IZVOD FUNKCIJE

Osnovne matematike ralacije sa izvodima:

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) x g x f x g x f
! ! !
+ = +

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) x g x f x g x f x g x f
! ! !
* * * + =

( )
( )
( ) ( ) ( ) ( )
( ) x g
x g x f x g x f
x g
x f
2
! !
!
* *
=

U tebeli su dati izvodi elementarnih funkcija

0
!
= C ( ) x x cos sin
!
=
1
!
= x ( ) x x sin cos
!
=
( )
1
!

=

x x ( )
x
x tg
2
!
cos
1
=
( )
x x
e e =
!

( ) a a a
x x
ln
!
= ( )
x
x ctg
2
!
sin
1
=
( )
x
x
1
ln
!
= ( )
2
!
1
1
sin
x
x arc

=
( ) e
x
x
a a
log
1
log
!
= ( )
2
!
1
1
cos
x
x arc

=
( ) ( )
( )
( ) x f
x f
x f
!
!
ln = ( )
2
!
1
1
x
x tg arc
+
=
2 2
!
2 2 2
1
ln
a x
a x x

+ ( )
2
!
1
1
x
x ctg arc
+
=


Zadatak broj 1

Odredi prvi izvod funkcije ( ) ( )
!
4
2 1 x


Reenje:

Koristei sledee relacije

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) x g x f x g x f
! ! !
+ = +

( )
1
!

=

x x

dolazimo do izraza

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
3 3 ! 3
!
4
2 1 8 2 2 1 4 2 1 2 1 4 2 1 x x x x x = = =

tako to smo prvo radili izvod funkcije tako to smo je posmatrali kao funkciju koja je dignuta na
odreeni eksponent, a potom smo radili izvod unutar date funkcije ( )
!
2 1 x to je u stvari izvod
polinoma.




Zadatak broj 2

Odredi prvi izvod funkcije ( ) ( )
!
2
n
c bx ax + +


Reenje:

Koristei sledee relacije

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) x g x f x g x f
! ! !
+ = +

( )
1
!

=

x x

dolazimo do izraza

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) b ax c bx ax n c bx ax c bx ax n c bx ax
n n n
+ + + = + + + + = + +

2
1
2
!
2
1
2
!
2


Funkciju najpre posmatramo kao funkciju koja je dignuta na odreeni eksponent,a potom radimo
izvod te funkcije tj, ( )
!
2
c bx ax + + ije je reenje

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) b ax bx ax c bx ax c bx ax + = + + = + + = + + 2 0 2
! !
!
2
!
2



Zadatak broj 3

Odredi prvi izvod funkcije ( )
!
3
2
1

+ x


Reenje:

Koristei sledee relacije

( ) ( ) ( ) 2 1 * 2 0 2 1 2 1
! ! !
= = = x x
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) x g x f x g x f
! ! !
+ = +

( )
1
!

=

x x

dolazimo do izraza
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
1 3
2
1 3
2
!
2
1 3
2
!
3
2
1 3 2 2 1 3 1 1 3 1

+ = + = + + =

+ x x x x x x x


Zadatak broj 4

Odredi prvi izvod funkcije ( )
!
x x
e




Reenje:

Koristei relaciju

( )
x x
e e =
!


dolazimo do izraza

( ) ( )

= =

x
e x x e e
x x x x x x
2
1
1
! !



Zadatak broj 5

Odredi prvi izvod funkcije ( ) ( )
!
n
x
e


Reenje:

Koristei relaciju

( )
x x
e e =
!


dolazimo do izraza

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
nx x
n
x x
n
x
n
x
e n e e n e e n e = = =
1 ! 1
!



Zadatak broj 6

Odredi prvi izvod funkcije ( )
!
1 3
2
+ x



Reenje:

Koristei relaciju

( ) a a a
x x
ln
!
=

dolazimo do izraza

( ) ( ) ( ) 2 ln 2 * 3 3 2 ln 2 1 3 2 ln 2 2
1 3 1 3 ! 1 3
!
1 3 + + + +
= = + =
x x x x
x


Zadatak broj 7

Odredi prvi izvod funkcije ( )
!
2
sin ln x


Reenje:

Koristei relaciju

( ) ( )
( )
( ) x f
x f
x f
!
!
ln =

dolazimo do izraza

( )
( )
( )
( )( )
( )
( )
( )
2
2
2
2
2
!
2 2
2
!
2
!
2
2
sin
2 cos
sin
cos
sin
sin
sin ln x ctg x
x
x x
x
x x
x
x
x = = = =


Zadatak broj 8

Odredi prvi izvod funkcije ( )
!
ln ax


Reenje:

Koristei relaciju

( ) ( )
( )
( ) x f
x f
x f
!
!
ln =

dolazimo do izraza

( )
( )
x ax
a
ax
ax
ax
1
ln
!
!
= = =


Zadatak broj 9

Odredi prvi izvod funkcije ( )
!
ln b ax +


Reenje:

Koristei relaciju

( ) ( )
( )
( ) x f
x f
x f
!
!
ln =

dolazimo do izraza

( ) ( ) ( )
( )
( )
( )
( ) b ax
a
b ax a
b ax
b ax
b ax a b ax
a a a
+
+ =
+
+
+ = +
1
!
1
!
ln ln ln


Zadatak broj 10

Odredi prvi izvod funkcije
!
2 2
1
ln

+ a x x



Reenje:

Koristei relaciju

( ) ( )
( )
( ) x f
x f
x f
!
!
ln =

dolazimo do izraza

=

+
=

+
2 2
!
2 2
!
2 2
1
1
1
ln
a x x
a x x
a x x


( ) ( ) ( )
( )
( )
( )
=
+

+ +
=
+
+ +
=

+
2
2 2
2 2
2 2
2
2 2
!
2 2 2 2 !
!
2 2
1 * 1 * 0
* 1 * 1 1
a x x
a x
x
a x x
a x x
a x x a x x
a x x


( )
2
2 2
2 2
1
a x x
a x
x
+

+
=


Kada taj izvod ubacimo u gornju jednainu dobijamo


( )
( )
2 2
2 2
2 2
2
2 2
2 2
2 2
!
2 2
!
2 2
1
1
1
1
1
1
ln
a x x
a x
x
a x x
a x x
a x
x
a x x
a x x
a x x +

+
=

+
+

+
=

+


( )
2 2 2 2
2 2
2 2
1
a x a x x
a x
a x x

=
+

+
=


Zadatak broj 11

Odredi prvi izvod funkcije ( ) ( )
!
2
sin x x +


Reenje:

Koristei relaciju

( ) x x cos sin
!
=

dolazimo do izraza

( ) ( ) ( ) ( )
!
2 2
!
2
* cos sin x x x x x x + + = +

Izvod izraza ( )
!
2
x x + je u stvari izvod polinoma i to je ( ) ( ) 1 2
!
2
+ = + x x x

to daje konaan izraz

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) x x x x x x x x x + + = + + = +
2
!
2 2
!
2
cos 1 2 * cos sin


Zadatak broj 12
Odredi prvi izvod funkcije ( )
!
3
sin x


Reenje:

Koristei sledee relacije

( )
1
!

=

x x

( ) x x cos sin
!
=

dolazimo do izraza

( ) ( )
!
2
3 !
3
sin sin

= x x

Funkciju najpre posmatramo kao funkciju oblika ( )
1
!

=

x x , a potom radimo izvod unutar finkcije
to napisano u matematikom obliku daje

( ) ( ) ( ) ( ) x x x x x x cos * sin
2
3
sin sin
2
3
sin sin
!
2
1
!
2
3 !
3
= =

=


Zadatak broj 13
Odredi prvi izvod funkcije ( ) ( )
!
2
cos
x
e x


Reenje:

Koristei sledee relacije
( ) x x sin cos
!
=

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) x g x f x g x f
! ! !
+ = +

( )
1
!

=

x x

( )
x x
e e =
!


dolazimo do izraza

( ) ( ) ( ) ( )
!
2 2
!
2
* sin cos
x x x
e x e x e x =

sada odredujemo izvod funkcije ( )
!
2 x
e x ijim dobijanjem emo doi i do konanog reenja

( )
x x
x
x
e x e
e
x e x
2
1
2 *
2
1
2
!
2
= =

Ubacivanjem ovog izraza u poetni izraz dobijamo konani izraz za izvod funkcije

( ) ( ) ( ) ( ) ( )
x x x x x
e x e x e x e x e x

= =
2
!
2 2
!
2
sin *
2
1
2 * sin cos


Zadatak broj 14

Odredi prvi izvod funkcije ( )
!
4
x tg


Reenje:

Koristei sledee relacije

( )
( )
( ) ( ) ( ) ( )
( ) x g
x g x f x g x f
x g
x f
2
! !
!
* *
=

( ) x x cos sin
!
=

( ) x x sin cos
!
=

dolazimo do izraza

( )
( ) ( ) ( )( )
( )
( )( ) ( ) ( )( )( )
( )
=

=

=
2
4
!
4 4 4 4
!
4 4
2
4
!
4 4 4
!
4
!
4
4
!
4
cos
sin sin cos cos
cos
cos sin cos sin
cos
sin
x
x x x x x x
x
x x x x
x
x
x tg

( )
( )
( ) ( )
( )
4 2
3
2
4
3
2
4
4 2 4 2 3
2
4
4 2 3 4 2 3
cos
4
cos
1 * 4
cos
sin cos 4
cos
sin 4 cos 4
x
x
x
x
x
x x x
x
x x x x
= =
+
=
+
=


Zadatak broj 15

Odredi prvi izvod funkcije ( ) ( )
!
4
x tg


Reenje:

Koristei sledee relacije

( )
( )
( ) ( ) ( ) ( )
( ) x g
x g x f x g x f
x g
x f
2
! !
!
* *
=

( ) x x cos sin
!
=

( ) x x sin cos
!
=

dolazimo do izraza

( ) ( )
( ) ( ) ( )( )
( )
=

=
2
! !
3 ! 3
!
4
!
4
cos
cos sin cos sin
cos
sin
4
cos
sin
cos
sin
4
cos
sin
x
x x x x
x
x
x
x
x
x
x
x
x tg

( )( ) ( )( )
( ) ( ) ( ) x
x
x x
x
x
x x
x
x
x
x x x x
x
x
5
3
2
3
2
2 2
3
2
3
cos
sin 4
cos
1
cos
sin
4
cos
sin cos
cos
sin
4
cos
sin sin cos cos
cos
sin
4 =

=
+

=


Zadatak broj 16

Odredi prvi izvod funkcije ( )
!
x ctg


Reenje:

Koristei sledee relacije

( )
( )
( ) ( ) ( ) ( )
( ) x g
x g x f x g x f
x g
x f
2
! !
!
* *
=

( ) x x cos sin
!
=

( ) x x sin cos
!
=

dolazimo do izraza

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) =

= =

=

!
2
1
! 1
2
1
!
2
1
!
sin
cos
*
2
1
*
2
1
x
x
x ctg x ctg x ctg x ctg x ctg


( )
( ) ( ) ( )( )
( )
( )( ) ( )( )
( )
=

=

=

2 2
! !
2
1
sin
cos cos sin sin
*
1
2
1
sin
sin cos sin cos
*
2
1
x
x x x x
x ctg x
x x x x
x ctg


( )
2 2 2
2 2
sin
1
*
1
2
1
sin
cos sin
*
1
2
1
x x ctg x
x x
x ctg
=

+
=


Zadatak broj 17

Odredi prvi izvod funkcije ( )
!
x ctg


Reenje:

Koristei sledee relacije

( )
( )
( ) ( ) ( ) ( )
( ) x g
x g x f x g x f
x g
x f
2
! !
!
* *
=

( ) x x cos sin
!
=

( ) x x sin cos
!
=

( )
1
!

=

x x

dolazimo do izraza

( )
( ) ( ) ( )( )
( )
=

=
2
! ! !
!
sin
sin cos sin cos
sin
cos
x
x x x x
x
x
x ctg

( )( ) ( ) ( )( )( )
( )
( ) ( ) ( )( )
( )
=

=

=
2 2
! !
sin
2
1
cos cos sin
2
1
sin
sin
cos cos sin sin
x
x
x x x
x
x
x
x x x x x x


( )
x x
x
x x
x
2 2
2 2
sin
1
2
1
sin
cos sin
2
1
=
+
=

Zadatak broj 18

Odredi prvi izvod funkcije ( ) ( )
!
sin b ax arc +


Reenje:

Koristei sledee relacije
( )
2
!
1
1
sin
x
x arc

=
( )
1
!

=

x x

dolazimo do izraza ( ) ( )
( )
( )
( )
2
!
2
!
1 1
1
sin
b ax
a
b ax
b ax
b ax arc
+
= +
+
= +


Zadatak broj 19

Odredi prvi izvod funkcije ( ) ( )
!
3
sin x arc


Reenje:

Koristei sledee relacije

( )
2
!
1
1
sin
x
x arc

=

( )
1
!

=

x x

dolazimo do izraza

( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2
2 ! 1 3
!
3
1
1
sin 3 sin sin 3 sin
x
x arc x arc x arc x arc

= =





Zadatak broj 20

Odredi prvi izvod funkcije
!
1
cos

x
arc


Reenje:

Koristei sledee relacije

( )
2
!
1
1
cos
x
x arc

=

( )
1
!

=

x x

dolazimo do izraza

( ) ( ) ( )
2
2 2
! !
2
!
2
!
1
1
1 1 * 1 * 1
1
1
1 1
1
1
1 1
sin

x
x x
x x
x
x
x
x
arc

1
1
1
1 1
2
2
2
2

=
x x
x
x
x



Zadatak broj 21

Odredi prvi izvod funkcije ( )
!
cos
2
x arc



Reenje:

Koristei sledee relacije
( )
2
!
1
1
cos
x
x arc

=

( ) a a a
x x
ln
!
=

dolazimo do izraza

( ) ( )
2
cos ! cos
!
cos
1
1
* 2 ln * 2 cos * 2 ln * 2 2
x
x arc
x arc x arc x arc

= =

Zadatak broj 22

Odredi prvi izvod funkcije ( ) ( )
!
b ax tg arc +


Reenje:

Koristei sledee relacije
( )
2
!
1
1
x
x tg arc
+
=
( )
1
!

=

x x

dolazimo do izraza

( ) ( )
( )
( )
( )
2
!
2
!
1
*
1
1
b ax
a
b ax
b ax
b ax tg arc
+ +
= +
+ +
= +


Zadatak broj 23

Odredi prvi izvod funkcije ( ) ( ) ( )
!
2
b ax tg arc +


Reenje:

Koristei sledee relacije
( )
2
!
1
1
x
x tg arc
+
=
( )
1
!

=

x x
dolazimo do izraza

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( )
( ) = +
+ +
+ = + + = +
!
2
!
!
2
1
1
2 2 b ax
b ax
b ax tg arc b ax tg arc b ax tg arc b ax tg arc

( )
( )
2
1
2
b ax
a
b ax tg arc
+ +
+ =


Zadatak broj 24

Odredi prvi izvod funkcije ( ) ( ) ( )
!
1 . 1
b ax ctg arc +


Reenje:

Koristei sledee relacije

( )
2
!
1
1
x
x ctg arc
+
=

( )
1
!

=

x x

dolazimo do izraza

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) = + + = +
! 1 1 . 1
!
1 . 1
1 . 1 b ax ctg arc b ax ctg arc b ax ctg arc

( ) ( )
( )
( ) ( ) ( )
( )
2
1 . 0 !
2
1 . 0
1
1 . 1
1
1
1 . 1
b ax
a
b ax ctg arc b ax
b ax
b ax ctg arc
+ +
+ = +
+ +
+ =


Zadatak broj 25

Odredi prvi izvod funkcije ( )
! 2
x ctg arc
e


Reenje:

Koristei sledee relacije
( )
2
!
1
1
x
x ctg arc
+
=
( )
1
!

=

x x

( )
x x
e e =
!


dolazimo do izraza

( ) ( ) ( )
2 2 2 2
2
!
2
2
!
2
!
1
2
1
1
x ctg arc x ctg arc x ctg arc x ctg arc
e
x
x
x
x
e x ctg arc e e
+
=
+
= =


Zadatak broj 26 (Provera znanja)

Proveri sledee izvode

1. ( ) ( ) bx b bx a e bx e
ax ax
sin cos cos
!
=

2. ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 1 1 ln 1 2 1 ln 1
!
2
+ + + + = + + x x x x x

3.
2
!
1
1
1
1
ln
x x
x

+


4. ( ) ( ) a x a x a x
x x
ln 1 2
2
!
2 2
=



5.
x x
x x
x
x tg
2 2
!
cos 2
2 sin 2
=

6. ( )

= x x
x
x
x x
x x
ln sin
cos
cos
!
cos


7. ( ) ( ) ( )
1 2
!
ln ln

+ + =
x x x x
x x x x x x
x x


8. ( )
( )
( ) ( )
( )
( ) 1 ln 1 2 1
1 1 ln
!
1 ln
+ + = +
+ +
x x x
x x



Zadatak broj 27 (Provera znanja)

Odredi prvi izvod funkcija

a)
2
1
ln
t
t
y
+
=

b)
x
a
y
ln
=

c) x x y ln
2
=

d)
2
ln
x
x
y =

e) x x y ln =

f)
x x x
y 5 3 2 + + =
g)
x x
y
3
1
2
1
+ =

h)
x
x
y
4
=

i)
x
xe y =


Reenje

a)
2
1
ln
t
t
y
+
=

2 2
2
2 2
2
2 2
2 2
) 1 (
1 ) ln 2 1 (
) 1 (
ln 2 ) 1 (
1
) 1 (
)' 1 ( ln ) 1 ( )' (ln
'
t
t t
t
t t t
t
t
t t t t
y
+
+
=
+
+
=
+
+ +
=

b)
x
a
y
ln
=

2 2
) (ln ) (ln
1
'
x x
a
x
x
a
y = =


c) x x y ln
2
=

) 1 ln 2 (
1
ln 2 '
2
+ = + = x x
x
x x x y


d)
2
ln
x
x
y =

3 4
2
ln 2 1
ln 2
1
'
x
x
x
x x x
x
y

=

=


e) x x y ln =

x
x
x
x x
x
y
2
2 ln 1
ln
2
1
'
+
= + =


f)
x x x
y 5 3 2 + + =

5 ln 5 3 ln 3 2 ln 2 '
x x x
y + + =


g)
x x
y
3
1
2
1
+ =

x x
y
3
3 ln
2
2 ln
' =

h)
x
x
y
4
=

x x x
x x
x x x
y
4
2 ln 2 1
4
4 ln 1
) 4 (
4 ln 4 4
'
2

=


i)
x
xe y =

) 1 ( ' x e xe e y
x x x
+ = + =


Zadatak broj 28 (Provera znanja)
Promenom pravila za diferenciranje sloene funkcije izraunati izvode sledeih funkcija:
a) ( ) sinx ln y =

b) ( ) tgx ln y =

c)
1 x
e y
+
=

d)
3x
2 y =

e)
2
2
a
x
2
e x y

=

f)
3
1 x
x
y

+
=

g)
2
x 1 y + =

h)
3 2
4x x y =

i) sinax y = R a
j)
sinx
e y =

k)
3
lnx y =

l) ( ) 2 3x ln y
2
+ =


Reenje:

a) ( ) sinx ln y =

( ) ctgx
sinx
cosx
sinx
sinx
1
y = =

=


b) ( ) tgx ln y =


sin2x
2
cosx 2sinx
1
x cos
sinx
cosx
x cos
1
tgx
1
y
2
2
=

= = =


c)
1 x
e y
+
=

( )
1 x 2
e
1 x 2
1
e 1 x e y
1 x
1 x
2
1
1 x
+
=
+
=

+ =
+
+

+



d)
3x
2 y =

( ) ln3 ln2 3 2 ln3 3 ln2 2 3 ln2 2 y
x 3x x 3x x 3x
= = =


e)
2
2
a
x
2
e x y

+ =

2
2
a
x
2
a
x
a
x
e x e 2x y
2
2
2
2

2
2
a
x
a
x
1 e 2x y
2
2


f)
3
1 x
x
y

+
=


( ) ( ) ( )
4
1 x
2
3x
2
1 x
x 1 x
2
1 x
x
3
1 x
x
2
1 x
x
3 y
+
=
+
+

+
=

+
=



g)
2
x 1 y + =

( )
2 2
2
2
x 1
1
x 1 2
2x
x 1
x 1 2
1
y
+
=
+
=

+
+
=


h)
3 2
4x x y =

( ) ( ) ( )
( )
3
2
2
2
3
2
2 2
2
4x x 3
4 2x
4x x 4x x
3
1
4x x
4x x 3
1
y

=




i) sinax y = R a

( ) cosax a ax cosax y =

=


j)
sinx
e y =
( ) cosx e sinx e y
sinx sinx
=

=


k)
3
lnx y =

I nain:
( )
x
3
3x
x
1
x
x
1
y
2
3
3
3
= =

=

II nain:
3lnx lnx y
3
= =

x
3
y =


l) ( ) 2 3x ln y
2
+ =

( )
2 3x
6x
6x
2 3x
1
2 3x
2 3x
1
y
2 2
2
2
+
=
+
=

+
+
=


Zadatak broj 29 (Provera znanja)

Izraunati izvode sledeih funkcija u takama u kojima oni postoje

a) ( )
3
3
x 1 y + =

b)
2 2
x a
x
y

= ; R a

c) ( )
3
1
3
x x
x x
1
y

+ =
+
=

d) x x x y + + =


Reenje:

a) ( )
3
3
x 1 y + =

( ) ( ) ( ) ( )
( )
3 2
2
3
3
2
2
3 3
1
2
3 3
2
3
x
x 1
x
3
1
x 1 3 x x 1 3 x 1 x 1 3 y
+
= + =

+ =

+ + =

b)
2 2
x a
x
y

= ; R a


( ) ( )
( )
( )
=

=
2 2
2 2
2 2
2 2
2
2 2
2 2 2 2
x a
x a
x a 2
1
x x a
x a
x a x x a x
y

( )
=

+
=

=
2 2
2 2
2 2 2
2 2
2 2
2 2
x a
x a
x x a
x a
2x
x a 2
1
x x a


( )
( )
3
2 2
2
2
3
2 2
2
x a
a
x a
a

=


c) ( )
3
1
3
x x
x x
1
y

+ =
+
=

( ) ( ) ( )
( )

+
+
=

+ + = + =

x 2
1
1
x x 3
1
x x x x
3
1
x x y
3
4
3
4
3
1


d) x x x y + + =

=

+ +
+ +
=

+ + = x x x
x x x 2
1
x x x y
2
1


( ) =

+
+
+
+ +
= x x
x x 2
1
1
x x x 2
1

+
+
+
+ +
=
x 2
1
1
x x 2
1
1
x x x 2
1