Professional Documents
Culture Documents
Manifold , Mannigfaltigkeit,
Riemann 1851 , .
Poincare ,
Weyl 1912 , 2
. Whitney 1936 ,
Whitney ,
ii
1.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18
1.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
25
1.5 Sard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33
1.6 Lie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
43
53
2.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
53
2.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
65
2.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
74
2.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
84
2.5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
93
2.6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
2.7 Stokes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
123
3.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
3.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
3.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
3.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
3.4.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
3.4.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
3.5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
3.5.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
3.5.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
3.5.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
3.5.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
3.6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
3.6.1
Lie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
iii
iv
3.6.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
3.6.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
3.7 Gauss-Bonnet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
3.8 Chern-Weil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
197
199
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
201
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
203
, .
, Lie .
1.1
, , . ,
, . ,
, . Gauss ,
,
. , Gauss-Bonnet ()
, .
.
, pX, q, X ,
, X , :
p1q H, X P ;
p2q ;
p3q .
X , .
, .
, . ,
A2 , Hausdor T2 .
1.1.1 (C r ). M A2 , T2 . M
tU uP : U Rn ,
p1q : U pU q Rn U pU q ;
p2q U X U H ,
1
: pU X U q pU X U q
C r pr 1q , M C r .
tU u tpU , qu M , pU , q
, U , . p P U , xi ppq ppq i
, xi : U R i , txi u tx1 , x2 , , xn u
p . n M , n dim M ,
, M M n .
1
:
C 0 () , M . 1 r 8
, M C r . , M C 8
. ( C ) , M .
U M , : U Rn , ,
. C r , pU, q
tU , u C r . ,
tpU , qu, D,
D C r pU, q D . D
M C r .
, ;
, (), C r pr 1q ,
C 8 . , ,
.
1.1.1. .
Rn id : Rn Rn , Rn , (
) . , Rn n ; ,
.
Rn . ,
, . ,
R1
: R1 R1 ,
puq u3 , @ u P R1 .
, R1 ,
(?).
1.1.2. S 1 .
S 1 R2 .
U1 tei | P p0, 2qu,
U1 tei | P p, 3qu,
1.1
1 : U1
ei
2 : U2
ei
p0, 2q R1
,
p, 3q R1
,
1 2 ,
2 11 : p0, q Y p, 2q p, 2q Y p2, 3q
$
& ` 2, P p0, q,
2 11 pq
%,
P p, 2q.
1
1 1
2 , , S .
, , R1 S 1 1 .
, .
1.1.2 (C k ). f : M N C r ,
p P M , q f ppq P N pV, q, p
pU, q, f pU q V , f
f 1 : pU q pV q
C k pk rq , f M , N C k . C k
C k pM, N q.
, C k C k . , C k
, C r , C k
. , ,
.
1.1.3 (). M, N C r , f : M N .
f f 1 C r , f C r , .
, .
. , ,
, ,
. , R1 .
, Moise 3 . ,
Milnor 7 ,
. 7 28
, . , R4 ,
. , Freedman Donaldson ,
4 .
tpU , qu M .
1 2
n
1
pxq py , y , , y q,
x px1 , x2 , , xn q P pU X U q, y i xj p1 i, j nq.
1
Jacobian
Jp 1
q
By i
Bxj
,
nn
Jacobian
det Jp 1
qppq
Bpy 1 , y 2 , , y n q
p ppqq, p P U X U .
Bpx1 , x2 , , xn q
, :.
, .
1.1.4 (). M , M
tpU , quP , U X U H , det Jp 1
q 0, M
, tpU , qu . ,
M .
.
.
1.1.3. n T n .
, T n S 1 S 1 S 1 (n S 1
) n , , n .
1.1.4. n S n .
S n tpx1 , x2 , , xn`1 q |
n`1
i1
pxi q2 1u.
1.1
S n Rn`1 .
U1 S n tp0, 0, , 1qu,
U2 S n tp0, 0, , 1qu.
, S n U1 Y U2 . 1 : U1 Rn 2 : U2 Rn
x2
x1
,
,
n`1
1`x
1 ` xn`1
x1
x2
2 px1 , x2 , , xn`1 q p
,
,
n`1
1x
1 xn`1
1 px1 , x2 , , xn`1 q p
xn
q,
1 ` xn`1
xn
,
q.
1 xn`1
,
n
n
1 2 , 2 1
1 : R t0u R t0u
y2
yn
y1
,
,
,
q.
n
n
i 2
i 2
i 2
i1 py q
i1 py q
i1 py q
1 2
n
2 1
1 py , y , , y q p n
1
n
2 1
1 , 1 2 . , S n
. .
1.1.5. n RP n .
RP n pRn`1 t0uq{ ,
,
x, y P Rn`1 t0u, x y x y.
RP n Rn`1 . x rxs,
: Rn`1 t0u RP n
pxq rxs.
RP n ,
V RP n 1 pV q Rn`1 t0u .
RP n S n :
RP n S n { ,
x y y x. , , RP n A2 T2 .
RP n . , k 1, 2, , n ` 1,
Uk trxs P RP n | x px1 , x2 , , xn`1 q, xk 0u,
6
n`1
Uk , RP n Y Uk . k : Uk Rn
k1
k prxsq px1 {xk , x2 {xk , , xk1 {xk , xk`1 {xk , , xn`1 {xk q.
k . k l , Uk X Ul H.
, xi {xj j i ,
1
k1
l 1
, k k`1 , , k n`1 q p l 1 , , l l1 , l l`1 , , l n`1 q,
k p k , , k
xl
xh
q{p
q k h { k l , h l, k,
xk
xk
xl
l 1
k
k
l
,
l x {x 1{p k q p k q
x
h
h l
l x {x p
, RP n .
, n , RP n ; n , RP n
. RP n n , n 2 , RP 2 .
1.1.6. .
M1 M2 n , p1 P M1 , p2 P M2 , M1 M2
p1 pU1 , 1 q p2 pU2 , 2 q, 1 pp1 q
2 pp2 q 0,
n
pxi q2 4u.
i1
1
1
Ap , 2q tx P Rn |
pxi q2 4u,
2
4 i1
1
V1 11 pAp 12 , 2qq, V2 1
2 pAp 2 , 2qq.
1
1
: Ap , 2q Ap , 2q,
2
2
pxq xr
pxi q2 s1 ,
i1
, 21 1 : V1 V2 .
M1 1
1 pB 12 p0qq
M2 1
2 pB 12 p0qq{
2 11 ,
x P M1 , y P M2 , x y x P V1 , y P V2 , y 2 1
1 pxq.
1.1
,
, M1 #M2 , M1 M2 . ,
M1 #M2 M2 #M1 , M n #S n M n .
, g 1, g 2 T 2 2 , g
RP 2 2 . , 2 ,
2 , 2 .
.
:
1.1.1. .
. M . @ p P M ,
Cp tq P M | p qu.
p P Cp , Cp . ,
, Cp .
, p q , Cp Cq , Cp X Cq H. ,
Cq , M . Cp M ,
Cp M , M Cp
qRCp
@ p P M . M .
M , M pU , q, pU , q
det Jp 1
qppq 0, @ p P U X U ,
. ,
.
1.1.5 (). M , D .
D D , D M
.
, M ,
, . ,
Poincare .
.
, (),
Stiefel-Whitney .
.
1.1.7. Rn .
Rn : Rn Rn :
pxq px1 , x2 , , xn1 , xn q,
pRn , q Rn , .
, tpU , qu M , tpU , qu
, .
1.1.2. .
. D M . ,
, D . D M , f : M R.
p P U X V .
p P M , pU, q P D pV, q P D,
f ppq det Jp 1 qppq| det Jp 1 qppq|1 .
D D , f ppq , M
. M , f , f 1 f 1. f 1
D D; f 1 , D D .
1.1.3. D M , pU, q M .
U , pU, q P D, pU, q P D .
1.1
1. M , N C r , M N C r ,
dim M N dim M ` dim N.
2. , , R1
.
3.
.
4. , .
5. Jacobian .
6. , M , N , M N ; , M N
, M N .
1.2
7. Jacobian n .
8. , , ,
.
9. , ?
?
10. , .
11. , ; ?
1.2
. ,
, .
.
1.2.1. .
A : Rn Rn . ,
A det A 0 A .
, A A .
2
Rn , Rn ,
. B : Rn Rn , }B} 1, In B , In
. , pIn Bqx 0,
}x} }Bx} }B}}x}, p1 }B}q}x} 0.
x 0, In B , .
1.2.1 (). f : M N C k (k 1)
, p P M , q f ppq P N . p pU, q q
pV, q,
rankp f rankJp f 1 qpppqq,
f p .
,
. .
10
1.2.1 (). f : M n N n C k pk 1q
, rankp f n. p U q f ppq V ,
f |U : U V C k .
. , M n N n Rn , p q 0.
, f Jacobian ,
Jf p0q In . , f ,
g : Rn Rn ,
gpxq f pxq x, x P Rn .
Jgp0q 0 0,
}Jgpxq}
1
, @ x P B p0q.
2
,
}gpx1 q gpx2 q} }Jgpq}}x1 x2 }
1
}x1 x2 }, @ x1 , x2 P B p0q.
2
y P B 2 p0q,
f pxq y,
x P B p0q.
(1.1)
1
` }x} , @ x P B p0q.
2 2
(1.2)
1
}x1 x2 }, @ x1 , x2 P B p0q.
2
p1q h : V U : y1 , y2 P V
}hpy1 q hpy2 q} }y1 y2 } ` }gphpy1 qq gphpy2 qq}
1
}y1 y2 } ` }hpy1 q hpy2 q}.
2
(1.3)
1.2
11
p1q
rIn ` Jgphpy0 qqs phpyq hpy0 qq py y0 q ` op}y y0 }q,
f C k h , h C k .
.
1.2.2 (, ). f : M m N n C k
pk 1q . rankp f m, @ p P M , f C k pimmersionq; f
C k , f M f pM q , f C k pembeddingq;
rankp f n, @ p P M , f C k psubmersionq.
, ,
. .
1.2.2. .
f : R1 R2 ,
f ptq pcos t, sin tq, t P R1 .
rankf 1, f . , f pR1 q S 1 , f ,
.
1.2.3. , .
f : R1 R2 ,
f ptq p
t3 ` t t3 t
,
q, t P R.
t4 ` 1 t4 ` 1
f , rankf 1. f , , f pR1 q R2
px2 ` y 2 q2 x2 y 2 , .
12
1.2.4. .
f : T 2 S 1 S 1 R3 ,
f pei , ei q ppa ` b cos q cos , pa ` b cos q sin , b sin q, , P r0, 2s.
f , R3 .
1.2.5. .
m n, f : Rm Rn ,
f px1 , x2 , , xm q px1 , x2 , , xm , 0, 0, , 0q.
f .
1.2.6. .
m n, f : Rm Rn ,
f px1 , x2 , , xm q px1 , x2 , , xn q.
f .
1.2.2 (). f : M m N n .
p P M , p pU, q q f ppq
pV, q, f f 1 : pU q pV q 1.2.5 ,
f 1 px1 , x2 , , xm q px1 , x2 , , xm , 0, 0, , 0q.
. , ,
M Rm , N Rn , p 0, q 0. f
f pxq pf1 px1 , x2 , , xm q, f2 px1 , x2 , , xm q, , fn px1 , x2 , , xm qq.
,
Bf
i
Bxj
1in
1jm
m. ,
Bf
i
Bxj
1im
1jm
0 . g : Rn Rn
gpx1 , x2 , , xn q pf1 , f2 , , fm , fm`1 ` xm`1 , fm`2 ` xm`2 , , fn ` xn q.
1.2
13
0 g Jacobian
Bfi
Bxj
0
mm
Inm
. , U 1 V , g|U 1 : U 1
V . g|U 1 : V U 1 , pV, q 0 P Rn .
U tpx1 , x2 , , xm q P Rm | px1 , x2 , , xm , 0, 0, , 0q P U 1 u,
U 0 P Rm , f |U : U V :
f : U Rm
U 1 Rn
px1 , x2 , , xm q
1.2.3. .
, .
1.2.4 (). f : M m N n
. p P M , p pU, q q f ppq
pV, q, f f 1 : pU q pV q ,
f 1 px1 , x2 , , xm q px1 , x2 , , xn q.
, (
), .
1.2.5. , .
1.2.3 (). M , N , , M N .
i : M N , M N ;
i : M N , M N .
,
, 1.2.2 R2 ,
R2 .
1.2.6. M , N , f : M N . f pM q
f , f : M f pM q , f pM q N
. , f , f pM q N .
14
. i : f pM q N .
i
f : M f pM q
N,
f : M f pM q , i : f pM q N , f pM q
. f : M N , i : f pM q N , f pM q
, f : M N , M N ;
f : M N , M N .
1.2.7 (). M m N n M
N , p P M , N p U
tx1 , x2 , , xn u,
M X U tq P U | xi pqq 0, m ` 1 i nu.
. pq M N , i : M N .
M N .
, p P M , M N p pU1 , q pV1 , q,
U1 V1 ,
1 : pU1 q Rm
px1 , x2 , , xm q
pV1 q Rn
px1 , x2 , , xm , 0, 0, , 0q.
M N , N p U U 1 ,
M X U U1 .
V1 U U . q P M X U ,
q P U1 . U1 V1 , xi pqq 0, m ` 1 i n.
M X U tq P U | xi pqq 0, m ` 1 i nu.
, q P U , xi pqq 0, m ` 1 i n. U U 1
px1 pqq, x2 pqq, , xm pqqq P pU1 q.
1.2
15
q q 1 P U1 M ,
tq P U | xi pqq 0, m ` 1 i nu M X U.
.
pq M , M , M X U
N U m , M , M N
.
.
1.2.8 (). f : M m N n .
l, rankp f l, @ p P M , q P N , q f
f 1 pqq tp P M | f ppq qu
, M , m l.
. S f 1 pqq, S , p P S. p M
pU, q q N pV, q, ppq 0 P Rm ,
pqq 0 P Rn , f pU q V , f f 1 : pU q pV q
f 1 px1 , x2 , , xm q px1 , x2 , , xl , g l`1 px1 , x2 , , xl q, , g n px1 , x2 , , xl qq.
, M Rm , N Rn ,
p 0 P Rm , q 0 P Rn . f
f px1 , x2 , , xm q pf1 px1 , x2 , , xm q, , fn px1 , x2 , , xm qq.
,
Bf
i
Bxj
1in
1jm
l. ,
Bf
i
Bxj
1il
1jl
16
. g : Rm Rm
gpx1 , x2 , , xm q pf1 , f2 , , fl , xl`1 , , xm q.
g Jacobian
Bfi
Bxj
ll
Iml
. , 0 P Rm U V
g|U : U V , V , g|U , p 0
. , f f 1
f 1 px1 , x2 , , xm q px1 , x2 , , xl , g l`1 , , g n q,
@ l ` 1 i n, l ` 1 j m.
V
g i g i px1 , x2 , , xl q,
l ` 1 i n.
S X U ts P U | f psq 0u
ts P U | x1 psq xl psq 0,
g l`1 px1 psq, , xl psqq g n px1 psq, , xl psqq 0u
ts P U | x1 psq xl psq 0u
S M , m l.
. , f
f
pqq rankf
n`1
aij xi xj ,
i,j1
n`1
s 0 , 1
n ().
A psq , R
, n A .
1.2
17
n Rn , n Mnn Rn ,
f : Mnn R, f pAq det A. , f .
rankf SLpn, Rq f 1 p1q 1. , Eij p1 i, j nq pi, jq
2
1, 0 n , Eij Rn , Eij
f :
d
Bf
pAq
detpA ` tEij q Aij ,
BEij
dt t0
Sr 2 S 2 .
1.2
1. , .
2. R2 ? .
3. tpx, yq P R2 | y 2 x2 px ` 1qu R2 , .
4. , f : R1 S 1 S 1 , f ptq pei2t , ei2t q. f
, S 1 S 1 ; , f : R1 T n ,
f pR1 q T n .
5. S n Rn ?
6. 2 R3 .
, n Rn`1 .
7. , C k C k .
8. f : M N , f
f tpp, qq P M N | f ppq qu
M N .
18
9. f : M M , f f f . , M
, f pM q M .
10. , , f
(Rank Theorem).
11. R3
tpx, y, zq P R3 | ry 2 ` xpx 1qs2 ` z 2 r2 u,
, r 0 , , T 2 .
, g 1,
Pg pxq xpx 1q2 px 2q2 px g ` 1q2 px gq,
Pg x 2g . r 0 ,
tpx, y, zq P R3 | py 2 ` Pg pxqq2 ` z 2 r2 u
1.3
, ,
. ,
.
, 1 ,
. .
1.3.1. .
: R R,
pxq
$
&e x1 ,
x0
%0,
x 0.
1
R : 0 e x ,
.
, .
1.3
19
1
.
2
. p1q , g : R R
gpxq
pxq
, x P R.
pxq ` p1 xq
g ,
x 0 gpxq 0; 0 x 1 gpxq 0; x 1 gpxq 1.
g1 : R R
g1 pxq gp2x ` 2q, x P R,
g1 ,
x 1 g1 pxq 0; 1 x
1
1
g1 pxq 0; x g1 pxq 1.
2
2
, h : R R
hpxq g1 p|x|q
$
&g1 pxq,
x0
%g pxq, x 0
1
h .
p2q f : Rn R
f pxq hp}x}q, x P Rn ,
h p1q , } } Rn . f 1,
f Rn , .
,
. : pxq M ,
supp tx P M | pxq 0u,
supp , .
, :
tA u, ,
, A , tA u
.
20
1.3.1 (). tU u M .
tgi : M Ru
p1q 0 gi pxq 1, @ x P M ;
p2q gi , piq, supp gi Upiq ;
p3q tsupp gi u M ;
p4q
gi pxq 1, @ x P M .
i
tgi u tU u .
.
i
1.3.2 (). , Gi , G
,
i Gi`1 , i 1;
G
Gi M.
. M , . , x P M ,
x Vx , Vx . M ,
Lindelof , xi , tVxi u M
. Gi . , G1 Vx1 . G1 , G2 , , Gi
Gi , I,
,
ki
ki
Gi`1
i
G
V xj ,
jI
Vxj , tGi u .
jI
1.3.3 (). M tU u,
.
i Gi1 pG0 Hq.
. Gi (), Ai G
Ai , tAi u M . Ai , x P Ai , x
pUx , x q,
p1q x pUx q B2 p0q;
p2q pxq, Ux Upxq ;
p3q Ux X Aj H, @ |j i| 1.
f 1.3.1 Rn , fx : M R
$
&f px ppqq, p P Ux ,
fx ppq
%0,
pPM U .
x
1.3
21
fx M . Vx 1
x pB 12 p0qq, fx ppq 1, @ p P Vx . Ai
, Ai xi1 , xi2 , , xikpiq ,
Ai
Vxij .
jkpiq
, tsuppfxij u ,
pxq
fxij
jkpiq
M , M . tfxij 1 u
tU u .
. ,
. , tUxij , j kpiqu tU u
(ne). 1 tpxij q, j kpiqu, P 1 ,
g
fxij 1 ,
pxij q
R 1 , g 0. tg u M , 0 g 1,
g 1,
suppg U . tg u tU u () .
.
1.3.4 (Whitney). M n RN
.
. M , , M
tpUi , i q, 1 i ku, i pUi q B2 p0q, tVi 1
i pB 21 p0qqu
M . , M fi ,
fi |Vi 1, suppfi 1
i pB1 p0qq.
F : M Rkn Rk
F pxq pf1 pxq1 pxq, f2 pxq2 pxq, , fk pxqk pxq, f1 , f2 , , fk q,
, , fi i M .
p1q F . , F pxq F pyq, fi pxq fi pyq, 1 i k.
x P Vi , fi pxq 1, fi pyq fi pxq 1, fi pxqi pxq fi pyqi pyq
i pxq i pyq, x y.
22
p2q F Jacobian . , Vi fi 1, F
F Vi .
M RN , N kpn ` 1q F , M
, F .
. F , F k tVi u ,
M kpn ` 1q 1 . , M
, , M . ,
, n n ` 1 ,
. Whitney 1944 n
R2n .
1.3.5 (). p1q A M , U A
, : M R, |A 1, supp U ;
p2q B M , f : B R . x P B,
Ux , fx : Ux R, fx |BXUx f |BXUx , B V
f : V R, f|B f .
. p1q M tU, M Au, t, u ,
supp M A |A 0, |A 1. .
p2q V Y Ux , tUx , x P Bu V , tgi u .
xPB
gi pxqfxi pxq, x P V.
f .
p2q ,
1.3.6. M N , f : M S , N
f : N S, f|M f .
. , M
, N .
f0 , f1 : X Y X, Y ,
F : X r0, 1s Y
F px, 0q f0 pxq, F px, 1q f1 pxq, @ x P X,
f0 f1 , F f0 f1 .
1.3
23
1.3.7 (). f0 , f1 : M N
, F : M R N ,
F px, tq f0 pxq, @ x P M, t 0; F px, tq f1 pxq, @ x P M, t 1.
. .
1.3.8 (). f : M Rk M ,
M : M R, g : M Rk ,
}gpxq f pxq} pxq, @ x P M.
. f , , x P M , x Ux ,
pyq
1
1
pxq, @ y P Ux ; }f pyq f pxq} pxq, @ y P Ux .
2
2
gi pxqf pxi q, x P M.
}gpxq f pxq}
gi pxq0
gi pxq0
1
gi pxq pxi q
2
gi pxq pxq pxq.
gi pxq0
gi 1.
1.3.9. f : M N ,
g : M N , g f .
. .
, ,
(proper) .
1.3.10 (). .
24
. M , tUi u, Ui . tgi u
tUi u , : M R
pxq
igi pxq, x P M.
, . gi pxq 0, i k,
pxq
igi pxq
igi pxq k
gi pxq k.
ik
ik
1 r0, ks
tx P M | gi pxq 0u
i1
i ,
U
i1
. .
. : M R , Gi 1 pi, iq M .
1.3
1. f : R R
$
1
1
xa
&e xb
, x P pa, bq,
f pxq
%0,
x P R pa, bq.
f R .
2. h R . tan , n 0u,
f pxq
n n `
hpn xq
an xn , x P R,
n!
n0
|ai |. f ,
i0
f pnq p0q an , n 0.
3. tA u M , tA u ,
A A .
4. A, B M , A X B H, f : M R,
f |A 1,
f |B 0.
1.4
25
5. A M , f : M R,
tx P M | f pxq 0u A.
6. tU u M , 0, @ . f : M
Rk , f : M Rk
}fpxq f pxq} , @ x P U .
7. f : M N , f , f .
8. M , M
.
9. , , .
1.4
, . ,
. , ,
. .
1.4.1 (). C 8 pM q M
. p P M , Xp : C 8 pM q R
Xp pf gq f ppqXp g ` gppqXp f, @ f, g P C 8 pM q,
Xp M p . p
, Tp M .
, .
. ,
. , .
1.4.1. f , g , p f g.
Xp ,
Xp f Xp g.
. h f g, Xp h 0 . , h p Up
, M , ppq 1, supp Up , h 0.
0 Xp phq ppqXp h ` hppqXp Xp h.
26
, : f p
, f M f, p f f ,
Xp f Xp f, f .
B
Bxi |p
p1 i nq :
B
Bpf 1 q
|p f
pppqq,
i
Bx
Bxi
f M ( p C 1 ).
B
Bxi |p
.
$
&1, i j,
B j
x
ij
%0, i j.
Bxi p
t BxB i u p1 i nq Tp M .
p
Xp
B
.
Bxi p
pXp xi q
i1
x pqq P pU q, a ppq,
f pqq f 1 pxq f 1 paq `
1
r
0
f 1 paq `
d
f 1 pa ` tpx aqqsdt
dt
i1
,
1
gi pxq
0
Bf 1
pa ` tpx aqqdt.
Bxi
gi ,
gi paq
Bf 1
B
paq
f.
Bxi
Bxi p
,
Xp f Xp p
i1
i1
i1
pXp xi q
B
f,
Bxi p
1.4
27
f , Xp t BxB i |p uni1 .
, , gi , .
, C 1 , .
.
, pU, q, pV, q p , xi
y j , 1 i, j n. 1 fi , 1 i n.
,
n
B
B
B
|
|p pxi q i |p
p
j
j
By
By
Bx
i1
Bfi
B
pppqq i |p ,
j
By
Bx
i1
B
B
B
B
|p , , n |p q p 1 |p , , n |p q Jp 1 qpppqq,
By 1
By
Bx
Bx
Tp M . , Xp P Tp M ,
n
j1
bj
B
B
|
ai i |p , ai , bj P R,
p
p
j
By
Bx
i1
pa1 , , an qT Jp 1 qpppqqpb1 , , bn qT ,
pb1 , , bn qT Jp 1 qpppqqpa1 , , an qT .
.
. p P M , p
: pa, aq M , p0q p. 1 p0q P Tp M :
d
1 p0qf rf ptqs, @ f P C 8 pM q.
dt t0
1 p0q p , , p0q.
pU, q ,
ptq px1 ptq, , xn ptqq, t P pa, aq.
1 p0qf
d
d
rf ptqs rf 1 px1 ptq, , xn ptqqs
dt t0
dt t0
n
d
Bf 1
ppq
pxi ptqq.
i
Bx
dt
t0
i1
28
1 p0q
1 p0q
d
B
pxi ptqq i |p .
dt
Bx
t0
i1
, p Xp , Xp
i1
ai
B
|p , ppq 0, ptq
Bxi
1 pa1 t, a2 t, , an tq p , 1 p0q Xp .
, : p
, 1 , 2
d
pxi 1 ptq xi 2 ptqq 0, 1 i n,
dt t0
1 2 , 1 2 , p .
Tp M t p u{ .
, .
1.4.2 (). f : M N , p P M .
p Xp , f ppq fp pXp q
fp pXp qg Xp pg f q, @ g P C 8 pN q.
fp : Tp M Tf ppq N , f p ,
fp dfp .
:
id : M M ;
f : M N , g : N S ,
:
pg f qp gf ppq fp ;
p , 1 p0q Xp ,
fp pXp q pf q1 p0q.
, ,
fp pXp qg Xp pg f q 1 p0qpg f q
d
pg f ptqq
dt t0
pf q1 p0qg.
1.4
29
B
B
B
qg i pg f q i pg f 1 qpppqq
i
Bx p
Bx p
Bx
B
i pg 1 pf1 pxq, f2 pxq, , fn pxqqqpppqq
Bx
n
Bfj
Bg 1
Bfj
B
pppqq
g.
Bxi
By j f ppq
j1
fp
Bfj
B
B
pppqq
,
Bxi p j1 Bxi
By j f ppq
pfp p
B
B
B
B
,
,
f
p
qq
p
,
,
qJp f 1 qpppqq.
p
Bx1 p
Bxm p
By 1 f ppq
By n f ppq
, :
f : M N f ; f
. , f : M m N n , fp pTp M q
Tf ppq N m . , I : M N , M N
, Tp M Tp N m .
1.4.1. Rn .
p P Rn , Tp Rn spant BxBi |p uni1 ,
B
Bxi |p
. tx u, Tp R Rn
i
:
n
i1
ai
B
|p pa1 , a2 , , an q P Rn .
Bxi
, Rn , Rn .
1.4.2. n S n .
30
p P S n , S n p . Rn`1 , Rn`1
,
ptq px1 ptq, x2 ptq, , xn`1 ptqq, t P p, q.
v 1 p0q, v
n`1
pxi q1 p0q
i1
B
|p , ,
Bxi
}ptq} 1,
n`1
i1
xv, py 0, x, y R
n`1
, .
1.4.3. .
2
f A fA : Rn R
d
fA h
detpA ` thq det A trpA1 hq,
dt t0
f 1.
1.4.4. f : M m N n , l. q P N , S
f 1 pqq H, S M . p P S, S
S Tp S.
f pSq q, , S p ,
fp p 1 p0qq pf q1 p0q 0,
1.4
31
1.4.3 (). f : M N , S N
. p P M , f ppq q P S p,
fp pTp M q ` Tq S Tq N,
f S , f t S. f pM q X S H f S
.
1.4.5. .
f : M N , f N 0 q q
f ; M, S N , p P M X S,
Tp M ` Tp S Tp N,
M , S , M t S. , R2 ,
.
1.4.3. 0 P Rk g : N Rk , S g 1 p0q.
f : M N S 0 P Rk g f .
. 0 P Rk g f p P pg f q1 p0q
pg f qp pTp M q gf ppq fp pTp M q T0 Rk ,
f S .
1.4.4. f : M m N n , S N . f
S , f 1 pSq M ,
dim M dim f 1 pSq dim N dim S.
. p P f 1 pSq, q f pqq P S. S ,
, q N Uq , g : Uq Rk
pk dim N dim Sq,
S X Uq g 1 p0q.
, 0 P Rk g f , p f 1 pUq q
f 1 pSq , dim M k dim M dim N ` dim S.
32
1.4.6. .
U , V W , U , V U `V W ,
1.4.5 (). M , P , S, N , M
, S N . f : M P N , p P P ,
fp : M N , fp pxq f px, pq, @ x P M .
tp P P | fp S u
.
. p0 P , , p0 p, fp S .
, , pi P P , pi p0 , fpi S . ,
xi P M , f pxi , pi q yi P S,
fpxi ,pi q pTxi M q ` Tyi S Tyi N, i 1.
(1.4)
M , txi u , , lim xi x0 .
i8
S N , y0 V
: V Rk , 0 P Rk S X V 1 p0q. fp0 S
, 0 P Rk f p, p0 q . , i
, 0 P Rk f p, pi q , yi P V . p1.4q .
, . ,
.
1.4
1. C 1 , ?
1.5 Sard
33
2. C k pk 1q ?
3. , ,
.
4. M , tpx, yq P M M | x yu M M ,
.
5. f : Mnn Mnn , f pAq AAT . , ,
f f 1 pIn q Opnq .
6. f : GLpn, Rq GLpn, Rq, f pAq A1 . f ,
.
7. f : Rn Rn . , , f
.
8. f : M m N n , S N . f S
f graphpf q M S M N .
9. f : M M . f p P M , f
fp : Tp M Tp M , f Lefshetz . , M
, Lefshetz .
10. f : M1 N , g : M2 N ,
f pxq gpyq z ,
fx pTx M1 q ` gy pTy M2 q Tz N,
f g . , f , g ,
tpx, yq P M1 M2 | f pxq gpyqu
1.5
Sard
,
(generic) , ()
(general position). ,
, ,
Sard .
34
1.5.1 (). C Rn , 0, A
, , C Rn
.
Rn :
;
;
Rn . , U Rn ,
V U , Si U , V ,
Si , 1 i k, V Yki1 Si . Si V
1,
volpSi q
i1
volpSi q volV 0,
i1
V , U .
m n , Rm Rm t0u Rn Rn . , m n1,
Rn1 n 1 ,
n 1 I Rn . @ 0, I
n I r 2 , 2 s , . , I Rn
.
f : Rn Rn , K 0,
}f pxq f pyq} K}x y}, @ x, y P Rn ,
(1.5)
f Lipschitz . , f
Lipschitz .
1.5.1. Rn Rn Lipschitz ; Rn Rn
C 1 .
. Lipschitz . f p1.5q, v
?
f pK nqn v , ,
f . C 1 Lipschitz
, C 1 .
1.5.2. f : Rm Rn pm nq C 1 , f pRm q Rn
.
1.5 Sard
35
. : Rn Rm m , f Rn
Rn C 1 , , f pRm q f pRm q Rn
1.5.2 (). C M n , M
pU , q, , pC X U q Rn , C
M .
, ,
C .
:
; ;
;
M N , dim M dim N , M N ;
C 1 ;
f : M N C 1 , dim M dim N , f pM q N .
f : M N , p P M f fp ,
p f , .
1.5.3 (Sard). f : M N , f
N .
. , M Rm , N Rn . m
. m 0 . C f , , y P C, y
, C .
Cs tx P Rn | f x k , 1 k s.u.
C C1 C2 , f pCs Cs`1 q .
p1q f pC C1 q . , x0 P C, x0 R C1 , f x0
Bf1
Bx1
0. g0 : Rm Rm ,
g0 pxq pf1 pxq, x2 , x3 , , xm q,
36
g0 x0 m, , x0 U V , g0 |U : U V
, h0 ,
f h0 pxq px1 , f2 h0 pxq, , fm hpxqq,
f pC X h0 pV qq f h0 ph01 pCq X V q.
kt px2 , x3 , , xm q pf2 h0 pt, , xm q, , fm h0 pt, , xm qq,
h1
0 pCq X V
ttu Critpkt q,
ttu kt pCritpkt qq
Rn ().
p2q f pCs Cs`1 q . x0 P Cs Cs`1 , ,
Bf 1
Bx1 px0 q
0,
f1
B i1 ``im f
, i1 ` ` im s.
Bpx1 qi1 Bpxm qim
, gs : Rm Rm ,
gs pxq pf 1 pxq, x2 , , xm q,
gs x0 , hs : V Rm . ks f hs
k 1 ks |t0uRm1 XV .
, f pCs X V q .
p3q s , f pCs q . x0 P Cs , s
m
n
1. x0
I, I . Taylor , M 0,
1.5 Sard
37
I N m
, I 1 ,
, I 1 X Cs H , f pI 1 q
?
2M mp qs`1
N
, f pCs X Iq
?
?
. s
m
n
1 , N 8 , f pCs X Iq
. .
P
. S f 1 p0q, S M P , M P P
S : S P . , 0 fp @ x P M ,
px, pq P S,
fpx,pq pTpx,pq M tpuq T0 Rk
(, M
)
px,pq Tpx,pq S Tp P
p . Sard .
1.5.5 (). f : M P N , Z N
. f Z ,
tp P P | fp pq f p, pq : M N Z u
P .
38
. , Z N
, Z g 1 p0q, g : N Rk . 0 P Rk
g f , fp Z 0 P Rk g fp
. .
1.5.1. .
f : M m Rn , Z Rn ,
F : M Rn Rn , F pp, aq f ppq ` a,
F , Z . , a P Rn , f ppq ` a :
M Rn Z , , f , Z
.
1.5.6. n R2n , R2n`1 .
. M n , , M
RN . M RN . v P S N 1 RN
. v : RN RN 1
v pxq x xx, vyv, x P RN .
, N 2n, v P S N 1 , v M ;
N 2n ` 1, v, v M .
N 2n ` 1, f : M M S N 1 :
f px, yq px yq}x y}1 , x y P M.
tpx, yq P M M | x yu. M RN , f .
dimpM M q 2n dim S N 1 , f S N 1 ,
f f . v, v :
v pxq v pyq, v px yq 0, x y tv, t P R. x y, f px, yq v
f px, yq v, v .
v , g : T1 M S N 1 , gpx, wq w.
, RN ,
TM
xPM
T1 M RN RN 2n 1 , g . N 2n,
Sard , g S N 1 , v g g ,
1.5 Sard
39
N 2n ` 1, v P S N 1 , v f , g , v
M RN 1 . , M R2n`1 .
M , .
. , Whitney n R
R
2n1
. , n R
2npnq`1
2n
2n pnq , pnq n 1 .
, Cohen 1982 .
M f : M R. , p f
fp 0. p f , pU, q p , ppq 0.
ty i uni1 ,
Bf 1
pppqq 0, 1 i n.
By i
f f 1 ppq 0 Hessian , p f
. , . f
, f Morse .
1.5.7 (Morse). p f : M R ,
p pU, q, f
f 1 pyq f ppq py 1 q2 py r q2 ` py r`1 q2 ` ` py n q2 ,
0 r n, r f p pMorseq .
. M Rn , p 0. ,
f
f pxq f p0q `
xi gi pxq,
i1
gi , gi p0q
Bf
Bxi p0q
0, f
f pxq f p0q `
xi xj gij pxq,
i,j1
gij gji ,
1 B2 f
1
p0q Hesspf qp0q
gij p0q
2 Bxi Bxj
2
40
. , 0 n P pxq,
Ir 0
T
P pxq gij pxq P pxq
,
0
In
r Hesspf qp0q . ,
py 1 , y 2 , , y n q px1 , x2 , , xn qP 1 pxq pxq
Morse .
Ir 0
T
P pxqQpxqP pxq
,
0
In
r Qp0q .
. n . n 1 , Qp0q 0, 0
1
, n Q. r n, , P0 ,
P0 Qp0qP0T
Ir
In
1
pxq ,
Q1 pxq P0 QpxqP0T , 0 Q1 pxq pn, nq qnn
1
P1 diagp1, , 1, |qnn
pxq| 2 q
pi, jq , P2 , P2 Q2 P2T
Q1 0
0
n 1 Q1 , .
1.5.9. . ,
.
1.5 Sard
41
Morse . Sard ,
Morse .
1.5.10 (Morse ). pU, q M
, K U .
p1q f : U R K , 0,
g : U R K ;
p2q f : U R , 0, l : U R,
suppl U, }Jpl 1 q} , }Hesspl 1 q}
f ` l K .
p3q M , f : M R , 0,
Morse g : M R,
|gpxq f pxq| , @ x P M.
. p1q U
}Jpf 1 q} ` }Hesspf 1 q},
f K K . K ,
K . f K
.
p2q U Rn , id. K , K V ,
V U . : M R ,
|V 1, supp U.
a pa1 , , an q P Rn , l : Rn R,
lpxq a1 x1 ` ` an xn
Bfa
Bfa
, , n q,
Bx1
Bx
42
Fa fa Jacobian. x0 P K, x0 fa Fa px0 q 0.
a P Rn , 0 P Rn Jf ` a , a, fa K
.
1.5.11. f : M R M Morse ,
0, Morse g : M R,
}gpxq f pxq} , @ x P M,
g .
. xi p1 i kq f , xi Ui ,
i M ,
i |Vi 1, supp i Ui ,
Vi xi , Vi Ui . a pa1 , , ak q P Rk , g : M R,
gpxq f pxq `
ai i ,
i1
f M Vi , }a} , g M Vi
i
. Vi g f ` ai , g txi u. a,
f pxi q ` ai f pxj q ` aj , @ i j,
g .
1.5
1. , Rn Rn .
2. , R1 ,
, .
3. C Rn , c P R, C X Rn1 tcu Rn1 ,
C Rn .
1.6 Lie
43
4. m n pm nq
.
5. M Rn , L Rn n1 . , v P Rn ,
pL ` vq X M M .
6. U Rm , f : U Rn . , n 2m, 0,
m n A, }A} ,
g : U Rn , gpuq f puq ` Au, u P U
.
7. M Rn , T1 M Rn Rn .
8. , f : Rn`1 R S n Morse .
9. , Morse .
1.6
Lie
, .
, ,
. , GLpn, Rq SLpn, Rq
.
1.6.1 (Lie ). G , : G G G. G
C , C r , G C r Lie .
r
. G , , G .
, Lie Lie .
1.6.1. p1q G Lie , g P G, Lg : G G,
Lg pxq gx pg, xq, @ x P G
Rg : G G,
Rg pxq xg px, gq, @ x P G
;
p2q
pg,hq pXg , Yh q pRh qg Xg ` pLg qh Yh .
44
. p1q g P G,
xpg,xq
G G G
G
, Lg . , Lg , Lg1 ,
. . , .
p2q , g, h G , 1 p0q Xg , 1 p0q Yh .
pg,hq pXg , Yh q p, q1 p0q p, hq1 p0q ` pg, q1 p0q
pRh qg Xg ` pLg qh Yh ,
, , e P G ,
p q1 p0q 1 p0q ` 1 p0q,
.
1.6.2. G Lie , : G G .
. px0 , y0 q pe, eq P G G
px, yq e,
pe, qe pLe qe id , , (
1.2 ), e y pxq x1 ,
e .
p Lg qpxq x1 g 1 pRg1 qpxq
, ,
.
1.6.1. .
R1 , , , R1 Lie . , Rn
Lie .
1.6.2. .
S 1 , S 1 .
, S 1 , S 1
Lie . , C ,
Lie .
1.6 Lie
45
1.6.3. Lie .
G, H Lie , G H Lie . , n T n Lie
, .
1.6.4. .
2
1.6.5. .
SLpn, Rq tA P GLpn, Rq | det A 1u. SLpn, Rq
n2
GLpn, Rq , GLpn, Rq ,
, Lie .
1.6.6. Heisenberg .
3 H
1 x z
0 1 y ,
0 0 1
, H R3 . , H Lie .
1.6.7. Lie .
S 3 :
x px1 , x2 , x3 , x4 q, y py 1 , y 2 , y 3 , y 4 q P S 3 ,
x y px1 y 1 x2 y 2 x3 y 3 x4 y 4 , x1 y 2 ` x2 y 1 ` x3 y 4 x4 y 3 ,
x1 y 3 ` x3 y 1 ` x4 y 2 x2 y 4 , x1 y 4 ` x2 y 3 ` x4 y 1 x3 y 2 q,
,
e p1, 0, 0, 0q, x1 px1 , x2 , x3 , x4 q.
R4 , S 3 , S 3
Lie .
. , n 1, 3 , S n Lie .
Lie .
46
g pLg qe pLpgq qe e .
, G .
. .
1.6 Lie
47
1.6.6. Lie .
. H G Lie , H , G e
pU, q,
H X U tq P U | j pqq 0, j dim Hu.
, W
U . , e
e P G W , W
V ,
V 1 V tx1 y | x, y P V u W.
hi P H hi g, g P H. , g V g , i
, hi P g V , hi0 ,
1
h1
V W,
i 0 hi P V
1
1
1
h1
i0 hi hi0 g P W . hi0 hi P H X W W hi0 g P H X U ,
g P H. H G .
Lie .
.
1.6.7. G , U e ,
U n G,
n1
U n t1 2 n | i P U, 1 i nu.
. V U X U 1 , U 1 t 1 | P U u. V e ,
V V 1 .
H
Vn
n1
U n.
n1
H G , H G. G , H
.
H : P H, n0 1, P V n0 .
V t | P V u V n0 `1 H,
V , H G .
, H ,
H G
H,
RH
H G . H H G.
48
1.6.8. : G H Lie . H , e ,
.
. e , . , e P H
n
V pGq. H , , H
V pGq.
n1
Lie , .
. f : X Y X, Y ,
@ y P Y , y Vy ,
f 1 pVy q
U X , f |U : U Vy , f
, X Y . X () , X .
?
1.6.9. Lie exp : R1 S 1 , expptq e2it , i 1. exp
.
1.6.9. : G H Lie Lie .
e : Te G Te H .
. : G H , , . e .
, ker 1 peq G ,
0 dim ker dim G dim rank ,
e .
e : Te G Te H , , .
, . ker 1 peq 0 , e P G
W , W X ker teu, |W : W pW q . e P G
V W , V 1 V W . U pV q, U e P H ,
1 pU q
g V,
gPker
g1 g2 P ker , g1 V X g2 V H.
, g P ker , pgV q pV q U , V |gV : gV U
. , pgq P U , v P V , pgq pvq,
gv 1 P ker . g P pker qV .
g1 V X g2 V H, v1 , v2 P V , g1 v1 g2 v2 , g21 g1
v2 v11 P V 1 V , g21 g1 P W X ker teu, g1 g2 .
, Lie .
1.6 Lie
49
p1q ex x, @ x P M ;
p2q g1 pg2 xq pg1 g2 qx, @ g1 , g2 P G, x P M .
G M .
:
gx x, @ x P M g e, G M .
g e, gx x, @ x P M , G M .
x P M , Gx tg P G | gx xu, Gx G , x
; Mx tgx | g P Gu, x . x, y P M ,
g P G, gx y, G M .
g P G, Fg : M M , Fg pxq gx, @ x P M .
DipM q M , g Fg G
DipM q .
1.6.10. Lie .
Lie G G G G Lie G .
G G G, pg, hq ghg 1 , g, h P G
, G .
1.6.11. .
GLpn, Rq Rn :
pA, xq Ax, A P GLpn, Rq, x P Rn .
.
1.6.10. Lie G M , x P M , x
Gx G Lie .
50
. x P M ,
: G M, pgq gx; g : M M, g pyq gy.
, g , g . Lg g ,
gh pLg qh pg qhx h , h P G.
Lg ,
rankgh rankh , @ g, h P G.
G , Gx 1 pxq G . Gx G
, Gx G Gx , ,
Gx Lie .
1.6.12. .
GLpn, Rq Mnn :
pA, Kq AKAT , A P GLpn, Rq, K P Mnn .
, K P Mnn ,
GLpn, RqK tA P GLpn, Rq | AKAT Ku
GLpn, Rq Lie .
, K In ,
Opnq tA P GLpn, Rq | AAT In u
Lie , . , n2 rank,
1.6 Lie
51
Opnq ,
O` pnq tA P Opnq | det A 1u SOpnq p q,
O pnq tA P Opnq | det A 1u.
KJ
In
In
Ir
0
0
Is
,
nn
Lorentz .
, R C, ,
Lie .
1.6.13. .
M pn, Cq n , Cn R2n .
F : GLpn, Cq M pn, Cq
pA, Kq
M pn, Cq
AKA
A A . K P M pn, Cq,
GLpn, RqK tA P GLpn, Cq | AKA Ku
Lie .
, K In ,
U pnq tA P GLpn, Cq | AA In u,
1.6
1. Lie .
2. Lie e Lie , Lie
52
3. , .
4. , .
5. , GLpn, Rq (: );
GLpn, Cq .
6. n Lie .
7. 1.6.8 SLpn, Rq Lie , .
8. Lie Lie .
9. ,
.
10. Lie Lie .
11. SLp2, Rq D2 S 1 , D2 R2 .
12. SOp2q S 1 , SOp3q RP 3 , SU p2q S 3 .
13. U pnq S 1 SU pnq.
. ,
; , ,
, , . , ,
, , Stokes .
2.1
M , ,
. . p P M , Tp M p ,
TM
Tp M,
pPM
T M M , T M .
: TM M
pXp q p, @ Xp P Tp M.
U Rn
Tp M
pPU
Xp
, 1 pU q , . ,
tpU , qu M , T M : V T M
pV X 1 pU qq . T M
, , T M A2 T2 .
T M . , tp 1 pU q, p , idq qqu
,
p , idq : 1 pU q
Xp
R2n
1 pU q . U X U H ,
g : U X U
p
GLpn, Rq
1
Jp
qp ppqq,
53
54
g . , 1 pU q X 1 pU q
rp , idq s rp , idq s1 : pU X U q Rn pU X U q Rn
1
px, aq p 1
pxq, g p pxqqaq,
. T M 2n , ,
.
2.1.1 (). T M M ,
.
, .
2.1.2 (). X : M T M C k , X idM M
, X M C k , .
, X p P M p Xp .
, C k .
.
2.1.1. M , U M .
p1q X U C k M pV, q,
Xppq Xp
ai ppq
i1
B
, p P U X V,
Bxi p
ai Xpxi q U X V C k ;
p2q X U f : U R, Xf U
,
Xf ppq Xp f, p P U.
. p1q X T M M ,
.
p2q X U , pV, q
Xf p
i1
ai
n
1
B
i Bf
qf
a
,
Bxi
Bxi
i1
Xf .
, f , Xf ,
, U , Xf . ,
xi , Xpxi q , p1q X .
2.1
55
, ,
. , , T M
M , M . M C 8 pM ; T M q.
2.1.1. .
txi u U ,
B
B
1
:
U
pU
q,
p
Bxi
Bxi p
U .
2.1.2. .
Rn T Rn Rn Rn , Rn X
Xpxq px, Xx q, x P Rn ,
Xx P Tx Rn Rn , , Rn Rn Rn .
, f : Rn R ,
f pxq p
Bf Bf
Bf
, 2, , nq
1
Bx Bx
Bx
Rn , f .
2.1.3 (Lie ). X, Y M , p P M ,
rX, Y sp f Xp pY f q Yp pXf q, @ f P C 8 pM q.
, rX, Y sp P Tp M , rX, Y s , X
Y Lie .
rX, Y sp . , rX, Y sp ,
: f , g,
rX, Y sp pf gq Xp pY pf gqq Yp pXpf gqq
Xp pf Y g ` g Y f q Yp pf Xg ` g Xf q
f ppqXp pY gq ` pYp gq Xp f ` gppqXp pY f q ` pYp f qXp g
f ppqYp pXgq pXp gqpYp f q gppqYp pXf q pXp f qpYp gq
f ppqpXp pY gq Yp pXgqq ` gppqpXp pY f q Yp pXf qq
f ppqrX, Y sp g ` gppqrX, Y sp f.
56
i1
ai
B
B
,
Y
bj j ,
Bxi
Bx
j1
rX, Y s
rX, Y s
n
n
pai
i1 j1
Bbj
Baj B
bi i q j .
i
Bx
Bx Bx
, . ,
Lie Lie . Lie F
V
r, s : V V
pX, Y q
rX, Y s
r, s :
p1q rX, Y s rY, Xs, @ X, Y P V ;
p2q rX ` Y, Zs rX, Zs ` rY, Zs, @ , P F , X, Y, Z P V ;
p3q rX, rY, Zss ` rY, rZ, Xss ` rZ, rX, Y ss 0, @ X, Y, Z P V .
W V , W r, s , W Lie .
. , f : M N ,
f : T M T N
f |Tp M fp : Tp M Tf ppq N.
f , f f .
2.1
57
2.1.4 (f ). f : M N , X : M T M , Y : N T N
M , N . f X Y f , X Y f
.
. N , X Y f
Xp p f q Yf ppq , @ p P M.
Xp f q pY q f,
f .
2.1.2. X1 , X2 M , Y1 , Y2 N ,
Xi Yi f , i 1, 2, rX1 , X2 s rY1 , Y2 s f .
. N , :
rX1 , X2 sp p f q X1 pX2 p f qq X2 pX1 p f qq
X1 ppY2 q f q X2 pY1 q f q
Y1 pY2 pqq f Y2 pY1 pq f
prY1 , Y2 sq f,
f rX1 , X2 s rY1 , Y2 s f .
, X M , f X Y .
f : M N , , M
N : X M ,
f X : N T N, q ff 1 pqq Xf 1 pqq ,
f X N ,
2.1.3. f : M N , X, Y M ,
f rX, Y s rf X, f Y s.
2.1.3. .
: I M , Y M . I t,
B
Bt
I , Y
Yptq 1 ptq, t P I.
58
X .
2.1.4. .
A P Mnn ,
1
1
eA In ` A ` A ` ` An ` ,
2
n!
eA P GLpn, Rq. Rn XA :
XA pvq Av, v P Rn ,
ptq etA v0 pt P Rq XA .
2.1.4 (). X , p P M ,
c P R, 0 : pc , c ` q M , pcq p.
. p pU, q, U X
X
i1
ai
B
,
Bxi
ai U . U p
$
% xi pcq xi ppq, i 1, 2, , n.
() ,
, c p. ,
K, K V , 0, q P V , q
q : p, q M, q p0q q.
2.1.5. X M , p P M . p V
0, : p, q V M
p1q p, qq q , @ q P V .
2.1
59
tt u X .
2.1.6 (). t P R tt utPR
.
Lie , R
M . M
Xppq ppt, pqq1 p0q,
p, pq X p . , X M
, X M , X
R .
2.1.5. .
p0, 1q X
B
Bt ,
t0 P p0, 1q t0 ptq t ` t0 ,
t0 R. X .
M X,
supp X tp P M | Xppq 0u,
X .
2.1.6. .
. X M , K supp X . ,
0 K V , X tt u|tPp,q ,
t V t pV q . t K :
t ppq p, p R K.
60
t , . : p, q
M M , t pt, q M M .
|t| t . |t| , t
t kp q ` r, k , |r| .
2
2
$
& r ,
k 0 2 k ,
2
2
t
% , k 0 k .
2
2
r
2
tt u X .
2.1.7. .
() Lie .
X, Y M , X tt u. p P M ,
ps q Ypsq Yp
d
ps q Ypsq ,
s0
s
dt s0
Tp M , LX Y Y X Lie .
2.1.8. f : p, q M R , f p0, pq 0, @ p P M .
g : p, q M R,
f ps, pq sgps, pq, gp0, pq
Bf
p0, pq, @ p P M.
Bs
. ,
1
f ps, pq f ps, pq f p0, pq
0
d
f pst, pqdt
dt
1
s
0
B
f pst, pqdt
Bs
sgps, pq.
gp0, pq
1
0
B
Bf
f p0, pqdt
p0, pq.
Bs
Bs
2.1.9. X, Y ,
p1q LX Y rX, Y s;
p2q h : M M ,
h X X s h h s , @ s.
2.1
61
. p1q p P M , f p , ,
f t f tgt , g0 Xf.
:
ps q Ypsq Yp
f
s
1
lim rYpsq pf s q Yp f s
s0 s
1
lim rYpsq pf q Yp f s lim Ypsq pgs q
s0 s
s0
1
lim rY f ppsqq Y f ppqs Yp pg0 q
s0 s
s0
Xp pY f q Yp pXf q rX, Y sp f.
p2q M th t h1 u, ,
h X , h X X
h t h1 t ,
h t .
2.1.10. X, Y , Y tt u,
p1q rX, Y s 0 ps q Y Y , @ s;
p2q rX, Y s 0 s t t s , @ s, t.
. p1q ps q Y Y , Lie ,
pLX Y qppq lim
s0
ps q Ypsq Yp
Yp Yp
lim
0.
s0
s
s
, rX, Y s 0, Tp M ppt q Y qp t ,
Yp , pt q Y Y .
p2q p1q p2q .
Lie .
2.1.7. M , f : T M M Rn ,
p P M , f |Tp M : Tp M tpu Rn , M .
2.1.11. M , f ; M
M n .
. M , f : T M M Rn . , f
. f , f ,
62
M , f , tei uni1 Rn ,
Xi : M T M, Xi ppq f 1 pp, ei q, p P M,
tXi uni1 M .
, tXi uni1 M , Xp P T M ,
Xp
Xp
ai ppq Xi ppq.
i1
f .
Lie . G Lie , e
Xe ,
Xpgq pLg q Xe , g P G.
Xpgq g ,
pLh q Xpgq pLh q pLg q Xe pLhg q Xe Xphgq, @ h P G.
g Xpgq G X, pLh q X X, G
.
2.1.12. p1q Lie G ;
p2q ;
p3q Lie ;
p4q Lie .
. p1q Xe P Te G X, G f ,
Xf pgq Xpgqf pLg q Xe f Xe pf Lg q, g P G.
e : I G, 1 p0q Xe ,
B
B
Xf pgq f pgptqq f pg, ptqq,
Bt t0
Bt t0
G . f pg, ptqq G I ,
Xf G , X .
2.1
63
p2q X , pLg q X ,
rX, Y s .
p4q Te G tXie uni1 , tXi uni1
, G .
, Te G Lie r, s: Xe , Ye P Te G,
X, Y ,
rXe , Ye s rX, Y se ,
pTe G, r, sq Lie , g.
exp G .
:
2.1.13. X P Te G,
p1q expptXq pt, eq, t P R;
p2q expppt1 ` t2 qXq exppt1 Xq exppt2 Xq, t1 , t2 P R;
p3q expptXq pexpptXqq1 , t P R;
p4q exp ,
exp0 : T0 g g Te G g
, exp 0 P g .
. p1q X ts usPR , tX
tts usPR . , ,
expptXq t peq pt, eq.
p2q p1q
expppt1 ` t2 qXq pt1 ` t2 , eq t1 peqt2 peq exppt1 Xq exppt2 Xq.
64
p3q p2q t1 t, t2 t .
p4q exp . Te G
0 , X P Te G, ptq tX Te G ,
1 p0q X,
d
d
exppptqq
pt, eq X,
dt t0
dt t0
exp 0 .
exp0 X
2.1.6. .
S 1 tei P C | P Ru, S 1 Lie . 1 , S 1
T1 S 1 ti | P Ru R, pt, gq geit , t P R,
g P S 1 . , S 1 1
exp : R S 1 , exppq ei .
2.1.7. GLpn, Rq .
2
In , Mnn Rn , Lie ,
glpn, Rq. A P glpn, Rq, A XA . In
GLpn, Rq , 1 p0q A,
d
XA pBq
B ptq B A P TB GLpn, Rq Mnn .
dt t0
ptq In XA ,
d
ptq XA p ptqq ptq A, p0q In .
dt
ptq etA , t P R.
d
ps q pXB ps qq
ds s0
d
rXB ps q esA s
ds s0
d
resA B esA q
ds s0
rA, Bs
A B B A.
2.2
65
2.1
1. T M .
2. , : T M M .
3. , M , T M
,
.
4. M T M , .
5. Lie .
6. f .
7. Xp , Xq M p, q . , M
X, Xppq Xp , Xpqq Xq .
8. M p, q, M f , f ppq q.
9. e : Mnn GLpn, Rq .
10. Lie C 8 pM ; T M q ,
rLX , LY s LrX,Y s , @ X, Y P C 8 pM ; T M q.
11. h : M N , M tt u,
N h X th t h1 u.
12. U pnq SLpn, Rq, SLpn, Cq Lie .
2.2
,
, Lie .
2.2.1. X M , p P M . Xppq 0,
p ty i uni1 , p
X
B
.
By 1
66
. p , M Rn , p 0. X p
tht utPp,q , ht : V ht pV q . p 0 X
ai
i1
B
,
Bxi
: p, q V 1 M, pt, x2 , , xn q ht p0, x2 , , xn q.
a1 p0q 0
0
Jp0q ..
,
n
a p0q
n1
B
0 n. , 0 . Bt
X,
1 p , y 1 ,
X
B
By 1 .
. X, Y p
, X, Y p , X, Y
? , Lie ,
rX, Y s 0. , .
2.2.2. X1 , , Xk M , p P M . Xi p1 i kq
p , rXi , Xj s 0, 1 i, j k, p ty i uni1 ,
Xi
B
, 1 i k.
By i
. , , M Rn , p 0.
,
tX1 ppq, , Xk ppq,
B
B
|p , , n |p u
Bxk`1
Bx
Tp M .
Xi it , 1 i k. rXi , Xj s 0
, is jt jt is , @ s, t.
: p, qk Rnk
pt1 , , tk , xk`1 , , xn q
M
1t1 ktk p0, , 0, xk`1 , , xn q.
2.2
67
, p BtB1 q X1 , is jt jt is p BtBi q Xi , 1 i k.
0 p BxB l q
B
| ,
Bxl 0
l k ` 1, , n. 0 n. ,
0 . 1 p .
M . M (distribution) D p P M
Tp M k Dppq , k .
p P M , p U U X1 , , Xk , Dpqq
X1 pqq, , Xk pqq , @ q P U , D .
D , X . p P M , Xppq P Dppq,
X D, X P D. D X, Y ,
rX, Y s P D, D (involutive), .
i : N M , D . p P N ,
ip pTp N q Dpippqq,
pN, iq D .
, D X , .
. , p P M , p ,
D . ,
2.2.3 (Frobenius). D M k , p P M ,
p tpV, qu, psliceq
tq P V | y l pqq cl , cl , l k ` 1, , nu
D , pN, iq D , ipN q V ,
ipN q .
. p P M , p X1 , , Xk ,
D spantX1 , , Xk u.
txi uni1 p , Xi
Xi pqq
i1
aji pqq
B
|q .
Bxj
`
tXi uki1 , k A aji 1i,jk p U
.
pY1 , , Yk qT A1 pX1 , , Xk qT ,
68
D spantY1 , , Yk u,
Yi pqq
B
|q ` Zi pqq, i 1, , k, q P U.
Bxi
, Zi U ,
B
Bxj
(2.1)
pj kq ,
Zi pxj q 0, j k.
B
B
` Zi , j ` Zj s
Bxi
Bx
B
B
r i , Zj s ` rZi , j s ` rZi , Zj s
Bx
Bx
rYi , Yj s r
rYi , Yj s
B
Bxl
pl kq . , D ,
rYi , Yj s P spantY1 , , Yk u.
p2.1q
rYi , Yj s 0, @ 1 i, j k.
, p pV, q, V
Yi
B
, 1 i k.
By i
, (cl )
tq P V | y l pqq cl , j k ` 1, , nu
D .
, pN, iq D , ipN q V ,
i
N
V
pV q Rn
Rnk ,
: Rn Rnk
px1 , , xn q pxk`1 , , xn q.
BxB i 0, i 1, , k, p iq 0. N , i
, ipN q .
pN, iq , N , pN, iq
. , ,
, . ,
Lie .
2.2
69
2.2.4. : H G Lie ,
p1q e : h g Lie , r, s ;
p2q exp exp e , :
e
exp
exp
H G
p3q H Lie , 1 , 2 : H G Lie , p1 qe
p2 qe 1 2 .
. p1q Xe P h, Xe X, Ye e Xe
Y ,
g X g pLg qe Xe
p Lg qe Xe
pLpgq qe Xe
pLpgq qe Ye Ypgq .
X Y . 2.1.2, Lie
, Lie Lie .
p2q Xe P h, Xe , p1q ,
e Xe ,
exppXe q p1q exp e Xe .
p3q p1 qe p2 qe , p2q
1 exp 2 exp : h G.
0 , e P H U , 1 |U 2 |U .
H , 1.6.7,
U n H.
n1
1 , 2 , 1 2 .
70
D . , X, Y D , X, Y
X
i1
ai Xi , Y
bi Xi ,
i1
ai , bi .
rX, Y s
i,j1
pH, q Lie ,
: H H H, p, q
.
: H H G, p, q ppq, p qq
, G , (
). pH, q G Lie , pTe Hq h.
: pK, q G Lie , e pTe Kq h, pK, q
e , pH, q pKq pHq, ()
f : K H, f , f Lie . dim K dim H,
f , Lie .
. . , Lie G H, Lie g h.
, tpX, pXqq P g h | X P gu g h Lie . G H Lie
pG1 , 1 q,
1e pTe G1 q tpX, pXqq P g h | X P gu.
1 : G H G, 2 : G H H
G, H , 1 : G1 G ,
. dim G1 dim G, . ,
2.2
71
1 . G Lie , ,
Lie .
2 1 p1 1 q1 : G H,
Lie .
2.2.7. Lie Lie .
, 0 P a, X P a tX P a, @ t P R. X, Y P a, ()
exppsXqexppsY q exppspX ` Y q ` Ops2 qq
t
t
lim pexp X exp Y qn expptpX ` Y qq, @ t P R.
n8
n
n
A .
X, Y P a expptpX ` Y qq P A, @ t P R X ` Y P a.
a g . a g , b,
: a b G, pX, Y q exppXq exppY q.
p0, 0q n dim G, 0 P a 0 P b
U , V , |U V , e P G W .
: V , A X exppV q teu. () ,
Yi P V , Yi 0, Yi 0 exppYi q P A. tj 0, tj 0,
t1
j Yj Y 0, Y P b. t 0,
1
rtj
expptY q expp lim rt1
j tsYj q lim pexp Yj q
j8
j8
ts
P A,
72
1
1
, rt1
, Y P a.
j ts tj t . expptY q pexp tY q
Y P b Y 0 .
V , P A X W ,
exp X exp Y, X P U, Y P V.
exp X P A exp Y P A, Y 0,
exp X.
U, V , exp1 |W ,
A X W exp1 pU q
e A G . A , A
, A G Lie . , A Lie a.
: A , A G Lie , A
e . , A Lie a,
. p1q p1q e. , m ,
Xm P g,
1
q,
m
0, tm 0,
exp Xm p
Xm 0, m 8. tm
lim t1
m Xm X P g, X 0.
m8
t 0,
1
tX lim tt1
m Xm lim rtm tsXm ,
m8
m8
lim expprt1
m tsXm q
m8
1 rt1
qq m ts
m8
m
t
1
q.
lim p rt1
m tsq lim p
m8
m8
m
mtm
lim pp
2.2
73
lim
m8
1
c P R,
mtm
,
pctq expptXq, @ t 0.
c 0,
ptq expptc1 Xq, @ t 0.
, t P R , , .
: R G , 0, pq e.
l : R R, l pxq x, x P R,
l , l p1q e, , l ,
.
p2q p1q, .
, C Lie
0
2.2
1. D M , p P M , p ,
D .
2. pN, q , f : S M , f pSq
pN q, g : S N , f g.
3. g Lie Lie , X, Y P g, t P R ,
exp tX exp tY exp ttpX ` Y q ` Opt2 qu.
4. ,
expptY qexpptXqexpptY qexpptXq exptt2 rX, Y s ` Opt3 qu.
5. , Lie Lie , r, s 0.
74
6. 1 Lie .
7. .
8. , P P GLpn, Rq, eP AP
P eA P 1 ; AB BA, eA eB
eA`B eB eA .
9. det eA etr A , B, B R exppglpn, Rqq.
2.3
, , .
:
p1q , ;
p2q .
.
2.3.1 (). E, M , : E M .
M tU u : 1 pU q U Rk
p1q p 1 ppqq tpu Rk , @ p P U ;
p2q U X U H , g : U X U GLpk, Rq,
1 pp, vq pp, g ppqvq, @ p P U X U , v P Rk .
E M , k , , E M
.
, g . 1 ppq Ep p
, p1q, 1 ppq ,
Rk , p2q, GLpk, Rq ,
GLpk, Rq . Lie H, g ppq P H, @ p P U X U ,
H.
, ,
:
g 1, @ U ; g g g 1, @ U X U X U H.
, g pg q1 . , tg u ,
pU Rk q{ ,
2.3
75
, : pp, vq P U Rk , pq, wq P U Rk ,
pp, vq pq, wq p q, w g ppqv.
E . rp, vs pp, vq , : E M
prp, vsq p. E M .
2.3.1. .
E M Rk , : E M . , E M
, , 1 ().
2.3.2. .
M , T M
Tp M
pPM
: T M M , dim M .
2.3.3. RP n 1 .
E tpv, rwsq P Rn`1 RP n | D P R, v wu. E
Rn`1 RP n , . : E RP n
ppv, rwsqq rws.
E RP n 1 .
, Uj trw1 , , wn`1 s P RP n | wj 0u, j 1, 2, , n ` 1.
j : 1 pUj q Uj R
j pv, rwsq prws, v j q, rws P Uj , pv, rwsq P E.
j , i j ,
i j1 prws, aq prws,
wi
aq, rws P Ui X Uj , a P R.
wj
gij : Ui X Uj GLp1, Rq
gij prwsq wi {wj ,
. E RP n .
1 . 1 .
2.3.2 (). E M , : E M .
C : M E id, ppq P 1 ppq, @ p P M , E
r
C r .
76
E C r C r pM ; Eq, ,
pM ; Eq. , M . p P M
Ep , . C r pM ; Eq
, , .
2.3.4. .
s : M M Rk s
sppq pp, f ppqq, p P M,
, f : M Rk M C r . ,
, .
2.3.5. .
, M .
.
, ,
. : E M , t u ,
pppqq pp, ppqq, @ p P U .
, U Rk , U X U H ,
ppq g ppq ppq, @ p P U X U .
, t u E .
2.3.3 (). E1 M , E2 N , 1 , 2
. C r pF, f q : pE1 , M q pE2 , N q 2 F f 1 ,
F p11 ppqq 21 pf ppqq, @ p P M , F 1 ppq
, pF, f q E1 E2 .
, pF, f q f F . E2 E1
pG, gq, G F , g f , pF, f q pG, gq
, F .
, M N , pF, idq ,
. .
2.3.6. f : M N , f f : T M T N
. .
2.3
77
. E M , f : N M
.
f E tpn, vq P N E | f pnq pvqu N E.
(), f E N E .
f : f E N
f pn, vq n, @ pn, vq P f E.
f E N . , U M , : 1 pU q U Rk
E U , f : f1 pf 1 pU qq f 1 pU q Rk
f pn, vq pn, 2 ppvqqq
, 2 : U Rk Rk .
U , U ,
1
f f
pn, vq pn, g pf pnqqvq,
g E . f E N ,
tg f u.
f E . , f1 , f2 : N M
, f1 E f2 E . ,
.
2.3.4 (). E M k , F E
, E
p 1 pU q X F q U Rl ,
E F , F M l , E
, .
E, F, G M , f : F E g : E G
fp
gp
0 Fp Ep Gp 0, p P M
,
f
0F
E
G0
78
. F E ,
G E{F
Ep {Fp
pPM
G M , 0 F E G 0, G E F
.
2.3.7. .
N M , N T N T M |N ,
N . , n S n ,
N S n tpp, vq P S n Rn`1 | v p, P R.u.
.
.
p1q Whitney , .
E, F M , k, l.
EF
Ep Fp
pPM
: E F M
pep fp q p, @ ep P Ep , fp P Fp , p P M.
E F M k ` l . , E F M
, , tU u E
, F ,
1
E : E
pU q U Rk ,
F : F1 pU q U Rl ,
E F U
: 1 pU q U Rk`l
2E : U Rk Rk 2F : U Rl Rl .
F
E
E F ,
g
, g
E
a
g
ppq
0
1
T
q,
pp, pa, bq q pp,
F
b
0
g ppq
2.3
79
E F
g
E
g
0
F
g
p2q .
E M k ,
E
Ep ,
pPM
Ep Ep ,
Ep t : Ep R | u.
: E M, pEp q p, @ p P M.
E M k , E . E
, @ p P U , p : Ep tpu Rk ,
p
: Ep tpu pRk q tpu Rk
, Rk Rk pRk q . E
:
T
p q1 pp, vq pp, pg
ppqq1 vq,
T 1
g
pg
q .
p3q .
. V , W
, V W .
V b W tf : V W R | f .u.
, f P R
f pv1 ` v2 , w q f pv1 , w q ` f pv2 , w q, f pv , w q f pv , w q;
f pv , w1 ` w2 q f pv , w1 q ` f pv , w2 q, f pv , w q f pv , w q.
80
V b W , V W
.
v P V , w P W , v b w P V b W :
v b wpv , w q v pvq w pwq, @ v P V , w P W .
b :
pvq b w v b pwq pv b wq,
pv1 ` v2 q b w v1 b w ` v2 b w,
v b pw1 ` w2 q v b w1 ` v b w2 .
V , W , V b W tv b w | v P V, w P W u
, :
piq tv i u, twj u V , W , tv i b wj u V b W ;
piiq V b W W b V ;
piiiq dimpV b W q dim V dim W ;
, E, F M k l ,
EbF
Ep b Fp
pPM
, E b F M kl ,
E
F
E
F
E F . g
g
E, F , g
b g
E b F .
, , ,
, .
2.3.5 (). : E M , F , G
F Lie . M tU u
: 1 pU q U F
p1q p 1 ppqq tpu F , @ p P U ;
p2q U X U H , g : U X U G,
1 pp, f q pp, g ppqf q, @ p P U X U , f P F.
E M , , F , E M
, G .
2.3
81
, 1 ppq Ep p , g .
, ,
, .
2.3.8. Hopf .
, .
CP n Cn`1 t0u{ ,
,
v w D P C , v w.
v rvs ,
: Cn`1 t0u CP n , pvq rvs.
CP n , . ,
tUj un`1
j1 ,
Uj trzs P CP n | z j 0u.
Uj j : Uj Cn
j przsq pz 1 {z j , , z j1 {z j , z j`1 {z j , , z n`1 {z j q,
, CP n .
S 2n`1 Cn`1 R2n`2 , S 2n`1 ,
. : S 2n`1 CP n .
, Uj ,
1 pUj q tz pz 1 , z 2 , , z n`1 q P S 2n`1 | z j 0u,
j : 1 pUj q Uj S 1
zj
q, z P 1 pUj q.
|z j |
j pzq przs,
j , j1 : Uj S 1 1 pUj q
n`1
j1 prw1 , , wn`1 s, aq p
|wj |2 q 2
i1
|wj |
apw1 , , wn`1 q.
wj
, j . k l ,
k l1 prws, aq prws,
wk {wl
aq,
|wk {wl |
82
S 2n`1 CP n , S 1 . ,
gkl : Uk X Ul S 1 , gkl prwsq
wk {wl
,
|wk {wl |
S 1 .
, P M , Lie G, G
Lie , P M . P , G P
R : P G P : p P P , g P G, p P U ,
ppq pppq, g q,
, .
2.3.9. .
E M k , p P M ,
F pEp q tl : Rk Ep u.
e1 , , ek Rk , l Ep lpe1 q, , lpek q
, Ep , F pEp q Ep .
, F pEp q GLpk, Rq .
F pEq
F pEp q,
pPM
F pEq , M , E .
2.3.10. .
P M , G. G V ,
GV V
g : V V pg P Gq , M P G V :
P G V P V { ,
pp, vq pq, wq D g P G, q pg, w g 1 v.
2.3
83
: P G V M
P V P M
. , P G V M , .
, . , Ehresmann
, .
2.3
1. RP n .
2. .
3. .
4. E M , f : N M . pf, q : N E M M
M M tpm, nq P M M | m nu ,
f E pf, q1 pq N E .
5. E M , N M . EN
Ep , EN
pPN
E , N , .
6. i : N M , i E .
7. E{F .
8. , 0 F E G 0 , E E G
.
9. , A P GLpk, Rq, B P GLpl, Rq, detpA b Bq pdet Aql pdet Bqk .
10. CP 1 S 2 .
11. : SOpnq S n1
pAq Ae, A P SOpnq,
e Rn . , SOpn 1q.
84
2.4
, . ,
. .
M , T M
TM
Tp M,
pPM
T M
Tp M,
pPM
Tp M
Tp M . pU , q p , Tp M
&1,
B
dxi ppqp j q ij
%0,
Bx p
i j,
i j.
, Tp M ppq
ppq
ai dxi ppq, ai P R.
i1
p P U X U , Tp M tdxi ppquni1 ,
:
dxi ppqp
B
B k B
i
q
dx
ppqp
px q k q
j p
Bx p
Bxj p
k1 Bx
n
B
pxk q
j p ik
k1 Bx
B
j pxi q.
Bx p
dxi ppq
B i
px q dxj ppq.
Bxj p
j1
, ppq P Tp M
ppq
bj dxj ppq,
j1
pa1 , a2 , , an q pb1 , b2 , , bn q Jp 1
qppq,
2.4
85
1
pb1 , , bn qT rJ T p 1
pa1 , , an qT .
qppqs
, pU , q M , tU u T M T M
, , T M U
: p q1 pU q U Rn
pq pp, pa1 , , an qT q, p P U , P Tp M.
U X U H ,
1
p q1 pp, aq pp, rJ T p 1
aq,
qppqs
T M
1
g
: U X U GLpn, Rq, p rJ T p 1
.
qppqs
T M M , Tp M , T M
, 1 , 1 . , txi u
dxi . f : M R M
, p P M , df ppq P Tp M :
df ppqpXp q Xp f, @ Xp P Tp M,
T M df : M T M , p df ppq. ,
, txi u , df
df
i1
B
f qdxi ,
Bxi
df 1 , f . , xi : U R,
dxi xi dxi .
, f : M N ,
f : C 8 pM ; T N q
C 8 pM ; T M q
f
86
, p P M , pf qppq P Tp M
pf qppqpXp q pf ppqqpfp pXp qq, @ Xp P Tp M.
, N , f M .
f .
, .
2.4.1 (). pr, sq , pr, sq p0, 0q.
: Tp M Tp M Tp M Tp M R pr Tp M s Tp M q
, p pr, sq , r , s
. br,s Tp M p pr, sq ,
.
br,s Tp M . , pr, sq p0, 1q , b0,1 Tp M
Tp M ; pr, sq p1, 0q
b0,1 Tp M Tp M Tp M,
Tp M Tp M . , pr, sq p0, 0q ,
b0,0 Tp M R. pr, 0q r , p0, sq s
.
2.4.2 (). :
b : br,s Tp M bt,h Tp M
p, q
br`t,s`h Tp M
b ,
, Wi P Tp M p1 i r ` tq, Xj P Tp M p1 j s ` hq,
b pW1 , , Wr`t ; X1 , , Xs`h q
pW1 , , Wr ; X1 , , Xs q pWr`1 , , Wr`t ; Xs`1 , , Xs`h q.
:
p ` q b b ` b ; b p ` q b ` b ;
pq b b pq p b q, @ P R;
p b q b b p b q;
2.4
87
bTp M
br,s Tp M t
r,s0
T r,s u
r,s0
bTp M , R , .
br,s Tp M .
, Einstein , .
2.4.1. tei uni1 Tp M , tei uni1 ,
tei1 b b eir b ej1 b b ejs , 1 i1 , , ir n, 1 j1 , , js nu
br,s Tp M .
p1q P br,s Tp M ,
j1
js
r
ji11i
js ei1 b b eir b e b b e ,
i1
ir
r
, ji11i
js pe , , e ; ej1 , , ejs q P R.
i1
ir
l1
ls
k1 kr
r
ji11i
js dk1 dkr cj1 cjs l1 ls ,
cji dij
fi cji ej , f i dij ej ,
pcji q pdji q .
js
s
. ji11i
js ei1 b b eir b ej1 b e 0,
js
k1
kr
s
0 pij11i
js ei1 b b eir b ej1 b e qpe , , e , el1 , , els q
j1
js
k1
kr
r
ij11i
js i1 ir l1 ls
kr
kl11l
,
s
88
, P br,s Tp M ,
kr
pek1 , , ekr ; el1 , , els q lk11l
s
j1
js
k1
kr
r
pji11i
js ei1 b b eir b e b b e qpe , , e ; el1 , , els q
ki , lj . ,
j1
js
r
ji11i
js ei1 b b eir b e b b e .
, tfi u Tp M , fi cji ej ,
f i dij ej ,
ij f i pfj q dik ek pclj el q dik clj lk dik ckj
pdji q pcji q .
i1
ir
r
ji11i
js pf , , f ; fj1 , , fjs q
, , , ,
, .
pU , q p , t BxBi |p u Tp M , dxi ppq
Tp M . , p pr, sq ,
s
ji11i
js
B
B
b
ir
i1
r
ji11i
js pdx ppq, , dx ppq,
B
B
,
q.
Bxj1 p
Bxjs p
pU , q , p P U X U ,
B
ks B
lk11l
b
br,s T M
br,s Tp M
pPM
2.4
89
:
: p r,s q1 pU q U Rn
r`s
r
pp, ji11i
js q,
r
, ji11i
js (,
).
br,s T M C k M pr, sq C k .
, p0, 0q C k , p1, 0q , p0, 1q
.
. M , br,s E.
C k pC 8 q ,
.
2.4.2. M ,
p1q M C k pr, sq pU, q, U
r
ji11i
js
B
B
b b ir b dxj1 b b dxjs ,
i
1
Bx
Bx
k
r
ji11i
js U C .
p2q M C 8 pr, sq W1 , ,
Wr X1 , , Xs , pW1 , , Wr ; X1 , , Xs q M
.
M C k pr, sq C k pM ; br,s T M q.
. , .
f : M N ,
. N s , p P M , pf qppq P b0,s Tp M
pf qppqpX1 , Xs q pf ppqqpfp X1 , , fp Xs q, Xi P Tp M.
M s f ,
f : C 8 pN ; b0,s T N q C 8 pM ; b0,s T M q.
:
s 0, f f ; s 1 : f dg dpg f q.
90
s , t ,
f p b q f b f ;
f : M N , g : N P , P s
,
pg f q f pg q.
2 .
2.4.3 (). g P C 8 pM ; b0,2 T M q M 2
. p P M , gp : Tp M Tp M R
piq @ Xp P Tp M , gp pXp , Xp q 0, Xp 0;
piiq @ Xp , Yp P Tp M , gp pXp , Yp q gp pYp , Xp q.
gp Tp M , g M , pM, gq
.
M pU, q , g
g gij dxi b dxj ,
dxi b dxi
i1
Rn , .
2.4.2. Rn
B n tx P Rn |
pxi q2 1u,
i1
g1
r1
4
n
i 2 2
i1 px q s
dxj b dxj
j1
B n , Poincare . n 2 , pB 2 , g1 q Poincare
.
2.4
91
2.4.3. Rn
Hn tx px1 , x2 , , xn q P Rn | xn 0u
h1
n
1 i
dx b dxi
pxn q2 i1
Hn .
pM, gq , g x, y. ,
. , M
, , 7 , X,
x 7 , Xy pXq
7 , . ,
.
2.4.4. pM, gq , f : M R M ,
df f , f .
xf, Xy Xf, @ X P C 8 pM ; T M q.
, g ,
f pgq xf, gy.
.
2.4.4.
: C 8 pM ; T M q C 8 pM ; T M q C 8 pM ; br,0 T M q
s , Xi , Yi P C 8 pM ; T M q p1 i sq,
f, g P C 8 pM ; Rq,
pX1 , , Xi1 , f Xi ` gYi , Xi`1 , , Xs q
f pX1 , X2 , , Xs q ` gpX1 , , Xi1 , Yi , Xi`1 , , Xs q,
pr, sq .
pr, sq pr, sq : T pr, sq
, X1 , X2 , , Xs , pX1 , , Xs q P C 8 pM ; br,0 T M q
pX1 , , Xs qp p1 , , r q T p1 , , r , X1 ppq, , Xs ppqq, @ i P Tp M.
92
Xj p1 j sq , pr, sq
, .
, .
2.4.3. pr, sq pr, sq .
. r 0, s 1 , .
, : C 8 pM ; T M q C 8 pM ; Rq , p P M ,
p : T p M R
: Xp P Tp M , Xp M X,
p pXp q pXqppq
: Y Xp , pY Xqppq 0,
, fi Xi , fi ppq 0,
Y X
fi Xi
, ,
pY qppq pXqppq pY Xqppq
fi ppqpXi qppq 0
, . , .
2.4
1. f : M R , x R , df f pdxq.
2. f : M R , f Morse df : M T M
.
3. M Rn , f : M R , a P Rn ,
2.5
93
7. .
8. , , , .
9. f : M N , h N , g f h M
.
10. i : S n Rn`1 , g0
dxi b dxi , S n ,
i0
i g0 .
11. A : Rn Rn , g0 Rn . , A g0 g0
A .
12. X M , Xppq 0, fi
Xi , fi ppq 0, X i fi Xi .
2.5
.
2.5.1. P b0,s Tp M p s , X1 ,
, Xs P Tp M , p1, 2, , sq ,
pXp1q, ,psq q p1q pX1 , , Xs q,
p p1q 1; p1q 1 q s
s . s s Tp M .
pU, q p , s
. s ,
B
B
, , ipsq q
Bxip1q
Bx
B
B
p1q p i1 , , is q
Bx
Bx
p1q i1 is .
ip1q ipsq p
94
pX1 , , Xs q paj11
p1q
psq
p1q ap1q
apsq
jp1q jpsq
.
, s n ,
Tp M
t0u. , 0 1
. .
2.5.2. s , s A pq
: X1 , , X s P T p M ,
A pqpX1 , , Xs q
1
p1q pXp1q , , Xpsq q,
s!
p1, 2, , sq .
2.5.2.
p1q A : b0,s Tp M
Tp M , A pq ;
p2q A pq ;
p3q A pA pqq A pq, @ P b0,s Tp M .
. p1q , A s , . p1, 2, , sq
,
1
p1q pXp1q , , Xpsq q
s!
1
1
p1q p1q pX p1q , , X psq q
s!
A pqpXp1q , , Xpsq q
p1q A pqpX1 , , Xs q.
2.5
95
p2q ,
1
pX1 , , Xs q
p1q pXp1q , , Xpsq q
s!
1
pX1 , , Xs q
s!
pX1 , , Xs q,
A pq . , A pq , p1q .
A . ,
.
2.5.3. , r, s , r ` s
^ :
^
^ :
Tp M
Tp M
pr ` sq!
A p b q,
r!s!
r`s
Tp M , p, q ^ .
, X1 , , Xr`s P Tp M ,
pr ` sq!
A p b qpX1 , , Xr`s q
r!s!
r!
^ pX1 , , Xr`s q
, r s 1 ,
^ pX, Y q pXqpY q pY qpXq, @ X, Y P Tp M.
:
2.5.3. p1q ^ ,
^ p ` q ^ ` ^ , p ` q ^ ^ ` ^ ;
^ pq pq ^ p ^ q, P R.
p2q , r, s ,
^ p1qrs ^ .
p3q , , r, s, t ,
p ^ q ^ ^ p ^ q
pr ` s ` tq!
A p b b q
r!s!t!
96
. p1q .
p2q : p1, 2, , r ` sq pr ` 1, , r ` s, 1, , rq, p1q
p1qrs . , X1 , , Xr`s
p ^ qpX1 , , Xr`s q
1
r!s!
p1qrs
p3q
A pA p b q b q A p b A p b qq
, :
A pA pq b q A p b q A p b A pqq.
, , p, q . ,
.
, p1, , p ` qq . p1, , pq , 1
p1, , p ` qq , 1 piq piq, 1 i p; 1 pjq j, j p ` 1. ,
2.5
97
p1q p1q .
A pA pq b qpX1 , , Xp`q q
1
p1q A pqpXp1q , , Xppq qpXpp`1q , , Xpp`qq q
pp ` qq!
1
1
p1q p1q pXp1q , , Xppq qpXpp`1q , , Xpp`qq q
pp ` qq! p!
1
1
p1q
p1q pXp1q , , Xppq qpXpp`1q , , Xpp`qq q
pp ` qq! p!
1
1
pp ` qq! p! 1
1
A p b qpX1 , , Xp`q q
p!
A p b qpX1 , , Xp`q q
A pA pq b q A p b q.
, i p1 i sq ri ,
1 ^ 2 ^ s
pr1 ` ` rs q!
A p1 b s q.
pr1 q! prs q!
(2.2)
ri 1,
p1 ^ ^ s qpX1 , , Xs q
, , dimp s Tp M q Cns p q.
. s , ,
i1 is ei1 b ei2 b b eis .
Tp M
98
,
A pq i1 is A pei1 b ei2 b b eis q
1
i1 is ei1 ^ ^ eis
p p2.2qq
s!
i1 is ei1 ^ ^ eis
1i1 is n
Tp M
tei1 ^ ^ eis | 1 i1 i2 is nu
. . ,
i1 is ei1 ^ ^ eis 0,
i1 is
tej unj1 Tp M , j1 js ,
0p
i1 is
s!
i1 is
s!
i1 is
i1 is
1
p1q pei1 b b eis qpejp1q , , ejpsq q
s!
i1 is
i1 is ji11 jiss
i1 is
j1 js .
tei1 ^ ^ eis | 1 i1 i2 is nu .
.
Tp M
Tp M
Tp M
Tp M,
n dim M ,
t1, ei , ei ^ ej , , e1 ^ ^ en u
Tp M . ,
dim
Tp M , .
2.5
99
pU , q p , tdxi1 ^ ^ dxis u
Tp M
, s
i1 is dxi1 ^ ^ dxis ,
i1 is
,
i1 is p
B
B
, , is q.
i 1 p
Bx
Bx p
pU , q p ,
j1 1 js dxj1 ^ ^ dxjs .
j1 js
B
B
,
q
Bxj1 p
Bxjs p
B
B
B
B
p j1 pxk1 q k1 , , js pxks q ks q
Bx p
Bx p
Bx p
Bx p
B
B
B
B
j1 pxk1 q js pxks qp k1 , , ks q
Bx p
Bx p
Bx p
Bx p
B ip1q
B
B i
B
px
q js pxpsq qp ip1q , , ipsq q
j 1 p
p
p
Bx p
Bx
Bx
i1 is Bx
B i
B i
B
B
j1 1 js p
det
ik
` Bp 1
q
Bxjl
i1 is
ss
i1 is .
, s n,
1
det Jp 1 q 12n .
12n
, ,
s
s
T M
Tp M
pPM
T M M , b0,s T M , s .
s C k M s C k .
, C k C 8 .
^.
f : M N , ,
, , .
100
2.5.5. f : M N , , N ,
p1q f ph q h f f , @ h P C 8 pN ; Rq;
p2q f p ^ q f ^ f .
. p1q X1 , , Xr p ,
f ph qp pX1 , , Xr q phqf ppq pfp X1 , , fp Xr q
hpf ppqqf ppq pfp X1 , , fp Xr q
hpf ppqqf pX1 , , Xr q
ph f qp pX1 , , Xr q.
f ph q h f f .
p2q :
f p ^ qpX1 , , Xr`s q
p ^ qpf X1 , , f Xr`s q
pr ` sq!
A p b qpf X1 , , f Xr`s q
r!s!
1
p1q p b qpf Xp1q , , f Xpr`sq q
r!s!
1
p1q pf Xp1q , , f Xprq qpf Xpr`1q , , f Xr`s q
r!s!
1
p1q f pXp1q , , Xprq qf pXpr`1q , , Xpr`sq q
r!s!
1
p1q pf b f qpXp1q , , Xpr`sq q
r!s!
pf ^ f qpX1 , , Xr`s q.
f p ^ q f ^ f .
.
, gij
g U :
g gij
dxi b dxj .
U X U H,
T
pgij
qnn Jp 1 qpgij
qnn Jp 1
q
2.5
101
detpgij
qnn pdet Jp 1
qq detpgij qnn
p q, , U X U , ,
M n , .
2.5.6. n M n
.
. M , M g, , pM, gq
n .
, M n , M
. , M tU u, U . U
f ,
f p
B
B
,
q.
Bx1 p
Bxn p
f , U , f .
, f 0.
: tU u M .
, U X U ,
f f det Jp 1 q,
, 1 Jacobian , M .
2.5.2. n S n .
i : S n Rn`1 , Rn`1 n
n`1
xi ^ ^ dxn`1 ,
p1qi1 xi dx1 ^ ^ dx
i1
(), i S n n , S n
.
2.5.3. RP n .
: S n RP n . : S n S n , pxq x ,
. n ,
p1qn`1 .
102
, n , , RP n n ,
. S n , RP n , n
, RP n .
n , RP n . : RP n
, RP n n . S n
n , S n f ,
f
,
f pf q f
f f , f ().
2.5.4. R2n .
R2n txi u2n
i1 .
dxi ^ dxn`i ,
i1
npn1q
2
n! .
(2.3)
f : R2n R2n , f , f . ,
f n pf qn n .
, p2.3q f . ,
f pdet Aq,
A f , det A 1.
. A f ,
0 In
0
I
n
A
AT
.
In
0
In
0
.
.
2.5
103
2.5.4 (). s , Xi p1
i s ` 1q,
dpX1 , X2 , , Xs`1 q
s`1
xi , , Xs`1 q
p1qi1 Xi pX1 , , X
i1
xi , , X
xj , , Xs`1 q,
p1qi`j prXi , Xj s, X1 , , X
ij
d .
d s ` 1 . d .
, s 1 : 1 , X, Y ,
f ,
, d X, Y , d ,
2 , d 2 . s
, d (). ,
, .
2.5.7. f , s ,
dpf q df ^ ` f d,
, d 0 , dpf q df ^ .
104
. X1 , , Xs`1 ,
dpf qpX1 , , Xs`1 q
s`1
xi , , Xs`1 qs
p1qi1 Xi rf pX1 , , X
i1
xi , , X
xj , , Xs`1 q
p1qi`j f prXi , Xj s, X1 , , X
ij
s`1
i1
s`1
i1
d (), .
pU, q , s dxi1 ^ ^ dxis ,
r BxB i , BxB j s 0,
dp
s`1
z
B
B
B
B
B
i1 B
,
,
q
p1q
p
,
,
, , ks`1 q
ki
k1
ki
Bxk1
Bxks`1
Bx
Bx
Bx
Bx
i1
s`1
p1qi1
i1
0.
x
Bxki k1 ki ks`1
1 0, , d 0.
, s ,
i1 is dxi1 ^ ^ dxis
i1 is
d
di1 is ^ dxi1 ^ ^ dxis
i1 is
i1 is
Bi1 is i
dx ^ dxi1 ^ ^ dxis .
i
Bx
i1
, d s ` 1 .
d : C 8 pM ;
T M q C 8 pM ;
s`1
T M q
2.5
105
2.5.8. d
p1q dp ` q d ` d, @ , P R;
p2q dp ^ q d ^ ` p1qr ^ d, r ;
p3q d2 0, dpdq 0 .
p4q f : M N , N , dpf q f pdq.
. p1q .
p2q , f 0 , g0 , d0 0,
d0 0.
dp ^ q dpf g0 ^ 0 q dpf gq ^ 0 ^ 0
gdf ^ 0 ^ 0 ` f dg ^ 0 ^ 0
d ^ ` f p1qr 0 ^ dg ^ 0
d ^ ` p1qr ^ d.
p3q f 0 , d0 0, p2q
dpdq dpdf ^ 0 q dpdf q ^ 0 ,
,
dpdf q dp
B 2 f 1 i
Bf 1 i
dx
q
dx ^ dxj .
Bxi
Bxi Bxj
i, j , dxi ^ dxj i, j ,
, d2 0.
p4q dg, g N , M X,
f pdgqpXq dgpf Xq f Xpgq Xpg f q dpg f qpXq.
d 0, ; d, .
, . s Z s pM ; Rq, s
B s pM ; Rq.
s
HdR
pM ; Rq Z s pM ; Rq{B s pM ; Rq,
M s de Rham . de Rham
.
2.5.9. f : M N , f de Rham
:
s
s
f : HdR
pN ; Rq HdR
pM ; Rq.
106
. , f ,
, rs ,
f rs rf s
f .
Lie .
2.5.5 (). s , X , s 1
iX pq : Y1 , , Ys1 ,
iX pqpY1 , , Ys1 q pX, Y1 , , Ys1 q.
iX : C 8 pM ;
T M q C 8 pM ;
s1
T M q
X .
:
iX iX 0, if X pq iX pf q f iX pq, f .
.
1 , iX pq pXq. , iX pdf q Xf , f
.
txi u ,
$
&0,
i R tij usj1 ,
i B i pdxi1 ^ ^ dxis q
Bx
%p1qk1 dxi1 ^ ^ dx
y
ik ^ ^ dxis , i i .
k
. , X,
iX pdxi1 ^ ^ dxis q
y
ij ^ ^ dxis .
p1qj1 Xpxij qdxi1 ^ ^ dx
j1
iX p ^ q iX pq ^ ` p1qr ^ iX , r .
.
2.5.6 (Lie ). s , X ,
s LX pq : X tt u, p
ptq, Y1 , , Ys p ,
d
LX pqpY1 , Y2 , , Ys q
ppt q Y1 , , pt q Ys q
dt t0 ptq
LX X Lie .
2.5
107
Lie :
d
LX pq
pt q .
dt t0
Lie :
LX pf q Xf , f . , ,
LX pf q
d
f pptqq Xf.
dt t0
LX p ^ q LX pq ^ ` ^ LX pq.
pt q p ^ q pt q pq ^ pt q pq
Lie . ,
LX pf q pXf q ` f LX .
dLX LX d, Lie .
.
rLX , LY s LrX,Y s . .
2.5.10.
LX d iX ` iX d.
. , f dxi1 ^ ^ dxis , ,
y
ik ^ ^ dxis
p1qk1 Xpxik qdxi1 ^ ^ dx
k1
df ^ iX pdxi1 ^ ^ dxis q ` f
k1
108
k1
s
k1
. Lie . , pr, sq
, X , LX pr, sq ,
LX p1 , , r , X1 , , Xs q Xpp1 , , r , X1 , , Xs qq
i1
s
p1 , , LX i , , r , X1 , , Xr q
p1 , , r , X1 , , LX Xj , , Xs q.
j1
, LX p b q LX pq b ` b LX pq.
2.5
1. 2.5.3 p3q .
2. (2.2).
3. 1 , s ,
^ pX1 , , Xs`1 q
s`1
xi , Xs`1 q
p1qi1 pXi qpX1 , X2 , , X
i1
xi Xi .
X
4. , M
T M .
5. N M , dim N dim M 1. M
g, T M |N Y N , Y ppq K Tp N , @
p P N . , N N .
6. f : M R , c f . f 1 pcq ,
f 1 pcq M .
2.6
109
7. S n .
8. f : Rn Rn , f pdet Aq, Rn
, A f .
9. s , d , .
10. f , , dpdf ^ q df ^ d.
11. M , 0 de Rham .
2.6
.
Hn` tx px1 , x2 , , xn q P Rn | xn 0u,
Rn , BH tx P Rn | xn 0u n 1 .
2.6.1. M A2 , T2 , M
tU u, : U pU q, pU q Hn` ,
U X U H ,
1
: pU X U q pU X U q
C k , M n C k .
, . (
) , () .
, , .
. p1q M , p P U . ppq P BH,
(), p P U , ppq P BH.
p2q p1q, :
BM tp P M | , ppq P BHu.
U X BM , BM , M n
, BM n 1 .
2.6.1. , Hn` , Rn1 . Rn
, , , .
110
, R1 ra, bs , () .
, 1 .
2.6.2. S 1 I 2 , I ; S 1 D2
3 , D2 2 .
2.6.3. Mobius .
X ra, bs r0, 1s, X : px, sq py, tq
x a, y b x b, y a s ` t 1. X{
, S 1 . Mobius .
2.6.4. W M , , BW M
.
n 1 , W M W
, f : M R , c P R f
, f 1 pp8, csq .
, . , Sard
.
2.6.1 (Sard). M , N , f : M N
, f BM Bf . f Bf N ,
, y P N f Bf .
. Sard , Bf : BM N . , f
M , y P N
f Bf .
f : M N M N , S N
. f M f BM Bf
S , f S . , p P f 1 pSq,
:
fp pTp M q ` Tf ppq S Tf ppq N,
pBf qp pTp pBM qq ` Tf ppq S Tf ppq N.
p P BM . ,
2.6.2. f : M N M N , S
N , f S , f 1 pSq ,
Bf 1 pSq f 1 pSq X BM,
2.6
111
,
2.6.3. M , f : M BM ,
Bf id.
. q P BM , q f . f , q
Bf . f 1 pqq 1 ,
Bf 1 pqq f 1 pqq X BM tqu.
1 , .
, , R
n
Dn .
2.6.4. f : Dn S n1 , f S n1
.
. . f : Dn S n1 , f : Dn
S n1 :
$
f pxq
x
,
}x} 12 .
%
}x}
f , t 21 }x} 1u , S n1 .
g : Dn S n1 f, g t 2 }x} 1u ,
3
}
g pxq fpxq}
1
, @ x P Dn .
4
g r g, r : Rn t0u S n1 :
rpxq
x
.
}x}
, g , S n1 , .
2.6.5 (Brouwer). f : Dn Dn , x0 P Dn ,
f px0 q x0 .
. . f : Dn Dn , f pxq x,
x P Dn . g : Dn S n1 gpxq f pxq ` tpx f pxqq, t tpxq
:
y f pxq tpx f pxqq, }y} 1.
112
, .
. , M n , BM
n 1 , M ,
. , :
pU, q p P BM ,
pU q Hn , pU X BM q pU q X BH.
Xp P Tp M Tp pBM q, Xp pxn q 0, Xp .
. pV, q p , y i p1 i nq
,
Xp py n q
By n
ppqXp pxi q.
i
Bx
i1
y n BM , i n ,
By n
Bxi ppq
0.
By n
y n pxq y n ppq
ppq lim
n
Bx
xn 0` xn xn ppq
y n pxq
lim
0,
xn 0` xn
Xp py n q
By n
ppqXp pxn q 0.
Bxn
. .
M , Tp pBM q . ,
BM , BM
,
2.6.6. .
M ,
2.6.7. M , BM .
M BM . ,
tpU , qu M , BM
tpU X BM, |U XBM qu,
BM .
2.6
113
, n |BM 0,
1 n
Bp
q
0, i n 1.
Bxi
BM
1
0 det Jp
q|BM det Jp |BM |1
BM q
B
pxn q
Bxn
n
Bp 1
q
,
n
Bx
BM
0,
det Jp |BM |1
BM q 0.
M BM .
, . ,
tx1 , , xn u M , tp1qn x1 , x2 , , xn1
u BM
, .
n .
n ,
f .
f , ; f , .
g : M N , M , N M , N n
, f N M , f .
, , dx1 ^ ^ dxn M
, 1 p1qn dx1 ^ ^ dxn1 BM ,
:
pdxn q ^ 1 pdxn q ^ p1qn dx1 ^ ^ dxn1
.
2.6
1. 2.6.1 .
2. M , N , M N , M BN .
3. M
obius .
4. M n , N n1 M .
M n N n1 , N n1 .
114
5. Brouwer : n
.
6. .
7. M , M 1 , pT BM q
0, BM .
2.7
Stokes
. M n ()
, M . M n ,
Supp tx P M | pxq 0u
. .
p1q Supp U ,
a dx1 ^ ^ dxn .
M
n
1
a 1
pxq dx dx
pU q
.
M
: .
, Supp U , Supp U X U .
U ,
b dx1 ^ ^ dxn ,
b det Jp 1
q a .
b dx1 dxn
pU q
b dx1 dxn
pU XU q
1
n
| det Jp 1
qq| b dx dx
pU XU q
pU q
a dx1 dxn .
2.7 Stokes
115
Jacobian
.
p2q
i , i U ,
i1
U , p1q M .
i .
M
i1
, i U i ai dx1 ^ ^ dxn ,
k
ai qdx1 ^ ^ dxn .
i1
k
`
pU q
i1
pU q
i1
i .
p3q , n , Supp
t u,
M . , ,
.
, t u,
, , p2q
,
M
116
, M M . ,
tx1 , x2 , , xn u M , ty 1 x1 , y 2 x2 , , y n xn u
M . apxq,
apxq,
.
p ` q
, , .
f : M N , N
.
N
, t u N , f M ,
, .
, Newton-Leibniz
.
, . .
2.7.1. M n , n 1 ,
d 0.
M
. U ,
xi ^ ^ dxn ,
p1qi1 ai pxqdx1 ^ ^ dx
i1
d p
Ban
Ba1
` n qdx1 ^ ^ dxn ,
1
Bx
Bx
d
M
i1 pU q
Bai 1
dx dxn .
Bxi
2.7 Stokes
117
ai U ,
Bai 1
Bai 1
n
dx
dx
dx dxn
i
i
pU q Bx
Rn Bx
`8
Bai i 1
xi dxn
dx dx dx
i
Bx
n1
R
8
xi `8
xi dxn
rai i
s dx1 dx
x 8
Rn1
0,
ai .
d 0.
M
n
2.7.2. M n , HdR
pM ; Rq 0.
. M , M g, M
n , M n ` 1 , ,
de Rham rs.
VolpM, gq
,
M
pM, gq . VolpM, gq 0.
, , d, ,
d 0.
M
n
rs HdR
pM ; Rq .
.
2.7.3 (Stokes). M n , M n 1
,
BM
,
BM
, i : BM M , BM .
. , Supp U , U
,
pU X BM q pU q X BH.
U
i1
xi ^ ^ dxn ,
p1qi1 ai dx1 ^ ^ dx
118
Bai
qdx1 ^ ^ dxn .
i
Bx
i1
d p
:
p1q BM X U H. , ,
d
U
Bai 1
dx ^ ^ dxn 0.
Bxi
pU q
i1
, BM X Supp H, i 0,
i 0
d.
M
BM
p2q BM X U H. ,
Bai 1
dx dxn
i
Bx
i1
pU q
n
Bai 1
dx dxn
i
Bx
i1
n1
`8
Bai 1
dx dxn
i
Bx
n1
0
R
i1
`8
Ban 1
`
dx dxn1
n
Bx
n1
R
0
n1
xi `8
`8
xi dxn
ai
dx1 dx
Hn
`
xn `8
an n
dx1 dxn1
xi 8
Rn2
i1
x 0
n1
BH
, xn |BM 0,
i p1qn1 an px1 , , xn1 , 0qdx1 ^ ^ dxn1 ,
BM tp1qn x1 , x2 , , xn1 u ,
i
an px1 , , xn1 , 0qdx1 dxn1 .
BM
BH
i .
BM
2.7 Stokes
119
M , . X M ,
LX
LX divpXq,
divpXq X .
2.7.4 (). M , , X M
,
divpXq
iX .
BM
.
LX d iX ` iX d d iX
Stokes .
M g , g BM
BM ,
. N
2.7.5. ,
divpXq
M
y.
xX, N
BM
n1
xX, ei y ei , e1 , , en1 q
i1
y pN
, e1 , , en1 q xX, N
y.
xX, N
.
y ,
iX xX, N
.
2.7.1. Newton Leibniz .
1 ra, bs R1 , 1
df f 1 pxqdx, Stokes ,
b
b
f 1 pxqdx
df
a
Bra,bs
, Bra, bs ta, bu .
120
2.7.2. R2 Green .
R2 W , 1 (), W
R2 tx, yu , BW ,
. pdx ` qdy 1 ,
d p
Bq
Bp
qdx ^ dy.
Bx By
Stokes ,
d
W
p
W
Bq
Bp
qdx ^ dy
Bx By
pdx ` qdy
.
BW
BW
2.7.3. R Stokes .
3
R3 2 M , BM 1 , M
, R3 (), BM M .
pdx ` qdy ` rdz 1 ,
d p
Br
Bq
Bp
Br
Bq
Bp
qdy ^ dz ` p
qdz ^ dx ` p
qdx ^ dy.
By Bz
Bz
Bx
Bx By
Stokes ,
Br
Bq
Bp
Br
Bq
Bp
d
p
qdy ^ dz ` p
qdz ^ dx ` p
qdx ^ dy
By
Bz
Bz
Bx
Bx
By
M
M
BM
2.7.4. R3 Gauss .
W R3 , BW 2 , .
2 ,
pdy ^ dz ` qdz ^ dx ` rdx ^ dy.
d p
Stokes ,
d
W
W
BW
Bp
Bq
Br
`
` qdx ^ dy ^ dz,
Bx By Bz
Bp
Bq
Br
`
` qdx ^ dy ^ dz
Bx By Bz
.
BM
, .
2.7 Stokes
121
2.7.6. M , f : M BM ,
f BM .
. , f , . BM ,
VolpBM q 0.
BM
, Bf , Stokes ,
f
df
0
BM
BM
f d 0,
d BM , . .
2.7
1. M n , M s sc pM q,
sc pM q ,
Hcs pM ; Rq sc pM q{ds1
pM q,
c
de Rham . , Hcn pM ; Rq 0.
2. S n
3. x, y, x R3 , 2 xdy ^ dz S 2 ,
S 2 ( D3 ).
4. M , g , X ,
tt u, gt pt q g , pM, gt q Vt ,
d
divpXq,
Vt
dt t0
M
g .
5. M n , , s n s , X
LX pq ^
^ LX pq.
M
, e1 , , en1 q 1.
6. 2.7.5 pN
122
,
, , Gauss-Bonnet .
3.1
,
, . tx1 , , xn u
, g
n
i,j1
gij pxq gp
B
B
, j q.
i
Bx Bx
3.1.1. .
M , M tU u,
t u. U tx1 , , xn u,
g
gij
dxi b dxj ,
pgij
q U . , g M .
g , g M .
3.1.2.
f : M N , h N , f h M
. f , , h
, h M , .
3.1.3. S n .
i : S n Rn`1 , Rn`1
g0
n`1
dxi b dxi .
i1
S n g1 i g0 , g1 g0 S n
.
123
124
g1 . U S n tp0, , 0, 1qu, U
: U Rn , pxq p
x1
xn
, ,
q,
n`1
1`x
1 ` xn`1
x px1 , , xn`1 q P U . i ui ,
n
1 i1 pui q2
2ui
i
n`1
n
n
x
p1 i nq; x
.
1 ` i1 pui q2
1 ` i1 pui q2
, , U g1
g1 i g0
r1 `
4
n
i1 pu
i q 2 s2
dui b dui .
i1
, g1 V S tp0, , 0, 1qu .
n
(3.1)
g x, y.
3.1.4. .
Rn .
: Rn Rn , pxq Ax ` b,
A P Opnq , b P Rn .
3.1
125
3.1.5. .
f : M N , h N , g f h
M , f : pM, gq pN, hq .
3.1.6. .
pM, gq , G IpM, gq . G M
,
M {G tG x | x P M u
, M M {G , M {G
h, g h, : M M {G , .
, pRn , g0 q. Rn . ,
Rn . tv1 , , vn u Rn
n ,
t
mi vi | mi P Zu,
i1
Rn . Rn :
n
x y mi P Z x y
mi vi .
i1
Rn { trxs | x P Rn u h, : Rn Rn {
. Rn { , .
3.1.7. .
g1
4
pdx b dx ` dy b dyq.
r1 |z|2 s2
H tz P C | Imz 0u, H
h1
1
pdx b dx ` dy b dyq.
pImzq2
: H D, pzq
zi
,
z`i
1 pzq
2i
4Imz
, 1 |pzq|2
,
2
pz ` iq
|z ` i|2
126
g1
4
1
|1 pzq|2 pdx b dx ` dy b dyq
pdx b dx ` dy b dyq,
r1 |pzq|s2
pImzq2
.
, P R, z0 P D ,
: D D, pzq ei
z z0
1 z0 z
pD, g1 q ; a, b, c, d P R, ad bc 1 ,
: H H, pzq
az ` b
cz ` d
pH, h1 q .
}ptq}dt,
1{2
}ptq}
pgpptq,
ptqqq
ptq
. p1q ; p2q C 1 ,
; p3q , f : M N ,
Lpf pqq Lpq.
, , ()
.
3.1.4 (). p, q P M , M .
dpp, qq inf Lpq,
p, q , p, q C 1 .
:
dpp, qq 0, @ p, q P M ;
dpp, qq dpq, pq, @ p, q P M ;
dpp, qq dpp, rq ` dpr, qq, @ p, q, r P M .
pM, dq .
3.1.1. p q , dpp, qq 0.
3.1
127
U M g
n
i,j1
g0
ij dxi b dxj
i,j1
dxi b dxi ,
i1
, , ,
2 g0 g 2 g0 .
, U , g g0 ,
Lg0 pq Lg pq Lg0 pq.
(3.2)
pxi y i q2 s1{2 .
i1
, : ra, bs U x, y C 1 ,
Lg0 pq
b
n
r p i ptqq2 s1{2 dt
a i1
b
n
n
r p i ptqq2 s1{2
i ptq i ptqdt
a i1
i1
1
b
n
i
2 1{2
r p ptqq s
dt
a
i1
py i q2 s1{2 r
i1
pxi q2 s1{2 .
i1
, : r0, 1s M p, q , t0 , pt0 q P BU ,
(3.2)
Lg pq Lg0 p|r0,t0 s q ,
dpp, qq 0.
3.1.2. pM, dq .
128
. p1q , , pM, dq
;
p2q , pRn , g0 q ,
.
p P M , r 0, Br ppq tq P M | dpp, qq ru, p , r
; Sr ppq tq P M | dpp, qq ru, .
3.1.8. .
z z1
,
1 z1 z
pz1 q 0, pz2 q P R X D. : r0, 1s D pz1 q 0 pz2 q ,
Poincare . z1 , z2 P D, pzq ei
2
1
x2 ptq
y 2 ptq
a
px1 ptqq2 ` py 1 ptqq2 dt
1 2x1 ptq
2|x1 ptq|
dt
dt
2
2
0 1 x ptq
0 1 x ptq
1 ` pz2 q
ln 1 ` |pz2 q|
ln
1 pz2 q
1 |pz2 q|
|1 z1 z2 | ` |z1 z2 |
ln
.
|1 z1 z2 | |z1 z2 |
0
pz1 q 0 pz2 q P R .
dpz1 , z2 q dppz1 q, pz2 qq ln
|1 z1 z2 | ` |z1 z2 |
.
|1 z1 z2 | |z1 z2 |
pD, g1 q , .
T M . T M . te1 , , en u Tp M
3.1
129
,
gpei , ej q ij , @ i, j P t1, 2, , nu.
te1 , , en u,
ei pej q ij , @ i, j P t1, 2, , nu.
te1 , , en u Tp M , Tp M
, , g. , ,
gp, q
pei qpei q,
i1
.
, br,s T M .
, br,s Tp M
ei1 b b eir b ej1 b b ejs p1 ik , jl nq
.
, ,
.
3.1
1. S n .
2. pM, gq . , ,
p P M ,
ppq ppq, p p ,
.
3. , pRn , g0 q pxq Ax ` b, A P Opnq,
b P Rn .
4. pS n , g1 q Opn ` 1q.
5. , , .
6. .
7. .
130
3.2
, , Lie , .
, . .
. ,
, . ,
? , ,
.
E M . , E pEq.
, M pT M q, C 8 pM ; T M q.
3.2.1 (). : pT M q pEq pEq
E :
piq f X`gY s f X s ` gY s, @ X, Y P pT M q, f, g P C 8 pM q, s P pEq;
piiq X ps1 ` s2 q X s1 ` X s2 , @ X P pT M q, s1 , s2 P pEq;
piiiq X pf sq pXf qs ` f X s, @ X P pT M q, f P C 8 pM q, s P pEq.
, :
X , , Xp P Tp M s,
Xp s P Ep . , Xp X,
Xp s X s P Ep
p
. .
s , , X s p
s p , . ,
M , s1 s2 ,
s1 s2 .
, , 1 , 2 E . ` 1,
1 ` 2 E . .
, .
3.2.1. E M Rk .
3.2
131
s M s pf1 , , fk q, fi
p1 i kq M . X M ,
X s pXf1 , , Xfk q,
E .
, , .
, .
, ,
.
: ra, bs M M , paq p, pbq q. E
, .
3.2.1. v P Ep , s, spaq v,
s 0.
. E U , tsi uki1 U
E (, ).
fi ptqsi .
i1
s 0
dfi
si ` fi ptq si 0,
dt
fi ptq , spaq v .
s 0 s .
P : Ep Eq : P pvq spbq P Eq , s v .
, P , P ,
.
, T M M
. , .
, , . , f .
p v, w, v, w f p ?
, v, w M X, Y , Y pXf q. ,
X, Y . , 2 f pv, wq
:
2 f pv, wq rY pXf q Y Xf s .
p
132
3.2.2. M , f , 2 f M
.
. 2 f X, Y . Y
, X . ,
Y pXf q Y pXqf pY qXf ` Y pXf q rpY qXf ` Y Xf s
rY pXf q Y Xf s,
2 f Y .
2 f f Hessian. ,
, Hessian . , Hessian
,
XpY f q X Y f Y pXf q Y Xf
,
pX Y Y X rX, Y sqf 0.
T ().
T 0, .
, f Hessian . txi uni1 M ,
t BxB i uni1 . ,
B
Bxi
B
B
kij k ,
Bxj
Bx
kij , Christoel . ,
Tp
B
B
B
,
q pkij kji q k .
Bxi Bxj
Bx
, kij i, j .
3.2
133
3.2.2. .
X pa1 , , an q, Y pb1 , , bn q Rn ,
X Y pXb1 , , Xbn q,
Rn . , Christoel
. , tei uni1 , ei i 1,
, X ei 0. , .
Rn , Y pb1 , , bn q ,
0 Y pb11 ptq, , b1n ptqq,
bi . ,
M , , ,
. txi u , px1 ptq, , xn ptqq,
x i ptq BxB i , 0
x
k ptq ` xi ptqxj ptqkij 0, @ 1 k n.
(3.3)
(),
paq p P M, paq
Xp P Tp M,
. , ,
.
, .
M g x, y,
? . M ,
X, Y, Z P pT M q,
ZxX, Y y xZ X, Y y ` xX, Z Y y,
g .
g . X, Y ,
d
xX, Y y x X, Y y ` xX, Y y 0,
dt
X, Y , .
, M
, Levi-Civita .
134
3.2.4. pM, gq ,
:
piq ZxX, Y y xZ X, Y y ` xX, Z Y y, @ X, Y, Z P pT M q;
piiq X Y Y X rX, Y s, @ X, Y P pT M q.
. . , piq
ZxX, Y y xZ X, Y y ` xX, Z Y y,
XxY, Zy xX Y, Zy ` xY, X Zy,
Y xZ, Xy xY Z, Xy ` xZ, Y Xy.
,
XxY, Zy ` Y xZ, Xy ZxX, Y y
xX Y ` Y X, Zy ` xY, X Z Z Xy ` xX, Y Z Z Y y
2xX Y, Zy xrX, Y s, Zy ` xY, rX, Zsy ` xX, rY, Zsy,
piq piiq .
, X Y , .
tx u , g
i
B
Bxi ,
B
Bxj ,
B
Bxl
2m
ij gml
Bgli
Bgij
Bglj
` j
,
Bxi
Bx
Bxl
Levi-Civita Christoel
kij
1 kl Bglj
Bgli
Bgij
g p i ` j
q,
2
Bx
Bx
Bxl
(3.4)
X Y , S n , X Y ,
,
X Y x
X Y, x yx,
X Y
x P Rn`1 S n (). g1
Levi-Civita .
3.2
135
Y x .
, :
XY
Y X x
XY
Y X, x yx
X Y Y X
rX, Y s xrX, Y s, x yx
rX, Y s,
rX, Y s x .
, : X, Y, Z S n ,
Z X, Y y ` xX,
ZY y
ZxX, Y y x
Z X x
Z X, x yx, Y y ` xX,
Z Y x
Z Y, x yx y
x
xZ X, Y y ` xX, Z Y y.
S n ,
x
,
0
y
x
, y,
,
x
, y x,
y1 x,
y
1,
sin t,
().
S . pM, gq , N
n
M , i : N M , g N i g N ,
pM, gq Levi-Civita ,
pN, i gq pM, gq .
X Y qJ , @ X, Y P pT N q,
X Y p
136
J : T M T N . pN, i gq Levi-Civita
.
, ,
. . X M .
p1q f , X f Xf , ;
p2q 1 , X : Y ,
X pY q XppY qq pX Y q,
Y , X 1 . 1
.
, txi u ,
X pdxj qp
, X
B
Bxi
B
B
q dxj pX k q,
Bxk
Bx
B
Bxi
pdxj qp
B
B
q dxj plik l q jik ,
Bxk
Bx
B
Bxi
(3.5)
p3q Y b p1, 1q ,
X pY b q pX Y q b ` Y b pX q,
p1, 1q .
, X b ,
. : pr, sq ,
1 ti uri1 tYj usj1 ,
X p1 , , r ; Y1 , , Ys q Xpp1 , , r ; Y1 , , Ys qq
i1
s
p1 , , i1 , X i , i`1 , r ; Y1 , , Ys q
p1 , , r ; Y1 , , Yj1 , X Yj , Yj`1 , , Ys q,
j1
X pr, sq (), X .
, X . Levi-Civita , g ,
, Y, Z,
X gpY, Zq XpgpY, Zqq gpX Y, Zq gpY, X Zq 0,
3.2
137
Levi-Civita , .
, pr, sq . :
X b ,
X p b q pX q b ` b X ,
, . , . Y
, 1 . 1 Z,
X pY b qp, Zq XppY q pZqq X pY q pZq pY q pX Zq
XppY qq pZq ` pY q XppZqq XppY qq pZq
` pX Y q pZq pY q pX Zq
pX Y q pZq ` pY q rXppZqq pX Zqs
rpX Y q b ` Y b pX qsp, Zq,
.
X ^ ,
X p ^ q pX q ^ ` ^ X ,
, . .
X . Cij i j ,
, :
C12 X pq pZq X Y b ` pX Zq Y b
` X pZq Y b ` pZq Y b X
pZq X Y b ` XppZqq Y b ` pZq Y b X ,
138
, X X ,
, . , pr, sq , pr, s`1q
: 1 ti uri1 tYj usj1 , X,
p1 , , r ; Y1 , , Ys , Xq X p1 , , r ; Y1 , , Ys q,
pr, s ` 1q (), .
. , Levi-Civita , .
txi u , pr, sq
r
ji11i
js
B
B
b b ir b dxj1 b b dxjs ,
Bxi1
Bx
r
ji11i
js ,k
B
B
b b ir b dxj1 b b dxjs b dxk ,
i
1
Bx
Bx
, :
r
ji11i
js ,k
B
Bxk
pdxi1 , , dxir ;
B
B
, , js q
Bxj1
Bx
r
r
Bji11i
B
B
js
pdxi1 , , dxir ;
q1
B
B
B
, , js q
, , B
j
j
q
1
k
Bx Bx
Bx
Bx
r
s
r
Bji11i
i1 ip1 h ip`1 ir ip
js
h
r
ji11i
j
j
jq1 h jq`1 js k jq .
kh
1
s
Bxk
p1
q1
, Christoel
.
f , f df , (,
f f ). , 2 f pf q 2 ,
:
2 f pX, Y q Y pdf qpXq
Y pdf pXqq df pY Xq
Y pXf q Y Xf,
X, Y . , 2 f Hessian .
.
3.2.4. div.
3.2
139
, tei u T M . M , Lie
:
LX pdivXq,
. , .
, tei u ,
0 ei xej , ej y 2xei ej , ej y,
, i j , rei , ej s ei , ej
rei , ej s ei ej ej ei
xei ej , ei y ei ` xei ej , ej y ej xej ei , ei y ei xej ei , ej y ej `
xej , ei ei y ei ` xei , ej ej y ej ` .
p1qi1 ei pX, e1 , , ei , , en q
i1
ij
ei xX, ei y `
i1
ij
ei xX, ei y xX, ei ei y
xei X, ei y.
, Laplace . f ,
gradf .
f divpgradf q,
f 0, f M .
Laplace , (trace) .
(3.6)
140
trS
Spei , ei q,
i1
tei u .
, trS . ,
trace.
3.2.5. ,
f tr2 f.
. ,
f xei gradf, ei y
ei xgradf, ei y xgradf, ei ei y
ei pei f q ei ei f
2 f pei , ei q tr2 f,
.
txi u M . tei u ei
kl xek , el y bik bjl x
bji BxB j ,
B
B
,
y bik bjl gij ,
Bxi Bxj
g ij bik bjk .
(3.7)
, trS.
3.2.6. S ,
trS g ij Sp
B
B
,
q.
Bxi Bxj
. ,
trS Spek , ek q Spbik
B j B
,b
q
Bxi k Bxj
B
B
,
q
Bxi Bxj
B
B
g ij Sp i , j q,
Bx Bx
bik bjk Sp
3.2
141
, , Laplace
B
B
, j q.
i
Bx Bx
(3.8)
? Bf
1 B
f ?
pg ik G i q.
k
Bx
Bx
G
(3.9)
f g ij 2 f p
.
3.2.7. G detpgij q,
. :
1 ij kl Bglj
Bgli
Bgji
g g p i ` j
q
2
Bx
Bx
Bxl
1
1
1
Bglj
Bgli
Bgji
g ij pg kl i q ` g ij pg kl j q g kl pg ij l q
2
Bx
2
Bx
2
Bx
kl
kl
1
Bg
1
Bg
1
BG
g ij p i glj q g ij p j gli q g kl G1 l
2
Bx
2
Bx
2
Bx
Bg ki
1
BG
i g kl G1 l .
Bx
2
Bx
g ij kji
B
B
,
q
Bxi Bxj
B Bf
B
g ij r j p i q Bj i f s
Bx Bx
Bx Bx
B Bf
Bf
g ij j p i q g ij kji k
Bx Bx
Bx
B Bf
Bg ki Bf
1
BG Bf
g ij j p i q `
` g kl G1 l k
Bx Bx
Bxi Bxk
2
Bx Bx
? Bf
1 B
?
pg ik G i q,
k
Bx
G Bx
f g ij 2 f p
3.2
1. .
2. , .
3. , Levi-Civita , .
X Y qJ Levi4. , X Y p
Civita .
142
5. , r . tXi u,
dpX1 , , Xr`1 q
r`1
xi , , Xr`1 q.
p1qi1 Xi pX1 , , X
i1
6. pM, gq , f , Lgradf g 22 f .
7. pM, gq Levi-Civita , Z Killing
xX Z, Y y ` xX, Y Zy 0, @ X, Y P pT M q.
3.3
pM, gq , , Levi-Civita .
. f , 2 f
. Z , 2 Z p1, 2q ,
? : 1 , X, Y ,
2 Zp, X, Y q Y pZqp, Xq
Y pZp, Xqq ZpY , Xq Zp, Y Xq
Y ppX Zqq Y pX Zq pY X Zq
pY X Z Y X Zq.
2 f ,
RpX, Y qZ Y X Z X Y Z ` rX,Y s Z,
(3.10)
, RpX, Y qZ ( RXY Z) ,
. , RpX, Y qZ X, Y , Z
, p1, 3q . ,
RpX, Y qpZq Y X Z X Y Z ` rX,Y s Z
Y ppXqZ ` X Zq X ppY qZ ` Y Zq ` prX, Y sqZ
` rX,Y s Z
pY XqZ ` pXqY Z ` pY qX Z ` Y X Z pXY qZ
pY qX Z pXqY Z X Y Z ` prX, Y sqZ ` rX,Y s Z
rY X Z X Y Z ` rX,Y s Zs
RpX, Y qZ,
3.3
143
B
b dxi b dxj b dxk ,
Bxl
B
B
B
,
q
q
Bxi Bxj Bxk
B
B
dxl p Bj B i k B i Bj k q
Bx Bx
Bx
Bx
Bx Bx
B
B
dxl r Bj pm
q B i pm
qs
ik
jk
Bx
Bx
Bxm
Bxm
B
B
l
m l
j lik i ljk ` m
ik jm jk im .
Bx
Bx
g, R , p0, 4q
Rijkl dxl pRp
, R. , X, Y , Z, W ,
RpX, Y, Z, W q xRpX, Y qZ, W y.
txi u ,
R Rijkl dxi b dxj b dxk b dxl ,
B
B
B
B
, j , k , l q.
i
Bx Bx Bx Bx
Rijkl ,
Rijkl Rp
B
Bxj
B
1
Bgtk
Bgjk
B
mt Bgtj
, l y m
p k `
q
jk gml gml g
k
j
Bx Bx
2
Bx
Bx
Bxt
1 Bglj
Bglk
Bgjk
p k `
q,
2 Bx
Bxj
Bxl
B
B
B
B
,
y x B i Bj k , l y
Bx
Bx Bx
Bxk Bxl
Bx
B
B
B
B
B
B
B
B
j x B i k , l y x B i k , Bj l y i x Bj k , l y
Bx Bx
Bx Bx
Bx Bx
Bx Bx
Bx
Bx
Bx
Bx
B
B
x Bj k , B i l y,
Bx Bx
Bx Bx
Rijkl x
B
Bxj
B
Bxi
Rijkl
1 B 2 gil
B 2 gjk
B 2 gik
B 2 gjl
p j k ` i l j l i kq
2 Bx Bx
Bx Bx
Bx Bx
Bx Bx
`grs rjk sil grs rjl sik .
(3.11)
, .
,
.
144
. X, Y S n ,
X x pXpx1 q, , Xpxn`1 qq X,
X Y, x y XxY, x y xY,
X x y xY, Xy,
x
S n
X Y ` xX, Y yx.
X Y
(3.12)
:
Y X Z ` xY, X Zy x
Y X Z
Y p
X Z ` xX, Zy xq ` XxY, Zy x xX Y, Zy x
Y
X Z ` pY xX, Zy ` XxY, Zy xX Y, Zyqx ` xX, ZyY,
( Rn`1 )
RpX, Y qZ xX, ZyY xY, ZyX,
S n
RpX, Y, Z, W q xX, ZyxY, W y xY, ZyxX, W y.
(3.13)
, . , (3.11)
:
Rijkl Rjikl Rijlk , Rijkl Rklij .
(3.14)
(3.15)
3.3.1. :
p1q p Bianchi q RpX, Y, Z, W q ` RpY, Z, X, W q ` RpZ, X, Y, W q 0;
p2q RpX, Y, Z, W q RpY, X, Z, W q RpX, Y, W, Zq;
p3q RpX, Y, Z, W q RpZ, W, X, Y q.
3.3
145
. p1q. :
RpX, Y qZ ` RpY, ZqX ` RpZ, XqY
Y X Z X Y Z ` rX,Y s Z ` Z Y X Y Z X
` rY,Zs X ` X Z Y Z X Y ` rZ,Xs Y
Y rZ, Xs X rY, Zs Z rX, Y s ` rX,Y s Z
` rY,Zs X ` rZ,Xs Y
rX, rY, Zss rY, rZ, Xss rZ, rX, Y ss 0,
Jacobi .
, . Tp M
, X, Y ,
Kpq
RpX, Y, X, Y q
,
|X ^ Y |2
(3.16)
,
|Z ^ W |2 pad bcq2 |X ^ Y |2 .
,
RpZ, W, Z, W q RpaX ` bY, cX ` dY, aX ` bY, cX ` dY q
pad bcqRpX, Y, aX ` bY, cX ` dY q
pad bcq2 RpX, Y, X, Y q.
RpZ, W, Z, W q
RpX, Y, X, Y q
,
2
|Z ^ W |
|X ^ Y |2
. , pRn , g0 q
, pS n , g1 q 1.
3.3.3. .
1
1
n
n
H, g x2
n pdx b dx ` ` dx b dx q.
ij
2
gij x2
n ij , g xn ij .
1 2
3
3
x km p2x3
n im jn 2xn jm in ` 2xn ij mn q
2 n
x1
n pij kn ik jn kj in q,
kij
146
B 2 gij
6x4
n kn ln ij .
Bxk Bxl
(3.11)
Rijkl x4
n pjk il jl ik q pgik gjl gil gjk q,
1.
p0, 4q R , 1, 3 Trace,
, Ricci . , tei u,
RicpX, Y q
Rpei , X, ei , Y q,
(3.17)
i1
Rij g kl Rkilj .
X , RicpX, Xq X Ricci . X e1
tei u,
RicpX, Xq
Rpei , X, ei , Xq
i1
Rpei , e1 , ei , e1 q,
i2
Ricci pn 1q .
Ricci , Trace M S, pM, gq
. , S
S g ij g kl Rkilj
Rpei , ej , ei , ej q.
i,j
3.3.4. 2 , , K.
Ric Kg, S 2K.
3.3.5. pS n , g1 q Ricci pn1q, Ric pn1qg, S npn1q.
, Ricci Einstein , Einstein
Einstein . Einstein ,
Einstein .
3.3
147
3.3.6. 3 Einstein .
M 3 Einstein , Ricci . tei u,
Rijkl Rpei , ej , ek , el q, Rij Ricpei , ej q.
Ricci ,
R11 R1212 ` R1313 , R22 R1212 ` R3232 , R33 R1313 ` R2323 .
1
1
pR11 ` R22 R33 q ,
2
2
tei u , M 3 .
R1212
. ,
3.3.2 ( Bianchi ). p1, 3q RXY Z,
pX RqY Z ` pY RqZX ` pZ RqXY 0.
. W ,
pX RqY Z W X pRY Z W q RY Z pX W q RX Y,Z W RY,X Z W,
X, Y , Z , , ,
. , .
.
Bianchi p0, 4q . ,
RpX, Y, Z, W, V q V RpX, Y, Z, W q
V pRpX, Y, Z, W qq RpV X, Y, Z, W q RpX, V Y, Z, W q
RpX, Y, V Z, W q RpX, Y, Z, V W q
xV pRpX, Y qZq, W y ` xRpX, Y qZ, V W y xRpV X, Y qZ, W y
xRpX, V Y qZ, W y xRpX, Y qV Z, W y xRpX, Y qZ, V W y
xpV RqXY Z, W y,
V , X, Y , ,
RpX, Y, Z, W, V q ` RpY, V, Z, W, Xq ` RpV, X, Z, W, Y q 0,
(3.18)
,
RpZ, W, X, Y, V q ` RpZ, W, Y, V, Xq ` RpZ, W, V, X, Y q 0.
(3.19)
148
txi u , R
R Rijkl,h dxi b dxj b dxk b dxl b dxh ,
Bianchi
Rijkl,h ` Rijlh,k ` Rijhk,l 0.
(3.20)
, ,
Sm g ij g kl Rkilj,m g ij g kl Rkijm,l g ij g kl Rkiml,j
g kl Rkm,l ` g ij Rim,j
2g ij Rmi,j .
S
g.
n
,
Rmi,j
1
Sj gmi ,
n
Sm 2g ij Rmi,j
2 ij
2
g Sj gmi Sm ,
n
n
n 3 S 0. .
3.3.3 (Shur). M n , n 3. g Ricci
g , g Einstein .
, . X, Y , K
pr, sq ,
RXY K Y X K X Y K ` rX,Y s K.
RXY X, Y , RXY RY X .
3.3.4. K1 , K2 , f ,
p1q RXY pK1 b K2 q pRXY K1 q b K2 ` K1 b pRXY K2 q;
p2q Rpf XqY K RXpf Y q K RXY pf Kq f RXY K.
. p1q , .
(3.21)
3.3
149
p2q ,
Rpf XqY K Y f X K f X Y K ` rf X,Y s K
Y pf X Kq f X Y K ` f rX,Y spY f qX K
pY f qX K ` f Y X K f X Y K ` f rX,Y s K pY f qX K
f RXY K.
K .
, , .
, .
3.3.5 (Ricci ). K ,
2 Kp, X, Y q 2 Kp, Y, Xq pRXY Kqpq.
. , () ,
2 Kp, X, Y q Y X Kpq Y X Kpq.
(3.22)
X, Y .
tx u .
i
B
B
Bxi Bxj
pdxk q
B
Bxj
B
Bxj
B
Bxi
dxk
B
Bxi
pkim dxm q
B
Bxj
B
Bxi
dxk
pkjm dxm q
B k
B k
l
l
qdxm ` kim m
qdxm kjm m
jl dx ` p
il dx
Bxj im
Bxi jm
B
B
k
m
l
p i kjl j kil ` kim m
jl jm il qdx
Bx
Bx
Rijlk dxl .
p
2 K
ir
2 K Kji11j
s ,kl
B
B
b b ir b dxj1 b b dxjs b dxk b dxl ,
Bxi1
Bx
Ricci RXY
ir
ir
Kji11j
Kji11j
s ,kl
s ,lk
p1
i i
Kj11jp1
s
iip`1 ir
Rkli p
ir
Kji11j
Rkljq .
q1 jjq`1 js
q1
(3.23)
150
3.3
1. f : pM, gq pN, hq , f , RM f RN .
2. p0, 4q S, T . ,
SpX, Y, X, Y q T pX, Y, X, Y q, @ X, Y P pT M q
S T.
3. , pM, gq c
RpX, Y qZ cpxX, ZyY xY, ZyXq.
4. Rn`1
n
H n p1q tpx1 , , xn`1 q P Rn`1
pxi q2 pxn`1 q2 1, xn`1 0u.
i1
, gn,1
i1
, .
5. pM, gq , f M , g f 2 g M
. .
6. , f , Ricpgq Ricp
g q.
7. Z pM, gq Killing ,
p1q x2 ZpX, Y q, W y x2 ZpW, Y q, Xy;
p2q 2 ZpX, Y q RpZ, Y qX.
8. E . X, Y P pT M q,
RpX, Y q : pEq pEq, RpX, Y qs Y X s X Y s ` rX,Y s s.
RpX, Y qs X, Y s .
3.4
151
3.4
3.4.1
M . tei u T M () , 1
tji u,
ei ej b ij ,
tij u . txi u , ei
(3.24)
B
Bxi ,
B
B
jki j b dxk
i
Bx
Bx
ij jki dxk .
t i u tei u , (X )
X i pej q Xp i pej qq i pX ej q ji pXq
X i ji pXq j ,
i j b ji .
(3.25)
, dxi ,
dxi ikj dxj b dxk .
Levi-Civita , , X, Y ,
i (3.25)
d i j ^ ji ji ^ j .
(3.26)
. ,
RXY ei Y X ei X Y ei ` rX,Y s ei
Y pij pXqej q X pij pY qej q ` ij prX, Y sqej
Y pij pXqqej ` ij pXqY ej Xpij pY qqej ij pY qX ej ` ij prX, Y sqej
dij pX, Y qej ` ij pXqjk pY qek ij pY qjk pXqek
dij pX, Y qej ` pik ^ kj qpX, Y qej ,
152
dij ` ik ^ kj
1
R j k ^ l ,
2 kli
(3.27)
(3.28)
1
ij Rklj i k ^ l ,
2
(3.29)
ij .
tei u , g
g 1 b 1 ` ` n b n .
(3.30)
.
, tei u ,
Rklij xRpek , el qei , ej y Rklij ,
1
1
ij Rklji k ^ l Rijkl k ^ l .
2
2
3.4.1. .
M g 2 du b du ` 2 dv b dv, tu, vu
B
B
, , . , e1 1 Bu
, e2 1 Bv
,
1 du, 2 dv.
d 1 d ^ du v dv ^ du 1 v du ^ 2 ,
d 2 d ^ dv u du ^ dv 1 u dv ^ 1 ,
3.4
153
21 1 v du 1 u dv.
12 d21 rp
u
v
qu ` p qv sdu ^ dv,
M 2
K R1212
1 u
v
rp qu ` p qv s.
Bianchi . , (3.26) ,
(3.27),
0 d2 i dji ^ j ` ji ^ d j
pij ki ^ jk q ^ j ji ^ kj ^ k
ij ^ j
1
R i k ^ l ^ j ,
2 klj
Bianchi .
Bianchi , tei u t i u pr, sq
:
i1
ir
r
ji11i
js ,k ek p , , ; ej1 , , ejs q
r
ek pji11i
js q
p i1 , , ek ip , , ir ; ej1 , , ejs q
p1
q1
r
ek pji11i
js q `
i i
j11 jp1
s
h ip`1 ir
hp pek q
p1
h
r
ji11i
jq1 h jq`1 js jq pek q,
q1
i1 ir
k
r
ji11i
js ,k dj1 js `
i i
j11 jp1
s
h ip`1 ir
p1
hp
h
r
ji11i
jq1 h jq`1 js jq . (3.31)
q1
, (3.27)
dij dki ^ jk ki ^ djk ik ^ jk ki ^ kj ,
154
(3.29) ,
pdRklj i Rhlj i kh Rkhj i lh Rklhi jh ` Rklj h hi q ^ k ^ l 0,
(3.31),
i
Rklj,h
h ^ k ^ l 0,
(3.32)
Bianchi .
.
3.4.2. .
1
1
n
n
Hn g x2
n pdx b dx ` ` dx b dx q,
i
tei xn BxB i u, t i x1
n dx u.
jn ^ j d n 0.
, i, j n ,
ij ni ^ jn i ^ j ,
in
in dni d i i ^ n ,
, ij i ^ j , 1.
3.4.3. .
g M . M , g 2 g
M , g . t i u pM, gq
,
i i pM, gq , :
d
i d ^ i ` d i j j ^ i ji ^ j
ji ^
j 1 j i ^
j,
g
ji
ji ji ` 1 j i 1 i j ,
3.4
155
i:
ti u d i i . g
j
i
ij d
ji `
m
^
jm
i
dji ` m
^ jm ` dpln qj ^ i ` pln qj d i dpln qi ^ j pln qi d j
i
` rpln qm i pln qi m s ^ jm ` m
^ rpln qj m pln qm j s
S
2 S S ` 2p1 nqpln q pn 1qpn 2q| ln |2 .
n 2 , eu , S S
S e2u pS 2uq,
)
(K, K
2u 0.
u K ` Ke
(3.33)
2
n 3 , u n2 , S S
n`2
4pn 1q
S u n2 pSu
uq,
n2
n 2 n`2
n2
Su `
Su n2 0.
4pn 1q
4pn 1q
(3.34)
156
. , Yamabe 1960
: , ,
. Aubin, Schoen 1984 .
n 3 , Weyl ,
1
pRik jl Rjk il ` Rjl ik Ril jk q
n2
S
`
pik jl jk il q.
pn 1qpn 2q
Wijkl Rijkl
Weyl () . n 3 Weyl
. , Weyl :
ijkl Wijkl .
2 W
, () , Weyl , , n 4
, Weyl .
n 3 , Bak ,
Bijk
1
1
pRij,k Rik,j q
pij S,k ik S,j q.
n2
2pn 1qpn 2q
n 3 , 3 Bijk Bijk . ,
Bak .
3.4.2
,
Chirstoel . , .
.
p M . p tui u, ui ppq
k .
0. tui u Christoel
ij
1 i
xi ui `
ppquj uk ,
2 jk
Bxi
B 2 xi
ijk ppq.
ppq ij ,
ppq
j
Bu
Buj Buk
, txi u p . , Chirstoel
kij p .
, dxi
Bxi
j
Buj du
dxi
B 2 xi
Bxi j
j
k
du
b
du
duk b dul ,
Buk Buj
Buj kl
3.4
157
r
Bji11i
js
ppq.
Bxh
:
Rijkl ppq
1
pBj Bk gil ` Bi Bl gjk Bj Bl gik Bi Bk gjl q,
2
(3.35)
, , Bi xi .
:
Rijkl,h ppq
1
pBh Bj Bk gil ` Bh Bi Bl gjk Bh Bj Bl gik Bh Bi Bk gjl q.
2
(3.36)
3.4.4. .
X , X X i BxB i ,
?
1
divX ? Bi p GX i q,
G
p
divXppq Bi pX i q,
. , p .
3.4.5. Laplace .
f ,
?
1
f ? Bi p Gg ij Bj f q,
G
p
f ppq Bi Bi f,
Laplace .
3.4.6. .
158
tei u , t i u ,
d i ^ ei .
(3.37)
. , . ,
txi u
d dxi ^
B
Bxi
d d . r ,
f dxi1 ^ dxir ,
( p dxi 0)
dppq
pBj f qdxj ^ dxi1 ^ dxir d,
p , (3.37) .
, . p P M .
, p v, p v , v p0q v.
, ()
, Tp M 0 U0 , v P U0 , v
r0, 1s.
expp : U0 M, expp pvq v p1q, @ v P U0 .
expp , p .
expp 0 P Tp M , .
, p . , Tp M
tei u, p q
q expp px1 e1 ` xn en q,
txi u q . p txi u, p
.
. ,
gij ppq x
B
Bxi
p
B
B
,
y ij .
Bxi p Bxj p
ei ,
(3.38)
3.4
159
kij pv ptqqv i v j 0.
(3.39)
, t 0, tv i u ,
kij ppq 0.
(3.40)
(3.39) t2 ,
kij xi xj 0.
(3.41)
v , ,
gij pv ptqqv i v j gij ppqv i v j v i v i ,
t2 ,
gij xi xj xi xi .
(3.42)
, . ,
Chirstoel (3.41)
1
pBj gik ` Bi gjk Bk gij qxi xj 0,
2
i, j
1
pBj gik Bk gij qxi xj 0,
2
1
pBk gij qxi xj
2
1
Bk pgij xi xj q gik xi
2
1
Bk pxi xi q gik xi
2
xk gik xi .
Bj pgik xi xk qxj 0,
160
, p v ptq,
d
pgik xi xk q 0,
dt
p gik xi xk 0,
xk gik xi .
(3.43)
Gauss .
(3.43) p gij . ,
xi , xl xj , p ,
pBl Bi gjk ` Bi Bj glk ` Bj Bl gik qppq 0.
(3.44)
(3.45)
.
3.4.7. Taylor .
xi , gij p Taylor :
1
1
gij ij ` Bl Bk gij ppqxk xl ` Bm Bl Bk gij ppqxk xl xm ` .
2
6
.
, (3.44)
pBj Bk gli ` Bk Bl gji ` Bl Bj gki qppq 0,
pBi Bk glj ` Bk Bl gij ` Bl Bi gkj qppq 0,
pBi Bj glk ` Bj Bl gik ` Bi Bl gjk qppq 0,
pBi Bj gkl ` Bj Bk gil ` Bk Bi gjl qppq 0.
,
Bk Bl gij ppq Bi Bj gkl ppq.
(3.35)
Rikjl ppq ` Riljk ppq pBi Bl gjk Bk Bl gij qppq ` pBl Bj gik Bk Bl gij qppq
3 Bk Bl gij ppq.
(3.46)
3.4
161
, (3.36) (3.45)
pRikjl,m ` Riljk,m ` Rikjm,l ` Rimjk,l ` Riljm,k ` Rimjl,k qppq
pBm Rikjl ` Bm Riljk ` Bl Rikjm ` Bl Rimjk ` Bk Riljm ` Bk Rimjl qppq
6 Bm Bk Bl gij ppq,
(3.46)
1
1
gij ij Rikjl ppqxk xl Rikjl,m ppqxk xl xm ` .
3
6
(3.47)
1
1
G detpgij q 1 Rkl ppqxk xl Rkl,m ppqxk xl xm ` .
3
6
, :
VolBr ppq n rn r1
S
r2 ` Opr4 qs,
6pn ` 2q
(3.48)
n Rn .
3.4
1. M n , ()1- t i u, g
g 1 b 1 ` ` n b n ,
t i u .
2. t i u , tji u 1 ,
ji ` ij 0, ji ^ j 0,
ij 0.
3. .
4. pM, gq, pN, hq , pM N, g ` hq , , X, Y
M , N , spantX, Y u .
5. pM, gq, pN, hq , M , M N
g ` 2 h .
6. M 2 , g M . p P M , r 0.
Sr ppq tq P M | dpp, qq ru.
162
3.5
3.5.1
, gq , M M
, g g .
pM
, gq Levi-Civita .
M X, Y , X Y
XY
pM
M , X Y pM, gq Levi-Civita .
X Y X Y,
IIpX, Y q
II X, Y , M
, M . g M .
X, Y :
XY
Y Xq pX Y Y Xq rX, Y s rX, Y s 0.
IIpX, Y q IIpX, Y q p
M ( x, Xy 0 X ),
II pX, Y q x, IIpX, Y qy,
II M , . ,
X Y y x
X , Y y,
II pX, Y q x,
X M ,
A pXq
II pX, Y q xA X, Y y,
1),
A . M ( dim M dim M
,
1
Xx, y 0
2
X , A pXq
X. A
X , y
x
(principal curvature).
3.5.1. .
R , c f , M f 1 pcq M
.
f :M
gradf , M . M X, Y ,
X Y y xgradf,
XY y
II pX, Y q x,
X Y f Y Xf `
XY f
2 f pX, Y q,
3.5
163
2f .
II
. M
M , M M
, M ,
0,
. , M M
M
M , M .
.
. , .
M
pM
, gq ,
3.5.1. : M
| ppq pu,
M tp P M
.
M . M M
. p P M .
| p pvq vu,
Vp tv P Tp M
. v P Vp , p , p0q
Vp Tp M
v.
pq p , v. ,
pq , M ,
expp pVp q M.
, , M p q, p
p q. ppq p, pqq q, pq ,
pq . p0q
P Vp , q P expp pVp q.
, M p
, dim Vp . , , M
M
M , M .
, ,
. Rn , S n Hn .
. X, Y ,
M M
Z M .
Y
XZ
Y pX Z ` IIpX, Zqq
Y pIIpX, Zqq,
Y X Z ` IIpY, X Zq `
164
X
Y Z X Y Z ` IIpX, Y Zq `
X pIIpY, Zqq,
RpX,
Y qZ RpX, Y qZ ` IIpY, X Zq IIpX, Y Zq ` IIprX, Y s, Zq
Y pIIpX, Zqq
X pIIpY, Zqq.
`
(3.49)
M . . M W ,
Y pIIpX, Zqq, W y xIIpX, Zq,
Y W y xIIpX, Zq, IIpY, W qy,
x
(3.49)
RpX,
Y, Z, W q RpX, Y, Z, W q xIIpX, Zq, IIpY, W qy ` xIIpY, Zq, IIpX, W qy. (3.50)
M Gauss . (3.49) M ,
KRpX,
Y qZ IIpY, X Zq IIpX, Y Zq ` IIprX, Y s, Zq
Y pIIpX, Zqq K
X pIIpY, Zqq.
` K
(3.51)
M Codazzi .
M , Codazzi . , M
, IIpX, Y q II pX, Y q
Y pIIpX, Zqq Y pII pX, Zqq ` II pX, Zq
Y ,
KRpX,
Y qZ rpY II qpX, Zq pX II qpY, Zqs.
, , pX II qpY, Zq X, Y , Z
, M
.
3.5.2
n ` p , M n
. M
. , A, B, C 1 n ` p, i, j, k
1 n, , , n ` 1 n ` p. M
3.5
165
teA u, M , tei u M , te u
M .
t A u teA u . M
A
A
B
d A B
^ B , B
` A
0,
A
A
C
A
C
^ B
`
dB
B,
1
C
D
A
B RABCD ^ .
2
A
A M
. M ,
B
B
M M .
M
M
0 d i ^ i .
, i . j :
e ei , e y xIIpej , ei q, e y IIe pej , ei q.
i pej q x
j
i h
ij , hij hji .
(3.52)
, M i
M
j
1
k
l
k
l
ij h
ij i ^ j `
ik hjl ^ ` Rijkl ^ ,
2
ijkl ` ph
Rijkl R
ik hjl hil hjk q.
(3.53)
M Gauss .
d ^ `
,
1
Rkl k ^ l ,
2
kl ` ph
Rkl R
ik hjl hil hjk q,
(3.54)
M Ricci .
Codazzi . M T K M , M .
: X M , ,
X qK ,
X p
166
X T K M .
i b ei ` b e
e
e e h
ij ej ` pei qe .
i
e e qK pei qe ,
ei e p
i
.
, ,
. , e , e T K M b T M ,
e e b .
S Sij
e b i b j
T K M b T M b T M ,
e b i b j b k ,
S Sij,k
k
k
Sij,k
k dSij
Skj
i Sik
j ` Sij
.
(3.55)
. , M Codazzi
KRpX,
Y qZ pY IIqpX, Zq pX IIqpY, Zq.
(3.56)
, M
i
j
II h
ij e b b ,
Codazzi
ijk h h ,
R
ik,j
jk,i
(3.52) , .
(3.57)
3.5
3.5.3
167
M n ,
H
1
trII
n
M . trII trace.
,
H
n
1
p hii qe .
n i1
,
H
1
trII ,
n
. , .
.
, .
3.5.2. .
Rn`1 c S n pcq. c1 x , X
,
X c1
X x c1 X.
II pX, Y q c1 xX, Y y,
H c1 .
, c1 .
3.5.3. Rn`1 .
f px1 , , xn q , xn`1 f px1 , , xn q Rn`1
, f . .
,
g
i1
gij ij ` Bi f Bj f , g ij ij A2 Bi f Bj f ,
A r1 `
i1
|2 s1{2 .
pBi f q2 s1{2 r1 ` |f
168
A1 pBi f
B
B
n`1 q,
Bxi
Bx
B
Bxi
Bi A
1
B
` Bi Bj f j .
A
A
Bx
II p
B
B
1
, j q Bi Bj f,
i
Bx Bx
A
1
II Bi Bj f dxi b dxj ,
A
1
1
1
H g ij Bi Bj f Bi pA1 Bi f q.
n A
n
f f
n
Bf
B
i
a Bx
0.
|2
Bxi
1 ` |f
i1
(3.58)
. f : M k Rn
, M g f g0 . f ,
f pf 1 , , f n q,
g df 1 b df 1 ` ` df n b df n . M .
, f , , M f pM q , f M
. , M X , X Xf . M
tei u,
1
pei ei ei ei q
k
1
r
ei pei f q pei ei qf s
k
1
rei pei f q pei ei qf s
k
1
f,
k
f pf 1 , , f n q.
3.5.2. M Rn
.
,
3.5
169
3.5.3. .
Rn`1 , f : M k
. M
, M , M
. M M
Rn`1
M
H H.
1 Jf , J M
.
3.5.4. H JH
k
, .
M
. 0 Rn`1 , M M
tei u,
1 p0e ei e ei q,
H
i
i
k
1
H p
ei ei ei ei q.
k
H JH.
J0
n
n`1
n
M S pcq R
c , f : M S pcq
Jpf q 0,
f S n pcq , : M R,
f f.
|f |2 c2
0 |f |2 2xf, f y ` 2|f |2 ,
c2 |f |2
xei f, ei f y
i1
xei , ei y k,
i1
tei u M .
3.5.5. f : M k S n pcq , f
f
k
f,
c2
f M Laplace , k{c2 .
, f : M Rn`1 , f f , M
. , , f M . , M
X,
X|f |2 2xXf, f y 2xX, f y 0,
|f |2 c2 , f pM q S n pcq. M S n pcq ,
k{c2 . ,
170
.
3.5.4. Veronese .
?
f : S 2 p 3q S 4 ,
1
1
1
1
1
f px, y, zq p ? xy, ? xz, ? yz, ? px2 y 2 q, px2 ` y 2 2z 2 qq.
6
3
3
3
2 3
, f . ,
Laplace.
, Rn`1 , Laplace Rn`1
. , S n pcq tei u,
Laplace
pei pei q ei ei q.
i1
c1 x ,
e ei q ` ppq
q.
pei pei q
i
i1
` nH ppq
q
n 1 xi Bi pxj Bj q ` 1
c
c2
c
n
1
1 i
i
j
2 x Bi 2 x Bi px Bj q.
c
c
f 2f , Takahashi f .
, l S pcq ,
n
S n pcq l
n
l,
c2
(3.59)
, .
3.5.5. Cliord .
3.5
171
S r paq S s pbq a, b , r ` s n. a2 ` b2 1,
S r paq S s pbq S n`1 .
x px1 , x2 q P S r paq S s pbq,
s
r
x1 , 2 x2 q.
a2
b
S r paq S s pbq x nx,
x pS r paq x1 , S s pbq x2 q p
r na2 , s nb2 .
a
a
r{n, b s{n.
a
a
S r p r{nq S s p s{nq S n`1 , r ` s n. ,
a
a
S 1 p 1{2q S 1 p 1{2q S 3 , Cliord .
, .
. M ().
, f
3.5.1. f : M M
:
F : M pc, cq M
;
piq ft F p, tq M M
piiq f0 f ;
piiiq ft
f
BM
BM
, @ t P pc, cq.
, gt gptq ft g, tgt u M
g x, y M
, VolpM, gt q t . , pM, g0 q
tei u, t i u.
gt gij ptq i b j ,
a
Gt 1 ^ ^ n ,
VolpM, gt q
t
M
Gt detpgij ptqq.
B
u F tei ptq, V ptqu. ,
M pc, cq tei , Bt
d
da
VolpM, gt q
Gt 1 ^ ^ n
dt
M dt
1 1{2 d
Gt
Gt 1 ^ ^ n
2
dt
M
1 ij
1
g ptqgij
ptqt .
M 2
172
g ,
1 ij
1
1
g ptqgij
ptq g ij ptqV ptqxei ptq, ej ptqy
2
2
V ptq ei ptq, ej ptqy g ij ptqx
e ptq V ptq, ej ptqy
g ij ptqx
i
e ptq JV ptq, ej ptqy trg IIKV ptq
g ij ptqx
t
i
g ij ptqxei ptq JV ptq, ej ptqy trgt IIKV ptq
divgt pJV ptqq trgt IIKV ptq ,
Stokes ,
d
VolpM, gt q
nxHt , V ptqyt ,
dt
M
(3.60)
Ht pM, gt q . , pM, g0 q ,
d
VolpM, gt q 0.
dt t0
V ptq
Bft
Bt
M . V p0q M , tft u
, , (3.60) t 0 .
. ,
, .
. M T K M .
, Laplace
tr2 ei ei ei ei ,
Ricci
Ricpq
i , qei ,
KRpe
i1
tei u pM, g0 q . ,
i , qei , y xRpe
i , qei , y
xRicpq, y xRpe
xRicpq, y.
,
II IIT pq II pei , ej qIIpei , ej q x, IIpei , ej qyIIpei , ej q,
,
xII IIT pq, y xII IIT pq, y.
3.5
173
, tft u , M
f : M M
BM V p0qBM 0.
VolpM, gt q t 0 :
d2
VolpM, gt q
dt2 t0
d
d
xnHt , V ptqy0 xnH0 , y t
dt t0
dt t0
d
xnHt , V ptqy0 ,
dt t0
d
d
e ptq ej ptq e ptq ej ptqq, KV ptqy
xnHt , V ptqy xg ij ptqp
i
i
dt t0
dt t0
dg ij
p
e ptq ei ptq e ptq ei ptqq, y
p0qII pei , ej q ` x
i
i
t0
dt
KV ptqy
` xnH0 ,
dg ij p0q
p
e ptq ei ptq e ptq ei ptqq, y .
II pei , ej q ` x
i
i
t0
dt
gij p0q ij
0
d ik
dg ij
dgij
pg ptqgkj ptqq
p0q `
p0q,
dt
dt
dt
dg ij
dgij
p0q
p0q V ptqxei ptq, ej ptqyt0
dt
dt
ei ptq, ej y
ej ptqy
x
xei ,
t0
t0
e , ej y xei ,
e y
x
i
j
2II pei , ej q.
t0
e ptq ei ptq, y xRpe
i , qei , y ` x
e
ei ptq, y
x
i
i
e
e , y
xRicpq, y ` x
i
i
e pe ` J
e q, y
xRicpq, y ` x
i
i
i
e , J
e y
xRicpq, y ` xei ei , y xJ
i
i
xRicpq, y ` xei ei , y xII pei , ej qej , II pei , ek qek y
xRicpq, y ` xei ei , y II pei , ej qII pei , ej q.
174
d2
VolpM,
g
q
t
dt2 t0
M
(3.61)
, .
M , M .
3.5.6. .
f D Rn , f M , Rn`1
. M , f (3.58). N D R
, BN BM , VolpN q VolpM q.
, D R
|2 q1{2 pB1 f, , Bn f, 1q,
p1 ` |f
M . (3.58) div 0. Rn`1 M
N ,
div
x, nyB ,
B
n B M N .
VolpM q
x, nyM
x, nyN
N
M
|||n|N VolpN q.
N
M .
, . M ,
n, n, M , BM
. M X,
X n, ny
x
1
Xxn, ny 0
2
3.5
175
X n 0.
ei ei pnq ei ei pnq pqn.
,
i , nqei , ny 2 Ricpn, nq.
xRicpq, y 2 xRpe
,
xII IIT pq, y 2
i,j
|A|2
i,j
d2
2 rRicpn, nq ` |A|2 s
VolpM,
g
q
t
2
dt t0
M
`
, M , :
2 rRicpn, nq ` |A|2 s
||2 ,
M
Ricci . , Rn`1
M , Ric M
2 |A|2
||2 .
, , . Bernstein
, .
. 1965 , de Giorgi 3
. 1966 , Almgren 4 . Simons 1967
7 . , 7 , Bombieri, de Giorgi Giusti 1969
.
3.5.4
M . Vp Kerp , @ p P M
. tVp u T M
: M
, M , Hp KVp
, V , . g, g M
Vp , tHp u . p,
Hp : Hp Tppq M
, gq pM, gq
, . pM
. .
176
X,
X
P pHq,
X M , M
X. X
X . , .
pXq
, ,
px1 , , xn`p q px1 , , xn q,
n ` p, dim M n. i, j, k 1
dim M
n, , , n ` 1 n ` p. ,
X
X ai px1 , , xn q
B
,
Bxi
.
M
b pxq
g gpX,
B
q,
Bx
X ` b pxq B , b
X
Bx
gpX,
B
q 0, @ .
Bx
( X
P pHq). , pXq
X.
X
: ra, bs M () , p P 1 ppaqq, (
,
) : ra, bs M
paq p,
P H , p
q .
ptq i ptq
B
B
` ptq .
Bxi
Bx
P H
gp,
B
q ` ptq
g 0, @ .
Bx
ptq , ,
.
3.5
177
T , U , V , X, Y , Z , X
M
, M Levi-Civita .
. ,
Y X, Y , rX,
Y svp X
Y
3.5.7. X,
p . , v Vp .
. T ,
Y s, T y x
X Y
Y X,
Ty
xrX,
Y , T y xY , X T y Y xX,
T y ` xX,
Y T y
Xx
Y T y xY , X T y.
xX,
.
Y sv X,
Y .
. rX,
X , rV, Xs
3.5.8. V , X
.
. 2.1.2 ,
r V, Xs
r0, Xs 0,
rV, Xs
.
rV, Xs
Y X, Y ,
3.5.9. X,
X Y X Y ` 1 rX,
Y sv .
2
X Y . ,
.
Y s, Zy
xrX, Y s, Zy, xrX,
T s, Y y 0,
xrX,
T . 3.2.4 ,
X Y , T y Xx
Y , T y ` Y xX,
T y T xX,
Y y
2x
Y s, T y xrX,
T s, Y y xrY , T s, Xy.
` xrX,
Y y T xX, Y y 0.
T , T xX,
X Y , T y xrX,
Y s, T y,
2x
X Y 1 rX,
Y sv .
2
178
,
X Y , Zy
Xx
Y , Zy
` Y xX,
Zy
Zx
X,
Y y
2x
Y s, Zy
xrX,
Zs,
Y y xrY , Zs,
Xy
` xrX,
. , M , M
.
, . ,
X
Y Z,
W
y Xx
Y Z,
W
y x
Y Z,
X W
y
x
1
v , rX,
W
sv y
XxY Z, W y xY Z, X W y xrY , Zs
4
1
v , rX,
W
sv y.
xX Y Z, W y xrY , Zs
4
, T ,
T X,
Y y x
X T, Y y ` xrT, Xs,
Y y
x
X Y , T y
XxT,
Y y x
1 v
xrX,
Y s , T y.
2
W
y
W
y ` x
rX,
W
y x
rX,
rX,
x
Y sv Z,
Y sh Z,
Y s Z,
1 v v
xrX,Y s Z, W y xrZ,
W s , rX, Y s y.
2
, h .
X,
Y , Z,
W
q RpX, Y, Z, W q ` 1 xrX,
W
sv , rY , Zs
vy
Rp
4
1 v v
1 v v
xrX,
Zs , rY , W s y xrX,
Y s , rZ, W s y.
4
2
,
X,
Y , X,
Y q RpX, Y, X, Y q 3 |rX,
Y sv |2 .
Rp
4
ONeill .
3.5.7. .
2n ` 1
n`1
S 2n`1 tz pz 1 , , z n`1 q P Cn`1
|z i |2 1u,
i1
(3.62)
3.5
z i xi `
179
1y i , S 2n`1
g
n`1
pdxi b dxi ` dy i b dy i q.
i1
, CP n
CP n S 2n`1 { ,
z w P S 1 , z w. P S 1 ,
: S 2n`1 S 2n`1 , pzq z
, CP n g,
: S 2n`1 CP n , pzq rzs
.
z0 P S 2n`1 . z0 1 prz0 sq tz0 | P S 1 u.
(). , J : T Cn`1 T Cn`1 :
Jp
B
B
B
B
q i , Jp i q i .
i
Bx
By
By
Bx
B
B
yi i ,
By i
Bx
, Jz , .
Y .
X,
X Y , Jzy xY ,
X Jzy
x
xX,
J Y y.
xY , J Xy
Y s, Jzy 2xX,
J Y y.
xrX,
Y sv xrX,
Y s, JzyJz ONeill
rX,
J Y y2 ,
KCP n pX, Y q 1 ` 3xX,
X, Y CP n . CP n 1
4 .
3.5
180
1. , .
2. X Y Levi-Civita .
, N
, M N M
N
3. M , N M
.
4. Gauss Rn`1 c S n pcq .
R , c . M f 1 pcq .
5. f : M
S 1 , c . f 1 pcq .
6. f : M
7. M Rn`1 pn 3q , M ,
M , n .
8. f : pM, gq pN, hq .
1
Epf q
trg f h,
2 M
f . , (
).
3.6
, Lie .
3.6.1
Lie
G Lie . , Lie .
, ;
, . , ,
.
3.6.1. Lie G () .
. e Te G x, ye .
, . ,
xX, Y yg xpLg1 q X, pLg1 q Y ye , @ X, Y P Tg G.
x, yg Tg G , g, G .
h P G,
xpLh q X, pLh q Y yg xpLg1 q pLh q X, pLg1 q pLh q Y y
xpLg1 h q X, pLg1 h q Y ye xX, Y yh1 g ,
3.6
181
. .
. tXi u G , t u,
i
i b i G .
g P G.
Rg1 Lg : G G, h ghg 1 ,
G , , Adg G Lie g
. , Adg1 g2 Adg1 Adg2 ,
Ad : G Autpgq,
Lie G .
3.6.2. Lie G Te G , Adg
.
. x, y . Rg1 Lg ,
Adg Te G x, ye .
, Te G x, ye Adg .
x, y.
Lh pRg1 Lg q Rg1 Lh Lg Rg1 Lhg
Rg1 , x, y .
Ad Lie , Lie
ad Ade : g glpgq.
d
petD CetD q rD, Cs.
dt t0
, Lie G,
adX pY q rX, Y s, @ X, Y P g.
(3.63)
182
x, y G . X, Y , xX, Y y
. Levi-Civita
2xX Y, Zy xrX, Y s, Zy xY, rX, Zsy xX, rY, Zsy,
X, Y , Z .
X Y
1
trX, Y s padX q pY q padY q pXqu,
2
(3.64)
A A .
W , Y xX Z, W y 0
xY X Z, W y xX Z, Y W y,
RpX, Y, Z, W q xX W, Y Zy xX Z, Y W y ` xrX,Y s Z, W y.
(3.65)
, (3.64)
RpX, Y, X, Y q |padX q pY q ` padY q pXq|2 xpadX q pXq, padY q pY qy
3
1
1
|rX, Y s|2 xrrX, Y s, Y s, Xy ` xrrX, Y s, Xs, Y y. (3.66)
4
2
2
1
rX, Y s.
2
(3.67)
, X X 0, .
RpX, Y, Z, W q
1
1
1
xrX, W s, rY, Zsy xrX, Zs, rY, W sy xrrX, Y s, Zs, W y.
4
4
2
Jacobi ,
xrrX, Y s, Zs, W y xrX, rY, Zss, W y ` xrY, rZ, Xss, W y,
padX q adX
xrrX, Y s, Zs, W y xrY, Zs, rX, W sy xrZ, Xs, rY, W sy.
,
RpX, Y, Z, W q
1
1
xrX, Zs, rY, W sy xrX, W s, rY, Zsy.
4
4
(3.68)
1
|rX, Y s|2 ,
4
(3.69)
,
RpX, Y, X, Y q
.
.
3.6
183
3.6.3. G .
. G ,
. Te G x, ye , x, y :
h P G,
xAdgh pXq, Adgh pY qye pgq xAdgh pXq, Adgh pY qye pRh1 q pgq
G
G
xAdgh pXq, Adgh pY qye pghq
G
xAdk pXq, Adk pY qye pkq,
G
.
3.6.2. Lie .
Lie
#
+
x y
G
x 0, y P R .
0 1
G Lie
#
g
a, b P R .
1 0
0 0
, Y
rX, Y s XY Y X Y.
G , tX, Y u , Levi-Civita
X X X Y 0, Y X Y, Y Y X.
RpX, Y qX Y X X X Y X ` rX,Y s X Y X Y,
G 1.
184
3.6.3. SOp3q .
, SOp3q Lie sop3q tA P glp3q | A ` AT 0u. Lie
X1 , X2 , X3
rX1 , X2 s 2X3 , rX2 , X3 s 2X1 , rX3 , X1 s 2X2 .
0 1. SOp3q g , t1 X1 , X2 , X3 u
. Levi-Civita
X1 X1 0, X1 X2 p2 2 qX3 , X1 X3 p2 2qX2 ,
X2 X1 2 X3 , X2 X2 0, X2 X3 X1 ,
X3 X1 2 X2 , X3 X2 X1 , X1 X3 p2 2qX2 .
, g 2 4 32 . 0 , pSOp3q, g q
. SOp3q .
3.6.2
G Lie , H . H G G{H,
G{H , U G{H 1 pU q G
. .
G{H . , G{H Hausdor . , rHs
r Hs, 1 R H. H , ,
V W ,
11 1 R H, @ 1 P V, 1 P W.
pV q, pW q rHs, r Hs .
Lie G A2 , G{H A2 . ,
G{H , G{H , ;
H , G{H Lie .
3.6
185
Lie G G{H
G G{H G{H, pg, rHsq grHs rgHs.
M IpM q{H,
.
H
3.6.4. .
Opnq n n . Opnq Rn ,
, . , Opnq
S n1 :
Opnq S n1 S n1 , pA, vq Av,
v P S n1 . : v1 P S n1 , tv1 u
Rn tv1 , v2 , , vn u. n n
A, ,
Ae1 v1 , e1 p1, 0, , 0qT .
, v, w P S n1 , B P Opnq, Bv w.
en p0, 0, , 0, 1qT P S n1 . A P Opnq en , A
3.6.5. .
SU pnq n . Cn
, SU pnq S 2n1 , en
SU pn 1q. , S 2n1 SU pnq{SU pn 1q.
186
, CP n1 S 2n1 .
, SU pnq CP n1 , .
en p0, 0, , 0, 1qT , ren s . A P SU pnq,
Aren s ren s A
1{pdet Bq
3.6.6. .
Rn`1 2
n
gn,1
dxi b dxi dxn`1 b dxn`1 ,
i1
i1
g1 . pH n p1q, g1 q 1.
Rn`1 gn,1 Lorentz Opn ` 1, 1q,
K n ` 1
K
In
0
i1
. A P G en`1 P H n p1q , A
B 0
A
,
0 1
3.6
187
G{H , G ,
G- , . , G IpG{Hq.
: g g{h . Lh , Adh x, y
.
G G{H , G IpG{Hq . , H H
, . , G
, H
, H . H . h
p,
g h p,
p G{H . , : G G{H ,
.
ONeill Lie ,
G{H
RpX, Y, X, Y q |padX q pY q ` padY q pXq|2 xpadX q pXq, padY q pY qy
3
1
1
|rX, Y sp |2 xrrX, Y s, Y s, Xy ` xrrX, Y s, Xs, Y y. (3.70)
4
2
2
X, Y P p, X pXq .
G ,
RpX, Y, X, Y q
1
|rX, Y sh |2 ` |rX, Y sp |2 ,
4
(3.71)
, .
G , G{H .
.
188
3.6.3
pM, gq , m P M , m
Im , m , Im Im id , pM, gq
. Im M , pM, gq
.
3.6.7. Rn , S n , Hn .
Rn , I : Rn Rn , Ipxq x, I ,
I 2 id. . pRn , g0 q Rn ,
Rn .
S n , x0 P S n ,
Ix0 : S n S n , Ix0 pxq x ` 2xx, x0 yx0 ,
.
() .
2
3.6.4. Im m () , Im
id,
pIm qm id.
2
id pIm q2m id. , Im 1 1.
. Im
1 . , v P Tm M , pIm qm pvq v.
Im , Im m , v
. m .
w P Tm M , pIm qm rw ` pIm qm ws w ` pIm qm w,
w ` pIm qm w 0.
pIm qm id.
, Im m ,
Im pexpptwqq expptwq.
m txi u , Im
Im px1 , , xn q px1 , , xn q,
Im Rn .
3.6
189
3.6.5. pM, gq , R 0.
. () m P M , Im m , m
pIm q pRq R.
pRqpX, Y, Z, W, V q pRqppIm qm X, pIm qm Y, pIm qm Z, pIm qm W, pIm qm V q
pRqpX, Y, Z, W, V q
pRqpX, Y, Z, W, V q,
m R 0.
() m P M , m
Im px1 , , xn q px1 , , xn q,
Im () .
a
. r px1 q2 ` ` pxn q2 , r m ,
Gauss ,
Br gradr
xi
Bi .
r
r , Br . IIBr
. X, Y ,
pLBr gqpX, Y q Br pgpX, Y qq gprBr , Xs, Y q gpX, rBr , Y sq
gpBr X, Y q ` gpX, Br Y q gprBr , Xs, Y q gpX, rBr , Y sq
gpX Br , Y q ` gpX, Y Br q
2IIBr pX, Y q,
LBr g 2IIBr .
(3.72)
190
(3.73)
(3.74)
pIm q R. R 0 , X, Y
g pIm q g, R
m , RpBr , X, Br , Y q . ,
X, Y ,
r , X, Br , Y q RpBr , X, Br , Y q.
RpB
,
X Br X p
xi
1
xi
Bi q X ` X Bi
r
r
r
, m
1
IIBr g ` Oprq.
r
g , IIBr , (3.73),
(3.74). IIBr IIBr . , (3.72)
LBr p
g gq 0,
g g m . g g m , g g.
Im .
. (3.73) Riccati ,
.
. pM, gq , : ra, bs M
, Ipbq , . M
, Hopf-Rinow ( [4]) M p, q
pq , pq m, Im ppq q. IpM q M
. , M .
M . M G{H, G IpM q, H Gm m
.
: G G, pgq Im g Im ,
3.6
191
M phq h. H K.
K (H) K0 (H0 ), H0 K0 .
K0 H, K0 H0 . k P K, kpmq Im kpmq. m Im
, G U , k P K X U kpmq m,
K X U H. K0 K X U , K0 H.
, : G G Lie G , 2 id.
K.
pgkq pgqpkq pgqk
G{K . G{K G-
x, y, pG{K, x, yq , rKs .
2
G Lie g, e g , e
id. K Lie
k,
k tX P g | e pXq Xu.
m tX P g | e pXq Xu,
2
e
id g
g m k,
(3.75)
Lie
rk, ks k, rm, ms k, rk, ms m.
, X1 , X2 P m ,
e rX1 , X2 s re pX1 q, e pX2 qs rX1 , X2 s rX1 , X2 s
rX1 , X2 s P k.
, M G{K . X, Y , Z, W P m ,
rX, Zs P k,
xpadX q pY q, Zy xY, rX, Zsy 0,
padX q pY q P k. , T P k , K G ,
192
2
G . , rX, Y s P k Levi-Civita
rX,Y s Z, W y xrrX, Y s, Zs, W y xZ, rrX, Y s, W s xrX, Y s, rZ, W sy
2x
2xrrX, Y s, Zs, W y xrX, Y s, rZ, W sy.
(3.65)
1
1
RpX,
Y, Z, W q xrX, W s, rY, Zsy xrX, Zs, rY, W sy
4
4
1
xrX, Y s, rZ, W sy ` xrrX, Y s, Zs, W y.
2
ONeill , M R
1
RpX,
Y, Z, W q RpX, Y, Z, W q ` xrX, W s, rY, Zsy
4
1
1
xrX, Zs, rY, W sy xrX, Y s, rZ, W sy,
4
2
(3.76)
3.6.8. .
Lie G SU pn ` 1q.
In 0
In
: SU pn ` 1q SU pn ` 1q, A
A
0 1
0
SU pn ` 1q
#
B
0
K
B P U pnq .
0 1{pdet Bq
SU pn ` 1q Lie supn ` 1q
supn ` 1q m k,
,
#
m
+
#
n
z P C , k
0
trB
B P upnq .
3.6
193
0 z
0 w
,
z
0
w
0
0 z
0 w
0 w
0 z
z
0
w
0
w
0
z
0
w z z w
0
0
wz zw
z pwz zw q pw z z wqz
pwz zw qz zpw z z wq
, m Cn , xz, wy 12 pzw ` wz q .
(3.76)
Rpz, wqz pwz zw qz zpw z z wq.
z, w ,
Rpz, wqz 3wz z ` w,
CP n 1 4 .
3.6.9. Grassmann .
Lie G SOpk ` lq,
Ik
0
Ik
: SOpk ` lq SOpk ` lq, A
A
0 Il
0
Il
SOpk ` lq
#
+
B1 0
K
B1 P Opkq, B2 P Oplq, det B1 det B2 . .
0 B2
K K0 SOpkq SOplq.
194
SOpk ` lq Lie
sopk ` lq m sopkq soplq,
#
m
B T
B P Mkl .
A
0
B
,
AT 0
B T 0
0
A
0
B
0
T
T
A
0
B
0
B T
BAT AB T
0
0
B T A AT B
0
0
AT
A
0
RpA, B, A, Bq
1
r|BAT AB T |2 ` |B T A AT B|2 s.
2
k 1 l 1 , 1,
.
. , Lie g,
BpX, Y q trpadX adY q, @ X, Y P g.
, B , Killing . X, Y , Z P g
BprX, Y s, Zq trrpadX adY adY adX qadZ s trpadY adZ adX adY adX adZ q
trpadY adrZ,Xs q BpY, rZ, Xsq,
adX B .
: g g Lie ,
rpXq, Y s rpXq, 1 pY qs prX, 1 pY qsq
3.6
195
adpXq adX 1 ,
BppXq, pY qq BpX, Y q.
B , , m k . B G
, G{K ,
RpX, Y, X, Y q |rX, Y s|2 .
G Lie , , g m k, k ()
,
rk, ks k, rm, ms k, rk, ms m.
, B k , m , G{K .
3.6
1. , , Lie
RpX, Y qZ
1
rrX, Y s, Zs.
4
2. , Lie .
3. , , CP n Einstein .
4. G{H Lie G .
5. , M ,
196
6.
LBr IIBr RpBr , , Br , q II2Br .
7. adrX,Y s radX , adY s.
8. Lie , .
9. Opk, lq{Opkq Oplq , .
10. SLpn, Rq{SOpnq , .
3.7
3.8
Gauss-Bonnet
Chern-Weil
, de Rham
.
4.1
Poincar
e
4.2
4.3
Hodge
4.4
4.5
4.6
197
198
, ,
Laplace , Hodge .
5.1
Sobolev
5.2
Laplace
5.3
Hodge
5.4
5.5
5.6
Dirac
Atiyah-Singer
199
200
A Whitney
B
C Morse
201
202
[1] , , (), , , 2001.
[2] , , , , , 1991.
[3] , , , , , 1993.
[4] , , , , , , 1989.
[5] , , , , 1987.
[6] W. M. Boothby, Introduction to Dierentiable Manifolds and Riemannian Geometry,
Academic Press, New York,1986.
[7] R. Bott and L. W. Tu, Dierential Forms in Algebraic Topology, Springer-Verlag,
1982, 1999.
[8] V. Guillemin and A. Pollack, Dierential Topology, Prentice-Hall Inc., New Jersey,
1974.
[9] S. Helgason, Dierential Geometry and Symmetric Spaces, Academic Press, New York,
1962.
[10] J. Milnor, Topology from the Dierentiable Viewpoint, Princeton University, Princeton, 1997.
[11] F. W. Warner, Foundations of Diferentiable Manifolds and Lie Groups, GTM 94,
Springer-Verlag, 1983.
[12] R. O. Wells, Dierential Analysis on Complex Manifolds, GTM 65, Springer-Verlag,
1980.
203