NATIONAL SENIOR CERTIFICATE

KREITI YA 12

SEPEDI LELEMETLALELETO LA BOBEDI (SAL) LEPHEPHE LA PELE (P1) NOFEMERE 2008 MEMORANTAMO

MEPUTSO: 120

Memorantamo o, ona le matlakala a 8.

Tokela ya ngwalollo e ileditwe

Phetla

Sepedi Lelemetlaleleto la Bobedi (SAL)/P1

2 NSC Memorantamo

DoE/Noferemere 2008

KAROLO YA A TEKATLHAOLOGANYO POTIO 1 1.1 1.1.1 Bja go amana le ekonomi. Bja go amana le dintwa. Bafsa. Baithuti ba ntha maikutlo a go fapana. Bangwe ba ka laeta bobe bja bosenyi. Bangwe ba ka fa mabaka a bosenyi go swana le bohloki. Go lesa bosenyi ka ge bo ka hlolela motho mathata. Bosenyi ga bo buete motho selo. (i) nnete. (ii) nnete. (iii) maaka. A ka golegwa/ swarwa Baithuti ba ka tweleta dikarabo ta go fapana. Mohlala. Go ba lahlela kgolegong bophelo bja bona ka moka. Otlela o tagilwe. Baithuti ba tla fa dikarabo ta go fapana. Mohlala: Go hloka moomo. Bohloki. Kgodio ye mpe.

(2) (1)

1.1.2 1.1.3

(2)

1.1.4

(2)

1.1.5

(3) (1)

1.1.6 1.1.7

(1) (1)

1.1.8 1.1.9

(2) [15] (2) (3)

1.2

1.2.1 1.2.2 1.2.3

Tiragalo ya lenyalo/ mokete. Banyalani, diphelesi/ makgetla le moruti. Ka kerekeng. Go ba gona ga moruti. Go ba gona ga altare.

(3)

Tokelo ya ngwalollo e ileditwe

Phetla

Sepedi Lelemetlaleleto la Bobedi (SAL)/P1

3 NSC Memorantamo

DoE/Noferemere 2008

1.2.4

Molekwa o tla fa kgopolo ya gagwe gomme a fahlela ka mabaka/ dintlha te pedi. Mohlala: Bangwe ba ka re Ee. Ba fapana ka moaparo; bangwe le bangwe ba apara segagabobona Ba fapana ka tshepeto; ka seto sa Bathobaso ga go iwe kerekeng Ka seto sa Bathobaso go ba le meloko ya go feleseta ngweti bogadi. Bangwe ba ka re Aowa. Ka moka ba keteka lenyalo ka go dira moletlo moo ba fago banyalani dimpho. Lenyalong la Bathobaso le Makgowa tabakgolo ke tlemagano ya monna le mosadi. (Dikarabo ta maleba di tla amogelwa) (3) (2) (2) [15] 30

1.2.5 1.2.6

Ke go belega/ go ba le bana./ go tsena ka gare ga lenyalo. Seka sa go bontha lerato/lethabo.

PALOMOKA YA KAROLO YA A: KAROLO YA B KAKARETO POTIO 2 Kakareto e akarete dintlha te di latelago: Rosina o imile e sa le yo monnyane. Taba ya gagwe e makadite batho ba banti. Ga a kgone go hlokomela ngwana. O rata thuto Ka gabo ke badiidi. Ga se a ipshina ka go ba mofsa ka ge a imile pele a fihla legatong la go ba mofsa. Molekwa a ngwale ka motho wa boraro. Molekwa a ngwale palo ya mantu ao a nyakegago. Molekwa a omie mantu a gagwe, a se ngwalolle temana PALOMOKA YA KAROLO YA B :

10

Tokelo ya ngwalollo e ileditwe

Phetla

Sepedi Lelemetlaleleto la Bobedi (SAL)/P1

4 NSC Memorantamo

DoE/Noferemere 2008

KAROLO YA C THUTAPOLELO LE THOMIOPOLELO POTIO 3

3.1 3.2

Befetwe/ pefelo. Hlogo ya lapa ke nna. Sepela ga geno mosadi! (ye nngwe ya te). Moetapele ka lapeng/ tate ka lapeng. (i) Sehlaana. (ii) Seetana. Tshwarelo e kgopelwa ke mosadi. Mosadi o laelwa gore a ye ga gabo.

(2)

(2) (2)

3.3 3.4

(2) (2) (2) [12]

3.5 3.6

POTIO 4 4.1 Mothomotho ke monna O kgona dilo ka moka Ke moetapele wa nnete. (A mabedi) Batho bao ga ba tsebe selo ebile ga ba na bokgoni go ta kgwebo. Sebopego. Na o bolete le bengmoomo ka ga dinyakwa ta rena? Na o fedite go dira proteke ya gago? Ke mang yo a bonego baithuti ba phapoi ya ka? (Dipotio ta maleba di tla amogelwa) Se bone go akalala ga bonong go wa fase ke ga boyona. Motho wa go ikgogomoa ga a felete felo.

(2) (2) (2) (1) (1)

4.2 4.3 4.4

4.5

(2) [10]

Tokelo ya ngwalollo e ileditwe

Phetla

Sepedi Lelemetlaleleto la Bobedi (SAL)/P1

5 NSC Memorantamo

DoE/Noferemere 2008

POTIO 5 5.1 Ge letati le hlaba, Sofonia o tea dipuku ta gagwe o ya sekolong. Yena o tsena sekolo Gauteng. Afa o tla fihla ka nako lehono? Ruri! Ge a ka tla ka nako ya mehleng, ke tla mo ruta go phela le batho. (Te hlano fela) 5.2.1 5.2.2 5.2.3 5.2.4 5.2.5 Mmopi Diphoofolo Boupa Ipotie Lefase

(5) (1) (1) (1) (1) (1) [10]

5.2

POTIO 6 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 Lethabo/ kgahlego. Re hwedite a ete a mo file dijo (lefoko la maleba le tla amogelwa). Kudu. Bona. Opete. (2) (2) (2) (2) (2) [10]

POTIO 7 7.1 7.1.1 7.1.2 7.1.3 7.1.4 Mdi. Monnyane/ monyane Mooki Lena le oma nako ye telele Ga le belaele. Yo mogolwane / Yo mogologolo (1) (1) (2) (2)

7.1.5

(2) [8]

Tokelo ya ngwalollo e ileditwe

Phetla

Sepedi Lelemetlaleleto la Bobedi (SAL)/P1

6 NSC Memorantamo

DoE/Noferemere 2008

7.2

7.2.1 7.2.2

Ga ke rekie dipene Thelete - Sediri. ya go reka- tiro. dijo-sedirwa. O laeta nyenyefato (i) Moithuti (II) Seetana. Go kgoboketa tsebo Go ithuta se sengwe bophelong

(2)

(3) (1)

7.2.3 7.2.4

(2)

7.2.5

(2) [10] PALOMOKA YA KAROLO YA C: 60

KAROLO YA D DINGWALO POTIO 8 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 8.7 8.8 Ga a tsene sekolo ka tshwanelo Mediro ya gagwe e laeta tahlego Ee, ga ba na taba le meomo ya sekolo, ba nwa mabjala, ba kitima le banna. Gore bana ba a tshwenya/ b ana le mathata. Go re re kwe ditaba ka bona/ go re re bone dimelo ta bona. Tahlego/ Thithere le Thiba Ba baka monna Ke a dumela. E bolela ka baswa ba lehono, b ago thaba sekolo, b ago nwa mabjala, ba ete ba ratana. O kwea bohloko ka gore o senya bokamoso bja gagwe. Go laeta gore go tsopotwe mantu a sebo (2) (2) (2) (2) (2) (2) (2)

(2) (2) (2) [20]

8.9 8.10

Tokelo ya ngwalollo e ileditwe

Phetla

Sepedi Lelemetlaleleto la Bobedi (SAL)/P1

7 NSC Memorantamo

DoE/Noferemere 2008

POTIO 9 9.1 Thetotumio/gale thabo ambeki o reta meomo ya gagwe ye mebotse frika borwa E gangwa ke Ke ya sekafoko Wa medumo /(i) I=d Ii = b E tlia moito seretong Thabo beki o a itheta Go gatelela./ go tlia kgopolo ye e tweletwago Bobedi e bile baetapele ba Afrika borwa A goga edi ya motheeleti Thabo Mbeki o tliite diphetogo Batho ga ba thabele puo ya gagwe

(2)

9.2

(2) (2)

9.3 9.4

(2) (2) (2) (2) (2) (2)

9.5 9.6 9.7 9.8 9.9 9.10

(2) [20]

POTIO 10 10.1 10.2 Wa dikeleto te botse/ wa leago Baithuti bat la fa dikarabo ta go fapana Mlala: makgarebe a mehleng yeno ba leka ka mo ba ka kgonago go ba le masogana. Baithuti bat la fa Masaka a go fapana. Mlala: aowa, ditlamorago ta yona di kwea bohloko. Ee, Ge lerato le redile le redile. Baithuti ba tla ntha maikutlo a go fapana Mohlala: Ke mo kwela bohloko/ o a ntshilikia. Gore motho a be le maitshwaro. Botse bja motho bo ka gare ga pelo ya gagwe. Ee, ga gona se se ka se kgonegego go bapalega/ ga e na dithitio. Ga se a go bapalwa ke a go balwa. (2)

(2)

10.3

(2)

10.4

(2) (2) (2) (2) (2)

10.5 10.6 10.7 10.8

Tokelo ya ngwalollo e ileditwe

Phetla

Sepedi Lelemetlaleleto la Bobedi (SAL)/P1

8 NSC Memorantamo

DoE/Noferemere 2008

10.9 10.10

A laeta tshwantho kgopolo (i) Nnete (ii) maaka

(2)

(2) [20] PALOMOKA YA KAROLO YA D: PALOMOKA YA TLHATLHOBO: 20 120

Tokela ya ngwalollo e ileditwe