1

URBANISMO: A CIDADE DE ROMA

Modelo urbanstico propio:
trazado ortogonal ou hipodmico (Hipodamo de Mileto s.V.a C.) > plano
urbano ordenado en cuadrcula.
Chegou s romanos dos gregos a travs dos etruscos
Planificacin das cidades
Vitrubio: os dez libros de Arquitectura
Ritual relixioso de fundacin e inauguracin (influencia etrusca)
Elementos arquitectnicos fixos dunha cidade romana:
Foro:
Centro neurlxico da urbe
Situado na interseccin do cardo maximus e o decumanus maximus
Edificios do foro: curia (sede do senado), baslicas (administracin de
xustiza), mercados (tabernae)
Templos
Dedicados culto das diferentes deidades
Capitolium: Xpiter, Xuno e Minerva. Situado nun lugar cntrico e elevado.
Edificios de ocio
Teatro
Anfiteatro: loitas de gladiadores, animais salvaxes, combates navais
Circo: carreiras de carros
Termas: baos pblicos ou privados
Outros elementos urbanos
Arcos de triunfo
Acueductos
Estatuas
Columnas votivas
2
A CIDADE DE ROMA
Evolucin da cidade
Roma: cidade monumental e cosmopolita, pero que non conseguiu nunca
unha planificacin urbana coherente
Problema da superpoboacin e da vivenda (case milln e medio no s. II)
Precedente urbanstico do caos das grandes cidades modernas
Crecemento descontrolado
Ras estreitas
Bloques de vivendas construdos de prsa e con malos materiais (+
incendios)
Perodo republicano:
os gobernantes impulsaron planes de saneamento, suministro e mellora
de comunicacins.
Gran cantidade de monumentos pblicos
Augusto
Roma caput mundi
Concluron os grandes plans urbansticos de Sila, Pompeio e Csar
Todas as dinastas imperiais quixeron deixar constancia do seu paso polo
poder (monumentum < moneo)
Roma por zonas
Val do Coliseo
Nern mandou construr a Domus Aurea (mis tarde substituda polo
Coliseo
Coliseo
Arco de Constantino
Meta Sudans
Palatino
Monte onde Rmulo fundou Roma (cabana de Rmulo e o Lupercal < lupus)
Casa de Augusto
Casa de Livia
Palacio de Domiciano: Domus Flavia, Domus Augustana, Stadium.
Domus Severiana.
Capitolio
Monte mis pequeno pero mis venerado
Norte: Arx (cidadela), templo de Iuno Moneta
Sur: Templo de Iupppiter Optimus Maximus
Aventino
Monte refuxio dos plebeios nas guerras sociais
Templo de Iuno Regina e termas de Caracalla
O Circo Mximo estaba seus ps
3
Esquilino
Antigo cemiterio de escravos e plebeos
Con Augusto foi lugar de grandes mansins rodeadas de xardns
Pincio
Collis hortorum
Horti Sallustiani
Quirinal
Consagrado a Marte Quirino
Viminal
Campo de Marte
O maior parque de Roma: espacio aberto ocio, lugar de deportes para os
xoves
Teatros de Pompeio e de Marcelo (preto do Foro)
Panten de Agrippa, Mausoleo de Augusto e Ara Pacis. (preto do Quirinal)
Forum Boarium e Illa Tiberina.
Foro > vicus Tuscus >Velabrum (grandes mercados de abastos)
Forum Boarium (carnes), Holitorium (verduras), Cupedinis (larpeiradas).
Area sagrada de San Omobono: templo da deusa Fortuna e de Mater
Matuta.
Os tres templos do forum Holitorium: Ianus, Spes, Iuno Sospita.
O Velabro: arco de Xano e arco dos argentarii, Bocca della Verit.
Templo de Hrcules Vctor (circular) e de Portunus (rectangular).
Almacns e portos fluviais
Testaceus: monte artificial de restos de cermica
Illa Tiberina: Santuario de Esculapio. (hoxe hospital)
Suburra
De da talleres de artesns
De noite: barrio chins (prostitucin, etc..)
O FORO ROMANO
Corazn, verdadeiro centro da vida pblica
Lugar de celebracin de:
Xogos pblicos
Reunins do senado
Asembleas populares
Encontro dos maxistrados e o pobo
Cerimonias relixiosas e polticas
Procesos xudiciais
Publicacin de leis, calendarios, listas de proscritos
Comercios, novas e cotilleos, avogados, banqueiros, buscavidas, etc...
Via sacra: arteria principal que recorre o foro dende o Coliseo e conduce
Capitolio.
4
Monumentos principais:
Templo de Saturno: aerarium Saturni: s do tesouro pblico
Templo de Vespasiano e Tito. (Pai e fillo, Dinasta Flavia, s. I d.C)
Templo da Concordia. (paz entre patricios e plebeios)
Umbilicus urbis Romae e miliareum aureum: o centro da cidade
considerado tamn o centro do mundo, e a columna que indicaba
distancias s principais cidades.
Tabularium: Custodia dos arquivos estatais. (hoxe o Concello de
Roma)
Curia: planta rectangular. Sala de reunins do senado. O seu lado
estaba o Comitia, lugar de reunin do pobo, e o Lapis Niger, columna
coas inscricins mis antigas do latn.
Rostra: tribuna desde onde os maxistrados se dirixan pobo. Adornada
cos espolns (rostra) capturados inimigo.
Templo de Castor e Plux: anunciadores da batalla do lago Regilo
contra os latinos.
Templo do Divus Iulius: construdo por Augusto en honor de Xulio
Csar.
Regia: primeiro residencia do rei e despois do Pontifex Maximus.
Obxectos relixiosos, arquivos, annales e rexistros dos pontfices.
Templo de Vesta: fogo perpetuo e obxectos sagrados dos pontfices e
as Vestais. Fogar simblico de Roma xunto casa das vestais.
Casa das Vestais: patio con restos de estatuas.
Templo de Antonino e Faustina: construdo en honor deste emperador
e a sa muller. Na idade media construron unha igrexa no interior.
Templo de Rmulo: dedicado fillo do emperador Maxencio.
Consrvase a porta de bronce de case 2.000 anos de antigidade.
Baslicas: Emilia, Xulia (Csar) e Baslica de Maxencio e Constantino.
Arcos triunfais: dedicados s emperadores Septimio Severo e Tito.
Templo de Venus e Roma: Dedicado a Venus, nai de neas. O maior e
o mis rico de Roma. Situado lado do Coliseo.
Outros monumentos.
Foros imperiais:
Foro de Traxano (Columna Traxana, Baslica Ulpia, mercados)
Foro de Augusto (templo de Mars Ultor)
Foro de Csar (templo de Venus Genitrix)
Columna de Marco Aurelio.
Termas de Caracalla.
Mausoleo de Adriano (Castell de San Angelo)
Ara Pacis