Replikowalno wiedzy a transhumanistyczny stan osobliwoci Pawe Kawalec Katedra Metodologii Filozofii KUL pawel.kawalec@kul.

pl Zwolennicy transhu aniz u upatru!" przyszego pod iotu wiedzy w kt$re o(liwo)& stworzenia inteligentnie!szych pod iot$w# to w kole!ny inteligentnie!sze od ludzi stworz" nast*pne pokolenie a( do osi"gni*cia stanu oso%liwo)ci ,ang. singularity-. . ninie!szy tek)cie o $wione s" w"tpliwo)ci dotycz"ce drugiego z o(liwo)ci $g%y kluczowych stwierdze/ uzasadnia!"cych transhu anistyczn" tez* o oso%liwo)ci# a ianowicie gwatownego wzrostu inteligenc!i. +e w"tpliwo)ci dotycz" wzrostu. 0nspirac!" tych w"tpliwo)ci !est progra wydawa& si* wzorcowy synchroniczny episte ologiczny 1. 2arnapa# kt$rego uciele)nienie replikowalno)ci wiedzy danego pod iotu poznawczego !ako warunku gwatownego episte ologiczny# kt$ry protoplast" progra u transhu aniz u# a ianowicie progra kroku aszynach# aszyny

iay%y %y& inteligentnie!sze od ludzi# ich tw$rc$w. 'e(eli raz zaistniaa%y taka aszyn %ardzie! inteligentne od

sa ych sie%ie. +o zapocz"tku!e dalsze etapy procesu gwatownego wzrostu inteligenc!i

!est tzw. ro%ot 2arnapa. . u!*ciu

zasadniczo taka replikowalno)& ograniczaa%y si* wy"cznie do o(liwo)ci dyna icznego zwi*kszania

strukturalnych wasno)ci wiedzy# co nie da!e wystarcza!"ce! podstawy do stwierdzenia gwatownego wzrostu. . u!*ciu diachroniczny # zaso%$w wiedzy ro%ota 2arnapa s" w spos$% nieusuwalny uwarunkowane przy!*ty i su%iektywnie sche ata i# a wy%$r po i*dzy ni i dokonu!e si* prag atycznie. . ty przypadku stawianie pytania o wzrost !est %ezpodstawne. 1. Transhumanistyczny stan osobliwoci i jego uwarunkowania 3. 2hal ers ,4565# 7-#6 pode! u!"c te atyk* stanu oso%liwo)ci zwi*8le scharakteryzowa go nast*pu!"co9

2hal ers !est tak(e autore

na!o%szernie!szego wsp$czesnego ko entarza do Aufbau ,4565-.

2o stanie si*# gdy

aszyny %*d" inteligentnie!sze od ludzi: 'eden z pogl"d$w wydarzeniu nast"pi gwatowny wzrost ,ang. explosionaszyn %*dzie

utrzy u!e# (e po taki tworzy& z kolei

coraz to wy(szych pozio $w inteligenc!i# gdy( ka(de pokolenie inteligenc!i !est cz*sto okre)lana !ako ;oso%liwo)&<.

aszyny inteligentnie!sze od sa ych sie%ie. +a eksploz!a

+eza o osi"gni*ciu stanu oso%liwo)ci w odniesieniu do pozaludzkie! inteligenc!i zakada zate dwie podstawowe przesanki. Po pierwsze# o(liwo)& stworzenia aszyn a inteligentnie!szych od ludzi. Po drugie# gwatowny wzrost inteligenc!i# kt$ry stanowi& proces analogiczny do gwatownego wzrostu o%ecnie przez ludzi. =pr$cz tych dw$ch zao(e/# szczeg$owo dyskutowanych przez 2hal ersa# wa(ne w dalsze! argu entac!i oka(e si* !eszcze !edno. Proces osi"gania stanu oso%liwo)ci ilcz"co zda!e si* zakada&# (e ze wzgl*du na wzrasta!"cy eksponenc!alnie o(liwe stanie si* odtwarzanie wiedzy posiadane! aszyn* tego sa ego lu% nast*pnego pokolenia. aszyn* przez inn" proces zo(ono)ci technologiczne! przez okre)lon" =kre)li y !e iane ocy o%liczeniowe!

aszyn tworzonych

zao(enia o replikowalno)ci.4 o(e wyst"pi& i*dzy inteligenc!" ludzk" a inteligenc!" iary9

Zao(enie o replikowalno)ci !est tak(e niezale(ne od pro%le u nie!ednorodno)ci pozio u inteligenc!i# !aki aszyn. Ze wzgl*du na r$(nic* pozio $w zdolno)ci poznawczych w o%u przypadkach o(e okaza& si*# (e wy agane %yy%y inne >ie !est spraw" trywialn" to# (e

iary inteligenc!i# kt$re s" do%rze skorelowane z

okre)lony i zdolno)cia i poznawczy i ludzi# %*d" te( do%rze skorelowane z taki i zdolno)cia i sztucznych syste $w. ,2hal ers 4565# 4?-

Zao(enie o replikowalno)ci !est w oczywisty spos$% niespenione w przypadku ludzi. . przypadku aszyn prowadzi si* takie %adania co na! nie! od lat 6@75. ,2harronABost i in. 4565-. . o%ecnie prowadzonych %adaniach chodzi !ednak o inacze! sfor uowany pro%le replikowalno)ci# np. %az danych przechowywanych na r$(nych serwerach# ni( sfor uowany w odniesieniu do stanu oso%liwo)ci. Ctruktura %az danych i przed iot$w traktowana !est !ako constans w tych %adaniach# co wi*ce! na og$ nie !est ona r$wnie( generowana przez sztuczne syste y# kt$rych wiedza !est replikowana.

. dalsze! cz*)ci tekstu pro%le wiedzy dane! diachroniczny

replikowalno)ci wiedzy dyskutowany !est w stane o(liwo)ci replikac!i. deter inistycznie. . aspekcie na dopuszczeniu a %y& przed iote

aspekcie synchroniczny # przy zao(eniu# (e dysponu!e y !aki ) zastany aszyny w zasadzie okre)lony dalsza ko plikac!a polega

niedeter inistycznego roz%udowywania wiedzy# kt$ra oso%liwo)& wyda!e si* %y& stane godny

'ak podkre)la 2hal ers ,4565# 65-# niezale(nie od pro%le $w teoretycznych po("dania ze wzgl*du na oczekiwane o(liwo)& ludzki o(liwy i u%$stwa# aszyn pozytywne skutki. . zasadzie nieograniczona inteligenc!a otwiera %owie uzyskania odpowiedzi na wszystkie pytania# kt$re wy ykay si* ograniczony u yso 9 ;Dwatowny wzrost inteligenc!i wi"(e si* z ogro ny i korzy)cia i9 lekarstwe nadzwycza!ny wo!ennych# post*pe na wszystkie znane choro%y# zako/czenie naukowy

i wielo a inny i.< 'ak doda!e 2hal ers# ;Ele

niesie te( ogro ne potenc!alne zagro(enia9 koniec rasy ludzkie!# powstania rasy ocy zniszczenia planety.< 3yskus!a zao(enia o replikowalno)ci poprzedzona !est ryse 455F-# traktowane !est tu !ako zasadniczo sp$!ne# okresie wczesny i p$8nie!szy .

na!%ardzie! tu

istotnych ele ent$w episte ologicznego stanowiska 2arnapa#F kt$re# id"c za ,Kawalec i o z ian w !ego pogl"dach w

2. Nieograniczony postp poznawczy 2arnap wyda!e si* %y&# znacznie przed ruche przekonanie o%szernie!szy frag ente transhu anist$w# piewc"

zasadniczo nieograniczonego post*pu ludzkie! wiedzy. >a!cz*)cie! ilustru!e si* to !ego Przedmowy do Aufbau:

'ednostka nie pode! u!e si* !u( wzniesienia caego g achu filozofii w !edny za aszysty akcie. 1acze! ka(dy pracu!e w okre)lony ie!scu w o%r*%ie z!edA noczone! nauki ,Gesamtwissenschaft-. GHI o(na %*dzie pewnie! spogl"da& w $g

przyszo)&9 w powolne! i ostro(ne! konstrukc!i uzyska y !edno poznanie po drugi . Ka(dy wniesie tylko to# za co %*dzie odpowiedzialny i co %*dzie
F

Penie!sz" i odniesion" historycznie prezentac!* !ego stanowiska episte ologicznego poda!e ,Kawalec 4566# J0A20K-.

uzasadni& przed wszystki i wsp$pracownika i. 0 tak# starannie dokada& si* %*dzie ka ie/ do ka ienia i wznosi& pewnie!szy g ach# kt$rego %udow* og" kontynuowa& kole!ne pokolenia. GHI =dczuwa y wewn*trzne pokrewie/stwo postawy le("ce! u podstaw naszego uprawiania filozofii z postaw" duchow"# kt$ra wyst*pu!e o%ecnie w innych dziedzinach (ycia. .yczuwa y t* postaw* w nurtach sztuki# zwaszcza w architekturze i w ruchach# kt$re poszuku!" znacz"cych ksztat$w ludzkiego (ycia oso%istego i z%iorowego# wychowania i w og$le zewn*trznych struktur. .sz*dzie ta sa " postaw*# ten sa wszystki styl wyczuwa y przede wszystki spraw*# (e t* y)lenia i dziaania. 'est to orientac!a# kt$ra przede ateria

z ierza do !asno)ci# zda!"c so%ie !ednak przy ty

(ycia nigdy nie zostanie poznana na wskro). 3"(y do dokadno)ci w szczeg$ach# a !ednocze)nie do uchwycenia wielkich linii %iegn"cych przez cao)&. Uwzgl*dnia wi*zi# kt$re "cz" ludzi# lecz pozwala !ednocze)nie na swo%odny rozw$! ka(de! !ednostki. .iara# (e przyszo)& nale(y do te! orientac!i# da!e na ,2arnap 6@4LM4566# 2J000A2J0K.iele ko entarzy do prac 1. 2arnapa# zwaszcza ogiczne! struktury wiata ,w skr$cie Aufbau" 2arnap 6@4LM4566- i tych z zakresu logiki indukc!i# wprost pode! u!e zagadnienie ; ate atyzac!i< czy ;ro%otyzac!i< wiedzy w !ego pogl"dach. Ctrukturalistyczne u!*cie? poznania ludzkiego wraz z tez" o !edno)ci nauki prowoku!e pytania o transhu anistyczn" pod iotowo)& te! wiedzy ,Cpiel an 6@7NO Moulines 6@L6O 2hal ers 4565-.P E. 1ichardson ,455F# 67?-# charakteryzu!e stanowisko episte ologiczne 2arnapa przeciwnie do do inu!"cych interpretac!i# podkre)la!"c wpyw ksztatowanie !ego etody filozoficzne! i strukturaliz u9 etod stosowanych w czyste! i stosowane! geo etrii narz*dzie do rozwi"zania go. etod naukowych na si* do pracy.

2arnapa zna!o o)& nowych

doprowadzia do !ego swoistych u!*& zasadniczego pro%le u episte ologicznego i przekonania# (e logika %ya wa)ciwy
? P

1ol* w specyficznie rozu iany

strukturaliz ie '. Cneeda o awia ,Qolger 4565-.

Qistoryczny wkad 2arnapa w rozw$! infor atyki i sztuczne! inteligenc!i prezentu!e ,Bauer 4565# 7F-.

. ksztatowaniu si* pogl"d$w strukturalistycznych 2arnapa zasadnicz" rol* odegray trzy te aty ,1ichardson 455F# 67P-9 spos$% rozu ienia ate atyki !ako teorii roz aito)ci czy struktur doprowadzi ate atykiO a to

do szczeg$lnego sposo%u rozu ienia og$lno)ci i o%iektywno)ci

z kolei wpyn*o na spos$% ugruntowania rzeczywiste! przestrzenno)ci geo etrii G...I# a tak(e spos$% w !aki po!*cia niez ienniczo)ci# wsp$z ienno)ci i odwzorowa/ wpyn" na spos$% u!*cia o%iektywno)ci fizykalne!. +en silny wpyw narz*dzi ate atycznych na spos$% filozofowania 2arnapa w ia w zasadzie charakter ate atyczne pozwalay na anentny i sa owystarczalny.

efekcie doprowadzi do tego# (e !ego strukturaliz ate atyczny ,455F# 67N-9 ;to wa)nie struktury struktura ate atyczna iaa charakter w zasadzie i

deter inac!* lokalizac!i indywidu$w w cakowicie zdeter inowanych strukturach<. E ta Ct"d %raa si* ;Zasadnicza idea# (e o%iektywno)& !est zawsze !ednoznaczn" deter inac!" w o%r*%ie struktury relac!i< ,1ichardson 455F# 67L-. 'ak podkre)la M. Fried an ,4566# 4PL- pozwalao to 2arnapowi na skonstruowanie stanowiska# okre)lanego tu !ako ;neutraliz <# kt$re unikao trudno)ci przeciwstawnych Ctrukturaliz stanowisk prezentowanych w filozofii nauki R zar$wno instru entaliz u# !ak i realiz u naukowego. prowadzi w ten spos$% do po"czenia z charakterystyczn"# ;logiczn"<# wers!" prag atyz uN w pogl"dach 2arnapa9 C"dz*# (e pytanie nie powinno %y& stawiane w ten spos$%9 S2zy %yty teoretyczne s" rzeczywiste:<# ale w ten spos$%9 S2zy powinni) y preferowa& !*zyk fizyki ,i nauki w og$le-# kt$ry zawiera ter iny teoretyczne# czy !*zyk %ez takich ter in$w:< Z tego punktu widzenia zagadnienie sprowadza si* do preferenc!i i praktyczne! decyz!i. ,2arnap 6@7?# 4PNN

. przypadku wi*kszo)ci reprezentant$w logicznego e piryz u# !ak pokazu!e ,Ccott 455@-# pogl"dy prag atystyczne stanowiy odzwierciedlenie stopniowe! ewoluc!i# kt$re! pocz"tkie %yy wiz!onerskie pogl"dy polityczne i plany refor spoecznych na du(" skal*.

Prag atyczne instru entaliz

;usuni*cie<

pro%le u#

sto!"cego

podstaw

opozyc!i

Ts realiz # w odniesieniu do wiedzy naukowe! pozostawiao !edynie

zadanie weksplikowania logiczne! ,w sensie #issenschaftslogik- struktury wiedzy naukowe! ,4566# 4N6-. Mi o wi*c sugerowanego przez przytoczony frag ent Przedmowy nieograniczony charakter post*pu wiedzy naukowe!# ogranicza si* ona po pierwsze do wiedzy o wasno)ciach strukturalnych przed iot$w oraz po drugie# !est uwarunkowana w istotnych wzgl*dach prag atyczny i decyz!a i czowieka.7 'ak zo%aczy y w dalsze! cz*)ci tekstu# oso%liwo)ci. a to powa(ne konsekwenc!e dla oceny zao(e/ twierdzenia o stanie

3. Robot arnapa zmierza !o osobliwoci" . literaturze przed iotu aszyn*<. U. Moulines odnosi si* do konstytucy!ne! teorii po!*& przedstawione! w Aufbau i for uu!e tak" interpretac!*# powou!"c si* na stwierdzenie sa ego 2arnapa9 2arnapa ;konstruktor )wiata< na podstawie o(e %y& rozu iany !ako odel aszyny o(na spotka& wprost wyra(one interpretac!e 2arnapa

koncepc!i wiedzy# kt$re !ako !e! uprawniony pod iot wskazu!" ro%ota# ; y)l"c"

o%liczeniowe!# kt$ra reprezentowaa%y idealny pod iot episte iczny# dziaa!"ce! ini alne! po!*ciowe! %azy dla wiedzy spostrze(eniowe!. Ca 2arnap dostarczy inspirac!i do tego sposo%u patrzenia na swo!e wczesne dzieo. . swo!e! $iografii intelektualne! zasugerowa# (e ;definic!e< wyst*pu!"ce w syste atyczne! cz*)ci Aufbau powinny %y& rozu iane !ako ;reguy post*powania w odniesieniu do procedury konstruowania# kt$re stosu!" si* do kogokolwiek# nawet Kantowskiego pod iotu transcendentalnego czy ,6@@6# 4NP-.
7

aszyny o%liczeniowe!<

Przy!*ty przez 2arnapa woluntaryz episte ologiczny wprost zakorzeniony !est w tradyc!i prag atyz u a eryka/skiegoO zo%. ,Kawalec 4565-.

Przy takie! interpretac!i nieredukcy!ny charakter przedsi*wzi*cia 2arnapa sta!e si* do)& oczywisty. ;3efinic!e< przed iot$w wy(szych stopni podawane za po oc" po!*& dotycz"cych przed iot$w ni(szych stopni# traktowane przez .. UuineVa !ako ich redukc!e# s" tuta! regua i post*powania. =kre)la!" podstawie te! ; ini alne! %azy<9 Baza po!*ciowa takiego pod iotu episte icznego powinna %y& na!prostsza# a%y o(liwie upro)ci& !ego kontrol* Gnad ca" procedur"I. Zgodnie z t" interpretac!" celu Aufbau# definic!e po!awia!"ce si* w for alne! cz*)ci ksi"(ki# zwaszcza w rozdziale 0KME ,konstytuc!a po!*& dotycz"cych wasnych przed iot$w psychicznych R ;das Wigenpsychische<-# zawiera!"ce! !edyn" sfor alizowan" cz*)& syste u# nie powinny %y& rozu iane !ako ;a/cuch redukc!i<# za ierzony do sko presowania wszystkich po!*& e pirycznych w ini alne! %azie feno enalne!# lecz !ako reguy post*powania sfor uowane dla idealnego o%serwatora# kt$ry !est ;zaprogra owany< w taki spos$%# a%y rozpocz" od ini alne! struktury i wystarcza!"co %ogatego i zr$(nicowanego z%ioru prze(y& pierwotnych ,;surowy 6@@6# 4NP+aka interpretac!a definic!i podanych w Aufbau u o(liwia uniezale(nienie po!*& wy(szych stopni od ich feno enalne! i su%iektywne! genezy w do)wiadczeniu. L E co za ty idzie# uniezale(nia !e tak(e od rodza!u pod iotu tego do)wiadczenia9 GHI te reguy korespondenc!i pozwala!" rzeko e u idealne u o%serwatorowi powi"za& dowolne zaproponowane stwierdzenie nauk fizycznych czy spoecznych z
L

ianowicie spos$%# w !aki nale(y wygenerowany na

dokona& przyporz"dkowania po!*& wy(szych stopni po!*cio

ateria<- dla skonstruowania ;po!*& o%serwacy!nych<#

kt$re s" niez%*dne do sprawdzenia ka(dego naukowego stwierdzenia. ,Moulines

okre)lon"

konfigurac!"

prze(y&

konstruowalnych

na

wasne!

%azie

feno enalne!. ,Moulines 6@@6# 4NN. p$8nie!szy tek)cie Moulines ,4556- wskazu!e na historyczne 8r$da tego stwierdzenia 2arnapa.

Zaproponowana przez Moulinesa interpretac!a Aufbau wyda!e si* otwiera& drog* do stanu oso%liwo)ci# o kt$ry ludzka. +ak" eksploz!* zda!e si* u o(liwia& indukcy!na teoria uczenia si*# kt$r" 2arnap zaproponowa w p$8nie!szych pracach z zakresu logiki indukc!i. C. Cpiel an ,6@7Ncharakteryzu!"c specyfik* regu wnioskowania indukcy!nego# !akie zaproponowa 2arnap odwoa si* do etafory# !ak" posu(y si* ten ostatni ,6@76# 67A46-. +e reguy s" ;filozoficznie interesu!"ce< tylko z uwagi na to# (e nie s" prost" konsekwenc!" pro%a%ilistycznie rozu iane! koherenc!i przekona/# co wi"(e si* z przy!*cie aks!o at$w prawdopodo%ie/stwa !ako 4566a-. Ponadto9 GHI reguy 2arnapa nie a!" szerokiego zasi*gu R one nie o%e! u!" tego# co a!"cego doskona" pa i*&# organy ate atyczn"# zdolno)& do rozu ienia ini alnych wy og$w rac!onalno)ci ,Kawalec pisze 2hal ers# pod warunkie # (e o(liwa %ya%y ;eksploz!a< te! wiedzy w przypadku osi"gni*cia pod iot$w o inteligenc!i wy(sze! ni(

okre)la on !ako ;dorose< stopnie pewno)ci. Mo(na traktowa& !e !ako reguy rz"dz"ce funkc!" prze)wiadczenia ro%ota# !akie posiada!" ludzie# wiedz* logiczn" i z ysowe# zdolno)& do przetwarzania danych oraz pode! owania decyz!i takie# for alnych !*zyk$w pierwszego rz*du# lecz kt$ry cakowicie nie zna fakt$w e pirycznych. +e zasady dotycz" nas tylko w odniesieniu do takich kontekst$w pro%le owych# w kt$rych %rak naszego odno)nego do)wiadczenia !est podo%ne te u# !aki a ro%ot 2arnapa. Cpiel an ,6@7N# ?57o(na

Mi o zastrze(e/# dotycz"cych interesu!"cych przypadk$w# w kt$rych zrekonstruowania po!*cia wiedzy e piryczne!.

spotka& takie sytuac!e# Cpiel an sa o zagadnienie regu uzna!e za doniose dla

#. $a%o&enie o replikowalnoci wie!zy w aspekcie synchronicznym

'ak wspo iane zostao to wy(e!# gwatowny wzrost inteligenc!i uwarunkowany !est ty # (e wiedza osi"gni*ta przez !edno pokolenie iary do kategoryzowania wzrostu inteligenc!i. Zao(enie o replikowalno)ci rozwa(y y kole!no w perspektywie solipsystyczne!# intersu%iektywnie i przez dan" i*dzypokoleniowo. Mo(na na!pierw zapyta&# czy replikac!a wiedzy punkcie aszyn* ,inteligentny syste - !est zale(na od tego# w !aki aszyn %*dzie replikowana przez nast*pne pokolenie i p$8nie!sze. Ddy%y ten warunek nie %y speniony# nie %yo%y te(

czasoprzestrzeni ,kontek)cie- rozpoczyna ona sw$! proces poznawczy. 0 po drugie# czy replikac!a !est uwarunkowana aparatur" po!*ciow"# w !ak" wyposa(ona !est dana aszyna. =dpowied8 na pierwsze pytanie rozpoczni! y od og$lne! charakterystyki takie! aszyny. Zgodnie z pierwszy stan$w dane! entalnych. +ak" aszyn* zao(enie tezy o oso%liwo)ci taka aszyna !est inteligentnie!sza od czowieka. 'est wi*c zdolna do e ulowania !ego )wiado o)ci i o(na wi*c scharakteryzowa& sche atycznie poprzez !e! stru ie/ prze(y& )wiado ych C# %az* B# kt$ra pozwala z C wygenerowa& po!*cia P aszyny#@ okre)lon" licz%* Zn organ$w z ysowych stanowi"cych nAele entowy aszyny i wygenerowanych na %azie !e! stru ienia podz%i$r ko %inac!i wy iar$w czasoprzestrzeni# z%i$r po!*& kontekstowych P# uwarunkowanych lokalizac!" te! prze(y& C# z%i$r po!*& fizykalnych F oraz z%i$r intersu%iektywnych po!*& 0 k !ako teorio nogo)ciow" ko %inac!* po!*& fizykalnych rz*du k. Postawione wy(e! pytania a!" wsp$lne funda entalne zao(enie# (e o(liwe !est przyporz"dkowanie po!*& P wygenerowanych przez aszyn* na %azie !e! stru ienia

prze(y& C do po!*& fizykalnych F w spos$% niezale(ny od prze%iegu !e! procesu poznawczego# prowadz"cego od C do P. 2arnap przy! u!"c takie zao(enie traktowa !e !ako funda entalny warunek o(liwo)ci nauki. +o wyznaczenie# zgodnie z teori" po!*& 2arnapa rozwi!an" od Q. PoincarXgo przez W. 2assirera# dokonu!e si* !ednoznacznie poprzez wskazanie relac!i# w !akie wchodzi dany przed iot z pozostay i. Ctrukturaliz dokonu!e specyficznego dookre)lenia R warunkie o(liwo)ci zachowania stao)ci

takiego wyznaczenia niezale(nie do przechodzenia w replikac!i na coraz wy(sze stopnie po!*ciowe !est posu(enie si* wy"cznie wasno)cia i strukturalny i tych relac!i.
@

Baza B,C# P- wyznaczona !est przez zesp$ pierwotnych po!*&# odniesionych do C oraz zachodz"cych i*dzy ni i relac!i.

0lustrac!" roli# !ak" w ty 1. CchrYdingere

stanowisku odgrywa strukturaliz # !est sp$r 2arnapa z

,Bit%ol 455?# 66PA66N-. +en ostatni w artykule ,6@FP-# zatytuowany

SUuelZues re arZues au su!et des %ases de la connaissance scientifiZue< ,SPewne uwagi o %azie wiedzy naukowe!<- wprowadzi prowokacy!n" tez*# (e nauka nie !est sa owystarczalna# gdy( wy aga funda entalnego zao(enia# kt$re nie !est ani e pirycznie testowalne# ani nie w konsekwenc!i posiada a charakteru konwenc!onalnego. +o zao(enie 2arnap zrekonstruowa !ako Qipotez* P nast*pu!"co9 SQipoteza P9 >ie tylko !a dozna!* wra(e/ ,a y)li# uczucia# pa i*&# itd.-O inne oso%y tak(e !e posiada!"< ,6@FN# 66N-. 2arnap stara si* wykaza&# (e takie zao(enie !est testowalne ekspery entalnie pod warunkie # (e dopu)ci si* wy"cznie precyzy!ne prawa relacy!ne# "cz"ce stany entalne z zachowania i ,6@FP# 66@-. aszyna# %ya%y o(liwa o encie o(na odnie)& do sytuac!i# gdy aszyna w pewny Pytanie# czy replikac!a wiedzy# !ak" posiada dana niezale(nie od kontekstu#

traci wszystkie dotychczas wygenerowane po!*cia w oparciu o stru ie/ prze(y& C 6# oznacz y !e !ako P6# oraz dane uzyskane dzi*ki organo z ysowy # ale nadal zachowu!e zdolno)& generowania nowego stru ienia prze(y& C 4. .ygenerowane w oparciu o ten stru ie/ po!*cia P4 nie %*d" identyczne z P6 z uwagi na prosty fakt# (e relacy!ne ustytuowanie ka(dego z po!*& P4 !est trywialnie inne ni( w P6. 'e(eli !ednak przy! ie si* funda entalne zao(enie o o(liwo)ci przyporz"dkowania po!*& P do F# w$wczas Przyporz"dkowanie do F pozwala %owie P4 w taki sa wygenerowania w C4. Zagadnienia uwarunkowania te! replikowalno)ci przez aparatur* po!*ciow"# !ak" posiada dana 0ty aszyna# wyda!e si* wi*c do)& oczywiste. Z pewny zastrze(enie . 3opuszczenie korygowalno)ci ni(szych pozio $w po!*ciowych ,np. P- z wy(szych ,np. o(e prowadzi& do koowato)ci caego sche atu post*powania. 0ntersu%iektywna replikowalno)& dotyczy sa y aszyn tego sa ego pokolenia# czyli o pozio ie inteligenc!i przetwarza!"ce! dane z organ$w z ysowych o o(liwa !est replika pewnych R w ty

przypadku R strukturalnych wasno)ci P6 w P4 dzi*ki te u wa)nie przyporz"dkowaniu. na strukturalne wyznaczenie odniesienia po!*& spos$%# !ak w P6# gdy( pozosta!e ono niezale(ne od kontekstu ich

z%li(ony po!*& 0k.

stopniu zo(ono)ci# kt$re posiada!" ten sa przypadku pro%le

aksy alny stopie/ zo(ono)ci o(liwo)ci o(liwo)&

. ty

replikowalno)ci w zasadzie dotyczy aszyn* B. +aka %owie i*dzy dwie a

odtworzenia po!*& PE dane! tego pokolenia wzgl*de

aszyny E przez

warunku!e uzyskanie !ednorodno)ci pod wzgl*de z%ioru po!*& 0k# to dzi*ki aszyna

zo(ono)ci po!*& 0k specyficznego dla aszyna i pod

aszyn. 'e(eli wi*c zaistniaa%y r$(nica

o(liwo)ci korygowania ni(szych stopni aszyny P B# kt$re po!*& 0 k%

po!*ciowych# dana pozwoliy przy!*cie

oga%y skorygowa& sw$! z%i$r po!*& PE pod warunkie z%iorze odtworzy& po!*cia inne! aszyn pozio

!ednak tego# (e potrafia%y w ty

aszynie B wygenerowa& swoisty dla tego pokolenia zao(enia o istnieniu przyporz"dkowania aszyn# %y& o(e zaso%e

'ednak# !ak w przypadku solipsystyczny # taka ograniczona do wasno)ci wy"cznie strukturalnych. >owe pokolenie pokolenia. Z zachowanie

o(liwo)& %ya%y uwarunkowana i*dzy P a F# a replika %ya%y

a!"cych te( %ogatszy zestaw organ$w po!*& 0 k w stosunku do poprzedniego stopniu inteligenc!i nowego pokolenia w aszynApoprzednik$w w z%iorze po!*&

z ysowych# r$(nio%y si* %ogatszy

uwarunkowa/# kt$re wyst"piy na pozio ie solipsystyczny

i intersu%iektywny # z zao(enia o wy(szy 0k aszynApoto k$w# gdzie k [ !. .sp$lny uwarunkowanie

prosty spos$% wynika zdolno)& do repliki po!*& 0 !

replikowalno)ci w r$(nych o $wionych od ianach ka(da aszyna# niezale(nie od pokolenia#

s" strukturalne wasno)ci po!*&. E zate opisany wy(e! spos$%.

posiadaa%y wasny zas$% kontekstowego poznania# kt$ry nie !est replikowalny w Pozosta!e !ednak kluczowe pytanie o niestrukturalnych wiedzy wiedzy przez !edn" E. Po!*cia PE wygenerowane na %azie niepowtarzalnego stru ienia CE nie s" replikowalne. =dpowiednio wszystkie odyfiku!"c %az* BE,C# Po(na stara& si* wyczerpa& i*dzy ni i o(liwe ko %inac!e rodza!$w po!*& %azowych i zachodz"cych o(liwo)& replikowalno)ci wasno)ci o(liwo)& replikowania te!

aszyny E. Ckoro nie istnie!e

aszyn*# nawet wy(szego pokolenia# to warto rozwa(y& tak" aszyn pokolenia co na! nie! r$wnego z pokolenie

o(liwo)& w odniesieniu do wielu

relac!i# generu!"c nast*pnie ich przypisanie do po!*& F. =znacz y t* licz%* przypisa/ przez i. . przypadku# gdy%y suszne %yo pierwsze zao(enie stwierdzenia stanu oso%liwo)ci o o(liwo)ci stworzenia aszyny inteligentnie!sze! od czowieka# o(na %y przy!"&# (e w dany tych pokoleniu istnie!e co na! nie! i aszyn# z kt$rych ka(da

realizowaa%y inne z i ko %inatorycznie wygenerowanych przyporz"dkowa/. Zestaw aszyn i wzi*ty "cznie stanowi%y na!%li(sz" z o(liwych aproksy ac!i repliki po!*& PE. +aka r&dpokoleniowa replika !ednak nie potwierdza drugiego z podstawowych zao(e/ tez o oso%liwo)ci# !aki )r$dpokoleniowa nie !est %owie . zwi"zku z ty nie istnie!e !est gwatowny wzrost inteligenc!i. 1eplika aszyn o wy(sze! inteligenc!i. ia%y polega& $w zwi"zana z tworzenie

o(liwo)& okre)lenia# na czy

;gwatowny wzrost< inteligenc!i. Maszyny nowego pokolenia# kt$re strukturalnie replikoway%y wiedz* tylko !edne! z aszynAprzodk$w# ka(dorazowo dokonyway%y )r$dpokoleniowo i*dzy )r$dpokoleniowy i replikac!a i a o(e ie& co na!wy(e! charakter prag atyczny i nie o(liwych replikac!i. .y%$r

poszczeg$lnych pokole/ zrealizowane! replikac!i w

!ednoznacznie wyznaczone! ;wa)ciwe!< )r$dpokoleniowe! replikac!i. = faktycznie aszynachApoto kach nie o(na wi*c powiedzie&# (e !est o(liwych. .zi*ty w oderwaniu na!lepsza# opty alna czy !edyna# lecz !edna z wielu (adna )r$dpokoleniowa replikac!a nie o gwatowny

$ga%y zosta& uznana za na!lepsz". .yda!e si*

zate # (e konieczne !est zachowanie pluraliz u )cie(ek replikac!i# co wykluczao%y tez* wzro)cie inteligenc!i kole!nych pokole/. inteligentnych syste $w9 +akie przekonanie o%ecne !est# nie %ez wpywu asy ilac!i zasady toleranc!i# w)r$d in(ynier$w faktycznie pracu!"cych nad tworzenie Logiczny pluraliz

faktycznie do inu!e we wszystkich o%szarach in(ynierii !este) y przekonani# (e z perspektywy

wiedzyO !ego szeroka akceptac!a !est fakte # kt$ry nale(y uzna& w spos$% oczywisty. . rzeczy sa e!# etodologiczne!# a zwaszcza ze wzgl*du na czyst" praktyczn" u(yteczno)&# zalety przy!*cia pluraliz u logicznego w in(ynierii ontologiczne! trudno %yo%y podwa(y& w spos$% powa(ny. ,Kutz i in.# 4565# 4N4-

'. $a%o&enie o replikowalnoci wie!zy w aspekcie !iachronicznym Klasyk %ryty!skiego e piryz u# 3. Qu e w radykalny spos$% zakwestionowa rac!onalny charakter replikac!i wiedzy zdo%ywane! na podstawie do)wiadczenia. 1egularno)ci# kt$re o%serwu!e y w otacza!"cy konieczno)ci po!*ciowe!. Zwi"zek zate rac!onalny )wiecie nie s" nawini*te na spr*(yn* logiczny # dw$ch zdarze/# kt$re dotychczas zawsze

wyst*poway "cznie# np. poranek i wsch$d so/ca# nie !est zwi"zkie uczenia si* z do)wiadczenia# pozostawao%y !edynie zwi"zk$w dedukcy!nych w wiedzy. =dpowiedzi na indukcy!ny sceptycyz zostanie to szerze! o $wione ni(e! R

czy deter inistyczny . Po podwa(eniu podstaw indukcy!nych teorii ie!sce dla replikowalno)ci

Qu eVa pod!" si* angielski pastor +.

Bayes. .yprowadzi on w rachunku prawdopodo%ie/stwa twierdzenie# 65 kt$re R !ak iao precyzy!nie okre)la&# !ak nale(y aktualizowa& dotychczasow" wiedz* w oparciu o nowe infor ac!e# kt$rych dostarcza do)wiadczenie. Powr$ci do niego w latach 6@?5. 2arnap# tworz"c indukcy!n" teori* uczenia si*# kt$ra w za ierzeniu iaa %y& uog$lnienie logiki dedukc!i. ierze przes"dza to# !ak" rol* w !ego artykulac!i !*zykowe!. w wers!i su%iektywne! = suszno)ci zarzut$w Qu eVa podwa(a!"cych rac!onalno)& replikowania wiedzy zdo%yte! w indukcy!ny procesie uczenia si* w du(e! tych teoriach przypisu!e si* kontekstowi. 2arnap nakada restryktywne warunki# kt$re powinien spenia& kontekst# zwaszcza pod wzgl*de 3ia etralnie inacze! rzecz przedstawia si* w u!*ciu %ayesowski uczenia si* dzieli z 2arnape radykalnie

tzw. personalistyczne! ,Maher 4565-. Mi o (e %ayesowska personalistyczna teoria przekonanie o centralne! roli twierdzenia Bayesa w uczeniu si* na podstawie do)wiadczenia# to !ednak R w przeciwie/stwie do 2arnapa R ini alizu!e wszelkie ograniczenia nakadane na kontekst. o%rocie koe fortuny wypadnie pole ;%ankrut<# %ior"c koe . 'est to przykad tzw. instance Za$( y# (e ro%ot 2arnapa zastanawia si*# !akie prawdopodo%ie/stwo przypisa& przewidywaniu# (e w kole!ny pod uwag* wyniki dotychczasowych o%rot$w ty

confirmation# czyli wnioskowania indukcy!nego# gdzie na podstawie danych stara y si*

65

Przyst*pne niefor alne o $wienie podane !est w ,Kawalec 4566a-# techniczne w ,Kawalec 455F-.

przewidzie& nast*pny wynik o%serwac!i. Zaznacz y na rodza!$w. =dpowied8 ro%ota %*dzie w ty Przed iote dotychczasowych wynik$w uzyskanych na ty

arginesie# (e wa)nie ten rodza!

wnioskowa/ indukcy!nych 2arnap uznawa za podstawowy dla wszystkich innych przypadku zdeter inowana kontekste . kole oraz relac!a logiczna# !aka zachodzi

rozwa(a/ ro%ota !est przewidywanie wyniku o%rotu koe # opis

i*dzy ty i zdania i. 3o kontekstu nale(y wi*c zaliczy& wszystkie pozostae ele enty# kt$re wpywa!" na odpowied8# !akie! udzieli ro%ot# a kt$re nie s" %ezpo)rednio przed iote !ego uwagi. +aki zasadniczy ele ente !est !*zyk# w kt$ry sfor uowane s" zdania rozwa(ane przez ro%ota# logiczna struktura !*zyka# scharakteryzowana przez 2arnapa oraz w specyficzne dla tego autora uzale(nienie relac!i logiczne! i*dzy o%ydwo a zdania i od struktury !*zyka. Kr$tko teraz o $wione zostan" poszczeg$lne ele enty tworz"ce kontekst. '*zyk !est niezwykle prosty# gdy( zasadniczo dopuszcza !ako predykaty proste tylko predykaty !ednoargu entowe# np. ;!est pole Przy! i! y# (e "cznie kole!no do !akiego) indywiduu indywiduu %ankrut<# a !ego dziedzina rzucie. o(e o%e! owa& sko/czon" licz%* indywidu$w# np. pole wylosowane w kole!ny a y do dyspozyc!i P o%rot$w koe otrzy a y wszystkie

fortuny# a do te!

pory wykonano ?. =dnosz"c ka(dy z predykat$w prostych wyst*pu!"cych w !*zyku o(liwe opisy tego indywiduu # z kt$rych !eden !est prawdziwy. +* czynno)& powtarza y w stosunku do ka(dego z dziedziny i dla ka(de! !ednostki otrzy u!e y zestaw wszystkich wy%iera y !eden taki opis i "cz"c !e w !edno stanu. o(liwych !e! opis$w. >ast*pnie dla ka(dego indywiduu otrzy u!e y .yczerpu!"c wszystkie o(liwy ;przekr$!< )wiata R nazywany przez 2arnapa opise o(liwe opisy stan$w. E zate usi %y& prawdziwy. . naszy

o(liwe zestawienia opis$w indywiduowych poszczeg$lnych pen" przestrze/ przykadzie opis

!ednostek otrzy u!e y wszystkie logiczn"# w kt$re! !eden opis stanu stanu

usi wi*c okre)li&# !aki wynik otrzy ano w ka(dy

z P o%rot$w koe # np.

%ankrut w przypadku pierwszy # %ankrut w drugi # nie %ankrut w trzeci # %ankrut w czwarty # nie %ankrut w pi"ty .

3la ka(dego zdania sfor uowanego w ty w !aki !este) y w stanie okre)li& czy niezale(nie od tego# !aki

!*zyku !este) y te( w stanie okre)li&# o%a s" prawdziwe.

o%szarze te! przestrzeni !est ono prawdziwe. E dla dowolnych dw$ch zda/ a!" one o%szar wsp$lny# w kt$ry przysugu!" one indywiduo =pisy stanu# kt$re zawiera!" dokadnie taki sa zestaw opis$w indywiduowych R R 2arnap traktowa !ako

sy etryczne i grupowa !e w tzw. opis strukturalny. .raca!"c do podanego przykadu9 do tego sa ego opisu strukturalnego zaliczy y te wszystkie opisy stanu# kt$re zawiera!" trzy razy ;%ankrut< i dwa razy ;nie %ankrut< R niezale(nie od tego# w !akie! kole!no)ci po!awiay si* te wyniki w opisie stanu ,czy nie %ankrut %y w pierwszy pierwszy naszy zate i czwarty -. i drugi czy

Ka(dy z opis$w strukturalnych 2arnap uznawa za r$wno prawdopodo%ny. . przykadzie !est ich N ,P razy %ankrut# ? razy# F razy# 4 razy# 6 raz# 5 razy-# a ka(dy opis strukturalny a prawdopodo%ie/stwo 6MN. >a ka(dy z opis$w

strukturalnych skada si* !ednak inna licz%a opis$w stanu. 0 tak przypadek# gdy wyst"pi P razy %ankrut o(e zdarzy& si* tylko raz# podo%nie gdy pole %ankrut nie wyst"pi ani razu. o%rocie# drugi # z Przypadek# gdy %ankrut po!awia si* czterokrotnie# a raz tylko po!awia si* inne pole R o(e wyst"pi& na P r$(nych sposo%$w# np. inne pole w pierwszy trzeci # czwarty lu% pi"ty . o(e %y& zrealizowane w !edny +ak(e# gdy pole %ankrut wyst"pi tylko raz R pi*ciu opis$w stanu. . przypadku# gdy pole %ankrut wyst*pu!e dwa razy oraz gdy wyst*pu!e trzy razy R a y 65 opis$w stanu# kt$re skada!" si* na opis strukturalny. 'e)li w raze pole %ankrut# to wywniosku!e o%rocie wzroso z 6MF5 a dotychczasowych ? o%rotach otrzy ano za ka(dy do 6MP. . p$8nie! wprowadzonych odyfikac!ach pierwotne! teorii 2arnapa ro%ot wi*ce! swo%ody. .prowadzony zosta!e para etr# kt$ry pozwala ro%otowi porusza& si* po i*dzy dwie a skra!ny i warto)cia i. 'edna ze skra!nych warto)ci oparta !est wy"cznie na do)wiadczeniu9 zlicza si* ilo)& interesu!"cych wynik$w# np. wyst"pienia pola %ankrut# w stosunku do licz%y wykonanych ekspery ent$w R o%rot$w koe

on# (e prawdopodo%ie/stwo wylosowania tego pola w nast*pny

fortuny. >p. !e)li w dotychczasowych ? o%rotach zawsze wyst"pio pole %ankrut# to stosunek r$wny !est 6. 3ruga skra!na warto)& !est z kolei zale(na wy"cznie od struktury !*zyka i !est cakowicie niezale(na od do)wiadczenia. 'est !edynie funkc!" ilo)ci predykat$w zawartych w !*zyku. 1o%ot w swoi uczeniu si* z do)wiadczenia nie !est !u( !ednoznacznie a zdeter inowany kontekste . Posugu!e si* nato iast funkc!" wa(on" o%u skra!nych warto)ci9 czysto e piryczne! oraz czysto aprioryczne!. +o# kt$ry z czynnik$w 5 do . . przypadku# gdy wi*ksz" wag* wyra(a si* za po oc" para etru \# kt$ry przy! u!e warto)ci w zakresie od a warto)& 5# czynnik apriorycznoA!*zykowy zosta!e

cakowicie wyeli inowany i pozosta!e wy"cznie warto)& czysto e piryczna. Ddy nato iast \ z ierza do # w$wczas a y sytuac!* odwrotn" R pozosta!e wy"cznie

czynnik aprioryczny# a do)wiadczenie !est cakowicie ignorowane. . te! fazie spos$% na%ywania wiedzy z do)wiadczenia przez ro%ota 2arnapa nie !est !u( zdeter inowany kontekste . Ma on do wy%oru kontinuu uczenia si*# kt$re aprioryczny uczenie ieszcz" si* wszak(e si*. r$(nych sposo%$w a czysto i*dzy czysto e piryczny

1$wnolegle do prac 2arnapa powstaway podstawy indukcy!ne! teorii# kt$ra tak(e za centralne dla echaniz u uczenia si* z do)wiadczenia traktu!e twierdzenie Bayesa. Prace Bruno de Finettiego we .oszech i Fra ka 1a seya w 2a %ridge z ierzay !ednak w przeciwn" stron* R usuni*cia z te! teorii wszystkich ele ent$w poza ty i# kt$re %yy konieczne do wprowadzenia w nie! twierdzenia Bayesa. Za spraw" 1a seya wprowadzono interpretac!* prawdopodo%ie/stwa w kategoriach siy przekonania# kt$r" z kolei %ehawioralnie u!awnia gotowo)& pode! owania zakad$w z okre)lon" wysoko)ci" stawek. 'edyny ograniczenie siy przekona/ !est koherenc!a z aks!o ata i rachunku prawdopodo%ie/stwa. . teorii %ayesowskie! personalistyczne! wi*c !est ogro na dowolno)& w okre)laniu siy przekonania. Prze)led8 y to na uproszczony przykadzie. Za$( y# (e pediatra a oceni&# czy uporczywy suchy kaszel ,dane- !est wynikie alergii wdechowe! ,hipoteza

pierwsza- czy %ezo%!awowego zapalenia puc ,hipoteza druga-.

1o%ot

2arnapa

ustali

stopie/

potwierdzenia

hipotezy przez

dane

po

wprowadzeniu wchodz"cych w gr* zda/ do !*zyka o okre)lone! strukturze i sko/czone! dziedzinie. Prawdopodo%ie/stwo pierwotne hipotezy !est dla niego zdeter inowane struktur" !*zyka R na!pierw traktu!e si* !ako r$wno prawdopodo%ne opisy strukturalne# a nast*pnie R w ich o%r*%ie !ako r$wno prawdopodo%ne poszczeg$lne opisy stanu. E%y zate dany kontekst wpywa na uczenie si* ro%ota usi9 6- da& si* wysowi& w infor ac!e usz" %ez !*zyku , ocno ograniczony - oraz 4- zawarte w ni

reszty da& si* rozo(y& na proste skadniki tre)ciowe odpowiada!"ce ;niewielkie! licz%ie< predykat$w pierwotnych. =d iennie rol* kontekstu u! u!e personalista %ayesowski. Prawdopodo%ie/stwo pierwotne traktu!e on %owie !ako si* swo!ego przekonania o prawdziwo)ci dane! hipotezy. Cia przekonania !est uksztatowana przez niezliczon" licz%* czynnik$w9 np. wyksztacenie te! oso%y# !e! (yciowe do)wiadczenie oraz wiedza og$lna itp. Zate r$(nica i*dzy dwo a oso%a i R z kt$rych ka(da !est r$wnie rac!onalna i poprawnie echaniz uczenia si* R o(e %y& nie al dowolna. >p. !edna oso%a stosu!e %ayesowski

o(e uzna& R nie %ior"c pod uwag* sy pto $w o%serwowanych u dziecka# (e prawdopodo%ie/stwo wyst"pienia u niego zapalenia puc !est %liskie 6# a druga oso%a R o(e uzna& !e za %liskie 5. Personalista %ayesowski odrzuca zarzut su%iektywiz u na podstawie dw$ch twierdze/# charakteryzu!"cych uczenie si* z do)wiadczenia na podstawie twierdzenia Bayesa9 6- przy odpowiednio du(e! licz%ie o%serwac!i sia przekonania w przypadku hipotezy prawdziwe! z ierza do !edno)ci 4- niezale(nie od tego# !ak du(a !est r$(nica prawdopodo%ie/stw pierwotnych i*dzy dwo a personalista i R przy odpowiednio du(e! licz%ie o%serwac!i ich sia przekonania %*dzie z ierza& do te! sa e! warto)ci. Bayesowska teoria uczenia si* !est !edn" z od ian for alne! indukcy!ne! teorii uczenia si*. 'edna z podstawowych r$(nic %ayesowskich dotyczy warunk$w# kt$re iedzy poszczeg$lny i od iana i teorii usz" %y& spenione przez kontekst# a%y twierdzeniu uwzgl*dniany w

wykorzysta& !e w twierdzeniu Bayesa. Kontekst !est w ty logiczn" struktur" !*zyka# w kt$ry

postaci prawdopodo%ie/stwa pierwotnego. 2arnap ("da# %y %yo ono zdeter inowane przeprowadza si* wnioskowania. Personalista %ayesowski przeciwnie R przeciwstawia si* !akie ukolwiek u!*zykawianiu kontekstu.

Funkc!* o%iektywizac!i R kt$r" 2arnap dostrzega w !*zyku i !ego strukturze R peni" twierdzenia o z%ie(no)ci# kt$re pokazu!"# (e rola wiedzy kontekstowe! wraz z napywe infor ac!i z do)wiadczenia ale!e R pod warunkie konsekwentnego stosowania echaniz u %ayesowskiego w asy ilac!i tych infor ac!i. Bayesowska teoria uczenia si*# niezale(nie czy w wers!i o%iektywizu!"ce! 2arnapa# czy personalistyczne!# w celu zagwarantowania replikowalno)ci uzyskane! w taki procesie uczenia si* wiedzy# usi posu(y& si* zao(enia i dotycz"cy i a!" charakter prag atyczny 66 z uwagi !" replikowane! wiedzy# lecz czynnikie kontekstu. 'ak podkre)la 2arnap# takie zao(enia na kontekst aplikac!i. >ie s" one ele ente

warunku!"cy # zwykle w do)& !ednoznaczny spos$%. Pro%le u tego nie rozwi"zu!e z iana pozio u inteligenc!i pokaza& wyra8nie&# trze%a %yo%y za 2arnape 4565-. . pierwszy proces uczenia o%e! u!e tak(e aszyn. ]e%y to R odr$(ni& dwa procesy uczenia si* ,Za%ell

zakada y# (e ilo)& kategorii po!*ciowych 0 m !est staa# w drugi

o(liwo)& rozszerzenia ilo)ci kategorii po!*ciowych m o

pewn" licz%* dotychczas nieznanych n. >awet w przypadku prostszy # ze wzgl*du na pro%a%ilistyczny charakter zale(no)ci w"czonych do wiedzy aszyny# warunkie replikowalno)ci te! wiedzy !est stosowanie odtworzenie zao(e/ deter inu!"cych R zgodnie z sekwency!ny twierdzenia Bayesa R te zale(no)ci pro%a%ilistyczne. Zwi*8le wyrazi to !eden z %li(szych wsp$pracownik$w 2arnapa w ostatnie! fazie !ego prac nad logik" indukc!i# 1. 'effrey ,6@L?# L?-9 nikt nie uwa(a# (e w konstytuu!" si* w naszy ukady $zgu istnie!" zlokalizowane ta potenc!ay# kt$re

fiz!ologiczne podo(e prawdopodo%ie/stw su%iektywnych# kt$re u!awnia!" zachowaniu. Posugu!"c si* analogi" z ko putera i# to progra # a nie scalone# ; ie)ci< takie prawdopodo%ie/stwa. 'e)li !est to sprawa czynnikie s" tak(e artefakty kulturowe. Przypisania

instynktu# to znacz"cy kt$re

66

prawdopodo%ie/stw s" dalekie od %ycia para etra i stan$w ludzkiego organiz u# o(na %yo%y ierzy& za po oc" sownych wiaro etr$w.

'ak zwraca uwag* +. Ue%el ,4566# 64-# 2arnap podkre)la# (e to# w !aki spos$% konceptualizu!e y uwarunkowane !*zykowo z!awiska w skadni i se antyce nie !est deter inowane przez nasze do)wiadczenie Szwierz"t u(ywa!"cych znaki<.

Podo%nie wi*c !ak w przypadku wiedzy synchroniczne!# tak i w ty inteligenc!i aszynyApod iotu te! wiedzy.

przypadku

replikowalno)& wiedzy uzale(niona !est od zao(e/# kt$re s" niezale(ne od stopnia

(ibliogra)ia
Bauer F. L.# ,4565-# 'rigins and (oundations of )omputing# Berlin9 Cpringer. Bit%ol M.# ,455?-# S+he pro%le of other inds9 E de%ate %etween CchrYdinger and 2arnap<# Phenomenology and the )ogniti*e +ciences F9 66PR64F. 2arnap 1.# ,6@FN-# SW^isteAtAil des prX isses de la science Zui soient incontr_la%les:<# +cientia N59 64@R 6FP. 2arnap 1.# ,6@7?-. An introduction to the philosophy of science. >ew `ork9 Basic Books. 2a ap 1.# 'effrey 1.# ,6@76-# +tudies in ,nducti*e ogic and Probability# Berkeley9 Berkeley UniTersity Press. 2arnap 1.# ,6@4LM4566-# ogiczna struktura wiata# tu . i oprac. P. Kawalec# .arszawa9 P.>. 2hal ers 3. '.# ,4565-# S+he Cingularity. E Philosophical Enalysis<# -ournal of )onsciousness +tudies# 679 7RNP. 2harronABost B.# Pedone F.# Cchiper E.# Replication: theory and practice# Berlin9 Cpringer 4565. Fried an M.# ,4566-# S2arnap on theoretical ter s9 structuralis 4?@R4NF. Qolger E.# ,4565-# S>ew account of e pirical clai s in structuralis <# +ynthese 67N9 F66AFF4. 'effrey 1.# ,6@L?-# 3e Finettias pro%a%ilis <# +ynthese N59 7FA@5. 'effrey 1.# ,6@@6-# SEfter 2arnap<# .rkenntnis FP9 4PPA4N4. Kawalec P.# ,455F-# +tructural Reliabilism: ,nducti*e ogic as a /heory of -ustification # 3odrecht9 Kluwer Ecade ic Pu%lishers. Kawalec P.# ,4565-# ;.oluntaryz Kawalec P.# ,4566a-# ;Bayesianiz episte ologiczny .illia a 'a esa. Pr$%a rekonstrukc!i na gruncie w polskie! tradyc!i pro%a%iliz u R studiu stanowiska Kazi ierza pro%a%iliz u B. Tan Fraassena<# Przegl0d (ilozoficzny 6@9 4LFA4@P. E!dukiewicza<# Ruch (ilozoficzny# w opracowaniu. Kawalec P.# ,4566%-# ;.st*p<# w9 2arnap 1.# .arszawa9 P.># s. J0A20K. Kutz =.# Mossakowski +.# Lbcke 3.# ,4565-# S2arnap# Doguen# and the Qyperontologies9 Logical Pluralis and Qeterogeneous Ctructuring in =ntology 3esign<# ogica 1ni*ersalis ?9 4PPRFFF. ogiczna struktura wiata# tu . i oprac. P. Kawalec# without etaphysics<# +ynthese 6L59

Maher P.# ,4565-# SBayesian pro%a%ility<# +ynthese 674966@A647. Moulines 2. U.# ,6@@6-# SMaking sense of 2arnapas Aufbau<# .rkenntnis FP9 4NFA4LN. Moulines 2. U.# ,4556-# S3ie Mathe atisierung der Wrfahrung9 Korgcnger zu 2arnaps Aufbau<# .rkenntnis P?9 65PR645. 1ichardson E.# ,455F-# S+he geo etry of knowledge9 Lewis# Becker# 2arnap and the for alization of philosophy in the 6@45s<# +tudies in the 2istory of Philosopy of +cience F?9 6NPR6L4. CchrYdinger W.# ,6@FP-# SUuelZues re arZues au su!et des %ases de la connaissance scientifiZue<# +cientia P79 6L6R6@6. Ccott W.# ,455@-# SLogical W piricis # Politics# and Professionalis <# +cience 3 .ducation 6L9677R6L@. Ue%el +.# ,4566-# SPrag atics in 2arnap and Morris and the Bipartite Metatheory 2onception<# .rkenntnis4 3=0 65.6557Ms65N75A566A@FP4AP# ss. 4?. Za%ell C. L.# ,4565-# 2arnap and the logic of inductiTe inference# w9 3. Da%%ay# C. Qart ann# '. .oods ,red.-# 2andbook of the 2istory of ogic% 5olume 67: ,nducti*e ogic. E sterda 9 WlseTier# s. 4NPA F5P.

E%strakt Zwolennicy transhu aniz u upatru!" przyszego pod iotu wiedzy w kt$re o(liwo)& stworzenia inteligentnie!szych pod iot$w# to w kole!ny inteligentnie!sze od ludzi stworz" nast*pne pokolenie a( do osi"gni*cia stanu oso%liwo)ci ,ang. singularity-. . ninie!szy tek)cie o $wione s" w"tpliwo)ci dotycz"ce drugiego z o(liwo)ci $g%y kluczowych stwierdze/ uzasadnia!"cych transhu anistyczn" tez* o oso%liwo)ci# a ianowicie gwatownego wzrostu inteligenc!i. +e w"tpliwo)ci dotycz" wzrostu. 0nspirac!" tych w"tpliwo)ci !est progra wydawa& si* wzorcowy synchroniczny episte ologiczny 1. 2arnapa# kt$rego uciele)nienie replikowalno)ci wiedzy danego pod iotu poznawczego !ako warunku gwatownego episte ologiczny# kt$ry protoplast" progra u transhu aniz u# a ianowicie progra kroku aszynach# aszyny iay%y %y& inteligentnie!sze od ludzi# ich tw$rc$w. 'e(eli raz zaistniaa%y taka aszyn %ardzie! inteligentne od

sa ych sie%ie. +o zapocz"tku!e dalsze etapy procesu gwatownego wzrostu inteligenc!i

!est tzw. ro%ot 2arnapa. . u!*ciu

zasadniczo taka replikowalno)& ograniczaa%y si* wy"cznie do o(liwo)ci dyna icznego zwi*kszania

strukturalnych wasno)ci wiedzy# co nie da!e wystarcza!"ce! podstawy do stwierdzenia gwatownego wzrostu. . u!*ciu diachroniczny # zaso%$w wiedzy ro%ota 2arnapa s" w spos$% nieusuwalny uwarunkowane przy!*ty i su%iektywnie sche ata i# a wy%$r po i*dzy ni i dokonu!e si* prag atycznie. . ty przypadku stawianie pytania o wzrost !est %ezpodstawne.
Cowa kluczowe9 replikowalno)& wiedzy# stan oso%liwo)ci# sztuczna inteligenc!a# 1udolf 2arnap# 3aTid 2hal ers

E%stract EdTocates of transhu anis entities# these pro!ect the future episte ic su%!ects to %e achines that are ore intelligent than the people who created the . QaTing the a%ility to create intelligent achines will create the ne^t generation of ore intelligent ones than the selTes. +his will open a reiteration of further steps in the process of e^plosion of intelligence ulti ately into the state of Cingularity. +he paper finds pro%le atic one of key assu ptions of transhu anists !ustifying the thesis of singularity# na ely the intelligence e^plosion. +hese concerns ste fro a

progra

that

ay see

e^e plary e %odi ent of the transhu anis # na ely the soA

called 2arnapas ro%ot. +hese concerns relate to possi%le replica%ility of cognitiTe knowledge of the entity as a condition of rapid growth. +he inspiration for these dou%ts is the episte ological progra # which would see to %e the ancestor of transhu anis odel# na ely# 1. 2arnapas episte ological progra # e %odied in the soAcalled 2arnapas ro%ot. 0n synchronous ter s replica%ility %asically would %e confined to the structural properties of knowledge# which does not proTide a sufficient %asis for the e^plosion of intelligence. 0n the diachronous approach# the a%ility to dyna ically increase the stock of knowledge of 2arnapVs ro%ot are indeli%ly deter ined %y su%!ectiTely accepted patterns# and the choice %etween the is ade on prag atic ground. 0n this case# putting the unfounded. Zuestion of e^plosion would see

Keywords9 replica%ility of knowledge# the state of singularity# artificial intelligence# 1udolf 2arnap# 3aTid 2hal ers