FKPKK

APPK

AKTIVITETI

Festohet n Shkodr Dita e Toks Nn dhe Java Europiane e Pyjeve

N datat 13-14 Dhjetor 2013 u festua n Shkodr Dita e Toks Nn dhe Java Europiane e Pyjeve. Aktiviteti u zhvillua n sheshin kryesor t qytetit dhe u mbshtet nga fondacioni CNVP (Bashkojm Vlerat ...

JETO GJELBR
FKPKK
Feder ata Kombtare e Federata Pyjeve dhe Kullotave Komunal e, Shqipri Komunale,
www.fkpkk-shqiperi.org

APPK APP K
Asosacioni i Pronarve t Pyjeve Privat, Ko sov Kosov
www.akppp.net

Faqe 3

JETO GJELBR
Gazet Periodike, Tiran (Viti i pesmbdhjet i botimit) Nr. 134, dhjetor 2013

shprndahet FALAS

E DREJTA SJELL PRGJEGJSI!

Me rastin e 11 Dhjetorit Dita Ndrkombtare e Maleve
Rexhep NDREU (Federata Kombtare e PKK) Sfida me t ciln jemi ballafaquar n lvizjen drejt menaxhimit e prdorimit t qndrueshm t burimeve pyjore e kullosore, si dhe riparimi i disa nga dmtimet e mdha mjedisore, t bra n 6-7 dekadat e fundit, ka t bj me t drejtat e prons dhe prdorimit. Degradimi dhe varfrimi i mjedisit ka qen m i thell kur t drejtat e prons dhe prdorimit kan qen t paprcaktuara qart dhe kur, as shteti as komuniteti lokal nuk kan qen t predispozuar ti mbshtesin e t merren vesh pr t drejtat e detyrimet, si t mbshtetura n zakonet e traditat ashtu edhe n transferimin e bazuar n ligj. Me prjashtim t nj siprfaqeje t vogl pyjesh e kullotash t kthyer ishpronarve me shum vshtirsi pas viteve 1990, pjesa tjetr deri tani mbetet pron shtetrore. M pak se 10 % e siprfaqes pyjore gjykohet t ket qen pron private prpara vitit 1945, prkundr faktit q t drejta zakonore t padokumentuara jan t forta dhe jan rikonfirmuar n mbi 30 % n pronsi tradicionale q i njeh fshati gjrsisht, veanrisht n veri - verilindje t vendit.

PYLLTARIA DO T MBSHTETET SRISH N KUADR T NDIHMS PARA ANTARSIMIT N BE

Marius Lazdinis Peter HERBST Bujqsia sht kye pr ekonomit e Ballkanit Perndimor me nj pjes t madhe t fuqis puntore ende t punsuar n kt sektor dhe pjesa q z n PPB (Prodhimi i Prgjithshm Bruto) sht ende shum e lart, nqs. krahasohet me ekonomi t tjera t zhvilluara...

Faqe 4

GSHTENJA
Miftar LOKAJ (inxhinier CNVP-zyra Pej Kosov ) Gshtenja e but (Castanea sativa) sht njra prej fruteve t para pyjore t ciln njeriu e ka prdorur si ushqim. N rajonin e Mesdheut dhe n Evrop sipas historianve,gshtenja ka filluar t prhapet prmes Greqis. gshtenja radhitet n familjen e ahut dhe dushkut...

Reforma agrare dhe privatizimi i tokave n zonat rurale ka mbetur i kufizuar vetm n tokat bujqsore. Kjo ka krijuar diferencim t zonave rurale t vendit. Zona fushore, e prbr kryesisht nga toka bujqsore, sht privatizuar totalisht, duke i dhn mundsi fshatarit t ket nj ferm rreth dy her m t madhe se fshatari q jeton n zonat malore, q n shumicn e territorit jan pjes e fondit pyjor kullosor shtetror. Politikat e gabuara t shpyllzimit dhe shndrrimit t kullotave n toka bujqsore, kan uar n ulje t ndjeshme t siprfaqes pyjore e kullosore prreth fshatrave. Diferenca sht mjaft e madhe n dm t pyllit.

Ndryshimet e prmendura, rritja e popullsis dhe paqartsia e kuadrit ligjor, bjn q pasiguria e prons t jet e pranishme n t gjitha kategorit e prdorimit t toks, duke prfshir ktu rreth 30 % t siprfqes s toks bujqsore, si dhe t gjitha pyjet e kullotat q u jan dhn n pronsi komunave, veanrisht n drejtim t aktiviteteve ekonomike n pyje e kullota, si dhe inicitaivat e tregut t Shoqatave t Prdoruesvve t pyjeve dhe kullotave komunale. T drejtat, t cilat her - her koinidojn e her jo me t drejat tradicionale, formalisht duhet t rregullohen me marrveshje midis

Faqe 6

"FEDERATA KOMBTARE E PYJEVE DHE KULLOTAVE KOMUNALE

Faqe 2

Ju uron gzuar Vitin e Ri 2014!"

KONFERENCA RAJONALE, QARKU ELBASAN "Nxitja e Zhvillimit Rajonal Nprmjet Potencialeve Pyjore dhe Turistike"
M 22 Nntor 2013, Kshilli i Qarkut Elbasan n bashkpunim me Fondacionin CNVP n Shqipri (Bashkojm Vlerat e Natyrs dhe Njerzit) dhe Agjensin Suedeze pr Zhvillimin Ndrkombtar (SIDA), organizuan Konferencn Rajonale n Qarkun Elbasan "Nxitja e zhvillimit t zonave rurale, duke shfrytzuar potencialet natyrore t pyjeve dhe turizmit". Qllimi kryesor i zhvillimit t ksaj konference ishte sensibilizimi i komunitetit t gjr dhe aktorve rajonal t Qarkut Elbasan pr t mbshtetur fuqishm zhvillimin e dy sektorve t rndsishm, si jan pyjet dhe turizmi, duke punuar s bashku pr zhvillimin rural n veanti dhe at rajonal n trsi...

N MBSHTETJE T FUQIZIMIT T PYLLTARIS KOMUNALE GJAT VITIT 2013 Veprimtarit e ndjekura nga FRPKK pr rajonin Tiran-Durrs
Nga: Ing. Ferdin LIAJ Kryetar i FRPKK, rajoni Tiran-Durrs Gjat periudhs 2012-2013, me mbshtetjen sistematike t FKPKK Tiran, nga FRPKK e rajonit TiranDurrs jan ndrmarr hapa konkret pr arritjen e objektivave strategjik t miratuar nga mbledhja zgjedhore e asambles s saj, e cila u mbajt n Qershor t vitit 2011...

Faqe 4

Faqe 5

FKPKK

APPK

JETO GJELBR

2
Nga: Albora KACANI N datat 13-14 Dhjetor 2013 u festua n Shkodr Dita e Toks Nn dhe Java Europiane e Pyjeve. Aktiviteti u zhvillua n sheshin kryesor t qytetit dhe u mbshtet nga fondacioni CNVP (Bashkojm Vlerat e Natyrs me Njerezit) dhe REFORD (Qendra Rajonale pr Pylltari dhe Zhvillim Rural). Ky sht viti i katrt q ky aktivitet zhvillohet n Shkodr. Ky vit ishte i veant pasi aktivitetit iu bashkuan edhe prfaqsues t pronarve dhe prdoruesve t pyjeve nga rajoni i Ballkanit. Ata ishin antar t organizats REFORD nga Shqipria, Maqedonia, Mal i Zi, Kosova dhe Kroacia. Po ashtu, n kt aktivitet morn pjes prfaqsues nga mbar Shqipria si prfaqsues t grupeve prodhuese t grave nga Dibra, Kora,

E drejta sjell prgjgjsi n perdorimin e qndrueshm t pyllit e kullots

(Vijon nga faqja 1)
Kshillit t Komunave dhe kto t fundit me fshatrat e banort. Shum prej prdoruesve ndjehen t pambrojtur e t trembur se mund ti humbasin kto t drejta, pronsie. T drejtat e pronsis dhe prdorimit nuk jan prcaktuar sakt dhe nuk jan ligjruar. Pr tokat bujqsore t refuzuara (mbi 120 mij ha ish-pyje e kullota t hapura toka t reja) q jan aktualisht nn nj degradim intensiv, si pasoj e mosprdorimit dhe erozionit, pengesat kryesore pr ndryshimin e prdorimit nga toke bujqsore n pyll, kullot, etj., vjen nga mosqartsia e ligjeve me t cilat administrohen. Tranzicioni vazhdon me vakum institucional e ligjor dhe, pr kt arsye, rregullat, rregulloret dhe strukturat administrative shpesh kan qen t paintegruara. Kshtu, ligjet pr transferimin e pronave publike n pronsi apo prdorim t Njsive t Qeverisjes Vendore, t miratuara n vitin 2001, nuk marrin n konsiderat specifikat e pasurive t ndryshme publike, duke trajtuar n t njetjn mnyr si transferimin e ujsjellsit, pyllit, kullots apo godins s amortizuar t ish-repartit ushtarak. Duke mos marr n konsiderat nj prvoj disavjeare, t krijuar nga transferimi i pyjeve dhe duke rifilluar nga hii, krijoi pasigurin tek familjet n fshat, q transferimi i realizuar n prdorim nuk po shkon drejt dhnies n pronsi pr shkak t mentalitetit dhe friks s disa burokratve se, familja nuk e ruan pronn e vet, kur n fakt n t gjith Shqiprin ndodh e kundrta. Pengesave nga paksimi dhe vshtirsia e arritjes s burimeve u shtohet edhe mosprputhja dhe boshllqet midis rregullave e ligjeve zyrtare nga njra an, me t drejtat zakonore dhe nevojat e popullsis rurale, n ann tjeter. Zbatimi i politikave t diferencimit t taksave, shprblimeve apo t tjera iniciativave q mbshtesin menaxhimin e qndrueshm t burimeve natyrore jan vetm n hapat e par, megjithse prvoja e viteve t fundit vlerson se nprmjet tyre mund t arrihet shum. T tilla politika agrare mbshtetse, q ishin prfshir edhe n ligje, n periudhn 1924-1944 dhe q jan pjes e legjislacionit perndimor, tek ne hasin nj rezistenc t pajustifikuar. Rezultatet kan treguar q ky drejtim sht rruga e duhur. Sugjerohet q pyjet t kalojn nn Ministrin e Bujqsis dhe Zhvillimit Rural. Kjo sht logjike duke pasur parasysh q mbi 60% e pyjeve dhe kullotave menaxhohet nga familjet fshatare dhe kjo po vjen duke u rritur. Duke pasur pyjet t lidhur me bujqsin dhe zhvillimin rural si nj sektor ekonomik, jemi n nj linj dhe me BE, i cili mbshtet pylltarin n politikat e saj t zhvillimit rural. Ky ndrtim institucional lejon qeverin t ket politika t harmonizuara pr zhvillimin e zonave rurale duke adresuar t gjith sektort dhe burimet natyrore dhe prdorim t duhur t fondeve t BE pr Zhvillimin Rural. N shum vende t BE dhe vende t Ballkanit sht br nj zgjedhje e ngjashme.Mbshtetja e pylltaris komunale nga brenda Ministris s Bujqsis sht gjithashtu mbshtetse pr prfundimin e regjistrimit t toks me prdoruesit aktual. Proesi ka filluar tashm pr t identifikuar rrugt dhe mnyrat pr privatizimin final tek fermert e pyjeve privat. Po ashtu, kjo sht n nj linj me zhvillimet e BE, ku pylltaria private z pjesn m t madhe t pyjeve si n Austri, Gjermani, Suedi dhe Slloveni (ku mbi 80% e t gjith pyjeve jan n pronsi t familjeve). Ne, i sugjerojm qeveris t mbshtes pylltarin komunale n Shqipri dhe tu bashkohet zhvillimeve t sjella nga kontributi i shum familjeve n zonat rurale, t cilt kan marr prgjegjsin e mbrojtjes dhe zhvillimit t pyjeve e kullotave t tyre.

MALET N DITN E TYRE, T ZHVESHUR DHE T MASAKRUAR!

Prof. Dr. Sherif LUSHAJ Jo pa qllim Asambleja e Prgjithshme e Kombeve t Bashkuara, 11 Dhjetorin e ka shpallur si "Ditn ndrkombtare t maleve"q prej vitit 2003, si nj mundsi pr t krijuar vetdije pr rndsin e maleve, pr t evidentuar mundsit dhe kufizimet n zhvillimin malor dhe pr t sjell ndryshime pozitive n male dhe zonat malore n bot. Sistemet malore, duke mbuluar rreth 27 % t siprfaqes s toks globale dhe n mbshtetje t drejtprdrejt t 22% t popullsis s bots, jan kullat e ujit pr m shum se gjysmn e njerzimit t bots. Njerzimi n ultsir gjithashtu varet nga mjediset malore pr nj gam t gjr t mallrave dhe shrbimeve, uj, energji, lnd drusore dhe mundsi pr lodhje e prtritje shpirtrore. Malet e bots prfshijn disa nga peisazhet m spektakolare, aty sht prqndruar gati gjysma e biodiversitetit t bots. Nga 20 lloje bimore q furnizojn 80% t ushqimit n bot, gjasht specie kan origjinn n male, si dhe nj pjes e madhe e kafshve. Malet jan vendimtare n lvizjen e bots drejt rritjes s qndrueshme ekonomike n kontekstin e rrnjosjes s varfris. Shqipria sht nj vend malor n tre t katrtat e territorit t vendit. Vetm 16 prqind e territorit shtrihet n lartsin deri n 100 m mbi nivelin e detit, ndrsa e gjith siprfaqja tjetr shtrihet mbi kt lartsi. Male e vargmale si nj ansambl i orkestruar me dor, relieve e peisazhe komplekse, hone t thella malore dhe ujvara t shumta, habitate t shumllojshme, lartsi deri n 2750 m, t mbushura me kullota dimrore e verore, pyje t larta e t ulta, peisazhe piktoreske, zona t mbrojtura, monumente natyre e kulture. Larmi relievesh e territori, t pasur n bim mjeksore e prodhime pyjore, lumenj me burime ujore q zbresin nga lartsit e tyre dhe ndriojn vendin me energjin q prodhohet, burim i ujrave t pijshme, burim i

rndsishm ekonomik pr dru zjarri dhe lnd drusore, pr zhvillimin e blegtoris, pastrues t ajrit nga ndotja, vende t prshtatshme dhe mundsi pa fund pr zhvillimin e turizmit malor. Po situata si sht? Teksa udhton pr n Skrapar, vshtrimi t shkon n malin e Tomorrit, i zhveshur nga bimsia si nj bagti p lkur, i ekspozuar pa mshir ndaj shiut e ers, erozionit e rrshqitjes s toks, i shfrytzuar barbarisht n nxjerrjen e pllakave t gurit, n dm t biodiversitetit, peisazhit dhe mbrojtjes smjedisit. Nj tablo e pjesshme, por sht e njjta situat an e knd maleve t Shqipris nga jugu n veri. Sharra dhe spata rrafshuan pa mshir mijra hektar pyje t larta t ahut e pishs n veri e veri-lindje t vendit me leje e pa leje, si dhe me veprime korruptive.Gjuetia e pa ligjshme tromaksi kafsht dhe shpendt e egra, liqenet dhe pyjet e Lurs, dikur krenaria e bukuris natyrore shqiptare mbetn si shprehje "na ishte nj her", mjete q ulrijn mbi gurore n male, duke mos kursyer pyjet, miliona ton tok q zbresin nga lartsit drejt lumenjve, rrshqitjen e toks, pa kursyer as qndrat e banuara, as peisazhin, as t sotmen dhe as tnesrmen e ktij vendi. Dmtime n zonat minerale t

shfrytzuara dhe mjedise t pa rehabilituara, erozion masiv n masn 60180 ton /ha/vit n zonat malore t shpyllzuara me pjerrsi t lart. Edhe zonat e mbrojtura nuk i kan shptuar masakrs s pyjeve. Prerja e pyjeve n lartsit e maleve ku gjenden hidrocentralet, e nxitn edhe m tej prmbytjen e qytetit dhe ultsirn e Shkodrs n vitin 2012, duke e kthyer n nj Venecie ujore. Prerja e pyjeve n at zon dhe mungesa e programeve t pyllzimeve, rrezikon n mnyr graduale mbushjen e rezervuareve me dhera dhe uljen e nivelit t ujit. Malet jan t krcnuar nga faktor natyror dhe njerzor, duke prfshir zjarret, ndryshimin e klims, ndryshimin e mbuless s toks, dmtimet nga shfrytzimi i minierave, zhvillimin e infrastrukturs pa ruajtur burimet natyrore dhe prerjet e pyjeve. Kto presione degradojn mjediset malore dhe ndikojn n ekosistemin dhe jetesn e njerzve q varen n ta. Prandaj Konventa pr diversitetin biologjik n vitin 2004 adresoi problemet specifike t ekosistemeve malore pr t ruajtur diversitetin malor dhe pr t kontribuar n zbutjen e varfris dhe pr arritjen e objektivave t zhvillimit t mijvjearit, duke ulur varfrin, pabarazin,

FKPKK

APPK

JETO GJELBR

FESTOHET N SHKODR DITA E TOKS NN DHE JAVA EUROPIANE E PYJEVE

Elbasani dhe Malsia e Madhe, prfaqsues t Federats Kombtare dhe parandalimin e prkeqsimit t burimeve natyrore dhe prmirsimin e aftsive t institucioneve dhe organizatave pr t promovuar konservimin dhe prdorimin e qndrueshm t diversitetit biologjik. Malet gjenden prball problemeve t degradimit t habitateve, shkaktuar nga erozioni i toks pjellore, rrshqitjet e toks dhe prmbytjet n ultsira, zhdukja e specieve t rralla t bimve dhe kafshve. Ja prse malet e Shqipris meritojn nj kujdes tjetr. Institucionet qndrore e lokale, agjencit shtetrore t menaxhimit, duhet t'i trajtojn malet dhe burimet natyrore t tyre, si pasuri e madhe kombtare dhe jo si "pasuri xhepash", bamirsie, si "mall pa zot". Njqind e njzet e shtat vjet me par Naim Frashri, poeti i Rilindjes, n poemn "Bagti e bujqsi", duke i knduar bukuris s natyrs shqiptare, u kndonte maleve: O malet e Shqipris e ju o lisat e gjat/fushat e gjra me lule u kam ndr mnd dit' e nat. A nuk tingllon edhe sot si nj thirrje pr publikun, vendimmarrsit dhe politikn, t'i vlersojn malet dhe pasurit e tyre natyrore si burime t rndsishme me vlera kombtare, t ndalin masakrn q vazhdon si nj smundje e pa shrueshme, t planifikojn e zbatojn masa pr mbrojtjen dhe zhvillimin e qndrueshm. Malet jan pjes e synimit pr nj t ardhme t qndrueshme t territorit. Axhenda 21 pr Zhvillim t Qndrueshm malor thekson se, menaxhimi i duhur i burimeve malore dhe zhvillimi socio ekonomik i njerzve t prekur, meriton masa t menjhershme. Sipas analizs globale, problemet, me t cilat prballen ekosistemet malore, rreziqet natyrore, jan t larta dhe efektet e praktikave t dobta t prdorimit t toks jan veanrisht t rnda. Aktualisht n Shqipri ka nevoj t prcaktohen prgjegjsit Institucionale t menaxhimit, mbrojtjes dhe rehabilitimit t ekosistemeve malore. Hartimi i njStrategjie dhe Programi Kombtar do t ndihmonin n zbatimin e masave konkrete pr ruajtjen, prdorimin e qndrueshm, restaurimin, parandalimin dhe zbutjen e krcnimeve negative ndaj biodiversitetit malor, si dhe zbatimi i

Federatave Rajonale t Pyjeve Kuks, Dibr,Lezh, Kor dhe Shkodr. Data 13 politikave, plotsimi i kornizs ligjore, institucionale dhe ekonomike, identifikimin e problemeve dhe monitorimin e ndryshimeve t burimeve toksore. Nj strategji afatgjat dhe programi kombtar drejt nj zhvillimi t qndrueshm, ku t prfshihen tre shtyllat kryesore, vlerat ekonomike, sociale pr popullsin e zons dhe mbrojtja e mjedisit, si dhe planete menaxhimit, t parashikojn planifikimin e masave t mbrojtjes nprmjet ripyllzimit, ndrtimit t pritave malore, identifikimine problemeve dhe rreziqeve dhe mbrojtjen e biodiversitetit. Kjo edhe pr faktin se edhe ekosistemet pyjore jan t mbuluara me bimsi vetm n 55-60 % t siprfaqes. Inventarizimi i burimeve natyrore n sistemet malore n vendin ton shfaqet si njshtje urgjente dhe do t ndihmonte n prmirsimin e realitetit t pa dshirueshm. Kjo pr faktin se pyjet q jan mbulesa kryesore e mbrojtjes s sistemeve malore, aktualisht shifrojn n evidencn shtetrore n t njjtn siprfaqe me ato t vitit 1990, megjithse jan prer e djegur n mbi 30 % t siprfaqes s tyre. Nj planifikim i mbrojtjes, menaxhimit dhe prdorimit t sistemeve malore mbi bazn e pellgjeve ujmbledhs, sht modeli m i avancuar i harmonizimit t mbrojtjes s biodiversitetit, burimeve natyrore dhe zhvillimit t qndrueshm rural e malor. Politikat e zhvillimit t qndrueshm rural dhe ekosistemeve malore, zhvillimi kompleks i zonave malore dhe prania e popullsis n to, redukton largimin e popullsis nga zona rurale drejt zons urbane dhe rrit kontributin e komuniteteve, n mbrojtjen e biodiversitetit dhe burimeve natyrore t sistemeve malore. Le t'a bjm politikn, qeverisjen dhe t gjith shoqrin shqiptare t'a kthejn kokn nga malet sot, n ditn e tyre 11 Dhjetor. Ne jemi nj vend malor, n tre t katrtat e territorit, me burime t shumta ekonomike, burime ujore, vlera turistike e peisazhistike. Do t ishte me interes q nj muaj n vit (m i prshtatshmi Dhjetori) t shpallej muaji i maleve, me aktivitete rehabilituese, artistike e shpallje programesh.

Dhjetor i bashkoi t gjith pjesmarrsit n ambjentin e ngroht dhe mikprits t nj nga restoranteve m n z t Shkodrs. Ata patn mundsin q aty t shijojn nj shumllojshmri gatimesh shqiptare, muzikn dhe vallet tradicionale. Mngjesi i dits s dyt, 14 Dhjetori, i gjeti antart e REFORD duke prgatitur stendat e tyre, vendosjen e produkteve dhe materialeve promovuese t sjella nga vendet prkatse. do antar ishte i prfaqsuar nga dy persona. Kjo dit ishte nj dit feste dhe pr fat koha n Shkodr ishte e mrekullueshme. Tek kaloje nga stenda n stend, kishe mundsin t shikoje frutat e pyllit, bimt mjeksore dhe barrat e ndryshme nga Kosova, punimet e mrekullueshme prej druri nga Kroacia, pijet, krpudhat dhe punimet artizanale nga Mali i Zi, lngje t boronics dhe frutave t pyllit e frutat e thata nga Maqedonia, arrat, gshtenjat dhe mjaltin nga Shqipria. M von atmosfera u ndez me pranin e grupit t cirkut kombtar n sheshin kryesor t qytetit, t cilt shfaqn pr t pranishmit numra t ndryshm akrobacie tejet interesante. N kuadr t ktij aktiviteti, n mesditu zhvillua dhe nj workshop ku prve pjesmarrsve n aktivitet, u bashkuan edhe prfaqsus t pushtetit vendor, organizatave t prodhuesve vendor, institucioneve arsimore etj. N kt workshop, REFORD paraqiti nj prezantim mbi situatn e pyjeve n rajon, pyjet n zhvillimin rural, funksionimin e REFORD dhe sfidat pr t ardhmen. Sfidat e identifikuara jan forcimi i kapaciteteve t antarve t REFORD pr kultivimin dhe prodhimin e produkteve t dyta pyjore dhe prmirsimi i kapaciteteve t grupeve prodhuese n zhvillimin e zinxhirit t vlerave. Prezantime pati edhe nga Federatat Rajonale t Pyjeve dhe Kullotave Komunale t qarqeve Kor, Dibr dhe Shkodr, mbi aktivitetet e zhvilluara n kuadr t projektit SIDA II, n nxitjen dhe promovimin e produkteve pyjore, si arrat n Dibr, ajin e malit n Kor dhe sherebels e gshtenjs n Shkodr. Pas prezantimeve u zhvillua nj diskutim ku u ftuan n panel prfaqsuesit e REFORD, grupeve prodhuese t grave, NJQV-ve, grumbullues t gshtenjave dhe bimve medicinale. Secili prej antareve t panelit ndau me pjesmarrsit e workshopit eksperiencat e tyre, lidhur me rndsin q kan

produktet pyjore pr komunitetet. Panelit iu drejtuan pyetje n lidhje me ndikimin q do kishte marrja e statusit t vendit kanditat pr Shqiprin n fushn e pyjeve. Si e prgatisin veten fermert dhe prdoruesit e pyjeve pr t konkuruar me fermert dhe prodhuesit e BE? Po ashtu u shtruan pyetje se far sht br n drejtim t mbrojtjes dhe ruajtjes s pyjeve (shembull masakra e Lurs). Po pr dmtimin e toks pyjore dhe mbrojtjen e saj nga erozioni? Pyetje pati edhe pr prfaqsuesit e Shkolls Teknike Pyjore n lidhje me mundsit e punsimit pr teknikt e pyjeve. Sa komunikim ka mes shkolls dhe NJQV-ve si pundhens potecial? Sa e lidhur sht kjo shkoll me sektorin e prodhimit? Nj falnderim dhe prshndetje e veant erdhi dhe nga drejtori i CNVP-s pr Ballkanin, z.Peter Kampen. Ai tha se ndihej i knaqur q t gjith aktort s bashku si nj familje ishin mbledhur me qllim ruajtjen e pyllit t familjes, jo vetm pr sot por edhe pr t ardhmen. Sipas tij, kjo duhet konsideruar si nj prgjigje pozitive pr rrugn drejt Bashkimit Europian. Me prfundimin e aktivitetit, antart e REFORD u shprehn shum t knaqur pr mundsin q patn pr t marr pjes dhe prfaqsuar vetveten. Mnyrat e ngjashme t gatimit dhe larmia e produkteve i bn ata t ndihen m pran njri-tjetrit. Ata sugjeruan q vitin tjetr t ket nj pjesmarrje m t gjer nga vendi dhe rajoni. Me gjith suksesin q aktiviteti pati, u identifikuan disa shtje kryesore t tilla si nevoja pr prmirsimin e njohurive dhe ndarjen e eksperiencave mes t gjith aktorve n pyjet privat dhe komunal t Ballkanit. Ofrimi i shrbimeve pr ndrtimin e kapaciteteve t shoqatave n nivel vendor dhe kombtar mund t shrbej n rritjen e ndrgjegjes rreth menaxhimit t qndrueshm t pyjeve si dhe rndsin q kan produktet e dyta pyjore. Duke marr parasysh potencialin e lart t prodhimit q kan pyjet n Ballkan, duhet br m shum pr organizimin e prdoruesve dhe pronarve t pyjeve, shtimin e numrit t produkteve, si dhe prmirsimin e zinxhirit t tregut. M tej, ekziston nj nevoj pr prmirsimin e tregtimit t produkteve (veanrisht me fokus ekologjikprodukteve organike), vlersimin dhe ertifikimin e tyre. Fuqia e ult blerse dhe mungesa e konkurencs jan t tjera drejtime q duhet punuar.

FKPKK

APPK

JETO GJELBR

Konferenca Rajonale, Qarku Elbasan

"NXITJA E ZHVILLIMIT RAJONAL NPRMJET POTENCIALEVE PYJORE DHE TURISTIKE"

M 22 Nntor 2013, Kshilli i Qarkut Elbasan n bashkpunim me Fondacionin CNVP n Shqipri (Bashkojm Vlerat e Natyrs dhe Njerzit) dhe Agjensin Suedeze pr Zhvillimin Ndrkombtar (SIDA), organizuan Konferencn Rajonale n Qarkun Elbasan "Nxitja e zhvillimit t zonave rurale, duke shfrytzuar potencialet natyrore t pyjeve dhe turizmit". Qllimi kryesor i zhvillimit t ksaj konference ishte sensibilizimi i komunitetit t gjr dhe aktorve rajonal t Qarkut Elbasan pr t mbshtetur fuqishm zhvillimin e dy sektorve t rndsishm, si jan pyjet dhe turizmi, duke punuar s bashku pr zhvillimin rural n veanti dhe at rajonal n trsi. Pjesmarrs n kt konferenc ishin drejtues dhe specialist t Njsive Vendore t Qarkut Elbasan, deputet t Qarkut Elbasan, prfaqsues t drejtorive dhe institucioneve t lidhur me kta sektor, prfaqsues t biznesit dhe shoqatave t turizmit, prfaqsues t Universitetit "A. Xhuvani" t Elbasanit, si dhe prfaqsues t OJFve q ushtrojn veprimtarin e tyre n Qarkun Elbasan. Risia kryesore q solli kjo konferenc ishte ndrthurja e ktyre sektorve t rndsishm pr zhvillimin. U mendua q bujqsia dhe pylltaria, t trajtohen t lidhur me nj sektor tjetr po aq t rndsishm, si sht turizmi, pasi realisht pritshmrit e zhvillimit t turizmit n Qarkun ton jan t lidhura me zhvillimet e ktyre dy sektorve dhe q s bashku prbjn potenciale dhe mundsi t konsiderueshme pr zhvillimin rural dhe at rajonal. Nprmjet referimeve q u mbajtn, u evidentuan jo vetm vlerat dhe potencialet q Qarku Elbasan mbart n sektorin e pylltaris dhe turizmit, por gjithashtu edhe puna tepr intensive e br deri m tani nga t gjitha nivelet, qofshin ato qndrore, rajonale apo vendore n drejtim t zhvillimit sa m t qndrueshm t ktyre sektorve. Duke hapur kt konferenc kreu i Kshillit t Qarkut Elbasan, Eugen Isaj, vuri theksin n rndsin e bashkpunimit mes pushtetit vendor dhe gjith aktorve e partnerve n zbatimin m efikas dhe t shpejt t strategjis kombtare e asaj rajonale t zhvillimit t bujqsis, pylltaris e turizmit. M pas, Drejtori i Fondacionit t CNVPs, z. Janaq Male prezantoi materialin "Fuqizimi i menaxhimit t qndrueshm t pyjeve komunal. Msimet dhe prvoja e Projektit" n Qarkun e Elbasanit, i cili reflektoi punn tre vjeare t projektit n kto drejtime kryesore: -Hartimi i planeve operacionele nga komunat pr zbatimin e planeve t menaxhimit pr pyjet dhe kullotat komunale dhe zbatimi i tyre nprmjet planifikimit t fondeve dhe vjeljes s tarifave pr prodhimet pyjore e kullosore. -Rregjistrimi i pyjeve dhe kullotave komunale t transferuara n pronsi t Komunave Gjinar dhe Orenj n ZRPP, nprmjet prgatitjes t t gjith dokumentacionit teknik dhe hartografik. N kt drejtim u theksua vonesat e krijuara nga ZRPP Elbasan pr regjistrimin e pronave t komuns Gjinar. -Hartimi i dokumentacionit teknik dhe hartografik pr 35 prdorues (familje) t pyjeve komunale n komunat Orenj (fshati Funars) dhe Gjinar ( fshati Pashtresh) pr lidhjen e kontratave midis komuns dhe prdoruesve tradicionale. -Hartimi me pjesmarrje t gjr i planit strategjik pr zhvillimin e pyjeve

Pylltaria do t mbshtetet srish n kuadr t ndihms para antarsimit n BE

Marius Lazdinis Peter HERBST Bujqsia sht kye pr ekonomit e Ballkanit Perndimor me nj pjes t madhe t fuqis puntore ende t punsuar n kt sektor dhe pjesa q z n PPB (Prodhimi i Prgjithshm Bruto) sht ende shum e lart, nqs. krahasohet me ekonomi t tjera t zhvilluara. Pavarsisht potencialit shum t madh q ka bujqsia pr shkak t kushteve t favorshme klimatike, ajo karakterizohet nga disa probleme strukturore me rrnj t thella, t tilla si rendimenti i ult, mbizotrimi i bujqsis si i vetmi mjet jetese dhe konsiderimi i ult i aspekteve mjedisore. Statistikat dhe analizat krahasuese tregojn q madhsia mesatare e ferms sht disa her m e vogl se n vendet e BE, produktiviteti i puns dhe prodhimet jan shum t ulta, numri i ndrmarrjeve agroushqimore t miratuara pr eksport n vendet e BE sht shum i vogl. Adresimi i ktyre shtjeve strukturore n bujqsi, ndrsa paralelisht krkimi i nj zhvillimi t balancuar territorial, krkon mendim dhe investim afatgjat. Prandaj, duke marr n konsiderat nevojat specifike t rajonit, ndihma para antarsimit synon t kontribuoj n sigurimin dhe sigurin e furnizimit ushqimor, si edhe n nj bujqsi konkuruese, t qndrueshme dhe efiente. Ajo krkon t nxis ruajtjen e sistemeve bujqsore t shumllojshme dhe t shndetshme n zonat rurale gluese t ktyre vendeve. T gjitha sa m sipr kryhen paralelisht me ndrhyrjet q synojn fuqizimin e potencialit t sektorit bujqsor pr t prmbushur detyrimet q rrjedhin nga antarsimi n BE Mbshtetja pr vendet q prpiqen pr t'u br shtete antare t BE ofrohet n kuadr t Instrumentit pr Ndihmn Para-Antarsimit (IPA). Gjat periudhs aktuale (2007 - 2013) kan prfituar tet vende: Shqipria, Bosnje dhe Hercegovina, Kroacia, Republika ish Jugosllave e Maqedonis, Kosova, Mali i Zi, Serbia dhe Turqia. Kroacia duke qn se sht br antare e BE n 1 Korrik 2013, nuk do t jet m e pranueshme pr ndihmn para antarsimit. Instrumenti do t vazhdoj t siguroj mbshtetje edhe gjat kuadrit financiar t ardhshm (2014 - 2020) pr vendet e mbetura. Mbshtetja n sektorin agroushqimor implementohet prmes programeve mbarkombtare t zhvillimit rural. Pr t qn t pranueshm n pasjen e ktyre programeve, vendet duhet t ken Statusin e Vendit Kandidat dhe t demonstrojn aftsi pr t siguruar menaxhim t shndosh financiar t fondeve t BE. Deri tani, programet e zhvillimit rural jan implementuar n tre vende: Kroaci, Ish Republikn Jugosllave t Maqedonis dhe Turqi. Q nga data 1 Janar 2014, do t aplikohet vetm parakushti i fundit, dmth. t gjitha vendet t cilat kan kapacitetet e duhura, do t jen n gjendje t implementojn programet e zhvillimit rural. Ashtu si shum t tjer mund t'a kujtojn, n fushn e bujqsis dhe zhvillimit rural, SAPARD ofroi ndihm pr 10 vende kandidate gjat periudhs 2000 - 2006. N prputhje me prioritetet e prcaktuara n Nenin 4 (3) t Rregullores s Kshillit Nr.1268/ 1999, mbshtetja pr bujqsin dhe zhvillimin rural u implementua nn 15 masa. Njra nga kto ishte masa e "pylltaris". N kuadr t IPA 2007 - 2013 u b nj prpjekje pr thjeshtzim dhe u mor vendimi pr t qndruar vetm tek aktivitetet "kye" t bujqsis dhe zhvillimit rural - duke ln jasht pylltarin nga menuja prej nnt masash t disponueshme pr vendet. Megjithat, dialogu me vendet dhe rritja e ndrgjegjsimit pr situatat n jetesn rurale dhe peisazhistike ka treguar q pyjet dhe pylltaria luajn nj rol thelbsor n ekonomit rurale dhe cilsin e jets. Prandaj, u vendos q nj "mas pylltrarie" duhet t ri-futet n programet e zhvillimit rural pr periudhn 2014 - 2020. Diskutimet jan ende n vazhdim mbi prmbajtjen e nj mase t ktill, megjithat, ktu ne ju japim elementt kryesor, t cilt ka shum gjasa t bhen pjes e skems s ndihms para antarsimit pr post 2013. Fokusi i ksaj mase t re duhet t jet kryesisht n krijimin dhe mbrojtjen e pyjeve. Qllimi i prgjithshm do t jet restaurimi, ruajtja dhe prmirsimi i ekosistemeve t varur nga pylltaria, ndrkoh q adresohet sfida e ndryshimit klimatik. Ndihma nn kt mas ka shum gjasa t mbuloj: (1) shtimin dhe prmirsimin e burimeve pyjore prmes pllzimit t toks dhe mundsisht rigjenerimin e pyjeve t degraduar; dhe (2) rigjenerimin e pyjeve t dmtuar nga zjarret dhe masat parandaluese prkatse. Diskutimet jan ende n vazhdim mbi at nse ndihma nn kt mas duhet t jepet pr t gjith pronart dhe menaxhert e tokave dhe pyjeve, apo duhet t kufizohet tek pronart privat. Si toka bujqsore ashtu edhe ajo jo bujqsore ndoshta mund t jen t pranueshme. Pasi nn masat zhvillimit rural t BE, cungishtet me rotacion t shkurtr dhe pemt e vitit t ri (Krishtlindjeve) do t prjashtohen nga ndihma. N rastin e pyllzimeve, ndihma do t mbuloj kostot e krijimit dhe nj pages vjetore pr hektar pr kostot e mirmbajtjes, duke prfshir pastrimet e hershme dhe t vona, pr nj periudh maksimale prej 10 vjetsh. Ndihma kundr zjarreve mund t mbuloj kostot pr krijimin e infrastrukturs mbrojtse, t tilla si rrug pyjore, shtigje, pika t furnizimit me uj, korridore, pastrimin dhe shfrytzimin e zonave, si edhe kostot e aktiviteteve lokale parandaluese ndaj zjarreve.

dhe kullotave pr periudhn n vazhdim pr dy komunat n fjal. -Trajnime n nivel fshati dhe komune pr prdoruesit, komisionet e fshatrave, grupet prodhuese, grupet e grave, shoqatn e pyjeve dhe stafin e komuns pr shtje t ndryshme n lidhje me menaxhimin dhe administrimin e pyjeve, si dhe aktivitetet ekonomike n dobi t banorve t komuns pr t rritur t ardhurat e tyre nga burimet natyrore. -Seminare dhe konferenca n baz rrethi dhe qarku pr t prhapur prvojen dhe msimet e ktij projekti n komuna t tjera t qarkut. Nj fokus i veant n kt konference iu kushtua turizmit dhe zhvillimeve t tij, pasi tashm dihet q Qarku Elbasan identifikohet si nj destinacion i mirfillt turistik dhe kjo fal vlerave t larmishme turistike t shprndara n t gjith rajonin, u theksuan arritjet dhe zhvillimet m t rndsishme n kt sektor, n drejtim t t gjith komponentve pr nj turizm sa m t zhvilluar dhe t qndrueshm. U solln n kt konferenc eksperiencat m t mira n kt fush, t tilla si, Parku Kombtar ShebenikJabllanic, mundsi unike pr ruajtjen e biodiversitetit n Zonat e Mbrojtura, referim t cilin e solli koordinatori i ktij projekti nga Instituti pr Ruajtjen e Natyrs n Shqiperi (IUCN), m pas "Shpati turistik"- destinacion turistik i panjohur plotsisht deri m tani dhe shum i frekuentuar nga turistt vendas dhe t huaj n Qarkun Elbasan, prezantuar nga kryetari i Komuns Gjinar, z. Kristaq Shqau. Qarku Elbasan ka nj potencial t fuqishm vlerash pr zhvillimin e turizmit rural, gj q ka nxitur investitort e huaj t investojn pr zhvillimin e ktij turizmi. Nj model unik i nj investimi t till sht edhe ngritja e kampingut "Albanik" n fshatin Qerret t Komuns LabinotMal, investim i kryer nga investitor i huaj nga Franca dhe q u paraqit n kt konferenc duke ngjallur nj interes t veant. Po ashtu, tepr interesant ishte edhe prezantimi i Shoqats s Alpinizmit Elbasan "Mundsi dhe potenciale pr zhvillimin e Alpinizmit n Qarkun Elbasan", si dhe "Gjuetia, nj atraksion i rndesishm pr zhvillimin e turizmit", prezantime nprmjet t cilave u transmetuan mesazhe jo vetm pr t njohur vendin ku jetojm dhe shijuar bukurit e rralla q na ofron rajoni yn dhe m gjr, por edhe pr ruajtjen e ktyre mjediseve turistike, flors dhe fauns q ata kan. Ne te gjitha prezantimet qe u paraqiten gjate Konferences u trajtuan probleme te rendesishme qe kane te bejne me zhvillimin e pyjeve e te eko turizmit. Nga prezantimet e diskutimet prve

prvojave t mira q u solln, u ngritn mjaft probleme e shqetesime, t cilat vlejn t bhen t njohura e t merren n konsiderat nga drejtuesit e Njsive t Qeverisjes Vendore, nga Ministrit prkatse, si dhe nga t gjitha palt q jan t interesuara t bashkpunojn n fushat e diskutuara e q kan t bjn me zhvillimin rural. Nga diskutimet e pjesmarrsve doln mjaft probleme nga t cilat veojm: 1. Deri tani 70% e Komunave q kan pyje e kullota n pronsi/prdorim kan emruar specialist pr menaxhimin e ktyre pyjeve dhe kullotave. Ndrkoh q emrimi i specialistit duhet t jet nj ndr kushtet paraprake pr t marr pyje n pronsi. 2. T ardhurat q merren nga pyjet (nga shfrytzimi pyjeve e t ardhura t tjera) shum pak prdoren pr ri-investime n pyje, sidomos pr pyllzimin e vendeve t zhveshura. 3. Duke vlersuar rndsin e madhe t fauns dhe duke gjykuar pr situatn e arritur, kur shum specie jan zhdukur ose jan n rrezik zhdukjeje, t inicohet nj ligj pr ndalimin e aktivitetit t do forme gjuetie pr t paktn 5 vjet. 4. N proesin e transferimit t pyjeve e kullotave penges shum e madhe mbetet prcaktimi i kufijve administrative t Fshatrave e t NjQV-ve ku ka shum mosdakordsi. Pr caktimin e ktyre kufijve nuk ka ndonj refernc dokumentare pr zgjidhjen e mosdakordsive. Ky shqetesim vlen t merret n konsiderat e t'i jepet zgjidhje nprmjet Reforms s madhe territoriale q pritet t bhet. 5. N hartimin dhe miratimin e Ligjit t ri pr Pyjet, krkohet q t merren parasysh sugjerimet e bra pr zgjerimin e kompetencave t NjQV-ve pr mirmenaxhimin dhe mbrojtjen e pyjeve komunal. 7. Propozohet q pr regjistrimin e pyjeve t vendoset nga Qeveria nj afat i caktuar, si dhe t sigurohet financimi i nevojshm. Pavarsisht rezultateve pozitive t arritura deri me tani pr zhvillimin e ktyre sektoreve, mbetet shum pun pr t br. Prandaj kjo konference rajonale dhe mesazhi q ajo transmetoi do t shrbej si nj mundsi e mir pr t ndrgjegjsuar dhe sensibilizuar komunitetin e gjr, aktort rajonale, por pa dyshim edhe investitort e mundshm, pr t mbshtetur fuqishm zhvillimin e ktyre sektorve dhe potencialet q ato mbartin, duke punuar s bashku pr zhvillimin e rajonit t Elbasanit. Kostandin Cakalli, Hasan Drazhi (Qarku Elbasan), Janaq Male (CNVP)

FKPKK

APPK

JETO GJELBR

N MBSHTETJE T FUQIZIMIT T PYLLTARIS KOMUNALE GJAT VITIT 2013

VEPRIMTARIT E NDJEKURA NGA FRPKK PR RAJONIN TIRAN-DURRS

Nga: Ing. Ferdin LIAJ Kryetar i FRPKK, rajoni Tiran-Durrs Gjat periudhs 2012-2013, me mbshtetjen sistematike t FKPKK Tiran, nga FRPKK e rajonit Tiran-Durrs jan ndrmarr hapa konkret pr arritjen e objektivave strategjik t miratuar nga mbledhja zgjedhore e asambles s saj, e cila u mbajt n Qershor t vitit 2011. Hapat e ndrmarr kan t bjn me mbshtetjen e ShPPKK-ve t rajonit Tiran-Durrs nprmjet hartimit t projekteve strategjik me pjesmarrjene komuniteteve pr proesin afatgjat t menaxhimit t qndrueshm e fitimprurs t burimeve natyrore n terrenet pyjor/ kullosor dhe n tokat bujqsore, si edhe menaxhimin e pyllit t familjes. Konkretisht, n komunat Zall-Bastar, rrethi Tiran, natyror , n komunn Sinaballaj u b fushat sensibilizuese pr mbrojtjen e fondit t BMET n hapsirat natyrore t prhapjes s llojeve duke e orientuar vmendjen pr nj menaxhim t qndrueshm t tij nga komuniteti i vjelsve dhe tregtuesve (2012);U krye studimi me pjesmarrjen e komunitetit pr gjendjen e siprfaqeve me ullinj, arror e drufrutor dhe potencialet pr shtimin masiv t tyre deri n vitin 2025;Nisi kultivimi eksperimental i sherebelit n ngastrat bujqsore, ndrsa zgjerimi i ktij aktiviteti n dobi t prfitimeve ekonomike t familjeve fermere t komuns do t ket vend n pranvern e vitit vijues, pasi do t bhen mbjellje n mas t ktij lloji pr eksport nga 7 familjet fermere pjesmarrse n fazn eksperimentale. Federata dhe ShPPKK-t do ti mbshtesin kultivuesit me farra dhe me fidan. Nj tjetr hap i ndrmarr nga FRPKK e qarkut Tiran-

Analiza e puns dhe zgjedhjet n FRPKK Qarku Lezh

Sinaballaj, rrethi Kavaj, n bashkin Fush-Kruj, rrethi Krujjan kryer takime sensibilizuese me kryesit e NjQV-ve dhe me nj grup prfaqsuesish t familjeve bujqsore rezident n fshatrat e prkatse pr nevojn e nj menaxhimi t qndrueshm t siprfaqeve pyjore, q jan prdorur tradicionalisht nga trungjet familjare. Synimi yn sht ndrtimi i modeleve t pyllit t familjes, i cili do u nnshtrohet ndrhyrjeve nprmjet praktikave silvikulturore dhe atyre agro-pyjore q u prshtaten krkesave ekonomiko-jetsore t familjeve bujqsore dhe zhvillimit t pyllit n shtratin e tij natyror. Por,far sht pylli i familjes? Familjet q kan marr n prdorim tradicional siprfaqe pyjore nuk jan t mbshtetura me konsulencn e duhur profesionale dhe nuk jan t informuara pr t ardhurat periodike q prodhon hapsira e pyllit t tyre.Antart e familjes nuk kan njohuri t mjaftueshme pr metodat silvoteknike t shfrytzimit t pyllit dhe as mundsit pr nj menaxhim shumfunksionsh afatgjat t tij. Fuqizimi i ekonomive familjare t prdoruesve t pyjeve e kullotave ka filluar t bhetn komuna t veanta t rajonit Tiran-Durrs, nprmjet nxitjes s kultivimit t bimve mjeksorearomatike n tokat bujqsore t abandonuara ose n terrenet inkult. N kt drejtim nga Federata u mbshtetn 10 familje fermere me asistenc teknike dhe me far sherebeli t przgjedhur pr fillimin e fazs eksperimentale t kultivimit t ksaj bime shumvjeare n tokat e tyre. Pr menaxhimin e qndrueshm t burimeve

Durrs ka qnrehabiltitimi i terreneve pyjor t dmtuar, ku u hartuan dhe u zbatuan mini-projekte pr rehabilitimin shkall-shkall t terreneve toksor dhe t mjediseve pyjor q jan dmtuar masivisht prej fabrikave t imentos q gjenden prgjat brezit kodrinor paramalor t qytetit t Krujs me vlera t veanta kombtare, turistike, peizazhistike e shndetsore. N kt kuadr nga ana e shoqats DROJA-1 u zhvilluan veprimtari pyllzimi me llojet autokton q gjenden n mjedisin rrotull fabriks s imentos Tittan si sht ilqja (Quercus ilex), dafina (Laurus nobilis) etj. Po ashtu kemi asistuar n ndrtimin e fermave familjare , ku n komunn Shngjergj, t rrethit Tirankemi nj shembull t veant, i cili duhet propaganduar dhe publikuar n t gjitha shoqatat e vendit ton pr t vrtetuar me fakte se asgj nuk sht e pamundur t realizohet nse ekziston dshira, pasioni q mbshteten nga kmbngulja dhe vullneti i spikatur. Federata mbshteti me projekte dhe me asistenc teknike ndrtimin e ferms familjare t fermerit Kasm Skera n fshatin Parpuj, komuna Shngjergj. Ne jemi t bindur se, nuk mund t garantohet asnj ecuri e qndrueshme, pozitive dhe e plqyeshme pr komunitetin nse programet e filluar nga nj shoqat, planet e miratuar nga nj NjQV dhe projektet e hartuar nga nj Federat, nuk mbshteten me interesin dhe prkushtimin e duhur nga nismtart pr t ndryshuar gjendjen, pr t rivlersuar potencialet natyrore dhe pr t aktivizuar burimet njerzore ekzistuese. Kyi i suksesit qndron pikrisht ktu!

M dat 30.11.2013, Federata Rajonale e Pyjeve dhe Kullotave Komunale e Qarkut Lezh me mbshtetjen e CNVP-Shqipri, zhvilloi takimin vjetor pr analizn e puns s br mbi qndrueshmrin e Pyjeve dhe Kullotave Komunale t ktij qarku pr periudhn 2012 2013, si edhe pr mbajtjen e zgjedhjeve t radhs pr mandatimin e drejtuesve t rinj t Federats. N kt takim morn pjes kryetart e 17 Shoqatave t Prdoruesve t Pyjeve dhe Kullotave Komunale t rretheve Lezh, La dhe Mirdit dhe si t ftuar z. Tonin Ndreka, Shefi i Shrbimit Kshillimor, DSHP Lezh dhe z. Arjol Lila, prfaqsues i Federats Kombtare t Pyjeve dhe Kullotave Komunale. N pjesn e par t takimit, ku zj. Albana Lleshaj, N/ kryetare e Federats dhe njkohsisht relatore e ktij takimi, njohu t pranishmit me aktivitetet e kryera nga kjo Federat, ndr t tjera theksoi regjistrimin e pyjeve dhe kullotave t komuns Kthell n ZRPP, si komuna e par n qarkun e Lezhs, e cila ka kryer kt proes, sa kompleks por edhe t rndsishm dhe q duhet t shihen t gjitha mundsit q ky model t ndiqet edhe nga komuna t tjera t ktij qarku. Po ashtu aktivitete t tjera t rndsishme si takimet ndrgjegjsuese dhe trajnime t zhvilluara n 12 fshatra t qarkut Lezh t mbshtetura nga FKPKK (ILC) n lidhje me menaxhimin e qndrueshm t pyjeve dhe kullotave komunale, njohjen e roleve t aktorve n menaxhimin e qndrueshm t ktyre resurseve, mbrojtjen e pyjeve nga zjarri, krijimin e modeleve t pyllit t fermerit, lidhjen e katr kontratave midis prdoruesve tradicional t pyjeve dhe kullotave dhe komuns Kthell etj. Nj tjetr ngjarje e rndsishme, n t ciln FRPKK e Qarkut Lezh ka qn pjes, ishte edhe pritja e Simpoziumit t 15-t t IUFRO-s n ditn e tret t tij, n t ciln u prezantuan hapat e ndjekur pr regjistrimin e pyjeve dhe kullotave n ZRPP, si edhe demostrimi i modelit t pyllit t fermerit dhe rruga e ndjekur deri n finalizimin e kontrats s prdorimit midis fermerit dhe pushtetit lokal. M tej, takimi vazhdoi me pjesn e dyt t tij, me zgjedhjen e drejtuesve t rinj t Federats Rajonale t Pyjeve dhe Kullotave t Qarkut Lezh. Ku pas krijimit t komisionit t votimit, u vijua me propozimin e kandidaturave pr Kryetarin, K/kryetarin, Sekretarin dhe antart e Bordit Drejtues. Prpos faktit q zgjedhjet u zhvilluan normalisht dhe n mnyr korrekte, ajo q prbn nj moment t rndsishm ishte zgjedhja e tre femrave, ku ndr to zj. Albana Lleshaj (ing. pyjesh) u zgjodh Kryetare, znj. Gjelina Bacaj (agronome) N/kryetare dhe znj. Mrika Prgjonaj (teknike pyjesh) antare e Bordit Drejtues. Zgjedhja e tre femrave n vendimmarrje sht nj tregues i qart q dy projektet e Fuqizimit t Qndrueshm t Pylltaris Komunale, n t cilt shtjet gjinore kan zn nj vend t veant, kan dhn ndikimin e tyre pozitiv edhe pse Qarku Lezh nuk ka qn pjes e piloteve. Pra, me kto zgjedhje FRPKK e Qarkut Lezh ka tashm drejtues t rinj, si edhe sht prmbushur nj kriter i krkuar nga partnert/donatort tan ndrkombtar - i cili gjithashtu sht edhe kriter ligjor shqiptar - pr pjesmarrjen me 30% t femrave n vendimmarrje. Le t urojm q ky respektim i pjesmarrjes s femrave n vendimmarrje t ndiqet edhe nga Federatat e tjera homologe, e pse jo edhe n t gjith sektort dhe institucionet e vendit ton. Suksese Federats Rajonale t Pyjeve dhe Kullotave t Qarkut Lezh! Albana Lleshaj, Federata Rajonale e Pyjeve dhe Kullotave Komunale, Qarku Lezh

FKPKK

APPK

JETO GJELBR

KONFERENCA MBI NDRYSHIMIN KLIMATIK E KOMBEVE T BASHKUARA N VARSHAV MBAN QEVERIT N RRUGN DREJT MARRVESHJES KLIMATIKE 2015
Konferenca gjithashtu vendosi t krijoj nj mekanizm ndrkombtar pr tu siguruar popullsive m vulnerable mbrojtje m t mir ndaj humbjeve dhe dmtimeve t shkaktuara nga ngjarjet ekstreme t motit dhe ngjarjet e msymjeve t ngadalta sisht rritja e nivelit t deteve. Puna e hollsishme mbi t ashtuquajturin mekanizmi i Varshavs do t filloj vitin tjetr. Ulja e emetimeve nga shpyllzimet Marrveshjet e dits s sotme prfshin nj grup t rndsishm vendimesh mbi mnyrat e ndihms s vendeve n zhvillim pr reduktimin e emetimeve t gazrave me efekt ser nga shpyllzimet dhe degradimi i pyjeve, t cilat prllogariten n rreth nj t pestn e t gjitha emetimeve t gjeneruara nga njeriu. Marrveshja mbi REDD+ (Reduktimin e Emetimeve nga Shpyllzimet dhe Degradimi i Pyjeve) sht kthyer n fuqi srish nga zotimet pr financimin e 280 milion dollarve nga SHBA, Norvegjia dhe Mbretria e Bashkuar. Presidenti Korolec tha: Jam krenar pr kt arritje konkrete. Ne jemi t gjith t vetdijshm mbi rolin qndror q luajn pyjet si fiksues karboni, stabilizues t klims dhe streh pr biodiversitetin. Prmes negociatave tona, ne kemi dhn nj kontribut mjaft t madh pr ruajtjen dhe prdorimin e qndrueshm t pyjeve, prej nga do t prfitojn njerzit q jetojn n brendsi dhe prreth tyre dhe njerzimi dhe planeti n trsi. Jam krenar q ky instrument u quajt Kuadri i Varshavs pr REDD. Progres i mtejshm n ndihm t vendeve n zhvillim N Varshav u miratua nj pik referimi, pasi 48 prej vendeve m t varfra t bots finalizuan nj set planesh gjithprfshirs q trajtojn ndikimet e pashmangshme t ndryshimit klimatik. Me kto plane, vendet mund t vlersojn m mir ndikimet e menjhershme t ndryshimit klimatik dhe se far atyre u nevojitet n rrugn e mbshtetjes pr tu br m fleksibl. Vendet e zhvilluara, duke prfshir Austrin, Belgjikn, Finlandn, Francn, Gjermanin, Norvegjin, Suedin dhe Zvicrn kan paguar (apo jan zotuar) 100 milion dollar pr tia shtuar Fondit t Adaptimit, i cili tani ka filluar t financoj projekte kombtare. Qeverit e prfunduan punn mbi Qndrn e Teknologjis s Klims dhe Rrjetin (CTCN), kshtu q ajo mund ti prgjigjet menjher krkesave nga vendet n zhvillim pr kshilla dhe asistenc pr transferimin e teknologjis. CTCN sht e hapur pr bashkpunim dhe inkurajon vendet n zhvillim t prcaktojn pikat fokale pr prshpejtimin e transferimit t teknologjis. Veprimtaria mbi klimn n t gjitha nivelet COP19 ka qn nj vitrin pr veprimtarin klimatike nga bizneset, qytetet, rajonet dhe shoqria civile. Sekretariati i UNFCC gjithashtu festoi Momentin pr Ndryshim t tij vjetor. Prve ksaj, Momenti pr Ndryshim ndrmori nj nism t re me fokus mbi kontributet me an t informacionit dhe sektorit t teknologjis pr t ulur emetimet dhe rritur kapacitetin e adaptimit. Vala e veprimit po prfshin t gjitha nivelet e shoqris. T gjith aktort e rndsishm erdhn n COP19 pr t treguar jo vetm at q ata kan br, por t mendojn se far ata mund t bjn m tepr. Vitin tjetr sht gjithashtu koha q ata ti kthejn idet n zotime konkrete t mtejshme tha zonja Figueres. Samiti i Nju Jorkut 2014 N Varshav, Sekretari i Kombeve t Bashkuara Ban Ki-moon prsriti ftesn e tij pr t gjitha qeverit dhe drejtuesit nga financa, biznesi, qeverit lokale dhe shoqria civile pr nj samit klimatik n Nju Jork m dt. 23 Shtator 2014. Ky do t jet nj samit zgjidhjesh, komplementar me negociatat e UNFCC. Ju krkoj t gjith atyre q do t marrin pjes t sjellin guxim dhe lajme t reja dhe veprim. Deri n fillim t vitit 2015, ne kemi nevoj pr ato premtime pr t arritur veprim real t mjaftueshm pr t mbajtur posht dy gradve rritjen e temperaturs, ashtu si edhe sht pranuar ndrkombtarisht tha ai. Mbledhja e radhs e UNFCC e Grupit t Puns Ad Hoc mbi Platformn Durban do t zhvillohet n Bon t Gjermanis nga dt. 10 14 Mars 2014.

GSHTENJA

Miftar LOKAJ (inxhinier CNVP-zyra Pej Kosov ) Gshtenja e but (Castanea sativa) sht njra prej fruteve t para pyjore t ciln njeriu e ka prdorur si ushqim. N rajonin e Mesdheut dhe n Evrop sipas historianve,gshtenja ka filluar t prhapet prmes Greqis. gshtenja radhitet n familjen e ahut dhe dushkut. Rritet deri 25 m lartsi, krijon kurort plot, n vit mund t prodhoj deri n 200 kg fruta. Arrin vjetrsin mbi 500 vjet mosh. Specialistt e botaniks gshtenjn e klasifikojn n grupin e pemve, por pr shkak t mnyrs dhe vendit ku rritet, ajo radhitet t drurt pyjor. Tek ne, gshtenja kryesisht formon grumbuj t pastr, por ajo mund t gjendet edhe n bashksi me bungn e shkozn. Areali i saj sht n toka acide pa glqere dhe nuk e duron shum lagshtirn. Lulzon n fillim tQershorit, ather kur flett e saj zhvillohen krejtsisht. Frutat jan ngjyr kafe, n siprfaqe jan t lmuar dhe t shklqyeshme n form pak a shum gjysm sfere ose n form pllakore t rrumbullakuara, t cilat piqen n fillim tTetorit, ndrsa jan t mbshtjella n boe (zhguall) n t ciln gjenden nj deri n tri kokrra, e n raste t veanta edhe m tepr. Origjina Druri i gshtenjs ka qen i njohur n Kin dhe Japoni para se Romakt ta sillnin n Evrop. Gshtenja t pjekura jan shitur rrugve t Roms n shekullin 16, sikurse sot q shiten gjat dimrit npr rrugt e shum qyteteve t Evrops. Druri me i vjetr i quajtur Njqind kuaj gjendet n pyjet Etna t Siilis dhe supozohet q sht i vjetr prej 2000-4000 vjet. N t kaluarn sikurse e edhe sot, frutat nga gshtenja jan prdorur t pjekur dhe t zier, por gshtenja mund qrohet (hiqet lkura) dhe t hahet e pa pjekur edhe pse nuk preferohet pr arsye shndetsore dhe pikrisht pr kt rekomandohet prpunimi prmes energjis termike (pjekje, zierje etj.) e pastaj t konsumohet. Gshtenja sht ushqim me arom karakteristike dhe shije pak t mbl me nj gam t gjer t prdorimit n gatim. Nga gshtenjat e bluara punohet ekstrakt si zvendsim i kafes. Nga mjalti i gshtenjs sht punuar rakia e mjaltit. Gshtenja mundet q t thahet dhe t bluhet n miell, i cili pastaj shfrytzohet pr gatimin e buks, mblsirave, biskotave, akulloreve, pastave, okollatave, etj. Buka e gatuar nga mielli i gshtenjs mund t prdoret pr ushqim deri n dy jav!! Vetit shruese t Gshtenjs Prve shijes specifike, gshtenja nga ushqimet e tjera dallohet pr nga vetit e saj mjeksore. Nga poleni i gshtenjs, prodhohet nga blett mjalti i njohur i gshtenjs, i cili ka ngjyr kafe t errt. Fruti i gshtnjs ka shum kalori, ai i jep trupit energji dhe minerale, sht i mir pr tonin e muskujve dhe ka veprim antiseptik dhe po ashtu mund t prdoret pr trajtimin e reumatizmit. Fruti i gshtenjs pr shkak t prmbajtjes me element me veti shruese, n farmaceutik prdoret pr prodhimin e medikamenteve, kryesisht pr shrimin e smundjeve venoze. Nga flett e gshtenjs prodhohet po ashtu aji pr shrimin e astms dhe smundjeve bronkiale. Fruti i gshtenjs sht pjesa m me vler q i jep rndsi t veant; Prbrja e tij sht: niseshteja, rreth 44 %; sheqer 25,4 %; proteina afrsisht 6 %, yndyrna rreth 2 %, gjithashtu fruti i gshtenjs prmban edhe vitaminat: B1, C. K dhe nj sasi t kriprave minerale. Vlera kalorifike e gshtenjs sht e lart, nj kg fruta gshtenje t freskta ka 230 kalori, ndrsa t that ka 350 kalori. Gshtenjat e freskta prmbajn 48 - 56 %

(Varshav, 23 Nntor 2013) Konferenca e Ndryshimit Klimatik e Kombeve t Bashkuara n Varshav prfundoi t Shtunn, duke i mbajtur qeverit n rrugn drejt nj marrveshje universale klimatike n vitin 2015 dhe duke prfshir vendime t reja t rndsishme q do t ulin emetimet nga shpyllzimet Varshava ka vendosur nj udhrrfyes pr qeverit q t punojn mbi nj draft-dokument t nj marrveshje klimatike universale. Kshtu ajo do t paraqitet mbi tavolin n konferencn e ardhshme mbi Ndryshimin Klimatik t Kombeve t Bashkuara n Peru. Ky sht nj hap domethns pr t arritur nj marrveshje finale n Paris n vitin 2015 tha Marcin Korolec, President i konferencs s COP19 (COP-konferenca e palve). N kontekstin e 2015, vendet vendosn t fillojn apo intensifikojn prgatitjet e brendshme pr kontributet e synuara kombtare t tyre drejt asaj marrveshjeje, e cila do t hyj n fuqi nga viti 2020. Palt q jan gati pr t br kt gj do t dorzojn plane t qarta dhe transparente mjaftueshmrisht prpara COP 21, n Paris dhe deri n tre mujorin e par t vitit 2015. Shtetet gjithashtu zgjidhn mbylljen e hendekut t ambicies t para-2020 duke intensifikuar punn teknike nprmjet workshopeve dhe rritjen e mundsive pr ndarjen e informacionit. Gjithashtu puna do t intensifikohet prmes angazhimeve m t shpeshta t Ministrave me an t mjeteve t Dialogjeve Ministrore. Ne kemi par progres esencial. Por, le t jemi prap t qart q ne jemi dshmitar t ngjarjeve ekstreme t motit gjithnj e m t shpeshta dhe t varfrit dhe grupet vulnerable po e paguajmmimin tashm tha Christiana Figueres, Sekretarja e Prgjithshme e Konvents Kuadr t Kombeve t Bashkuara mbi Ndyshimin Klimatik. Tanim, qeverit dhe veanrisht vendet e zhvilluara duhet t kthehen tek detyrat e tyre t shtpis, kshtu q ato mund t vendosin planet e tyre mbi tavolin para konferencs s Parisit tha ajo. Prve ksaj, qeverit ofruan m shum qartsi mbi mobilizimin e financave pr mbshtetjen e veprimtarive n vendet n zhvillim pr t ulur emetimet dhe pr tiu prshtatur ndryshimeve klimatike. Kjo prfshin krkesn ndaj vendeve t zhvilluara pr t prgatitur dorzime dyvjeare n strategjit prditsuara dhe qasjet e tyre pr t prshkallzuar financimin prgjat 2014 2020, e plotsuar nga nj vendim pr t mbajtur nj skedul t ngjashme t dialogjeve ministrore t nivelit t lart mbi financat. Mbledhja e Varshavs gjithashtu rezultoi n shpalljet konkrete t kontributeve t ardhshme t financave t klims publike pr t mbshtetur veprimtarit n vendet n zhvillim, duke prfshir Norvegjia, Mbretria e Bashkuar, Bashkimi Europian, Shtetet e Bashkuara, Republika e Kores, Japonia, Suedia, Gjermania dhe Finlanda. Ndrkoh, Bordi i Fondit t Klims s Gjelbr sht pr nisjen e proesit t mobilizimit t burimeve fillestare sa m par t jet e mundur dhe vendeve t zhvilluara iu krkuan kontribute ambicioze n koh deri n konferencn e 20-t t palve (COP20), n Dhjetor t vitit t ardhshm pr t mundsuar nj operacionalizim efektiv.

uj, proteina 3%, 45% karbohidrate dhe sasi t vogla t mineraleve. Gshtenjat e thata prmbajn uj 10%, 5% proteina, yndyrna 3%, 80% karbohidrate, 2 mg hekur, kalcium 52 mg , 90 mg fosfor, 19 mg sodium dhe kalium. Gshtenjat nuk prmbajn kolesterol, prmbajn shum pak yndyrna t pangopura. Mbledhja e Gshtenjs Kt vit ka pas frute t mjaftueshme t gshtenjs n pyje. Kur nisni t mblidhni gshtenja mos harroni qte merrni me vete thas dhe mjete t tjera adekuate pr mbledhjen e gshtenjave, si jan shportat e ndryshme dhe kuka pr nxjerrjen e gshtenjave nga boa (kuka sht nj mjet pune i punuar nga druri n form t nj ekani n t polet e mpreht dhe punohet nga banort e zonave ku kultivohet gshtenja). Mos harroni te merrni edhe ushqim e uj me vete sepse konsumimi i ushqimit n natyr ka shije t veant. Vishuni me rroba sportive dhe kpuc terreni dhe pritni ditn me diell e nisuni. Parimisht prpiquni q t mblidhni gshtenja sa m t mdha sepse ato jan m t shijshme. Mos provoni q bon ta hapni me duar sepse do t lndoheni nga gjembat e saj. M s miri sht t keni nj dru n form ekani kuk, por edhe shkelmimi me kmb mund t na kryej pun pr nxjerrjen e frutave nga boa. Kujdes kur uleni pr t pushuar nn hijen e kndshme t gshtenjs

se mos zini prfund ndonj bogshtenje se mund t lndoheni nga gjembat e saj. Fruti i gshtenjs sht i mbshtjellur me bo (zhguall) me gjemba, t cilat nuk jan aspak t kndshme pr lkurn e njeriut Zoti i krijoi nj mbrojtje t prsosur frutit t gshtenjs. Kujdes kur shkundni drurin e gshtenjs me lmeza (dru i gjat i holl, i drejt pa deg q nga banort prdoret pr t shkundur degt e pemve arrore nga t cilat bien frutat n tok), mbani nj ksul t thjesht, s paku, dhe mos shiko lart sepse mund tju godas ndonj kokrr apo ndonj boe n sy e tju shkaktoj lndime serioze. Nga prvoja gshtenjat me ngjyrkafe terrt jan m t mirase ato me ngjyr t elt sepse ato kan qn n diell dhe kan shije m t mbl. Blerja Kur blini gshtenja provoni q t blini gshtenja t mdha, me ngjyre kafe t errtshklqyese, pa vrima sepse ato me vrima ekziston mundsia t jen t atakuar nga insekte dhe me larva t llojllojshme. Ato kur i peshoni n dor pesha e tyre duhet t prputhet me madhsin e tyre. Kushtet e mjedisit pr ngritjen e plantacioneve t gshtenj Gshtenja sht e peme zonave t ngrohta dhe i takon bimve heliofite q kan nevoj pr shum drit. Gshtenjs s but i prgjigjet m s miri klima mesdhetare dhe klima e but kontinentale me temperatur mesatare prej 11-15C. Prodhimi m i suksesshm sht i mundur n temperatur 26C deri 37C sepse temperatura m t larta se 37C dhe m e ulet se 26C pamundsojn frutzimin. Uji Uji sht shum i rndsishm n periudhn e zhvillimit t lules, lulzimit, fillimit t formimit t

FKPKK

APPK

7
frutave dhe gjat kohs s zhvillimit rritjes s tyre. Pr rritjen dhe zhvillimin e mir t pems duhet t kryhet ujitja gjat gjith kohs s kultivimit . N periudhn e mbjelljes s fidanve, duhet t sigurojm t paktn 60 litra uj t shprndara n tri periudha kohore me nga 20 litra. Mirmbajtja e plantacionit Kryhet kultivimi n mes t radhve me fidan me kultivator adekuat, pastaj kryhet prashitja n afrsi t fidanve me shat duke imtsuar shtresn e toks n nj thellsi prej 5-7 cm. Prashitjen e bjm pas ujitjes n mnyr q tmos krijohet korja e toks, e cila mundson humbjen e shpejt t lagshtis. Prashitja e fidanve t gshtenjave kryhet n ver kryesisht nga fundi i korrikut, n varsi t kushteve atmosferike dhe reshjeve. Prashitja nuk duhet t bhet pas gjysms s Gushtit, pr shkak se ajo do t krijoj kushtet pr zgjatjen e sezonit t rritjes dhe zhvillimit t fidanve t gshtenjs, kshtu q druri i fidanve nuk do t arrij q te piqet-drunjzohet dhe rrezikohen nga t ftohtit e hershm. Krasitja e degve t gshtenjs bhet vetm n kohn e pushimit t vegjetacionit. Prodhimi i fidanve Fidant e gshtenjs prodhohen n mnyr gjenerative (mbjellja e frutave-boave q prmbajn nj ose m shum frute farore) dhe vegjetative (kalema). Para mbjelljes n nj vend t caktuar bhet rregullimi i sistemit rrnjor me rast shkurtohet 1/3 e rrnjve. Koha dhe teknika e mbjelljes gshtenjs Gropa pr mbjellje duhet t jet pak m e madhe (70-80 ose 100cm thellsi). sht e nevojshme pr t siguruar sasi t mjaftueshme t humusit. Dheut me t cilin mbulohet gropa rreth fidanit sht mir q ti shtoni 2kg plehra komplekse (NPK 00:15:30). Distanca e mbjelljes duhet t jet e mjaftueshme pr ushqyerjen dhe punimin e toks rreth fidanit pr zhvillimin maksimal t kurors dhe lvizjen m t leht t makineris pr kryerjen e punve n kultivimin e drurve t rinj t gshtenjs. Rezultatet m t mira jan evidentuar tek mbjellja e fidanve nform trekndshi barasbrinjsh. Mbjellja n vjesht jep rezultate m tmira, bimt nuk kan nevoj q t ujiten, por atyre vetm ju grumbullohet dheu rreth trupit n form kupe (n lartsi 15 cm) dhe kshtu qndrojn deri ne pranver. N t njjtn mnyr e bjm edhe mbjelljen dimrore. N qoft se mbjelljen e kryejm n pranver, rreth do fidaniduhet br nj hink me gyp n mnyr q ti ujitim me 8-10 litra uj. Kur toka absorbon ujin, pjesn rreth drurit e mbulojm me dhe ose me pleh t djegur n trashsi prej 4-5 cm. Mbledhja dhe ruajtja e frutave te gshtenjs N Tetor drurt me frute mund t shkunden lehtsisht, ose frutat lihen qt bien vet nga pema. Boat me fruta grumbullohen n grumbuj dhe lihen disa dit, n mnyr qgshtenjat t nxirrenm leht nga boat. Frutat e mbledhura nn pemt e gshtenjs, jan t njohura me emrin pikla, nga boat e tyre q jan t pjekura dhe t shijshme pr tu ngrn. Ruajini ato n vende t freskta deri n 2 jav. Nse n disa gshtenja shfaqen vrima, hiqini dhe hidhni se prndryshe do tju dmtohen t gjitha gshtenjat n grumbull. Frutet, t cilt grumbullohen n depo n lagshti relative t ajrit prej 80% dhe temperatur prej 0C mund t ruhen pr prdorim deri n dy-tre muaj. Tradicionalisht gshtenjat ruhen ne kotar, t cilat punohen me fier (Pteridium aquilinum) i cili shtrohet n tok n nj shtres t konsiderueshme sa pr t shkputur lidhjen me dheun e pastaj hidhen boat e pa hapura me fruta t gshtenjs mbi t dhe prsri mbulohen me nj shtres t fierit. Mbi kt shtres hidhet gjethi i gshtenjs apo i llojeve tdushqeve. Ato mund t qndrojn gjat deri n pranver t pa dmtuara. Gshtenjat e nxjerra nga boa nuk bn qt ruhen n kotar.

JETO GJELBR

STUDIMI N KOMUNAT GJINAR, KAJAN DHE TREGAN (ELBASAN)

Prfundimet kryesore t studimit pr periudhat historike t vendosjes s kufijve midis fshatrave, organizimet e hershme brenda fshatit dhe traditat n prdorimin e pyjeve/kullotave Bazuar n kto aspekte t veanta t traditave, n organizimet fshatare apo tpronsis mbi tokn dhe resurset, jemi prpjekur t rindrtojm fazat sa m t hershme t zhvillimit t pronsis mbi tokn.Prona e prbashkt komunale e toks, megjithse sht nj sistem i lashtpronsie, u pasqyrua qart n ligjin fshatar bizantin 7 dhe n formn e mbeturinave, ku m t gjalla e ku me t zbehta sht ruajtur deri n shekullin e kaluar n shumvende t Europs. Gjurmimet nga t dhnat arkivore, nga burime t ndryshme historike, si dheintervistat me t moshuar dhe gojdhnat q prputhen me fakte reale, tregojn se t tilla tradita jan ruajtur edhe n komunat q merren n studim deri n fillimet eshekullit XX. 1. Nga materialet e mbledhura n Gjinar dhe n fshatrat kufitare, del se gjurmt m thershme atje, jan ato q dshmojn pr zotrimin e prbashkt t malit, jo nga nj fshat, por nga t gjith fshatrat q ndodheshin n kt territor s bashku. Ne u njohm me nj fakt qdshmon pikrisht pr fazn kur merrte fund ky zotrim i prbashkt i malit. sht fjala pr tregimin lidhur me toponimin Qafa a Burret (e burrave): burrat mblidhen t ndajn malin q u prkiste bashkarishtdisa fshatrave. Gojdhna prmend burrat e Shushics, Lleshanit, Shelcanit e t tjer. 2. Pr fazn q pason, gjendja sht shum m e qart. Fshatrat qekzistojn sot dhe q n shumicn e tyre ekzistonin si fshatra m vehte, q n gjysmn e par t shekullit tXV, kan secili nj territorme kufinj t caktuar qart. I tr zhvillimi historik i tyre provon sefshati si bashksi shoqrore e dispononte plotsisht kt territor, duke e prdorur sipas nevojave t prbashkta, duke i mbrojtur kufijt e tij, duke mos lejuar vendosjen e t ardhurve pa plqimin e bashksis. 3. E para pjes e territorit t fshatit q kthehet plotsisht n pron private sht pjesa e trojeve t banesave dhe e kopshtijeve pran tyre. Ktotroje mund t jen t prmbledhura duke formuar nj fshat t prqendruar n nj ose dy lagje, si ka qn psh. Gjinari rreth viteve'20, Lleshani aty nga fundi i shekullit t XIX, por mund t jen edhe t prhapura me grumbuj shtpish larg njra-tjetrs, por gjithnj brenda kufijve t territorit t tij si fshat. T till jan sot shumica e fshatrave t komuns Gjinar dhe disa nga fshatrat e Treganit. 4. Pjesa e toks s punuar, si dhe t asaj pyjore n afrsi t fshatit qprdorej pr kullota e dru zjarri, ka qn pr shum koh n nj gjendje kalimtare: sa koh ishte e mbjell apo ushtrohej aktivitet si korrje bari apo krasitje gjethi ajo trajtohej si private, pasi mblidhej prodhimi kthehej n shfrytzim kolektiv si kullot. 5. Fshati ishte i organizuar, si nga pikpamja politike (kuvendi, kshilli i pleqve) ashtu edhe nga pikpamja ekonomike, me rregulla t qarta prt gjitha format e pronsis (kallauzi, polaku). Organet drejtuese influenconin si n realizimin e t drejtave t do familje, ashtu edhe nrealizimin e detyrimeve q ata kishin. 6. Nuk sht e sigurt nse bheshin rindarje me familjet q vendoseshinrishtaz n fshatra. N lidhje me marrdhniet me t ardhurit e rinj n fshat, krkon shpjegim fakti q edhe pse ndo fshat t vjetrit din t tregojn me qartsi, se jo t gjitha fiset ose familjet jan vendas, dijnet caktojn edhe se cilt jan t ardhurit, prej nga kan ardhur, n tokat bujqsore pr drithra nuk kan prona vetm familjet e vjetravendase, por edhe t ardhurit. Bie fjala, n Gjinar n 7 familjet m t vjetra vetm 4 jan vendase, por ata t gjith kan patur toka

tpunueshme n pjesen e vrrinit. Pr m tepr tregohet me saktsi se vijat e ujit pr ujitje ndaheshin pr t gjith fshatin n 24 pjes dhe rindarja e fundit pr rradhn e ujitjes sht vendosur n vitin 1922. 7. Vrrini i do fshati ka qn nj kullot dimrore e prbashkt q nuksht kthyer n tok buke njhersh i tra. N fshatrat e Shpatit t siprm n t folurn e sotme, fshati prdor pa dallim fjalt "vrrishte"dhe "tokat e buks", por vet fakti q ato thirreshin dikur vrrishtetregon se ishin toka t pa mbjella, pyje lisi, shkurre t ndryshme e kullota q prdoreshin kryesisht si kullota dimrore. Me sa tregon vetproesi i zhvillimit, kto toka prbnin rezervn e fshatit pr tok bukedhe vetm nj pjes e vogl e tyre mbilleshin do vit. Praktikohej pra nj bujqsi ekstensive, por me rritjen graduale t fshatrave dheme shtimin e popullsis, e cila nga shekulli i XIX n shekullin e XXpothuajse sht trefishuar, rritej vazhdimisht nevoja pr toka buke dhe kshtu n vrrishtet rritej vazhdimisht nevoja per toka buke dhekshtu n verrishtet sa vinte e shtoheshin siprfaqet e tokave t mbjella. Kjo solli q arat u larguan nga shtpia dhe ather pr lehtsi fshatart filluan t ngren nga nj ndrtes t prkohshme pran tokave q punonin. N kto vende u krijuan brthamat e lagjeve ekzistuese dhe kshtu fshatrat morn njfizionomi t re, u bn mjaft t shprndara, ashtu sikurse i shohim edhe sot. Nerekun e par t shekullit ton, ka ndodhur q fshatart e varfr t shisnin tokn e tyre, por antarsin n malin e prbashkt nuk mund ta shisnin. Ata q e blenin apo q e prvetsonin me dhun ishin bejlert,por kta bejler nuk kan mundur t shtijn n dor t gjith pasurin e fshatit dhe sidomos pronn e prbashkt t tij, (malin, vrrinin, ujrat, pyjet etj.), prandaj struktura e ktyre fshatrave pati mbetur e nj bashksie t lir fshatare. Kjo tregon s dshira e fshatarve pr t ruajtur kohezionin dhe autonomin e zons s tyre ka qn e fort dhe faktori kryesor pr ruajtjen e ktij kohezioni ishte prona fshate. 8. Vet mnyra e prdorimit t tokave t punueshme ruante deri diku karakter shoqror, sepse pr shum shtje n lidhje me ciklin e punve stinore, e vendoste bashksia fshatare, psh. pr t caktuar radhn e kulturave bujqsore, pra at q thirret qarkullim bujqsor, pr t caktuar kur do t fillonte lrimi i tokave apo kur do t fillontembjellja etj. 9. Prpjekjet pr t shtrir pronat feudale edhe mbi fshatrat e Shpatit t Siprm, nuk kane munguar, por si argumentohet me fakte historike n anekset e ktij studimi, kto nnshtrime kan qn t pjesshme e t prkohshme dhe s'kan mundur t prmbysin strukturn e vjetr t ktyre bashksive fshatare t lira. Prova m e fort pr kt q mund t merret edhe si kriter, sht ekzistenca e prons s prbashkt mbi malin, pyjet, ujrat, etj. q n kt zon arriti e gjallpothuaj deri n mes t shekullit ton, me

ndarjen e prons sprbashkt fshate t tyre. 10.Prsa i prket madhsis s vendbanimeve t fshatrave t Shpatit, mund t themi se nga shekulli i XV ato nuk kishin ndonj dallim t dukshm nga madhsia e fshatrave n krahinat prqark si ermenika e Vra. Numri mesatar i shtpive pr fshat ishte 20, kurse fshatrat mt mdhenj, n Shpatin e Siprm ishin t rrall, si psh. Pashtreshi me31 shtpi. N shekullin e XVI fshati m i madh del Valeshi me 106 shtpi. (t dhnat pr popullsin n fshatrat e Shpatit n periudha tndryshme historike jepen n aneksin e studimit). 11.Pas lufts s dyt botrore, proesi i shndrrimit ka qn i ndryshm nga ai i shekullit t kaluar, ndryshoi jo vetm terreni agrar, dmth. pjesa e punuar, por edhe terreni natyror. Izolimi i vendit dhe mohimi apo ngushtimi i t drejts s levizjes pr fshatart, bri q popullsia n kto zona t rritejme ritme shum t shpejta, shoqruar kjo edhe me rritjen e presionit mbiresurset natyrore. Pr t mbijetuar (sigurimi i produkteve bujqsore baz) u rrit rreth 3 her siprfaqja e toks bujqsore, duke shtrir tokatbujqsore n pjest e papunuara t ish vrrinit, qoft duke hapur toka n veroshet apo n pjes t ndryshme t pyllit e kullots, shum shpesh edhe me pasoja t parikthyeshme ekologjike. 12. Shtetzimi i pyjeve dhe kullotave dhe ndarja e tyre nga territori ekonomiko - social i fshatit (t ardhurat nga shfrytzimi i pyjeve t larta asnjher nuk iu kthyen banorve vendas, vendimet se kur dhe kush do t shfrytzonte pyllin merreshin pa marr mendimin e fshatareve) influencoi n shuarjen graduale t traditave (t drejtat dhe detyrimet) sidhe n rritjen e prdorimeve abuzive, duke e par pronn shtetrore sipron t askujt. 13. Kjo politik prjashtuese e centralizuese influencoi n degradimin e resurseve, si n tokat bujqsore (tokat e reja t hapura n vende t paprshtatshme, q aktualisht jan t refuzuara nga fermert dheprbjn zonat m t eroduara), ashtu edhe n pyjet dhe kullotat, m etheksuar kjo n zonat n afrsi t fshatit, por q po ecn me ritme tshpejta edhe n zona m t largta. Kjo pr faktin se edhe aktualisht Drejtoria e Shrbimit Pyjor t rrethit i autorizon subjektet q punojn prshfrytzimin e pyjeve q t shfrytzojn pyje n malin e Bukanikut dhe t Munells (aktualisht pyje shtetror) pa u konsultuar me banort q historikisht e kan patur n prdorim kt mal (fshatart e Shushics, Shelcanit, Gjinarit, Pashtreshit, Zavalins). 14.Vazhdimi i politikave q nuk prputhen me traditat, mbart rrezikun epamundis s menaxhimit, pasi fshatart n kto kushte bjn sikurpranojn rregullat e shtetit dhe veprojn n mnyr tjetr (kupto kufijt midis fshatarve dhe fshatrave). Kjo mund t oj edhe n humbjen e traditave pr prdorimin multifunksional t pyjeve, tradita t vlefshme sin mbarshtrimin e qndrueshm, ashtu edhe n ruajtjen e vlerave peisazhistike t zonave fshatare.

Po afron koha e prshtatshme pr mbjelljen e fidanve pyjor! Ju njoftojm se disponojm fidan t llojeve t ndryshme si m posht: Zeman Lalaj n Vlor disponon 5000 fidan bredhi me lartsi 1.5 metr, 2000 fidan pishe t zez me lartsi 15 -2.5 metr, si dhe 40 mij fidan t llojeve t ndryshme. Pr do sqarim t mtejshm jeni t lutur t kontaktoni n numrat e telefonit +355 69 21 23 919, dhe +355 332 22 843. N fidanishten e Z. Florin Torba n Peshkopi ka fidan standart pr mbjellje n vjesht Arr 2 vjeare 4000 cop, Gshtenj 2 vjeare 4000 cop, Bli dekorativ 1.5 m mbi 1000 cop. Kontaktoni me Z. Florin Torba n numrin e telefonit: +355 68 34 01 378. Haxhi Mani nga Muhurri i rrethit Dibr, 12 km larg qytetit t Peshkopis disponon fidan sherebele t cilt bhen gati pr mbjellje para dats 20 Shtator. T interesuarit jan t lutur t kontaktojn me Z. Haxhi Mani n numrin e telefonit +355 68 64 69 360.

NJOFTIM

FKPKK

APPK

JETO GJELBR

UN CLIMATE CHANGE CONFERENCE IN WARSAW KEEPS GOVERNMENTS ON A TRACK TOWARDS 2015 CLIMATE AGREEMENT
We have seen essential progress. But let us again be clear that we are witnessing ever more frequent, extreme weather events, and the poor and vulnerable are already paying the price, said Christiana Figueres, Executive Secretary of the UN Framework Convention on Climate Change (UNFCCC). Now governments, and especially developed nations, must go back to do their homework sothey can put their plans on the table ahead of the Paris conference, she said. In addition, governments provided more clarity on mobilizing finance to support developing country actions to curb emissions and adapt to climate change. This includes requesting developed countries to prepare biennial submissions on their updated strategies and approaches for scaling up finance between 2014 and 2020. The Warsaw meeting also resulted in concrete announcements of forthcoming contributions of public climate finance to support developing nation action, including from Norway, the UK, EU, US, Republic of Korea, Japan, Sweden, Germany and Finland. Meanwhile, the Green Climate Fund Board is to commence its initial resource mobilization process as soon as possible and developed countries were asked for ambitious, timely contributions by COP20, in December, next year, to enable an effective operationalization. Cutting emissions from deforestation Todays agreements included a significant set of decisions on ways to help developing countries reduce greenhouse gas emissions from deforestation and the degradation of forests, which account for around one fifth of all human-generated emissions. The Warsaw Framework for REDD+ is backed by pledges of 280 million dollars financing from the US, Norway and the UK. President Korolec said: I am proud of this concrete accomplishment. We are all aware of the central role that forests play as carbon sinks, climate stabilizers and biodiversity havens. Through our negotiations we have made a significant contribution to forest preservation and sustainable use which will benefit the people who live in and around them and humanity and the planet as a whole. And I am proud that this instrument was named the Warsaw Framework for REDD+. Further progress in help for developing nations In Warsaw, a milestone was passed after 48 of the poorest countries of the world finalized a comprehensive set of plans to deal with the inevitable impacts of climate change. With these plans, the countries can better assess the immediate impacts of climate change and what they need in the way of support to become more resilient. Developed countries, including Austria, Belgium, Finland, France, Germany, Norway, Sweden, Switzerland have also paid or pledged over 100 million dollars to add to the Adaptation Fund, which has now started to fund national projects. Governments completed work on the Climate Technology Centre and Network (CTCN) so that it can immediately respond to requests from developing countries for advice and assistance on the transfer of technology. The CTCN is open for business and is encouraging developing countries to set up focal points to accelerate the transfer of technology. Climate action at all levels COP19 has been a showcase for climate action by business, cities, regions and civil society. The UNFCCC secretariat also celebrated its annual Momentum for Change lighthouse activity awards for climate actions that demonstrate positive results through innovative finance, by women and the urban poor. In addition, Momentum for Change launched a new initiative focusing on contributions by information and technology sector to curb emissions and increase adaption capacity. A groundswell of action is happening at all levels of society. All major players came to COP19 to show not only what they have done but to think what more they can do. Next year is also the time for them to turn ideas into further concrete action, Ms. Figueres said. 2014 New York Summit and next UNFCCC meeting In Warsaw, UN Secretary General Ban Ki-moon reiterated his invitation to all governments, and leaders from finance, business, local government and civil society, to a climate summit in New York on 23 September 2014. This will be a solutions summit, complementing the UNFCCC negotiations. I ask all who come to bring bold and new announcements and action. By early 2015, we need those promises to add up to enough real action to keep us below theinternationally agreed two degree temperature rise, he said. The next UNFCCC meeting of the Ad Hoc Working Group on the Durban Platform is to take place in Bonn from 10 to 14, March, 2014.

The right is responsibility!

(On the occasion of 11December International Mountain Day) National Federation of Communal Forests and Pastures The challenge which we are faced in moving toward the sustainable management and use of forest and pastures resources, as well restoration of several of huge environmental damages, caused during the last 6 - 7 decades, deals with the rights of property and use. Degradation and impoverishment of the soil has been deeper when the rights of property and use have been unclearly defined and when neither the state nor the local community have not been willing to support and deal for the rights and obligations, based on customs and traditions as well on the transfer based on the law. Apart of a small forest and pastures area returned to the former owners - and this with a lot of difficulties after '90s, the other part, so far, remained state property. Less than 10% of the forest area is judged to be private property prior 1945, against the fact that undocumented custom rights are strong and reconfirmed in more than 30% in traditional ownership that the village recognizes broadly, especially in north and northeast part of the country. The agrarian reform and land privatization in rural areas has remained limited only for the agricultural land. This has discriminated the country's rural areas. The lowland area, mainly composed of agricultural land is totally privatized, giving to the peasant the possibility to have a farm about twice bigger than the peasant living in rural areas that in most part of territory are part of the state forest and pastures fund. Wrong policies of deforestation and conversion of pastures into agricultural land have led to drastically decrease of forest and pastures area surrounding villages. The difference is quite big in disfavor of forest. The mentioned changes, growth of population and obscurity of legal framework, make that insecurity of property to be presentat all categories of land use, including about 30% of the agricultural land, as well as all forests and pastures given to communes' ownership, especially in terms of economic activities in forests and pastures, as well as initiatives of Forest and Pastures Users Associations' market. The rights, which often coincide not to the traditional rights, formally should be adjusted by agreements between the Council of Communes and the latter with villages and inhabitants. Many of users feel unprotected and afraid of losing those property rights. The property and use rights are not accurately defined or legitimated. For the refused agricultural land (over 120 thousand hectares, new established agricultural land in forests and pastures areas) that currently are under an intensive degradation, as consequence of nonuse and erosion, main obstacles for use change from agricultural land to forest and pasture etc., derives from obscurity of laws by which are administered. Transition continues with institutional and legal vacuum and for this reason, rules, guidelines and administrative structures often haven't been integrated. Thus, laws on transfer of public properties to LGUs' ownership or use approved in 2001 do not consider specifications of different public assets, by treating in the same manner transferring of water supply, forest, pastures or amortized building of former cantonment. By not taking into consideration a several-year experience gained from transfer of forests and restarting from nothing, fed the insecurity to the families in village, that the realized transfer in use does not go toward devolution in ownership due to the mentality and fear of several bureaucrats that the family does not maintain its property, where actually all over Albania happens the vice versa. Implementation of differentiation policies on taxes, rewards or other initiatives that support the sustainable management of natural resources are only at first steps, though the experience of the last years tells that through their implementation can be achieved a lot. Such supportive agrarian policies that were included even in laws during 1924 - 1944 and that are part of the western legislation, here face an unjustified resistance. Results have shown that this direction is the right path. It is suggested forests to be devolved under the Ministry of Agriculture and Rural Development. This is just logical, taking into account that over 60% of forests and pastures is being managed by rural families increasingly more. Having forests tied to agriculture and rural development as an economic sector, we are in line with EU, which supports forestry in its policies of rural development. This institutional structuring allows the government to have harmonized policies for development of rural areas by addressing all sectors and natural resources and decent use of EU funds for the Rural Development. In many EU member countries and Balkan's countries also is done a similar choice. Supporting communal forestry by within the Ministry of Agriculture is also supportive for completion of land registration with the current users. The process has already begun for identifying the ways of final privatization to farmers of private forests. Also this is in line with development in EU, where the private forestry takes the largest part of forests in Austria, Germany, Sweden and Slovenia (where over 80% of all forests are family owned). We, suggest to the government to support the communal forestry in Albania and to join to developments brought by contribution of many families in rural areas, who have taken the responsibility to protect and develop their forests and pastures.

(Warsaw, 23 November 2013) The UN Climate Change Conference in Warsaw ended on Saturday, keeping governments on a track towards a universal climate agreement in 2015 and including significant new decisions that will cut emissions from deforestation and on loss and damage. Warsaw has set a pathway for governments to work on a draft text of a new universal climate agreement so it appears on the table at the next UN Climate change conference in Peru. This is an essential step to reach a final agreement in Paris, in 2015, said MarcinKorolec, President of the COP19 conference. In the context of 2015, countries decided to initiate or intensify domestic preparation for their intended national contributions towards that agreement, which will come into force from 2020. Parties ready to do this will submit clear and transparent plans well in advance of COP 21, inParis, and by the first quarter of 2015. Countries also resolved to close the pre-2020 ambition gap by intensifying technical work and more frequent engagement of Ministers. The conference also decided to establish an international mechanism to provide most vulnerable populations with better protection against loss and damage caused by extreme weather events and slow onset events such as rising sea levels. Detailed work on the so-called Warsaw international mechanism for loss and damage will begin next year.

FORESTRY AGAIN TO BE SUPPORTED UNDER EU PRE-ACCESSION ASSISTANCE

Marius Lazdinis Peter HERBST Agriculture is key to the economies of the Western Balkans, with a large part the workforce still employed in the sector and the share in the GDP still being very high, if compared to the other developed economies. Despite a huge potential which the agriculture has due to the favourable climatic conditions, it is characterised by some deeply-rooted structural problems, such as low efficiency, predominance of subsistence farming and low consideration of environmental aspects. The statistics and comparative analyses show that the average farm size is several times lower than in the EU, labor productivity and yields are very low, number of agri-food establishments approved for exports into the EU is very small. Addressing these structural issues in agriculture, while in parallel seeking a balanced territorial development, requires long-term thinking and investment. Therefore, considering the specific needs of the region, pre-accession assistance is intended to contribute to security and safety of food supply as well as competitive, sustainable and efficient agriculture. It seeks to foster maintenance of diversified and viable farming systems in vibrant rural areas of the countries. All of the above is carried out in parallel with interventions aiming at strengthening the ability of the agricultural sector to fulfil the obligations stemming from EU membership. Support to the countries striving of becoming EU member states is provided under the Instrument for Pre-accession Assistance (IPA). During the current period (2007-2013), eight countries were benefitting: Albania, Bosnia and Herzegovina, Croatia, the Former Yugoslav Republic of Macedonia, Kosovo , Montenegro, Serbia and Turkey. Croatia, having become an EU member state on 1 July 2013, will no longer be eligible for preaccession assistance. The instrument will be extended to also provide support during the coming financial framework 2014-2020 to the remaining countries. Support in the agri-food sector is implemented through country-wide rural development programmes. To be eligible to have these programmes, countries must have a Candidate Country status and demonstrate an ablity to ensure sound financial management of EU funds. So far, rural development programmes are being implemented in three countries: Croatia, the Former Yugoslav Republic of Macedonia, and Turkey. As of 1 January 2014, only the latter precondition will apply, meaning that all countries, subject to having appropriate capac i t i e s, w i l l be a bl e t o i m p l e e n t r ur a l development programmes. As many may still remember, in the area of agriculture and rural development, SAPARD offered assistance to 10 candidate countries during the period 2000-2006. In accordance with the priorities defined in Article 4(3) of the Council Regulation (EC) No 1268/1999, support for agriculture and rural development was implemented under 15 measures. One of these was "forestry" measure. Under IPA 2007-2013, an attempt to simplify was made and decision was taken to stick only to the "core" agriculture and rural development activities - leaving out forestry from the menu of nine measures available to the countries. However, the dialogue with the countries and increased awareness of the situations in rural livelihoods and landscapes has shown that forests and forestry play a significant role in rural economies and quality of life. Therefore, it was decided that a "forestry measure" should be re-introduced into the rural development programes for the period 2014-2020. The discussions are still ongoing on the content of such a measure, however, here we provide you with the main elemenst which are most likely to become part of the new pre-accession nassistance scheme for post-2013. The focus of this new measure should largely be on establishment and protection of forests. The overall aim will be to restore, preserve and enhance ecosystems dependent on forestry, whilst addressing the challenge of climate change. Assistance under this measure most likely will cover: (1) extension and improvement of forest resources through afforestation of land, and, possible, restoration of degraded forests; and (2) restoration of forests damaged by fire and relevant prevention measures. The discussions are still on-going on whether assistance under this measure shall be granted to all land and forest owners and managers or if it should be restricted to private owners. Both agricultural and non-agricultural land shall probably be eligible. As under the EU rural development measures, the short rotation coppice (SRC) and Christmas trees should be excluded from assistance. In the case of afforestation, the assistance shall cover the costs of establishment and an annual premium per hectare for the costs of maintenance, including early and late cleaning, for a maximum period of ten years. The assistance against fire may cover costs for the establishment of protective infrastructures, such as forest paths, tracks, water supply points, firebreaks, cleared and felled areas as well as costs of local / small scale prevention activities against fire.

FKPKK
Feder ata Kombtare e Federata Pyjeve dhe Kullotave Komunal e, Shqipri Komunale,
www.shkpkk.org

JET

Gjelbr

APPK APP K
Asosacioni i Pronarve t Pyjeve Privat, Ko sov Kosov
www.akppp.net

Gazet e FKPKK, Shqipri dhe e APPP, Kosov

Kshilli Botues: R. Nreu, N. ollaku, V. Tabaku, J. Male, B. Gashi, I. Zeka, B. Hoxha, A.Kacani Kryeredaktor: Prof. Dr. Vezir Muharremi Zv. kryeredaktor: Nijazi Idrizi, Ferdin Liaj Redaksia: H.Kola, A.Lila, M.Shehi, Prof.Sherif Lushaj www.fkpkk-shqiperi.org Adresa: Bulevardi Zogu I, Godina e ZP, kati II, Tiran www.akppp.net Mobile: 068 40 75 975; e-mail: kontakt@fkpkk-shqiperi.org