You are on page 1of 8

METODA ACTIVITY-BASED COSTING JAKO NARZ!DZIE ZARZ"DZANIA PROCESAMI GOSPODARCZYMI W PRZEDSI!

BIORSTWIE
Monika Pud#o
W obecnych warunkach rynkowych wiele przedsi!biorstw przechodzi od zarz"dzania funkcyjnego do zarz"dzania procesowego. Zarz"dzanie jako#ci", benchmarking, outsourcing, systemy "just in time", reengineering oparte s" o zarz"dzanie procesami. Celem dzia$alno#ci podmiotw gospodarczych jest maksymalizacja warto#ci przedsi!biorstwa. Podstaw" do podejmowania decyzji strategicznych i operacyjnych jest dost!p do dok$adnych i dostarczanych we w$a#ciwym czasie informacji na temat kosztw prowadzonej dzia$alno#ci. Niestety wiele firm zarz"dzanych jest na podstawie informacji, ktrych g$wnym %rd$em jest rachunek zyskw i strat oraz bilans. Rachunek kosztw dzia$a&, ktre sk$adaj" si! na procesy, stanowi wiarygodne %rd$o informacji na temat rentowno#ci klientw, produktw, kana$w dystrybucji oraz segmentw rynku. W sytuacji, gdy przedsi!biorstwa konkuruj"ce na rynku maj" rwny dost!p do surowcw, technologii, #rodkw trwa$ych, kapita$u, si$y roboczej oraz odbiorcw i dostawcw, efektywno#' procesw gospodarczych mo(e by' %rd$em d$ugookresowej przewagi konkurencyjnej przedsi!biorstwa na rynku. Dlatego te( najwi!ksz" szans! osi"gni!cia sukcesu na rynku maj" te firmy, ktre koncentruj" si! na sta$ym podnoszeniu efektywno#ci procesw i dzia$a&.) Ka(de przedsi!biorstwo posiada unikalny $a&cuch procesw, ktre kreuj" warto#' dla klienta i wp$ywaj" na wyniki finansowe. Oglny model $a&cucha warto#ci obejmuje trzy zasadnicze grupy procesw, do ktrych nale(": Procesy innowacyjne zwi"zane z procesami analizy potrzeb klienta, identyfikacj" nowych segmentw rynku i docelowych grup odbiorcw oraz opracowaniem i rozwojem nowych produktw i us$ug; Procesy operacyjne obejmuj" dzia$ania zawieraj"ce si! pomi!dzy momentem pozyskania zlecenia od klienta a dostarczeniem produktu na rynek; Procesy obs$ugi posprzeda(nej zawieraj" dzia$ania sk$adaj"ce si! na obs$ug! klienta po dostarczeniu mu produktu lub us$ugi, w tym: gwarancje i naprawy gwarancyjne, naprawa usterek, obs$uga zwrotw oraz przyjmowanie zap$aty.2 Oglny model $a&cucha warto#ci przedstawia poni(szy rysunek.

J.A. Miller, K. Pniewski, M. Polakowski, "Zarz"dzanie kosztami dzia$a&", WIG-Press, Warszawa 2000, s. 2-3. R.S. Kaplan, D.P. Norton, Strategiczna Karta Wynikw, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 200), s. 95-)08
2

Rysunek nr ). Model $a&cucha warto#ci


Zidentyfikowanie potrzeb klienta

Procesy Innowacyjne Procesy operacyjne Procesy obs$ugi posprzeda(nej

Okre#lenie rynku docelowego

Stworzenie oferty produktu

Wytworzenie produktu lub us$ugi

Dostarczenie produktu lub us$ugi klientowi

Obs$uga posprzeda(na klienta

Zaspokojenie potrzeb klienta

*rd$o: Opracowanie w$asne na podstawie R.S. Kaplan, D.P. Norton, Strategiczna Karta Wynikw, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 200), s. 95-)08 Analiza kosztw procesw gospodarczych (czynno#ci i dzia$a&) zachodz"cych w przedsi!biorstwie wspomaga proces podejmowania decyzji w zakresie wykorzystania posiadanych zasobw. Rachunek kosztw dzia$a& jest obecnie jedn" z najpopularniejszych metod kalkulacji kosztw i elementem systemu wspomagania decyzji. Dostarcza informacji na temat rzeczywistego poziomu kosztw, pozwala na obliczenie mi!dzy innymi rentowno#ci klientw, produktw oraz kana$w dystrybucji. Metoda Activity-Based Costing (ABC) - Rachunek kosztw dzia$a& - opracowana i opublikowana zosta$a w )988 roku przez Robina Coopera i Roberta Kaplana w "Journal of Cost Management", "Harvard Business Review". Metoda ABC jest metod" rozliczania kosztw po#rednich, ktre spowodowane s" dzia$aniami i procesami niezb!dnymi do wytworzenia i sprzeda(y produktw i us$ug. Realizacja dzia$a& wymaga zu(ycia okre#lonych zasobw, co wi"(e si! z ponoszeniem wydatkw na ich nabycie i generuje koszty3. Rachunek kosztw dzia$a& s$u(y do dostarczenia informacji do planowania, zarz"dzania i kontroli oraz kierowania przedsi!biorstwem w celu doskonalenia procesw, produktw i us$ug, eliminowania strat oraz osi"gania operacyjnych i strategicznych celw firmy.4 W warunkach wzrastaj"cego udzia$u kosztw wydzia$owych i oglnoprodukcyjnych w strukturze kosztw ich analiza i kontrola jest bardzo istotna z punktu widzenia efektywno#ci prowadzonej dzia$alno#ci gospodarczej. Im bardziej dok$adna informacja na temat udzia$u kosztw po#rednich w produkcji wyrobw i us$ug tym bardziej wiarygodne %rd$o informacji dla celw decyzyjnych. Tymczasem tradycyjne systemy ksi!gowe, sprawdzaj"ce si! w przedsi!biorstwach dzia$aj"cych w otoczeniu o niskim stopniu zmienno#ci, opieraj" si! na dwch podstawowych za$o(eniach, ktre cz!sto s" nieprawid$owe. ). Koszty oglne odnoszone s" do miar wielko#ci, takich jak: czas pracy bezpo#redniej, czas pracy maszyn, wielko#' produkcji, materia$och$onno#', podczas gdy wi!ksza cz!#' kosztw to koszty sta$e, niezale(ne od wielko#ci produkcji.

3 4

A. Jrugowa, W.A. Nowak, A. Szychta, Zarz"dzanie kosztami w praktyce #wiatowej, Gda&sk )997, s. 42-45. J.A. Miller, K. Pniewski, M. Polakowski, "Zarz"dzanie kosztami dzia$a&", WIG-Press, Warszawa 2000, s. 4.

2. Wszystkie czynno#ci wykorzystywane do wytworzenia poszczeglnych produktw kosztuj" tyle samo i stosowane s" w tym samym wymiarze, podczas gdy niewiele firm produkuje jednorodny asortyment produktw. Wi!kszo#' przedsi!biorstw wytwarza produkty wymagaj"ce r(nych ilo#ci wielu dzia$a&, takich jak: organizacja sprzeda(y, prace konstrukcyjne, zakupy, procesy produkcyjne, us$ugi posprzeda(ne i kontrola5. Tradycyjne systemy kosztw w przedsi!biorstwie dostarczaj" informacji na temat rodzaju ponoszonych kosztw oraz miejsc ich powstawania. Na tej podstawie trudno jest w miarodajny sposb okre#li' koszt wytworzenia produktw i us$ug. Wi!kszo#' przedsi!biorstw oblicza koszt produktu w oparciu o koszty materia$w bezpo#rednich i kosztw robocizny, a nast!pnie rozlicza koszty po#rednie na produkty, proporcjonalnie do podstaw rozliczenia (kluczy), do ktrych nale(": koszt robocizny bezpo#redniej, liczba maszynogodzin, liczba wyprodukowanych sztuk. Taki system wyceny produktw powoduje nieuzasadnione przesuni!cie kosztw z jednego obiektu kosztowego na drugi i w efekcie powoduje nieuzasadnione zawy(enie lub zani(enie warto#ci ko&cowej produktu lub us$ugi. Poni(szy rysunek przedstawia zakres przesuni!cia kosztw w zale(no#ci od wielko#ci produkcji (ma$e lub d$ugie serie produktu i z$o(ono#' produktu). Rysunek nr 2. Zakres przesuni!cia kosztw w zale(no#ci od wielko#ci produkcji Z$o(ono#' produktu niska wysoka wielko#' Du(a koszt przeszacowany dok$adne produkcji koszty Ma$a koszt niedoszacowany *rd$o: R.S. Kaplan, R. Cooper "Zarz"dzanie kosztami i efektywno#ci"", Oficyna Ekonomiczna, Krakw 2000, s.))0 Tradycyjny sposb alokacji kosztw, prawid$owy z punktu widzenia Ustawy o rachunkowo#ci, nie jest jednak optymalny z punktu widzenia zarz"dzania przedsi!biorstwem. Koszt wytworzenia produktu obejmuje koszty pozostaj"ce w bezpo#rednim zwi"zku z produktem oraz uzasadnion" cz!#' kosztw po#rednio zwi"zanych z wytworzeniem tego produktu. Koszty bezpo#rednie obejmuj": warto#' zu(ytych materia$w bezpo#rednich, koszty pozyskania i przetworzenia zwi"zane bezpo#rednio z produkcj", inne koszty zwi"zane z doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakim znajduj" si! w dniu wyceny. Koszty po#rednie obejmuj": zmienne po#rednie koszty produkcji oraz koszty sta$e po#rednich kosztw produkcji, ktre odpowiadaj" poziomowi tych kosztw przy normalnym wykorzystaniu zdolno#ci produkcyjnych (przeci!tna, zgodna z oczekiwaniami w typowych warunkach wielko#' produkcji za dan" liczb! okresw lub sezonw, przy uwzgl!dnieniu planowanych remontw).6 Poni(szy rysunek przedstawia tradycyjny system alokacji kosztw po#rednich do produkcyjnych centrw kosztw a nast!pnie na produkty. Rysunek nr 3. Tradycyjny system alokacji kosztw.
Centrum kosztw po#rednich ) Centrum kosztw po#rednich 2 Produkcyjne centrum kosztw 2

...

Alokacje

Centrum kosztw po#rednich n Produkcyjne centrum kosztw n Roboczogodziny

Materia$y bezpo#rednie Materia$y bezpo#rednie


5 6

Produkcyjne centrum kosztw ) Maszynogodziny

...

Produkty

M. Fox, M. Jones, J. Shearer, "Kalkulacja kosztw w oparciu o czynno#ci", materia$y szkoleniowe. Ustawa z dnia 29 wrze#nia )994 r. o rachunkowo#ci tekst ujednolicony, stan prawny na dzie& ) listopada 200), art. 28 ust. 3

*rd$o: R.S. Kaplan, R. Cooper, Zarz"dzanie kosztami i efektywno#ci", Krakw 2000, s. ))4. W sytuacji niskiego udzia$u kosztw po#rednich w kosztach ca$kowitych, koszt wytworzenia produktu wed$ug tradycyjnego systemu kalkulacji kosztw nie odbiega$ w znacznym stopniu od rzeczywistej warto#ci. We wsp$czesnych przedsi!biorstwach produkuj"cych szeroki asortyment z$o(onych produktw, na wysoko konkurencyjnym rynku, o znacznym stopniu rozwoju technologicznego, udzia$ kosztw po#rednich w kosztach ca$kowitych jest dominuj"cy. Dlatego te( tradycyjny model rozliczania kosztw nie pozwala na w pe$ni efektywne zarz"dzanie kosztami. W koncepcji ABC przedsi!biorstwo postrzegane jest przez pryzmat ekonomicznej mapy kosztw dzia$a& sk$adaj"cych si! na procesy gospodarcze. Pozwala ona na ustalenie kosztu i rentowno#ci produktw i us$ug oraz klientw i jednostek organizacyjnych. Wed$ug metody ABC koszty zasobw rozliczane s" na dzia$ania podejmowane w celu projektowania, produkcji oraz sprzeda(y wyrobw, ktre przyporz"dkowywane s" odpowiednio produktom lub us$ugom. Tak okre#lona warto#' produktu pozwala na pomiar rentowno#ci zarwno oferowanego towaru i us$ugi, ale rwnie( kana$u dystrybucji i segmentw rynku. Informacja w tym zakresie pozwala na prowadzenie efektywnej polityki sprzeda(y w zakresie asortymentu produkcji, polityki cenowej, kana$w dystrybucji. Poni(szy rysunek przedstawia system alokacji kosztw wg metody ABC. Rysunek nr 4. System alokacji kosztw wg rachunku kosztw dzia$a&.
Koszty zasobw ) Dzia$anie ) Koszty zasobw 2 Dzia$anie 2

...

No#niki kosztw zasobw

Koszty zasobw X Dzia$anie M

...

Materia$y bezpo#rednie Materia$y

No#niki kosztw dzia$a&

Obiekty kosztowe: produkty, us$ugi, klienci

*rd $o: R.S. Kaplan, R. Cooper, Zarz"dzanie kosztami i efektywno#ci", Krakw 2000, s. ))5. bezpo #rednie

Wprowadzenie rachunku kosztw dzia#a$ sk#ada si% z czterech etapw. I. ETAP - okre&lenie istotnych dzia#a$ w przedsi%biorstwie Zgodnie z metod" ABC nie produkt, ale dzia$anie jest przyczyn" powstawania kosztw, ktre tym samym staje si! obiektem kosztw. Dzia$ania sk$adaj" si! na procesy, ktre maj" na celu transformacj! kapita$u, nak$adw rzeczowych na produkty i us$ugi, akceptowane przez rynek i zaspokajaj"ce potrzeby klientw. Analizie poddawane s" zarwno procesy produkcyjne oraz pomocnicze, jak i dzia$ania zwi"zane z zarz"dzaniem gotwk", personelem i inwestycjami. Model procesowego uk$adu funkcjonowania przedsi!biorstwa przedstawia poni(szy rysunek. Rysunek nr 5. Organizacja zorientowana procesowo.

Potrzeby i wymagania klienta

Nak$ady

Transformacja

Efekty

materia$y, kapita$, us$ugi zewn!trzne

Procesy i dzia$ania w firmie

Wyroby, us$ugi zaspokajaj"ce potrzeby klienta

Mierniki efektywno#ci organizacji


*rd$o: J.A. Miller, K. Pniewski, M. Polakowski, "Zarz"dzanie kosztami dzia$a&", WIG-Press, Warszawa 2000, s.2 Identyfikacja dzia$a& ko&czy si! utworzeniem s$ownika dzia$a&, wymieniaj"cego i definiuj"cego najwa(niejsze dzia$ania wykonywane w przedsi!biorstwie. Dzia$ania opisywane s" za pomoc" terminw oznaczaj"cych czynno#', po$"czonych z okre#leniami (zakup materia$w, planowanie produkcji, magazynowanie towarw, pozyskiwanie nowych zlece&).7 II ETAP - identyfikacja no&nikw kosztw - cost driver Wyodr!bnionym dzia$aniom w etapie I przyporz"dkowywane s" jednostki pomiaru (no#niki kosztw), ktre stanowi" podstaw! do przyporz"dkowania kosztw dzia$a& poszczeglnym produktom i us$ugom. No#nik kosztw dzia$ania jest ilo#ciowym wska%nikiem efektw okre#lonego dzia$ania. Kalkulacja kosztw dzia$a& mo(e by' prowadzona w oparciu o tyle podstaw rozliczenia ile jest rodzajw dzia$a&. Przy czym dzia$ania wywo$ywane przez te same zdarzenia mog" wykorzystywa' te same no#niki kosztw. Na przyk$ad przygotowanie zlece& produkcji, przemieszczanie materia$w mog" korzysta' z tego samego no#nika kosztw, jakim jest liczba cykli produkcyjnych8. Wykorzystanie wielu podstaw rozliczenia kosztw pozwala na realne roz$o(enie kosztw po#rednich na produkty i us$ugi. Zidentyfikowane no#niki kosztw (cost drivers) umo(liwiaj" dok$adne okre#lenie ca$kowitego kosztu produktu lub us$ugi w oparciu o okre#lenie czynnikw powoduj"cych te koszty.9 No#niki kosztw $"cz" poniesione koszty z dzia$aniami. Rodzaje no#nikw kosztw przedstawia poni(sza tabela Tabela nr ). Rodzaje no#nikw kosztw Lp. Rodzaj no&nika Przyk#ady kosztw ). no#nik ilo#ciowy liczba produktw, liczba cykli produkcyjnych, liczba przyj!' materia$w, liczba ustawie& maszyny, liczba operacji kontroli jako#ci, liczba serii, 2. no#nik czasu liczba godzin trwania robocizny bezpo#redniej, liczba godzin po#wi!cona dla
7 8

Uwagi !"informuj", jak cz!sto dana czynno#' jest wykonywania, !"opracowanie no#nikw ilo#ciowych jest najmniej kosztowne, ale rwnocze#nie najmniej dok$adne, poniewa( zak$adaj" one zu(ycie takiej samej ilo#ci zasobw przy realizacji dzia$a& (jednolite dla wszystkich produktw), !"no#niki czasu trwania informuj" ile czasu potrzeba dla wykonania okre#lonego dzia$ania, !"s" bardziej dok$adne, ale jednocze#nie kosztowniejsze od no#nikw ilo#ciowych (z uwagi na konieczno#' oszacowania czasu

R.S. Kaplan, R. Cooper "Zarz"dzanie kosztami i efektywno#ci"", Oficyna Ekonomiczna, Krakw 2000, s.))6 R.S. Kaplan, R. Cooper "Zarz"dzanie kosztami i efektywno#ci"", Oficyna Ekonomiczna, Krakw 2000, s. )26)27 9 J.W. Damitio, G.W.Hayes, P.I. Kintzele, "Integrating ABC and ABM at Dow Chemical Company", Controlling i rachunkowo#' zarz"dcza, nr 5/200), s. 6

ustawienia maszyny, czas reklamy, czas szkolenia. 3. no#nik intensywno#ci

trwania),

!"obliczaj" ilo#' zu(ytych zasobw za ka(dym razem, gdy wykonywane jest dzia$anie, !"no#niki intensywno#ci s" najdok$adniejsze, ale rwnie( najbardziej kosztowne *rd$o: Opracowanie w$asne na podstawie R.S. Kaplan, R. Cooper "Zarz"dzanie kosztami i efektywno#ci"", Oficyna Ekonomiczna, Krakw 2000, s.)27-)29 No#niki okre#lane mog" by' w oparciu o pomiary bezpo#rednie, badania czasu pracy po#wi!conego przez pracownikw na wykonanie dzia$a& lub okre#lenie udzia$u zasobw wykorzystanych do wykonania dzia$ania w ca$kowitej puli zasobw. III ETAP - Ustalenie kosztw poszczeglnych dzia#a$ - cost pool Specyfik" metody ABC jest rozliczanie kosztw w oparciu o wykonane dzia$ania. Koszty zasobw przyporz"dkowywane s" do odpowiadaj"cych im dzia$a& w oparciu o no#niki kosztw wykorzystanych zasobw. No#niki kosztw gromadz" koszty z tradycyjnego systemu kosztw i przypisuj" je do dzia$a&, wykonywanych przez przedsi!biorstwo. W ten sposb kadra kierownicza dowiaduje si! ile firma wydaje na poszczeglne dzia$ania (zakup materia$w, planowanie produkcji itd.).)0 Koszty w ka(dej puli powinny by' funkcj" jednorodnego dzia$ania i wprost proporcjonalne do poziomu tego dzia$ania. W przypadku, gdy koszty w danej puli by$yby zale(ne od nieskorelowanych ze sob" dzia$a&, cz!#' kosztw wchodz"cych w jej sk$ad by$aby rozliczana na produkty w sposb subiektywny. Dotyczy to tej cz!#ci kosztw, wywo$anych przez dzia$ania, ktrych no#niki nie zosta$y uwzgl!dnione w rachunku kosztw. )) IV ETAP - rozliczenie kosztw dzia#a$ na produkty, Koszty dzia$a& rozliczane s" na produkty na podstawie zapotrzebowania produktu na okre#lony rodzaj dzia$a&, w oparciu o wiele podstaw rozliczenia. W celu u$atwienia sporz"dzanie sprawozda& finansowych kosztw, dzia$aniom przyporz"dkowywane s" atrybuty - schematy kodw, zwi"zane z ka(dym z tych dzia$a&. Atrybutami, w zale(no#ci od zapotrzebowania, mog" by': hierarchia kosztw, kodowanie procesw gospodarczych, stopie& zmienno#ci kosztw dzia$a&, miejsce w ktrym dzia$anie jest wykonywane. Przy zastosowaniu kodw dzia$ania grupowane mog" by' w procesy, co umo(liwia okre#lenie ich kosztw.)2 Dzia$ania produkcyjne mog" by' sklasyfikowane wed$ug wymiarowej hierarchii kosztw: !"koszty jednostkowe - obejmuj" dzia$ania, ktre s" wykonywane w celu wyprodukowania wyrobu, ilo#' dzia$a& jest wprost proporcjonalna do wielko#ci produkcji !"koszty partii - obejmuj" dzia$ania wykonane przy produkcji partii lub rozruchu linii produkcyjnej (przygotowanie maszyn do nowej produkcji, przetworzenia zamwienia klienta, prac przygotowawczych itp.) !"koszty konieczne do utrzymania produktu, marki fabrycznej, linii produktowej, dokonania zamwienia, utrzymania klienta lub kana$u dystrybucji. S" one niezale(ne od wielko#ci produkcji oraz ilo#ci partii produkcyjnych.)3 Wycena produktu wed$ug metody ABC jest bardziej dok$adna od tradycyjnych metod kalkulacji kosztw z uwagi na bardziej precyzyjn" alokacj! kosztw po#rednich na produkty.
)0 ))

R.S. Kaplan, R. Cooper "Zarz"dzanie kosztami i efektywno#ci"", Oficyna Ekonomiczna, Krakw 2000, s.))7 T. Wnuk, "Uwarunkowania i problemy doboru no#nikw kosztw dzia$a& na potrzeby ABC - cz!#' I", Controlling i rachunkowo#' zarz"dcza w firmie, nr 3/2000, s. 34 )2 R.S. Kaplan, R. Cooper "Zarz"dzanie kosztami i efektywno#ci"", Oficyna Ekonomiczna, Krakw 2000, )24)25 )3 R.S. Kaplan, R. Cooper "Zarz"dzanie kosztami i efektywno#ci"", Oficyna Ekonomiczna, Krakw 2000, s.)20)22

Rysunek nr 6. Etapy Metody Activity-Based Costing

Okre#lenie dzia$a& istotnych z punktu widzenia przedsi!biorstwa - activities

Identyfikacja no#nikw kosztw - jednostki miary wielko#ci dzia$a& - cost driver

Okre#lenie kosztw poszczeglnych dzia$a& cost pool

Rozliczenie kosztw dzia$a& na produkty

Metoda ABC jest procesem identyfikacji i przypisywania kosztw okre#lonym rodzajom dzia$a&, ktre rozliczane s" na produkty. Zak$ada, (e dzia$ania s" %rd$em kosztw, natomiast produkty absorbuj" koszty. System zarz"dzania kosztami, oparty o metod! ABC, dostarcza informacji na temat: !"kosztw procesw gospodarczych zachodz"cych w przedsi!biorstwie, zdefiniowanych jako szereg powi"zanych ze sob" dzia$a&, !"efektywno#ci procesw i dzia$a& w zakresie jako#ci produktw i us$ug oraz obs$ugi klientw, szybko#ci i produktywno#ci dzia$a&, !"kosztu wyrobw i us$ug w odniesieniu do rynku, klienta, kana$u dystrybucji, !"czynnikw kosztotwrczych.)4 W pe$ni wdro(ony system Activity Based Costing dostarcza okresowych informacji na temat kosztw procesw zachodz"cych w przedsi!biorstwie. System kalkulacji kosztw w oparciu o czynno#ci umo(liwia identyfikacj! i eliminacj! nierentownych zlece& oraz redukcj! zb!dnych kosztw. Przyczynia si! rwnie( do podniesienia efektywno#ci organizacji, dzi!ki ograniczeniu liczby zb!dnych procesw, ktre nie tworz" warto#ci. Dodatkowo dzi!ki analizie przyczyn powstawania kosztw, metoda ABC umo(liwia optymalne sterowanie i planowanie poziomu zu(ycia zasobw w przedsi!biorstwie. Rachunek kosztw dzia$a& wspomaga tak(e proces podejmowania decyzji strategicznych i operacyjnych w zakresie markegingu-mix oraz efektywno#ci procesw gospodarczych, dostarczaj"c odpowiedzi na pytania: !"jakie produkty i us$ugi powinny by' zawarte w ofercie, !"ile kosztuje ich wyprodukowanie, !"jak zyskowne s" wytwarzane produkty, !"jaki jest koszt wyrobw w poszczeglnych zak$adach wytwrczych, !"gdzie jest mo(liwa redukcja kosztw, !"o jakich klientw powinni#my zabiega',)5

)4

J.A. Miller, K. Pniewski, M. Polakowski, "Zarz"dzanie kosztami dzia$a&", WIG-Press, Warszawa 2000, s. 4-9

System ABC zapewnia tak(e bezpo#redni dost!p do informacji na temat podj!tych przez pracownikw dzia$a&, zmierzaj"cych do doskonalenia nadzorowanych przez nich procesw. Mechanizmy zwrotne dostarczaj" informacji zarwno finansowej, jak i niefinansowej.)6 Rachunek kosztw dzia$a& jest tak(e wiarygodnym %rd$em informacji, wykorzystywanej dla celw decyzyjnych, w zakresie rentowno#ci produktw, klientw, kana$w dystrybucji oraz segmentw rynku. Mo(e stanowi' rwnie( punkt wyj#cia do rozwa(enia mo(liwo#ci outsourcingu i benchmarkingu. W praktyce wdro(enie Systemu ABC nie jest $atwe, poniewa( nie uwzgl!dnia tradycyjnej organizacji produkcji. Wi"(e si! ona z dzia$aniami i procesami, a nie z jednostkami organizacyjnymi, w ktrych te dzia$ania s" wykonywane. Prawid$owo wdro(ony system rachunku kosztw powinien spe$nia' nast!puj"ce warunki: !"koszty po#rednie powinny by' jednoznacznie podzielone mi!dzy dzia$ania, !"koszt dzia$ania powinien by' proporcjonalny do wielko#ci dzia$ania wywo$uj"cego te koszty, !"wielko#' ka(dego dzia$ania powinna by' podzielona na okre#lone rodzaje wytworzonych produktw.)7 Dlatego te( wprowadzenie rachunku kosztw dzia$a& wymaga wdro(enia zmian w systemie pomiaru, ewidencji i rozliczania kosztw. Pomimo licznych trudno#ci wyst!puj"cych na etapie wdra(ania systemu ABC wiele przedsi!biorstw decyduje si! na wprowadzenie systemu zarz"dzania kosztami dzia$a& w celu poprawy konkurencyjno#ci firmy na rynku, podniesienia efektywno#ci procesw gospodarczych oraz zapewnienia w$a#cicielom wysokiego zwrotu z zainwestowanego kapita$u.

S$ownik)8: Activity Based Costing - rachunek kosztw dzia$a& Dzia$anie - proces gospodarczy, czynno#' niedokonana, powtarzalna

)5

J.W. Damitio, G.W.Hayes, P.I. Kintzele, "Integrating ABC and ABM at Dow Chemical Company", Controlling i rachunkowo#' zarz"dcza, nr 5/200), s. 7. )6 R.S. Kaplan, R. Cooper, Zarz"dzanie kosztami i efektywno#ci", Oficyna Ekonomiczna, Krakw 2000, s.70-7) )7 A. Jrugowa, W.A. Nowak, A. Szychta, Zarz"dzanie ..., s. 60. )8 J.A. Miller, K. Pniewski, M. Polakowski, "Zarz"dzanie kosztami dzia$a&", WIG-Press, Warszawa 2000, s. XXIII - XXIV

You might also like