ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT

-1-

z+ l s¡eTD≤s¡ŒDeTdüTÔ

eT÷\+ :
uÛ>Ñ y∑ êHé ls¡eTD eTVü≤]¸
yê´K´ :
&܈ˆ |æ.$.j·Tdt. dü÷s¡´Hêsêj·TDsêE
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT
ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT e÷ Ç‘·s¡ |Á #
ü T· s¡D\T
1st edition : 1000 Copies
l s¡eTD »j·T+‹, düs¡«<Ûë], »qe] 11, 2009
1. dü‘ê´H˚«wüD ` dü‘·´ <äs¡Ùq+
2. ì» $#ês¡D Rs. 30/-
© with Author
All rights reserved 3. nVü≤+uÛ≤eeTT ` dü+kÕÿs¡eTT\T Rs. 15/-

4. ~e´ |ü⁄s¡Twüß&ÉT uÛÑ>∑yêHé l s¡eTD eTVü≤]¸ Rs. 10/-

Rs. 30/- 5. The Art of Self-enquiry Rs. 50/-

Published by : 6. ªªH˚qT me&ÉqT?µµ Rs. 30/-

Dr. P.V.S. Suryanarayana Raju bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb
Syamala Children Hospital
# 5-8-16, Park Street
- 1A -
NARSAPUR - 534 275, W.G.Dt., A.P., India
t 08814 - 273430
e-mail : drrajunsp@yahoo.co.in

Cover page Designed by

Dr. P.V.S. Suryanarayana Raju
at :
Ananya Graphics
PALAKOL

9397151342

Printed at :
Sri Bhavani Offset Printers
PALAKOL - 534 260, W.G.Dt., A.P., India
t 08814 - 228858
9848716747 l #·Áøe£ TT
2 39
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT

-2-
ñ|ü<˚X¯kÕsêìøÏ
uÛÑ>∑yêHé #Ó|æŒq |òü\X¯è‹ qs¡Ôq >∑D|ü‹
1. á ñ|ü<˚X¯kÕsêìï bÕsêj·TD #˚dæqyês¡T Ä‘·à˝À ì\ø£&É
>∑D|ü‹ |üP»
#Ó + <ä T ‘ês¡ T . dü ø £ \ <ä T 'U≤\ qT+&ç $eTTøÏ Ô #Ó + <ä T ‘ês¡ T . n–DÏ‘· |òüDÏ|òüD eTDÏ>∑D øÏs¡D…Æ
XÊX¯«‘êq+<ä+ e]düT+Ô ~. á $wüjT· +˝À m{Ϻ dü+<˚V≤ü + ˝Ò<Tä .
s¡s¡TDÏ‘· 컑·qT s¡$‘·≥ e<äq
‘·≥‘·≥ \T≥ <ä[≈£î\ $q<ë
2. z uÛ≈Ñ î£ ˝Ô ≤sê! MTs¡T uÛøÑ ‘ÔÏ √ ñ|ü<X˚ k¯ Õsêìï bÕsêj·TD+ #˚ùdÔ mìï >∑D|ü‹ s¡_ÛeT‘· $TVü≤~wü ‘·qT'
ø£cÕº˝…’Hê $TeTà*ï @MT #˚j·T˝Òe⁄, yê≥+‘·≥y˚ ‘=\–b˛‘êsTT. \+uÀ<äs¡ es¡ ≈£î+C≤ edæú‘· ≈£î+≈£îeT es¡í<Ûäs¡+
Äq+<ä+ MT Vü≤è<äj·T+˝À bı+>∑T‘·T+~. ñ|ü<˚X¯kÕs¡+ |ü]ƒdü÷Ô X‚«‘· X¯è+>∑+ |”qdüTVü≤düÔ+ Á|”‹‘· dü|òü\ |òü\+
#·|üŒ≥T¢ #·s¡Tdü÷Ô qè‘·´+ #˚j·T+&ç. Hê>∑Á‘·j·Tj·TT‘· Hê>∑$uÛÑ÷wüD HêHê>∑D|ü‹‘·+
‘·‘·ÔHé HêHê>∑D|ü‹‘·+
38 3
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT
n>∑T≥#˚‘· Ä‘·à≈£î ã+<Ûe ä TT≈£î\Ô T ˝Òe⁄. ‘·q dü«s¡÷|üeTT miT+>∑ ≈£î+&ÉT≥j˚T
n+øÏ‘·+ ã+<Ûe ä TT (self-ignorance is bondage), <ëì HÓiT+>∑T≥j˚T eTTøÏÔ (self-knowledge
is release from bondage). n~ düV≤ü »yÓTq Æ |æeTà≥ ã+<Ûä düàs¡D b˛e⁄qT. ã+<Ûä
düàs¡D b˛sTTq ‘·øD å£ y˚T eTTøÏÔ düàs¡DeTT b˛e⁄qT. n{Ϻ dæ‹ ú ã+<Ûe ä TTø£´Ô r‘·yTÓ Æ
j·TT+&ÉTqT. ã+<Ûä+, yÓ÷ø£å+ eTH√$ø±s¡eTT\T (bondage and release from
bondage are only mental modifications, both are illusory).
yê´K´ :
uÛ>Ñ y
∑ êHé l s¡eTD eTVü≤]¸øÏ l s¡eTD »j·T+‹ dü+<äs“¡ e
¤ TT>± ã+<Ûe ä TT, eTTøÏÔ nC≤„q »ì‘·yTÓ q Æ eTqdüTøπ‡ . ã+<Ûe ä TT, yÓ÷ø£e
å TT s¬ +&É÷
nC≤„q »ì‘· u Á ≤Û +‘·T˝Ò. |üse ¡ düTe Ô ⁄ u+<Ûy ä ÷Ó ø£e å TT\≈£î nr‘·yTÓ qÆ ~. Je⁄&ÉT
ø£+ˆˆ bÕsêyês¡ düeTT+&ÉTqT ã+<Ûy ä ÷ Ó ø£e
å TT\≈£î nr‘·yTÓ q Æ |ü&ÉT |üse ¡ T düTK dü«s¡÷|üyTÓ q Æ Ä‘·àC≤„q+‘√
r¬s]–q jÓ÷– eT+∫ ‘˚CÀì~ÛøHÏ é <Óe ’ ‘ê«ìï bı+<äT‘·THêï&TÉ . Çø£ÿ&˚ Ç|ü&˚ nC≤„q ìeè‹Ô bı+~qyê&ÉT ‘·q
l s¡eTDq ø£+øÏ‘e· TT>∑ dü«s¡÷|ü ‘·‘ê«ìï Çø£ÿ&˚ Ç|ü&˚ >Á V ∑ ≤æ düTHÔ êï&TÉ .
á ã+<Ûe ä TT qT+&ç $eTTøÏÔ bı+<˚<e Ó s¡T nH˚ $wüj÷ · ìï ∫e] XÀ¢ø+£ ˝À
ù|s¡THé ø√s¡ø£ H=dü¬><ä $qj·TeTT‘√&ÉHé uÛ>Ñ y∑ êHé $e]düTH Ô êïsT¡ .
- 2A -
ø£+ˆˆ eT~‘·\∫q uÛ≤e+ãT\T 30. nVü≤ eTù|‘·ø£+ ì»$uÛ≤qø£yéTˆ
eTT<äeT+<ä>∑ s¡#q· CÒdæ eTT#·≥à MTs¡Hé eTVü≤ ~<ä+ ‘·b˛ s¡eTD yê –j·TyéTˆˆ
‘ꈈ
|ü<|ä &ü j
ç T· #=Ë+Ô ∫‹ nVü≤+ø±s¡eT&É+– ªªnVü≤+µµ H˚qT nqTq~ ˝Òì kÕ«qTuÛÑe ìwü˜j˚T
≈£î<äTs¡T>∑ #·<äTe⁄+&ÉT MTs¡T ø√¬sÿ\T rs¡THé (eTVü‰eTTÁ<)ä >=|üŒ ‘·|d ü Tü .‡ Ç~ eTVü‰ ‘·|d ü Tü ‡ #˚dqæ s¡eTD eTVü≤]¸ jÓTTø£ÿ
dü‘´· yÓTq Æ nqTuÛe Ñ yê≈£îÿ.
Ĉˆ y˚<ä$<äT&É >±qT y˚<ë+‹H˚>±qT yê´K´ :
ô|’øÏ #Ó|üŒ˝Òì |ü\T≈£î˝Òy√ ì»$#ês¡D e\¢ nVü≤+uÛ≤e+ (ªªH˚qT <˚V≤ü eTTqTµµ) |ü&bç ˛sTT ì»yÓTq Æ
–*øÏ q{ϺqqTï π>*#˚j·Tø£ MTs¡T dü«s¡÷|ü+>± e÷]b˛sTTq|ü⁄&ÉT, dü«Á|üø±X¯e÷qyÓTÆq X¯ó<ä∆#Ó’‘·q´+˝À
Ä<ä]+|ü⁄&Éj·T´ Äs¡T´'˝≤s¡' eT÷\‘·\+|ü⁄ Ä‘êàø±s¡+ #Ó+<äT‘·T+~.
H˚qT nqTq~ ˝Ò≈î£ +&Ü ‘êqT ‘êqT>± uÛ≤dæ+#·T≥j˚T ‘·‘«Ô· eTT (self-
effulgent amness). Ç~ eTVü‰ ‘·|d ü Tü ‡ #˚dq æ s¡eTD eTVü≤]¸ jÓTTø£ÿ dü‘´· yÓTq Æ
ãT<Û»ä q $<Ûj
˚ T· T&ÉT
nqTuÛe Ñ yê≈£îÿ.
&܈ˆ |æ.$.j·Tdt. dü÷s¡´Hêsêj·TDsêE Ç$ eTVü≤‘·sÔ y ¡ TÓ q
Æ ‘·|d ü Tü ˝‡ À uÛ>Ñ y ∑ êHé l s¡eTD eTVü≤]¸ ‘êeTT >Á V ∑ ≤æ +∫
kÕ<Ûøä £ ˝Àø±ìøÏ düeT]Œ+∫q ‘·b˛»q´ yêø£´eTT\T.
4 37
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT
nVü≤+ø±s¡+‘√ e´eVü≤]dü÷Ô ñ+≥T+~. nC≤„q+ q•ùdÔ ‘êqT ‘êqT>± X¯ó<ä# ∆ ‘’Ó q
· ´
‘·‘«· yÓTÆ uÛ≤dædTü +Ô ~. |ü]#·j·T+
Ç|ü&ÉT uÛ>Ñ y ∑ êHé X¯ó<ä#
∆ ‘’Ó q
· ´ dæ‹ ú m˝≤ ñ+≥T+<√ ‘·sT¡ yê‹ XÀ¢ø+£ ˝À ñ|ü<X˚ +¯ nq>± ˇø£ edüTe Ô ⁄qT <ëì dü«kÕúHêìøÏ #˚sT¡ Ã≥ nì. eTqdüT‡
$e]düTÔHêïs¡T. Ä‘·à dü«s¡÷|ü+ qT+&ç e∫Ãq ˇø£ #Ó‘’ q · ´ s¡•à (conscious Particle). n{Ϻ eTqdüT‡
28. ªøÏ+ dü«s¡÷|üµ$T ‘ê´‘·à<äs¡ÙH˚ˆ e÷j·÷ø±s¡´eTT e\¢ nC≤„Hêeè‘·yTÓ Æ (Ä‘·à C≤„q+ ˝Òì dæ‹ ú ) ‘·q eT÷\yÓTq Æ
ne´j·÷-uÛÑyê-- |üPs¡∫í ‘·T‡K+ˆˆ X¯ó<ä∆ #Ó‘’ q · ´eTTqT eTi∫, nHê‘·à‘√ ‘ê<ë‘·à´+ bı+~ <˚V ù ≤+Á~j·T ãT<ë∆´<äT˝Ò
‘ꈈ ‘·q dü«s¡÷|üeTì ‘·\Tdü÷,Ô »>∑‘T· Ô ‘·q≈£î $&ç>±qT, e´‹]ø£e Ô TT>±qT ñqï<ì ä
‘·q s¡÷|üyT˚ ~j·Tì nq>± ‘·q dü«s¡÷|ü$T{Ï< º ì
ä ‘êqT ‘Ó*dæø=ìq|ü&ÉT ‘·\∫, uÛ< Ò ä ãT~∆‘√ »&ÉyTÓ q Æ »>∑‘T· ˝Ô À $wüjT· ìwü‘˜ √ düTK+ø√dü+ nH˚«wæ+∫,
‘êH˚ >=|üŒ~j·TT, ∫‘·Tq Ô T (C≤„qy˚T dü«s¡÷|üeTT>± ø£\~), ‘·T~ ˝Òì~j·TT, XÊX¯«‘· düTKeTT bı+<äø£ m\¢|ü &É÷ <äT'KeTT qqTuÛ$ Ñ k˛Ô+~. á ìs¡+‘·s¡
n~ ø±qsêì~j·TT, nK+&É|Pü s¡y í TÓ q
Æ düTK dü«s¡÷|üeTì ‘Ó*j·TTqT, nq>± <äT'KeTTq≈£î ø±s¡Dy˚T~j·Tì $#ê]+∫, XÊX¯«‘êq+<äeTT ø=i≈£î m\¢|ü &É÷
nq+‘·eTT, nK+&ÉeTT, #Ó‘’ q · ´ düTKeTT ‘êqTj·Tì nqTuÛe Ñ eT>∑TqT. n~ |Á j
ü T· ‹ï+#·TqT. á dü+<äs“¡e ¤ TT˝ÀH˚ á <äT'K|ü&˚ ªªH˚He Ó &ÉqT?µµ nì $#ês¡D
Ä<ä´+‘·eTT\T ˝Òì dü∫Ã< Á ÷
ä |üeTT>±, nK+&É ∫<ëq+<ä |òTü qdü«s¡÷|üeTT>± bÁ Õs¡+_Û+∫q|ü⁄&ÉT áX¯«s¡ ø£è|ü e\¢ ‘·q dü«s¡÷|üeTTqT ø£|Œæ eT÷dæyd ˚ q
æ
‘Ó*j·TedüT+Ô ~. n~ düTK <äT'K s¡V≤æ ‘·d‹ úæ (it is a state where there is neither |ü+#·ø√X¯eTT\T ‘êqT ø±<äì uÀ<Ûä|ü&ç, |ü+#·ø√X¯eTT\˝À ã+~Û+|üã&çq
pleasure nor pain). eTqdüT‡ ‘êqT #Ó‘’ q · ´ dü«s¡÷|ü⁄&Éqì miÏ+–, ‘·q eT÷\eTTqT nH˚«wæ+∫
-3-
yê´K´ : X¯ó<ä∆ #Ó‘’ q · ´eTT ‘·q eT÷\eTì >Á V ∑ ≤æ +∫ <ëì˝À dæ‹ ú bı+~ dü«dü‘ú · H=+<äTqT.
dü«s¡÷|ü+ (Consciousness is devoid of any form) ˝Òì Ä‘·àqT <ä]Ù+∫q|ü&ÉT eTqdüT‡ ‘·q dü«s¡÷|üeTTqT m&É‘>Ó ø∑ £ |üsê´˝À#·q #ù̊dÔ (uninterupted quest
n~ ne´j·TeTì (inexhaustible), HêX¯q+ ˝Òì~ (indestructable) ø£qTø£ |ü⁄≥Tºø£ about its essential nature), X¯ó<ä∆ #Ó‘ ’ q · ´eTTq≈£î $&ç>± eTqdüT‡ ˝Ò<ì ä ‘Ó*dæ,
˝Òì<äì (birthless), n~ bı+<äã&˚~ ø±<äT (it is not a thing to attain) ø£qTø£ ∫‘Y eTqdüT‡ Ä‘êàø±s¡+ #Ó+~ nq+‘·eTT, nK+&ÉeTT, #Ó‘’ q · ´ düTKeTT ‘êqTj·Tì
nì, <ëì dü«s¡÷|ü+ düTKeTì, n~ n+‘·{≤ ì+&ç ì_&ûøè£ ‘·yTÓ Æ (all perva- nqTuÛÑeeT>∑TqT. uÛÑ>∑yêHé l s¡eTD eTVü≤]¸ eTVü‰ ‘·|üdüT‡ #˚dæ, X¯ó<ä∆
sive) nK+&Üø±s¡ #Ó’‘·q´eTT>± (unitary consciousness) yê´|æ+∫j·TTqï<äì #Ó‘’ q· ´+˝À dæ‹ ú bı+~ ‘·q Ä‘êàqTuÛe Ñ eTTqT ñ|ü<X˚ k¯ Õs¡eTT˝À eTT|üŒsTT
eTq≈£î uÀ<Û| ä & ü TÉ ‘·T+~. dü÷‘Á ê\ <ë«sê, nHê‘·à˝À Çs¡T≈£îÿqï eTqdüTq ‡ T X¯ó<ä#
∆ ‘’Ó H · ê´ìøÏ m˝≤ #˚sêÃ*
n{Ϻ Ä‘·à ã+<ÛäyÓ÷øå±\≈£î nr‘·yÓTÆq<äì ‘·s¡Tyê‹ XÀ¢ø£+˝À uÛÑ>∑yêHé nH˚~ nqTuÛÑe|üPs¡«ø£eTT>± $e]+#ês¡T. nC≤„Hêeè‘·yÓTÆ m\¢|ü&É÷
$e]düTÔHêïs¡T. <äT'KeTT>± ñqï eTqdüT≈‡ î£ , dü«s¡÷|üC≤„q+ bı+~+∫, eTqdüTq ‡ T Ä‘êàø±s¡eTT
29. ã+<Ûeä TTø£Ô ´r ‘·+ |üs+¡ düTKyéTˆ #˚d,æ eTqdüTq ‡ T düTKdü«s¡÷|üeTT #˚jT· T≥j˚T á ñ|ü<X˚ k¯ Õs¡eTT jÓTTø£ÿ
$+<ä rVü≤ JedüTÔ <Ó’$ø£'ˆˆ ñ<˚X› ´¯ eTT. ñ|ü<X˚ k¯ Õs¡eTT ã Á Vü≤àeTT e<ä≈› î£ Je⁄ì #π̊sà ã Á Vü≤à$<ä´. Ç~
‘ꈈ <äsÙ¡ q >Á +∑ <∏e ä TT, n+fÒ |üs‘¡ ‘· «· eTTqT bı+<˚ e÷sêZìï ìπs• › +#˚ >Á +∑ <∏eä TT.
‘·qTï ‘êHÓi+Ï –q |ü⁄D≤´‘·Tà&ÉT ã+<Ûe ä TT≈£î\Ô T ˝Òì |üse ¡ T düTK dæ~ì ∆ Ç~ uÛ>Ñ y ∑ êHé ls¡eTDeTVü≤]¸ Ä‘êàqTuÛ÷ Ñ ‹ kÕs¡+.
bı+<äTqT. Ä‘·à Ä<ä´+‘· s¡Væ≤‘·eTT (it is without a begining and ending), |üPs¡«+ <ës¡Tø±eq+˝À ø=+<äsT¡ ãTTwüß\T j·T»„j÷ · >±~ øÁ ‘£ T· e⁄˝§q]Ã
dü∫Ã<ëq+<ä dü«s¡÷|üeTT (existence, consciousness, bliss), ì‘·´eTT (eternal) ~e´X¯≈î£ \Ô T dü+bÕ~+#ês¡T. ny˚ yÓ÷ø£bÁå Õ|æøÔ ,Ï XÊX¯«‘êq+<ëìøÏ kÕ<ÛH ä ê\e⁄
36 5
 ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT
‘êj·Tì nqTø=HêïsT¡ . ø£sà¡ H˚ düs«¡ eTT>±, >∑eT´eTT>± uÛ≤$+#ês¡T. ø£sà¡ e\¢
ìsê«düq‘·«y˚T eTÚqeTT, e÷≥˝≤&É≈î£ +&ÉT≥ø±<äT. Ç{Ϻ |üse ¡ T eTÚq dæ‹ ú .
ø£sà¡ |ò\ü +, <ëìì nqTuÛ$ Ñ +#·≥+, Ä nqTuÛe Ñ + yêdüq>± e÷s¡≥+ e\¢, Ä
ã
Á Vü≤à C≤„qT\≈£î düV≤ü » dæ<y ∆ä TÓ j
Æ T· Tqï~.
yêdüq ‹]– ø£sà¡ qT | ùÁ sπ |ædTü +Ô ~ ‘·|Œü ø£sà¡ yÓ÷øå±ìøÏ <ë] rj·T<äT. ø£sà¡
ìÁ<˝ä À nVü≤+uÛ≤es e~* X¯Sq´‘·˝ÀøÏ yÓfifl‚s<äT≈£î eTqdüT‡ ñ$«fi¯Sfl],
<˚Xø¯ ±˝≤\≈£î (Time and space) ˝Àã&ç ñ+≥T+~. yÓ÷ø£e å TT <˚Xø¯ ±˝≤\≈£î
<ëìøÏ ‘·–q @sêŒ≥T¢ #·÷düTø=s≥Ts~. miTø£˝À |üse ¡ ÷q+<ä s¡÷|üyTÓ q Æ
dü+ã+~Û+∫q~ ø±<äT, ãTTwüß\≈£î á $wüj÷ · ìï ‘Ó*j·TCÒjT· {≤ìøÏ •e⁄&ÉT
$X¯ó<ä∆ #Ó‘’ q · ´s˝À ©qeTe{≤ìøÏ nVü≤+uÛ≤e+ ‘·q ñìøÏ ñs&É<ì ä uÛjÑ T· |ü&ç
_≈£îå s¡÷|ü+˝À | Á ‘ü ´· ø£y
å TÓ HÆ ê&ÉT. $wüße í T÷]Ô ≈£L&Ü ˇø£ n+<ë\sê•jÓTÆ q d Å Ô”
Á|ü‹|òüT{ÏdüTÔs~.
s¡÷|ü+˝À •e⁄ì yÓ+≥ e#êÃ&TÉ . ãTTwüß\+<äs÷ ¡ d
Å Ô” eT÷]Ôì #·÷dæ yÓ÷Væ≤‘·T˝…’
q+<äTq yê] eTqdüT\‡ T #·*+∫ ndüe Ô ´düyÔ TÓ Æ j·TC≤„~ øÁ ‘£ T· e⁄\T uÛ+Ñ >∑eTsTT, Ä‘·à dü«s¡÷|üC≤„q+ me]øÏ nH˚ dü+X¯j÷ · ìï ìyê]+#˚+<äT≈£î, ‘·sT¡ yê‹
XÀ¢ø+£ ˝À uÛ>Ñ y ∑ êHé $es¡D ÇdüTH Ô êïsT¡ .
27. C≤„qe]®‘ê -C≤„qV”≤q∫‘Yˆ
~e´X¯≈£îÔ\T ø°åD<äX¯qT bı+<ësTT. ãTTwæ|ü‘·Tï\T _Û≈£åîs¡÷|üeTT˝ÀqTqï
düT+<äsêø±s¡T&Ó’q •e⁄ì #·÷dæ yÓ÷Vü≤|üs¡eX¯ó\j·÷´s¡T. Ç~ >∑eTì+∫
ø√|æ+#·q ãTTwüß\T ‘ê+Á‹ø£ $<ä´\qT | Á jü ÷ Ó –+∫ ˇø£ @qT>∑TqT, |ü⁄*ì C≤„q— eTdæÔ øÏ+ C≤„‘·T eT+‘·s¡+?
düèwæ+º ∫ •e⁄ìô|’ | Á j ü ÷ Ó –+#ês¡T. •e⁄&ÉT yê{Ïì n\y√ø£>± |ü]e÷sêÃ&TÉ . ‘ꈈ
n|ü&ÉT ãTTwüß\T •e⁄ì bÕ<ëÁø±+‘·T˝…’ ‘·eT≈£î C≤„H√|ü<X˚ +¯ #˚jT· e\dæq~>± C≤„qeTT, nC≤„qeTT eTqdüT‡øÏ dü+ã+~Û+∫q~, n{Ϻ eTqdüT‡ Ä‘·à˝À
y˚&ÉTø=Hêïs¡T. ø£s¡à\e\¢ yÓ÷ø£å+ \_Û+#·<äì, Ä‘·à$#ês¡D e\¢ e÷Á‘·y˚T dæ‹ ú bı+~q|ü⁄&ÉT C≤„q, nC≤„qeTT\ | Á d
ü øü ÔÏ ñ+&É<Tä . C≤„HêìøÏ, nC≤„HêìøÏ
\_ÛdTü +Ô <äì •e⁄&ÉT yê]øÏ uÀ~Û+#ê&ÉT. - 3A - yÓ\T>∑Tì#˚à đ·àqT ‘Ó\TdüTø=qT≥≈£î y˚s=ø£ C≤„qeTT nedüse ¡ ÷?
yê´K´ :
|
Á dü <æ ∆ä ‘·$Tfi¯ ø£$jÓTÆ q eTTs¡T>∑HêsY á |ü⁄sêD>±<Ûq ä T ‘·$Tfi¯ |ü<ë´\˝À düs«¡ ˝Àø±qTuÛe Ñ eTT\+<äTqT y˚sπ «iT>± $wüjT· eTT, <ëìì ‘Ó*düTø=qT
yÁ êdü÷,Ô •e⁄&ÉT ãTTwüß\≈£î C≤„H√|ü<X˚ +¯ #˚d ù |òTü ≥º+ sê>±H˚ Ä–b˛j·÷&ÉT Äj·Tq. C≤„qeTTqT uÛ≤dæ+#·TqT (Seer-seeing-seen). Ä‘êàqTuÛ÷ Ñ ‹j·T+<äT Ä‘·àj˚T
uÛÑ>∑yêHé l s¡eTDT\qT düMT|æ+∫, •e⁄ì á ñ|ü<˚XÊeTè‘êìï Áyêdæ $wüjT· yÓTÆ b˛e⁄#·T+&É <ëìì ‘Ó\TdüTø=q y˚iT C≤„qeTT ‹ Á |ü⁄{Ï m#·Ã≥qT+&ç
|ô ≥ºe\dæ+~>± n]ú+#ê&ÉT. Äj·Tq nuÛ´Ñ s¡q ú y˚Ts¡≈î£ 30 ‘·$Tfi¯ |ü<ë´\˝À e#·TÃqT nì ‘ê‘·Œs´¡ eTT. n+<äTe\qH˚ Ä‘êàqTuÛ÷ Ñ ‹ nìs¡«#·˙j·TeTT (self-
uÛ>Ñ y∑ êHé <ëìì s¡∫+#ês¡T. ‘·sT¡ yê‹ ø±\+˝À uÛ>Ñ y∑ êHé á |ü<ë´\qT dü+düÿè‘·+, experinence is unexpressible). Á‹|ü⁄{° $uÛ≤>∑y˚T ìs¡«#·qeTTq≈£î Ä<Ûës¡eTT
‘Ó\T>∑T, eTfi¯j·÷fi¯ uÛ≤wü\˝ÀìøÏ dü«j·T+>± nqTe~+#ês¡T. dü+düÿè‘· (trinity is the basis for defining). Ä‘·à˝À miT>∑T≥≈£î, ‘Ó\T|ü⁄≥≈£î nq´yÓTq Æ <˚B
ñ|ü<X˚ k¯ Õsêìï uÛ>Ñ y∑ êHé düìï~˝Û À s√p y˚<ä bÕsêj·TD düeTj·T+˝À >±q+ ˝Òø,£ ‘·q≈£î ‘êH˚ yÓ\T>∑T ‘·‘«· eTT.
#˚d ù yês¡T. Ç|ü&ÉT ≈£L&Ü l s¡eTDÒX«¯ s¡*+>∑ eTVü‰düìï<ëÛ q+˝À ì‘·´eT÷ Bì nC≤„Hêìï ìyê]+#ê\+fÒ eT÷\‘·\+|ü⁄≈£î (ªªH˚qT <˚V≤ü eTTqTµµ) ‘·q
bÕsêj·TD ø=qkÕ>∑T‘·÷H˚ ñ+~. n+fÒ Ç~ y˚<‘ä T· \´eTT, bÁ Õe÷DÏøe £ TT nsTTq ì»dü«s¡÷|üyTÓ q Æ Ä‘·àC≤„Hêìï uÀ<Û| ä sü #
¡ ê*. n|ü⁄&ÉT n~ ‘·q nC≤„q+ e\¢ @s¡Œ&q ç
XÊg >Á +∑ <∏+ä >± |ü]>∑D+Ï |üã&ÉT‘·÷ ñ+~. á >Á +∑ <∏+ä ˝À l s¡eTDT\T yÓ÷ø£å |
Á ‘ü ´˚ ø£‘q
· T, nVü≤+ø±sêìï ø√˝ÀŒsTT ø±*q ‘ê&ÉT e˝… ñ+≥T+~. n≥Te+{Ï
bÁ Õ|æÔ ø£se ¡ TT\sTTq $$<Ûä e÷sêZ\qT >∑÷]à k˛bÕq øÁ e £ T+>± $e]+∫, Ä‘·à ‘ê&ÉT <˚ìì ã+~Û+#·&ÜìøÏ ñ|üj÷ Ó >∑|&ü <É Tä . ø±\Ãã&çq ‘ê&ÉT≈£î Äø±s¡+
$#ês¡D ˇø£ÿfÒ düsê«~Ûøy£ TÓ q Æ yÓ÷ø£å e÷s¡e Z Tì uÀ~Û+#ês¡T. ñHêï n~ ì»+ ø±<äT. nfÒ¢ ªª<˚V≤ü eTT H˚qTµ nH˚ ‘·\+|ü⁄ C≤„Hê–ï˝À |ü&øÉ e £ TT+<äT
uÛ>Ñ y∑ êHé l s¡eTD eTVü≤]¸ »j·T+‹ ‘·qT ˇø£ | Á ‘ü ´˚ ø£yTÓ q
Æ ñìøÏ ñqï≥T¢>± uÛ≤$dü÷,Ô H˚qT ø£sq Ô¡ T H˚qT uÛÀø£q Ô T nH˚
11 »qe], 2009 ` &܈ˆ |æ.$.j·Tdt. dü÷s¡´Hêsêj·TD sêE
6 35
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT
Ç+Á~j·TeTT\T>±qT, eTqdüT>‡ ±qT, »>∑‘T· Ô >±qT »qT\T ‘·\∫ u Á e
ÑÛ T|ü&TÉ 1. ø£s¡Ô èsêC„j·÷ ÁbÕ|ü´‘˚ |òü\yéTˆ
#·THêïsT¡ . dü«dü«s¡÷|üeTTqT düàè‹øÏ sê˙j·T≈£î+&ÉT≥ (self-ignorance) nC≤„q ø£s¡à øÏ+ |üs¡+? ø£s¡à ‘· »®&É+ ˆˆ
ø±s¡´eTT. Ç~ Äes¡D <√wüeTT. eTqdüT‡ #·*+∫ $wüj·÷<äT\+<äT ‘ꈈ
Á|üe]Ô+#·T≥ $πøå|ü <√wüeTT e\q. <˚Vü‰<äT\j·T+<äT Ä‘·àuÛ≤eeTTqT uÛ>Ñ e∑ <ëC≤„qTkÕs¡eTT ø£sà¡ |ò\ü eTT \_Û+#·TqT. ø£sà¡ eTT |üse ¡ T>∑T<Óe
’ e÷?
ø£*–+#·T≥ eT\s¡÷|ü <√wüeTT e\q, Je⁄q≈£î nC≤„Hêeè‘· ãT<äT´∆ bÕ~Û#‘˚ H · ˚ ø±<äT. ø£sà¡ »&ÉeTT (Action is insentient. Action per se has no ability to confer the
á eT÷&ÉT <√wüeTT\T ø£\T>∑T#·Tqï$. fruit of action).
á eT÷&ÉT <√cÕ\T b˛yê\+fÒ eTqdüT‡ Ä‘·à˝À dæ‹ ú bı+<ë*. eTqdüT‡ yê´K´ :
Ä‘·à˝À dæ‹ú bı+~q|ü&ÉT @eTÚ‘·T+<√ ‘·sT¡ yê‹ XÀ¢ø+£ ˝À uÛ>Ñ y∑ êHé $e]düTH Ô êïsT¡ . Äq+<ëìï bı+<ë\H˚ ø√]ø£ | Á r ü e÷qe⁄ìπø düV≤ü »+. Ä Äq+<äbÁ Õ|æøÔ Ï
26. Ä‘·àdü+dæú‹' kÕ«‘·à<äs¡ÙqyéTˆ n‘·&TÉ uÛÖ‹ø£ düTKuÛÀ>±\¬ø’ nÁsT¡ \T #êkÕÔ&TÉ . m\¢|ü &É÷ <äT'K#Ûêj·T‘√ qT+&˚
Ä‘·àìs¡«› j·÷ <ë‘·àìwü̃‘ꈈ uÛÖ‹ø£ düTK+ e\¢ XÊX¯«‘êq+<ä+ ø£\T>∑T‘·T+<ë! ndü\T XÊX¯«‘êq+<ä+
‘ꈈ ø£sà¡ »ì‘·e÷! ‘·q ø£sà¡ D´‘·e\¢, øÁ j Ï ÷ · o\‘·e\¢ düTKdü+‘√cÕ\÷, Äq+<äeT÷
‘êqT ‘êqT>± qT+&ÉT≥j˚T ‘·HÓïiT+>∑T≥ ˝Òø£ ‘·q dü«s¡÷|üeTTq ø£\T>∑T‘êj·Tì eTìwæ uÛ≤$kÕÔ&TÉ . n‹X¯jT· X¯øj ÔÏ TÆÓ q <Óe
’ + MT<ä $XÊ«dü+
‘Ó*j·TT≥j·T>∑TqT. eTqdüT‡ ‘·q dü«dæ‹ ú ì >∑ì n+<äT ì*∫ j·TT+&ÉT≥ ñ+#·qedüse ¡ TT ˝Ò<ì ä uÛ≤$kÕÔ&TÉ . ø£sà¡ øπ |ò˝ü À‘êŒ<øä £ kÕeTs¡´ú + (ability to confer
e\q ñ+&˚ Ä‘Óà’ ø±´qTuÛ÷ Ñ ‹ e\q Ä‘·àìwü˜ ø£\T>∑T#·Tqï~. n{Ϻ ‘·qàj·T -4- fruit of work) ñ+fÒ Ä~ø±s¡DeTT, düèwæø º ±s¡øe £ TT, »>∑ìïj÷ · eTø£eTT ≈£L&Ü <Óe ’ eTT
ìwü̃˝À ‘êqT s¬ +&ÉT>± uÛ≤dæ+#·T≥ m≥T¢ kÕ<Û´ä eT>∑TqT? ìcÕ˜qTuÛ÷ Ñ ‹˝À ø±≈£î+&Ü ø£sπ à nsTT ñ+&Ü*. eTìwæ #˚d ù ø£sà¡ nC≤„q »ì‘·eTT. nC≤„qeTT
Jy˚X«¯ s¡ uÛ<Ò eä TT |üP]Ô>± b˛e⁄qì ‘ê‘·Œs´¡ eTT. »&ÉeTT ø£qTø£ n‘·&TÉ #˚d ù ø£sà¡ »&ÉeTT (Action is born out of ignorance. Ignorance
yê´K´ : is insentient. So action is insentient). ø£sà¡ Hê#·]+#˚ e´øÏÔ ø£sÔ¡ ø±<äT (Performer of
eTqdüT‡ Ä‘·àj·T+<äT dæ‹ ú ø£\T>∑T≥#˚ eTqdüT‡ Ä‘êàø±s¡+#Ó+~ dü«dü«s¡÷|ü work is not the doer. So fruit of action is not in his hands). n+<äT#˚‘· |ò\ ü + m˝≤
Ä‘·à>± yÓ\T>=+<äT‘·T+~. @ø£yTÓ q Æ (unitary) Ä‘·à ‘·‘«Ô· eT+<äT s¬ +&Ée~ ˝Òq+<äTq ñ+&Ü* nH˚~ n‘·ì #˚‹˝À ˝Ò<Tä . eTìwæ #˚d ù ø£sà¡ ˝À d”«j·T∫+‘·q (dü«‘·+‘Á ´·
<ëì˝À eTqdüT‡ dü<ëdæ‹ ú (ìwü)˜ ø£*–j·TT+&ÉTqT. Ä˝À#·q free will), dü«j·T+es¡D (‘·q+‘·≥e]+#·T), dü«j·T+#ê\ø£ (dü«‘·+‘Á +· >±
H˚qT>± e÷Á‘·y˚T ñìøÏ ø£\~ (I amness) ì»nVü≤+ (real I). ªªH˚qT #·*+#·≥+), dü«j·T+Á| ù s¡ø£ (dü«j·T+>± | ùÁ sπ |æ+#˚ X¯ø)ÔÏ , dü«j·T+es¡q ∆ (dü«‘·+‘Á +· >±
<˚V≤ü eTTqTµµ nì ˝Ò∫ |ü&bç ˛j˚T~ ø±\Œìø£ eè‹Ô ("I-am-the-body-idea" is only a eè~∆ bı+<ä≥+), dü«j·T+ ìsêíjT· ø£ (kı+‘· ìs¡j í ÷
· \T) >∑TD≤\T+&Ée⁄. eTìwæ
mental modification. It is in the perview of imagination only), eT÷\ ‘·\+|ü⁄ (Primal #˚dù ø£sà¡ kÕ<Ûq ä eTT e÷Á‘y· T˚ . <ëìøÏ >∑\ #ê\ø£Xø¯ ÔÏ Ç‘·s¡ X¯≈î£ \Ô e+{Ï<.˚
thought on which all other thoughts are dependent). edüT‘Ô '· Je⁄&ÉT, ˝Àø£eTT, áX¯«s¡T&ÉT ˇø£f.Ò $wüjT· kÂø£s´¡ eTTø=s¡≈î£
Ä‘·à @ø£eTT>± ñ+≥T+~ ø±ã{Ϻ nø£ÿ&É <ä«j·T+ ñ+&É<Tä , uÛ< Ò ã ä T~∆ eT‘·eTT\T áX¯«s¡Tì Je⁄&ÉT>∑qT, »>∑‘T· >Ô q ∑ T Äj·÷ dü+<äs“¡ e ¤ TT\qT ã{Ϻ
ñ+&É<Tä . ‹ Á |ü⁄{Ï ñ+&É<Tä . ‹ Á |ü⁄{Ï s¡V≤æ ‘· C≤„qeTTq≈£î nC≤„qeTT+&É<Tä . #Ó|ü #·THêïsT¡ . nVü≤+ø±s¡eTTqï+‘·es¡≈î£ eT÷&É÷ yπ̊s«s¡T>± ‘√#·TqT. H˚qT
|üs¡ÁãVü≤àeT+<äT ãT~∆ $\j·TeTT #Ó+~, <ëì˝À $ÁX¯$T+∫, düø£\ nH˚ #Ó|ü ø=H˚ Je⁄&ÉT ˝Òøb£ ˛‘˚, nq>± nVü≤+ø±s¡eTT q•+∫‘˚ <ëì‘√ e∫Ãq
<äèX¯´eTTqT <ä÷Øø£]+∫ ñ<ëd”q uÛ≤eeTT‘√ qT+&ÉT≥ eTÚqeTqã&ÉTqT. »>∑‘T· Ô <ëì‘√bÕfÒ n<äèX¯´yÓTÆ áX¯«s¡T&ÉT X‚w+æ #·TqT. á $<Ûe ä TT>± eT÷&ÉT
34 7
 ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT
m|ü&É÷ eT÷&ÉT ø±<äT, ˇø£ÿfÒ. Á|ü|ü+#êìï düèwæº+∫q yêìøÏ <ëìì m+‘·es¡≈î£ Je⁄&ÉT |üsã Á¡ Vü≤àø£Hêï y˚sT¡ >± ‘·\+#·T#·THêï&√ n+‘·es¡≈î£
dü+s¡ø+åÏ #·≥yÓT˝≤>√ ‘Ó\TdüT. eTq uÛ≤sêìï eTqy˚T yÓ÷düTH Ô êïeTH˚~ (doership n‘· q T ø£ s ¡ à ã<ä T ∆ & Ó ’ yÓ ÷ Vü ≤ eTT #Ó + ~, »qq eTs¡ D dü + kÕs¡ e TTqT
and enjoyership) ãT~∆ ‘·≈î£ ÿe Ä˝À#·q. ˙ ∫+‘·\q÷, ãs¡Te⁄ u≤<Û´ä ‘·\q÷ bı+<äT#·THêï&TÉ . Jy˚X«¯ s¡ uÛ< Ò e ä TT nC≤„qeTT, nuÛ< Ò ä C≤„qeTT düeT´ø˘ C≤„qeTT.
áX¯«s¡T&˚ yÓ÷düTH Ô êï&TÉ . ø±˙ eTqy˚T yÓ÷düTq Ô ï≥T¢ }Væ≤+#·Tø=+≥THêïeTT. JeÁãVü≤à nuÛ< Ò ä C≤„qeTT#˚ yÓ÷ø£e å TT dæ~+∆ #·TqT. ø£sà¡ ø√≥T\#˚ ã+<Û$ ä yÓ÷#·
n+<äT#˚‘· ø£sèÔ¡ ‘·«eTT ˇø£ }Vü≤e÷Á‘y · T˚ (doership is only an imagination). eTq≈£î qeTT ø±C≤\<äT.
nedüsy ¡ TÓ qÆ ã˝≤ìï#Ã˚~ ø√]ø£ ø±<äT, áX¯«s¡T&ÉT. áX¯«s¡Tì nìs¡«#·˙j·T Jyê‘· à nHê‘· à |ü < ës¡ ∆ e TT\‘√ n_Û e ÷qeTT#˚ ‘ê<ë‘· à ´eTT
X¯øÔÏ düsê«˙ï XÊdæd÷ ü Ô b˛wæd÷ ü Ô ìj·T+Á‹düTq Ô ï~ ø£qTø£ eTq≈£î ø£sèÔ¡ ‘·«ãT~∆ bı+~j·TTHêï&ÉT. $#ês¡D‘√ nHê‘·à |ü<ës¡úeTT\ qT+&ç ∫<ëuÛ≤düTì
@e÷Á‘+· ñ+&É≈L £ &É<Tä . ø£sèÔ¡ ‘·« ãT~∆ ˇø£ u Á ≤Û +‹. áX¯«s¡T&˚ ø£sà¡ \jÓTTø£ÿ y˚s¡T#˚j·Te˝…qT.
X¯óuÛ≤X¯óuÛ| Ñ \üò eTT\ì#·TÃqT. »>∑ìïj÷ · eT≈£î&Ó’ ñHêï&ì É , n‘·&˚ |üsT¡ &Éì, ø£sà¡ áX¯«s¡T&ÉT ˇø£ y˚w+ü . <ëì˝ÀH˚ Je⁄&ÉT eTs√ y˚w+ü . Ç|ü&ÉT Je⁄&ÉT
X¯óuÛ≤X¯óuÛÑ | Á <ü ‘ä «· eTTq dü«‘·+‘Á · X¯øÔÏ ndü+uÛe Ñ eTì, »&ÉeTT>± qT+&ÉT≥ e\q ‘·q dü«dü«s¡÷bÕìï <ä]Ùùd,Ô n<˚ dü«s¡÷|üeTT áX¯«s¡Tì~ nì ‘Ó*dæ Jy˚X«¯ s¡
n~ mqï{ÏøÏ |üs¡eTT ø±C≤\<äì uÛÑ>∑yêHé ‘Ó\T|ü⁄#·THêïs¡T. ø£s¡à≈£îqï X¯øÏÔ nuÛ< Ò ã
ä T~∆ ø£\T>∑T‘·T+~. Jy˚X«¯ s¡T\˝À @ø£‘‘· «Ô· yÓTÆ yÓ\T>=+<˚ Ä‘·à #Ó‘’ q · ´y˚T
kÕ«uÛ≤$ø£e÷! kÕ«uÛ≤$ø£+ nsTT‘˚ <Óe ’ y˚T ne⁄‘·T+~. ø£sà¡ eTT uÛ>Ñ e ∑ +‘·Tì |üse¡ T dü‘´· eTì uÛ>Ñ y ∑ êHé ‘·sT¡ yê‹ XÀ¢ø+£ ˝À $e]düTH Ô êïsT¡ .
düèwæ˝º Àì bÁ ÕDT\ <Ûsä à¡ eTT. 25. y˚wüVü‰q‘· kÕ«‘·à<äs¡ÙqyéTˆ
yê´eVü‰]ø£ »>∑‘·TÔ≈£î dü+ã+~Û+∫ Ç#êäX¯øÏÔ (volition) C≤„qX¯øÏÔ (knowl- - 4A - áX¯<sä Ù¡ q+ kÕ«‘·às÷¡ |ü‘'· ˆˆ
edge to perform the action) ø Á j
Ï ÷· X¯øÔÏ (energy to perform the action) áX¯«s¡Tì$. ‘ꈈ
á eT÷&ç+{Ïì n+‘·'ø£sD ¡ eTT ‘·qMT<ä Äs√|æ+#·Tø=ì ø£sèÔ¡ ‘·«, uÛÀø£èÔ ‘·« u Á ≤Û +‹ ñbÕ<ÛTä \ #˚‘· eT÷‘·|& ü j ç T· T+&ÉT ‘·q dü«s¡÷|üeTTqT, ñbÕ<ÛTä \T ‘êqT
bı+<äT#·Tqï~. Je⁄ìøÏ (nã<ä| ∆ ⁄ü H˚qT) (flase "I") dü«‘·+‘Á e · TT>± Ç#êÃX¤ ø¯ ÔÏ >±qì ‘ê<ë‘·à´eTT e~*, Ä ñbÕ<ÛTä \+<äT yÓ*>¬ &ÉT ‘·q dü«s¡÷|üeTTqT ‘Ó*dæ
(free will) >±ì, dü«‘·+‘ Á ´· C≤„qeTT >±ì, øÁ j Ï ÷ · X¯ø>ÔÏ ±ì ˝Òe⁄. ø±ì yê´eVü‰]ø£ q≥¢sTTq ‘êqT>± yÓ\T>∑Tq{Ϻ áX¯‘·‘·«eTTqT <ä]Ù+#·TqT, nq>± ‘êH˚
<äèX¯´eTT qT+&ç e÷qdæøe £ TT>± <ä÷s¡eTT>± ñ+&˚+<äT≈£î d ù «#·Ã,¤ dü«‘·+‘Á ´· eTT dü«j·TeTT>± | Á øü ±•+#·Tq{Ϻ áX¯«s¡ dü«s¡÷|üeTì ‘Ó\TdüTø=qTqT.
ñqï~. n+<äT#˚‘· ø£sÔ¡ eTqeTT nH˚ nVü≤+uÛ≤yêìï yÓTT<ä{Ï XÀ¢ø+£ ˝ÀH˚ uÛ>Ñ y ∑ êHé yê´K´ :
K+&ç+#ês¡T. düèwæº #·÷&É+&ç. nH˚ø£ >Á V ∑ ‰ü \T ø£ø´å£ ‘·|Œü ≈î£ +&Ü, ø±˝≤qT>∑TD+>± Je⁄ì ñbÕ~Û nC≤„q düV≤æ ‘·yTÓ q Æ n+‘·'ø£sD ¡ eTT. Ä ñbÕ~Û HêX¯qyÓTq Æ |ü&ÉT,
>∑‹ ‘·|Œü ≈î£ +&Ü ‹s¡T>∑T‘·THêïsTT. Çe˙ï ˇø£ X¯øÔÏ eT÷\+>± ‹s¡T>∑T‘·THêïsTT. nC≤„qeTT q•+∫ kÕ«‘êàqTuÛe Ñ + ø£*–, Ä kÕ«‘·à s¡÷|üyT˚ áX¯«s¡ ‘·‘«Ô· +>±
dü÷s¡´#·+Á<äT\T ø±˝≤qT>∑TD+>± ñ<äsTT+∫ ndüÔ$TdüTÔHêïsTT. M{Ïqï{Ï˙ Je⁄&ÉT >Á V∑ ≤æ +∫, áX¯«s¡Tì‘√ nuÛ< Ò eä TT>± ñ+{≤&ÉT. kÕ«qTuÛe Ñ dæ<∆ä JeÁãVô ≤’ àø£´
q&ç|+æ #˚ X¯øì ÔÏ áX¯«s¡ X¯øÔÏ n+{≤eTT. n‘·&˚ á düèwæøº Ï ø£s.Ô¡ n‘·ì Ä»„ $y˚ø±–ï, n$<ä´qT ≈£Lø£{yÏ fi˚ fl̄‘√ <äV≤æ +#·TqT.
|
Á øü ±s¡yT˚ ÄÁãVü≤à |æ|*” ø±~ |üs´¡ +‘·+ ø±s¡´+ #˚dTü H Ô êïsTT. ø±ì Ä ø£sà¡ eTqeTT düsê«~ÛcÕ˜q |üsã Á¡ Vü≤àeTTqT MøÏ+å #·>H ∑ ˚ ‘·qqT eTs¡T>∑T|üsT¡ #·T, $T<Ûë´
#˚dq æ ≥T¢ ÄbÕ~+#·Tø=+≥THêïeTT. »&ÉyTÓ q Æ nC≤„qeTT <ë«sê »]π> ø£sà¡ C≤„qeTT ø£*–+#·T nC≤„Hêes¡DeTT q•+#·TqT.
≈£L&Ü »&É+, <ëìøÏ |ò˝ü ≤ìï#Ã̊ X¯øÔÏ ˝Ò<Tä . ø£sj Ô¡ TÆÓ q áX¯«s¡T&=ø£ÿ&çøπ ø£sà¡ |ò˝ü ≤ì#Ã̊ eTdüø£ yÓ\T‘·Ts¡T˝À ‘ê&ÉT <ä+&Éj·Tì, »\<Ûës¡ j·Tì, uÛÑ÷πsKj·Tì,
X¯øÔÏ ø£\<äT. bÕeTì HêHê$<Ûe ä TT>± ‘√#·Tq≥T¢, nC≤„Hêes¡DeTTe\¢ Ä‘·àqT <˚V≤ü eTT >±qT,
8 33
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT
Je⁄q+<ä T >∑ \ e´wæ º (Individual) øÏ + ∫»„ ‘ ê«~ (Limited consciousness) ø£sà¡ n˝ÖøÏø£ Äq+<ëìï, ìs¡‹X¯j÷ · q+<ëìï, dü«s¡÷bÕq+<ëìï Çe«˝Ò<Tä .
s¡÷|ü>T∑ D√bÕ<ÛTä \T (Name and form) ø£&< ÁÉ √∫q, n+<äT |Á øü ±•+#·T Ä‘·à e÷Á‘e · TT ø£sà¡ e\¢ <äT'Ks¡V≤æ ‘· dæ‹ ú ø£\T>∑<Tä . Je⁄ìøÏ ø£sà¡ #˚jT· T≥πø d ù «#·Ã¤ ñqï~.
$T>∑T\TqT. á $<Ûe ä TT>∑H˚ áX¯«s¡Tq+<äT >∑\ dü$Twæº (Collective consciousness) ø£sà¡ |ò˝ü ≤ìï XÊdæ+#˚ düeTs¡‘ú · ˝Ò<Tä .
düs«¡ »„‘ê«~ (Omniscient) s¡÷|ü>T∑ D√bÕ<ÛTä \ (Name and form) Hêe\ < Á √∫q n+<äT ø£d÷ ü ]Ô eTè>∑+ ‘·q u§&ÉT¶ qT+∫ e#Ã̊ düT>∑+<Û+ä ãj·T≥ qT+&ç ek˛Ô+~
yÓ\T>∑T#·T+&ÉT Ä‘·à e÷Á‘e · TT $T>∑T\TqT. Ç≥T¢ ñbÕ<ÛTä \ $TqVü‰sTT+|ü>,∑ nì u Á ≤Û +‹ |ü&ç Ä düTyêdüq mø£ÿ&ÉqT+&ç ek˛Ô+<√ ‘Ó\TdüTø√e {≤ìøÏ |æ∫Ã>±
$T>∑T\Tq{Ϻ Ä‘·à @ø£eT>∑T≥+CÒd,æ Ç+<=|ü#·T+&ÉT Ä‘·à ˇø£ edüTy Ô j
˚ T· ì ‹s¡T>∑T‘·T+~. nfÒ¢ nC≤„Hêes¡D˝À ñqï Je⁄ìøÏ ‘·q˝À ñqï dü«s¡÷bÕq+<ä+
‘Ó*j·T<ä>T∑ qT. •eJe⁄\T _ÛqïeTT\qT ‘·\+|ü⁄q≈£î ñbÕ~Û C≤„qeTT >∑TiT‘·T˝Ò uÀ<Û| ä & ü øÉ ,£ Äq+<ä+ ø√dü+ u≤Vü≤´+˝À edüTe Ô ⁄\˝À yÓ<øä ,Ï nH˚ø£ ø£sà¡ \T #˚dæ
ø±s¡DeTì düŒwüºeTT>± ‘Ó*j·TTqT. Jy˚X¯«s¡T *<ä›iTqT dü‘·‡«s¡÷|üeTT˝…’ nì‘·´yÓTq Æ düTK<äT'U≤\qT bı+~ ø£sà¡ düeTTÁ<+ä ˝À |ü&ç »qq eTs¡D dü+kÕs¡
j·TT+&ÉT≥#˚ @ø£ edüTyÔ ’Ó j·TTHêïsT¡ . #·øÁ £ uÁ eÑÛ TD+˝À ∫≈£îÿø=+≥THêï&TÉ . nC≤„q »ì‘·yTÓ q Æ ø£sà¡ nC≤„Hêìï HêX¯q+
yê´K´ : #˚j·T˝Ò<äT.
áX¯«s¡TìøÏ, Je⁄ìøÏ HêeTs¡÷|ü kÕúsTT˝À uÛÒ<äeTT+~. áX¯«s¡T&ÉT ø£sà¡ nXÊ+‹ì, ã+<Ûëìï | ô +#·T‘·T+<äì ‘·sT¡ yê‘· XÀ¢øe £ TT˝À uÛ>Ñ y∑ êHé
e÷j·÷, eTVü≤<ë<äT\H˚ ø±s¡D√bÕ~Û (Primal body) ø£\yê&ÉT. Je⁄&ÉT $e]düTÔHêïs¡T.
|ü+#·ø√X¯eTT˝H˚ ø±s√´bÕ~Û (Instrumental body) ø£\yê&ÉT. ø±s¡´, ø±s¡D 2. ø£è‹eT¨ <ä<ÍÛ |ü‘q· ø±s¡DyéTˆ
ñbÕ<ÛTä ˝Ò Je‘·«, áX¯«s¡‘«· e´eVü‰s¡ | Á j
ü ÷
Ó »ø£eTT\T. |üs¡ ã Á Vü≤à j·T+<äT -5- |ò\ü eTXÊX¯«‘·+ >∑‹ìs√<Ûøä +£ ˆˆ
Je⁄&ÉT, áX¯«s¡T&ÉT nqT s¬ +&ÉT ñbÕ<ÛTä \T ø£*Œ+#·ã&çq$. ‘ꈈ
ˇπø edüTe Ô ⁄qT eT{Ï,º ≈£î+&É nì e´eVü≤]+∫ q≥T¢, ˇπø |üse ¡ ÷‘·àqT ø£s¡à|òü\ eTXÊX¯«‘·yÓTÆ ‹]– ø£s¡àdüeTTÁ<äeTTq+<äT" ã&ÉT≥≈£î" >±s¡D
|üsã Á¡ Vü≤àeTì, »>∑‘ì Ô· e´eVü≤]+#·T#·THêïsT¡ . eT>∑T#·Tqï~. n+<äTe\¢ n~ XÊX¯«‘·>‹ ∑ ì nq>± yÓ÷ø£e å TTqT ìs√~Û+#·T#·Tqï~.
e÷j·÷ $•wüº #Ó’‘·q´eTT (sattwic modification of pure consciousness) yê´K´ :
áX¯«s¡T&ÉT. n$<ë´ $•wüº #Ó‘’ q · ´eTT (Reflected consciousness contaminated by nC≤„q »ì‘·eTT˝…q ’ ø£sà¡ \T nC≤„qeTTqT q•+|ü˝e Ò ⁄. n$ nC≤„qeTTqT
Rajoguna - Active principle and Tamoguna - Inert ingorant principle) Je⁄&ÉT. Jy˚X«¯ s¡ b˛wæ+#·TqT. Je⁄\_Ûe÷q j·TT≈£î˝Ô ’… ‘êeTT #˚dq æ düTø£sà¡ |ò\ü eTTqT dü«sêZ~
»>∑<ë<äT\T e÷j·÷ ø£*Œ‘e · TT\T. »>∑‘T· ,Ô Je⁄&ÉT, áX¯«s¡T&ÉT ªªH˚qTµµ (flase uÛÀ>∑ s¡÷|üeTTq, <äTwüÿs¡à|òü\eTTqT qs¡ø£yêdü ø£cÕºqTuÛÑes¡÷|üeTTq
"I") jÓTTø£ÿ uÛ≤eq\T. düTwüß|æÔ˝ÀqT, düe÷~Û˝ÀqT Ä uÛ≤eq\T ñ+&Ée⁄. H=+<äT<äTs¡T. Äj·÷ |ò˝ü ≤qTuÛy Ñ êq+‘·se ¡ TT, Ä nqTuÛe Ñ yêdüqj˚T sê"uÀe⁄
Je⁄ì˝ÀqT, áX¯«s¡Tì˝ÀqT dü<«ä düTe Ô ⁄ ˇø£f.Ò »qàeTTq≈£î" >±s¡DeTT>∑ ˝Òø£ ;»eTT>± H˚sŒ¡ &,ç »qq eTs¡DeTT\H˚ n\\T>±
ãT<ÛäT´bÕ~ e\q Je⁄ìøÏ |ü]$T‹ ø£*–q~. Je‘·«eTT ãT~∆ø£è‘· ø£\ ø£sà¡ düeTTÁ<e ä TTq |ü&TÉ q≥T¢ #˚jT· TqT. |ò˝ü ≤ù|ø£‘å √ ≈£L&çq ø£sà¡ qs¡T\qT
<√wüeTT. ø£sà¡ düeTTÁ<e ä TT qT+&ç ø£&‘É i ˚ ˙j·T<äT. ø£sà¡ |ò\ü eTT n+‘·]düT+Ô ~. nsTTHê
Je ã Á Vü‰àuÛ<
Ò ä C≤„qeTT#˚ $#ê]+∫, $#ê]+∫ Jyê‘·àqT |üse ¡ ÷‘·à>± <ëì n+≈£îs¡+ $T–* ñ+≥T+~. n~ Je⁄DÏí ø£sà¡ düeTTÁ<+ä ˝À |ü&< ÁÉ √düT+Ô ~.
‘Ó*dæq#√ JeãT~∆ ìX‚ÙwüeTT>± q•+#·TqT. ø£s√àbÕdüq\#˚ Je ã Á Vü≤à\T düTK<äT'KeTT\T edü÷bÔ ˛‘·÷ ñ+&˚y,˚ ø£D å øÏ e
£ TT˝Ò. uÛÖ‹ø£ düTKeTT\T
y˚sT¡ nqT uÛ< Ò Cä ≤„qeTT#˚ JeuÛ≤eeTT b˛<äT. X¯Øs¡kÕúsTT˝À ‘·è|æì Ô kÕÔsTT. ø±\ | Á y
ü êVü≤+˝À á düTU≤\T yÓ>≥ ∑ T|ü⁄{Ïkº ÕÔsTT,
32 9
 ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT
s√‘· ø£*ZkÕÔsTT. yê{Ï |ü≥¢ s¡T∫ #·∫Ãb˛‘·T+~. Äq+<ä+ n+fÒ uÛÖ‹ø£ ‹
Á X¯Øs¡ $\ø£D å T&É>T∑ qT.
düTU≤qTuÛe Ñ + ø±<äT, Äq+<ä bÁ Õ|æøÔ Ï uÛÖ‹ø£ düTU≤_Û˝≤wü ‘Á √e ø±H˚ø±<äT. ø£D å øÏ £ ø√X¯eTT\T »&ÉeTT\T, <äèX¯´eTT\T, Á|üø£è‹ $ø±s¡eTT\T düs¡«<ë
uÛÖ‹ø£ düTU≤H˚«wüD e\¢ eTìwæ eTqdüT˝‡ À ø±eTHê;»eTT\T nq+‘·+>± e÷s¡T#·T+&ÉTqT. Ä‘·àkÕøÏå yê{Ï #˚w\ºü qT ñ‘·Œ‹Ô \j·TeTT\qT düs«¡ <ëø±+#·TqT.
eè~∆ #Ó+<äT‘êsTT. <ëì‘√ Jyê‘·à ≈£\Twæ‘y · TÓ Æ ã
Á Vü‰àq+<ä |ü<ä bÁ Õ|æÔ qT+&ç Ä‘·àj˚T eTqeTT ø£qTø£ Ä‘·à‘·‘ê«ìï >Á V ∑ ≤æ +#˚ yê&ÉT ñ+&É&TÉ . n~ m˝≤
yÓ< ’ =\>∑T‘·T+~. ;»eTT\+fÒ (yêdüq\T n+fÒ) #˚dq æ |üqT\H˚ eTs¡\ eTs¡\ kÕ<Û´ä |ü&TÉ ‘·T+<√ ‘·sT¡ yê‹ XÀ¢ø+£ ˝À $e]düTH Ô êïsT¡ uÛ>Ñ y
∑ êHé.
#ù̊d øÁ =‘·>Ô ± ø£sà¡ ˝§qπsÃ+<äT≈£î | ùÁ s¡D ì#˚à dü+kÕÿs¡eTT, n\yê≥T, dü«uÛ≤eeTT. 23. dü‘·Ô «uÛ≤dæø± ∫‘·ÿ « y˚‘·sê?
ø£sà¡ \T, ø£sà¡ |ò˝ü ≤\T eTìwæøÏ ‘·è|æì Ô e«e⁄. ø£sà¡ |ò\ü eTT˝…q ’ düTKuÛÀ>±\T ø£D å dü‘·Ôj·÷ Væ≤ ∫‘Y, ∫‘·Ôj·÷ Vü≤´Vü≤+ˆˆ
uÛ+Ñ >∑Ts¡eTT\T, XÊX¯«‘êq+<äeTT #˚≈L £ sπ ÃXø¯ ÔÏ uÛ>Ñ e∑ +‘·TìøÏ ñqï~ ø±ì ø£sà¡ ≈£î ‘ꈈ
ÄX¯øÔÏ ˝Ò<Tä . ˝Àø£+˝À eTq+ #·÷#˚, #˚d ù ø£sà¡ \T ø±eT´ø£sà¡ \T, yêdüHê <ä÷wæ‘· dü«j·T+ Á|üø±X¯yÓTÆq dü‘·Œ<ës¡úeTTqT ‘Ó\TdüTø=qT≥≈£î y˚iT ∫‘ÓÔ#·Ã≥
ø£sà¡ \T. n$ eTq*ï <ë] ‘·|Œæ+∫, ‘·|ü <ë] |ü{kºÏ ÕÔsTT, Äq+<ëìøÏ e´‹πsø£~X¯>± qTqï~? ˝Ò<ì ä ‘ê‘·Œs´¡ eTT. ø±e⁄q ñqï<˚ ∫‘·>Ô T∑ #·Tqï~. nq>± ñqï<˚
˝≤>∑Tø=ìb˛‘êsTT. ø√]ø£\qT ‘·è|æ| Ô sü # ¡ ≥· + e\¢ n$ Je+ b˛düTø=ì, ã\+ dü«j·T+ düTŒs¤ D ¡ ø£*–q C≤„qeTT. ø±e⁄q C≤„qeTT>±qTqï Ä edüTy Ô ˚ ªªH˚Hµ’Ó µ
|ü⁄+Eø=ì y˚fi¯Sflì, eTqdüT‡˝À|ü\ ˝À‘·T>± bÕ‘·Tø=qTb˛sTT, Ç+ø± eè~∆ j·TTHêïqT. nq>± dü‘q ÌÔÓ C≤„qy˚T ‘êqì ‘ê‘·Œs´¡ eTT.
#Ó+<äT‘·T+{≤sTT. n$ n\yê≥T¢>± e÷] Je⁄DÏí ñ≈£îÿ|æ&øç *Ï ˝À <Ûèä &É+>± yê´K´ :
ã+~Û+∫y˚kÕÔsTT. ø±eT´ø£sà¡ \ \ø£D å + @$T≥+fÒ n$ ì\<=≈£îÿø=ì XÊX¯«‘·+>± - 5A - dü«j·T+ | Á øü ±X¯+>∑\ dü‘Œ· <ësêúìøÏ #Ó‘’ q· ´eTT $&ç>± ˝Ò<Tä . dü‘«‡· s¡÷|üyTÓ q Æ
ø=qkÕ>∑T‘·T+{≤sTT. »qà»qà\ |üs´¡ +‘·eT÷ ø=qkÕ>∑T‘·T+{≤sTT. ø£sêà#·sD¡ eTT, Ä‘·àj˚T #Ó‘’ q · ´eTT. Ä #Ó‘’ q · ´y˚T H˚qT>± uÛ≤dæ+#·T#·Tqï~.
ø£s¡à|òü˝≤qTuÛÑeeTT, Ç˝≤ #·]«‘· #·s¡«DeTÚ‘·T+~. eTè‘·T´ düeTj·T+˝À Ä‘·à ñìøÏì ‘Ó\TdüTø=H˚+<äT≈£î yπ̊s ñbÕ~Û nedüse ¡ TT ˝Ò<Tä . ‘·qqT
ø£sà¡ yêdüq\÷ dü+kÕÿsê\÷ Je⁄DÏí n+{Ï| ô ≥Tºø=ì, yÓ+ã&ç+∫ eTs√ »qà≈£î ‘êH˚ >Á V ∑ ≤æ +#·>\∑ <äT. ndæ‘Ô «· eTT, #Ó‘’ q · ´eT÷ s¬ +&É÷ Ä‘·à ‘·‘ê«ìy˚.
ø±s¡DeTÚ‘êsTT. dü+kÕÿs¡eTT\T ø£sêàqT>∑TD ;»s¡÷|üeTT>± ñ+{≤sTT. ‘·–q ∫‘Ô̊ dü‘T· .Ô ∫‘Ô̊ ì»yÓTq Æ nVü≤eTT.
düeTj·T+˝À n$ yÓTT\¬ø‹Ô ø√]ø£˝,’… uÛ≤eeTT˝…’ dü«uÛ≤eeTT ˝Ö‘êsTT. uÛ>Ñ e∑ +‘·T&É+fÒ eTq≈£î ø£qã&É≈î£ +&Ü @<√ ˝Àø£eTT˝À ñHêï&q É Tø=+{≤eTT.
eTTeTT≈£îå e⁄ uÛ>Ñ e ∑ +‘·TìøÏ | Á d ü q ü Tï&’Ó ñ+≥÷ $<ÛTä ´ø£< Ô säÛ êàìï ìs¡«]Ôd÷ ü Ô Ç+‘·es¡≈î£ uÛ>Ñ y∑ êHé Je⁄ì ‘·‘«Ô· + >∑T]+∫ dü$es¡+>± $|ü⁄©ø£]+∫ Je⁄ì
J$‘·+˝À ‘·q bÕÁ‘q · T ‘êqT |üPs¡í $XÊ«dü+‘√ b˛wæ+#ê*. | Á >ü ±&ÛÉ eTTeTT≈£îå ‘· ‘·‘«Ô· eTT Ä‘·à ‘·‘«Ô· y˚T nì ìs¡÷|æ+∫Hês¡T. e#˚à XÀ¢ø+£ ˝À Je⁄ì Ä‘·à ‘·‘«Ô· y˚T
ø£*q Z $y˚øj Ï TÆÓ q >∑èVü≤düT≈Ô L £ &Ü J$‘·+˝Àì ‘·q $<ÛTä \qT @e÷Á‘+· |ò˝ü ≤düøÔÏ áX¯«s¡Tì Ä‘·à ‘·‘«Ô· eTì $e]düTH Ô êïsT¡ . Je⁄&ÉTqï+‘· es¡≈î£ áX¯«s¡T&ÉT+{≤&ÉT.
˝Ò≈£î+&Ü, n˙ï ‘·q ÁbÕs¡ã∆ø£s¡à e\¢ e∫Ãqy˚ >∑qTø£ ‘·qH=ø£ ñ|üø£s¡D+>± JeuÛ≤eq b˛‘˚ áX¯«s¡ uÛ≤eq ≈£L&Ü b˛‘·T+~.
uÛ≤$+#·T≈£î+≥÷ ø£se Ô¡ ´bÕ\q #Ój÷ · ´*. n{Ϻ ø±sê´#·sD ¡ C≤„qe÷sêZìøÏ n&É+¶ øÏ 24. áX¯ JejÓ÷ πs«wüBÛ _Û<ëˆ
ø±<äT. dü‘‡· «uÛ≤e‘√ edüTÔ øπ e\+ˆˆ
XÊX¯«‘·yTÓ q Æ Äq+<ä+ ø√dü+ nH˚ø£ ø£sà¡ \T #˚kÕÔeTT. ø±ì <ëì |ò\ü + ‘ꈈ
nXÊX¯«‘·+. ø£sà¡ ≈£î yÓTT<ä\T, ‘·T~ ñ+≥T+~ <ëì e\¢ ø£*>π düTK <äT'U≤\≈£î Je⁄\T, áX¯«s¡T&ÉT Çs¡Te⁄s¡÷ ñHêïsT¡ . Je⁄&ÉT e´wæ.º áX¯«s¡T&ÉT dü$Twæ.º
≈£L&Ü yÓTT<ä\T ‘·T~ ñ+{≤sTT. n+<äT#˚‘· nì‘·´eTT. Jy˚X«¯ s¡ uÛ< Ò e
ä TT X¯Øsê<äT´bÕ<ÛTä \ e\q ø£*–q~ ø±ì y˚iTø±<äT. n≥T>±ø£
10 31
 ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT
y˚ìì H˚qì u Á e
ÑÛ Tj·TT#·THêïy÷ Ó Ä <˚V≤ü eTT, bÁ ÕDeTT, Ç+Á~j·TeTT\T, |ü]$T‘·yTÓ qÆ ø£sà¡ ‘√ nq+‘·yTÓ q Æ n˝ÖøÏø£ Äq+<ä+ bı+<ä≥+ M\e«<äT.
ãT~∆, ‘·eTdüT‡ H˚qT >±qT nì ndü»& ® e
É TT˝ÒjT· >∑TqT. @ø£ dü< Á ÷
ä |üyT˚ H˚qT ø£sà¡ Ä#·]+#˚ ø=B› ã+<Û+ä | ô ]–b˛‘·T+~. ø£sèÔ¡ ‘·«+‘√ #ù̊d ø£sà¡ e\¢
Ç~j˚T k˛-Vü≤+ |ü<ä ‘ê‘·Œs´¡ eTT. nVü≤+uÛ≤e+ | ô s¡T>∑T‘·T+~. <˚V≤ü y˚T ø£sà¡ |ò\ü +. n+<äT#˚‘· <˚V≤ü eTT nì‘·´eTT.
yê´K´ : <˚V‰ü ìøÏ dü+ã+~Û+∫qe˙ï nì‘·´eTT. ø√≥¢ø=\~ ø£sà¡ \T ã Á Vü≤à kÕø屑êÿsêìï
X¯Øs¡eTT, Ç+Á~j·TeTT\T, ÁbÕDeTT, ãT~∆, nC≤„qeTT H˚qT ø±<äT. ø£\T>∑Cj Ò T· e⁄. ø£sà¡ \qT n‹>± #˚dæ ø£sà¡ düeTTÁ<+ä ˝À |ü&ç e÷qe »qà≈£î >∑\
neìïjT· T »&ÉeTT\T. yÓ÷ø£å>∑‹ì eTs¡Tesê<äT. <˚Vü≤‘ê<ë‘·à´+‘√ #˚ùd ø£s¡à\T |òü*+#·T≥¬ø’
@ s¡+>∑÷ ˝Òìø±+‹ düŒ{ ¤ øÏ e£ TT <ë«sê | Á dü ]ü +∫ q|ü⁄&ÉT @&ÉT s¡+>∑T\T X¯Øs¡eTTHêÁXs¯ TT+∫ j·TTqï$. <˚V≤ü eTT ø£sà¡ ì]à‘·eTT>∑qTø£ ø£sà¡ <˚V≤ü >∑‘·
ñqï≥T¢ ‘√#·T#·Tqï$. s¡+>∑T\T ñqï≥T¢ ‘√|æ+|üCj Ò T· T≥ düŒ{
¤ øÏ £ <Ûsä à¡ eTT. nfÒ¢ <Ûsä à¡ eT>∑T#·Tqï~. (Work is body bound, Body is work bound, they are not indepen-
|üs¡e÷‘·à Á|üø±X¯eTT eTqdüT‡ MT<ä |ü&çq|ü&ÉT Ä |üs¡e÷‘·à Á|üø±X¯y˚T dent of each other. Our tendencies are spent in the form of action through the body.

nH˚ø£‘·«eTT>± ‘√#·T#·Tqï~. @ $ø±s¡eTT ˝Òì |üs¡e÷‘·à $ø±s¡ düVæ≤‘· The body is made of and meant for spending up of tendencies.)

<äèX¯´eTT>± ‘√#·T#·Tqï~. Ç≥T¢ »s¡T>∑T≥ eTqdüT‡ e\q. nC≤„qeTT e\q <˚V≤ü eTT e∫Ãq~. nC≤„qy˚T ˝Òì~ ø£qTø£ ‘·‘ÿ· *Œ‘·
ãT~∆øÏ eTqdüT,‡ C≤„H+˚ ~ Á j·TeTT\T ø£sD ¡ eTT\T. Ç~ C≤„H+˚ ~ Á j·TeTT\ <˚V≤ü eTT, bÁ Õs¡ã∆ ø£sà¡ dü‘´· eTT ø±<äT.
#˚]ø£‘√ ñqï+<äTe\¢ »&ÉeTT, |ü]∫Ãq ¤ ïeTT. Bì $ø±s¡eTT˝qT ∫<ëuÛ≤düT&ÉT áX¯«s¡Tì Ä»„ | Á øü ±s¡eTT »s¡>e∑ \dæq ø£sà¡ e÷ìy˚jT· ≥+ eTq#˚‘T· ˝À
>Á V
∑ ≤æ +#·T#·THêï&TÉ ø£qTø£ Ç~ <äèX¯´eTT. Ç~ Ç‘·s¡ ø√X¯eTT\+<äT+&ç ‘·|Œæ -6- ˝Ò<Tä . dü«<Ûsä êàìï Ä#·]+#·e\dæ+<˚.
#·]+#·T#·Tqï~. Çwüº edüTÔ <äsÙ¡ q, ˝≤uÛ,Ñ nqTuÛe Ñ eTT\+<äT, ãT~∆ n+‘·sT¡ àKyÓTÆ ø£s¡à|òü˝≤\T nXÊX¯«‘·yÓTÆ eTqqT ã+~Û+∫ XÊX¯«‘·yÓTÆq Äq+<ëìøÏ
|Á jæ T· , yÓ÷<ä, | Á yü ÷
Ó <ä eè‘·T\Ô T>± qT+&ÉTqT. Çwüº edüTÔ bÁ Õ|æ# Ô ˚ ãT~∆ düTŒ≥ ¤ (düŒw)ºü eTqqT <ä÷s¡+ #˚dTü H Ô êïsTT. ø£qTø£ @$T #˚j÷ · \+fÒ
eT>∑T#·Tqï~. n~ b˛sTTq ndüTŒ≥ ¤ eT>∑T#·Tqï~. Je⁄&ÉT C≤Á>< ∑ X›ä ˝¯ À ãT~∆ eè‹Ô‘√ 3. áX¯«sê]Œ‘·+ H˚#·Ã¤j·÷ ø£è‘·yéT
Äq+<äeTqTuÛÑ$+#·T#·THêï&ÉT. n~ dæús¡eTT ø±<äT. Ä Äq+<äeTTqT ∫‘·XÔ À<Ûøä +£ eTTøÏkÔ Õ<Ûøä +£
edüTe Ô ⁄\+<ës√|æ+#·T #·THêï&TÉ . Ä Äq+<äeTT e#·TÃ#T· b˛e⁄#·TqT+&ÉTqT. ‘ꈈ
düTK<äT'KeTT\T |ü+#·ø√X¯eTT\+<äTHêïsTT. ìcÕÿeTuÛ≤e+‘√ áX¯«sês¡ŒD ãT~∆‘√ #˚ùd ø£s¡à\T ∫‘·ÔX¯ó~∆ø£s¡eTT˝…’
‘·eT' n+fÒ Ä‘êàq+<ä | Á ‹ü _+ã ø±s¡DX¯Øs¡ ñbÕ~Û, nq>± nC≤„qeTT. eTTøÏe Ô ÷s¡+Z ˝ÀøÏ #˚sT¡ ÑêsTT.
Ç<˚ Äq+<äeTj·T ø√X¯eTT. Ç~ Ä‘êàq+<ä | Á ‹
ü _+ãeTT#˚ düŒè•+|üã&çq yê´K´ :
dü«s¡÷|üeTT ø£\<Ó’ ‘·y÷ Ó >∑TDeTT#˚ $»è+uÛD Ñ bı+~q n+‘·sT¡ àK ãT~∆ eè‹Ô. |
Á ‹ü |ò\ü eTT ø√s¡ø£ áX¯«sês¡ŒD #˚dæ ˝Àø£ dü+>Á V∑ ≤ü ì$T‘·yÔ T˚ #˚jT· ã&çq
n+<äT#˚‘· Ç~ nC≤„q yê´bÕs¡eTT. Äq+<äeTj·T ø√X¯eTT Çwüº edüTÔ <äsÙ¡ Hê<äT\#˚ ø£sà¡ eTT ∫‘·XÔ ó¯ ~∆ ø£sy¡ TÓ Æ eTTøÏÔ kÕ<Ûøä e£ T>∑TqT. ø£sèÔ¡ ‘·«eTT Je uÛ≤eeTT. n~
|ü⁄≥Tº#T· qï~, düTwüß|æÔ øπ e\ nC≤„q eè‹Ô >∑qTø£ Äq+<äeTj·T ø√X¯ dü÷Œ]¤ Ô #·øÿ£ >± b˛yê\+fÒ ø£sà¡ |ò˝ü ≤ìï áX¯«sês¡ŒD #˚j÷ · *. eTqdüT‡ |ò\ü eTT yÓ+≥ »qT≥ #˚‘·
‘Ó*j·T ã&ÉT#·Tqï~. Äq+<äeTj·T ø√X¯eTT nC≤„qeTqT ñbÕ~Û‘√ ≈£L&çq~. ø£\àwü j·TTø£e Ô T>∑TqT. (When work is done with an eye on fruit of action mind is
eT÷\ | Á øü è£ ‹ ø±s¡D X¯Øs¡eTT>± |ü]D$T+#·T≥ ˇø£ $ø±s¡eTT. nHê‘·àqT contaminated by doership) ìcÕÿeTø£sà¡ e\q ∫‘·H Ô s’Ó à¡ \´eTT ø£\T>∑TqT. (Mind
e<ä\T≥ j·Tq>± yêìj·T+<äT n_Ûe÷qeTT e<ä\e˝…qT. n_Ûe÷q s¡V≤æ ‘·T&ÉT attains its purity, when work is performed impersonally without an eye on the fruit of action.)

30 11
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT
ø±eT´ø£sà¡ (ø√]ø£‘√ #ù̊d ø£sà¡ , work born out of desire) n<Ûe ä TkÕúsTT ø£sà¡
ªªH˚qTµµ nqTq{Ϻ ˝Òì ìÁ<äj·T+<äT ≈£L&É á |üs¡eT|üPs¡í düÁ<ä÷bÕ‘·à
(menial action). | Á ‹ ü eTìwæøÏ |ü⁄≥Tºø‘£ √ ˝_Û+#˚ eTqdüT˝‡ À mH√ï ø√]ø£\T,
ñ+&ÉT≥#˚ n~j˚T ªªH˚µµqqT |ü<e ä TTq≈£î \øå±´s¡e
ú T>∑T#·Tqï~. nVü≤+|ü<e ä TTq≈£î
yêdüq\÷ ˝À‘·T>± y˚fi¯Sflì ñ+{≤sTT. n+<äT#˚‘· n‘·&ÉT ‘·qT ø√]q
yê#ê´s¡e ∆ TT eTqdüT,‡ \øå±´s¡e ∆ TT ‘êqT nì ‘ê‘·Œs´¡ eTT. á nVü≤+ |ü<ës¡e ú TT
$wüj÷ · \ MT<ä sê>∑eTT ø£\T>∑T‘·T+~. Ä sê>∑eTTqT uÛ>Ñ e ∑ +‘·Tì yÓ|’ ⁄ü eTs¡*Ã,
yê#ê´s¡e ú TT˝À nVü≤+ø±s¡yTÓ ,Æ \øå±´s¡e ú TT˝À dü«s¡÷|üeT>∑T#·Tqï~. H˚qT nqT
n]Ã+∫, d ù $+∫q|ü⁄&ÉT Ä sê>∑eTT uÛ>Ñ e ∑ +‘·Tì |ü≥¢ | ùÁ eT>± e÷s¡T‘·T+~.
|ü<+ä kÕ<Ûës¡D+>± C≤Á>< Á∑ w
ä qºü T dü÷∫düT+Ô ~. düTwüß|æ˝Ô À C≤Á>< Á∑ w
ä ºü nsTTq
˝Ò<ë düèwæº uÛ>Ñ e
∑ ‘·«‡ s¡÷|üyT˚ >∑qTø£ düø\£ Jesê•øÏ | ùÁ eT‘√, |üs√|üø±s¡ãT~∆‘√
ªªH˚qTµµ ˝Ò<Tä ø±ì, ndü\T H˚qT ˝Ò≈î£ +&Ü b˛˝Ò<Tä . ªª$T<Ûë´H˚qTµµ ã Á Vü≤àeTTq≈£î
d
ù e #˚dq æ |ü&ÉT kÕ«s¡u ∆ ≤Û eq øÁ e £ T øÁ e
£ T+>± düqï–*¢, ∫es¡≈î£ <ëq+‘·≥<˚
eTTdüT>∑T e÷Á‘y · T˚ .
‘·T&ç∫ | ô ≥Tº≈î£ b˛sTT, n‘·&TÉ uÛ>Ñ e ∑ <ä_e Û TTKT&Í‘ê&ÉT.
yê´K´ :
eTìwæ ø√]ø£\qT ìÁ>V ∑ ≤æ +#·Tø√yê*. <˚V≤ü j·÷‘Á · ìs¡«Vü≤D¬ø’ nedüsy ¡ TÓ q
Æ
<äèX¯´eT>∑T H˚qT (nVü≤+) |ü&bç ˛sTTq|ü⁄&ÉT, Ä‘·à e÷Á‘+· ©qeTT ø±≈£î+&Ü
ø£s¡à\qT e÷Á‘·y˚T Ä#·]+#ê*. yêìì ≈£L&Ü Á|ü‹|òü˝≤ù|ø£å s¡Væ≤‘·eTT>±
uÛ≤dædTü q
Ô ï~. Çø£ÿ&É |ü&bç ˛sTT HêX¯qeTj˚T~ nC≤„qy˚T. nC≤„q+ HêX¯qyÓT‘Æ ˚
#˚j÷ · *. bÁ Õ|ü+∫ø£ $wüj÷ · düøÔÏ qT+&ç yÓ< ’ =\– uÛ>Ñ e ∑ <äqTs¡øÔÏ |
ô +#·Tø√e≥+
<ëì e\¢ @s¡Œ&ɶ uÛÒ<äãT~∆ ‘=\– @ø£edüTÔyÓ’q Ä‘·à dü«j·T+Á|üø±X¯+>±
<ë«sê, ‘·q≈£îqï düs«¡ eTT Ä uÛ>Ñ e ∑ +‘·Tì<˚ nì düeT]Œ+#·≥+ <ë«sê, yÓs’ ê>±´ìï
yÓ\T>=+<äT‘·T+~.
n\es¡#T· ø=ì ‘êqT #˚jT· e\dæq |üìì #˚d ù eTT+<äT, #˚d ù ≥|ü&É÷, |æeTà≥
eT÷\‘·\+|ü⁄øÏ ø±s¡DyÓTq Æ nC≤„qeTT Ä‘·àC≤„qeTT e\¢ ‘=\–qHê&ÉT,
ø£s¡à |òü˝≤ìï bı+<˚≥|ü&ÉT ì\u…≥Tºø√yê* (Dispassion must be there before
- 6A - eTqdüT‡ q•düT+Ô ~.
doing action, during action, and after the action is over when the fruit of action is con-
≈£L≥düT& ú TÉ (Á|‘ü ´· >±‘·à, Pure consciousness) ∫<ëuÛ≤düT&ÉT (Reflected con-
ferred) . á n$s¡fi¯ ø£èwæ˝À øÁ e £ TÁøe
£ T+>± $»j·T+ kÕ~ÛdTü q Ô ï ø=B›, eTìwæøÏ
sciousness) n+‘·' ø£sD ¡ eTT (Mind) ø£*|æ Je⁄&ÉT. ≈£L≥düT& ú TÉ ˝Òì<˚ ∫<ëuÛ≤düT
uÛÑ>∑e‘·Ô‘·«eTT uÀ<Ûä|ü&ç ñqï‘· Ä<Ûë´‹àø£ •Ks¡eTT\ q+<äTø=+{≤&ÉT.
&ÉT+&É&TÉ . ∫<ëuÛ≤düTì ø±+‹‘√ nHê‘·à e´eVü‰s¡eTT »s¡T>∑T#·Tqï~. nHê‘·à
ÄeX¯´ø£yÓTÆq <Ó’q+~q ø±s¡´ø£˝≤bÕ\qT ìsêdüø£Ô+>± ìs¡«Væ≤+∫, <ëì‘√
Nø£{Ï e+{Ï+~. Ä Nø£{øÏ Ï yÓ\T‘·T]#˚Ã~ ∫<ëuÛ≤düT&ÉT. Je⁄&ÉT n+‘·'ø£sD ¡
bÕ≥T>± $#êsêìï (self-enquiry) >±ì, uÛøÑ ì ÔÏ >±ì (devotion) nuÛ´Ñ dæ+#ê*.
ñbÕ~Û s¡V≤æ ‘·yTÓ q Æ |ü&ÉT ã Á Vü≤ày˚T.
ø£sà¡ qT #˚d÷
ü Ô ø£sà¡ |ò˝ü ≤ìï áX¯«sê]Œ‘+· #˚j÷ · *. |üse ¡ ÷‘·à eTq ñbÕ~Û
≈£î+&É e+{Ï~ X¯Øs¡eTT. <ëì˝À »\eTT e+{Ï~ yêdüHêdüVæ≤‘·
<ë«sê áX¯«s¡ dü+ø£\Œ+‘√ ø£sà¡ #˚sTT+#·T≈£î+≥THêï&TÉ . ø£qTø£ eTq Ç#·≈ä î£
n+‘·'ø£sD ¡ eTT. _+ãeTT ≈£L≥düT& ú TÉ . |
Á ‹
ü _+ãeTT ∫<ëuÛ≤düT&ÉT, yêdüq\
(dü+ø£˝≤ŒìøÏ) ‘êe⁄ ˝Ò≈î£ +&Ü, H˚qT ø£sq Ô¡ T ø±qT nì ne>±Vü≤q‘√ #˚dq æ |ü&ÉT
e\¢ n+‘·'ø£sD ¡ eTT #·*+∫q|ü&ÉT, ∫<ëuÛ≤düT&ÉT #·*+∫qqT, ≈£L≥düT& ú TÉ
∫‘·XÔ ó¯ ~∆ ø£*– ø£sà¡ yÓ÷øå±ìøÏ kÕ<Ûq ä eTe⁄‘·T+~. ø£sêà#·sD ¡ áX¯«s¡Tì e˝Ò¢
e÷Á‘e · TT ì]«ø±s¡ kÕøÏ>å ± qT+&ÉTqT.
»s¡T>∑T‘·T+<äqï ne>±Vü≤q e\¢ ø£sà¡ |ò\ü + áX¯«sê]Œ‘+· ne⁄‘·T+~. ø£sà¡ |ò\ü
eTVü≤s¡T¸\ yês¡T ‘·s¡Tyê‹ XÀ¢ø£+˝À Ä‘·àHê‘·à $#ês¡D >∑T]+∫
‘ê´>∑y˚T ø£s¡àjÓ÷>∑+. n<˚ nø£s¡à. n+‘˚ø±ì |üìe÷ìy˚dæ k˛eT]>±
#ÓãT‘·THêïs¡T.
ñ+&É≥+ nø£sà¡ ø±<äT. Ä#·]+#˚ ø£sà¡ ˝À ‘˚&Ü ˝Ò<Tä , uÛ≤eq˝ÀH˚ ñqï~. Ç≥Te+{Ï
22. $Á>∑ùV≤+Á~j·T ÁbÕD BÛ ‘·eT'ˆ
ø£sà¡ n+‘·'ø£sD¡ X¯ó~∆øÏ ñ|üø]£ +∫ yÓ÷ø£bÁå Õ|æøÔ Ï |üs√ø£+å >± düV≤ü ø£]düT+Ô ~.
HêVü≤ y˚Tø£dü‘Y ‘· »®&É+ Vü≤´dü‘Yˆˆ
n+‘·'ø£sD ¡ X¯ó~∆ì | Á kü Õ~+#˚ ø£sà¡ \qT yê{Ïì Ä#·]+#˚ $<ÛëHê\qT
‘ꈈ
4e XÀ¢ø+£ ˝À $e]düTH Ô êïsT¡ .
12 29
 ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT
4. ø±j·Tyêvàq' ø±s¡´eTT‘·ÔeTyéTˆ
effulgent "I") m#√Ã≥ ªªH˚qTµµ nqT JyêVü≤+ø±s¡eTT q•+#·TH√ n#√Ã≥H˚ nK+&É
|üP»q+ »|ü •Ã+‘·q+ øÁ e£ ÷‘Yˆˆ
|ü ] |ü P s¡ í + ã>∑ T |ü s ¡ e ÷‘· à dü « j· T eTT>± ªªH˚ q Tµµ, ªªH˚ q Tµµ nqT#· T
‘ꈈ
yÓ\T>∑T#·T+&ÉTqT. nq>± K+&Éeè‹Ô q•+∫, ªªnVü≤+`Ç<ä+µµ, ªªnVü≤+`Ç<ä+µµ
X¯Øs¡eTT‘√ #ù̊d |üP», yê≈£îÿ‘√ #ù̊d »|üeTT, eTqdüT‘‡ √ #ù̊d <Ûë´qeTT
nqT _Ûqï JeuÛ≤eeTT b˛sTT ªªnVü≤+µµ ªªnVü≤+µµ nqT nK+&ÉyTÓ q Æ Ä‘·à uÛ≤ey˚T
Ç$ ˇø£<ëìø£qï eTs=ø£{Ï ñ‘·e Ô TeTT\T.
Á|üø±•+#·TqT.
yê´K´ :
yê´K´ :
|üP», »|ü+, <Ûë´q+ >∑eT´+ ø±e⁄. yê{Ï‘√bÕ≥T Ä<Ûë´‹àø£ |ü⁄s√>∑‹ ≈£L&Ü
ªªH˚ q T <˚ V ü ≤ eTTqTµµ nH˚ ‘· \ +|ü ⁄ $HêX¯ e TT #Ó + ~q ‘· s ¡ T yê‘·
ñ+&Ü*. uÛøÑ ÔÏ e÷s¡+Z ˝À nVü≤+uÛ≤e+ düeT]Œ+|üã&ç eTH√yê´bÕs¡eTT ˝Òø£
|üse ¡ T|üPs¡y í TÓ q
Æ nVü≤+düTŒs¤ D ¡ , ì»yÓTq Æ nVü≤+ (ì»yÓTq Æ H˚qT) ªªH˚qTµµ ªªH˚qTµµ
nVü≤+uÛ≤e sêVæ≤‘·´eTT #˚≈L £ s¡TqT. $#ês¡D˝À eTH√ eT÷˝≤ìï n+{Ï| ô ≥Tºø=ì
nì dü«j·T+>± düTŒ]¤ düT+Ô ~.
ñ+&É≥+ e\q nVü≤+uÛ≤e sêVæ≤‘·´+ ø£\T>∑T‘·T+~. n+<äT#˚‘· uÛÑøÏÔ
‘ê‘êÿ*ø£+>± m–dæ|& ü ˚ ªªH˚qT <˚V≤ü eTTqTµµ nH˚~ ≈£L&Ü #Ó‘’ q · ´y˚T, ø±ì
e÷s¡+Z ˝ÀqT, C≤„qe÷s¡+Z ˝ÀqT nVü≤+uÛ≤e sêVæ≤‘·´+ ø£\T>∑T‘·T+~.
n~ dü«s¡÷|üC≤„q+ ø√˝ÀŒsTT nC≤„q+‘√ #˚]ø£sTT, bÕ|ü|ü⁄D≤´\qT #˚dæ,
|üP» n+fÒ uÛ>Ñ e ∑ +‘·TìøÏ #˚d ù ns¡Ãq, d
ù e. uÛ>Ñ e ∑ +‘·Tì HêeT dü+ø°sq Ô¡ eTT,
dü+kÕs¡+˝À |ü&ç »qà eTs¡D≤<äT\qT bı+<äT‘·T+~.
|ü $ Á ‘ · eT+Á ‘ √#êà ¤ s ¡ D eTT, k˛Ô Á ‘ · b Õsêj· T D≤<ä T \T Çø£ ÿ &É »|ü e TT>±
nC≤„q »ì‘·yTÓ q Æ <˚V≤ü ãT~∆, nVü≤+ø±s¡eTT ã+<ÛVùä ≤‘·Te⁄\T. nVü≤+ düTŒs¤ D ¡
|
ù s=ÿqã&ܶsTT. <Ûë´qeTT n+fÒ uÛ>Ñ e ∑ +‘·Tì ∫+‘·qeTT. ∫‘·XÔ ó¯ ~∆ ì#·TÃ≥˝À
ã+<Ûäs¡Væ≤‘·eTT. -7-
ø±sTTø£ (X¯Øs¡) ø£sà¡ ø£+f… yê#·ø£ ø£sà¡ ñ‘·e Ô TeTT, yê#·ø£ ø£sà¡ ø£+f… e÷qdæø£
j·T<Ûësê∆ìøÏ dü∫< à ëq+<ä dü«s¡÷|üyTÓ q Æ nq+‘· ‘·‘«Ô· + e÷Á‘y· T˚ ñ+~. Bì
ø£sà¡ ñ‘·e Ô TeTT.
qT+&˚ ªª<˚V≤ü eTT H˚qTµµ nH˚ ‘·\+|ü⁄ nC≤„qeTT e\q ñ<äsTT+∫, <ëìøÏ ˇø£
‹
Á ø£sD ¡ eTT\‘√qT nq>± X¯Øs¡eTT, yê≈£îÿ, eTqdüT‘‡ √ Ä#·]+#˚ ñ‘·e Ô TyÓTqÆ
|
Á ‘ü ´˚ ø£yTÓ q
Æ ñìøÏì ÄbÕ~+#·Tø=ì ø£sèÔ¡ ‘·«, uÛÀø£èÔ ‘·«eTT\‘√ øÁ j Ï T· dü\T|ü⁄‘·T+~.
ø£sà¡ \ <ë«sê bÕ|ü | Á øü ±å fi¯q >±$+|üã&çqyês¡T ã Á Vü≤à‘·« dæ~ì∆ bı+<äT#·THêïsT¡ .
á eT÷\‘·\+|ü⁄qT HêX¯q+ #Ój·÷´\+fÒ nC≤„Hêìï HêX¯q+ #Ój·÷´*.
bÕ|ü| Á øü ±å fi¯q nq>± nHê‘·à‘√ ‘ê<ë‘·à´+ ˝Ò≈î£ +&Ü ñ+&É≥y˚T. X¯Øs¡eTT‘√ |üP»,
Ä‘·àC≤„q+ ø£*–‘˚ nC≤„q+ HêX¯q eTÚ‘·T+~. <ëìøÏ $#ês¡DÒ e÷s¡+Z . ˇø£
yê≈£îÿ‘√ »|üeTT, eTqdüT‘√ $#ês¡D #˚jT· e˝…qT. |üP»ø£Hêï »|üeTT, »|üeTT
eTìwæ eTTdüT>∑Ty˚düTø=ì dü+#·]düTÔ+fÒ Ä eTTdüT>∑TqT rùdÔH˚ Ä eTìwæ
ø£Hêï $#ês¡D XÁ w ‚ e
˜ü Tì eTVü≤s¡T¸\ yês¡T uÀ~ÛdTü H Ô êïsT¡ . á eT÷&ç+{Ï˝À øÁ e£ T+>±
mes√ ‘Ó\TdüT+Ô ~ ø±ì n‘·ìì düT‹ Ô +#·T≥ e\¢, bı>∑&TÉ ≥ e\¢ ‘Ó*j·T<äT.
ˇø£<ëìø£Hêï Ç+ø=ø£{Ï m+<äT≈£î ÁX‚wü˜eTqã&ÉT#·Tqï<√ e#˚à 3 XÀ¢ø±\˝À
nfÒ¢ nC≤„qs eTTdüT>∑T‘√ øÁ j Ï T· dü\T|ü⁄‘·Tqï Je⁄ì nC≤„q|ü⁄ eTTdüT>∑T $#ês¡D
$e]düTH Ô êïsT¡ .
#˚d ù Ô ‘=\>∑T‘·T+~ ø±ì, nC≤„q »ì‘· Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûq ä \e\¢ ‘=\>∑<Tä .
5. »>∑‘· áX¯BÛ j·TTø£Ô dù eqyéTˆ
H˚qT nH˚~ |ü&bç ˛‘˚ @+ »s¡T>∑T‘·T+<√ nH˚ dü+<˚V≤ü + ‘=\–+#˚+<äT≈£î
nwüºeT÷]Ô uÛÑè<˚›e|üP»q+ˆˆ
‘·sT¡ yê‹ XÀ¢ø+£ ˝À eTVü≤s¡T¸\yês¡T $e]düTH Ô êïsT¡ .
21. Ç<ä eTVü≤+|ü<ë- _ÛK´, eTq«Vü≤yéTˆ ‘ꈈ
nVü≤$T ©qπø -|ü´\j·Tdü‘j Ô· ÷· ˆˆ nwüe º T÷sêÔ´‘·àø£yTÓ q Æ á »>∑‘T· Ô n+‘ê Ä |üse ¡ ÷‘·à dü«s¡÷|üeTH˚ uÛ≤e+‘√
‘ꈈ #ù̊d d ù ej˚T ñ‘·e Ô TyÓTq Æ uÛ>Ñ e
∑ ‘·÷Œ» ne⁄‘·T+~.
yê´K´ :
28 13
 ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT
uÛ>Ñ e ∑ +‘·T&ÉT düsê«+‘·sê´$T, düs«¡ yê´|ü≈î£ &ÉT, Äj·Tq á »>∑‘T· ˝Ô Àì | Á ‹ü e´ø£eÔ TÚ‘·T+~. n<˚ ì» $#ês¡D.
nDTe⁄˝ÀqT ì+&ç ñHêï&TÉ . »>∑< Á ÷ ä bÕ‘·àø£yTÓ q
Æ $sêÁ&÷É bÕìï d ù $+∫q|ü⁄&ÉT eT÷\‘·\+|ü⁄ (ªªH˚qT <˚V≤ü eTTqTµµ) y˚T˝§ÿ+fÒ Je‘·«eTT y˚T\Tø=qïf.¢Ò
uÛ≈Ñ î£ ´Ô <
Á ø˚ +£ ‘√ ìs¡‹X¯jT· | ùÁ eTuÛ≤e+ ñbıŒ+>±*, düeTdüÔ ñbÕdüq\ >∑eT´+ n~ X¯ØsêìøÏ dü+ã+~Û+∫, ˝Àø±ìøÏ dü+ã+~Û+∫q dü+|òTü ≥q\qT eTqdüT≈‡ î£
ã
Á Vü‰àq+<ä kÕ>∑se ¡ TT˝À eTTì– ◊ø£´yÓTbÆ ˛e≥y˚T, |üPs¡í X¯sD ¡ ≤>∑‹˝À bÁ Õ|æ+Ô #˚ düàè‹ ø£*π>˝≤ #˚düTÔ+~. eT÷\‘·\+|ü⁄ <˚ùV≤+Á~j·T eTH√ãT<äT∆\qT
nVü≤+uÛ≤e ìs¡÷à\qy˚T Ä‘√à|ü\_∆. #Ó‘’ q· ´e+‘·+ #˚dTü +Ô ~.
áX¯«s¡Tì ñbÕ~Û düèwæ,º »>∑‘T· .Ô <ëì˝Àì |ü+#·u÷ ÑÛ ‘ê\ e\¢ <˚Xe ¯ TT ì»$#ês¡D˝À eT÷\‘·\+|ü⁄qT |ü≥Tºø=qï|ü&ÉT $T>∑‘ê ‘·\+|ü⁄\T
(Space) @s¡Œ&ÉT‘·T+~. <ëì˝Àì dü÷s¡´#·+Á<äT\ e\q ø±\eTT (Time) q•kÕÔsTT. ‘·sT¡ yê‘· eT÷\‘·\+|ü⁄ ≈£L&Ü q•düT+Ô ~. j·T<Ûës¡∆ $#ês¡D˝À
@s¡Œ&ÉT‘·T+~. <˚XÊìøÏ, ø±˝≤ìøÏ ˝Àã&ç Jeø√{Ï eTqT>∑&É kÕ–k˛Ô+~. C≤„qeTT e\q dü«j·T+Á|üuÀ<ÛäeTT »ì+#·TqT. n|ü&ÉT Ä‘·à‘·‘·«eTT
|ü+#·u÷ ÑÛ ‘ê\T, dü÷s¡´#·+< Á Tä \T, Jeø√{Ï nH˚ nwüe º T÷s¡T\Ô ˝À Ä |üse ¡ ÷‘·à ìX¯ÃjT· eTT>± ‘Ó*j·TTqT.
j˚T yê´|æ+∫ j·TTqï~ ø£qTø£ yê{Ïì |üPõ+|üe˝…qT. »>∑‘T· ,Ô düèwæº nq>±H˚ ªªH˚qT <˚V≤ü eTTqTµµ nH˚ C≤„qeTT qs¡øe £ TT. ‘êHÓes√, ‘·q dü«s¡÷|üyT˚ $T{À
|üse ¡ ÷‘·à eTq≈£î düTŒs¤ D ¡ ≈£î sêe˝…qT. n~ ñ‘·e Ô T uÛøÑ .ÔÏ |üse ¡ ÷‘·à $sê{Ÿ ‘Ó*j·T≈£î+&ÉT≥ nC≤„qeTT. e÷qe⁄&Ó’ »ìà+∫q+<äT≈£î Ä‘·à $#ês¡eTT
dü«s¡÷|ü⁄&ÉT. uÛ≈Ñ î£ & Ô TÉ ãT~∆jT· T≈£î& Ô ’Ó |üPõ+#ê*. #˚dæ ‘·]+#·e˝…qT.
6. ñ‘·eÔ TdüyÔ ê <äT#·eà T+<ä‘'· ˆ $wüjT· ∫+‘·Hê+≈£îs¡eTT\T q•+#˚es¡≈î£ $#ês¡D #˚jT· T#·T+&Ée˝…qT.
∫‘·»Ô + »|ü <Ûë´qeTT‘·eÔ TyéTˆˆ - 7A - $#ês¡D e\¢ ∫‘·e Ô è‘·T\Ô T ‘·˝‘… øÔ· £ nC≤„q ø±s¡´eTT eè~∆H=+<ä<Tä . ø±s¡D
‘ꈈ eè~∆#˚ (nC≤„qeTT) ø±s¡´eè~Û∆j·TT (∫‘·Ôeè‘·TÔ\T) ø±s¡´eè~∆#˚ ø±s¡D≤_Û
uÛÑ>∑eHêïeT dü+ø°s¡ÔqeTT, eT+Á‘√#êäs¡D _>∑Zs¡>± #˚j·T≥+ k˛ÔÁ‘· eè~∆ j · T T ø£ \ T>∑ T #· T H˚ j· T T+&É T qT. n≥T\H˚ ø±s¡ D HêX¯ q eTT#˚
bÕsêj·TDeTT ø£+fÒ ñ‘·e Ô TeTT, | ô <äe⁄\T ø£<*ä j·TT ø£<\ä ø£ ì<ëq+>± #˚d ù ø±s¡´HêX¯qeTT, ø±s¡´HêX¯qeTT#˚ ø±s¡D HêX¯qeTT ø£\T>∑TqT.
ñbÕ+X¯ó »|üeTT n+‘·ø+£ f… ñ‘·e Ô TeTT. e÷qdæø£ »|üeTT <Ûë´qy˚T ø£qTø£ ìÁ<ä ˝Ò∫q~ yÓTT<ä\T ìÁ~+#·T es¡≈î£ , »ìà+∫q~ yÓTT<ä\T eTs¡D+Ï #·T
Ç+ø± ñ‘·e Ô TeTT. es¡≈î£ , ã Á Vü≤àeTTH˚ ∫+‹+|ü e\j·TTqT. <äèX¯´ düTŒs¤ D ¡ eTT m\¢|ü &É÷ <äT'KeTT
yê´K´ : ø£\T>∑CÒj·TTqT.
uÛ>Ñ e ∑ <äe‘ês¡ HêeT>∑TD #·]‘·eTT\qT $e]+∫ e]í+#·T≥ ñ‘·e Ô TeT>∑T ªªH˚qT <˚V≤ü eTTqTµµ nH˚ ‘·\+|ü⁄ mø£ÿ&É ñ|üXe ¯ Tq+ bı+<äT‘·T+<√, Ä
k˛Ô‘Á e · T>∑TqT. »|üeTT e\¢ @ø±Á>‘∑ · | ô ]π>ø=B› yê≈£îÿ øÁ e £ T+>± XÊ+‹+∫ eT÷\ ‘·‘«Ô· + m˝≤ ñ+≥T+<√ ‘·sT¡ yê‹ XÀ¢ø+£ ˝À $e]düTH Ô êïsT¡ .
nD–b˛‘·T+~. n|ü&ÉT eTÚqy˚T sê»´y˚T\T‘·T+~. 20. nVü≤$T HêX¯uÛ≤ »´Vü≤ eTVü≤+‘·j·÷ˆ
HêeT »|ü+ n+fÒ $T>∑‘ê ‘·\+|ü⁄\˙ï ‘Á √dæsê»ì ˇπø ˇø£ ‘·\+|ü⁄qT düTŒ¤s¡‹ Vü≤è‘·‡ «j·T+ |üs¡eT|üPs¡ídü‘Yˆˆ
n+{Ï| ô ≥Tºø=ì e⁄+&É≥+, n~ Ä‘·à kÕø屑êÿs¡eTT‘√ |ü]düe÷|üe Ô TÚ‘·T+~. ‘ꈈ
uÛøÑ ÔÏ ‘·‘Œ· s‘¡ · ˝Ò≈î£ +&Ü uÛ>Ñ e ∑ Hêïe÷ìï j·÷+Á‹ø£+>±qT, | ù \e+>±qT ñ|üj÷ Ó ªªH˚qTµµ nqT JyêVü≤+ø±s¡eTT ø=+#ÓeTT ˝Òø£ K+&ÉeTT. (Limited con-
–+#·≈L £ &É<Tä . uÛ>Ñ e ∑ Hêïe÷ìï »|æ+#˚≥|ü&ÉT Ä‘·à düeTs¡ŒD #˚dTü ø=ì Ä]Ô‘√ sciousness) |üse ¡ ÷‘·à |ü]|üPsêíK+&É dü«s¡÷|üeTT. (All pervasive conscious-
#˚dq æ |ü&ÉT uÛ>Ñ e ∑ HêïeT+ düs«¡ <ë eTq‘√H˚ ñ+≥T+~. ness, omnipresent) dü«j·TeTT>∑ ªªH˚qTµµ, ªªH˚qTµµ nì uÛ≤dæ+#·T#·T+&ÉTqT. (self

14 27
 ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT
eè‹Ô C≤„q+ nC≤„q yê´bÕs¡+. eè‘·T\Ô T n|ü&˚ |ü⁄≥TºqT, n|ü&˚ b˛e⁄qT.
<Ûë´qeTT, ∫+‘·q, e÷qdæø£ »|üeTT n˙ï ˇø£f.Ò $$<Ûä Ä˝À#·q\qT
n+‘·'ø£sD ¡ eTT˝À @ eè‹Ô ø£*–q n~ Ä | Á øü ±s¡eTT>± e÷s¡TqT. eè‘·T\Ô T
‘=\–+∫ ˇπø Ä˝À#·q‘√ ñ+&É≥y˚T »|üeTT, <Ûë´qeTT jÓTTø£ÿ | Á j ü ÷Ó »q+.
C≤„q | Á ‹ü ã+<Ûøä e £ TT\T. eTqdüTq ‡ T eè‹ÔsV¡ ≤æ ‘·+ #˚dq æ |ü&ÉT eTqdüT‡ ñ+&É<Tä .
Ä ‘·sT¡ yê‘· Ä ˇø£ÿ ‘·\+|ü⁄ ≈£L&Ü <ëì eT÷\yÓTq Æ X¯ó<ä#∆ ‘’Ó q· ´+˝À #˚]
ns<äTøπ jÓ÷>∑+ ∫‘·e Ô è‹Ô ìs√<Û'ä nHêï&TÉ |ü‘+· »* eTVü≤]¸.
e÷j·TeTe⁄‘·T+~. »|üeTT, <Ûë´qeTT e\¢ nq´$wüjT· ∫+‘·q ìs√~Û+∫
$wüjT· C≤„qeTTq≈£î $wüjT· eè‹Ô ø±s¡DeTT. $wüjT· eTT\T Ç<ä+eè‘·T\Ô T
q|ü⁄&ÉT Çø£ $T–* ñ+&˚~ j·T<ës¡ú dü«s¡÷|üyT˚ .
Ä‘·à C≤„qeTTq≈£î Ä‘êàø±s¡eè‹Ô ø±s¡DeTT. $#ês¡D #˚dq æ |ü⁄&ÉT eTqdüT‡
uÛÑ>∑e+‘·Tì _>∑Zs¡>± k˛ÔÁ‹+#·T≥ ø£Hêï, X¯ã›eTT ˝Ò≈£î+&Ü k˛ÔÁ‹+#·T≥
Ä‘êàø±s¡ eè‹ÔC≤„q+>± e÷s¡T‘·T+~. dü÷s¡T´ì qT+&ç y˚&ì ç >Á V ∑ ≤æ +∫ <ëìì
eT+∫~. Ç˝≤ #˚d ù bÕsêj·TD ø£Hêï eT+Á‘êìï eTqdüT‘‡ √ »|ü<ëÛ ´qeTT #˚jT· T≥
øπ sÁBø£]s∫ <ä÷~ì ø±\Ã>\∑ X¯øÔÏ uÛ÷ Ñ ‘·<e ›ä TTq≈£î ñqï≥T¢, Ä‘êàø±s¡ eè‹ÔøÏ
ñ‘·e Ô TeTT. eT+Á‘êìï ãj·T≥≈£î $q|ü&˝˚ ≤ _>∑sZ >¡ ± ñ#·Ã¤]+#·≥+ ñ#êû¤ |ü+
e÷Á‘y · T˚ Ä‘·à X¯øì ÔÏ >Á V
∑ ≤æ s∫ <ëìì øπ sÁBø£]s∫ nC≤„Hêìï HêX¯q+ #˚jT· >∑\
n+{≤s¡T. eT+<ä »|üeTT (ñbÕ+X¯ó) »|üeT+fÒ | ô <äe⁄\T ø£<Tä \T‘·÷ ñ+{≤sTT,
düeTs¡‘ú · ñ+≥T+~. X¯ó<ä# ∆ ‘’Ó q
· ´eTT ø£f˝º… À ne´ø£+Ô >± ñ+&˚ n–ï e+{Ï~.
eT+Á‘e · TT düŒwe ºü TT>± ãj·T≥≈£î $q|ü&< É Tä .
eè‹ÔC≤„qeTT eT+&˚ ø£fe º… +{Ï~. á eè‹Ô ã Á Vü≤àeTT‘√ dü+ã+<Û+ä | ô ≥Tºø=qT≥
eT+Á‘êìï eTqdüT˝‡ À ñ#·]ä +#·{≤ìï e÷qdæø£ »|üeTT ˝Òø£ ∫‘·»Ô + »|üeTT
e\q ã Á Vü‰à#Ã̊<
¤ ä Äes¡DeTT (ÁãVü≤àedüTe Ô ⁄ MT<ä eTTdüT>∑T) ‘=\– ã Á Vü≤à edüTeÔ ⁄
n+{≤s¡T. Ç~ ñ‘·e Ô TeTT nì eTVü≤s¡T¸\yês¡T #ÓãT‘·THêïsT¡ . ‘·sT¡ yê‘· XÀ¢ø+£ ˝À
‘Ó*j·Tã&ÉTqT.
$#ês¡D >∑T]+∫ $es¡+ #ÓãT‘·THêïsT¡ .
n+<äT#˚‘· ªª<˚Vü≤eTT H˚qTµµ nH˚ eT÷\ ‘·\+|ü⁄ jÓTTø£ÿ ì» ‘·‘·Ô«+
-8- 7. Ä»´<Ûës¡j÷· kÁ ˛‘·kÕ düeTyéTˆ
uÀ<Ûä|ü&ç‘˚ kÕ<Ûä≈£î&ÉT |üPs¡í‘ê«ìï bı+<äT‘ê&ÉT. ñ‘·ÔeT|ü⁄s¡Twü ‘·‘·Ô«eTTqT
düsfi¡ ∫¯ +‘·q+ $s¡fi‘¯ '· |üsy¡ Té ˆ
(ì»yÓTq Æ H˚qT) miT+>∑T≥#˚‘· ˙e⁄, yê&ÉT≈£L&Ü ˝Òø£ @ø£yTÓ Æ yÓ\T>∑Tq~j˚T
‘ꈈ
‘·q dü«uÛ≤edæ‹ ú j·T>∑TqT.
Ä≥+ø£ e TT\‘√ ≈£ L &ç q <Û ë ´qeTT ø£ + fÒ n$∫à ¤ q ï ‘Ó ’ \ <Û ë s¡ e ˝…
eT÷\‘·\+|ü⁄ m˝≤ |ü⁄&ÉT‘·T+<√ mø£ÿ&É |ü&bç ˛‘·T+<√, <ëìøÏ Ä<Ûës¡yT˚ $T{À
ìsê≥+ø£eT>∑T qB Á|üyêVü≤eTTe˝… <Ûësêfi¯eTT>± #˚j·TT<Ûë´qy˚T dü‘·«s¡
>Á V∑ ≤æ +#˚ ñbÕj·÷ìï ‘·sT¡ yê‹ XÀ¢ø+£ ˝À uÛ>Ñ y∑ êHé $e]düTH Ô êïsT¡ .
|òü\<ëj·Tø£eTÚ‘·T+~.
19. nVü≤ eTj·T+ ≈£î‘√ uÛeÑ ‹ ∫q«‘·'ˆ
nsTT |ü‘· ‘·´Vü≤+ ì»$#ês¡D+ˆˆ yê´K´ :
‘ꈈ @ø±Á>‘∑ · ˝Ò≈î£ +&Ü nes√<Ûe ä TT\‘√ (Ä˝À#·q\‘√) ≈£L&çq ∫+‘·qø£Hêï,
á H˚qT nqTq~ mø£ÿ&É |ü⁄≥Tº#T· qï~? j·Tì yÓ<øä Ï <ëì jÓTTø£ÿ |ü⁄≥Tº ìX¯Ã\ eTqdüT‘‡ √ @ø£∫+‘·q düsfi¡ +¯ >± #˚dq æ |ü⁄&ÉT eTqdüT‡ qB | Á yü êVü≤+˝≤
#√≥TqT ø£qT>=ìq≥¢sTTq Ä ªªH˚qTµµ (nVü≤+uÛ≤eeTT) |ü&bç ˛sTT q•+#·TqT. |üs¡efi¯ófl ‘=≈£îÿ‘·÷ Ä‘êàqTdü+<Ûëq eTÚ‘·T+~. eT+Á‘ê\‘√ dü+düÿ]+∫,
Ç<˚ ì» $#ês¡D. |ò*ü ‘·+>± n+‘·≈î£ eTT+<äT ‘·\+|ü⁄\qT ø£*–j·TT+&˚ ˇø£ <äs“¡‘¤ √ |ü$‘Á ‘· · #˚jT· ã&ç >√e⁄ HÓsTT´ì j·T»„+˝À yê&çq|ü⁄&ÉT n~ u§≥Tºu§≥Tº
| Á ‘ü ´˚ ø£ e´øÏ>Ô ± ‘√#˚ ªªH˚qTµµ (false "I") n<äèX¯´yÓTÆ Çø£ ø£ì|æ+#·≈î£ +&Ü b˛‘·T+~. >± ø±≈£î+&Ü @ø£<ëÛ s¡>± yÓfió¯ ‘·T+~. nfÒ¢ X¯ãd › Œü sÙ¡ s¡dsü ÷
¡ |ü>+∑ <Ûë<äT\≈£î
yê´K´ : n\yê≥T|ü&ç ˝Àø£yêdüq‘√ ùd«#·Ã¤>± $Vü‰s¡+ #˚ùd eTqdüT‡qT |üP»‘√qT,
H˚qT $qT#·THêïqT, #·÷#·T#·THêïqT nì ø£s>Ô¡ ± uÛ≤$+#˚ H˚qT mø£ÿ&É »|üeTT‘√qT, $#ês¡D‘√qT |ü$‘Á +· #˚dq æ |ü⁄&ÉT eTqdüT‡ ìX¯Ã\yÓTÆ @ø±Á>‘∑ ·
|ü⁄&ÉT‘√+<√ #·÷∫q|ü&ÉT ªªH˚qTµµ nH˚ ‘·\+|ü⁄ |ü&çb˛sTT Ä‘·à ‘êqT>± #Ó+~ @ø£<ëÛ s¡>± Ä‘·à∫+‘·H˚ #˚dTü +Ô ~.
26 15
 ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT
‘·qT ì»+>± bı+<ë\qTø=H˚ XÊ+‹ ‘·q dü«s¡÷|üy˚T ø£qTø£ ‘êqT, ‘·qqT ‘êqT ‘Ó\TdüTø√˝Òì ªªH˚qTµµ (false "I") Vü≤è<äjT· øπ +Á<e ä TT #˚s>¡ ±H˚
|üs¡e÷‘·à y˚s¡qT≈£îH˚ yê]øÏ düs¡fi¯∫+‘·q kÕ<Ûä´|ü&É<äT. nuÛÒ<ä <äs¡Ùqy˚T n~j˚T ‘êqT>± >∑T]Ô+∫ n+<äT˝À ø£\dæb˛‘·T+~. nVü≤+uÛ≤eeTT Ä |ü]|üPs¡í
|ü]|üPs¡í‘·qT dü÷∫düTÔ+~. Bì >∑T]+∫ ‘·s¡Tyê‘· XÀ¢ø£+˝À uÛÑ>∑yêHé edüTÔe⁄ jÓTTø£ÿ n+X¯j˚T. @ Ä˝À#·Hê ˝Òì e÷qdæø£ dæú‹øÏ Ä‘·àdüTŒ¤s¡D
$e]düTÔHêïs¡T. ø£\T>∑T‘·T+~.
8. uÛÒ<äuÛ≤eHê‘Y k˛-Vü≤ $T ‘·´kˆ <äèX¯´eTT\T, ‘·\|ü⁄\ |ü≥¢ ñ<ëd”q+>± ñ+&É >∑*–‘˚ eTqdüT‡ ˝Òì~ nì
uÛ≤eHê -_Û<ë bÕe˙ eT‘ꈈ nqTuÛÑeeTÚ‘·T+~. Ä˝À#·Hê y˚>∑+ m+‘· m≈£îÿe>± ñHêï eTq+ kÕøÏå
n_Û<ë R uÛ< Ò eä TT ˝Òì uÛ≤eq
eT‘ê R Hê jÓTTø£ÿ nqTuÛe Ñ eTT e÷Á‘+· >± (‘·≥dü+ú >±) ñ+&É>*∑ –‘˚ Ä˝À#·Hê | Á y
ü êVü≤+ øÁ e £ T+>± |ü\#·ã&ç,
‘ꈈ ∫e]øÏ ˇø£ÿ Ä˝À#·q ≈£L&Ü ˝Òì dæ‹ ú ø£\T>∑T‘·T+~. Ä˝À#·q ˝Òq|ü&ÉT
ªªn‘·&˚ (uÛ>Ñ e ∑ +‘·T&ÉT) H˚qTµµ nqT nuÛ< Ò ä uÛ≤eeTT, ªªn‘·&TÉ H˚qTø±<äTµµ eTqdüT‡ ˝ÒqfÒ.¢ Ä dæ‹ ú ˝À @ | Á j
ü T· ‘·ï+ ˝Ò≈î£ +&Ü Ä‘·à ‘êqT>± e´ø£e Ô TsTTq|ü&ÉT
nqT uÛ< Ò uä ≤Û eeTT ø£+fÒ XÁ w ‚ e ü̃ TT. $#ês¡D≤ e÷s¡+Z düT>∑eTeTÚ‘·T+~.
yê´K´ : ‘·sT¡ yê‹ XÀ¢ø+£ ˝À eTVü≤s¡T¸\yês¡T eTqdüT‡ jÓTTø£ÿ dü«uÛ≤e+ >∑T]+∫
uÛÒ<äuÛ≤eq eTqdüT˝À >√#·]+#˚ m+&Ée÷$. uÛÒ<äuÛ≤eq‘√ dü‘ê´ìï $e]düTH Ô êïsT¡ . ªªH˚qT <˚V≤ü eTTqTµµ nH˚ eT÷\ ‘·\+|ü⁄qT ø£qT>=H˚ e÷sêZìï
Á>∑Væ≤+#·˝ÒeTT. uÛÒ<äuÛ≤eq (Á‹|ü⁄{Ï) <˚X¯ø±˝≤\˝À (Time and space) $e]düTÔHêïs¡T.
- 8A - 18. eè‘·Ôj·T düÔ«Vü≤+ eè‹Ô e÷Á•‘ê'ˆ
|
Á ‹ü uÛ≤dæ+#˚~ e÷Á‘y · T˚ . uÛ<Ò u ä ≤Û eq yêdüy Ô êìï ø£|ü ‘·T+~. ªªH˚qT ã Á Vü≤àeTTqTµµ eè‘·jÔ ÷Ó eTH√ $<ä´∆ Vü≤+ eTq'ˆˆ
nì ‘Ó\TdüT≈£îqïyê&ÉT düs«¡ eT÷ ‘êH˚ ne⁄‘ê&ÉT. me&ÉT ‘êqT uÛ>Ñ e ∑ +‘·TìøÏ ‘ꈈ
nqT´&ÉqT nqï uÛ≤eeTT‘√ ñbÕdækÕÔ&√ n‘·&ÉT miTø£>∑\ yê&ÉT ø±<äT. eè‘·T\Ô ìïjT· T nVü≤+eè‹Ô HêÁXs¯ TT+∫ j·TTqï$. Ä eè‘·T˝Ô Ò eTqdüT‡ ø£qTø£
JeÁãV ô ≤’ àø£´y˚T n+‹eT>∑eT´+. nVü≤+eè‹ÔjT˚ eTqdüT‡ nì ‘Ó\TdüTø=qTeTT.
|üse ¡ ÷‘·à ø£+fÒ H˚qT y˚iT nH˚ uÛ< Ò uä ≤Û eeTT ø£Hêï k˛-Vü≤+ nH˚ nuÛ< Ò ä yê´K´ :
uÛ≤eqj˚T |ü$‘Á y· TÓ q Æ ~. Jyê‘·à |üse ¡ ÷‘·à ‘·‘ê«qTdü+<Ûëqy˚T düø\£ kÕ<Ûq ä \ \ø£´å +. nVü≤+ø±s¡eTT @ bÕÁ‘˝· À b˛ùdÔ <ëì s¡÷|üeTT bı+<äTqT. <˚V≤ü eTT˝À
|üse¡ ÷‘·àj˚T nsTTñHêïe⁄ nì kÕú|+æ #·≥y˚T kÕ<Ûqä \ø£´å eTT. nC≤„q<äX˝¯ À kÕ<Û≈ä î£ &ÉT ñ+fÒ <˚V≤ü s¡÷|üeTT, Vü≤è<äjT· eTT˝À ñ+fÒ Vü≤è<äjT· s¡÷|üeTT bı+<äTqT.
‘·q≈£î, uÛ>Ñ e ∑ +‘·TìøÏ eT<Û´ä uÛ< Ò +ä ñ+~ nì nqT≈£î+{≤&ÉT. |üse ¡ ÷‘·àqT eTqTwü´ n~ ‘êqT ñqï<ëì s¡÷|üyT˚ ‘·q s¡÷|üeTT>± uÛ≤$düT+Ô ~. nVü≤+ø±s¡eTT
<˚V‰ü ìï bı+~q yê&ç>q ∑ T, ‘·H˚ ‘·q ø£sà¡ \qT ìs¡«]Ô+#˚yê&ÉT>± >Á V∑ ≤æ +#˚yês¡T #·+#·˝yÓTÆq~, ‘êqT e÷s¡T‘·T+~, eTqdüT‡qT e÷s¡TdüTÔ+~, <˚Vü≤eTTqT
eT÷&ÛTÉ \T. n+‘·{≤ yê´|æ+∫ j·TTqï |üse ¡ ÷‘·à eTq˝Àq÷ ñ+{≤&ÉT ø£qTø£ e÷s¡TdüT+Ô ~. s¡÷|üeTTqT $&ç∫ s¡÷|üeTTqT >Á V ∑ ≤æ düT+Ô ~. dü«‘·'dæ<e∆ä TT>±
uÛ<
Ò ãä T~∆øÏ ‘êyÓøÿ£ &ç~? <Ó«’ ‘·eTT ãT~∆ <√wüeTT, Jy˚X«¯ s¡T\ eT<Û´ä uÛ< Ò +ä bÕ{Ïd÷ü Ô <ëìøÏ s¡÷|üeTT ˝Ò<äT. nìï e÷qdæø£ eè‘·TÔ\T ªªH˚qT <˚Vü≤eTTqTµµ nH˚
nC≤„q+˝À #˚d ù ∫+‘·qø£Hêï Jy˚X«¯ s¡ nuÛ< Ò ä ∫+‘·H˚ XÁ w ‚ e
˜ü TT. nVü≤+eè‹Ôì ÄÁX¯sTT+∫ ñ+{≤sTT. nVü≤+eè‹Ô Ç‘·s¡ eè‘·TÔ\T ˝Ò≈£î+&Ü
dü«s¡÷|ü ∫+‘·q‘√ eTqdüT‡ kÕ«‘êà dæ‹ ú ì bı+~ ªªH˚Hµ˚ µ Ä |üse ¡ ÷‘·à ñ+&É>\∑ <äT. Ç‘·s¡ eè‘·T\Ô T nVü≤+eè‹Ô Ä<Ûës¡+ ˝Ò≈î£ +&Ü ñ+&É˝e Ò ⁄. n+<äT#˚‘·
#Ó‘’ q· ´ ‘·‘«· eTì >Á V ∑ ≤æ +∫q yêìπø nC≤„qeTT ‘=\– uÛ< Ò e
ä TT q•düT+Ô <äì nìï e÷qdæø£ eè‘·T\Ô ≈£î ªªH˚qT <˚V≤ü eTTqTµµ nH˚ eè‹Ô Ä<Ûës¡+>± ñ+≥T+~.
$e]düTÔHêïs¡T.
16 25
 ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT
9. uÛ≤eX¯Sq´dü <ë“e¤ düTdæ‹ú ˆ
|ü{+ºÏ #·Tø=qs¡T. e÷j·T nq>± ˝Òì~. <ëì qT+∫ e∫Ãq <äèX¯´eTT ndü‘´· eTT uÛ≤eHêã˝≤ <䓤øÏÔs¡T‘·Ôe÷ˆˆ
ø£qTø£ <ëìì |ü{+ºÏ #·Tø=q≈£L&É<Tä . <äèX¯´eTT MT<ä Äø£s¸¡ D ˝Òøb£ ˛e≥eT+fÒ ‘ꈈ
yê{Ï HêeT s¡÷bÕ\ MT<ä Äø£s¡¸D ˝Òø£b˛e≥y˚T. <äèXÊ´\≈£î HêeT s¡÷|ü uÛ<Ò ä uÛ≤eeTTqT MTiÏq ªª|üsT¡ &ÉT (uÛ>Ñ e ∑ +‘·T&ÉT) H˚qTµµ nHÓ&ç uÛ≤eeTT
kÕúsTT˝À uÛ< Ò eä TT+~ ø±ì ‘·‘«Ô· +˝À uÛ< Ò +ä ˝Ò<Tä . eTqdüTq ‡ T XÀ~Ûd ù Ô eTqdüT‡ jÓTTø£ÿ ã*$T#˚‘· ø£\T>∑T uÛ≤eHêr‘· dü<ë“e ¤ düTdæ‹ ú ì |üse ¡ düTÔ ∫+‘· nHÓ&ç
m˝≤ Ä‘êàø±s¡+ #Ó+<äT‘·T+<√ ‘·sT¡ yê‹ XÀ¢ø+£ ˝À $e]düTH Ô êïsT¡ . |üsêuÛøÑ ÔÏ j·Tì uÛ>Ñ y ∑ êHé e∫+∫].
17. e÷qdü+ ‘·T øÏ+ e÷s¡ZDÒ ø£è‘˚ˆ yê´K´ :
HÓe’ e÷qdü+ e÷s¡Z Äs¡y® ê‘Yˆˆ dæ<y ∆ä TÓ q
Æ Ä‘·à ìwüj ˜ T˚ uÛ≤eHêr‘· dü<ë“e ¤ dæ‹ ú j·Tì jÓTiT+>∑Tq~. Ä‘·à
‘ꈈ dü«s¡÷bÕqT<Ûë´qy˚T uÛøÑ .ÔÏ C≤„qeTT Ç<˚, |üsêuÛøÑ ÔÏ Ç<˚.
eTqdüT‡ jÓTTø£ÿ dü«s¡÷|üeTT @~j·Tì m&É ‘Ó>ø∑ £ |üsê´˝À#·q #˚dq æ f…‘Ì¢ ˚ ìX¯Ã\yÓTq Æ eTqdüT‡ uÛ≤yê\T ˝Òø£ Ä˝À#·Hê s¡V≤æ ‘· dæ‹ ú ˝À ñ+≥T+~. Ä
eTqdüT‡ nHÓ&~ ç (Personality) ndü\T ˝ÒH˝˚ < Ò ì
ä ‘Ó*j·TedüT+Ô ~. m\¢s≈¡ L £ Ç~ Ä˝À#·Hê s¡V≤æ ‘· dæ‘ú ˚ eTqdüT‡ dü«s¡÷|ü+ nH˚ nqTuÛe Ñ + ñ‘·eÔ TyÓTq
Æ uÛøÑ .ÔÏ n{Ϻ
dü÷{ÏjTÆÓ q e÷s¡e Z TT. eTqdüT≈‡ î£ @ø£<ëÛ s¡>± C≤Á>< ∑ e
ä dü˝ú À |üse¡ ÷‘·à XÊ+‹ n+<äT‘·T+~. eTqdüT‡
eTqdüT‡ Ä‘·à dü«s¡÷|üeTT qT+&ç e∫Ãq s¡•à (Conscious particle). ø£qTø£ |üse ¡ ÷‘·à≈£î X¯sD ¡ ≤>∑‹ bı+~q|ü⁄&˚ ìX¯\à yÓTÆ Ä˝À#·Hês¡V≤æ ‘· dæ‹ ú bı+<äT‘·T+~.
Ç~ ‘Ó*dæø=ì | Á ‘ü ´˚ ø£ eTH√ e´øÏÔ $»è+uÛD Ñ eTT (ego process) Ä|ü⁄≥j˚T dü÷{Ï rÁeyÓTq Æ uÛøÑ ,ÔÏ C≤„q, yÓs’ ê>±´<äT\#˚ uÛ≈Ñ î£ & Ô TÉ |üse ¡ ÷‘·àqT bı+<äT‘·THêï&TÉ .
e÷s¡e Z TT. eTH√ eT÷\ kÕúqeT>∑T Ä‘·à j·T+<äT eTH√ e´øÏ‘Ô «· eTT (Personal- -9-
eTqdüT‡ uÛ≤eX¯Sq´+>± ñqï dæ‹ ú ì uÛ≤eeTTK+ (n+‘·sT¡ àK+) n+{≤s¡T. n{Ϻ
ity) ©qyÓTb Æ ˛e⁄≥j˚T dü]j·T>∑T e÷s¡e Z TT. eTqdüT‡ |üse ¡ ÷‘·àqT >Á V ∑ ≤æ düT+Ô ~. yÓ÷ø£å V ù ≤‘·TyÓq ’ C≤„qeTTqT nqTÁ>V ∑ ≤æ +#˚
yê´K´ : Ä‘· à $#ês¡ D j˚ T ñ‘· Ô y Ó ÷ ‘· Ô e TyÓ T Æ q uÛ Ñ ø Ï Ô j · T ì, <ëìøÏ ø±e\dæ q
eTqdüT‡ (Personality) @~ nì $#ês¡D #˚dq æ |ü⁄&ÉT, eTqdüT‡ ndæ‘Ô «· + n+‘·s+¡ >∑kÕ<Ûq ä qT á XÀ¢ø+£ qT+&ç uÀ~ÛdTü H Ô êïsT¡ .
˝Òì~ nì nqTuÛe Ñ yÓT,Æ Ä‘·à ‘êqT>± e´ø£e Ô TÚ‘·T+~. Ä‘·à >∑T]+∫q C≤„HêìøÏ 10. Vü≤è‘Ydüú˝Ò eTq' dü«düú‘ê ÁøÏj·÷ˆ
n&É+¶ øÏ>± ñqï<ëìì nC≤„qeTT n+{≤s¡T. $#ês¡D‘√ nC≤„Hêìï ‘=\–+#·T uÛÑøÏÔ jÓ÷>∑ uÀ <ÛëXÃ̄ ì•Ã‘·+ˆˆ
ø=qï|ü &ÉT Ä‘·à ‘êHÓ’ | Á øü ±•düT+Ô ~. ‘ꈈ
eTqdüT‡ jÓTTø£ÿ dü«uÛ≤eyÓT{Ï< º ì
ä eTT+<äT >Á V ∑ ≤æ +#ê*. H˚qT ø£s,Ô¡ H˚qT eTqdüT‡ ‘·q ñ‘·Œ‹Ô kÕúqyÓTÆq Vü≤è<äj·TeTTqT #˚s¡T≥j˚T ø£s¡à, uÛÑøÏÔ,
Ä‘·àqT ø±qT nH˚ ãT~∆ eè‹Ô $#ês¡D˝À q•düT+Ô ~. ãVæ≤s¡TàKyÓTÆ ñqï{ºÏ jÓ÷>∑eTT, C≤„qeTT. Ç~ ìX¯ÃjT· eTT.
eTqdüT‡ Ä˝À#·q\T>±, $wüj÷ · \T>± e÷s¡T‘·T+~. n+‘·sT¡ àKyÓTq Æ |ü&ÉT n<˚ yê´K´ :
eTqdüT‡ Ä‘êàø±s¡+ #Ó+<äT‘·T+~. eTqdüTì, <ëì ‘·‘ê«ìï ns¡+ú #˚dTü ø√≈£î+&Ü Vü≤è<äjT· dü\ú eT+<äT eTqdüT‡ dü«düy ú TÓ Æ j·TT+&ÉT≥j˚T ø£sà¡ eTT. n~j˚T
Ä‘·à miTø£|ü&É<äT. nH˚«wæ+#˚ yêì˝À nH˚«wæ+|üã&˚~ ñqï~. kÕ<ÛäHê uÛøÑ ,ÔÏ jÓ÷>∑eTT, C≤„qeTT. eTqdüT‡ $»è+_Û+∫q #√≥T Vü≤è<äjT· y˚T n>∑TqT.
düeTj·T+˝À nH˚«wæ+#˚yê&ÉT, nH˚«wæ+|üã&˚~ y˚sT¡ >± ñqï≥T¢ nì|æ+∫Hê Ä‘·à ‘˚»eTTqT+&ç ˇø£ s¡•à (conscious particle) ãj·T˝…«&É* os¡¸ kÕúqeTT
n~ j·T<ës¡e ú TT ø±<äT. ‘êqT nH˚«wæ+#˚ edüTe Ô ⁄ ‘·q˝ÀH˚ ñqï~ ø£qTø£ ‘êH˚ #˚] eTqdüT‡ n>∑T#·Tqï~. n~ dü«dü‘ú · #Ó+<äT≥j·Tq>± ‘·q ñ‘·Œ‹Ô kÕúqeTTqT
‘·qT nH˚«wæ+#˚ dü‘´· edüTe Ô ⁄ nì nqTuÛ÷ Ñ ‘·eTÚ‘·T+~. ‹]–b˛sTT #˚sT¡ ≥j˚T. Ä kÕúqy˚T Ä‘·à. n~j˚T Vü≤è<äjT· eTT. düTwüß|æ˝Ô À
24 17
 ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT
e˝…H˚ düe÷~Û <äX˝¯ À d ô ‘’ +· Je⁄&ÉT eø£'å øπ +Á<+ä ˝À $©qyÓTbÆ ˛‘ê&ÉT. Ä øπ +Á<ëìï kÕe÷q´+>± eTqdüT‡ nC≤„q (Self-ignorance) eX¯+˝À ñ+≥T+~. X¯Øs¡
uÛÑ>∑yêHé Vü≤è<äj·T+ nHêïs¡T. uÛÑ>∑yêHé≈£î eTè‘ê´qTuÛÑe+ ø£*–q ‘·s¡Tyê‘· ‘ê<ë‘·à´y˚T ªª$T<Ûë´H˚qTµµ. n~ <ëì eT÷˝≤ìï n~ ‘Ó\TdüTø=ì nø£ÿ&É dæ‹ ú
düe÷~Û Äs¡+uÛÑ+ ø±>±H˚ nVü≤+‘· eøå√uÛ≤>∑+˝À ≈£î&çyÓ’|ü⁄q ‘·{≤\Tq bı+~‘˚ Äô|q ’ X¯ó<ä# ∆ ‘’Ó q· ´y˚T n+‘ê #·÷düTø=+≥T+~. nC≤„Hêes¡D ‘=\–q
$©qyÓTbÆ ˛sTTq≥T¢ düe÷~Û n+‘·eTsTTq yÓ+≥H˚ eTs¡\ n˝≤π> <äT$TøÏ| ô ø’ Ï e´øÏÔ jÓTTø£ÿ eTqdüT‡ Ä‘êàø±s¡+ #Ó+<äT‘·T+~. nVü≤+uÛ≤eeTT |ü⁄≥ºøe £ TT+<äT
e∫Ãq≥T¢ nqTuÛe Ñ +˝ÀøÏ e#˚Ã~. ñqï dæ‹ ú eTqeTT Ä‘·à>± ñqï dæ‹ ú . <ëì qT+&ç nVü≤+uÛ≤eeTT |ü⁄{Ïq º ~.
Vü≤è<äj·TeTT ÁãVü≤àeTTqT ‘Ó*j·TCÒdüTÔ+~. ˇø±H=ø£ düú\eTTq≈£L, n+<äT#˚‘· Ä‘·àqT #˚sT¡ ø√≈£î+&Ü nVü≤+uÛ≤eeTT q•+#·<Tä . Ä‘·àqT bı+~
<˚Vü≤eTTq≈£L eTT&çe&ç ˝Òø£b˛sTTHê, ñbÕdüHê kÂø£sê´s¡úeTT eTqdüT‡≈£L, ‘êqT Ä‘·àj·T>∑T dæú‹j·T+<äT ì\ø£&É #Ó+<äT‘êeTT. |ü⁄{Ϻ q•+#·T
Ä‘·à≈£î <˚V≤ü +˝À ˇø£ #√≥T ø£*Œ+∫ kÕπ> kÕ<ÛH ä ê| Á øÁü jÏ T· @<ÓH ’ ê >±ì ã Á Vü≤à nVü≤+uÛ≤eeTT #êe⁄|ü⁄≥Tºø\£ T ˝Òì Ä‘·à˝À ø£*dæb˛‘·T+~.
bÁ Õ|æøÔ s£ y ¡ T˚ ne⁄‘·T+~. eTqdüq ‡ >± Ä‘·à #Ó‘’ q · ´y˚T. n~ n+‘·'ø£sD ¡ eTT‘√ #˚]ø£ e\q dü+ø£\Œ
eTq˝À ñqï #Ó‘’ q · ´ øπ +Á<ëìï Vü≤è<äjT· eTT n+{≤s¡T. eTqdüT‡ eT÷\eTT <Ûsä à¡ eTT @s¡Œ&q ç ~. X¯ó<ä∆ eTqdüT‡ >∑TDeTT\‘√ #˚] nC≤„q ø±\Twü´eTT #Ó+~
n<˚. kÕe÷q´+>± eTqdüT‡ ‘·q eT÷\eTTqT e~* X¯ã› düŒsÙ¡ s¡÷|ü s¡dü n$<ë´es¡D e\¢ Ä‘·à$düàè‹ ã&Éd ô qT.
>∑+<Ûë<äT\ MT<ä Äø£s¸¡ D ø£*– ˝Àø£yêdüq‘√ ãVæ≤s¡TàK+ ne⁄‘·T+~. n≥Te+{Ï eTH√HêX¯eTT m≥T¢ ø£\T>∑TH√ ‘·s¡Tyê‹ XÀ¢ø£+˝À eTVü≤s¡T¸\yês¡T
eTqdüTq ‡ T <ëì eT÷\yÓTq Æ Vü≤è<äjT· øπ +Á<e ä TT˝À ñ+#·>*∑ –‘˚ n<˚ |üsêuÛøÑ ,ÔÏ $e]düTÔHêïs¡T.
jÓ÷>∑eTT, uÀ<Û.ä Ç~ ìXÃ̄jT· eTT. Vü≤è<äjT· øπ +Á<ä dü«s¡÷|üeTT dü∫Ã<ëq+<äeTT 16. <äèX¯´yê]‘·+ ∫‘·Ôe÷‘·àq'ˆ
- 9A -
>∑qTø£ eTqdüT‡ <ëì˝À dü«dü‘ú · bı+~q|ü⁄&ÉT Vü≤è<äj÷ · ø±s¡+ #Ó+<äT‘·T+~. ∫‘·«Ô <äsÙ¡ q+ ‘·‘«Ô· <äsÙ¡ q+ˆˆ
Ä eTqdüTq ‡ T eTq+ eX¯+ #˚dTü ø=ì Vü≤è<äjT· øπ +Á<+ä ˝À dæ‹ ú bı+<ä≥+ ‘ꈈ
m˝≤>√ sêuÀj˚T XÀ¢ø±˝À¢ eTVü≤s¡T¸\ yês¡T $e]düTH Ô êïsT¡ . ∫‘·e Ô TT (eTqdüT)‡ ø£q|ü&TÉ edüTe Ô ⁄ yÓ+≥ yÓfifl¯ø,£ ‘·q jÓTTø£ÿ ∫‘·«eTTqT
11. yêj·TTs√<ÛHä ê ©¢jT· ‘˚ eTq'ˆ (#Ó‘’ q · ´eTTqT) miT>∑T≥j˚T ‘·‘«Ô· eTTqT (‘·q ì» dü«s¡÷|üeTTqT) miT>∑T≥
C≤\|üøeåÏ <Á √<Ûkä Õ<Ûqä +ˆˆ nì ‘Ó*dæø=qe\j·TTqT. eTqdüT≈‡ î£ $wüj÷ · ø£s¸¡ D ìs√~Û+∫ #Ó‘’ q · ´eTT‘√
‘ꈈ nqTdü+<ÛëqeTT #˚jT· T≥j˚T ‘·‘«· <äsÙ¡ qeTqã&ÉTqT.
e\˝À |ü&q ç |üøåÏ ø£<\ä ø£ j·TT+&ÉT Ø‹ì, yêj·TT s√<Ûq ä eTT #˚‘· nq>± yê´K´ :
bÁ ÕD≤j·÷eTeTT #˚‘· ˝Òø£ bÁ ÕD>∑‘ê´>∑‹ | Á ‘ü ´· y˚øDå£ eTT (ñ#êä «dü ìXÊ«düeTT\ u≤Vü≤´<äèX¯´eTT\T, n+‘·s蛡 X¯´eTT\ qT+&ç eTqdüTø‡ Ï Äø£s¸¡ D ‘=\–qHê&ÉT,
>∑‹ì kÕøÏ>å ± |ü]o*+#·T≥) #˚‘· ø£≥ã º &çq eTqdüT‡ #·*+#·ø£ j·TT+&ÉTqT. eTqdüT≈‡ î£ Ä‘·à (∫‘Y) #Ó‘’ H · ê´qTuÛe Ñ + ø£\T>∑T‘·T+~. ‘·‘«Ô· <äsÙ¡ q+ n+fÒ
Ç~ ≈£L&Ü ˇø£ eTH√ìÁ>V ∑ ≤ü kÕ<Ûq
ä eT>∑TqT. Bì e\q eTH√yê´bÕs¡eTT\T n<˚. eTqdüT‡ ‘·q eT÷˝≤ìøÏ #˚sT¡ ø=+fÒ n~ Ä‘·àj˚T. nC≤„qeX¯+ qT+&ç
‘ê‘êÿ*ø£eTT>± nD#·ã&ÉTqT. $&ÉT<ä˝Ö‘·T+~. e+<Ûë´|ü⁄‘Á T· &ÉT, kÕúDT|ü⁄s¡Twüß&ÉT ø£*dæ >∑>q ∑ ‘·sT¡ |ü⁄wüŒeTT\
yê´K´ : •s¡dTü \‡ <Û]ä +∫ >∑+<Ûsä «¡ q>∑se ¡ TTq≈£î b˛sTT nø£ÿ&É >∑\ X¯óøÏøÔ ± s¡»‘·eTTqT
eTqdüT‡ ˝Àø£ e´eVü‰s¡eTTq≈£L ñ|üj÷ Ó >∑ |ü&TÉ ‘·T+~. yÓ÷ø£å kÕ<Ûq ä ≈£L >∑÷]à |üsd ¡ Œü se¡ TT ø£\Væ≤+∫ b˛{≤¢&TÉ ø=qT#·÷ X¯X$ ¯ cÕDeTT qs¡Xè¯ +>∑eTT\‘√
ñ|üj÷ Ó >∑|& ü TÉ ‘·T+~. j·TT>∑jT· T>±\T>± ˝Àø£ e´eVü‰s¡+˝À $#·Ã\$&ç>±, ˇø£]H=ø£s¡T N\TÃø=ì ‘·T<ä≈£î eTè‹#Ó+~ yê]s¡Te⁄s¡T |æXÊ#·eTT˝…’].
ãVæ ≤ s¡ T àK+>± ‘· q øÏ w ü º y Ó T T∫à q ≥T¢ $Vü ≤ ]+#˚ eTqdü T qT kÕ<Û ä q ≈£ î »>∑‘êÿs¡´eT+‘·jT· ÷ á Ø‹>∑H˚ ñ+&ÉTqT. ãT~∆eT+‘·T\T »>∑‘T· Ô >∑T]+∫
18 23
 ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT
yêdüq\ e˝Ò¢ ã+<Ûe ä TT ø£\T>∑T#·Tqï~. yêdüq\q>± nH˚ø£ »qà |üs+¡ |üs\¡ ñ|üj÷ Ó >∑|& ü ˝˚ ≤ eT\#·T ø√yê\+fÒ eTqdüT‡ eTq eX¯+˝ÀìøÏ sêyê*.
qT+&ç e#Ó& à TÉ n\yê≥T¢. H˚qT ø£sq Ô¡ T, H˚qT uÛÀø£q Ô T nqTq~ <äè&Û‘É s· ¡ yêdüq. |üøÏåì ã+~Û+#·T≥≈£î e\ @ s¡ø£+>± kÕ<ÛäqeT>∑T #·Tqï<√, nfÒ¢
Ä‘·àC≤„qeTT ø£*–qqT ø£sèÔ¡ ‘·« uÛÀø£èÔ ‘·« yêdüq ‹]– $»è+_Û+∫ »qà |üs+¡ |üs\¡ qT bÁ ÕD≤j·÷eT+ <ë«sê bÁ ÕDyêj·TTe⁄qT ã+~Û+#·T≥ e\q <ëì MT<ä Ä<Ûës¡|& ü ¶É
ø£\T>∑Cj Ò T· TqT ($y˚ø£ #·÷&ÜeTDÏ). yêdüq\T q•+∫q ‘·sT¡ yê‘· #˚d ù ø£sà¡ eTqdüT‡ eTq≈£î ∫øÏÿ eTH√#·\qeTT ‘ê‘êÿ*ø£+>± Ä–b˛e⁄qT. n|ü⁄&ÉT
ø±\Ãã&çq $‘·q Ô eTT e˝… »qà|üs+¡ |üs\¡ ≈£î <ë]rj·T<äT. ø£sà¡ ;»eTT˝…q ’ yêdüq\T Ä˝À#·Hê s¡V≤æ ‘·d‹ úæ eTqdüT≈‡ î£ dü«‘·d<‡æ e∆ä TT nì nqTuÛe Ñ |üPs¡«ø£eTT>± ‘Ó\TdüT+Ô ~.
n+‘·'ø£sD¡ eTTqT Vü≤‘·TøÔ =ìj·TTqï$. ∫‘·e Ô Tq>± ‹]– »qà ø£\T>∑Cj Ò T· T |òTü q n{Ϻ ìX¯\à eTqdüT‡ n+‘·sT¡ àKyÓTÆ ñ+&ÉT≥ e\q, eTq˝Àq ñqï eTH√eT÷\yÓTq Æ
dü+ø£\Œ yêdüq˝Ò. $#ês¡D˝À yêdüHê sêVæ≤‘·´eTT ø£*– |üse ¡ TXÊ+‹Á|< ü yä TÓ q
Æ Vü≤è<äjT· øπ +Á<e ä TT˝À dæ‹ú bı+<äT≥≈£î | Á jü T· ‘·ïeTT #˚jT· T≥≈£î M\T|ü&TÉ #·Tqï~.
neTqdüÿ dæ‹ ú ø£\T>∑TqT. $#ês¡D˝À ∫‘·eÔ TT ∫Á<÷ä |üeTT˝À ©qeT>∑TqT. yêdüHê bÁ ÕD≤j·÷eT+ <ë«sê eTqdüTq ‡ T ìs√~Û+#· e#·TÃ. eTH√ìj·T+Á‘D · <ë«sê
sêVæ≤‘·´eTTqï|ü &˚ XÊX¯«‘· dü«s¡÷|ü dæ‹ ú ˝À ñ+&É>\∑ eTT. ÁbÕDeTTqT ìj·T+Á‹+#·e#·TÃqT. eTqdüT‡øÏ, ÁbÕD≤ìøÏ >∑\ dü+ã+<Ûëìï
eTqdüT≈‡ î£ Ä<Ûës¡yTÓ q Æ ~, nìï+{ÏøÏ nr‘·yTÓ q Æ ~, ì‘·´ dü‘´· yÓTq Æ Ä‘·à‘√ ‘·sT¡ yê‘· XÀ¢ø+£ ˝À eTVü≤s¡T¸\yês¡T $e]düTH Ô êïsT¡ .
nqTdü+<Ûëqy˚T ÁX‚wü˜eTì, n{Ϻ Ä‘·à C≤„qìwü˜qT bı+~q e´øÏÔøÏ nC≤„q+ 12. ∫‘·yÔ êj·Te •Ã‹Å ÿ j·÷j·TT‘ê'ˆ
XÊKjÓ÷s¡«› sT÷ X¯øeÔÏ T÷\ø±ˆˆ
q•düT+Ô <äì ‘·sT¡ yê‹ XÀ¢ø+£ ˝À eTVü≤s¡T¸\yês¡T $e]düTH Ô êïsT¡ .
‘ꈈ
15. qwüºe÷qk˛ ‘·ÿè wüº jÓ÷–q'ˆ
eT÷\X¯øøÔÏ Ï s¬ +&ÉT XÊK\T ø£\e⁄. #Ó‘’ q · ´ XÊK eTqdüT,‡ øÁ j Ï ÷· XÊK
ø£è‘·´eTdæÔ øÏ+ dü«dæú‹+ j·T‘·'? - 10 -
bÁ ÕDeTT. bÁ ÕDeTT X¯Øs¡eTTq+<äT sêø£b˛ø£\T #˚jT· T#·T X¯Øs¡eTTqT ø±bÕ&ÉT
‘ꈈ
#·T+&ÉTqT. eTqdüT‡ u≤Vü‰´+‘·s¡ eè‘·T\Ô T ø£*– <äX+‚ ~ Á j·TeTT\ <ë«sê Ä‘·à≈£î
eTqdüT‡ ‘·q eT÷\+˝À ø£\dæb˛sTTq ñ‘·ÿèwüº jÓ÷–øÏ y˚iT ø£se Ô¡ ´y˚T~
yÓ*>± dü+#ês¡eTT #˚jT· T#·T H=|ü#·T+&ÉTqT.
jÓTÆ qqT ø£\<ë? ˝Ò<ì ä uÛ≤eeTT.
yê´K´ :
yê´K´ :
eTqdüTq ‡ ≈£î, bÁ ÕDeTTq≈£î nVü≤+düTŒs¤ D ¡ eT÷\eTT. Ä eT÷\ X¯øq ÔÏ T+&ç
eTqdüT‡ q•+∫ ã Á Vü≤à ìcÕ˜ >∑]wüß& ˜ q’Ó ñ‘·ÿèwüj º ÷ Ó – dü«dæ‹ ú ì bı+~q
eTqdüT‡ #Ó‘’ q · ´ XÊK>±qT, bÁ ÕDeTT øÁ j Ï ÷ · XÊK>±qT Ä$s¡“$¤ +∫q$. n+<äT#˚‘·
yê&ÉT. yêìøÏ @ ø£se Ô¡ ´eTT, ø£sà¡ eT÷ ˝Ò<Tä . jÓ÷–øÏ ø£sêà#·sD ¡ ø¬ ’ | ùÁ s¡Dì#˚Ã
eTqdüT‡ ìX¯\Ã yÓTq Æ |ü&ÉT bÁ ÕDeTT ìX¯\Ã eT>∑TqT, bÁ ÕDeTT ìX¯\Ã yÓTq Æ |ü&ÉT eTqdüT
@ ø√]ø£\T, @ nedüsê\T ñ+&Ée⁄. @<ÓH ’ ê ø£sà¡ #˚d ù Ô n~ ‘êqT #˚XÊqqï
ìX¯Ã\eT>∑TqT. mø£ÿ&√ m>∑Ts¡T‘·Tqï eTqdüTø‡ Ï bÁ ÕD+ Ä<Ûës¡+. n+<äT#˚‘H · ˚ ˇø£
ø£s¡Ôè‘·« uÛ≤eq ñ+&É<äT. |òü˝≤ù|ø£å ñ+&É<äT. n‘·&ÉT <˚Vü≤_ÛqTï&Ó’, ø£s¡à|òü\
ì$Twü+ }|æsê&Éøb£ ˛‘˚ eTqdüT‡ –»–»˝≤&ÉT‘·T+~. bÁ ÕD+ eTq eX¯+˝À
dü+jÓ÷>∑ X¯SqT´&Ó,’ yêdüHês¡V≤æ ‘·T&Ó,’ n+‘·dTü œ ‡ jÓTÆ , Ä‘êàsêeTT&Ó,’ ‘êqT ø£sq Ô¡ T
ñ+~. bÁ ÕD ìs√<Û+ä e\¢ eTqdüT‡ eTq <ä>sZ∑ ≈¡ î£ e∫à |ü&bç ˛‘·T+~.
nH˚ uÛ≤e+ ˝Ò≈î£ +&Ü ñ+{≤&ÉT.
$#ês¡D e\¢ eTqdüT‡ dü+düÿ]+|üã&ç ìX¯\à eTqdüT‡ eTq≈£î dæ~+∆ ∫q|ü⁄&ÉT
eTH√HêX¯eTT dæ~+∆ ∫q jÓ÷– ñ‘·ÿèwüy º TÓ q
Æ yê&ÉT. n‘·ìøÏ ‘·q eTqdüT‡
bÁ ÕD+ <ëq+‘·≥<˚ ìj·T+Á‹+|üã&ÉT‘·T+~. n{Ϻ dæ‹ ú ˝À eTqdüT eX¯+˝À
Vü≤è<äjT· ≈£îVü≤s¡+˝À Ä‘êàø±s¡+ #Ó+<ä≥+ e\q Ä‘·à˝À s¡$T+#·≥+ ‘·|Œü eTs√
eTqeTT+&ÉeTT. eTq eX¯+˝À eTqdüT+≥T+~. @<√ s¡÷bÕìï |ü≥Tºø=ì m\¢|ü &ÉT
|üq+≥÷, >∑eT´+ n+≥÷ bı+<äe\dæ+<ä+≥÷ @MT ñ+&É<Tä . yês¡T eTÚq+>±
eTqdüT‡ ñ+≥T+~. $#ês¡D e\¢ <äèX¯´eTT MT<ä Äø£s¸¡ D ‘=\–q+<äTe\¢
ñHêï, e´eVü‰s¡+˝À ñHêï ˝Àø£ ø£fi≤´D+ »s¡T>∑T‘·T+~.
s¡÷|üsV¡ ≤æ ‘·d‹ úæ @s¡Œ&ç eTqdüH‡ ~ ˚ ˝Ò<Tä nì nqTuÛ÷Ñ ‹ ø£\T>∑T‘·T+~. eTqdüT‡
22 19
 ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT
ˇø£ÿ Ä˝À#·qøπ |ü]$T‘· yÓTq Æ |ü&ÉT n~ q•düT+Ô ~. m+<äT#˚‘q · q>± eTqdüq ‡ >± #˚jT· Tyê´bÕs¡eTT q+<äT≈£L&É n‘·&TÉ nuÛ< Ò ä <äèwæº ø£*–j·TT+&ÉTqT, eTqdüT‘‡ √
Ä˝À#·q\ | Á yü êVü≤eTT. ˇø£ÿ $wüjT· eTT MT<ä e÷Á‘y· T˚ eTqdüT‡ \>∑ï+ #˚dq æ |ü&ÉT #·÷#·TyêìøÏ düs«¡ ‘Á · uÛ< Ò eä TT uÛ≤dæ+#·TqT. ‘·qTï #·÷#·Tø=ì #·÷#·TyêìøÏ
Ä˝À#·Hê | Á yü êVü≤+ ñ+&É<Tä . ø£qTø£ eTqdüT+‡ &É<Tä . $#ês¡D˝À ªªH˚qT me&ÉqT?µµ |
Á ‹ü <äèwæ˝º ÀqT, | Á ‹ü <äèX¯´eT+<äTqT >∑÷&É Ä‘·àj˚T uÛ≤dæ+#·TqT. Ä‘·à | Á »ü j
„ T˚
nH˚ Ä+‘·]ø£ XÀ<Ûq ä ˝À e÷Á‘y· T˚ eTqdüTq ‡ ï|ü &ÉT Ä˝À#·Hê | Á yü êVü≤+ Ä–b˛sTT nK+&ÉyTÓ Æ nìï{ì Ï ÄÁø$ £ T+#·TqT.
eTqdüT+‡ &É<Tä . eTqdüT‡ ìÅwÿæ j·TeTT>±qTqï|ü &ÉT bÁ ÕDeTT nedüse ¡ TT ˝Ò<Tä . eTH√HêX¯eTq>± eTqdüT‡ Ä‘êàø±s¡+ bı+<ä≥y˚T. |ü]∫Ãq ¤ ïyTÓ ,Æ $ø£è‘·
ÁbÕD≤j·÷eT+˝À ‘ê‘êÿ*ø£+>± eTqdüT‡ ìÅwæÿj·TeTÚ‘·T+~. nq>± yÓTqÆ {Ϻ eTqdüT‡ ã Á Vü≤àeTT>± s¡÷bÕ+‘·s+¡ #Ó+<äT‘·T+~.
eTH√\j·T+ ne⁄‘·T+~. Ç~ eTqdüTì ‡ @ø±Á>| ∑ sü #
¡ T· ø=H˚ ñbÕj·T+ e÷Á‘y · T˚ . yê´K´ :
Á b ÕD≤j· ÷ eT+ ‘· s ¡ T yê‘· j· T <Û ë $~Û > ± eTqdü T ‡ Á ø Ï j · T dü \ T|ü ⁄ ‘· T +~. \j·TeTT, $HêX¯eTT nH˚ s¬ +&ç{Ï <ë«sê eTqdüTq ‡ T ìj·T+Á‹+#·e#·TÃqT.
ÁbÕD≤j·÷eT+˝À yêdüHêø£åj·T+ »s¡>∑<äT. n+<äT#˚‘· eTqdüT‡ q•+#·<äT. nsTT‘˚ \j·TeTT #Ó+~q eTqdüT‡ eTs¡\ Ä$s¡“$¤ düT+Ô ~. HêX¯qeTT #Ó+~q
ÁbÕD≤j·÷eTeTT eTqdüT‡qT ‘ê‘êÿ*ø£+>± ìs√~Û+#·{≤ìøÏ e÷Á‘·y˚T eTqdüT‡ ‹]– ñ<ä“$¤ +#·<Tä . \j·T+ nq>± ‘ê‘êÿ*ø£+>± ©q+ #Ó+<äT≥. Ä
ñ|üj÷ Ó >∑|& ü TÉ ‘·T+~. <ëH˚ï >∑eT´+>± qeTTà≈£î+fÒ m˝≤ ñ+≥T+<ä+fÒ jÓ÷– dæ‹
ú ˝À eTqdüT‡ ñ+≥T+~ >±ì ìÅwÿæ j·TeTT>± ñ+≥T+~. ne´ø£yÔ TÓ q Æ eTqdüT‡
y˚eTq #Ó|Œæ q≥T¢ m\Tø£‘√\T |ü{ºÏ @&Ü~ ñ‹øÏq q\T|ü⁄ q\Tù| ø±ì ‘Ó\T|ü⁄ ‹]– e´ø£ÔyÓTÆ dü+#·]dü÷Ô ñ+≥T+~. ÁbÕD≤j·÷eT+ <ë«sê eTH√\j·T+
sê<äT nqï #·+<ä+>± ñ+≥T+~. nfÒ¢ ÁbÕD≤j·÷eT+ e\¢ yêdüHêø£åj·T+ dæ~d ∆ Tü +Ô ~ ø±ì yêdüHêø£j å T· eTT »s¡T>∑<Tä . nC≤„qeTT ‘=\>∑<Tä .
ø£\T>∑<Tä . |ü⁄qs¡q ® à ;C≤\T n˝≤π> ñ+{≤sTT. yêdüHêø£j å ÷· ìøÏ $#ês¡D $#ês¡D #˚dq æ |ü&ÉT eTH√HêX¯eTT ø£*– eTqdüT‡ mqï{øÏ ° ñ<ä“$ ¤ +#·<Tä .
- 10A -
‘·|Œü ìdü]. Ä‘·àC≤„Hêìï bı+<˚+<äT≈£î eTqdüT‡ | Á <
ü ëÛ q+. n~ ìX¯Ã\yÓT‘Æ H ˚ ˚ eTH√HêX¯qeTT n+fÒ dü+ø£\Œ $ø£\Œ HêX¯qeTT. Bìe\¢ nC≤„qeTT (self-
C≤„q+ ø£\T>∑T‘·T+~. n~ìX¯Ã\+ ø±yê\+fÒ yêdüHêø£åj·T+ nyê«*. ignorance) ‘=\– Ä‘·àC≤„qeTT (self-knowledge) ø£\T>∑T‘·T+~.
yêdüHêø£åj·T+ $#ês¡D e˝Ò¢ ø£\T>∑T‘·T+~. yêdüHêø£åj·TyÓTÆq|ü&ÉT ÁbÕD≤j·÷eT+ jÓ÷>±ìøÏ dü+ã+~Û+∫q~. C≤„q e÷s¡Z+˝À BìøÏ kÕúq+ ˝Ò<äT.
eTH√HêX¯qeTT »]– ‹]– mqï&É÷ eTqdüT‡ ÁøÏj·Tdü\T|ü<äT. n+<äT#˚‘· C≤„qjÓ÷>∑+˝À eTH√HêX¯+ dæ~d ∆ Tü +Ô ~. ø£qTø£, e´øÏ‘Ô «· eTT (personality,
eTH√\j·TeTT bı+<äT≥ø£Hêï $#ês¡D‘√ |üP]Ô>± eTqdüTq ‡ T ñ|üX$ ¯ T+|üCd ùÒ ego) q•+∫ eTqdüT≈ ‡ î£ #·|\ü ‘·«eTT ñ+&É<Tä .
e÷sêZìï eTVü≤s¡T¸\yês¡T ‘·sT¡ yê‹ XÀ¢ø+£ ˝À $e]düTH Ô êïsT¡ . $#ês¡D <ë«sê e÷Á‘y · T˚ eTH√HêX¯+ ø£\T>∑T ‘·T+<äì ‘·sT¡ yê‹ XÀ¢ø+£ ˝À
13. \j·T$HêX¯H˚ ñuÛj Ñ T· s√<ÛHä ˆ˚ eTVü≤s¡T¸\ yês¡T $e]düTH Ô êïsT¡ .
\j·T>∑‘+· |ü⁄q s¡e¤“ ‹ H√ eTè‘·+ˆˆ 14. bÁ ÕDã+<ÛHä ê ©¢qe÷qdüyTé ˆ
‘ꈈ @ø£∫+‘·Hê HêïX¯ y˚T ‘·´<ä'ˆˆ
\j·TeTT, $HêX¯eTT Ç$ ñuÛj Ñ T· $<Ûä s√<Ûq ä eTT\T. \j·TeTT bı+~q ‘ꈈ
eTqdüT‡˝À eTH√eè‘·TÔ\T e÷Á‘·y˚T n&É–, eT÷\eè‹Ôj·T>∑T nVü≤+ø±s¡eTT bÁ ÕD ã+<Ûq ä eTT#˚ ©qeT>∑T eTqdüT,‡ @ø£ edüTe Ô ⁄qT ∫+‹+#·T≥ e\q
X‚w+æ ∫ j·TT+&ÉTq|ü⁄&ÉT ‹]– |ü⁄≥TºqT. nVü≤+ø±s¡eTT+&ÉT ei≈£î nuÛ≤´dü HêX¯qeTTqT bı+<äTqT.
ø±\eTTq düe÷~ÛjT· T ì‘·s¡ ø±\eTT\˝À eTH√yê´bÕs¡eTT ø£\T>∑T#·T+&ÉTqT, yê´K´ :
eT÷\eè‹ÔjT· >∑T nVü≤+ø±s¡eTT q•+∫q (H√eTè‘·+ R #·∫Ãq) eTqdüT‡ eTs¡\ bÁ ÕD≤j·÷eT+ e\q eTqdüT‡ ©qeT>∑T#·Tqï~. $#ês¡D˝À ªªH˚He Ó &ÉqTµµ
|ü⁄≥º<Tä . n{Ïyº ê&ÉT ì‘·´ düe÷~ÛdTü & ú TÉ . düs«¡ <ë Ä‘·àìwüj ˜ T· +<äT+&ÉT≥#˚ eTqdüT‡ nì @ø£∫+‘·q #˚dq æ |ü&ÉT eTH√HêX¯eTT dæ~d ∆ Tü q
Ô ï~.
20 21