ceneje^ jepe ceeOeefceke Je Ge ceeOeefceke efe#eCe ceb[U, HegCes eebee 2011 2012 Je eeHeg{erue

DeYeemeeceeJej DeeOeeefjle

Fellee oneJeer

efJe%eeve
DeeefCe

leb$e%eeve
Uke Jewefe<es
9
9
9
9
9
9
9

veJeerve DeYeemeeceeJej DeeOeeefjle

HeeeHegmlekeeleerue meJe& eveebee Gllejebmeefnle meceeJese
Deeke=leer Je lekelee eeJej DeeOeejerle eveebee meceeJese
Gemlejere efJeeej keeweue efvecee&Ce kejCeeNee eveebee meceeJese
mejeJeemeeer DeefOeke eve Je leebeer Gllejs
efJe<eeeeer Deeke<e&ke ceeb[Ceer
JeJeefmLele DeeefCe eesie veeJeebmeefnle Deeke=lee.

Tar et PUBLICATIONS PVT. LTD.

Mumbai, Maharashtra
Tel: 022 6551 6551
Website: www.targetpublications.in
www.targetpublications.org
email: mail@targetpublications.in

Fellee oneJeer
efJe%eeve DeeefCe leb$e%eeve

Target Publications Pvt Ltd.

Heefnueer DeeJe=lleer : ceee& 2012

qH$_V : ` 170/-

cegke:

efJepeee FbjeeePesme
meeeve,
cegbyeF&.

ekeeeve:
eiex Heeqyuekesevmed ee. efue.

efeJe ceboerj meYeeie=n,

cne$es veiej, Sue.Deee.meer. kee@ueveer peJeU,
efceeiej jes[,
ceguebt[ (Het.)
cegbyeF& : 400 081
otjOJeveer e. 022 6551 6551

F&-cesue: mail@targetpublications.in

DevegeceefCekee
eceebke

ekejCes

He= e.

efJeYeeie De
1.

eeUe : cetueJeebeer

2.

peeot : jemeeeefveke DeefYeefeeebeer

28

3.

jmeeeve : Deecue-Deecueejeres

53

4.

lespe : efJepeses

75

5.

meJe& keener : efJeoegle egbyekeeefJe<eeer

118

6.

ecelkeej : ekeeeeee (Yeeie I)

149

7.

ecelkeej : ekeeeeee (Yeeie II)

178
efJeYeeie ye

8.

peeCet ee : Oeelet, DeOeelet

200

9.

DeodYegle peie : keeye&veer mebegieebes

227

10.

jnme : Debleie&le peerJeveees

247

11.

efveeceve : peerJeveees

280

12.

ee : peerJeveees

307

13.

DeejsKeve : DeeHeuee pevegkeebes

334

erHe : HeeeHegmlekeeleerue eve * ee efevneves oe&efJeues Deensle.

emleeJevee
vecemkeej efJeeeLeea efce$e cewef$eCeeRvees,
efJe%eeve cnCepes efveefj#eCe, DeesUKe, eeeesefieke mebeesOeve DeeefCe Ieveebes efJemle=le mHe<erkejCe nese.
lemese leb$e%eeve cnCepes Jew%eeefveke %eeve peeee ueeYe DeeHeueeuee, owvebefove peerJeveele efceUlees. `Skeeeflceke
efJe%eeve' ne efJe%eeve efe#eCeeee ieeYee Deens. DeeefCe leemeeer cenllJeeee JeeKee, efveece meesHee, Deeke<e&ke
Je veeJeebmen Deeke=lee, %eeve osCeejs DeOeeHeve leb$e eeee meceeJese DeeHeCe DeeHeuee ee ceeie&oe&veHej Hegmlekeele
kesuee Deens. peecegUs efJeoeeLeeee DeelceefJeJeeme Jee{eeuee ceole efceUsue.
efeJeee eleske Oe[eeKeeueerue eveebeer Gllejs eesie ceeb[Ceermen efoueer Deens. Ge ceeveefmeke #ecelee
efJekeefmele kejCeeNee ke=leer Je eveebeener meceeJese eele kejCeele Deeuee Deens. pesCes keve efJeoeeLeevee
efJe%eeve DeeefCe leb$e%eeve menpeHeCes mecepesue.
euee lej ceie eelveebveer eeees efeKej ieeeees Demeles, nse mele Deens. les efmeodOe keje DeeefCe
eemJeer Jne.
peebveer ee Hegmlekeemeeer Heefjece Iesleues, cesnvele kesueer leebes ceve:HetJe&ke DeeYeej!
legcees DeefYeeee Je metevee ee oesIeebeerner Deecner Jee Heenle Deenesle.

OeveJeeo!

Hejer#esmeeer neefo&ke egYese!

ekeeeke

F. 10 Jeer : efJe%eeve DeeefCe leb$e%eeve

TARGET Publications

01

eeUe : cetueJeebeer

eesie Heee&e efveJe[tve Keeueerue Jeekees Hegvne De ye ke [

efuene
1.0 Heefjee
1.
cetueJeebee ............ Jeve leebes Oeelet DeeefCe
DeOeelet Demes JeieeakejCe kesues peeles.
(De) iegCeOece&
(ye) Yeewefleke efmLeleer
(ke) DeCegDebke
([) DeCetYeej
1.1

[esyesjeevejeer ef$ekes

2.

........... uee leerve cetueJeebes Demes keener ie

Dee{Uues peebes iegCeOecee&le meece Demeles.
(De) ceesmeueer
(ye) [esyesjeevej
(ke) vetueB[
([) ceW[sueerJn
[esyesjeevejee ef$ekeebceOes ceOeuee cetueJeees
DeCetJemlegceeve ns meJe&meeOeejCeHeCes Deve oesve
cetueJeebee ...........mejemejer Flekes Demeles.
(De) DeCetJemlegceeveebee
(ye) DeCetYeejeee
(ke) DeCegyebOeeee
([) DeCet Deekeejceeveeee.
pee@ve Jee@uHeie@vie [esyesjeevej ne ........... eem$e%e
neslee. (1780 1849)
(De) Feueereve
(ye) efyeere
(ke) Decesefjkeve
([) pece&ve
[esyesjeevejves jmeeeveeem$eeee DeYeeme ............
esLes kesuee.
(De) ueb[ve
(ye) peHeeve
(ke) m^@meyeie&
([) Yeejle
vetueB[medeer De<kes
vetueB[medves cetueJeebes JeieeakejCe kesues lesJne ..........
cetueJes eesOeueer nesleer.
(ye) 50
(De) 46
(ke) 56
([) 60

3.

4.

5.

1.2
6.

eeUe : cetueJeebeer

7.

vetueB[medves .......... e{lee eceeves cetueJeebeer

ceeb[Ceer kesueer.
(De) DeCegDebke
(ye) DeCegJemlegceeve
(ke) DeCegee Deekeej ([) DeCeges IeveHeU

8.

vetueB[medee De<keebvegmeej eleske DeeJee cetueJeees

iegCeOece& .......... cetueJeeeceeCes Dee{Uleele.
(De) Heefnuee
(ye) ogmeNee
(ke) eewLee
([) meneJee

9.

SketCe 56 cetueJeebHewkeer vetueB[med ............ Heelee

cetueJeebeer ceeb[Ceer ke ekeuee.
(De) Hees@efeDece
(ye) ce@ivesefeDece
(ke) ke@efueDece
([) meesef[Dece

10.

vetueB[medee DeeJele&meejCeerle ........... Jeeetbee eesOe

ueeieuee vemeueeves meceeJese veJnlee.
(De) efveef<ee
(ye) cetU
(ke) eYeeefmele
([) efJe<eejer

1.3

ceW[sefueJneer DeeJele&meejCeer

11.

............ leeJesUer %eele Demeuesuee meJe& cetueJeebee

meceeJese Demeuesueer DeeJele&meejCeer leeej kesueer.
(De) ceesmues
(ye) vetueB[med
(ke) [esyesjeevej
([) ceW[sefueJn

12.

ceW[sefueJnee DeeJeleea efveece .......... Jej DeeOeejerle

Deens.
(De) DeCegDebke
(ye) DeCeges Jemlegceeve
(ke) DeCegyebOe
([) DeCetee Dekeej

13.

ceW[sefueJnves
leeee DeeJele&meejCeerle .........
cetueJeebee meceeJese kesuee.
(ye) 65
(De) 116
(ke) 63
([) 108
DeeJele&meejCeerleerue ....... DeesUeRvee DeeJele&ves cnCeleele.
(De) uebyeJeleg&Uekeej
(ye) GYee
(ke) Dee[Jee
([) eflejkeee

14.

F. 10 Jeer : efJe%eeve DeeefCe leb$e%eeve

15.

ceW[sefueJnee DeeJele&meejCeerle ......... kejerlee

efveefele Demes mLeeve veJnles.
(De) Dee@eqkemepeve
(ye) ke@efueDece
(ke) nee[^espeve
([) mke@efv[Dece

TARGET Publications

23.

24.

1.4

DeeOegefveke DeeJele&meejCeer

16.

ceW[sefueJnee DeeJele&meejCeerleerue Fkee-yeesje@ve cnCepese

.........
(De) mkeBef[Dece
(ye) egjsefveDece
(ke) ie@efueDece
([) pecexefveDece

25.

......... ee celes DeCegJemlegceeve ne cetueJeeee

cetueYetle iegCeOece& vemetve DeCegDebke ne Deens.
(De) ceesmues
(ye) vetueBC[dme
(ke) [esyesjeevej
([) ceW[sefueJn

26.

17.

18.

DeCegDebke ne DeCegkeWkeeleerue .......... eer mebKee

oe&efJelees.
(De) Fueske^e@ve
(ye) eese@ve
(ke) veg^e@ve
([) keCe

19.

DeeOegefveke DeeJele&meejCeerleerue ........... DeeJele&veele

Hekele oesve cetueJes Deensle.
(De) meeleJee
(ye) ogmeNee
(ke) Heefnuee
([) meneJee

20.

DeeOegefveke DeeJele&meejCeeree ogmeNee DeeefCe eflemeNee

DeeJele&veele eleskeer ........ cetueJes meceeefJe< Deensle.
(ye) 8
(De) 7
(ke) 9
([) 10

21.

22.

DeeOegefveke DeeJele&meejCeeree eewLee DeeefCe ..........

DeeJele&veele 18 cetueJeebee meceeJese Deens.
(De) meneJee
(ye) meeleJee
(ke) HeeeJee
([) eflemeNee
DeeOegefveke DeeJele&meejCeerleerue meJee&le ceesee Demeuesuee
......... DeeJele&veele 32 cetueJeebee meceeJese Deens.
(De) eewLee
(ye) HeeeJee
(ke) meneJee
([) meeleJee

27.

28.

29.

30.

31.

32.

........... DeeJele&ve ns DeHetCe& Deens.

(De) meeleJes
(ye) eewLes
(ke) meneJes
([) HeeeJes
efveeq<ee Jeeetbee meceeJese Demeuesuee ...........
DeeJele&meejCeeree meJee&le GpeJee yeepetme Deens.
(De) veJeJee ie
(ye) melejeJee ie
(ke) DejeJee ie
([) meesUeJee ie
nsefueDece Jeefleefjkele Flej meJe& efveeq<ee Jeeetbee
yeenelece ke#esle .......... Fueske^e@ve Demeleele.
(De) 3
(ye) 6
(ke) 4
([) 8
ieCe 3 les 12 ceOeerue cetueJeebvee ......... cnCeleele.
(De) emeeceeve cetueJes
(ye) mebeeceke cetueJes
(ke) Deeblej mebeeceke cetueJes
([) etve ieCe cetueJes
DeeOegefveke DeeJele&meejCeer .......ieele efJeYeeieueer iesueer.
(De) mene
(ye) eej
(ke) Dee
([) oesve
ieCe 1 Je 2 ceOeerue cetueJeebvee ........... cnCeleele.
(De) Smed Keb[
(ye) Heer Keb[
(ke) [er Keb[
([) SHed Keb[
.......... meJe& ekeejeer cetueJes Demeleele.
(De) Smed Keb[
(ye) Heer Keb[
(ke) [er Keb[
([) SHed Keb[
......... ner cetueJes JeeetHeele Demeleele.
(De) etve ieCe
(ye) 1 ieCe
([) 3 ieCe
(ke) 2 ieCe
........... ner efveeq<ee cetueJes Demeleele.
(De) Ieve
(ye) Je
(ke) DeOe&Ieve
([) Jeeet
DeeJele&meejCeeree leUeeer Demeuesuee cetueJeebvee
.............. cetueJes cnCeleele.
(De) SHed Keb[
(ye) Heer Keb[
(ke) [er Keb[
([) Smed Keb[
eeUe : cetueJeebeer

F. 10 Jeer : efJe%eeve DeeefCe leb$e%eeve

TARGET Publications

33.

34.

35.

36.

[er Keb[ cetueJes DeeefCe SHed Keb[ cetueJes ..........

Deensle.
(De) Oeeletmee
(ye) Oeelet
(ke) DeOeelet
([) eeHewkeer veener
DeeJele&veele meJe&meeOeejCeHeCes DeCegeer ef$epee ............
(De) GpeJeer ke[tve [eJeerke[s keceer nesles.
(ye) [eJeerke[tve GpeJeerke[s keceer nesles.
(ke) [eJeerke[tve GpeJeerke[s Jee{le peeles.
([) efmLej jenles.
ieCeeleerue DeCegeer ef$epee ...........
(De) Jeve Keeueer esleevee keceer nesles.
(ye) Keeuetve Jej peeleevee Jee{les.
(ke) Jeve Keeueer esleevee Jee{le peeles.
([) efmLej jenles.

39.

40.

(ye) nsefueDece
([) efmeefuekee@ve

DeeJele&veele Oeeletes iegCeOece& .............

(De) [eJeerke[tve GpeJeerke[s keceer nesleele.
(ye) GpeJeerke[tve [eJeerke[s keceer nesleele
(ke) [eJeerke[tve GpeJeerke[s Jee{le peeleele
([) efmLej jenleele.
DeeJele&veele DeOeeletbes iegCeOece& ...........
(De) [eJeerke[tve GpeJeerke[s keceer nesleele.
(ye) GpeJeerke[tve [eJeerke[s Jee{le peeleele
(ke) [eJeerke[tve GpeJeerke[s Jee{le peeleele
([) efmLej jenleele.
........... cetueJeebee yeenelece ke#esle
Fueske^e@vemed Demeleele.
(De) Smed Keb[
(ye) [er Keb[
(ke) Heer Keb[
([) SHed Keb[

eeUe : cetueJeebeer

42. 90

les 103 DeCegDebke Demeuesuee 14 cetuebJeebvee

........... cnCeleele.
(De) ueBLesveeF&[med
(ye) De@eqkeveeF&[med
(ke) n@ueespesvme
([) efveeq<ee Jeeet

43

1.0

37. 14 Jee ieCeeleerue ........... ns Heefnues cetueJe Deens.

38.

ueBLesveeF&[medceOes ........... cetueJes Demeleele.

(De) 12
(ye) 10
(ke) 8
([) 14

SHed Keb[eleerue cetueJeebee ............ yeenelece

ke#ee DeHetCe& Demeleele.
(De) Ske
(ye) oesve
(ke) leerve
([) eej

efjkeecee peeiee Yeje

.......... ns ke[ses cetueJe Deens.

(De) yeesje@ve
(ye) nsefueDece
(ke) ke@efueDece
([) js[e@ve
(De) yeesje@ve
(ke) keeye&ve

41.

les

1.

Heefjee
............ cetueJes, mebegie efkebJee efceeCeeee
mJeHeele Dee{Uleele.

1.1.

[esyesjeevejeer ef$ekes

*2.

leerveee ieele ceeb[Ceer kesuesuee cetueJeebvee

.........cnCeleele.

3.

........... es DeCegJemlegceeve ns efueefLeDece DeeefCe

Hees@efeDeceee DeCegJemlegceeveeee mejemejer Flekes
Demeles.

4.

........... %eele cetueJeebHewkeer keener ef$ekes eesOet

ekeuee.

5.

[esyesjeevej ............ efJeeeHeerele jmeeeveeem$e Je

Deew<eOeeem$eeee eeOeeHeke Peeuee.

1.2

vetueB[medeer De<kes

*6.

cetueJeebeer ceeb[Ceer kejCeeee vetuBbe[medee efveeceeme

.......... cnCeleele.

7.

........... ee veblej eleske DeeJee cetueJeees

iegCeOece& HeefnueemeejKes vemeleele.

8.

vetueB[medee DeeJele&meejCeerle ........ee meceeJese

veener.
3

F. 10 Jeer : efJe%eeve DeeefCe leb$e%eeve

TARGET Publications

1.3

ceW[sefueJneer DeeJele&meejCeer

22.

9.

ceW[sefueJnee DeeJele&meejCeerle ........... DeeJele&ves

Deensle.

DeeOegefveke DeeJele&meejCeerleerue
...........cnCeleele.

GYee

mlebYeevee

23.

*10.

ceW[sefueJnee DeeJele&meejCeerleerue Fkee De@uegefceefveDece

cnCepese DeeOegefveke DeeJele&meejCeerleerue ............
nese.

meceeve .......... cetueJes meceeve jemeeeefveke iegCeOece&

oe&efJeleele.

24.

DeeOegefveke DeeJele& meejCeeree .......... ceOes

n@ueespeveuee mLeeve efoues Deens.

11.

ceW[sefueJnee DeeJele&meejCeerleerue
cnCepese ............

Fkee-efmeefuekee@ve

25.

........... cetueJeebee yeenelece oesve ke#ee DeHetCe&

Demeleele.

12.

eesOe ve ueeieuesuee cetueJeebkejerlee ............ ee

DeeJele&meejCeerle efjkele peeiee sJeuee neslee.

26.

.......... cetueJeebee oesve ke#ee Demeleele

ueBLesveeF&[me DeeefCe De@keerveeF&[med

13.

ceW[sefueJnee DeeJele&meejCeerle ............ ns cetueJe

n@ueespeve yejesyej sJeues Demeues lejer leebes iegCeOece& JesieUs
Deensle.

27.

ueBLesveeF&[ DeeefCe De@keerveeF&[ ............. Keb[eleerue

cetueJes Deensle.

28.

........... ee Keb[eleerue cetueJeebJeefleefjkele Smed Keb[

DeeefCe Heer Keb[ eeleerue cetueJeebee yeenelece ke#ee
DeHetCe& Demeleele.

1.4

DeeOegefveke DeeJele&meejCeer

14.

DeeOegefveke DeeJeleea efveeceebJej DeeOeejerle DeeJele&meejCeerme

............ DeeJele&meejCeer Demes cnCeleele.

29.

15.

DeeOegefveke DeeJele&meejCeerle cetueJeebes JeieeakejCe

leebee .............. DeeOeejs kesues peeles.

cetueJeeeer .......... ner leeee yeenelece ke#esleerue

mebegpee Fueske^e@ve vegmeej jefJeueer peeles.

30.

*16.

DeeJele&meejCeeree ............. Keb[eleerue cetueJes ner

meeceeve leeHeceeveeuee JeeegHeele Dee{Uleele.

........... cnCepes DeCegkesbkeeHeemetve yeenelece ke#eses

Deblej nese.

31.

meJe&meeOeejCeHeCes Oeeletbes ............ JeieUues peeleele.

17.

meve 1913 ceOes ceesmues ee eem$e%eeves Demee eesOe

ueeJeuee keer DeCegJemlegceeveebke ne cetueJeeee cetueYetle
iegCeOece& vemetve ........... ne Deens.

32.

............ ceOes Flej DeCegbeer osJeeCe IesJeeCe nesles.

33.

Oeeletvee .......... cnCeleele.

34.

DeOeeletvee .......... cnCeleele.

*18. M ee

Oeeletee keueesjeF&[es jsCetmeg$e MCl2 Deens. M ne

Oeelet DeeJele&meejCeerle ......... ee ieCeeleerue Oeeleg Deens.

19.

DeeOegefveke DeeJele&meejCeerme ............ DeeOegefveke

DeeJele&meejCeer Demesner cnCeleele.

*20.

Oeelet DeeefCe DeOeelet Demes oesIeebesner iegCeOece&

oe&efJeCeeNee cetueJeebme ........... cnCeleele.

21.

Skeee cetueJeeee meJe& ........... ceOes

DeCegJemlegceeve efYevve Demeues lejer leebee DeCegDebke Skee
Demelees.

Gllejs:
1. HeoeLe&
3. meesef[Dece
5. pesvee
7. ke@efueDece
9. meele
11. pecexefveDece
13. ceBiesveerpe
15. mebegpee
17. DeCegDebke

2.
4.
6.
8.
10.
12.
14.
16.
18.

ef$ekes
[esyesjeevej
vetue@C[medeer De<kes
efveeq<ee Jeeet
ie@efueDece
ceW[sefueJn
DeeOegefveke
0 les 18
2 Sme

eeUe : cetueJeebeer

F. 10 Jeer : efJe%eeve DeeefCe leb$e%eeve

TARGET Publications

19.
21.
23.
25.
27.
29.
31.
33.

oerIe&esCeer
mecemLeeefvekeeb
ieCe
mebeeceke
SHed Keb[
mebegpee
Fueske^e@ve
Oeve eYeeefjle

20.
22.
24.
26.
28.
30.
32.
34.

Oeelegmee
ieCe
ieCe 17
Deeblej mebeeceke
etve Keb[
DeCegeer ef$epee
DeOeelet
$eCe eYeejerle

Keeueerue eveebeer Skee Jeekeeele Gllejs

efuene
1.1

[esyesjeevejeer ef$ekes

1.

cetueJeebee Jeieer&kejCeemeeer [esyesjeevejves

ef$ekeebee eesOe kesJne ueeJeuee?
Gllej: meve 1829 ceOes [esyesjeevejves ef$ekes eesOeueer.
2.

1.4
6.

ceesmues keesCe neslee?

Gllej: ceesmues ne efyeere HeoeLe& Jew%eeefveke neslee peeves
DeCegDebkeeJej DeeOeeefjle DeeOegefveke DeeJele&meejCeer
ceeb[ueer.
7.

DeeOegefveke DeeJele&meejCeerle efkeleer DeeJele&ves Deensle?

Gllej: DeeOegefveke DeeJele&meejCeerle meele DeeJele&ves Deensle.
8.

DeeOegefveke DeeJele&meejCeerle efkeleer ieCe Deensle?

(Dee@kees 09)
Gllej: DeeOegefveke DeeJele&meejCeerle Deje ieCe Deensle.
9.

DeukeOeceea Oeelet keesCeles?

Gllej: ieCe 1 ceOes DeukeOeceea Oeelet Deensle.
10.

DeecueejerOeceea ce=oe Oeelet keesCeles?

Gllej: ogmeNee ieCeele DeecueejerOeceea ce=oe Oeelet Deensle.

[esyesjeevejes cetueJeebes JeieeakejCe efveHeeesieer

kee jues?
Gllej: [esyesjeevejes cetueJeebes JeieeakejCe efveHeeesieer jues
keejCe %eele Demeuesuee cetueJeebHewkeer keener
cetueJeebeere ef$ekes Dee{Uueer Hejbleg Flejebvee ef$ekeebes
efveece ueeiet veJnles.

11.

1.2

13.

vetueBC[medeer Dekes

3.

cetueJeebee JeieeakejCeemeeer De<keebee efveece

keesCeer kesuee?
Gllej: vetueB[medves cetueJeebee JeieeakejCeemeeer Dekeebes
efveece kesues.
1.3

ceW[efueJneer DeeJele&meejCeer

4.

cetueJeebee DeCegJemlegceeveebke DeeefCe leebes

iegCeOece& eebeeleerue mebyebOe keesCeer DeYeemeues ?
Gllej: ceW[sefueJnves cetueJeebee DeCegJemlegceeveebke DeeefCe leebes
iegCeOece& eebeeleerue mebyebOe DeYeemeues.
5.

ceW[sefueJneer DeeJele&meejCeer cnCepes keee?

Gllej: DeeJele&efveeceeJej DeeOeeefjle cetueJeebee meejCeerleerue
ceeb[Ceerueee ceW[sefueJneer DeeJele&meejCeer cnCeleele.
eeUe : cetueJeebeer

DeeOegefveke DeeJele&meejCeer

DeeOegefveke DeeJele&meejCeerleerue DeHetCe& DeeJele&ves

keesCeleer?
Gllej: DeeOegefveke DeeJele&meejCeerleerue meeleJes DeeJele&ve DeHetCe&
Deens.
12.

n@ueespeve cnCepes keee?

Gllej: melejeJee ieCeeleerue cetueJeebvee n@ueespeve cnCeleele.
efveeq<ee Jeeet cnCepes keee? les keesCelee ieCeele
Demeleele?
Gllej: DejeJee ieCeeleerue etve mebegpee Demeuesuee JeeetHe
cetueJeebvee efveeq<ee Jeeet cnCeleele.
14.

DeeOegefveke DeeJeleea efveece cnCepes keesCelee

efveeceele megOeejCee Deens?
Gllej: ceW[sefueJnee DeeJeleea efveeceele megOeejCee keve
DeeOegefveke DeeJeleea efveece leeej Peeues.
15. efveeq<ee JeeetHe cetueJeebee yeenelece ke#esle
efkeleer Fueske^e@vme Demeleele?
Gllej: efveeq<ee JeeetHe cetueJeebee yeenelece ke#esle Dee
Fueske^e@vme Demeleele. eeuee DeHeJeeo Hekele nsefueDeceee
Deens. nsefueDeceee yeenelece ke#esle oesve Fueske^e@vme
Demeleele.
5

F. 10 Jeer : efJe%eeve DeeefCe leb$e%eeve

Keeueerue eveebeer Gllejs efuene

1.0

Heefjee

1.

HetJeea efkeleer cetueJeebes JeieeakejCe kesues nesles?

cetueJeebee JeieeakejCeele keesCelee De[eCeer
Deeuee?
Gllej: i. HetJeea %eele Demeuesuee cetueJeebee cetueYetle
iegCeOecee&vegmeej leebeer Oeelet DeeefCe DeOeelet Deeer
Jeie&Jeejer kejCeele Deeueer nesleer.
ii. veblej Dee{Uuesuee keener cetueJeebceOes Oeelet
DeeefCe DeOeelet Deee oesIeebeener iegCeOecee&ee
meceeJese neslees. leecegUs JeieeakejCe meejCeerle
Deee cetueJeebes mLeeve efveefele kejlee esT
ekeues veener.
1.1

[esyesjeevejeer ef$ekes

2.

[esyesjeevejee ef$ekeebeer Jewefe<es meebiee

Gllej: [esyesjeevejee ef$ekeebeer Jewefe<es :
i.
cetueJeebee iegCeOecee&ee DeeOeejs JeieeakejCe
kejCeemeeer [esyesjeevejee ef$ekeebee JeeHej
kesuee.
ii. eleske ef$ekeele cetueJeebes iegCeOece& meceeve Demeleele.
iii. eleske ef$ekeeceOes cetueJeebeer ceeb[Ceer e{lee
DeCegJemlegceeveeee eceeves kesueer peeles.
iv. eleske ef$ekeeleerue ceOeuee cetueJeees
DeCegJemlegceeve ns meeOeejCele: oesve Deve
cetueJeebee DeCegJemlegceeveebee mejemejer Flekes
Demeles.
3.

[esyesjeevejee ef$ekeebleerue $eter meebiee.

Gllej: i. [esyesjeevejee ef$ekeebleerue efveece keener
cetueJeebeeyeeyele ueeiet nesle veJnles. leecegUs
meJe& cetueJeebes JeieeakejCe nesT ekeues veener.
ii. keener JesUe ef$ekeeleerue ceOeuee cetueJeebee
DeCegJemlegceeve DeeeefCe Flej oesve cetueJeebee
DeCegJemlegceeveebee mejemejerle yejere leHeeJele
Dee{Uueer.
6

TARGET Publications

1.2

vetueBC[medeer De<kes

4.

vetueB[medee De<keeeer ue#eCes

Gllej: i. cetueJeebeer ceeb[Ceer leebee DeCegJemlegceeveeee
e{lee eceeves kesueer Demelee, eleske DeeJee
cetueJeees iegCeOece& Heefnuee cetueJeeeceeCes
Demeleele.
ii. SketCe
56 cetueJeebHewkeer
vetueB[meduee
ke@efueDeceHeelee cetueJeebeer ceeb[Ceer kejlee
Deeueer.
iii. ke@efueDeceveblejee eleske DeeJee cetueJeebes
iegCeOece& Heefnuee cetueJeemeejKes Dee{Uues
veener.
iv. vetueB[medee celes 56 cetueJes nesleer Hejbleg veblej
Deveske cetueJes eesOeueer iesueer.
v. %eele cetueJeebHewkeer oesve efYevve iegCeOecee&ee
cetueJeebvee vetueBC[medves Skee mLeeve efoues.
vi. efveeq<ee Jeeetbee eesOe ueeieuee vemeueeves leebvee
vetueBC[medee De<keeble mLeeve veener.
1.3

ceW[sefueJneer DeeJele&meejCeer

5.

ceW[efueJnves DeeJele&meejCeerle DeCegJemlegceeve ne

cetueYetle iegCeOece& DeefOeke cenllJeeee kee
jefJeuee?
Gllej: i. ceW[sefueJnves cetueJeees DeCegJemlegceeve DeeefCe
leeee Yeewefleke Je jemeeeefveke iegCeOecee&leerue
veeles eesOeues.
ii. cetueJeebee jemeeeefveke iegCeOecee&es Heefj#eCe
kejleevee Dee@eqkemepeve DeeefCe nee[^espeve ns Jeeet
Deefleefeeeeerue Demetve Flej cetueJeebeer
jemeeeefveke efeee nesTve Deveske mebegie leeej
nesleele Demes Dee{Uues.
iii. mebegieebes efJeues<eCe kejleevee ceW[sefueJnuee Demes
Jeeues keer, cetueJeees DeCegJemlegceeve ne
cetueYetle iegCeOece& leebes JeieeakejCeele Deefleee
cenllJeeee Deens.
eeUe : cetueJeebeer

F. 10 Jeer : efJe%eeve DeeefCe leb$e%eeve

TARGET Publications

pee cetueJeebee yeenelece ke#esle 5,6,7,8 Fueske^e@ve

Deensle leer meJe& DeOeelet Deensle.
leecetUs cetueJeebes JeieeakejCe KeeueerueeceeCes kejlee
esF&ue.
Oeelet Na11, Mg12, Al13
DeOeelet P15, S16, Cl17, Ar18
efmeefuekee@ve (Si14) ceOes eej mebegpee Fueske^e@ve Demeueeves
les Oeeletmee cetueJe Deens.

4.

cetueJe

Fueske^e@ve mebHeCe
K, L, M, N.
2,8,2

ce@ivesefeDece (Mg)
ke@efueDece (Ca)
Heueesjerve (F)
keueesjerve (Cl)
5.

2,8,8,2
2,7
2,8,7

efouesuee cetueJeebceOes efYeVe Fueske^@eve mebegpee Deensle.

Heefnuee pees[erle 2 Je ogmeNee pees[erle 7 mebegpee Fueske^@eve
Deensle.

2.

cetueJe

6.

cetueJe

DeCegDebke

yeesje@ve (B)
Dee@eqkemepeve (O)
mees[erDece (Na)
De@uegefceveerDece (Al)
meuHej (S)
Hees@efeDece (K)

K, L, M, N.
2,3

2,6

11

2,8,1

13

2,8,3

16

2,8,6

19

2,8,8,1

ke=leer 1.6 (HeeeHegmleke He=< e. 6)

Gllej:
1.
cetueJe
Fueske^e@ve mebHeCe
mees[erDece (Z=11)
ce@ivesefeDece (Z=12)
De@uegefceveerDece (Z=13)
efmeefuekee@ve (Z=14)
Hee@mHejme (Z=15)
meuHej (Z=16)
keueesjerve (Z=17)
Dejiee@ve (Z=18)

K, L, M, N.
2,8,1

2,8,2
2,8,3
2,8,4
2,8,5
2,8,6
2,8,7
2,8,8

pee cetueJeebee yeenelece ke#esle 1,2,3 Fueske^e@ve

Deensle leer meJe& Oeelet Deensle.
eeUe : cetueJeebeer

ce@ivesefeDece (Z=12)
Hees@efeDece (Z=19)
Dejiee@ve (Z=18)
keueesjerve (Z=9)

Fueske^e@ve
mebHeCe

Fueske^e@ve mebHeCe
K, L, M, N.
2,8,2

2,8,8,1
2,8,8
2,7

ke=leer 1.7 (HeeeHegmleke He=< e. 7)

Gllej :
1
meJe& ieCeebleerue 20 cetueJes Keeueerue eceeCes1. nee[^espeve (H1)
2. yesjerDece (Be4)
3. mkeB[erDece (Sc21) 4. ef@efveDece (Ti22)
5. Je@vee[erDece (V23) 6. eesefceDece (Cr24)
7. cB@eieveerpe (Mn25) 8. Deeeve& (Fe26)
9. keesyeeu(Co27)
10. efvekesue (Ni28)
11. kee@Hej(Cu29)
12. efPebke (Zn30)
13. yeesje@ve (B5)
14. keeye&ve (C6)
15. veee^espeve (N7)
16. Deeeqkemepeve (O8)
17. Heueesjerve (F9)
18. efveDee@ve (Ne10)
19. mesefjDece (Ce58) 20. LeesjerDece (Th90)
2.

Smed Keb[ cetueJes nee[^espeve (H1), yesjerDece (Be4)

Heer Keb[ cetueJes yeesje@ve (B5), keeye&ve (C6),
veee^espeve (N7), Deeeqkemepeve (O8), Heueesjerve (F9),
efveDee@ve (Ne10)
[er Keb[ cetueJes - mkeB[erDece (Sc21), ef@efveDece
(Ti22), Je@vee[erDece (V23), eesefceDece (Cr24),
ce@iveerpe (Mn25)
23

F. 10 Jeer : efJe%eeve DeeefCe leb$e%eeve

TARGET Publications

Deeeve& (Fe26), keesyeeu(Co27), efvekesue (Ni28),

kee@Hej(Cu29), efPebke (Zn30)
SHed Keb[ cetueJes - efmejerDece (Ce58), LeesjerDece

iejpe Deens. leecegUs leebeer yeeneke#ee HetCe&

nesF&ue. cnCetve Hee@mHejme, meuHej,DeeefCe
keueesjerveeer mebegpee Devegeces
3,2,1 Deens.

(Th90).
3.

cetueJes DeeefCe leebes ieCe KeeueerueeceeCes:

cetueJes
ieCe
cetueJes
ieCe
Cu29
H1
11 efkebJee I B
1 efkebJee I A
Be4
12 efkebJee II B
2 efkebJee II A Zn30
Sc21
13 efkebJee III A
3 efkebJee III B B5
Ti22
4 efkebJee IV B C6
14 efkebJee IV A
V23
15 efkebJee VA
5 efkebJee V B N7
Cr24
16 efkebJee VI A
6 efkebJee VI B O8
Mn25 7 efkebJee VII B F9
17 efkebJee VII A
Fe26
18 efkebJee O
8 efkebJee VIII Ne10
Co27
3 efkebJee III B
9 efkebJee VIII Ce58
Ni28
3 efkebJee III B
10 efkebJee VIII Th90

ke=leer 1.8 (HeeeHegmleke He=< e. 7)

Gllej:
1. De. mebegpee cnCepes cetueJeeeer DeefYeefeee
kejCeeeer #ecelee.
ye. meJe&meeOeejCeHeCes cetueJeeeer mebegpee
cnCepes
leeee DeCegee yeenelece ke#esleerue
Fueske^@eveeer mebKee
ke. yeenelece ke#esle 3 Hes#ee peemle Fueske^e@ve
Demeleerue lej yeenelece ke#esle 8 Fueske^e@ve HetCe&
kejCeekejerlee ueeieCeejer
Fueske^@eveeer mebKee cnCepes leeeer mebegpee.
Goe.
De. Oeelet Na11(2,8,1) Mg12(2,8,2)
Al13(2,8,3)
cnCepes
mees[erDece,
ce@ivesefeDece,De@uegefceveerDeceeer mebegpee Devegeces
1,2,3 Deens.
ye. DeOeelet P15(2,8,5),
S16(2,8,6)
Cl17(2,8,7), Ar18(2,8,8) P,S,Cl eebvee
Devegeces 3,2,1 Fueske^@eveeer
24

2.

DeCegDebke 8,14, 17 DeeefCe 20 Demeuesuee

cetueJebeeer mebegpee Devegeces 2,4,1 DeeefCe 2 Deens.

3.

DeeJele&veele mebegpesle yeoue DeeJele& meejCeerle

[eJeerke[tve GpeJeerke[s peeleevee Oeeletbeer mebegpee 1 les 4
ves Jee{les lej DeOeeletceOes 4 les 0 Deeer keceer nesle
peeles.
ieCeeceOes mebegpesle yeoue eleske ieCeeleerue
cetueJebeeer Fueske^@eveeer mebKee meceeve Demeueeves
ieCeele Jeve Keeueer peeleevee mebegpee meceeve jenles.

ke=leer 1.9 (HeeeHegmleke He=< e. 8)

Gllej :
1. De. eflemeNee DeeJele&veeleerue cetueJebeee DeCet
ef$epesee Glejlee ece
Na Mg Al
Si
P
S
CI
DeeJele&ve
cetueJes
190 160 143 132 128 127 99
DeCet
ef$epee(pm)
ye.

nese,leebeer ceeb[Ceer DeeJele&meejCeervegmeej

kejCeele Deeueer Deens.
ke. meJee&le ceeser DeCegef$epee Demeuesues cetueJe
mees[erDece (Na) cnCepes 190 pm Deens. lej
CI keueesjerveeer DeCeg ef$epee 99 pm meJee&le
keceer Deens
[. DeeJele&veele [eJeerke[tve GpeJeerke[s DeCegef$epee
keceer Deens.
2.

De. ieCe 17 ceOeerue cetueJebeeer DeCetb ef$epesee

e{lee eceeves ceeb[Ceer
ieCe 17 cetueJes
DeCet ef$epee

Cl

Br

72

99

144

133

eeUe : cetueJeebeer

F. 10 Jeer : efJe%eeve DeeefCe leb$e%eeve

TARGET Publications

ye.

nese, leebeer ceeb[Ceer DeeJele&meejCeervegmeej

kejCeele Deeueer Deens.
ke. meJee&le ceeser cnCepes 133 DeCet ef$epee Demeuesues
cetueJes Deeees[erve (I) Deens lej Heueesjerve (F)
eer DeCegef$epee meJee&le keceer cnCepes 72 pm
Deens.
[. ieCeeceOes Jeve Keeueer DeCegef$epee Jee{les.

Gllej: De.

ne efveeq<ee Jeeet Deens, efveDee@ve (Ne)

keejCe Fueske^e@ve mebHeCe 2,8 Deens.
ye. F ne n@ueespeve Deens.DeCegDebke 17 ne keueesefjve
(Cl) ee Deens. Fueske^e@ve mebHeCe 2,8 7 Deens.
ke. B ee DeCegDebke 11 Deens, Fueske^e@ve mebHeCe
2,8,1 Deens.
F ee DeCegDebke 17 Deens, Fueske^e@ve mebHeCe
2,8,7 Deens.
leeej mebegieees met$e BF Demesue.
[. C es Fueske^e@ve mebHeCe 2,8,2 lej E es 2,6
Deens.

cenllJeees
1.

Keeueerue Hewkeer keesCelee Deeke=leerletve leerve ke#ee

Demeuesuee cetueJeeeer DeCegef$epee jsKeeueer
Deens?
ke.
De
ye
+r

+ r

Gllej : ye.
DeeJele&meejCeerle Jeve Keeueer peeleevee Jee{le veener.
De. DeCet ef$epee
ye. Oeelet iegCe
ke. mebegpee Fueske^e@ve
[. ke#ee mebKee
Gllej: ye.
2.

3.

Keeueerue lekeleele A, B,C,D,E DeeefCe F ner mene

cetueJes (ee cetueJebeee eem$eere meb%ee veenerle)
DeeOegefveke DeeJele& meejCeerle leebee DeCegDebke 3 les
18 meefnle efoueer Deensle.
3A

11
B

12
C

13

14
D

15

8
E
16

10G

17
F

18

De. eeHewkeer efveeq<ee Jeeet keesCeles?

ye. eeHewkeer n@ueespeve keesCeles?
ke. pej B ee F eer mebeesie Peeuee lej leeej
Peeuesuee mebegieees met$e keee Demesue?
[. C DeeefCe E eer Fueske^e@ve mebHeCe efuene.
eeUe : cetueJeebeer

4.

cetueJe X (DeCegDebke 17) Y eer (DeCegDebke

20) mebeesie keve oesve ke#ee Demeuesues nueeF&[
leeej kejles.
De. DeeJele&meejCeerle X DeeefCe Y es mLeeve
meebiee.
ye. X DeeefCe Y es Oeeleg Je DeOeeleg ceOes
JeieeakejCe keje.
ke. Y cetueJeeee Dee@eqkemeF&[es met$e efuene.
Gllej: De. X ee DeCetDebke 17 Deens.leecegUs Fueske^e@ve
mebHeCe 2,8,7 cnCetve mebegpee 1 Deens. Y ee
DeCegDebke 20 Deens. leecegUs Fueske^e@ve mebHeCe
2,8,8,2 cnCetve mebegpee 2 Deens.cnCetve mebegie
YX2 Demesue.
ye. X Fueske^e@ve Iesle Deens leecegUs lees DeOeelet
Deens. lej Y Fueske^e@ve osle Deens leecegUs lees
Oeelet Deens.
ke. Y eer mebegpee 2 Deens. Dee@eqkemepeveeer mebegpee 2
Deens. cnCetve Y ee Dee@eqkemeF&[es met$e YO
Demesue.

5.

keueesjerve, yeesceerve Je Deeees[erve ner [esyesjeevejeer

ef$ekes nesleer. keueesjervees DeCegJemletceeve 35.5 DeeefCe
Deeees[ervees DeCegJemletceeve 126.9 Deens. yeesceervees
DeCegJemlegceeve efkeleer Demesue?
25

F. 10 Jeer : efJe%eeve DeeefCe leb$e%eeve

TARGET Publications

Gllej: keueesjerve, yeesceerve Je Deeees[erve ner [esyesjeevejee

ef$ekeeleerue Deensle. lee efveeceevegmeej yeesceervees
DeCegJemlegceeve ns keueesjerve
Je
Deeees[erveee
DeCegJemlegceeveeee mejemejer Flekes Demesue.
yeesceervees DeCegJemlegceeve =

126.9 + 35.5
2

= 81.2

yeesceervees DeCegJemlegceeve meJe&meeOeejCeHeCes 81 esF&ue

(ele#e DeCegJemlegceeve 79.9 Deens).
6.

Keeueer efouesuee cetueJeebes Oeelet DeeefCe DeOeelet

eele JeieeakejCe keje. Gejees meceLe&ve keje.
i.
cetueJe 'X' ee DeCegDebke 11 Deens.
ii. cetueJe 'Y' ee DeCegDebke 16 Deens.
Gllej: i. cetueJe 'X' ne Oeelet Deens. leees Fueske^e@ve
mebHeCe (2, 8, 1) Deens. peJeUee efveeq<ee
Jeeetes mebHeCe (efmLej efmLeleer) eeHle
kejCeemeeer, jemeeeefveke DeefYeefeesle lees
yeenelece ke#esleerue 1 Fueske^e@ve menpe osT
ekelees. ne Oeeletbee efJees<e iegCeOece& Deens.
ii.

cetueJe 'Y' ne DeOeelet Deens. leees Fueske^e@ve

mebHeCe (2, 8, 6) Deens. peJeUee efveeq<ee
Jeeetes mebHeCe (efmLej efmLeleer) eeHle
kejCeemeeer, jemeeeefveke DeefYeefeesle lees
yeenelece ke#ee HetCe& kejCeemeeer 2 Fueske^e@ve
menpe IesT ekelees. ne DeOeeletee efJees<e
iegCeOece& Deens.

7.

cetueJes X, Y, Z ner [esyesjeevejeer ef$ekes Deensle

pej X Je Z eebes DeCegDebke Devegeces 7 DeeefCe
39 Demeleerue lej Y ee DeCegDebke kee{e.
Gej: pej kee X,Y,Z ner [esyesjeevejeer ef$ekes Deensle lej
Y ee DeCegDebke ne X DeeefCe Y ee DeCeg Debkeeee
mejemejer Debke Demesue.

26

7 +39

46

Y ee DeCegDebke =

Y ee DeCegDebke Deboepes 23 Demesue.

= 23

8.

keee Ie[sue? pej

i.
efveeq<ee cetueJeebveer yeenelece ke#esleerue
Fueske^e@ve efouee / IeeueJeuee.
ii. Oeeletbee DeCetee Deekeej keceer Peeuee.
iii. yeenelece ke#eeeer cenllece #ecelee meele
Peeueer.
Gllej: i. pej efveeq<ee cetueJeebveer yeenelece ke#esleerue
Ske Fueske^e@ve IeeueJeuee lej les efveeq<ee cetueJes
jenCeej veenerle. leebvee efmLej efmLeleer
efceUefJeCeemeeer Fueske^e@ve eeHle keve IeeJee
ueeiesue.
ii. pej Oeelegbee DeCetee Deekeej keceer Peeuee lej
keWke Je yeenelece ke#esleerue Fueske^e@ve eebes
Deblej keceer nesF&ue; leecegUs keWke Je yeenelece
ke#esleerue Fueske^e@ve eebleerue efJeoegle egbyekeere
Deeke<e&Ce yeue Jee{sue. Deee ekeejs Oeeletbvee
DeeHeuee yeenelece ke#esleerue Fueske^e@ve osCes /
IeeueJeCes Deekee nesF&ue. leebeer Jeenkelee HeCe
keceer nesF&ue.
iii. pej yeenelece ke#eeeer cenece #ecelee meele
Peeueer lej DeCegke#esle Demeuesuee DeeJee
Fueske^e@ve Heg{ee ke#esle efveIetve peeF&ue. Deee
ekeejs efveeq<ee Jeeet efveeq<ee jenCeej veenerle
DeeefCe efmLej mebHeCe Demeuesuee ogmejee Ske
mebe DeefmlelJeele esF&ue.
9.

Keeueer efouesuee ceeefnleervegmeej cetueJeebes ecegKe

iegCeOece& meebiee.
i.
cetueJe P ne etve ieCeeee Ieke Deens.
ii. cetueJe Q ne ieCe 1 ee Ieke Demetve
leeee DeCetDebke 19 Deens.
iii. cetueJe R ne D Keb[ebee Ieke Demetve
leees oesve yeenelece ke#ee DeHetCe& Deensle.
iv. cetueJe S ne f Keb[ebee Ieke Deens.
v. cetueJe R eeuee oesve JesieJesieUs DeCetDebke
Deensle.
eeUe : cetueJeebeer

F. 10 Jeer : efJe%eeve DeeefCe leb$e%eeve

TARGET Publications

Gllej: i.

cetueJe P ne efveeq<ee Jeeet Demetve leees

Fueske^e@ve mebHeCe efmLej Deens.
ii. cetueJe Q ne Hees@efeece Deens. lees Deecueejer
Oeelet Deens. yeenelece ke#esle 1 Fueske^e@ve Deens.
iii. cetueJe R ne mebeeceke cetueJe Deens. lees
yeoueleer mebegpee oe&efJelees. leeuee eebieueer
ekeekeer Deens.
iv. cetueJe S ns Deeblej-mebeeceke cetueJe
Deens. leeee leerve yeenelece ke#ee DeHetCe&
Deensle. lees yeoueleer mebegpee oe&efJelees. leeuee
mJeleb$eHeCes DeeJele&meejCeeree Keeueer peeiee osCeele
Deeueer Deens. lees Skelej ueBLeeveeF&[ee efkebJee
De@keerveeF&[ esCeeRee meome DemeeJee.
v. cetueJe T ns oesve JesieJesieUe DeCegDebke
Demeuesues cetueJe Deens. cnCepese lees
mecemLeeefveke Deens. T cetueJeebes jemeeeefveke
iegCeOece& meejKese Demeleerue.

10.

Skee cetueJeeee DeCegDebke 13 Deens. leeeer

DeeJele&meejCeerleerue peeiee efuene. Gllejees meceLe&ve
keje.
Gllej: cetueJe A1Deuegefceefveece Deens. leees mLeeve ieCe
3A ceOes Deens. leeee yeenelece ke#esle 3 Fueske^e@ve
Deensle. lees 3 Nee DeeJele&veele Deens keejCe leeee leerve
ke#ee Deensle. (2, 8, 3).
11.

kees[s mees[Jee.
Dee[Jes:
1. peerJevemelJe

B12

R
1

N
6

S
H

M
M

Gllej: Dee[Jes:
1.
4.
6.

Cobalt
Silica
Sulphur

GYes:
2.
3.
5.

Iron
Lithium
Calcium

T
4

I
6

U
M

T
L

H
I
U
M

ceOes Demeuesueer cetueJe

(6)
4.
6.

cetueJe pes JeeUtes Dee@kemeeF&[ Deens. (7)

lJeesee ceueceele JeeHejuee peeCeeje DeOeelet
(7)

GYes:
2.
3.
5.

efnceesiueesefyeveceOes Demeuesuee Oeelet (4)

YeceCeOJeveerle peeeer ye@jer JeeHejueer peeles
lees Oeelet (7)
Oeelet peees Hee@mHes ne[ebceOes Demeles. (7)

eeUe : cetueJeebeer

27