gajU; Wmam; AmYma. 2. (J.)
c~H$ `m aofdo a pWa amhVmo Vr aofm (`m {R>H$mU`m JwdmH$fUmMr
{Xem XedUmar aofm). 3. (`mo.) EImm WimMo dpVH$mnmgyZ
; ZVme.
IW `moVrn`V L>_S >cmdarc Aem_H$ AVa; H$moQ>e
[g. Ad + c~]
Adc~Uo C{H$. 1. Aml` H$aUo; AmYma Y$Z amhUo. 2. nH$S>Uo;
cm|~H$iUo; YaUo; {MH$Q>Uo; H$dQ>miUo. 3. YmaU H$aUo; CMcUo;
drH$maUo; nH$aUo; AJrH$maUo.
Adc~Z Z. JhU; drH$ma; YmaU : "{Mm Adc~Zo drU &' {dqgny 2.93.
[g.]
Adc{~V {d. 1. Aml` {Xcocm; ga{jcocm; hmVr Yacocm;
nmogcocm; ~miJcocm; H$dma KoVcocm. 2. KoVcocm; Yacocm;
H$dQ>micocm; nH$S>cocm (gajUmgmR>r). 3. cm|~Vm; cQ>H$Vm;
hcVm. 4. naV. 5. {ddmg R>odyZ Agcocm.
[g.]
Adcm nw. 1. Adco. nhm : dh.o 2. dhoH$ar. 3. (m.) Zdam
: "H$mV{o M`m {^S>m & Amdcm hmo`o OJm`odT>>m &' - A_ 1.34.
AdcmV r. _wimVM; AdcmV; gwdmVrgM.
AdcmX r. 1. nwnmmXr gVVr; de; Hw$ir; Om : "am_ AdcmX
Hw$enZr Ym_m & AdcmX Xoh Ago hm &&' - Zd 8.81. {deofV
[\$m. AmcmX]
_wcmMm de. 2. dm`; ImoS>gmi.
AdcmX, A\$cmX r. denanam; nwVXanwV : "coH$amMo coH$ar
AdcmX AcmX Vwdm ImU|' - _Bgm 8.28.
Adcmd, Adhmd nw. 1. A{Z> mVr; Ancm^ : "Vgm H$_mH$mam
XyOo`m & Vmo H$[aVonUmMm Am_o`m & AdhmAmo `oVmo Joco`m & H$mqh
Cao &&' - amkm 18.409. 2. Ami.
[g. Ad + cm^]
Ad{cV {d. 1. _mIcocm; MmonS>cocm. 2. (c.) H$`mV g~Y
Agcocm; A{Z> H$`mV ^mJ KoUmam; EImm XwH$_mMm dmQ>oH$ar.
[g.]
3. H$c{H$V; Xmof`wV.
Ad{c`m nw. 1. gmYy; gV; nw`m_m; Bdam`m qMVZmV _Z
AgUmam; {dXohr. 2. (c.) char. 3. dN>Xr; _mcm; N>m{X>

Adcr

_amR>r eXH$moe & 155

_Zw`. 4. M_H$ma H$$Z XmIdUmam.


[\$m. dcrMo Ad.]
Adcr r. AmKmS>r; mYm`; JwUm{Y`; daM_m; CH$f; H$f.
({H$ gmYUo.)
[\$m. Adc]
Adcrcm, Adcrim {H${d. ghO; gwc^nUo.
r. H$sS>m; Ioi; crcm; H$gaV; CS>m B.
AdcrX nw. KmoS>m`m AJmdarc Ho$gmMm ^modam.
AdcwR>Z Z. 1. cmoiU; cmoi`mMr {H$`m; cwR>Z. 2. cwQ>Uo `mAWu
MwH$sZo dmnaVmV.
[g.]
Adco Z. dho : "d`o| Adc| KoC{Z H$at doJo & Zmd hiw hiw cmoQ>rV
OimgJo &' - AH$H$ 1.142.
AdcoH$ar, Ad`m nw. 1. dhoH$ar; dho _maUmam : "JJm hUVm
JrVm JJm gar Z nmdo & Adco nmohVm ~wS>Vr hUdw{Z gar Z
gm_mdo &'- ~JmWm 628. 2. (c.) gmm JmO{dUmam; gmmYre;
{Xem XmI{dUmam; H$UYma; Zm`H$.
Adcon -AdconZ nw. Z. 1. _mIUo; gmadU; MmonS>Uo. 2. `mZo
_mImd`mMo Vmo nXmW. 3. _mI`mMr {H$`m.
Adcoh nw. MmQ>U; nmH$; ag{H$`m; coh.
[g.]
AdcmoH$ nw. 1. ZOa; Q>r : "H$${Z Amnw{c`o {XR>r MmoIw & _J
Ymn| AdcmoHw$ & V`md[a &' - km 17.147. 2. H$me : "H$m Kam
AmVwc EHw$ & XrnmMm Vmo AdcmoHw$ &' - km 18.328. 3. XeZ;
{ZarjU; AdcmoH$Z; nmhUo : "`oWo _r dmMyZ AdcmoH$t & AmZ
hoVw Ago &' - km 15.424.
[g. Ad + cmoH$]
AdcmoH$Uo C{H$. nmhUo; ~KUo; ojUo; {dcmoH$Uo; `mhmiUo;
{ZaIUo; {ZaIyZ nmhUo : "H$m_| Zoco {Mm ZoXr AdcmoHy$ _wI &' VwJm 456.
[g. Ad + cmoH$]
AdcmoH$Z Z. 1. {ZarjU; qMVZ; {dcmoH$Z; nmhUo; EImXm {df`
S>mo`mZo qH$dm {dMmam_H$ ~wrZo OmU`mMm `mnma. 2. Vnmg
qH$dm MmH$er H$aUo. 3. >r. 4. S>moim.
[g.]
AdcmoH$Z XS> nw. (Wm.) XeZr H$R>S>m.
[g.]
Adcmo{H$V {d. 1. {Zarjcoco; nm{hcoco. 2. qM{Vcoco; `mZ Ho$coco.
2. ~wY_u`.
Z. >r; H$Q>mj
[g.]
Adcmo{H$V XeZ Z. (Z`.) Z` H$aVmZm Imcrc dVy nmh`mMm
A{^Z` H$aUo.
[g.]
Adcmo{H$Voda nw. JmV_~ww.
[g.]
AdcmoS>Z Z. nm`mV Sw>~Uo; Sw>~H$Uo; ~wMH$`m _maUo. [g.]
Adcmo^Z Z. H$m_dmgZm.
[g.]
Adcmo_ {d. 1. AZwH$y c Agcocm. 2. `mo`; cm`H$.
[g.]
Ade {d. 1. dV; Xwg`m`m Vm`mV Zgcocm; de Z Pmcocm; Z
_mUgmicocm. 2. namYrZ; naV; dmYrZ Zgcocm. 3. CNI
c;
dN>Xr; da; A{Z`{V.
[g.]
Ade{$-$s r. Ae$Vm; {Z~cVm; Ag_WVm; H$_Hw$dVnUm;
Xm~`; e{$jrUVm.
[g. Ae{$Mm An.]

AdlY

Ade^md nw. namYrZVoMr OmUrd.


AdemV {H${d. AH$_mV; EH$mEH$s : "AdemV {ZOm_ehmghr
`{XcemhgmR>r `wgJ nS>co.' - _Eo{e 5.14.

Ad{e> {d. ~mH$s Cacoco; eof; {eH$ am{hcoco; Cd[aV.


Z. Cacocm ^mJ.
[g.]
Ad{e> ~oH$mar r. (AW.) emar[aH$ qH$dm _mZ{gH$ Xw~cVo_wio
`oUmar ~oH$marMr n[apWVr.
Ader r. nydam; Xmof g_`; {VhrgmO. nhm : Adg : "_J
AdetMr haam JwXa{c`mda JwnUo hmr`m KmQ>m H$mTy>Z S>ao Xo mS>o
nmSy>Z PmSy>Z {ZKmc|' - ^m~ 119.
AderVZ Z. (^yem.) dpWVrVyZ H$moUVmhr nXmW KZ pWVrV `o`mgmR>r
Amd`H$ Agco`m Vmn_mZmnojmhr H$_r Vmn_mZ hmoU.o
[g.]
AderVZ H$aUo {H$. (^m.) H$mhr R>amdrH$ Coe S>mo`mg_moa R>odyZ
dVy hdr `mnojmhr H$_r WS> H$aUo.
Adeof nw. 1. ~mH$s; {eH$; eof; Ad{e> ^mJ : "550 {_Q>ada _V
dmi m`mMo Adeof AmT>iZy Amco.' - _hm 60; (nwam.) mMrZ
_mZdr OrdZmV H$mcnado dmnaco`m {d{dY dVyM
o ^mJ. `mV
XJS>r h`mao, ^mS>rHw$ S>r, AcH$ma, _yVu, IoiUr, Am`wYo dJaM
| m
g_mdoe hmoVmo. VgoM `mV `m`m dVr`m d AmhmanVr`m IwUmhr
`oVmV. 2. am{hcocr a$_ qH$dm g`m.
[g.]
Adeof I{ZO Z. (^yem.) $nmVaU qH$dm {dKQ>Z Pm`mda
_yi`m d$nmV am{hcoco I{ZO.
[g.]
Adeo{fV {d. `mMo \$V Adeof am{hco AmhoV Ago : "nS>co `m,
Adeo{fV KamMr g`m _moR>r.'- AJm{d 45.
[g.]
AdemofH$ nw. (^m.) emofUmar dVy; emofyZ KoUmam nXmW. [g.]
Ad` {d. A{Zdm`; Xw : gm`; de Z hmoUmao; Z Q>iUmao.
Ad`, Ad_H$ {H${d. 1. Amd`H$ ~c Cn`moJ; O$a; I{MV;
ImrZo; Img; Ac~V; {Z:ge`; AJ`; {ZImcg. 2. EImmZo
gm{JVco`m Jmo>r`m AJrH$mamMo moVH$; g_{VXeH$ hmo`, ~ao
`m AWu A``.
[g.]
Ad`Vm r. {Z:ge`d; {Z:g{XYVm; A{Zdm`Vm.
Ad`~w{-r r. AmWm; AJ`; H$iH$i; AmgVr;
Anojm~wr; AmdS>; A_wH$ Jmo> A_wH$ H$m`mW Amd`H$ Amho
Aer g_OyV.
[g.]
Ad`^m{dVm r. An[ahm`Vm; A{Zdm`Vm; Q>miVm `oUma Zmhr
Aer, AQ>i Aer pWVr.
[g.]
Ad`^mdr {d. 1. I{MV - Img hmoUmao; ImrMo; {ZpMV; AMyH$.
2. An[ahm`.
Ad`_od {H${d. ImrZo; O$a; AJXr I{MV - Img; Ad`M;
{Z:ge`; {ZImcg.
[g.]
AdlY {d. goH$Xmcm 16 AmdVmnojmhr H$_r H$nZg`m Agco`m
d hUyZ _mZdr ldUj_Vonojm Imc`m nmVirda AgUm`m
(d{Zchar).
[g.]

Adlo{UH$

156 & _amR>r eXH$moe

Adlo{UH$ {d. gm_m` loUrMm; Imc`m loUrMm. [g.]


Ad>Y {d. 1. ~mYcocm; JwS>micocm; {V~; AS>dcocm;
Wm~dcocm; Wmondcocm; AS>Wim Ho$cocm. 2.(eXe: d
c.) AmYma {Xcocm; Vmoccocm. nhm : Ad>^ 3. OdiMm;
Odi Amcocm. 4. ZoQ> YaUmam; pWa. 5. J{d>. 6. njmKmV
Pmcocm.
[g.]
Ad>^ nw. 1. AS>Wim; AQ>H$md; AdamoY; Imoi~m; haH$V. 2.
Q>oH$m; AmYma; Aml`; Amgam. 3. (c.) H$nm>r; X`m; _XV;
nmqR>~m. 4. AhH$ma; Jd; AmT>Vm : "`oa Ad>^w Omo AmKdm &
Vmo Am$T>mo{Z _X^mdm &' - km 9.414. 5. A>gmpdH$ ^mdm`m
D$_u , \w$O : "AmnU nm H$${Z d`^w & ~wP{dcm Ad>^w & gO`o
VoUo &&' - km 18.1622. 6. _cmdamoY 7. (`mo.) Amn`m
dm{fH$ ^mg_mZ JVrV gy` `mdoir AmH$mer` {dfwddmmnmgyZ
X{jUocm OmVrV OmV AVamda AgVmo Vr doi.
[g.]
Adg-Amg r. A_mdm`m. [g. A_mdm`m] (dm.) Adgog
nwZdog `oUo, KS>Uo - Ho$hmVar gJdemV `oUo; EImm doir,
AYyZ_YyZ `oUo.
Adg, Amg r. 1. amrMm - _`amr`m nydvMm ^mJ : "Z hUo
Adgt nmhmQ>r & - km 13.29. 2. nhmQ;> Cf:H$mc, AUmoX`.
(Zoh_r gV_rV `moJ) AdgnhmQ> Agm gm_m{gH$ eXhr $T>
[g. Cf{g]
Amho. nhm : Ader
AdgUo A{H$. AdVaUo; doe H$aUo; AJmV `oUo : "VoWo Adgcr
{J[aOm & {gr nmdo{M H$mOm & hUmo{Z Vno XwOm & Ho$cm VnmodZt &&'
- H$m{cH$m 5.42.
[g. Am + {de]
Adg{V {H${d. AH$_mV; EH$mEH$s.
Adg {d. 1. gncoco. 2. A`mo`. 3. Z>; _V.
[g.]
Adga nw. 1. [aH$m_m doi; AdH$me; \w$agV. 2. `moJ; gYr;
gJ : "Adga _XZmcm VmoM A`V \$mdo &' - gmh 2.64.
2. `mo` H$mi; `mo` doi, g_`; gmoBH$a doi (H$moU`mhr
H$m`mMr); hJm_. 3. OmJm; WmZ. 4. gMma; dmao; Kw_mam :
"Xwg`m {Xdet lr doVmimMm Adga `oV Ago' - ^maV {_ \o$~w.
1925.30.
[g.]
Adga nw. r. KmB; VmVS>r.
[Vm. Adga_]
AdgaUr r. 1. AmH$medmUr : "AdgaUr dmMm Pmcr &' dgm 63. 2. EImXm {dMma qH$dm ~oV H$arV AgVm Xwg`mMo
gmh{OH$M ~mocUo EoHy$Z, Vo Amn`m _ZmVrc {dMmamg cmJy H$$Z
KoD$Z d Amn`m _ZmVrc H$m`mg OmoS>yZ eH$m{ZdmaU qH$dm AZw_mZ
qH$dm VXZw$n dVZ H$aVmV, Ago `m ~moc`mVrc eX. 3.
cm{H$H$ dmVm; ^m{H$V; hmoam ({H$. H$mT>Uo, {ZKUo). 4. A\$dm;
~mV_r; dXVm.
[g. AdgadmUr; Aear[aUr]
AdgaUo A{H$.1. PwaUrg cmJUo; IV KoUo. 2. H$_r hmoUo; hmg
nmdUo.
(Zm.) [g. Ad + g]
Adga_mVm r. AJmV `oUmar OmJV XodVm : "Adga_mVm MmonS>mB

AdgmZ

H$ar YmdUo &' - Eonmo 334.


Adg[aUr r. J{^VmW H$mTy>Z XmIdUmar; doi gmJUmar : "Mhgm
Adg[aUr.' - d 14.
[g.]
Adgar r. 1. AS>MU; AS>Wim; haH$V; eH$m : "_mPr Adgar
Vo \o$S>r & {dO`mMr gmJ JwT>r &&' - km 14.410. 2. A^md;
CUrd : "n _mZgr{M Oar & AqhgoMr Adgar & Var H$Mr ~mhoar &
AmogS>oc &&' - km 13.297. 3. AdH$me; OmJm; AdpWVr;
WmZ : "AZw^d hm R>md dar & AmnwcrMr Adgar &&' - A_
5.62.
[g. Ad + g]
Adgar nw. doi XmI{dUmam; KS>miOr : "BemZw Adgar & Hw$~o$
^mS>mar & BXw hS>n Yar & AmJmOdir &&'- {ed 49.[g. Adga]
Adgar r. ^yV~mYm : "Adgat KoVb|'- 6.5.
Adgamo{V-Vr r. g_`\y$VuMo ^mfU.
[g.]
Adgamo{MV {d. g_`mo{MV; `WmH$mi : "_J Adgamo{MV ^moJmdo &
^moJ gH$i &' - km 2.188.
[g.]
Adg{nUr r. Imcr `oUo; EH$ XrK H$mcmdYr (OZ) : "~mam
^mJ Adg{nUr AdWoMo YaVmV.' - `wJmV 200.
[g.]
Adg`m {d. `m`m AJmV gMma Pmcm Amho Agm; AJmV AmUUmam
-XodF$fr, ^JV.
[g. Adga]
AdgmV {H${d. EH$X_; EH$mEH$s; AH$_mV : "nmR>t AdgmV `o
Modmo & V Vo AdKo{M hmo` dmdmo &' - km 6.69.
AdgmX nw. 1. l_; WH$dm; cmZr; H$i_i. 2. AmXm{g`; {dfmX;
{IVm. 2. Imcr ~gUo; (emn.) gmH$m; EImm `m`m Vimer
gmMcocm Jmi, JXi B. 3. H$_r hmoUo; hmg; AnH$f. 4. Zme.
[g.]
5. AIoa; g_mVr.
AdgmXZ Z. (^yem.) Jmi Imcr ~gUo; EImm `mVrc A{dm`
nXmW Imcr gmMUo.
[g.]
AdgmXZMH$ Z. (^yem.) Jmi gmM`mMo MH$ ; ZXr Amn`m
nmUcmoQ>m`m jomVyZ Imcrc XoemV Iyngm Jmi (_mVr)
dmhZ ZoVo, `m _mVrMo Xa dfu EH$_oH$mda Va gmMVmV,
`mMo MH$.
[g.]
AdgmXZ d{m r. hrZ, dmBQ> dmr.
AdgmXem Z. (^yem.) JmimnmgyZ V`ma Pmco`m V[aV IS>H$mMm
A`mg.
[g.]
AdgmXr IS>H$ nw. (^yem.) JmimnmgyZ ~Zcocm IS>H$.
AdgmZ Z. 1. AV; eodQ>; g_mVr; AIoar : "`m `mZmMo n[ag
AdgmZ & MV` YZ nmdmdo &&' - E^m 13.97. 2. (c.) _`w;
_aU; Zme : "dmMo H$m` H$m` AdgmZr &' - _mo^r_ 11.149.
3. IS>; {dam_; VhHw$~r; {dlmVr; ImS>m; Adgm`. 4. (gJrV.)
{dam_; {dlm{VWmZ; {dam_{Mho IwUm (nXmda). 5. Y`; qh_V;
YmS>g; _ZmoY` ; gJmdYmZ; Amdoe; X_; Y_H$; Cgmh; {h`m :
"n[a ho AZmda Amd[aVm Amd{S> & AdgmZ V| KS>r nwam| EH$s XoV
Zmht &&' - VwJm 458. ({H$. YaUo, IMUo, gwQ>Uo, JiUo, \w$Q>Uo).

AdgmZKmV

_amR>r eXH$moe & 157

6. Omoa; eVr; gm_`; `Z; n[al_; VmU; AmoT>; ZoQ>; H$>;


^a; epV`moJ; X_ : "`m _Vmda lrYanV dmadma \$ma AdgmZ
XoVrc' - AmJa 3.143. 7. EoZdoi; EoZgJ; AmUr~mUrMr
doi; AS>MUrMm gJ. ({H$. gmYUo, gm^miUo). 8. gYr; gJ;
`moJ. 9. Amdoe; CgmhmMr KQ>H$m; {dH$mamMr CH$Q>Vm;
_ZmodVtMm jmo^; _mO; _Vr. 10. ImoQ>m S>mc, Amd. 11.
({M) ~R>H$; AdWmZ; pWVr; AmgZ : "ZmZm H$maMt AdgmZo
_mUgmg H$m`, OZmdamg H$m`, Xo`mMr `mMr _moR>r Iw~r Ago.'{V Am_ 336. [g.] (dm.) AdgmZmV `oUo, AgUo AmQ> m o `mV, Amdm`mV AgUo . AdgmZmVy Z OmUo gm_`m~mhoa, AmQ>mo `mVyZ OmUo; hmVmVyZ {ZgQ>U.o AdgmZ VwQ>Uo
- Yra IMUo : " hr ~mV_r EoHy$Z gd _amR>mMo AYo} AdgmZ
VwQ>co.' - dn 27. AdgmZ XoUo - Yra XoUo : "AmnU _mVwlr
`mg AdgmZ XoD$Z `Z H$aU| Vmo H$amdm' - Eocog 2703.
AdgmZKmV nw. _ZmoY` Zmhrgo H$aUo, Zmhrgo hmoUo; Cgmh H$_r
H$aUo.
[g.]
AdgmZKmVH$s {d. AmUr~mUr`m doir {Zame H$aUmam; nm{hOo
`mdoir H$m_ Z H$$Z KmV H$aUmam; JaOo`m doir Cn`moJr Z
nS>Umam.
[g.]
AdgmZr {d. gJmdYmZr; gJr Cn`moJr nS>Umam; AmUr~mUr`m
[g.]
doir Vna, {g AgUmam; Ym[a>dmZ.
Adgm\$ r. 1. VwVr; egm; XoU`m. 2. A~y qH$dm cm{H$H$.
[\$m. Ag\$Mo Ad.]
Adgm~ nw. Xamam; YmH$; `mVr. (d.)
[\$m. Adgm\$]
Adgm_m` {d. (_mZg.) gm_m`mhZ doJim; gm_m`mhZ H$_r;
_mZ{gH$ {dH$Vr Agcocm; _mZ{gH$Q>m AnJ; _ZmoXw~c.[g.]
Adgm` nw. 1. ~X hmoUo; Cna_; {dam_; Wm~Uo. 2. AV; eodQ>;
AIoar; g_mr.
[g.]
Adgm`H$ nw. {ZVmaH$; g_mnH$.
Adgma doi; gJ; `moJ. nhm : Adga
Adgm {d. (agm.) {dac, ghV Zgcoco.
[g.]
Ad{gV {d. 1. gndcoco; nwao Ho$coco; nyU Pmcoco. 2. g_Ococo;
Z$s OmUcoco; AdJV. 3. MmJco {eO{dcoco; n$ Pmcoco.
4. {ZpMV; R>m_ Ho$coco; R>a{dcoco. 5. ~mYcoco. 6. gmR>{dcoco
(Ym` dJao). 7. JV; Jococo.
[g.]
AdqgMZ Z. nmQ>mMo qH$dm H$mc`mMo nmUr XoUo.
[g.]
Adgr nhm : Ader
AdgwVr {d. 1. Ja; ^cVoM; A`dpWV; {dH${iV; gc; Jm|Yicoc;o
KmoQ>m`mMo (H$m_, H$mam{Jar). 2. Amo~S>Ymo~S> qH$dm AmS>_Rw >o H$m_
H$aUmam; AS>mUr; AOmJi.
[g. Ad + gy]
Adgw`m nw. AdgwVr _mUyg; AS>mUr _mUyg; AS>mUr Bg_;
A`dpWVnUo H$m_ H$aUmam (_mUyg).
AdgyX-V {d. Zo_V; _mUera; ~oVmMm; _`m{XV.[\$m. AmgV]

AdWmdoM

AdgoH$ nw. 1. qenS>Uo. 2. Vwfma. 3. (d.) \$mgUr Q>mHy$Z a$


H$mT>Uo.

[g.]
AdVm-AdVy-AdVyH$-AdW-AdWm {H${d. 1. EH$X_;
EH$mEH$s; AH$_mV; JagmdY AgVm. 2. EH$XarZo; nyUnUo;
AJXr; H$Yrhr; MwHy$Z XoIrc; {~cHy$c.
AdVw, AdVy Z. 1. ZmpVd; dVyMm A^md . 2. AdmVdd;
ImoQ>onUm; ^m_H$nUm; ewH$nUm; nmoH$inUm. 3. Hw$MH$m_mMr dVy
qH$dm Jmo>.
[g.]
AdW nw. (J.) {d{e> gX^mVrc WmZ Xe{d`mgmR>r _yi amer`m
nwT>o OmoS>md`mMm AH$ qH$dm Aja.
[g.]
AdWm r. 1. pWVr; Xem; Q>nm; gJ; mH$mc; hdmc. 2.
CH$R>m; AmdS>; KQ>H$m; qMVm; H$miOr; haha; Amem; N>X; doY;
ZmX; V_`Vm : "`oarH$S>o amOHw$_mar & AdWm cmJcrgo ^mar &'Ed 5.42.
[g.]
AdWm MVwQ` Z. _mZdr Am`w`m`m Mma AdWm, n`m`, H$mc.
(~m`, nmJS>, Vm`, dmY` qH$dm ~m`, Vm`, _`, d.)
[g.]
AdWmVrV {d. _mZdr Or{dVmVrc AdWm`m ncrH$S>o Jococm;
_w$; ~m_`>o {dcrZ Pmcocm.
[g.]
AdWm` Z. 1. OmJVr, dZ, gwfwr : "AdWm` {Vhr cmoH$'
-km 18.130. 2. ~m`, Vm`, dd. 3. gmpdH$, Vm_g d
amOg Aem AdWm : "qH$~hZm AdWm`m & ho A{Y>mZ
YZO`m &'- km 18.320.
AdWm` Z. _mZdr Or{dVm`m XmoZ AdWm - 1. nydmdWm
(~m`, `mdZ) d CmamdWm (mT>d, dmY`). 2. OmJVmdWm
d gwmdWm; OmJVr-{Zm. 3. Am`w`m`m XmoZ pWVr - gwI,
Xw:I.
[g.]
AdWmZ Z. 1. amh`mMr OmJm, {R>H$mU; dg{VWmZ; dmg.
2. amh`mMr, Ag`mMr arV. 3. nXmWmMr pWVr, nX. 4. ApVd;
dgVr; Jwdmg : " Z H$[aVm _WZ & H$m>t AdWmZ & Og| H$m
hVmeZ gm_`mM| &' - A_ 7.59. 5. EH$, ghm, Xhm _{hZo
_w$m_. (_hm.AdWmZ- EH$ Vo ~mam df} _w$m_.) : "mamd{VE
nmVmi Jw\o$ AdWmZ.' - Wmnmo 1.
[g.]
AdWmnUo g{H$. R>do Uo : "crcoZo {{S>^mMm Z _XAdWm{nVm _hmV
aUr &'- _mo^r_ 2. 2.
[g. AdWmnZ]
AdWmnZ 1. K> ~g{dUo. 2. {ZdmgWmZ.
[g.]
AdWm^oX nw. Ordm`m`m {Za{Zam`m AdWm; OmJVr, dZ,
gwfwr `m VrZ AdWm; n{hcr {dUyMr d gdJwUmMr, Xwgar
~XodmMr d aOmoJU
w mMr, {Vgar {edmMr d V_moJU
w r. mZm AZwH$ _o
{dd, VoOg d mk Aemhr gkm AmhoV. `m IoarO Vw[a`m d
C_Zr Aemhr XmoZ AdWm AmhoV.
[g.]
AdWmdoM nw. {dahmdWo_wio hmoUmar XohmdWm : "Ohr AdWmdoMw
Omcm AJm' - Zd 653.

AdpWV

158 & _amR>r eXH$moe

AdpWV {d. 1. Wc-H$mc `mnH$; dmg Ho$cocm; am{hcocm;


Wm~cocm; ~gdcocm. 2. {Wa; ~iH$Q>; _O~yV; n$m. [g.]
AdpW{V-Vr r. 1. amhUo; dmg H$aUo; _w$m_ H$aUo; ZmXUo.
2. dg{VWmZ; amh`mMo {R>H$mU; WmZ; Wi; {WVr; AdWm.
Adn{eH$m r. (J.) n{eH$m aoImH$Vrg (dVwi
, {ddm, AdV,
AnmV) `m q~XyV ne H$aVo, VoWnmgyZ Vr Ajmg `m q~XyV
{_iVo `m q~Xyn`V`m {V`m IS>mMm Ajmdarc c~jon hUOo
n{eV q~XyMr Adn{eH$m.
[g.]
Adda nw. 1. doi; gJ; jU. nhm : Adga : "Eogo {ddam{Z`m
lrhar & h{UVco Vo`m Addat &'-km 6.152. 2. gnmXUr
`moJ : "Add$ AmB{H$cm'-Jmo 154.3.nyOMo m gmohim : "lr^yMm
R>mB Add$ H$amdm'- crMny 155. 4 A`m`; H$aU. 5. g^moJ
gwI : "a^m Amnwcm Add$ _mJmdo`m Amcr'- lrM 55.
Addar nw. OmgyX : "Vd AddarE Owhm[aco'- d 127.
Adhma nw. 1. EH$ O_dUo; Jmoim H$aUo; JwS >miUo. 2. Cnghma;
g_mamon. 3. VhHw$~r; IS>. ( `wm{XH$mMm) _wXVrMm-VmnwaVm Vh;
gmd{YH$ gYr. 4. _moR>m g`mMm Amim, ngmam.
[g.]
Ad{hV {d. 1. hOa; Vna; gmdYmZ; gmXa; AdYmZr; cj {Xcocm.
2. R>odcocm; OmoS>cocm. 3. `mV.
[g.]
Ad{h`m r. 1. earamda hfH$moYmXr {dH$ma-^md JmoMa hmoV
AgVm Vo ~ioM cndyZ R>odUo; Iao $n PmHy$Z R>odUo; cndUo;
PmH$Uo. 2. (c.) H$nQ>r `dhma; T>m|J.
[g.]
Ad{h_ {d. {h_ZXr`m Vimer AgUmam Jmi.
[g.]
AdhocUo, AdhoiUo C{H$. hoQ>miUr H$aUo$: "{OmMr _`mXm VX{n
AdhoiyM Z eHo$' - gmh 5.70.
[g. AdhocZ]
AdhocZ-Zm Z. r. ({d. AdhoiUm) hoQ>miUr; Ahoa; {VaH$mamMr,
An_mZmMr dmJUyH$; AZmXa; A{V>m; VwN>Vm; Q>a.
[g.]
AdiH$m nw. An`e : "AdiH$m H${Z eodQ>r &'- ^mE 365.
[g. A + ~c]
AdiMdi {H${d. 1. AYdQ>, AnyU-A`dpWVnUo. 2. AYdQ>
MmdyZ.
Adi~Ym r. {ZdmaU; _ZmB; AmH$cZ; {Z`_Z; {Z`U; Xm~;
JdgUr. ({H$. H$aUo, cmdUo, _mS>U,o hmoU.o )
Adiga {d. 1. qH${MV, H$mhrgo K>; _O~yV. 2. qH${MV ~marH$;
AX; qMMmoi;o {H$S>{H$S>rV. 3. Oamgo AmIyS>.
AdimAdir r. ~mYm~mYr; AmdamAmdar; g`mMr Hy$M H$a`m`m
doiMr V`mar; dmgmMr V`mar.
[g. Am + dcMo {.]
Ad`m~~ {d. AJS>~~; Jcoc>; R>m|`m.
Adj`U Z. _y`; hmg; Kgmam.
AdjmaU Z. 1. CnZ`ZmVrc EH$ {dYr; Jw$Zo Amn`m Am|OirVrc
nmUr ~Qy>`m Am|OirV KmcUo, Am|Oi YwUo. 2. (Wm.) jma
Zmhrgm H$aUo; jma H$mTy>Z Q>mH$Uo.
[g.]
Ad{j {d. 1. Imcr Q>mH$cocm; \o$H$cocm. 2. CnamoYmZo Pm|~oc

AdmB

Ago ~moccocm. 2. qZ{XV; {VaH$V.


[g.]
Adjon, jonU nw. 1. (agm.) EImm {d{H$`mH$maH$m_wio EImXm KZ
qH$dm d nXmW A{dm` Pm`mZo {ddmVyZ ~mhoa nSy>Z, Vimer
gmMUo. Aem arVrZo EImm mdUmV {_gicocr dVy KZr^yV
H$Um`m d$nmV doJir H$a`mMr n{H$`m H$aUo. 2. Imcr Q>mH$Uo;
\o$H$Uo. 3. Q>m_o Um; CnamoYr ^mfU; CcQ> ~mocUo.
[g.]
AdjonH$ nw. (^m.) Adjon V`ma H$a`mg _XV H$aUmam _`W.
CXm. H$mnam`m AH$cr`wV mdUmnmgyZ H$mnya doJim H$aUmam
nXmW, nmUr.
[g.]
Adkm r. Amkm Z _mZUo; Amkm^J; AZmXa; Ad_mZ; {VaH$ma;
An_mZ; hocZm. ({H$. H$aUo) : "Oo gm_m`d| co{IVr & Adkm
H$${Z Xo{IVr &'- km 3.195.
[g.]
AdkmV {d. AZmXamZo, VwN>VoZo dmJ{dcocm; `mMr Adkm Ho$cr
Amho Agm.
[g.]
AdH$U, AdH$Ur r. Xwg`m _iUr`m doiMo Ym`; Aem Ym`mMr
amg; \$moc Ym` : "AdH$UmMm am{e'- km 9.45.
AdH$Ur r. AQ>H$i; AmH$cZ : "Vhr C_oIm{M`o noR>o & JwUm
AdH$Ur ^arZ ~wrMr gmQ>o &&' - km 14. nhm : AdmH$m
AdJUr r. Imoi~m; Wm~Uo. nhm : AdJUo
AdJUo {d. A{H$. Wm~Uo; Imoi~Uo; {V>V amhUo; dmQ> nmhUo;
_mJVrjm H$arV amhUo.
[g.]
AdMH$ m_m{UH$; Z \$gdUmam : " Eogm AdMH$ dXmoZr Znmc
Amcm '- Zc 44.
[g.]
AdMH$nU-Um Z. nw. \$gdUwH$sMm A^md; H$nQ>rnUmMm A^md;
MmoI `dhma : "Ym` R>o{dco dm gmR>dyZ & Vo Xodmc`mMo H$m_m
cmdyZ & AdMH$nUo gdmW] &&'-_mo H$mo.
[g.]
AdOm-AmOm nw. ^mV cmd`mMm hJm_.
(H$mo.)
AdVU-Uo-AdVm Z. 1. Am_U; ~mocmdUo. ({H$. XoUo, gmJUo,
H$aUo) : "O__aUmgr AdVUo & XrYc| VoUo gdWm &' -Ed
12.38. 2. AjVm Q>mHy$Z AmdmhZ H$aUo; {d{YnydH$ ~mocmdUo;
[g. Am_U]
A{^_U H$aUo.nhm : AmdVZ
AdVUo {H$. Am_U XoUo; ~mocmdUo; nmMmaUo : "^wOJJhr Omo H$ar
dmg & `mU| Ad{Vco _`yg &&'- O 41.3. [g. Am_U]
AdXm {H${d. 1. `Xm; Mmcy gmcr; AmXm. (Jm.) 2. g`m;
gmVH$mir : "AdXmMm H$mit & _moQ>H$s amUrd gmgr{Zcr &'- {ed
[\$m. Am`Xm]
481. 3. (hoQ>.) nhm : AdJw
Ad` {d. d` Zgcocm; cm^Xm`H$; \$cXm`H$; \$m`Xoera;
Z`mMm; {_iH$VrMm; {hVmMm; Cn`moJr.
[g.]
Adm nw. ({d.) nhm : Amdm
AdmB r. 1. AmdB; H$S>r; ^w_H$m; I~a; Jn : "O{Z dqZ ngao,
amjgrMr AdmB'-Amny 43. 2. {gr; n`mVr : "Y_amO lr_V
Y`mMr cmo`m_`o AdmB'- Eonmo 202. (dm.) AdmB nS>Uo ~mV_r ngaUo.

AdmBVdmB

_amR>r eXH$moe & 159

AdmBVdmB r. gH$Q> : "AdmB VdmB {enmB cmoH$mdar `oD$Z nS>VM


Amho' - Img 7.3246.
[g. AmnX]
AdmH$ {H${d. 1. Imcr; AY:nXoemH$S>o. 2. Imcr Vm|S> Agcocm.
[g.]
(dm.) AdmH$ hmoUo-M{H$V, VY hmoUo.
AdmH$Uo A{H$. 1. {dMma H$aUo; _ZZ H$aUo; _ZmV AmUUo; qMVZ
H$aUo. 2. H$mH$y H$aUo; S>J_JUo; AmeH$Uo. 3. `moOUo; ~oV H$aUo;
hoVy AgUo : "_Zm_m{O Adm{H$co gd H$mht &'- amH$ 4.3.
4. AXmO H$aUo; AQ>H$i H$aUo; H$nZm hmoU;o VH$ ~mYUo.
AdmH$Uo A{H$. A{V{nH$Uo; A{dH$Uo.
(Hw$.)
AdmJUo A{H$. dmBQ> _mJmcm cmJUo.
(Hw$.)
AdmJ_o {H${d. g_Ooc Aem arVrZoo : "ho dm` hUm{Z ~mo{cOo & H$m
AdmJ_o AmB{H$Oo &'- km 18.1342.
AdmL>_wI {d. cmOoZo, ea_oZo _mZ Imcr KmVcocm; {Zame; Imcr
nmhUmam.
[g.]
AdmMr r.X{jU {Xem.
[g.]
AdmMrZ {d. X{jUoH$S>rc, X{jUog~Yr.
[g.]
AdmMo-`m-gdm {H${d. A{Ve`; cm~cMH$; _mUm~mhoa; dmQ>co
{VVHo$; ^cVo; AdmT>` ({H$. ~mocUo, ImUo, dmT>Uo, IM H$aUo.)
Adm` {d. 1. Cma`mg - gmJ`mg H$R>rU,A`mo`; ~moc`mg
A`mo` : "Adm` Vo Q>mir & Or^ {M Jm &' -km 14.209.
2. AdUZr`; dUZ H$a`mg H$R>rU; AH$WZr`. 3. {d ~mocVm
Z `o`mgmaIo; AqZ.
[g.]
AdmOdr {d. JadmOdr; A`mo`.
[\$m. dm{O~]
AdmOr r. Adm; ey rcm g_mZmWu ~mocmd`mMo g~moYZ (~mB,
AmOr `m_mUo).
[H$m. Adm +Or ]
AdmQ> r. AmS>dmQ.>
{d. AmS>_mJmZo OmUmam.
[g. A+d_Z= dmQ>]
AdmQ>m nw. _`m{XV Ho$cocr OmJm; AmoQ>m.
(~o.)
AdmR>m, AdmS> Z. Kam^modVmcMr ~{XV OmJm; Amdma; AJU;
nQ>mJU; nagy.
[g. Amdma]
AdmS>md r. 1. A_mJu, Hw$_mJu dVZ; g`mMm, cwQ>m$Mm hm;
`m Z r Ho $ co c r ZmgYy g , Ow c y _ , O~aXVr, Ominmo i .
2. ImoS>gminUmMo H$`; chmZ _wcm`m ImoS>m. 3. AmQ>moH$m;
nH$S>; {_R>r (g_r {d^$sV `moJ).
AdmSy {d. dmd, arK Zmhr Ago : "`mJm ^moJm hmo` AdmSw> &' - ^mE 141.
AdmT>dr nhm : AdmS>md : "_wcImV AdmT>dr gdWm hmoD$ Z mdr'_amAm 37.
AdmT>` {d. \$ma _moR>;o {demc; AMmQ>; {dVmamMo; amjgr; ^`H$a;
{dnwc. (B_maV, eara, OJc, Amo~S>Ymo~S>> _moR>m nXmW, dVy.)
[g. Ad +dY]
AdmV {d. {ZdmV; {ZdmV.
Z. emVVm; {ZdmVnUm.
[g. A+dmV]
AdmV Z. 1. _moR>o dmXi; OmoamMm dmam; Vw\$mZ. 2. EH$mEH$s m

AdmP dmU

Pmcoco _moR>o gH$Q>, A[a>, Amnmr.


[g. Ad+ dmV]
AdmnZ Z. gnmXZ H$aUo; {_idUo; mr; {_iH$V.
Adm {d. 1. {_i{dcocm; gnmXZ Ho$cocm; `mZo {_i{dco Amho
Agm.
[g]
AdmH$m_ {d. `mMr BN>m V Pmcr Amho Agm : "lrH$U
AdmgH$iH$m_ &' -E^m 1.296.
[g.]
Adm{-r r. 1. {_iH$V; cm^; gnmXUyH$. 2. Z`mZo gm_rc
H$aUo; Zm|X H$aUo.
[g.]
Adm{ AZdmr; AdfU : "nO`m`m AdmrZo _hmcMr ~mH$s
am{hcr Zmhr'- Eocog 4718.
Adm{H$_mH$ nw. (J.) JWmc`mV Z`mZo XmIc Pmco`m
nwVH$mg {Xcocm Zm|XUr H$_mH$.
[g.]
Adm_ nw. Ad. OZVm; gdgm_m` cmoH$.
[\$m.]
Adma {H${d. AcrH$S>rc qH$dm Odi`m ~mOycm. "Vdma' `m eXmer
`moOZm.
(Jm.)[g.Adma = AcrH$S>rc {H$Zmam, ~mOy.]
Adma {d. _moR>o; A\$mQ>; Anma.$
[g. Anma ]
Adm[aV {d. {VH$ma, AS>Wim Z Ho$coc;o haH$V Z Ho$coc;o A{V~.
[g. A+ d = {V~Y H$aUo.].
Adm$, Amdm$ {d. Xwgam; `o$ : "Eogm Z cmJo `mMm nma & _J
Amdm$ OmoSy>{Z`m H$a &' - ^m{d 18.93. [g. Ada = Xwgam]
AdmW {d. `mMo {ZdmaU H$aVm `oV Zmhr Ago; `mcm {V~Y H$aVm
`md`mMm Zmhr Ago; AZmda.
[g. Ad+d]
Admgdm nhm : AdmMogdm
AdmVd {d. ^a_gmQ>; dVwpWVrcm gmoSy>Z Agcocm; Z nQ>Umam;
ImoQ>m; ^cVmM.
[g.]
AdmhH$ {d. (^m.) {dwV, CUVm `mMo dmhH$ Zgcoco (nXmW).
CXm. cmHy$S>, cmoH$a B.
[g.]
Admh>r {d. _emJV Z H$aVm cmJdS> Ho$coco. nhm : AT>mD$ 3.(d.)
Admiy-io$ Z. Jiy; Mm_Iri. nhm : Amdmiy : "H$m`m gwXa JmadU
^mir Admio Ago &'- g 2.187. 31.
Admja Z. 1. dmM`mV, ~moc`mV, {c{h`mV {ZKmcoco ^cVo
Aja; ~moc`mV, {c{h`mV MwH$s-_mX; Aew Cma. 2. EH$hr
Aja; eX; AmdmO; dZr; Cma; MH$maeX : "Vy Xwg`m
H$moUmOdi Admja ~moccmg Va R>ma _ocmg hUyZ g_O'Cf:H$mc. 3. AneX; qZXm`w$, A^, {edami ^mfm; Xw^mfU.
eodQ>`m XmoZ AWu ZH$mam_H$ Cn`moJ.
[g.]
AdmJ Z. (earamMm) ZmOyH$ ^mJ; __WmZ. ({H$. AdmJr cmJUo,
nS>Uo, _maUo).
[g. Ad+AJ]
AdmpN>V {d. ZH$mo Agcocm; BN>m Z Ho$cocm : "Am{U EH$m
Adm{N>V gm_m{OH$ {H$`ocm gwdmV Pmcr.'- MX 127.
AdmN>Zr` {d. ZH$mo Agcocm; A{ZpN>V; BN>m H$$ Z`o Agm;
cmo^ Z H$a`mOmoJm.
[g.]
AdmP dmU Z. AZoH$ _wco Agco`m ~mBcm _yc Zgco`m ~mBZo

AdmVa

160 & _amR>r eXH$moe

md`mMo dmU : "EH$m ~mBZo _wm_ `oD$Z ~m`mcm AdmP dmU AnU
Ho$co.' -_mOr 8.
AdmVa Z. XJm qH$dm dmar : "`m Cnar Vm_mMo (_wgc_mZmMo)
AdmVamH$[aVm ^moJdQ>m VwQ>cm Amho.'-_mgn_m 168.
AdmVa {d. 1. BVa; Xwgam; ~mH$sMm; Cacocm (^mJ, g`m).2. _w`
{df`mcm gmoS>Zy ; {H$aH$moi. 3. JmU; A{ZM`m_H$; {dd{jV gXamV,
H$mamV Z `oUmam; {H$aH$moi.
[g.]
AdmVa H$m` Z. {Zamio H$m_; {H$aH$moi H$m_.
[g.]
AdmVa IM nw. AmS>IM; BVa IM.
AdmVa c` nw. (Vd.) JmUc`; `m` deo{fH$ XeZmZwgma
_hmc`m`{V[a$ c`; IS>c`.
[g.]
AdmVa m{-r r. {H$aH$moi {_iH$V; AmS> {_iH$V. [g.]
AdmVa ^moOZ Z. nmh`mZm, A{VWtZm ^moOZ; Hw$Qw>~mVrc
_mUgm{edm` BVamZm ^moOZ KmcUo.
[g.]
AdmVadmMZ Z. ({ejU.) nmR>nwVH$m`{V[a$ dmMZ; Zo_co`m
JWm`{V[a$ BVa gm{h`mMo dmMZ.
[g.]
A{d nw. 1. _|T>m. 2. Hw$nU.
A{dH$Uo A{H$. CVaUo; A{Ve` {nH$Uo; {nHy$Z {~KS>Uo; ZmgUo
(\$i).
[g. A{V + nM]
A{dH$n {d. {dH$na{hV; {ZpMV; An[adVZerc; n`m` Zgcoc.o
[g.]
A{dH${gV {d. _mJmgcocm; {dH$mg Z Pmcocm; AJV. [g.]
A{dH$i {d. 1. AIS>; g~Y; gnyU : "VoW| ^mJdV Y_ ho gH$i
{eH$mdo A{dH$i AZ`lm &'-E^m 3.614. 2. `dpWV;
{ZXm}f : "{fdU {H$mi & nyOm H$[aVm A{dH$i & ^Omo{Z qO{H$cm
H${iH$mi &' - E^m 6.121. 3. {dH$ma[ahV; pWa; T> : "Vgr
H$_} H${aVm gH$i & gXm A{dH$i `mo{J`m &' - E^m 8.43.
4. A`J; `mMr Jmo gwT> AmhoV Agm. [g. A + {dH$c]
A{dH$ma {d. {dH$maa{hV; {ZXm}f : "~mocU| O| A{dH$ma & V| g`
`oW| &&'- km 16.124.
[g.]
A{dH$maH$ {d. (J.) Mcm`m H$moU`mhr {H$_VrgmR>r g`M AgUmao
g_rH$aU. CXm. (j + `)2 = j2 + 2 j` + `2 . "j' d "`'
`m`m H$moU`mhr {H$_Vr Ag`mVar darc g_rH$aU g` Amho,
hUyZ Vo "A{dH$maH$' hmo`.
[g.]
A{dH$mar, A{dH$m` {d. 1. {dH$Vr Z nmdUmao; \$aH$, ~Xc Z
hmoUmaoo; {Z{dH$n; {Z`g_. 2. Zme, hmg Z nmdUmao. 3. (`m.)
A``; `mg qcJ, dMZ, {d^$s cmJV Zmhr Agm. [g.]
A{dH$mgr nmS>wamoJ nw. (d.) ApW_mogma`m (~moZ_amo) a$monmXH$
B{`m`m gXmof H$m`m_i
w o {Z_mU hmoUmar a$mMr H$_VaVm. hm Xmof
CmoOH$ no`m`m godZmZo {Z_mU hmoVmo Agm g_O Amho.
A{dH$ V {d. 1. $nm V aa{hV. 2. {dH$ma Z nmdUmam; Z
~XcUmam : "`$sgr AVrVw & AZm{X A{dH$Vw & gd $n &&'- km
2.150. 3. {dH$V Zgcocm; Zg{JH$; dm^m{dH$; ghO. [g.]

A{dH$

A{d{H$` {d. 1. {dH$maa{hV : "hUmo{Z H$Mo Ae A{d{H$`m & EH$m


_O &'- km 15.337. 2. A{H$`; {H$`mey`.
[g. A + {d + H$]
A{d{H$`m, A{dH$s r. 1. {dH$ma; {dH$Vr; {~KmS>; XwIUo;
Ag_mYmZ. 2. {H$ig; drQ>; AmoH$mar; H$Q>mim; {egmar. [g.]
A{dHo$` {d. {dH$s Z H$aVm `o`mOmooJm; {dH$sg A`mo`. [g.]
A{dKmV {d. A{damoYr; AS>W`m{dZm; _w$; ~mYma{hV.[g.]
A{dZH$ce nw. EH$ _{mH$m nm. nmT>am aJ XoD$Z `mV AjVm
gwnm`m, hiHw$S> KmcVmV. da PmH$U R>odyZ `mda Xmoam JwS>miVmV.
ho nm XodH$m`m gwnm`mV R>odVmV. `mg A{dZH$ce Ago
hUVmV. `mV A{dZH$ gkH$ JUnVrMo A{Y>mZ AgVo. [g.]
A{dMc {d. {Wa.
[g.]
A{dM{cV {d. pWa; Z S>J_Jcocm.
[g.]
A{dMma nw. A{ddoH$, {dMmam^md; Xwcj; AkmZ; doS>onUm.
[g.]
{d. nhm : A{dMmar
A{dMmaUr` {d. 1. {dMma Z H$a`mOmoJo; A{M`; {dMmam`m
Amdm`m~mhoaMo : "_J A{dMmaUr` V| AmJm & KS>mo{Z Om` &' km 6.467. 2. AeH$Zr`; ew.
[g.]
A{dMmaUo A{H$. A{dMma H$aUo : "_J gw_Vr ~moco YmZ & am`m
~ad| nw{ec| dV_mZ & Ad Y[acm A{dMm$Z & `mgr n[ahma EH$
Amho &&' - O 22.41.
[g.]
A{dMmaerc nhm : A{dMmar
A{dMm[aV {d. `m ~c _ZZ, {dMma Ho$cocm Zmhr Ago;
A{dMmam`m charVco; nyUnUo AmH$cZ Z Pmcoco : "ho EH$cmV|
MamMa & A{dMm[aV gwXa &' - km 14.110.
[g.]
A{dMmar {d. 1. {dMma Z H$aUmam; cj Z KmcUmam, XoUmam;
A{ddoH$s; Jm\$sc; Ag`_r; VmnQ>. 2. Ja H$`o H$aUmam.[g.]
A{d{N> {H${d. 1. {ZaVa; A`mhV; EH$gmaIo; AIS>; gVV.
2. VVmoVV ; ~amo~a; {Zdi; `WmpWV; `dpWVnUo; gwX a arVrZo.
{d. A{d^$; Aw{Q>V; AIm; g~Y; gJim : "gaH$mar g^mgXmMo
A{dpN> ~h_V gXd H$m`_ amhrc.'- cmo{QHo$co> 2.216.[g.]
A{dQ> {d. ({d. AdrQ>) 1. A{dH$m`; CH$>; Z {dQ>coco : "A{dQ>
`mMr H$aUr EoH$Vm XohmU hmoVmo WS>m &'- hmocm 14. 2. gVV
H$m` H$aUmam; Z H$Q>miVm H$m_ H$aUmam; X_Xma; eya : "~mny JmoIco
Ho$dT>o A{dQ> & hUo eyMr cmJcr {dQ> &'- Jmnmo 104.
nhm : AdrQ> 3.`mMm drQ> `oV Zmhr Ago; {Ma_Ywa.
A{dXY {d. _yI; AS>mUr; AHw$ec.
[g.]
A{d `mo{Z {d. AjV`moZr; {Ocm nwfmMm gJ Pmcm Zmhr qH$dm
{OMm H$m_m`^J Pmcm Zmhr Aer; AZwn^w$.
[g.]
A{d {d. A{dmZ; _yI; AS>mUr : "A{d gw{d Z hUVm OmU &
YamVit ~ ~mU, `mMo H$$ OmVm N>iU & Hw$i {ZXiU
Amd`H$ &&'- E^m 1.3 64.
[g.]
A{dH$ {d. A{do_wio, AkmZm_wio {Z_mU Pmcocm : "{Odmgr

A{d_mZ

_amR>r eXH$moe & 161

A{dH$ Cnmr &'- E^m 7.71.


A{d_mZ {d. hOa ZgUmam; AZwnpWV; Zmhrgm Pmcocm; {ZJV;
{dZ>; _`V; AdV_mZ.
[g.]
A{dm r. 1. AkmZ; AOmUnUm : "ho {MXe A{do_i
w o Am_d$n
{dg$Z AmnU Ord Ago _mZyZ ggmamV nS>c.o ' - emr H$mo. 2.
_m`m; doXmV VdkmZmV Ordmcm `WmW kmZ hmoD$ Z XoUmao EH$
_ycVd , AdmV{dH$ Jmo>r I`m _mZUo : "VoWo _m`o`m nMmVM
A{dm hr gkm Amho.'- Jra 208. 3. H$nQ> : "`md$Z ~{haOrZo
A{dm _ZmV AmUyZ nmo`m {Xcocm coH$ Amnco Kar _m`Urg ZoD$Z
R>{o dcm'- amI 3. 116.
[g.]
A{dYdm r. Zdam {OdV Agbobr r; gwdm{gZr; gdmU.[g.]
A{dYdm Zd_r r. ^mnX ew Zd_r; {nVm {OdV AgyZ _mVm
_V Agoc Aem JhWmZo `m {Xder H$amd`mMo lm.
A{dYr nw. {Z`_mMm, {dYrMm A^md; em{d dVZ: "p_`m
hUo c cmdy{Z`m & _J H$`m ZoD$ A~mc`m & amOm hUo Hw$cY_
Q>mH$mo{Z`m A{dYr Ho$qd H$amdm &'- h[a 23.238.
{d. A`dpWV; {d{YnydH$ Z Ho$coco; Aem.
{H${d. AemarVrZoo; A`dpWnUo.
[g.]
A{dZ` nw. CQ>nUm; XmS>JonUm; _VdmcnUm; {dZ`m^md.
{d. CQ>; _V; C_Q>; hQ>Q>r; J{d>.
[g.]
A{dZm^md nw. AV; EH$_V; Amnna^mdmMm A^md: "C^`njr
A{dZm^mdo Kamo~m MmcV Amho `mVd ho ncoIZ Ho$co.' - noX 24.4.
A{dZme nw. {Z`d; emdVVm; ZmemMm A^md; AZdad.
{d. Zmea{hV Agm; emdV; {Z`; AZda : "nmhVr _O
A{dZmemV| & V[a H$Mm {Xgo &' -km 9.152.
[g.]
A{dZmenX Z. _moj; H$d` : "`m XohmMo{Z gmYZ| & A{dZmenX
nmdU| &'- E^m 9.281.
[g.]
A{dZme^md nw. {Z`d~wr; A{dZmer Amho Agm g_O : "Vmo
XoIVgo A{dZme^md| & Am_~wr &&'- km 4.120.
A{dZm{ed Z. gmV`; {Z`d.
[g.]
A{dZmer {d. 1. Zme Z nmdUmao. 2. {MaWm`r; emdV; {Z`.
A{d{Z_`j_ {d. {OMr XodKod hmoD$ eH$V Zmhr (dVy.)
A{dZrV {d. CQ>; {dZ`erc Zgcocm; J{d>.
[g.]
A{dnWr q^J Z. (^m.) {H$aUm`m AH|$r^dZmnmgyZ _w$ Agcoco
q^J.
[g.]
A{d^$ {d. 1. gm_m{`H$; EH$. 2. Z {d^mJcocm; AIS>;
gcJ; g~Y.
[g.]
A{d^$ Hw$Q>w>~ Z. doJio Z Pmcoco Hw$Q>w~; `mMo gd Wmda OJ_
EH$ Amho d `dhmahr EH$ AmhoV Ago AmB, dS>rc, _wco,
`mMr _wco B. {_iyZ hmoUmao Hw$Qw>~.
A{d^mJ {d. AIS>; A{d^$.
[g.]
A{d^m` {d. 1. ^mJ, dmQ>m, dmQ>n Z H$aVm `oUmao; {d^mJ Z
hmoUmao; AIS>, A{^. 2. ^mJ H$a`mg `mo` Zmhr Agm. 3. (J.)

A{ddoH$s

`m g`ocm 1 qH$dm dV: Vr g`m `m{edm` BVa H$moU`mhr


g`oZo nyU ^mJ OmD$ eH$V Zmhr Aer (g`m) : 7, 17, 23
B. g`m A{d^m` AmhoV.
[g.]
A{d^m` Ad`d nw. `mMo Ad`d nwhm nS>V ZmhrV Ago AH$.
CXm. 11, 7, 3.
A{d^m` AH$ nw. (J.) `m nyUmH$mMo `m`mnojm chmZ
nyUmH$m_`o (1 hm AH$ dJiyZ) Ad`d nmS>Vm `oV ZmhrV Agm
nyUmH$.
[g.]
A{d^m` {_iH$V r. 1. {OMr dmQ>Ur H$$ Z`o Ago H$m`mZo
R>aco Amho Aer {_iH$V, am` dJao. 2. Hw$Qw>~mVrc BVa Bg_mV
dmQy>Z Z XoVm EH$mH$S>o MmcUmar _mc_mm.
A{d^m`Vm r. ^mJ nmS>Vm Z `o`mgmaIr pWVr. [g.]
A{d_w$ jo Z. H$mer jo : "A{d_w$ _hm_emZ & dmamUer
AmZXdZ & EH$mgr{M Zmd| OmU &'- E^m 21.526.
A{d_mo { MV {d. Z gmo S > d co c m; ^anmB Z Ho $ co c m. [g . ]
A{d`mo` {d. {Zamim, doJim H$aVm Z `o`mgmaIm; A{d^mOZr`;
A^o.
[g.]
A{daOr {d. Z {daOcoco : "A{daOr XwYmMo ^mS>| &' -km 18.1476.
A{daV {d. {ZaVa; AIS>.
{H${d. Z Wm~Vm.
A{dac {d. 1. nmVi Zho Vmo; XmQ>; K>>. 2. EH$gmaIm;
{ZaVa : "OJXw_rcZm{dac & Ho${c{` &&' - km 18.6. [g.]
A{daoMZ Z. _cmdamoY.
[g.]
A{damoY {d. {damoY Zgcocm; nYm Z hmoVm, {ZdS>UyH$ Z hmoVm
({ZdSy>Z Amcocm).
[g.]
A{dc ~ nw. erKVm; VmVS>r; KmB : "gH$im^r>o gmYVr &
A{dc~ogr &' - JwM 1.6.
{H${d. OcX; cdH$a.
[g. A + {dc~]
A{dc~Zr` {d. (emgZ.) VmVS>rMm; {ZH$S>rMm
A{dcmoIU Z. AdcmoH$Z : "H$amo{Z gonw H$mMo A{dcmoIU & H$m`o
~moco &&'- {H$nw ^m 2.50.189.
[g. AdcmoH$Z]
A{dd{jV {d. 1. {dd{jV, {d{e>, {Zamim Zgcocm; {deof H$$Z
Co{ecocm qH$dm B{N>cc
o m Zho Vmo. 2. `mMm {dMma qH$dm _ZZ
Ho$coco Zmhr Agm. 2. A{ZpMV; H$moUVmhr.
A{ddm{hV {d. c Z Pmcocm.
[g.]
A{ddm rg~Y nw. `m rer c H$aUo H$m`mZo AJa nanaoZo
{d{hV, `mo` Zmhr Aem rer g_mJ_; AJ`mJ_Z. [g.]
A{ddo H $ nw . A{dMma; {dMmamMm A^md; VmaV` ZgUo ;
_yInUm : "Oar Omhcm A{ddoHw$ & Var gVH$nmXrnHw$ & gmodiw
Ago &' - km 1.76.
[g.]
A{ddoH$s {d. A{dMmar; gXg{doH$ ~wrMm Cn`moJ Z H$aUmam;
`mcm VmaV`kmZ Zmhr Agm; _yI; Ag_Og : "Ogr amYdUr
aggmo` {ZH$s & H$${Z`m _moc| {dH$s & Vgm ^moJmgmR>t A{ddoH$s &

A{ddo`

162 & _amR>r eXH$moe

Ym{S>Vr Y_w &&'- km 2.254.


[g.]
A{ddo` {d. A{Vgy_; AmoiIyZ H$mT>Vm Z `oUmam.
[g.]
A{dl_ {H${d. EH$gmaIo; {dgmdm Z KoVm : "`m ^moJmMo \$i JhZ &
A{dl_ O__aU &'- E^m 28.157.
[g. A + {dlm_]
A{dlmV {H${d. Z X_Vm, WH$Vm; {dlmVr KoV`m{edm`; gVV;
AIS>; {ZaVa.
[g.]
A{ddgZr` {d. {ddmg ~gy Z`o Agm; {ddmg R>do `mg A`mo`;
Ja^ademMm.
[g.]
A{ddmg nw. 1. ~o^adgm; {ddmgmMm A^md. 2. EImm`m
nmVo~c qH$dm H$m`j_Vo~c Imr ZgUo.
A{ddmgUo A{H$. {ddmg Z R>odUo; {ddmg ZgUo : "^JdMZ|
A{ddmgo & Eogm H$moU n{VV Ago &'- Xmg 1.1.21.
[g. A+{d+dg]
A{ddmg Vmd nw. ggXoV, {d{Y_S>imV qH$dm BVa cmoH${Z`w$
gWmV {damoYr njmZr gmmYmar njm{d _mS>cocm AmhmZm_H$
R>amd. hm g_V Pm`mg gmmYmar njmg amOrZm_m mdm cmJVmo.
A{ddmgmh {d.{ddmg Z R>od`mOmoJm; ~o^ademMm.
A{ddmgr-gy-gyH$ {d. 1. ~o^ademMm; gmeH$; {ddmg, lm
Z R>odUmam. 2. {ddmg, ^adgm R>od`mcm A`mo`.
[g.]
A{df` {d. 1. B{`mZm AJmoMa. 2. {df`dmgZma{hV.
nw. 1. A^md. 2. AmQ>mo`m~mhoaMm nXmW.
[g.]
A{d`Xr {d. {MH$Q> Zgcocm (d, BYZ B.).
[g.]
A{dgmi Z. n`mMo KaQ>o; H$moQ>; H$moR>ma : "H$m _hmdjt A{dgmio &
njrOmVrMt &' - km 11.258.[g. A{dg + Amc`]
A{d_a, Am{d_a {d. {d_aU Z hmo V m; _aU`w $;
A{dga : "Amhmdar __Vm Y$Z d{S>cnUo gm^mi H$amd`mgr
A{d_a Agmdo'- noX 27.207.
[g. A+{d+_]
A{dm {H${d. EH$mEH$s; Z g_OVm; AH$_mV.
A{d{hV {d. 1. emm_`o Z gm{JVcoco; Z Amkm{ncoco;
em{d : "A{d{hV H$m_pWVr & m d^md `mMo dmr & Vo
A`Om{X H$Vr & OmU {ZpMVr &&'- E^m 17.223. 2.
A`mo`.
[g.]
AqdX, AqdY {d. {N>,^moH$ Z nmS>cocm (_moVr,H$mZ B.)
nw. _wgc_mZ; `dZ; b|N;> _wgc_mZm`m H$mZmg {hXy_mUo ^moHo$
nmS>cocr ZgVmV hUyZ. (gm_m.)
[g. {d]
A{d nw. 1. _|T>m : "_{VXm`H$ gmnmMr N>m`m ^oH$m, Adtg{h
H$gmnmMr &'- _moH$U{d 28.48. 2. Hw$nU; dB. [g. A{d]
AdrH$$ {d. OmV; \$mOrc; A{YH$.
(Jmo.)[g. A{YH$]
AdrQ> {d. 1. Z {dQ>Umam; n$m (aJ); MdXma; Z {~KS>Umao
(A) : "AdrQ> Z {dQ>o na_m &' - ^O 42; {ZVoO Z hmoUmam
(aZ, _Ur, YmVy); H$Q>mim, {H$ig, {egmar ZgUmam; cdH$a
OrU Z hmoUmao, Z {POUmao,Iam~ Z hmoUmao, gwT> (Xm{JZo, H$nS>o,
^mS>r, eara, B_maV); {dnwc; g_ (nrH$, Ym`); `mIoarO BVa

Adoi gdoi

nwH$i {Za{Zam`m AWmZo hm eX `moOVmV, nU ~hVoH$ Aj`,


{Q>H$mD$ `mAWuM dmnaVmV. 2. AT>i; A`wV; Aj`, AZda
(Bdam~c `moOVmV) : "YrQ>nUo{M AdrQ> nXm{V ZrQ> H${Z _Z
gda nmdm &'- aZ 8. 3. EoQ>Xma; AmH$fH$ : "YrQ> g^mV[a ZrQ>
[aKmo{Z, AdrQ> dgo H$dUmg Z gmho &'-Amgr 29.> 4. `mMm drQ>
`oV Zmhr, H$Q>mim `oV Zmhr Ago; gXm~hma.
AdrQ> AmdS>r r. AT>i, Aj` lm, o_.
Adrc-AdrcMyc nhm : Adoc, AdocMyc
Adrg Z. _mg.
[g. Am{_f]
AdmmH$ma {d. (^mfm.) AmoR> JmocmH$ma Z H$aVm ngaQ> R>odyZM
Cmacocm da. CXm. B, E.
[g.]
Ad{mYmar nw. {ZpMV qH$dm {Z`{_V _wem{ham, {_iH$V ZgUmam.
Ad{>->r r. nmdgmMm A^md; XwH$mi; AdfU : "Oo Ad>rMo{Z
Cnd| &' -km 13.221.
[g.]
AdV nw. (dZ.) dZnVtMo XoR> Zgcoco Ad`d. CXm. nmZo, \w$co,
\$io.
[g.]
AdoM {d. IM dmMdUmam; ~MV H$aUmam; H$mQH$gar; H$nU; H$Oyf;
hmVmMm OS>.
[g.A+{d+Mr]
AdoXH$ {d. ~{Ya; gw.
AdoYr {d. (d.) AmV Z {e$ eH$Umao; Z {dYUmao; Z qdYco OmUmao. [g.]
Ado` {d.(Am`w.) Q>moMco Z OmUmao; Z qdYUmao.
[g.]
Adoa-am {H${d. Eadm; nwT>o `oUm`m qH$dm Jo`m Mm`m {Xder.
(H$mc qH$dm Cm, nadm, Voadm, Adoam (Eadm) Agm AZwH$_).
(Jmo.)
[g. Ana, Ada]
Adoc-cm nw. Mwcr`m ~mOycm, chmZ ghmZ ^mS>o R>od`mH$aVm
Ho$cocm EH$ ^mJ (`mg dV Vm|S> ZgyZ MwcrVyZ Omi Omd`mg
OmJm AgVo, Ago EH$, XmoZ, ${MV VrZ Adoc EH$m Mwcrg
OmoS>coco AgVmV.) nhm : doc, dBc
Adoc Ho$e {d. `mMr Am`mi Iwamn`V nmohmoMVo Agm (KmoS>m).
Adoc Myc r. {Ocm Adoc-dBc Amho Aer Myc.
Adocr {H${d. nhm : Adc. ma^r; AJmoXa; nwT>o : "gZ 1816`m
Adocrg EH$ coI Amcm Amho.'- EcM 1.197.
Adod nw. Ad`d (An.). earamMm ^mJ : "H$m Hy$_ {O`mnar & CdmB>cm
Adod ngar &'- km 2.301.
[g. Ad`d]
AdodYmZ Z. A`dYmZ; Xwcj ; AgmdYnUm : "XoeH$mcdV_mZ &
gd{h AdodYmZ & H$moUVo {d{Y{dYmZ &' - am_Xmg.[g. A`dYmZ]
Adoe nw. AdH$me.
Adodar {H${d. `mo` qH$dm `m, `m, doir, H$mir, g_`r-gJr : "m
Adodar `m Adodar &' - ea (ew^m CX`mo 5.1)
Adoi r. 1. `mo` doi {ZKyZ Jo`mZVaMr doi; Cera; {dc~.
2. A`mo` doi,H$mi,g_`; AZdga.
[g. A + docm]
Adoi gdoi {H${d. `mo`-A`mo`, AZwHy$c n{VHy$c doi-g_`;
doi-Adoi.
[g. A + docm,gwdobm]

AdojH

_amR>r eXH$moe & 163

AdojH$ nw. (Wm.) ~mYH$m_mda XoIaoI H$aUmam.


[B.]
AdojU Z. 1. emoY; Vnmg; MmH$er; nmhUo. 2. cj; XoIaoI;
AdcmoH$Z; ajU. 3. H$nm; cmo^. 4. H$miOr.

[g.]

AdV{ZH$ {d. {~ZnJmar; doVZm{edm`; _mo~Xcm Z KoVm Ho$coco.


AdY {d. ~oH$m`Xoera.
{H${d. ~oH$m`XoeranUo.
AdYVm r. (H$m`Xm.) ~oH$m`XoeranUm; JaH$m`XoeranUm. [g.]
Ad`{$H$ {d. `{${Zanoj; `$ser g~Y ZgUmar.
Admo CXJm. Ahmo! AJo! EH$ g~moYZ : "Admo Vy XodmMr {` na_
AYmJ h[aM| &' - gmh 7.99.
AdmoO nw. 1. Am~mi; Cnojm; dO ZgUo; AmoO ZgUo : "ZmVar hmoVm
H$frMm AdmoO & no[aVm Zmgo ~rO nmhm &' - O 63.20. 2. Xwcj.
[g. Ad + AmoOg]
AdmojU Z. AmjU; AmodmiUo; A{^foMZ; nmUr {enS>Uo ({deofV:
{dYr, gH$ma, `m_`o).
[g.]
A`$ {d. 1. `$ Zho Vmo; CKS>-H$Q> Zmhr Vmo; An>; A`;
JmoMa Zgcoco; _mZdr >rcm AJ` (XodVm, na_oda,
Am_m) : "d{S>cm A`$m{M`m dem & CmoVH$m gy` Ogm &' A_ 6.3. 2. (J.) An> ; AkmV; _mhrV Zgco c r
(~rOJ{UVmVrc amer, g`m). 3. An>mom[aV; H$H$mamXr
dUa{hV ew d`m_H$ (eX). 4. (c.) JwiJwirV (AmdmO,
dZr). 5. {ZamH$ma : "Am _r `w$ & A`w$ hr _r &'- km
18.1194. 6. A{Vgy_.
Z. 1. _m`m; ~; H$Vr; H$maU : "{damQ>mMm {damO nwf & Vmo
A`Vr H$ar doew &'- E^m 3.175. 2. OJmMr gy_ AdWm;
_yc d^md. 3. AkmZ.
[g.]
A`${H$`m r. AkmV g`mMr ~oarO, dOm~mH$s.
A`$J{UV Z. ~rOJ{UV; `mVrc H$mhr amer A`V AgVmV.
A`V JwUZ Z. (J.) A`V ametMm JwUmH$ma.
[g.]
A`$Vm r. (gJrV.) dUm}ma n> ZgUo.
[g.]
A`$nj nw. {ngdm`m dJmVrc mUr, H$sQ>H$. `mMo nI {XgV
ZmhrV. `m`m AZoH$ OmVr AmhoV.
[g.]
A`$ag {d. `mMr Zo_H$s Md gmJVm `oV Zmhr Agm.[g.]
A`$amer nw. (J.){OMr qH$_V {Xcr Zmhr qH$dm _mhrV Zmhr
Aer g`m. ^maVr` ~rOJ{UVmV BJOr Eg, dm`, PoS>
`m_mUo A`$ g`mXeH$ H$mhr gkm `mo{O`m AmhoV CXm.
H$mbH$, nmoVH$, bmo{hVH$ B.
[g.]
A`$g`m r. (J.) _mhrV Zgcocr d `m_wio AjamZo
Xe{dcocr g`m.
[g.]
A`V gm` Z. (J.) A`V amerMo g_rH$aU.
A`J {d. AdW Zgcocm; Z jmo^{dcocm; AZw{; emV;
gW; dW; EH$mJ{Mm; nyU cj Agcocm; `mMo {Mm
XwgarH$S>o JwVco Zmhr Agm : " Jw\o$mao c_U & ~gcm ajU

A`d{hV

A`J &'- am{d


[g.]
A`JVm r. emVnUm; _ZmMr EH$mJVm; emVVm.
A``` {d. Cnda{hV; EH$gmaIm; AI{S>V : "_J g_m{Y
A```m &'- km 18.1754.
[g.]
A`{^Mma nw. 1. EH${Z>Vm; AZ`Vm; EH$mJVm : "KUmdcr
AmdS>r & A`{^Mma| MmoIS>r &' - km 15.5. 2. {Z` gmhM`.
3. {MH$mQ>r.
[g.]
A`{^Mm[aV {d. gXmo{XV; AI{S>V.
A`{^Mmar {d. 1. gdgmYmaU; gm_m` Zho Agm; `mo`; ~amo~a;
Amd`H$; {dd{jV. 2. Z ~XcUmam; EH${Z>.
[g.]
A`` Z. 1. (`m.) A{d^{$H$ qH$dm A{dH$mar eX; `mg
{cJ, dMZ, {d^Vr `` cmJV Zmhr {H$dm `mMo $n ~XcV
Zmhr Agm eX. CXm. {H$`m{deofU, C^`md`r. 2. ~.
{d. 1. A{dZmer; Z> Z hmoUmao; Z {~KS>Umao; \$aH$ qH$dm ~Xc
Z hmoUmao; emdV; ``a{hV; AZda; {dH$ma Z hmoUmao; `W Z
OmUmam : "``m_mOt _r A``mo'- E^m 2.394. 2. A_moK; `W
Z OmUmam : "~mU A`` H$m{T>cm & JwUt AdJwUmMo Omo{S>cm & AH$w a|
H$mZmS>t dmo{T>cm & CS>{dcm {dXyaW &'- Ed 9.30. 3. ``a{hV
(~, dJcmoH$); Aj` : "A` nwfmMr Om| dar gw{ecm & Zgo,
Jocr Omo Z Vr A``mcm &&- {Q>H$ 73.
[g.]
A``r^md nw. (`m.) `m g_mgmV n{hco YmZnX A`` AgyZ
g~Y g_mgmMm Cn`moJ A``mgmaIm hmoVmo Vmo g_mg. CXm.
`WmeVr, haKS>r, Xa {Xdg, {Vdf.
[g.]
A`dYmZ {d. 1. OdiMo. 2. CKS>.o 3. JagmdY.
[g.]
A`dW-{WV {d. 1. {eVrV Zgcoc;o OoW`m VoWo Z cmdcoc-o
aMcoco - _mS>coco- R>odcoco; {dH$Q>coco (Jmo>, H$m_); JwVmJwVrMo
(H$m_). 2. ~o{eV; A{Z`{_V; Q>mnQ>rn Zgcocm; AOmJi
(_mUyg).$
[g.]
A`dWm r. `dWoMm A^md; ~o{eVnUm; KmoQ>mim; Kmc_oc;
Jm|Yi; A{Z`{_VnUm; (^yem.) (ZXr`m H$mR>`m JmimMr,
IS>H$mMr, ^yVamMr) CcWmnmcW.
[g.]
A`dhma {d. `dhmaa{hV. nhm : A`dhmar
nw. ImoQ>m `dhma; Mmoar; qZH$_ : " H$m amOmkm A`dhm & Hw$ R>dr
Oodt &'-km 18.733.
[g.]
A`dhm[aV {d. Cn`moJmV Z AmUcocm; `dhmamVyZ Jococm; a;
AZwncY. nhm : A`dhmar-`
A`dhmar-A`dhm` {d. 1. `dhmamVrc Zmhr Ago; Agm_m`;
`m g~YmZo H$moUVmhr `dhma hmoD$ eH$V Zmhr Ago; `dhmamV,
n`jmV AmUVm `oUma Zmhr Ago : "Am{U gdmXmMo{Z {_f| & Oo
A`dhmar dVw Ago &'-km 18.81. 2. ~{hH$V. 3. `mcm
`dhma _mhrV Zmhr Agm.
[g.]
A`d{hV {d. 1. A`mhV; A{V~; AIS>; AS>Wim Z Ho$coco,
Pmcoco; gVV Mmccoco. 2. Owicoco; OmoS>coco; {MH$Qy>Z Agcoco,

A`d{hVd

164 & _amR>r eXH$moe

cJVMo. 3. EH${Z>, `dhm[aV, `dYmZ Z nmdcocm : "Vo


A`d{hVm ^$s &'- `WmXr 18.2438. 4. Z PmH$coco.[g.]
A`d{hVd Z. (_mZg.) EImXr {H$`m Am{U {VMm n[aUm_ `m_`o
H$mhrhr H$mcmdYr ZgUo.
[g.]
A`J {d. 1. CUonUm Zgcocm; gd Ad`dmZr, KQ>H$mZr n[anyU;
gJim; gnyU; gmJ : " {O{Vcm O__aUmMm nmJ & gwI A`J
nmdc| &&' - Ed 10.86. 2. `J Zgcocm; XmofhrZ;
{ZXm}f : "AmX[a Omo A`Jw & g`mgw Vmo &'- km 18.69. [g.]
A`JdmUo {d. 1. `Ja{hV; Xmofa{hV; nyU : "V`m A`JdmUo`m
~mV| &... OmUmo{Z _ao &' - km 8.91. 2. `WmgmJ.
A`m nw. 1. AS>Wim; AmS>H$mR>r; haH$V. 2. IS>; ^J (MmcrarVrMm).
3. Xw:IX gJ; A[a>; AZW.
(H$m|.)
A`mHw$i {d. AZw{; A`J; EH$mJ; pWa{Mm : "gXm_yn|
_ZZerc & A`mHw$i ldUmWv &'- E^m 13.739.[g. A`mHw$c]
A`mH$V {d. 1. {ddaU, n>rH$aU, Q>rH$m Z Ho$coco. 2. An>;
A`V; JyT>. 3. {dH$maa{hV; A{dH$V : "H$maUXoh> A`mH$V &
c` AdWm dV} VoWo &'- {dqgC 5.25. 4. MmJco AJa dmBQ>
Ago H$moUVoM \$c Z XoUmao (H$_). H$_mMo VrZ {d^mJ H$aVmVHw$ec, AHw$ec Am{U A`mH$V.
[g]
Z.1. ~. 2. (gm`) YmZ. 3. _m`monm{YH$ Bda.
A`mH${V-Vr {d. gwXa; gw$n : "eofe`Zm A`mH${V &'- _H$
32.162.
A`m`mV {d. cjU Z gm{JVcocm; `m`m Z Ho$cocm. [g.]
A`mO {d. {ZH$nQ>; gmYm; gai; nmMnoM Zgcocm : "JmoS> {Z`m
dmVmdaUmV & A`mO _Z| hmoVr S>mocV &&'- ~mcH$dr.
A`mnH$, A`m (A`mnH$, A`m) {d. `{${d{e>; `mnH$
Zgcocm.
[g.]
A`mnma nw. 1. ^cVoM, A`mo` H$m_. 2. Amnco Zgcoco H$m_.
3. Z `oUmam YXm.
[g.]
A`mnmaofw `mnma nw. ZgVm CmoJ; ^cVrM Jmo>; {dH$V lm;
AmoT> dyZ AmUcocr AS>MU.
A`mnr {d. Z `mnUmao; `mnH$ ZgUmao.
[g.]
A`mnX {d. (VH$.) A`m hoVyMm hm EH$ VH$Xmof Amho.[g.]
A`m{-r r. Anwar `m`m; c`mWmMm EH$Xoe (H$mhr ^mJ)
cjUmZo `m Z hmoVm ({eH$) amhVmo Agm Xmof. `m`o`
OmVr_`o `m `m `$sMm g_mdoe hmdm Aer BN>m AgVo,
`mnH$s EImm `$sMm g_mdoe Vr_`o hmoV Zmhr Ago `m`od$Z
{XgVo Vmo Xmof.
A`m`d{m-mr r. (VH$) H$mcmg~Yr, pWVrg~Yr dJao AnyU
ApVd; Ogo Xw:ImdWoV gwIm^md, gwImdWoV Xw:Im^md nyUn Uo
hmoV Zmhr. gmd{YH$d, _`mXercVm. {d. (VH$). 1. {dd`mnH$
qH$dm gd`mnH$ ZgUmam. 2. AH$WZr`, Adm`.
[g.]
A`mdV-A`mdoV nhm : A`dpWV : "~hYm ~mocU|

AhoaUo$

A`mdoV & ~mocmo{M Z`o &'- Xmg 4.2.18.


{H${d. gXmo{XV; AIS>; IS> Z nS>Vm; gVV.[A`dpWVMm An.]
A`wH$_ {d. (J.) Oo CcQ> H$_mZo KS>V Zmhr Ago.
A`wn {d. 1. `mMr `wnmr cmdcocr Zmhr Agm, _yi Z
emoYcocm (eX, {Z`_); Agm{YV (eX). 2. A{dmZ; AS>mUr;
`mZo emmMm ZrQ> A`mg Ho$cocm Zmhr Agm.
[g.]
AdU {d. 1. Xw:I, OI_, amoJ, dJa|VyZ _w$ (Bg_, OZmda,
\$i). 2. {ZXm}f; CUonUm Zgcoco; ^J, VS>m, Mra Zgcocm
(H$ce,nm dJao).
[g.]
AdS>MdS> {H${d. ^a_gmQ>, \$moc : "Om{V{ZU`mMm ^J H$a`mMr
AdS>MdS> dMZ| {Xct'- {H$mi 15.10.1939.[MdS>Mo {.]
Adc nhm : Adc
[\$m.]
Adm r. r; ~mB; d r. nhm : Adm (r)
Ahid nw. Ami : "AZVXodmo ~mUy Vo AmonJmdrMo, Vo`m{g
nwMirHo$Mm AhimAmo Amcm.'-crM 4.28.
Ahm {d.1.COdm. 2. CJmM; ^bVoM.
{H${d. ^cVrH$S>oM.
[g. g``m CcQ>]
AhmQ>-Q>m r. AmS>dmQ>; dm__mJ : "ZrQ> dmQ> gmS>y{Z AhmQ>|o OmVr'Xm{d 409.
AhmQ>Uo A{H$. 1. AmS>_mJmZo OmUo : "AhmQ>{c`m AmWm~w{ &
{df` gwI{M na_md{Y &'- km 4.21. 2. _mJrc JmS>r nwT>o
H$mT>`mgmR>r MH$mar gmoSy>Z ~c hmH$Uo. aVm gmoSy>Z ~mOycm OmUo;
~mOy XoUo.( d.) 3. {ZKUo : "hUm{Z VoCVo AhmQ>co & Am{U Z
Mcdo &' - crMC 45.
AhmaUo g{H$. {dVmaUo; ngmam KmcyZ R>odUo.
(d.)
AhmdUo g{H. ~mocmdUo.
[g. Am+ho]
AhmeI nw. 1. X{jUdVu, CO`m _wImMm eI, hm \$ma _JcXm`H$
AgVmo Ago hUVmV : "AhmeI Ahmdoc & Jw dZnVr
A_moc &'- Xmg 6.9.12. 2. ^cVm; {Z`_a{hV, A{Z`{_V.
AhmgUo A{H$. Amdoe MT>Uo : "Vmo T>dSw> Ago Amhmgcm'- {ed 488.
Ahmghm {H${d. COdm S>mdm; BH$S>o {VH$S>;o hdo Vgo. Adm`mgdm :
" Omo B{`o Ahmghm & Mmar `oW &'- amkm 13.769.
Ahmim r. AmS>dmQ> : "^oXm{M`m Ahmim nS>Uo'- A_ 524.
AhmQ>mY_ nw. AmS>dmQ>m Y_ : "H$m` H$_} H$$Z KoD$Z _Owar Z
XoUo d Vr{h ^anya Z XoU| hm AhmQ>m Y_ hmo`.'- _hmdm B.448.
Ahm{H$ {d. AdmVa; BVa.
Ahoa nw. 1. hoQ>miUr; AZmXa; Adkm; hoigmS>; AdhocZm; {Y$ma;
{VaH$ma : "Vy H$[agr _mPm Ahoa & Var `mJrZ eara &'- H$Wm
1.5.105. 2. AdrH$ma; `mJ : "Oo naXoer` AmMma {dMma
Amn`m arVtg OwiV ZmhtV `mMm `m nwVH$mV Ahoa Ho$cm
Amho'- {Z_m 542.
[g.]
AhoaUo C{H$. 1.An_mZ H$aUo; {VaH$mamZo, VwN>VZo o dmJ{dUo; AZmXa
H$aUo; `mJ H$aUo : "Vo Xo{Ico`m Xw`m}YZo & Aho[ac| H$dUo _mZo &'-

AeH$am, AeH$mam

_amR>r eXH$moe & 165

km 2.92. 2. hoigmS, Cnojm, Xwcj, h`J` H$aUo; A`dpWV,


Yyi ImV nS>Uo; XwXem hmoUo (^mS>rHw$S>r, nwVHo$, Imo`m, OmJm
dJao).
[g. Ad+ Yra]
AeH$am, AeH$mam nw. H$sVu; Zmdcm{H$H$; {gr; AH$mam.
[\$m. AmH$mam]
nhm : AH$am, AmH$mam
Ae$ {d. 1. Ag_W; Xw~c; Xw~im; epVhrZ 2. Zmcm`H$;
A`mo` B. ApWnOa; hmS>mMm gmnim; H$mS>r nohbdmZ [g.]
Ae$Vm r. Xw~ionUm; H$_Omoar.
Ae` {d. e` ZgUmao; Ag^dZr`; Z KS>`mgmaIo; Z H$aVm
`oUmao.
[g.]
Ae` gZX r. A`dhm` dMZ; H$Yr A_cmV Z `oUmar
gZX : "amUrMm OmhraZm_m Ae` gZX hUyZ ~mOyg R>od`mg
Iw cmS> H$PZ V`ma AmhoV.'- bmo{Q>Ho$bo 2.574. [g.]
AeZ Z. ImUo; ^moOZ; ^jU:"AeZmMo{Z nmdHo$ & hmanVm mUw
nmoIo &'- km 18.1026.
[g.]
AeZ-Zr nw. 1. drO, {dwV : "EH$moZ `moOZ| eV Q>mH$s _WwamnwatV
AeZrMr & e{V {H$Vr &'- _mog^m 1.85. 2. e{deof; dO.
3. CH$m ndrda KZd$n AdWoV `oVmV Vohm `mZm AeZr
hUVmV. - Amgy{M 18.
[g.]
AeZm r. ^yH$, jwYm.
[g.]
Ae{ZnmV nw. drO H$mogiUo; AH$_mV _moR>o gH$Q> `oUo. [g.]
AeX {d. eXa{hV, _yH$ : "AW Zw_OVm `m {c{hVr & AeX
H$m`| amoO {H$Vr &'- c{cVchar
[g.]
Z. ~; (gm`) YmZ.
[g.]
Ae_ nw. B{`mda Vm~m Z R>odUo.
{d. `m`m {Mmmg emVr Zmhr Agm.
[g.]
Aea {d. Xhm g`m. Aa~r gZm~c dmnaVmV. [\m. Aea]
AeaH$ n. AH$mag ZmdmMo PmS>; _$_mcm, {newZm. [JwO.][g.]
AeaUeaU Z. {Zam{lVmMo Aml`WmZ; {ZamYmamMm AmYma.[g.]
Aea\$s nhm : Al\$s
AearZ {d. drg g`m. Aa~r gZm~c dmnaVmV. [\$m. BlrZ]
Aeara, Aearar {d. eara Zgcocm; Xoh YmaU Z H$aUmam; Xdr.
nw. _XZ, ~.
[g.]
Aeara, Aear[aUr dmH $ -dmUr r. AmH$medmUr;
XoddmUr : "Aear[aUt A~at & dXVr Pmcr &' - H$Wm. "Vmo
Aear[aUr dXcr Cma & Y_`w Zho h| &'- nm 45.39.[g.]
AeH$S>r r. AS>MU : "eXm{M`m AeH$S>r ^oXZXrMm Xmohr
WS>r &'- km 16.5.
AeH$Uo A{H$. XMH$Uo : "hm{V{M`m AJw{c`m & AeH$cr'- Zd
580.
AemI_mcm r. (agm.) `m_`o H$m~Z AUy Ho$di EH$mnwT>o EH$
Ago OmoS>coco AgVmV, Aer gmIir.
[g.]
AemV {H${d. BV`mV : "`o AemV gXZmV har Vmo &'- dm_Z Zd 99.

Aerc

AemdV {d. H$m`_ Z {Q>H$Umao; jU^Jwa; A{Z`; j{UH$; Zda;


{dZmer; _`; ZmedV.
[g.]
AemgH$s` {d. gaH$mar Zgcocm; ImOJr.
[g.]
AemgH$s` {dYo`H$ Z. {d{Y_S>imV gaH$maV\o Z _mS>`mV Amcoco
{dYo`H$.
Aem{gV ^y_r$ r. Z. (am`.)XmoZ nana{damoYr cH$ar
AmKmS>m`m_`o Agcocm nXoe.
Aem {d. 1. em{d Ho$coco; emmcm A_m`; em{dahrV;
AmMmamH$S>o {Z`_mH$S>o Xwcj H$$Z qH$dm `mMm ^J H$$Z Ho$coco;
em {Z{f. 2. Aew; A`mo`.
[g.]
Aem{g {d. emm_mUo {g Z Pmcoco.
[g.]
Aemr` {d. emmcm Y$Z Zgcocm; AkmZ`w$; MwH$sMm. [g.]
AemV {d. ${MV; {daim. (Jmo.)
AemV {d. 1. jwY; AdW; Idicocm (g_w, _Z, dmam B.);
X_Z Z Ho$cocm, Z {OH$cocm ({df`, {dH$ma). 2. fS>{dH$ma `mZo
qOH$co ZmhrV Agm. ({df`r, H$moYr, cmo^r B.)
[g.]
AemVVm r. 1. cmoH$mMo Ag_mYmZ, AgVmof. 2. JS>~S>;
XJm; {Z`H$_mV {~KmS>; emVVm^J; H$m`Xm d gw`dWm
ZgUo.
[g.]
A{eOm {d. AYdQ> {eOcocm; nyU Z {eOcocm.
A{eV {d. Imocm.
[g.]
A{ed Z. AH$`mU; XwXd; Xw:I; nrS>m.
{d. Aew^; A_Jc; AH$`mUH$maH$.
[g.]
A{e> {d. 1. Ag`; Z emo^Umao; cmmnX; cm{OadmUo; {dMH$Q>;
~r^g; Hw${gV; A`d{WV; Ja{eV; AZJc (_Zw`, `dhma,
MmcarV, _mJ dJao); 2. {e>; Wmoa cmoH$mZm g_V ZgUmao; $T>
ZgUmao; gdgm_m` ZgUmao.
[g.]
A{e>Vm r. {e>g_V Zgcoco dVZ; Ag`Vm; A{dZ`. [g.]
A{e> `dhma nw. AZw{MV, Ag` Mmc, `dhma (XmgrJ_Z,
cmd`m hUUo dJao). {e>g_V Zgcocm `dhma.
A{e{jV {d. 1. Z {eH$cocm; {ejU Z KoVcocm. 2. H$dmBV Z
{Xcocm; V`ma Z Ho$cocm, Pmcocm; diU, {eV Z cmdcocm.[g.]
Aer {d. Agm `mMo r{cJ.
{H${d. `m pWVrg, `m _mUo.[g. BXer ] (dm.) Aer amhUo
- dY` Am`mda gHo$em pWVrV amhUo : "hr MmS>mirU Aer
am{hcr Amho hUyZ _cm KamVct {H$VrVar H$m_o| H$amdt cmJVmV.'
gXmZX. Aer hmoU-o {dYdm hmoU;o dY` `oUo : "{VH$S>`m _aUmZo
_r Aer Pmco Zm ?'- AV^m 158.
Aer nw. (Agy Mo AZoH$dMZ) Amgdo : "aS>Vr`mMr Aet Vwhr
nwgmoZ n[aUm_ `mMm H$amdm, Vmo H$amc.'- ~M 41. nhm : Aly
AerVer {d. chmZghmZ; {H$aH$moi; jwH$; _hd Zgcoco.
Aerc nw. 1. d{H$cmMo Hy$i, njH$ma. 2. Imgm; ImZXmZrMm;
A{^OmV; Agc.
[\$m. Agrc]

Aerc

166 & _amR>r eXH$moe

[\$m. Agra]
Aerc {d. OI_r (cT>mBVrc H$Xr), ~Xr.
Aerc~o Verc~o _wctMm EH$ Ioi.
Aew{M -Mr,Aew{M^yV {d. Aew; AdN>; An{d; (eXe:
d cjUooZo) : "V`m Vm|S>r H$m{Q>dS>o & AmVw ZwgVt hmS>o & Aew{M VoU|
nmS>| & g~m Omo &' - km 13.678.
[g.]
AewT>mi,Aew>mi {d. KmUoaS>m; A`dpWV; Pmonmiy; AOmJi
(_mUyg); {JM{_S> {c{hUmam; AOmJinUmMo (^mfU, H$m_);
M|JQ>; AS>mUr; J~m`m; ^m|Ji; A`dpWV : "H$moU Aew> mi
_mUgo ~wdm hr ? '- gy`JhU 77.
Aew {d. 1. ew Zgcoco; ew Z Ho$coco; MwH$sMo; gXmof; ^ogi
Agcoco. 2. KmUoaS>o; AdN>; {~KS>coco; An{d; A_Ji;
{dQ>micoco.
[g.]
Aew Z. 1. a$ : "n[a Vo Aho${Z Jmo{MS> &Aew H$m` ZoKVr &'km 9.57. 2. hrU; {_lU; hrZ nVrMm ^mJ H$mTy>Z Z Q>mH$coco
(gmoZo, cmoIS> dJao). 3. MyH$; MwH$s; _mX; Xmof (~moc`mV,
{c{h`mV).
[g.]
Aew`m {d. Zoh_r MwH$m H$aUmam; Jm|Y`m; _mXr.
Z. MyH$; MwH$s; _mX; Xmof (~moc`mV, {c{h`mV). [g.]
Aew^ Z. 1. A_mJ`; A{Z>; Xw^m`; XwXd ; AH$`mU. 2. A{Z>
H$m`; A_Jc H$m`. 3. nmVH$ : "Am_w`m Aew^me`mMm YmVw &
H$[aVm MaU Yy_Ho$Vy &'- E^m 6.111 .
{d. 1. A_Jc; A^X; A{Z>; {VHy$c (XoImdm, gyMZm, _Vc~,
AW, `moJ, {H$`m, eX, {Mho, cjUo dJao). 2. Y_mcm qH$dm
AmMmamcm gmoSy>Z Agcocm.3. Xw:IXm`H$; dmBQ>.
[g.]
Aew^ AmMma nw. `mV Cgd, gwI gmohim Zmhr Aem VhoMo
H$m` qH$dm g_ma^; {deofV: AmdXo{hH$ {H$`m - Cma{H$`m.
2. nmnmMaU; AZmMma; XwH$_.
[g.]
Aew^ H$_,H$m` Z. A_Jc qH$dm {VaH$aUr` {dYr. [g.]
Aew^{Mh, cjU Z. 1. A_Jc, A{Z>, {Mh, cjU, N>m`m,
`OZ, Xw{Mh; A{Z>gyMH$ Jmo> .
[g.]
Aew^ dV_mZ Z. dmBQ> ~mV_r; A_Jc, A{Z> ~mV_r. [g.]
Aewam nw. _moha_Mo Xhm {Xdg.
[\$m. Aea=Xhm]
Aewlyfw {d. godm Z H$aUmam : "eR> ZmpVH$ X^`w$ & Aewlwfw Am{U
A^V &'- E^m 29.501.
[g. A+ewlyfm]
Aey` {d. nyU ^acocm; nmoH$i Zgcocm.
[g.]
Aeof, AeoI {d. `mMr ~mH$s {eH$ CaV Zmhr Agm; {Z:eof;
gnyU; gJim; gd; AdKm.
[g.]
Aeof^mOH$ nw. (J.) chmZmV chmZ ^mJ.
[g.]
AemoH$ nw. 1. EH$m djmMo Zmd, mMr nmZo Am`m`m nmZmnojm
cm~ d Hw$air AgyZ emo{^dV AgVmV. 2. AmZX.
{d. `mcm XwI Zmhr Agm.
[g.]
AemoH$ nm{U_m r. \$mJwZ nm{U_m.
[g.]
AemoH$ d{ZH$m `m` EImXr Jmo> H$a`mMo AZoH$ Vw` _mJ AgVmZm

A_`wJrZ Jwhm

`mnH$s A_wH$M H$m drH$macm `mMo H$maU gmJVm Z `oUo. Ogo


- amdUmZo grVocm AemoH$ dZmV H$m R>odcr Va H$moR>oVar R>odm`Mr
Vr AemoH$ dZmV R>odcr.
AemoH$m>_r r. M ew. 8. `m {Xder AemoH$m`m H$`m nm`mV
Q>mHy$Z Vo nmUr {n`mMm {dYr. hr {VWr {dUwXdo Vor`W Amho.[g.]
Aemo{YV {d. 1. Aew; ew Z Ho$cocm; ImUrVyZ H$mT>cocm d
`mda H$moUVrhr {H$`m Z Ho$cocm (YmVy). 2. emoYyZ Z H$mT>cocm;
AkmV.
[g.]
Aemo{YV Voc Z. (^y.) ew Z Ho$coco I{ZO Voc.
Aemo{YV _`wAW _`yMo T>mo~i _mU.
Aemo^ {d. 1. Z emo^Umam. 2. Hw$$n.
[g. A + ew^]
Aemo^Z {d. A_Jc; An{d.
Z. AnH$ma; AnamY.
[g.]
Aemo^Zr` {d. 1. Z emo^Umam; A`mo`; AZw{MV. 2. cm{OadmUm;
cOmnX.
[g.]
AemM Z. 1. gwVH$; An{d pWVr; _aUmemM. 2. _{cZnUm
"AemM Vmo ~mYr Am{UH$m Ajam & Zm_ {ZXgwam KoVm Vao &&' VwJm 2513.
[g.]
{d. An{d; n{VV "Omcmo _r A{V AemM &' - {dqgny 1.90.
[g.]
AemMH$ {d. An{d : "Vm|S>mi, dmoT>mi, n{VqZXH$ : "Vo p`o`m
Eogo XoI & AemMH$ g~m &' - E^m 17.203.
[g.]
Aem` {d. AemM; Aew "H$m Aem`m _o & ~rO| H${Wcr &'
- km 9.177.
[g. A + ew{M]
A_ nw. XJS>. nhm A_m
A_H$ nw. ImZXoe, {dX^ Am{U _amR>dmS>m {_iyZ hmoUm`m
_hmam>mVrc XoemMo OwZo Zmd.
A_J^u \$i Z. (dZ.) A>rcm; AmR>ir \$i; ~mR>r \$i;
\$cmdaUmMm gdmV AmVcm ^mJ H$R>rU H$dMmgmaIm Agcoco
(~mR> Agcoco) \$i. Am~m dJao.
A_Z Z. (^m.) XJS> V`ma hmo`mMr {H$`m; g|{X` nXmWmMo XJS>m_`o
qH$dm XJS>mgma`m K> nXmWm_`o $nmVa hmoUo.
[g.]
A_naew- ey nw. (nwam.) Am A_`wJmV gmnS>Umao XJS>mMo
naeygmaIo h`ma.
[g.]
A_`wJ Z. (nwam.) nmfmU`wJ; _mZdm`m gH$VrMr n{hcr AdWm;
amZQ>r AdWoVrc _mZd `m mJ{Vhm{gH$ H$mimV Zm`m
H$mR>mH$mR>mZo qhSy>Z XJS>m`m h`mamZo OZmdamMr {eH$ma H$ar, Vmo
XrK H$mcIS>. `m H$mimV _mZdmZo _w`doH$$Z XJS>mMrM h`mao
dmnacr hUyZ A_`wJ hUVmV.
[g.]
A_`wJrZ Jwhm r. (nwam.) mMrZ A_`wJmVrc _mZd `m
Zg{JH$ JwhoV dmV` H$arV Ago Aem S>m|Ja H$nmat`m Jwhm. `m
JwhoV `mMr h`mao, _maco`m m`mMo VgoM `mMo Adeof dJao
gmnS>VmV.
[g.]

A_ar

_amR>r eXH$moe & 167

A_ar r. _wVIS>m; _yamoJ; _yH$N>.


[g.]
A_dVwc X\$Z Z. (nwam.) _VmMo X\$Z Ho$`mZVa `m^modVr
dVwimH$ma XJS> cmdUo. Aer Wm cmoh`wJmV hmoVr.

A_gma nw. 1. cmoIS>; cmoh. 2. {ham.


[g.]
A_X` {d. nmfmUX`r; H$R>moa; {ZX`; {Zw>a.
[g.]
A_VH$ nw. AmnQ>mMo PmS>.
[g.]
A_m nw. 1. XJS>; nmfmU "{bim nXo XoC{Z A_m & C[acm &'
- F$ 60. 2. _aUmoma Ym{_H$ {H$`o`m doir gdUqhXy `m XJS>mda
{VcmOcr XoVmV Vmo XJS>; OrdYm|S>m.
[g. A_Z]
A_mWr nw. (dZ.) A_d$nmV $nmV[aV Pmcoco ^yn>m`m
doJdoJ`m WamV AmT>iUmao dZnVtMo Adeof.
[g.]
Ap_V {d. (^yem.) (gOrd Adeof) IS>H$mV $nmV[aV Pmcoco;
A_r^yV Pmcoco.
[g.]
A_r CH$m (A_r CH$m) r. (^yem.) nmfmU_` CH$m;
~mmdH$memVyZ nS>cocm CH$mnmfmU; ~mmdH$memVyZ ndrda
`oD$Z nS>cocm {g{cHo$Q>r I{ZOo AgUmam Ae{ZnmfmU. [g.]
A_r^dZ Z. (dZ.) JmimV _waUm`m nm`m_wio hOmamo dfmndy u
JmS>`m Joco `m djm`m ImoS>mM
o H$m`mVaU hmo`mMr {H$`m.[g.]
A_r^yV {d. (nwam.) IS>H$m`m Wam_`o mMrZ m`mMo qH$dm
dZnVtMo Zg{JH$ amgm`{ZH$ {H$`o_wio XJS>mgmaIo Pmcoco
(Adeof); XJS>mMo $n nmdcocm; XJS>mgmaIo H$R>rU Pmcoco;
Va$n nmdUmar (dZnVr dJao).
[g.]
A_r^yV Aa`,dZ Z. `m jomV djmMr A_r^yV ImoS>o
Jmim`m CKS>m nS>co`m IS>H$mV AmT>iVmV Aer {R>H$mUo.
A`w{c`Z {d. (nwam.) A_`wJrZ XJS>mMr (h`mao) hmV Hw$hmS>r,
A_naey B. H$ma. \$mg_Yrc gmo_ ZXr`m H$mR>r `m H$ma`m
h`mamMm W_ emoY cmJcm. `m A`w{c`Z Zmdm`m Jmdmd$Z
ho Zmd nS>co.
[B.]
AlUr r. AmH$medmUr; XoddmUr.
Al\$s r. Ow`mH$miMo EH$ gmo`mMo ZmUo; _mohmoa.
Al {d. lm ZgUmam; ^md, ^Vr Zgcocm.
[g.]
Alm {d. 1.loMm A^md; ^adgm, ^Vr `mMm A^md (Bdam`m
{R>H$mUr). 2. ArVr; ZmdS>; H$Q>mim; {VQ>H$mam. 3. Ja{ddmg;
A{ddmg.
[g.]
Alo` {d. lm R>od`mg A`mo`, Zmcm`H$.
[g.]
Almn-\$ {d.1.A{^OmV; g`; Wmoa; ImZXmZr Kam`mVrc (_mUyg);
CM XOmMm. 2. Jar~, {Zndr (OZmda).[\$m. ear\$Mo Ad.]
AlmnJm` r. {Zndr _Zw`.
Alm{`Uo g{H$. Aml` H$aUo.
[Aml`Uo An.]
Alm` {d. 1. EoHy$ Z `oUmao. 2. EoH$`mg A`mo` (BdaqZXm,
gmYwqZXm B.) 3. ~r^g; Acrc. 4. {ZeX.
[g.]
Alm`Vm r. 1. EoH$y Z `oU;o Xwlm`Vm; ~{haonUm. 2. {ZeXVm.
[g.]

Ad

Alr r. 1. H$monam; H$moZ; ncy. 2. emMr Yma.


AlrH$ {d. A^mJr; XwXdr; {ZVoO.
Alw-ly nw. Agy; Amgy; Am`{VH$ XwIm`m qH$dm AmZXm`m jUr
S>mo`mV `oUmao nmUr.
[g.]
AlwJWr nw. (d.) S>mo`mVrc Aly {Z_mU H$aUmar JWr. [g.]
AlwT>mi {d. gmaIo Aly JmiUmam; KmoS>mMo EH$ Hw$cjU.
AlwV {d. 1. Z EoH$coco; R>mD$H$ Zgcoco; AkmV "AlwV \$io `m
doJit & ldUr nS>Vm `mhr \$ir' - `WmXr 2.1242. 2. `mZo
EoH$co Zmhr qH$dm `mcm R>mD$H$ Zmhr Agm; A{e{jV. 3. doX Z
OmUUmam. 4. doX{d; doXmZo {d{hV Z Ho$cocm; doXmg Ag_V
Agm; Aem; doX~m. 5. H$amamZo, enWoZo, {VkoZo, dVcm
~mYyZ Z KoUmam.
[g.]
AlwVnyd {d. nydu Eo{H$dmV Zgcocm; AJXr ZdrZ; ZdcnyU;
AmM`H$maH$.
[g.]
AlwYmam r. Aly dmhUo; EH$gmaIo aS>Uo; AlyMm dmh. [g.]
AlwYya nw. jwY O_md nmJd`mgmR>r qH$dm Vm`mV R>od`mgmR>r
nmo{cgmH$Sy>Z dmnacm OmUmam dm`y, `m_wio S>mo`mVyZ gmaIo nmUr
`oVo d S>moio MwaMwaVmV.
AlwZ{cH$m r. (m{U.) S>mo`m`m AmVrc H$mon`mV Agcocr,
ZmH$m`m nmoH$irV CKS>Umar Z{cH$m.
[g.]
AlwZmcr r. dU; ^JXa; Zmgya.
AlwnmV nw. 1. AlyMm dmh; gmaIo aS>Uo ({H$. MmcUo, dmhUo).
2. KmoS>m`m S>mo`mVrc ^modam; KmoS>mMo EH$ Aew^ cjU.
Alwnm Z. H$mM qH$dm ^mOcocr Vm~S>r _mVr (Q>oamH$moQ>m) `mnmgyZ
Ho$coco EH$ H$maMo ^mS>o. hr ^mS>r JrH$ d amo_Z WS>`m_YyZ
gmnS>cr AgyZ emoH$ H$aUmar _mUgo Amnco Aly `mV JmiV
AgV Ago hUVmV.
[g.]
AlwqnS> nw. Aly {Z_mU H$aUmar _mgJWr. nhm AlwJWr
AlwnyU {d. 1. AlyZr ^acocm; S>~S>~ocm. 2. emoH$H$maH$;
CXmgdmUm.
[g.]
AlwqnS> nw. (m{U.) S>mo`m`m ~m H$moZmV Agcocr Aly {Z_mU
H$aUmar JWr.
[g.]
Alwdm`y nhm AlwYya
Alo` {d. AH$`mU.
[g.]
AcmKZr`, Acm` {d. VwVr H$a`mcm A`mo`; egm
H$a`mcm A`mo`; AegZr`; qZ.
[g.]
Acrc {d. 1. Ag`; A`mo`; cOmnX; ea_ dmQ>`mOmoJm;
AZr{VgyMH$; AZr{V - _ycH$. 2. Ag` ^mfm Agcoco
(dmL>_`); {edami; JmdT>i. 3. AMH$Q> {dMH$Q>; CmmZ, ^S>H$,
H$m_wH$ dUZ Agcocr (H$Vr).
[g.]
Ad nw. 1. KmoS>m; EH$ MVwnmX mUr; hm _Zw`mg ~g`mgmR>r
qH$dm JmS>r, Q>mJm dJao AmoT>`mgmR>r dmhH$ hUyZ Cn`moJmg
`oVmo. 2 ( gmHo${VH$ ) gmV hr gWm.
[g.]

Ad Ajme

168 & _amR>r eXH$moe

Ad Ajme nw. (^y.) H$H$dm d _H$adm `m`m Xmohr ~mOy`m


Ajmem`m n>`mVrc gmJar Xoe (`m XoemV dmao emV AgVmV).
[g.]
AdH$ nw. 1. KmoS>m; jw KmoS>m; ^mS>mor KmoS>m; MwH$cocm KmoS>m.
2. H$mH$mHw$dm njr.
[g.]
AdHw$Q>r r. nmJm.
AdHw$V nw. ^m`mMm EH$ H$ma.
[g.]
AdH$mV WmZ Z. (Z`.) EH$ nm` g_pWV R>odUo, Xwgam nm`
AJVcgMa H$$Z nm` AJR>mda Q>oHy$Z Xwg`m nm`mOdi R>odUo.
AS>IiUo, d CMcUo, PmS>m`m \$mm AmoT>Uo dJao XeH$ ho
WmZ Amho.
[g.]
AdIm Z. ha^am; KmoS>Im.
[g.]
AdJ{V-Vr r. KmoS>mMr Mmc,JVr.
[g.]
AdJYm r. EH$ nmpQ>H$ AmfYr dZnVr. `mg AmH$X, AOJY,
T>>moaJwO Aer {Za{Zamir Zmdo AmhoV.
[g.]
AdJw{Q>H$m, AdKwQ>({Q>)H$m r. EH$ {dd{jV dmOrH$aU
(AmfY, _{gr, VmBV `mmao).
[g.]
AdM`m r. KmoS>m {\$a{d`mMr {dm "Hw$Vr `{V[aV Ioi d
H$gaVrMo H$ma hUOo aWM`m, AdM`m, VcdmarMo `w d JXm`w
ho hmoV.' - `mkm 1.36.
[g.]
Ad{M{H$gH$ nw. em{chmok; Add; KmoS>mMm d. [g.]
Ad{M{H$gm r. KmoS>mMo AmfYr CnMma.
[g.]
AdVa nw. IoMa.
AdW nw. EH$ PmS>; qnni. ho A{Ve` _moR>o, \$ma df} OJUmao d
AZoH$ AmfYr JwUmZr `wV Ag`m_wio qhXy cmoH$ `mg n{d
_mZVmV. Ym{_H$ gH$ma-{dYrV `m`m g{_Ym dmnaVmV "H$nw_
hZ nm[aOmVw & JwU| MXZw{h dmS>> {d`mVw & V[a ``m djOmVmAmVw &
AdWw Vmo _r &&' - km 10.235.
{d. Cmn`V Z {Q>H$Umam; (Vd) nM "Am{U AdWw Eogo
``mV| & hUVr Oo OmUVo &' - km 15.110.
[g.]
AdWZmam`U nw. XodVm$n _mZcocm AdW. V{_i - H$mZS>r
cmoH$mV ho Zmd AgVo "AdWZmam`U gy` Zmam`U' -Xmg
4.5.13.
[g.]
AdWmomnZ Z. qnnimg nma ~mYyZ _mZr Omo gH$ma{deof
H$aVmV Vmo.
[g.]
AdYmQ>r r. EH$ _mmdm. `mcm _Xma_mcm Agohr hUVmV.
CXm. "dmMmi _r ZrQ> nmMm[aVmo YrQ> `mMm Z`mo drQ> gmMm har &'
- dmXnU 32. `m XmohmoV \$aH$ hUOo AdYmQ>rV ~mam`m
Ajamda nXg_mVr Va _Xma_mcoV AH$am`m Ajamda.
AdYmQ>r `_H$ Z. `_H$ eXmcH$mamMm EH$ H$ma. ho _mJo d nwT>o
{Zamio `OZ Ag`m_wio KmoS>m_mUo CS>m _marV Mmcco Amho
Agm ^mg hmoVmo. CXm. "JmOV dmOV gmOV AmO V`m OVZ H${Z
AmUmhmo.' - _mo{damQ> 6.75.

AdW

AdnW nw. KmoS>m`m anoQ>rgmR>r V`ma Ho$cocm Img _mJ. [g.]


Adnarjm r. 1. KmoS>mg~YmZo kmZ. 2. KmoS>m`m _mgmMo
kmZ. (A_mgkmZ.)

[g.]

AdnmV nw. Aly `oUo, AlwnmV.


Adnmc nw. _moVma.
[g.]
Ad^ma nw. 1. AdgoZm; KmoS>Xi; KmoS>odmamMo g`. 2. KmoS>mMm
O_md, g_yh.
[g.]
Ad_wI nw. {H$a.
Z. (Wm.) q^VrV ~g{dcoco cmH$S>r qH$dm XJS>r KmoS>.o (Ago KmoS>o
q^V, N>V `mZm Q>Ho $y hUyZ cmdVmV).
[g.]
Ad_ymc Z. {h`w[aH$ A{gS>. (B.) ho Ac dZnVr ImUm`m
OZmdam`m _ymV gmnS>Vo.
[g.]
Ad_oY nw. gmd^m_ amOmZo H$amd`mMm `k. hm `k Ho$`mZo ndrMo
gmd^m_d {_iVo d Ago e^a `k Ho$`mZo BnX {_iVo, Aer
g_OyV Amho.
[g.]
Adag {d. X N>mVrMm.
AdajH$ nw. _mVma.
[g.]
AdamVr r. EH$ dZnVr; h[aVm{cH$m nyOoVrc ntnH$s EH$.
Adamoh nw. KmoS>odma.
AddmhH$ nw. gmaWr; KmoS>o hmH$Umam; Mm~wH$dma.
Add nw. KmoS>mMm AmOmamMr _m{hVr AgUmam d `mda CnMma
H$aUmam _mUyg.
Ade{$-Vr r. (^m.) `mMr eVr _moO`mMo EH$ n[a_mU;
746 dQ>g BV`m eVrMo EH$H$ (`w{ZQ>); VohVrg hOma nmS>
dOZ, EH$m {_{ZQ>mV, EH$ \y$Q> CM CMc`mg, qH$dm 1 nmS>
dOZ EH$m goH$XmV 550 \y$Q> AmoTy>Z Zo`mg cmJUmar eVr.
[g.]
AdemUr nw. Mm~wH$dma; KmoS>mMr narjm H$aUmam; Add;
narjH$ "~mocmdmo{Z`m AdemUr & hUVr KmoS>o {ZdS>r Jm `o
jUr &' - H$Wm 4.9.15.
Ademcm r. 1. KmoS>mMr nmJm; V~ocm.2. KmoS>mda ~g`mg
{eH${dVmV Vr emim.
[g.]
Ad{ejH$ nw. KmoS>mZm {Za{Zam`m Mmcr {eH$dUmam; Mm~wH$dma;
KmoS>o hmH$Umam.
[g.]
Ad{ejm r. KmoS>mZm {eH$dUo, {ejm cmdUo. (JVr, Mmc
dJao).
[g.]
AdgmaWr nhm Ad{ejH$
Adgma` Z. aW qH$dm `mcm Owncoco KmoS>o MmcdUo, hmH$Uo;
aWmMr `dWm.
[g.]
AdgmhUr nw. KmoS>mMr narjm H$aUmam "Ogm dm CncmUr &
d` H$ar AdgmhUr &' - E^m 20.216.
AdW {d. AdW (An.) "AdW ggma hm dW Zmht
OmUm' - g 5.21. Ad` Agohr $n Amho.

AdX`

_amR>r eXH$moe & 169

AdX` Z. 1. KmoS>mg~Yr ah` qH$dm JwV Jmo>tMo kmZ;


Adem; Ad{dm; KmoS>mda ~g`mMr {dm. 2. KmoS>m`m
H$VrMo {ZXmZ qH$dm `m g~Y rMo em.
[g.]
AdmXZ Z. JmoS>r; AmdmXZ$:"_H$aX AdmXZ _rgo &' dh 161.34.
Adm`wd}X nw. JwamMo dH$, em{chmo.
[g.]
Admar - Zr r. KmoS>odmamMr ncQ>U.(Jmo.)
Admamoh nw. KmoS>odma.
[g.]
AdmamohU Z. KmoS>mda ~gUo; dma hmoUo.
[g.]
Apd(dr)Z nw. M_mgm_mUo MmnmgyZ gmVdm _{hZm. [g.]
ApdZr r. 1. gmmdrg ZjmnH$s n{hco. `m XmoZ qH$dm VrZ
VmaH$m g_OVmV. 2. KmoS>r "hUo Ad H$[aVm OinmZ & ApdZr
Ho$dr Omhcr &' - O 21.85.
{d. {O`mOdi KmoS>o AmhoV Aer, gy`nZr.
[g.]
ApdZrHw$_ma-nw, ApdZm, ApdZmXod nw. 1. XodmMo d;
ApdZr AgaoMo Owio _wcJo. 2. (c.) Hw$ec d "n gm`VoMm
~mocdm & {_Vr Zo{UOo ApdZmXodm &' - km 11.144. 3. EH$
AmfYr _mm.
Adrc, Adc nhm Adc
[g.]
Admoag {d. KmoS>mgma`m X CamMm; X N>mVrMm.
AfT>T>mi {d. (~mocUo, H$aUo B. _`o) VmiV Zgcocm.
A> {d. AmR> hr g`m.
[g. A>Z]
A>H$ Z. 1. AmR> nXmWmMm g_wXm`. 2. nm{UZr`m gynmR>mMo AmR>
{d^mJ, `mVrc `oH$. 3. F$doXg{hVoMo nR>Um`m gmoBH$[aVm
AmR> ^mJ, `mVrc `oH$. 4. AmR> cmoH$mMm g_yh; EH$
H$m`aMZmnVr. CXm. _Jcm>Ho$, H$Um>Ho$.
{d. AmR> qH$dm AmR>dm.
[g.]
A>H$nm`m {d. 1. A>mJo - XmoZ hmV, XmoZ nm`, XmoZ JwS>Ko,
djWi Am{U H$nmi. Xd`moJmZo cm^co`m `m gwXa Ad`dmMm
Cn`moJ H$$Zhr `mg H$mhr cm^ {_iV Zmhr Vmo. H$moU`mhr
H$m_mcm Cn`moJr Zmhr Agm _mUyg. 2. (c.) nyUnUo XwXdr;
AmnXJV; ^Xm; H$nmiH$aQ>m.
A>H$U nw. ~Xod.
A>H${UH$m r. AmR> nmH$`m "_mPo X` {X` H$_i & Oo VoOmo_`
na_ {Z_i & A>H${UH$m A{VH$mo_i & _`o KZZri {damOo &' h[a 35.1.
[g.]
A>Hw$cmMc nw. _o$`m Mmar {Xemg AgUmao (Zrc, {ZfY, qd`,
_m`dmZ, _c`, JY_mXZ, ho_Hy$Q>, {h_mc` B.) AmR> ndV.[g.]
A>H$moZ-Zr-U-Ur {d. AmR> H$moZ d AmR> ~mOy Agcocr (dVy,
AmH$Vr).
[g. A>H$moU]
A>JY Z. AmR> gwJYr `o (MXZ, AJ, XodXma, H$mo>H$moqcOZ,
Hw$gw_, ecO, OQ>m_mgr, gwaJmoamoMZ) EH$ H$$Z Ho$coco JY;
(gm_m`V) CQ>Uo.
[g.]
A>JwU {d. AmR>nQ>.
A>Jmoc - Jmocr {d. H$mR>mnXamda doc~w>r H$mT>cocm (MmnXar

A>Zm{`H$
m{`H$m

eocm) "H$moUmgr nmJmoQ>o naH$mim & H$moUr _mJVr A>Jmocr eocm &'
- ^V{d 30.41.
A>Jmoir {H${d. gdVhoZo; EH$Xa.
A>Jhr r. (`mo.) a{d, M, _Ji, ~wY, Jw$, ewH$, eZr, amh
qH$dm Ho$Vy ho AmR> Jh EH$mM amerV `oUo "H$mhr dfm_mJ A>JhrZ
OJ ~wS>Uma Ag emr n{S>VmZr ^{d` dV{dc hmoV.' - AMmdm
242.
[g.]
A>KmU r. A{Ve` XwJYr, KmU.
[g. A> + KmU]
A>Vmc nhm PnmVmc
A>Xc-i {d.AmR> nmH$`mM;o AmR> nmZmM;o A>^Ow ; A>H$moZr.
Z. 1. H$_im`m AmH$mamMr H$mT>cc
o r AmR> nmH$`mMr qH$dm ^mJmMr
AmH$Vr "J^] a{Mcr CXSo> & A>Xi| &' - F$ 71. 2. EH$ H$maMr
amJmoir. 3. AmR> nmH$`mMo VmhU, g`mnm.
[g.]
A>XmZo Z. Ad. AmdXo{hH$mV m`Mr AmR> H$maMr XmZo Am_m,
CXHw$^, ^y_r, JmoXmZ, e`m, d, N>, AmgZ.
[g.]
A>{Xnmc nw. AV[ajm`m AmR> {XemMo ajU H$aUm`m XodVm nydM
} m BX, AmZo`M
o m AZr, X{jUoMm `_, ZF$ `oMm ZF$ V, npM_oMm
dU, dm``oMm _mV, CmaoMm Hw$~oa (gmo_) Am{U Bem`oMm Be :
"B`odar gVgmJa & _`o _o$ _hmWmoa & A> {Xnmc Vmo n[adma &
AVa| do{>V am{hco &&' - Xmg 4.10.4.
[g.]
A>{XJO nw. EoamdV, nwS>{aH$, dm_Z, Hw$_wX, AOZ, nwnXV,
gmd^m_, gw_VrH$ Ago AmR> {XemZm ndrcm AmYma^yV Ago
AmR> hmr AmhoV, Aer nmam{UH$ H$nZm Amho.
[g.]
A>{Xem r. AmR> {Xem; {XH$MH$mMo AmR> ^mJ - nyd, AmZo`,
X{jU, ZF$`, npM_, dm``, Cma, Bem`.
[g.]
A>Xoh nw. XohmMo AmR> H$ma - n{hco Mma qnS>r d nwT>rc Mma
~hmS>r "Wyc, gy_, H$maU & _hmH$maU, {damQ>, {ha` &
A`mH$V, _ycH${V OmU & Eogo A> Xoh &' - Xmg 8.7.40.[g.]
A>Ym {d. AmR> H$maMo.
[g.]
A>Ym_y{V-Vr r. AmR> H$ma`m _yVu "ecr, Xm$_`r, co`m,
co`m, gH$Vr AWdm gy`_S>it, Oit, Wit, A>_y{Vd$n
lrhargr nyOmdo &' - A_VYd 6.
A>Yma {d. AmR> Ymam Agcoco "Vd VoUo gmYHo$ EH$ A>Yma AmS>
Y[aco &' - H$_wam 22.96.
A>ZmJ nw. AmR> OmVtMo gn - AZV, dmgwH$s, VjH$, H$H$m}Q>H$,
eI, Hw${cH$, n, _hmn.
[g.]
A>Zm{`H$m r. 1. Ad. lrH$Um`m _wI ~m`H$m AmR> - p_Ur,
g`^m_m, Om ~ d V r, H$mqcXr (gy ` H $`m), {_d X m
(Ad{VamOgwVm), `mk{OVr (`k{OVH$`m), ^m (H$H$`ZnH$`m),
c_Um (_hoZmW H$`m). 2. Bm`m AmR> Zm{`H$m - Cder,
_oZH$m, a^m, nyd{MVr, d`^m, {^Ho$er, OZdc^m, KVmMr
({Vcmom_m) "A> Zm{`H$m `oD${Z & gdm Kar Z` H$[aVr &' - h[a
26.228. 3. (gm{h`) dmgH$gOm, {dahmoH${R>Vm, dmYrZ

A>nr

170 & _amR>r eXH$moe

^V H $m, H$chm V [aVm, I { S> V m, {dcYm, mo { fV^V H $m,


A{^gm[aH$m.
[g.]
A>nr {d. 1. H$moU`mhr {d{e> AmH$mam`m (H$mD$Z, S>o_r)
N>mnmd`m`m H$mJXmMr AmR> n>o hmoVrc Aem VhoZo KS>r nS>Umao
N>mncoco (nwVH$).
[g. A>n]
A>nX, A>nmX nw. 1. H$moir dJmVrc mUr - JmoMrS>, gyV{H$S>o,
qdMy, H$mVrU dJao 2. AmR> nm`mMm H$mn{ZH$ mUr. [g.]
A>nXar {d. AmR> nXamMm (eocm); AmR> gamMr (_mi); AmR>
noS>mMr, Ym`mMr (Xmoar).
[g. A>ncd]
A>nXr r. 1. AmR> nXmMm g_wXm`. 2. AmR> MaUmMo EH$ H$WZ;
H${dVmH$ma.
A>nmHw$i Z. AmR> nmH$`mMo \y$c.
A>nwm {d. {Ocm AmR> _wcJo AmhoV Aer (r); gm^m`dVr
rcm Agm AmerdmX XoVmV.
[g.]
A>nwr r. {ddmhmMo doir H$mR>mcm hiX cmdyZ dYycm Zogmd`mg
m`d`mMo ew^ d. {Vcm nwH$i An`o hmdrV `m BN>oMo
moVH$ "\o${S>c| _m`oMo dYyd & A>nw `m {nVm~a & Zogcr H$U_`
dV & VoUo gwXa emo^cr &' - Ed 16.15.
A>ncy {d. 1. `mcm AmR> ncy (~mOy) AmhoV Agm ({ham, aZ).
2. (c.) hema; H$cm{^k; `dhmaMVwa; {Za{Zam`m {df`mV
JVr Agcocm; nwH$i {df`mMo kmZ Agcocm.
A>\$cr-ir, A>\$i-\$c nhm AQ>mo\$ir
A>~Y nw. A>Hw$cmMc ndV "A>~Y ndrg, A>Hw$cmMio ndVo
_o$_oIcm ~Y.'- _o`.
[g.]
A>^ma nw. 8000 Vmo`mMm EH$ ^ma. Ago AmR> ^ma " {Z` ngdo
A>^ma gwdU & gy`mg_ ^m n[anyU &' - h[a 25.15.
A>^md nw. (gm{h`.) earam`m gdJwUmMo AmR> ^md, H$maV^, doX, amo_mM, da^J qH$dm dd`, H$n qH$dm donWw, dd`,
AlwnmV, c`. n`m` - H$n, amo_mM, \w$aU, o_mly, doX, hm`,
cm`, Jm`Z "AmR>dr`m {Xder Zme A^mdm & A`mZw^mdm
gwIo amho &&' - ~ JmWm110.
[g.]
A>^wO {d. AmR> ^wOm Agcocr; AmR> ~mOy Agcocr. [g.]
A>^ad nw. {edJUmVrc A>$nmVrc ^ad XodVm.
A>^moJ nw. AmR> H$maMo ^moJ - A, CXH$, Vm~yc, nwn, MXZ,
dgZ, e`m, AcH$ma.
[g.]
AQ>_ {d. AmR>dm.
[g.]
A>_^md nw. (`mo.) Hw$S>crVrc AmR>do WmZ.
[g.]
A>_`mXm{Jar nw. AmR> _moR>o ndV. {h_mc`, ho_Hy$Q>, {ZfY,
JY_mXZ, Zrc,doV, eJdmZ d _m`dmZ. ho O~wrnmV AgyZ Vo
`mVrc ZD$ ^mJm`m _`mXm AmhoV.
[g.]
A>_hmamoJ nw. AmR> _moR>o amoJ - dmV`mYr, A_ar, Hw$>, _oh,
CXa, ^JXa, Ae (_yi`mY), gJhUr.
[g.]
A>_hm{gp-r 1. A{U_m = eara A`V gy_ hmoUo. 2. _{h_m

A>gmdY

= eara _moR>o hmoUo. 3. c{K_m = eara dOZmV hcHo$ hmoUo.


4. mVr = gd m`m`m B{`mer `m `m B{`m`m A{Y>>mr
XodVm`m $nmZo g~Y KS>U.o 5. mH$m` = EoH$y Z R>mD$H$ Agco`m
d dJmXr nmacm{H$H$ WmZr d {Xg`mOmo`m BhcmoH$mVrc WmZr
^moJ d XeZmMo gm_` `oUo. 6. B{eVm = eVrMr, _m`oMr d
{V`m AemMr Bem`m {R>H$mUr d BVam`m {R>H$mUr AgUmar
oaUm. 7. d{eVm = {df` ^moJrV AgyZhr `m`m {R>H$mUr AmgV
Z hmoUo. 8. mH$m` = `m `m gwImMr BN>m H$amdr Vo Vo gwI
A_`mX mV hmoUo.
[g.]
A>_Jc {d. ({d. A>_Ji). 1. `mMo Vm|S>, eonyQ>, Am`mi,
N>mVr d Mma Iya ew^ AmhoV Agm; {H$`oH$m`m _Vo `mMo nm`,
eonyQ>, N>mVr d dfU ew^ AmhoV d Omo H${Q>Xoer ^mod`mZr
`wV AgyZ `m`m H$nmimda H$_cmH$Vr H|$gmMo doQ>moio AgVo
Agm (KmoS>m). 2. (gm_m`V) AmR> ew^cjUmZr `wV Agm
(KmoS>m).
Z. nwT>rc AmR> _Jc dVyMm g_wXm` - ~mU, AZr, Jm`,
gwdU, KV, gy`, Oc d amOm. H$mht`m _Vo qgh, df^, JO,
nyUm}XH$Hw$^, `OZ, {ZemU, dmo d Xrn. (am`m{^foH$m`m
g_`r `m A> _JcH$maH$ dVy cmJVmV.)
[g.]
A>_JcKV Z. doIS>, H$mo>, ~mr, _moh`m, Cnigar, g|YocmoU,
qnnir d Vyn `m AmfYm`m {_lUmZo {d{Y`wV ~Z{dcoco Vyn. ho
~w{dYH$ Amho.
[g.]
A>_mJ` Z. d{UH$mMm EH$ gH$ma. nhm AR>mJwio [g.]
A>_me nw. 1. AmR>dm Ae; ^mJ. 2. (d.) da Zmhrgm hmo`mgmR>r
AmR> ^mJ nm`mnH$s gmV ^mJ AmQ>dyZ EH$ Ae Ca{dVmV Agm
H$mT>m.
g.
A>_r r. Mm_mgmVrc {VnXonmgyZ AmR>dr {VWr. `m _{h`mVyZ
XmoZXm `oVmV - ew d d.
[g.]
A>dJ nw. 1. AmR> AmfYtMm g_wXm` - F$f^, OrdH$, _oX, _hm_oX,
Fr, dr, H$mH$mocr, jraH$mH$mocr. 2. _mOr~YZmV doir AmR>
_w`m _wcmZm ^moOZmg ~moc{dVmV Vo H$_.
[g.]
A>d`-d`m nw. A>dJmV OodUmam ~Qy>; CnZ`Zm`m {Xder,
_mV^moOZm`m doir AmR> ~Qy> Oodm`cm ~mocmdVmV `mVrc
`oH$.
[g.]
A>dfm {d. AmR> df} d`mMr (Hw$_m[aH$m); (`md$Z nwamVZ Wo_mUo
cZmg `mo` Pmcocr) Cnda.
[g.]
A>{ddmh nw. {ddmhmMo AmR> H$ma 1. ~mh = gmcH$V H$`mXmZ.
2. JmYd = C^`Vm`m AZw_VrZo. 3. amjg = O~aXVrZo H$`m
haU H$$Z. 4. Xd = `kgJr F$pdOmg H$`mXmZ H$$Z. 5. Amf
= Jm`, ~c KoD$Z H$`mnU. 7. Agwa = ewH$ KoD$Z. 8. nemM
- H$`m Mmo$Z AmUyZ nZr H$aUo.
[g.]
A>gmdY {d. nwH$i Jmo>tH$S>o EH$X_ cj nwa{dUmam - XoUmam;
A>mdYmZr.
[g.]

A>g>->r

_amR>r eXH$moe & 171

AgS>Uo-AmgS>Uo

A>g >->r r. H$mn{ZH$, empXH$, `jm, {Mconm, dmZr (dZ

A>mJewp -r r. ^y_r, AmgZ, Xoh, mUm`m_, dmH$, _Z,

g>r), JYdm, d[aH$m, {>~Y Zm Aem AmR> g>r.


[g.]
A>jma nw. nig, {ZdSw>J, gOr, AKmS>m, B, Vri, Od d
Q>mH$UIma.
[g.]
A>mH$nmc nw.`mV AmR> Imnar`m VwH$S>mda ^mOco`m
nwamoS>memMm hdr XoVmV Vmo `mJ, nwamoS>me.
[g.]
A>mXe {d. AR>am.
[g.]
A>mXenXo Z. J`mjor {dUwnXmOdi - H$`n, AJVr, H$mM,
_VJ, H$d, XYrM, JUoe, H$m{VHo$`, ~m, , B, gy`, M
d AmhdZr`, X{jU, Jmhn`, g`, Amdg`, (ho AZr). `m
AR>am nXmda qnS>XmZ H$amdo cmJVo. hr AR>am nXo hUOo IS>H$mda
nmdcm`m AmH$VrMo H$mio S>mJ C_Q>cc
o o AmhoV. hr nmdco A{Vgy_
>rZo nm{h`mgM {XgVmV.
[g.]
A>m`m`r r. AmR> A`m` Agcocm, nm{UZr `m gH$V
d`mH$aUmMm `mH$aUmdarc JW.
[g.]
A>mdH$ - A>dH$ {d. 1. `m ZmdmMm H$hmoS> F$ftMm _wcJm
(J^mV AgVm ~mnmg A``ZmVrc MwH$s~c `mZo {hU{dco hUyZ
`m`m emnmZo hm AmR> {R>H$mUr dmH$S>m Pmcm. `md$Z) AmR>
{R>H$mUr dmH$S>m. 2. (c.) Hw$$n; {dyn; {dcjU {XgUmam (_mUyg,
~oT>~ dVy).
[g.]
A>mdYmZr {d. AZoH$ Jmo>tH$S>o EH$X_ cj nwa{dUmam qH$dm AdYmZ
[g. A> + AdYmZ]
XoUmam. nhm A>gmdY
A>mJ Z. A>H$moZmMr AmH$Vr.
{d. A>H$moZr.
[g. A> + AJ]
A>mjar r. 1. EH$m N>XmMo Zmd. H$mhr A^J d Amo`m A>mjar
AgVmV. Jm`r N>X hmhr AQ>mjar Amho. AmQ> MaUr, {MaUr,
Ago A>mjarMo H$mhr H$ma AmhoV "{damoZ Omo _waoc ao & ^`mV
Vmo gaoc ao & {dao{MZm _wao{MZm & ^`mV Vmo gao{MZm &&' - Xm{d
776. 2. (_mg_Yrc) Vm_riZmSy>Vrc (gmVmZrMr) EH$ OmV.
" Z_mo Zmam`Um`' `m A>mjar _m`m ^mdmda `mMm {ddmg
AgVmo.
[g.]
A>mjar _ nw. 1. AmR> Ajao `mV AmhoV Agm _ " Z_mo
Zmam`Um`.' 2. (c.) "H$go H$$ H$m` H$$' hm AmR> AjamMm
_; A{Ve` Xm[a, _moR>o gH$Q> qH$dm AS>MU mV Pmcr AgVm
Ago eX VmoSy>Z {ZKVmV.
[g.]
A>mJZ_Z - nmV - Um_ Z. nw. hmV, nm`, JwS>Ko, dj:Wc,
_VH$, >r, _Z d dmUr hr AmR> AJo O{_Zrda Q>oHy$Z Z_H$ma
H$aUo. A{Ve` AmXamWu Z_VmnydH$ Z_H$ma.
A>mJ`moJ nhm A>{dY g_mYr "`oH$ gmJVr A>mJ`moJ &
ZmZm MHo$ &&' - km 5.4.24.
A>mJcdU Z. nmXocmoU, Amodm, Am_gwco, AmcdoVg hr EH$ EH$
^mJ, Xmc{MZr, docXmoS>o d {_`m hr AYm ^mJ d gmIa gdm`m
~amo~a KmcyZ Ho$coco MyU. ho ApZXrnH$ Amho.
[g.]

Am_, ~ `mMr ewr.


[g.]
AQ>mJgmYZ nhm A>{dY g_mYr
A>rcm nw. (Am`w.) JmR>rMm EH$ {dH$ma; H$mo>JV JW r: "Jw_, A>rcm
`m {dH$mamV JmR>rMo jaU hmo`mH$[aVm Vm_^_mMm Cn`moJ hmoVmo.'
- Am`w{g^m 1.38.
A>mXo aeo, A>mXo eo {d. (nmT>mV) 108 g`m.[g. AQ>mo ma eV]
A>mo ha, A>m ha {H${d. am{Xdg; AIS>; gVV; {ZaVa ({XdgmMo
AmR> ha `md$Z).
[g.]
A>r r. JmR>; AR>ir; JR>moir "O _mJwVr hmo` J^BN>m & J^H$moe
dmT>o _mgm_mgm & V A>r nS>o ewmem & VZjramgr &&' - H$Wm
5.7.122.
[g. A{> = ~r, AR>ir]
AgH$Q> {d. 1. dmadma. 2. (c.) ~marH$ "H${UH$ Mmimdr AgH$Q> &
nmISy>{Z gmS>md| H$gnQ> & hmoBc n[anmH$ MmoIQ> & nyUnw[a`m
{gcmSy> &&' - Ed 18.50.
[g. AgH$V]
AgH$a {d. Ae`m` "Eogm g[anmS> Y$ AgH$$' - km 11.541.
AgH$(H$m)aUo g{H$. {YH$m$Z ~mocUo.
AgH$m {d. EH$Q>m "H$Uw AgH$m{M gmnS>o &' - Cfm 29.
[g. A + g{IZ - gIm]
AgH$m-Ho$ {d. 1. gd; gJio; EHy$UEH$; EH$Xa"{cmoH$sMo nmn
AgHo$ &' - E^m 27.398. 2. gdmVrc `oH$ qH$dm gd EH$X_
"Vmo Vy na~{M AgH|$ & _O Xdo {XYcm{g hVmoXHo$ &' - km
10.322.
[g. AmgmJ]
AgH$mQ> Z. _mOcoco amZ; PwS>nmMr JXu "AgH$mQ> amZmV Omd
ZH$mo.' - _gmn 4.4.279.
(Jm.)
AgH$V {H${d. dmadma; nwZnwhm; AZoH$dma.
[g.]
AgV {d. 1. {daV; CXmgrZ. 2. `gZ, N>X Zgcocm. 3.
AeV.[g.](dm.)Ag{$ CnZUo - AmOmar nS>Uo: "Zgthr
^mS>maoH$mam{g Ag{$ CnZbr &' -brMny 1.25.
AgJY nw. AdJYm; AmH$X; MmanmM \y$Q> CMrMr. {ndiga qH$dm
{hadQ> \w$co AgUmar EH$ AmfYr dZnVr. [g. AdJYm]
AgJmo {d. {^ JmomMm; dJmomVrc,g_mZ JmomVrc Zgcocm. [g.]
AgQ> {d.AmgV; Jwa\$Q>coco "Y[aVm BN>m Xwar nio & nmR>r gmohio
CXmgm & hUD${Z AgQ> _Z & ZH$m IyU gmJVmo &' - VwJm 3293.
[g. Am + gV]
AgQ^>mOr r. {nR>m~amo~a {eOdcocr ^mOr; Jmoim^mOr.
AgS>Uo-AmgS>Uo C{H$. 1. {hgH$m XoD$Z AmoT>Uo; {hgH$Uo; IoMUo
(B{`, Ad`d B) "H$s X`t ^m{d ImoV & AgS>mo{Z Am{X`
Imcr nmS>y &' - Zd 22.50. 2. gwnmZo {d{e> H$mao nmISy>Z JXi
H$mT>U;o H$Ur dJao H$mT>U;o ZrQ> H$aUo; dN> H$aUo. 3. AgS>m,
{hgS>m XoD$Z OmoamZo AmnQ>U;o (Imcr, da) AmXiUo. nhm hmgS>Uo
4. EH$X_, ImS>H$Z \$Q>H$mdUo (Mm~yH$ dJa). 5. YwVmaUo;
_wS>Uo; ^m|XUo; c~mS>rZo - R>H$dyZ, CnQy>Z ZoUo (ngo, _mc dJao).

AgS>m, AmgS>m

172 & _amR>r eXH$moe

6. (emn qH$dm AneX `mMm) ^{S>_ma H$aUo. 7. Imcr nS>Uo.


[g. Am + gyX]
AgS>m, AmgS>m nw. 1. EH$X_-MQ>H$Z {Xcocm OmoamMm {hgH$m,
{hgS>m (Ad`d-Jmmcm); Agm {hgH$m ~g`m_wio hmoUmao XwI
({H$. XoUo, ~gUo). EH$X_ {hgH$Uo, \$Q>H$mdUo, CS>{dUo (Mm~yH$,
Xmoar dJao); EH$X_ YaUo, nH$S>Uo. 2. {nidQ>Umam H$n; {VS>rH$;
doUm; AmMH$m (~wS>Umam, \$mer OmUmam, JwX_aUmam qH$dm _amd`mg
Q>oH$cocm Ogo H$aVmo Vgm). ({H$. XoUo, `oUo). 3. YH$m; VS>mIm.
(`mnmamV, {nH$mg~Yr) gmogmdo cmJUmao ZwH$gmZ-VmoQ>m ({H$.
~gUo); AgS>Uo.
AgS>m-S>r-S>rH$ {d. 1. Z gS>cocm; Z H$mS>cocm; CIimV Z
Hw$Q>cocm; dN>, nmT>am Z Ho$cocm (VmXyi, Ym` dJao). 2. (c.)
A{e{jV; ~o{eV; diU Zgcocm; Ag`; AgH$V; A{e>;
AS>mUr; JmdT>i; AkmZr.
[A + gS>Uo]
AgS>r r. 1. OI_oda ~gUm`m _m`mZr Ho$cocr {d>m; jVm{XH$mda
_mem ~g`m_wio `mV hmoUmar H$_tMr Cnmr; gS>`mMr Hw$O`mMr {H$`m. ({H$. nS>Uo, KmcUo). 2. (H$mht`m _Vo)
OI_oVrc H$_r qH$dm `m Cn H$aUmar _mer.
AgT>T>mi nhm AewT>mi
AgU-Um, AgUr nw. r. Agm`mMo PmS>. `m`m \$mm _moR>m
d cm~Q> AgyZ cmHy$S> B_maVrg Cn`moJr nS>Vo. [g. AmgZ]
AgUo A{H$. 1. dVUo; ApVdmV AgUo; {OdV AgUo; OJUo.
2. amhUo; dmV` H$aUo; _wH$m_, dVr H$aUo.[g. Ag = amhUo]
AgV {d. 1. Iao Zho Vo; ImoQ>o; Ag`; {_`m; AdmVd; {dZmer;
`mcm ApVd Zmhr Vo; H$mn{ZH$; Agc Zho Ago. 2. dmBQ>;
Xw>; AgmYy; IQ>mi. 3. A`m`; A`mo`.
Z. 1. {Ocm ApVd Zmhr Aer Jmo>. 2. Ag` : "Var gN>Xo
`oUo & AmQw>{Z AgVmMo ZmUo & Xm{dOo A`J dmUo &' - km
17.380.3. dmBQ> Jmo>.
[g. A + gV]
AgV AH$ nw. (J.) _yc^yV ~{OH$ {H$`mer {dgJV Ag`mZo
`mg H$mn{ZH$ hQ>co OmVo Agm AH$. YZ AWdm F$U Aem
H$moU`mhr g`oMm dJ Zoh_r YZM AgVmo. `m_wio F$U g`oMo
dJ_yi ApVdmV Agy eH$V Zmhr. hUyZ Aem g`og AgV
AH$ hUVmV. H$moUVmhr AgV AH$ (A + ` ~) Aem d$nmV
_mS>Vm `oVmo. `mV A d ~ `m XmoZ gV g`m AgyZ `, hUOo
(-) 1Mo dJ_yi, hr AgV g`m AgVo.
[g.]
AgVm {d. 1. AgUmam; Agcocm "H$s AgVo Amnwco S>moio & AmnU
PmH$s &' - km 7.73. `m`mOdi H$mhr AW Amho Agm;
gnpm_mZ; J~a; EonVXma; EodOXma. 2. g_W, j_; `mo`; cm`H$;
Cn`moJr; H$m_mMm.
{H${d. `mAWu; `mnjr: "ZmZmZr cmo^ Yacm, AgVm (`mAWu)
gH$Q> nS>Uma Zmhr.' - Eocog 5196.
Ag{V`o {H${d. `WmeVr.

Ag`nUm

AgVr r. 1. gmdr qH$dm n{VdVm Zgcocr r; Hw$cQ>m; Om[aUr


"haUma Agw h${Z dgw VX{^c{fV Z J{UH$m Vgr AgVr &' _mog^m 1.61.
{d. Xw>; ZrM; dmBQ> "`mMr _{V gmoS>rZm XwamJhm AgVr &' _moH$U 1.25.
[g.]
AgVoZr {H${d. AgyZgwm.
AgVonU Z. ApVd; AgconUm; OJUo; AgUo "Vgo AgVonU
AmhmM & Zmht hmoBOo ho gmM &' - km 8.31.
[g. Ag]
AgH$ma nw. AZmXa; Adkm; An_mZ; Ag_mZ; AdhocZm.
AgH$mi nw. A{Z>, Xw> A`m`mMm H$mi; XwJwUr nwfmMr {V>m
d gXJwUr nwfmMr X`mdWm Agm {dnarV H$mi; Xem. ^Q>mMma,
_M_M, X`mdWm `mMo m~` _mO`m_wio XwI H$aVmZm hm
eX `mo{OVmV.
(H$m|.)[g. AgV + H$mc]
Ag` {d. Iao Zho Vo; {_`m; ImoQ>o; AdmV{dH$; AdmVd;
H$mn{ZH$; A{ZpMV.
Z. ImoQ>onUm; ImoQ>r Jmo>.
Ag`Vm r. 1. {_`d; Ag`. 2. ^m_H$Vm.
[g.]
Ag`emoYH$ Ag` emoYyZ H$mT>Umam.
Ag`kmZ Z. Omo nXmW Ogm Zgoc Vgm Vmo Amho Ago ^mgUo `mg
Ag`kmZ Ago hUVmV.
[g.]
AgX^md nw. Xw> dmr; dmBQ> ^md; Xwdmr.
[g.]
AgmX nw. 1. Wm{nV gmm d gWm `mMm gnyU AdrH$ma
H$aUmao _V. 2. gd _y`o, OrdZmdarc lm d gdmXmMr e`Vm
nVeranUo ZmH$maUmam ge`dmXmMm EH$ H$ma.
[g.]
Ag_{V-Vr r. {_`m _mZUo; ImoQ>m Jh.
{d. Xw>{dMmamMm, Hw$~w{.
Agnj {d. (VH$.) OoWo gm` Zmhr Ago {ZM`mZo hUVm `oVo
`mcm {dnj (Agnj) hUVmV.
[g.]
Ag~Q>, Ag~Q>m>g nw. VVw_` I{ZO `; `mda {dVdmMm
n[aUm_ hmoV Zg`mH$maUmZo ~m`ca d dm\$ ZoUm`m Z`m^modVr
ho cmdVmV. VgoM OoWo AmJrMo ^` `m{R>H$mUrhr dmnaVmV.
[B. A~oQ>mg]
Ag~m~ r. 1. MrOdVy; _mc_mm; gm_mZgw_mZ; gmYZgm_Jr;
gm{h`; dVy. 2. `wgm_Jr; `wmon`moJr gm_mZ. nhm AO~m~
[\$m.]
Ag~m~r nw. KmoS>m`m JwS>`mda \$moS> `oD$Z Omo amoJ hmoVmo Vmo. Adn 2.228.
Ag` {d. 1 (_yi AW) g^oV ~g`mgda`mg A`mo`, A`wV.
2. (c.) {e>mMmam{d; A{e>; dmBQ>, ^c`m arVrMm, dVZmMm;
OJcr; jw; AS>mUr; JmdT>i; hcH$Q>; Jm`. 3. g^oV Z emo^oc
Ago (dmJUo, ~mocUo B.).
[g.]
Ag`nUm nw. MmJ`m _mUgmcm Z emo^Umao dmJUo; {e>g_V
Zgcoco dVZ; {e>mMmamcm gmoSy>Z dmJUo; JmdT>inUm; amZQ>rnUm.

Ag_

_amR>r eXH$moe & 173

Ag_ nw. (gm{h`) EH$ AcH$ma. OoWo Cn_mM Zmhr Ago dUZ
AgVo VoWo hm AcH$ma hmoVmo. CXm. "d`JwU| H$m` KS>o _m{Vgt
BVa dmZam O` &' - _mo^r_ 1.65.
{d. ge, gmaIm Zmhr Agm; {df_.
[g.]
Ag_JQ> JwUZ {d. (dZ.) XmoZ doJ`m OmVt`m gH$amVyZ {Z_mU
hmoUmam, aJgymMo 2 JQ> AgUmam (Ord.).
[g.]
Ag_O nw. g_OwVtMm A^md; AkmZ; Jag_O.
{d. g_OyV ZgUmam; g_OyV Z nS>Umam.
Ag_OyV r. Jag_OyV; {dnarV Jh; _V^oX; ~o~Zm~.
Ag_OwVr - `m {d. {dZdUr H$$Z qH$dm n>rH$aUmZo g_OyV
nQ>V Zmhr Agm; g_OyV hmo`mcm Ae`; _ZYaUr H$a`mg,
_Z di{d`mg Ae` - H$Rr>U; emV H$a`mcm H$R>rU; hoH$Q>.
Ag_Vm r. (g_mO.) {dOmoS>nUm; gmaIonUm ZgUo.
[g.]
Ag_Vmoc nw. (AW.) AW`dWoMm {~KS>cocm Vmoc. [g.]
Ag_d` nw. gwgJVrMm, gwgdmXmMm A^md; g_VmocnUmMm,
g_d`mMm A^md.
[g.]
Ag_pdV {d. XOm, H$_ qH$dm _hd `mV gmaIonUm Zgcocm;
g_d` gmYcocm Zmhr Agm.
[g.]
Ag_no{eVm r. (d.) noetMm AmH$ma ~XcUo. {deofV Agm`
nmSw>amoJm_`o cmc aVnoetMm AmH$ma ~XcUo.
[g.]
Ag_~rOwH$ {d. (dZ.) Za d r JVHw $Ymar {Z_mU H$aUmar; XmoZ
(cKw d Jw$) H$maMr ~rOwH$o gdUmar (dZnVr).
[g.]
Ag_{_V {d. (^yem.) _mU~ qH$dm g__mUmV Zgcocr; Xmohr
~mOyMm H$c gmaIm Zgcocr (dcr).
Ag_W {d. 1. gm_`hrZ; AeV; Xw~i; Aj_; Zm_X;
Zmcm`H$. 2. EImXr Jmo> H$am`cm `m`mOdi `mo` gmYZ
Zmhr Agm.
[g.]
Ag_WVm r. EImXo H$m_ H$a`mMr eVr, Hw$dV ZgUo. [g.]
Ag_WZr` {d. `m`m`m qH$dm VH$m`m >rZo Oo ~amo~a Amho Ago
nQ>dyZ XoVm `oV Zmhr, `mMo g_WZ H$aVm `oV Zmhr Agm.[g.]
Ag_nH$ {d. Z nQ>Umam; A`mo`; Ag`wpVH$.
[g.]
Ag_dcr {d. (^yem.) AmH$mamV d dH$s^dZmV ge Zgcocr
KS>r (IS>H$mMr, ndVmMr).
[g.]
Ag_dm` {d. Amd`H$ qH$dm {Z` Zho Ago H$maU; H$m`mer
{ZH$Q> g~ Zho Ago H$maU.
[g.]
Ag_dm`r {d. EH$g_`mdN>oXo H$$Z ZgUmam; g~ ZgUmam;
A J ^y V ZgUmam; AmH$p_H$; Z { _pmH$; mg { JH$;
`N> m ^yV .
[g.]
Ag_dm`r H$maU Z. (`m`.) {Z` g~Y Zgcoco H$maU. CXm.
VVw`moJ ho nQ>mMo H$maU.
[g.]
Ag_ghmg, Ag_gmhg, Ag_gmg {d. 1. \$ma, A_`mX
gmhgr; `m`m gmhgH$`mg VwcZm Zmhr Agm. 2. Ag`;
nwH$i; A{Ve`; Anma; A_`mX : "_J V`m ~JmoiH$mMo

AgcJ

Aeme & gdVr Am{X gH$n Ag_ghmg &&' - km 8.24. 3.


A{Zdma.
[g. A + g_ + gmhg]
Ag_Og Z.1 Agm`; Agm`; AZZw$nVm; \$aH$.
{d. 1. Ag`; Ag_mZ; Ag_. 2. _>; _yI; hoH$Q>; `mcm
JhUeVr Zmhr Agm. 3. H$mi-doi Z g_OUmam.
[g.]
Ag_m r. (J.) XmoZ ametMr _y`o g_mZ ZmhrV Ago Xe{dUmao
J{UVr {Mhm`m ^mfoV {c{hcoco {dYmZ. j> >>`, A> >~.[g.]
Ag_mB {d. 1. Z _mdUmar; _ZmV Z amhUmar "Amnw{c`m _Zm
~adr & Ag_mB JmoR>r Ordt &' - km 6.118. 2. Ag "_m`~mn
{Z_m`mdar & KmVco ^mdmMo Am^mat & Vmo{h n[a h[a & VwO Ombm
Ag_mB &' - VwJm 4090.
Ag_mOrH$V Ord nw. g_mOmer OwiVo Ko`mMr gd` `mcm Zmhr
Agm mUr.
Ag_mYmZ Z. 1. ZmIwfr; AgVmof; AemVVm; Adm`; _ZVmn.
2. XwIUo; AmOma "{d nS>cm Ag_mYmZt & Xoddeo H$${Z &
nMd nmdcm n[a`ogm &' - JwM 8.26.
[g.]
Ag_mZ {d. Age; {df_; A{YH$CUm; EH$m nmVirV Zgcocm;
{^ "H$r OJOwJ n{S>co Ag_mZw & EHo$ doi| &' - {ed 63.[g.]
Ag_mZJV-Vr r. 1. ZmJ_moS>r, dmH$S>r JVr, diU, _mJ, AmoK.
2. A{Z`{_V; A`dpWV; {df_ JVr; gwYmaUm.
Ag_mZXoe nw. 1. MT>CVmamMr, CM-gIc O_rZ. 2. AZoH$ ^oX,
H$ma Agcocm Xoe.
[g.]
Ag_m`mo{OV {d. VS>OmoS> Z Ho$cocm; _oi Z KmVcocm ({heo~).
[g.]
Ag_mg {d. 1. _`m{XV, gHw${MV Zgcocm; ngacocm; \$cmdcocm.
2. A_`mX; Ag`mV. nhm Ag_ghmg
[g. A + g_mg = OyQ>, gH$moM]
Ag_mVa^wO MmH$moZ nw. `m MmH$moZm`m H$moU`mhr XmoZ ~mOy
nanamer g_mVa ZgVmV Agm MmH$moZ.
[g.]
Aga nw. 1. AV; eodQ> "H$UamdOr `mMo mUmZ| Aga Ho$cm Ago
dmQ>c.o ' -_Bgm 5.83. 2. n[aUm_; R>gm; ^md; H$m` "AgaH$maH$
^mfU' - _mO 2.6.30. 3. (`mnH$) N>Q>m; Ae; {Mh; IyU;
dmg; cOV; cHo$a.
[\$m. Aga = {Mh, n[aUm_]
Agc {d. 1. _yiMo; Adc; AmH$m{cH$; n{hco. 2. _w`;
W_; CH$>; lo>; n{h`m VrMm. 3. ZH$cr Zho Vmo; Iam;
AH${_. 4. Wmoa; Hw$crZ; CM Kam`mVrc, demVrc, OmVrVrc.
5. _wim~ahHy$_, h~oh~ ({M, Vg~ra, Ioi). 6. Amag;
Y_nZrnmgyZ Pmcocm.
[\$m. Ac]
Agc AOu r. (H$m`Xm.) _yi VH$ma; XmIc {\$`mX.
[\$m. Adc + AOu]
Agc(i)H$m r. Amcofm Zj.
(Jm.)
AgcJ {d. 1. gcZ; OdiMm "AgcJw Eogm AmdS>o & {gAmo{gAmo
Z E H$hUt H$S>| &' - {ed 684. 2. gmono; gwJ_ "EHo$ Ky{UVo

AgcJnU

174 & _amR>r eXH$moe

gmdYo & AgcJo EHo$ AJmYo &' - km- 11.126.


AgcJnU Z. gwJ_nUm; gwc^Vm "H$gm PH${dcmo AgcJnUo
AjamMo{Z &' - km 7.194.
[g. Am + gcZ]
Agc(i)Uo A{H$. CgiUo "H$s JJmn` Agcco &' - km 13.269.
AgcZgc {d. _yi demMm; Amag. (Om.)[\$m. Ac + Zc]
Agc\y$c Z. 1. ew D$X\y$c. 2. ew AH$.
Agc~m~ r. 1.n{hcm H$an>m; _yiMr ~m~, H$c_. 2. {H$`m`m
~Xmo~VmH$[aVm R>odco`m g`mg H$_r XamZo nXmW nwad`mMr
gaH$mar a`Voda Agcocr gVr.
[\$m. Ac + ~m~]
AgcJ {H${d. Odi; gJVrV "Aem`m ~gy Z`o AgcJr &' amcm 44.
[g. Am+ gb]
Agcm {d. Aem H$maMm.
[g. Be]
AgcmB r. 1. AgcnUm; IaonUm; CH$>nUm. 2. _moR>onUm,
g`Vm; Hw$crZnUm; Kam`mMm CMnUm "mU{h doMw{Z H$aUt
H$arc Vmo AgcmB &' - amcm 11.
[\$m. Ac]
Agcr {d. ew; Agc; Iam; gm; _yi.[\$m. Acr]
Agda - ` {d. Z gmdaUmao; A_`mX "VoW Agdao AmZXo &' km 18.1621.
[g. A + g + d]
AgdU {d.{^dUmMm; {^ OmVrMm,$nmMm; {dOmVr`. [g.]
Agdm`m r. Ad. dm`m "Agdm`m gaH$ma`m Jo`m ZgVrc.'
- Eoggm 14.24.
Ag{dUo {H$. 1. ZdrZ _{mH$mnm, _S>Ho$ am~dUo, amndUo (VmndyZ
d XwYmZo ^$Z). 2. (c.) H$m_m`^J H$aUo; EImm Hw$_m[aHo$er
g^moJ H$aUo. 3. (gm_m`V) EImm rer ~oH$m`Xoera g_mJ_,
gJ H$aUo; OmaH$_, `{^Mma H$aUo.
Ag{dUo C{H$. [aJUm_`o ^modam Q>mH$Uo, _maUo.
AghH$ma n. 1. ghH$mamMm A^md; VwQ>H$nUm; AcJnUm; ~amo~a
H$m_ Z H$aUo; _XV Z H$aUo. 2. Wm{nV gaH$ma`m H$moU`mhr
H$m`mV gh^mJr Z hmoUo " AghH$ma - `wJmV mVmomVr Aml_,
{dmc`o {Z {dmnrR>o WmnZ Pmcr.' - ^m 440. 3. EImm
Jmo>rMm {ZfoY hUyZ gaH$mar H$a ^a`mg, H$m`mMo nmcZ H$a`mg
ZH$ma XoUo.
[g.]
AghH$m[aVm r. EH$ qH$dm nana ghH$m`mZo H$m_ H$a`mMo
ZmH$maUo; ~{c> gaH$maer Xw~c d {Ze OoZo Owc_mZo JmOyZ
Jo`m_wio H$moU`mhr H$maMr ghH$m[aVm Z H$a`mMm CnH$_.
Agh_V-Vr r. _V Z OwiUo; EH$_V Z hmoUo.
[g.]
AghmZw {d. ghZ H$a`mg H$R>rU "AghmZw OJt OJXim MmhmVw
_cw &' - {ed 512.
Aghm` {d.1. EH$Q>m; OmoS>rXma Zgcocm; {_, _XVZrg, AZw`m`r
Zgcocm. 2. AZmW; {Zam{lV.
[g.]
Ag{hUw V m r. ghZercVm ZgUo ; gmo { eH$nUm ZgUo ;
AghZercVm; AZmXa; MrS>.
[g.]
Ag{hUy {d. Amn`mhZ doJ`m H$maMo BVamMo dmJUo `mcm ghZ

AgM`r A{Y_mZ ^mJ

hmoV Zmhr Agm. na_Vm~c g{hUwVm, gmo{eH$nUm Zmhr Agm.


Ag {d.1. ghZ H$a`mg H$R>rU; Ae`; Xwgh. 2. da; df`
"gdmg Vw_Mo Ag YUr`mMr d H$m`^mJr `mMr __Vm Vw_Mo
R>m`t, ho gdmg Ag.' - Eocog 900.
[g.]
AgH$m[aVm r. ghZ Z H$aUo; `j {V~Y "d[a>mMm
AghH$m[aVoMm CnXoe H${Z>mZm AgH$m[aVocm hUOo `j
AS>Wim H$a`mcm ghOM dm H$arc.' - Ho$ 21.3.39.[g.]
AgiH$m-Im nw. AmqcJZ; {_R>r; H$dQ>miUo.
[g. AmcofMm An.]
AgiJ {d. gwJ_ "A{ Zho AgiJw &' - CJr 44.
AgH$sU {d. `mV {hUH$gnUm qH$dm ^ogi Zmhr Agm. [g.]
AgH$ _Ur` {d. Xwg`m`m Zmdmda H$$Z Z XoVm `o`mOmoJm. [g.]
AgH$ m_H$ {d. (d.) ggJO` Zgcocm (amoJ).
[g.]
AgH$m_r {d. (d.) ggJ Z H$aUmam (amoJ).
[g.]
AgH$m` ^moJdQ>m nw. Omo ^moJdQ>m {d{eQ> `VrH$S>oM AgVmo d
Xwg`mH$S>o OmV Zmhr Vmo.
Ag`, Ag`mH$ -V, Ag`o` {d. 1. AJ{UV, AJ`
"AmVm eX~ht Ag`mH|$ &' - km 1030. 2. Z _moOcocm; Z
JUcocm.
[g.]
AgJ nw. 1. gJVrMm A^md. 2. N>X, `gZ, AmdS> ZgUo.
{d. 1. gd gJ n[a`mJ Ho$cocm; g`mgr; {daV; H$emMrhr
AmgVr Zgcocm. 2. EH$Q>m; EH$cH$m|S>m; H$moUmMr OmoS> Zgcocm;
gJVrcm H$moUr Zgcocm "A{H$`w _r EHw$ AgJw _r AemoHw$ &' km 18.1192. 3. gJVr Z H$a`mOmoJm; gJVrg A`mo`.[g.]
AgJV {d. 1. Ag~; {dgJV; gX^ OwiV Zmhr Agm (^mfU,
{dMma); nanamer _oi Zgcocm. 2. A`wV; A`mo`; {dnarV
(dVUyH$, dVZ).
AgJV Mw~ H$Z Z.(^m.) EImXm nXmW Mw~ H$eVrZo `wV H$aVmZm
EH$mM doir _w` Ydw m`m ~amo~arZo Xwgao XmoZ Ydw `m_`o ApVdmV
`oVmV. ho Mw~ H$dm`m {Z`_m`m {d hmo`.
AgJVVm r. {dOmoS>nUm; {dnarVVm.
[g.]
AgJV-Vr r. {dgJVr; Ag~Vm; A`mo`Vm (^mfU, {dMma
`mMr); (gm{h`) EH$ AcH$ma. H$maU Am{U H$m` hr Xmohr
EH$mMdoir {^Z{^ {R>H$mUr AmhoV Ago Oohm H$dr CXmhaUmZo
XmIdyZ XoVmo Vohm AgJVr hm AcH$ma hmoVmo.
AgK{Q>V {d. gK{Q>V, EH${V Zgcocm; gwgK {Q>V, ~mYrd Zgcocm.
[g.]
AgKS> {d. A`wV; Ae`; {d{M; M_H$m[aH$ "H${V nwfmMr
Hw$cdmS>r & gmKVm XoI AgKS>r &' - amkm 13.972.
[g. A + g_ + KQ>]
AgKS>Uo {H$. A`mo` AgUo "Oo {dMmaVm{M AgKS>o &' - km 4.176.
AgM`r A{Y_mZ ^mJ nw. (`mnma.) `m ^mJmda (eoAada)
AJhH$mZo {_iUmam cm^me H$nZrcm VmoQ>m hmoV AgVmZm gmR>V

AgMi

_amR>r eXH$moe & 175

OmV Zmhr Agm ^mJ (eoAa).


AgMi Z. da~wr. (Jmo)
[g. A + g + Mc]
AgOmi nw. ImoQ>m, {_`m Amamon - Ami.(H$m|.)
[g. AgV + Omc]
AgV {d.MMc; AgW; ApWa "Ogo dmhVo nmUr Om` doJo &
Vgo{M Am{UH$ {_io _mJo & Vodt AgV{M A{gOo OJo & _m{ZOo
gV &' - km 15.133.
AgV {d.- 1. ApVdmV Zgcocm; A{d_mZ; Zgcocm; AemdV;
ImoQ>m. nhm AgV "hUmo{Z ho AgV{M ga| &' - na_m 10.24.
2. c~mS>; ZmpVH$; gV Zho Vmo.
[g.]
AgVV \$c Z. (Z.) `m \$cmMm AmcoI AIS> ZgVmo Ago \$c.
[g.]
AgVnU, AgVVm Z. r. 1. ZmpVH$nUm; AgmYwdmr "`mMo
{Z dm`o AgVVm & {Zeof _mdio VdVm & `mgr{M Jm gXJwVm &
doXemmWm {Vnm &&' - E^m 3.287. 2. AgH$_; {_`md;
ImoQ>onUm.
AgVwcZ Z. ~amo~ar ZgUo; g_Vmoc ZgUo.
[g.]
AgVw{cV {d. gVwcZ, g_Vmoc Zgcocm.
[g.]
AgVw{cV n[anW nw. ({dA.) g_Vmoc Zgcoco, gVwcZ {~KS>coco
{dwVHw$S>c (g{H$Q>).
AgVw> {d. 1. ZmIyf; Ag_mYmZr; AVV. 2. Ja_Ou Pmcocm;
>.
[g.]
AgVV {d. 1. nyU Z ^acoco; nyU Z _wacoco. 2. VV Z Pmcoco.
AgVmof nw. 1. ZmIwfr; BVamOr; IoX. 2. Ag_mYmZ; AVVVm.
3. (amOH$s`) Oo`m _ZmMr AdWVm; AemVVm; Mc{~Mc,
Ii~i hmo`mMr pWVr "AgVmof hm gd ^mdr CH$fmMo,
`ZmMo, Eod`mMo d _mojmMo ~rO Amho. hm Oa AmnU gdmZr Z>
Ho$cm Va `m OJmV d nacmoH$mV XoIrc Amncr YS>JV cmJUma
Zmhr.' - {Q>gy 12.
[g.]
AgVmofr {d. ZmIyf; AVV; Ag_mYmZr; g_mYmZ nmd`mcm
H$R>rU; hmdam; cmo^r.
[g.]
Ag{XY {d. g{XY Zgcocm; {Zge`; {Z^mV; {ZeH$; {Z{ddmX;
gwn>.
[g.]
Agn {d. {ZYZ; X[ar; H$Jmc; Jar~.
[g.]
AgnmVr {d. EH$mM doir Mmcy Zgcoco; g_$n Zgcoco.
AgnmVr aofm r. Or dmT>{dcr AgVm Xwg`m dH$aofoOdi OmVo
nU AZVVon`V `j ne H$arV Zmhr Aer aofm.
[g.]
AgnrS>Vm r. Z X~Uo; Imcr Z OmUo; X~co, {MUco Z Om`mMr
pWVr.
[g.]
AgnrS> m`y nw. (^m.) Z Xm~cm OmUmam, Xm~mImcr Z amhUmam
dnXmW.
[g.]
AgnV {d. (agm.) g_ag, EH$Ord Z Pmcoco; nwao Z ^acoco;
H$UmV H$U Z {daKicoco; nyUnUo Z _wacoco.
[g.]

Ag^mdZm

Agn V mdU Z. (^m.) gn V Zgcoco mdU; Z {daKicoco


mdU.{daKiUmam nXmW d nXmW {OVH$m emofZy KoVmo `m j_Von`V
dnXmWmV {daKiUmam nXmW emofcm Z OmUo.
[g.]
Agk {d. {Z{dH$n.
[g.]
AgkmV g_mYr r. `m g_mYrV gd dmtMm c` hmoD$Z
Am_m Ho$di Amn`m d$nm`m {R>H$mUr crZ AgVmo Vr;
{Z{dH$n g_mYr.
[g.]
Ag~ {d. 1. {dgJV; Ag`wV; g~Y cjmV Z KoVcoco (^mfU,
coIZ); {dnarV; ~oT>Jr; AZmMmar; A`mo`; A`wV (H$`,
AmMaU) "Oar {^{M AZm{X {g & Var Z `oVr ho Ag~ &'
- km 15.323. 2. AcJ; doJim; VwQ>H$; {Zamim; g~Y VmoS>cc
o m.
3. M_H$m[aH$; Ag^m`; Ag_OgnUmMo; Ag_nH$; ~wrcm Z
nQ>Umao; A`wV.
[g.]
Ag~Y nw. g~YmMm A^md; _oi qH$dm g_d` `mMm A^md.
{d. {Zamim; doJim.
Ag^S> {d. ~ogw_ma; A{Ve`; H$nZmVrV; \$ma; A_`mX; {dnwc:
"Var V`m{M gm[aIo & Ag^S> nmn {nHo$ &' - km 13.31.
Ag^d nw. 1. g^dmMm - hmo`mMm A^md. 2. (c.) Ae`Vm;
Ag^m`Vm; XwKQ>Vm; ZgUonUm; Z KS>cocr Jmo>. 3. Ag~Vm;
Ag_nH$Vm; A`wVVm; dnar`; {dOmoS>nUm. 4. (gm{h`) EH$ AcH$ma
- Ae` Jmo>rMo dUZ Ho$`mZo, Ae` {dYmZ Ho$`mZo hm AcH$ma
hmoVmo. `mcm Ag^mdZm AcH$mahr hUVmV " _w`mZr _o$ ndV
Va {Jicm Zmhr Zm?' 5. `m`o` OmVr_`o `m `m `VtMm
g_mdoe hmdm Aer BN>m AgVo `mnH$s EH$mMmhr g_mdoe
{V`m_`o hmoV Zmhr Ago Oa `m`od$Z {Xgco Va Vr_`o Ag^d
hm Xmof Amho Ago hUmdo.
[g.]
Ag^dXwpVH$ {d. `m CVrMm g^dM Zmhr Agm (AW);
Ae`m`.
[g.]
Ag^dZr` nhm Ag^mdZr`
Ag^dr {d. X[ar "Oodr Ag^{d`mMo coH$ : Ko n`mo- nmZr
hmd$ &' - F$ 62.
Ag^dr - {dH$ - {dV - ` {d. 1. {dnarV; {d{M; {dOmoS>.
2. (c.) g^d Zgcoco, ZgUmao; Ag^m`; Ae` "gm{h`
^aV| Anma & Ag^m` XmQ>c| &'- am{d.
[g.]
Ag^mS> (d.) Ag^S>; Ag^m`.
{d. AZpdV; \$ma; ~ogw_ma "Var V`m{Mgm[aIo & Ag^mS> nmn
{nHo$ &' - F$ 13.31.
[g. Ag^m`]
Ag^mdZm r. 1. g^d qH$dm {_cm\$ `mMm A^md. 2. (c.)
Ae`Vm; Agm`Vm; Ag^m`Vm; XwKQ>Vm. 3. (doXmV) Ord d
~ `mMm ^oX {VnmXZ Ho$cm Amho H$s A^oX {VnmXZ Ho$cm Amho
hm _mUJV ge`; Am{U Ord d ~ `mMm ^oX g` Amho hm
_o`JV ge` `m Xmohr ge`mZm Ag^mdZm hUVmV "Ag^mdZm
{dnarV ^mdZm & {Zeof VwQ>{c`m dmgZm & {ZOd$nt Vohm OmUm &

Ag^mdZr`

176 & _amR>r eXH$moe

OmJonUm Vmo Amcm &&' - E^m 11.432.


[g.]
Ag^mdZr` {d. 1. Ag^m`; Ag^yV; AJXr {d; {dOmoS>;
{dnarV. 2. Ae`; XwKQ>.
[g.]
Ag^m{dV {d. 1. Ag~; {dgJV; Z OwiUmam; gX^ey`;
Ag_nH$. 2. (c.) Ag^dZr`; Ae`; Agm`. 3. g^m{dV,
g` Zmhr Agm; hcH$Q>; ZrM; ~oA~yMm.
[g.]
Ag^m` {d. 1. KS>`mg, hmo`mg Ag_W (A`wVVm, {dnarVVm
`m H$maUmZr); Aj_; Ae`; AK{Q>V; Agm` "ho ~h Z gmJm{o M
Oo H$Wm & Ag^m` ho &&' - km 18.809. 2. AV`; AK{Q>V
"Ag^m` lram_M[a &' - am{d 1.5. 3. nwH$i; A{Ve`;
A_mn "Oo Oo _Zt BpN>co & VoVo harZo nwa{dco & gH$i amOo
^` Omhco & ` gMco Ag^m` &' - h[a 33.133.[g.]
Ag^yV {d. 1. ~wrcm Z nQ>Umao, Z OwiUmao; Ag_nH$; A`wV.
2. (c.) ApVd Zgcoc;o Z KS>cc
o ,o hmoUmao; Ag^dZr`; Ae`
qH$dm Agm`.
[g.]
Ag^yV-Vr r. ApVd ZgUo; Zme "{dog g^y{V hUOo
OJmMo Am{XH$maU Am{U `mhZ {^ Or A{dm {Vcm Ag^yVr
qH$dm {dZme Aer Xwgar Zmdo XoD$Z `m`m nwT>`m VrZ _mV nwZ
(VmoM AW) d{Ucm Amho.' - Jra 357.
[g.]
Ag_V {d. 1. A_m`; g_V, _m` Zgcoco. 2. (c.) Zm_Oya;
`m`; {Z{f.
[g.]
Ag{_VVm-{V-Vr r. (J.) {dgm`; {^Vm; XmoZ ~mOyg
gmaIonUmMm A^md.
[g.]
Ag{_{V` {d. Age; {df_.
Ag`_ nw. A{VaoH$; A_`mXm; {ZJhmMm A^md.
[g.]
Ag`wV {d. (emn.) g`moJ Z nmdcoco; doJio; {Zamio (na_mUy).
[g.]
Ag`wVmdWm r. (emn.) dV, {d`wV pWVr.
[g.]
AgcZ {d. Z OmoS>coco, {dcJ.
AgdmXr {d. gdmXr ZgUmam; {_iVmOwiVm ZgUmam; AZw$n
Zgcocm.
[g.]
AggpV-Vr r. (doXmV) AZmgVr; o_, cmo^ `mMm
A^md; kmZr OrdmMr gV ^y{_H$mVrc nmMdr pWVr.[g.]
AggXr` {d. ggXoV, {d{Y_S>imV qH$dm BVa cmoH${Z`wV gWoV,
~mocVmZm qH$dm dmJVmZm nmimd`mMo gHo$V _moSy>Z Ho$coco (dVZ);
ggXoer g~{YV Zgcoco.
[g.]
Agg> {d. 1. Z {_gicocm. 2. {Zamim; doJim; nWH$ (Bg_,
_mc_mm).
[g.]
AgH$V {d. 1.JmdT>i; hrZ gH$VrMm. 2. H$moUVmhr gH$ma
(cZ, _wO dJao) Z Pmcocm; gH$ma{da{hV.
[g.]
AghV {d. (agm.) ghV Zgcoco; {dac.
[g.]
Ag{kg_mn{m-mr r. (Vd.) ~mZX_ZVm; V_`mdWm;
C_ZrAdWm; na_mZXAdWm; {Mmm`m gd dmtMm {ZamoY Ho$`mda

Agm_rXma

Or AdWm AgVo Vr.


[g.]
Agko` {d. AXIcr; H$m`dmhr H$aVm `oV Zmhr Agm.
Agm {d. Agcm; Aem H$maMm; AemgmaIm; {d{e>; BVH$m.
{H${d. 1. Aem arVrZo; m H$mao; hUyZ. 2. gmaIm eXmVrc A
JmiyZ Vmo eXm`m eodQ>r OmoS>Zy dmnaVmV. CXm. ^r_ Jr_ Va{Ugm
AOwZ ho_V Va{Ugm J_cm &' - _mo^r 10.91.
[g. Be]
Agm{H$a nw. g`.
[\$m. AH$a]
AgmM {d. 1. {ZH$> VrMm; gm_m` VrMm. 2. {~ZcZmMm;
Amho VgmM; Ogm`m Vgm (CXm. R>m|`m B`mXr) "`mcm Vwhr
AgmM {H$Vr {Xdg R>odUma?'
{H${d. _mKm`m nmdcr; BV`mV.
AgmOo, EogmOo {H${d. (nm{XH$m`m Ama^r) nwT>o {X`m_mUo;
`oUo_mUo.
AgmS>r, AgmS>r r. 1. nhm AgS>r-AgS>r 2. (JwVnUo)
dmBQ>, AnH$` {df`H$; H$`mg~Yr KmVcoco dOZ, ^rS>;
AZw{MV dOZ; A{Z> nJS>m. 3. > cmJUo.
AgmUm nhm AgUm
AgmVgm {d. H$moUrVar; gmYmaU; hcH$m; gm_m` VrMm; jwcH$;
H$_r VrMm, XOmMm; Zmcm`H$. nhm AgmM
{H${d. H$moU`m Var Cnm`mZo, arVrZo, `wpV`wVrZo; AS>nPS>n.
[g. Be +Vme]
Agm` Z. (Am`w.) EH$$n Z hmoUo; gd` ZgUo.
[g.]
AgmYmaU {d. 1. gm_m`; gmYmaU Zho Agm; EH$mH$s; {d{e>;
{dd{jV H$maMm; {deof; AJXr {Zamim. 2. {dcjU; Agm_m`;
cmoH$moma "AmUrH$ hr AgmYmaU & Oo emt drU & ' - km
1.96. 3. g_mZZr`; _m`Vm Agcocm; {d`mV; ny`. 4. gwc^
Zho Ago; H$R>rU "gm{JVco Vwhr AmYma XmoZr & H$> ~h
{dYdmnUt & Ae` Amhm Z R>mH$o dm_r & AgmYmaU Ago
XmVmam &' - JwM 32.68.
[g.]
AgmYmaU g^m r. Oar`m H$m_mH$[aVm ~mocdcocr VmVS>rMr
g^m; gdgmYmaU g^ohZ doJir g^m.
[g.]
AgmYw-Yy {d. dmBQ>; gmYy Zho Vmo; Xw>; AY_ "n AgmYwH$_m
Vgm &' - km 17.399.
[g. A + gmYw]
Agm`, AgmYZr` {d. 1. gmY`mcm, gm` H$$Z Ko`mcm H$R>rU;
gnmX`mg, mV hmo`mg Ae` "Agm` Vo gm` H$[aVm gm`mg &
H$maU A`mg VwH$m hUo &' - VwJm. 2. ~am Z hmo`mgmaIm; Z
gwYma`mgmaIm; Cnm` cmJy Z nS>Umam (amoJ).
[g.]
Agmdg {d. {Z^`.
[g.]
AgmZ Z. AdgmZ; Y` "^UAmo{Z AgmZo`m hmoBOo & nwT>m ^mQw>
Ym{S>Oo &' - {ed 474.
[AdgmZ Mm An.]
Agm_Xma, Agm_rXma nw. gaH$mamVyZ Zo_UyH$, Agm_r Agcocm;
doVZ KoUmam (gaXma, BZm_Xma, H$m_Xma B`mXr) "Agm_XmamMo
KmoS>o n[apN> chmZ O_og Y$ Z`o.' - Eocgo 11.5707.[\$m.]

Agm_YUr

_amR>r eXH$moe & 177

Agm_YUr {d. Wmoa, _mV~a "{Z_o`m AO_mgmg amhVm amhVm


cmoH$ H$_r am{hco. naVw Agm_YUr \$ma H$$Z am{hco AmhoV.' Eocog 1868.
[\$m. B$_]
Agm_` Z. (g{d.) Ag_WVm; Aj_Vm.
Agm_m{OH$ {d. cmoH$mV Z {_giUmam; cmoH$mMm, g_mOmMm gnH$
Q>miUmam; g_mO{df`H$ Zgcocm, g_mOoVa.
[g.]
Agm_mOrH$V {d. gm_mOrH$aU Pmcoco Zmhr Agm.
Agm_m` {d. gdgm_m`mnojm JwUmZr A{Ve` da`m XOmMm.[g.]
Agm_r nw. 1. Bg_; `Vr; _mUyg "VwH$moOr qeXo `mZr _mOo _wI|S>o
`oWo ~Q>H$s XoIrc nmoao Agm_r VrZ `oHy$U n`o XrS>emg {dH$V
KoVcr.' - dm~mamo 2.191. 2. XoUHo $ar; H$OXma; F$UH$mo; ^mS>Ho $ar;
{VdmXr. 3. YmaoH$ar; Hy$i; IS>H$ar. 4. hOoarnQ>mda Agcoco
Zmd; Zm|X; g^mgX. 5. dmQ>oH$ar; a`V.
Agm_r nw. 1. gaH$mar ZmoH$ar; MmH$ar; Zo_UyH$; CnOr{dHo$Mo gmYZ
"am~Q> Am_ hm BQ> B{S>`m H$nZr`m nXar H$maHw$ZmMr EH$ chmZ
Agm_r nH$$Z ... qhXwWmZmV Amcm.' - {Z_m 612. 2. _moR>m,
_mV~a _mUyg; dmar "X{jUoV Ho$di Agm_r Zmht Xwgam &' Eonmo 236.
[\$m. B_ = ZmdMo Ad.]
Agm_rdma {H${d. 1. Zo_UwH$s_mUo; hwm_mUo "daH$S> nmM
Bg_ `mg Agm_rdma {eanoM, nmZXmZ XoD$Z dmQ>og cm{dco.' _Bgm 5.141. 2. `oH$s; doJdoJio; _Zw`mJ{UH$; Zmd{Zerdma.
3. Hw$im_mUo; a`Vdma.
[\$m.]
Agm_rdma nH$ Z. ZmdmMr `mXr.
Agm`c_ Z. 1. Y_emim; AZmWJh; Aml`WmZ. 2. AZmW
_S>irH$[aVm XdmImZm Am{U amhmd`mMo {R>H$mU "{Vcm AmVm
Agm`c__`o R>odyZ Q>rQ>_|Q> XoU Amd`H$ Amho.' - AJ{VH$m
108.
[B.]
Agma {d. 1. {Zgd; gmahrZ; ewH$. 2. ImoQ>o; {_`m; {ZH$m_r;
nmoH$i"Agma h{UOo Zm{edV & gma h{UOo Vo emdV &' - Xmg
14.9.5.
[g.]
Agma Z. 1. (gm_m`V) AVa; XmoZ dVy_Yrc jo. 2. (JdS>r
H$m_) q^VrMr Xr. 3. Xma qH$dm {IS>H$s `m`m XmoZ ~mOy_Yrc
AVa; MmH$Q>rMo jo\$i.
[\$m. Agm]
Agma n[aUm_; Ae. nhm Aga
Agma (dmomoJ) nhm Agmam-ar
[g.]
AgmaUo C{H$. ngaUo "H$m g_wmMo{Z ngmao & dar VaJVm Agmao &'
- km 15.107.
[g. Am + g]
Agmam nw. (dmomoJ) _XmZmV nmOU H$a`mH$[aVm ngacocm gwVmMm
VmUm.
[g. Am + g]
Agmam - ar nw. r. (dmomoJ) 1. naVm qH$dm \$miH$m `md$Z
gyV CH$cyZ `m H$m_Q>r`m Ho$co`m hS>r`m AmH$mam`m MH$mda
KoVmV Vmo. `mda gw_mao EH$ YmoH$ gyV CH$cVmV; gyV JwS>mi`mMo
MmH$; `mda JwS>micoco gyV qH$dm aoer_; dird aoer_.

A{gH$

Agmam, Agmar naVr r. nVJmMm _mOm JwS>miVmV Vo MmH$.


Agmc nw. _Y.
[Aa.Agc]
AgmcVZ {d. gwcVmZr; emhr; nmXemhr; gwcVmZm`m hmVMo "_mJyZ
AgmcVZ \$_mZ nmR>{dVmo hUyZ nmVehmZr ~hV H$nm`wV {c{hco.'
- noX 25.127.
[\$m. gwcVmZ]
AgmdUo {H$. Alw`wV hmoUo.
[g. Aly]
AgmdY {d. 1. ~ogmdY; cj Zgcocm; Jm\$sc; AZdYmZr; Xwcj
AgUmam. 2. J\$c`m; MwH$m H$aUmam.
[g. AgmdYmZ]
Agmdar (cr) H$mR> nw. 1. eocm dJao dmV {dUcocm H$mR>; EH$m
dZnVr`m nmZmgmaIr Zjr Agcocm H$mR>. nhm AdcrH$mR>
Agmgh nw. nm`m.
[\$m. Agmg]
Agmgm, AgmgmCgmgm nw. Cgmgm, Ymnm Q>mH$Uo; ZmH$mVm|S>mVyZ
CN>dmg OmoamZo gmoS>Uo; gwH$mam; _moR>m XwImMm {Zdmg. ({H$.
Q>mH$Uo, XoUo, gmoS>Uo).
[g. Ag = dmg KoUo]
Agm{gV {H${d. EH$X_; AH$_mV "qghmgZm dam{Z C{R>cm & VdHo$
Agm{gVw {ZJmcm &' - {ed 989.
AgmhmUwnUo {H${d. ghZ Z H$aVm; Agy`Zo ;o _gamZo "V[a Voht {IiZr
Ho$cr BAogt & AgmhmUwnUo &&' - {ed 804.
[g. AghZ]
Agm {d. 1. EH$Q>m; EH$mH$s, _XV Zgcocm. 2. Ag "Vo mVrMm
_Zg~m dm_tMo nXar nS>cm ho Jmo>rMo `mg Vmo Agm Amho. naVw
\$moqgJ ~mdmg _m g_mYmZ Amho.' - noX 10.121.[g. Aghm`]
Agmi -ir r. 1. amj{gUrMm EH$ H$ma; {nemMr; hS>i.
2. (c.) H$H$em r; AdXgm; amjgrU; H$`m "na_ {dag
dm`o ~mocVo Omo Agmir &' - gmh> 4.71.
[g. Bfmcw]
AgmjH$, Agm{jH$ {d. Z nm{hcocm; Z XoIcocm; `mg gmjr
Zmhr Agm; A{VWrg Z XoVm godZ Ho$coco "Agmj ^{jc| {_>m &'
- _H$gm 14.88.
[g.]
Agmj ^moOZ Z. nVrg H$moUr ZgVmZm Ho$coco ^moOZ.
AgmHo${VH$ {d. nman[aH$ {MhmZwgma qH$dm cjUmZwgma Zgcoco.
AgmJ(K)S>o {d. {Zn_; `mcm gJV, gmo~V, ~amo~aMm H$moUr
Zmhr Agm; `mcm gmJS> Zmhr Agm "ho {H$Vr ~mocy AgmJS>o &'
- km 15.304.
[g. A + g + J_]
AgmV {d. AH$m{cH$; AVwV; hmVr KoVco`m Mmcy Jmo>rer
{dgJV; Amg{JH$; AZw{MV; A`wV.
[g.]
Agm{dYm{ZH$ {d. (am`.) Xoem`m KQ>Zoer, g{dYmZmer gwgJV
Zgcoco; KQ>ZoZo A{YH$V Z Ho$coco.
[g.]
Agm{d{YH$ {d. (H$m`Xm.) XoemVrc H$m`mZwgma Zgcocm;
H$m`md`o Z Ho$cocm.
[g.]
A{g, Agr AmD$ nw. ~mOmamV _mS>co`m _mcmdarc H$a "B`m
nmQ>Ut Oo Ho$Uo CKQ>o VohmMm A{g AmD$ .... _R>m Xrhcm &' nmQ>U {ecmcoI, eHo$ 1128.
A{g r. Vcdma : "OoW A{gn Vda &' - km 16.373.
A{gH$ {d. gd; nyU.

A{gH$m

178 & _amR>r eXH$moe

A{gH$m r. amh`mMr, A{Y>mZmMr OmJm.


{d. AgUmam "Ehdr dm_r Xwhm A{gH$m & _t Ho${d Cao &'
- F$ 53.
[g. Ag = AgUo, amhUo]
A{gH$m-Ho$ {d. gnyU; gd; g_J: "{O`oMoqZ Zoh_`Ho$ & XwIV_
{Zago A{gHo$ & {V`o ^wepV eHo$ & A{dm OmV &' - km 22.
[g. AmgmJ]
A{gQ>Qo > Z. (^y.) H$mMogmaIm nmaXeH$ cpQ>H$ VVm.
[B.]
A{gV {d. nmT>ao Zho Vo; H$mio.
[g. A + {gV = nmT>a]o
A{gVnW nw. (`mMm _mJ H$mim AgVmo Vmo) AZr.
[g.]
A{gVnj nw.d nj "A{gVnj _mK_mgt &' - JwM 7.112.[g.]
A{g {d. 1. {g Z Ho$coco; nwamdm Zgcoco. 2. ApVdmV
Zgcoco; A{d_mZ.
[g.]
A{gYmam r. VcdmarMr Yma.
A{gYmam dV Z. 1. r- nwfmZr _rcZ {V~YmW C^`Vm`m_`o
ZmJdr Vcdma R>odyZ EH$m e`oda {ZOUo. 2. (c.) _Zmo{dH$mamMo
g`_Z H$aUo; `md$Z A`V H$R>rU, XwKQ> dV - {Z`_. [g.]
A{gn Z. VcdmarMo nmVo, Yma.
[g.]
A{gnV $ nw. `mcm VcdmargmaIr YmaXma nmZo AmhoV Ago PmS>
"OoW A{gnVda & I{XamJmamMo S>mJ| a &' - km 16.373. [g.]
A{gn_` nw. _memMr EH$ OmV.
[g.]
A{gndZ Z. `mZm VcdmargmaIr YmaXma nmZo AmhoV Aem
PmS>mMo dZ. nmnr cmoH$mZm VrU Vcdmargma`m nmZmZr `m (ZaH$
cmoH$mVrc) Aa`mV _moR>o coe Xo`mV `oVmV.
[g.]
A{gndV Z. ~M` . nhm A{gYmamdV "Mr nm{U_ogt
gmoS>mdm & dfn`V Vmo ajmdm & d`o A{gndV Zo_ Yamdm & Am{U
dOmdo ^moJ_m &&'- O 1.93.
[g.]
A{gnX Z.(Vd.) Vd_{g `mVrc A{g = Amho ho nX. VVnX
Am{U dnX `m XmohtMo {Znm{YH$ Eo` OoWo hmoVo Vo nX "A{gnXt
VXm_m A{cV &' - na_m 1.17.
[g.]
A{g`w Z. VcdmatMr cT>mB "`mV {Z`wo, JXm`wo d A{g`wo{h
d{Ucr AmhoV.'- `mkm 1.38.
[g.]
A{gaUr nhm Aear[aUr "A{ga{U dmMm Om{c &' - nMV 3.19.
A{gc Z. (agm.) nmT>am \${Q>H$mH$ma d ZMwa Agm Zm`yMm KQ>H$.
A{gcVm, A{gVm r. 1. Vcdma 2. Vcdma naOUo; n>o
{\$a{dUo. 3. {dOoMr dH$JVr cH$mH$s; M_H$.
[g.]
A{gconU Z. ApVd "Zmht AkmZmdmM{y Z _yi & ``mMo A{gcon U
Q>dmi &' - km 15.140.
[g. Ag]
A{gdmX nw. VcdmarMo `w "A{gdmXm A{gdma Vmo R>mB.' - Eonmo
269.
A{gdma nw. IS>JYmar; KmoS>odma; amD$V "Yamo{Z KmoS>mMm JmoQ>t
{Zd{Q>Vr A{gdmam Vo &' - {ed 969.
Agr {d. Eoer "Agr ghm am`m Imc H$mTw>Zr & C\$amQ>o Q>m{Jco &'
- H$m{cH$m 20.10.
[g. Aer{V]

AgwXJr

AgrJ {d. JmU.


Agr_ {d. {Z:gr_, A_`mX "_y{V Ago A`wJm XrZOZr H$[agr n[a
Agr_ X`m &' - Hw$AH$.

[g.]

Agra {d. AX "Oo AIS> {O{ddm{g ZoV & Vo A{ga ma IS>V$


nWw &' - {H$nw 2.28.108.
Agr(er)a {d. ~XrdmZ "BJOmH$S>rc h_r>dmZ Agra Omhco
AmhoV `mg gmoSy>Z mdo.' - _Bgm 10.182.
[\$m.]
Agrc r. dV Agcocr Xmgr. `m{d cdS>r hUOo Jwcm_
r "XmoZ ha XmoZ KQ>H$mn`V VrZ doim Z~m~mH$Sy>Z ewHo$ {_`}
d Agrcm~amo~a Amco.' - _Bgm 10.371.
[\$m.]
Agrc nw. KmoS>m`m S>mo`mOdiMm ^modam. hm S>mo`mda Ag`mg
MmJcm d S>mo`mImcr Ag`mg dmBQ>. - An 102.
AgrdgrMm {d. AemMm; demMm; deO; dmag "`mgr AmnU
Zm{XJa hmoD$ AJa Amnco AgrdgrMm ^mC~X Zd{XJa H$arc Var
AmnZmg Hw$cdm_rMr d nydOmMr AZoJm (_ZmB, enW) Ago.'{eMgm 2.260.
Agw-gy nw. mU; Ord; dmgmoN>dmg "Agw OmVm VZw {dH$im, H$s
OmVm dg Oo{d YoZw gVr &' - _mog^m 7.40.
AgwAma nw. KmoS>odma. nhm A{gdma "Vd nw{T>cm AgwAmam {^S>r
gaVo &' - {ed 874.
[g. Addma-H$ma]
AgwH$ Z. AgwI "_wIr XoVm Kmg ni{dVr Vm|S>o & AJr{M`m ^mS>o
AgwH$mZo & ' - VwJm 2599.
AgwI Z. gwImMm A^md; XwI; mg; AdWVm; nrS>m; Ag_mYmZ
"XoImo{Z`m AgwI Ko dHw$cm{Y_mZo &' - AmH$ 12.
[g.]
AgwI Z.1. p`mg Adoir {dQ>mi `oUo; AH$mcr, A{Z`{_V
F$VwmVr. ({H$. gwQ>Uo). 2. XodrMm amoJ.
[g. AgH$]
AgwIr {d. AdW; ~MoZ; XwIr; Ag_mYmZr.
[g.]
AgwImoXH$ {d. emoH$n[aUm_r; emoH$m_H$; emoH$n`dgm`r. [g.]
AgwOUo A{H$. gyO Zmhrer hmoUo, Wm~Uo, AmogaUo, ~gUo, {OaUo,
_mdiUo.
(H$mo.)
AgwS>Uo {H$. {hgH$Uo; \o$H$Uo "H$Uo Vohm H$m` Ho$co & JmonrMo d
doJo AgwS>bo & VH$mi Yaod[a n{S>co & CKS>o Omhco gdmJ &' h[a 132.
[g. Am + gyX]
AgwT>mi {d. 1. aS>dm; aS>m. 2. {MnS>m qH$dm {nM`m S>mo`mMm.
AgwUr Z. Aly "{ZV~mV|o Hw$^Wi {Za{IVm _mH$[aMo & _hmcOoZo
Vo ld{V AgwUr gmMn[aMo &' - {Z_m 3.69.[g. AgwMo Ad.]
AgwX-Y,AgyX-Y Z. aV : "dmhmVr AgwYm{M`m g[aVm &'- Cfm :
8.32.
[g. Aew]
AgwXJr r. 1. emVVm; ^a^amQ> "{VZr gH$mamMr ZOa a`VrMo d
_wH$mMo d ehaMo AgwXJrda gmXa Amho.' - noA 62. 2. {dlmVr;
gdS> "Am_Mr MmH$ar H$amd`mMr C_oX {H$Vr am{hcr Vr Vwhmg
R>mD$H$M Amho, `mZr _ohZV H$$Z Amhmg AgwXJr H$amdr Vo
KarM amh cmJco &' - Eocog 1593.
[\$m. AmgyXJr]

AgwXm-`

_amR>r eXH$moe & 179

Agmo

AgwXm-` {d. 1. AmZXr; Chmgr; hema; {deofV nwH$i {Xdg

Agwar {dm r. _V, OmaU_maU, g_mohZ, V^Z, {ddgZ

V~o`mV ~mYyZ R>odcocm (KmoS>m). 2. VmOmVdmZm (H$m_ Ho$`mZVa,


l_`mZVa); X_Xma; {MdQ>; OmoaXma; Omo cdH$a X_V Zmhr Agm;
Mni; Cgmhr; WH$dm Z `oUmam; VmH$XdmZ. 3. (`mnH$.) [aH$m_m;
_moH$im; dV; {Zd}Y; Z JwVcocm; Z AS>H$cocm (H$m_mV,
H$m_YmV); gwQ>m; _mJo (ggma, ~m`H$monmoao `mMm) nme Zgcocm;
cmoT>Uo Zgcocm; H$moUr amhV Zmhr, dmnaV Zmhr Aer (OmJm,
^mS>r B.)"Vwhr AQ>H$ nmdoVmo _wcyH$ H$m~rO Ho$cm; AmVm _mo{h_og
am` AgwX| H$moUVo?' - ^m~ 37. 4. AZZw^dr; `mcm n{hco,
nyduMo _mhrV Zmhr Agm; `mZo nydu H$mhr Ho$coco Zmhr Agm. 5.
nhm AZgyQ> AW 4 d 5. 6. Am`Vo, V`ma.(Jmo.) 7. _ZgmoV;
da.
[\$m. AmgyXm]
AgwXm, AgwYm {d. {H${d. {dlmVr {_im`m_wio VmOoVdmZo, hfma
nw> "cH$a l_r `m_wio _wH$m_ Ho$co, hr Cm_ Jmo> Ho$cr. AmVm
cmoH$hr AgwYo Pmco.' - Eocog 383.
AgwXmX_ nw. ZdrZ X_; {dlmVr ZVa `oUmar Q>dQ>dr; Chmg.
Agw_mB {d. 1. A{Ve`; ~ogw_ma. 2.(c.) AmM`H$maH$.
nhm : Ag_mB :"~mUVr Agw_mB AmJr `moJH$im &' - {ZJm 309.
Agwa nw. 1. X`; amjg; XmZd; Xodey "gwamAgwamV| R>H$dwZr &
_hmXod _mo{hcm &&' - Ed 2.19. 2. A{g[a`m Xoe d `m
XoemVrc cmoH$. 3. {~hma_Yrc EH$ AZm` OmV.
[g.]
{d. ^rVrXm`H$.
AgwadmS>> Z. XwI; coe; mg; H$> "Ehdt {d{hVdo _mS>r & nar
Km{cVm AgwadmS>t &' - km 18.189.
Agwadoi-im r. g`mH$mi "Xe _mg Pm{c`m mV & _oYmdVr
Pmcr gyV & Agya doim`moJo gyV & {VMo Vm_g Omhco &' - O 78.62.
Agwa{jV {d. YmoH$m Agcocm; {~Z^ademMm; OmoIr_ Agcocm;
gwa{jV Zgcocm.
[g.]
Agwa{jVVm r. YmoH$m AgUo, dmQ>Uo; {ZYmVnUm ZgUo; OmoIr_
dmQ>Uo.
[g.]
Agwam nw. _moha_Mr 10 dr VmarI; _moha_Mo 10 {Xdg.
[\$m. Aeyam, Aeam]
Agwam{Yn nw. AgwamMm, amjgmMm amOm.
Agwar r. amjgrU; Agwa r.
{d. 1. Agwam{df`r, Agwamg~Yr; X`{df`H$. 2. amjgr;
YmS>gr; Hy$a; H$R>moa; Vm_gr.
[g.]
Agwar A 1. CS>rX, ~mOar d Xwgar H$mhr Ym`o. nhm : _mfm
2. `mV Ho$g AmT>iVmo Ago A.
Agwar Cnm` nw. \$maM H$R>moa d Omcr_ Cnm`; Ogo - AJN>oXZ,
S>mJ B`mXr; Hy$anUmZo amoJmda Ho$coco Cnm`; VmnXm`H$ AmfYo
B`mXr.
Agwar H$_ Z. AJmda ehmao AmUUmao Hy a H$`; Xw>nUmMo H$`.[g.]
Agwar ImUo Z. _mg, Xm$ B`mXr Vrd, Vm_gr nXmWmMo godZ.

`mMm {O`m_`o g_mdoe hmoVmo Aer Hw${dm; A{^Mma H$_.[g.]


Agwi{dgwi {d. AVm`V; {dH$irV; AdW "Agwi{dgwi
Z hmoVr & ~hg{dVr \w$ao hUmoZr &' - {dqgny 1.44.
Agwk {d. 1. AOmU; AHw$ec; {ZUmV Zgcocm; _mhrVJma Zgcocm.
2. gwk Zho Vmo; AkmZr; _yI.
[g.]
AgyV {d. MmJco, `mo` Zgcoc;o AZw{MV; A`mo` (H$` B.).[g.]
AgyI Z. XodrMm amoJ. nhm : AgwI (Jmo.)
[g. AgwI]
Agy{M^o {d. gwB`m Q>moH$mEdT>ogwm ^moH$ `mcm nmS>Vm `oUma
Zmhr Agm; {~ZVmoS> "~mocm AmVm! `m Agy{M^o H$mo{Q>H$_mda
Vwhmg H$m` ~mocmd`mMo Agoc Vo!' - AmcoI 218.
AgyS> JmR> r. EH$ nXa Y$Z AmgS>m {Xcm AgVm gwQ>`mOmoJr
JmR>; gwaJmR>.
AgyV-X Z. ImVm{nVmZm AmMm Ae dmgZ{cHo$V Jo`m_wio
R>gH$m cmJyZ Ord Km~am hmoUo. ({H$. OmUo). (dm.) AgyX-XmOmUo - ^c`mM _mJmZo OmUo; AmS> _mJmZo OmUo.
AgyV-X Z. aV.
[g. AewMm An.]
AgyXr r. nm[an`; VOdrO "dm_rMo gJh t VwhmgmaIo eya AmhoV,
H$m` gJr `mUr (Zdm~mZr) AS>{d`mg Zdm~mMr AgyXr Ho$cr
OmBc.' - _Hw$B 82.
AgyXr Am~mXr r. eoVmMr cmJdS>, JmdmMr dgmhV B`mXr
emVVo`m H$mimV H$am``m Jmo>r.
[\$m.]
Agy`m r. _ga; of; hodm.
[g.]
Agya Z. aV (Jmo.)
[g. AgO]
AgyaImZm nw. Vm~yV H$a`mMr OmJm.
[\$m.]
AgyaJmR> nhm : AgyS>JmR>
Agy`neu {d. `m {R>H$mUr H$Yrhr gy`{H$aU `oV ZmhrV Aer
AYmar (Imocr, OmJm).
[g.]
AgH$, AgO aV; {Ya; emo{UV "hmo AgH$ moVeV dmho
g_am{Oat IiIimVo &' - _momoU 2.23.
AgH$nr{Q>H$m r. aVmMo JmocH$.
[g.]
Ago {H${d. `m_mUo; Aem arVrZo. (dm.) Ago (Ago) hmoUo dY` `oUo "_mPo ho Ago Pmco VohmM gmam JW AmQ>moncm.' gwXeZ 28.
AgoI-Im {d. gnyU; gd; Aeof "AgoI F${nwa dgmo & ^Ur{Z
MaUmH$sVo &' - F$ 13.
[g. Aeof]
Ago{Q>crZ Z. (agm.) EH$ aJhrZ, {dfmar, MQ>H$Z noQ> KoUmam dm`y.
EH$ {d{H$`merc hS>moH$m~Z.
[B.]
Agoam nw. gmn "qhS>dw{Z nmoQ> ^ar XmamoXmar & H$m|Sw>{Z noQ>mar Agoa`m &'
- VwJm 1.1093.
Ag|{` IV (H$fr.) amgm`{ZH$ IV.
Agmo {H$. AgyXo; amhmo; nwao; AgoZm "Agmo d[a H$gm Var {d_c ^md
`mMm H$am &' - Ho$H$m 67.

AgmoS>

180 & _amR>r eXH$moe

A. {df`mVa Pm`mg _yi _wmH$S>o `oVmZm qH$dm Z`m _wmcm


ma^ H$aVmZm dmnam`Mm eX. [g. AVw - Agw - Agmo]
AgmoS> nhm : AmgyS>
Agmoc - cm - `m {d.Z gmoccocm (Zmai, amoR>m dJao) "`mM|
H$m` Agmo`m ZmaimgmaIo H$R>rU AgyZ Vo CH$cm`mg _moR>m
`mg nS>Vmo.' - {Z_m 766.
Agmoer - gr r. 1. gmog; h`mg; hmd; AVVVm; \$mOrc cmo^.
2. AmVwaVm; CH$Q> BN>m "H$nm H$amo{Z`m nwadr Agmogr & Amnw`m
~rXmgr amImd`m &&' - VwJm 4495. [g. Am + emof = gmog]
{d. AVV, cmo^r; AmVwa; (A{YH$mamMr dJao) hmd YaUmam.
AgmoerH$ {d. ghZ Z H$aUmam; {MS>Imoa; A{dMmar; amJrQ>;
CN>Ic.
[A + gmoerH$]
Agmog {d. ghZ Z hmoUmao; A{Ve`; \$ma _moR>o; A_`mX; nwH$i;
{edm` nhm : gmog "qH$~hZm _m`m Agmog & kmZ VwPo{Z S>moig &'
- km 14.10.
{H${d. hmdaonUmZo "{{dY{dH$mat ~hdg & dmT>dr Agmog ggm$ &'
- E^m 24.122.
AgmognU Z. hmdaonUm.
Agmogm nw. CH$Q> o_; hmd.
Agmoir Z. Ad. n`mMr KaQ>r. nhm : A{dgmi
Agma` {d. gwdmg KoVm `oUma Zmhr Agm; gwdmg Z KoVm `o`mOmoJm
"Omo ZmB{H$OVm ZmXw & Vmo Agma` _H$aXw &' - km 15.74.[g.]
AH$ nhm : AgH$m "co{IH$m hmVt lmnydH$ & CVma H$a{dco H$dZ
AH$ &' - Xm{d 182.
AH$Q>-S> Z. 1. AS>MUrMr OmJm. 2. OoWo JdV, PwS>no dJao
XmQ>rZo EH$ dmT>VmV Vr OmJm; amZ; XaS>.(Jmo.)
AH$Q>{dH$Q> Z. r. AVm`VnUm; A`dpWV pWVr;
{dH$Q>Uo; ngmam.
{d. J~mi; AVm`V : "{H$Vr`oH$ Vt AH$Q>| {dH$Q>|gr ' Xm{d 284.
[AH$Q> + {dH$Q>- {dH$Q>Uo]
AH$Y r. (Am`w.) EH$ nwQ>mMr dZnVr; XyYH$mS>r.
AH$aUo A{H$. {Y$ma H$$Z ~mocUo; h`m} H$aUo. nhm : AH$maUo
{ZH$maUo "gmar IoiVm AH$m$ & {ZH$aohr ^mS>r & ' - km
11.548.
AH$aUo A{H$. cm{H$H$ {_idUo, ZmUmdUo.
AH$am, AH$mam nw. H$sVu; Zmdcm{H$H$; `mVr; Am`m; cm{H$H$
"gH$i gw$n _S>itV _m`m d$nmMm AH$am &' - cm 58.
[\$m. AmH$mam - {gr]
AH$di {d. EH$m KmgmV J> Ho$cocm.
[g.Am + H$dc]
AH$i{dH$i r. KwgimKwgi; CcQ>mnmcQ>. {d. AVm`V;
{dH$Q>coco.
AH$X AdJYm.
AH$maUo, AH$aUo A{H$. H$sVu {_i{dUo; ZmUmdUo; {g AgUo.
[\$m. AmH$mam]

AV_Z-_mZ

AH$maUo {ZH$maUo C{H$. {VaH$maUo; {YH$maUo; {hS>rg{\${S>g


H$aUo; hoQ>miUo. nhm : AH$aUo
AH$mar r. ({g Aer) H$m`m mjmMr OmV.[\$m. AmH$mam]
AI{cV {d. 1. Z AS>IiVm; A{V~; EH$gmaIo; AMyH$;
I~ra; AT>i. 2. {ZaVa; gVV; AIS>.
[g.]
AI{cV J{V -Vr r. 1. A{Z JVr; EH$JVr. 2. (c.)
gXmMmamMm _mJ; {ZXm}f dVUyH$.
[g.]
AI{cV ~w{ (r) r. VH$ew, AMyH$ {dMmagaUr; H$Yr Z
MwH$Umam VH$, kmZ.
AI{cV ~Mmar nw. Hw$_mJmcm Z OmUmam ~Mmar; Z MiUmam,
AT>i ~Mmar.
[g.]
AI{cV dr` {d. AmOrd ~Mmar.
AQ>a Z. EH$ {dcm`Vr \w$cPmS>.
[B.]
AV nw. 1. _mdiUo; A`d; cmon. 2. (`mo.) _Ji, ewH$,
Jw$, eZr B`mXr Jh ho gy`mOdi Agco hUOo A` hmoVmV,
{XgV ZmhrV Vr pWVr. (Jw$, ewH$ `m`m AVmV _wO, cZ
B`mXr Z{_{mH$ H$_} H$arV ZmhrV.) 3. Zme; eodQ> (_aU,
Xwcm{H$H$ dJao_wio). 4. (c.) gmXrH$m|Xrcm nS>Uo; _mJo nS>Uo.
5. gnUo; \$m; A^md; CUrd.
[g.]
AV{Jar nw. AVmMc; npM_oH$S>rc H$mn{ZH$ ndV. `m`m nmR>r_mJo
gy` {dlmVr Ko`mg OmVmo Aer H$nZm Amho. npM_ {Xem "V[a
AVw{Jar{M`m CnH$R>r &' - km 12.35.
[g.]
AVZ, AWmZ Z. Ka, amh`mMr OmJm. _wcmIV Ko`mMr
amOH$Moar; _wgc_mZ \$H$sa amhVmV Vo Wi. EImm _wgc_mZ
gVmMm XJm.
AVZr r. ~mhr; ~mhrMm H$monamnmgyZ nwT>rc ^mJ. [\$m. AmVrZ]
(dm.) AVZrVrc AZr,AmJ,{ZImam - JwV ey; AmVrc,
dnjmVrc ey ; KaMm Xmdo X ma, d a r; J h H$ch H$aUmam;
{ddmgKmVH$s; Ka^om; XJc~mO "CKS> ey nadS>Vmo; nU ho
AVZrVco {ZImao \$ma YmoH$mXm`H$ '- amD$ 175. AV`m da
gmaUo - `wmg, _mam_marg gO hmoUo; cT>mBMr V`mar H$aUo "
Am_Mo XmoKohr dra Amnmn`m AV`m da gma`m`m {dMmamV
hmoVo.' - dn 61.
AVZr Za nw. ({edUH$m_) ~mhrMr daMr ~mOy (XeZr ~mOy).
AVZr _mXr r. ~mhrMm AmVcm ^mJ.
[\$m. AmVrZ]
AVZo Z. H$~arda Kmcmd`mMo d qH$dm Jco\$ "Hw$S>Mr`m nramg
AVZo noR>_mcrMo H$adyZ demI d 13 _whV} H$$Z OmUma' BMgB 30.
AV~mc nw. V~ocm; nmJm "nrImZm d AV~mcmg d CQ>mg XmUm
Zmhr, \$mHo$ JwOaVmV.' - _Bgm 1.54.
AV^mdUo A{H$. CgH$dUo; dm H$aUo "JmJmBgo XmXmogt AV
^m{dcr' - crMC 31.
AV_Z-_mZ Z. 1. (Zm{dH$) Jc~Vm`m Vimg _`^mJr Mmaghm

AV_`, AV_mZ

_amR>r eXH$moe & 181

~mH$mda EH$-XmoZ hmV XrMo d drV XmoZ drV OmS>rMo cmHy$S


~g{dVmV. `mc
da`
AJmg H$mR>r C^r Ho$cocr AgVo. `mV S>mocH$mR>rMm ~wYm ~g{dVmV
hr AV_Zo XmoZ-VrZ AgVmV. 2. AV_Z Agcocm Vi_Ocm
(Jc~VmMm).(hoQ>.)
[g. Am + V^Z]
AV_`, AV_mZ nw. AV; AVmMr doi (Jh VmaH$m `mMr)
"H$m AV_mZt {Zet.' - km 2.324.
[g.]
AV_mZ, AV{_V {d._mdicocm; AVmg Jococm.
[g.]
AVa Z. 1. AJmV Kmc`m`m H$nS>mcm AmVyZ cmdcoco nmVi
(_D$) H$mnS>; (gm_m`V) H$moU`mhr dmcm AmV`m AJmg
cmdVmV Vo H$mnS>. 2. OmoS>mg AmVrc ~mOyg OmoS>coco _D$
H$mVS>o. 3. AmdaUdMm; AmVadMm "Vm|S>mnmgyZ gd Zirg
AmV`m ~mOyg EH$ Vm~S>m aJmMo \$ma nmVi d ZmOyH$ Ago
AVa Amho.' - Amamoem 1.6.
[\$m.]
AVa{Jar r. {Jcm`mMo H$m_; Mw`mMo qcnU. [\$m. AmVa]
AVaU Z. (`A.) EImm `m`m {d{e> ^mJmVrc _moH$`m OmJoV
AmV R>moHy$Z qH$dm Hy$Zo ~g{dcoco H$mT>Vm-KmcVm `o`mOmoJo YmVyMo
AVa. (`m_wio `m ^mJmMr \y$Q> VyQ> H$_r hmoVo.)
AV[a-ar r. ~m`H$mo. nhm : AVwar "~mocm{dco AVarcm &' Eonmo 116.
[g. r]
AVcZ Z. 1. H$m{VdmmMm npM_ {j{VOmdarc ^mJq~Xy. `m`m
CcQ> AJcZ. 2. _mdiVr amer.
[g.]
AVdUo 1. AVYmZ nmdUo; A` hmoU;o cmon hmoU;o {ZH$mc cmJUo;
Icmg hmoU.o 2. AVmg OmUo; _mdiUo "Amdmo Xwgar PwiHy $ `oBc
&
V[a OrdZH$im AVdoc &' - {ed 830.
[g. AV]
AVJV {d. _mdicocm; A` Pmcocm.
[g.]
AVmB, AVm`r r. (gJrV) YnXm`m VrZ ^mJmnH$s n{hcm;
Xwgao XmoZ AVam d A^moJ.
[g. Am + Wm]
AVmMc nw. npM_oH$S>rc ndV. (gy`mVmMr OmJm); npM_ {Xem.
[g.]
AVmnXmW nw. Odi Agcoco gm{h`; Oo gm_mZ CncY Agoc
Vo "`m mVt YmaU AVmnXmW} ~arM Amho.' - noX 37.219.
AVmdm nw. nm`mMr Pmar; VmoQ>rMo ^mS>o.
[\$m. AmVmdm]
AVm`V - AVodoV {d. 1. A`dpWV; KmoQ>m`mMm;
Kmc_ocrMm; ~o{eV "AmVm OmnmUt OmnmUt Amnwc| & AVm`V
h| & - km 11.381. 2. {dnarV; dmBQ>.
{H${d. CcQ>mnmcQ> H$$Z; A`dpWV arVrZo. [g. AV + {d +
AV] (dm.) AVm`V hmoUo - Zme hmoU;o _`y hmoUo "{Q>nMy o
AVm`V Omhcoda Ym|S>Or dmK VoWmoZ nimoZ Amcm.' - Eocgo 6073.
ApV r. Amho; Ag`mMm ^md "dm_r ~mo{cc| _w` ^{$ & BVa
Oo gmYc| gmJVr & `m{g mVrMr ApVZmpV & Xodo _O{V
gmJmdr &' - E^m 14.34.
[g.]
ApVd Z. 1. Ag`mMm Y_, ^md, pWVr. 2. AgUo. 3. amhUo;

dmV`.

AdMZ

[g.]
ApVddmX nw. _Zw`mMm `pVJV AZw^d d Xm{`d `mMo
_hd {VnmXZ H$aUmao EH$ AmYw{ZH$ VdkmZ. `mV ApVdm`m
(gH$VXeZr {ZaWH$ dmQ>Um`m) gX^mV _mUgm`m dmV`mMm,
{ZU`eVrMm d ~m{YcH$sMm {dMma A{^oV AgVmo. [g.]
ApVdhrZ {d. ApVdmV ZgUmam; {d_mZ ZgUmam. [g.]
ApVZmpV-Vr Z. H$m` Amho, H$m` Zmhr Vo "hUo KamV
ApVZmpV gd R>mD$H|$ Ago &' - H$MogwM 4.
{H${d. 1.hmo` qH$dm Zmhr; g_VrZo AJa ZH$mamZo ({H$. hUUo).
2. H$mHy$ H$$Z; ZmZy H$$Z. ({H$. H$aUo).
ApVna nhm : ApVdmMr
ApVnj nw. 1. EImXo _V _m` H$aUmar ~mOy; hmoH$mamMr ~mOy. 2.
AZwHy$c nj.
[g. ApV + nj]
ApV^mdXeH$ {d. OoWo JwUmMo ApVd Amho Agm; ^md$n;
JwU{d{e>.
[g.]
ApVdmMr {d. ApVnj _mS>Umam; hmoH$mamWu.
[g.]
AVw A. Agmo; Vgo Agy Xo; ~ao; H$mhr EH$ Jmo>rMm {dVma Z H$aVm
AJrH$ma H$$Z Xwgar Jmo> ~moc`mgmR>r qH$dm EImXrMm Oohm Cnghma
H$am`Mm Amho Vohm `m eXmMm Cn`moJ H$aVmV. VWmVw. [g.]
AVwwQ>onUm nw. A{Vcmo^; H$Yr Vr Z hmo`mMm d^md.
AVwar r. cmMr ~m`H$mo; r : "S>mi
o m^a Zmhr nm{hco AVwarcm &'
- Eonmo 159. (Jm.)
[g. r]
AVy {H${d. AMmZH$; AH$_mV : "nmdg AVyM nS>cm.' -ACAm 87.
AVyX-V {H${d. nhm : AdVyH$, AH$_mV, EH$mEH$s,
AMmZH$
[g. AdVy]
AVoH$ar {d. 1. `m`mOdi X`, _mc_mm Amho Agm; J~a;
S>~moco Agcocm. 2. cm{H$H$dmZ; A~yXma, {O_oXma; O~m~Xma.
AVoZVo {d. AVwV; Amg{JH$; `mMr JaO Zmhr Ago; CH$$Z
H$mT>coco. nhm : ZgVm
AVo` Z. Mmoar Z H$aUo; Mmoar Z H$a`mMm Y_.[g.] {d. Oo MmoaVm
`oV Zmhr Ago.
AVmo`V {d. A`dpWV; ngacocm; A\$mQ>.
A`wma Z. 1. H$moU`mhr Jmo>rda `wma; hOaO~m~ (dmBQ>
AWr). 2. EImm JmooQ>r`m g`dm~c A_m`Vm Xe{dUo;
`m `moJmZo cmoH$mMo CnH$ma-XoU`m H$nQ>mg_mZ ^mgVmV. `m
`moJo Amn`mda A`m` hmoVmoo, _mZ {_iV Zmhr, ~wr Amho `mnojm
cmoH$ H$_r coIVmV Ago dmQ>md`mg cmJUmam _ZmMm H$_Hw$dVnUm,
AgVw>Vm H$VZVm `m g~YmZo `moJ H$aVmV.
{d. H$VZ.
[g. ApV + Cma>]
A Z. 1. \o$Hy$Z _ma`mMo e. 2. A{^_{V e qH$dm _.
gm_m. eX-A`, dmUm, Zmam`Um B.
[g.>]
AdMZ Z. AmerdmX : "O`dmXr hmodmdo`m & AdMZ XoVr Vo`m &'
-{H$nw 250.

Ae

182 & _amR>r eXH$moe

Ae Z.1. emo. 2. gm_mZgw_mZ; _mc_mm. [g.]


AWmZ Z. dmr; nyOm B`m{XH$mg~Yr h$, Vyn dmr.
(R>mUo) [g.AMm + WmZ]

AWmZmVaUr` {d. 1.`mMo WmZ ~XcVm `oUma Zmhr Agm;


AWbmVaUr` 2. `mMr ~Xbr H$aVm `oUma Zmhr Agm. [g.]
AWmZr r. g^m : "AWmZr Jmo>r hmoV.' - Acr 35.
AWmZr A. A`mo` {R>H$mUr qH$dm gJr : "H$mhr CXmhaUo
gm{JV`mg Vr AWmZr hmoUma ZmhrV.' -EdmH$m 29.
AWm`r {d. 1. A{Z`; VmnwaVo; j{UH$; cdH$a Zmhrgo hmoUmao;
{dViUmao; A` hmoUmao. 2. hJm_r.
[g.]
AWm`r Ag_WVm r. VmnwaVo AnJd.
AWm`r XmocZ Z. ({de.) ApWa-MMc AmXmocZo-hocH$mdo. (Oo
{dd{jV AVamZo qH$dm gmV`mZo ~gV Zmhr).
AWm`r {Zdmg nw. VmnwaVr amh`mMr OmJm.
AWm`r _mm r. (AW.) amoH$S> ngm; df^amV amoIrV $nmV[aV
hmoD$ eHo$c Aer _mb_mm; {OXJr.
[g.]
AWm`r _S>i Z. (g_mO.) EImm {d{e> C{>mgmR>r AWm`r
{Z_mU Pmcoco d C{> nyU hmoVmM ~aImV hmoUmao _S>i.
AWm`r {dH$cmJVm nhm : AWm`r Ag_WVm
AWm`r g{_Vr r. WmoS>m H$min`V H$amd`m`m EImm {d{e>
H$m_mgmR>r Zo_cocr g{_Vr.
[g.]
AWmda {d. XwgarH$S>o ZoVm `oBc Ago (noQ>r, IwMu B. Wmda Z hmc{dVm
`oBc
Ago; eoV, ~mJ, {dhra B.); OJ_.
[g.]
ApW r. hmS>o; oV, eara Oi`mZVa am{hcocr earamVrc hmS>o.
ApWAmdaU Z. (d.) EH$_oH$mer OmoS>co `m D$VtMo ({Q>eMy )o gmYo
gmoS>Zy BVa gd AWr^modVr Agcoco AmdaU.
[g.]
ApWH${R>UVm r. (d.) cm~ hmS>o AndmXm_H$ar`m K> Am{U
H$R>rU hmoUo.
[g.]
ApWH$m r. (d.) chmZ hmS>.
[g.]
A{WH$mVa r. (d.) hmS>o H$mnm`Mr H$mr.
[g.]
ApWJV {d. hmS>mV Jococm, _wacocm (da) : "AmVcr _mm H$mT>t &
ApWJV &'- km 6.218.
[g.]
ApWJVmU {d. _aUm`m mar nS>cocm.
[g.]
ApWMyU Z. IVmgmR>r dmnacr OmUmar OZmdam`m hmS>mM r nyS>.
ApWV {d. ApVdmV, h`mV Zgcocr; cw; AZwncY; Ywirg
{_imcocr; Zmhrer Pmcocr.
[g.]
ApW{VH$ {d. (`A.) EH$mM pWVrV AJa EH$mM {XeoV
amh`mH$S>o dmr ZgUmam; MMc; ApWa.
[g.]
ApW{V-Vr r. 1. AZmpVd; AZwnc`Vm; cwVm; A`Vm.
2. {Q>H$mD$nUmMm, {Z^mdUrMm A^md; H$m`_nUm ZgUo.[g.]
ApWdMm r. \$$ hmS> o Am{U H$mVS> o (amo J r, Ae$
_mUgm~c).
[g.]
ApWXmof{M{H$gm r. (d.) earamVrc hmS>mV Agco`m {dH$VrMo

ApWqgMZ

{ZXmZ H$aUmar {M{H$gmnVr.


[g.]
ApWnOa nw. hmS>mMm gmnim : "{VMm Ho$di ApWnOa am{hcm
hmoVm.' - nmh> 23.
[g.]
ApW~YZ Z."gm`mVrc hmS>o EH$_oH$mer nmT>aQ> d ~iH$Q> ~YZmZr
~mYcr OmVmV. `mg ApW~YZ hUVmV.'- AmAmAm 246.
[g.]
ApW^dZ Z. (m{U.) hmS> V`ma hmo`mMr {H$`m.
[g.]
ApW^jH$ {d. (m{U.) hmS>mMo {dKQ>Z KS>dyZ AmUUm`m (noer).
ApW^J- ^oX nw. hmS>mMm ^J; hmS> _moS>Uo, {nMUo. [g.]
ApW^OZ Z. (d.) {d$nVm Zmhrer H$a`mgmR>r Ho$co`m
e{H$`o_`o EImXr AWr VmoS>Uo; _moSy>Z H$mT>Uo.
[g.]
ApW^ma nw. KamMm nm`m. (VOm.)
ApW_Om r. hmS>m `m AmV AgUmam d nXmW, _D$ ^mJ "aV,
Zm`y, Ma~r d ApW_Om ZmdmMm nXmW `mMr PrO ^$Z H$mT>Uo
ho {WZ `m KQ>H$mMo _w` H$m` hmo`.'- nmH${gr 10. [g.]
ApW_mcm r. hmS>mMm gmnim.
[g.]
ApW_XwVm r. (d.) H$c{e`_ Am{U \$m\$ag`m H$_VaVo_wio
hmS>o _D$ hmo`mMm amoJ.
[g.]
ApW_oX nw. hmS>mVcm _oX; Ma~r.
[g.]
ApWa {d. 1. pWa Zho Vmo; A{Z`; j{UH$. 2. EH$m OmJr Z
{Q>H$Umam; S>i_{iV. 3. MMc; CVmdim. 4. n[adVZerc;
`m_`o amgm`{ZH$, ^m{VH$ qH$dm Ordemr` ~Xc gVV hmoV
AgVmo Agm.
[g.]
ApWaVm r. S>i_irVnUm; pWaVm ZgUo.
[g.]
ApWa Voco Z. CSy>Z OmUmar, dm`wn[aUm_r Voc.o [g. ApWa + Vc]
ApWam` {d. 1. Z amhUmam; Z {Q>H$Umam; AemdV. 2. ghZercVm
Zgcocm; CVmdim.
[g.]
ApW{dm (d.) AWtMr KQ>Zm, Cnmr d `dWm `mMr _m{hVr
XoUmar {dm.
[g.]
ApW{dkmZ, ApWem Z. (m{U.) ApW{df`H$ ZmMm
A`mg H$aUmao em.
[g.]
ApW`JmonMma nw. (d.) nmR>rMm H$Um d ApWOmoS> `m g~Y r`m
`Jmda CnMma H$aUmao e`em.
[g.]
ApWdU nw. hmS>mg jV qH$dm OI_ hmoUo.
[g.]
ApWemoW nw. (d.) hmS>m_`o Xmh, AmJ Cn hmoUo. [g.]
ApWemof nw. hmS>o dmiUo, jrU hmoUo.
[g.]
ApWg_nU Z. _V _Zw`m`m AWr VrWjo r ZXrV Q>mH$Uo. [g.]
ApWgM` nw. oVXhZ Pm`mZVa {d{e> gH$mamgmR>r AWr
Jmoim H$aUo; amI gmdS>Uo.
[g.]
ApWg{Y-Yr - gmYm nw. 1. hmS>mMm gmYm, OmoS, Xwdm. 2. hmS>o
OmoS>`mMr {H$`m.
[g.]
ApWqgMZ Z. _`y`m {Vg`m {Xder ajm{dgOZmgmR>r _Vm`m
AWtda OcqgMZ H$a`mMm {dYr.
[g.]

ApWj`

_amR>r eXH$moe & 183

ApWj` nw. hmS>mMr PrO hmoUmam EH$ H$maMm j` (amoJ) "Vo


`y { ZM `o W o ApWj`mZo AmOmar nS> c o . ' - _hmgmJa
75.
[g.]
AW` Z. MMcdmr; CVmdionUm; A{Z`Vm.
[g.]
AZmV {d. (An.) AZmVr. 1. AJ Z YwVcocm; ZmZ Z Ho$cocm.
2. (c.) Aew; A_Ji.
[g.]
AZmVH$ {d. nXdrYa Zgcocm; ZmVH$nyd.
AZod nw. Zoh; _r; n[aM`.
(Jm.)
[g. Zoh]
An nw. KmoS>m. nhm : Ad
[\$m.]
AnIwJ nw. KmoS>mMm EH$ H$ma. `mMo gd eara nmT>ao, JwS>`mda
H$mim aJ qH$dm earamMm AYm^mJ H$mim, S>moio haUmgmaIo H$mio,
nmR>rda gcr Xy_n`V, H$mZmMr Q>moHo$ H$mir. hm KmoS>m ew^cjUr
d Y`mg gVmof XoUmam AgVmo. - Adn 61.
Ane {d. 1. ne H$a`mg, {ed`mg A`mo`; KmUoaS>m; Aew;
An{d. 2. gwVH$s. 3. aOdcm.
[g.]
An> {d. CKS> Z Ho$coco, ~moccoco, gm{JVcoco; AYwH$; JyT>;
A`V; nwgQ>; A\w$Q>; Xw~m}Y.
[g.]
An> \$c Z. n> Zgcoco \$c; (J.) naMc amer `m dMc
amerda Adc~yZ AgVo {VMm n> CcoI Zgcoco \$c. CXm. `
= \$ (j), j = J (Q>) AgVrc, Va ` ho Q> Mo An> \$c Amho.
Anr {d. KmoS>mdarc; KmoS>mg~Yr.
[\$m. An]
AnrZJmam nw. KmoS>mdarc ZJmam "dm_rZr AnrZJm[a`m{dgr
Amkm Ho$cr hmoVr `md$Z ZJmao Zdo gOyZ OmoS>r `oH$ nmR>{dcr
Amho.' - noX 9.61.
An` {d. ne H$a`mg A`mo`, Ae`.
nw. `mg {edco AgVm nydu {dQ>mi _mZV AgV Agm qhXy
g_mOmVrc EH$ dJ.
[g. A + n`]
An`Vm r. {dQ>mi _mZcm OmVmo Vr pWVr; An` OmVtMm
{dQ>mi _mZUo; An` OmVter g~Y Z R>odUo "An`Vm hr
d{XH$ Y_mg g_V Zmhr.' - {Q>gy 13.
An`Vm{ZdmaU Z. An` OmVtMm {dQ>mi H$mTy>Z Q>mH$Uo; `mg
An` _mZ`mMr H$nZm Zmhrer H$aUo "An`Vm {ZdmaU ho
am>mMo n{hco ~rOVd.' - Ho$ 16.4.30.
An`moma nw. An`mMo gm_m{OH$ n[adVZ; An`mMr CVr;
An`Vm {ZdmaU.
[g. An` + Cma]
An> {d. An{eV; `mcm ne Ho$cm OmV Zmhr, Ho$cm Zmhr
Agm.
[g.]
A\${Q>H$ -H$s {d. (^yem.) \${Q>H$aMZm ZgUmao. (KZ nXmW).
[g.]
A\w$Q> {d.nwgQ>; nyUV `V Z hmoUmao.
A\w$Q>Zerc {d. (dZ.) AmnmoAmn Z VS>H$Umao (PmS>mMo Ad`d).
[g.]
A\w$Q>moMma nw. eXmMm Z g_OUmam CMma; A`V An>

A_mZMnoQ>m

CMma; AS>IiV ~mocUo.


[g.]
A\w$a {d. A\w$Q>; An> (dmUr) "Vgo `mMo `m A\w$am & doJr
Ymdo gmaJYam &' - Cfm 1744.
[g. A\w$Q>]
A\y${V-Vu r. 1. oaUm, Cgmh `mMm A^md; \y$VuMm A^md.
2. {d_aU; {d_Vr; `m_moh. 3. cjmV Z amhUo; _ZmV-`mZmV
Z `oUo.
[g.]
A~m~ Z. gm_mZ "~m`H$mnmoao Am{U A~m~ H$moR>o R>odmdm.' _Bgm
7.153.
[\$m. g~~Mo An.]
A_V gZm. Amhr. gm_m. eX - A_XJh , A_nZr, A_Hw$c
B.
[g.]
A_Vnhm, A_VnZm {d. nm{d`ajH$; nm{Vd`erc; g_m`;
Hw$crZ; nmVyZ p`mZm {chmd`mMm _m`Zm. (gm_m`V) ew;
n{d.
[\$m. B_V]
A_Xr` gZm. {d. Am_Mm; _mPo; __.
[g.]
A_X^mdZm r. EH$dmMr, gdmZm ~amo~a KoD$Z Om`mMr dmr.
[g.]
A_m` nw. (`mH$.) W_nwf; _r-dmMH$.
A_Xg_yh nw. (g_mO.) Eo`^md AgUmam JQ>.
[g.]
A_gmg {d. A_`mX. nhm : Ag_ghmg "JXm`w A_gmg &
Eogo dVVm &' - JrVm 1.354.
A_mH$ gZm. Amhr; Am_Mo ({dZmoXmZo `moJ) "Aao A_mH$~ar
H$_ JQ>o &' - Xm{d 26.
[g.]
A_m{XH$ gZm. Amhr; Iw; Amhr dV (Amncm {deofnUm
dUZ H$amd`mMm AgVm "Amhr' `m {R>H$mUr Cn`moJ. {edm`,
~T>mB, {dZmoX `mdoir)"Vw_`m AcrH$S>`m ZmQ>H$mVrc AX^wV
gJ dVwpWVrg AZwg$Z Zg`m_wi| Vo A_m{XH$mZm ngV
ZmhtV.' - ZnwH$ 89.
[g.]
A_mZ Z. AmH$me; AVami; dJ "A_mZt \$moMr dOm cmJcr.'
- {MJwV 33. [\$m. Am_mZ = AmH$me] (dm.) A_mZ R>oJUo
hmoUo - dJ XmoZ ~moQ>o CaUo; VmR>mMm, JdmMm H$ig hmoUo
"Zd`m`m nJmam_wio Va {Vcm AJXr A_mZ R>|JUo Pmco hmoVo.'
- nH$moKo. A_mZ Vmam VwQ>Uo - 1. CH$mnmV hmoUo; Vmao {ZIiyZ
nS>Uo. 2. {ZaWH$ ~S>~S> H$aUo. A_mZ XmIdUo - nam^d
H$aUo. A_mZmg {WJi ({R>Ji) XoUo - dmQ>oc VodT>o _moR>o
gH$Q>hr WmondyZ YaUo; {ZdmaU H$aUo. A_mZmg cmJUo MTy>Z OmUo; J{d> hmoUo "`mMm H$ma ~w{Z`mX H$er Amho Vo
H$iVM Amho Am{U `mOet hcHo$ ~moc`mg Vo A_mZmg
cmJUma.' - Eocog 1074.
A_mZ{Jar nw. MmXdm; N>V; MmXUr, _mS>dmMo AmN>mXZ; _mS>d;
N>na; diMU.
A_mZMnoQ>m nw. 1. na_odar H$mon; _moR>m c`; gH$Q>; Xdr Amnmr;
A[a>. 2. (`mOmoVr) AmH$memV C>mU H$aUmam KmoS>m. (EImm
ar, Q>mH$mD$, {ZH$m_r KmoS>mg hUVmV).

A_mZ O{_ZrMr V\$mdV

184 & _amR>r eXH$moe

A_mZ O{_ZrMr V\$mdV r. O_rZ-A_mZmMm \$aH$; _hXVa;


\$ma _moR> AVa "`m gw_mamg d `m {c{h`mg nmhVm A_mZO{_ZrMr V\$mdV.' - EocoI 1215.
A_mZVmam nw. 1. AmH$memV M_H$Umam Vmam; MmXUr. 2. Yy_Ho$Vy;
CH$m. ({H$. VwQ>Uo) 3. gwXa, Mni KmoS>m~c AJa Im
KmoS>o dmam{df`r, VgoM Cm_ JdB, Cm_ coIH$, Cm_ ~Od`m
B`m{XH$mMr egm H$aVmZmhr hUVmV.
[\$m.]
A_mZVmam nw. 1. nw{X`mMo \y$c. 2. nonaq_Q>\${Q>H$; {dS>mV
Kmcm`Mr WS>mB.
A_mZnar r. Agam; gwXar; gwXa r "V{~`V ImZMo gd cj
hmVt cmJco`m A_mZnarH$S>o hmoVo.' - dn 429. [\$m.]
A_m{Z`m nw. (dZ.) j {R>H$mUr dmT>Umao chmZ PwSy>n. ho {h_mc`,
H$m_ra Vo {gH$s_n`V AmT>iVo. doXH$mcrZ dmL>_`mV `mMm ag
(gmo_ag) H$mT>rV AgV Agm CcoI Amho.
[g.]
A_mZr r. BdarH$monm_wio Amcoco gH$Q> (A{Vd>r, gmW dJao).
{d. AmH$memVrc; dJmVrc; Xdr "{eH$Xa Vmco! A_mZr \$mo
({XpdO`) hmoV Mmccr Amho.' - EocI
o 7.3236. [\$m. A_mZ]
(dm.) A_mZr gwcVmZr - 1. Xdr d amOH$s` Amnmr; Bdar
d _mZdr H$mVr; BdamMm d amOmMm H$mon Pm`m_wio AmoT>dUmar
gH$Q>o; `mda H$mhr Cnm` MmcV Zmhr Aer Amnmr. 2. (c.)
Owcy_ O~aXVr. 3. AmH$p_H$ hmZr; Xdr Amnmr_wio ZwH$gmZ
"Am_`mH$S>o {dH$sg Amco`m _mcmMr A_mZr gwcVmZr Pm`mg
`mMr O~m~Xmar Am_MoH$S>o Zmhr.' - _w`m 71.
{d. AmH$mer; AmH$mem`m aJmgmaIm {Zim; {Ziga; _oKdU
A_mZr `e Z. Amem ZgVmZm Ho$di Bdar H$noZo {_imcoco `e
"gImam_-~mny amjg^wdZ`m `wmMm namH$_ VwVr AmUrV Zmht.
A_mZr `e Amco. eyZo ~oVaVwXrZo cT>mB Ho$cr hUyZ `mg `e
mV Omhco Aem ^mdo ~mocco.' - Eocog 585.
A_mZr aJ nw. AmH$mer aJ; {Ziga aJ.
A_mV {d. 1. AmR>dUr`m ncrH$S>Mo; _Vrg AJ`; A{VmMrZ.
2. _{V{d, Aem; Y_emmg gmoSy>Z; Y_em{d;
Y_em~m; ~oH$m`Xoera; ~oH$m`Xm. 3. nhm : A_mVH$m{cH$
[g.]
A_mVH$mc nw. AmR>dUr`m ncrH$S>Mm - A{VmMrZ H$mc;
(H$m`Xm) e^a dfmnyduMm H$mc.
[g.]
A_mVH$m{cH$ {d. (H$m`Xm) e^a dfmnydunmgyZ Cn^moJ KoVcocr
(_mc_mm).
[g.]
Ap_Vm r. 1. `pV_d; `pVd; AhVm; Ah^md "ZwgVm
nmT>anoem g_mO Oar KoVcm Var Ap_Vm Am{U `m`m AmH$mjm
`mMm A{dH$ma h[a^mD$`m H$mX~`mVyZ >rg nS>Vmo.' - Ho$
7.2.31. 2. EImm {d{e> g_mOmMo, dJmMo `dN>oXH$ _rnU.
3. (Vd.) >m Am{U XeZeVr `mZm EH$M _mZUo AWdm nwf
(Am_m) Am{U ~wr `m`mV A^oX _mZUo. gm`mV `mcm "_moh>'

Adm{_H${dH$`

Am{U doXmVmV `mcm "X`JWr' Ago hUVmV.


[g.]
A` Z. Vm|S>, _wI "A`m_`o {T>gmim Mwa {J[a{eim ^yVim
~hJmoim.' - JVmo
[g. Am`]
Amn {d. {Znmn; {ZamJg; ^moim.
Am{^ZmoXZ Z. (Am`w.) aVXm~ dmT>Uo.
[g.]
Acy~ nw. nVr; `dWm "Vohm H$amat H$moU| H$ma`m d H$em,
`mMm Acy~ H$m` VhoMm?' - _Bgm 7.82.
[\$m.]
AdS>r {H${d. _mJo; namoj; gdS> ZgVm; A`mo` doir. (Jmo.)
Add Z. 1. _mcH$sMm, YZrnUmMm, dm{_dmMm A^md; (H$m`Xm)
{OZJr, _mc_mm dJado arc dmagmMm, _mcH$sMm A^md. 2. dd,
dm{^_mZ `mMm A^md.
[g.]
AdnmV nw. Amgdo T>miUo; AlwnmV " AdnmV nS>Vr Z`Zr &'
- Cfm 48.48.
[g. AlwnmV]
Ad`d
o {d. dVg Z H$iUmam; Ako` "Ad`do hUOo Amn`m
dVg Z H$iUmam.' - Jra 171.
[g.]
Adag nw. ZmngVr; BVamOr; ZmdS>; _ZmMr qH$dm rVrMr AZmgVr;
A{Z>m.
[g. A + dma`]
Ad` {d. dJ {_idyZ Z XoUmao; `m_wio dJmVr hmoUma Zmhr
Ago.
[g.]
Adc nw. 1. nwH$i Ho$g AgUmam EH$ MVwnmX mUr; arg;
2. _moR>mco Ho$g Agcocm gwadQ>.
[g. F$j^c]
Adc JwXJw`m r. (Adc EImm m`mg _ma`mnydu JwXJw`m
H$aVo Aer g_OyV Amho. `md$Z) danmJr JmoS> nU n[aUm_r
KmVH$ o_.
Adcr r. 1. AdcmMr _mXr. 2. EH$ dZnVr; eVmdar.
AdcrH$mR> nw. Agmdar - cr H$mR>; Adcr dZnVr`m
nmZmgmaIr Zjr Agcoco H$mR>.
Adcr nm`nwgUo nm`mMr _mVr, {MIc nwg`mH$[aVm XadmOmOdi
R>odcoco H$m`mMo Adcr`m Ho$gmgmaIo Ho$gmi IaIarV VaQ>.
AdW {d. ApWa; AemV; dWnUm Zgcocm; _Z pWa Zgcocm;
H$Vrg g_mYmZ Zgcocm.
[g.]
AdWVm r. 1. Ag_mYmZ; AgVmof. 2. amOH$s` AgVmofm_wio
CX^dUmar Midi. 3. H$Vrg dm` qH$dm Amam_ ZgUo;
UmdWm.
[g.]
AdmYrZ {d. (eXe namYrZ nU MmamV) dV; Xwg`mda
Adc~yZ Zgcocm.
[g. A + dmYrZ]
Adm^m{dH$ {d. Agm_m`.
Adm^m{dH$Vm r. (g_mO.) {ZgJV qH$dm gm_m`V Ogo
Agmd`mg hdo Vgo ZgUo; AZg{JH$Vm.
[g.]
Adm{_, Adm{_H$ {d. `mcm amOm-YZr-nwT>mar-A{YnVrnmcH$-_mcH$-dmagXma Zmhr Agm; ~odmaer.
[g.]
Adm{_H${dH$` nw. (H$m`Xm) _mcH$s hH$ qH$dm A{YH$ma
Ag`m{edm` Ho$cocr _mcmMr, qOXJrMr, _mc_moMr {dH$s;

Adm`

_amR>r eXH$moe & 185

~oH$m`XoeranUo Ho$cocr {dH$s.


[g. A + dm{_H$]
Adm` Z. (H$m`Xm) qOXJrda, _mc_moda H$m`Xoera hH$mMm
A^md; dm{_d ZgUo.
[g.]
Adma {d. KmoS>m, hmr, CQ> B`m{XH$mda Am$T> Pmcocm; da ~gcocm.
nw. dma; {ecoXma; amD$V.
[\$m. gdma]
Adma` Z. ZmngVr; AMr; ZmdS>; dma`, cmo^, rVr ZgUo.
[g.]
Adm` Z. 1. dm`mMm A^md; Ag_mYmZ; AgVmof; AgwI.
2. emar[aH$ `mYr qH$dm {dH$Vr; H$Vr ~ar ZgUo. [g.]
AdrH$ma,AdrH${V-Vr nw. drH$ma Z H$aUo; A_m`Vm;
Amn`mH$S>o Amcocr EImXr dVy ZmngV Ag`mZo naV nmR>dUo.
[g.]
AdrH$m` {d. drH$ma Z H$a`mgmaIo ; AJ m ; _m` Z
H$a`mOmoJo.
[g.]
Agc {d. _yiMo; Iao; AH${_; JaZH$cr.
[\$m. Ac]
Agc~ahHy$_ {d. _wim_mUo; _yi dVy_mUo "VmaoMr ZH$c
Agc~ahHy$_ Amho H$s Zmhr?' - H$mT>m 208.
Ag CXJm. Agm; Iao H$s H$m`? Ia?
(Jm.)
Agm {d 1. {MH$ma; J. 2. Agm. nhm : Ag
(Jmo.)
Ah nw. {Xdg. (dVnUo ghgm dmnacm OmV Zmhr. Ahmoam, Ah{Ze
Aem gm_m{gH$ eXmV dmnacm OmVmo.)
AhH$m_ nw. hHy$_; gmm; hHy$_V; nadmZJr "`m _mUo _wVmarMo
AhH$m_ AmUyZ {Xco.' - {Mam 24.
[\$m.]
AhQ>Uo nhm : AhmQ>Uo
AhS>Ur r. (Vm~Q>mMm YXm) ZdrZ KS>{dco`m ^mS>mdarc R>moHo$
gm\$, JwiJwirV H$a`mMo h`ma.
AhS>Uo A{H$. nmohmoMUo; XmIc hmoUo "Vwhmg amoIm AS>VmM
(AhS>VmM) Vwhr Amnco V{n`mV JmdmMm Jmd VmH$sX H$$Z.' _Bgm 15.276.
AhX r. 1. gmm; am`. 2.WmZ; R>mUo.
[\$m.]
AhX nw. H$ama "H$Uamd ~cmi `mUr nw`mV Omo AhX d dMZ_mU
H$$Z Vwcgr d ~oc_S>ma {Xcm `mMr \$am_mogr amdOrg Pmcr.'
- nwA^m 1.108.
AhVVhV AhXVhX {H${d. 1. `m Q>moH$mnmgyZ `m Q>moH$mn`V;
`m hrnmgyZ `m hrn`V. 2. nmgyZ-n`V.
[\$m.]
AhXZm_m nw. dMZn; H$amaZm_m.
[\$m.]
AhXn_mZ nw. H$ama; H$ama_Xma "AhX-n_mZ hmdo Vo gd dm_rnmer
Am`mda AO H$[aVmo.' - _Bgm 1.159.
[\$m.]
AhXeV r. Vh; H$ama; AQ> "`mg AhXeVuMo H$mJXn XoD$Z
admZm Ho$co.' - _Bgm 19.8.
[\$m.]
Ah\$mX r. _wctMr gVVr; H$`mde.
Ah_ gZm. 1. _r; dV; W_nwf. 2. _mUgmMm d; dm_^md;
(c.) Jd; VmR>m; AhH$ma; _rnUm. 3. (_mZg.) n[apWVrMo ^mZ

Ahir

Agcoco JQ> _Z.


[g.]
Ah_Xr r. {Q>ny gwcVmZmZo Mmcy Ho$coco EH$ gmo`mMo ZmUo. `mMr
qH$_V nJmoS>m BVH$s hUOo hmoZmBVH$s Ago.
Ah_h{_H$m r. (_r nwT>o, _r g_W Ago dmJUo). nYm; MT>mAmoT>;
Bfm; AhH$ma "`wamonmVrc am>m_`o g_wmncrH$S>o _wcyI
{_i{d`mMr Ah_h{_H$m gw$ Pmcr.' -dd 3.
[g.]
Ah_mXe nw. d`pVH$ JwUmoH$fmgmR>r nwT>o R>do cocm Z_wZm, AmXe. [g.]
AhJU (AhJU) nw. 1. (`mo.) {XdgmMm g_wXm`; B>H$m{cH$
JhmXtMo J{UV dV{d`mgmR>r {dd{jV AdYrnmgyZ _moOcoco
{Xdg. `mo{Vfemm_`o AhJUmMm Cn`moJ _`_Jh gmYZ
H$a`mH$[aVm hmoVmo. 2. nwH$i {XdgmMm H$mi; ~aoM {Xdg.
[g. AhZ- Ahg+JU]
Ah{Ze-er {H${d. am{Xdg : "Oo `OZerc Ah{Zer'- km
4.122.
[g.]
Ah{~~ Z. gy`q~~; gy`moX` : "VoW| mV:H$mqi Ah{~~ g_B
ghn[adm[a &'- nM 5.10.
[g.]
Ahc Z. 1. cmoH$. 2. Hw$Qw>~mVrc _mUgo. 3. A{YH$mar; dm_r.
[\$m. Ahc]
Ahc nw. mg; CngJ : "Zdm~mZr ~hV Ahc gmogyZ `mm Cm_
H$mao Am_Mr Ho$cr.'- noX 2.2.
[\$m. hmc]
AhcV_Jm r. amOmZo {Xcocr ~jrg-O{_ZrMr gZX : "dagZm
`oWrc gZXm AhcV_Jm H$$Z m`m.'- _qeH$m 827.
AhH$ma nw. H$maHy$Z : "gmho~mZo \$O-~jrH$$Z cH$a Om~
nmR>dmd`m{der AhH$mamg Amkm gmXa Omcr nm{hOo &' - nX_d
112.
[\$m.]
Ah`m r. 1. JmV_r; nmM n{VdVmnH $s EH$. 2. (c.) n{VdVm
r.
{d.{Znmn; n{d.
[g.]
Ah`m~mB r. 1. _hmaamd hmoiH$amMr gyZ. hr _moR>r gmdr, gderc
d XmZeya hmoVr. 2. (c.) XmZeya, gderc r.
AhcH$ nw. {^jm _mJVmZm Jmogmdr cmoH$ Omo eX hUVmV Vmo.
[g. Ac`]
AcI. nhm : AcI
Ahdmc nw. {d{eQ> H$mimV Pmco`m EImm gWo`m H$m_mMr A{YH$V
_m{hVr; H$m_mMr Ho$cocr Zm|X, dmmV, hH$sH$V.
[\$m.]
AhgZ {d. CH$>; gwXa.
[\$m. AhgZ]
AhVmVaUr` {d. Xwg`m`m Zmdo H$aVm `oUma Zmhr, Xwg`mg XoVm
`oUma Zmhr Aer (_mc_mm B.).
[g.]
Ahh CXJm. Aaoao; emoH$mMm, IoXmMm Cma : "_wZr`m emnmZo Ahh
g{VMm `m {` nVr &' - {d{d 1.20.
AhiU nhm : AhmiUr : "nnM r AhiU `m gwQ>Zo m &'- Xm{d 233.
AhiUo nhm : AhmiUo : "Vo{d AhmiVr H$mo_cmJr &'- Xm{d 262.
Ahi~hi nhm : Ahmi~mhmi
Ahir r. ArMr dmim; AmJ; VoO; CUdmam; Pim.(gm_m`V: )

Ahird

186 & _amR>r eXH$moe

AZoH$dMZr `moJ. (dm.) AhirV AgUo- {^D$Z MmcUo,


dmJUo, YmH$mV MmcUo; AhmiUr.
Ahird Z. EH$m dZnVrMo nm{>H$ ~r. `mMr PmS>o ~mJmBV O{_ZrV
hmoVmV. aJ Vm~yg, ~r ~marH$.
AhH$Vm nw. _r gd H$aUmam Amho Agm Jd; _r nUm; AhH$ma; VmR>m;
dV:`m H$`m~c mT>r.
[g.]
AhH$ma nw. 1. Amncr, dV:Mr OmUrd; Am_kmZ. 2. A{^_mZ;
Jd; _rnUm; VmR>m. 3. na_m`mnmgyZ qH$dm ~m {ddmnmgyZ
AmnU doJio AmhmoV Aer ^mdZm : "~wrnmgyZ nwT>o Cn hmoUm`m
nWH$nUm`m `m JwUmgM AhH$ma Ago hUVmV.'- Jra 171.
4.(_mZg.) ~m OJmer dmJVmZm nydmZw^dm`m AmYmao {V{H$`m
`$ H$aUmao OmJV _Z. ^m{VH$ d gm_m{OH$ JaOm `m`mer
VS>OmoS> H$aUmao _Z.
[g.]
AhH$maUo A{H$. JdmZo \w$JUo; VmR>Uo: " AhH$macm amdUy & H$moQ>r
JwUo &' - amH$ 1.14.
AhH$ma^oX nw. AhH$mamMo VrZ H$ma- gmpdH$, amOg Am{U
Vm_g; AhH$mam` qH$dm {{dY AhH$ma.
[g.]
AhH$mame` AhH$mamMo qH$dm Am`mMo WmZ; eara.
AhH$mamnX {d. `m~c AhH$ma dmQ>md`mMm Vmo (Xoh). [g.]
AhH$mar {d. AhH$ma Agcocm; J{d>; VmR>a.
[g.]
AhH$ {V-Vr r. AhH$ma; J{d>nUm; VmR>m; dV:Mr nmT >r : "Eog{o Z
AhH${V^mdmo & O`mMm ~moYr Omhcm dmdmo &' -km 18.422.
AhH|${XVm r. (_mZg.) `oH$ Jmo>rMm, dV:`m gX^mV, {dMma
H$a`mMr dmr, AdWm; Am_H|${VVm.
[g.]
AhH|$r {d. (_mZg.) `oH$ Jmo> dV:`m gX^mV nmhUmam;
Am_H|$Xr; d`H|$r.
[g.]
AhJS> nw. (_mZg.) dV:{df`r A{Ve` lo>dmMr ^mdZm;
Ah_`VoMr ^mdZm; Am_lo>dmMr {dH$Vr`m nmVirn`V OmUmar
^mdZm.
[g.]
AhMdM r. AaoVaw ,o _r Vy H$aUo; ~mMm~mMr.
[g.]
AhVd nhm : AhH$ma
AhVm r. 1. AhH$ma; _rnUm; A{^_mZ; Jd : "Wmoa Vo Jimcr
nm{hOo AhVm & CnXoe KoVm gwI dmQ>o &' - VwJm 3636. 2. dm{^_mZ.
(A{^_mZ eXmImcr {Xcoco dmH$Mma nhm.)
[g.]
AhXoh~w{-r r. 1. dV:`m ApVdmMr H$nZm, OmUrd,
^mdZm. 2. (Vd) _r nUm; AhH$ma; nmoH$i Jd; VmR>m; AmT>Vm.
{d. `mcm AmT>Vm, _rnUm Amho Agm; AhXohr.
[g.]
AhXohr {d. `mcm AmT>`Vm, _rnUm Amho Agm.
[g.]
Ah{Z>m r. Am_{Z>m; _rnUm.
[g.]
AhnU-Um nhm : AhVm : "CJmiy{Z AhnU & gmo h H$m{T>c| ew
MXZ &'- Ed 1.62.
[g. Ah_]
AhnXmW nw. (Vd.) AhnUmMr ^mdZm; _rnUmMo {ZM`m_H$
H$WZ; Amn`m dVnUmMr ^mdZm.
[g.]

AhmMdhmM

Ahny{dH$m, AhW{_H$m r. 1. `oH$ H$m`mV _r nwT>o Amho


Aer ^mdZm R>odyZ dmJUo; Amnco KmoS>o nwT>o Xm_Q>Uo. 2. cT>mBV
`momMo EH$_oH$mZm AhVmnydH$ AmhmZ; hm _r nwT>o Pmcmo Ago
Bf}Zo gmJUo. Ah_h{_H$m (`wmV).
[g.]
Ah`` nw. (Vd.) Ah^md; Xohm{^_mZr Am`mMr H$nZm kmZmMr
gd AJo ~rO$nmZo Am`m_`o AgVmV Ago _V.
[g.]
Ahdmr r. Am_mT>r; dV:Mm _moR>no Um {_ad`mH$S>o H$c AgUo.
Ah~i Z. A{^_mZ; AhH$ma : "CXH$s [aKmco Oo g_i & Vo d^md|
H$ar {Z_i & nar Z Yar Ah~i & Oo `m ho_i jm{ico &' -E^m
7.462.
[g. Ah+~c]
Ah~w{-r r. AhVm; A{^_mZ; _rnUmMr OmUrd. [g.]
Ah ~mp_ (_r ~ Amho hm _yi AW. `md$Z c.) _r H$m` Vmo
lo>; gdmV _r _moR>m Agm A{^_mZ : "Ah ~mp_ ~mh_p_ &
`oWtMm AW ~m{M _r &'- {dqgC 7.78.
Ah^md, Ah_{V-Vr, Ah_mZ nw. nhm : AhH$ma 1. AhnUm;
_mZrnUm; _rnUm; Xn; VmR>m; Jd : "Ah^md `m _mZgtMm {daoZm'am_ 159. 2. (MwH$sZo Cn`moJ) ^md; A^md; H$nZm; VH$;
AZw_mZ; AQ>H$i.
Ah_` {d. J{d>; AmT>VmImoa; dV: ~c dmOdrnojm OmV
A{^_mZ ~miJUmam.
[g.]
Ah_`Vm r. Jd; AmT>Vm; dV: ~c dmOdrnojm OmV
A{^_mZ AgUo.
[g.]
Ah _ _Vm r. 1. _r d _mPo Aer H$nZm; Ah ^ md.
nhm : AhH$ma 2. dV:~c, dV:`m _mUgm~c, Jmo>r~c
__Vm, cmo^ : "Vgr Ah__Vm {H$arQ>r & Zwao{M V`m &'- km
18.408.
[g.]
Ah_mZr {d. AhH$mar; A{^_mZr.
[g.]
AhdmX nw. Amn`m dmWmgmR>r A{daV `Z H$aUo hoM gdm}H$>
`o` Amho Ago {VnmXZ H$aUmam dmX, _V; dV:`m {hVmMr
H$miOr dmhUmar {dMmagaUr.
[g.]
Ah{doefo {H${d. A{YH$ MmJco; A{YH$ ~ao : "`m g^mfUmV dV:Mo
o_ Xwg`mda OS>`mMr ~VmdUr `edr arVrZo H$[aVm Amcr Va
Ah{deof.'- l_gm\$` 2.21.
[g. A` {deof]
AhnVr j`_mgmZVa `oUmam n{hcm _{hZm.
[g.]
Ahm-Ahmhm CXJm. AmZX, AmM`, emoH$, qZXm B`mXtMm dmMH$
CXJma : "Zn{V ~h {dcmn H$ar gyVm{g hUo, Ahm & H$go KS>c| &'_moH$U 6.3.
AhmB nhm : Ahr
Ahm>H$Q> nw. emoH$.
[g. Ahh+H$V]
AhmM {d. 1. dada; gamgar; {XImD$. 2. g`mMm Am^mg AgUmam;
{_`m; _m{`H$; `W; gm_m`; gmYmaU : "Zm_$nm_H$ nnM &
{_`m _m{`H$do AhmM &'- E^m 28.583.
AhmMdhmM {H${d. dada; ~mmH$mar; CJrM`m CJrM : "_mPm

AhmQ>Uo

_amR>r eXH$moe & 187

^md Zmhr {Ohmar & AhmMdmhmM ^{V H$ar &' - E^m 17.118.
AhmQ>Uo C{H$. 1.({eOcocr S>mi dJao) nir qH$dm Vg_ gmYZmZr
KmQ>Uo. 2. (c.) mg XoUo; N>iUo; {nN>m nwadUo.(cmQ>Uo, cmoQ>Uo,
aJS>Uo `mer gXe AWmZo ) EH$ JUUo; AmV T>H$cUo EH$ H$aUo;
gmaIo g_OUo; ~amo~arZo dmJdUo. (A{dMmamZo d ~ocmeH$.)
[g.Am+K>=KmQ>Uo]
AhmQ>rd {d. 1. AhmQ>cocr= KmoQ>bobr, KmQ>cocr. (S>mi.) 2. N>i
Ho$cocm; mg {Xcocm.
AhmS> nw. Wi; {R>H$mU : "AmVm hm H$m$ AKdm & gmo_derMm AhmSw>
~adm & Vmo lmoVo OZt n[agdm & EoH$ AmVm &&'- H$m{cH$m 11.72.
AhmSy>Z-nhmSy>Z {H${d. AmSy>ZnmSy>Z; KmcyZ nmS>yZ; Q>moMyZ; Q>mo_Um
XoD$Z; d_u cmJ`mgmaIo; AmnMm[aH$nUo.
AhmUm nhm : AmhUm
AhmUm {d. Am_KmVH$s; hmZr H$aUmam.
AhmXr nw. 1. _mUyg; EH$mS>m {enmB : "AhmXrda AhmXr admZm Ho$co.'_am{M Wmoem 64. 2. {enm`mnojm da`m XOmMm cT>mD$ dV
dma.
[\$m. AhXr=EH$]
Ahm` ~hm` CXJm. Aao Aao; hm` hm` ({H$. H$aUo).[d. hm`]
Ahma nw. AOJa; Ama.
Ahma nw. 1. {dVd; {ZImam; \w$\$mQ>m. 2. Br. (dm.) Ahma
XoUo- Br H$aUo.
AhmaUo A{H$. A{V A Im`m_wio gwV nS>Uo; OodU AJmda
`oUo; gwVr `oUo.
[g.Amhma]
AhmaUo A{H$. 1. {ZgQ>Uo; ~mhoa `oUo; AmoKiUo (ahmQ>mMr _mi).
2. IMUo; Imcr nS>U;o AmYma gwQ>Uo (B_maV, O_rZ). [g. Am+]
Ahm ao CXJm. VwN>VmXeH$ : "Ahm ao eya dra &'
Ahmamoir r. Amamoir; {ZIm`mda ^mOcocr nmoir.
AhmcH$a nhm : AhH$ma
Ahmcr_dmcr {d. CZrM, gd XOmMo (cmoH$) : "`mdar V_m_
Ahmcr d _dmcr nJUo _OHy$a d {JXZdmhr O_rZXma ha H$moUr
chmZ Wmoa gmJVmVr Oo' - dmS> gZXm 140. [\$m. Ahc=cmoH$]
AhmiUr r. 1.CU dm`mZo ^mOUo, nmoiUo. 2. Ymn; X_;
Cgmgm. 3. (c.) CH$R>m; cmcgm; hmd; dmgZm.({H$. XoUo).
(dm.) AhmiUr,Ahmi`m H$hmi`m Q>mH$Uo,XoUo - of,
amJ B. _Zmo{dH$mamZm dmd XoUo; Xw:Imoma, emoH$moma H$mT>Uo.
AhmiUo A{H$. 1. gy`m`m, Ar`m PirZo ^mOUo, nmoiUo,
hmoaniUo. 2. Zme nmdUo : "goOma Ahmi Ahmic| {X`
^moJmMo &'- ^mE 89. 3. A{Ve` Xw:{IV hmoUo- nrS>Uo :
"Ahm{icr AdZr j{`mMr &'-E^m 4.243.
Ahmi~mhmi {d. \$ma; ~hV, A`V : "Vmo _r `oWo Ahmi~mhir
H$mn| &'- km 11.351.
[g.~hV]
Ahmird nhm : Ahird
AhmH$ma nw. 1. hmhmH$ma; Ahm, hm` Agm emoH$ H$aUo; _moR>mZo

A{hamUr

aS>Uo. 2. AmH$XZ; AmH$moe; AmH$mV.


[g. Ahh+H$]
A{h nw. gmn : "nmh{Z AOmV[anwMr VmH$ JwMaU^{$, _{hdaco &
A{hdacoIdamh{Z ~h H${R>Z{h `dZ dra J{hdaco' - _mo^r_
1.114.
A{hH$ Z. Eo{hH$; `m OJmVcm : "Vmo A{hH$m hr nar _yH$cm & gwIm{g
Jm &'- amkm 4.197.
[g. Bh]
A{hH$moe nw. gmnmMr H$mV.
[g.]
A{h{Oh JU (dZ.) ZoMo dJmVrc Wyc~rOwH$H$moer CndJmVrc
(`wnmoa{OEQ>r) EH$ JU.
[g.]
A{hV Z. 1. VmoQ>m; ZwH$gmZ; hmZr; Anm`; AH$`mU.
nw. ey; dar; oof H$aUmam : "H$[aVm gma{W _VH$' - H$moXS>N>oX
nmad| A{hVo &' - _mo^r_.
{d. 1. AH$`mUH$maH$; ZwH$gmZrMo. 2. ewdmMo; damMo. [g.]
A{hVH$maH$ {d. H$`mU Z H$aUmam; A{hVmdh; hm{ZH$maH$. [g.]
A{hVw{S>H$ nw. JmamoS>r; gmn Ioi{dUmam.
A{hZHw$c`m` nw. 1. gmn Am{U _wJyg `m`m_Yrc O_OmV
Agco`m dam_mUo da. 2. (c.) O_of; hmS>da .
[g.]
A{hZr {d. cmoIS>r : "A{hZr, XJS>r {Og Xm$Mo AVat R>odmdo &'
- _amAm 35.
[\$m. AmhZrZ]
A{h\o$Um r. A\y$ : "Oonmi gmo_c A{h\o$Um & amO{dIo _maH|$
ZmZm & `oH$_oi| gyXct &&'- _wAm{X 29.62.633.
A{h\o $ Z nw . Z. 1. A\y $ ; Jw J r AmUUmam EH$ _mXH$
nXmW : "IgIer`m m ~m|S>mg {Mam nmS>`mg `mVyZ Omo MrH$
{ZKVmo VrM A{h\o$Z hUOo A\y$ hmo`.'- \${M 79. 2. gnmMr
Jai.
[g.]
A{h_ {d. CU.
[g.]
A{h_hr nw. nmVmimVrc ho XmoZ amjg A`V namH$_r d ~cmT>
hmoVo. am_mZo `mZm R>ma _maco. `md$Z (c.) XmoZ Owio dra; OmoS>rMo
namH$_r nwf : "nU _amR>oemhrMr _Xma `m XmoKm Ahr_htda Amho.'
- dn 210.
[g.]
A{haHw$^ma nw. ImZXoemV WmoaMmHo$ Am{U chmZMmHo$ Aem XmoZ
Hw$^maOmVr AmT>iVmV : "chmZMm`mZm AhraHw$^ma Ago Xwgao Zmd
Amho.'- {hg 29.
A{haU r. nhm : EoaU : "H$s A{haUr JwVVm {ham & {haH$Ur H$mT>r
V`m gdam &'- Zd 18.134.
A{haU-Ur r. JwamIrU; JdiU.
[g. Am^ra]
{d. nhm : A{hamUr
A{ham, Ahoam nw. 1. S>mo`mMm EH$ amoJ; ~w~wimda a$m_mUo EH$
cmc {R>nH$m {XgVmo. `mg AOwZ Agohr hUVmV. 2. EH$ Vm~S>m
H$R>rU XJS>; S>mo`mVrc amoJ ~am H$a`mg `mMm IS>m AJR>rV
~gdyZ S>mo`m`m ~w~wimd$Z {\$a{dVmV. `mcm A{h`mMm IS>m
hUVmV. AJR>rg A{h`mMr _wXr Ago hUVmV.
A{hamUr r. ImZXoemVrc EH$ ~mocr. hr _amR>rMr nmoQ>^mfm

A{har

188 & _amR>r eXH$moe

hUyZ _mZ`mV `ooVo. {h`mda JwOamVrMm ~amM n[aUm_ Pmcocm


{XgVmo.
[g. Am^ra]
A{har r. c-_wOrV ~moh`m^modVr CVaS>r aM`mH$[aVm Cn`moJmV
AmUVmV, Vr aJrV _S>H$s; dhr. : "gmo`mMr A{har & _mo`mMo
H$ig `mdar & aJmMo namonar Mmar emo^m {XgVgo A{har &' rJrV 22.
A{har r. Ahoa H$a`mg `mo` d.
A{hdm {d. A{dYdm; gwdm{gZr; gdmU r : "A{hdm Zmar Hw$adS>m
H$aVr &'- dgm 30.
[g. A{dYdm]
A{hdmV nw. AhodnUm.
[g. A{dYdm]
A{hVm nw. gm{KH$ `m`m_m_Yrc EH$ ({hXr) hHy$_ : "Omoe H$X_Zo
OmV AgVm cm~da AS>Wim hmoBc Ago H$mhr Agoc Va `mVyZ
gmdH$me OmVm `mdo hUyZ hm hwHy$_ XoVmV; gmdH$me Mmcmd`mMo
Agoc Varhr hm hHy$_ XoVmV.'- g`m 22. gmdH$me; hiy; AmVo.
[\$m. Am{hVm]
AqhgH$ {d. qhgm Z H$aUmam; h`m Z H$aUmam; H$moUmg Z
_maUmam; qhgmMma, KmVnmV Z H$aUmar.
[g.]
AqhgH$ {VH$ma nw. (am`.) qhgH$ _mJmMm Adc~ Z H$aVm,
CnmofUmmao {ZXeZ H$$Z qH$dm AghH$mamZo EImm amOdQ>rg
qH$dm H$m`mg Ho$cocm {damoY.
Aqhgm r. 1. qhgoMm A^md; Ho$di _mgmH$[aVm OrdmMr h`m
Z H$aUo. emH$mhma dV. 2. H$moU`mhr m`mcm BOm, XwImnV Z
H$aUo; a$nmV Z H$aUo. 3. (am`.) C{>o gm` H$a`mgmR>r
~imMm dmna d` g_OUo; ~c`moJ Z H$aUo.
[g.]
AqhgmY_ nw. m{Uh`m Z H$a`mMm Y_.
[g.]
Aqh nhm : Aqhg
Ahr r. {dVdmMr- ArMr YJ; AmJ : "OR>amrMr Ahr Wmoa &'
- _waew 422. 2. CU dmam; Pi; _JOi. [g. A{h=gy`]
AhrVm nw. {YaS>o : "`mcm JJmVramda {YaS>o hUVmV. Vwhr dhmS>mV
AhrVm hUVm.'- _g 92.
Ahr_wIr {d. gmnmgmaIo VmoS> Agcocm (KmoS>m).
[g.]
Ahra nw. 1. Jdir; Jd`mMr OmV : "{eao {df`dmgZm O{e ewH$m
Ahramg ^r &' -Ho$H$m 14. 2. Am{^a- Jdir OmV. hr ImZXoemV
d _amR>dmS>mV AmT>iVo.o `mVrc {Za{Zamio YXo H$aUm`m cmoH$m`m
OmVtZm nydu ho Zm_ cmdcoco AmT>iVo. Ogo- Ahra gmoZma, Ahra
hcdmB.
[g.Ahra]
Ahra nw. 1. AOJa; Ama; Ahma. 2. JmoS>m nm`mVrc gmnmgmaIm
EH$ _mgm, hm H$mim AgyZ `m`m AJmg {MH$Q> ~ig AgVmo.
[g. A{h]
Ahra^ad nw. (gJrV) ^ad H$mamVrc EH$ amJ. JmZ g_`
mV:H$mi.
[g.]
Ahwir {d. Ahod; gm^m`dVr : "Ahir Zma _ocr & Kar qe`mda
Xhr & Q>mHy$Z amOm ~mB & OmVo H$er Xya gB &' - dcmo 83.(d.)

Ahmooam

Aha nw. ZXrMm nya; AD$a. nhm : Ama


(H$mo.)
AhoVwH$,AhoVw-Vy {d. 1. `mcm hoVy-H$maU Zmhr Ago; {dZmH$maU;
AH$maU. 2. {ZH$m_.

[g.]

AhoXr nhm : EoXr


AhoZd_r nhm : A{dYdmZd_r
AhoaU r. 1. gmoZm_wIrMr EH$ OmV. 2. Am`aU. 3. EoaU.
Ahoam nhm : A{ham
AhoamD$, Ahoar {d.1. AhoamgmR>r `mo`. 2. H$m_MbmD$, {XImD$.
Ahoamdm r. A{ham (amoJ).
(d.)
Ahod r. 1. gm^m`dVr - gwdm{gZr r : "^VmaodrU Ahod &
OmU nmVmo gd {dQ~y &' - E^m 14.250. 2. gm^m`; ^m` : "naVw
ho __ gwIgmWH$Vm h|M _Xr` Ahod &'- {Q>H$ 40.[g. A{dYdm]
AhodVVw-Vy nw. _Jigy; gm^m`gy : "H$U_Ur AhodVVy & H$R>r
Y[acm Z VwQ>Vw &'-Ed 7.36.
AhodXmoam nw. 1. _Jigy. 2. Zoh_r nmR>rg cmJcocr ZmoH$ar, CmoJYXm; Zoh_r {Q>H$Umam, H$m`_Mm XOm, _mZ, nXdr.
AhodZd_r nhm : A{dYdmZd_r
AhodnU Z. nVr qOdV AgUo; gm^m` : "AhodnU| hiX Hw$Hw
__pS>V _amd| hrM BN>m gd {`mMr.' - ^md 93.
Ahod_{U-Ur nw. _Jigy : "H$s AO` Pmco aUr & Ahod_Ut &'
-ncm 40.101.
Ahod_aU Z. gm^m`dVr AgVm, nVr {OdV AgVm, gdmUnUr
Amcoco _aU. Ago _aU MmJco AgVo Ago _mZVmV.
Ahodgw`do {d. nVr {OdV AgVmZm _aU Amco Amho Aer.
Ahmo Cm. 1. H$moUmcm _moR>m JmadmZo qH$dm ~hdMZr g~moYyZ hmH$
_ma`mgmR>r Ho$cm OmUmam eX`moJ. (Aao Mo Ad.) H$mhr eXmnTw >o
`mVrc A Mm cmon hmoVmo. Ogo: H$m` hmo, H$mhmo. (c.) nVrcm hmH$
_ma`mgmR>r {`mZr dmnamd`mMo g~moYZ. 2. AmH$p_H$ AmZX,
AmM` `$ H$aUmam Cma.
AhmoOmhmo A. AmXanydH$ ~mocUo, hmH$ _maUo.
Ahmo{Xdg {H${d. gd {Xdg^a; am{Xdg. Ahmoam eXmd$Z (g.
Ahg={Xdg hm AW Z g_OyZ) Ho$cocm MwH$sMm `moJ : "Ahmo{Xdg
Ahmoam emmMo A``Z Ho$co Var Vo OmV OmV JyT> dmQ>Uma' {Z_m 460.
Ahmo{ZaVa A. Ahmoam : "Vwhr n Z nmR>dco, Amhmg Ahmo{ZaVa
H$miOr VwhmH$S>rc.' -Eoocog 127.
Ahmonr {d. cmo^r; Amemi^yV; AYmer. [g. Ah : + nm]
AhmoamVr {H${d. am{Xdg : "amIo AhmoamVt {ZO ^$m &'- E^m
20.139.
[g. Ahg + am{]
Ahmooam nw. {Xdg Am{U am; Mmodrg VmgmMm, Vrg _whyVmMm qH$dm
gmR> KQ>H$mMm {Xdg. gy`moX`mnmgyZ Xwg`m gy`m}X`mn`VMm
H$mc : "H$m AhmoamtMr Jm|dr & AmYio ZoUo & - km 18.718.
{H${d. am{Xdg.
[g. Ahg +am{]

Ahmoamdm

_amR>r eXH$moe & 189

AierH$

Ahmoamdm Z. gy`m`m XZ{XZ JVrMo dVwi,dm; H$m{Vdm; `m

AinUo A{H$. {H$a{H$a H$aUo; aS>Uo; AmoaS>Uo; hm` hm` H$arV

dmmMr nmVir {dfwddmmer g_mVa AgyZ AmH$memVrc Vm`mVyZ


OmVo Vo dm.
[g.]
Ao` CXJm. dmao dm!
(Im.)
Ai,AiB r. H$sS>; nhm : Air
AiB r. EH$ PmS>. ho S>m|Jami XoemV AmT>iVo; CMr gw_mao nwf^a
AgyZ nmZo, Q>mH$`mgmaIr AgVmV. `mg "Amodr' Ago hUVmV.
AiH$m,AiH$m {d. 1. nmR>r_mJo cmJcocm; dIdIcocm; `mg
d N>X KoVcocm. 2. (c.) AS>`m; nemMm Xmg : "n[a Ai{H$`m
AmJdUo hmoD${Z R>ocm &'- ^mE 719. 3. h>r; hmdam.
[H$m. A{inw]
AiHw$Q>r {d. (M_H$ma) OmoS>mMm EH$ H$ma.
AiHw$S>r r. AidmMm J>m, H$mXm qH$dm _yi.
AiHw$dm {d. AmgV; JwJ Pmcocm; A{Ve` o_ H$aUmam; cnQ>;
(H$m|.)
nmR>r_mJo cmJUmam. nhm : AiH$m
AiHo$nU Z. Amg$s; AmdS>. nhm : AiHw$dm
AiIyio {d. _moS>H$irg Amcoco : "XoD$i AiIwio Omco' - crMC 550.
AiJmdUo A{H$. 1. {d`m`m, gyVr`m AdWocm `oUo (Jm`,
[g. Ac]
hg dJao). 2. nhm : AcJUo
AiJw {H${d. AcJ; AiJ; EH$sH$S>o : "_r CIoS>r Om` AiJw &' ^mE 140.
[g. Ac]
AiJm{Z {H${d. Z {edVm; Xw$Z : "C_mBg| ne} hmoVr & hUm{Z
AmiJm{Z Jmogm{d`mMo`m lrMaUm cmJcr &'- crMC 209.
AiU Z. 1. ha^`mMo nrR> nm`mV H$mcdyZ, _gmcm KmcyZ V`ma
Ho$coco H$mcdU; {nR>co; VmH$ d ha^`mMo nrR> cmdyZ Ho$cocr
nmVi ^mOr. 2. nmVi ^mOr XmQ> hmo`mH$[aVm {V`mV KmVcoco
nrR>, ~ogZ. nhm : AmiU
AiUQ> {d. WmoS>m AiUr.
[g. AcdU]
AiUr {d. 1. _rR> H$_r Agcocm; _rR> Z KmVcocm; {_i{_irV.
2. H$_r VrMo; `mV gd, VoO, Ord, nmUr, ag, Im|M Zmhr
Ago (^mfU, gmX`, coI, earamMr R>odU, _wm, Moham dJao).
Ia_arV qH$dm H$S>H$ Zho Ago (^mfU). 3. (gm_m`V : ) ~oMd.
4. n[aUm_ H$$ Z eH$Umam; _wi_wirV.
[g. A+cdU]
AiVm nw. 1. cmIonmgyZ V`ma Ho$cocm Vm~S>m aJ; `mV {^Odcocm
H$mnyg.
[g. Ac$H$]
AiVr r. _mn.
(~o.)[H$m.]
Ain, AinUr r. aS>; {H$a{H$a; Ae$, amoJJV _mUgmMo
{dhiUo; amoJJV Hw$o _mOa `mMo aS>Uo, AmoaS>Uo. [g.Amcmn]
AinU-Uo Z. 1. ~mY`mgmR>r, JwS>mi`mgmR>r KoVcocr H$moUVrhr
dVy; ~X. 2. (c.) {Z~Y; {Z`_Z; AS>MU; _moS>Vm.
3. T>moam`m eonQ>mg JwwS>micocr qMYr. (d.)[g. AmdcZ]
AinUo A{H$. OmoamZo AmdiyZ ~mYUo; K> H$aUo; ^modVmcr doQy>Z
~mYUo.

amhUo; cim Agco`m _mUgm`m ^oQ>rgmR>r aS>U.o [g. Am + cn]


Ainm nw. 1. ~mY`mH$[aVm KmVcocm doT>m. ({H$. KmcUo-KooUoXoUo). 2. ~mY`mMo-do>`mMo gmYZ. 3. K> ~mYUo-do>Uo ({H$.
XoUo-KoUo).
Ai~irV Ji~irV {d. 1. gmYm; _Z{_imD$; KiK{iV; OwiVo
{_iVo `mdo Aem d^mdmMm. 2. {ZH$nQ>; AZwHy$c; {` ^mfU
~mocUmam.
[Ji~iMo {.]
Ai_irV, Ai_irVJwi_(_w)irV- {d. 1. _moK_; A{ZpMV.
2. {_i{_irV; H$S>H$, n> ZgUmao. 3. h`J`rMo; {~Z
H$iH$irMo; Q>mimQ>mirMo; gwVnUmMo (H$m_,).[Jwi_wirVMo {.]
Ai_r r. Ai~r; ^wBN>`m : "XVH$`mgmaIr Ai_r CJdcocr
Agm`Mr.' - {H$[a 20.
[g.Aqc~]
Ai_moOr nw. J~m`m _Zw`; JMmi _Zw`.
(H$mo.)
Ai`, AidQ> r. (H$fr.) ZmJacocr O_rZ gm\$ H$a`mMo h`ma,
gmYZ.
[g. hc + dVu.]
AidS>r,AiydS>r r. AidmMr dS>r; Aiy`m nmZmg nrR> cmdyZ,
JwS>miyZ, CH$Sy>Z, ViyZ Ho$cocr dS>r.
AidU Z. 1. nmVi nXmW, ^mOr XmQ> hmo`mH$[aVm cmdcoco nrR>.
nhm : AiU 2. XmQ> hmoUo; O_Uo. 3. (c.) Cnmgm_wio dmiUo;
gwHy$Z OmUo ({H$. H$mT>Uo, KmcUo, {ZKUo).
AidU r. ~miVnUmV _V Pm`m_wio {nem Pmcocr r.
~miV rMo ^yV; hS>i; OIrU. nhm : AmidmVrU
AidmMr XoR>r r. Aidm`m XoR>mMo XmVrc am`Vo.
Ai{dUo nhm : AmiUo
Ai{dUo A{H$. 1. g_OyV KmcUo; mWZm H$aUo; o_mZo,cmS>`m
eXmZo de H$aUo,_Z di{dUo (Xod, amOm, d^m `mMo); AOm$Z
JmoOm$Z cmS>rJmoS>rZo g_OmdUo (Vmm _wcmg dJao); emV H$aUo;
gmdZ H$aUo : 2. {dZdUr H$aUo; {_ZVdmar H$aUo. 3. Amcm{nUo;
Jm`Z H$aUo; _Oi
y damZr, Vmcmgwamda JmUo (amJ, JrV, am{JUr,
VmZ). 4. hmH$ _maUo; ~mocmdUo. nhm : Ami{dUo[g. AmcmnZ]
Aidr {H${d. g_wI : "~rOo H${aVm MwH$dr & Vhm`o >r{ME
Aidr &'-F$50.
Aidr r.Ym`$nr H$O.
(~o.)[H$m.]
AidrU nhm : Amiy
Ai`mZ {d. H$ama~X; H$ama Ho$coc.o (Jmo.)
[H$m. Aidr]
Ai{eH$mdUo {H$. cmm Cn H$aUo.
(Jmo.)
Aier, Aigr r. Odg.
[g. AVgr]
Aier, Aimer r. EH$ noT>r, OwS>r ~mYVm `oBc BVHo$ eoVmV
H$mnyZ dmiV R>odcoco nrH$; _yR>^a amg. (gm_m`V : ) H$mnyZ
dmiV R>odcoco nrH$.
AierH$ r. 1. cmm. 2. KmU; AdN> OmJm. 3. AmiernUm
.
(Jmo.)[g. Amc`]

AierH$Umo

190 & _amR>r eXH$moe

[g. Amc`]
AierH$Umo {d. KmUoaS>m.
AigXm, AigXr, AigwX m EH$ H$maMo H$T>Ym`; _moR>r Mdir.
[H$m. AigXr]

Ai{gUr r. Amier r : "VoWo `oH$s Ai{gUr Ago &' -nM 4.16.


Aigya nw. AS>ga.
AiJo Z. JmoUr`m `oH$ ~mOy`m Vm|S>mcm AgUmam \$mgm, H$S>r;
`mVyZ JmoUr Amdi`mgmR>r VS>H$Ur AmodyZ KoVcocr AgVo.
[H$m. Ai = OmoS>Uo]
AiJo {diJo Z.AmimoIo {nimoIo; Aio{nio ({H$ XoUo).
[g. AcZ+{dcZ]
AiM nw. Hw$O~wO : "^{$OZo AiMw Ho$cm' - Acr 48.
AiMnw miMy Z. AKinKi ~mocUo : "AiMnw miMw Z H$sOo & dmoR>mV ao
ZrJc Vo XoemVam OmBc &' - crMC 2.
AiQ>i Z. 1. MoJQ>nUm; MwH$manUm; {T>cmB; {XaJmB; hoigmS>;
h`J`; gwVr; gmdH$mer; Amig; Xwcj
({H$. _mS>Uo-cmdUoH$aUo). 2. Q>mimQ>mi; MwH$dmMwH$d; Q>Ji_Ji; cm~Urda Q>mH$Uo.
3. A{ZpMVVm; eH$mnX pWVr; _moK_nUm.
{H${d. {XaJmBZo; h`J`rZo.
[g. Ac+VV+Ac]
AiXo^iXo Z. nmo`m`m gUmV dmna`mV `oUmam amOU, KmJa.
AiXr, AiXo r.1. _mVrMo $X Vm|S>mMo ^mS>o.
Ai~i {H${d. Aio~io; _Ou{d : "{VZ Zm`mcm Ai~i AmoT>rV
`mM Vm|S> Amn`m ~mOycm didcZ' - OO 103.
Ai~r, Ai~o -^o r. ^yN>; Anwn dZnVtMm EH$ H$ma;
Hw$`mMr N>r; _lw_.
Ai~o, Amoi~o nw. dmidr; dmqi~o.
(Jmo.)
Aijm {d. ey`.
[g. Acj]
Aim`mdim`m r. g_OwVr`m Jmo>r : "Aem Aim`mdim`m
XmIdyZ `m {Vcm g_OmdrV.'-~V 16.
[dim`mMo {.]
Aimer nhm : Aier
A{iCi nw. ^_amMm g_wXm` : "^$ A{iCi Amcmndr d`| ' E^m 5.555.
[g. A{cHw$c]
A{iH$ r nhm : AiwH$s
A{iH$m r. Air; H$sS> : "H$s A{iHo$dar {OamO &' - am_
27.81.
A{iVm r. nhm : AiVm : "aJ {niw{Z A{iVm OUw Xo{V \|$Hw${Z'
- _N> 42.
Aqi~m, Aqi~r nhm : Ai~r
Air r. 1. Ym` dJaVo Cn hmoUmam chmZgm cm~Q> {H$S>m; H$sS>.
2. PmS>m`m nmZmda amhUmam d CnOr{dH$m H$aUmam EH$ {H$S>m.
Air{Zir r. AS>MU; AS>ZS> : "H$moUmMrhr Air{Zir ^mJmoVo'
- _oBg 13.
Air{nir r. (XmoarMm, dmMm) digm; doT>m. nhm : Aim{nim
({H$. XoUo, KmcUo, ImUo, `oUo, nS>Uo).
[{nimMo {.]

AimoMmo _imoMmo, AimoMmo nmimoMmo

Air~ir nw. ZmJnya ^mJmV H$m{VH$ ew {VnXog ~ir d `mMr


nZr qd`mdcr `mMr {Mo H$mTy>Z nyOm H$aVmV. `mgmR>r eoUm`m
XmoZ CcQ>gwcQ> ~mh`m AJUmV V`ma H$aVmV. `m Air~ir.
Air{_ir Jwn{Mir r. H$mhr Z ~mocUo; Jn ~gUo. (dm.)
(chmZ _wcm`m IoimVrc enW) Amir KmcUo -enW KmcUo
(Z ~moc`mMr) : "`mdoir Air{_ir Jwn{Mir ho doXgy AmR>dV|o
Zm ? `mdoir AmYr ~mococ `mZo ^mS>r Kmgmdr'- hm_w~m.
Aird {d. 1. AmQ>dcocm; XmQ> Ho$cocm (ag, nmVi nXmW). 2. mT>
Pmcocm; d`mV Amcocm (_Zw`, Xoh.).
Aird nhm : Ahird
Aiw {d. qH${MV; WmoS>o : "Zgo Aiw{h nM cmcMr ' - Xm{d 118.
AiwH$s, AiwHo$co r. AmdS>; ^yH$; rVr.
{d. ^wHo$cocm.
[H$m. AiwJw=o_ H$aUo]
Aiw_iw, Aiw_mi, Aiw_miw {d. {H${d. 1. WmoS>oWmoS>o; An;
qH${MV : "_O{h Xe Z {XYc o Aiw _ mi & KmVcm H$di
_wIm_mOr'- ~JmWm 30; ({deofV : H$`m{df`r) jU^a;
chmZgo; H$_r. 2. n{anyU; AmoVmoV; {dVmamZo : "AJr Vm`
n~i & eJma Ho$cm Aiw_mi &' - H$Wm 1.6.53. 3. hiyhiy.
4. qH${MV XoIrc; AUy_m : "Og| VrW Am{U Oi && {^
Zgo{M Aiw_mi &' - ^{d 12.116. 5. MhH$S>o.
Aiwdma {d. ZmOyH$; hi`m _ZmMm; A$dma.
Aiy nw. EH$ \$iPmS>. `mMo \$i Vn{H$ar aJmMo AgVo.[g. Amcw]
Aiy Z. EH$ emH$ ^mOr; `m`m {Za{Zam`m OmVr-amOmiw, KmdAiy,
nmZ Aiy, IAiy, _wS>co Aiy, amZ Aiy (Voar). H$mio Aiy Cm_
AgyZ A{XrnH$ AgVo. (dm.) Aidmda AMdUo- CnH$mamMr
OmUrd Zgco`m _mUgmda CnH$ma H$aUo. (Aidm`m nmZmda nmUr
{Q>H$V Zmhr `md$Z). AidmdaMo nmUr (Aidm`m nmZmda
nmUr R>aV Zmhr `md$Z) jU^Jay ; AemdV; MMc; ApWa.
AiydS>r nhm : AidS>r
Aio Z. Ow`m {heo~coIZmV qH$_V, dOZ, _mnXeH$ Xw`_
n[a_mUm`m _mJo KmVco OmUmao {Mh. CXm 2"3= XmoZ n`o VrZ
AmUo; 5"3"8 = nmM IS>r; VrZ_U; AmR>eoa.
AioU, AmioU Z. AmiU; VmXimMo nrR>.
AioXmS>r r. JmS>rMm AJS>m (Oy Am{U XmS>rMr Xmoar) ZrQ> {naJiyZ
K> Amdi`mH$[aVm `m cmH$S>m`m XmS>`mMm Cn`moJ H$aVmV Vo.
Aio{niUo nhm : AioXmS>r
Aio~io {H${d. H$goVar; gH$Q>mZo; `mgmZo; O~arZo; Owc_mZo; Oo_Vo_;
hmo` Zmhr H$aVm; aS>VHw$T>V.
AimoAir {H${d. aVmoaVr; JmoJr.
AimoMUo {H$. hiyM gmJUo.
AimoMmo _imoMmo, AimoMmo nmimoMmo nw. chmZ _wcmMm EH$ Ioi.
XmoZ _wco EH$m _wcmcm Xmohr H$mImV Y$Z PmoHo$ XoVmV. Vohm ho
JmUo hUVmV.
[H$m. AiwMw = hmcUo]

A`

_amR>r eXH$moe & 191

A` r. 1. Aio (J{UVmVco). 2. eoV gm\$ H$amd`mMr \$ir. (Jmo.)


[Aio]
A`mU Z. AiU; Am_Q>r K> H$a`mgmR>r VmXimMo nrR> H$mcdyZ
cmdVmV. Ago Ho$coco H$mcdU.
(Hw$.)
Aj nw. 1. \$mgm (gm|JQ>m Ioi`mMm). CXm. AjH$sS>m; AjHw$ec.
2. (c.)wV : "ho XwXem ~ar H$s ny{V Ago H$s Z AjVUoMr'_mog^m 5.32. 3. _mioV Kmc`mMm _Ur; mj. 4. {~~m.
5. ~ohS>m.
[g.]
Aj nw. H$nmimda EH$mda EH$ Ago XmoZ ^modao AgUmam KmoS>m.
Aj nw. 1. Amg; `m`m^modVr MmH$ {\$aVo `m MmH$m`m Zm^rV
~gdcocr XmS>r qH$dm H$Um; {O`m^modVr {\$a`m_wio EImXm
{{_V nXmW {{_V {XgVmo Vr gai aofm; gh{ZX}eH$ ^y{_Vr_`o
VgoM \${Q>H${dkmZmV Ya`mV `oUmar gX^ aofm. 2. {d{e> WcmMo
{dfwddmmnmgyZ AVa; Ajme. 3. (J.) `m H$mQ>H$moZ {H$moUm`m
{\$a`mZo eHy$ V`ma hmoVmo, `m`m pWa am{hco`m ~mOycm `m
eHy$Mm Aj hUVmV. 4. (Ord.) _wI AmYma^yV Ad`d;
earamMr, Ad`dmMr _`aofm; ImoS>, _yi `mgmaIm dZnVtMm
AmYma^yV ^mJ. 5. (`mo.) XrK dVwimMm `mg.
[g.]
Aj Z. Amamon; O~m~Xmar; Imna. nhm : AmH$g [Aa. AH$g]
Aj nw. Zo; S>moim.
[g. A{j ]
AjAmd{c r. On_mi.
AjB {H${d. gdH$mi; Zoh_r; dmadma : "AjB nXmMo A{Y>mZ &'dogrd 1.9.
[g. Aj`]
AjH$ Z. 1. (d.) JigarMo hmS>. 2. (mUr). n`m`m nImVrc
hmS>mVrc H$m~; _{U~YmWr.
[g.]
AjH$U nw. (`mo.) AjjomMr H$Uafo m; ncH$U.
[g.]
AjHy$Q> nw. ~w~yi.
AjH|$U Z. (^yem.) nanamer g~Y OmoS>`mMr {H$`m. [g.]
AjH$sS>m r. \$memZr gm|JQ>>m IoiUo; nU cmdyZ \$memZr gm|JQ>m
IoiUo; yV.
[g.]
AjJmoc, AjJmocH$ nw. S>mo`mMo ~w~wi.
AjOdcZ nhm : AjdbZ
Aj`m r. (`mo.) AjmemMr `m; nc`m.
[g.]
AjUm Z. AmjU.
(VOm)
AjV r. 1. VmXimMm Z _moS>cocm XmUm. 2. A{^_{V Ho$coco
qH$dm A{^_{V H$a`mgmR>r KoVcoco VmXi
y ; c, _wO
B. g_ma^mV
Cgd_yVr `Vt`m S>mo`mda Q>mH$`mH$[aVm, XodVm`m H$nmir
cmd`mH$[aVm qH$dm c, _wO
B`mXrMo Am_U Xo`mH$[aVm KoVcoco
VmXyi. 3. c-_wO gJr`m Am_UmH$[aVm {ZKUmar {_adUyH$
(Xodmg Am{U {e> cmoH$mg AjV Xo`mgmR>r). 4.H$nmimda
cmdco`m JYmV H$m`m aJmMm Omo {Q>H$cm cmdVmV Vmo qH$dm Vo
JY. 5. (gm_m`V: ) VmXyi.[g.] (dm.) AjV H$mT>Uo,
{\$a{dUo, {ZKUo- g_ma^mMo {Z_U H$a`mH$[aVm {_adUyH$

Aj_

{ZKUo. AjV KoUo - {Z_UmMm drH$ma H$aUo. AjV Q>mH$Uo1. EImm Kamda AjV Q>mHy$Z AmVrc ~mocUo EoH$Uo. hm eHy$Z
nmh`mMm EH$ H$ma Amho. 2. (Xodmda)nyOogmR>r AmdmhZ Ho$co`m
XodVoMo {dgOZ H$aUo. 3. EImm JmoQ>rdarc h$ gmoSy>Z XoUo.
4. cmV dYydamda VmXyi Q>mH$Uo; c cmdUo : "AjV Q>m{H$cr
Ogr & _m{X`o dar &' -km 18.723. AjV XoUo- {ddmhmXr
g_ma^mg {Z_U H$aUo. (S>mo`mda) AjV (Vm) nS>Uo {ddmh hmoUo. (Vm|S>mda) AjV nS>Uo - _Zgmo$ dmQ>oc Vgo
~mocUo. AjV ^aUo - eog ^aUo; ^mJmV Hw$Hy$ dm AjV
^aUo : "AjV ^[acr ^mUm & XwOm ~mU _ohUm & Amcm hmoVm
nmhUm & {`og _yi &' - Xmg 3.3.10. (Mwcrg) AjV
cmdUo - 1. KamVrc gd _mUgmg, Hw$Qw>~mg ^moOZmg ~mocmdUo
Ho$`m_wio Myc Z noQ>dUo. 2. (doerg) Jmd^a, gd cmoH$mg Am_U
H$aUo. 3. ^mH$sV H$aUo. 4. JwVdyZ KoUo; `w$ hmoUo. AjV
dmhUo - (_yVuda) A{^_{V VmXyi Xodmda Q>mH$Uo,dmhUo.
dmQ>m`m`m AjVm cmdUo- gm\$ ZmH$maUo. (dmQ>mUo dmQ>moio
Ag`m_wio H$nmimg {MH$Qy>Z amhV ZmhrV hUyZ).
{d. A^J; BOm Z Pmcocm; em~yV; YS>YmH$Q>; g~Y : "AjVYZw
Vm|d[a ho dra{eamoaZ Zmdam`mMo- _moXmoU 3.121. 2. n{Vg_mJ_
Z Pmcocr (r); AZwn^w$ (r)
AjV_[a> {H${d. AS>Wim Z `oVm; A{hV; A`mhV; gH$Q>,
{dZ Z `oVm; {~ZhaH$V.
[g.AjV +A[a>]
AjV` r. Aj`VVr`m.
(Jmo.)
AjV`moZr {d. nwfmer gJ Z KS>cco r, AZwn^w$ (r); ~mc{dYdm;
[g.]
Hw$_mar; A{d`moZr.
AjVVy nw. (d.) cm~bMH$ EH$MEH$ MoVmnoerMm VVy.
AjVmamo n U Z. H $ H$Uo ~m Y cr Jo `mda dYy d am M o Am`w `
dmT>{d`m`m CoemZo dYydamZr EH$_oH$m`m S>mo`mda AjVm
Q>mH$`mMm {dYr.
[g.]
Aj{VO, VVr`m r. Aj`VVr`m : "Zd{eHo$ R>mCHo$ ~ogwa & Mmc
~XcyZ JmVr Q>ma & KamoKar dmO{dVr S>ma & Oer Aj{VOoMr Jma &'
- ncm 15.
AjVoMo ImoS> Z. H$mio JY cmd`mH$[aVm CJmimd`mMo cmHy$S>;
H$m`m Q>mH$irMo _yi.
AjXS> nw. (emn.) 1. ndrMm Aj. 2. `m`m ^modVr EH$ AWdm
XmoZ MmHo$ MH$mH$ma JVrZo {\$aVmV Agm `mVrc _Ycm AmS>dm
Amg.
[g.]
AjyV nhm : AjH$soS>m
Aj_ {d. 1. j_Vm Zgcocm; nmVm,A{YH$ma Zgcocm. 2. nJy;
Xw~i; Ag_W; `J AgUmam. (AmYim, cwim B.) : "Aj_o
Am{U g`m{gco & H$m {Z[aYZ Am{U {dPmco &' - km 13.279.
[g.]
Aj_ {d. 1. CVmdri; AghZerc. 2. _gar. 3. IwZer; X`m

Aj_Vm

192 & _amR>r eXH$moe

Z H$aUmam.
[g. A+j_m ]
Aj_Vm r. Xw~cVm; Amd`H$ VodT>o gm_` dm eVr ZgUo;
Amd`H$ VodT>o A{YH$ma ZgUo.
[g.]
Aj_m r. 1. j_oMm A^md. 2. CVmdrinUm; AghZercVm;
A{ddoH$; AYraVm. 3. _ga; hodm.
[g.]
Aj_mcm-im r. XmjmMr _mi; _`mMr _mi; On_mi. [g.]
Aj_r {d. 1. j_og A`mo`. 2. Ag_W : "Ho${dJ{V cm{hOo
Aj_r &'- F$ 7.
[g.]
Aj` {d. j_m H$a`mg Anm; `m ~c j_m H$$ Z`o Agm
(AnamY, Jwhm).
Aj`, Aj` {d. 1. A{dZmer; Zme Z nmdUmam; hmg Z nmdUmam;
{Z`; emdV : "j` nmdVr BM & H$U Za| Aj`r &' - E$d
1.78. 2. H$Yr Z gaUmam; H$_r Z hmoUmam; {ZaVa AgUmam.
3. (`mn.) {Z`; Zoh_rMo; {ZaVa.
nw. j`mMm A^md.
[g.]
Aj`VVr`m nhm : Aj`VVr`m
Aj`d Z. A{dZmerd; A_ad : "OoUo OmoS>o Or{dVm & Aj`d &'
- km 18.946.
[g.]
Aj`dQ> nw. `mJ (Acmhm~mX) `oWo JJm d `_wZm `m`m gJ_mOdi
Agcocm EH$ dQ>dj. hm \$ma mMrZ AgyZ H$Yr _aV (dR>V)
Zmhr Ago gmJVmV. Aem ZmdmMo dj BVa jomVyZhr XmIdVmV.
[g.]
Aj`dmU XrKm`w` d g_r m hmo`mH$[aVm gwdm{gZr {`m
~mUmZm Oo dm`Z (Zmai, d, VmXyi B.) XoVmV Vo : "Aj`
dmU| KoD${Z & YmdVr ZJar`m JmiUr &'- h[a 4.31.
[g. Aj`+Cnm`Z-dm`Z]
Aj`drQ > r. {dR>mo~m`m nm`mImcMr drQ> : "Aj`drQ>
MaUVidQ>r &' - {d>cmMr ^ynmir 24.
Aj` gdmerU, gdmU r. 1. {OMm nVr namJXm hmoD$Z
~amM H$mi cmoQ>cm Amho d naV `o`mMm g^d Zmhr Aer r.
2. (c.) do`m; H$cmdVrU; Zm`H$sU.[g.Aj` + gwdm{gZr]
Aj`gwI Z. {MaH$mc gwI; ~mZX; ~gwI.
[g.]
Aj`r {H${d. 1. Zoh_r; gVV; gXmgdH$mi; H$Yr Z MwH$Vm; H$Yr
Z Q>iVm. 2. AeofV: ; g~Y `m g~Y; ``mdV. 3. ({ZfoYmWu)
_wirM; AJXr.
[g. Aj`]
Aj`Vm r. hmg Z nmd`mMm Y_; {Q>Hy$Z amh`mMm JwU.
Aj`VVr`m r. demI ew VVr`m; H$V`wJmMm Ama^ {Xdg.
`m {Xder Ho$co`m On, hmo_, VnU, XmZ dJaM
o o \$c Aj` {Q>H$Umao
AgVo, Aer nanamJV g_OyV Amho.
[g.]
Aja Z. 1. dU_mcoVrc dU qH$dm _mVH$m. 2. dmgmoN>dmgm`m
EH$m gnmQ>mV Cmacm OmUmam d{Zg_yh; `m EH$m {MhmZo
^mfoVrc XmoZ qH$dm A{YH$ dZr EH$ Xe{dco OmVmV Ago
{Mh; eXmMo Ad`d. 3. (c.) {dm; {ddmm; A``Zgnmr.

Ajad{OV

4. ~ : " _J doXmV| namna & gdVgo Aja &' - km 3.136.


5. A`$ H$Vr. 6. coI (n, XVEodO).
{d. A{dZmer; Zmea{hV; emdV; A``; Hy$Q>W; A`$ : "
Aj`mo _r Aj &' - km 18.1193.
[g.]
AjaAmoiI r. 1.AjamMr, _yimjamMr AmoiI; kmZ. 2. (c.)
{c{hVm dmMVm `oUo.
AjaH$_aMZm r. (J.) ^mfoV Agco`m dUm`m WmZmZwgma
MT>`m H$_mZo Ho$cocr gyMrMr AZwH$_aMZm; dUmZwH$_aMZm.[g.]
AjaJU nw. H$m`mVrc c`~VogmR>r `moOcocm cKwJw$ AjamMm
R>am{dH$ H$_.
[g.]
AjaJUdm Z. naMZo`m `oH$ MaUmV AjamMr g`m gmaIr
AgUo d `m AjamMm cKwJw$H$_ (JU) gmaIm AgUo.
AjaJwUH$ nw. (J.) pWa AWdm Mc A`$ _y` Xe{d`mgmR>r
dmnacoco {cnrVrc Ajam_H$ {Mh
[g.]
AjaJW nw. (J.) {MaH$mcrZ _hd Agcocm d `m`m AZwfJmZo
gmV`mZo gm{h`{Z{_Vr hmoVo Agm JW. A{^OmV dmL>_` CXm.
am_m`U, _hm^maV B.
[g.]
AjaJW
`w{$-$r r. (J. ) dJuH$aU H$aVmZm EH$mM {df`mVrc,
EH$m JWm`m gd Amd`m Odi AmU`mgmR>r `moOcocr `wVr
[g.]
AjaMMwJU {d. coIH$; AjaOrdr.
AjaOZZr r. Vw{cH$m; coIUr.
AjaOrdr, AjamonOrdr {d. 1. {doda CnOr{dH$m H$aUmam.
2. coIH$, nH$ma, H$maHy$Z.
[g.]
Aja`mg nw. AjamMr _mS>Ur; ewcoIZ; eXmVrc `oH$ Aja
n> _mS>Uo.
[g.]
Ajan{V-Vr r. eXmVrc AjamMr aMZm; Aja`mg.
Ajan[a^mfm r. 1. {c{h`mMr YmQ>Ur. 2. {d{e> AjamZm
{d{e> qH$_V, _y` XoD$Z {c{h`mMr nVr.
[g.]
Aja_mcm r. dU_mcm; EImm ^mfoV dmna`mV `oUm`m EH$Xa
d{ZXeH$ coIZ{MhmMr nanamJV `mXr.
[g.]
Aja_wU Z. {Iio OwidyZ qH$dm V YmVyda Ajao CR>dyZ d `mda
emB cmdyZ Ho$cocr N>nmB. `m H$mao N>mncocm _OHy$a. [g.]
Aja_w{>H$mH$WZ Z. _ZmVrc Ajao gmJUo; _wR>r_`o H$moUVm
nXmW Amho ho gmJUo.
[g.]
Ajaco I ZH$cm r. 1. gw X a hVmja H$mT> `mMr H$cm;
gwcoIZH$cm. 2. (J.) JW hmVmZo {c{h`mMr H$cm.[g.]
Ajacmon nw. (gmg.) eXm`m gwdmVr`m qH$dm eodQ>`m damMm,
nXmMm cmon.
[g.]
Ajad{Q>H$m r. 1. n> dUm}ma; eXmMm ew d n> Cma
H$a`mMr nV. 2. AjamMo diU; _wmjao; _wmjamMo diU.
[g. Aja+d{VH$]
Ajad{OV {d. A{e{jV; AjaAmoiI Zgcocm.

AjadiU

_amR>r eXH$moe & 193

AjadiU Z. Ajao {c{h`mMo qH$dm H$moa`mMo V qH$dm H$cm.


[g.]
Aja dmL>_` Z. emdV dmL_`; H$mimda _mV H$aUmao gm{h`;
lo> H$cmJwUmZr `wV Agcoco gm{h`; A{^OmV dmL>_`.[g.]
Aja`yh nw. (_mZg.) BJOr _wimjamnH$s H$mhr EH$Xm, H$mhr XmoZXm
Va H$mhr VrZ, nmM qH$dm ghm doim A{Z~Y H$_mZo, amJZo o {c{h`mZo
V`ma Pmcocm AjaJQ>. (_mZgemr` `moJmV `mMm Cn`moJ
H$aVmV.).
[g.]
Ajaew-y, Ajaey` {d. A{e{jV; {Zaja; Ak; _yI : "
EImXm Ajaey h_mc Agmo qH$dm H$dtMm H${d Agmo XmoKmMmhr
lrJUoem EH$M'- EH$M `mcm.
[g.]
Ajae:, AjamJ{UH$ {H${d. `oH$ Aja KoD$Z; `oH$ AjamMm
Cn`moJ H$$Z; IamoIa; nyUn Uo.
[g.]
Ajam_H$ JwUH$ nw. (J.) {cnrVrc AjamZo Xe{dcocm JwUH$.
CXm. Aj-`mV "A' hm Ajam_H$ JwUH$ .
Ajama^ nw. gw_whyVmda chmZ _wcmZm _wimjao {eH$d`mMm Ama^;
{dma^.
[g.]
AjamH$Zr r. (`A.) `mda qH$dm `m`m EImm ^mJmda,
AjamMo d AmH$S>mMo R>go CR>{d`mgmR>r dmnaco OmUmao, H$m~r`m
AmH$mamMo H$R>rU nmocmXr h`ma.
[g.]
Ajar {d. 1. Ajamg~Yr 2. AjamZr {c{hcocr (g`m). 3.
dma, Zj B`m{XH$mMo kmnH$ AH$ Z KmcVm `mMr Ammjao
KmcyZ Ho$coco (nMmJ).
[g. Aja]
Ajaofm r. (J.) g_rH$aU- coIZmVrc _yi aofm; {ZU`aofm;
_mnZaofm.
Ajc {d. (dZ.) Ajmcm (Amgmcm) {MH$Qy>Z dmT>coco. [g.]
AjdU-dmU, AjdmUr Z. 1. _Jc gJr nwH$i dmVr
cmdcocm Xrn. `mZo KaMm `O_mZ qH$dm XodVm `mZm AmodmiVmV.
gH$Q>o, A[a>o Zmhrer H$a`mMm hm {dYr Amho. "H$mg`m_Om
aKwdram & AjdmU| Ho$cr'- dogrd 8.6. 2. _wcmg hmD$ KmcVmZm
AIoarg nmUr AmodmiVmV Vo; AmjU; A[a>o Q>mi`mMm, XrKm`w `
qMV`mMm `mV hoVy AgVmo.
[g. Am`w`dmZ]
AjdcZ Z. (`mo.) H$m{Vdmr` WmZmd$Z Ywd d g_q~Xy `mda
OmUm`m Mmnm_Yrc H$moZ.
[g.]
Aj{dMcZ Z. (`mo.) AS>mH$Vr ndrdarc Mgy`m`m {df_
AmH$fUm_wio IJmocr` YwdmMo `m`m _`_{WVr^modVr hmoUmao
^_U.
[g.]
Aj{d_wI {d. (dZ.) _`H$`mnmgyZ Xya AgUmao (Ad`d qH$dm
^mJ).
[g.]
Aj{djon nw. \$mgo Q>mH$Uo; yV IoiUo; AjH$sS>m. [g.]
Ajdm Z. {dfwddmmer X{jUog d Cmaog g_mVa dm. md$Z
EImm WcmMo Ajme g_OVmV. Ajmedm.
[g.]
Ajg_wI {d. (dZ.) ImoS>mg_moaMo; ImoS>mOdiMo; AjmcJV

A{jpN>X

Agcoco.
[g.]
Ajgy Z. XmjmMr _mi.
AjX` Z. yV H$sS>mkmZ; \$memMo AVaJkmZ; OwJmamMo ah`;
OwJmamV H$go qOH$mdo `mMo kmZ.
[g.]
Ajjo Z. (`mo.) `mVrc EH$ H$moZ AjmeVw` Amho Agm
H$mQ>H$moZ{H$moU.
[g.]
Ajm, Amjm r. ^rVr; ge` : "^mogco `mgr H$O _mJrV hmoVo Vo
hOao OmD$Z ~gco! `m AmjoZo OmUmoOr ^mogco `mg gZX {Xhr
H$s AmnU Zdm~mgr n`oJm_ ~mYyZ H$s Vo AmnU hmoD$Z noe`mgr
cT>mB KoD$Z nwUo cwQy>'- g~ 29.
AjmacdU Z. 1. gwVH$mV qH$dm dVW AgVmZm Imd`mMo A
(_rR> dJao Z KmcVm-AiUr); Ogo :- JmBMo XyY, Vyn, VmXyi B.
2. Ago (AiUr) A Im`mMo EH$ dV.
[g.]
Ajmdcr r. On_mi. nhm : Aj_mcm
[g.]
Ajm{V-Vr r. 1. CVmdrinUm; AghZercVm; Ag{hUwVm;
Aj_m. 2. Xwg`m`m {dO`mMm, dMdmMm _ga, hodm, Agy`m.
[g.]
Ajme nw. (^y.) ndr`m Xmohr Ywd mnmgyZ 90 Ae AVamda H$mT>cco o
Oo ^y{dfwddm,`mnmgyZ IWimn`V Oo Jmocr` c~$n Aem_H$
AVa Vo; {deofWir Amoi`mMm (qH$dm ^y{`oMm) {dfwddmmer
Omo H$moZ hmoVmo `mMm Ae.
[g.]
AjmenyaH$ nw. (^y.) H$moU`mhr AjmemV 90 Ae {_idyZ AWdm
CUo H$$Z `oUmam Ajme.
[g.]
Ajmedmo Z. {dfwddmmer g_mVa Aer, `m`m X{jUog d Cmaog
[g.]
H$mT>cc
o r H$mn{ZH$ dVwi
.o nhm : Ajdm
A{j-jr Zo; S>moim.
[g.]
A{jH$m r. 1. hyH$ AS>H${d`mMo ^moH$; gwBMo ZooT>o; doO; ZmH$.
2. q^VrV qH$dm XmamV ~gdcocm Mmoa S>moim. 3. ^aVH$m_ H$aVmZm
{dUcocm S>mo`mMm H$cm_H$ AmH$ma. 4. (`.) `mda H$m_
H$aVmZm, EImXr dVy ~maH$mB Z o nmh`mH$[aVm Cn`mo J mV
AmUmd`mMo, S>m
o `mcm ~gdm`Mo CnH$aU. 5. (mUr.) H$sQ>H$m`m
S>mo`mMm EH$ KQ>H$.
[g.]
A{jH$mH$s r. dVycm Ho$coco chmZ {N>.
A{jHy$Q>H$, JmobH$ nw. S>mo`mMo ~w~wi.
[g.]
A{jH$moe nw. S>moio `mV ~g{dco AmhoV Vmo Imoc ^mJ; S>mo`mMr
ImM.
[g.]
A{jJV {d. >rcm {XgUmao.
[g.]
A{jMmcZ H|$ Z. (m{U.) ~w~i
w m`m hmcMmcrda {Z`U R>do Umao
H|$X.
A{jMmcZr MoVZr r. (m{U.) ~w~wim`m Zm`yda {Z`U
R>odUmar EH$ MoVZr (Zh).
A{jpN>X Z. 1. Xmoam qH$dm \$sV Amod`mgmR>r Ho$coco {N>, ^moH$.
2. MmoaS>moim.
[g.]

A{jVmam

194 & _amR>r eXH$moe

[g.]
A{jVmam r. S>mo`mVcr ~mhcr.
A{jnQ>c Z. S>mo`mdarc nS>Xm, AmdaU.
[g.]
A{jnmH$ nw. (Am`w.) EH$ ZoamoJ. `mV S>mo`mZm gyO `oVo. [g.]
A{j_yY` ApW-Wr Z. (m{U.) H$dQ>rMo EH$ hmS>. [g.]
A{jd Z. g_wm`m nm`mnmgyZ Pmcoco _rR>.
[g.]
A{j{dda Z. (m{U.) H$dQ>rdarc S>mo `m`m Imo~UrMm ^mJ.[g.]
A{jnXZ Z. S>moim cdUo.
[g.]
Ajr {d. (Jm.) g_yi; gdmer; AJXr; nyUnUo : "Ajr qP`m
Y$Z`mZr g_X`m JmdmV qYS> H$mT>rZ.' - ~m` 3.2. (Jm.)
AjrV_arR> nhm : AjV_[a>
Ajr` {d. H$`m`m {XeoZo OmUmam; H$`m{df`rMm; AjmdaMm;
Ajmg~YrMm.
[g.]
Ajr` AdZ_Z Z. (^yem.) ^yn>m`m nmVir`m Imcr Agcocm
IiJm.
[g.]
Ajr` ApW r. (m{U.) hmVmVrc qH$dm MVwnmX m`m`m
nwT>`m nm`mVrc EH$ hmS>.
Ajr` H$H$mc nw. (m{U.) H$dQ>rnmgyZ {ZKmcocm d _U`mZr
~Zcocm, nmR>r`m H$`mMm gmJS>m.
[g.]
Ajr` g{Xe (^m.) Ajm`m R>amdrH$ jomVyZ Am{U R>amdrH$
{XeoZo OmUmao ~c.
[g.]
Ajra-Aera {d. AX.
(Jmo.)
Ajrdjr`m dmVr r. Ad. EH$ dV. `m rcm ^mdS> o AgVmV
Vr Vwcgr{ddmhm`m {Xder dmVr H$$Z Xodmcm {Xdo cmdVo.[H$Zm.]
AjwU {d. 1. BOm Z Pmcocm; AIS>; Z {POcocm; Z dmnacocm.
2. (c.) An>; AjV; A_w$; {~Zd{hdmQ>rMm.
[g.]
AjwU _mJ nw. 1. Z dmnacocm aVm. 2. WmoS>mgm Ho$cocm A`mg;
WmoS>rer Am_gmV Ho$cocr EImXr {dm.
[g.]
AjodUo A{H$. Amjon KoUo : "AZmo~mg Ajo{dVr'- B 1522.
Aj {H${d. nhm : Aj`r : "Eogm Omo {daim gV & Ad`m doJi|
_V & Aj `mM| &'- Xmg 2.38.
[Aj`rMm An.]
AjmoQ>-S> AH$moQ>.
[g.AjmoQ>]
AjmoUr r. O_rZ; Xoe : "gm{h` gmoZo`m{M`m ImUr & CKS>qd
Xoer{M`m AjmoUr &&' - amkm 12.12.
AjmoUr r. _oimdm.
[g Ajmo{hUr]
Ajmo^ {d. 1. AJmY; AWmJ: "Oar CXH$mgr Zmht AVnma &
Ajmo^ gmJa ^acmgo &&'- VwJm 61. 2. pWa; emV; Ii~i
ZgUmao : "Vo{M {ZPa H$m Ajmo^ Oi &'- E^m 23.119. [g.]
Ajmo^ZaH nw. `m ZmdmMm EH$ ZaH$ : "Ajmo^ZH$s CXS> Ord & `m
Zmd Am{XX{dH$ &'- Xmg 3.8.19.
[g.]
Ajmo` {d. jwY Z H$aVm `o`mgmaIm; Z IdiUmam; emV;
gm`; J^ra; Z amJmdUmam (d^md, Imoc nmUr).
[g.]
AjmUr, Ajm{hUr r. 1. JO 21870; aW 21870; KmoS>o
65610; nm`Xi 109350 BVHo$ {_iyZ hmoUmao g` : "AmJdUm

AkmZd`

H$amdoAm ImoMUr &do{R>{cAm ~mrg AjmUr &' - {ed 1035.


2. EH$mda EH$drg ey`o {Xcr AgVm hmoUmar g`m. [g.]
AdU Z. AmodmiUo; AmjU.
Ak {d. AOmU; {dm Zgcocm; _yI.
[g.]
AkmV {d. 1. _mhrV Zgcocm; Z g_Ococm; AZmoiIr. 2. ($.)
AOmU; Ak. 3. Omo H$moUmcm AmH$cZ Pmcm Zmhr Agm
(na_oda) : "AkmVmZo Kmcw{Z {XYcr MH|$ Vr MwH${dU| &'- {d{d
{S>g|~a 1922.
[g.]
AkmVVm r. AkmZ; A{dH$n ^md; _mhrV Zg`mMr pWVr.
[g.]
AkmVnmVH$, AkmVnmn Z. AkmZm_wio qH$dm ZH$iV KS>coco
nmn.
[g.]
AkmVnyd {d. 1. nydu _mhrV Zgcocm; nydu Z KS>cocm. 2. AJXr
ZdrZ; {dcjU; Anyd.
[g.]
AkmV`mdZ-Zm r. AOmU, AS>, d`mV Z Amcocr Hw$_mar;
~m{cH$m; Vm` m Z Pmcocr r.
[g.]
AkmVdmg nw. JwnUmZo, EH$mVmV amhUo; H$moUmcm C_Jy Z XoVm
amhUo; Xya amhUo.
[g.]
AkmVh`m r. Z H$iV, AOmUVonUr Pmcocm IyZ, h`m.[g.]
AkmZ Z. 1. kmZmMm A^md; AOmUVonU : "ZoUo Ord Vmo AkmZ &'Xmg 11.1.34. 2. {ZajaVm; A{e{jVnUm. 3. ^_m_H$ kmZ;
_moh. 4. VmaV`~wrMm A^md; Ag_OgnUm. 5. _yInUm;
A~wVm. 6. Ordm`m gmV AdWmVrc n{hcr AdWm.
{d. 1. AS>mUr; kmZ Zgcocm; Z {eH$cocm; AOmU; OS>; _X.
2. (H$m`Xm) gkmZ Zgcocm; And`H$.
[g.]
AkmZJV r. ^m~mdcocr pWVr; _mohmMr, {MmdH$`mMr
AdWm.
[g.AkmZJ{V]
AkmZOZ nw. {Zaja _Zw`; A{dMmar, AS>mUr OS> _Zw`.[g.]
AkmZ{V{_a nw. AkmZ$nr AYH$ma; JmT> AkmZ.
[g.]
AkmZYZ Z. (H$m`Xm) d`mV Z Amco`m _Zw`mMr qH$dm doS>m
_Zw`mMr gnmr, _mc_mm.
[g.]
AkmZnQ>c-nS>i Z. AkmZmMm nS>Xm; Am`mp_H$ AkmZ;
Am`mp_H$ kmZmMm A^md; ~, _m`m B`m{XH$m`m g~Yr
dmV{dH$ kmZ ZgUo.
[g.]
AkmZnmcH$ nw. (H$m`Xm) d`mV Z Amco`m _Zw`m`m _mc_moMr
`dWm nmhUmar qH$dm `mMr H$miOr dmhUmar `Vr. [g.]
AkmZmUr nw. ~w{hrZ mUr; {dMma, {ddoH$ Zgcocm mUr;
ney.
[g.]
AkmZ~w{-r r. 1. {ddoH$hrZ qH$dm _yInUmMr g_OyV,
H$nZm, Jh. 2. _yInUm; ~ww{hrZVm.
{d. _yI; ~w{hrZ; ^moim; ~mcH$.
[g.]
AkmZ^waao -^wai AkmZmMm _moh; ^_.
AkmZd` Z. 1. `m d`mn`V _Zw` H$m`Xoeraar`m gkmZ g_Ocm

AkmZd`Vm

_amR>r eXH$moe & 195

OmV Zmhr Ago d`. 2. _Zw`m`m O_mnmgyZ d`m`m AR>am`m


dfmn`VMm H$mi.
[g.]
AkmZd`Vm r. H$m`mZo gkmZ hUyZ R>adco`m d`mnojm H$_r
d` AgUo.
[g.]
AkmZ{g {d. 1. AkmZm_wio {ZpMV Pmcoco, ~Zcoco (_V,
H$nZm). 2. AkmZm_wio {ZpMV nm hmoUmao; _yInUmnmgyZ Ad`
{_iUmao (\$c, {ejm). 3. AS>mUr cmoH$mghr {ZpMV _mhrV
Agcocm.
[g.]
AkmZr ( {d. AS>mUr; AOmU; Z {eH$cocm; kmZr Zgcocm.
Akmd r. Adkm. (Jmo.)
[g. AdkmMm dU{dn`mg]
Ako` {d. {dMmae$s`m ncrH$S>rc; ~wrg AJm; Ac`.[g.]
Ako`dmX nw. (Vd) AmnUmg Oo dmV{dH$ kmZ hmoVo Vo B{`mg
JmoMa hmoUm`m dVyMoM hmoVo. Bda, A_ad `m Jmo>r B{X`m`m
hUOo `jm`m H$joncrH$S>rc Ag`mZo `mg~Yr {ZpMV
Ago H$mhr _V WmnUo Ae` Amho Agm dmX, _V. [g.]
Ako ` dmXr nw . (Vd.) OS> dVy n crH$S> r c B damXr gd
g_O`mncrH$SMo Amho, Ako` Amho Ago _mZUmao; Ako`_VmMo
AZw`m`r : "Vr ZmpVH$ Zmhr Amho, Vr noZa_mUo Am{U _mm_mUo
Ako`dmXr Amho.'- gwXo 108.
[g.]
Ak>Zr (MwH$sMo $n) Ar : "H$amo{Z Wmamoir Ak>Zr & Amha{g 'Xm{d 347.

A `mMm AV^md da_mcoV H$a`mV `oV Agcm Var Vmo dV da


ZgyZ Vo EH$ d{Z{Mh Amho. ho ( ) `m H$mao XmIdco OmVo.
`mMm Cma (A+erfq~Xycm) doJdoJ`m gX^mV AgUmao doJdoJio
d{Z_y` Agm Amho. erfq~XyMo ho d{Z_y` AEodOr BVa H$moUVm
da Am`mghr cmJy nS>V.o _amR>r eXm`m eodQ>r _m erfq~Xy A
da Ag`mg Vmo A Moo XrKd XmIdVmo. q~Xw`wV Ho$di A
CXJmadmMH$ Ag`mg Vmo A hm AZwZm{gH$ da Amho Ago XmIdVmo.
q~XyMo WmZnado d{Z_y` `m_mUo : 1. H$ dJu` \$moQ>H$mnydu
L> : AH$, eI B. 2. M dJu` (Vmc` qH$dm X`_ycr`) \$moQ>H$mnydu
Z : MMc, qMM B. 3. Q> dJu` \$moQ>H$mnydu U : H$Q>mim, gwR > B. 4.
V dJu` `OZmnydu Z : AVa, AW$U B. 5. n dJu` `OZmnydu
_ : e^a, g_Vr B. 6. ` nydu gmZwZm{gH$ ` : g`_. 7. c nydu
gmZwZm{gH$ c qH$dm d : gc. 8. a, d, e, g, h `m `OZmndy u
AZwZm{gH$$ d : gajU, gdmX, ge`, Ae, H$g B. 9. k nydu
gmZwZm{gH$ d qH$dm Z : gkm.
A CXJm. 1. ZmIwfrMm CXJma. 2. ZdmMH$ CXJma. 3. {dMma
H$$Z gmJ`mnyduMr AdWm XmIUmam CXJma.
A: CXJm. C; {VaH$ma, ~ondmB, A{ddmg XmIdUmao CmadmMH$
A``; VwN>VmXeH$ CXJma.
AH$ nw. 1. g`m, AmH$S>m (1, 2, 3 B.); AmI
(AH$J{UVmVrc): "AH|$ Ogt ey`| g:H$m`j_|, Z Vt A`| &'-

AH$Z

_modZ 6.35. 2. IyU; {Mh; N>mn; {e$m : "AH$ Vmo n{S>cm h[aMm
_r Xmg &'- VwJm 1338. 3. ZmQ>H$mMm EH$ ^mJ. 4. {Z`VH$m{cH$mMm
(dV_mZn, _m{gH$ B.) EH$ ^mJ, AZwH$ _, g`m. 5. S>mJ,
H$cH$ : "gwV hmo ! ewmg H$go AmVic| `gZ AH$ hm a{dcm &' _mog^m 7.42. (VOm)
AH$ nw. _mS>r : "AmYma e$s{M`m AH$s & dmT>{dgr H$mVwH$s &' km 12.5.
[g.]
AH$J{UV Z. AH$ qH$dm `V g`m `mMm {dMma `mV Ho$cocm
AgVmo Vo em. AmH$S>mMm Cn`moJ H$aUmao em. ^mH$amMm`mZr
`mcm "nmQ>rJ{UV' Ago hQ>co Amho.
AH$J{V-Vr r. ({heo~mMo) AmH$S>o _mS>`mMr qH$dm _moO`mMr
nV.
[g.]
AH$MH$ Z. (`mo.) H$mcJUZm MH$. ho MH$ 59 dfmMo AgVo. `m
H$mcJUZoV dfma^ ^mnX ew. 12cm g_OVmV. 6 qH$dm 0 (ey`)
eodQ>r Agcoco df JUZoV YaV ZmhrV.
[g.]
AH$MmcZ Z. (`mo.) AH$mMr qH$dm J{UVr H$mo>Ho$, gma`m;
{Za{Zam`m H$mimZm Owioc Agm AH$mMm \$aH$.
[g.]
AH$Omc Z. (nMmJmMo J{UV gmono H$a`mgmR>r V`ma Ho$coco)
AmH$S>mMo H$mo>H$, gmaUr
[g.]
AH$U Z. nhm : AmH$U : "AH$Um VwPr gmV H$Ug'- ^m|S>cm.
AH$U-Um-Uo Z. 1. nm`mV ~mYmd`mMo namH$_gyMH$ ~rX
(VmoS>m). EImmg qOH$co AgVm, qOH$Umam `mMr n{V_m qH$dm
Zmd Amn`m nm`mVrc VmoS>`mda H$moarV Ago : "nU dm_r
{Z_mco`m Hw$gmd[a & Vo{h AnmoVmocr Ho$cr H$s{V Wmoar & ggm
~mYcm VmoS>ar & AH$U H$${Z'- {H$nw 2.4.118. 2. ~rX,
[g. AH$Z]
{d. nhm : AmH$U-Um-Uo
AH$UH$Sd>o Z. Jm`mMo nmcwnX; YwnX.
AH$Um nw. 1. nhm : AmH$Um 2. nm`mVrc nOU.
{d. A{H$V : "VoW _wImMm AH$Um M &'- d 879.
AH$Uo C{H$. 1. (gm_m`V : ) IyU H$aUo; _moOUo; N>mn _maUo;
AmIUo; {MVaUo : "_r AZJdV| Ago A{H$cr... & Vr H$m` OmUmc
dm{_`m &&' - O 17.117. 2. aoImQ>Uo; ZH$mem H$mT>Uo; ~oVUo;
AmamIS>m H$mT>Uo; dUZ H$aUo; nhm : AmH$Uo. 3. `moOUo; gH$n
H$aUo. 4. A{H$V hmoUo; de hmoUo : " H$m_mMo {d{H$co H$moYmMo
qO{H$co & cmo^mMo A{H$co gd^mdo &&' - ~JmWm 19.1.5. A{H$V,
dmYrZ H$aUo.
[g. AH$Z]
AH$Uo Z. Ym~o, _midX B`mXtda nS>coco nmUr dmhZ Om`mgmR>r
Ho$cocm CVma.
[H$m. AH$U]
AH$XmZn{V-Vr r. ({ejU.) {ejUmV qH$dm CmoJmV `j
H$m` {_idco, gnmXZ Ho$co `mMr AH$ XoD$Z _y`_mnZ H$a`mMr
nVr.
[g.]
AH$Xma nw. JmdmVrc H$mhr O{_ZtMm _mcH$; ImVoXma; gmam ^aUmam.
AH$Z Z. 1. IyU H$aUo; _moOUo; AmH$S>o KmcUo. 2. JWdJuH$aUmgmR>r

AH$Z`

196 & _amR>r eXH$moe

`moOcocr AmH$S>o, Ajao d A` g`moJ{Mho `mZr `w$ Agcocr


gmHo${VH$ {Mh{cnr. 3. (J.) gmo`rH$a n[a_mU KoD$Z aofoMo ^mJ
H$$Z ^mJXeH$ IwUmda ^mJ{ZX}eH$ AH$ Wm{nV H$aUo. CXm.
cm~r _moO`mgmR>r gain>r A{H$V Ho$cr OmVo, Va H$moZ
_moO`mgmR>r dVwimH$ma n>rda H$moZXeH$ IwUm Ho$`m OmVmV.
4. AJmda XodVm {Mh qH$dm Zmd S>mJUo, Jm|XUo.
[g.]
AH$Z` Z. nmoQ>m`m {V{H$Q>mEodOr VodT>mM qH$_VrMm {e$m
nmda C_Q>dUmao `. gaH$mar H$m`mc`o, _moR>m H$n`m dJao
{R>H$mUr `m nVrZo nmoQ>mMm IM ^acm OmVmo.
[g.]
AH$Zr` {d. {Mh H$a`mOmoJo; JUZm H$a`mOmoJo.
[g.]
AH$n>r r. (H$mnS>m`m JmR>t_Yrc) H$mnS>m`m AZwH$_mMr,
qH$_VrMr qH$dm BVa _m{hVrMr {M>r; ~rOH$. nhm : AmH$n>r
AH$nme nw. g`maMZog~Yr H$ma : "`mZo J{UVmVrc AH$nme
d EH$sH$aU m`m _XVrZo gd OmVtMr Cn{m H$er Pmcr Agmdr
`mMm J{UVr {heo~ Ho$cm Amho.'- qhg 75.
[g.]
AH$_wI Z. (gm.) ZmQ>H$mVrc g{dYmZH$mMo gyMZ Ho$cocm AH$mMm
EH$ ^mJ.
[g.]
AH$_moS>Ur r. 1. AmH$S>o_moS>; {heo~. 2. AH$ _mS>`mMr nV.
(S>mdrH$Sy>Z COdrH$S>o qH$dm COdrH$Sy>Z S>mdrH$S>o). 3. ~moQ>o _moSy>Z
AH$ _moOUo.
AH$am{e-er r. g`oMr _m{cH$m, Amoi; ~oaOogmR>r AmoirZo
_mS>co`m aH$_m.
[g.]
AH$ar r. Hw$irW; hcJm.
AH$ar~ {H${d. Odi; cmH$aM : "IMmMm _OHy$a Va IMmghr
`oWyZ AH$ar~ nmR>drV Agmo.' -gmgB 75.
[\$m.]
AH${c{n-nr r. 1. AmH$S>o {c{h`mMr nV; g`m-coIZ
nVr; AR>am {cntnH$s EH$. 2. AmH$S>o, nmT>o, _wimjao dmMZ
`mMr _wcmZm AmoiI H$$Z XoUmao AJXr n{hco nmR>>nwVH$,
COiUrMo nwVH$.
[g.]
AH$em Z. (J.) AH$m`m H$mamMm, JwUY_mMm A`mg H$a`mMo
em.
[g.]
AH$gi, AH$emi nw. 1. gmoZma. nhm : AH$gmir 2. gmoZo
H$gmoQ>rg cmd`mMm XJS> : "H$m ^da|{M Ho$cm _im & daH$cw{M
Omcm AH$gmim &'- km 18.492.
AH$gH$nZm r. AH$, AmH$S>o `m{df`rMr {ZpMV H$nZm;
AH$mMr g_O.
[g.]
AH$gmi r. Q>mH$gmi; McZr ZmUr V`ma H$a`mMo {R>H$mU.
AH$Wc-WmZ Z. ($J.) AmH$S>mMr OmJm.
[g.]
AH$m_H$ JwUH$ nw. (J.) nXmVrc Mc dm AMc A`$ g`og
`m AH$mZo JwUcoco AgVo Vmo AH$.
[g.]
AH$m_H$ Wi Z. (J.) OoWrc AH$ _y` {ZpMVrgmR>r _hdmMm
Ag`mZo {c{hUo Amd`H$M AgVo Ago g`oVrc Wi. CXm.
3105 `m g`oVrc Xh WmZ ho _hdmMo Amho d VoWrc "0' hm

AHw$e

AH$ JmiyZ MmcUma Zmhr. naVw 2.50 `m g`oVrc "0' Jmico


Var _y` ~XcUma Zmhr.
[g.]
A{H$V {d. 1. {M{hV; IwUm Ho$coco. 2. _`m{XV; gm{JVcocm,
`mMm _mJ qH$dm dmJ`mMr arV R>adyZ {Xcr Amho Agm. 3.
godH$; Vm~oXma; Jwcm_ : "Vgm _r gVmMm A{H$V & -Xmg 1.6.20.
4.de: "Ho$bt Zmam`U| Amnwbr A{H$V' - VwJm 11.
[g.]
A{H$V am` Z. Xwg`m am>mda AmYmabobo am`.
A{H$V amoIo nw. (AW.) Zm|XUrH$V amoIo.
A{H$cm {d. dmYrZ Agcocm, Vm~oXma; godH$; Jwcm_ : "Mmar
_w{$ `m`m Xmgr hmoVr & `mMm A{H$cm _r lrnVr &'- E^m
22.691.
AH$so {d. 1. AH$mZo {c{hcocm, AmH$S>mV {c{hcocm, _{S>V
Ho$cocm; `m`m CcQ> Ajar. 2. {V{WdmMH$ AjamZr Z {c{hVm
`mEodOr Ho$di AH$mZrM {c{hcoco (nMmJ B.)
AH$s` gJUH$ nw. AmH$S>mda AmYmacocm gJUH$.
AH$s` gJ{U Z. (^m.) XemenVrVrc, {{ddU nVrVrc
qH$dm BVa nVrVrc AH$mMr J{UVo, Hy$Q>Z gmoS>dUmao `;
JUZ`; gJUH$.
[g.]
AHw$-Hy$ nw. {e`; godH$ : "`m ~mocm AmZm hmo`o & Var `mgmMm
AHw$ Z dmh| & Eog| JmOmo{Z ~mho & C{^cr VoUo &' - km 18.1659.
[g. AH$]
AHw$S>o {d. AmH$S>m Agcoco; AmH$S>mg{hV; dmH$S>m AUrMo.
AHw$a nw. (dZ.) 1. ImoS>mdarc H$ir; {~`mVrc J^; H$m|~, ~rO
AWdm ~rOwH$ O`mda `mVyZ Amcocm dZnVrMm Ama^rMm ImoS>
d nmZo `mMm qH$dm Vg_ emH$s` ^mJ. 2. (c.) _yc; dedjmMm
H$mo~; deO : "JJm~mB`m `m EH$m AHw$am{edm` Hw$UrM de
ZhVm.' - Bn 28. 3. AUHw$Mr; Q>moH$. 4. ^mdr H$VdmMo
{Mh. (Ago chmZ _wcm`m AJMo - Mo>m, ^mfU B.) ({H$.
{XgUo.)
[g.]
AHw$aH$ nw. (emn.) CMdQ>m.
[g.]
AHw$aU Z. CJdU; ~rO qH$dm ~rOwH$ AZwHy$c n[apWVrV O`mMr
n{H$`m.
[g.]
AHw$aUj_ {d. _moS> \w$Q>`mg `mo`.
AHw$aUo A{H$. 1. H$m|~ \w$Q>Uo; _moS> `oUo; CJdUo; nH$Q> hmoUo:
"^mOc| V| ~rO AHw$aoZm H$Xm & Z {_io{M XwYm_mOr cmoUr &' ~JmWm 345. 2. (c.)AJmda amo_mM C^o amhUo$ : "`m _hmogdo{deof|
AH$w aco| AJ &'- amgn 2.212. 3. Amem n{dV hmoU.o
AHw$[aV {d. 1. AHw$a \w$Q>cocm; CJdcocm. 2. (c.) n> Pmcocm;
{Xgy cmJcocm; mXw^yV; H$Q> Pmcocm; n[a\w$Q> Pmcocm (JwU,
H$cm B.).
[g.]
AHw$e nw. 1. hmrcm Vm`mV AmU`mMo, EH$m ~mOycm AmH$S>rgmaIo
dmH$dcoco h`ma; Q>mM
o Ur : " dOdOmH $w eaoIm & MaUtMr gm_w{H|$
XoIm &'- Ed 1.22. 2. AmH$S>r, AmHw$er. 3. OZ `Vr`m

AHw$e H${_-_r

_amR>r eXH$moe & 197

hmVmVrc EH$ CnH$aU `mZo Vmo XodnyOoH$aVm djmMr nmZo \w$co


H$mT>Vmo. 4. Xm~; {Z~Y; AmH$cZ; _`mXm. 5. Vwam, {eanoM : "B`o
g>r & JJog_mZ _m{P`o Q>t & {OVo{X`d JwUmMo _wJwQ>t & dar
AHw$e Imo{dcm &&'-_wAm{X 23.71. 5. A{Z> ndmr dmTy> Z`oV
hUyZ Ho$cocr H$S>H$ `moOZm, R>odcoco {Z`U. 6. (dZ.)Q>moH$mer
AmH$S>`mgmaIo _mJo dicoco CnmJ. : CXm. {hadm Mm\$m, doV.
[g.] (dm.) AHw$e cmdUo- O~aXVrZo Vm`mV R>odUo. AHw$e
_maUo- Q>moMUr cmdUo. (Jmo.)
A H w $ e H $ {_-_r nw . (d . ) AmVS > ` mcm {MH$Qy > Z AgUmao
AmH$S>`mgmaImo MnQ>o a$emofH$ H$_r.
[g.]
AHw$eZXr r. (^yem.) AHw$emgmaIr (AmH$S>rgmaIr) dmH$U
Agcocr ZXr.
AHw$er r. 1. AmH$S>r; AHw$e. 2. chmZ AHw$a.
AHw$er, AHw$gr, AH$mogr n`m nw. AHw$emMm N>mn Agcocm
noedmBVrc n`m.
AH$w g_wm r. BmMr {dm : "BmMr AH$w g_wm dVVr Ago'- crMny
394.
AHo$jH$ nw. {heo~ VnmgUmam.
AH$moc -i nw. r. S>m|JamV dmT>Umao EH$ PmS>.
Z. `m PmS>mMo \$i.
AI nw. S>mo`mOdiMm.^mJ; S>moim d H$mZ `m`m_Yrc ^mJ.
[g. AH$]
AI nw. AH$; AmH$S>m; g`m; AH$J{UVmVrc {Mh.
AImoAI {H${d. EoZ {H$_Vrg, _yi {H$_Vrg({dH$Uo qH$dm {dH$V
KoUo).
AJ Z. 1. AmJ; eara; Xoh : "n O`moMo{Z AJgJo &' - km 9.269.
2. earamMm Ad`d, B{X`, Jm : "A{V jrUVm nmdcr gd
AmJo'- Xm{d 242. _oX, _mg. 3. (c.) H$moU`mhr Jmo>rMm
KQ>H$ {d^mJ.4. doXmJ-d{XH$ dmL>_`mnH$s {d{e> ^mJmg gkm
CXm. {ejm, `mo{Vf, {Z$ B. 5. ~mOy; {Xem : "AmR> AmJ| nmoiVr &
dgwY aoMr &' - {ed 748. 6. EImm H$m_mV Agcocm hmV, KoVcocm
^mJ, EImm H$m_mg AmVyZ {Xcocr \y$g. 7. A{Y>mZ; {R>H$mU;
eara; Xoh (EImm JwUXmofmMm H$Vm, nm).$8. EImm dVyMm
qH$dm H$m`mMm JmU AYmZ ^mJ. 9. AmVS>mMm JwXmam~mhoa
`oUmam ^mJ qH$dm gyVrZVa `moZr`m ~mhoa `oUmam ^mJ. 10.{d{e>
H$m_ H$a`mMr nmVm, VmH$X, j_Vm, ~wr, H$me`, MmVw`.
11. Amn`m ~mOyMm _moR>m A{YH$mamdarc _mUyg; Va\$Xmar
H$aUmam, d{ecm cmdUmam _mUyg. 12. (`mo.) nyd {j{VOmdarc
H$m{VdmmdaMm {~Xy, Ae. 13. IyU : "AZw^dmMr AmJ| OmU| &
`mo{J`mMo IwUo ~mUo &' - Xmg 5.9.22. 14. _JYm`m nyd}Mm
OwZm ~Jmc Xoe. 15. AmMmamJ gymnH$s EH$ OZ AmJ_ JW.
16. dV: ; Iw. AmJo Agmhr `moJ AmT>iVmo : "amhmo{Z Jw
Y>wZ| VN>moY cm{dcm AmJo &'- _moAm{X 34.1820. 17.

AJ

H$ma : " H$ma^mamMo gmJmdo AJ H$g| &' - Xmg 11.5.23.


[g.](dm.) AJ AmoT>dUo - EImXo H$m` Amn`m AJmda `oUo,
dV:nwT>o hmooUo. AJ H$mT>Uo, H$mTy>Z KoUo - dV: EImm
H$m_mVyZ _mKma KoUo, g~Y VmoS>Uo. 2. ~mOycm hmoUo; ^mJ Ko`mMo
qH$dm cj Xo`mMo Wm~dUo. AJ KmcUo - 1. hmV KmcUo;
_XV H$aUo; _Z KmcUo. 2. Xw:Im_wio O{_Zrda nS>Uo : "EoH$mo{Z`m
AmJ Kmcr ndrdar' - Xmg 3.5.30. 3. ^mJ KoUo; cj XoUo.
AJ KmgUo - PrO gmogUo : " namO`mZr m_m{UH$nUmZo AJ
KmgyZ... dV:Mr H$s_ H$$Z H$m`mg cmJmdo.'- Ho$co 1.263.
AJ KoUo - 1. c> hmoUo. 2. H$m_mV ^mJ KoUo. AJ ^maUo nhm : AJ KoUo. AJMQ>r OmUo,`oUo- cJQ> H$aUo : _Zr`m
AJMQ>rcm OmD$ ZH$mo...- grnmo 4. AJ MT>Uo - {d^mJmV
nS>Uo; gXamV nS>Uo; dJmV `oUo : " Oo {dYrgr ZmVwS>o & V| {ZfoYmM|
AJ MT>o &' -E^m 7.29. AJ MTy>Z `oUo - Vmn ^aUo, MT>Uo.
(d.) AJ MmoaUo- 1. AJ amIyZ H$m_ H$aUo, Q>Ji_Ji H$aUo,
MwH$manUm H$aUo. 2. earamMm ^mJ AmHw${MV H$aUo (_ma
MwH$d`mgmR>r.) AJ OS> H$aUo - EImm H$m_mV ^mJ Ko`mMo
Q>miy nmhUo. AJ OS> hmoUo - AJmda H$mQ>m C^m amhUo. AJ
OmoJmdUo- nhm : AJ MmoaUo. AJ PQ>H$Uo A{O~mV g~Y
Zmhr Ago gmJUo : " JmoI`mZr Amnco AJ PQ>H$co.'- CH$Wm
116-17. AJ PQ>Hy$Z H$m_mcm cmJUo- V`ma, Vna hmoD$Z,
Amig Z H$aVm H$m_mcm gwdmV H$aUo : "gmar _w~B AJ PQ>Hy$Z
H$m_mcm cmJcr hmoVr.' - _w{X 35. AJPQ>rcm `oUo- AJmer
{^S>Uo, Pm|~Uo, {MH$Q>Uo : "AJPQ>rcm `oVmo _ocm,'- g~m 11.
Jw R>odUo; g~Y Zmhr Ago ~mho$Z XmIdUo. AJ PmS>Uo 1. gm\$ Zmhr hUyZ gmJUo; ZmH$~yc H$aUo : "AmJ Pm{S>Vr Z __| &
`oUo ~moc| &' - km 17.372. 2. AhoaUo. AJ Q>mH$Uo- 1. Ae$
hmoU;o dmiUo 2. OmoamZo Xoh O{_Zrda Q>mH$Uo. 3. {dlmVrgmR>r AmS>do
hmoUo. 4. H$goVar AVm`V ngaUo. AJ Q>oH$Uo- 1.Aml`
H$aUo : "`moJ| AmJ Q>o{H$c| `moJr'- A_ 9.26. 2. ~gUo; {dlmVr
KoUo. AJ XedUo- EImm Jmo>rV qH$dm `dhmamV hmV {H$dm
g~Y Amho Ago ^mgdUo. AJ XmIdUo- EImm H$m_mV H$me`
XmIdUo, \$S> qOH$Uo. AJ Z XmIdUo - AJ Ag`mMo
cndUo; _mJo amhUo; O~m~Xmar Q>miUo. AJ XoUo - 1. _XV
H$aUo; hmV^ma cmdUo. 2. ndm hmoUo, diUo, AJ Xw_S>Uo,
XwSn>Uo, XmoS>nUo- AJ MmoaUo. AJ YaUo- 1. VmR>aUo;
g{YdmVmZo eara AmIS>U.o 2. c> hmoU;o VmH$X `oU.o 3. Ad`dmMr
hmcMmc H$aVm Z `oUo. 4. EImXo H$m_ ZrQ> hmoUo : " `mZo ~mr
noQ>d`mMm `Z Ho$cm nU ~mr AJ YarZm...' - eocyH$ 7. AJ
_aUo - AYmJdm`yZo eara AWdm EImXm Ad`d ~Yra hmoUo.
AJ _maUo- 1. nhm : AJ MmoaUo. 2. OmoamZo AJ AmV
KwgdUo : " _r AJ _m$Z dV:Mm ~Mmd Ho$cm.' - dmqg_mggmo
48. AJ _waS>Uo- _waS>Uo; _mJo nmhmV {X_mImZo OmUo; R>_`mZo

AJ

198 & _amR>r eXH$moe


OmUo. AJ _moSy>Z H$m_ H$aUo- InUo; l_ H$aUo; A{Ve`
_ohZV H$aUo; {OdmH$S>o Z nmhVm H$m_ H$aUo; Ord nmISy>Z H$m_
H$aUo. AJ _moSy>Z `oUo- VmnmZo AJmda H$mQ>m `oUo; H$UH$UUo;
H$gH$gUo : "VXwn[a A{dc~o AJ _moSy>Z Amco &' - gmh 3.57.
AJ `oUo- 1. c> hmoUo. 2. gy{Vg_`r JwmJ ~mhoa `oUo. AJ
ajU H$aUo, amIUo, dmMdUo- AJ MmoaUo, Amncm ~Mmd
H$aUo : " `e ajmd| Z AmJ cmoH$mhr &' - _moCmoJ 10.61. AJ
cndUo- nhm : AJ PmH$Uo. AJ dmMdUo- nhm : AJ
ajU H$aUo. AJ gmdaUo- 1. Vmoc gmdaUo. 2. Joococr VmH$X
nwhm {_idUo, nyd pWVrda `oUo. AJ gwQ>Uo- c> hmoUo. AJ
gmoS>Uo- IJV OmUo. AJ hcHo$ hmoU o- hm`go dmQ>Uo;
O~m~XmarVyZ _moH$io Pm`m~c g_mYmZ dmQ>U.o AJhrZ H$aU-o
S>moio H$mT>Uo : "Jwcm_ H$mXa {XrV `oD$Z nmVehmg AJhrZ H$$Z
A_`mXm Ho$`m. `mMo nm[an` Ho$co AgVm MmJc|, Ago| OmUyZ
\$mO admZm Ho$cr.' - _X$ 2.60. AJmImcMr ~m`H$mo amI; Cnr. AJmImcr KmcUo- dV:`m MZrgmR>r AWdm
Cn^moJmgmR>r ~mB amIUo. AJmImcr nS>Uo- 1. gd`rMo hmoUo.
2. ^moJ XoUo, a{VgwI XoUo, KoUo. AJmImmH$S>o nmhUo l_mMm {dMma H$aUo. AJmImmdaMo- (~m`H$s) (c.) Xm{JZo.
AJmMm AmH$S>m hmoUo- AmH$S>rZo noQ>Ho$ `oUo; AJ dmH$S>o hmoUo.
AJmMm Amim{nim H$aUo- 1. AJ {nidQ>Uo, Amio{nio XoUo.
2. A{Ve` l_ H$aUo. AJmMm BVy H$$Z KoUo- AJmMr
AmJ H$$Z KoUo; gVmnUo; \$ma amJmdUo : "Oam {XaJ cmJcm Va
BVy H$$Z KoVmV AJmMm'-nmMmoim 68. AJmMm IH$mUm
H$aUo- gVmn H$$Z KoUo. (d.) AJmMm IwXm hmoUo- A{Ve`
l_mZo AJ R>UH$Uo, J{cVJm hmoUo; _UHo$ {T>co hmoUo. AJmMm
{VinmnS> CS>Uo- gVmnmZo eara VmnUo, ^`H$a gVmn `oUo : "gIy
ho VwP Eod` nmhZ Vw`m {^_mdg`m AJmMm {VinmnS>
o nhm : AJmMm
CS>m`Mm.'- gVg 59. AJmMm ^S>H$m hmoUhanim hmoUo. AJmMm hmdim hmoUo- nhm : AJmMm
{VinmnS> hmoUo : gVmnmZ {V`m gm`m AJmMm hmdim hm`Mm
- dird 141. AJmMm hanim hmoUo - AJ A{Ve` VmnUo;
VmnmZo, gVmnmZo AJmMr cmhr hmoUo, AmJ hmoUo. AJmMr AmJ
hmoUo- amJmZo, gVmnmZo AJmMr AmJ hmoUo. AJmMr MmKS>r
H$aUo- 1. earam`m Mma KS>m H$aUo (S>mo~m`m`m H$gaVrV).
2. gd AJ nmoQ>mer KoD$Z {ZOUo. (WS>r, Vmn B. _wio). AJmMr
cmhH$s hmoUo- nhm : AJmMr AmJ hmoUo. AJmMr cmhr
H$aUo- gVmndUo; {IOdUo; ^mOUo; OmMUo. AJmMr cmhrhanim hmoUo- 1. ChmZo A{Ve` AJ VmnUo; H$m{hcr hmoUo;
^S>H$m hmooUo. 2. A{Ve` gVmn `oUo (Om|Yim B. Ym`mMr ^mOyZ
cmhr hmoVo `mn_mUo) : "Vo {VOcm Inc| Zmht & AJmMr Pmcr
cmhr &' - {dH$ 17. AJmMr hmoir hmoUo- nhm : AJmMr
AmJ hmoUo. AJmMo AmW$U H$aUo- dV:~cMr H$miOr

AJ

gmoSy>Z Xwg`mgmR>r gd H$ma`m gH$Q>mZm VmoS> XoUo; EImmMo


H$m_ H$a`mgmR>r dV:`m Or{dVmMr ndm Z H$aUo. AJmMo
AW$U hmoUo AmOmanUm_wio Ae$Vm `oU;o CR>dUrg `oU;o
_aJirg `oUo. AJmMo H$mVS>o H$mTy>Z OmoS>m {edUo(EImm{df`r)A{Ve` H$VkVm, AmXa~wr XmIdUo. AJmMo
MH$Xo H$mT>Uo- AJmMo _mg ~mhoa `oBc BV`m OmoamZo, ~oX_
_maUo; AJmMr gmcQ>r H$mT>Uo. AJmMo -Mm {VinmnS> hmoUo1. amJmZo earamMr cmhr hmoUo : "_r Xhm`m Vm|Sy>Z EoH$c Am{U
_m`m AJmMm Agm {VinmnS> Pmcm H$s gmJVm nwadV Zmhr.' _mo 15. 2. amJmZo ~o\$m_ hmoUo. AJmMo YwS>Ho$ CS>dUoearam`m c$`m H$mT>Uo; M|Xm_|Xm H$aUo; \$ma PmoS>nUo. AJmMo
nmUr H$aUo- A{Ve` l_ H$aUo (`m_wio AJmg nmUr, Km_
`oUo.) : "AJmMo nmUr H$$ZM `m hV^m`m Am`w`mMo {Xdg _cm
cmoQ>co nm{hOoV.' - nmh 99. AJmMo nmUr hmoUo- Km~aUo;
^rVr dmQy>Z Km_ `oUo. AJm`m qM`m H$aUo - 1. AJ
AmoaIS>Uo (d.) 2. mg XoUo. AJm OmUo - dmYrZ hmoUo, ~ir
nS>Uo. AJmV ~gUo - nhm : AJm~amo~a hmoUo. AJmV `oUo1. ^yVgMma hmoUo, 2. A{VCH$R>oZo H$m_ H$aUo. AJmV dmao
{eaU-o nhm : AJmV `oU;o H$_mcrMm Cgmh Cn hmoU.o AJmV
eriH$im `oUo - AJmV Xod `oUo, dmao `oUo. (_mU.)
AJm{Zamim (~mhoa) Q>mH$Uo, {PS>H$maUo, PmoH$Uo, gmoS>U-o
(H$m_YXm, O~m~Xmar) gmoSy>Z XoUo; AJmda Z KoUo. AJm{Zamio
H$aUo- nhm : AJm~mhoa Q>mH$Uo. AJm~amo~a hmoUo, AJmV
~gUo- EImXm H$nS>m AJmg ~amo~a ~gUo, R>rH$ hmoUo, ~oVmMm
hmoUo. AJmcm Ima cmdyZ KoUo- 1. l_ H$aUo; _ohZV H$aUo.
2. dV:Mo ZwH$gmZ H$$Z KoU,o dV:da Xmof AmoT>dZy KoU.o AJmcm
cmdUo- AJmcm Voc hiX dJao MmonS>Uo : "Zdr Zdar hUyZ
AJmcm cmdrZ hQ>co, Zmhr.' - Pm_y. 2. ~mi{VUrMo AJ aJSUo,
MmoiUo. AJmda AgUo- 1.~mH$s AgUo; {eH$ AgUo,
amhUo.2. bim AgUo. AJmda AgUo, hmoUo- Hw$erda {ZOUo;
nSy>Z amhUo. AJmda H$mQ>m C^m amhUo- ^rVrZo qH$dm AmZXmZo
AJ amo_m{MV hmoUo : "dmldUo| Amcm gdmJr Am_w`m nhm H$mQ>m &'
- _moH$U 18.1 AJmda H$mT>Uo- (AmOma dJao) gmogUo;
ghZ H$aUo. AJmda AmoKiUo, H$mogiUo,H$mogiyZ nS>Uo1. amJmZo EImm`m AJmda MmcyZ OmUo, nS>Uo. 2. gH$Q>,
Amnmr dJao JwXaUo, O~m~Xmar `oUo; AmnmrV gmnS>Uo. AJmda
ImUo- nhm : AJmda {nUo. AJmda JmoU qH$dm JmoUr
`oUo - AJmda OmoIr_ qH$dm O~m~Xmar `oUo.(d.) AJmda
KoD$Z- dV:da O~m~Xmar KoD$Z; Amnco hUyZ; H$dma KoD$Z
({H$. H$aUo, ~mocUo, gmJUo, nwgUo, {dMmaUo) AJmda KoUo- 1.
_wcmcm `md`mg XoUo, KoUo; WmZ XoUo, VZnmZ XoUo. 2. dV:da
O~m~Xmar KoUo. 3. Amncm hUUo, A{Ve` rVr XmIdUo.
AJmda VwQ>Uo-VwQy>Z nS>Uo- hm H$aUo; YmdyZ OmUo; EH$X_

AJ

_amR>r eXH$moe & 199


MmcyZ OmUo. AJmda XoUo Om{_ZH$s qH$dm JhmU Z KoVm d`{$H$
O~m~Xmarda H$O dJao XoUo. AJmda XoUo-~mYUo-^aUonmogUo-H$aUo- dV:`m O~m~Xmar-gmYZ-gM` `mda XoUo,
~mYUo dJoao. AJmda nS>Uo- 1. {eamda nS>Uo; {dH$sg Z\$m
hmoBc hUyZ Omo _mc IaoXr Ho$cm Vmo AS>rAS>MUr_wio, ^md
CVa`m_wio Amn`mOdi nSy>Z amhUo; VmoQ>m ^$Z Xo`mMr
OmoIr_Xmar AJmda KoUo. 2. J`mV `oUo, EImXm YXm AJa H$m_
H$a`mg ^mJ nS>Uo. 3. amJmZo MmcyZ OmUo, dgH$Z AJmda `oUo.
4. hm H$aUo, MmcyZ `oUo. 5. A{` ZmngV dVy nH$amdr
cmJUo. AJmda {nUo- _wcmZo VZnmeZ H$aUo; _yc VZmeZ
H$a`mBVHo$ chmZ AgUo. AJmda `oU-o {MSy>Z EH$X_ AmoaS>Uo :
"_ocm Hw$`mgmaIm AJmda Amcm.'- chmir 185. AJmda
eoH$Uo- 1. `mnmamV, `dhmamV VyQ> `oUo, ~yS> `oUo; Hw$^mS> `oUo;
_moR>o An`e `oUo. 2. W>oMm dmBQ> n[aUm_ hmoUo. AJmda (Mo)
OmUo- (~m`H$s) _{h`m`m _{h`mg VU r`m earamVyZ
Ogo Xy{fV a$ ~mhoa OmVo Vgo Adoir OmD$ cmJUo; YwnUr amoJ
hmoUo. AJmdaMo VmoS>Uo- Vmm _wcmMo AJmda {nUo ~X H$aUo.
AJmd$Z OmUo- eoOm$Z OmUo : "AZmoiIr _mUgmgmaI
{V`m AJmd$Z Om`M'- chmir 209; AJXr OdiyZ OmUo.
AJmd$Z dmam OmUo- AYmJdm`y hmoUo : "^yV{nem cmJco &
AJmd$Z dmao Joco &'- Xmg 3.7.55. AJmer `oU-o nhm : AJmda
eoH$Uo : " {hQ>caZ _mH$moda Ho$cocm hm gm\$ AJmer Amcm.'
-chmir 136. AJmg Hw$`bm cmJU-o _gamZo qH$dm gVmnmZo
{hadm{Zim hmoU,o {_a`m cmJUo, A{Ve` amJ `oU.o AJmg Pm|~Uo(d.) AJmg ne H$aUo, YaUo. AJmg ~gVo `oU-o AJmcm
~amo~a ~goc Ago hmoUo (H$nS>m B.) "ZmoH$a cmoH$m`m AJmg ~gVo
`oVrc Ago nmoemI H$a`mV `mdoVo '- admZJrVrc ZmoH$amMo nmofmI
(~S>mXo )o . AJmg _w `m `oU-o dmVmXr {dH$mam_wio AJmcm EH$
H$maMr ~YraVm `oU.o AJmg, AJr `oU-o 1. `mnmamV VyQ>, ~yS>
`oU;o ZwH$gmZ hmoU;o R>mHo $a ~gUo. 2. AJmV ~mUUo : "_amR>r`m AJr
Amcocr jrUVm jU_mhr PmH$cr OmUma Zmhr.'- {Z_m. AJmg,
AJr cmJUo- 1. nw{>H$maH$ hmoU,o c> hmoU.o 2. EImXm Xmof qH$dm
Jwhm AJmda em~rV hmoU,o cmJy hmoUo : "VoWo Z H$[aVm Mmoar & AmJr
cmJo &' - Xmg 6.1.72 3. VmoQ>m gmogmdm cmJUo, R>mHo $a ~gUo,
AJmda eoH$Uo. AJmg cmdUo- nhm : AJmcm cmdU.o AJmg
cmdUo, cmXUo-{MH$Q>dUo, em~rV H$aUo (Jww hm, AnamY). AJr
AgUo- Odi, nXar AgUo; R>m`r AgUo; dmYrZ AgUo. AJr
AmUUo- 1. Amn`mda KoU;o Vm~m KoU.o 2. Amn`m {R>H$mUr
Agy XoU;o dmYrZ amIUo. 3. gd` cmdyZ KoU.o AJr AmXiUoAJmg {MH$Q>U,o H$mogiUo : "AJr AmXiVmo emoH$.' - Xm{d 423.
AJr {IiU-o amoJ, gd` B. earamV {^ZUo. AJr Kw_maUo^yV cmJUo, Adga `oUo : "Am{U AmJr Kw_m[aco'- Xm{d 156.
AJrMr gmdcr H$aUo - (dVMm) Aml` XoUo. AJr {OaUo

AJH$n

- gamdmMo hmoUo, _waUo. AJr S>>gdyZ ~mocUo - _wm AJr cmdyZ


{Zma H$aUo "_r _wcmOm YarV Zmhr. `WmW d AJr S>gdyZ
~mocVmo hUyZ {df_ _m{ZVmV.' - _qeH$m 565. AJr VmR>m
^aUo - J{d> hmoUo. AJr VwQ>Uo - chmZ _yc AeV hmoUo,
dmiUo, amoS> hmoUo. AJr ZgUo - 1. dVcm AZw^d, _m{hVr
ZgUo; d^mdmV ZgUo. 2. dVMm ZgUo; _yiMm ZgUo. AJr
nS>Uo - 1. njnmV H$aUo "hm A{doMm AJr nS>o' - A_ 6.6.
2. gd` hmoUo. nhm : AJr _waUo. AJr \w$Q>Uo - 1. c> hmoUo;
Jw~Jw~rV hmoU.o 2. EImXm amoJ AJmda n> {XgUo, dmhUo (aV{nVr
B.) AJr ~gUo - gwJ_ AgUo; gd` hmoUo. AJr {~hmS>
XoUo - H$aUo - earamV Wmam XoUo; X`mV AVH$aUmV ~miJUo;
Amgam XoUo (XwJwU, nmndmgZm B. Zm). AJr ^yV dmT>Uo AJmV `oUo "VoWo H$moUm`m AJr ^yVo Jh dmT>V AgVmV. `mZr
H$mhr ~mYm Amho hUyZ gm{JVco.'- Eocgo 1904. AJr (_mer)
^aUo - c> hmoUo. AJr {^ZUo - gd`rMo hmoUo. AJr _mem
_maUo - Amier ~ZUo. AJr {_a`m Pm|~Uo - cmJUo (EImmZo __ H$mT>co AgVm) amJmZo Oi\$iUo. AJr _waUo 1. gd`rMr hmoU.o 2. hmS>r {eaUo; earamV (Vmn) {^ZUo. 3. {OaUo;
~mhoa Z `oUo (Xodr, Jmoda). AJr `oUo - nhm : AJmV `oU;o
^yV~mYm hmoUo "ew `oH$ `mMo AmJr Amcm ~moco &' - am_Xmgr
2.11. AJr cmJUo - 1. A nMUo; c> hmoU;o H$Vrcm AZwH$y c
hmoU.o 2. \$m`Xm hmoU.o 3. EImXm Amamon cmJy hmoU.o AJr cmdUo
- Amamon H$aUo "VwhrM Vmo H$moUmcm Var {Xcm Ago _r AJr
cmd`mMm `Z H$ar.' - _{V 102. AJr dmOUo - (~mOUo)
AJmV {eaUo; emo^Uo "WmoanU AJr dmOo ZmZm.' - Xm{d 65.
AJAJ {H${d. nWH$ nWH$; AcJ AcJ; Bg_dma; `oH$s.
AJCma (AL>JCma) nw. (.) AJmoma. 1. earamMr, XohmMr
_wVVm. 2. VrWmV ZmZ H$aUo; Xohewr. 3. (`moJ) nmoQ>mVrc
AmVS>r Vm|S>mVyZ ~mhoa H$mTy>Z dN> H$aUo; YmVr; YwVrnwVr.
AJCYma (AL>JCYma) {d. AJmda {Xcoco, Ho$coco (H$O, CYmar);
dV`m nVrda Ho$cocr CYmar.
AJAmocmMo Z. `m`mV nmUr gmR>d`mMr eVr Amho Ago eoV,
O_rZ. Chm`mV nmUr Z XoVm {h`mVyZ nrH$ H$mT>VmV. (H$m|.)
AJH$ (AL>JH$) nw. 1. {d^mJ; ^mJ. 2. (m{U.) ~m earamMm
EH$ KQ>H$. 2. ~hnoer` m`m`m earamVrc Ad`d Oo H$m_
H$aVmV Vo H$m_ H$aUmar EH$noer` m`mVrc noer.
[g.]
AJH$VZ Z. {Zn`moJr Ad`d H$mTy>Z Q>mH$Uo.
AJH$c nw. earamMm Vmoc.
[g.]
AJH$dir r. AmqcJZ; {_R>r; nH$S> "nana| AJH$dir hmoVm &
AmZ{Xct C^`Vm &' - _moc
AJH$> nw. emar[aH$ l_.
[g.]
AJH$im r. 1. {ZamoJr earamMo VoO; H$mVr. 2. ^wg^werVnUm.
AJH$n nw. earamg H$n gwQ>Uo; WaH$mn hmoUo.
[g.]

AJH$mR>r

200 & _amR>r eXH$moe

AJH$mR>r r. AJ~mYm; AJ`>r; earamMm ~mYm; R>odU.


AJH$mSy>-Ty>-T>m {d. (gH$Q>, AS>MUr AgVmZm) AJ H$mT>Umam;
ninwQ>m; O~m~Xmar Q>miyZ {ZgQy> nmhUmam; H$m_MwH$ma; _mKma
KoUmam.
AJH$m` Z. earamMm cwH$S>onUm; gS>nmVinUm; H$eVm. [g.]
AJJS>r nw. nmoQ>mVrc {^Sy>, {n`m; (gm|JQ>m, nmo B. IoimV)
{^Sy>M
m VmoQ>m AgVm AmnUM `m`m dmQ>Mo IoiUo, hUOo AmnUM
EH$ H$pnV {^Sy> Amhmo Ago _mZUo.
AJJh nw. AmMHo$, noQ>H$m, Jmoim `oUo.
[g.]
AJKfU Z. earamMo KmgUo qH$dm earamMo _XZ.
[g.]
AJKmV nw. (d.) EImXm Ad`d, ^mJ cwim nS>Uo.
[g.]
AJMnimB r. AJmVrc MninUm; dV{g Mmn`.
AJMm {d. 1. earamMm; ~mhoaMm Zgcocm; dm^m{dH$. 2. dVMo;
O_OmV; OmVrMo; CgZo Z KoVcoco; AJ^yV. 3. dV`m
S>mo`mVrc, H$V~JmarMm, H$aUrMm, emoYmMm; Xwg`mZo {eH$dcocm
Zho Agm. 4. dV`m `moOZoMm; H$nZoMm. 5. (c.) WmoVmS>mMm;
H$dQ>minUmMm; ~ZmdQ>; ImoS>gmi. 6. `pV{deofmMm; ImgJV;
nS>mMm; EH$mVrMm. 7. earamV d^mdV Agcocm; Zg{JH$.
8. EImXr JmoQ dVM H$aUmam.
AJMm H$nH$ {d. d^mdV ZdrZ Jmo>r emoYyZ H$mT>Umam; Om`mM
emoYH$, Vrd ~wrMm.
AJMm H$g~r {d. dVM {Za{Zam`m dVy _ohZVrZo d dV`m
MVwamBZo ZrQ> H$aUmam; Zoh_r cmJUm`m dVy V`ma H$aUmam;
dV`m H$>mZo, l_mZo, H$me`mZo H$m_ H$aUmam.
AJMm H$mamJra {d. O_VM Hw$ec,H$cmdmZ JdB,{MVmar B.
AJMm Im~ nw. `m gm{h`mVyZ (cmHy$S>, XJS> B.) B_cm Ho$cm
Agoc `mM gm{h`mVyZ H$mT>cocm, V`ma Ho$cocm Im~.
AJMm OmoS> nw. _w` B_maVrnmgyZ AWdm dVynmgyZ Pmcocr dmT>;
OmVr dmT>d`mgmR>r KmVcocr ^a.
AJMm Pam nw. nmdgm`mVM Zho Va BVa F$VyVhr `mVyZ nmUr
dmhV AgVo Agm, {OdV Pam.
AJMm YUr nw. 1. dVMm _mcH$; H$moUmMmhr MmH$a Zgcocm.
2. _mcH$m`m Amkm, Xm~ `mnmgyZ _wV Agcocr `Vr.
AJMm _i nw. dV`m earamMr KmU; EImmg AJXr {Zn`moJr
Agcocr dVy.
AJMm {c{hUma {d. 1. coI{ZH$ dJao Z R>odVm dVMo coIZ
dVM H$aUmam. 2. CnOV coIH$ Agcocm.
AJMm dVm {d. CnOV dVm; dV`m hemarda, ~wr`m
Omoamda ~mocUmam dVm, dmH$nQy>.
AJMm ehmUm {d. d^md{g ehmUm; MVwa.
AJMr H$im r. 1. dV`m AJMo Zg{JH$ VoO. 2. _yiMo
H$me`; CnOV H$cm. 3. denanamJV Amcocr, AJ^yV
dm^m{dH$ hemar, MmUmjnUm, Vc~wr, MmVw`.

AJR>m - AJmoR>m

AJMr Jmo> r. d`pVH$ qH$dm dVMo H$m_, YXm; dV H$mT>cco r


H$nZm ({H$. gmJUo.)
AJMr ~wp-r r. CnOV ehmUnU.
AJMwH$ma {d. nhm : AJMmoa
AJMo XoD$i Z. IS>H$mV, S>m|JamV H$mo$Z H$mT>coco XoD$i.
AJMmoa {d. H$m_mV Hw$MamB H$aUmam; _ZmnmgyZ, ZoQ>mZo H$m_ Z
H$aUmam "AJMmoa dmdra-nQyMo nod H$g| \w$Q>c| &' - gp_
g_mO_oim 13.1929.
AJN>m`m r. 1. AJmMr gmdcr. 2. (c.) Aml` "Vd
dHw$R>{nR>rM| qcJ & Omo {ZJ_nUmMm namJ & {O`o O`mMo{Z ho OJ &
AJN>m`m &' - km 17.46.
AJN>oX nw. earamMm EImXm Ad`d H$mnUo.
[g.]
AJN>Xo Z nw. Z. (d.) earamMm Ad`d {Zn`moJr Pm`m_wi,o Iam~
Pm`m_wio N>mQ>U;o H$mnyZ H$mT>U.o ({H$. H$aUo)
AJN>m nw. 1. CnaUo. 2. hmV_mc. (H$mo. _w~B) 3. H$monar;
OmH$sQ>. (_mU.)
[Jw. AJyN>r]
AJO {d. AJmnmgyZ Pmcocm (nw).
nw. dVMm nw, _wcJm. Amag.
[g.]
AJOS> {d. 1. OS> earamMm; c>; \$mongm; AJS>~~. 2. _X;
Amier.
[g.]
AJOm r. dnwr, _wcJr.
[g.]
AJOyR> r. _c`w; Hw$Vr; PQ>mnQ>.
AJOmoa nw. AJdi; earamMr VmH$X; eVr.
AJPmn r. 1. n|T> mar cmoH$mnH$s H$moUr PQ>mnQ>rV _macm Jo`mg
`mcm VmnwaVr _yR>_mVr Xo`mMr `mMr nV. 2. R>J cmoH$mVrc,
`mZr _maco`mcm VmnwaVr _yR>_mVr Xo`mMr nV. nwT>o ho oV Z
{Xgoc Ago nw$Z Q>mH$VmV.
AJPmoH$ nw. earamMm Vmoc, H$c.
AJPmoc nw. N>mVrdarc ~XmMm cm~ AJaIm.
AJR>gm nw. AJmMr R>odU; AJH$mR>r "^r_m Eogm AJR>gm & _m{P`o
>r {XgVgo &' - _wg^m 5.153. 2. (c.) ~i; g`. - hmoH$ $ 1.
AJR>m - AJmoR>m nw. 1. hmVmMo qH$dm nm`mMo n{hco OmS> ~moQ>.
2. H$imerMm EH$ H$ma; Mmim; XmVm. 3. hmS>, H$mR>r, dO B.
eXm_mUo `m eXmMmhr ~mYm, R>odU `m AWu Cn`moJ H$aVmV.
[g. AJw>] (dm.) AJR>m XmIdUo - ZmH$~yc AgUo; ZmH$maUo;
\$gdUo; R>H$dUo (VnU H$aVmZm {nVamZm `j dVy Xo`mEodOr
AJR>md$Z nmUr gmoS>VmV `md$Z qH$dm Zmhr `m AWu AJR>m
hc{dVmV `md$Z)"Vodr nwmnmgmoZ gwImVr & _mVm {nVm hmoBc
hUVr & eoIt nw AJmoR>m Xm{dVr & Ho$di ^mVr nw_mohmo &' E^m 11.82. AJR>m YaUo - (nm`mMo) AJR>o _wImV YaUo AJR>o YaUo; AmoUdo hmoD$Z, hmVmZo nm`mMo AmJR>o YaUo (emioVrc
{ejoMm EH$ H$ma)"AJR>o Y$Z m hmVm`mcm C^m H$am.' ~m` 2.1; "h[a h[a Xmhmnydu H$ic| V[a AmJR>o _wIr Y[aVmo &

AJR>mN>mn

_amR>r eXH$moe & 201

AnamY H$mo{Q> nmoQ>r Kmcm`m _wHw$Q> nm` Vo H$[aVmo &&' - _mor


6.36. AJR>mg AmJ cmJUo - gH$Q>mg ma^ hmoUo (AmJm_r
gH$Q>mcm W_nmgyZ Km~a`m`m doir hUVmV) "AOyZ Va
Vw`m AJR>mg XoIrc AmJ cmJcr Zmhr.' - Y_mOr 91.
AJR>mMr AmJ _VH$mg OmUo - amJmZo ZI{eImV cmc
hmoUo. AJR>mda {Xdg _moOUo - AmVwaVoZo dmQ> nmhUo; EImXr
B> Jmo> gmY`mnyduMo {Xdg _moOUo. AJR>mMr IyU-N>mn
H$aUo- {ZajamH$Sy>Z, {c{hVm Z `oUm`mH$Sy>Z nmdVrda
ghr`mEodOr S>m`m hmVm`m AJR>mMm R>gm emBZo CR>{dUo.
AJR>mN>mn {d. nw. r. {Zaja, ghr Z H$aVm `oUmar (`Vr). (hoQ>miUr
H$a`mgmR>rhr hm eX`moJ Ho$cm OmVmo.).
AJR>mU Z. AmdmH$m; eVr"Amnco OmVrMo AJR>mU nmhVm O_oVrMm
AO_mg nmhVm EH$moU, nmg hOmamMr OS>.'- Bg hmoH$ 2.
AJR>r r. 1. hmVm`m ~moQ>mV Kmcmd`mMm EH$ AcH$ma; _wXr;
doT>o; _w{H$m. 2. hmVmMr H$aJir. 3. nm`mMo ~moQ>. 4. AJwVmZ.
[g. AJw>]
AJR>oXm~Ur-Xm_ r.nw. cZmV gVnXr`mdoir ZdarMr ~hrU
Zdar`m nm`mMm AJR>m Xm~yZ Y$Z ~gVo, Vohm Vmo gmoS>d`mgmR>r
Zd`m_wcmZo {Vcm md`mMm _mZnmZ, nH$m B.
AJR>oYar r. AJR>o Ya`mMr {ejm.
AJR>odU r. AJR>gm; AJmMr R>odU; AJH$mR>r; earamMm ~mYm.
AJR>moim - ir nw. r. hmVm`m qH$dm nm`m`m ~moQ>mV Kmcmd`mMo
EH$ doT>o; doT>Uo.
AJR>mMm _mZ nhm : AJR>oXm_
AJS>r r. VJS>r d H$_a `m_Yrc earamMm ^mJ"_m`m damMm
_OHy$a gImam_nVr gm{JVcm Agmdm naVw Vmo cQ>H$m. `mV gXoh
AJS>rVcm Amho, AOyZ qH${MV AJS>rVrc XwI OmUdVo.' nwaXao X. 3. 171.
AJS>r-S>o r. 1. (gm_m.) AJaIm "AmJS>o PmSw>{Z Km|JS>o H$ar &'
- VwJm 620. 2. chmZ _wcmMm AJaIm; AJm.
AJS>r r. ~mOma; XwH$mZ.
(~o.) [H$m. AJS>r]
AJS>o Q>monS>o-Q>monr Z. r. AJaIm Am{U Q>monr; chmZ _wcmMm
nmoemI.
AJU Z. 1. KamnwT>rc AWdm _mJrc _moH$ir OmJm; Amdma.
KamnwT>rc PmSy>Z gmadyZ V`ma Ho$cocr OmJm. 2. (c.) aJU;
nQ>mJU; _XmZ. 3. (c.) Q>nm"C^m Z`ZmMo AmJUm.' -Xon 190.
(dm.) AJUr OmUo - (~m`H$s) _moarda OmUo; cdrcm OmUo.
(d.)
AJV {d. dVMm; AJMm "_hmamOmZr g_j ~mocmdyZ AJV
d^mdmZwgma {e`mJmir H$$Z.' - {d{jV 3.113.[g. AJ + JV]
AJV nJV r. Amnmn`m K$Z ^moOZgm{h` AmUyZ EH$
Ood`mMr nV.
AJVwH$ Z. AJmMo dOZ "Var cmohmMo AmJVwH $ Z Vmo{S>Vm{M H$ZH &$

AJnmWr

Ho$co Ogo XoI & n[ag| VoUo &' - km 17.216. 2. (Z`mVrc)


AJmMo McZdcZ"Voam AJVwH$mMo`m Midim: PmS>Ur H$arVgo
{ddoH$Xim' - CJr 452.
AJVmoc nw. earamMm PmoH$- H$c.
AJmU Z. earagajH$ gmYZ; {McIV; ~Va; H$dM"JmoYmJwio
Km{cVr hVt & AJmUo ~m{Yct &' - nm 32.65. [g.]
AJdmZo-do {H${d. {V{ZYr hUyZ; EImmH$aVm; EImm`m
ZmdmZo, V\}, Aml`mZo, _mJXeH$dmImcr; dVrZo.
AJX Z. XS>mV Kmcm`Mo ~mh^yfU, dmH$s, ~mOy~X B."H$aH$H$Uo
~mhAJXo'-E^m 14.485.
nw. dmcrMm _wcJm; am_mMm XyV.
[g.]
AJXQ> {d. 1. AJmg K> ~gUmao, XmQ>Umao. 2. T>; ~iH$Q>
"Am_{df`r AmVdw Q &> gmYZ Oo AmJXQ > &&' -km 16.45.
(nw.) AJa`m`m AmV Kmcm`Mr H$monar. (~o.)[g. AJ+T>]
AJXZr{V-Vr r. (am_XyV AJXmZo amdUmg gm{JVcoco Zr{Vem
`md$Z) gwZrVr; g_mJmMo {Z`_.
AJX{e>mB r. grVocm naV mdo hUyZ AJXmZo amdUmer Ho$cocr
dmQ>mKmQ>, gm_monMmamMo ~mocUo. `md$Z (c.Cn.) Xmohr njmMm
g_oQ> H$a`mgmR>r AmnU hmoD$Z Ho$cocr _`Wr; cwS>~yS>.
AJXoUo Z. _w~BV nmoVwJrOmZr H$mo`mda ~gdcocm EH$ H$a; S>moBn>r.
AJXo`m {d. `j eoV H$aUmam eoVH$ar; emar[aH$ l_ H$aUmam
dJ.
AJXodVm r. 1. CnXodVm (H$_mVrc Or _w` XodVm {V`m AJ^yV
AgUmar). 2. (c.) godH$; MmH$a; ^modVmcMr _S>ir. [g.]
AJYQ> {d. CQ>; Ag`; {eaOmoa.
AJ{YQ>mB r. 1. Ho$di emar[aH$ ~i; nmedr ~i, eVr (MmVw`,
`wVr `m`m {d). 2. amZQ>r Owcy_.
AJYwUo Z. 1.(~m`H$s) ZmZ; AKmoi "gdmMr AJYwUr Pmcr
AgVrc.' - aW 267. 2. hmUrKa.
(d.)
AJZm r. 1. r"EoH$ ZadranMmZZm & mVH$mir nm{UJhUm &
VwO H$moU darZm AJZm & _Z_mohZm lrH$Um &&' - Ed 4.11.
2. nZr; dVMr ~m`H$mo.
[g.]
AJ`mg nw. XodVmWmnZo`m doir, Y_{dYr H$aVmZm {Za{Zamio _
hUyZ XodVo`m {V_ocm 6 qH$dm 16 WmZr ne H$amd`mMm
{dYr; g`m dJao H$aVmZm dV`m earam`m {Za{Zam`m WmZr
ne H$amd`mMo H$_.
[g.]
AJn Z. Vadma.
[g.]
AJn[adVZ Z. CcQ>o H$aUo (eara B.); EH$m ~mOyd$Z Xwg`m
~mOycm diUo.
[g.]
AJnmV nw. 1. earamMm hmg; cwH$S>no Um; jrUVm. 2. (H$S>md$Z)
dVg Imcr cmoQ>yZ XoU.o 3. earamg qH$dm EImm Ad`dmg njKmV
hmoU.o 4. AJ ~mhoa `oU.o (Jw{o `mMm ^mJ).
[g.]
AJnmWr r. ImgJV dmQ>m; gaH$Vr`m `dhmamVrc nmVr.

AJ{nim

202 & _amR>r eXH$moe

2. AJ_ohZVrMm dmQ>m.
[g. AJ+n{$]
AJ{nim nw. Amig Amcm AgVm qH$dm ^yVgMmam_wio AJmg {Xco
OmUmao AmimoIo{nimoIo; VmnmZo AJ H$gH$gUo.
AJnrS>m r. Zg{JH$ {dH$ma; earamg OS>cocr `mYr qH$dm amoJ
(^yVnrS>o`m CcQ>).
[g.]
AJnwgUo Z. Amoco AJ H$moaS>o H$a`mMo d" XmoZ AS>rM hmV cm~rMo
AJnwgUo nmR>r_mJyZ JwS>`mda ~mYco.' - H$mq^ 16.
AJ`J Z. Ad`dmgH$Q> eara; nyU eara; earamMm `oH$ Ad`d.
[g.]
AJgmX nw. Xodmg cmdcocm H$mc"H${_Q>rda ImoV `mZr `m~c
H$m` H$amdo hUyZ lr_hmH$mcrcm AJgmXt {dMmaco' - Am{S>_hm
17.
[g.]
AJWmZ Z. `j dmgmg {ZK`mnydu EImXm ew^_whV
gmY`mgmR>r Amnco Ka gmoSy>Z Odinmg Xwg`m`m Kar dV
amhmd`mg OmUo : "_mK gwX 5 gmo_dmar mWH$mctM ImgJV
AJWmZ|H$$Z ~mhoa {ZKmdo Xwgam {dMma Zmhr.' - noX^m
28.155.
[g.]
AJ~c Z. emar[aH$ eVr; VmH$X; AJ{YQ>mB : "AdZrVrZo dVm}
Z`o & AmJ~i| &' - Xmg 2.2.22.
[g.]
AJ~mYm nw. earamMr R>odU.
AJ^a-^ma {H${d. eara PmH$`mnwaVo (d) (dm.) AJ^a hmoUo
-1. \${OVr CS>Uo. 2. ^ma hmoUo.(Zm.)
AJ^J nw. 1. AJmMo gmYo YaUo; AeVnUm, WH$dm dmQ>Uo.
2. AJ{djon; earamMo {Za{Zamio Mmio, hmd^md, Mo>m.
AJ^JdmV nw. AJ^J amoJ; `m_wio hm amoJ hmoVmo Vmo dmVXmof.
AJ^m r. AJH$mVr : "AJ^m {dcmo{H$Vm VQ>W Omhcr g^m &' (AZV) grd 89.
AJ^ma nw. dV:Mo dOZ.
AJ{^{mH$m r. (m{U.) earam`m n>^mJmdarc, noet_wio ~Zcoco
AmdaU.
[g.]
AJ^yV {d. 1. AJMmM Agcocm; EImm dVyMm ^mJ, Ae Agbobm;
g_m{d>; VXVJV; g~Y r; Aml`r; Adc~Zy Agcocm; Xw`_ : "_Xr
d ~oH$mar {V`m AJ^yV am{hcr ZmhrV.' -_mg 33. 2. {ZH$Q>dVu :
"H$m` Vw_Mm Zm_m AJ^yV' -Zm_ 935.
[g.]
AJ^yV AmVm r. (^yem.) AVJV Amocmdm AWdm X_ganUm.
AJ^y{VH$ Z. g~Yr; ZmVcJ; AmV{df`.
AJ^moJ nw. emar[aH$ CnMma, {ZVUo. 2. Cn^moJ; ^moOZ : "_ZmMm
gmX VwOcmJr Ho$cm & AJ^moJ Anwcm KoC{Z amho' - Zm_ 1482.
AJ_X Z. (Am`w.) AJ R>oM`mgmaIr nrS>m.
[g.]
AJ_XZ Z. AJ aJS>Uo; Mnr; _m{ce.
[g.]
AJ_XmB-_Xu r. nmf; eVr; Ho$di emar[aH$ ~i; AJYQ>mB.
AJ_Vr r. 1. nmedr eVr; XmS>JmB; CQ>nUm. 2. AJmVrc
aJ, _Vr.

AJcQ>

AJ_mXd Z. earamMm ZmOwH$nUm.


[g.]
AJ_mg Z. (`mnH$nUo) eara `m AWu.
AJ_ohZV r. emar[aH$ l_; H$>.
AJ_ohZVr -`m {d. 1. emar[aH$ H$> H$$Z nmoQ> ^aUmam; H$>miy.
2. dV eoV H$gUmam; eoVH$ar.
AJ_moS> r. A{Ve` _ohZV H$aUo; gV _ohZV.
AJ_moS>m nw. 1. Amig Kmc{d`mgmR>r {Xcoco Amio{nio : "{ZoZo
`m{ncr H$m`m & Amig AmJ_moS>o Om^`m &' - Xmg 18.9.2.
2.AJ H$gH$gUo; AJ _moSy>Z `oUo.
AJ`>r r. earamMm ~mYm, R>odU.
[g.]
AJ_oi AJgJ; g~Y : "{V`oM{o Z AJ_oi"o - {dnyqj 1.103. 2. r
nwfmMm earag~Y
AJaIm nhm : AmJaIm
AJaMZm earamMr R>odU.
AJag nw. \$imMm qH$dm dZnVr`m nmZmMm, nmUr Z KmcVm H$mT>cco m
ag; Amocr dZnVr Hw$Qy>Z {ZKUmam ag.
[g.]
AJajH$ nw. {deof _m`da, A{V _hdm`m `Vr `m`m
gajUmgmR>r R>odcoco {enmB; earaajH$.
A J am`m {d. A J amIy Z H$m_ H$aUmam (Amigm_w i o ,
Am_m{UH$nUmZo); AJMmoa; MwH$ma.
AJamJ nw. 1. gwJYr CQ>Uo; CQ>r; con; MmonS>U. 2. (AaJOm, Ho$ea
B.)CQ>rMo `.
[g.]
AJar r. JOr : "daUr Va H$mhr em_cmZr AJar XY Ho$`m. Ca`m
hmo`m `m Am_`m g`mZr Om{c`m.' - noX 3.113.
AJaoO -AJoO BJO _mUyg.
AJaoQ>m nw. AJmZo {Xcocm, earamZo {Xcocm YH$m, R>mogm.
AJaoQ>mB r. AJmMr YH$m~wH$s; _Vr; R>mogoR>moer; AJ{YQ>mB.
AJamoJ nw. earamg hmoUmam dm^m{dH$ amoJ. ({nemM ~mYoZo qH$dm
XodVmnamYmZo Z hmoUmam.)
AJbJ nw. 1. ZmVodmBH$; Zohr : "VwPm {nVm Var {damoMZ & Vmo
Am_wMm AJcJ OmU &' - H$Wm 2.6.88.
2. g_mJ_ : "gVmMo{Z AJcJo & nmnmVo {OUUo JJo &' - km
12.177. 3. Aml`; gmhm` : "na~rMo{Z AJcJo & g>m{X
H$m`m _m`m H$$ cmJo &' - {d{g 11.16.
{d. cJVMo; {ZH$Q>Mo; {ddmgy; {Ohm`mMo; g~Yr : "_J amOmZ|
gmg> gaXma d AJcJ d YmZ nwamo{hV Jw Cnm`o g_Vmer
~mocm{dco.' -q~~ 3.
AJcQ> r. 1. earamMr R>do U, H$mVr, VoO. nhm : AJH$mR>r : "_mPr
AJcQ> `mdoir H$mhrer nmVi hmoVr.' - {d{d 11.8.204.
2. earamMr KS>U, KmQ>. (dm.) AJcQ> KoUo - dV hmoD$Z
O~m~Xmar nH$aUo. AJcQ> `oUo - 1. AJmg {MH$Q>Uo; VmoQ>mV
`oUo. 2. AJmcm {MH$Q>Uo; Y$m~w$s H$aUo; ImoS>r H$mT>Uo. (AJcQ>
OmUo Agmhr `moJ AmT>iVmo.) 3. dVcmM mgXm`H$ hmoUo : "_m

AJcUo

_amR>r eXH$moe & 203

`mMr Vr W>m AJcQ> `oUmar hmoVr.' -dm_mg 255. 4. hm{ZH$maH$


hmoUo; ZwH$gmZH$maH$ hmoUo.
AJcUo A{H$. dmYrZ hmoUo, H$$Z KoUo.
AJcrZ {d. AJmV _wacoc;o earamV JwV Agcoco : "go Ogo Xmofm &
AJcrZm &' - km 16.42.
AJcoUo Z. AJmdaMm Xm{JZm, earambm emo^m XoUm`m dVy, nXmW.
CXm. H$mOi, Hw$Hy$, AcH$ma : "ZmZm AcH$ma AJcoUr &' - g
2.5.
A J cmo Q > Z. 1.nhm: A J bQ> 2. A J ^ma; A J mMo dOZ,
nVZ : "_VH$s dmhVr H$${Z _moQ> &> ^y_t Q>m{H$Vr Ogm KQ &> Vir
nmfmU hmoVr {n &> AmJcmoQ>| XmoKm`m &&' - _wg^m 7.32.
AJdI nw. eara; AJXoe : "OcVo`m {J[aMo`m AmJdIm &' - amkm
11.420.
AJdQ> r. eara, AJ. (dm.) AJdQ>rg OmUo - AJmda hmV
Q>mH$Uo; Mmon XoUo : "AmVm `m nmOr _mUgm`m AJdQ>rg Jo`mIoarO
Xwgam Cnm` Zmhr.' - _m~m 170.
AJdQ>m {H${d. dmYrZ.
nw. 1. H$nS>mMo XeZ H$a`mgmR>r, Vo `mcm KmcVmV Vmo cmH$S>r
nwVim; H$c^yV. 2. eara; _yVu : "Oo AmgoMm AmJdQ>m &' - km 8.144.
AJd(dm)Q>m nw. eoVmV Cn Pmco`m _mcm`m VrZ (eoV_mcH$,
~c-ZmJa _mcH$ d eoV H$gUmam) dmQ>mnH$s eoV H$gUm`mMm
dmQ>m. (dm.) AJdQ>mg nS>Uo - AJdiUr nS>Uo; l_, mg
B. Z hmoUo"_J EH$Xm gd` nS>cr hUOo AJdQ>mg nS>Vo.' eV 287.
AJdR>m nhm : AJcQ>
AJdU r. 1. gamdm`m `moJmZo Amcocr `mo`Vm; gnmXZ Ho$cocr
H$m`j_Vm; dmH$~Jmar : "Eogr AJdU Zmht _O Xodm &' - VwJm 4495.
2. namH$_; em`; Omoa; Cgmh. 3. IQ>nQ>; `Z; (d.).AmJdZ
Agmhr `moJ : "Oimo Vw_Mo XmXwcno U & Znyg H$mh{Z hrZ & dWm Jocr
AmJdU & H$m` dXZ Xm{dVm &&' -Ed 8.6. 4. XodrMm dU;
Vri; M>m. ({H$. nS>U,o CR>U,o `oU,o OmUo). 5. CnmgZm; ^Vr;
(Xodmcm Ho$cocm) Zdg.(Jmo.) : "H$s dralrMr Y[aVm AJdU & Vmn
{deof dmT>o n &' - am{d 11.6. 6. gamd; {Z`H$_; d{hdmQ> : "Eogo
H$[aVm nmnmMaU & V`mgr Amc| dnU & nw Omhmco A{V Xm$U &
Var AmJdU Z gmS>r &&' - am{d 1.111. 7. (c.) gmhm`;
_XV : "`m nar MVwaJgoZm & {_gicr aUH$XZm & Amnwcm{c`m
AJdUm & JO aW aUm Am{UVr &' - E^m 30.117. 8. `w;
PwO
: "VoAm ^rS> ^r_goZm & OwP
Vm ~hVr AmJdUm & na{VOo Eogr
hmd H$hUm & CnOo{MZm &&' - {ed 878.
AJdUm {d. eya : "Vmo AHw$a AmJdUm nwT>m Mmco &' - {ed 545.
AJdUr, AJdUo r. Z. gm_`; eVr : "dnUr H$mBgr
AJdUr' - ZmJm 883.
AJdUo-{dUo C{H$. 1.{_iUo; hmoU;o mV hmoUo : "VoU|{M na~

AJdo

AmJ{dco & OoUo {O{H$c| _ZmV| &' - E^m 23.705. 2. AZwH$y c


AgUo. 3. dmYrZ hmoU,o H$$Z KoUo : "Vo AmnwcZo r{M ~io & AmJ{dc|
{Ohr &&' - km 12.45. 4. JhWml_r hmoU;o rn[aU` H$aUo;
Amncrer H$aUo. 5._wH$Uo ; J_mdyZ ~gUo.
AJdV Z. gm_`; A{^_mZ : "AmVm hm OiVm dmam H|$ doQ>mio &
H$moUmhr {dfm ^ac| JJZ {Jio & _hmH$mco{gH|$ Ioio & AmJdV
Ag| &' - km 11.405.
AJdZerc {d. p`mMm ghdmg AgUmam; r ^moVm.
AJdcm {d. 1. dmJmZo, dV, earamZo : "H$mV{o M`m {^S>m & Amdacm
hmo` OJm`odT>m & AmJdcm CKS>m & {O`odrU &' - A_ 1.34.
2. OdiMm; AZwHy$c; dmYrZ.
AJdgm nw. (PmS>mMo) AJ^mJ, nmcm, e|S>m : "AemoH$mMo AJdgo &
MK{ico H$ho{Z Ogo &' - km 11.414.
AJd Z. 1. CnaUo; Cmar`; Cnd. 2.(c.) o_nm; R>odcocr
r; aIocr; Cnr.
[g.]
AJdi nw. AmJyi; AJdi; Ho$gmZm ~mYmd`mMm Xmoam.
AJdiU nw. AJcQ>; AJmMr, earamMr R>odU. (dm.) AJdiUr
nS>Uo - gamdmMo hmoUo : "Or ^mfm Amhr... ~mocVmo `mVrc eXmMo
CMma Am_`m AmJdiUr nS>co Ag`m_wio...' - cmo{Q>>Ho$>co
4.401.
AJdim nw. 1. AJmMo Amio{nio; Amigm_wio `oUmar Om^B; nhm :
AmimoIm- {nimoIm. 2. _wcmMr Midi. 3. gmJmVr, gmo~Vr;
g~Yr; ghdmgr : "{Z` `m godH$mOdim & AJo AJdim Vy
hmoer &' - E^m 6394. 4. AJH$mR>r.
AJdioH$ma {d. ^mar; epV_mZ : "goOdi ghdmgr & AmJdioH$m$
{ddmgr &' - {ed 505.
AJdmQ>m nw. 1. nhm : AJdQ>m. 2. (`mnma) ^mS>dc Z JwVdVm
`j H$m_ H$aUm`mMm dmQ>m. 3. AJ_ohZVrMm dmQ>m.
AJdmQ>oH$ar nw. AJdmQ>m KoUmam.
AJdmU nw. Zdg.
AJdmV nw. doJmZo MmcVmZm Cn hmoUmam dmam; AJdmam; J{V_mZ
dVynmgyZ Cn hmoUmam dmam.
[g.]
AJdmcm {d. AJmV Kmc`mMm; AmJmMo.
(Jmo.)
AJ{dH$ma nw. emar[aH$ amoJ.
[g.]
AJ{dH${V-Vr r. emar[aH$ Xmof, `J.
[g.]
AJ{dN>oX nw. earamMm EImXm Ad`d H$mnUo
AJ{dcm {d. Cnm{Ya{hV.
AJ{djon nw. hmd^md; A{^Z`; Mmim; AJMo>m; hmVdmao.[g.]
AJd{-r r. earamMr dmT> (amoJm_wio Pmcocr AVJi, AS>d r
B.).
[g.]
AJdo Z. gm_`.
(Jm.)
{H${d. AJmnmgyZ : "Eoer hr nMdrg Vdo & a{Mbr qcJ Xohm
AJdo &' - H$Wm 6.11.79.

AJdoJ

204 & _amR>r eXH$moe

AJdoJ nw. 1. earamMm doJ; Mmc`mMm Omoa; AJdmV. 2. eara


dmT>V AgVmZm `mcm AmVyZ {_iUmam Omoa.
[g.]
AJdH$` Z. 1. earamMm AYynUm; cwionUm; `J. 2. (c.)
(Ym{_H$ {dYrVrc _hdmMm ^mJ Jmi`m_wio `oUmar) `yZVm;
AnyUVm; Xmof; dJw`.
[g.]
AJe {H${d. EHo$H$ ^mJ KoD$Z, ^mJe; IS>e:.
[g.]
AJe{W` Z. earamMm {T>conUm, WcWcrVnUm; _m. [g.]
AJg\$m AT>r r. (_cIm~) hmVm`m Jmo\$UrV _cIm~ Y$Z
`mVyZ Xmohr nm` da H$$Z CcQ>o VmR> hmoD$Z nwhm AT>>r ~mY`mMm
H$ma - `mkm 3.92.
AJg\$mB r. earamMr AWdm H$m_mMr MnimB; AJMmn`.
AJgaH$Vr nhm : AJdmQ>oH$ar
AJgH$moM nw. 1. AJ AmISy>Z KoU;o earamMo AmHw$ MZ; AJ MmoaUo : "qH$
AJgH$m|Mo nmaYr & Q>nmo{Z VH$mi _J gmYr &' 2. eara AmH$gUo;
AmHw$ MZmMr pWVr; AmHw$ MZ; gH$w {MVnUm.
[g.]
AJgJ nw. 1. earamMm g`moJ; _rcZ; AJne : "Xrnm{M`m AJgJm &
H$moU gwI Amho nVJm &' - E^m 8.74. 2. g^moJ; _WwZ;
a{VgwI. 3. hmVKmB; AJcQ>; c>mc>r; Hw$Vr.
[g.]
AJgJ{V r. ghdmg : "Vw{P`m gVmMr AJgJ{V & Vo {eU{c`m
{dlm{V ggm[a`m &' - Zm_ 1455.
AJgdmhZ Z. H$mo_c, Za_, hc`m hmVmZo earamcm qH$dm
hmVmnm`mcm Ho$coco _m{ce; AJ_XZ.
[g.]
AJgH$ma nw. 1. A`JZmZ dJaogmaIo earamda hmoUmao gH$ma.
2. AJne; earag`moJ.
[g.]
AJgm_` Z. emar[aH$ ~i; AJOmoa.
[g.]
AJgm`m {d. ZmUo nmS>`mMo H$m_ Z H$aVm BVa H$m_o H$aUmam
(gmoZma); Xm{JZo dJao KS>dUmam (gmoZma).
AJ{gH$ -AJgrH$ Z. AJmdarc d : "AmJgrH|$ Xrhcr CXmao &
^Uo H$dr ^mH$ &&$' - {ed 222.
AJgwI Z. a{VgwI; g^moJgwI.
[g.]
AJgwQ>H$m r. EImm gH$Q>mVyZ qH$dm AS>MUrVyZ H$mhr ZwH$gmZ
qH$dm BOm Z hmoVm gwQ>Uo, _wVVm.
AJgwVr r. 1. eara_m; OmS>. 2. earaJY.
AJgyQ> {d. Mni; hc`m AJmMm; gwQ>gwQ>rV; _moH$im.
AJgmHw$_m` Z. earamMm ZmOyH$nUm, gwHw$_maVm, gmX`. [g.]
AJgm>d Z.earamMm ~mYogyXnUm; gmX`.
[g.]
AJVmi-im-`m {d. XmS>Joda; CN>Ic.
AJWm` Z. earamMr AdmT>`Vm; Jcoc>nUm; WycnUm; c>nUm.
[g.]
AJd^md nw. O_OmV AWdm CnOV d^md; Zg{JH$ dVr.[g.]
AJhma nw. (Z`.) ghm qH$dm ghmnojm OmV H$aUmMm g_wXm`. ho
AJhma 32 AmhoV.
[g.]
AJhrZ {d. `J; `yZ; AnyU; Ad`da{hV (eara) : "H$m AJhrZ

AJmam

^mS>mdo & aWmMr J{V &&' - km 17.389.


nw. _XZ.
r. do`m: "AJhrZ nS>no & {O`mnar &' - km 17.256.
AJi Z. ~moQ> : "MmJcr nmoa XmoZ AJi Mm_S>rgmR>r H$er \w$H$Q>
OmVmV Vo ~Km.' - dmgy 134.
AJir r. hmVmMo qH$dm nm`mMo ~moQ>. nhm : AJwcr
AJir r. A{YH$ma~m dVZ.
AJj` nw. (H$fr.) hm H$mod`m {ha`m nmZmMm amoJ Amho. hm amoJ
H$dH$m_i
w o d gy_Ordm_i
w o hmoVmo. `m amoJm_wio nmZo H$anVmV.[g.]
AJm nhm : AJaIm.
AJmB r. 1. _wcmcm PmondVmZm hUmd`mMo JmUo. 2. (_wcm`m
^mfoV) Pmon ({H$. H$aUo). (dm.) AJmB H$aUo - (Cn. W>m)
Pmon KoUo; {ZOUo; JmB H$aUo.
AJmH$S>m nw. nmZJm; {ZIm`mda ^mOcocr Amamoir.
AJmZrQ>g {d. AJmcm `dpWV ~gUmam (H$nS>m) : "{V`m AJmZrQ>g
PnaH$S> dmgy nmhmV am{hcm.' - {eXmoar 116.
AJma nw. 1. {OdV {dVd; noQ>cocm {ZImam; BJi. 2. (c.) amJrQ>
_mUyg 3. AmJ; (c.) Xm$Jmo`mMm dfmd. (dm.) AJma hmoUo1. AmJ hmoUo. 2. amJ `oUo.
AJmaH$ nw. 1. _Ji Jh. 2. (gHo$V) AmJo (_amR>r am`mMo
Ama_mam{YH$mar). `m`m ZmdmMo AmJmaH$ Agohr EH$ $n ~IarV
AmT>iVo. - ^mA 1835. 209, 309. 3. c|N>; Vm_cmoH$. 4.
(emn.) H$moigm 5. (c.) _Jidma.
[g.]
AJmaH$s-AJmar r. _Jidmar `oUmar d njmVrc(gH$>r)
MVwWu : "doV_mXmar JOmZZ & AJmaH$MVwWugr gm{Y`m OmU &'
- E^m 15.204.
AJmaS>~r-noQ>r r. H$mS>mMr noQ>r ; AmJnoQ>r : "H$m{VH$Z _hmXodmMr
AJmaS>~r KoVcr.' - YJ 23.
(d.)
AJma eHy$ nw. (^yem.) dmcm_wIr`m Vm|S>mVyZ IS>H$mMo chmZ
AmH$mamMo H$U ~mhoa \o$H$co Jo`mZo `m`m _wIm^modVr Vo gmMyZ
V`ma hmoUmam eH$y `m AmH$mamMm {T>Jmam.
[g.]
AJmam nw. 1. XodmnwT>o Omico`m YynmMr amI; hr ^VcmoH$ Amn`m
H$nmimg A[a>ZmeH$ hUyZ cmdVmV; ajm; YynmaVrVrc Adeof.
2. (dUd dJao nWmV) Yynm`m amIoMr H$nmimg cmdcocr ^wH$Q>r;
{d^yVr; ^_. 3. EImm gmYyZo qH$dm _m{H$mZo A[a> qH$dm
{nem dJaoMm Cnd hmoD$ Z`o hUyZ _yZ {Xcocr amI; am_ajm,
{edH$dM B. Vmoo hUyZ _Vacocr amI, ^_. 4. {dVd, {ZImam.
5. (c.) amJrQ> _mUyg. 7. amI : "VwH$m hUo nmhVm KS>r & OJm
OmoS>r AJmam &&' - VwJm 3976.[g.] (dm.) AJmam H$aUo 1. ^wVmIoVmMr nrS>m Zmhrer H$a`mgmR>r, {dfma CVa`mgmR>r qH$dm
EImXo cmoH$moma H$m` hmVyZ KS>`mgmR>r _Vacoco ^_ AJmg
MmoiUo. 2. (c.) A{H$V H$aUo; H$~OmV AmUUo. AJmam cmdUo (c.) EImmg Amem XmIdyZ eodQ>r {Zame H$aUo. S>m`m

AJmam

_amR>r eXH$moe & 205

nm`mMm AJmam - > cmJy Z`o hUyZ AmB Amn`m S>m`m


nm`m`m Vi`mMr _mVr _wcm`m H$nmimg cmdVo Vr.
AJmam nw. Om|Y`mda nS>Umam H$mOirMm amoJ.
A J mamYw n mam nw . 1. A J mam; {d^y V r; ajm; _ V ({H .
H$aUo) : "(`emoXoZo) AJmaoYwnmao Ho$co, Varhr H$UmMo "{ngonU'
CVa`mMm aJ {XgoZm.' - cmo{j 11; nhm : AJmam H$aUo. 2.
(c.) Anwar gm_Jr, ~oJ_r; {MHy$nUmZo Ho$cocm IM; VwQ>dS>m `oUo.
AJm[aH$ r. (JhmMr) nmoir : "Jwi{_[a`m{M`m AJm[aH$m' - crMny 329.
AJmhU Z. AJ{djon : "{V`oMo AJAJmhU nhmd`m Amcr cj_r
AmnU'- _y 570.
AJmdaMo {d. AmBMo XyY {nUmao (_yc).
AJmdV Z. KmoS>m`m nwT>`m nm`m`m \$`mda COdrH$S>o qH$dm
S>mdrH$S>o Agcocm ^modam.
[g.]
AJmdUo, AJm{dUo C{H$. 1.H$dQ>miUo; {_R>r _maUo; AmqcJUo.
2. Amncm H$aUo; dVda O~m~Xmar KoU;o AJmda KoU.o drH$maUo.
AJmJr^md nw. Ad`d Am{U Ad`dmZr `wV Omo Xoh `mMm
nanag~Y; JmU ^mJmMm YmZ ^mJmer g~Y; JmU_w` ^md;
CnH$m`m}nH$maH$ ^md.
[g.]
A{JH$ {d. 1. AJmg~Yr; emar[aH$. 2. AJMo; dm^m{dH$;
AJ^yV : "O`mMo{Z Am{JHo$ VoO| &' - km 6.110.
Z. 1. earamd`d; AJc
w r : "H$s A{JH$m AJw >`m Odi| & J{^M`o m
cmd`m AmR>mJ i
w o &' - F$ 87. 2. gm_`; ~c : "Oo Amnwc{o Z
Am{JHo &$ {{dYnUmMo{Z AH$| &' - km 18.524. 3. AJMm
d^md : "qhdcr Ogr Am{JHo &$ qhdmo ZoXr &' - km 17.229.
A{JH$nU Z. 1. d^mdY_ : "jUo cno jUo JQ>o gmBMno ar &AmJr`m
Am{JH$nUo &&'- dmZw{XZ 13.1.56.
A{JH$^md nw. earamMr AmH$Vr, T>~; AmH$ma; R>do U; {d^_ : "_{V
Vo{M Ad`d & XoIm AJrH$^md &' - km 1.4.
A{JgwZr {d. {Zc; pWa.
AJr r. 1. AJS>o; gwaHo ; P`m_mUo da IUmMr Mmoir d Imcr
Omo S y > Z naH$a Ago H${eXm H$mT>co c o chmZ _w c mMo
AmJS>o : "hcrMm \$mH$ hm AJrMm gwYmacocm Z_wZm Amho.' {eH${e 3.41. 2. AJaIm; H$moQ>; nmofmI : "MVmam Am{J Q>mno a| &
Ho$cog| emL>JYao &' - {ed 510. 3. AJmMr AmJ H$aUmar EH$
dZnVr : "A`m Am{U H$mMHw${har' - Xmg 3.7.5.[g. A{JH$]
nw. AZoH$ Ad`d {_iyZ Pmcocm {d{e> nXmW.
{d. AZoH$ AJmMm, Ad`dmMm, ^mJmMm.
AJr(Jo) CUm {d. 1. AmB~mn Zgcocm, nmoaH$m; {dYwa. 2. `Jr;
cwim; H$_VaVm Agcocm; EH$m nm`mZo cJS>m. 3. (c.) gai,
VmR> Zgcocm; CUonUm Agcocm; H$_Omoa ~mOy Agcocm; cwMm;
OmUyZ~wOyZ AnamYr.
AJrH$aU, AJrH$ma Z. nw. 1. hH$ gmJUo; drH$maUo; dVMo
hUyZ _m` H$aUo; _mZUo. 2. H$ma ^aUo; g_Vr XoUo. 3. hmVr

AJwcrVmoaU

KoUo; AJmda KoUo. 4. drH$ma; _m`Vm. 5. (H$m`Xm) H$moQ>mV


Mmcco`m H$m_mVrc njH$mamZo dV qH$dm A{YH$ma {Xco`m
Bg_mZo, H$i{dco`m Vm|S>r qH$dm XVEodOr hH$sH$Vrd$Z {ZKUmao
_wm`m qH$dm cmJy Jmo>r {df`r AZw_mZ. 6. XoUo _m` Ag`m~c
coIr H$~wcr.
[g. AJrH$]
AJrH$maUo C{H$. 1. AJrH$ma H$aUo, Amncm hUUo; hH$ gmJUo;
drH$maUo B. 2. H$~yc H$aUo; H$ma ^aUo; _m`Vm XoUo. 3. hmVr
KoUo; AJmda KoUo. 5. drH$maUo; KoUo : "Oar _r AJrH$mar
am`mgZ &' - am{d 11.164.
[g. AJrH$ma]
AJrH$V {d. 1.H$dma KoVcoco; AmXacoco; A{JH$macoco; Amncogo
Ho$coc.o 2. H$~wcr, nadmZJr {Xcoc;o _m` Ho$coc.o 3. hmVr KoVcoc.o
4. KoVcoco; drH$macoco.
[g.]
AJrMm CVmam {d. AJmd$Z AmodmiyZ {Xcocm, CVacocm, H$mTy>Z
Q>mH$cocm {Og (d, AcH$ma B.) : "VwPo AJrMm CVmam & Vmo
_O XoB Jm XmVmam &'- ^~mon 42.
AJrO r. CaH$; CR>mdUr; EImXo H$m_ ZoQ>mZo nma nmS>Uo : "`m`mZo
H$moUm EH$m H$m`mMr dVm, AJrO H$adV Zmht.' -_amAm 13.
[\$m. AJoP]
AJrZ {d. {H${d. dmYrZ, hdmcr; {X_Vrg.
AJrnmi Z. A{Hw$S> : "Ma`mdar H$macr H$gr & AJrnmi| a{Mcr
~hdgo' -Ch 1072.
AJr` ~{YarH$aU Z. earamMm {d{e> ^mJ ~Yra H$aUo.
AJrgUo A{H$. EH$$n hmoUo : "EH$mH$s Ago AmJw & AmJrgyZr &' km 12.206.
AJwnVr {d. dVM, H$moUmcm Z {dMmaVm Ho$cocm : "...Vr Agm
AJwnVr H$ma^ma H$am`cm H$MdMm`Mr.' - aV 142.
AJw(Jy)a Z. mj.
[qh.]
AJwc-i Z. 1. hmVm`m ~moQ>m`m XrMo _mn. CXm.12 AJwio =
1 drV, 24 AJwio = EH$ hmV. 2. AmR> `d EH$mg EH$ XrV
OmoSy>Z Ho$coco _mn. 3. ~moQ>; AJR>m.
[g. AJwc]
AJc
w doT>o Z. 1. AmJR>mMm EH$ amoJ; H$mS>$; ~moQ>m`m gm`mMm EH$
{dH$ma : "AJi
w doS>(o T>)o Jmc\w$Jr &' - Xmg 3.6.18. 2. AJR>r.
AJw{cnd Z. (d.) hmVm`m ~moQ>m`m g{YWmZr _yR> {_Q>`mZVa
{XgUmao CMdQ>o; ~moQ>mMr noao.
[g.]
AJw{c_wm r. ~moQ>mMm R>gm; AJR>mgh hmVm`m nmMhr ~moQ>mMm
AmoiI{Mh hUyZ KoVcocm R>gm.
[g.]
AJw{c_wm H|$ Z. ~moQ>mMo R>go ({deofV JwhoJmam`m) {OWo EH$
H$$Z R>odcoco AmhoV Ago H$m`mc`.
[g.]
AJw{cg{Y-Yr nw. hmVmMo qH$dm nm`mMo ~moQ> hmVmer qH$dm nm`mer
OmoS>Umam gmYm.
[g.]
AJwcr-ir r. hmVmMo qH$dm nm`mMo ~moQ> : "wVr, XwOr AJwir Z
nS>o & cmoH$ A`m` VoU| nmS>o &' - km 18.57.
AJwcrVmoaU Z. H$nmimdarc JYmMo qH$dm ^_mMo {nwS>.

AJwcrmU

206 & _amR>r eXH$moe

AJc
w rmU Z. 1. ~mU _maVmZm ~moQ>mg BOm hmoD$ Z`o hUyZ hmVm`m
nOmV Kmc`mMm H$mVS>mMm hmV_moOm. 2. nhm : AJw VmZ[g.]
AJwcrZVZ Z. {dMmam`m VrV AgVmZm hmVm`m ~moQ>mMr hmoUmar
hmcMmc, Mmim.
[g.]
AJwcr{ZX}e nw. hmVm`m ~moQ>mZo XmIdUo; CcoI, {XXeZ H$aUo.
[g.]
AJwcr^J nw. 1. ~moQ>mMo gmYo _moS>Uo; ~moQ>o _moS>Uo; emn XoVmZm qH$dm
Acm`~cm` H$aVmZm H$mZ{ecmda ~moQ>o _moS>U.o 2. (c.) H$m`Zme.
[g.]
AJwcr`H$ Z. AJR>r, _wXr.
[g.]
AJwcr gamoda Z. (^yem.) cm~r`m VwcZoZo Xr Iyn H$_r Agcoco
gamoda.
AJwcrgXoe nw. hmVm`m ~moQ>m`m IwUmZr ^mfU H$aUo; IwUm H$aUo.
[g.]
AJwcrgy Z. (m{U.) m`m`m hmVm`m d nm`m`m ~moQ>mMr
aMZm WmoS>`mV n> H$aUmao {ZX}eH$ Vd.
[g.]
AJwco-io Z. hmVmVcr AmJR>r : "Om`mMo AJwco coVm Zmht _mZ &
emo^m ZoXr OZ hmg{dco. &&' - VwJm 3218.
AJwco Z. chmZ _wcmMm AJaIm (AJS>o) : "Zdm R>mB VSw>H$co & ho
nmM nwS>o AmJwc| &' - F$ 54.
AJw> nw. 1. AJR>m : "aZo ^amo{Z ndr XrOo & EH$mJw>rhr V{nOo &' km 17.415.[g.] (dm.) AJw>mMr AmJ _VH$mV OmUo AJmMr cmhr hmoUo; \$ma gVmnUo, amJmdUo. AJw>md$Z Xe{ea
(amdU) H$aUo - AmJR>mMm amdU H$aUo. (c.) Ae_m nmhZ
gd H$ma A{Ve` `wVrZo gmJUo; \w$JdyZ, A{Ve`moVrZo gmJUo.
AJw>nd Z. AJR>mMo noa.
[g.]
AJw>_m nwf eara Z. _Zw`mMo gy_ eara; mU Jo`mZVa
`_XyV ho eara Wyc earamVyZ AmoTy>Z ZoVmV d hoM eara nmnnw`
^moJVo Agm g_O Amho; qcJ Xoh : "AJw>_m nwfm{V `_
nmeoH$${Z AmH$fu &' - _modZ 12.58.
AJw>_wm r. AJR>mMm N>mn, R>gm; H$mJXnmda dJao AJR>m
C_Q>{dUo.
AJw>mU, AJwVZ, AJwVmZ, AJwWmZ (AL>Jw>mU-VZVmZ-WmZ) Z. 1. ~moQ>mcm gwB Q>moMy Z`o hUyZ d gwBcm _mJyZ
ZoQ> {_imdm hUyZ VOZrV Kmcmd`mMo EH$ YmVyMo (cmoIS>r,
{nVir) Q>monU. 3. AJR>r.
[\$m. AJwVmZ]
AJw>mgZ Z. (_cIm~) _cIm~m`m ~m|S>mda nm`mMm AJR>m
R>odyZ C^o amhUo - `mkm 3.238.
[g.]
AJg
w m nw.\$S>H$o ; qMYr; AJd; AJmoN>m. nhm : AJN>m (_mU.)
AJwVr r. XwI; qMVm; H$miOr : "Vy XodmMr AJwVr gmMm &$' {H$nw 1.1.14.(Jmo.)
[nmoVw. AJwpVAm]
AJwVr r. 1. {H$ig, ^rVr dJao_wio qH$dm Vmn `o`mnydu AJmda
Amcocm ehmam; H$gH$g; AJmdarc H$mQ>m; {ea{ear ({H$. `oUo,

AJmodmJr

dmQ>U)o . 2. ImXo CS>dUo; earamd`dmMr EH$X_ hmcMmc. ({H$. XoU.o )


AJwVr r. aIocr, amI.
[g. AJ+r]
AJwidoT>o Z. AJR>r. 2. ~moQ>m`m gm`mMm EH$ amoJ.
AJwir r. ~moQ>.
AJwiw-iy {d. (ZX^mfm) Xhm g`m (~moQ>o Xhm AgVmV `md$Z
gHo$V) : "_wiw CXmZw AJwiw Eogr & ZX^mfm gm{JVcr `mgr &' ^{d 42.45.
[g. AJw{c]
AJyZ ( eA. 1. (aVm, q^V B.`m) ~mOyZo; `mda AWdm Imcr;
d$Z AWdm ImcyZ : "da Or Q>Ho $S>r Vr daMo AJZy {Mao~X r XJS>mZ r
~mYyZ H$mT>cr Amho.' - {d{d 8.1.10. 2. EImmnmgyZ, H$[aVm,
H$Sy>Z, V\}$ ({Zamon, {dZVr).
AJyi Z. 1. cm~r _moO`mMo EH$ _mn (~moQ>m`m XrEdT>o _mn. ho
AXmOo AmR> Od qH$dm nmD$U BM EdT>o AgVo.) 2. hmVmMo qH$dm
nm`mMo ~moQ>.
[g. AJwc]
AJo {H${d. dV AmnU hmoD$Z : "AJo H$[aVmVr AmnU &' -E^m
7.578.
AJo - AmJo eA. Odi; ~mOyg : "nm`mMm Vm`m ~mnyMo AmJo
hmoVm.' - ~mi{_ 2.68.
AJo Z. AWr; Adeof : "_r ~m`H$moMr AJo KoD$Z H$amS>d$Z Omd`mgr
{ZKmcmo.' - AmR>B 97.
[g. AJ]
A J o O -OUr-A J o O r nw . em ` ; YmS> g ; CR> m dUr;
namH$_ : "OZacmZr AJO
o Ho$cm Amho.' - (_Bgm) 12.97: "dm_r
qhXwam`H$m`YwaYa am`m{^d{H$V}, Vwhm cmoH$mMo AmJoOUrZo
{grg nmdco.' - _amAm 7.
AJoOUo C{H$. nhm : AJrH$maUo
AJo>r r. eara`>r; AJH$mR>r. 2. XS>m` Z_H$ma; gm>mJ
Z_H$ma : "qcJ H$m {V_m {XR>r & XoIVIodmo AJo>r &' - km
17.204.
[g. AJ+`{>]
AJmoJS>r-S>m {H${d. nhm : AmJmoJS>r-S>m
AJmoN>m-N>m nw. AJ nwg`mMm nMm; AJd. nhm : AJN>m
[Jw. AJyN>m]
AJmoR>m nw. 1. AJR>m. 2. AJR>mMm N>mn, {eH$m.
AJmoR>m nw. AJH$mR>r; eara`>r; earamMr R>odU; AJcQ>.(Zm.)
AJmomdmZ Z. AJmcm cmd`mMo CQ>Uo : "{Z_im AJmomdmZo &
H$imH$mg`o agm`oZo & gdk ZmW VmoIo OoUo Vo H$mB dmUw &' - F$d 471.
AJmoZ {d. AJmdacm.
AJmonMma nw. Xodm`m _yVuMo ZmZmXr CnMma.
[g.]
AJmonmJo Z. _w`^mJ d nmoQ>^mJ : "OrdZmVrc gd AJmonmJmMm
Chmnmoh H$amdm cmJVmo.' -g_mO 45.
[g. AJ+CnmJ]
AJmodmJr {H${d. 1. dVM, OmVrZo : "`oWmo{Z {ZKmdo doJt & EH$cm{M
AmJmodmJr & - E^m 7.29. 2.(c.) ghO; AZm`mgo : "Eogo `moJ~i|
`moJr & _m`m {OUVr AJmodmJr &' - E^m 6.385.
[AJMo {. gmJmodmJr_mUo]

AJmoem-er

_amR>r eXH$moe & 207

AJmoem-er nw. r. nMm; YmoVa; AJd; AJmoN>m; CnaUo; H$monar;

AOm$Z Jm|Om$Z

AJmoVa -AJmo Z. AJd; CnaUo : "_J ZmZ H$${Z AJmo

AMrdmcm nw. Q>nmcIm`mMm A{YH$mar.


AMo{c`m nw. JwamMm EH$ amoJ.
AO, AOZ nw. (emn.) EH$ YmVy. `mMm Cn`moJ N>mnIm`mVco {Iio

~ado &' - Xm{d 164.


[g. AJ+d]
AJmoVr,AJmor r. nhm : AJmoVa, AJmo : "gwMdmo{Z
AJmor ~mY{dco &' - Xm{d 253.
AJmoVr r. AJmdarc ehmao; H$mQ>m. nhm : AJwVr ({H$. `oUo,
dmQ>Uo).
AJmo{iH$m, AJmoir r. hmVmMo qH$dm nm`mMo ~moQ>; H$aJir. "gwaI
o
gai AJmo{iH$m & ZIo Ogr MaoIm &' - ` 55. [g. AJc
w r]
AJmZ, AmJmZ {d. AJmg~Yr; AJmdacm.
Z. YmoVa : "AmJm{Z EHw$Um Pmocw & \o${S>Vm{M Vmo ~m{hacw &' -A_ 2.48.
A`m nw. nhm : AJr, AJaIm
AJoO-Or nw. nhm : AJaoO-Or
AK, A{K-Kr nw. nm` : "A{ncr A{K`wJwcr & {dd$nm`m &' km 11.708.
AMc, AMi nw. r. 1. nhm : AMi. dmMm eodQ>, Q>moH$;
nXa. : "_wIH$_c {V`oMo AMc| _m` PmH$s &' - gmh 2.91. 2.
nS>Xm. 3. Xer; _mJmdarc H$mnS> {dUyZ Pm`mZVa eodQ>mg Cacoco
C^o Xmoao. 4. `moJr Oo d dmnaVmV Vo. 5. nMm : "^Q>mo~mg :
_oicm Eogm AmMim Zogco Ago{V' - crMC 105. 6. OZmdamMo
WmZ, VZ, AMyi. [g. AMc] (dm.) AMc-i \o$S>Uo cwJS>m`m nXamZo Q> H$mT>Uo.
(d.)
A M dU Z. 1. Oo d UmZ V aMo Vm| S > hmV Yw U o ({H $ `m. H$aUo ) .
2. AmM_Z.(Jmo.) 3.(c.) `mJ.
[g. AmM_Z]
AMdUo A{H$. 1. OodUmZVaMo Vm|S> hmV YwU.o 2. AVaUo; _wH$Uo;
gmoS>U.o (AMdUo ho ^moOZmoma H$amd`mMo AgVo. `mnwT>o ^moOZ H$aUo
e` ZgVo `md$Z) mUmg, YZmg AMdUo = Ordmg, YZmg
_wH$Uo : "ggmagwImg Ah`m AmMdcr nmoad`mV &' - {dH$ 16.3. AmM_Z
H$aUo. (Jmo.)C{H$. Xwg`mMo Vm|S> hmV YwU.o
[g. AmM_Z]
AMim nw. nMmgmaIo WmoQ>Ho$ d : "^Q>mo~mg AMim Zogco Ag{V'
- crMC 115.
AMir Xem; dm`m eodQ>mg AgUmar Xmo`mMr Q>moHo$.
AMmS> Z. {eIa; CM ^mJ; CMdQ>m : "H$Xm{MV Q>Ho $S>rMo EImXo AMmS>
VmgyZ hm nwVim KS>{d`mV Amcm Agmdm.' - _gmn 63.266.
A{MV {d. nyOcocm; _mZ {Xcocm; AmXacocm.
[g.]
A{MV ~mh-h nw. (Z`) N>mVrdarc hmV WmoS>m N>mVr`m nwT>o YaUo.
[g.]
A{MVerf Z. (Z`) S>moHo$ qH${MV EH$m ~mOycm Immda dmH$dUo
(amoJ, _yN>m B. Jmo>r Xe{d`mMm A{^Z`).
AMr r. 1. S>mH$, Q>nmc; noUo (Q>nmcmMm KmoS>m ~Xc`mMr OmJm
d _w H$m_). (h g y a `m am`mVrc S> m Ho $ g A M r hUV.)
2. haH$mam.
[H$m. A{M]

V`ma H$amd`m`m {eem_`o {_gi`mgmR>r H$aVmV. VgoM


gwa`mH$S>ohr H$aVmV. hUyZ `mcm gwa`mMm YmVy Agohr Zmd Amho.
[g. AO]
AOUo g{H$. S>mo`mV AOZ KmcUo : "_YwH$nw a o MH$moar A{OOo : Vohr
AmgwB Hw$_moXH$Xw CJm{iOo' - d 547.
AOZ Z. 1. S>mo `mV Kmcmd`mMo H$mOi, gwa_m : "Z co{V Oo cmoMZ
AOZmcm &' -gmh 2.96. 2. EH$ AmfYr `. `mZo Zo{dH$ma,
e` B. amoJ ~ao hmoVmV. 3. {d{eQ> H$maMo H$mOi, ho S>m
o `mV
KmVco AgVm ^y{_JV ` {XgVo. `mZo BpN>V dVy {XgUo B.
AVt{`kmZ hmoVo : "Ogo Zor Km{cVm AOZ & nS>o >rg {ZYmZ &'
- Xmg 5.1.38. 4. (c.) JwH$nm; gmX; kmZ>r mV hmo`mMo
gmYZ; Bdar gmX : "JwAOZodrU Vo (~) AmH$ioZm &' - am_
141. 5.(c.) ^_mVyZ dJao ewrda AmUUmar Jmo>.
AOZ -Zr Z. r. EH$ B_maVr cmHyS> XoUmao PmS>; ho Xhm ~mam hmV
CMrMo AgyZ `mg S>hm`m`m AJmg cmJyZ Om^ir \w$co d \$io
`oVmV.
AOZdoc r. EH$ dZn{V{deof.
AOZhmar nw. (ZH$iV Xwg`m`m S>mo`mVrc AOZ H$mTy>Z KoUmam)
A>cMmoa, gmoXm, ^m_Q>m.
[g.]
AOZr {d. EH$aJr AJmda H$mio, {Zio, Vm~S>o qH$dm {ndio {R>nHo$
AgUmam (KmoS>m). CXm. H$mimOZr, aVmOZr - Adn 94.
AO-Ow-_mZ r. 1. g^m; gWm; g{_Vr. 2. nmaer cmoH$mV
Y_mMmam`m g~Yr {Z_mU Pmco`m dmXmMm {ZU` XoUmar gWm.
[\$m. AOw_Z]
AO{c-cr r. 1. Am|Oi; AOir; Xmohr hmVmMo Vido EH$
OmoS>`mZo V`ma hmoUmam ImocJQ> ^mJ (Z_H$mamgmR>r qH$dm H$mhr
nXmW Ko`m-Xo`mgmR>r). 2. Z_H$mamMr EH$ nV; A{^dmXZ.
3. Am|Oi^a nXmW (\w$co, Ym`). 4. Ym` _moO`mMo _mn.
(Am|OirV _mdoc EdT>o Ym`); Hw$S>d. [g.] (dm.) AOcr
OmoS>Uo-~mYUo - Xmohr VihmV EH$_oH$mg OmoS>Uo; (Z_H$mamWZogmR>r) hmV OmoS>Uo; mWZm H$aUo : "AO{c ~mYmo{Z hUo O[a
A^` Ago V[a {ZdoXrZ &' - _modZ 11.113.
AO{cnwQ> nhm : AOcr
AOmZ {d. AkmZr; _m{hVr Zgcocm; ZoUVm; AS>mUr.
[qh.][g. AkmZ]
AOm_ nw. n[aUm_; eodQ>.
[\$m. AOm_ ]
AOmaUo-Jm|OmaUo C{H$ 1. Hw$admiyZ gmdZ H$aUo; g_OyV KmcUo;
cmS>rJmoS>rZo ~mocUo. 2. _m`m cmdUo; __Vm H$aUo.[JmOo maUoMo {.]
AOm$Z Jm|Om$Z {H${d. 1. nmoQ>mer Y$Z; Hw$admiyZ. 2. AmOdZy ,
g_OyV KmcyZ.

Cnd.

A{OZr

208 & _amR>r eXH$moe

A{OZr nw. dj{deof; B_maVrMo cmHy$S>. nhm : AOZ


A{O-Ora Z. nw. C~amgmaIo EH$ \$i d `mMo PmS>. `mMr nmZo X
AgVmV. nmT>ar d Om^ir Aem XmoZ OmVr AmhoV. [g. \$m.]

A{OaXmoS>r r. ^mOrgmR>r dmna`mV `oUmam H$m AOra.


A{Oar {d. A{Oam`m aJmMo (H$mnS>, d B.).
r. A{Oar aJmMo d; nR>Ur : "_J Xmohr ZmJHw$_ar & _Xmcgm
Xo{Icr gm_moar & Vd `oarZ| gagm{dcr A{Oar & cmOconUo &'H$Wm 5.6.138.
AOra r. Jwam`m KemV AmfY dJao AmoVVmZm hmVmg BOm hmoD$
Z`o hUyZ `m`m Vm|S>mV {Xcr OmUmar cmH$S>r Zir.
AO_w mZ r. nmaer cmoH$mVrc Y_mMm {ZU` H$aUmar g^m. 2. g^m;
gWm; g{_Vr.
[\$m. AOw_mZ]
AOi
w -ir r. nhm : Am|Oi . "Eo`^mdmMr AOi
w r &' - km 15.2.
AOyV nw. JOH$UmgmaIm EH$ dMmamoJ; M>m. (d.)
AQ>H$c nw. (CMco) Ho$g.
AQ>gQ> {d. VmiVa{hV; ~oAXmO : "ZmJnya`m cmoH$mZm Ag~VoV
AQ>gQ>nUm {XgVmo.' - n|Jm 103. (_midr.)
AQ>m(R>m)aUo {H$. AQ>maUo; nhm : AdQ>aUo
AQ>m, AR>m nw. r. H$ma^ma; hmcMmc.
(d.)
AR>r r. AH$c. (Im.)
AR>r, AmR>r (AR>r, AmR>r) r. Eo`; {_R>r; AmqcJZ; 4. : "_J
gwI{o M Ko AmR>r & JmT>no U| &' - km 5.132.
[H$m. AQ>w]
AS> Z. 1. AS>H$cr; dfU. 2. H$Vwar_JmMr H$Vwar Agcocr Zm^r.
3. H$dR>; mUr- n`mMm OmonmXH$ JmocH$. 4. BMo, gaH$s
H$mT>co`m H$mngmMo AmI. (dm.)[g.] (dm.) AS> H$mT>Uo,
~S>dUo - Ir H$aUo (neyg). AS> JmiUo - 1. IMUo;
cQ>nQ>Uo; JimR>Uo. 2. ^rVrZo _mJo KoUo, amhUo. AS> ~hmS>mg,
H$nmir OmUo -{VanrQ> CS>Uo; nmMmda YmaU ~gUo; Yra IMUo;
A{Ve` Km~aUo. AS> hUOo C~a\$i hUUo - A{Ve`
_WS> qH$dm _yI AgUo; AS>mUr XJS> AgUo. AS>mImcr
ImOdUo - hmOr hmOr H$aUo; Iwem_V H$aUo; cmoUr cmdUo.
AS>mda _yV JiUo, nS>Uo - 1. A{Ve` AeV d Aghm`
hmoUo; {Z~c, H$_Hw$dV AgUo. (d.) 2. (c.) _|`m, ^mJw~mB,
fT> hmoUo, AgUo. AS>mg cmoUr cmdUo - hmOr hmOr H$aUo;
{_ZVdmar H$aUo; H$mhr H$m` gmYyZ Ko`mgmR>r \$ma AmOd H$aUo;
Iwem_V H$aUo. (Xwg`m`m) AS>mZo qdMy _maUo - Xwg`m`m
Z\$m-ZwH$gmZrMr ndm Z H$aVm `mOH$Sy>Z na^mao Amnco H$m_
H$$Z KoUo; nmh`m`m hmVmZo gmn _ma{dUo. AS>mMo {ZdUo

H$$Z ~gUo, AS>mda AS> KmcyZ ~gUo, AS>mda ~w`m


_maUo - AmiernUmZo H$m_ Z H$aVm ~gyZ amhUo; dW ~gUo.
AJXr Amier _mUgm~c dmnaVmV. (d.) AS>mg `oUo dmY`m_wio H$_Omoa d _cyc, H$_VmH$X hmoU;o cwimIwim hmoU.o
AS>C~mam nw. (c.) _m`m; J^lr_Vr.

AS>me`

{d. (ZdrZ KmVco`m AS>m`m C~o_mUo) C~Q>; qH${MV Ja_>.


AS>H$Q>mh> nw. 1. {dd; ~mS>; IJmocmMm ` JmocmY. 2. ~hmS>m^modVr
Agcoco AQ>Ym H$VrMo AmdaU, H$dM : "Xw`m nX| AS>H$Q>mh>
\$moS>r &' - (dm_Z) ZdZrV 111.
[g.]
AS>Hw$cr, AS>Hw$co, AS>Hy$c (AS>Hw$cr - co -co) r. Z.
1.dfU, AS> (chmZ _wcmMo). 2. Xmohr dfUo; g~Y AmS>.
AS>H$moe-f nw. 1. AS>mdaMo AmdaU AmVrc dfUmgh; dfU;
AS>me`. 2. ~mS>H$moemMm gjon
[g.]
AS>JS>r nw. 1. (gm|JQm B. Ioi) hmVmImcMm IoiJS>r, {nmy. 2.
nmoQ>mVcm JS>r, EImXm JS>r H$_r AgVm `m`m~c AmnUM
IoiUo; _wH$m JS>r. 3. _XVZrg; gmo~Vr; AS>JS>r. 4. hVH$;
nhm : AJJS>r
AS>Jo Z. V~mIy, {_aMr, e|J dJaZo r ^acoco AmoP.o
[\$m.]
AS>Jmoc-JmocH$ nw. dfU; AS>.
[g.]
AS>O {d. 1. AS>mnmgyZ O_coco. 2. AS>mVyZ O_Umam, Cn
hmoUmam (njr, gn B. mUr).
[g.]
Z. n`mMo {ncy : "Vy _mPr n{jUr, _r VwPo AS>O &' - Zm_ 62.
AS>OZZ Z. AS>mVyZ O_ hmo`mMr {H$`m.
[g.]
AS>mg nw. (eXe AS>Hw$`m da CMc`mOmoJr AdWm) A{Ve`
^rVr; {VanrQ>>, oYm; nmMmda YmaU : "H$ar AS>mg| d[aH$a XwOm,
Omo ^` har &' - (_{mH$m ^jU - dm_Z).
AS>Xmoar r. ImoJra AmdiVmZm OZmdam`m AS>md$Z Amdicm
OmUmam d nmR>r_mJo ~mY`mV `oUmam n>m, _wR>rMr Xmoar.
AS>ma Z. (dZ.) ~rOH$mVrc chmZ {N>. ~rO OVmZm `m {N>mVyZ
nmUr emofco OmVo d _moS> W_ ~mhoa `oVmo.
[g.]
AS>YaUr r. hmOr hmOr; {_Vdmar; Iwem_V; eonyQ> KmoiUr.
AS>nMm nw. A{Ve` AX nMm.
AS>~Y nw. _{Xam`m {eIamdarc AS>mH$ma H$ig, Kw_Q>r. [g.]
AS>~c
w r r. chmZ _wcm`m H$aXmoS>m`m qH$dm KmJ`m`m _Ymo_Y
Kmc`mgmR>r (~wcrgmaIm) Ho$cocm gmo`mMm qH$dm MmXrMm EH$
Xm{JZm.
AS>_iUr r. MmoQ>_iUr; hmOr hmOr; hcH$s H$m_o H$$Z qH$dm
\$mOrc VwVr H$$Z _Ou gnmXUo; Iwem_V.(Hw$U.)
AS>`w_ Z. dfU.
[g.]
AS>{dH$ma, {dH${V(Vr) nw. r. AS>mcm hmoUmam amoJ. [g.]
AS>d{-r r. (d.) AVJi; dmVm`m {dH$mamZo AS> dmT>Uo;
dfUmV hmoUmam d gM`.
[g.]
AS>pW{V-Vr r. mUr AS>mV Ag`mMr AdWm. [g.]
AS>mH$ma-H${V-Vr AS>m`m AmH$mamMm; c~Jmoc.
[g.]
AS>mUy nw. (Ord.) \${cV Z Pmcoco r`w_H$.
[g.]
AS>mdV {d. dfU `m OmJr nmoQ>mg cmJVo `mOmJr qH$dm dfUmda
^modam AgUmam (KmoS>m). - Adn 94.
AS>me` nw. 1. `m {R>H$mUr _mXr`m nmoQ>mV AS>r Cn hmoVmV Vo

AS>midS>mi

_amR>r eXH$moe & 209

WmZ. J^me`. 2. (dZ.) \w$cmVrc r-Ho$gam`m Vimer Agcocm


d ~rOH$mZm g_m{d> H$aUmam \w$Jra ^mJ.
[g.]
AS>midS>mi r. A`dWm; Jagmo`.(d.) [~S>mirMo {.]
AS>r r. EaS>mMo ~r; EaS>r.
AS>r{ncr Z. 1. AS>r Am{U {ncr. 2. (njr Amncr AS>r{ncr Imoc XS>dyZ R>odVmV `md$Z) A{Ve` JwV d JhZ Jmo>r;
EHy$U EH$ Iw`m; gmV hH$sJV. 3. (c.) H$mio~ao o H$`; XwH$`.
(dm.) AS>r{ncr ~mhoa H$mT>Uo - XwH$`, ^mZJS>r B. Omhra
H$aUo ; MhmQ> mda AmUUo : "`m M r A S > r {ncr ~mho a
H$mT>`m{edm` _r amhm`Mm Zmhr.' -XwX` 26.
AS>rc-S>oc {d. 1.AS> em~yV Agcocm, Ir Z Ho$cocm, Z
~S>dcocm (~c B.); gmS>. 2.(c.) aJXma; VJS>m. 3.(c.)
~J`m; A`V rVrVrc _mUyg. 4. Vm`mZo _wg_wgcocm OdmZ.
5. ~mhoa`mcr; H$m_mgV. 6.A>c; nH$m. [g. AS>ra]
AS>o Z. H$dQ>; njr qH$dm BVa {H$`oH$ H$ma`m m`m`m
rOmVrnmgyZ Cn hmoUmam OmonmXH$ JmocH$. `mV Agco`m
J^mMr dmT> hmoD$Z {nco V`ma hmoVmV. BVa AWu nhm : AS>
(dm.) AS>r C~dUo - [aH$m_Q>oH$S>o ~gUo; EH$mM OmJr ~gyZ
amhUo. ASo> JmiUo - 1. n`mZo AS>o JmiUo; {dUo. 2. (c.)
^rVr_wio _mKma KoUo; c|S>m JmiUo; ^oXaUo. AS>mg `oUo 1. AS>o Q>mH$`m`m pWVrg `oUo. 2. (c.) {OH$sarg `oUo; X_yZ
OmUo; _oQ>mHw$Q>rg `oUo. {edm` AS>o KmcUo, nS>Uo, H$aUo,
hmoUo Ago dmMma AmhoV.
AS>o Z. Imo Imo`m qH$dm BVa H$moU`mhr IoimV Pmcoco {Z`_mocKZ.
`m~c {VnjmMm EH$ ~mX Pmcocm JS>r nwhm {OdV hUOo
Ioimd`mg nm hmoVmo.- `mkm 1.204. 3. Imo Imo _Yrc EH$
gkm. `m IoimVrc H$moU`mhr MwH$s~c (CXm. Imo Xo`mnydu JS>r
CR>`mg) hUVmV. ({H$. JmiUo).
AS>oa r. AS>ar; _wcJr.
(Im.)
AS>mogJ nw. (d.) qS>~JWrnmgyZ (Amohar) r~rO ~mhoa nS>Uo.
[g.]
AS>moa nw. _wcJm : "VoW{M AmS>moam H$a{d gmV IS>o dmocmS>dUo &' F$ 108.
[g. AS>]
AS>m {d. 1. AS> gwOcocm; AS> _moR>o Agcocm. 2. (c.)AVJi
Pmcocm.
AS>m nw. H$moZ\$imMr EH$ OmV.
AV nw. 1. eodQ>; {ZH$mc; n[aUm_. 2. _`w; _aU"AmVm Ago AV
g_rn Amcm &' - gmh 1.18. 3. (dH$s{ZXmZ) amoJmMr nmMdr
AdWm; H$ma; {ZH$mc (amoJmVyZ CR>Uo qH$dm _aUo). 4. (J.)
loUrMr eodQ>Mr g`m, nX. 5. (c.) eodQ>; R>md; Imocr; Vi.
6. AdgmZ; A{V_d$n; H$R>rU narjm; H$gmoQ>r : "BVH$m doi
_mPm H$m AV ~Km`Mo Pmco?' - ~m` 2.4. 7. H$V dmMr namH$m>m;
gr_m; X_; V`. 8. g_mVr; nyUnUm. 9. H$S>; Vra; Q>moH$.

AVa

(dm.) AV nmhUo - H$gmcm cmdUo; N>iUo, JmOUo; {ZKoc


{VVHo$ H$m_ H$mT>Uo : "Ymd ao am_am`m {H$Vr AV nmhgr &' - am_.
AV nwaUo - H$mc g_rn `oUo; _aU AmoT>dUo : "_mPm Vmo nwacmgo
AV &' - h[a 1.220. AV cmJUo - gd g_OUo; AIoa
gmnS>Uo, eodQ> {XgUo; R>md cmJUo. AVmcm cmJUo - `dpWV
nma nS>Uo; eodQ>mg OmUo.
AV, AV eA. AmV; _`o; AVJV; AmVa : "C~a Oo AV
Wm{ncm _m$Vr.' - am_ 2.10. g_mgmV qH$dm dVnUo Cn`moJ
hmoVmo.
[g.]
AVH$ nw. H$mi; `_ : "OoUo ZmXo AVHw$ & JO~Ocm R>mH$o &' - km
1.150. 2. (c.) mU KoUmam; \$mer XoUmam; ghmaH$ nXmW;
^`H$a ey; O_OmV dar.
{d. ghma H$aUmam; mUZmeH$ (amoJ, OI_, dar).
[g.]
AVH$mc-i nw. _aUH$mc; eodQ>Mr KQ>H$m. 2. (c.) CnghmamMr
doi; g_mVrMr doi; AIoarMr doi.
[g.]
AVV {H${d. gaVoeodQ>r; AIoarg; {ZUm`H$ ar`m.
[g.]
AVnma nw. 1. AIoaMr d ncrH$S>Mr OmJm; eodQ>; gr_m; B`mm
(Zoh_r ZH$mamWu `moJ) : "JmoH$w ir`m gwIm & AVnma Zmhr coIm &'
- VwJm 194.2. 2. R>md{R>H$mUm; nmm.
AV_mi r. AmVS>r.
(Jmo.) [g. A+_mcm]
AVa Z. 1.{dd{jV Jmo>t_Yrc WcmdH$me, H$mcmdH$me; AdYr
(gm_m.) H$mi; doi : "_J Vrhr {ZJo AVao & JJZm {_io &' - km
6.300. 2. IS>. 3. \$aH$; ^oX; Ag_mZVm : "Vodr Amhm V`m
nanao & ~mhoar Zm_mMt{M AVao & dmMy{Z AmgwdQ>> dVw{dMmao & _r
Vo{M Vo &' - km 9.411. 4. {dnarVnUm; Ag_Vr; {dnarV _V.
5. Xw_V; ^oX^md; ^mS>U; dmH$S>onUm : "n[a Z dXmd| ~Ywo_r OoUo
nS>oc AVa Vo &&' - _mog^m 5.61. 6. H$gya; H$_VaVm (H$m_,
MmH$ar, YXm `mV). 7. MyH$; Aew; V\$mdV ({H$. nS>Uo).
8. (g_mgmV nXm`m AVr) Xwgam; A`. : "JwT>r C^{dcr AZJr &
emmVar &' - km 6.52. 9. (J.) XmoZ Wcm_Yrc {^Voer
{ZJ{S>V amer. `m _yi H$nZoMr `mVr dmT>dyZ XmoZ jUm_Yrc
\$aH$m_H$ H$mcmVa `m H$nZog AW XoVm `oVmo qH$dm R>am{dH$
JwUY_ AWdm gH$nZo`m AmYmao XmoZ Jmo>t_Yrc \$aH$
Xe{d`mgmR>rhr hm eX dmnacm OmVmo. {dd{jV `yZrH$aU, dOm
H$aUo. CXm. {dgmV nmMmMo AVa H$$Z nYam. 10. AV[aj;
AmH$me; AVami : "H$s AVathZ Imcr nS>cr & Jocr Mya
hmoD${Z`m &' - _moc 11. AmVcr ~mOy, Wc, ^mJ : "dm`wVdmM|
AVa' -km 13.115. 12. {d`moJ; VmQ>mVyQ>. [g. AVa] (dm.)
AVa H$aUo - (J.) dOm H$aUo. AVa XoUo - gmoS>Uo; `mJUo;
Q>mHy$Z OmUo : "VwH$m hUo AmVm ZH$mo XoD$ AVa & Z H$io nwT>o H$m`
~mocy {dMma &&' - VwJm 1837, I - 1233. AVa nS>Uo - 1.
`yZVm, H$_VaVm `oUo ({_o_mV, ^pV^mdmV B.) 2. Xwamdm {Z_mU
hmoU.o 3. MwH$Uo; `mo` H$mao Z hmoU.o nhm : AVa. 5. AVa

AVa

210 & _amR>r eXH$moe

erVc hmoUo - Viram_ Jma hmoUo; AmVyZ cmM ImUo. : "Z~m~


_mJ} AVa erVc Om`mdmMyZ _mKmar Hy$M Ho$co Zgoc - _{e`mH$m.
646. AVa hmoUo - \$aH$ nS>Uo
AVa Z. 1. _Z; X`; _ZmVrc Jmo>; A{^m` : "VwH$m hUo Xodm
_mPo AVa dgdm &' - VwJm 1168.2. (c.) ah`; __ : "^VrMo
AVa A{VJyT &> Z H$io CKS> lw{Vem &' - E^m 14.241.
eA. AmVrc; _Yrc; _`VarMm.
AVaH$ nw. (CI.) A_`wJm_`o _mZd `m {ecmIS>mnmgyZ {N>cHo$
H$mTy>Z h`mao ~ZdrV Ago Vmo {ecmIS> AWdm `mMm Ad{e>
^mJ.
[g.]
AVaH$im r. AVH$aU; _Z"rVrnm AVH$im & KoD$Z Jocr &'
- Xmg 3.2.42.
AVaIyU, AVarMr IyU r. JwV IyU; {Mh; q~J, B{JV :
"hU| H$mht gmJo AVaIyU & Vmo Vm{Q>H$mVH$ _InmiU & OoUo H$${Z
gVmofo &'
AVaJSy> {d. 1. {deof n[aM`mMm (Hw$Qw~mV`m Jw Jmo>r, YmV`m
Iw`m, EImm Jmo>rMr ImOJr hH$sJV B. B`^yV _m{hVr
Agcocm); AV^}m. 2. cwS>~wS>m; cmS>m H$ma^ma H$aUmam;
_`W. 3. mgXm`H$; {Zn`moJr (AJ, Ad`d, ^mJ). 4.
(c.) IQ>nQ>r; IQ>nQ>m cQ>nQ>m; {ZUmV.
nw. 1. JwV hoV;y Jw Jmo>; _ZmV R>adcocm ~oV ({H$. amIUo, R>do Uo,
~miJUo.) 2. AS>Wim; AmS>H$mR>r; {V~Y.
[g. AVJSw >]
AVaJi nhm : AVJi
AVaJh Z. 1. _mOKa; d`nmH$Ka. 2. AVnwa, OZmZImZm : "d|
^yfU| AJmd$Vr & Vr gH$i ~mUm{g dmQ>r ^ynVr & _J Omdmo{Z
AVaJhVr & nw_wI rVr nhmVgo & - g{d 17.169.
AVaUo C{H$. 1. JmiUo; gmoS>U;o dJiUo; Q>mH$Uo; Xwcj H$aUo. 2. nwT>o
OmUo; da OmUo; _mJo Q>mH$Uo; H$mhr AVamda gmoS>Uo; g_` A{VH$mV
H$aUo : "AmVm Y_mV| nmMmar & {dc~o Xwat AVaVr &' - _wg^m
16.11. 3. MwH$Uo; AmMdUo; _wH$Uo : "^mdZo`m_wi| AVacm Xod &
{eacm gXho ^` nmoQ>r &' - VwJm 48. 4. Zmhrgo hmoU;o hmVMo OmUo;
{d`moJ nmdUo; XwamdUo (_`y, XoemVa B. _wi)o : "Am{U nacmoH$ hr
AVaoc & Eo{hHo$gr &&' - km 2.27. 5. _aUo : "nyd {XZt JmoO
AVao & V dJmor gyVH$ ^ao &' - E^m 21.125.
AVa{>->r r. AmV dicocr ZOa; _Z:Mjy; kmZMjy.[g.]
AVanH$S> r. Vmc_rVrc `m`m_mMo EH$ gmYZ; EH$ H$maMm
Q>mJVm _cIm~.
AVanJS>r-nH$S>r r. (`m`m_) 1. Q>mJ cocm _cIm~. 2. N>Vmcm
XmoarZo cQ>H$co`m XrS> \y$Q> cm~r`m _cIm~mdarc AmT>m, CS>m.
AVanQ>-nmQ> nw. nhm : AVnQ> : "_Ji ho Zmoho H$`mnwm{XH &$
am{hcm cm{H$H$ AVanmQ &&>' - VwJm 3653.
AVan>r r. ({edUH$m_) H$nS>m`m gwQ>m ~mOycm (nXamcm)
~iH$Q>r `mdr hUyZ H$nS>m`m AmVrc ~mOyZo cmdcocr

AVagwVr

H$mnS>mMr n>r.
AVaJmhr nw. ({dA.) {dOo`m gmYZgm_wJr Mo {dwcVonmgyZ qH$dm
CM Xm~mnmgyZ gajU H$aUmao CnH$aU.
[g.]
AVa_mJ nw. 1. AmVrc aVm. 2. (gJrV) `oH$ amJm`m {d{e>
{Z`_mZwgma dmXrgdmXr`m YmoaUmZo d{M` Cn H$aUmam
dag_wXm` amJ {dVmam`m _`o _`o `moOUo; amJmMo d{e>`
amI`mgmR>r d aOH$VogmR>r Ho$cocr da aMZm.
[g.]
AVa_mi-im r. AmVS>o. (^rVr, VhmZ, H$miOr `mnmgyZ hmoUmao
XwI gmJ`mgmR>r `moOVmV.) ({H$. gmoH$Uo, emofUo, dmiUo,
gwH$Uo) : "MVwW Zaqgh {demi & .. {ZdQw>{Z Agwam{g g_yi &
H$mT>r AVa_mi &' - nmiUo 22. (dm.) AVa_mi J`mV
KmcUo - 1. R>ma H$aUo; Zme H$aUo 2. mg XoUo. AVa_mi
J`mV `oUo - mg hmoUo; Zme hmoUo. AVa_mim CS>Uo N>mVrV YS>H$s ^aUo; A{Ve` Km~aUo : "Vwcm W>m dmQ>Vo` ...
nU.. AVa_mim CS>m`m Am_`m.' - {eHy$ 163. AVa_mim
emofUo-dmiUo-gwH$Uo - ^`H$a YH$m ~gUo; ^rVr dmQ>Uo.
AVa{_R>r r. A{Ve` o_ : "am_ OmdB {deof & AVa{_R>r
OZH$mMr &' - dogrd 7.10.
AVa_Xm r. ^ynR>mImcMr _mVr.
[g.]
AVadZ Z. ZmJdocrMo AHw$a; Ow`m ZmJdocrMo H$S>o H$$Z Vo O{_ZrV
nwaco AgVm `mnmgyZ Oo ZdrZ AHw$a qH$dm Yw_mao \w$Q>VmV Vo, Vr
JwS>mir d ZdrZ \w$Q>cocr nmZo (ZdVr).
AVadh>r-B r. AmVrc Hw$nU, ~mY, dB; AZwH$_mZo doJdoJ`m
_mcH$mMo AmoirZo Agcoco O{_ZrMo VwH$S>o dVnUo XmI{d`mgmR>r
AmoT>`m`m aoKm. (dm).
AVadmg nw. AVd; AVd}>Z.
[g. AVdmg]
AVa{dMma nw. AV{dMma; _ZmVcm, hmVMm R>odcocm qH$dm
H$nQ> : "`mMmhr Amhmgr H$mhr AVa{dMma Zmhr.' - Eocgo 556.
AVa{dQ>mi nw. gmjmV ne Z hmoVm JdV, H$mR>r B. _`W dVyZo
Pmcocm {dQ>mi.
AVadoYr nw. AVakmZr nwf; _ZH$dS>m : "AVadoYr AVa OmUo &
~mhoa_wm H$mhtM ZoUo &' - Xmg 18.8.15.
AVadoc nw. r. AmH$medoc; A_adoc; gmoZdoc.
AVado>Z Z. cJmoQ>r.
[g.]
AVagmc r. PmS>m`m darc gmcr`m AmVcr nmVi gmc, dMm;
OZmdam`m H$mVS>m`m AmVcr nmVi Mm_S>r.
AVagmi r. ^mVmMm EH$ H$ma.
AVagmj-jr {d. 1. AVkmZr (Bda, `moJr). 2. AV`m_
OmUUmam.
[g. AV:gmjr]
AVagwI Z. Am_gwI; Am_VVr; AV`m_rMm AmZX : "O`mg
gmYc| AVagwI & _J Vmo Z _mZr nM XwI &'
AVagwVr {d. 1. `mMr AYu drU gwVr Amho Ago H$mnS>, gUJ.
2.(c.) AmVyZ H$m_ H$aUmam; JwVnUo IQ>nQ> H$aUmam. 3. N>

AVagyV

_amR>r eXH$moe & 211

^mdmMm; JyT> AWmMm.


[g.]
AVagyV Z. \o$a \$aH$; {dgJVr : "`mg _Zmg Am{UVm Jmd dgmhV
Omcm. `mg 50-55 df} Omcr Am{U _waS>rMo AmJamg Zmam`U Omogr
`mg {Xh`mg df} 38 Omhcr Vohm AVagyV.' - n|S>gHo $w d 35.
AVaW {d. 1. AVW; AmVrc. 2. AJMr; _yiMr. 4. dm^m{dH$;
Zg{JH$.
[g.]
AVahoV-Vw-Vy nw. JwV hoVy : "AVahoV MwH$V Jocm & g_wXm`mMm &'
- Xmg 19.9.7.
AVak {d. 1. AVkmZr; OJmVrc gd Jmo>r _ZmZo OmUUmam.
2. AVagmjr.
[g.]
AVaJ Z. 1. _Z; AV:H$aU : "^pV {ZH$Q> AV(AmV) aJo & Vmo
gdJwU &' - Xmg 2.7.34. 2. AmVrc ^mJ; A`Va; AV^mJ;
Jw. ~{haJm`m CcQ> : "Eogm hm AVaJw & gN>XmMm, {d{Z`moJw &'
- km 17.385. 3. JWmMm gmame, _{WVmW.
{d. OdiMm; A`V {`; {OdcJ.
[g.]
AVaJnarjU Z. 1. g_J JW AdcmoH$Z H$$Z `mVrc __,
ah`, _{WVmW qH$dm _o` H$mT>Uo - {Q>gy 77. 2. JWmMo
VmdZmdOm qghmdcmoH$Z; JWgma.
[g.]
AVaJ-c_r r. OZ VdkmZmV ew kmZ d ew ^mdZm `mg
AVaJ - c_r d Eo{hH$ gm_Jrg ~{haJ c_r hUVmV-Ho$.
13.12.35.
AVaJrMm {d. 1. AVarMm; OdiMm earag~Yr; {OdcJ;
{ZH$Q>dVu; Hw$Qw>~mVcm (MmH$a, ZmoH$a, AmV, {_ B.) : "_r Oar
gcJrMm MmJw & Var H$m` ABgrhy{Z AVaJw &&' - km 11.32.
2.Am_r`; dVMm; dH$s`; d`pVH$; gmdO{ZH$ Zho Agm.
AVam nw. 1. _Yrc AVa, H$mi. 2. EH$ {XdgmAmS> `oUmam Vmn.
3. (gJrV) MrOoMm Xwgam ^mJ - mV Vma gVH$mVrc da
AgmdoM cmJVmV. (gm_m.) JmUo; Jm`mVrc YnXmIoarO BVa
H$S>dr; nhm : Am. 4. AmVrc ~mOy; Wc; ^mJ. 5. __.
6. AVa; \$mgcm : "gJ H$moUVo doiog H$gm nS>oc ho Z H$io
`mO_wi,o A{cOm~hma `mOH$S>rc O_oV Amho, `m{g AVam nmS>mdm
ho `mZr AmUyZ Hy$M Ho$co.' - Eocog 6364.
AVam nw. Vadmar`m _wR>rdarc ~moQ>mMm Amgam.
AVam nw. O{~`m _Yrc EH$ S>md; Amn`m hmVmVrc O{~`mZo OmoS>rXmamgM
`m`m CO`m ~mOycm eodQ>`m ~aJS>rOdi _maUo. [g. Am]
AVamJ_Z 1. _YyZ OmUo. (_yi AW - `kmV F$pdO AZw>mZmg
~gco AgVm `m`m_YyZ AWdm H$_H$Vm, F$pdO d XodVm
`m`m_YyZ BVamZr OmUo, dmXr-{VdmXr, Jw{e`, Zdam~m`H$mo B.
`m _YyZ BVamZr OmUo.). 2. _`Wr; _`WnUm.
[g.]
AVam Q>nr nw. (^yem.) X{jU ^maVmVrc cmhm IS>H$m`m XmoZ
Wam_`o AmT>iUmam JmimMm Wa.

AV[a_ A{Ycm^me

AVam_m nw. 1. Ordm_m; _Z. 2. AV{dH$ma; ^mdZm; X`;


AVH$aU.
[g.]
AVam`-d nw. 1. AS>Wim; {dZ; AS>MU; haH$V : "Ogm {gm{g
{gcm^ hmoVm & CR>r Ad{MVm AVam` &' - Ed 2.41. 2. {d`moJ;
VmQ>mVyQ>. 3. CUrd; H$_VaVm. 4. (m{U.) nS>Xm.
AVam`m_, AVam`m_dmV nw. (Am`w.) EH$ H$maMm dmVH$mon.
earam`m nwT>rc ^mJmMo Zm`y AmISy>Z eara YZw`m_mUo dmH$dUmam
YZwdmVmMm EH$ H$ma (~{ham`m_dmVm`m CcQ>).
[g.]
AVamc-i nw. Z. 1. ndr Am{U AmH$me `m`m_Yrc OmJm;
AV[aj; dmVmdaU; AmH$me : "ho Agmo dJ nmVmi & H$s ^y_r
{Xem AVami &' - km 11.271. 2. _Ycr OmJm; AdH$me;
A`Va.
[g. AVamc]
AVamd nw. _w`m{YH$mar : "H$s Vmo cmd`XwJuMm AVamAmo &' - {ed
262.
AVamWmnZ Z. _`o `oUo.
AVamne nw. (An.) AVane; nhm : AVa{dQ>mi
AVami Z. _hmZw^md XodVmMH$mVrc AVami `m WmZmVrc XodVm :
"A>m Xod`moZr Am{U AVamim {H$Vr OdirH$?' - crMC 384.
AVami`mZ Z. Jh, Vmao B. H$S>o qH$dm AdH$memV emr`
A`mgmgmR>r ndrd$Z nmR>dcoco {d_mZmgmaIo dmhZ"AmH$memV
CMmda cT>mD$ AVami`mZ PonmdV hmoVr.' - d`w 134.
AVami dmhZ {dm, AVami{dm r. AdH$memV C>mUmMo
V d em.
[g.]
AVamidra nw. AdH$me`mZmVyZ AdH$memV ^_U H$aUmar `Vr;
AVamimV dmg H$aUmam; d_m{ZH$.
AVamir {d. 1. AYmVar. 2. AdW : "H$mhr H$ioZm Pmc. Ord
AVamir Pmcm.' - D$Z 109.
AV[aH$ {dXaU Z. (^yem.) O{_ZrMo qH$dm IS>H$mMo {dd{jV
AVamZo Imocda Xw^JUo.
[g.]
AV[aV {d. 1. AVacoc;o AmocmS>cco ;o Jmicoc;o dJicoc;o Anwao Q>mH$coc.o
2. {d^mJcoc;o doJio Ho$coc;o AVamda gmoS>cc
o .o 3. PmH$cocm,
AmN>mXcocm : "naVw S>mJ| ar {H$co hUyZ {OVHo$ AmhoV {VV`m
gJ`m`m _wima^mMm B{Vhmg T>JmZr AV[aV Aem AmH$mem_mUo
AYHw $ Amho.' - Ho$d 319.
[g.]
AV[aV Ymam r. ({dA.) A{Z`{_VnUo dmhUmam _YyZ _YyZ
I{S>V hmoUmam drO dmh.
[g.]
AV[aV amoY nw. ({dA.) 1. AVW {V~Y ({dwV{V~Y). 2.
AVJV AS>Wim.
[g.]
AV[ap` Z. 1. earam`m AmVrc Ad`d 2.(Vd.) _Z.[g.]
AV[a_ {d. _Y`m H$mcmdYrnwaVm; H$m_McmD$; VmnwaVm;
hJm_r.
[g.]
AV[a_ A{Ycm^me nw. (AW.) VmnwaVm qH$dm _Y`m

AV[a_ AWgH$n

212 & _amR>r eXH$moe

H$mcmdYrgmR>r {Xcocm ~moZg.


[g.]
AV[a_ AWgH $n nw. (AW.) hJm_r AWgH $n; VmnwaVo, WmoS>m
H$mcmdYrgmR>r Ho$coco AXmOnH$.
AV[a_ gaH$ma Z. (am`.) 1. VmnwaVo emgZ; AnH$m{cH$ gaH$ma.
2. gmmVam`m H$mcmV Agcoco H|$r` gaH$ma.
AV[aj ,AVarj Z. AmH$me; dmVmdaU : "AV[ajr VmamJUo & Yar
H$dU &&' - km 13.54.
[g.]
AVarH$ {d. 1. nhm : AV[aV
AVarH$V {d. Xya R>odcoco; AVamda R>odcoco.
AVarMm {Zamon nw. AmVcm (JwV) gXoe, Amkm.
AVarMr _mV r. Jw Jmo>; JwV Jmo> : "gmJo AVatMr _mV & Vmo
EH$ _yI &&' - Xmg 2.1.9.
AVar` d Z. 1. AmVrc d; AmVcm H$nS>m (`m`m CcQ>
Cmar`-nmKamd`mMo d). 2. Zogmd`mMo YmoVa (nydu AVar` d
Cmar` Aer XmoZM do AgV.).
[g.]
AVnm{Y-Yr r. 1. JwV amoJ. 2. KamVrc VQ>m, Jw, JwV
nrS>m, Jh{N>. 3. JwV ey, AmngmVrc ey.
AVH$im r. 1. MmUmjnUm; hemar; MmVw`; H$nH$nUm.
AVJQ> nw. (g_mO.) EImXr `Vr `m AmV`m JQ>mMr gX`
AgVo Agm JQ>.
AVJSy> {d. AV^}m; {ZUmV.
[g.]
AVJV {d. 1.AmVrc; AVpWV; _Yrc. 2. g_m{d>. nmoQ>mV
Amcoco. 3. _ZmVcm; JwV.
Z. _ZmVcm hoVy; JwV _gcV.
[g.]
AVJV H$moZ nw. (J.) g_m{d> Ho$cocm H$moZ.
AVJV coImnarjH$ nw. (`mnma.) EImm H$nZr`m gWo`m
Am{WH$ `dhmamMr d O_mIMmMr VoWoM VnmgUr H$a`mgmR>r
H$nZrZo, gWoZo Zo_cocm A{YH$mar.
[g.]
AVJ^ nw. 1. AmVcm ^mJ; Jm^m; Ja; _JO; Xi; gma. 2. (c.)
J{^VmW; AmVrc hoVy; JyT>mW.
[g.]
AVJc nw. (d.) H$moUVohr B{` Amn`m dmV{dH$ {R>H$mUmnmgyZ
[g.]
T>iUo; XwgarH$S>o `oU,o KwgUo. nhm : AVJi
AVJi nw. AmVS>mMm H$mhr ^mJ dmVH$monmZo AS>me`mV qH$dm
H$mhr`m _Vo OmKoV CV$Z AS> _moR>o hmoUo; `mZo AS>gYr_`o
JmR>r_mUo gyO Cn hmoVo.
[g. AVJc]
AVJm^m (^yem.) ndr`m nmoQ>mV AJXr _`mer AgUmam ^mJ.
[g.]
AVJm_r {d. AmV OmUmam.
[g.]
AVJ}hr dmhZir r. ({dA.) {dOo`m Vmam Zo`mH$aVm {^VrV
~gdcocr Zir.
AVJm}c {d. `mMm AmVrc ^mJ Jmoc Amho Agm. (~{hJmocm`m

{d).

AVXmh
[g.]

AVJm}c q^J Z. AmVrc ^mJ Jmoc Agcocr H$mM.


AVJh nw. ndr d gy` `m_Yrc ~wY d ewH$ Jh.
[g.]
AVJhU Z. (d.) Imcoco A nmoQ>mV nMZgWon`V OmUo.[g.]
AVJhU jo Z. (^yem.) nmUr AmV Ko`mMo (VcmdmMo dJao) jo.
[g.]
AVMjw-jy {d. AVkmZr; Xwg`mMo AVH$aU OmUUmam; {X`>r
Agcocm; _>m.
nw. Xwg`mMo AVH$aU OmU`mMr Q>r; kmZ>r; AV>r.[g.]
AVOH$mV r. XoemV V`ma hmoD$Z XoemVM InUm`m _mcmdarc
H$a.
AVOR>a Z. nmoQ>; CXa.
[g.]
AVOZZ Z. (g_mO.) EImXm de, O_mV, OmV, amOKamUo `m_`o
ewVo`m A`mJhm_wio AmnmngmVM cZo H$$Z hmoUmao OmonmXZ.
[g.]
AVO` {d. (dZ.) {d{e> {R>H$mUrM AmT>iUmar; WmZ_`m{XV.
[g.]
AVOmV {d. (emn.) 1. AVd{YUy, AmV`m AmV dmT>Umao (`m
dmT> r V dVy V rc no e r Jw U mH$mamZo dmT> V mV). 2. AmVrc
H$mo{eH$mWamVyZ Cdcoco. 3. ~mho$Z Z Amcocm; `mM {R>H$mUr
{Z_mU Pmcocm.
[g.]
AVOudmonOrdr {d. (Ord.) EImXr dZnVr qH$dm mUr `m`m
earamV amhZ `mdaM CnOr{dH$m H$aUmar (dZnVr AWdm mUr).
CXm. Vm~oam, H$mUr; OVmgmaIo qH$dm Zm$gmaIo mUr. [g.]
AV`m}{V-Vr r. (doXmV) AVam_m; Am_m : "H$s AV`m|VrM|
qcJ & {Zdm{ico &' - km 6.254.
{d. Am_kmZ Pmcocm.
[g.]
AVPyc-cr r. hmr`m AJmdarc {M{d{M Pyc, nmIam.
AV`mJ nw. IamoIaMm, _ZmnmgyZMm, AVH$aUnydH$ Ho$cocm `mJ.
[g.]
AVXeZ Z. Am_{ZarjU, Amnco JwUmdJwU dm {dMma _ZmV {dMma
H$$Z VnmgUo.
AVXer {d. 1. Am_qMVZmV _Z AgUmam; Am_kmZr; Am_qMVZ
H$aUmam.Xwg`mMo _Z OmUUmam.
[g.]
AVXem r. (`mo.) 1.O_Hw$S>cr H$aVmZm Agcocm CnJhmMm
nJS>m; JhmMm \$c Xo`mMm H$mc; `m`m CcQ> _hmXem, hUOo
_w` JhmMr ~mYm; dm{_d. 2. dVMr AVW Iar pWVr;
dVwpWVr.
[g.]
AVXmh nw. 1.~mho$Z hmVmg AJ Ja_ cmJV ZgyZ earamV (Vmn,
{nm B._wio) hmoUmar OiOi, AmJ. 2.(c.) AmVrc Xmh, XwI,
gVmn (H$m_, H$moY B. _wio hmoUmam).
[g.]

AVXwJ

_amR>r eXH$moe & 213

AVXwJ nw. (Wm.) ~mco{H$cm; ~mhoarc H$moQ>m_`o nwhm EH$ H$moQ>


~mYyZ Ho$cocr ~iH$Q> OmJm.
[g.]
AVX{>->r r. 1. >r AV_wI H$$Z {Mm, _Z nmhUo;
AVamdcmoH$Z; AVMjy; kmZMjy; Am_dUVm. 2. AVkmZ;
AVkmZmZo OmUUo; km. 3. __>r; Iw~r.
{d. 1. _ZmMr dmr Am`mH$S>o didyZ nmhUmam; AV_wIr. 2.
AVkmZr; XyaXeu; {g (nwf).
[g.]
AVX}er` {d. 1.Xoem`m AVJV ^mJmer g~{YV Agcocm. 2.
XoemV`m XoemV dmnaco OmUmao (Q>nmcmMo nmH$sQ>).
[g.]
AVX}er` OcnW nw. (`mnma.) dmhVwH$sgmR>r dmnaco OmUmao
XoemVrc Zm, H$mcdo B. Oc_mJ.
[g.]
AVX}er` XiUdiU Z. XoemVrc AVJV XiUdiU, dmhVyH$
B`mXr.
AVX}er` n Z. XoemV`m XoemV nmR>dco OmUmao, KS>r KmcyZ ~X
H$aVm `oUmao n.
AVX}er` _hgyc nw. EImm XoemMo H$a, CnmXZewH$ B. _mJmZr
{_iUmao Cn.
AVX}er` {dnUZ Z. (`mnma) XoemV Cnm{XV Pmco`m _mcmMm
XoemVM hmoUmam `mnma, Aem _mcmcm XoemV CncY Agcocr
~mOmanoR>.
AV` Z. (d.) (gy_ qnS>mVrc) _w` OrdZXm`r nXmW.[g.]
AV Z. _ZmV Mmccocm {dMmamMm PJS>m; AVaJmV Mmccocm XmoZ
dmt_Yrc gKf.
[g.]
AVma Z. 1. AmVco Xma. 2. OZmZIm`mMo amUrdemMo Xma. 3. (c.)
JwVnUo _`Wr H$aUmam, d{ecm cmdUmam _mUyg; _`W. [g.]
AVYmZ Z. 1. EH$X_ Zmhrgo hmoUo; {XgoZmgo hmoUo; JwVVm;
A`mdWm : "Amkm _mJmo{Z g_WmVr & AVYmZ nmdo _m$Vr &' g{d 3.58. ({H$. nmdUo). 2. AmN>mXZ; EImXr dVy qH$dm eara
PmH$md`mMo gmYZ. (nS>Xm, _m`m, S>m
o `mdarc nQ>c.)
AVYm`H$ {d. AVYmZ H$aUmao; JwV, AmS> R>odUmao.
AVYmar {d. (dZ.) (nmZm`m) {H$ZmarOdi nU AmVrc ~mOyg
Agcocr (era).
[g.]
AV`mZ Z. `mZ$n g_mYr; `mZW AgUo; ^VmMr na_odam`m
{R>H$mUr cmJUmar Vr.
[g.]
AV{ZYmZ Z. AVaJ, AmVrc R>od : "`mMdoir _yVuMo AV{ZYmZ
Am_gmV H$$ nmhUmar...' - AYma`mm 19.
[g.]
AV{ZarjU Z. (_mZg.) dV`m _Zmo`mnmamMo AV_wI hmoD$Z
VQ>WnUo Ho$coco {ZarjU.
[g.]
AV{ZamoY nw. (d.) earam`m Mmcy {H$`og {V~Y H$aUo; (g_mO.)
B{`m`m _wV, A{Z~Y `mnmamZm {V~Y H$aUo.
[g.]
AV{Z> {d. 1. `mZW; g_m{YW. 2. {Zd{m_mJmda {Z>m

AV_wI

Agcocm; nhm : AV_wI


[g.]
AV{Z>m r. AV`mZmZo Pmcocr _ZmMr EH$mJVm; g_mYr; `mZ.
[g.]
AVnmQ> nw. cZmV Zdam d Zdar `m`m_`o qH$dm _wO rV Jw$(dS>rc)
d _wO hmoUmam _wcJm `m`m_`o Oo d nS>m_mUo R>am{dH$
_whVKQ>Ho$n`V YaVmV Vo.
[g. AVnmQ>]
AV~{hdH$ {d. (^m.) EH$m ~mOyZo AmV`m ~mOycm dicoco d
Xwg`m ~mOyZo ~mhoa`m ~mOycm dicoco (q^J).
[g.]
AV~YZ Z. EH$_oH$mV JwVcoco AgUo, nanamZm nyaH$ hmoBc Aem
H$mao EH$ JwVdcoco AgUo.
AV~m Z. 1. AmVrc Am{U ~mhoarc ~mOy. 2. AVam_m Am{U
~m{H$`m AWdm McZdcZ; AVH$aU Am{U AmMaU.
{H${d. AmV Am{U ~mhoa gd ~mOyZ r; MmohmoH$Sy>Z; haEH$ H$mao.
AV^aU Z. (emn.) EH$m dVyMo Ae qH$dm JwUY_ Xwg`m dVyV
qH$dm dVy`m AJr KmcUo.
[g.]
AV^[aV Ho$~c r. ({dA.) {d{e> ` OrV ^aco Amho Aer
nmocmXmMr qH$dm Vm`mMr Vma.
AV^md nw. g_mdoe; g_m{d> pWVr : "dmV`mV dam`mMm
AV^md Amho.' - cmo{Q>Ho$co> 3.248.
[g.]
AV^md nw. _Z; _Zmo^md; AVW hoVy; A{^m`.
[g.]
AV^mdZ Z. (Vd.) `mZ; _ZZ; qMVZ.
[g.]
AV^mfU Z. g`V^mfU; _ZmVrc ^mfU; n`VrdmUr.
AV^yV {d. g_m{d>; AVJV; AVpWV : "Zm_ Y[a`oco H$R>r & Ag|
AV^yV nmoQ>r &'
[g.]
AV^}X nw. 1. AmVrc qH$dm ImOJr Jw Jmo>r; Jw{nV; AmVcr
~mV_r. 2. Aem Jw Jmo>tMr \$moS>, n[a\w$Q>Vm (ey, ~mhoaMo
cmoH$ B. _`o). 3. JwV Jmo>tMr _m{hVr, kmZ.
[g.]
AV^}X, AV^}XZ nw.Z. OmoamZo AmV KwgUo qH$dm {eaUo. [g.]
AV^}Xr-m {d. 1. Jw ~mhoa \$moS>Umam; Ka^om; JwV Jmo>tMr
n[a\w$Q>Vm H$aUmam. 2. JwV Jmo>r _mhrV Agcocm; AVpWVrMo
kmZ Agcocm. 3. AmV {eaUmam; KwgUmam.
AV_Z Z. AmOy~mOy`m KQ>ZmMm `m`mda R>gm C_Q>Vmo, nU Oo
`j {dMma H$aV Zmhr Ago _Z; `m`m ApVdmMr OmUrd
`j g~{YV `VrcmM ZgVo Agm _ZmMm ^mJ.
[g.]
AV_mZ{gH$ {d. (_mZg.) AV_Zmer g~{YV Agcocm; nyUnUo
OmJV Zgco`m, AYOmJV _Zmer g~{YV Agcocm. [g.]
AV_mi AmVS>o.
AV_wI {d. 1. AmV dicocr; {dMmar; Am_qMVZna (>r B.).
2. {Zd{m_mJu; {daV. 3. AV{Z>; Am_{Z>; `mZW. 4. (emn.)
hmoUo - dVH$S>o
AmVrc ~mOyg CKS>Umam.[g.] (dm.) AV_wI
ZrQ> nmhUo; Amn`m _ZmMr ZrQ> N>mZZr H$aUo; dVMo dVZ

AV_wIVm

214 & _amR>r eXH$moe

~maH$mBZo nmhUo; S>moig hmoUo; Amn`m _ZmV H$moUVo {dMma AmhoV


qH$dm `oVmV `mMo narjU$ H$aUo.
AV_wIVm r. AmV dicocr >r; dVVM JwJ hmoD$Z amh`mMr
dmr; _ZmVrc KS>m_moS>rVM a__mU hmo`mMr gd`.
[g.]
AV_wI `pV-Vr r. ~m OJmer qH$dm g_mOmer g~Y Z
R>do Vm Amn`m `pVJV {dMma ^mdZmV JwJ hmoD$Z amhUmar `Vr.
AV_wIr {d. (_mZg.) d`Ho$r; dV`m {dMmamV XJ AgUmam;
g_mOmV \$magm Z {_giUmam; qMVZerc.
[g.]
AV_Xm r. _mVr`m da`m WamImcMr _mVr; ^ynR>mImcMr
O_rZ.
[g.]
AV`mJ nw. 1.(_hmZw.) ^moOZ. 2. XodVmmVrMm gMmar {dm_mJ :
"O|{M AV`mJo nm{dOo Vo{M ~{h`mJo nm{dOo' - crMC 491.[g.]
AV`m_ Z. 1. Am_m; Ord. 2. (c.) _Z; AVH$aU; {Mm. 3.
AVaJ; AmVrc Jmo>.[g.] (dm.) AV`m_ H$idiUo AmVS>`mcm nri nS>Uo; Vi_i hmoUo. AV`m_r Vmn ~gUo hmS>r da {MH$Q>Uo. AV`m_r aS>Uo - _ZmV`m _ZmV XwI
H$aUo. AV`m_r dmg H$aUo - X`mV Imoc OmD$Z ~gUo;
AVH$aUmda R>gyZ amhUo. AV`m_mg S>mJ ~gUo - cmJUo
- X`mg XwIm_wio YH$m ~gUo. AV`m_rMo XwI AV`m_mg
R>mD$H$, AV`m_rMr IyU AV`m_mg R>mD$H$ - _ZmVco
~oV qH$dm Ic~Vo, AZw^d `mMo `mcm _mhrV; Ho$coco AnH$ma
qH$dm CnH$ma _ZmMo _Zmg _mhrV. AV`m_rMr IyU AmBcm
R>mD$H$ - 1. Amn`m _ZmV`m Jmo>r AmBcmM _mhrV AgVmV.
2. _wcmMm OZH$ H$moU ho AmBcmM _mhrV AgVo.
AV`m_r {d. 1. OdiMm; OrdM H$R>M; {OdcJ. 2. AV`m_mMm
gmjr (Ordm_m, Bda).
{H${d. _ZmV; ~mhoa {XgUma Zmhr Aem H$mao.
AV`w{V-Vr r. (`mo.) JhmMr JmU `wVr.
[g.]
AV`m}J nw. "~wY, ewH$ ho Jh Amnmn`m H$jmVyZ n[a^_U H$aV
AgVm Oohm gy` d ndr `m`m_`o `oVmV, Vohm `mg ~wY-ewH$
`mMm AV`m}J Pmcm Ago hUVmV. AWmVM `mdoir Vo Amn`mcm
OmV Odi AgVmV.' - gwOmo 316.
[g.]
AVam}Y nw. (d.) 1. \$moQ>H$ `OZo CMmaVmZm dmg_mJ nyU ~X
hmoUo. 2. MoVoZo Xwgar {V{jV {H$`m Ho$`m_wio n{hcm {Vjon_mJ
~X hmoUo.
[g.]
AVcm{nH$m r. cmoH$mMm AW cmd`mMo __ JwV $nmZo `mM
cmoH$mV R>do coco AgVo. Aem H$maMm cmoH$; JyT> cmoH$; J{^VmW
cmoH$ : "AmfY Z cJo _Ocm.' - Zc 51.
[g.]
AVcuZ {d. EH$Ord Pmcocm; {_giyZ Jococm : "Am{U Oar Vr `m
g_mOmcm AVcrZ Pmcocr Agcr...' JmJm 15.
[g.]
AVc}IZ H$aUo A{H$. (J.) EImm AmH$Vr`m AmVrc ~mOyg
`m AmH$Vrg ne H$aUmar AmH$Vr H$mT>Uo.

AV{d> D$Om

AVdH$ {d. AmVyZ H$_mZXma Agcocm; AVJm}c; AmVyZ dH$


Agcocm.

[g.]
AVdH$ Omc Z. (^m.) AVdH$ Amaemcm ~gdcoco namdVZ Omc
(Omir).
[g.]
AVdH$ q^J Z. (^m.) `mMm _Ycm ^mJ AmV dicocm Amho
Ago q^J. `mnmgyZ {_iUmar dVyMr {V_m dVy`m _yi
AmH$mamnojm chmZ AgVo.
AVdZr r. JamoXa r : "AVdZr nZr Pm`m & `mcm gnw
\$i eH$c| &' - _mog^m 1.77.
AVdV {d. AV_wI.
AVdVZ Z. (d.) earamVrc EImXo B{` OmJod$Z gwQy>Z `mMr
WmoS>r qH$dm gnyU AmVcr ~mOy ~mhoa`m ~mOycm diUo. [g.]
AVdVu {d. 1. kmV Agcocm; _`pWV; g_m{d>; AmH${iV : "n[a
_hoe| gy`mhmVr & {XYcr VoOmMr gyVr & V`m ^mgm AVdVu &
OJ{M Ho$co &'- A_ 102. 2. JmU (Jh) `m`m CcQ> ~{hdVr.
~wY Am{U ewH$ `mZm AVdVu Jh hUVmV H$maU m`m H$jm
ndr Am{U gy` `m`m_`o AgVmV.
[g.]
AVdVu AmdYmZ Z. VmnwaVr VaVyX.
AVdcZ Z. (d.) H$moaH$Jmocm`m q^Vr`m do>ZmV Am^yUmMr
hmoUmar dmT>.
[g.]
A V d { cV {d. (Ord.) H$ir_`o da`m ~mOyg dico`m
(JSw >mico`m) nmH$`m`m {H$Zmar (H$S>m). CXm. H$_i. [g.]
AVdH$ Z. (dZ.) PmS>m`m gmcr`m AmVrc gmc; AVgmc.
[g.]
AVdgZ Z. AmVco d. "AVdgZ ~m dgZ & H$MwH$sd$Z
mdaU &' - h[a 24.163.
[g.]
AVdmX H$aUo `mV {Vg`mMm g~Y `oVmo Aem H$aUm~c Xmohr
njmZr `w{$dmX H$aUo.
AVdmXr nw. Agm `w$sdmX H$aUmam.
[g.]
AVdmg nw. 1. AmVrc dVr. 2. Am`mV dmg H$aUo.na_odamer
VmXm` nmdUo; Am_{Z> AgUo : "AmdS>r`m H$am Eogo & AVdmg|
OmUVgm &' - VwJm 1761.
AVdm{gV {d. AmV R>odyZ KoVcocm.
AVdmgr {d. Am_{Z> (`moJr); Am`mV {dcrZ Pmcocm (`mo`mMm
EH$ H$ma).
[g.]
AV{d^$ {d. AmVrc ~mOyg ^mJ nmS>coco AmhoV Aer. (aofm).
AV{ddmh nw. (g_mO.) EImm `$sZo dV:Mm {d{e> Agm JQ>,
Y_, OmV, de `mVrc `$ser Ho$cocm {ddmh.
[g.]
AV{d> {d. 1. AmV Agcocm. 2. (^yem.) EImm I{ZOm`m
earamV AgUmao (BVa nXmWmMo gy_ H$U).
[g.]
AV{d> D$Om r. (^m.) EImm dVyV g_m{d> Agcocr e$s,
noaH$ e$s.
[g.]

AVdm

_amR>r eXH$moe & 215

AVdm Z. (J.) AmVrc dVwi.


{d. {Xco`m AmH$Vrg AmVrc ~mOyZo ne H$aUmao (dVwi). [g.]
AVdoX r r. 1. H$moU`mhr XmoZ Zm_Yrc Xoe; XwAm~. 2. ({deofV: )
JJm d `_wZm `m_Yrc mV : "AXmcr H$moiohZ `_wZm CV$Z
AcrH$S>o `oD$ cmJco Var, AVd}XtV gdmZr CV$Z nm`~X mdm.'
-_Bgm 1.2.
[g.]
AVd}YZ Z. (^m.) (EH$m dVyMm Ae qH$dm JwUY_) Xwg`m dVyV
Kmc`mMr {H$`m.
[g.]
AVd}eZ Z. (emn.) AmV {eaUo; AmV ^aUo; {eaH$md hmoUo.[g.]
AVda Z. Jw ewd; AmVyZ of.
[g.]
AVdoar nw. 1. Jw ey. 2. _`wg_`r `mMm `mg KoVcm Agoc
Vmo (_wcJm, _wcJr) H$mhr AS>MUt_wio ^oQy> eH$V Zmhr d _`yZVa
VoWo `oD$Z nmohmoMVmo Vmo : "XwXdr {OdmZmo Ymdm ! AVdoar hmoD$ ZH$m,
Ymdm ! ' - EJma 14.3
AV`mg nw. (emn.) EImm nmoH$i ZirMm, dVwimH$Vr dVyMm
AmVcm `mg.
[g.]
AVey` {d. 1. {d{e> WmZ qH$dm XOm Zgcocm. 2. `mV A`V
~marH$ {N> Amho Aer (dVy dJao).
[g.]
AV[hV {d. 1. A`; AVYmZ nmdcocm. 2. cndcoco; XS>dcoco;
AmdaU KmVcoco.
[g.]
AVkmZ Z. 1. na_m`m{df`rMo kmZ; {X`kmZ. 2. `moJgmYZ;
BdaH$nm B._wio Xwg`m`m _ZmVrc Jw Jmo>tMr hmoUmar _m{hVr;
Jw kmZ. 3. OJmVrc Mmcco`m `dhmamMo-Vo `dhma `j Z
nmhVmhr _Zmcm Pmcoco kmZ; A`j{df`XeZ. 4. ghOmoncY
kmZ; VmH$m{cH$ kmZ.
[g.]
AVkmZr {d. AVkmZ Agcocm; A`j {df`>m; ghOkmZr.
[g.]
AVdV {d. ZmedV; _`; {Ocm eodQ> Amho Aer (dVy,
Xoh) : "AWdm Eogm ZoUgr & Vy AVdV{M h| _m{Zgr &'- km 2.152.
AVjw nhm : AVMj.w
[g.]
AVMoVm r. (d.) kmZVVy_Yrc gYm`H$ VVyMo Omio.
AVVmnZ Z. dH$s` CnMmamMr EH$ nV. {dOo`m gmhm`mZo
earamVrc {d{e> {R>H$mU`m noer VmndUo, Ja_ H$aUo. `mMm
Cn`moJ e`VmVhr H$aVmV.
[g.]
AV{`m r. (J.) AmVyZ _moOcocr AWdm AmV`m ~mOyMr
{`m.
[g.]
AVp^wO {d. (^y.) g_w{H$Zm`mnmgyZ Xya O{_Zrda OoWo ZXrcm
\$mQ>o \$wQ>VmV Agm ^mJ.
[g.]
AVdMm r. 1. ~mhoa`m dMo`m AmV Agcoco earam`m AmVrc
^mJmdaMo dMogmaIo (co_c) AmdaU; dMoImcrc D$Vr.
AVW nhm : AV:W
AVW amIrd {ZYr nw. (`mnma.) H$nZr`m Vmio~XmV Oohm

AV:H$H$mc

H$nZr`m _mc_moMr qH$_V dmOdrnojm H$_r XmIdcocr AgVo


Vohm _yi qH$_V Am{U XmIdcocr qH$_V `mVrc \$aH$.
AVWmZ Z. g`mH$_mVrc eodQ>Mo WmZ; eodQ>Mr OmJm. [g.]
AV:H$aU Z. 1. AV`m_; X`; {dH$ma-{dMmamMo WmZ; _Z;
Am_m; Ord; AV:H$aUMVw>`mnH$s `oH$ : "{Z{dH$n O|
\w$aU & CJ|M AgVm AmR>dU & V| OmUmd| AV : H$U & OmUVr
H$im &' Xmg 17.8.4. 2. (c.) X`m; _m`m. [g.] (dm.)
AV:H$aU H$m|S>Uo- AV:H$aU ^mamdyZ OmUo; ^mdZm AZmda
Pm`mZo D$a ^$Z `oUo, H$R> XmQ>Uo : "hOmamo r-nwf EH$mM
AmdmOmV JmVmZm EoHy$Z AV:H$aU H$m|S>V Ago.' - {damqeamo
114. AV:H$aU OiUo- 1. A{Ve` Vi_i cmJUo; AmWm
AgUo : "AV:H$aU|M OooW| OiV AmhoV VoW| AgVmofmr`m dmcm
~mhoa nS>UmaM.' -{Q>gy 13. 2. _ga dmQ>Uo; of~wr OmJV
hmoUo : "~mOramd d`{g hmoD$ nmhVmV, ho nmhZ ~mimo~mMo
AV:H$aU Oiy cmJco.' -AV^m 18. AV: H$aUmV Ka H$$Z
~gUo 1. A`V {ddmgy hmoUo. 2. gVV Q>moMUr cmJUo. " hm
ZmZmMm H$mQ>m `m`m AV:H$aUmV Ka H$$Z ~gcm Amho.' AV^m 55. AV:H$aUmV-Umg MQ>H$m cmJUo, ~gUo `mg cmJUo; Vi_i hmoUo : "Vw_`m AV:H$aUmV Xoem~c MQ>H$m
cmJyZ am{hcm Agoc Va dXoer H$mnS> dmnam.' - cmo{Q>H$o co 1.511.
AV:H$aUmV Maa hmoUo-_Zmcm Y$m ~gUo; A{Ve` Xw : I
hmoUo.
AV:H$aUMVw` Z. _Z, ~wr, {Mm d AhH$ma {_iyZ hmoUmao
AmVa_Z. Mma H$mamZr ^_U H$aUmam, hmcMmc H$aUmam
Am_m.
[g.]
AV:H$aUnMH$ Z. AV: H$aU, _Z, {Mm, ~wr Am{U AhH$ma
`mMm g_yh.
[g.]
AV:H$aUnydH$ A. _ZmnmgyZ.
[g.]
AV:H$aUew{ -r r. _ZmMr ewr; n{dVm; {ZH$nQ>Vm;
_ZmVyZ H$m_H$moYmXr {dH$ma H$mTy>Z Q>mH$Uo.
[g.]
AV:H$U nw, (^mfm.) H$mZmMm AmVrc ^mJ; hm ^mJ hUOo dmQ>moir
nmoH$ir AgyZ `m_`o d nXmWmZo ^aco`m VrZ Z`m AgVmV.
`mnH$s _Y`m Zir_`o H$moQ>u ZmdmMm Ad`d AgyZ `mMm g~Y
ldU|{`mVrc _mmVVyer AgVmo.
[g.]
AV:H$fU Z. ({dA.) AmV AmoTy>Z KoUo.
[g.]
AV:H$dM Z. (Ord.) \$im`m VrZ AmN>mXZmnH$s gdmV AmVrc
^mJ; A>rcmV hm H$dMmgmaIm naVw _Xw\$imV nmVi AgVmo.
[g.]
AV:H$j nw. 1. {deof _m`da `$s`m H$m`mc`mcm OmoSy>Z
Agcocr, gJr Jw gm_gcV, dmQ>mKmQ>r H$a`mgmR>r amIcocr
Imocr. 2. (c.) Ic~VImZm; H$maWmZo {eOd`mMr OmJm.
AV:H$H$mc nw. (m{U.) earamVrc hmS>mMm gmJmS>m.
[g.]

AV:H|$r` aMZm

216 & _amR>r eXH$moe

AV:W n

AV:H|$r` aMZm r. (^mfm.) eXmMr gnyU aMZm `m gX^mV

AV:emM Z. _ZmMr ewVm; AV: H$aUmMo nm{d`; H$m_-

`oD$ eH$Vo `mM gX^mV {VMm EImXm KQ>H$ `oD$ eHo$c Aer
eXaMZm. CXm. H$mir AmB.
[g.]
AV:H$moZ nw, (J.) AmVrc ~mOyZo _moOcocm H$moZ.
[g.]
AV:H$moe nw. (dZ.) ~rOwH$me`m`m {dH$mgmVrc mW{_H$ AdWoV
AmT>iUmao D$VH$. CXm. eodmir.
[g.]
AV:H$_U Z. 1. AmV {eaUo, KwgUo, OmUo. 2. (^yem.) IS>H$m`m
^oJoV cmhmag Kwg`mMr {H$`m.
[g.]
AV:H$` nw. {ccmdmV R>odcocr dVy _mcH$mZo dV:M naV {dH$V
KoUo. ({H$. H$aUo).
AV:N>oX nw. (J.) AmVrc ~mOyZo KoVcocm N>oX.
[g.]
AV:nQ>-nmQ> nw. CnZ`Z dm {ddmhgJr ~mn-_wcJm dm dYw-da
`m`m_`o Yaco OmUmao d. "H$mi gmdYmZ hUV & gy`
cK{Q>H$m nmhV & {d`moJ AV:nQ> gmo{S>V & ^mdmW hUV
Am|nw`m &' -Ed 7.65.
[g.]
AV:nmVr {d. AVJV; Am{lV; _Yco; AmV JwS>micoco; g_m{dQ>;
AmV `oUmao; EImm _moR>m dVy`m nmoQ>mV `oUmao : "kmZmkmZmMo
{dH$ma & A{dmV:nmVr gmMma &'-E^m 28.509.
nw. ^mJrXma; _w`m`m nmoQ>r Agcocm nmVrXma; {n`m; Jw_mVm.[g.]
AV:nwa Z. 1. amUrdgm; OZmZImZm : "gmoim gh AV:nwa & VoVcw `o m
ZmZm CnMma &' -{ed 753. 2. AmVco Ka; ~m`H$m M r
~g`mCR>`mMr OmJm.
[g.]
AV:H${V-Vr {d. AmV`m JmR>rMm; Hw$T>m; {^S>V; gH$moMr;
A~mo`m; Imoc.
[g.]
AV:OZZ Z. (d.) Odi`m Zm`mVrc r-nwfmMr gVVr; H$mhr
JwUY_ {Q>H$d`mgmR>r _wm_ {ZdS>cocr OZZ nVr (OZmdao
qH$dm njr `m~m~V).
[g.]
AV:dmh nw. AmVyZ dmhUmam dmh; AmVyZ dmhUmam d, dm`y B.
[g.]
AV:doe nw. AmV {eaUo; KwgUo; XmIc hmoUo.
AV:mH$c nw. (dZ.) H$mo{eHo$Vrc ~mmH$cmZo doT>cco m AmVrc
Ord`mMm ^mJ hm A{YH$ H$UrXma d nmVi AgVmo.
AV:maU Z. ({dA.) {H$aU{dgOZe$sMo CgOZ. 2. {H$aUmMm
dfmd H$aUo.
[g.]
AV:oaUm r. AV:\y$Vu, EImXr Jmo> H$a`m_mJrc D$Om.
AV:earaaMZm r. (m{U.) 1. earamMr AVJV aMZm. 2. earamVrc
Ad`d.
[g.]
AV:ew{-r r. 1. _ZmMr n{dVm; {ZH$nQ>nUm. 2. H$mo>ew r;
H$moR>m gm\$ H$aUo.
[g.]
AV:emofU Z. 1. AmV`m AmV {OaUo; emofU hmoUo. 2. (d.)
Ma~r d eH$am `mgma`m earamV gmR>d`m OmUm`m `mMm
earamZo JaOo_mUo Ho$cocm dmna.
[g.]

H$moYm{XH$mMm `mJ d e_X_, dam`, ^Jd$s B.Mm drH$ma


Ho$`m_wi| hmoUmar AV : H$aUmMr {Z_iVm; AV:ewr.
AV:lmo Z.(m{U.) H$mZmMm AmVrc ^mJ.
[g.]
AV:dgZ Z. (d.) dmg AmV KoUo.
[g.]
AV:gd Z. _Zw`mMr AmV[aH$ VmH$X, gm_`.
[g.]
AV:g_mdoeZ Z. (_mZg.) BVamMr _yy `o d {ZH$f dV:Mo
g_O`mMr {H$`m; dV:`mhr ZH$iV Xwg`mMo {dMma, _y`o
dV:MrM AmhoV Aer {Z_mU hmoUmar ^mdZm.
[g.]
AV:g_yh (g_mO.) nhm : AVdQ>
AV:gnu {eS>r r. (Wm.) Jmoc MH$mH$ma {OZm.
AV:g_wI H$moZ nw. (J.) AmVrc ~mOyMo g_moamg_moarc H$moZ.
AV:gKf nw. AVW PJS>m, AV:H$ch.
AV:gdoXr {d. (d.) gdoXZmJhUmMo H$m` H$aUmam.
AV:gkm r. AmVyZ Pmcocr OmJVr; Am_kmZ.
AV:gmJa {d. (^yem.) g_wm`m n>mImcrc (gmJam`m nmoQ>mVrc)
[g.]
AV:gmjr {d. 1. AV:H$aU OmUUmam; AVkmZr. 2. AmVcm
gmjrXma.
[g.]
AV:gy Z. AmMma {dMma `m_Yrc EH$dm`Vm; AVJV {dMmamVrc
EH$g K nUm; do J do J `m Jmo o > t _Yrc AgUmao EH$M g_mZ
gy : "_hfu qeXo `m`m gm`mM OrdZH$m`m_`o EH$ AV:gy
{XgVo.' - {damqeamo Vm 9.
[g.]
AV:g>r r. qnS>mg qH$dm ~mS>mg MmcdUmar Vdo Am{U `mMo
`mnma; ~{h:g>r`m {d, d$Z Z {XgUmao naVw `mMo H$m`
Mmcy AgVo Ago `mnma.
[g.]
AV:W Z. An. AVW; AVV. 1. (`mnH$) Jw arVrMr cmM;
Xa~maIMmMm EH$ ^mJ; gaH$mamVyZ Amnco H$m_ H$$Z Ko`mgmR>r
H$maHy$Z, _wgr, _moR>_moR>o gaH$mar A{YH$mar `mZm `mMm h$
hUyZ (cmM Zho) R>mHo $i, amoI a$_ Xo`mMr nVr. hr _wgc_mZr,
_amR>r d BJO H$nZr`mhr [a`mgVrV `m doir gaghm M{cV
hmoVr. 2 Jw _gcV qH$dm Vh R>adUm`m A{YH$m`mg eyH$S>Zhr
a$_ {_io : "JS>dmc gWmZmnmgyZ gaH$ma 20,000 IS>Ur
gmcrZm KoB. `mV gImam_~mnycm 5000 AVW {_iV.'- Wmo_mamo
254. 3. (gm_m.) cmM.
{d. 1. Jw; ImgJV; EH$mV Wir qH$dm ImgJV OmJr Ho$coco.
2. AVpWV; _Ycm; AmV Agcocm; AmVrc.
[g.]
AV:W nw. AYda; ` a c d ho dU. ne`OZo (H Vo _) d D$_o
(e f g) `m`m _`o `oUmar (AV:+W) `OZo.
[g.]
AV:W n>r r. gaH$mamg Amd`H$ cmJUmam IM {Z^md`mgmR>r
gJr O_rZXmamda d ${MV a`Voda ~gd`mV `oUmam H$a.
AV:W n Z. hS>r~amo~a nmR>dcoco IwUoMo n.

AV:pWV gH$dH$

_amR>r eXH$moe & 217

AV:pWV gH$dH$ nw. (dZ.) C dZnVt`m _wimV {eaH$md


H$$Z d VoWoM Amnco VVy dmT>dyZ `mMo nmofU H$aUmar H$dH$
dZnVr; `mnmgyZ Aml` dZnVrg H$m~Zr ` {_iVo.
AV:pW{V-Vr r. 1. (_Z, Am_m, gJ, KaMr B.) AmVcr
AdWm. 2. AmVrc A{Y>mZ, dmVd. 3. AVam_m. [g.]
AV:\w$aU Z. (_mZg.) _ZmV Amco`m g_`oMr CH$c hmoV AgVmZm
{V`mer g~{YV Zgcoco {dMma hiyhiy Zmhrgo hmoD$Z d g~{YV
{dMmamMo YmJoXmoao OwiV OmD$Z EH$mEH$s g_`m gwQ>Uo; AV:oaUoZo
{_iUmao kmZ.
[g.]
AV:\y${V-Vu r. AmVyZ `oUmar oaUm; AV:H$aUmnmgyZ `oUmar
\y$Vu : "H$m`mnojm AV:\y$VuZoM gwYmaUm KS>dZy AmUUo B> Ago
{VnmXZ...' -gH$mo 2.856.
[g.]
AV:\$moQ> nw. AmV`m ~mOyg Pmcocm \$moQ>.
[g.]
AV:\$moQ>H$ nw. (^mfm.) ~mho$Z `oUmar hdm dmgZ{cHo$V {d{dY
H$mao Am{U {d{dY {R>H$mUr AS>dcr Jo`mZo Cmacr OmUmar
`OZo. CXm. qgYr ~ = XmoZ `m eXmVrc "~' Mm Cma.
AV:md nw. 1. AmV hmoUmam md. 2. earamVrc Z{cH$m{da{hV
JWrVyZ hmoUmam md : "hm (AVmd) VoWrc a$mV cJoM {_giyZ
{d{e> B{`m`m H$m`mda n[aUm_ H$aVmo. CXm. B`w{cZ.'AmAmAm 491.
AV:rmdJW
r r. "{O`mVcm md ~mhoa dmhy>Z Zo`mg Z{cH$m
ZgVmV d Omo {V`mV`m gy_ a$dm{h`m_`oM emofcm OmVmo
Aer JWr.' - AmAmAm 491.
AV:jo Z. 1. AmVrc OmJm, jo. 2. (^y.) Mmohmo~mOyZr do{>cocr
~{XV OmJm.
[g.]
AV:jonU Z. (`A.) 1. Z{cHo$VyZ XdnXmW AmV \o$H$`mMr
{H$`m. WS> nmUr ~mho$Z AmV gmoS>Uo. 2. Xm~mZo EImXm nXmW
(BYZ, Voc, hdm, nmUr) AmV ^aUo, R>mgUo ({S>Poc {gqcS>a_`o,
Jg Q>>a~mBZ_`o B.).
[g.]
AVmnwa Z. nZr : "hUm{Z gmoim gh AVmnwam {U{c'- {ed 701.
AVmdZ Z. eodQ> : "AmVm VdH$mM| AVmdZr & ~i` dUuc
_wZr &'- H$Wm 1.14. 128.
AVmjar r. EH$m MaUmMo Oo A`mja VoM Xwg`m MaUmMo Ammja
Y$Z, ^|S>m cmdVmV `m_mUo Ho$cocr H$m`aMZm : "EH$ doi
AmOmo~mgr AVmjar Ho$cr. AVr Oo Aja V| nw{T>cm dm`mMm
AmXr Eogr ~mrg dm`o Ho$cr.' - dmMma 15.
[g.]
A{VH$ {d. OdiMm; {ZH$Q>Mm; g_rndVu.
nw. (c.) godH$; ZmoH$a.
[g.]
A{VH$m r. 1. Myc. 2. dS>rc ~hrU.
[g.]
A[V_ {d. eodQ>Mm; AIoaMm; A`; Ma_; {ZdmUrMm.
[g.]
A{V_ AXmO nw. (em`.) dm{fH$ AWgH$nmH$aVm V`ma Ho$coco
O_mIMmMo {ZUm`H$ AXmO.

A`{M

A{V_Vm r. {ZUm`H$-{ZMm`H$ AdWm.


[g.]
A[V_ {d>r r. (dm.co.) gdaU {d>r
A{V_ dJ nw. (J.) EImm {df`mMo dJuH$aU H$aVmZm, `mMo
A{YH$ {d^mOZ hmoD$ eH$Uma Zmhr Agm Cn{df`.
[g.]
A{V_ WmZH$ Z OoWyZ AmJJmS>r naV `oVo Vo WmZH$.
A{V_mJwcr r. H$aJir.
[g.]
A{V_moma Z. AIoaMo Cma; {ZdmUrMm I{cVm.
[g.]
AVr eA. 1. eodQ>r; ZVa; nMmV; n[aUm_r; AIoarg; _J. 2.
`m_wio; gmR>r; H$[aVm; Vd.
AVrJwVr r. AS>MU; AS>Wim : "Ad` hUyZ ZnZmW &
dmoidrVgo g_V & Eog| am`mg JmdmoJmdr hmoV & AVrJwVt
Mmcmd`m &' - Zd 18.14.
[JwVm-Vr Mo {.]
AVrc {d. AVrMm; eodQ>Mm : "hm{M cmoH$sMm AVrc MaU &'E^m 29.88.
AVwVm {H${d. AmV : "AmH$mem R>md AVwVm & ^yV^mg q~~cm &'dogrd 11.29.
[g.]
AVVw r A. eodQ>; g_mr : "Z_H$mamgr dmar Zmhr AVVw r &'-g 1.66
AVwar-Vmoa-Vmoar r. 1. r; ~m`H$mo; nZr; ^m`m : "AmVm[a`m
Hw$_a| & gmS>m{o Z`m ^mS>mao &'-km 1.220. 2. (gm_m`nUo) H$moUVrhr
r : ' Z H$io hmo ^md _w{Z _mJ| EH$s AVwar & gmR>r gdgam O_
V`m CXar' &&' -VwJm 277.
AVaw Zm`H$ nw.AVwc, ~{c> dra nwf : "AmYmao AVaw Zm`H|$ : gy`m{M`m
Ywam Y[a{c`m VdHo$ '- d 484.
AVya Z. Xe_r, ^mH$a dJao ~mYmd`mMo \$S>Ho$.
AVodmgr nw. 1. (eXe:) Odi amhUmam; JwOdi amhUmam;
C_oXdma; {e`; {dmWu; {ZH$Q>dVu : 2. MmS>mi (Jmdm~mhoa nU
eoOmarM amhmUmam).
[g.AVodm{gZ]
AVo->r r. AmdXo{hH$ gH$ma; {H$`m; Cma{H$`m; oVgH$ma.
[g. A`+B{>]
AVmo[aH$ AV:nwa; amUrdgm. nhm : AVaw r
[g. AV:nwa]
AVmVo eA. AmV; _`o. nhm : AVmV
AVma-ar Z. nhm : AVaw r : "{hamo{Z`m XodmMr AVmao &' - E^m 4.227.
A` {d. eodQ>Mm; A{V_; Ma_; AIoaMm.
nw. An` : "A`w am{Udo ~g{dcm &' - km 13.725.
Z. g`mWmZgkmVrc "OcYr'`m nwT>rc d "_`' `m _mJrc
EH$ gkm; EH$ hOma _hmn.
[g.]
A`H$_ -{H$`m Z. r. Cma{H$`m; AmdX{o hH$ gH$ma; {H$`mH$_.
[g.]
A`JmoXmZ Z. 1. nmnjmcZmW AZw>mZ H$aVmZm `mVrc YmZ H$_
AmQ>mon`mZVa cmJcrM H$amd`mMo JmBMo XmZ. 2. _aUmnydu
~mUmg Ho$coco JmBMo XmZ.
[g.]
A`{M Z. _OwH$am`m eodQ>r emo^go mR>r Kmcmd`mMr AmH$Vr.[g.]

A`O-O_m-OmVr

218 & _amR>r eXH$moe

A`O-O_m-OmVr nw. 1. ey OmVr`m Imcrc _hma, _mJ,


Mm^ma B. A{Vey; Ymo~r, Mm^ma, ~wS>, ZQ>, H$moir, _oX, {^
`m gmV OmVtMm A`OmV g_mdoe H$arV AgV. - _Zw. 8.279.
{d. eodQ>Mm; eodQ>rc.
[g.]
A`Xem r. _aU.
A`XmZ Z. _`wnmV {chZ {Xcocr _mc_mm.
A`YZ-nX Z. J{UV qH$dm ^y{_VrloT> rVrc eodQ>Mr g`m.[g.]
A`Y_Zr r. (d.) gnUy earamcm a$mMm nwadR>m H$aUmar eodQ>Mr
Y_Zr.
[g.]
A`ZmS>r r. 1.(`mo.) A{dZr, ^aUr, H${mH$m B`mXr 27
ZjmZm AmZmS>r, _`ZmS>r d A`ZmS>r Aem AZwH$_o gkm
AmhoV, `mnH$s H${mH$m dJao Zjmg cmJUmar gkm. nhm : ZmS>r.
2. "hmVm`m _Y`m VrZ ~moQ>mnH$s AZm{_H$m, _`_m d VOZr
`m ~moQ>mda AZwH$_o AmZmS>r, _`ZmS>r d A`ZmS>r Ago
H$pnVmV.' -gw`mo 371.
A``_H$ Z. (gmg.) H${dVo_`o MaUm`m eodQ>r `oUmao EH$mM
H$maMo dZr; H$m`mVrc Amoit`m eodQ>r hmoUmar `mM `m AjamMr
nwZamdmr; EH$ H$m`mcH$ma.
[g.]
A ``mm r. A `g H$mamgmR> r o V _emZmV Zo U o ;
nVo `mm : "`m`m MS> A``moV hOmam|Zr gm_rc Pmco`m _amR>r
OZVo`m...' -nnm 105.
[g.]
A`coI nw. AIoaMm coI; _`wcoI; _`wn.
[g.]
A`dU nw. 1. eXm`m eodQ>rc Aja. 2. Mma dUmVrc eodQ>Mm
eydU.
[g.]
A`{d{Y-Yr nw. oV XhZ H$a`mnydu qH$dm nwa`mnydu H$amd`mMo
Ym{_H$ {dYr; Cma{H$`m; AmdXo{hH gH$ma; {H$`mH$_.
A`gH$ma nhm : A`{d{Y
A`gmaUr r. A{V_ H$mo>Ho$.
A`pWV {d. Zoh_r Odi amhUmar (r.) [g. AVo+pWVm]
A`mYma nw. (`A.) 1. eodQ>Mm AmYma. 2. gr_m g`moJ. 3. (Wm.)
YaUm`m q^Vr`m Xmohr Q>moH$mZm AmYma^yV- Q>oHy$gmaIm AgUmam
^mJ; `mda H$_mZ PwH$Vr amhVo Agm q^VrMm nwT>o Amcocm
^mJ.
[g.]
A`mdW {d. _aUg_`rMr `Wm ^moJrV Agcocm; mUm{VH$
`WoZo nr{S>V; Amg _aU.
[g.]
A`mdWm r. 1. hmVmanU; dmdWm. 2. _aUmdWm. (c.)
_aU; _`y.
[g.]
A`mjar r. _wcmMm AmngmV cmoH$m{XH$m`m ^|S>m cmd`mMm
nH$ma. Jm`m`m ^|S>m.
[g.]
A`mH$ nw. eodQ>Mm AmH$S>m; am{eH$mVrc {Vgar g`m, nX.
[g.]
A `o { > - > r r. Cma{H $ `m. _ V m`mg ~ Y rMo {H $ `mH$_

AW$U

"J^mYmZmnmgyZ A`o>rn`V emr` gH$ma hmoUo Amd`H$


Amho.'- cmo{Q>Ho$co 4.32.
[g.]
A, A_mi Z. Am; AmVS>o : "N>m`r _mVco _hmdra & dmo{T>Vr
A_mimMo ^ma &' - Ed 8.47; "a`Vocm cmJcm dUdm OiVr
At &' - Eonmo 404.
[g.A]
A Z. gy, gYmZ : "ImZXmamMo d Am{UH$ A{_amMo A CS>dmdo Vo
H$mhrM hmoV Zmhr.' - noX 30 105.
AnwN>Xmh nw. EH$ amoJ; AnwN> (An{o S>g) hr EH$ AmVS>mnmgyZ
{ZKmcocr cm~Q> d AX Aer Zir AgVo, {h`m nmoH$irV Xmh,
gyO AJa ny hmoD$Z hmoUmam amoJ.
[g.]
A_mim r H$mirO, AV:H$aU. nhm : AmV
(Jmo.)
Ad{-r r. nhm : AVJi
[g.]
Ai-oi Z. AVami; dmVmdaU.(Jmo.)
[g. AVamc]
Am nw. YwnXm`m AVmB, Am d A^moJ `m VrZ ^mJmnH$s Xwgam
^mJ; AVam; nmcwnXmZVaMo nXmMo ^mJ; H$S>do $"^ar AW `_H$
A`m_Yt aJ H$amar &' - cm 30.
[g.]
AmQ>Uo A{H$. AmnQ>Uo : "^y_r AmQ>rVr amofo' - Cfm 1721.
AmdaUXmh nw. CXam`m nmoH$irV, AmdaUmV (no[aQ>mo{Z`_)
XrKH$mi hmoUmam Xmh.
[g.]
Amir {H${d. AYmr; da`mda. ({H$. R>odUo).
Amj Z. AmH$me : "Jmogmdr`mMr n|S>rVo Amj E' - Jmo 3.
A{H$ {d. 1. gmoS>coco; Q>mH$coco; AmocmS>coco; Jmicoco (AVa).
2. AVacoco; H$mhr AS>MUt_wio doirM Z hmoVm H$am`Mo am{hcoco
(H$_, lm B.)
[g. AVa]
Ar~wH$ Z. Zm|X dhr; OrMo nwVH$ : "YZrnUmMo {H$Vr Z~aMo ~wH$mV
n Zm|Xco Vo Ar~wH$mMo {H$Zm`mda {chmdo.'- `mgo 70.
AW(Ww)aUo C{H$. 1. O{_Zrda {ZO`mgmR>r, ~g`mgmR>r dJao
gVaOr, {~N>mBV B. ngaUo; ng$Z KmcUo : "Vmo {ZOmd`m
gmdH$me & g_m{Y _r `mg AmWwar &'- E^m 19.88. 2. ng$Z
PmH$Uo; da Q>mH$Uo, KmcUo.
[g. AmVaU]
AWar r. AWa`mMo gmYZ. (Jm{cMm, Om_m, OmO_, gVaOr,
MQ>B B.)
AW$U Z. 1. {ZO`mgmR>r AWam`Mo d; {~N>mZm : "ZmH$io
{df` AWwaUr & AmYr chmZ hmoV| `m {XgmV ZdV| ehmUr &' cm 176. 2. (~m`H$s c.) n{VgJ; {df`gwI (An.)
AWwU : "AWwU nmJwU Zm {ZOm`m _MH$'- Xm{d 129. [g .
AmVaU] (dm.) AWUmMm KmUm H$aUo - PmonoV cmoiyZ
AWUmMm Mmoim_moim H$aUo. AWUm_mUo qH$dm AW$U
nmhZ nm` ngamdo - gmYZm_mUo gm` R>admdo, EonV nmhZ
IM H$amdm; gm_`mZw$n dmJmdo. AW$U YaUo - nwH$i
qH$dm H$m`_Mo AmOmar hmoUo : "H$mXa gmVdrV Jo`mnmgyZ {_`mZr
AW$U Yac.'- EJma 56. ^wBM
o AW$U Am{U AmH$memMo

AW$U H$m~$U-nmK$U

_amR>r eXH$moe & 219

nmK$U - A{Ve` Xm[ar AgUo.


AW$U H$m~$U-nmK$U Z. {~N>mZm d nmKa`mMo d; ~mS>
{~N>mZm; OdiMo gm_mZ.
AXZ, AYU AmYU. (Zm.)
AXa eA. AmV.
[qh.]
AXaKwer r. Mmoar H$a`mH$aVm KamV JwnMyn KwgUo; AmV {eaUo;
doe H$aUo.
AX>a~>m nw. AmV~>m; ZwH$gmZ; `yZ. (d.)
AXagm {H${d. AVW arVrZo, AmVyZ : "AXagm ^mfU hm` {dZmoX^mdo
gmZXrVr & A{dH$i H$adr OJH$Vm &' - {Z_mgw^mMny 5.66.
AX$Z A. AmVyZ; AmV`m ~mOyZo.
(d.)
AXmO-Om nw. 1. H$`mg; VH$; hoV;y _ZmMr Ymd. 2. gw_ma; AO_mg.
3. (AXmOm) _mZ; n[a_mU; Xa; _mU. 4. R>ard _mU; Zo_UyH$;
_$m.
[\$m. AXmP]
AXmOUo g{H$. Amn`m AZw^dm_mUo VH$, AZw_mZ, H$nZm
H$aUo : "ndVmda Yya nmhZ {dVd AXmOVm `oVmo.' - ^mV 35.
AXmOn>r r. nrH$ C^o AgVmM dgyc {H$Vr hmoBc `mMo Ho$coco
AXmOnH$.
AXmOn Z. AZw_mZ Ho$co`m ~mV`m, ^md `mV AgVmV Vo n.
AXmOnH$ Z. nwT>rc gmc`m O_mIMmMo AXmOmZo Ho$coco nH$.
(AmIUr, H$mo>H$).
AXmOnMo A. AXmOo; ZrQ> _m{hVr ZgVmZm Ho$co`m AZw_mZmZo.
A X mO g{_Vr r. (am`.) {d{Y_S>imMr EH$ g{_Vr.
AWgH$nmV {Za{Zam`m {d^mJmH$[aVm _Oya Ho$co`m aH$_m`m
{d{Z`moJmda XoIaoI R>odUmar g{_Vr.
AXmOm r. YmS>g
(Jmo.)
AXmOo A. gw_mao; VH$ qH$dm H$nZm H$$Z R>ad`mg.
AXmYwX-Xr r. nhm : AYmYwX
AXmYwX r r. Ka, g_mO, gWm qH$dm am` `mVrc A`dpWVnUm.
AXmar r. ImS>o Am{U XmS>o `m`m_`o ~gco`m chmZ \$`mnH$s
n`oH$ {H$cMr. nhm : AYmar
(_mU.)
AX,w AXO
w nw. hmS>mdU (nm`mMm EH$ amoJ); H$Yrhr ~ar Z hmoUmar
OI_; {H$S>di : "Zm`Q>o AXw JOH$U &'- Xmg 3.6.20.[g. AX]w
AXwH$ nw. ~oS>r; gmIir; nm`hgir. "AXwH$ Pmcm gw`moYZm Jd &'
- _moCmoJ 7.30
[g.]
AXwH$ Z. (m{U.) \$cZ Z Pmcoco AS>o.
AXwH$ OZZ Z. (m{U.) _mXr`m earamVrc AS>mMr {Z{_Vr.
[g.]
AXwH$ _mJ nw. (m{U.) AS>r _mXr`m earam~mhoa dmhZ ZoUmar
Z{cH$m.
[g.]
AXwH$m_ nw. (^yem.) _mmm`m (_mgo) AS>m`m AmH$mam`m
Jmo`mgmaIo {XgUmao H$pe`_ H$m~m}ZoQ> qH$dm {g{cH$mMo Jmoio

AYJO(hpV)`m`

EH$ `oD$Z V`ma Pmcocm IS>H$.


[g.]
AXwH$s r. (m{U.) AS>me`; _mXr`m OZZ|{`mMm EH$ ^mJ.
[g.]
AXwdmH$s r. gmI`m`m dmH$s, JmR>r`m dmH$s : "H$R>r
qH${H$Ur jw KQ>m & qH${H$Ur H${cdao nm`dmQ>m & AXwdmH$s{M`m
~mo^mQ>m & dar XemJwir &&' - H$Wm 5.16.185.
AXy nw. 1. gmIir; {Z~Y; ~oS>r. 2. cT>mB`m doir hmr niyZ
OmD$ Z`o hUyZ hmr`m nm`mg ~mYmd`mMr gmIir, Xmoa,
gmIiXS>; _mJrc nm`mg gmIiXS> ~mY`mH$aVm AS>H$dcocr
cmH$S>r MmH$Q> : "Ogm JO hVr AXw coD$Z H$ar R>mUmda Ywar &'ncm 4.36. 3. XmoZ q^VtZm AWdm XJS>mZm OmoS>Umar cmoIS>mMr
n>r, giB. 4. nm`mVrc dmim : "AXw VmoS>amMm PUH$ma &' dogr 3.72. [g. AX] (dm.) AXy KmcUo-OS>{dUo- 1.
cT>mBV hmr niyZ OmD$ Z`o hUyZ `mMo nwT>rc nm` gmIirZo
~mYUo : "hmrg AXw KmcyZ _maVm _maVm _amdo.' - ^m~ 73. 2.
(c.) H$m|Sy>Z R>odUo; Xm~mV R>odUo; H$XoV KmcUo; AS>Wim AmUUo.
AXy {H${d. `Xm `mdfu; Mmcy dfu.
(H$m|.)
AXoem nw. 1. AmXoe; Amkm : "H$s Cma gda hpV nmR>dm Eogm hm
AXoem &' - ~dqcJ, JOJmar 41.
[g. AmXoe]
AXoem nw. 1. {dMma; H$nZm. 2. ge`; eH$m; dhr_ : "AXoemMo
Jmodt nS>mo Z`o &'-Xm{d 245. 3. ^rVr; H$miOr : "PwaPwa nmOa
Pmc| {H$Vr H$$ AXogm &' - ncm 4.12. 4. _gcV;
`moOZm : "Eoemg AmnU {c{hco AXoeo `oWo C^`VmZr KoVco Vohm
`mMr ImVaO_m Ho$cr.' - Eocog 4048.
[\$m. AXoem]
AY {d. 1. AmYim; {>hrZ. 2. (c.) ~oJ_w mZ; ~ondm; C_m. Ogo : _XmY, `mY B. 3. AS>mUr; Ak.
[g.]
AY nw. AmS>, {dhra : "AY Im{UVm ImcV| Od Od ImUo Vd Vd
`m{g AYmoJ{V{g H$maU hmo`o.' - {dX 13.
AYH$ {d. 1. AYwH$; H$_r H$memMm. 2. {\$$m, VH$mH$s Zgcocm;
{ZVoO; _X (aJ, aJrV dVy).
[g.]
AYH$, AYH$AYH$ {H${d. 1. VwaiH$VwaiH$; An>; A`$;
{_U{_UrV ({Xdm, dVy). ({H$. {XgUo.) 2. YwH$Q>; YwX (hdm,
dmVmdaU.)
AYH$Uo A{H$. AYHw $ hmoU;o AmdaU nS>U;o {ZVoO hmoU;o _mdiUo;
PmH$moiUo : "VVmam P_H$V hmoVm & AYH$im &'- Eonmo 92. [g. AYH$]
AYH$ma nw. 1. (An.) AY:H$ma; AYma; H$mimoIr; H$mimoI;
H$mem^md : "gy` XoD${Z KoVcm AYH$ma &' - h[a 3.203.
2. (c.) ~w{_m; AkmZ.
[g. AYH$ma]
AYHy$n nw. 1. JdVmV qH$dm PmS>mPwSnm_`o {XgoZmer Pmcocr
{dhra; AYmar {dhra : "_J AYHy$n Amlmdm &' - km 1.239.
2. EH$ ZaH$.
[g.]
AYJO(hpV)`m` nw. EImm {df`mMm ^cVmM AW H$$Z

AYM_m

220 & _amR>r eXH$moe

KoUo; EImX Xwgam Ae nmhZ `md$Z gnyU {df`mMo AmH$cZ


Pmco Ago g_OyZ `m~c MwH$sMo _V ~ZdUo.
[g.]
AYM_m nw. (_mZg.) Omo cmdcm AgVm g_moarc dVy {XgV Zmhr
Agm M_m. _mZgemr` `moJmV `mMm Cn`moJ H$aVmV.
AYV_ nw. 1. OmV XmQ> AYma; AmYio H$a`mBVH$m H$mimoI. 2. (c.)
Am`mp_H$ AkmZ; A`m_kmZmMm A^md. 3. EH$ ZaH$ : "VoUo
AH$_ H$_deo AYV_t Vmo doeo &' - E^m 10.590. {d. A`V
AmYim.
[g.]
AYVm{_ Z. EH$ ZaH$.
[g.]
AYd Z. AmYionUm; {>hrZVm; Mjw[a{`mMm A^md.
AYXar r. (^yem.) XmoZ S>m|Jam`m amJo_Yrc gy`H$me {OWo
nmoMy eH$V Zmhr Agm A{V ImocJQ> ^mJ.
[g.]
AYXnU `m` nw. (AmY`mcm AmaemMm H$m` Cn`moJ `md$Z)
EImm Jmo>rMm gmnoj {ZaWH$nUm Xed`mgmR>r `m `m`mMm Cn`moJ
H$aVmV; `mcm `m Jmo>rMm Cn`moJ Zmhr Vr `mcm XoU.o
AYnanam r. 1. AmY`mMr Amoi, _mi. EH$m AmY`mH$Sy>Z
Xwg`m AmY`mH$S>o Aer MmcV Amcocr arV dJao. 2. EH$mMo
nmhZ Xwg`mZo, `mMo nmhZ {Vg`mZo `m_mUo H$moUVrhr Jmo>
{dMma Z H$aVm H$a`mMm n[anmR>; JVmZwJ{VH$d; IaoImoQ>o,
\$m`Xm-VmoQ>m Z nmhVm dmS>dS>rc qH$dm g_mO Ogo H$arV Amcm
Vgo H$aUo.
[g.]
AYnanam `m` nw. Oohm _mUgo EImXr Jmo> H$am`cm {dMma Z
H$aVm _oT>am_mUo EH$m_mJyZ EH$ Aer OmVmV Am{U gJ{deofr
ZwH$gmZ gmogVmV Vohm `m `m`mMm `moJ.
AY~Y nw. AYnQ>c.
[g.]
AYq~Xw-Xy nw. (d.) ZoJmocH$m_`o {>MVo m OoWo AmV`m AmdaUmV
{eaVo VoWrc {>nQ>cmVrc H$megdoXH$ ZgUmam q~Xy. [g.]
AY_mJ nw. (_mZg.) `yhmV `m {R>H$mUr nwT>o Om`mMm _mJ ~X
hmoVmo Agm _mJ, nwT>o Om`mg, JVrg AQ>H$md H$aUmar Jmo>.[g.]
AY{dcmoH$Z n. AmYim _mUyg H$mhr nmhUo e` ZgVo, `md$Z
Ae` Jmo>rMm {ZX}e H$aVmZm hm eXn`moJ H$aVmV.
AYl-lmiy {d. (g_mO) gmamgma {dMma Z H$aVm,
AmYionUmZo, ^rVrZo EImm Jmo>rda {ddmg R>odUmam. [g.]
AYlm r. gmamgma {dMma Z H$aVm AmYionUmZo EImm JmoQ>rda
R>do cocm {ddmg; AkmZmVyZ, ^rVrVyZ {Z_mU Pmcocr nU ~wrcm
Z nQ>Umar {Z>m; doS>Ji g_OyV; Y_^moino Um.
[g.]
AYWmZ Z. (m{U.) S>mo`mVrc nQ>cmda `m {R>H$mUr {V_m
V`ma hmoV Zmhr Vmo q~Xy.
[g.]
AYmB r. 1. AYma; H$mimoI. 2. (c.) AXmYwXr; ~IoS>m.[qh.]
AYmQ>r r. 1. EImm`m gai ~moc`mda Xwg`mZo KoVcocm
Amjon; AmS>\$mQ>m. 2. Ag`m AmjonmZr dV:Mo _V {g
H$a`mMm Yacocm h>. ({H$ KoUo, \$moS>Uo, H$mT>Uo.)

AYmar

AYmQ>r~YmQ>r r. {OZo J>o Amdico OmVmV Aer Xmoar qH$dm


PmS>mMr cd{MH$ \$mXr.

AYmYwX-Y, AXmYwXr-Yr (AYmYwX-Xr) r. ~S>mir;


A`dWm; Jm|Yi; AamOH$Vm (am`, Ka, H$m_H$mO B. _`o)
{d. A`dpWV; A{Z`{_V; ~o~Xr (H$ma^ma, am`V).
AYmZwH$aU Z. (_mZg.) AmYionUmZo Ho$coco AZwH$aU, Z$c;
Xwg`m`m H$moU`m Jmo>rMo AZwH$aU H$am`Mo d Vo H$m H$am`Mo
`mMm {dMma Z H$aVm Ho$coco AZwH$aU; Amn`mnojm da`m WamVrc
`$sMr AmYionUmZo Ho$cocr Z$c.
[g.]
AYmZwdmX nw. AYmZwH$aUmZo dmJ`mMr dmr.
AYma nw. 1. H$mimoI; AYH$ma : "ImocrV AYma n{S>cm \$ma & Imct
Z {Xgo AUw_m &' - g{d 1.134. 2. (c.) AS>mUrnUm;
AkmZ : "OmUnU| Ko AYma & Vmo EH$ nT>V_yI &' - Xmg 2.10.27.
3. (c.) A`m`; Cnd; AXmYwX r; KmoQ>mim (dm.) AYm$Z `oUo
- gy`mg_moa H$mio T>J Am`m_wio COoS> H$_r hmoU;o AYmaUo; AYma
nS>`mgmaIr pWVr hmoU.o
[g. AYH$ma]
AYmaH$moR>S>r-H$mo|S>r-IU- IUr r. EH$mVdmgmMr {ejm
^moJ`mgmR>r V`ma Ho$coco, MmohmoH$Sy>Z ~X naVw hdm `o`mnwaVm
PamoH$m Agcoco ViKa, Imocr. 1. H$moXQ>, AYmar Imocr. 2.
(c.) EH$mVdmgmMr {ejm. ({H$. R>aUo, R>adUo, XoUo, R>moR>mdUo).
AYmaImocr r. (^m.) N>m`m{Mo Agcocr {Mn>r Yw`mgmR>r d
`mda BVa {H$`m H$a`mgmR>r Img V`ma Ho$cocr H$me~X Imocr.
AYmaJS>V-X Z. A{Ve` H$mimoI ({H$. nS>Uo, `oUo, MT>Uo, hmoUo.)
AYmaJS>n, AYmaJwSw>n Agohr eX dmnaVmV.
AYmaUo A{H$. (T>J, nmDg) XmQy>Z, O_yZ `oUo d H$mimoI hmoUo.
[g. AYH$ma]
AYmar r. 1. H$m`mHw$> T>Jm_i
w o nS>cc
o m AYma. 2. Q>m `mMm KmoS>m
qH$dm ahmQ>mMm, Km`mMm ~c `m`m S>m
o `mg cmd`mMr PmnS>. 3.
{nmjmo^mZo S>m
o `mnTw >o EH$mEH$s ^mgUmam AYma qH$dm M$a; _yN>m;
VgoM CVmad`m_wio qH$dm (c.) AmT>Vo_i
w o S>m
o `mda `oUmar PmnS>,
YwX r. 4. AYma, H$mimoI ({H$. `oU,o nS>U)o . 5. (c.) AkmZ : "VoWo
AYmar Jocr & _J ~wr _mdicr &' - na^m 10.11.
{d. COoS> Zgcocr; EH$mV Agcocr; {ZOZ : "m dmS>mg "AYmar'
AgoM Zmd Amho.'- {dam{eamo 168.
AYmar r. 1. ahmQ>JmS>m`m MmH$m`m XmoZ Xm`m_Yrc OmJm;
XmVmVa; ImMm. 2. H$S>rnmQ>m`m XmoZ H$S>m_Yrc OmJm
PmH$`mH$aVm ~gdcocr AmS>dr \$ir. 3. cmH$S>r {O`m`m XmoZ
nm``m_`o _mJ`m ~mOyg Agcocr nmoH$i OmJm ~X H$a`mH$aVm
~gd`mMr \$ir. 4. Vww J ; AYma H$moR>S>r; ViKa $ : "`m JmS>mZo
lr_Vmda hmV Q>m{H$cm `mg _moamo~m XmXmZr VoW|M _m$ Z XoVm H$X
H$$Z AmUyZ AYmarV KmVcm Amho.' - Eocog 1420. 5. ~iX;
q^VrV H$mT>coco H$nmQ>.

AYmar COoS>r

_amR>r eXH$moe & 221

AYmar COoS>r {H${d. JwnUo d CKS>; gai, n> eXmV dm Iw~rZo


gwMdyZ; ImOJr arVrZo d MmaMmKmV, AZoH$ _mJmZr, arVtZr.
({H$. gmJUo, {eH$dUo.)
AYmar Hw$ Ymar-H$m|Ymar {H${d. 1. H$mimoImV; AYmamV; gmYrH$m|XrV;
H$mo`mH$mon`mV. 2. (c.) JwnUo; Mmo$Z; AmSy>Z.
[AY marMo {.]
AYmar am r. d njmVrc am; AYmar, H$mimoIr am.
AYm$ nw. nmeu Y_Jw$ : "{^H$mOr Vw_Or AYm$.' - ~m~mamo
25.40.
AYmao Z. 1. AYma, H$mimoI. 2. amVmYio : "{Jar {dar Am{U
AYmao'- Xmg 3.6.26. 2. PS>n; N>na; PmnS> : "{IS>H$sMr
ZmJ\$Ur`m AmH$mamMt AYmat ht Am_}{Z`Z cmoH$mZr BamUr
cmoH$mnmgyZ CMcct.' - kmH$mo 20.189. [g. AYH$ma]
AYr r. 1. H$mimoIr; Am^mi ^$Z `oUo. 2. Vw\$mZ, dmXi, Omi
({H$. hmoUo, CR>Uo, ~gUo, OmUo).
[qh.]
AYw nw. AmS>; {dhra.$ : "{gYw AJ`m@M_Zm Z nwao, nwaVrc H$m`
_J AYw &' -_momoU 2.85
[g. AY_]
AYwH$-YyH$ {d. An>; _X; nwgQ>; Yyga.
[g.]
AYwH$ H$mM r. (Wm.) Yyga H$mM; COoS>mMr VrdVm H$_r H$aUmar
H$mM.
AYwH$nUm nw. nwgQ>nUm; YwgaVm.
[g.]
AYwir r. gmdcr; N>m`m.
AYoa nhm : AYma
[qh.]
AYoaZJar r. A`m`, Owcw_-O~aXVr OoWo Zoh_r MmcVo Ago
Wi; A`dpWVnUmMm H$ma^ma; ~o~Xemhr.
[qh.]
AYao r {d. 1. nhm : AYma. 2. AYao ZJarV`m gmaIm; ~o~X : "`oWrc
H$ma^ma _moR>m AYoar. H$moUmg H$moUr nwgV Zmhr.' - Eocog 5244.
AYoar r. {H$cm`mg ~mYcocr AgVo. O$a cmJoc Vohm hmr`m
S>mo`mda Q>mH$VmV.
A~ Z. nmUr.
A~ CXJm. amOnZr, JwnZr, {_nZr, gmdr, gmgy d AmB `m
gdmg AmXamWu g~moYZ.
[g.]
A~H$ Z. S>moim : "`~H$mZo {Vgam "A~H$' hUOo S>moim CKS>cm
H$s `mVyZ `m dmcm {ZKVmV.' - Vr_ 79.
[g.]
A~H$ Z. ~mn.
[g.]
A~H$ Z. Vm~o.
[g.]
A~H$Q>r-H$mR>r r. H$`m Am`mMr dmicocr \$moS>; A~moer;
{hMm Cn`moJ H$mcdUmV qMMoEodOr H$aVmV.
nhm : Am~>H$ar
[g. Am_+H$m>]
A~a Z. 1. d, H$mnS> : "nX~Y ZmJa & Vo{M aJm{Wc| A~a &'km 1.6. 2. (g_mgmV) d n[aYmZ, nmoemI `mAWu. CXm.
nrVm~a= {ndio Ago d; dmZo `w$ Agm; {XJ~a={XH$-{Xem

A~dUr

Amho d `mMo; M_m~a B.


[g.]
A~a nw. 1. Ym` R>od`mgmR>r q^VrV Ho$cocr H$moR>S>r; Ym`mJma;
H$moR>ma; hiX. 2. (c.) I{OZm : "O| _mJerc V| XoBZ ^acm
A~a &'- gcm 1.30.
[\$m. A~ma](dm.) A~a cwQ>UoYm`mMm gmR>m CYin>rZo IMUo; cwQ>m$Zo Ym` cwQ>Uo.
A~a nw. EH$ gwJY r Vm~gy nXmW (CX~`m H$a`m`m H$m_r Cn`moJr).
A~a CXr.
[\$m.]
A~a Z. Xod_memMo gwJYr aoV qH$dm {d>m; H$mnS>r PmnS>-am`H$mo.
A~a nw. (d.) EH$ H$maMo JdV.
A~a-ar nw. 1. (cmohmar) {Iio CngyZ H$mT>md`mMm {M_Q>m, nH$S>.
2. (gmoZmar) AS>{H$`mgmaIm XmoZ nm`mg EH$m {I`mZo gmYyZ
da`m ~mOyg dVwimH$ma Agcocm, YmVyMo gyV, Vma AmoT>`mMm
{M_Q>m.
A~a nw. 1. EH$ YmVy; Xoer AmfYmV `mMm Cn`moJ H$aVmV. 2. A~aMm
Ho$cocm {Og. (_Ur, giB, Xm{JZm.).
A~aCXr nw. n_ hoc Zmdm`m _mem`m AmVS>mV hmoUmam EH$
nXmW. hm gwJYr d AmfYr Amho.
A ~ aImZm nw . AR> a m H$maIm`mVrc EH$; Ym`mJma;
H$moR>ma : "A~aImZm MmJcm & d$ Jad$ H$m_mcm & Vmo{M amOm
emo^cm & OJVt Vit &' - ^mA 1834.
[\$m.]
A~a MaIm nw. hmVmZo gyV H$mT>`m`m Ma`mMm EH$ H$ma.
A~agm nw. A~a YmVyMm chmZ _wcm`m J`mVrc EH$ Xm{JZm.
(d.)[\$m. A~aMm]
A~ar r. OmirXma gwemo{^V Ho$cocr _S>nr.
{d. A~amZo gwJ{YV Ho$cocr (V~mIy dJao).
[A~a]
A~arf Z. 1. Imna. 2. nMmmmn.
nw. gy`; {dUy; {ed; EH$ F$fr.
[g.]
A~co Z. H$mH$S>rgmaIo EH$ \$i. ho H$Sy> AgVo.
A~co Z. _wcm`m H$mZmVrc Sy>c.
A~dU Z. 1. nhm : A~moU : "AYanmZ Am~dUo & JmTm>qcJZr
_oidUo &'-_wAm{X 15.118. 2. ({nR>mV, H$m|S>mV, V~mIyV VmH$, qc~mMm ag B.) Am~d`mH$aVm Kmc`mV `oUmam nXmW;
{daOU. nhm : Am~moU
[g. Ac+dZ]
A~dU Z. AmdU; Am_U; ~cJmS>r`m MmH$m`m Vw`m`m Vm|S>mV,
AmVrc AmImZo Vw~m {POy Z`o hUyZ KmVcoco cmoIS>r dmQ>moio
H$S>o.
A~dU-Ur Z. r. Zmd dhdVmZm ZmdmS>r JmVmV Vo JmUo;
MH$dm.
(H$m|.)
A~dUr Z. 1. H$ar ^mOyZ nm`mV H$mcdyZ AmV Jyi qH$dm gmIa
KmcyZ Ho$coco gma qH$dm nho.
A~dUr Z. CgmMr qH$dm hiXrMr cmJdS> Pm`mda {Vgao {Xder
Oo nmUr XoVmV, Vo nmUr.

A~dUr qM~dUr

222 & _amR>r eXH$moe

A~dUr qM~dUr Z. CgmMr qH$dm hiXrMr cmJdS> Pm`mda


nmMghm {XdgmZr XoVmV Vo nmUr.
A~der r. ~marH$ nmZmMr ^wBgnmQ> ngaUmar dZnVr; A~Q>doc.
A~dm-aJ nw. 1. Am`m`m aJmgmaIm {hadm aJ; Zri d Am~ho iX
`mnmgyZ Ho$cocm aJ. 2. A~dm aJmZo aJ{dcoco H$mnS>.
A~er {d. _oKmgmaIm {Zim; _oKdU.
[g. A^g]
A~>mU, A~gmU r. Am~Q>KmU; Am~gy dmg.
(H$mo.)
A~>-> nw. 1. ~mU ~mn d d` AmB `mnmgyZ Pmcocr gVVr;
AemMr OmV : "A~> Am{U _yYmd{g$ &' - E^m 20.33.[g.]
A~gmU r. Am_gmU; Am_gyc. nhm : A~Q>mU
A~gwH$m-Im {d. AYdQ> gwH$cocm; X_Q>; qH${MV Amocga; A~Q>
Amocm.
(H$mo)
A~gyc-gmoc Z. amVm~r`m \$imMo `m`mM agmV {^OdyZ
dmidcoco gmc; H$moH$~gmc.
A~ir nw. EH$ _mgm; {nCe _mgm. `m`m N>mVrda XmoZ d nmR>rda
EH$ Ago Vm~S>m aJmMo nI AgyZ ~mH$sMo AJ nmT>ao AgVo;
cm~r XmoZ Vo VrZ BM AgVo.
A~m r. 1. AmB : "hUmo{Z A~o lr_Vo &' - km 12.10.2. amOnZr;
gmdr B`mXrg AmXamWu g~moYZ. 3. XwJm; ^dmZr; nmdVr (Xodr)
nhm : A~m~mB : "gmhg Zho{M Jo A~m & {d_wI Omhcr OJX~m'
- Ed 5.73.
[g.]
A~mQ>$m, A~rQ>$m nw. Am~am`m~m~V `m`Mm H$a.
A~mS>m nw. ~m`H$m`m Ho$gmMm ~wMS>m. nhm : Am~mS>m
A~mS>m nw. 1. A~mS>rMo PmS> d nmZo; ho PmS> Mma nmM hmV CM
dmT>Vo. gwH$`mda {^OV KmcyZ `mdarc dmI H$mT>VmV, `mMo
JmoUnmQ>, Xmoa d H$mJX H$aVmV.
[qh. A~mS>m]
A~mS>r r. 1. A~mS>rMo PmS>. nhm : A~mS>m (dZnVr). 2. `m
PmS>mMo ~r (`mnmgyZ Voc H$mT>VmV.) 3. `mMo VVw_` do>Z dMm; `mnmgyZ Xmoa H$aVmV. `mMr nmZo ^mOr hUyZ ImVmV. (Jmo.)
(dm.) Ho$gmMr A~mS>r hmoUo, {Xgy cmJUo- Ho$g {nH$`m_wio
A~mS>r`m dmImgmaIo {Xgy cmJUo.
A~mS>r r. A~mS>rMo nmZ; _moR>m d {VIQ>> nmZmMr ZmJdocrMr EH$
OmV.
A~mS>r nw. ~oXm`mVrc EH$ OmV.
A~mS>r nw. EH$ _mgm (dmicoco, gwH$Q>).
A~mS>r n>r r. A~mS>r`m cmJdS>rda qH$dm {V`mnmgyZ Xmoa
H$a`m~c ~gdcocm H$a.
A~m~mB r. 1. H$mohmnyaMr Xodr. (gm_m.) H$moUVrhr (OmoJodar,
VwiOmnyaMr dJao) Xodr. 2. (c.) h>r r. 3. ({dZmoXmZo) Am_Q>r.
A~m~mBMm CXmo CXJm. nmoV KoD$Z "CXmo CXmo Jo' H$arV ZmMUo;
XodrMm O`O`H$ma H$aUo.
A~m~mBMm nmoV A~m~mBMm nwOmar Omo ^w`m `m`m hmVmVrc,

A~wIm

qM`mMm nri XoD$Z Ho$cocm, noQ>cocm _moR>m H$mH$S>m.


A~ma Z. 1. A~maImZm; q^VrVrc Ym` R>do `mMr H$moR>S>r; Ym`mJma;
H$moR>ma : "Ym`mMr A~mao... Ho$hm cwQ>cr OmVrc...' - egm 51.
nhm : A~a. (gm_m`V: ) H$gcmhr T>rJ, amg. 2. H$mnco`m
JdVmMm T>rJ.(~o.) 3.{nH$mMm gaH$mar {hgm; A~mamer.
(H$Zm.)
[\$m. A~ma]
A~magar r. JmdmVrc ~mU, JmdH$m_JmamZm dJiyZ, BVamnmgyZ
Or Kan>r dgyc H$aVmV Vr.
A~mar r. hmrdarc ~gmd`mMr _oKS>~ar, AmgZ, ~R>H$. Oohm
da N>VmMr `moOZm Zgoc Vohm `m ~R>H$scm hmXm hUVmV : "AdU
A~m`m emo^`m dar &' - Zd 13.75. [Aa. A_mar] (dm.)

CcQ>r A~mar hmVmV `oU,o CcQ>m A~marV ~gUo, CcQ>m


A~marZo am` H$aUo - {^jmXohr H$aUo; ^rH$ _mJUo (JmR>
_maco`m {^jo`m PmoirMm AmH$ma CcQ>m A~margmaIm AgVmo
`md$Z) : "_mPr H$mVS>mMr noQ>r d \$amimMo Am{U Mma YmoVa|
EdT>| _m.... ~Mmdc|. ZmhtVa AmOM CcQ>m A~mar`m am`mMm
Cn^moJ `mdm cmJcm AgVm.' - aJamd. A~marV ~gUolo>nUmg MT>Uo; d^d, A{YH$ma m hmoUo. A~margH$Q> hmr
{JiUo - gdd dmhm H$aUo; gJioM hS>n H$aUo : "`oWrc _S>ir
A~margH$Q> hmr {JiUma ho n> AmnUmg {d{XV Amho.' - nwUo
AI~ma 1.77.
A~mdmQ>r r. {ddmh g_ma^mVrc A~m {en`m`m {dYrH$aVm
dmnacr OmUmar aJmMr dmQ>r : "Vw`m A~mdmQ>r KoD${Z JmoaQ>r.'Xm{d 37.
A~mi, A~mir r. coe.
A{~H$m r.1. AmB : "H$m EH$cmo{V`m ~miH$m & dar nS>m{Z R>mHo$
A{~H$m &'- km 13.502. 2. OJX~m; nmdVr : "M VoWo M{H$m &
e^w VoWo A{~H$m &'- km 18.1622.
[g.]
A{~cJmS>m nw. {M{d{M doctZr ZQ>dcocr, gOdcocr JmS>r.
(~o.)
A~r, A~Ho $ar nw. ZmdmS>r; ^moB; Yrda : "_mgo _maUmao H$moir d Zmdm
dc{dUmao A~r ZXtV EHo$ {R>H$mUt ~wS>Zy ~`mM AVamda nm`mda `oVmZm
nwH$imZr nm{hc| Agoc.'- m{U_y 15. (H$Zm.)
[H$m. A~r]
A~ra nw. A_ra; h~ra; gaXma. amO `m eXmcm OmoSy>Z {deofV: hm
eX `oVmo : "Y` nw`m_{Y AmnwU amOA{~am &'- ncm 98.
nhm : A_ra
[Aa. A_ra]
A~w Z. nmUr.
[g.]
A ~ w I Uo - {IUo , Am ~ w I Uo C{H $ . 1. Q> m H$Uo ; \o $ H$Uo ;
dfUo : "i`mrMr C{OVr & Am~w{Ict Oet &'- km 11.342.
2. qgMZ H$aUo; qenS>Uo : "KV| Am~wIw{Z Am{J`mi| &' - km
14.162.
[g. A`wjU]
A~wIm nw. 1. nm`mMm dfmd, d>r; qeVmoS>m; h~H$m "_moj_mJmH$S>o.

A~wIm

_amR>r eXH$moe & 223

O `mMm Am~wIm nS>o &'- km 16.261.


A~wIm nw. JdgUr.
A~wMr, A~w (~mo)Mr {M~moMr (A~wMr) r. EH$ Am~Q> doc.
{h`m nmZmMr ^mOr H$aVmV. nhm : A~moer
A~wO Z. nm`mV O_coco; H$_i. Z`Zm~wO, nmXm~wO B. g_mg
hmoVmV.
[ g.]
A~wOr r. _mJmMr d _mJ JmS>mMr Jw {cnr; "nmagr' `m EodOr
dmnacm OmUmam eX; "_mJ' `m EodOr `m ZmdmZo g~moYVmV.
A~wQ Z. A~a; AmH$me; nhm : Am~wQ> : "KS>K{S>co MH$dmQ> & aO|
A~wQ> H$m|Xc| &&'- Ed 8.14.
A~wQ>H$s r. AJXr H$modim Am~m.
A(Am)~wWUo C{H$. 1. dmT>U;o OmV hmoUo : "dmoIXmMo{Z Zmd| A_V| &
Ogm Zdd$ Am~wWo &'- km 13.723. 2. (c.) d{cV hmoUo;
Xr hmoUo; noQ>Uo; noQ>{dUo; COiUo : "Vgm dam`mMm ~mocmdm &
{dMmamMm Vmo {Xdm & Am~w{WVm Am_R>odm & H$mT>rMr Vmo &&' -km
18.1008.
[g. A`wWmZ]
A~wX, A~wYa nw. T>J; A^ : "MmVH$ hmoVm VfmH$mV & AmdS>rZo
c{jV A~wYamV| &&'- g{d 25.2.
[g.]
A~w{Y-Yr, A~w{Z{Y-Yr nw. g_w; _hmgmJa.
[g.]
A~aw H$s qMM r. ~hVHo $ {nH$cocr, Jm^wicocr (qMM.)
A~wam nw. A~ya. nhm : A~a, A~ya
A~c
w m nw. Zdam; nVr : "ZXZXZ hm AmMmoO A~cw m dmo &' - {ZJm 65.
A~wcm nw. nm`mMm W|~.
A~wcm, A~wco nw. Am`m`m AmH$mamMm H$mZmVrc Sy>c.
nhm : Am~cm, Am_cm : "Hw$_mamMo Am~wco H$S>Xmoar & _Onmer
Am{UOo &&' - {H$nw 1.19.39.
[g. Am_, Am_cH$]
A~wcr r. Am~wcr; nZr; Zdar $ : "cm~cm~o H$mgmoQ>| & {_a{dVr
Am(Am)~w{cAm nwT>| &&'- {ed 891.
A~wconU Z. ZdaonU; _moR>onUm; lo>d: "`mXdmgr A~wconUmMr
Amg' - kmJm 29. nhm : Am~wconUm
A~wdmMr r. AmfmT> d njmVrc Xe_rnmgyZ `moXer AIoaMo
Mma {Xdg. `m H$mimV ^y_r Aew hmoVo Aer g_OyV AgyZ `m
AdYrV H$moR>cohr eoVH$m_ Z H$a`mMr Wm Amho.
A~wer r. nhm : A~moer
A~wgUo A{H$. nhm : Am~Uo
A~yXmaImZm nw. OcWmZ; nmUr gmR>{d`mMr OmJm.
A~ya nw. nH$S>; {M_Q>m; gmS>er. nhm : A~a
A~g
y {d. 1. Am~coc;o Am~Q> dmg `oUmao. 2. Am~Q.>(Zm.)[g. Ac]
A~o Z. dho.
A~oH$ar nw. ZmdmS>r, ^moB; Yrda.
[H$Zm.]
A~o_mohmoa-ha, Am~o_moha nw. 1. Am`m`m _mohmoamBVH$m ~marH$,
Jmoc, nmT>am d gwdm{gH$ VmXyi. `m`m H$mS>m`m nmVrcmhr

A_c~OmdUr

Am`m`m _mohmoamgmaIm dmg `oVmo. 2. ZmMUrMm EH$ H$ma.


A~oar r. EH$ PmS> d `mMm MrH$. (amOm.)
A~ohiX, Am~ohiX r. hiXrMr EH$ OmV. hr amZmV CJdVo.
`m hiXr`m JmR>r _moR>m AgyZ `mZm \$ma Xn AgVmo. ~mJm`Vr
hiXrn_mUo hr Im`m`m _gm`m`m Cn`moJr nS>V Zmhr. AmfYmV
dmnaVmV.
A~moMr-qM~moMr r. ^mOr`m Cn`moJmMr EH$ dZnVr.
A~moQ>r r. 1. EH$ dZnVr. 2. MwH$m; eVdoYr.
A~moU Z. 1. JwamZm Kmcmd`mMo n|S>, H$m|S>m, gaH$s B. Mo {^OdyZ
qH$dm {eOdyZ Ho$coco {_lU. mcm Am~yg dmg `oVmo. 2. {ddmh
Pm`mda da d dYy `m Xmohr njmH$S>rc ~m`H$m nanamZm OodUmMo
Am_U XoVodoir _w` {d{hUrnwT>o ^mOrgh H$m|S>m, n|S>rMm IS>m,
^mOr`m H$mS>m B. {e`mZo ^acoco {eVa R>odVmV Vo. (dm.)
A~moU XmI{dUo- (c.) cmM XoUo.
A~moU Z. JmS>r`m MmH$m`m Vw`mVrc cmoIS>r H$S>o.
A~moUr r. nhm : A~dUr
A~moam nw. (YZJar) cmV {eH$ Agcoco d EH$ {eOdyZ gd
ZmVodmBH$mZm h$mZo dmQ>`mV `oUmao A.
(d.)
A~mocr r. nZr : "A~mo`m gmS>m{o Z H$moU _mJo ^rH$' - OZm 33.
A~moem-er r. H$`m Am`m`m dmidco`m \$moS>r. `mMo
cmoUMo H$aVmV.
(H$mo.)
A~moer r. 1. ~marH$ nmZmMr, ^wBganQ>, AmnmoAmn CJdUmar
dZnVr, A~Q>doc; A~wer. 2. EH$ chmZ PwSyn- `m`m nmZmMr
MQ>Ur H$aVmV.
A~mogm nw. Amcw~wIma.
A~moir r. {YaS>o; VmXyi d `m`m {Z_r CS>XmMr S>mi {^OV
KmcyZ dmQy>Z `mV _rR>, {_a`m, H$T>rqc~ dJao KmcyZ d V`mda
AmoVyZ V`ma hmoUmam nXmW.
A~moir~m~moir nw. chmZ _wcmMm EH$ Ioi.
(Hw$.)
A`m nw. A~oH$ar; ZmdmS>r.
A~wH$-H$mo {H${d. AmV`m AmV.
(Jmo.)
A~wMo A{H$. \$i {nH$Uo
(Jmo.)
A^ Z. nmUr : "ZmVar AmQ>{c`m A^ &' - km 15.27. [g. A^g]
A^moO Z. H$_i; n; A~wO.
[g.]
A^moX, A^moYa nw. _oK.
[g.]
A^mo{Y-Yr, A^mo{Z{Y-Yr nw. g_w. nhm : A~{w Y [g.]
A^moh Z. nhm : H$_c
[g.]
A_ch nhm : A_c
A_cnmUr H$aUo {H$. ZemnmUr H$aUo; Xm$ {nUo : "~mY_ drH$macm
Zmhr. H$maU amoO A_cnmUr H$amdo cmJVo.' - EJmEnm 148.
A_c~OmdUr r. (_m` Pmcocm H$m`Xm, {Z`_ B.) cmJy H$a`mMr
H$Vr; H$m`md`Z; A_cmV AmUUo.
[\$m.]

A_cr AmfYo, A_cr X`o

224 & _amR>r eXH$moe

A_cr AmfYo, A_cr X`o Z. Ad. JwJr, H$\$ {Z_mU H$aUmar


_mXH$ `o.
A_g r. A_mdm`m; Amdg.(Jmo.)
[g. A_m]
A_iemZo {H${d. WmoS>m doimZo.
A_m A. naVw; nU. nhm : A_m
AdR>m nw. nhm : AdR>m.
Ader {H${d. nydamr; am nS>VmM.
Admao A. AVamZo; Xyada; AVamda : "`oO_mZ nwT>o MmXm H$mogm`m
Admao AmhoV.'- hmoBgmnI 12.133.
Ae nw. ~H$moQ>; ImXm.
[g. Ag]
Ae nw. 1. ^mJ; IS>; {d^mJ; VwH$S>m; {hgm; dmQ>m. hm eX {deofV:
g_mgmV `moOcm OmVmo. : "Var VmH$mMo Ae \o$S>U| &'- km 15.464.
2. coe; am{hcocm ^mJ; mVrMm dmQ>m; eof. 3. dVwi
mMm 360 dm
^mJ; Ajme; aoIme. 4. (J.) AnyUmH$; `dhmar AnyUmH$mVrc
aofdo arc g`m; `m`m CcQ> N>Xo . 5.(c.) _m`m : "Ae eodQ>r
EH$sH$S>o & AZV| hmancr ~hmS>| &' - km 85.
[g.]
Ae nw. 1. Am{X`mnH$s EH$ 2.{H$aU : "H$_cdZr {dH$mew & H$ar
adrMm EH$ Aew'- km 18.1367.
Ae nw. (N>mn.) (_OHw$am`m CR>mdm`m _mZmZo) {I`mMr OmS>r.
AeA{Yn Z. ^mJ qH$dm eoAag~YrMo A{Yn.
AeH$ nw. 1. ^mD$~X, dmQ>oH$ar. 2. ^mJ.
AeH$ nw. gma_mZmMm {Xdg.
[g.]
AeH$m{cH$, AeH$mcrZ {d. 1. AYdi
o ; WmoS>m doimMr (ZmoH$ar,
YXm B.) 2. nyU doi H$m_ Z H$aUmam.
[g.]
AeV: {H${d. ^mJm^mJmZo; nm`arnm`arZo; WmoS>Wo moS>;o hiwhiy; qH${MV;
H$mhr.
[g.]
AeV:^aUm nw. ^aUm H$amd`mMr gnyU a$_ Z ^aVm H$mhr ^mJ
O_m H$aUo.
AeXmZ Z. Amn`m dmQ>mMr a$_ XoUo; {hgm AXm H$aUo; dJUr
XoUo; AeV: XoUo.
[g.]
AeXmZm_H$ {d. dJUr`m $nmZo {Xcm OmUmam; AeV: {Xcm
OmUmam.
[g.]
AeYmar nw. (AW.) ^mJrXma.
AeYw{dV {d. (^m.) H$mhr _mUmV Ywdr^dZ Pmcocm.
Ae^{$-$s r. EH$ Zdm AWmcH$ma : AedmMr eXmZo nyUmMm
AW c{jV H$aUo.
Ae_m {H${d. AeV; WmoS>o; qH${MV.
[g.]
AeamerH$aU Z. n[adVZmZo H$_r H$aUo.
AeamerH$V {Zd{mdoVZ Z. {Zd{mdoVZmMm H$mhr ^mJ gaH$macm
XoD$Z `mEodOr {d{e> gym_mUo {_imcocr EH$ a$_ d
`m{edm` Xa_hm {_iUmao {Zd{mdoVZ.
AedUmYVm r. (d.) H$mhr aJ S>mo`mZm Z {XgUo. [g.]

A:

Aeda nw. (gJrV) nhm : dmXrda


Aehmar, Aem{YH$mar {d. ^mJrXma; dmQ>oH$ar; nmVrXma.
AemdVma nw. BdamMm H$mhr Ae `m_`o Amho Agm AdVma.
`m`m CcQ> nyUmdVma.
[g.]
AemH$Z Z. (^m.) Aem`m IwUm H$a`mMr {H$`m.
Aeme nw. AemMm Ae; ^mJmMm ^mJ; nmoQ>{d^mJ.
A{eH$ {d. Aem_H$; WmoS>ogo; qH${MV; An : "O`mM| Am{JH$
A{eH|$ &' - km 18.1725.
A{eV {d. dmQ>coco; {d^mJcoco.
[g.]
Aer nw. ^mJrXma. nhm : Aehmar
[g.]
Aew-ey nw. {H$aU; H$a; a_r; H$meecmH$m.
[g.]
AewH$ Z. d : "Z AmVio Omo {O AeHw $mgr &'- gmh 1.44.
[g.]
AewH$im r. na_odam`m JwU$nmXr H$imMm, VoOmMm chmZgm
^mJ; na_odamMm AemdVma : "AewH$im gIm X`mcmJr.'
- Zd 313.
Aew_mnH$ nw. {H$aUm`m AJr AgUmao JwUY_ AmoiI`mMo `
[g.]
Aew_mir nw. gy` : "Ogm dfm}{Z ^yVit & Amnwcm agw Aew_mir &'
- km 15.297.
Aewc {d. VoOdr.
[g.]
Ag nw. ImXm. nhm : Ae : "dmJdr {ZO {gXmo[ag Agt &' - gmh
3.122.
[g.]
Ag\$cH$ ImXm; ~H$moQ.>
AgwT>mi {d. 1. nhm : AlwT>mi. 2. aS>m; gXmo{XV aS>H$m.
AgwnmV nhm : AlwnmV
Ago, AgoH$ {H${d. A_mdm`o`m {Xder. (Hw$.)[g. A_mdm`m]
Ad Z. 1. ny`; ey`. 2. A^md.

A: Cm. EImm Jmo>r{df`rMm {VQ>H$mam; AmXmgr`; A{ddmg;


ge`, Ag^m`Vm `$ H$aVmZm {ZKUmam CXJma.

A: `mMm AV^md da_mcoV H$a`mV `oV Agcm Var Vmo dV da


ZgyZ, Vo EH$ d{Z{Mh Amho. ho ( : ) `m H$mao XmI{dco OmVo.
{dgJmcm ( : ) doJdoJ`m gX^mV doJdoJio d{Z_y` Amho. Vo
`m`m AmYr `oUm`m damda Am{U nwT>rc `OZmda AmYm[aV
AgVo.

You might also like