AMINI

klorofil A

Amini
amini su izriito bazini organki spojevi opa formula RNH2, R2NH, R3N, R alkil- ili arilPodjela amina: primarni
H R N H

sekundarni

H R N R

tercijarni

R R N R

Fizikalna svojstva
amini su polarni spojevi (polarna priroda N-H veze nastaje usljed razlike

u elektronegativnosti N i H atoma) mogu stvarati intermolekularne vodikove veze via vrelita od nepolarnih spojeva iste molekularne mase, ali ipak znatno nia od vrelita alkohola i karboksilnih kiselina

intermolekularna vodikova veza u aminima

Soli amina
alifatski amini su bazini, slino kao amonijak, dok su aromatski znatno manje bazini amini su znatno slabije baze od hidroksid i etoksid iona, ali znatno jae od alkohola, etera, estera i vode. vodene otopine mineralnih ili karboksilnih kiselina daju s aminima soli vodene otopine hidroksid iona lako prevode te soli ponovo u slobodne amine
RNH2 1 amin R2NH 2o amin R3N 3 amin
o o +

RNH3

H+ OH
-

R2NH2

R3NH+

Stereokemija duika
inverzija amina
p-orbitala

sp3 sp3

prijelazno stanje

inverzija oko duika sprjeava izolaciju enantiomera slobodan elektronski par na duiku ne moe uvijek posluiti kao etvrta skupina da zadri konfiguraciju

Amini su najpoznatije organske baze

pirolidin
pKa = 11,27

piperidin
pKa = 11,12

morfolin
pKa = 9,28

N-metilpirolidin
pKa = 10,32

kinuklidin
pKa = 11,38

Priprava amina
1. Alkiliranje amonijaka pomou alkil-halogenida 2. Alkiliranje ftalimida (Gabrijelova sinteza primarnih amida) 3. Redukcija spojeva koji sadre duik u funkcionalnoj skupini nitro spojevi azidi nitrili amidi 4. Reduktivno aminiranje

Alkiliranje amonijaka pomou alkil-halogenida

primarni

sekundarni

tercijarni

kvaterni

Korak 1: Atom duika u amonijaku je nukleofil koji napada and elektrofilni C alkil-halogenida zamjenjujui bromid pri emu nastaje nova C-N veza.

Korak 2: Kiselinsko bazna reakcija. Baza (suviak amonijaka) deprotonira pozitivno nabijeni N atom pri emu nastaje alkilirani produkt, primarni amin.

Gabrijelova sinteza

ftalimid

N-supstituirani ftalimid

primarni amin

ftalna kiselina

primarni alkilni amonijev kation

Redukcija
Redukcija nitro-spojeva
ArNO2 ili RNO2 metal, H+ ili H2, katalizator ArNH2 ili RNH2

COOC2H5 H2, Pt

COOC2H5

NO 2

NH2

etil-p-nitrobenzoat

etil-p-aminobenzoat

Redukcija azida

alkil azid

primarni amin

Redukcija nitrila

nitril

primarni amin

nitril, RCN, se reducira do 1o amina transformacijom CN do R-CH2-NH2 reagensi: LiAlH4 u eteru ili katalitikom hidrogenacijom (npr. H2/Pd). nitrili se pripravljaju nukleofilnom supstitucijom (SN2) cijanid iona, CN-, i primarnog ili sekundarnog alikil-halogenida aril nitrili se takoer mogu reducirati do arilamina.

Redukcija amida

1o amid

1o amin

2o amid

2o amin

3o amid

3o amin

REAKCIJA LiAlH4 S AMIDOM Korak 1: Nukleofilni se H iz litijaluminij hidrida adira na elektrofilni C in polarne karbonilne skupine estera. Elektroni se iz C=O veze premijetaju na elektronegativniji O tvorei intermedijarni alkoksidni anion. Korak 2: Tetraedarski se intermedijar pregrauje te kisik odlazi u obliku metalnog alkoksida. Nastaje visoko reaktivni intermedijar iminijev kation. Korak 3: Vri se redukcija pomou nukleofilnog hidridnog aniona iz aluminijevog hidrida. H iz hidridnog reagensa se adira na elektrofilni C. elektroni iz C=N veze pomiu se prema kationskom N, neutraliziraju naboj i stvaraju amin

Reaktivnost
Elektrostatski potencijal metilamina CH3NH2. N atom podruje je visoke elektronske gustoe (crvena boja) zbog usamljenog elektronskog para. N atom amina je Lewisova koja reagira kao nukleofil H atom NH skupine posjeduje nisku elektronsku gustou (plava boja) uklanjanje protona generira se amidni anion -NH skupina je slaba izlazna skupina pa ju je potrebno transformirati u lako odlazeu izlaznu skupinu prije same reakcije supstitucije.

Elektrostatski potencijal N-metilamonijevog iona, CH3NH3+. N atom amonijevoga iona je podruje niske elektronske gustoe zbog pozitivnoga naboja Amonijev ion nije nukleofilan. Niska je elektronska gustoa na protonu -NH3 skupine. Uklanjanjem protona se generira amin. -NH3 je lako odlazea skupina.

REAKCIJE AMINA
1. Nastajanje soli. Bazinost 2. Alkiliranje 3. Prevoenje amida u amine 4. Supstitucija u prstenu aromatskih amina 5. Hoffmanova eliminacija kvarternih amonijevih soli 6. Reakcije s duikastom kiselinom

REAKCIJE AMINA
Vane reakcije amina (nukleofila) su reakcije sa elektrofilima poput: alkil halogenida - nukleofilna supstitucija aldehida ili ketona - nukleofilna adicija derivata karboksilnih kiselina, poput kiselinskih kiselina ili anhidrida, preko nukleofilne acilne supstitucije

Reakcije nukleofilne supstitucije

CH3CH2Br

CH3NH2

CH3CH2NH2CH3 Br

CH3CH2NHCH3

+ HBr

Nukleofilna acilna supstitucija

O C CH3CH2 Cl + 2 CH3NH2 CH3CH2 O C NHCH3 + CH3NH3Cl

nukleofilna adicija - eliminacija

HN

+ H2O

Konjugirana adicija
CH3 CH3C O CHCH + CH3NH CH3 CH3 CH3C NCH3 CH3 O CH2CH

Relativna reaktivnost amina

najreaktivniji najmanje reaktivni

RCH2F > RCH2OH ~ RCH2OCH3 > RCH2NH2

HF
pKa = 3.2

H2O
pKa = 15.7

RCH2OH
pKa = 15.5

NH3
pKa = 36

Bazinost amina. Konstanta bazinosti.

Amine prevodimo u soli s vodenim otopinama kiselina Iz soli se amini mogu osloboditi s luinama Jae su bazini od vode a slabije od hidroksid iona

RNH2 + H3O
jaa baza
+

RNH3

+ H2O
slabija baza

RNH3

+ OH

RNH2 + H2O
slabija baza

jaa baza

RNH2 + H2O
Kb = RNH3+

RNH3+ + OHOH-

RNH2

Struktura i bazinost
amini su baziniji od alkohola, etera, estera... duik je manje elektronegativan od kisika, te moe lake prihvatiti pozitivan naboj iona alifatski je amin baziniji od amonijaka, jer alkilne skupine koje otputaju elektrone nastoje bolje raspriti pozitivan naboj supstituiranog amonijeva iona. Takav je ion stabiliziran to nije sluaj kod nesupstituiranog amonijeva iona alkilna skupina otputa elektrone prema duiku to olakava spajanje etvrtog slobodnog elektronskog para s kiselinom.

H R N : + H+ H
R otputa elektrone: poveava reaktivnost slobodnog elektronskog para

H R N H
R otputa elektrone: stabilizira ion poveava bazinost

H+

Utjecaj supstituenata na bazinost aromatskih amina

NH2 + H G
+

+ NH3 G otputa elektrone: stabilizira kation poveava bazinost G = -NH2 -OCH3 -CH3

NH2 + H+ G

+ NH3
G privlai elektrone: destabilizira kation smanjuje bazinost G = -NH3+ -NO2 -SO3 -COOH -X

Kvaterne amonijeve soli. Iscrpno metiliranje. Hofmannova eliminacija

Hofmannova eliminacija je E2 reakcija
Mehanizam Hofmannove eliminacije

Izlazea skupina je kvaterni amonijev ion koji posjeduje tendenciju izlaenja poput protonirane amino skupine

Prevoenje amina u supstituirane amide

R'COCl R'CONHR ArSO2NHR

N-supstituirani amidi N-supstituirani sulfonamidi

Primarni:

RNH2

Ar'SO2Cl

R'COCl

R'CONR2 ArSO2NR2

N, N-disupstituirani amidi N, N-disupstituirani sulfonamidi

sekundarni: R2NH

Ar'SO2Cl

R'COCl

tercijarni:

R3N

Ar'SO2Cl

Nema reakcije nema reakcije

Reakcije amina s duikastom kiselinom

reagensi : natrijev nitrit i vod.otp. HCl ili H2SO4 (smjesa daje HNO2) reagens za nitroziranje je nitrozonijev kation, NO+ koji nastaje in situ:

nitritni anion

duikasta kiselina

nitrozonijev kation

1o amin

diazonijeva sol

2o amin

N-nitrozoamin

primarni nitrozonijev alkil amin kation

diazonijev kation

alkil diazonijev kation

karbkation

duik

Sekundarni alkil ili aril amini daju N nitrozoamine

sekundarni alkil amin

nitrozonijev kation

N-nitrozoamin

Tercijarni amini ne reagiraju Oni podlijeu reakciji nitroziranja u prstenu (reakciji elektrofilne aromatske supstitucije

Oksidacija amina
oksidacija oxd
R NH2 R NH

oxd oksidacija
OH R N

oxd oksidacija
O

O R N+ O-

a hydroxylamine hidroksilamin
R + H2O2 R N+ OH

a nitroso nitrozo compound

spoj

R R NH

R H + OHR N OH + H2O

R R N R + H2O2 R

R N+ OH
R + OH

R R N O_ + H2O R

DIAZONIJEVE SOLI

AZO spoj

ili

Priprava i reakcije
kada se primarni amin otopi ili suspendira u hladnoj mineralnoj kiselini i doda natrijev nitrit nastaje diazonijeva sol diazonijeve su soli nestabilne te se raspadaju i na temperaturi ledene kupelji

ArNH2 + NaNO2 + 2HX

+ ArN N: X

NaX

2H2O

REAKCIJE 1. zamjena N2 nekim atomom ili skupinom 2. kopulacija duik ostaje u nastalom spoju

Reakcije diazonijevih soli

1.

Zamjena duika
zamjena sa Cl, -Br, -CN. Sandmeyerova reakcija

CuCl

ArCl + N2

ArN2+

CuBr

ArBr + N2

CuCN

ArCN + N2

Zamjena sa OH. Sinteza fenola

.
ArOH + N2 + H+

Diazonijeve soli reagiraju s vodom dajui fenole.

ArN2 X + H2O

+ -

Zamjena sa H.
ArN2+X- + H3PO2 + H2O
hipofosforasta kiselina

ArH + N2 + HX + H3PO3
fosforasta kiselina

Kopulacija diazonijevih soli. Priprava azo-spojeva

diazonijeve se soli pod odreenim uvjetima spajaju s raznim aromatskim spojevima u azo-spojeve ope formule Ar-N=N-Ar. Ta se reakcija zove KOPULACIJA. Duik diazonijeve skupine zadran je u produktu za razliku od reakcije zamjene u kojoj se gubi duik.

ArN2 X

+ -

ArH

Ar-N=N-Ar' + H

aromatski prsten (ArH) koji vee diazonijev ion mora imati skupinu koja otputa elektrone, a to je OH, -NR2, -NHR ili NH2. Napad uslijedi najee u para poloaju prema aktivirajuoj skupini

Kopulacija s aminima i fenolima

kopulacija s fenolim odvija se u slabo alkalnoj sredini, a s aminima u slabo kiseloj reakcija kopulacije je elektrofilna aromatska supstitucija u kojoj je skupina koja napada, diazonijev ion.

nitrozonijev ion, kao i diazonijev ion vrlo su slabo elektrofilni, te je njihov napad uspjean samo na prsten koji je vrlo reaktivan

 u prisutnosti OH- iona, diazonijev je ion u ravnotei s neioniziranim spojem te sa njegovom soli
Ar
+ N N OH

NaOH H+

Ar

N N OH

NaOH H
+

Ar

N N O Na

Spoj koji kopulira

spoj koji ne kopulira

spoj koji ne kopulira

hidroksid ion prevodi diazonijev ion, koji moe kopulirati u spoj koji ne kopulira ako je reagens elektrofilan, kopulaciji e pogodovati mala koncentracija hidroksid iona, a to je u vrlo kiseloj sredini

 kiselina prevodi amin u njegov ion, koji je zbog pozitivnog naboja relativno nereaktivan prema elektrofilnoj aromatskoj supstituciji: premalo reaktivan da bi mogao biti napadnut slabo elektrofilnim diazonijevim ionom. to je kiselost vea, to je koliina ioniziranog amina vea te brzina kopulacije manja.
NH2 H
+ -

NH3+

OH

kopulira

ne kopulira

+ -

OH H

OH
kopulira brzo

kopulira sporo

Cope-ova reakcija eliminacije

Mehanizam Cope-ove eliminacije