CHÖÔNG 1

KHAÙI QUAÙT VEÀ KINH TEÁ VI

MOÂ

I. Ñoái töôïng, noäi dung vaø phöông

phaùp nghieân cöùu kinh teá hoïc vi moâ
1) Caùc khaùi nieäm veà kinh teá hoïc
a)Kinh teá hoïc
Kinh tãú hoüc laì män khoa hoüc xaî häüi nghiãn cæïu
caïch choün læûa cuía nãön kinh tãú trong viãûc sæí
duûng nguäön taìi nguyãn coï giåïi haûn âãø saín xuáút
caïc loaûi saín pháøm nhàòm thoaí maîn ngaìy caìng täút
hån nhu cáöu cuía con ngæåìi .
b) Kinh teá hoïc vi moâ
Kinh tãú hoüc vi mä nghiãn cæïu sæû hoaût âäüng
cuía nãön kinh tãú bàòng caïch taïch biãût tæìng bäü
pháûn cuía nãön kinh tãú : nghiãn cæïu haình vi
æïng xæí cuía caïc caï nhán vãö caïc haìng hoïa cuû
thãø trãn tæìng loaûi thë træåìng trong mäúi quan
hãû våïi caïc taïc nhán gáy ra båíi hoaìn caính chung.
c) Kinh teá hoïc vó moâ
Kinh tãú hoüc vé mä nghiãn cæïu sæû hoaût
âäüng cuía toaìn bäü nãön kinh tãú nhæ mäüt thãø
thäúng nháút . Nghiãn cæïu sæû tæång taïc giæîa
caïc cáúu khäúi chung trong nãön kinh tãú coï thãø
âiãöu khiãøn âæåüc.
d) Moái quan heä
Kinh tãú hoüc vi mä vaì kinh tãú hoüc vé mä
nghiãn cæïu nãön kinh tãú åí nhæîng goïc âäü khaïc
nhau , tuy nhiãn giæîa chuïng coï mäúi quan hãû
khäng thãø taïch råìi . Kinh tãú vi mä nghiãn cæïu

1
nhæîng tãú baìo , nhæîng bäü pháûn , coìn kinh tãú
vé mä nghiãn cæïu täøng thãø nãön kinh tãú , âæåüc
cáúu thaình tæì nhæîng tãú baìo , nhæîng bäü pháûn
áúy.
Trong thæûc tiãùn kãút quaí kinh tãú vé mä phuû
thuäüc vaìo caïc haình vi cuía kinh tãú vi mä , kinh
tãú quäúc dán phuû thuäüc vaìo sæû phaït triãøn
cuía caïc doanh nghiãûp , cuía caïc tãú baìo kinh tãú
. Kinh tãú vé mä taûo haình lang , taûo mäi træåìng ,
taûo âiãöu kiãûn cho kinh tãú vi mä phaït triãøn.
2) Ñoái töôïng noäi dung vaø phöông
phaùp nghieân cöùu cuûa kinh teá
hoïc vi moâ
a) Ñoái töôïng
Kinh tãú hoüc vi mä nghiãn cæïu tênh quy luáût ,
xu thãú táút yãúu cuía caïc hoaût âäüng kinh tãú vi
mä ( haình vi cuía caï nhán, doanh nghiãûp âäúi våïi
caïc haìng hoïa cuû thãø ... ) Nhæîng khuyãút táût
cuía kinh tãú thë træåìng vãö vai troì cuía quaín lyï
vaì âiãöu tiãút kinh tãú cuía nhaì næåïc âäúi våïi
hoaût âäüng kinh tãú vi mä.
b) Noäi dung
Kinh tãú hoüc vi mä cung cáúp lyï luáûn vaì
phæång phaïp luáûn kinh tãú cho quaín lyï doanh
nghiãûp . Laì khoa hoüc vãö sæû læûa choün hoaût
âäüng kinh tã ú trong phaûm vi doanh nghiãûp , noï
vaûch ra caïc quy luáût , xu thãú váûn âäüng táút
yãúu cuía hoaût âäüng kinh tãú vi mä .
c) Phöông phaùp
+ Phæång phaïp læûa choün kinh tãú täúi æu.
+ Phæång phaïp thæûc haình , váún âãö , tçnh
huäúng.

2
 + Gàõn lyï luáûn våïi thæûc tiãùn knh tãú.
+ Phæång phaïp mä hçnh hoïa vaì cäng cuû
toaïn hoüc .
II) Doanh nghieäp vaø nhöõng vaán ñeà
kinh teá cô baûn cuûa doanh nghieäp
1) Doanh nghieäp vaø chu kyø kinh
doanh
a) Khaùi nieäm doanh nghieäp
Doanh nghiãûp laì täø chæïc kinh doanh haìng
hoïa , dëch vuû theo nhu cáöu thë træåìng vaì xaî
häüi nhàòm muûc âêch thu låüi nhuáûn täúi âa.
Theo luáût doanh nghiãûp do quäúc häüi khoïa 10
kyì hoüp thæï 5 thäng qua ngaìy 12 thaïng 6 nàm
1999 coï hiãûu læûc tæì 1/1/ 2000:“ Doanh nghiãûp
laì täø chæïc kinh tãú coï tãn riãng , coï taìi saín , coï
truû såí giao dëch äøn âënh âæåüc âàng kyï kinh
doanh theo quy âënh cuía phaïp luáût nhàòm muûc
âêch thæûc hiãûn caïc hoaût âäüng kinh doanh “.
b) Kinh doanh
Laì thæûc hieän mäüt hoàûc táút caí caïc cäng
âoaûn cuía quaï trçnh âáöu tæ tæì saín xuáút âãún
tiãu thuû saín pháøm hoàûc cung æïng dëch vuû trãn
thë træåìng nhàòm muûc âêch thu låüi nhuáûn.
c) Quaù trình kinh doanh
Laì quaï trçnh hoaût âäüng kinh tã ú cuía doanh
nghiãûp bao gäöm tæì nghiãn cæïu xaïc âënh nhu
cáöu thë træåìng vãö haìng hoïa , dëch vuû , täø
chæïc quaï trçnh saín xuáút âãún viãûc cuäúi cuìng
laì täø chæïc tiãu thuû haìng hoïa , thu tiãön vãö cho
doanh nghiãp.
d) Chu kyø kinh doanh

3
 Laì khoaíng thåìi gian tênh tæì luïc bàõt âáöu quaï
trçnh kinh doanh cho âãún khi kãút thuïc quaï trçnh
kinh doanh.
2) Nhöõng vaán ñeà kinh teá cô baûn
cuûa moät doanh nghieäp
a) Quyeát ñònh saûn xuaát caùi gì ?
Doanh nghiãûp phaíi xaïc âënh saín xuáút haìng
hoïa hay dëch vuû naìo ? säú læåüng cung æïng bao
nhiãu ? thåìi âiãøm naìo ?
b) Quyeát ñònh saûn xuaát nhö theá
naøo ?
Doanh nghiãûp phaíi xaïc âënh âæåüc phæång
phaïp , hçnh thæïc täø chæïc saín xuáút , trçnh âäü
cäng nghãû æïng duûng . Âiãöu naìy quyãút âënh
cháút læåüng cuía saín pháøm vaì chi phê saín xuáút
.
c) Quyeát ñònh saûn xuaát cho ai ?
Doanh nghiãûp phaíi xaïc âënh saín xuáút ra haìng
hoïa dëch vuû phuûc vuû âäúi tæåüng naìo , quy mä
vaì khaí nàng tiãu thuû bao nhiãu âãø væìa âaût
muûc âêch cuía doanh nghiãûp , væìa âaïp æïng nhu
cáöu xaî häüi.
III) Löïa choïn kinh teá toái öu cuûa doanh
nghieäp
1) Lyù thuyeát löïa choïn
Cung cáúp phæång phaïp luáûn khoa hoüc cho
caïc quyãút âënh trong hoüat âäüng kinh tãú vi mä :
+ Sæû læûa choün laì mäüt táút yãúu khaïch
quan trong hoaût âäüng kinh tãú vi mä . Do caïc
nguäön læûc coï giåïi haûn (mäüt doanh
nghiãûp chè coï säú väún vaì nguäön læûc

4
 nháút âënh ) khäng thãø cuìng mäüt luïc âaïp
æïng nhiãöu muûc tiãu .
+ Sæû læûa choün hoaìn toaìn coï thãø thæûc
hiãûn âæåüc . Do mäùi nguäön læûc coï haûn
âãöu coï thãø sæí duûng noï vaìo muûc âêch
khaïc nhau.
+ Muûc tiãu cuaí sæû læûa choün laì xaïc âënh
muûc âêch , hình thöùc vaì phæång phaïp täút
nháút cho hoaût âäüng kinh tãú vi mä âãø täúi
thiãøu hoïa chi phê maì váùn täúi âa hoïa låüi
êch vaì låüi nhuáûn cuía chuí thãø .
2) Baûn chaát vaø phöông phaùp löïa
choïn kinh teá toái öu

a) Baûn chaát cuûa söï löïa choïn

Baín cháút cuía sæû læûa choün kinh tãú täúi æu
laì giaíi quyãút täút nháút máu thuáùn giæîa nhu
cáöu dæåìng nhæ vä haûn cuía con ngæåìi , cuía xaî
häüi våïi nguäön taìi nguyãn coï giåïi haûn âãø saín
xuáút ra nhæîng cuía caíi âaïp æïng ngaìy caìng täút
hån nhæîng nhu cáöu cuía xaî häüi thäng qua
nhæîng quyãút âënh : Saín xuáút caïi gç ? saín xuáút
nhæ thãú naìo ? saín xuáút cho ai ? trong phaûm vi
tæìng doanh nghiãûp .
b) Phöông phaùp löïa choïn kinh teá toái
öu
Giaíi quyãút baìi toaïn täúi æu trãn cå såí lyï
thuyãút giåïi haûn khaí nàng saín xuáút.
Lyï thuyãút giåïi haûn khaín nàng saín xuáút
âæåüc trçnh baìy qua mä hçnh âæåìng giåïi haûn
khaí nàng saín xuáút .

5
IV) Nhöõng aûnh höôûng ñeán löïa choïn
kinh teá toái öu cuûa doanh nghieäp
1) Taùc ñoäng cuûa quy luaät khan hieám
Nhu cáöu cuía con ngæåìi khäng ngæìng tàng lãn
vaì ngaìy caìng âa daûng , phong phuï ,âoìi hoíi
haìng hoïa vaì cháút læåüng dëch vuû ngaìy caìng
cao, tiãûn êch mang laûi ngaìy caìng nhiãöu. Tuy
nhiãn taìi nguyãn âãø thoía maîn nhæîng nhu cáöu
trãn laûi ngaìy caìng khan hiãúm vaì caûn kiãût
(âáút âai , khoaïng saín , lám saín , haíi saín ...).
Quy luáût khan hiãúm taìi nguyãn so våïi nhu cáúu
cuía con ngæåìi aính hæåíng gay gàõt âãún sæû
læûa choün kinh tãú täúi æu trong hoaût âäüng kinh
tãú vi mä . Dáùn âãún váún âãö læûa choün kinh tãú
täúi æu âàût ra ngaìy caìng càng thàóng vaì thæûc
hiãûn ráút khoï khàn. Âoìi hoíi doanh nghiãûp phaíi
læûa choün nhæîng váún âãö kinh tãú cå baín cuía
mçnh trong giåïi haûn cho pheïp cuía khaí nàng saín
xuáút våïi sæû caûnh tranh ngaìy caìng gia tàng.
2) Taùc ñoäng cuûa quy luaät lôïi suaát
giaûm daàn
Quy luáût låüi suáút giaím dáön cho biãút khäúi
læåüng âáöu ra coï thãm ngaìy caìng giaím khi ta
liãn tiãúp boí thãm nhæîng âån vë bàòng nhau cuía
mäüt âáöu vaìo biãún âäøi(âáöu vaìo khaïc giæî
nguyãn).
Quy luáût låüi suáút giaím dáön âoìi hoíi trong
læûa choün täúi æu doanh nghiãûp phaíi phäúi håüp
âáöu vaìo saín xuáút våïi mäüt tyí lãû täúi æu
3) Taùc ñoäng cuûa quy luaät chi phí cô
hoäi ngaøy caøng taêng

6
 Chi phê cå häüi : laì chi phê âãø saín xuáút ra
mäüt màût haìng âæåüc tênh bàòng säú læåüng
màût haìng khaïc bë boí âi âãø saín xuáút thãm mäüt
âån vë màût haìng âoï.
Quy luáût chi phê cå häüi ngaìy caìng tàng cho
biãút : khi muäún tàng dáön tæìng âån vë màût
haìng naìy , xaî häüi phaíi boí âi ngaìy caìng nhiãöu
säú læåüng màût haìng khaïc :quy luáût âoìi hoíi sæí
duûng taìi nguyãn vaìo saín xuáút caïc màût haìng
khaïc nhau mäüt caïch hiãûu quaí .
4) AÛnh höôûng cuûa moâ hình kinh teá
a) Moâ hình kinh teá chæ huy
-Khaïi niãûm nãön kinh tãú chè huy
-Æu âiãøm vaì nhæåüc âiãøm cuía kinh tãú chè
huy.
-Aính hæåíng cuía kinh tãú chè huy tåïi sæû læûa
choün kinhtãú täúi æu cuía doanh nghiãûp.
Doanh nghiãûp hoaût âäüng theo nhæîng kãú
hoaûch kinh tãú cuía nhaì næåïc , dæûa trãn quan
hãû cáúp phaït , giao näüp saín pháøm háöu nhæ
doanh nghiãûp khäng coï cå häüi læûa choün ,
nhæîng váún âãö kinh tãú cå baín âãöu âæåüc giaíi
quyãút tæì kãú hoaûch hoïa táûp trung cuía nhaì
næåïc . Doanh nghiãûp chè laì ngæåìi thæûc hiãûn ,
chè læûa choün nhæîng phæång hæåïng , nhæîng
giaíi phaïp âãø thæûc hiãûn täút nháút kãú hoaûch
nhaì næåïc trãn cå såí nhæîng quy âënh cuía nhaì
næåïc.
b) Moâ hình kinh teá thò tröôøng
-Khaïi niãûm vãö kinh tãú thë træåìng
-Æu âiãøm vaì nhæåüc âiãøm cuía kinh tãú thë
træåìng.

7
 -Aính hæåíng cuía nãön kinh tãú thë træåìng tåïi
sæû læûa choün kinh tãú täúi æu cuía doanh
nghiãûp.
Doanh nghiãûp laì chuí thãø kinh tãú âäüc láûp
tæû chuí kinh doanh , phaíi læûa choün , xaïc âënh
täúi æu nhæîng váún âãö kinh tãú cå baín . Noï
khäng gàûp phaíi nhæîng sæïc eïp hay sæû häù tråü
naìo âoï tæì nhaì næåïc , tuy nhiãn caûnh tranh gay
gàõt , biãún âäüng khoï læåìng . Doanh nghiãûp phaíi
nàng âäüng nhaûy beïn tçm moüi biãûn phaïp âãø
phán phäúi sæí duûng nguäön læûc coï hiãûu quaí
nháút .Coï thãø noïi åí âáy sæû læûa choün kinh tãú
täúi æu cuía doanh nghiãûp âaî âaût âãún âènh cao
cuía tæû do læûa choün .
c) Moâ hình kinh teá hoãn hôïp
-Khaïi niãûm vãö kinh tãú häùn håüp
-Æu âiãøm vaì nhæåüc âiãøm cuía kinh tãú häøn
håüp.
-Aính hæåíng cuía nãön kinh tãú häùn håüp tåïi
sæû læûa choün kinh tãú täúi æu cuía doanh
nghiãûp.
Mä hçnh kinh tãú naìy phaït huy âæåüc tênh nàng
âäüng , têch cæûc cuía doanh nghiãûp trong tæû
chuí kinh doanh taûo ra âäüng læûc phaït triãøn khoa
hoüc , kyî thuáût vaì kinh tãú . Âäöng thåìi phaït huy
âæåüc vai troì quaín lyï âiãöu tiãút kinh tãú vé mä
cuía nhaì næåïc laì âiãöu kiãûn cáön thiãút âãø
doanh nghiãûp læûa choün kinh tãú täúi æu mäüt
caïch coï hiãûu quaí.

8
 CHÖÔNG II
CUNG - CAÀU

I) CAÀU (D.Demand)
1) Khaùi nieäm
a) Caàu
Laì læåüng haìng hoïa hay dëch vuû maì ngæåìi
mua muäún mua åí mäùi mæïc giaï cháúp nháûn
âæåüc.
b) Caàu cuûa caù nhaân
Laì læåüng haìng hoïa hay dëch vuû maì ngæåìi
áúy mua åí caïc mæïc giaï khaïc nhau.
c) Caàu cuûa thò tröôøng
Laì täøng mæïc cáöu cuía caïc caï nhán åí caïc
mæïc giaï.
2) Caùc yeáu toá xaùc ñònh caàu, haøm
soá caàu
a) Caùc yeáu toá xaùc ñònh caàu
Cáöu vãö haìng hoïa khäng chè phuû thuäüc vaìo
giaï caí cuía baín thán haìng hoïa âoï maì coìn phuû
thuäüc vaìo nhiãöu yãúu täú khaïc nhau nhæ:
+ Thu nháûp cuía ngæåìi tiãu duìng
+ Giaï caí caïc loaûi haìng hoïa liãn quan
+ Dán säú ( quy mä thë træåìng )
+ Thë hiãúu
+ Caïc kyì voüng
b) Haøm soá caàu

9
 Tæì nhæîng yãúu täú xaïc âënh cáöu coï thãø
trçnh baìy cáöu dæåïi daûng haìm säú :

Vôùi :

Px giaù caû haøng hoùa x.

Py giaù caû caùc haøng hoùa coù lieân quan
ñeán haøng hoùa x.
IX thu nhaäp chi cho haøng hoùa x
Nx daân soá mua haøng hoùa x.
Lx thò hieáu cuûa ngöôøi tieâu duøng ñoái
vôùi haøng hoùa x.
Ex caùc kyø voïng lieân quan ñeán tieâu
duøng haøng hoùa x.
3) Ñöôøng caàu
a) Bieåu caàu
Bieåu caàu laø baûng soá lieäu moâ taû soá löôïng
caàu veà haøng hoùa hay dòch vuï maø ngöôøi tieâu
duøng mua töông öùng vôùi caùc möùc giaù caû
khaùc nhau.
b) Ñöôøng caàu
Ñöôøng caàu laø ñöôøng moâ taû caàu veà haøng
hoùa treân ñoà thò trong moái töông quan vôùi giaù
caû cuûa noù (caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi).

P2
P1

D
Q3
Q3
O Q2 Q1

10
 Ñöôøng caàu ñöôïc veõ töø bieåu caàu hay töø
haøm soá caàu vôùi daïng ñôn giaûn :
Q=aP +b hay P = a Q + b ( vôùi a < 0)

c) Luaät caàu
Luaät caàu ñöôïc phaûn aùnh qua tính chaát cuûa
ñöôøng caàu (ñöôøng D treân ñoà thò ) . Ñöôøng
caàu doác xuoáng veà beân phaûi ñoà thò cho bieát
: caàu veà haøng hoùa hay dòch vuï vaø giaù caû
cuûa noù nghòch bieán vôùi nhau : khi giaù taêng thì
caàu giaûm vaø ngöôïc laïi.
Moät soá ngoaïi leä : trong tröôøng hôïp suy thoùai
kinh teá hay laïm phaùt cao, caàu veà haøng hoùa
vaø giaù caû ñoàng bieán vôùi nhau.
d) Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng caàu
* Söï thay ñoåi cuûa caàu doïc theo ñöôøng caàu :
Söï thay ñoåi cuûa caàu doïc theo ñöôøng
caàu laø söï thay ñoåi löôïng caàu veà haøng
hoùa khi giaù caû cuûa noù thay ñoåi ,caùc
yeáu toá khaùc khoâng ñoåi ( haøm soá caàu
khoâng thay ñoåi )
* Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng caàu :
Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng caàu laø söï
thay ñoåi vò trí cuûa ñöôøng caàu treân ñoà
thò : ñöôøng caàu dòch chuyeån hoaøn toaøn
sang beân phaûi hay beân traùi ñoà thò .
* Nguyeân nhaân söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng
caàu : laø do caùc yeáu toá ngoaøi giaù caû cuûa
haøng hoùa taùc ñoäng nhö: thu nhaäp , giaù caû
caùc maët haøng lieân quan, quy moâ thò tröôøng,
thò hieáu … Khi caùc yeáu toá naøy thay ñoåi haøm

11
soá caàu thay ñoåi . Treân thöïc teá caùc yeáu toá
ngoaøi giaù taùc ñoäng ñoàng thôøi , keát quaû
toång hôïp theo hai chieàu höôùng : coäng höôûng
hay buø tröø cho nhau , keát cuïc chæ bieåu hieän
qua giaù caû cuûa haøng hoùa trong moái töông
quan haøm soá vôùi löôïng caàu veà haøng hoùa .
II) Cung (Supply)
1) Khaùi nieäm

a) Cung
Cung laø löôïng haøng hoùa hay dòch vuï maø
nhöõng ngöôøi baùn saün saøng baùn ôû moãi möùc
giaù chaáp nhaän ñöôïc
b) Cung caù nhaân
Laø löôïng haøng hoùa hay dòch vuï maø moät
ngöôøi baùn ( moät doanh nghieäp ) saün saøng
baùn ra thò tröôøng ôû moãi möùc giaù maø ngöôøi
aáy chaáp nhaän ñöôïc.
c) Cung cuûa thò tröôøng
Laø toång möùc cung cuûa caùc caù nhaân ôû
moãi möùc giaù
2) Caùc yeáu toá xaùc ñònh , haøm soá
cung
a) Caùc yeáu toá xaùc ñònh cung
Cung veà haøng hoùa khoâng chæ phuï thuoäc
vaøo giaù caû cuûa baûn thaân haøng hoùa ñoù maø
coøn phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá khaùc nhö :
+ Coâng ngheä saûn xuaát
+ Giaù caû caùc yeáu toá saûn xuaát ñaàu
vaøo

12
 + Taùc ñoäng cuûa chính phuû
+ Soá ngöôøi saûn xuaát
+ Caùc kyø voïng
b) Haøm soá cung
Töø nhöõng yeáu toá xaùc ñònh cung coù theå
trình baøy cung döôùi daïng haøm soá :

Vôùi :

PX : giaù caû haøng hoùa x

TX : coâng ngheä saûn xuaát haøng hoùa x
PKL : giaù caû ñaàu vaøo saûn xuaát
NS : soá ngöôøi saûn xuaát
EX : caùc kyø voïng lieân quan ñeán ngaønh
saûn xuaát haøng hoùa x

3) Ñöôøng cung
a) Bieåu cung
Bieåu cung laø baûng soá lieäu moâ taû soá löôïng
haøng hoùa hay dòch vuï maø ngöôøi baùn saün
saøng baùn töông öùng vôùi caùc möùc giaù caû
khaùc nhau.
b) Ñöôøng cung
Ñöôøng cung laø ñöôøng moâ taû cung veà haøng
hoùa treân ñoà thò trong moái töông quan vôùi giaù
caû cuûa noù ( caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi ).
P
S
P1
P2

O Q1 Q2 Q 13
 Ñöôøng cung ñöôïc veõ töø bieåu cung hay töø
haøm soá cung vôùi daïng ñôn giaûn :
P = a Q + b hay Q = a P + b
( vôùi a > 0 )

c) Luaät cung
Luaät cung ñöôïc phaûn aùnh qua tính chaát cuûa
ñöôøng cung ( ñöôøng S treân ñoà thò ) ñöôøng cung
doác leân cho ta bieát : cung veà haøng hoùa hay
dòch vuï vaø giaù caû cuûa noù ñoàng bieán vôùi
nhau : khi giaù taêng thì cung taêng vaø ngöôïc laïi.
Moät soá ngoaïi leä : caùc haøng hoùa noâng
phaåm vaø haøng truyeàn thoáng ñöôïc saûn xuaát
döïa treân naêng löïa saûn xuaát , thôøi vuï vaø söï
phaùn ñoaùn thò tröôøng.
d) Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng cung
+ Söï thay ñoåi cuûa cung doïc theo
ñöôøng cung.
Söï thay ñoåi cuûa cung doïc theo ñöôøng cung laø
söï thay thay ñoåi löôïng cung veà haøng hoùa khi
giaù caû cuûa noù thay ñoåi (haøm soá cung
khoâng thay ñoåi).
+ Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng cung
Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng cung laø söï thay
ñoåi vò trí cuûa ñöôøng cung treân ñoà thò :
ñöôøng cung dòch chuyeån hoaøn toaøn sang beân
phaûi hay beân traùi.
* Nguyeân nhaân cuûa söï dòch chuyeån cuûa
ñöôøng cung laø do caùc yeáu toá ngoaøi giaù caû
cuûa haøng hoùa taùc ñoäng nhö : coâng ngheä

14
saûn xuaát thay ñoåi , giaù caû ñaàu vaøo thay ñoåi
… Khi caùc yeáu toá naøy thay ñoåi haøm cung thay
ñoåi . Treân thöïc teá caùc yeáu toá ngoaøi giaù caû
cuûa haøng hoùa taùc ñoäng ñoàng thôøi , keát quaû
toång hôïp theo hai chieàu höôùng: coäng höôûng
hay buø tröø cho nhau , keát cuïc chæ bieåu hieän
qua cung veà haøng hoùa trong moái töông quan
haøm soá vôùi giaù caû veà haøng hoùa ñoù.
e) Söï co giaõn cuûa cung
Söï co giaõn cuûa cung laø möùc ñoä bieán ñoåi
löôïng cuûa moät haøng hoùa cung öùng ra thò
tröôøng , tröôùc möùc ñoä bieán ñoåi cuûa giaù caû
haøng hoùa ñoù , ngöôøi ta ño löôøng söï co daõn
cuûa cung baèng heä soá co giaõn cuûa cung .

Khi ES > 1 : cung co giaõn nhieàu

ES < 1 : cung co giaõn ít
ES = 1 : cung co giaõn 1 ñôn vò

III) Caân baèng cung - caàu

1) Söï hình thaønh ñieåm caân baèng
cung caàu
Caân baèng cung , caàu treân thò tröôøng laø
traïng thaùi löôïng cung vaø löôïng caàu baèng nhau
taïi moät möùc giaù naøo ñoù , treân ñoà thò ñöôøng
cung caét ñöôøng caàu taïi moät ñieåm goïi laø
ñieåm caân baèng , ñieåm naøy xaùc ñònh löôïng
caân baèng vaø giaù caû caân baèng cung , caàu.
Ví duï : Cung caàu veà giaøy da ôû thaønh phoá HCM
1996

15
 Löôïng caàu Löôïng cung
Giaù ( P )
M (QD) (QS)
(1.000
öùc (1.000ñ/ñoâi (1.000
ñoâi/thaùng )
) ñoâi/thaùng)
a 100 100 600
b 80 200 450
c 60 300 300
d 40 400 150
e 20 500 0
Caân baèng cung caàu treân thò tröôøng

P
E S
60
D

O 300 Q
2) Söï dòch chuyeån cuûa ñieåm caân
baèng
Cung vaø caàu quyeát ñònh soá löôïng haøng
hoùa vaø giaù caû caân baèng treân thò tröôøng . Vì
vaäy khi cung, caàu thay ñoåi thì giaù caû vaø saûn
löôïng caân baèng treân thò tröôøng thay ñoåi : coù
3 tröôøng hôïp :
-Thay ñoåi veà phía caàu , cung khoâng ñoåi.
-Thay ñoåi veà phía cung , caàu khoâng ñoåi.
-Caû cung vaø caàu cuøng thay ñoåi.
3) Söï vaän duïng
a) Kieåm soaùt giaù caû
Möùc giaù toái ña ( Price ceilings ) laø giôùi haïn
cuûa giaù caû, laø möùc giaù cao nhaát maø nhaø
nöôùc aán ñònh, buoäc nhöõng ngöôøi baùn phaûi

16
tuaân thuû . Muïc tieâu cuûa giaù toái ña laø giaûm
giaù cho ngöôøi tieâu duøng , noù thöôøng ñöôïc aán
ñònh cho caùc loaïi haøng hoùa thieát yeáu trong
thôøi kyø khan hieám.
Möùc giaù toái thieåu ( Price Floors ) laø möùc
giaù thaáp nhaát maø nhaø nöôùc aán ñònh buoäc
nhöõng ngöôøi mua phaûi tuaân thuû. Muïc tieâu
cuûa giaù toái thieåu laø hoã trôï ngöôøi baùn , noù
thöôøng ñöôïc aùp duïng cho haøng hoùa noâng
phaåm , hay haøng hoùa söùc lao ñoäng.
b) Kieåm soaùt cung , caàu
Kieåm soaùt cung caàu laø moät höôùng vaän
duïng khaùc maø nhaø nöôùc aùp duïng nhaèm caùc
muïc tieâu nhö : baûo hoä haøng hoùa trong nöôùc ,
khuyeán khích xuaát khaåu , thöïc haønh tieát kieäm
, thoâng qua chính saùch thueá vaø can thieäp
baèng giaù caû …

BAØI TAÄP
1 .Cho giaù caû , löôïng cung vaø löôïng caàu saûn
phaåm X nhö sau:
P 120 100 80 60 40 20
QD 0 100 200 300 400 500
QS 750 600 450 300 150 0
a) Thieát laäp haøm soá cung vaø haøm soá
caàu cuûa saûn phaåm x

17
 b) Do thu nhaäp daân cö thay ñoåi, caàu veà
haøng hoùa x giaûm 20% ôû caùc möùc giaù
.Giaù caû caân baèng vaø soá löôïng caân
baèng thò tröôøng baây giôø laø bao nhieâu ?
2 .Saûn phaåm Y coù haøm soá cung vaø haøm
soá caàu thò tröôøng nhö sau :

a) Tìm giaù caû vaø saûn löôïng caân baèng thò

tröôøng ?
b) Neáu chính phuû ñònh giaù toái thieåu P =
17,5 thì tình hình thò tröôøng saûn phaåm Y
theá naøo ?
c) Neáu chính phuû ñònh giaù toái ña P = 14
thì tình hình thò tröôøng saûn phaåm Y theá
naøo ?
3 .Cho haøm soá caàu vaø haøm soá cung thò
tröôøng cuûa saûn phaåm X nhö sau : QD = 40
– P ; QS = 10 + 2P
a) Tìm giaù caû caân baèng vaø soá löôïng caân
baèng thò tröôøng
b) Neáu chính phuû ñaùnh thueá 3ñ/ ñôn vò
saûn phaåm thì soá löôïng vaø giaù caû caân
baèng trong tröôøng hôïp naøy laø bao
nhieâu ?
4 .Haøm soá cung, caàu veà luùa mì ôû Myõ
nhöõng naêm 1980 nhö sau : QS
= 1800 + 240 P
QD = 3550 – 266 P
Trong ñoù caàu noäi ñòa laø : QD1 = 1000 -
46P
Ñôn vò tính : Q = trieäu giaï, P = dollar.
a) Tìm giaù caû vaø saûn löôïng caân baèng thò
tröôøng

18
 b) Giaû söû caàu xuaát khaåu veà luùa mì
giaûm ñi 40%, noâng daân Myõ bò aûnh
höôûng nhö theá naøo veà doanh thu vaø
giaù caû ?
c) Ñeå khaéc phuïc tình traïng treân, chính phuû
Myõ quy ñònh giaù luùa mì : 3 dollar / giaï,
muoán thöïc hieän ñöôïc söï can thieäp giaù
caû chính phuû phaûi laøm gì ?
5 .Vaøo nhöõng ngaøy ñaàu muøa, löôïng caø
pheâ moãi tuaàn treân thò tröôøng Vieät Nam
ñöôïc cho bôûi thoâng tin sau :
P ( USD ) 1800 1600 1400
Q 100 150 200
( taán )
Trong ñoù caàu caø pheâ xuaát khaåu ñöôïc cho
bôûi haøm soá :
QF = 0,15 P + 350. Löôïng cung caø pheâ
moãi tuaàn trong caû nöôùc ñöôïc bieåu thò
bôûi haøm soá : P = Q + 1000
a) Xaùc ñònh giaù caû vaø löôïng caân baèng
thò tröôøng
b) Giaû söû caàu caø pheâ noäi ñòa (QE) giaûm
chæ coøn 50%. Tìm giaù caû vaø saûn löôïng
caân baèng thò tröôøng môùi.
c) Ñeå baûo hoä saûn xuaát , nhaø nöôùc cam
keát mua heát löôïng caø pheâ thöøa nhaèm
giöõ giaù caû ôû möùc caân baèng ban ñaàu,
nhaø nöôùc caàn boû ra bao nhieâu tieàn ?

19
 CHÖÔNG III
LYÙ THUYEÁT NGÖÔØI TIEÂU
DUØNG
I) Lyù thuyeát veà lôïi ích (hay höõu duïng)
1) Lôïi ích vaø lôïi ích caän bieân
a) Lôïi ích (U – Utility)
Laø söï thoûa maõn nhu caàu cuûa con ngöôøi khi
tieâu duøng haøng hoùa hay dòch vuï .
b) Toång lôïi ích (TU – Total Utility)
Laø toaøn boä söï thoûa maõn thu ñöôïc khi tieâu
duøng caùc haøng hoùa vaø dòch vuï ( tính trong
thôøi gian nhaát ñònh)
c) Lôïi ích caän bieân (MU –Marginal
Utility)
Laø möùc taêng theâm cuûa toång lôïi ích khi
tieâu duøng theâm moät ñôn vò haøng hoùa hay
dòch vuï

2) Quy luaät lôïi ích caän bieân giaûm

daàn
+ Noäi dung quy luaät

20
 Lôïi ích caän bieân cuûa moät haøng hoùa hay
dòch vuï giaûm daàn khi haøng hoùa hay dòch vuï
ñoù ñöôïc tieâu duøng taêng daàn trong moät thôøi
gian nhaát ñònh .
+ Minh hoïa baèng ñoà thò
Giaû söû söï thoûa maõn cuûa con ngöôøi coù
theå ño ñöôïc , ta coù baûng min hoïa döôùi ñaây
veà lôïi ích caän bieân cuûa vieäc uoáng nöôùc ngoït
dieãn ra trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh .

Q nöôùc
ngoït TU MU
Ñôn vò / chai
1 5 5
2 8 3
3 9 1
4 9 0
5 7 -2

MU
6
5
4
3
2
1
O Q nöôùc
ngoït
-1 1 2 3 4 5 6
-2
-3
3) Lôïi ích caän bieân vaø ñöôøng caàu

21
 Lôïi ích laø moät khaùi nieäm tröøu töôïng, ngöôøi
ta chæ coù theå caûm nhaän ñöôïc, khoâng ño,
ñeám ñöôïc.Tuy nhieân lyù thuyeát veà lôïi ích vôùi
quy luaät lôïi ích caän bieân (MU) giaûm daàn cho ta
yù nieäm veà ñöôøng caàu doác xuoáng. ÔÛ ñaây
coù moái quan heä giöõa MU vaø giaù caû cuûa
haøng hoùa.
Khi MU caøng lôùn ngöôøi tieâu duøng traû giaù
caøng cao vaø ngöôïc laïi. Khi MU = 0 ngöôøi tieâu
duøng khoâng mua theâm moät ñôn vò haøng hoùa
naøo nöõa, ñöôøng caàu (D) phaûn aùnh quy luaät
MU giaûm daàn : MU = D.

MU & P
( P = 1000 )
6
5
4
3
2
1
Q3 Q nöôùc
ngoït
-1 1 2 3 4 5 6
-2
-3

4) Thaëng dö tieâu duøng (CS –Surplus

Consume)
a) Khaùi nieäm
Thaëng dö tieâu duøng laø söï cheânh leäch giöõa
lôïi ích maø ngöôøi tieâu duøng nhaän ñöôïc khi tieâu
duøng moät ñôn vò haøng hoùa, dòch vuï. So vôùi
chi phí thöïc teá maø ngöôøi tieâu duøng phaûi traû
ñeå thu ñöôïc lôïi ích ñoù.

22
 b) Söï hình thaønh thaëng dö tieâu duøng
Ngöôøi tieâu duøng chaáp nhaän mua haøng hoùa
vaø dòch vuï vôùi giaù caû töông öùng vôùi lôïi ích
maø ngöôøi tieâu duøng nhaän ñöôïc khi tieâu duøng
chuùng. Theo ví duï treân, ngöôøi tieâu duøng chæ
chaáp nhaän mua vaø traû giaù ñeán chai nöôùc
ngoït thöù ba laø 1000 ñ / chai, chai thöù tö khoâng
mua vì MU = 0. Ngöôøi tieâu duøng seõ traû 5000 ñ
cho chai nöôùc ngoït thöù nhaát neáu nhö treân thò
tröôøng chæ coù moät chai. Tuy nhieân soá löôïng
haøng hoùa nöôùc ngoït raát nhieàu, vì vaäy giaù
caû chai nöôùc ngoït cuoái cuøng töông öùng vôùi
lôïi ích caän bieân maø ngöôøi tieâu duøng nhaän
ñöôïc (chai thöù ba) seõ quyeát ñònh giaù caû cuûa
nöôùc ngoït. Khi ngöôøi tieâu duøng mua ba chai seõ
thu ñöôïc lôïi ích vöôït troäi töø chai thöù nhaát vaø
chai thöù hai, phaàn naøy laø thaëng dö tieâu duøng
.
Khi caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi, treân ñoà
thò ñöôøng caàu
(P = a Q + b) : thaëng dö tieâu duøng laø phaàn
dieän tích phía döôùi ñöôøng caàu, phía treân

ñöôøng gia

b
Q3
P
D S

CS
II) Söï co giaõn cuûa caàu

O Q

23
 1) Khaùi nieäm
Söï co giaõn cuûa caàu laø khaùi nieäm phaûn
aùnh söï thay ñoåi löôïng caàu veà haøng hoùa vaø
dòch vuï do söï thay ñoåi giaù caû cuûa noù gaây ra
(caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi).
a) Söï co giaõn cuûa caàu theo giaù caû
haøng hoùa
Laø phaàn traêm bieán ñoåi cuûa löôïng caàu so
vôùi 1% bieán ñoåi cuûa giaù caû haøng hoùa

Trong ñoù:

b) Söï co giaõn cuûa caàu theo thu nhaäp

Laø phaàn traêm bieán ñoåi cuûa löôïng caàu so
vôùi 1% bieán ñoåi cuûa thu nhaäp.

Trong ñoù:

c) Söï co giaõn cheùo cuûa caàu

Laø phaàn traêm bieán ñoåi löôïng caàu cuûa
haøng hoùa naøy so vôùi 1% bieán ñoåi cuûa giaù
caû haøng hoùa khaùc (hai haøng hoùa coù lieân
quan)

24
 Trong ñoù :

2) Ñònh löôïng heä soá co giaõn cuûa

caàu
2 .1 - Ñònh löôïng theo ñieåm caàu
Ñònh löôïng theo ñieåm caàu laø tính ñoä co giaõn
cuûa caàu treân moät ñieåm cuûa ñöôøng caàu öùng
vôùi moät trò soá nhaát ñònh cuûa P & Q (caùc yeáu
toá khaùc khoâng ñoåi).

a) Vôùi heä soá co giaõn cuûa caàu theo giaù

Caùch tính

Löu yù : Trong coâng thöùc treân trò soá cuûa P1

vaø Q1 töông öùng vôùi ñieåm caàu caàn tính ED .
Khi xaùc ñònh ñöôïc haøm soá caàu QD = f ( P ) ta
coù theå aùp duïng coâng thöùc

25
 Do quan heä nghòch bieán giöõa caàu veà haøng
hoùa vaø giaù caû cuûa noù neân ED mang daáu aâm
. Vì vaäy khi tính toaùn ngöôøi ta chæ laáy giaù trò
ED
tuyeät ñoái, chaúng haïn = -5 = 5 . Ñieàu
naøy coù nghóa laø khi giaù caû thay ñoåi 1% thì
caàu thay ñoåi 5% .
+ Phaân loaïi ED
ED < 1 : caàu ít co giaõn
ED = 1 : caàu co giaõn ñôn vò
ED > 1 : caàu co giaõn nhieàu
+ Moái quan heä giöõa ED vaø TR
(TR – Total Revenue : toång doanh thu )
ED < 1 : TR vaän ñoäng cuøng chieàu
vôùi giaù caû haøng hoùa
ED = 1 : TR khoâng phuï thuoäc vaøo
giaù caû haøng hoùa .
D
E > 1 : TR vaän ñoäng ngöôïc chieàu
vôùi giaù caû haøng hoùa .

b) Vôùi heä soá co giaõn cuûa caàu theo thu

nhaäp
• Caùch tính :

Khi xaùc ñònh ñöôïc haøm soá caàu theo I (caùc

yeáu toá khaùc khoâng ñoåi ) QD = f(I) ta coù theå
aùp duïng coâng thöùc :

• Moái quan heä :

26
 EI < 0 : saûn phaåm thöù caáp
EI > 0 : saûn phaåm thoâng thöôøng
Trong saûn phaåm thoâng thöôøng
EI > 1 : saûn phaåm cao caáp
EI < 1 : saûn phaåm thieát yeáu
c) Vôùi heä soá co giaõn cheùo cuûa caàu
• Caùch tính :

Khi xaùc ñònh ñöôïc haøm soá caàu cuûa haøng

hoùa x theo giaù cuûa haøng hoaùD y (caùc yeáu toá
= ƒ(PQ
X
khaùc khoâng ñoåi) y) ta coù theå aùp
duïng coâng duïng :

• Moái quan heä :

2 .2 - Ñònh löôïng theo ñoaïn caàu

Ñònh löôïng theo ñoaïn caàu laø tính ñoä co giaõn
cuûa caàu treân moät ñoaïn naøo ñoù cuûa ñöôøng
caàu : chaúng haïn ñoaïn AB treân ñöôøng D1 theo
hình veõ :

27
 P

P2 A

B
P1

Heä soá co giaõn cuûa caàu ñoaïnQAB phaûi bao

Q2 cuûa
haøm ñöôïc söï co giaõn Q1 caàu trong khoaûng AB
keå caû khi vaän ñoäng töø A ñeán B vaø töø B ñeán
A. Vì vaäy P vaø Q duøng laøm caên cöù ñeå tính
phaàn traêm co giaõn cuûa caàu phaûi ñöôïc tính ôû
trung ñieåm : chaúng haïn ñoái vôùi heä soá co giaõn
cuûa caàu theo giaù thì :

Khi coù haøm soá caàu theo giaù QD = f(P) (caùc

yeáu toá khaùc khoâng ñoåi ) coù theå duøng pheùp
tính vi phaân laáy ñaïo haøm cuûa haøm soá QD

theo P vaø nhaânP vôùi

P +P
(vôùi
2 P= Q2+Qvaø Q=
1
). Q 2 2
1

III) Löïa choïn saûn phaåm cuûa ngöôøi

tieâu duøng

28
 1) Toái ña hoùa lôïi ích cuûa ngöôøi tieâu
duøng
Ngöôøi tieâu duøng coù sôû thích khaùc nhau khi
tieâu duøng haøng hoùa hay dòch vuï seõ löïa choïn
haøng hoùa hay dòch vuï naøo maø hoï thích. Tuy
nhieân moãi ngöôøi tieâu duøng duø coù khaùc nhau
nhö theá naøo veà sôû thích nhöng ñeàu gioáng
nhau laø muoán toái ña hoùa lôïi ích khi tieâu duøng
nhöõng haøng hoùa hay dòch vuï khaùc nhau aáy. Vì
vaäy toái ña hoùa lôïi ích laø muïc tieâu chung cuûa
ngöôøi tieâu duøng khi löïa choïn vaø tieâu duøng
haøng hoùa hay dòch vuï.
Maët khaùc söï löïa choïn saûn phaåm tieâu duøng
theo sôû thích laïi bò raøng buoäc khaùch quan bôûi
nguoàn thu nhaäp ( ngaân saùch ) haïn cheá cuûa
moãi ngöôøi cuøng vôùi giaù caû vaø töông quan veà
giaù caû giöõa caùc loaïi haøng hoùa treân thò
tröôøng. Do ñoù ngöôøi tieâu duøng seõ löïa choïn
tieâu duøng nhöõng saûn phaåm vôùi soá löôïng
naøo ñoù thoûa maõn sôû thích caù nhaân vôùi lôïi
ích ñaït ñöôïc cao nhaát trong giôùi haïn ngaân saùch
vaø giaù caû haøng hoùa treân thò tröôøng cho
pheùp Nhö vaäy ngöôøi tieâu duøng ñaõ toái ña
hoùa lôïi ích cuûa mình.
2) Phaân tích söï löïa choïn cuûa ngöôøi
tieâu duøng baèng ñöôøng baøng quan
vaø ñöôøng ngaân saùch

a) Ñöôøng baøng quan (Indifference curve)

Ñöôøng baøng quan ( hay ñöôøng ñoàng möùc
thoûa maõn ) laø ñöôøng theå hieän caùc taäp hôïp
khaùc nhau giöõa hai haøng hoùa, nhaèm taïo ra
möùc höõu duïng nhö nhau (ñöôøng U).

29
 Haøm U : U* = U(X,Y)
(vôùi U* : möùc höõu duïng coá ñònh)
b) Ñöôøng ngaân saùch (Iso-expenditure
line)
Laø ñöôøng theå hieän caùc phoái hôïp khaùc
nhau veà haøng hoùa maø ngöôøi tieâu duøng coù
theå mua , vôùi nhöõng möùc giaù vaø thu nhaäp
nhaát ñònh ( ñöôøng I)
Haøm I : I = PX . X + PY . Y
c) Caân baèng tieâu duøng

Y u1
u2 u3

D
I
X
O tieâu duøng laø traïng thaùi thoûa
Caân baèng
maõn cao nhaát ñaït ñöôïc veà tieâu duøng caùc
haøng hoùa vaø dòch vuï trong ñieàu kieän giôùi haïn
thu nhaäp vaø giaù caû haøng hoùa cho pheùp.
Ñieåm D treân ñoà thò laø ñieåm caân baèng tieâu
duøng cho hai saûn phaåm Y vaø X vôùi thu nhaäp I
vaø giaù caû PX vaø PY.
Sôû dó ñieåm D laø ñieåm caân baèng tieâu
duøng hay tieâu duøng toái öu vì noù laø ñieåm duy
nhaät thoûa maõn ñieàu kieän : toái ña hoùa ñoä
höõu duïng (ñöôøng u3 cao nhaát ) trong giôùi haïn
cho pheùp veà ngaân saùch vaø giaù caû .
Taïi ñieåm D ñoä doác cuûa ñöôøng baøng quan
vaø ñoä doác cuûa ñöôøng ngaân saùch baèng nhau.

30
 Trong ñoù :
MUX , MUY : höõu duïng bieân cuûa saûn
phaåm x,y
PX , PY : giaù caû saûn phaåm x , saûn
phaåm y
Coâng thöùc treân cho bieát söï löïa choïn cuûa
ngöôøi tieâu duøng laø toái öu khi ñaït ñöôïc höõu
duïng bieân cuûa caùc loaïi haøng hoùa tính treân
moät ñôn vò tieàn teä chi phí laø baèng nhau .
Ñoái vôùi nhieàu haøng hoùa coâng thöùc treân
seõ laø :

3) Aûnh höôûng thay theá vaø aûnh

höôûng thu nhaäp

a) Aûnh höôûng thay theá

Y Y u2
u1
D
I1 D1 2
31 I
I2 I1 2
O x2 x1 x O x1 x2 x
 Hình A Hình B
Laø söï thay ñoåi löôïng caàu cuûa ngöôøi tieâu
duøng ñoái vôùi moät saûn phaåm do söï thay ñoåi
giaù caû cuûa noù khi sôû thích cuûa ngöôøi tieâu
duøng vaø giaù caû caùc saûn phaåm khaùc khoâng
thay ñoåi.
Ví duï : Khi giaù caû haøng hoùa x taêng, ngöôøi
tieâu duøng mua haøng hoùa x ít hôn, löôïng caàu
giaûm x1 xuoáng x2 (hình A).
b) Aûnh höôûng thu nhaäp
Laø söï thay ñoåi löôïng caàu ñoái vôùi moät saûn
phaåm khi thu nhaäp cuûa ngöôøi tieâu duøng thay
ñoåi, vôùi giaû thieát caùc giaù caû haøng hoùa vaø
sôû thích khoâng thay ñoåi.
Ví duï : Khi thu nhaäp taêng töø I1 ñeán I2 löôïng
caàu saûn phaåm x taêng töø x1 ñeán x2 (hình B ).
4) Ñöôøng caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng
Ñöôøng caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng ñoái vôùi
moät haøng hoùa ñöôïc xaùc ñònh bôûi soá löôïng
saûn phaåm maø ngöôøi aáy mua, vôùi nhöõng
möùc giaù khaùc nhau (caùc ñieàu kieän khaùc
khoâng ñoåi).
Lyù thuyeát veà söï löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu
duøng cho pheùp chuùng ta xaùc ñònh ñieåm caân
baèng tieâu duøng, töông öùng vôùi caùc möùc giaù
caû khaùc nhau. Noái caùc ñieåm caân baèng tieâu

32
duøng, bieåu dieãn noù döôùi hình thöùc khaùc ta
ñöôïc ñöôøng caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng .

Y
P

P1 D1
y1
D1 D2 P2 D2
Y2 D

O x1 x2
O x1 x2
x x

BAØI TAÄP
1 .Taïi sao ngöôøi ta goïi chöông naøy laø lyù
thuyeát veà caàu ?
2 .Thu nhaäp bình quaân thaùng ôû ngoaïi thaønh
taêng töø 110.000ñ/ ngöôøi leân
130.000ñ/ngöôøi. Löôïng thòt boø baùn taêng
töø 2.100kg/thaùng leân 3.000ñ/thaùng vôùi
möùc giaù caû khoâng ñoåi
a) Tính ñoä co giaõn cuûa caàu thòt boø theo
thu nhaäp.
b) Giaû söû naêm tôùi thu nhaäp taêng leân
160.000ñ/thaùng. Ñoä co giaõn cuûa caàu
veà thòt boø tính ñöôïc ôû caâu a vaãn coøn
giaù trò thì löôïng caàu veà thòt boø naêm
tôùi laø bao nhieâu?
3 .Coù 3 xí nghieäp chieám lónh toaøn boä thò
tröôøng haøng hoùa x vôùi haøm soá caàu cuûa
töøng xí nghieäp nhö sau :
Q1 = 50 – P ; Q2 = 100 – 2P ; Q3 = 100 – 4P

33
 ( vôùi Q1, Q2, Q3 laø löôïng caàu XN1, XN2, XN3 )
a) Soá caàu saûn phaåm x ñoái vôùi moãi xí
nghieäp laø bao nhieâu khi giaù laø 10 vaø
25.
b) ÔÛ caùc möùc giaù noùi treân toång soá
caàu thò tröôøng laø bao nhieâu ?
4 .Haøm höõu duïng cuûa moät ngöôøi tieâu
duøng ñöôïc cho nhö sau : U(X,Y) = X . Y
a) Sôû thích ban ñaàu cuûa ngöôøi tieâu duøng
laø 6 ñôn vò X vaø
2 ñôn vò Y . Vôùi sôû thích khoâng ñoåi haõy
veõ ñöôøng ñoàng möùc thoûa maõn cuûa
ngöôøi tieâu duøng treân .
b) Giaû söû giaù cuûa X laø 10.000ñ/ñôn vò
giaù cuûa Y laø 30.000ñ/ñôn vò. Ngöôøi tieâu
duøng coù 120.000ñ ñeå chi tieâu cho haøng
hoùa X vaø haøng hoùa Y, haõy veõ ñöôøng
ngaân saùch cuûa ngöôøi tieâu duøng .
c) Söï löïa choïn toái öu cuûa ngöôøi tieâu
duøng ñöôïc thöïc hieän nhö theá naøo ?
5. Treân thò tröôøng saûn phaåm Z ñang caân
baèng ôû möùc giaù P=15 vaø Q = 20. Taïi

ñieåm caân baèng naøy heä soá co giaõn cuûa

tuyeán tính.
a) Xaùc ñònh haøm soá caàu vaø cung thò
tröôøng Q
b) Giaû söû chính phuû ñaùnh thueá
3
laøm löôïng
cung giaûm 50% ôû caùc möùc giaù. Vaäy

34
 giaù caû caân baèng vaø saûn löôïng caân
baèng thay ñoåi nhö theá naøo ?
c) Giaû söû chính phuû aán ñònh giaù toái ña :
P = 15ñ vaø ñaùnh thueá nhö caâu b. Tình
hình thò tröôøng saûn phaåm Z nhö theá
naøo ?

CHÖÔNG IV
LYÙ THUYEÁT VEÀ HAØNH VI CUÛA
DOANH NGHIEÄP

I) Lyù thuyeát saûn xuaát

1) Haøm soá saûn xuaát
* Khaùi nieäm :
+ Haøm soá saûn xuaát laø coâng cuï toaùn hoïc
xaùc ñònh möùc saûn löôïng toái ña coù theå ñaït
ñöôïc töø baát cöù khoái löôïng cho tröôùc naøo cuûa
ñaàu vaøo saûn xuaát .
+ Haøm saûn xuaát khaùi quaùt caùc phöông
phaùp coù hieäu quaû veà maët kyõ thuaät khi keát
hôïp caùc yeáu toá ñaàu vaøo ñeå taïo ra saûn löôïng
ñaàu ra .
+ Saûn löôïng ñaàu ra : soá löôïng saûn phaåm
(Q).
+ Caùc yeáu toá ñaàu vaøo : lao ñoäng (L), ñaát
ñai (La), voán (K ), thueá (T) … quaûng caùo (A).
+ Haøm soá saûn xuaát vôùi nhieàu ñaàu vaøo
Q = f ( L , La , K , T , … , A )
Haøm soá saûn xuaát daïng ñôn giaûn

35
 Q=f(K,L)
Vôùi Q : saûn löôïng ñaàu ra.
K : voán hieän vaät (capital) tính
baèng ñôn vò: TLSX.
L : lao ñoäng ( labour ) ñôn vò :
coâng nhaân.
* Haøm soá saûn xuaát chæ roõ moái quan heä
giöõa saûn löôïng toái ña ( Q max ) coù theå thu
ñöôïc töø caùc taäp hôïp khaùc nhau cuûa caùc yeáu
toá ñaàu vaøo vôùi moät coâng ngheä nhaát ñònh .

Khaûo saùt haøm soá saûn xuaát vôùi moät

ñaàu vaøo bieán ñoåi

Ñaàu ra : saûn Saûn löôïng

Ñaàu vaøo
löôïng taêng theâm
saûn xuaát
TP = Q MP = Q
0 0
0,3
1 0,3
0,7
2 1
1,4
3 2,4
1,6
4 4
1
5 5
0,8
6 5,8
0,6
7 6,4

H4.1 – Haøm soá saûn xuaát vôùi moät ñaàu

vaøo bieán ñoåi

Haøm soá saûn xuaát vôùi moät ñaàu vaøo bieán

ñoåi cho thaáy saûn löôïng ñaàu ra taêng theâm laø
keát quaû cuûa töøng yeáu toá saûn xuaát taêng
theâm .

36
 Khaûo saùt haøm soá saûn xuaát vôùi hai
ñaàu vaøo bieán ñoåi
Ñôn vò voán
(K)

6 2 3 4 4 5 5
5 4 5 2 7 1 4
4 2 3 3 4 4 5
3 3 2 9 4 8 1
2 2 2 3 4 4 4
1 0 8 5 0 4 7
1 2 3 3 3 4 Ñôn vò lao
0 7 1 4 2 0 35 49 52 6 ñoäng (L)
1 1 2 2 3 3
4 9 4 8 2 5
5 1 1 2 2 2
2 8 1 3 4

H4.2 – Haøm soá saûn xuaát vôùi hai ñaàu vaøo

bieán ñoåi

Haøm soá saûn xuaát vôùi hai ñaàu vaøo bieán

ñoåi cho thaáy:
Moãi oâ cuûa haøm soá saûn xuaát cho soá lieäu
veà saûn löôïng cöïc ñaïi (Qmax) cuûa doanh nghieäp
coù theå saûn xuaát khi phoái hôïp nhöõng tæ leä
khaùc nhau giöõa hai loaïi ñaàu vaøo saûn xuaát : Q
= f(K,L).
2) Quy luaät naêng suaát caän bieân
giaûm daàn
a) Naêng suaát cuûa moät yeáu toá saûn
xuaát

37
 Töø khaûo saùt haøm soá saûn xuaát vôùi moät
ñaàu vaøo saûn xuaát ruùt ra khaùi nieäm veà naêng
suaát cuûa moät yeáu toá saûn xuaát :
Khaùi nieäm : Naêng suaát cuûa moät yeáu toá
saûn xuaát laø hieäu quaû cuûa yeáu toá saûn xuaát
ñoù, tính baèng soá löôïng saûn phaåm laøm ra trong
moät ñôn vò thôøi gian (caùc yeáu toá khaùc khoâng
ñoåi).
Khi moâ taû naêng suaát cuûa moät yeáu toá saûn
xuaát ta maëc nhieân
Coi yeáu toá saûn xuaát khaùc khoâng ñoåi ,
chaúng haïn :
+ Naêng suaát cuûa lao ñoäng : PL = 10 sp /
giôø.
+ Naêng suaát cuûa voán : K = 100 sp / giôø.
Naêng suaát bình quaân (AP – Average Product).
Naêng suaát bình quaân (AP) cuûa moät yeáu toá
saûn xuaát laø soá saûn löôïng ñaàu ra (Q) ñöôïc tính
theo moät ñôn vò ñaàu vaøo yeáu toá saûn xuaát.

Vôùi : APL : naêng suaát bình quaân cuûa lao

ñoäng
Q : saûn löôïng ñaàu ra Q = TP (Total
Products toång saûn phaåm)
L : toång soá ñôn vò lao ñoäng ñaàu
vaøo

Vôùi : APK : naêng suaát bình quaân cuûa voán

K : toång soá ñôn vò voán hieän vaät
(TLSX) ñaàu vaøo

b) Quy luaät naêng suaát bieân giaûm

daàn

38
 * Naêng suaát bieân ( MP – Marginal Product )
Khaùi nieäm : laø naêng suaát (hay saûn
phaåm) taêng theâm khi söû duïng theâm moät ñôn
vò yeáu toá saûn xuaát (caùc yeáu toá khaùc khoâng
ñoåi )
* Quy luaät naêng suaát bieân giaûm daàn
Khaûo saùt : Haøm soá saûn xuaát vôùi moät ñaàu
vaøo bieán ñoåi (phaàn1- H4.1) cho thaáy : naêng
suaát bieân cuûa lao ñoäng taêng daàn töø lao
ñoäng thöù 1 ñeán lao ñoäng thöù 4, naêng suaát
bieân giaûm daàn töø lao ñoäng thöù 5 ñeán lao
ñoäng thöù 7.
Noäi dung quy luaät : Sau moät möùc naøo ñoù
cuûa ñaàu vaøo bieán ñoåi cuûa caùc yeáu toá saûn
xuaát khoâng ñöôïc giöõ nguyeân. Neáu tieáp tuïc
taêng daàn ñaàu vaøo bieán ñoåi ñoù seõ daãn ñeán
giaûm daàn lieân tuïc möùc saûn phaåm bieân cuûa
yeáu toá .
Quy luaät naêng suaát bieân giaûm daàn xuaát
hieän (hoaït ñoäng) treân cô sôû : Haøm soá saûn
xuaát laø moät töông quan kyõ thuaät thuaàn tuyù
giöõa caùc yeáu toá saûn xuaát ñaàu vaøo. ÔÛ baát
cöù trình ñoä kyõ thuaät naøo, caùc yeáu toá ñaàu
vaøo K vaø L chæ phoái hôïp toái öu ôû moät tæ leä
nhaát ñònh, caøng xa tæ leä phoái hôïp ñoù naêng
suaát bieân cuûa yeáu toá saûn xuaát caøng giaûm .

Q
3

Ñoà thò : Ñöôøng TP & MP theo baûng 4.1

39
 Quy luaät naêng suaát bieân giaûm daàn laø cô
sôû ñeå xaùc ñònh moái töông quan veà kyõ thuaät
trong vieäc phoái hôïp caùc yeáu toá ñaàu vaøo saûn
xuaát theå hieän trong haøm soá saûn xuaát .
3) Phoái hôïp ñaàu vaøo saûn xuaát ñeå
coù chi phí thaáp nhaát
a) Ñöôøng ñoàng möùc saûn löôïng (Iso –
quant)

• Khaùi nieäm : ñöôøng ñoàng möùc saûn löôïng

laø ñöôøng theå hieän caùc möùc phoái hôïp
coù theå coù ñöôïc giöõa hai loaïi ñaàu vaøo
saûn xuaát ñeå saûn xuaát ra cuøng moät
möùc saûn löôïng ( ñöôøng Q )
Phöông trình ñöôøng Q: Q = f (K , L)

K
a
b
Q
L
O
Ñöôøng Q phaûn aùnh hieäu quaû veà maët kyõ
thuaät cuûa söï phoái hôïp caùc loaïi ñaàu vaøo saûn
xuaát .
Vôùi caùc möùc saûn löôïng coù theå veã ñöôïc
bieåu ñoà caùc ñöôøng ñoàng löôïng .
• Ñoä doác cuûa ñöôøng phaûn aùnh
tyû leä thay theá giöõa
ñaàu vaøo K vaø ñaàu vaøo L ñeå saûn xuaát ra
cuøng moät möùc saûn löôïng. Caùc nhaø kinh teá
goïi ñaây laø tæ leä thay theá kyõ thuaät bieân
(MRTS – Marginal Rate of Technical Substitution).

40
 MRTS cuõng phaûn aùnh tæ leä thay theá caùc
saûn phaåm caän bieân: Goïi MPL laø saûn phaåm
caän bieân cuûa L, MPK laø saûn phaåm caän bieân
cuûa K, ∆Q laø möùc thay ñoåi saûn löôïng, ∆K vaø ∆L
laø möùc thay ñoåi cuûa yeáu toá K vaø yeáu toá L.

• Hai tröôøng hôïp ñaëc bieät :

+ Thöù nhaát : ñöôøng Q laø moät ñöôøng
thaúng, caùc loaïi ñaàu vaøo k vaø L coù theå thay
theá hoaøn toaøn cho nhau, caùc nhaø kinh teá goïi
laø ñaàu vaøo thay theá hoaøn haûo (hình a)

K K

L L
O Hình a O Hình b
+ Thöù hai : ñöôøng Q coù daïng hình chöõ L
cho bieát caùc loaïi ñaàu vaøo khoâng theå thay theá
cho nhau ñeå saûn xuaát ra baát cöù möùc saûn
löôïng naøo ñeàu phaûi keát hôïp cuøng moät tæ leä
caùc loaïi ñaàu vaøo (hình b ).
b) Ñöôøng ñoàng phí (Isocost)
Khaùi nieäm : Laø ñöôøng theå hieän caùc möùc
phoái hôïp khaùc nhau giöõa hai loaïi ñaàu vaøo
saûn xuaát vôùi möùc chi phí baèng nhau (ñöôøng
C).

41
 Ñöôøng C phaûn aùnh hieäu quaû kinh teá cuûa
söï phoái hôïp caùc loaïi ñaàu vaøo ; taïi moäi möùc
chi phí coù theå veõ moät ñöôøng ñoàng phí.

K
a

b C

L ∆K
Ñoä doácOcuûa ñöôøng ñoàng phí Ñoädoácuûañöôønñgoànpghí cuõncghínhlaøtæleäcuõng
∆Y
chính laø tyû leä thay theá giöõa giaù caû caùc loaïi
ñaàu vaøo .
Goïi TC laø toång chi phí, PK vaø PL laø giaù caû
ñôn vò yeáu toá K vaø L, ta coù :

c) Phoái hôïp ñöôøng ñoàng phí vaø

ñöôøng ñoàng löôïng löïa choïn ñaàu
vaøo toái öu
Söï löïa choïn phoái hôïp toái öu caùc yeáu toá
saûn xuaát laø söï keát hôïp caû hieäu quaû kyõ
thuaät vaø hieäu quaû kinh teá .
Khi gheùp hai ñoà thò ñöôøng ñoàng phí vaø
ñöôøng ñoàng löôïng ta ñöôïc ñieåm tieáp tuyeán
giöõa hai ñöôøng ; ñöôøng ñoàng phí vôùi ñöôøng
ñoàng löôïng cao nhaát . Ñieåm tieáp tuyeán, ñieåm
E laø ñieåm phoái hôïp toái öu 2 yeáu toá saûn xuaát
.

42
 K
B

Q=12
E
Q=10
Q=8
Taïi ñieåm E ñoä doác
A cuûa ñöôøng ñoàng löôïng
L
baèng vôùi ñoä
O doác cuûa ñöôøng ngaân saùch . Töø
ñoù suy ra coâng thöùc phoái hôïp toái öu giöõa hai

loaïi ñaàu vaøo saûn xuaát K vaø L.

Saûn phaåm caän bieân cuûa caùc yeáu toá saûn
xuaát tính treân ñôn vò tieàn teä chi phí laø baèng
nhau .

II) Lyù thuyeát veà chi phí saûn xuaát

1) Caùc khaùi nieäm
a) Chi phí keá toaùn (OPC – Out of
Pocketcost)
Laø nhöõng chi phí thöïc – thöïc söï xuaát tieàn ra
ñeå chi phí.
b) Chi phí cô hoäi (OC - Opportunity cost)
Laø khoaûn bò maát maùt do khoâng söû duïng
nguoàn löïc theo phöông thöùc söû duïng thay theá
toát nhaát coù theå.
c) Chi phí kinh teá (EC - Economic Cost)
Chi phí kinh teá baèng chi phí keá toaùn coäng
vôùi chi phí cô hoäi
EC = OPC + OC
Khi laáy toång doanh thu tröø ñi chi phí keá toaùn
ta ñöôïc lôïi nhuaän thöôøng, khi laáy toång doanh

43
thu tröø ñi chi phí kinh teá ta ñöôïc lôïi nhuaän kinh
teá:
TR - OPC = Pr n
TR - EC = Pre
Vôùi TR : toång doanh thu
P r n – normal profit : lôïi nhuaän bình
thöôøng
P re – economic profit : lôïi nhuaän kinh teá
Löu yù : Moãi chi phí cô hoäi ñeàu laø nhöõng chi
phí kinh teá, phaûi ñöôïc tính toaùn khi ra
quyeát ñònh cung öùng saûn phaåm
d) Ngaén haïn (S – Short run)
Ngaén haïn laø giai ñoaïn trong ñoù doanh
nghieäp chæ coù theå thöïc hieän ñieàu chænh moät
phaàn naøo ñoái vôùi caùc loaïi ñaàu vaøo saûn
xuaát theo söï thay ñoåi trong caùc ñieàu kieän saûn
xuaát cuûa mình .
Trong ngaén haïn haàu nhö caùc chi phí ñeàu
khoâng thay ñoåi ñöôïc doanh nghieäp khoâng coù
khaû naêng ñieàu chænh .
e) Daøi haïn (L – Long run)
Laø giai ñoaïn ñuû daøi ñeå doanh nghieäp ñieàu
chænh taát caû caùc loaïi ñaàu vaøo cuûa saûn
xuaát theo söï thay ñoåi trong caùc ñieàu kieän saûn
xuaát cuûa mình.
Trong daøi haïn doanh nghieäp coù ñuû cô hoäi
ñieàu chænh taát caû caùc ñaàu vaøo saûn xuaát
ñeå ñaït tôùi nhöõng ñieàu kieän toát nhaát coù theå
cho kinh doanh. Vì vaäy taát caû caùc chi phí ñeàu
coù theå thay ñoåi .
2) Chi phí ngaén haïn

a) Toång chi phí, chi phí coá ñònh vaø chi

phí bieán ñoåi

44
 * Chi phí coá ñònh (FC – Fixed cost)
Laø chi phí saûn xuaát khoâng bieán ñoåi theo söï
bieán ñoåi cuûa möùc saûn löôïng.
Chi phí coá ñònh bao goàm : caùc tö lieäu saûn
xuaát coá ñònh nhö nhaø xöôûng, kho taøng, maùy
moùc thieát bò, phöông tieän vaän chuyeån.
Haøm toång chi phí coá ñònh :FC = K ( K laø
haèng soá )
Caùc kyù hieäu: SFC, LFC, TFC (TFC = FC)
* Chi phí saûn xuaát bieán ñoåi (VC – Variable
cost)
Laø chi phí saûn xuaát thöôøng xuyeân thay ñoåi
theo söï bieán ñoåi cuûa möùc saûn löôïng.
Chi phí bieán ñoåi bao goàm : chi phí lao ñoäng,
chi phí nguyeân vaät lieäu, dòch vuï saûn xuaát.
Haøm chi phí bieán ñoåi : VC = C(Q)
Caùc kyù hieäu : SVC, LVC, TVC (TVC = VC)
* Toång chi phí saûn xuaát (TC – Total cost)
Laø chi phí thaáp nhaát ñeå saûn xuaát ra moät
möùc saûn löôïng naøo ñoù, bao goàm caùc chi phí
ñeå saûn xuaát ra saûn phaåm.
TC = FC + VC
Haøm toång chi phí :
TC = K + C(Q)

C TC

VC
FC

O Q

45
 Caùc ñöôøng : Chi phí coá ñònh (FC)
Chi phí bieán ñoåi (VC)
Toång chi phí (TC)
Ví duï : Toång chi phí ngaén haïn

Q SFC SVC STC

(ñôn vò (1000ñ/tuaàn) (1000ñ/tuaàn (1000ñ/tuaàn
HH/tuaàn) ) )
0 30 0 30
1 30 22 52
2 30 38 68
3 30 48 78
4 30 61 91
5 30 79 109
6 30 102 132
7 30 131 161
8 30 166 196
9 30 207 237
10 30 255 285

b) Chi phí bình quaân vaø chi phí bieân

Chi phí bình quaân coá ñònh (AFC - Average Fixed
Cost)

Chi phí bình quaân bieán ñoåi (AVC)

Chi phí bình quaân (AC)

Chi phí bieân (MC Marginal Cost)

46
 Laø möùc taêng cuûa toång chi phí khi saûn löôïng
taêng theâm moät ñôn vò.

Ví duï : Veà caùc chi phí ngaén haïn

Q SAFC SAVC SAC SMC
(ñvò (1000ñ/tua (1000ñ/tua (1000ñ/tua (1000ñ/tua
H/tuaàn) àn) àn) àn) àn)
0
1 30.00 22.00 52.00 22
2 15.00 19.00 34.00 16
3 10.00 16.00 20.00 10
4 7.50 15.25 22.75 13
5 6.00 15.80 21.80 18
6 5.00 17.00 22.00 23
7 4.29 18.71 23.00 29
8 3.75 20.75 24.50 35
9 3.33 23.00 26.33 41
10 3.00 25.50 25.50 48

* Nhaän xeùt :
+ Ñöôøng SAFC doác xuoáng veà beân phaûi
ñoà thò : saûn löôïng caøng taêng caøng coù
lôïi.
+ SAVC vaø SAC hình chöõ U , taïi ñaùy hình
chöõ U cho saûn löôïng vôùi chi phí bình
quaân thaáp nhaát.

47
 + Khoaûng caùch giöõa ñöôøng SAVC ñeán
ñöôøng SAC, ñöôøng baèng AFC taïi moãi
möùc saûn löôïng.
+ Ñöôøng SMC ñi qua ñieåm cöïc tieåu cuûa
ñöôøng SAVC vaø SAC.
3) Chi phí daøi haïn
a) Quy moâ saûn xuaát vaø chi phí bình
quaân
Quy moâ saûn xuaát laø khaùi nieäm phaûn aùnh
möùc saûn löôïng cao nhaát trong moãi ñôn vò thôøi
gian maø doanh nghieäp coù khaû naêng saûn
xuaát.
Moãi quy moâ saûn xuaát ñöôïc bieåu hieän veà
maët chi phí saûn xuaát laø moät ñöôøng chi phí

bình quaân:
b) Quy moâ saûn xuaát ngaén haïn vaø
daøi haïn
Quy moâ saûn xuaát ngaén haïn cho ta ñöôøng
cong bieåu thò chi phí saûn xuaát ngaén haïn (SAC).
Ñöôøng SAC theå hieän nhöõng giôùi haïn veà quy
moâ saûn xuaát maø trong ngaén haïn doanh
nghieäp khoâng theå thay ñoåi : SAC1, SAC2, SAC3, …
Trong caùc quy moâ saûn xuaát naøy, quy moâ cho
möùc saûn löôïng coù chi phí bình quaân thaáp nhaát
laø quy moâ saûn xuaát toái öu. Möùc saûn löôïng
coù chi phí bình quaân thaáp nhaát laø möùc saûn
löôïng toái öu.

48
 Trong daøi haïn quy moâ saûn xuaát bieåu hieän
laø moät chuoãi nhöõng tình traïng ngaén haïn keá
tieáp taïo thaønh ñöôøng LAC. Ñöôøng LAC theå
hieän chi phí saûn xuaát daøi haïn. Ñöôøng LAC laø
ñöôøng bao (envelope curve), noù bao truøm phía
döôùi caùc ñöôøng SAC. Ñöôøng LAC cho bieát chi
phí thaáp nhaát maø ôû ñoù moãi möùc saûn löôïng
coù theå ñöôïc saûn xuaát trong daøi haïn.

C
SAC1 SAC2 SAC3
SAC4 SAC5 LAC

Q
O c) Chi phí saûn
Qxuaát daøi haïn:
1

Chi phí saûn xuaát daøi haïn laø traïng thaùi chi
phí thaáp nhaát ôû moãi möùc saûn löôïng maø
doanh nghieäp coù theå ñaït ñöôïc khi noù ñaõ thöïc
hieän toaøn boä caùc ñieàu chænh vaø löïa choïn
toát nhaát coù theå.
Chi phí saûn xuaát daøi haïn theå hieän ôû LAC.
d) Hieäu quaû saûn xuaát vaø quy moâ
saûn xuaát
Trong daøi haïn doanh nghieäp coù cô hoäi vaø
ñuû ñieàu kieän ñeå löïa choïn saûn xuaát ôû baát
cöù quy moâ naøo vôùi möùc saûn löôïng mong
muoán. Tuy nhieân vaán ñeà quan troïng laø doanh
nghieäp phaûi tính tôùi hieäu quaû cuûa quy moâ
saûn xuaát .
Hieäu quaû phaûn aùnh moái quan heä giöõa saûn
löôïng ñaàu ra vôùi möùc gia taêng chi phí caùc yeáu
toá ñaàu vaøo.

49
 Hieäu quaû saûn xuaát trong moái quan heä vôùi
quy moâ saûn xuaát ñöôïc phaûn aùnh ôû chi phí
saûn xuaát bình quaân ñoái vôùi moãi möùc saûn
löôïng. Coù theå phaân ra nhö sau :
Hieäu quaû taêng theo quy moâ : Khi saûn löôïng
taêng, chi phí bình quaân giaûm xuoáng : ñöôøng AC
ñi xuoáng.
Hieäu quaû khoâng ñoåi theo quy moâ : Khi saûn
löôïng taêng, chi phí bình quaân khoâng ñoåi :
ñöôøng AC naèm ngang.
Hieäu quaû giaûm theo quy moâ : Khi saûn löôïng
taêng, chi phí bình quaân taêng leân : ñöôøng AC ñi
leân.

AC AC AC
AC
AC

AC
O O
Q Q Q
O
Khi bieát haøm AC coù theå aùp duïng phöông
phaùp giaûi baøi toaùn cöïc tieåu ñeå xaùc ñònh
hieäu quaû.
III) Quyeát ñònh cung öùng saûn
phaåm cuûa doanh nghieäp
1) Lôïi nhuaän vaø muïc tieâu cuûa
doanh nghieäp
Lôïi nhuaän (Pr – Profit) laø phaàn cheânh leäch
giöõa toång doanh thu vaø toång chi phí.
TPr = TR - TC
Trong ñoù TPr : toång lôïi nhuaän (Total Profit).
Muïc tieâu cuûa doanh nghieäp laø lôïi nhuaän toái
ña (toái ña hoaù lôïi nhuaän).

50
 Ñeå ñaït lôïi nhuaän toái ña, doanh nghieäp phaûi
xaùc ñònh ñöôïc möùc saûn löôïng naøo ñoù maø taïi
möùc saûn löôïng ñoù coù möùc cheânh leäch giöõa
TR & TC laø cöïc ñaïi so vôùi taát caû caùc möùc
daûn löôïng khaùc maø doanh nghieäp coù khaû
naêng saûn xuaát.

Ví duï : Doanh thu, chi phí vaø lôïi nhuaän

Q P TR TC TPr
(ñvò (1000ñ/ñvò (1000ñ/tua (1000ñ/tua (1000ñ/tua
HH/tuaàn) ) àn) àn) àn)
0 0 10 -10
1 21 21 25 -4
2 20 40 36 4
3 19 57 44 13
4 18 72 51 21
5 17 85 59 26
6 16 96 69 27
7 15 105 81 24
8 14 112 95 17
9 13 117 111 6
10 12 120 129 -9

Theo baûng : möùc Q = 6SP coù cheânh leäch

giöõa TR vaø TC laø cöïc ñaïi. Ñeå toái ña hoùa lôïi
nhuaän doanh nghieäp seõ saûn xuaát taïi möùc
saûn löôïng Q = 6 SP.
2) Xaùc ñònh möùc saûn löôïng cho lôïi
nhuaän toái ña
a) Doanh thu bieân (MR - Marginal
Reveue)
Laø möùc taêng cuûa toång doanh thu (TR) khi
saûn löôïng taêng theâm moät ñôn vò.
Töø khaùi nieäm treân cho ta MR laø ñaïo haøm
cuûa TR

51
 P

D
Q
Vôùi PQ = TR, P laøMRhaøm soá caàu.
Chi phí bieân : MC ( phaàn II )

b) Xaùc ñònh möùc saûn löôïng toái ña

hoùa lôïi nhuaän
Töø haøm : TPr = TR - TC cho pheùp ta xaùc ñònh
: Haøm TPr seõ cöïc ñaïi (TPr max) khi ñaïo haøm
cuûa coù trieät tieâu :

Töø ñaây cho ta ñieàu kieän xaùc ñònh möùc saûn

löôïng toái ña hoùa lôïi nhuaän taïi ñieàu kieän bieân:
MR – MC = 0 hay MR = MC (doanh thu bieân ñôn
vò saûn phaåm cuoái cuøng baèng vôùi chi phí bieân
ñôn vò saûn phaåm cuoái cuøng).

Ví duï : Duøng doanh thu bieân vaø chi phí bieân

ñeå xaùc ñònh saûn löôïng toái ña hoùa lôïi nhuaän

52
Q MR MC MR - MC Quyeát
(ñvò (1000ñ/tua (1000ñ/tua (1000ñ/tua ñònh saûn
HH/tuaàn) àn) àn) àn) löôïng
0
1 21 15 6 Taêng
2 19 11 8 Taêng
3 17 8 9 Taêng
4 15 7 8 Taêng
5 13 8 5 Taêng
6 11 10 1 Taêng
7 9 12 -3 Giaûm
8 7 14 -7 Giaûm
9 5 16 -11 Giaûm
10 3 18 -15 Giaûm

Theo baûng : Möùc 6 SP möùc toát nhaát ñaùp

öùng ñieàu kieän toái ña lôïi nhuaän .
* Löu yù: MR = MC cho pheùp ta xaùc ñònh trong
taát caû caùc möùc saûn löôïng maø
doanh nghieäp coù khaû naêng saûn
xuaát thì ñoù laø möùc saûn löôïng cho
lôïi nhuaän toái ña. Coøn lôïi nhuaän, aâm
hay döông phaûi xem xeùt tuyø thuoäc
vaøo caùc ñieàu kieän khaùc.

MR & MC
MC

MR

O Q
Q1
3) ÖÙng duïng Âä

53
 a) Toái thieåu hoùa chi phí khi ñaàu vaøo
bieán ñoåi
Muïc tieâu toái ña hoùa lôïi nhuaän cuûa doanh
nghieäp ñoøi hoûi toái thieåu hoùa chi phí taïi möùc
saûn löôïng caàn saûn xuaát.
Khi gaëp giaù caû caùc ñaàu vaøo thay ñoåi (giaû
ñònh caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi), ñeå saûn
xuaát möùc saûn löôïng nhö cuõ, doanh nghieäp
phaûi thay ñoåi tæ leä caùc loaïi ñaàu vaøo (MRTS).
Nguyeân taéc löïa choïn ñaàu vaøo thay theá ñeå
ñaït chi phí toái thieåu laø :

b) Toái thieåu hoùa chi phí khi ñaàu ra thay

ñoåi
Khi caàn cung öùng nhöõng möùc ñaàu ra khaùc
nhau (giaû ñònh caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi)
doanh nghieäp xaùc ñònh töøng möùc saûn löôïng
vaø chi phí thaáp nhaát theo nguyeân taéc :

Khi noái caùc möùc phoái hôïp toái öu ñeå saûn

xuaát caùc möùc saûn löôïng ta ñöôïc ñoà thò
ñöôøng phaùt trieån cuûa doanh nghieäp.
K
c3 Ñöôøng Phaùt Trieån
c2

c1 C
B
Q3
A Q2
Q1

L
54
O
 Ñoà thò ñöôøng phaùt trieån moâ taû nhöõng taäp
hôïp lao ñoäng vaø voán maø doanh nghieäp löïa
choïn ñeå toái thieåu hoùa chi phí cho moãi möùc
ñaàu ra. Ñöôøng phaùt trieån cuûa doanh nghieäp
cung caáp thoâng tin veà caùc toång chi phí cho taát
caû caùc ñaàu vaøo bieán ñoåi, noù cho chuùng ta
bieát toång chi phí thaáp nhaát trong moät thôøi
gian daøi ñeå saûn xuaát töøng möùc ñaàu ra .
c) Löïa choïn cô caáu saûn phaåm toái öu
Haàu heát caùc doanh nghieäp ñeàu saûn xuaát
moät soá loaïi saûn phaåm, ñieàu naøy cho pheùp
noù chuyeån ñoåi maët haøng phuø hôïp vôùi ñieàu
kieän thò tröôøng cho muïc tieâu toái ña hoùa lôïi
nhuaän .
Söï löïa choïn phoái hôïp toái ña hoùa lôïi nhuaän
ñoái vôùi hai saûn phaåm phaùi tuaân thuû nguyeân
taéc caän bieân nhö sau :

Vôùi MCX vaø MCY laø chi phí caän bieân cuûa
saûn phaåm x vaø y PX vaø PY laø giaù caû cuûa
saûn phaåm x vaø y.
Coâng thöùc naøy ñoøi hoûi : chi phí caän bieân
cuûa hai saûn phaåm tính treân giaù caû cuûa
chuùng phaûi baèng nhau (giaû ñònh giaù caû saûn
phaåm laø coá ñònh vaø ñoäc laäp vôùi saûn löôïng)
Xeùt veà doanh thu : MRKX = MRKY
Trong ñoù MRKX :doanh thu caän bieân cuûa ñaàu
vaøo k tính theo saûn phaåm x , MRKY doanh thu
caän bieân cuûa ñaàu vaøo k tính theo saûn phaåm y

55
 Veà doanh thu ñoøi hoûi : doanh thu caän bieân
cuûa moät yeáu toá saûn xuaát ñoái vôí caùc saûn
phaåm phaûi baèng nhau.
d) Thay ñoåi coâng ngheä
Söï thay ñoåi coâng ngheä laø söï hoaøn thieän
hôn nhöõng tri thöùc veà saûn xuaát cho pheùp môû
roäng giôùi haïn khaû naêng saûn xuaát.

Ñoåi môùi coâng ngheä laøm chi phí cho moät

möùc saûn löôïng naøo ñoù giaûm ñi : ñöôøng ñoàng
löôïng dòch chuyeån toaøn boä sang beân traùi.

CN1
CN2
Q=10
Q=10
O L
Ñoåi môùi coâng ngheä laøm cho cuøng moät
yeáu toá saûn xuaát taïo ra nhieàu saûn phaåm hôn
tröôùc :

Q CN2

Q2
CN1

O L1 L

56
 Ñoåi môùi coâng ngheä laøm cho ñöôøng giôùi
haïn khaû naêng saûn xuaát cuûa doanh nghieäp
thay ñoåi.

Luùa

Baép
O CN1 CN
BAØI TAÄP
2

1 .a) Taïi sao naêng suaát caän bieân cuûa moät

yeáu toá saûn xuaát giaûm daàn .
b) Saûn löôïng toái öu vaø saûn löôïng
toái ña hoùa lôïi nhuaän coù phaûi laø moät
khoâng ? Taïi sao ?
c) Taïi sao khi ñöôøng caàu doác xuoáng Doanh
thu bieán (MR) nhoû hôn giaù baùn ñôn vò
saûn phaåm cuoái cuøng.
2 .Moät xí nghieäp keát hôïp hai yeáu toá saûn
xuaát : voán (K) vaø lao ñoäng (L) ñeå saûn
xuaát saûn phaåm X. Haøm saûn xuaát cuûa XN
coù daïng : Q = (K-2)L. Toång chi phí saûn xuaát
cuûa XN: TC = 200 dollar, giaù moãi ñôn vò
yeáu toá saûn xuaát laø :
PK = 2 dollar / ñôn vò
PL = 2 dollar / ñôn vò
a) Tìm phoái hôïp toái öu giöõa hai yeáu
toá saûn xuaát K vaø L.
b) Giaû söû giaù yeáu toá saûn xuaát
khoâng ñoåi nhöng chi phí saûn xuaát baây
giôø laø 220 dollar. Tìm phoái hôïp toái öu.

57
 c) Giaû söû chi phí saûn xuaát vaø giaù yeáu
toá saûn xuaát K khoâng ñoåi, nhöng giaù
yeáu toá saûn xuaát L chæ coøn 1 dollar /
ñôn vò, tìm phöông aùn phoái hôïp toái öu
môùi.
3 .Cho haøm toång chi phí cuûa moät xí nghieäp
nhö sau :
TC = Q2 + 5Q + 10
a) Chi phí coá ñònh ôû möùc saûn löôïng thöù
10 laø bao nhieâu ?
b) Chi phí bieân cuûa XN laø bao nhieâu ?
c) Chi phí bieán ñoåi ôû möùc saûn phaåm thöù
10 laø bao nhieâu?
4 .Soá lieäu veà saûn löôïng vaø chi phí saûn
xuaát bieán ñoåi cuûa moät xí nghieäp ñöôïc
cho nhö sau :
Q 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
TVC 10 16 20 22 24 27 32 40 56 86
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Chi phí coá ñònh bình quaân ôû möùc saûn
löôïng thöù 10 laø : 70
a) Xaùc ñònh caùc khoaûn chi phí : AFC, AVC,
AC, MC.
b) Ñöôïc bieát MR = 300. Tìm möùc saûn löôïng
toái ña hoùa lôïi nhuaän cuûa XN ?
c) Xaùc ñònh möùc saûn löôïng toái öu va tính
toång lôïi nhuaän. Bieát AR = 300.

chi phí coá ñònh veà tö baûn).

58
 a) Vieát phöông trình bieåu dieãn chi phí bình
quaân (AC).
b) Vieát phöông trình bieåu dieãn chi phí bieán
ñoåi bình quaân (AVC).
c) Vieát phöông trình bieåu dieãn chi phí coá
ñònh bình quaân (AFC).
d) Möùc saûn löôïng ñaït ñöôïc chi phí bieán
ñoåi bình quaân toái thieåu laø bao nhieâu ?
6 . Moät haõng saûn xuaát giaøy theå thao nhaän
thaáy haøm toång chi phí cuûa mình laø : TC =
3y2 + 100 trong ñoù y laø löôïng giaøy saûn
xuaát.
a) Vieát phöông trình bieåu dieãn chi phí bình
quaân (AC)
b) Haõy suy ra phöông trình bieåu dieãn chi phí
caän bieân (MC) töø chi phí bieán ñoåi (VC).
c) Möùc saûn löôïng ñaït ñöôïc chi phí bình
quaân toái thieåu laø bao nhieâu?
d) ÔÛ möùc saûn löôïng naøo chi phí bình quaân
baèng chi phí caän bieân .
e) Chöùng minh raèng ñöôøng MC caét ñöôøng
AVC taïi ñieåm cöïc tieåu cuûa AVC.

CHÖÔNG V
CAÏNH TRANH VAØ ÑOÄC QUYEÀN

I) Thò tröôøng caïnh tranh hoaøn haûo

1) Thò tröôøng caïnh tranh hoaøn haûo
a) Khaùi nieäm
Thò tröôøng caïnh tranh hoaøn haûo laø thò
tröôøng trong ñoù moãi ngöôøi baùn vaø ngöôøi mua
ñeàu khoâng theå gaây aûnh höôûng tôùi thò
tröôøng.

59
 b) Ñieàu kieän
Coù voâ soá ngöôøi saûn xuaát, ngöôøi baùn
cuøng moät maët haøng ñoàng nhaát coù cuøng
phaåm chaát.
Giaù caû haøng hoùa hoaøn toaøn do thò tröôøng
quyeát ñònh.
Heä thoáng thò tröôøng phaùt trieån toái ña, mua
baùn hoaøn toaøn deã daøng.
Vieäc tham gia hay ruùt khoûi moät ngaønh naøo
ñoù khoâng bò raøng buoäc bôûi baát cöù moät luaät
leä naøo.
c) Doanh nghieäp trong thò tröôøng caïnh
tranh hoaøn haûo

P P

D
P
D

O Q Q
ÑÑöôøng caàu O
Ñöôøng caàu cuûa thò
cuûa DN
Vì khoâng tröôøng
ngöôøi baùn naøo chi phoái ñöôïc giaù
caû thò tröôøng do ñoù doanh nghieäp ñöùng tröôùc
ñöôøng caàu naèm ngang : P = AR = MR
* Doanh thu, chi phí vaø lôïi nhuaän
Ñöôøng caàu naèm ngang cho toång doanh thu
(TR) cuûa doanh nghieäp laø ñöôøng thaúng.
TR,TC&Pr
Ñeå toái ña hoùa lôïi nhuaän doanh nghieäp saûn
xuaát taïi möùc saûn löôïng coù TCcheânh leäch giöõa
TR
TR vaø TC laø cöïc ñaïi : theo ñieàu kieän bieân : MR
= MC

60
Q
O
Pr
 2) Cung öùng saûn phaåm trong ngaén
haïn
a) Möùc cung cuûa doanh nghieäp
Möùc cung cuûa doanh nghieäp ñöôïc xaùc ñònh
bôûi P = MC.
Hình veõ cho thaáy tình traïng chi phí ngaén haïn
cuûa doanh nghieäp, tröôùc 4 möùc giaù cuûa thò
tröôøng.

P SMC

P4 D
SAC
P3 C

P2 B SAVC
P1
A

Q1Q2 Q3 Q4 Q
O

61
 * Neáu doanh nghieäp ñöùng tröôùc möùc giaù P4
doanh nghieäp saûn xuaát taïi möùc Q4. Vì P4 > SAC
neân doanh nghieäp ñaït lôïi nhuaän toái ña.
* Neáu gaëp möùc giaù P1 (P1 = SAVC) doanh
nghieäp saûn xuaát hay khoâng saûn xuaát ñeàu loã
nhö nhau. Giaù P1 ñöôïc goïi : giaù ñoùng cöûa (hay
ngöôõng cöûa ngöng hoaït ñoäng). Baát kyø möùc
giaù naøo thaáp hôn P1 ñeàu naèm döôùi ñieåm cöïc
tieåu cuûa SAVC, doanh nghieäp buoäc phaûi ngöøng
saûn xuaát, vì ngöng saûn xuaát thì loã ít hôn laø
saûn xuaát.
* Taïi möùc giaù P3 (P3 = SAC) doanh nghieäp
hueà voán. Nhö vaäy taát caû caùc möùc giaù trong
khoaûng töø P1 ñeán P3, doanh nghieäp khoâng loù
lôïi nhuaän nhöng tieáp tuïc saûn xuaát thì toát hôn
laø ñoùng cöûa. Vì saûn xuaát loã ít hôn ñoùng cöûa,
haønh vi naøy goïi laø toái thieåu hoùa thua loã trong
ngaén haïn.
* Keát luaän :
+ Doanh nghieäp toái ña hoùa lôïi nhuaän khi
thò tröôøng coù :
P > AC.
+ Doanh nghieäp toái thieåu hoùa thua loã khi
thò tröôøng coù möùc giaù : AC > P > AVC.

b) Ñöôøng cung ngaén haïn cuûa doanh

nghieäp
Ñöôøng bieåu thò soá löôïng saûn phaåm maø
doanh nghieäp muoán saûn xuaát taïi töøng möùc
giaù laø ñöôøng cung cuûa doanh nghieäp.
Ñöôøng cung cuûa doanh nghieäp trong ngaén
haïn laø phaàn phía treân cuûa ñöôøng MC tính töø
möùc giaù : P = SAVC.

62
 Ruùt ra : haøm soá cung cuûa doanh nghieäp laø
haøm MC

c) Ñöôøng cung ngaén haïn cuûa thò

tröôøng
Cung cuûa thò tröôøng laø toång möùc cung cuûa
caù nhaân (doanh nghieäp) ôû caùc möùc giaù :

Vôùi QS : haøm cung cuûa thò tröôøng (tính

baèng soá löôïng).
qS : haøm cung cuûa caùc doanh nghieäp
(tính baèng soá löôïng).
d) Thaëng dö saûn xuaát (Surplus
Production)
* Khaùi nieäm
Thaëng dö saûn xuaát laø söï cheânh leäch giöõa
giaù baùn haøng hoùa so vôí chi phí caän bieân ñeå
saûn xuaát ra haøng hoùa.

P
D

E S
p
PS
b
Q
O toá khaùc
Khi caùc yeáu Q khoâng ñoåi, treân ñoà
thò ñöôøng cung : P= aQ + b : thaëng dö saûn
xuaát laø phaàn dieän tích naèm phía treân ñöôøng
cung vaø phía döôùi ñöôøng giaù.

63
 3) Cung öùng saûn phaåm trong daøi
haïn
a) Khaû naêng ñieàu chænh saûn xuaát
Trong daøi haïn doanh nghieäp coù theå thay ñoåi
taát caû caùc ñaàu vaøo saûn xuaát bao goàm caû
quy moâ, ñòa ñieåm cuûa nhaø maùy, xí nghieäp.
Ñöôøng LAC cho pheùp noù saûn xuaát ôû baát cöù
möùc saûn löôïng naøo vôùi chi phí thaáp nhaát.
b) Möùc cung cuûa doanh nghieäp

P LMC

P4 D
P3 LAC
P2 C
B

Q
O Q2 Q3 Q4
Trong daøi haïn :
+ Neáu thò tröôøng coù möùc giaù P4 ñieàu kieän
bieân (P = MC) cho pheùp doanh nghieäp quyeát
ñònh möùc saûn löôïng Q4, taïi Q4 : möùc giaù P4 >
LAC doanh nghieäp toái ña hoùa lôïi nhuaän.
+ Neáu thò tröôøng coù möùc giaù P3 (P3 = LAC)
doanh nghieäp hueà voán. Möùc giaù P3 ñöôïc goïi
laø ngöôõng cöûa sinh lôøi vì taïi baát cöù möùc giaù
naøo thaáp hôn P3 trong daøi haïn doanh nghieäp
phaûi rôøi ngaønh, taïi baát cöù möùc giaù naøo cao
hôn P3 doanh nghieäp coù lôïi nhuaän treân thò
tröôøng ñôn vò saûn phaåm.

64
 * Keát luaän
+ Doanh nghieäp toái ña hoùa lôïi nhuaän khi thò
tröôøng coù P>LAC
+ Doanh nghieäp buoäc phaûi rôøi ngaønh khi thò
tröôøng coù P<LAC
+ Taïi möùc P = LAC doanh nghieäp hueà voán
c) Ñöôøng cung daøi haïn cuûa doanh
nghieäp
Ñöôøng cung daøi haïn cuûa doanh nghieäp laø
phaàn phía treân cuûa ñöôøng LMC, baét ñaàu töø
möùc giaù P = LAC.
d) Caân baèng caïnh tranh daøi haïn
Trong thi tröôøng caïnh tranh hoaøn haûo, caùc
doanh nghieäp hoaøn toaøn töï do nhaäp, xuaát
ngaønh.Vì vaäy trong daøi haïn traïng thaùi caân
baèng cuûa doanh nghieäp vaø ngaønh laø khoâng
lôøi, khoâng loã, TR = TC, treân thò tröôøng P =
LAC doanh nghieäp chæ thu ñöôïc chi phí cô hoäi.
Sôû dó doanh nghieäp vaø ngaønh caïnh tranh
ñaït traïng thaùi P= LAC laø caân baèng daøi
haïn bôûi trong traïng thaùi naøy khoâng doanh
nghieäp naøo coù ñoäng cô gia nhaäp hay ruùt khoûi
ngaønh, cung caàu vaø giaù caû thò tröôøng bình
oån, khaùc vôùi traïng thaùi ñang coù lôïi nhuaän cao
hay ñang thua loã.
II) Ñoäc quyeàn
1) Thò tröôøng ñoäc quyeàn baùn
a) Khaùi nieäm
Laø thò tröôøng chæ coù moät ngöôøi baùn duy
nhaát veà moät saûn phaåm rieâng bieät, khoâng
coù saûn phaåm thay theá.

65
 b) Ñaëc ñieåm
Ñöôøng caàu cuûa doanh nghieäp ñoàng thôøi laø
ñöôøng caàu cuûa thò tröôøng, do ñoù doanh
nghieäp coù quyeàn ñònh giaù saûn phaåm trong
khuoân khoå laø : doanh nghieäp ñònh giaù thò
tröôøng quyeát ñònh saûn löôïng, doanh nghieäp
quyeát ñònh möùc saûn löôïng, thò tröôøng quyeát
ñònh giaù.
Khoâng hình thaønh ñöôøng cung saûn phaåm.
c) Caùc lyù do ñöa ñeán ñoäc quyeàn
+ Ñoäc quyeàn do giaûm chi phí nhôø quy mo.â
+ Ñoäc quyeàn do sôû höõu nguyeân lieäu chuû
yeáu.
+ Ñoäc quyeàn nhôø sôû höõu baèng phaùt minh.
+ Ñoäc quyeàn do luaät leä giaáy pheùp cuûa
nhaø nöôùc.

2) Ñoäc quyeàn baùn toái ña hoùa lôïi

nhuaän
a) Trong ngaén haïn
Doanh nghieäp ñoäc quyeàn toái ña hoùa lôïi
nhuaän taïi ñieàu kieän bieân : MR = SMC doanh
nghieäp thu lôïi nhuaän toái ña.

P
SMC
SAC
P1

MR

Q1 Q
O

66
 b) Trong daøi haïn
Doanh nghieäp ñoäc quyeàn ñieàu chænh chi phí
ñaït ñieàu kieän : LMC = MR = LAC xaùc ñònh
möùc saûn löôïng toái ña hoùa lôïi nhuaän ñoàng
thôøi laø möùc saûn löôïng toái öu.

P
LMC

P2 LAC

MR
Q
c) Ñònh O
giaùQ1cuûa doanh nghieäp ñoäc
quyeàn
Haøm soá caàu (töùc haøm AR ) vaø haøm MR coù
moái töông quan veà toaùn hoïc, töông quan naøy
theå hieän thoâng qua heä soá co giaõn cuûa caàu
ñoái vôùi giaù ( ED) töø ñoù suy ra :

Taïi möùc saûn löôïng toái ña hoùa lôïi nhuaän thì

MR =MC,

3) Chi phí xaõ hoäi cho ñoäc quyeàn baùn

Ñoäc quyeàn taïo ra giaù cao hôn vaø saûn löôïng
saûn xuaát thaáp hôn so vôùi caïnh tranh hoaøn
haûo neân ngöôøi tieâu duøng bò thieät haïi coøn

67
nhaø ñoäc quyeàn ñöôïc lôïi. Neáu nhö khoâng coù
ñoäc quyeàn ngöôøi saûn xuaát vaø ngöôøi tieâu
duøng ñeàu thu ñöôïc lôïi ích nhö trong thò tröôøng
caïnh tranh hoaøn haûo thì : xaõ hoäi ñaõ maát
khoâng vì söùc maïnh ñoäc
quyeàn, ñuùng baèng thaëng dö tieâu duøng coäng
vôùi thaëng dö saûn xuaát ñieàu naøy theå hieän ôû
hình veõ döôùi ñaây :

Q
MC

Pm
A
Pc B
D

Qm Qc Q
O
Dieän tích A & B laø maát khoâng cho ñoäc
MR
quyeàn.
4) Thò tröôøng ñoäc quyeàn mua
a) Khaùi nieäm
Laø thò tröôøng trong ñoù chæ coù moät ngöôøi
mua : moät caù nhaân, moät taäp ñoaøn ñoäc
quyeàn.
b) Nguyeân lyù mua
Ngöôøi ta mua haøng hoùa cho ñeán soá löôïng
maø ñôn vò mua cuoái cuøng ñem lôïi ích caän bieân
ñuùng baèng chi phí traû cho ñôn vò cuoái cuøng
ñoù : ME =MU.
Vôùi ME (Marginal Expense) chi tieâu caän bieân :
möùc chi traû taêng theâm khi mua theâm moät ñôn
vò haøng hoùa.

68
 Trong caïnh tranh hoaøn haûo ngöôøi mua chaáp
nhaän giaù thò tröôøng (Taát caû haøng hoùa moät
doanh nghieäp mua laø cuøng moät giaù). Vì vaäy
chi tieâu caän bieân baèng chi tieâu bình quaân,
baèng giaù baùn.
ME = AE = P
Vôùi AE (Average Expense) : chi tieâu bình quaân
P : giaù caû haøng hoùa
c) Chi phí xaõ hoäi cho ñoäc quyeàn mua
Ñoái vôùi ngöôøi mua ñoäc quyeàn thì khaùc haún
: ñöôøng cung thò tröôøng laø ñöôøng chi tieâu bình
quaân (AE) cuûa ñoäc quyeàn.Vì vaäy ME cuûa noù
naèm treân AE. Nhaø ñoäc quyeàn mua soá löôïng
haøng hoùa taïi : ME = MU (MU laø ñöôøng caàu)
coøn giaù caû ñöôïc quyeát ñònh bôûi AE (ñöôøng
cung cuûa thò tröôøng). Hình döôùi ñaây moâ taû :
xaõ hoäi maát khoâng cho söùc maïnh ñoäc quyeàn
mua laø phaàn dieän tích
MEA & B (töông töï nhö ñoäc
quyeàn baùn).P
S(AE)
A
Pc B
D(MU)
Pm

Q
O Qm Qc

5) Phaân bieät giaù caû

a) Phaân bieät giaù caáp moät
P&
Phaân MR giaù caáp moät (hay phaân bieät ñoái
bieät
E baùn töøng ñôn vò saûn phaåm
xöû hoaøn haûo) laø
vôùi giaù khaùc nhau ñeå baát cöù ñôn vò saûn
phaåm naøo cuõng coùAP = MR.
MC
P1

F C
69
B
Q1 Q2 Q
O
 Hình veõ treân ñaây cho thaáy khi tính moät giaù
cho taát caû caùc khaùch haøng nhaø ñoäc quyeàn
saûn xuaát taïi : B vôùi MR = MC saûn löôïng Q1,
MR
giaù baùn P thu lôïi nhuaän : F P1 AB
Khi aùp duïng chính saùch phaân bieät giaù, nhaø
ñoäc quyeàn baùn töøng saûn phaåm vôùi giaù
khaùc nhau : saûn phaåm ñaàu tieân : P = E … saûn
phaåm cuoái cuøng cuûa Q1 : P = P1. Ñöôøng caàu
trôû thaønh ñöôøng MR nhaø ñoäc quyeàn thu lôïi
nhuaän taêng leân baèng P1 EA. Nhö theá nhaø ñoäc
quyeàn môû roäng saûn xuaát ñeán C vôùi löôïng Q2
lôïi nhuaän gia taêng theâm : BAC
b) Phaân bieät giaù caáp hai
Laø ñaët ra caùc möùc giaù theo khoái löôïng
haøng hoùa hay dòch vuï baùn ra, mua nhieàu giaù
haï, mua ít giaù cao.
Hình döôùi ñaây bieåu thò 3 khoái haøng hoùa
vôùi 3 möùc giaù töông öùng P1, P2, P3 caùch phaân
bieät naøy cho pheùp nhaø ñoäc quyeàn thu ñöôïc
lôïi nhuaän cao hôn, ñoàng thôøi ngöôøi tieâu duøng
cuõng ñöôïc lôïi nhôø mua nhieàu, giaù haï. Tuy
nhieân phaânP bieät giaù caáp hai chæ thöïc hieän
ñöôïc trong ñieàu kieän hieäu suaát taêng daàn theo
quy moâ, vaø caùc khaùch haøng cuûa caùc khoái
haøng hoùa P khoâng
1 ñöôïc baùn laïi haøng hoùa cho
Pm
nhau.
P2
P3
AC
MC 70
O Khoái 1Khoái 2
Khoái 3

MR
 Q

c) Phaân bieät giaù caáp ba

Laø ñaët ra caùc möùc giaù theo caùc nhoùm
khaùch haøng, moãi nhoùm ñöôïc aán ñònh vôùi
moät ñöôøng caàu rieâng bieät phuø hôïp.
Ñaây laø hình thöùc phaân bieät giaù phoå bieán
nhaát, cho pheùp nhaø ñoäc quyeàn ñaït ñöôïc giaù
caû ñoäc quyeàn, khai thaùc moïi ñoái töôïng.
Söï phaân bieät naøy ñoøi hoûi doanh thu caän
bieân (MR1, MR2) töø caùc möùc saûn löôïng Q1, Q2
theo caùc ñöôøng caàu D1, D2 phaûi baèng nhau vaø
baèng vôùi doanh thu bieân chung vaø chi phí chung.
MR1 = MR2 = MRT = MC
Coøn soá löôïng saûn phaåm :
Q Q1 + Q 2 + … = Q T
3

P1
P2 MC

D2
MRT
Q
0 Q1 Q2 D1
QT

71
 MR1 MR2
III) Caïnh tranh khoâng hoaøn haûo
1) Thò tröôøng caïnh tranh khoâng hoaøn
haûo
* Laø thò tröôøng hoãn hôïp, ñan xen giöõa caïnh
tranh hoaøn haûo vaø ñoäc quyeàn hoaøn toaøn,
chia laøm hai loaïi :
+ Caïnh tranh ñoäc quyeàn
+ Ñoäc quyeàn nhoùm
* Caïnh tranh ñoäc quyeàn laø coù nhieàu doanh
nghieäp cuøng saûn xuaát vaø baùn moät loaïi saûn
phaåm coù cuøng coâng duïng nhöng khaùc nhau
veà nhaõn hieäu, maãu maõ, chaát löôïng, uy tín vaø
giaù caû. Ñoäc quyeàn nhoùm laø coù moät soá ít
doanh nghieäp cuøng saûn xuaát vaø baùn moät
loaïi haøng hoùa ñoàng nhaát hoaëc khoâng ñoàng
nhaát.
* Ñieàu khaùc bieät giöõa caïnh tranh ñoäc
quyeàn vaø ñoäc quyeàn nhoùm laø soá löôïng caùc
doanh nghieäp. Trong ñoäc quyeàn nhoùm soá doanh
nghieäp ít tôùi möùc doanh nghieäp naøy coù theå
gaây aûnh höôûng tôùi doanh nghieäp kia, aûnh
höôûng tôùi thò tröôøng. Trong caïnh tranh ñoäc
quyeàn soá doanh nghieäp nhieàu ñeán möùc moät
doanh nghieäp khoâng theå gaây aûnh höôûng tôùi
doanh nghieäp khaùc. Caû hai loaïi ñeàu bao truøm
vöøa coù caïnh tranh vöøa coù ñoäc quyeàn.
+ Caïnh tranh : caùc doanh nghieäp cuøng saûn
xuaát vaø baùn moät loaïi haøng hoaù coù theå thay
theá ñöôïc cho nhau. Ñöôøng caàu cuûa doanh
nghieäp doác xuoáng nhöng raát co giaõn, theå
hieän söï caïnh tranh vaø thay theá.

72
 + Ñoäc quyeàn : haøng hoaù khaùc nhau veà
maãu maõ, chaát löôïng, uy tín vaø giaù caû. Do ñoù
doanh nghieäp coù khaû naêng ñieàu khieån giaù
caûsaûn phaåm trong nhöõng ñieàu kieän nhaát
ñònh.
2) Caân baèng cuûa doanh nghieäp trong
caïnh tranh vaø ñoäc quyeàn.
a) Ngaén haïn

P
P1 SMC SAC

Q Q
O MR lôïi nhuaän theo
Doanh nghieäp toái1 ña hoùa
ñieàu kieän bieân MR = MC. Taïi möùc saûn
löôïng Q1 vôùi P1 > SAC , doanh nghieäp thu lôïi
nhuaän toái ña taïi Q1. Phaàn lôïi nhuaän (ñoùng
khung) seõ thu huùt caùc doanh nghieäp môùi nhaäp
ngaønh, vieäc nhaäp ngaønh cuûa caùc doanh
nghieäp môùi taïo ra traïng thaùi daøi haïn cuûa
doanh nghieäp vaø ngaønh.

LMC
P2 LAC
D
Q
O Q2 MR

73
 b) Daøi haïn
Khi coù caùc doanh nghieäp môùi nhaäp ngaønh
laøm cho toång soá caùc doanh nghieäp cung öùng
saûn phaåm taêng leân. Keát quaû laø ñöôøng caàu
cuûa moãi doanh nghieäp ñaõ toàn taïi tröôùc ñaây
seõ dòch chuyeån, chuùc xuoáng veà beân traùi ñoà
thò. Moãi doanh nghieäp seõ chæ baùn ñöôïc moät
soá löôïng saûn phaåm ít hôn tröôùc ñaây. Maët
khaùc do nhieàu doanh nghieäp caïnh tranh hôn
laøm chi phí taêng leân, ñöôøng LAC chuyeån daàn
leân phía treân. Hai söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng
caàu vaø ñöôøng LAC cuûa doanh nghieäp chæ
döøng laïi khi LAC tieáp tuyeán vôùi ñöôøng caàu taïi
möùc saûn löôïng coù MR = MC, keát quaû laø P
= AC hay AR = AC, caùc doanh nghieäp khoâng
lôøi, khoâng loã taïo theá caân baèng daøi haïn cuûa
doanh nghieäp vaø cuûa ngaønh.
3) Caân baèng trong ñoäc quyeàn
nhoùm
Ñaëc ñieåm cuûa ñoäc quyeàn nhoùm laø leä
thuoäc laãn nhau , do ñoù vieäc quyeát ñònh saûn
löôïng cuûa moãi doanh nghieäp ñeàu phaûi tính
toaùn ñeán quyeát ñònh cuûa doanh nghieäp khaùc.
Theå hieän ôû moät soá tröôøng hôïp sau :
a) Caân baèng khoâng hôïp taùc
Caân baèng khoâng hôïp taùc do nhaø toaùn hoïc
John Nash ñöa ra vaøo naêm 1951 vì vaäy coøn goïi
laø caân baèng Nash : moãi doanh ngieäp ñöa ra
quyeát ñònh nhaèm thu lôïi nhuaän cao nhaát khi
bieát haønh ñoäng cuûa doanh nghieäp ñoái thuû.
Ñaëc ñieåm caân baèng Nash : Lôïi nhuaän thu
ñöôïccao hôn caïnh tranh hoaøn haûo nhöng thaáp

74
hôn lôïi nhuaän khi caùc doanh nghieäp hôïp taùc
vôùi nhau.
Cô cheá : caân baèng Nash döïa treân lyù thuyeát
troø chôi. Theo lyù thuyeát naøy vieäc ñöa ra caùc
quyeát ñònh mang tính phuï thuoäc laãn nhau, trong
ñoù moãi ñaáu thuû choïn laáy moät chieán löôïc.
Moãi doanh nghieäp thöïc hieän chieán löôïc cuûa
mình goïi laø chieán löôïc thoáng soaùi, tuy nhieân
keát quaû baát lôïi cho caû hai, ôû theá caân baèng
naøy hai beân ñeàu bò thieät.

Saû
n löôïng cuû
a doanh nghieä
pB
Saû
n löôïng Cao Thaáp
cuû
a doanh Cao 1A 1B 3A 0B
nghieäpA Thaá
p 0A 3B 2A 2B

Trong hình veõ ôû moãi oâ bieåu thò lôïi nhuaän

cuûa doanh nghieäp A hay doanh nghieäp B khi theo
chieán löôïc saûn löôïng thaáp hay cao. Doanh
nghieäp A seõ ñöôïc 3 lôïi nhuaän (3A) neáu choïn
cao vaø B cuõng vaäy (3B). ÔÛ vò trí caân baèng caû
hai beân ñeàu choïn cao thu lôïi nhuaän 1A = 1B.
Neáu cuøng choïn thaáp caû hai beân seõ ñöôïc 2A =
2B, tuy nhieân khoâng ai choïn thaáp vì khi aáy ñoái
phöông seõ choïn cao.

c) Caân baèng hôïp taùc

Hôïp taùc laø moät thoûa thuaän töï nguyeän cuûa
caùc ñoái thuû trong ñoäc quyeàn nhoùm.
Hôïp taùc taïo ra möùc caân baèng, vôùi lôïi
nhuaän cao hôn cho caùc beân hôïp taùc . Theo hình
veõ treân ( phaàn a) neán hai ñoái thuû kyù moät
hôïp ñoàng ñeå cuøng saûn xuaát ôû möùc thaáp
luùc ñoù caû hai seõ ñaït lôïi nhuaän 2A = 2B. Hai

75
beân cuøng coù lôïi vôùi möùc saûn löôïng caân
baèng thaáp. Tuy nhieân söï hôïp taùc laø khoù
khaên bôûi moãi doanh nghieäp trong ñoäc quyeàn
nhoùm luoân mong muoán caïng tranh vôùi hy voïng
taêng theâm thò tröôøng vaø lôïi nhuaän nhieàu hôn
tröôùc thieät haïi cuûa ñoái thuû. Nhöng neáu caùc
doanh nghieäp ñeàu caïnh tranh vôùi nhau thì lôïi
nhuaän seõ thaáp vaø khoâng moät doanh nghieäp
naøo laøm aên toát caû. Tình theá löôõng nan laø ôû
ñoù.
d) Moâ hình ñöôøng caàu gaõy
Moâ hình ñöôøng caàu gaõy moâ taû möùc giaù
caû vaø saûn löôïng khaù oån ñònh cuûa caùc doanh
nghieäp ñoäc quyeàn nhoùm (giaû ñònh caùc yeáu
toá khaùc khoâng ñoåi).
P
A MC
PO

O QO MR Q

Moâ hình ñöôøng caàu gaõy giaûi thích : trong

ñoäc quyeàn nhoùm moãi doanh nghieäp ñeàu
ñöùng tröôùc moät ñöôøng caàu gaõy taïi möùc giaù
hieän haønh (P0) cuûa ngaønh ñoäc quyeàn. ÔÛ
caùc möùc giaù cao hôn P0 ñöôøng caàu raát co
giaõn neáu doanh nghieäp taêng giaù seõ hoaøn
toaøn baát lôïi vì caùc ñoái thuû khaùc khoâng
taêng. ÔÛ caùc möùc giaù thaáp hôn P0 ñöôøng
caàu ít co giaõn, neáu doanh nghieäp haï giaù caùc
ñoái thuû caïnh tranh haï theo cuõng hoaøn toaøn

76
baát lôïi. Ñieàu naøy taïo theá caân baèng khaù oån
ñònh cho ñoäc quyeàn nhoùm.
Ñöôøng caàu gaõy neân MR cuûa doanh nghieäp
bò giaùn ñoaïn, do ñoù chi phí cuûa doanh nghieäp
coù theå thay ñoåi maø khoâng gaây ra söï thay ñoåi
giaù vaø saûn löôïng.

BAØI TAÄP
1 .Saûn löôïng vaø chi phí saûn xuaát saûn phaåm
x thuoäc thò tröôøng caïnh tranh hoaøn haûo
nhö sau :

77
Qx 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
TC 25 35 41 45 47 49 52 57 65 79 10
0

a) Haõy xaùc ñònh giaù nhaäp ngaønh (hay

xuaát ngaønh) vaø giaù ñoùng cöûa.
b) Neáu giaù saûn phaåm treân thò tröôøng laø
14ñ/sp tìm möùc saûn löôïng toái ña hoùa
lôïi nhuaän. Tính toång lôïi nhuaän ñaït
ñöôïc ?
c) Neáu giaù saûn phaåm treân thò tröôøng laø
5ñ/sp, xí nghieäp giaûi quyeát nhö theá naøo
laø toát nhaát ? Taïi sao ?
2 .Moät xí nghieäp trong thò tröôøng caïnh tranh
hoaøn haûo coù haøm chi phí saûn xuaát nhö
sau : TC = Q2 + 100
a) Xaùc ñònh haøm cung cuûa xí nghieäp.
b) Neáu giaù saûn phaåm treân thò tröôøng laø
60ñ/sp tìm möùc saûn löôïng toái ña hoùa
lôïi nhuaän. Tính toång lôïi nhuaän ñaït
ñöôïc ?
c) Neáu trong thò tröôøng coù 100 xí nghieäp
nhö nhau, haõy thieát laäp haøm soá cung
cuûa thò tröôøng.
3 .Moät xí nghieäp ñoäc quyeàn coù haøm soá
caàu thò tröôøng :
P = - 1/5 Q + 800 va ø haøm soá toång chi
phí saûn xuaát : TC = 1/5 Q 2 + 200Q +
200.000.
a) Vieát haøm doanh thu bieân vaø chi phí bieân
b) Xaùc ñònh möùc saûn löôïng vaø giaù baùn
ñeå toái ña hoùa lôïi nhuaän .
c) Xaùc ñònh saûn löôïng vaø giaù baùn ñeå
toái ña hoùa doanh thu.

78
4 .Moät xí nghieäp saûn xuaát moät loaïi saûn
phaåm khoâng coù saûn phaåm thay theá treân
thò tröôøng . Haøm soá caàu thò tröôøng cuûa
saûn phaåm P = - 1 /4 Q + 500. Haøm toång
chi phí bieán ñoåi : TVC = 1/ 2 Q2 + 200Q.
Haøm toång chi phí coá ñònh : TFC = 20.000
a) Neáu xí nghieäp baùn 300 saûn phaåm, vaäy
giaù baùn laø bao nhieâu, coù phaûi ñoù laø
tình traïng toái ña hoùa lôïi nhuaän hay
khoâng?
b) Xaùc ñònh möùc saûn löôïng vaø giaù baùn
toái ña hoùa lôïi nhuaän. Tính toång lôïi
nhuaän.
c) Neáu chính phuû ñaùnh thueá lôïi töùc
3000ñ, möùc saûn löôïng, giaù baùn, lôïi
nhuaän thay ñoåi nhö theá naøo ?
5 .Giaû söû trong thò tröôøng caïnh tranh hoaøn
haûo coù 80 ngöôøi mua vaø 60 ngöôøi baùn,
nhöõng ngöôøi mua vaø nhöõng ngöôøi baùn
coù cuøng haøm soá caàu vaø haøm toång chi
phí veà moät loaïi haøng hoùa ñoàng nhaát nhö
sau :
P = -20q + 164
TC = 3q2 + 24q
a) Thieát laäp haøm soá cung vaø haøm soá
caàu thò tröôøng cuûa haøng hoùa treân.
b) Möùc giaù vaø saûn löôïng caân baèng
thò tröôøng laø bao nhieâu?
c) Lôïi nhuaän thu ñöôïc cuûa moãi nhaø saûn
xuaát laø bao nhieâu? Trong töông lai lôïi
nhuaän cuûa moãi nhaø saûn xuaát seõ theá
naøo ?
6 .Moät xí nghieäp saûn xuaát moät loaïi saûn
phaåm khoâng coù saûn phaåm thay theá treân

79
 thò tröôøng. Xí nghieäp coù nhöõng chi phí nhö
sau : FC = 2400

Haøm soá caàu cuûa saûn phaåm : P = - Q +

186.
a) Xí nghieäp seõ aán ñònh giaù baùn vaø saûn
löôïng baùn laø bao nhieâu ? Thu ñöôïc bao
nhieâu lôïi nhuaän ?
b) Neáu xí nhieäp phaûi traû moät khoaûn tieàn
thueá khoùan laø 1000, soá thueá naøy aûnh
höôûng gì ñeán saûn löôïng vaø giaù baùn
saûn phaåm cuûa xí nghieäp.
c) Neáu xí nghieäp chòu moät khoaûn thueá laø
30% tính treân doanh soá, saûn löôïng vaø
giaù baùn theá naøo ?
d) Neáu xí nghieäp chòu möùc thueá 50% tính
treân lôïi nhuaän saûn löôïng vaø giaù baùn
ra sao ?

80
 CHÖÔNG VI
THÒ TRÖÔØNG YEÁU TOÁ
SAÛN XUAÁT

I) Nhöõng vaán ñeà chung

1) Giaù vaø thu nhaäp cuûa caùc yeáu
toá saûn xuaát
* Yeáu toá saûn xuaát hay ñaàu vaøo saûn xuaát
chia laøm 3 nhoùm chính :
+ Lao ñoäng (söùc lao ñoäng).
+ Ñaát ñai.
+ Voán (hieän vaät).
* Giaù caùc yeáu toá saûn xuaát
+ Giaù cuûa lao ñoäng : tieàn coâng (W -
Wage).
+ Giaù cuûa ñaát ñai : tieàn thueâ (R - Rent).
+ Giaù cuûa voán :tieàn thueâ (R).
+ Giaù yeáu toá saûn xuaát do thò tröôøng
yeáu toá saûn xuaát quy ñònh.
Giaù yeáu
toá sx D S

PO

löôïng yeáu
O QO toá sx
Hình 6.1
81
 * Thu nhaäp cuûa 1 yeáu toá sx
Thu nhaäp cuûa 1 yeáu toá saûn xuaát laø giaù
caû cuûa yeáu toá saûn xuaát nhaân vôùi löôïng trao
ñoåi .

2) Caàu veà yeáu toá saûn xuaát

* Caàu veà yeáu toá saûn xuaát laø caàu thöù
phaùt. Caùc doanh nghieäp muoán saûn xuaát ra
haøng hoùa vì vaäy hoï coù nhu caàu veà yeáu toá
saûn xuaát.
* Doanh nghieäp seõ quyeát ñònh ñoàng thôøi
möùc cung öùng saûn phaåm vaø möùc caàu veà
yeáu toá saûn xuaát.
* Caàu veà yeáu toá saûn xuaát ñöôïc xaùc ñònh
cuï theå döïa treân :
+ Muïc tieâu vaø ñieàu kieän toái ña hoùa lôïi
nhuaän cuûa doanh nghieäp: TPr max taïi
MR = MC.
+ Quy luaät naêng suaát caän bieân cuûa yeáu
toá saûn xuaát giaûm daàn : tæ leä phoái
hôïp toái öu caùc yeáu toá saûn xuaát.
+ Caùc quan heä thò tröôøng ñoái vôùi saûn
phaåm cuûa doanh nghieäp vaø ñoái vôùi
caùc yeáu toá saûn xuaát : thò tröôøng caïnh
tranh hay ñoäc quyeàn …
II) Thò tröôøng lao ñoäng
1) Caâuø veà lao ñoäng
a) Khaùi nieäm
Caàu veà lao ñoäng laø soá löôïng lao ñoäng maø
doanh nghieäp mong muoán vaø coù khaû naêng

82
thueâ taïi caùc möùc tieàn coâng khaùc nhau trong
nhöõng khoaûng thôøi gian nhaát ñònh.
Soá löôïng lao ñoäng ñöôïc thueâ phuï thuoäc :
+ Quy moâ veà caàu cuûa xaû hoäi ñoái vôùi
haøng hoùa cuûa doanh nghieäp : soá löôïng
haøng hoùa, giaù caû haøng hoùa.
+ Möùc tieàn coâng maø doanh nghieäp coù
khaû naêng vaø saün saøng traû khi thueâ
nhaân coâng : söï bieán ñoåi cuûa soá löôïng
lao ñoäng vaø tieàn coâng.
+ Trình ñoä coâng ngheä cuûa saûn xuaát, trình
ñoä ngöôøi lao ñoäng …

b) Caàu veà lao ñoäng vaø tieàn coâng

Khi xaùc ñònh caàu veà lao ñoäng phuï thuoäc
vaøo tieàn coâng (W) ta giaû ñònh caùc yeáu toá
khaùc khoâng ñoåi : caàu veà lao ñoäng nghòch
bieán vôùi tieàn löông.

W1 A

W2 B
DL

L1 L2 L
O
H6.2 – Caàu veà lao
c) Doanh nghieäp quyeát ñònh möùc thueâ
ñoäng
nhaân coâng
* Caùc khaùi nieäm phaân tích caàu veà lao
ñoäng
- Saûn phaåm bieân cuûa lao ñoäng (MPL -
Marginal Product of Labour) : laø soá saûn phaåm

83
taêng theâm khi söû duïng theâm 1 ñôn vò lao
ñoäng

Vôùi : TP: toång saûn phaåm

L : lao ñoäng
- Saûn phaåm giaù trò caän bieân cuûa lao ñoäng
(MVPL - Marginal Value Product of Labour).
MVPL = P . MPL
MVPL laø doanh thu taêng theâm khi baùn saûn
phaåm do taêng theâm 1 ñôn vò lao ñoäng taïo ra,
trong ñieàu kieän giaù caû haøng hoùa khoâng ñoåi.
- Saûn phaåm doanh thu caän bieân cuûa lao
ñoäng
(MRPL - Marginal Revenue Product of Labour).
Khi giaù caû saûn phaåm thay ñoåi söû duïng
theâm moät ñôn vò lao ñoäng doanh nghieäp thu
ñöôïc : MRPL
MRPL : laø löôïng doanh thu taêng theâm khi baùn
saûn phaåm do taêng theâm 1 ñôn vò lao ñoäng taïo
ra. Trong ñieàu kieän giaù caû saûn phaåm thay ñoåi.
MRPL = TR(n+1) - TRn
Trong ñoù : TRn laø toång doanh thu khi söû
duïng löôïng n ñôn vò lao ñoäng.
TR(n+1) laø toång doanh thu khi söû
duïng löôïng n+1 ñôn vò lao ñoäng.

- Chi phí caän bieân cuûa lao ñoäng (MCL -

Marginal Cost of Labour).
Khi tieàn coâng khoâng ñoåi : W = MCL

MCL laø chi phí taêng theâm khi söû duïng theâm
1 ñôn vò lao ñoäng.

84
 * Doanh nghieäp quyeát ñònh möùc thueâ nhaân
coâng
- Ñieàu kieän : giaù caû saûn phaåm vaø tieàn
löông khoâng ñoåi. Doanh nghieäp thueâ
nhaân coâng taïi möùc tieàn coâng baèng saûn
phaåm giaù trò caän bieân cuûa lao ñoäng.
W = MVPL
- Ñieàu kieän : giaù caû saûn phaåm thay ñoåi,
tieàn löông khoâng ñoåi . Doanh nghieäp thueâ
nhaân coâng taïi möùc tieàn coâng baèng saûn
phaåm doanh thu caän bieân cuûa lao ñoäng.
W = MRPL
- Ñieàu kieän : tieàn löông thay ñoåi, giaù caû
saûn phaåm khoâng ñoåi. Doanh nghieäp thueâ
nhaân coâng taïi möùc chi phí caän bieân cuûa lao
ñoäng baèng vôùi saûn phaåm giaù trò caän bieân
cuûa lao ñoäng .
MCL = MVPL
- Ñieàu kieän : caû tieàn löông vaø giaù caû saûn
phaåm thay ñoåi. Doanh nghieäp thueâ nhaân coâng
taïi möùc chi phí caän bieân cuûa lao ñoäng baèng
vôùi saûn phaåm doanh thu caän bieân cuûa lao
ñoäng.
MCL = MRPL
d) Caàu veà lao ñoäng cuûa ngaønh
Caàu veà lao ñoäng cuûa ngaønh laø toång möùc
caàu cuûa caùc doanh nghieäp ôû caùc möùc giaù.
Chaúng haïn :
Trong thò tröôøng caïnh tranh vôùi giaù caû haøng
hoùa P1, doanh nghieäp thueâ nhaân coâng taïi möùc
caân baèng MVPL = W1. Coäng caùc ñöôøng MVPL
cuûa caùc Wdoanh Dnghieäp ñöôïc MVPL1 cuûa ngaønh
vôùi möùc W1 ñöôïc L
ñieåm caân baèng E1 (H6.3) laø
E
möùc caàuWlao ñoäng 1cuûa ngaønh taïi W1. Khi tieàn
1

E2 MVPL1
W2
MVPL2 85

O
H6.3 Caàu veà lao ñoäng
cuûa ngaønh
coâng thay ñoåi vôùi W 2 < W1 cung veà haøng
hoùa cuûa ngaønh gia taêng, giaù haøng hoùa haï P2
< P1 ñöôøng MVPL cuûa ngaønh dòch chuyeån sang
traùi thaønh ñöôøng MVPL 2 vôùi möùc tieàn coâng
W2 ñöôïc ñieåm caân baèng E2. Noái E1 vaø E2 ñöôïc
ñöôøng caàu veà lao ñoäng cuûa ngaønh.

2) Cung veà lao ñoäng

a) Khaùi nieäm
Cung veà lao ñoäng laø toång soá löông lao ñoäng
maø löïc löôïng lao ñoäng chaáp nhaän laøm vieäc
taïi caùc möùc tieàn coâng khaùc nhau trong nhöõng
khoaûng thôøi gian nhaát ñònh.
Cung veà lao ñoäng phuï thuoäc vaøo löïc löôïng
lao ñoäng vaø yù muoán cuûa ngöôøi lao ñoäng.
- Löïc löôïng lao ñoäng : taát caû caùc caù nhaân
ñang laøm vieäc hay ñang tìm kieám vieäc laøm.
- YÙ muoán cuûa ngöôøi lao ñoäng hay möùc
cung veà lao ñoäng cuûa caù nhaân gaén vôùi möùc
tieàn coâng thöïc teá vaø ñöôïc xaùc ñònh bôûi caùc
löïa choïn veà söû duïng thôøi gian khaùc nhau ñeå
moät ngöôøi ñaït ñöôïc thoûa maõn toát nhaát veà
laøm vieäc vaø nghæ ngôi. Maët khaùc, cung veà lao
ñoäng cuûa caù nhaân coøn phuï thuoäc möùc thoûa
maõn veà taát caû caùc haøng hoùa vaø dòch vuï do
thu nhaäp ñaõ ñöôïc tích luõy mang laïi, vaøo tình
traïng söùc khoe , vaøo giaù caû haøng hoùa tieâu
duøng … Ngoaøi ra cung veà lao ñoäng coøn bò chi

86
phoái bôûi lónh vöïc tinh thaàn nhö : söï yeâu thích
coâng vieäc, nieàm tin vaøo lyù töôûng cuoäc soáng
…
Nghæ 24
ngôi 20 A
(giôø/nga
øy) 16
12
8
4
20
0 4 8 12 16 24Laøm
H6.4 Löïa choïn giöõa lao ñoäng
vieäc
vaø nghæ ngôi
(giôø/ngaøy)
b) Cung veà lao ñoäng vaø tieàn coâng
Khi coi cung veà lao ñoäng phuï thuoäc vaøo tieàn
coâng thöïc teá : L= f (Wr ) ta giaû ñònh raèng taát
caû caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi. Ñöôøng cung
veà lao ñoäng doác leân vaø voøng veà phía sau
(H6.5) phaûn aùnh khi ñaõ thoûa maõn veà taát caû
caùc haøng hoùa vaø dòch vuï cung veà lao ñoäng
seõ nghòch bieán vôùi tieàn löông thöïc teá.

Wr
H
6.5
M

O L
3) Caân baèng thò tröôøng lao ñoäng
a) Caân baèng thò tröôøng lao ñoäng laø traïng
thaùi löôïng cung vaø löôïng caàu treân thò tröôøng
lao ñoäng baèng nhau. Xaùc ñònh doàng thôøi soá
löôïng lao ñoäng caân baèng vaø möùc tieàn coâng
töông öùng.

87
 wr DL SL
Q3
wo Eo

O Lo L
b) Söï thay ñoåi ñieåm caân baèng thò tröôøng
lao ñoäng cuûa ngaønh do söï thay ñoåi cung vaø
caàu veà lao ñoäng cuûa ngaønh gaây ra .
- Cung veà lao ñoäng cuûa ngaønh thay ñoåi
do söï bieán ñoäng veà tieàn löông, veà nhu caàu
taêng giaûm soá löôïng lao ñoäng giöõa caùc
ngaønh.
- Caàu veà lao ñoäng cuûa ngaønh thay ñoåi
do söï bieán ñoäng veà caàu haøng hoùa cuûa
ngaønh, söï thay ñoåi coâng ngheä saûn xuaát cuûa
ngaønh…
III) Thò tröôøng voán
1) Voán hieän vaät vaø giaù thueâ voán
a) Voán hieän vaät
Laø döï tröõ caùc haøng hoùa ñaõ ñöôïc saûn
xuaát duøng ñeå saûn xuaát ra caùc haøng hoùa,
dòch vuï khaùc. Voán hieän vaät trong neàn kinh teá
bao goàm caùc coâng cuï maùy moùc trong caùc
daây chuyeàn saûn xuaát, caùc heä thoáng ñöôøng
xaù, phöông tieän duøng laøm dòch vuï vaän taûi
thoâng tin lieân laïc. Caùc cô sôû taïo neân caùc
dòch vuï ñaøo taïo nghieân cöùu khoa hoïc, caùc
phöông tieän phuïc vuï y teá, vaên hoùa, giaûi trí.
Voán hieän vaät khaùc vôùi ñaát ñai, voán hieän
vaät hoaøn toaøn laø keát quaû cuûa saûn xuaát,

88
coøn ñaát ñai do thieân nhieân taïo ra, con ngöôøi
chæ caûi taïo laïi. Voán taøi chính laø söï bieåu hieän
baèng tieàn cuûa voán hieän vaät, voán hieän vaät
laø yeáu toá vaät chaát cuûa quaù trình saûn xuaát.
b) Giaù thueâ voán
Voán hieän vaät laø yeáu toá saûn xuaát cuõng
gioáng nhö lao ñoäng, tieàn coâng laø chi phí veà
voán lao ñoäng. Tieàn thueâ voán laø khaùi nieäm
moâ taû chi phí caùc dòch vuï veà yeáu toá saûn
xuaát, laø caùc loaïi voán hieän vaät.
Moãi möùc giaù thueâ voán hieän vaät theå hieän
chi phí söû duïng caùc dòch vuï veà yeáu toá saûn
xuaát.
Giaù thueâ voán = Chi phí
dòch
vuïvuï voán
Chi phí dòch voán phuï thuoäc:
+ Giaù caû mua taøi saûn ( voán hieän vaät )
+ Chi phí cô hoäi cuûa taøi saûn (laõi suaát )
+ Tæ leä khaáu hao vaø baûo döôõng taøi saûn
Chaúng haïn : moät coã maùy giaù mua 10.000
USD laõi suaát 5% naêm, chi baûo döôõng vaø khaáu
hao maùy haøng naêm 1000USD töông ñöông 10%
giaù trò maùy. Vaäy :
Chi phí haøng naêm = 10.000 (0.05 + 0.1 ) =
1500 USD
Chi phí haøng naêm cuûa dòch vuï voán ñoøi hoûi
möùc giaù cho thueâ phaûi buø ñaép chi phí cuûa
voán.
R = PK ( i + rD )
Vôùi R : chi phí veà dòch vuï voán ( giaù
thueâ voán )
PK : giaù caû taøi saûn
i : laõi suaát
rD : tæ leä khaáu hao vaø baûo döôõng
taøi saûn

89
 Töø ñaây suy ra giaù mua saém taøi saûn voán :

2) Caàu veà dòch vuï voán

a) Moãi möùc giaù thueâ voán hieän vaät theå
hieän chi phí söû duïng caùc dòch vuï yeáu toá saûn
xuaát . Töø ñaây cho ta khaùi nieäm : saûn phaåm
giaù trò caän bieân cuûa voán (MVPK – Marginal Value
Product of Capital).
Saûn phaåm giaù trò caän bieân cuûa voán laø
möùc gia taêng doanh thu khi söû duïng theâm moät
ñôn vò voán (giaù caû saûn phaåm khoâng ñoåi).
Vôùi löïc löôïng lao ñoäng coá ñònh maø doanh
nghieäp ñang söû duïng thì MVPK seõ giaûm xuoáng
khi löôïng voán tính treân ñaàu coâng nhaân taêng
daàn leân, maëc duø giaù caû saûn phaåm cuûa
doanh nghieäp khoâng thay ñoåi. Ñieàu naøy do MPK
tuaân theo quy luaät : naêng suaát caän bieân cuûa
yeáu toá saûn xuaát giaûm daàn. Ñöôøng MVPK cuûa
doanh nghieäp doác xuoáng.

R1 MVPK

O K1 K
H6.7 Caàu veà voán cuûa doanh
nghieäp

90
 H6.7 cho bieát doanh nghieäp thueâ voán taïi
möùc : tieàn thueâ voán baèng vôùi saûn phaåm
giaù trò caän bieân cuûa voán (R1 = MVPK). Nhö vaäy
vôùi möùc giaù caû saûn phaåm cuûa doanh nghieäp
vaø caùc yeáu toá saûn xuaát khaùc khoâng ñoåi thì
MVPK laø ñöôøng caàu cuûa doanh nghieäp ñoái vôùi
DV voán. Vôùi baát cöù möùc tieàn thueâ naøo thì
ñöôøng MVPK cuõng cho möùc DV voán ñeå toái ña
hoùa lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp.
Ñöôøng MVPK coù theå dòch chuyeån leân phía
treân hay xuoáng döôùi do caùc nguyeân nhaân :
+ Giaù caû saûn phaåm cuûa doanh nghieäp
thay ñoåi.
+ Söï thay ñoåi hieäu quaû lao ñoäng laøm thay
ñoåi soá löôïng : MPK.
+ Söï thay ñoåi kyõ thuaät saûn xuaát laøm
thay ñoåi naêng suaát cuûa voán hieän vaät.
3) Cung veà dòch vuï voán
a) Trong ngaén haïn
Möùc cung caùc dòch vuï voán trong ngaén haïn
laø coá ñònh, bôûi caùc taøi saûn, vaät chaát cuûa
saûn xuaát, nhaø maùy, xí nghieäp khoâng theå
ngaøy moät ngaøy hai coù theå xaây döïng.
Ñoái vôùi toaøn boä neàn kinh teá cung öùng caùc
dòch vuï voán trong ngaén haïn laø khoâng ñoåi,
ñöôøng cung laø ñöôøng thaúng ñöùng.
b) Trong daøi haïn
Toång löôïng voán trong neàn kinh teá thay ñoåi
caùc maùy moùc môùi ñöôïc xaây döïng, quy moâ
cung öùng dòch vuï voán taêng. Ñieàu naøy ñoøi
hoûi phaûi coù ñaàu tö môùi veà cung öùng cuûa thò
tröôøng voán. Ñeå coù ñaàu tö môùi, caùc nhaø
ñaàu tö phaûi ñaït giaù cho thueâ caàn coù: möùc

91
toái thieåu cuûa gía cho thueâ caàn coù phaûi baèng
vôùi chi phí haøng naêm cuûa voán.
Trong daøi haïn giaù cho thueâ caøng cao, löôïng
ñaàu tö vaø cung öùng voán caøng lôùn. Ñöôøng
cung laø ñöôøng doác leân phaûn aùnh möùc cung
cuûa voán taêng cuøng chieàu vôùi giaù cho thueâ.
SK
R SK'

K
O cung ngaén haïn vaø daøi haïn veà
H6.8 Ñöôøng
DV voán .

4) Caân baèng thò tröôøng voán

a) Caân baèng cung caàu veà DV voán
Ñeå khaûo saùt söï caân baèng vaø söï ñieàu
chænh treân thò tröôøng voán cho ñôn giaûn, ta söû
duïng ñöôøng cung daøi haïn veà DV voán naèm
ngang, vôùi yù nghóa raèng löôïng cung thay ñoåi ôû
möùc giaù thueâ khoâng ñoåi.

R DK

E1
R1 SK

K
H6.9 O K1
Caân baèng thò tröôøng voán .

92
 H6.9 moâ taû caân baèng thò tröôøng voán cuûa
moät ngaønh vôùi möùc thueâ R1 vaø löôïng thueâ
k1.
b) Söï ñieàu chænh ngaén haïn vaø daøi
haïn
DK SK
DK'
E1' E1
R1 SK'
E2
R2

O K2 K1

H6.10 Söï ñieàu chænh voán theo tieàn coâng lao

ñoäng
H6.10 ban ñaàu ngaønh caân baèng taïi E1 vôùi
ñöôøng cung ngaén haïn SK vôùi löôïng k1. Giaû ñònh
tieàn coâng taêng laøm dòch chuyeån DK sang traùi :
DK’. Doanh nghieäp buoäc phaûi CB taïi E2 tieàn
thueâ voán giaûm töø R1 xuoáng R2.
Giaù R2 khoâng ñaûm baûo giaù cho thueâ caàn
coù khoâng kíchthích duy trì hay taêng voán. Voán
giaûm daàn, ñaït möùc caân baèng môùi taïi E1’ vôùi
löôïng k2 giaù thueâ trôû veà R1.
Taïi caân baèng môùi E1’ vôùi giaù thueâ R1 caùc
chuû voán thu ñöôïc giaù cho thueâ caàn coù laïi
saün saøng ñaàu tö taêng löôïng voán.
IV) Thò tröôøng ñaát ñai
1) Cung vaø caàu veà ñaát ñai
a) Cung vaø caàu veà ñaát ñai
Ñaëc ñieåm noåi baät cuûa ñaát ñai laø nguoàn
cung coá ñònh caû trong ngaén haïn vaø daøi haïn.

93
Vì vaäy ñöôøng cung veà ñaát ñai laø ñöôøng thaúng
ñöùng, hoaøn toaøn khoâng co giaõn.
Caàu veà ñaát ñai bao goàm toaøn boä nhu caàu
söû duïng ñaát ñai cuûa con ngöôøi phuïc vuï cho
ñôøi soáng cuûa xaõ hoäi. Vôùi hai nhu caàu cô baûn
:
+ Nhu caàu ñaát ñai cho xaây döïng nhaø ôû ,
cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp, dòch vuï, kho baõi,
cô sôû haï taàng … goïi chung laø ñaát xaây döïng cô
baûn.
+ Nhu caàu ñaát ñai cho saûn xuaát noâng,
laâm, ngö nghieäp … goïi chung laø ñaát canh
taùc.
Ñaëc ñieåm caàu veà ñaát ñai phuï thuoäc vaøo
daân soá vaø nhu caàu veà taát caû caùc haøng
hoùa vaø dòch vuï phuïc vuï cho ñôøi soáng xaõ
hoäi. Daân soá vaø nhu caàu gia taêng, caàu veà
ñaát ñai taêng theo thôøi gian.
b) Giaù thueâ ñaát
Giaù thueâ ñaát laø khaùi nieäm moâ taû chi phí
saûn xuaát cho yeáu toá saûn xuaát laø ñaát ñai.
Giaù thueâ ñaát do cung vaø caàu veà dòchvuï
ñaát ñai quyeát ñònh , cung veà dòch vuï ñaát ñai
coá ñònh giaù thueâ ñaát ñai, laø giaù caân baèng
thò tröôøng do caàu veà dòch vuï ñaát ñai quy ñònh.
R D' S
D

R1
R2

La (Löôïng
O ñaát ñai)
2) Giaù thueâ ñaát ñai vaø söï phaân boå
nguoàn cung coá ñònh

94
 DH'
R S
DF DH
R2

R3

R1

LA
O LF' LF LH LH’ L
H6.12 Söï phaân boå nguoàn cung veà ñaát ñai.
H6.12 moâ taû : DH laø ñöôøng caàu veà ñaát ñai
xaây döïng cô baûn , DF laø ñöôøng caàu veà ñaát
ñai canh taùc. Ñöôøng cung (S) cho thaáy toång
löôïng cung ñaát ñai coá ñònh phaûi ñöôïc phaân boå
cho hai ngaønh. Möùc phaân boå ñaát ñai giöõa hai
ngaønh khoâng coá ñònh , neáu giaù thueâ khaùc
nhau, chuû ñaát ñai seõ chuyeån löôïng cung cuûa
hoï töø ngaønh coù giaù cho thueâ thaáp sang
ngaønh coù giaù cho thueâ cao. Do ñoù giaù cho
thueâ ñaát trong daøi haïn cuûa hai ngaønh phaûi
baèng nhau, taïi möùc R1 löôïng caàu ñaát ñai hai
ngaønh baèng toång löôïng cung (LF + LH = L).
Giaû thieát chính phuû trôï caáp cho ngaønh xaây
döïng cô baûn, laøm caàu ñaát xaây döïng dòch
chuyeån töø DH leân DH’. Taïi löôïng ñaát ñai nhö cuõ
: LH ngöôøi thueâ phaûi traû giaù caân baèng R 2 do
nhu caàu gia taêng. Taïi möùc LF caùc ñieàn chuû coù
xu höôùng chuyeån ñaát canh taùc thaønh ñaát xaây
döïng ñang coù giaù thueâ cao hôn, söï dòch
chuyeån naøy taïo ra möùc caân baèng môùi cho
möùc giaù thueâ caân baèng R3. Möùc giaù thueâ R3
laøm caân baèng tieàn thueâ vaø phaân boå caân
baèng nguoàn cung giöõa hai ngaønh vôùi LH’ vaø
LF’.

95
 * Ñieàu chænh ngaén haïn vaø daøi haïn
+ Trong ngaén haïn löôïng ñaát ñai cung caáp
cho moãi ngaønh laø khoâng ñoåi, ngaønh naøo gia
taêng nhu caàu ngaønh ñoù phaûi traû giaù cao hôn.
+ Trong daøi haïn coù söï phaân boå laïi nguoàn
cung coá ñònh cho nhu caàu hai ngaønh vaø hình
thaønh giaù caû caân baèng ñoàng thôøi cho caû hai
ngaønh.
3) Giaù caû cuûa ñaát ñai

BAØI TAÄP

96
 1 .Moät doanh nghieäp trong thò tröôøng caïnh
tranh coù haøm soá saûn xuaát : Q = 24L - L2
(L laø ñaàu vaøo lao ñoäng, Q laø saûn löôïng 1
ngaøy) giaù saûn phaåm 10 USD/ñv.
a) Vieát haøm soá caàu veà lao ñoäng vaø veõ
ñoà thò.
b) Neáu giaù thò tröôøng cuûa saûn phaåm laø
12 USD/ñv ñöôøng caàu lao ñoäng cuûa
doanh nghieäp dòch chuyeån theá naøo ?
c) Vôùi tieàn löông W = 40 USD/ñv lao ñoäng
doanh nghieäp thueâ bao nhieâu coâng
nhaân ôû moãi möùc giaù caû saûn phaåm ?
2 .Cho cung vaø caàu veà lao ñoäng cuûa doanh
nghieäp saûn xuaát haøng tieâu duøng nhö sau
:

Vôùi W laø tieàn löông ngaøy, L laø soá löôïng

lao ñoäng
a) Xaùc ñònh soá löôïng lao ñoäng vaø tieàn
löông caân baèng thò tröôøng. Veõ ñoà thò.
b) Xaùc ñònh soá ñôn vò lao ñoäng dö thöøa
cuûa doanh nghieäp khi möùc löông toái
thieåu ñöôïc ñaët ra laø 8 USD / ngaøy .
c) Do bieán ñoäng thò tröôøng haøng hoaù
laøm caàu veà lao ñoäng giaûm 10% soá ñôn
vò lao ñoäng. Tìm caân baèng thò tröôøng
môùi.
3 .Laõi suaát giaûm töø 15% xuoáng 10%, ñieàu
ñoù aûnh höôûng nhö theá naøo ñeán giaù

97
 thueâ dòch vuï voán vaø möùc quyõ voán cuûa
moät ngaønh trong ngaén haïn.
4 .Moät nhaø ñaàu tö xaây döïng 1 phaân xöôûng
vôùi möùc ñaàu tö 10.000 USD (khoâng keå
tieàn thueâ ñaát), thôøi gian söû duïng cuûa
nhaø xöôûng 20 naêm vôùi chi phí baûo döôõng
bình quaân 100 USD naêm, laõi suaát 5% naêm.
a) Tính giaù cho thueâ xöôûng (chi phí haøng
naêm cuûa voán).
b) Neáu laõi suaát taêng leân 7% naêm, giaù
cho thueâ xöôûng baây giôø thay ñoåi nhö
theá naøo ?
c) Heát naêm thöù 10 nhaø ñaàu tö baùn
xöôûng ñöôïc 5000USD (ñöôïc bieát trong 10
naêm söû duïng nhaø ñaàu tö ñaõ tính ñuû
chi phí haøng naêm cuûa xöôûng ).Vaäy taøi
saûn naøy coù mang laïi lôïi nhuaän khoâng ?
5 .Treân moät hoøn ñaûo löôïng cung veà ñaát ñai
coá ñònh vôùi Q S =1000 ha.Trong ñoù
caàu veà ñaát xaây döïng QH = 500 – 2R caàu
veà ñaát ñai QD = 1200 – 4R.
a) Giaù cho thueâ ñaát caân baèng thò tröôøng
laø 50USD ha/naêm. Tính löôïng ñaát cho
xaây döïng vaø canh taùc.
b) Veõ ñoà thò caân baèng thò tröôøng ñaát ñai
cho hai nhu caàu caàu xaây döïng vaø canh
taùc .
c) Do khaùch du lòch nhieàu trong moät thôøi
gian ngaén nhu caàu xaây döïng gia taêng
laøm giaù thueâ ñaát xaây döïng taêng voït
70USD ha . Tìm soá löôïng ñaát ñai vaø giaù
caân baèng
daøi haïn cho caû hai nhu caàu xaây döïng
vaø canh taùc.

98
 MUÏC LUÏC
CHÖÔNG I: KHAÙI QUAÙT VEÀ KINH TEÁ VI
MOÂ
I - Ñoái töôïng , noäi dung vaø phöông phaùp
nghieân cöùu kinh teá hoïc vi moâ
1
II - Doanh nghieäp vaø nhöõng vaán ñeà
kinh teá cô baûn cuûa doanh nghieäp
2
III - Löïa choïn kinh teá toái öu cuûa doanh nghieäp
4
IV – Nhöõng aûnh höôûng ñeán löïa choïn kinh teá
toái öu cuûa doanh nghieäp
5

CHÖÔNG II : CUNG – CAÀU

I - Caàu
8
II - Cung
10
III - Caân baèng cung – caàu
14
Baøi taäp
18

99
CHÖÔNG III : LYÙ THUYEÁT NGÖÔØI TIEÂU
DUØNG
I - Lyù thuyeát veà lôïi ích ( hay höõu duïng )
18
II - Söï co giaõn cuûa caàu
21
III - Löïa choïn saûn phaåm cuûa ngöôøi tieâu
duøng 26
Baøi taäp
30

CHÖÔNG IV : LYÙ THUYEÁT VEÀ HAØNH VI

CUÛA DN
I - Lyù thuyeát saûn xuaát
32
II - Lyù thuyeát veà chi phí saûn xuaát
39
Baøi taäp
52

CHÖÔNG V : CAÏNH TRANH VAØ ÑOÄC QUYEÀN

I - Thò tröôøng caïnh tranh hoaøn haûo
54
II - Ñoäc quyeàn
59
III - Caïnh tranh khoâng hoaøn haûo
65
Baøi taäp
71

CHÖÔNG VI : THÒ TRÖÔØNG YEÁU TOÁ SAÛN

XUAÁT
I - Nhöõng vaán ñeà chung
74
II - Thò tröôøng lao ñoäng
75

100
III - Thò tröôøng voán
81
IV – Thò tröôøng ñaát ñai
86
Baøi taäp
89

101