You are on page 1of 7

1

ANALITYKA
PROCESOWA
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
Przedmiotem analizy procesowej s zmiany
ste skadnikw prbki w czasie
Zastosowanie:
kontrola procesw przemysowych;
badanie procesw zachodzqcych w srodowisku
naturalnym;
badanie procesw zachodzqcych w organizmach
zywych;
badanie przebiegu reakcji i procesw chemicznych.
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
Wymagania dotyczqce metod stosowanych w
analizie procesowej:
Precyzja wynikw musi byc lepsza od
oczekiwanej wartosci zmian mierzonego
parametru.
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
Szybko uzyskiwania informacji
(prbkowania) musi byc dopasowana do
szybkosci badanego procesu. Zbyt maa
szybkosc powoduje utrat informacji, zbyt
duza utrudnia jej percepcj (nadmiar
informacji) oraz wprowadza szumy. Wasciwa
szybkosc okreslona czasem prbkowania t
pr
zwiqzana jest ze staq czasowq procesu

2
=
pr
t
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
SYSTEMY ANALITYKI
PROCESOWEJ
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
System OFF-LINE
Zalety: prosta realizacja, atwa adaptacja, mozliwosc
stosowania dowolnych metod analitycznych
Wady: dugi czas oczekiwania na wynik
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
2
System AT-LINE
Zalety: prosta realizacja, szybsze niz w systemie off-line
uzyskiwanie informacji
Wady: koniecznosc stosowania najprostszych metod lub
praca analitykw w systemie zmianowym
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
System ON-LINE
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
Cechy:
Zastosowanie analizatorw automatycznych i
zamknicie ptli sprzzenia zwrotnego
Zalety:
Praca w czasie rzeczywistym
Wady:
Wysokie koszty inwestycji (analizator)
Dodatkowa instalacja doprowadzajqca prbk do
analizatora,
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
System IN-LINE
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
Cechy:
Zastosowanie sensorw (czujnikw)
Zamknita ptla sprzzenia zwrotnego
Zalety:
Praca w czasie rzeczywistym
Niewielkie nakady finansowe
Wady:
Brak dostpnych sensorw speniajqcych wymagania dla
wszystkich analitw
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
SYSTEMY ON-LINE
Informacja o skadzie chemicznym roztworu
technologicznego uzyskiwana jest za pomocq
analizatorw automatycznych najczsciej
przepywowych
SYSTEMY IN-LINE
Informacja o skadzie chemicznym roztworu
technologicznego uzyskiwana jest za pomocq
sensorw (czujnikw).
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
3
ANALIZATORY AUTOMATYCZNE
DYSKRETNE PRZEPYWOWE
RWNOLEGE
WIRWKOWE
SZEREGOWE
BEZ MODYFIKACJI
SKADU PRBKI
Z MODYFIKACJA
SKADU PRBKI
MONITORY
Z CIAGYM
STRUMIENIEM
PRBKI
Z
DOZOWANIEM
PRBKI
CFA FIA SIA
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
Analiza rczna
Analizator dyskretny
Analizator
przepywowy z
segmentacjq
strumienia
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
Ukad do
wstrzykowej analizy
przepywowej FIA
Dyspersja w wzach
Profil wstrzykiwanej
prbki i prbki
osiqgajqcej detektor
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
Zasada FIA:
Metoda polega na wprowadzeniu ciekej prbki do
przepywajqcego w ukadzie wzy ciekego nosnika.
Przepywajqc przez system wzy prbka ulega
kontrolowanej dyspersji (rozmyciu). Sygna otrzymywany z
detektora ma charakter niesymetrycznego piku, ktrego
wysokosc jest sygnaem analitycznym.
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
Pik FIA (fiagram) i
jego parametry:
h wysokosc piku
T czas rezydencji
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
Ukad FIA:
1 pompa; 2 zawr wstrzykujqcy; 3 spirala
mieszania; 4 detektor.
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
4
Pompa:
perystaltyczna;
tokowa;
strzykawkowa;
grawitacyjna
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
Zawr wstrzykujqcy:
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
Wpyw wielkosci prbki
(objtosci ptli prbki) na
wysokosc i ksztat piku
FIA.
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
Spirala mieszania
Wzyk z teflonu, polietylenu,
PCV itd. nawinity lub
zaplqtany o okreslonej
dugosci, zapewnia-jqcy
wymieszanie prbki z
reagentem i czas na zajscie
reakcji tworzqcej produkt
mozliwy do detekcji.
Rys. Wpyw dugosci spirali
mieszania na wysokosc piku
FIA
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
Detektor:
W analizie przepywowej najczsciej stosowana jest detekcja optyczna.
Ocenia si, ze metody optyczne to 70% metod detekcji stosowanych we
wstrzykowej analizie przepywowej, w tym 46% stanowiq metody
spektrofotometryczne. Pozostae 30% to metody elektrochemiczne, wsrd
ktrych potencjometria, amperometria i woltamperometria stosowane sq
najchtniej. Sporadycznie wykorzystywane sq metody konduktometryczne,
kulometryczne i chronopotencjometryczne. Metody spektrofotometryczne
zawdziczajq swojq popularnosc atwosci wykonywania pomiarw i ich
interpretacji, prostej konstrukcji detektorw, dostpnej aparaturze,
niezaleznosci detekcji od szybkosci przepywu i dobrej czuosci. Wadq w
niektrych zastosowaniach moze byc niewielka selektywnosc. Detektory
elektrochemiczne sq bardziej skomplikowane, zwykle wymagajq troskliwej
obsugi (kondycjonowanie, przygotowanie powierzchni itd.), uzyskanie
rzetelnych wynikw czsto wymaga duzej wiedzy i praktyki analityka zarwno
w sferze eksperymentalnej jak i interpretacyjnej. Swojq wysokq popularnosc
zawdziczajq selektywnosci, czy wrcz specyficznosci, wysokiej czuosci i
precyzji.
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
5
Cienkowarstwowy (thin-layer) detektor amperometryczny
z ukadem pomiarowym
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
Typowe parametry FIA:
- pompa perystaltyczna 1 ml/min
- zawr wstrzykujqcy - szesciodrozny z ptlq prbki
typowo 50 l
- wze 0.5 - 0.7 mm srednicy wewntrznej
- spirala mieszania dugosci 1 m
- detektor (spektrofotometryczny 46%, elektrochemiczny
30%, inne metody optyczne 24%, pozostae ok. 1%)
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
DYSPERSJA PRBKI W FIA
Stopien dyspersji (jako stopien rozcienczenia):
C
0
- stzenie w prbce; C
max
- maksymalne stzenie w
pasmie prbki; D
R-H
- wspczynnik dyspersji Ruzicki-
Hansena (1,3,10)
D
C
C
R H
=
0
max
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
Dyspersja (jako stopien poszerzenia pasma):

C W T D U
2 2 2 2 2
= + + +

2
W
- dyspersja wstrzyku
V - objtosc prbki
2
2
,

=
K
V
v W

ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK

2
T
- dyspersja transportu
T - czas rezydencji prbki o nieskonczenie maej
objtosci, R - promien wzyka, L - dugosc wzyka, Q -
natzenie przepywu [ml/min], D - wspczynnik dyfuzji.

2
D
- dyspersja detektora
V
eff
- objtosc efektywna detektora

D eff
V
2
=

T t
TR
D
,
2
2
24
=

T v
R LQ
D
,
2
4
24
=
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
SIA
SEQUENTIAL INJECTION ANALYSIS
ANALIZA Z SEKWENCYJNYM
WSTRZYKIEM ROZTWORW
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
6
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK

ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
ETAPY ANALIZY METODA WOLTAMPEROMETRII
INWERSYJNEJ W UKADZIE SIA
ELEKTROLITYCZNE OSADZANIE WARSTWY
RTECI NA ELEKTRODZIE Z WEGLA SZKLISTEGO
ELEKTROLITYCZNE NAGROMADZENIE W RTECI
OZNACZANYCH METALI Z PRBKI
ANODOWE UTLENIANIE AMALGAMATW
METALI POACZONE Z REJESTRACJA
WOLTAMOGRAMU
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
Mechanizm dyspersji w FIA
w zaleznosci od czasu
zredukowanego :
< 0.004 (T < 0.5 s)
mechanizm dyspersji:
konwekcyjny
0.1 < < 0.6 (5 < T < 40 s)
mechanizm dyspersji:
dyfuzyjno-konwekcyjny
0.8 < (T > 50 s)
mechanizm dyspersji:
dyfuzyjny
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
7
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
ASPEKTY MERYTORYCZNE WPROWADZENIE
AUTOMATYZACJI METOD ANALITYCZNYCH
Dopuszczalny czas trwania operacji kontrolno-pomiarowej
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
WZGLEDNA NIEZAWODNOSC
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
WZGLEDNY KOSZT AUTOMATYZACJI
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
ASPEKTY EKONOMICZNE WPROWADZENIE
AUTOMATYZACJI METOD ANALITYCZNYCH
[wg Foremana i Stockwella]
Koszt analizy rcznej S
R
S
R
= F
R
( T
S
A
S
+ T
P
A
P
+ T
M
A
M
+ T
I
A
I
)
gdzie: T - czas trwania operacji; A - wspczynniki
wypenienia czasu personelu (np dla wazenia A ~ 1; dla
prazenia w piecu A ~ 0.05); Indeksy oznaczajq operacje: S -
pobranie prbki; P - przygotowanie prbki; M - pomiar; I -
interpretacja). F
R
- wspczynnik skalujqcy przeliczajqcy
nakady czasowe na koszty - uwzgldnia zarobki personelu,
koszty energii, odczynnikw itp.
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK
Koszt analizy automatycznej S
A
S
A
= F
A
( T
A
A
A
+ T
O
A
O
)
gdzie: indeks A oznacza dozr analizatora przez personel, O -
obsuga analizatora w celu utrzymania go w ruchu.
Automatyzacja jest ekonomicznie uzasadniona gdy speniona
jest nierwnosc:
S
A
N + K
A
< S
R
N + K
R
gdzie: N - ilosc analiz wykonywanych w okresie amortyzacji,
K
A
- koszt analizatora, K
R
- koszt wyposazenia rcznego.
ANALl1KA W KUN1RULl JAKU5Cl - W.W.KUBlAK

You might also like