1

Powstanie Banku Anglii Powstanie Banku Anglii Powstanie Banku Anglii Powstanie Banku Anglii
W historii daje si zauway pewna
prawidowo, polegajca na tym, e wdrwki
bankierw oraz lokalizacja centrw finansowych
jest cile zwizana z polityk midzynarodow.
W poowie XVI wieku wielki kapita
midzynarodowy skupia si gwnie w Antwerpii,
nalecej wwczas do Hiszpanii. Nieco pniej,
jego centrum przenosi si do Amsterdamu, gdzie
w 1609 roku powstaje Amsterdamsche
Wisselbank ([5] str. 49). Rok 1690 jest wiadkiem
zakoczenia jednej z wojen domowych w Anglii,
w wyniku czego prawowity krl Jakub zosta
wygnany, za wadz w tym kraju obj Wilhelm
III Oranysta. Wraz z jego wstpieniem na tron
angielski stabilizuje si opcja kapitalistyczna ,
ktra przybya z Holandii. Jednak prawdziwa
przyczyna sprowadzenia Wilhelma ujawnia si
cztery lata pniej w 1694 r ([2] str. 30). W tyme
roku grupa midzynarodowych bankierw pod
przewodnictwem Williama Pattersona,
reprezentujca t kapitalistyczn opcj
"otrzymaa od krla Wilhelma pozwolenie
dziaania jako bank w zamian za udzielenie
poyczki dla skarbu (administracji krlewskiej) w
wysokoci 1 200 000 funtw - na lichw 8 procent
." ([1] str. 42). Jak podaje D.Manifold, poyczka
ta bya jednak obwarowana jeszcze jednym
warunkiem, bowiem Patterson i jego kompani
zastrzegli si, w ten sposb - "Poyczymy ci krlu ,
1 200 000 funtw w zocie na 8 % pod warunkiem
, e dasz nam pozwolenie na wydanie teje sumy w
banknotach i poyczanie jej na 8 % ." W praktyce
oznaczao to wyraenie zgody na robienie
pienidzy z niczego i poyczanie ich na wysoki
procent.

Dotychczas bowiem to wadca bra
odpowiedzialno za emitowanie pienidza jako
odpowiednika pewnych dbr i kad na nim swoj
piecz jako dowd, e pienidz ten jest legalnym
rodkiem patniczym. Jednak uzurpator tronu
brytyjskiego Wilhelm, przybyy z Niderlandw,
tak zgod wyrazi, co dao pocztek inflacji i
spowodowao i w prywatny syndykat zyska
stay monopol na dostarczanie i puszczanie w
obieg pienidzy. Nie wiadomo dokadnie co na
tak decyzj krla wpyno - przekupstwo czy te
dziaanie tajnych towarzystw, faktem jest jednak
to ,e w tyme 1694 roku Wilhelm stan na czele
londyskiej gazi wolnomularstwa ([2] str. 38).
Wkrtce wspomniany syndykat nazwa si
"Bankiem Angielskim" - "Bank of England" i ([2]
str. 31) "nadal poycza pienidze krlowi i przy
kadej poyczce, na mocy zezwolenia
krlewskiego, drukowa tyle papierowych
pienidzy, ile wynosia poyczka i poycza je dalej
na procent, a wynosio go to tyle ile kosztowa
papier, farba i prowadzenie ksig. Wkrtce ludzie
ci przekonali krla, aby wzi od nich 16 milionw
funtw w zocie, co pozwolio im wydrukowa 16
milionw funtw i poycza je na procent. Skoro
pastwo potrzebowao wicej pienidzy na swoje
sprawy, rzd mg postpi rozsdnie i, zamiast
poycza, puszcza wasne papierowe pienidze.
Rwnie odbyoby si to kosztem papieru i druku.
Nie trzeba by byo paci odsetek, ktrymi
obciony by podatnik. Znw po jakim czasie
grupa, ktra nazwaa siebie Bankiem Angielskim,
wpada na pomys jeszcze sprytniejszy.
Wydrukowano pienidze na sum
dziesiciokrotnie wysz ni poyczono zota i
pienidze te poyczono na procent. Niedugo
potem w prywatny monopolista, Bank Angielski,
zyska cakowit wadz nad kas pastwow, a
jego pozycja mocniejsza bya od pozycji krla lub
Gmin ." Tak wic powstanie Banku Anglii stao
si punktem zwrotnym w dziejach gdy za
wyjtkiem nielicznych uprzywilejowanych
"kady mczyzna, kada kobieta i kade dziecko
na caym wiecie dokada si do odsetek z dugw
rzdowych wwczas powstaych ."
Jak pisze ks. Bp Edward Frankowski: "Bank of
England by pierwsz prywatn instytucj, ktrej
zadaniem byo emitowanie pienidzy dla caego
narodu. Rzd usankcjonowa bank bdcy
wasnoci prywatn, ktry mg kreowa
pienidze z niczego. To by pocztek pierwszego,
wiatowego, nowoczesnego, prywatnie
posiadanego banku centralnego, banku Anglii.
Chocia oszukaczo nazwano go bankiem Anglii,
eby zwyczajna ludno mylaa, e jest on czci
rzdu. Ale w rzeczywistoci on ni nie by. Tak
wic legalizacja banku Anglii bya niczym innym
jak tylko zalegalizowaniem faszerstwa narodowej
waluty dla prywatnej korzyci. Niestety, dzisiaj
prawie kade pastwo posiada prywatnie
kontrolowany bank centralny wzorowany na
2
Banku Anglii jako podstawowym modelu. Krytycy
naszego obecnego systemu monetarnego uwaaj
rok 1694 za koniec okresu wadzy sprawowanej
przez rzdy, a pocztkiem epoki wadzy
bankierw, ktrzy nie s wybierani przez og
spoeczestwa i bardzo czsto nie s mu zupenie
znani."

O duym wyrachowaniu i przebiegoci
pomysodawcw tej metody wpdzania w dugi
pisze take W.Cobbett w "A history of Protestant
Reformation" ([2] str. 31) : "Zabraem si do
czytania aktu Parlamentu z 1694 r., na mocy
ktrego powsta Bank Angielski. Jego zaoyciele
dobrze wiedzieli czego pragn. Ich plan polega
na stopniowym obcieniu dugami caego kraju,
cale] ziemi, wszystkich domw i wszelkiej
wasnoci, a nawet pracy wobec tych, ktrzy
poyczali pienidze pastwu - plan ten, przebiegy,
zrczny, gboki plan, spowodowa co, czego
wiat nie widzia nigdy przedtem - gd wrd
bogactwa ."
Rozpoczty w XVII wieku proceder robienia
wielkich pienidzy dosownie z niczego trwa
niestety nadal przez kolejne stulecia ([2] str. 32) :
"W pierwszej poowie XIX wieku banki
komercyjne wprowadziy czeki", poniewa
zaprzestay drukowania wasnych banknotw. Ten
nowy rodzaj pienidza nie istnia nawet pod
postaci banknotw, ale zrodzi si poprzez prosty
proces - albo przez wprowadzenie do ksig banku
liczb okrelajcych wysoko przyznawanych
poyczek, albo przez wypenienie czeku aby banki
mogy kupi sobie zabezpieczenie. Dziki tym
czekom, co wane, nie mona byo dokona
podjcia czy transferu ju istniejcych pienidzy,
jak w przypadku czekw osb prywatnych;
tworzyy one nowe pienidze na sumy, ktre im
przypisywano. W czasie I wojny wiatowej, w
latach 1914-1918, atwo byo bankom tworzy
spore sumy i albo poyczano" je rzdowi, albo
pozwalano zamonym klientom, aby kupowali
obligacje w ramach poyczki wojennej i dzielili si
odsetkami w stosunku 4% ze strony banku do 1%
ze strony nominata. Oczywicie warto funta
spada w cigu tych czterech lat do poowy. W
1914 r. dug narodowy wynosi 700 milionw
funtw. Do 1920 r. wynosi ju 7 miliardw, a
okoo 90% poyczki wojennej znajdowao si w
rkach bankw. Ogromne sumy pacone bankom
w ramach odsetek przypieszyy nadejcie kryzysu
przemysowego w latach 20 i 30-tych i
doprowadziy do II wojny wiatowej, ktr skrycie
planowano. O tym bdzie mowa w jednym z
nastpnych rozdziaw. W latach 1934-1935
cakowity dochd z podatku dochodowego wynosi
229 214 963 funtw, a odsetki z dugu
narodowego w tym czasie osigny 211 657 232
funty. W latach 1935-1936 podatek dochodowy
da 237 362 332 funty, procent od dugu natomiast
wynosi 211 533 776 funtw. W cigu tych dwch
lat z dochodu z podatkw wynoszcego 446
milionw funtw zaledwie 43 miliony trafiy do
rzdu na wydatki potrzebne na zaspokojenie
potrzeb obywateli. Co wicej, okoo 70% dugu
narodowego powstao z niczego w bankach i tam
byo przechowywane ."
Pewien list

D.Manifold, przytacza pewien list, ktry zosta
skierowany w 1943 r. do Williama Godfreya,
delegata Stolicy Apostolskiej w Wielkiej Brytanii,
do arcybiskupw anglikaskich Canterbury,
Yorku i Walii oraz innych przedstawicieli
hierarchii Kociow Wielkiej Brytanii. Tre listu
jest nastpujca ([2] str. 38) :
Wasza Wielebno,
1. My, Brytyjczycy z krwi i pochodzenia, po
zbadaniu fundamentalnych przyczyn obecnego
niepokoju w wiecie, od dawna dochodzimy do
wniosku, e podstawowym, pierwszym krokiem w
kierunku powrotu do ludzkiego szczcia i
braterstwa przy ekonomicznym poczuciu
bezpieczestwa i swobodzie stylu ycia oraz
sumienia, ktry by pozwoli etyce chrzecijaskiej
rozkwitn na nowo, jest natychmiastowe,
ponowne przyjcie przez spoeczno kadego
narodu jej prerogatywy dotyczcej emisji
pienidza wcznie z jego nowoczesnym
substytutem w postaci kredytu.

2. Prerogatyw t uzurpowali sobie ludzie oglnie
zwani 'bankierami', zarwno miejscowi jak i
midzynarodowi, ktrzy doprowadzili do perfekcji
metod tworzenia pienidzy, ktre poyczaj, i
niszczenia ich poprzez wycofywanie ksig wedle
swego uznania, zgodnie z cakowicie bdnymi i
przestarzaymi ideami, ktrych nie broni przed
bezstronn i naukow krytyk oraz badaniem. W
ten sposb powstaa pewna forma narodowego
3
dugu, przy ktrym poyczkodawca nic nie
ryzykuje i ktry fizycznie jest niemoliwy do
spacenia przez spoeczestwo. Wszelkie prby
tego wywouj sztuczn 'zadymk ekonomiczn',
jak to miao miejsce w czasie I wojny wiatowej.

3. Doprowadzio to do stopniowego wzrostu formy
narodowej, midzynarodowej i ponadnarodowej
wadzy, dominujcej poprzez monopolizacj
narodowego kredytu spoecznego wszystkich
podstawowych, twrczych dziaa ludzkoci. Tak
wic, w tym jak i w innych krabach, stao si
niemoliwoci uzyskanie opublikowania w prasie
lub za porednictwem radia prawdy dotyczcej
owego ekonomicznego uzalenienia, ktre
zniewala wszystkie narody wiata.

4. W panujcym obecnie na wiecie systemie
finansowym pienidze, z nielicznymi wyjtkami,
tworzone s poprzez poyczanie na procent przez
'bankierw', ktrzy sami nie poyczaj nic, ale w
efekcie tworz przymusowe opodatkowanie
narodu przez nadanie poyczkobiorcy moliwoci
kupna odpowiedniej iloci dbr na rynku, ktre to
dobra nie nale do nich, ani do poyczkodawcw,
ale do spoeczestwa. Zysk z emisji nowych
pienidzy - czy to w papierach wartociowych, czy
jakiejkolwiek innej formie kredytowej - naley do
narodu, w ktrym istnieje, lub jest przyjty jako
rodek patniczy, a nie do tego kto w rodek
patniczy emituje. Tutaj ley podstawowa wada
istniejcego systemu monetarnego.

5. Poprzez t metod, ktra uwaa si za legaln
na mocy jej praktykowania, banki w naszym kraju
s odpowiedzialne za emisj nowych pienidzy
wytworzonych przez nie w iloci od 2 do 3
milionw funtw - i na tym polega rnica midzy
poyczk przeduon, wcznie z tymi, ktrych
udzielaj sami sobie, a poyczk spacan odkd
utworzyli oni w system - i w ten sposb
wymuszaj poprzez odsetki roczny haracz od
narodu w wysokoci 100 milionw funtw za to co
stao si dla nich stosunkowo tani i nieryzykown
usug. Jednak rzeczywistym zagroeniem, ktre
poprzednie epoki dobrze rozumiay, jest
podwaanie wszelkiej ustanowionej przez prawo
wadzy poprzez tworzenie i niszczenie pienidza
przeprowadzane w tajemnicy tak, aby wadza
dostaa si w prywatne rce.

6. Wszelkie formy rzdw, czy to konserwatywne,
liberalne, pracy, faszystowskie, socjalistyczne czy
komunistyczne, dostaj si pod kontrol
politycznej wadzy grupy, ktra jest ostatecznie, a
w duej mierze rwnie niewiadomie
zdominowana przez twrcw i manipulatorw
pienidza. W ten sposb narodowa wadza
polityczna, ktra, jeli jednostka ma cieszy si
maksymaln wolnoci osobist zgodn z jej
obowizkiem wzgldem sumienia i innych ludzi,
winna nalee do narodu, zostaa zagarnita bez
jego wiedzy i zgody.

7. Okae si, e obecny system monetarny, ktry
poprzez lekcewaenie podstawowych praw
fizycznych i etycznych w sposb nieunikniony
niszczy cywilizacj, w ktrej istnieje, wymaga
naprawienia zarwno gdy chodzi o jego metody
materialne jak i o etyk, ktra w tej chwili
inspiruje i kontroluje te metody. Zwaszcza w
obliczu owych niszczcych skutkw w sferze
moralnej omielamy si zwrci do wadz
kocielnych i pobudzi Koci do dziaania.

8. Zatem wzywamy Wasz Wielebno jako osob
o wielkim autorytecie i wpywie do ogoszenia
narodowi prawdy w tej kwestii i mamy nadziej, e
Wasza Wielebno uzna za suszne ogoszenie
tekstu niniejszego owiadczenia jak najszerzej, by
w ten sposb ta jake istotna sprawa moga by
ujawniona i dokadnie zbadana przez narody
Wsplnoty Brytyjskiej.

9. Czynimy to peni braterskich i chrzecijaskich
uczu, znajc i uznajc wysiki, jakie wasza
Wielebno podejmuje aby sprzeciwi si
naduyciom naszego obecnego systemu
gospodarczego oraz zu lichwy, w przekonaniu, e
wiat znajduje si dzi w stanie najgroniejszego
kryzysu w historii. Emisja nowych pienidzy przez
poyczkodawc jest nieprzewidzianym skutkiem
wprowadzenia czeku jako substytutu pienidza - a
jest to cenny wynalazek, ktry sam w sobie byt
niewtpliwie dogodny dla spoeczestwa jeli
chodzi o inflacj i o efekt. Gdyby w system zosta
poprawiony, poniewa w prosty sposb moe by
poprawiony, aby przywrci narodom ich
penoprawny przywilej emitowania rodkw
patniczych, istniej wszelkie przesanki by go
4
zachowa. W peni doceniamy usugi organizacji
bankowych, ktre mog nadal wiadczy
spoeczestwu. Jednak emisja oraz niszczenie
pienidza przez poyczkodawc nie jest usug,
ale broni, ktra moe by i zostaa uyta w celu
utrwalenia ubstwa wrd obfitoci, przez co
jednostki i narody staj si bezsilne i bezbronne, i
ktra moe zosta sprowadzona do tego, by suy
szeroko zakrojonym planom cakowitego poddania
rodzaju ludzkiego tyranii, wyzyskowi i wadzom
za i ciemnoci ."

List podpisay 32 najwybitniejsze osoby w yciu
publicznym Anglii. Jednym z nich by Frederick
Soddy, doktor praw, czonek Towarzystwa
Krlewskiego, laureat nagrody Nobla w dziedzinie
chemii, autor takich prac jak Wealth, Virtual
Wealth and Debt (Bogactwo, wirtualne bogactwo
a zaduenie), Money versus Man (Pienidz kontra
czowiek oraz Role of Money (Rola pienidza).
Dzie dzisiejszy
Uruchomiony par wiekw temu mechanizm
"produkowania" pienidzy przez system
prywatnych bankw zapocztkowa istnienie stale
pogbiajcej si przepaci midzy wartoci
wiatowych zasobw walutowych, a stanem ich
realnego pokrycia w posiadanych i wytwarzanych
dobrach materialnych. W celu utrzymania takiego
stanu rzeczy powoano szereg instytucji
stanowicych w istocie instrumenty stworzone
przez "wtajemniczonych" dla kontrolowania
ludzkoci. Do nich zaliczy mona choby Bank
wiatowy (World Bank), Bank Eksportu i Importu
(Export-Import Bank) czy te Midzynarodowy
Fundusz Walutowy (International Monetary
Fund). Przykadowo mona poda, e
zaoycielem Midzynarodowego Funduszu
Walutowego , ktry powsta w 1944 roku w
Bretton Woods, by komunistyczny szpieg Harry
Dexter White. Wraz z nim do tej instytucji weszli
take inni jego koledzy po fachu (szpiegowskim
oczywicie) tacy jak: Frank Coe, Laughlin Currie,
William Ullman, Nathan Silvermaster i Alger
Hiss ([2] str. 35). Stan rozbienoci midzy
iloci wydrukowanych pienidzy znajdujcych
si w obiegu wiatowym a ich pokryciem w
dobrach, jeszcze wzrs, gdy w 1971 roku
prezydent Nixon , zapewne z polecenia
midzynarodowej finansjery, zdecydowa si na
zniesienie parytetu zota i zachwianie pozycji
dolara ([3] str. 385). Maurice Allais - laureat
nagrody Nobla - nazwa w 1988 roku globalny
system finansowy, ktry znajduje si praktycznie
w rkach prywatnych - "kasynem gospodarki
wiatowej ."Jak si okazuje mia on ku temu
realne podstawy, gdy cho wielko wymiany
pieninej w tym "kasynie" wyniosa 420
miliardw dolarw , to jedynie 12 miliardw
dolarw miao pokrycie w dobrach materialnych.
Rok pniej Bank Rozrachunkw
Midzynarodowych ([3] str. 384) : "udowodni
jeszcze wiksz fikcj wykazujc, e
midzynarodowe transakcje walutowe w 1998
roku zamykay si kwot 740 miliardw dolarw
lecz (...) tylko 14,6 miliarda (2%) miao pokrycie
w realnej wymianie towarowej , w imporcie i
eksporcie, czyli w wartoci dbr ." Z kolei dane z
1992 roku pokazuj, e dzienny wpyw z wymiany
osign 1000 miliardw dolarw , co byo sum
20-krotnie wiksz od rzeczywistej wymiany
dbr.

Ogromna ilo takiej "pustej" waluty jest dzisiaj
bardzo czsto narzdziem do szantau
ekonomicznego, politycznego czy militarnego w
stosunku do innych krajw, poprzez ich
"zaduanie", ze strony bankierw
midzynarodowych. Odbywa si to nadal z
wykorzystaniem tego samego mechanizmu lichwy
, nazywanego niewinnie "poyczk". W istocie
owa "poyczka" jest tylko zapisem w
kredytowych rubrykach bankw, ktre
zawaszczaj sobie procenty za swoj zgod na
kupowanie przez poyczkobiorc potrzebnych
dbr i usug. Ponadto banki niejednokrotnie
udzielaj poyczek na sumy , ktrych nigdy nie
posiadaj, bowiem gdyby nagle kilkadziesit
procent posiadaczy wkadw w tych bankach
zadao wypaty gotwki, okazao by si e s
one oszustami i bankrutami ([3] str. 384). Jak si
obecnie szacuje pastwa wiata s w ten sposb
"zaduone" na 300 bilionw dolarw. Z kolei
kraje Ameryki Poudniowej pod koniec 1980 roku
byy "zaduone" na 243 miliardy dolarw. Mimo
spacenia przez nie w nastpnych piciu latach
321 mld. USD tytuem odsetek , podstawa ich
zaduenia wzrosa w midzyczasie z 243 do 427
mld. USD. Nastpnym przykadem moe by
Polska, ktrej "zaduenie" w 1980 roku wynosio
23,4 mld. USD. W latach 1980-1989 spacilimy
5
18,2 mld. odsetek , a mimo to dug zagraniczny
wzrs do 43,3 mld. USD. Chocia pniej Klub
Paryski "zredukowa" cz dugu, to w 1993 roku
osign on warto 46,8 mld. dolarw i nadal
wzrasta. Wynika std ,e Polska jest obecnie
bankrutem ([3] str. 385). Nawet tak bogate
pastwo jak Stany Zjednoczone jest ogromnie
zaduone w bankach prywatnych skupionych w
tzw. Systemie Rezerwy Federalnej - ( [4] str. 173)
: "W 1989 r. dug pastwowy osign trzy biliony
dolarw. Spaty odsetek tylko w roku
podatkowym 1989 wzrosy do ponad 240
miliardw dolarw ." Z kolei ([2] str. 41) :
"obejmujca 26 hrabstw Irlandia z pocztku nie
bya obciona adnymi dugami. Teraz zaduona
jest na 8 miliardw i kady , od niemowlcia do
emeryta , jest w tej czy innej formie opodatkowany
dlatego , e trzeba spaci odsetki . Ostatnio
stwierdzono ,e ponad 80% wszystkich podatkw
dochodowych idzie na spat odsetek z naszego
dugu narodowego ." Jeszcze raz naley
podkreli ,e w chwili obecnej, praktycznie cay
system wiatowych finansw znajduje si w
rkach prywatnych, a wszelkie spaty narodowych
dugw i odsetek id wanie na to konto.
Jak stwierdzi kilkadziesit lat temu Sir Josiah
Stamp , wczesny dyrektor Banku Angielskiego
"Bankowo zostaa poczta i zrodzona w grzechu
(...) Bankierzy s wacicielami ziemi. Zabierzcie
im j , ale zostawcie prawo robienia pienidzy, a
jednym pocigniciem pira stworz tyle
pienidzy, e bd mogli wykupi t ziemi z
powrotem (...) Zabierzcie im to prawo , a
wszystkie wielkie fortuny , takie jak moja znikn i
powinny znikn, poniewa wwczas nasz wiat
stanie si lepszy i szczliwszy (...) Ale jeli nadal
chcecie by niewolnikami bankierw i paci za
wasne niewolnictwo, pozwlcie , aby bankierzy
nadal robili pienidze i kontrolowali kredyty."
Od ponad 200 lat wszystko jest nasycone
panowaniem nielegalnej wadzy. Nie ma obecnie
szans na na realizacj pomysw politycznych czy
kulturalnych majcych na celu powstrzymanie
rozkadu spoeczestwa, gdy na wszystko trzeba
mie pozwolenie wadzy gospodarczej. Ponadto
kady rodzaj informacji potrzebuje rodkw
przekazu , a te w 80% s w jej rkach. Poprzez
rne grupy nacisku, organizacje , ktre kontroluj
operacje kredytowe, pensje, procenty bankowe,
manipulacje giedowe, dewaluacje, kryzysy
wyciga si ostatnie oszczdnoci od maych
ciuaczy i niezamonych, uderzajc tym samym w
byt podstawowej komrki kadego narodu jak
jest rodzina ( [1] str. 260). Prowadzi si rwnie
wiadom polityk pozbywania si ludzi ze wsi ,
miejsca gdzie czowiek moe si jeszcze czu
niezaleny. W miecie , gdzie wadza kontroluje
praktycznie wszystko: dostawy wody, ywnoci,
elektrycznoci itd. , bardzo atwo jest zmusi
niepokornych do ulegoci. Dla przykadu mona
poda, e w USA w 1900 roku 11% procent ludzi
mieszkao w miastach , a 89% na wsi. Do 1970
roku proporcje odwrciy si radykalnie - 11%
ludzi mieszkao na wsi a 89% w miastach ( [2]
str. 37).

Na zakoczenie warto przytoczy fragment
dalszych rozwaa, w ktrym D.Manifold
zastanawia si jak mona zaradzi zaistniaej
sytuacji ( [2] str. 32) :

"Jeli dug narodowy nie ma wisie na szyi narodu
jak kamie myski, czy jest sposb na to, aby
poradzi sobie z nim i z jego fatalnymi skutkami ?
Odpowied jest prosta, cho nieatwa. Przede
wszystkim naleaoby oddzieli tych, ktrzy kupili
swe udziay w dugu narodowym z pienidzy
zaoszczdzonych, zarobionych, odziedziczonych
czy w jakikolwiek inni sposb zdobytych, od tych,
ktrzy kupili swe udziay za nowo utworzone
pienidze, tj. bankw i tych nominatw, ktrym
przyznano poyczki aby dokonali tego zakupu.
Banki winny sprzeda swe udziay w obligacjach
rzdowych pastwu, ktre zapacioby im
pienidzmi nowo wprowadzonymi i nie
obcionymi dugiem. Te pienidze - zgodnie z
praktyk bankw - musiayby zosta zniszczone,
poniewa, jak w obecnym systemie tworz one
nowe pienidze udzielajc poyczek lub kupujc
zabezpieczenia, tak te niszcz pienidze gdy
otrzymuj zwrot gwnych dugw lub gdy
sprzedaj zabezpieczenia, zatrzymujc sobie
jedynie odsetki. Gdyby przedsiwzito takie
dziaanie, cze dugu narodowego znikaby
natychmiast bez ryzyka inflacji. Nie dopuszczono
by si adnej niesprawiedliwoci, nawet wobec
bankw, poniewa ich zyski s ju wystarczajco
due dziki odsetkom uzyskanym w przeszoci z
obligacji rzdowych, ktre nie zostay wykupione
ani za pienidze ich depozytorw, ani za pienidze
6
zaoszczdzone czy zarobione. Jeli chodzi o
nominatw bankowych, tj. tych, ktrym banki
poyczay nowo wytworzone pienidze aby mogli
oni kupi obligacje rzdowe, z nimi naley
postpi podobnie. Banki powinny zada zwrotu
poyczek udzielonych nominatom. Rzd oddaby
wtedy nowe, nie obcione dugiem pienidze aby
ludzie ci mogli dokona spaty, a banki, zgodnie z
istniejc procedur, niszczyyby te pienidze.
Pozostaaby jedynie cz dugu narodowego
wykupiona przez osoby prywatne, organizacje itp.
za pienidze istniejce i uzyskane w zwyky
sposb. Osobom tym naleaoby wypaci
cakowit warto ich udziaw pienidzmi nowo
utworzonymi na tyle szybko, by nie ryzykowa
inflacji, a one mog uzyskane w ten sposb
pienidze wydawa lub inwestowa w przemys.
Byoby rzecz moliw i podan aby
przypieszy ten proces poprzez rzadsze udzielanie
poyczek bankowych w tym okresie. Im mniej
pienidzy powstaje przy udzielaniu kredytu, tym
wicej mona bezpiecznie tworzy na inne cele.
Gdyby zapyta: Jak rzd moe uzyska pienidze
uprzednio otrzymane poprzez poyczanie na
procent ?", odpowied byaby bardzo prosta.
Moe on nakaza bankom aby tworzyy pienidze
nie w formie obcionego odsetkami dugu i moe
wykorzysta podatek antyinflacyjny aby od czasu
do czasu zebra tyle pienidzy ile bdzie trzeba,
eby unikn nadmiaru pienidzy krcych w
obiegu poza caoci towarw i usug, ktre
mona by za te pienidze kupi ."

Pienidze w subie narodu
Colin Barclay-Smith
Tumaczenie Szczsny Grski

Prolog

Bogactwo jest rzecz; pienidz jest znakiem.
Znak powinien zalee od rzeczy.
Bogactwem s rzeczy uyteczne, ktre
odpowiadaj ludzkim potrzebom.
Kapita to tylko rzeczy, ktre su do
wytwarzania innych rzeczy, a papiery
wartociowe powinny by rzeczy tych
odzwierciedleniem.
S pewne kategorie dbr, o ktrych mona
susznie twierdzi, e powinny by
zarezerwowane dla zbiorowoci, gdy z ich
posiadaniem wie si wadza ekonomiczna,
ktrej nie mona pozostawi w rkach osb
prywatnych bez naraenia dobra publicznego.
[...]
W naszej epoce od razu uderza w oczy nie
tylko nagromadzenie bogactw, ale ponadto
skupienie ogromnej dyskrecjonalnej wadzy
ekonomicznej w rku maej liczby ludzi, ktrzy
zazwyczaj nie s wacicielami, lecz tylko
zwykymi depozytariuszami i porczycielami
kapitau, ktrym zarzdzaj wedug swego
upodobania.
Wadza ta jest szczeglnie wielka u tych,
ktrzy bdc absolutnymi wacicielami i
panami pienidza, zarzdzaj kredytem i
rozdzielaj go wedug swego uznania. W ten
sposb doprowadzaj krew do organizmu
ekonomicznego, ktrego ycie trzymaj w
swoim rku, tak e bez ich zgody nikt ju nie
moe oddycha (Pius X, Encyklika
Quadragesimo anno).
Reforma struktury wiatowego systemu
finansowego jest z pewnoci jedn z
najpilniejszych i najpotrzebniejszych
inicjatyw (Jan Pawe II. List z 26.09.1985 do
uczestnikw Genewskiej Konferencji Narodw
Zjednoczonych na temat Handlu i Rozwoju)
Sztuczka z pienidzmi.
Ju czas, by spoeczestwa na caym wiecie
poznay alarmujce fakty.
Sprawd sw wiedz o nich, ledzc ponisze
pytania:

-Czy wiesz, e aden bank nie poycza
zoonych w nim pienidzy?

-Czy wiesz, e gdy bank poycza pienidze,
TWORZY je z niczego?

-Czy wiesz, e poyczki bankowe to tylko zapisy
w rubryce kredytowej bankowych rejestrw?
Nie posiadaj adnej innej egzystencji.
-Czy wiesz, e praktycznie wszystkie pienidze
ludnoci wchodz w obieg jako dugi wobec
banku?

-Czy wiesz, e poyczka zacignita w Banku
Narodowym oznacza dla spoeczestwa taki
sam dug, jak gdyby bya zacignita w banku
prywatnym?
7

-Czy wiesz, e nienaruszalno wkadw jest
wygodn zason, za ktr stwarza si kredyt?
-czy nie przyszo ci do gowy, e bankom jest
bardzo na rk to szczeglne udogodnienie w
tworzeniu kredytu i stopniowe wpdzanie
narodu w sie zaduenia, poniewa tworz one
drogo sprzedawany kredyt FINANSOWY, w
oparciu o kredyt RZECZYWISTY tworzony
przez spoeczestwo?

-Czy wiesz, e w cigu ostatnich 40 lat, od 1944
do 1984 roku, narodowy dug Australii
(Zwizku i Stanw) wzrs z 4 734 milionw do
43 933 milionw dolarw?

-Czy zdajesz sobie spraw, e dug ten jest w
duej mierze wasnoci bankw - jeli nie
bezporednio, to w postaci poyczek
gwarancyjnych?

-Czy zdajesz sobie spraw, e sumy
opodatkowania dochodowego w Zwizku
Australijskim wzrosy od 431 milionw
dolarw w latach 1944-45, tj. od 59 dolarw na
gow do 36 339 milionw dolarw w latach
1984-85, tj., co najmniej do 2340 dolarw na
gow?

Biuro podatkowe Zwizku zatrudniao nie
mniej ni 15 904 ludzi (dane na 30.06.1985) i
zapacilimy i m pensje w wysokoci 317,5
miliona dolarw.

-Czy wiesz, e podatek obrotowy -
wprowadzony w 1930 roku, jako tymczasowy
rodek zaradczy wzrs w cigu okoo 39 lat
(1946/47 - 1985/86 od 72,5 miliona do 6000
milionw dolarw? Wynosi on obecnie ponad
385 dolarw na gow ludnoci Australii.
-Czy zdajesz sobie spraw, e ilekro rzd
poycza pienidze na roboty publiczne, ludno
zostaje tym dugiem obciona (po wieczne
czasy), ale nigdy nie ksiguje si wartoci tych
prac na jej dobro?

-Czy wiesz, e kady zwrot poyczki bankowej
kasuje istnienie odpowiedniej sumy pienidzy?
-Czy wiesz, e Pastwowe Obligacje Skarbowe
s rzdowymi skryptami dunymi -
narodowymi kwitami zastawnymi, oddajcymi
dobra Australii pod zastaw bankom, w zamian
za poyczanie nam NASZEGO WASNEGO
kredytu finansowego?

-Czy wiesz, e banki nabywaj place budowy,
wznosz budynki i wchodz w posiadanie
wasnoci bez adnych kosztw wasnych -
dziki prostej czynnoci uznawania swych
wasnych czekw?

Moesz odrzuci te stwierdzenia jako
niewiarygodne czy absurdalne, lecz
przekonasz si, e kade z nich zostanie
udowodnione ponad wszelk wtpliwo.
Wikszo z nas wychowaa si z bardzo
niejasnymi pojciami na temat pienidza. Nie
mamy wtpliwoci, e Rzd ma prawo drukowa
banknoty i bi monety. Co do reszty, nasza wiedza
jest bardzo niejasna.

Na przykad ludzie przewanie s ofiarami
nieporozumienia w przekonaniu, e jedynym
pienidzem w obiegu s banknoty i srebrne czy
mosine monety. Stanowi one bardzo, bardzo
ma cz pienidzy krcych w spoeczestwie.
Faktycznie, banknoty i monety - tj. prawne rodki
patnicze - s uywane w niespena piciu
procentach oglnej sumy zakupw w Australii.
Ponad 95 procent wszystkich transakcji dokonuje
si w czekach.

Pienidz w postaci czekw jest w rzeczywistoci
pienidzem tworzonym w banku - kredytem
bankowym - lecz dziaa dokadnie tak samo, jak
waluta obiegowa. Autorytety bankowoci,
cieszce si wiatowym uznaniem, stwierdzaj, e
banki mog tworzy i tworz kredyt w wysokoci
za dziwicio-, dziesiciokrotnie przewyszajcej
ich zasoby gotwkowe.

Banki bardzo staraj si o podtrzymanie fikcji, i
s tylko stranikami depozytw swoich
klientw - e poyczaj depozyty, oraz e ich
dochody pochodz z rnicy midzy
oprocentowaniem paconym depozytorom, a tym
ktre otrzymuj od poyczkobiorcw.
Tego rodzaju wyobraenie jest cakiem niesuszne.
Powszechne przyjmowanie tego wielkiego
zudzenia finansowego za prawd jest rdem
8
przewaajcej czci faszywych poj na temat
pienidza.

Fakty odnonie pienidza s nastpujce:
1) Banki nie poyczaj zoonych u nich
pienidzy.
2) Kada poyczka bankowa lub przekroczenie
konta jest aktem stworzenia cakiem nowego
pienidza (kredytu). Stanowi on czysty przyrost
iloci pienidza krcego w spoeczestwie.
3) Gdy bank poycza pienidze, nie zuywa do
tego ani krzty pienidzy depozytorw.
4) Praktycznie wszystkie pienidze w
spoeczestwie maj swe rdo w jakim
oprocentowanym dugu wobec bankw.
Technika poyczki bankowej
Gdy bank poycza komu np.: 1000 dolarw,
wszystko co czyni polega na otwarciu rachunku na
imi poyczkobiorcy - jeli nie ma on jeszcze
rachunku - i wpisaniu, na pocztku
odpowiedniego rejestru, granicznej wartoci
kredytu: 1000 dolarw.
Obecnie poyczkobiorca moe swobodnie
dokonywa operacji wypat z rachunku do
wysokoci udzielonej poyczki, a nawet powyej
tej kwoty, w granicach ustalonych przez bank.
Gdy na rachunku zostaje wystawiony czek, a czek
ten zostaje z kolei umieszczony na innym
rachunku w tym samym lub innym banku -
powstaje tym samym depozyt i zwiksza si
zasb pienidza.
W ten sposb poyczki bankowe tworz
depozyty, ktre oczywicie nie s rdem
poyczanych pienidzy, a raczej odwrotnie, s one
wynikiem udzielania poyczek.
Co mwi autorytety
Zwrmy si do niepodwaalnych autorytetw w
dziedzinie tworzenia bankowych kredytw.
Dyrektor Eccles, swego czasu przewodniczcy
zarzdu Federalnego Banku Rezerw Stanw
Zjednoczonych powiedzia, zeznajc przed
komisj Kongresu:
Banki mog tworzy i unicestwia pienidze.
Kredyt bankowy jest pienidzem. W wikszoci
naszych interesw uywamy tej wanie postaci
pienidza, a nie waluty, uwaanej powszechnie
za pienidz.

(Encyklopedia Britanica, wyd. 14, pod hasem
Bankowo i kredyt (tom 3 str. 48):
Bank tworzy kredyt. Bdem jest
przypuszczenie, e kredyt bankowy jest
tworzony w istotnej czci przez wkady
bankowe. rodkiem patniczym s dugi wobec
banku, stanowice pienidz kredytowy.
Stanowi on czysty przyrost iloci rodkw
patniczych w spoeczestwie.
Pan R.G. Hawtrey, byy asystent podsekretarza
stanu w brytyjskim Ministerstwie Skarbu, w swej
publikacji Trade Depression and the Way Out
(upadek handlu - drogi wyjcia) powiada:
Gdy bank udziela poyczki, tworzy pienidze
z niczego.

Hawtrey napisa te w swej ksice The Art of
Central Banking (Sztuka centralnej bankowoci):
Bank poyczajc tworzy kredyt. W parze z
poyczk, ktr wpisuje na konto swych
aktyww, zapisuje depozyt, po stronie swych
pasyww. Lecz inni poyczkodawcy nie maj
tej mistycznej wadzy tworzenia rodkw
patniczych z niczego. Mog poycza tylko
pienidze uzyskane w wyniku swej dziaalnoci
gospodarczej.

Ekonomista Lord Keynes, swego czasu czonek
zarzdu Banku Anglii, stwierdza:
Nie moe by adnej wtpliwoci, e wszystkie
depozyty s tworzone przez banki.
Profesor Soddy, znakomity fizyk z uniwersytetu
Oxford, napisa:

Czy w naszych czasach niewiary w cuda w
wiecie fizycznym, mona by znale wikszy
dziwolg od tych instytucji, ktre jakoby
poyczaj pienidze, lecz ich nie poyczaj, ale
je tworz? A gdy si je im zwraca -
unicestwiaj je? Ktrym udao si zrealizowa
tym samym niemoliwy fizyczny cud, aby nie
tylko dosta co za nic, ale ponadto otrzymywa
z tego tytuu niekoczce si odsetki?
Profesor H. Kniffer w American Banking Practice
(Amerykaska praktyka bankowa) take
zawiadcza o tym fakcie:
Stosunek gotwki do udzielonych kredytw,
niezbdny dla utrzymania si banku, jak to
wykazaa wieloletnia praktyka, wynosi 2,5 %, z
7,5 -procentow rezerw w innych bankach.
(Dane te zblione s do australijskich, gdzie banki
handlowe maj niewielkie zapasy gotwki dla
9
wypat w walucie oraz depozyt w Australijskim
Banku Rezerw)

Jedyne ograniczenie w udzielaniu poyczek.
Lipcowe wydanie Barch Banking z 1938 r. (pismo
angielskich bankowcw) stwierdza:
Spr o wskaniki kredytowe jest zupenie
jaowy, poniewa istnieje dostatecznie wiele
autorytatywnych wypowiedzi, wykazujcych
wtajemniczonym, e banki tworz kredyt bez
ogranicze

Istnieje tylko jedno ograniczenie. Rozsdna
praktyka bankowa ogranicza tworzenie
kredytu do 9, 10 krotnej wartoci posiadanej
przez bank gotwki.
(Chambers Encyclopedia (1950) tom 2, str. 99,
pod hasem Bankowo i kredyt podaje:
Faktem jest, e poyczki bankowe s
traktowane tak jak pienidz, co stanowi
uzasadnienie stwierdzenia, i poyczki
bankowe tworz depozyty. Tworzenie to ma
miejsce, gdy warto poyczki wpisuje si na
rachunek kredytowy klienta lub gdy stosuje si
inn praktyk, polegajc na tym, e polecenie
przekraczajcej konto wypaty jednego klienta
staje si depozytem dla innego.
(Czasopismo Economics of Enterprise (Ekonomia
przedsibiorstwa) z Davenport stwierdza:
Banki nie poyczaj swych depozytw, lecz
poprzez zwikszanie kredytw, tworz
depozyty.
Bankowo to niemale czysta ksigowo
Nieyjcy ju Sir Edward Holden, wybitny
bankier brytyjski powiedzia:
Bankowo to niemale sama ksigowo.
Polega na transferze kredytu od jednej osoby
do drugiej. Transfer dokonuje si przez czek.
To czeki stanowi waciw walut (a nie
obiegowe rodki patnicze). Waluta to
pienidz.
Reginald Mc Kenna, byy minister Skarbu i prezes
Midland Bank, zwracajc si do akcjonariuszy
banku 25 stycznia 1924r., powiedzia (jak podaje
w swej ksice Post-War Banking; -Bankowo
powojenna):
Obawiam si, e zwyky obywatel nie byby
zachwycony, gdyby mu powiedziano, e banki
mog tworzy i unicestwia pienidze i czyni
to. Ilo istniejcego pienidza zmienia si
jedynie w zalenoci od dziaalnoci bankw,
polegajcej na zwikszaniu lub zmniejszaniu
bankowych poyczek i depozytw. Wiemy jak
si to robi. Kada poyczka, przekroczenie
konta czy bankowy nabytek, tworzy depozyt,
za kady zwrot poyczki, przekroczenia konta
czy sprzeda czego przez bank, unicestwia
jaki depozyt.
H.D. Mc Leod stwierdza w swej ksice Elements
of Banking (Podstawy bankowoci):
Gdy mwi si, e wielki Londyski Bank
Akcyjny posiada okoo 50 milionw funtw
depozytw, prawie wszyscy rozumiej przez to,
i posiada on 50 milionw aktualnej gotwki,
ktr moe poyczy, jak to si mylnie
okrela. Jest to zupene i cakowite zudzenie.
Owe depozyty nie s w ogle adnymi
depozytami gotwkowymi. Nie s one niczym
innym, jak ogromn superstruktur kredytu.
Hartley Withers napisa w swej ksice
International Finance(Midzynarodowe Finanse):
Spoeczno finansowa uwaa kredyt zapisany
w rejestrach Bank of England za gotwk i ta
mia fikcja daa bankowi mono tworzenia
gotwki za pocigniciem pira, w dowolnych
rozmiarach, podlegych tylko jego wasnemu
osdowi odnonie tego, co jest rozwane i
rozsdne (s.31)

Moe si zdarzy, e poyczkobiorcy zadaj
udostpnienia faktycznej gotwki. W takim
razie cz kredytu moe by wypacona w
banknotach, ale ogln regu jest to, e Bank
przeprowadza operacje dostarczania pilnych
kredytw poprzez same zapisy ksigowe (s.
32)
Heinz Wolfgang Arndt, profesor ekonomii na
Uniwersytecie Narodowym w Canberra, piszc o
bankowoci w New International Illustrated
Encyclopaedia, tom 1. s. 321, tak powiada:
Inn wan funkcj, zastrzeon wycznie
dla systemu bankowego, jest dostarczenie
spoeczestwu pienidzy i zarzdzanie
systemem monetarnym. Obie te funkcje s
cile powizane ze sob, poniewa wspczesny
pienidz jest stwarzany przez banki w procesie
przyznawania kredytu. (Uwaga: stwarza
znaczy wytwarza z niczego)
Dobrej prawniczej definicji bankowoci dostarczy
Komitet Sdowniczy Krlewskiej Rady
10
Przybocznej, w znanej sprawie nacjonalizacji
banku (Commonwealth Law Reports), 1947, tom
79, s. 632-633).

Dziaania bankowe, polegajce na tworzeniu i
transferze kredytu, tworzeniu poyczek,
nabywaniu i zbywaniu lokat kapitaowych i na
innych temu podobnych operacjach, s czci
skadow przemysu i handlu i wzajemnych
stosunkw nowoczesnego spoeczestwa.
BANKI HANDLOWE : H. W. Arndt i C.P.
Harris, w swym podrczniku The Australian
Trading Banks (Australijskie banki handlowe), tak
komentuj ten temat w specjalnym dodatku pt:
Tworzenie pienidzy:
Proces tworzenia pienidzy przez banki wci
opisuje si powszechnie jako polegajcy na
depozytach pieninych skadanych przez
klientw w bankach, ktre nastpnie mog
poycza wicej pienidzy ni posiadaj,
poniewa cz poyczonych pienidzy wraca
do nich jako depozyty.

Opis ten jest obecnie szkodliwy mylcy. Jest
zwodniczy poniewa mylnie sugeruje:
a) e pienidz to banknoty i monety, za
depozyty nie s pienidzmi;
b) e banki jedynie zacigaj poyczki i same
poyczaj pienidze tworzone przez kogo
innego;
c) e depozyty bior si gwnie z wpat
klientw dokonywanych w banknotach i
monetach, a jedynie wtrnie z poyczek
bankowych.
Dr COOMBS: Byy naczelny dyrektor Banku
Rezerw, dr H. C. Coombs, da takie samo
wyjanienie, w przemwieniu wygoszonym na
uniwersytecie w Queensland, 15 wrzenia 1954 r,:
Kady wydatek mona sfinansowa za
pomoc jednego z czterech rde ( lub
kombinacji):

(a) nowych oszczdnoci
b) zgromadzonych rezerw
c) pienidzy poyczonych poza bankiem
d) pienidzy poyczonych w banku
To ostatnie rdo rni si od trzech poprzednich,
poniewa gdy bank poycza pienidze,
przechodz one w rce osoby poyczajcej bez
umniejszenia sumy pienidzy w czyimkolwiek
posiadaniu. Zatem gdy bank poycza pienidze -
wzrasta oglna suma dostpnych pienidzy
(podkr.red. org.)
BANK OF NEW SOUTH WALES : Wreszcie
sprawa ta zostaa wyraona cakiem jednoznacznie
w bardzo wanym specjalistycznym artykule:
Sources of Money ( rda pienidza), w
czasopimie Bank of New South Wales Reviev, z
padziernika 1978r., z ktrego przytaczamy
wyjtki:

Obecnie w Australii, jak w wikszoci innych
nowoczesnych systemw gospodarczych,
wszystkie pienidze stanowi dug wobec
systemu bankowego [...] Gdy bankier przyznaje
klientowi kredyt na przekroczenie konta,
otwiera mu rachunek w swych rejestrach i
daje klientowi prawo pobierania funduszy bez
uprzedniej ich wpaty na swj rachunek. Lecz
gdy klient faktycznie wypisuje na ten rachunek
czeki, aby zapaci swoim wierzycielom,
depozyty bankowe jedynie wzrastaj. W
przypadku poyczki, na kredyt klienta
deponuje si fundusze, co powoduje
bezporedni wzrost iloci pienidza. W obu
przypadkach, w wyniku czynnoci
poyczkowych banku, wzrasta dopyw
pienidza. Dopki dug pozostaje nie spacony,
ilo pienidzy w spoeczestwie zostaje
zwikszona.
Pochodzenie bankw
[...] sowo Banco, w odniesieniu do banku, nie
oznacza awy. Ot powiemy teraz co ono
naprawd znaczy i skd si wzio.
-W 1171 r. Wenecja bya uwikana w wojn
midzy cesarstwami Wschodu i Zachodu. Jej
finanse znajdoway si w opakanym stanie.
Wwczas Rada naoya na wszystkich obywateli
1-no procentow przymusow poyczk od
posiadoci, obiecujc im 5-cio procentowe
odsetki. Na tego rodzaju poyczk istnieje w
jzyku woskim par nazw, lecz najczciej
uywan jest monte, fundusz skadkowy.
W tym czasie znaczna cz Woch bya pod
panowaniem niemieckim i jako synonimu sowa
monte zaczto uywa niemieckiego sowa Bank,
to znaczy kopiec lub stos. To sowo uzyskao
woskie brzmienie banco, za poyczki czy dugi
publiczne nazywano monti albo banchi.
11
Istniej niezliczone przykady wiadczce o tym,
e sowo banco oznacza w jzyku woskim dug
publiczny. Podam z nich tylko par.
Na przykad woski sownik podaje:
Monte, stay bank lub fundusz - dos. kopiec
pieniny, jakich jest wiele odmian we
Woszech [...]
Widzimy wic, e sowo kopiec i banco s
synonimami i oznaczaj stos, kopiec, fundusz
skadkowy utworzony przy wspudziale szeregu
osb.
Takie byo znaczenie tego sowa, gdy po raz
pierwszy zostao wprowadzone do jzyka
angielskiego. [...]
Podobnie rozpowszechnione jest niezrozumienie
co do znaczenia sowa bankier i natury interesw
bankowych.
W popularnym opracowaniu na temat bankowoci
mwi si:

Bankier handluje kapitaem lub dokadniej
pienidzmi. Jest porednikiem pomidzy
poyczkobiorc a poyczkodawc. Od jednych
poycza, wypoyczajc innym; rnica midzy
opatami za te dwa akty poyczkowe stanowi
jego dochd.
Poka zaraz jak wielkim nieporozumieniem
na temat natury bankowej dziaalnoci jest
twierdzenie, i bank jest porednikiem
pomidzy poyczkobiorc a poyczajcym.
Czytelnik moe sam stwierdzi fakty
Sdzimy wic, e zgodzicie si, i
przytoczylimy do jednoznacznych wiadectw
najwyszej klasy specjalistw, na poparcie
trzech pierwszych stwierdze przytoczonych na
pierwszej stronie tego opracowania:
-aden bank nie poycza zoonych w nim
pienidzy
-gdy bank poycza pienidze, tworzy z niczego
rodki patnicze
-bankowe poyczki to tylko zapisy w
kolumnach kredytowych bankowych rejestrw.
Jeli jednak czytelnik nie jest skonny do
przyjcia licznych wiadectw cytowanych
autorytetw, moe w bardzo prosty sposb
sprawdzi to sam:

1) Globalna suma prawnych rodkw
patniczych (banknotw i monet), znajdujcych
si w obiegu w Australii w 1984 roku, wynosia
6 983 miliony dolarw, natomiast globalna
suma istniejcych pienidzy wynosia 76 836
milionw dolarw (Year Book No. 69, 1985), to
jest ponad jedenacie razy wicej ni globalna
suma prawnych rodkw patniczych w postaci
banknotw i monet.
2) W przeciwiestwie do popularnej fikcji
bankowej, e poyczaj one tylko zoone w
nich pienidze, proponujemy nieufnemu
czytelnikowi, aby znalaz choby jednego
depozytora bankowego, ktrego depozyt
zmniejszy si choby o jednego centa po to,
aby bank mg komu poycza pienidze.
Matactwo bankowych zyskw
Istota bankowego wyudzania opiera si na
utrzymywaniu pozorw, e dochody bankowe
wi si z rnic midzy oprocentowaniem
paconym za wkady, a oprocentowaniem
bankowych poyczek. Pozwala to bankom na
przysowiowe mydlenie oczu atwowiernej
publicznoci i na uprawdopodobnienie ich
bilansowych hokus-pokus, wyczynianych na
dowd, e nie maj wikszych zyskw ni inne
przedsibiorstwa handlowe.
Lecz pojcie zysku traci cae swoje zwyke
znaczenie, gdy grupa finansowych instytucji
korzysta z jedynego w swoim rodzaju przywileju
moliwoci stwarzania pokrycia narodowego
zapotrzebowania na pienidze.
Aby oceni, jak banki wzbogaciy si kosztem
narodu, trzeba si dobrze przyjrze wzrostowi ich
aktyww.
Globalnie aktywa bankw komercyjnych w
Australii wzrastay w taki oto sposb:
-1962 - 7 282 milionw dolarw
-1974 - 15 361 milionw dolarw
-1979 - 29 341 milionw dolarw
-1984 - 62 626 milionw dolarw
Nieruchomoci bankw nie kosztuj ich nic!
Stwierdzilimy, e przewaajca cz pienidzy
wchodzi do obiegu jako dug wobec bankw.
Powiedzielimy: przewaajca cz.
Jedynymi pienidzmi, nie pochodzcymi z dugw
wobec bankw s pienidze, ktre banki wydaj
na siebie.
Wszystkie pienidze, ktre bank wydaje na swoje
potrzeby, czy bd to pensje pracownikw, czy
koszty zakupu placw, budynkw, papiery
giedowe, druki, reklama, materiay biurowe itd.,
wszystkie tego typu wydatki wprowadzaj do
12
obiegu pienidz nie obciony kosztami
zaduenia.
Lecz poza tym wyjtkiem, mona ze susznoci
powiedzie, e oglna masa spoecznych
pienidzy poczyna si jako jaki dug wobec
bankw.
Na dowd tej istotnej tezy przytoczylimy wiele
autorytatywnych wypowiedzi.
Jak banki nabywaj posiadoci
Zajmijmy si najpierw stwierdzeniem, e banki
opacaj nabytki, ubezpieczenia, reklam dziki
zwykemu uznawaniu wasnych czekw.
T techniczn spraw postaramy si przedstawi
moliwie jak najprociej.
Rozpatrzmy przypadek nabycia przez bank jakiej
nieruchomoci. Najpierw bank wystawia na siebie
czek. Ten czek zostaje wpacony na czyje konto -
powiedzmy w jakim innym banku. W ten sposb
depozyty bankowe ulegaj zwikszeniu.
Dla wyrwnania tego zakupu, w bilansie banku
zostaje zwikszona warto bankowych aktyww
na koncie nieruchomoci.
Technika ksigowania polega na obcieniu sum
zakupu konta nieruchomoci i dodanie do tego
samego konta wartoci nabytku.
W podobny sposb bank moe nabywa akcje czy
pastwowe papiery wartociowe. Paci za nie
wystawionym na siebie czekiem i od razu suma
czeku i nabytku zostaj zaksigowane pod
winien oraz ma konta papierw
wartociowych.
Mona by oczywicie twierdzi, e bank paci za
swoje nabytki z zyskw czy rezerw. Jednake
takie wyobraenie jest rwnie zudne jak fikcja, e
bank poycza swoje depozyty.
aden wydatek banku nie narusza ani zyskw, ani
rezerw, poniewa bank faktycznie niczego si nie
wyzby.
Zupenie inna jest sytuacja, gdy nieruchomo
kupuje jaka osoba. Koszt nieruchomoci zostaje
zaksigowany na jej rachunku bankowym po
stronie winien. Osoba ta, pomimo e nabya
prawa wasnoci, ma obnione o t sum konto w
swym banku.
Natomiast w przypadku nabycia nieruchomoci
czy papierw wartociowych, czy czegokolwiek,
przez bank, koszt tej transakcji sprowadza si
tylko do zaksigowania go we wasnych
rejestrach.
Jak zauway Hawtrey, byy podsekretarz stanu w
brytyjskim Ministerstwie Skarbu, w swej ksice
Art of Central Banking (Sztuka centralnej
bankowoci) : Inni poyczkobiorcy nie
posiadaj owej mistycznej wadzy tworzenia
rodkw patniczych z niczego.
Mona by tu wysun zarzut, e jeli bank A
kupi nieruchomo, a jego czek zosta
zdeponowany w banku B, tamten moe
odmwi wsppracy. Istnieje oczywicie taka
moliwo. Sytuacj t reguluje jednak wymiana
bilansw z innymi bankami.
Wszystkie banki stosuj ten sam system i jeli
utrzymuj to samo tempo, ich pasywa i aktywa
wzajemnie si znosz. W najgorszym przypadku
zostanie bankowi do zapacenia jedynie rnica na
rzecz innych bankw.
J.M. Keynes, bardzo znany ekonomista, ktry
pniej zosta baronem Keynes, czonkiem
zarzdu Bank of England, powiedzia pewnego
razu, e wszystkie wasne czeki banku podlegaj
wymianie regulujcej debety i kredyty kadego z
bankw.
Jeli banki harmonijnie wsppracuj ze sob (jak
to faktycznie ma miejsce), mog zaspokoi swe
potrzeby i nabywa aktywa, bez poniesienia
adnych faktycznych kosztw.
Inaczej mwic, gdyby wszystkie banki budoway
czy kupoway nieruchomoci itd. w miar
napywu wracajcych do nich depozytw, czeki
wystawione przez te banki wzajemnie znosiyby
si i banki mogyby nabywa nieruchomoci
jedynie za cen zwikszenia obcienia
depozytowego, co nie przedstawia jakiej
szczeglnej trudnoci.
Moe to pomc czytelnikowi zrozumie, jakim
sposobem banki mogy wej w posiadanie
najdroszych placw w miastach i pobudowa tak
okazae budynki.
Wikszo gwnych bankw metropolii to pikne
budynki, od parteru po dach wykadane
marmurem, w ktrych skromny ciuacz czuje, e
wypada mu zdj kapelusz, w milczcym
podziwie i lku, w atmosferze uwiconego
bogactwa i wadzy. Obecnie znamy ju jej sekret.
Kredyt bankowy - yciodajna krew
spoeczestwa.

13
Gospodarka wiatowa, nie moe dziaa bez
bankowego kredytu; zaley ode po rwni kady
czonek spoeczestwa.
Wstrzymanie czy choby ograniczenie moliwoci
przekraczania bankowego konta na tydzie,
spowodowaoby oglnonarodowy kryzys. Gdyby
ograniczenie to utrzymywa przez trzy miesice,
nard pogryby si w depresji z bankructwami i
bezrobociem tysicy osb.
Tego rodzaju kryzys zdarzy si na pocztku lat
trzydziestych; miliony osb starszej generacji
wspominaj go ze smutkiem i gorycz.
Moe pamitacie, e w okresie depresji nie
brakowao towarw. Sklepy i magazyny byy
pene. Lecz banki ograniczyy kredyt. yciodajna
krew nie miaa swobodnego przepywu, przemys
zamiera i panowao oszaamiajce bezrobocie.
Kredyt bankowy stanowi yciodajn krew
spoeczestwa. Gdy krwioobieg napotyka
przeszkody, yciu pacjenta zagraa
niebezpieczestwo.

Skd si bior pienidze
Przyjrzyjmy si teraz dokadniej sprawie kredytu.
Skd si on bierze?
Istnieje stare ekonomiczne powiedzenie, e
pienidze maj swe rdo w produkcji i zostaj
anulowane w konsumpcji. Przewaajca cz
pienidzy pojawia si jako kredyt dla
producentw.
Innymi sowy, pienidz rodzi si, jako dug wobec
jakiego banku i od chwili, gdy zostaje puszczony
w obieg, jako zapis ksigowy w bankowym
rejestrze, kredyt - stworzony przez bank i
poyczony firmie czy osobie prywatnej - wdruje
poprzez system produkcyjny; du jego cz
zuywa si na konsumpcj, a w kocu zostaje
anulowany, gdy dug zostaje spacony bankowi
przez poyczkobiorc.
To, e przemys - zarwno wyrobw
podstawowych jak wtrnych - nie moe dziaa w
oparciu o swoje wasne rodki, zostao wykazane
przez jego powszechne zapotrzebowanie na usugi
polegajce na moliwoci przekroczenia konta
bankowego (tj. na bankowe poyczki)
Nard zlombardowany
Innymi sowy, wielka cz posiadoci stanowi
zastaw wobec bankw w razie, gdy jaka osoba
czy firma nie wywizaa si ze swoich
zobowiza dunych, zostayby prawdopodobnie
postawione w stan likwidacji dla zaspokojenia
bankowych roszcze.

Mona by powiedzie, e jest to cakiem
uzasadnione. Ale zobaczmy:
Bank poycza pienidze pod zastaw dbr
spoecznych. Wytworzono je cznym wysikiem
spoeczestwa.

Wytworzono je dziki zasobom przedsibiorczych
jednostek, sprawnym kierownikom, miaym
menederom, w toku produkcji artykuw i usug
zaspokajajch potrzeby ludnoci.
Banki nie przyczyniy si w adnym stopniu do
rozwoju gospodarstw rolnych, zakadw pracy czy
towarzystw produkcyjnych, we wczesnych latach
ich powstawania. Banki wkraczay na scen, gdy
wykonano ju wikszo cikiej pionierskiej
pracy i poprzez udzielenie poyczki - dziki
procedurze niekosztownej i atwej - zamieniaj na
pienidze RZECZYWISTY KREDYT tworzony
przez funkcjonujcy przemys i konsumujc
ludno.

Inaczej mwic, banki stwarzaj - samym tylko
pocigniciem pira, zauwamy, ksigujc liczby
w bankowych rejestrach - kredyt finansowy,
zasadzajcy si na kredycie realnym, stwarzanym
cznym dziaaniem producentw i konsumentw.
Ludzie wykonuj ca prac i ponosz cae
ryzyko. Bank nie robi nic - nic, aby wytworzy
dobra - i nie ponosi adnego ryzyka zwizanego z
powstaniem udostpnianego kredytu.
Gdy bank wywiesza szyld
Przyjrzyjmy si jednak bliej sprawie wasnoci
realnego kredytu Australii - farmom, fabrykom,
domom, biurom, magazynom, kolejom i
wszystkim przedsibiorstwom, publicznym i
prywatnym.
Wemy okrg rolniczy. Ludzie obejmuj kawaek
dziewiczego terenu, podzielonego na
gospodarstwa. Karczuj teren, wykopuj pnie,
orz i bior go pod upraw.
Buduj domy, stodoy, obory, sadz drzewa,
zakadaj ogrodzenia, buduj tamy, siej zboa i
wypasaj bydo.
Te prace rozwojowe mog trwa latami. Na
pewno wymagaj bohaterstwa potu i znoju.
Przetrwaj tylko najtrwardsi - a do tego majcy
szczcie do sprzyjajcych warunkw
14
atmosferycznych. Reszta odpadnie. Zmagania
oka si ponad ich siy.
Tymczasem w okrgu powstaje zacztek
miasteczka i wkrtce filia jednego z bankw
handlowych wywiesza swj szyld, a wielu
miejscowych mieszkacw otwiera w nim
rachunek.

W niedugim czasie kady rolnik w okrgu
dochodzi do kresu wasnych moliwoci
finansowych. Potrzebuje wicej kapitau na
hodowl, karczowanie, grodzenie, prace
budowlane itd.

Hipoteki gospodarstw pod zastaw.
Rolnik przedstawia wic swj problem
dyrektorowi miejscowej filii banku. Dyrektor
obejrzy zapewne osobicie posiado rolnika i
jeli wkad pracy i perspektyw dochodw zrobi
na nim wraenie, zgodzi si udzieli kredytu.
Gospodarstwo porcza za kredyt swoj hipotek.
Obecnie bank nabywa potencjalne prawa
wasnoci.
Zauwamy, co si stao: rolnik, dziki swym
dugoletnim, nieustannym wysikom w cigu lat,
przysposobi kawa buszu do produkcji rolniczej.
Ryzykowa wszystkim - czsto zmagajc si z
przeciwnociami, ryzykowa zdrowiem swoim i
swojej ony.
Dziki swojej pracy i partnerskiej pomocy swej
ony rolnik stworzy w kocu wielkie dobro,
gospodarstwo produkujce ywno; w prasie
mwi si o nim jako o podporze kraju. Przyczyni
si do bogactwa, do rzeczywistego kredytu kraju.
W tej sytuacji rolnik zmuszony jest na og pj
z czapk w rce do bankiera, z prob o pienidze
- kredyt - aby mc si utrzyma, aby zwikszy
produkcj, aby przeczeka posuch.
Bankier niczym nie przyczyni si do rozwoju
gospodarstwa. Mimo to - powtrzmy - za
pocigniciem pira moe stworzy dla rolnika
poyczk i naby potencjalne prawo wasnoci
gospodarstwa oddanego pod zastaw, dopki dug
nie zostanie spacony wraz z procentami, do
ostatniego centa.
Nie mwcie nam prosz, e bank tworzy
poyczk, wypoycza bankowe rezerwy czy
pienidze ulokowane w nim na dugoterminowe
wkady, aby pomc rolnikowi w krytycznym dla
okresie.

Zobaczylimy bowiem, w wietle wypowiedzi
przytaczanych autorytetw, e bank nic takiego
nie uczyni. Jego dziaanie sprowadzio si do
stworzenia kredytu finansowego - co nie wymaga
wysiku i kosztw - w oparciu o kredyt
rzeczywisty, wypracowany przez rolnika i przez
dziaalno szerokich rzesz ludnoci.
W niedugim czasie kady rolnik w okrgu jest
zapoyczony pod zastaw w lokalnym banku -
gdzie skrypty dune kadego gospodarstwa
przechowuje si w sejfie, zanim nie zostan
spacone - w przeciwnym razie!...

Kredyt rzeczywisty i kredyt finansowy
Zatrzymalimy si przy tym punkcie, aby
wyjani, co rozumie si przez kredyt rzeczywisty
kraju, w odrnieniu od kredytu finansowego.
W omawianym przykadzie okrgu rolniczego,
kredyt realny jest wypracowany przez spoeczno
rolnicz. Kredyt rzeczywisty jest substancj.
Kredyt finansowy jest cieniem. A mimo to liczby
w bankowych rejestrach licz si znacznie wicej
ni potencja produkcyjny biegych w swej pracy
ludzi, bogactwa roli i stada mlecznych krw!!!
Taka przynajmniej karykaturalna sytuacja
powstaa jako rezultat prywatnego monopolu
publicznego kredytu.

Historia pewnej metropolii
Wemy na przykad metropoli - jakkolwiek.
Wioski rozrastaj si w miasteczka, miasteczka -
w wielkie miasta, te z kolei - w metropolie. Wraz
z nimi wzrasta warto terenw. Mona spotka
nieruchomoci w centrum metropolii przynoszc 2
tysice, 4 tysice czy 10 tysicy za stop.
Co nadaje nieruchomociom tak fantastyczn
cen? Przede wszystkim wielkie skupisko ludzi
yjcych w metropolii i wok niej.
Zabierzmy ludzi, a warto nieruchomoci
gwatownie spadnie.
Ludzie ci reprezentuj wszystkie aspekty
cywilizowanej spoecznoci - produkcj,
konsumpcj, rzemioso, eksport, import, handel
detaliczny. Transport, dostawy ywnoci,
ksztacenie, dziaalno kulturalna, suba
zdrowia, suby spoeczne, rozrywka i tysice
innych ywotnych czynnikw skadaj si na
spoeczestwo.

15
Wszystkie te czynniki wsptworz
RZECZYWISTY KREDYT narodu.
Rzeczywisty kredyt mona okreli jako zaufanie
czy wiar (credo = wierz), e wolne
spoeczestwo dysponuje wiedz, energi i
zdolnoci wsppracy dla zaspokajania swych
potrzeb. W tym wyraa si - jego sia, pynca za
stowarzyszenia si, za kocowy wynik stanowi
ogln sum spoecznego kredytu realnego.
Widzimy wic, e realny kredyt narodu tworzony
jest przez ludzi, dziki obfitoci ich wielostronnie
ukierunkowanych energii - co w podrcznikach
ekonomii nazywa si przyrostem
asocjacyjnym.

Ot kredyt finansowy jakiego narodu winien
stanowi rozsdnie poprawne odzwierciedlenie
jego kredytu realnego.
Poniewa pienidz to tylko wygodny system
znakw, umoliwiajcy ludziom nabywanie dbr i
usug, winien by emitowany w iloci
odpowiadajcej produkcji dbr i usug - ani
wikszej ani mniejszej.
Kukucze gniazdo

Jeszcze waniejszy punkt: Skoro ludno tworzy
cay rzeczywisty kredyt to prawo wasnoci
kredytu finansowego, ktry winien by odbiciem
kredytu realnego - dbr i usug - przysuguje take
ludnoci.
Lecz obecnie tak nie jest. Jest on wasnoci
bankw, a raczej zosta przez banki
przewaszczony. Banki s w rzeczywistoci
finansowymi kukukami w spoecznym gniedzie.
Banki emituj i anuluj kredyt finansowy bez
adnego wzgldu na produkcj dbr i usug.
Anuluj go w sposb samowolny, nienaukowo,
czasem wyzwalajc inflacj, a czasem powodujc
deflacj i depresj.
W dalszym cigu zobaczymy, e od rozwizania
wielkiego problemu wyegzekwowania prawa
spoeczestwa do wasnoci finansowego kredytu,
zaley to, czy Australia i wszystkie narody, ktre
pracuj w ramach tego samego systemu
monetarnego, przetrwaj jako wolne demokracje
czy bd pastwami zniewolonymi.
Obecnie banki korzystaj z monopolu na
publiczny kredyt. Tworz i anuluj (niszcz)
pienidz, tak jakby rzeczywisty kredyt by ich
wasnym tworem, podczas gdy palcem nie
kiwny, aby go wytworzy.
Natomiast przywaszczajc sobie suwerenne
prawo narodu do emitowania wszystkich jego
pienidzy - a nie tylko maej ich czci w postaci
gotwki (prawnych rodkw patniczych) - banki
ustanowiy potny monopol kredytu, poprzez
ktry sprawuj najwiksz wadz, bez ponoszenia
adnej odpowiedzialnoci.
w monopol kredytowy bankw nie jest niczym
nowym. Trwa ju ponad 100 lat i w tym czasie
banki umocniy sw pozycj, osigajc wadz
prawie nienaruszaln.

Pezajcy parali zaduenia
Dokd prowadzi nas prywatny monopol kredytu?
W pta zaduenia i podatkw.
Jednostki, przedsibiorstwa, przemys, wadze
lokalne i same rzdy s sptane zadueniami
wobec bankw.
Poniewa banki s jednym rdem pienidzy,
spoeczestwo musi poycza od bankw
pienidze, aby spaci procenty od pienidzy,
ktre ju poyczyo uprzednio.
Dlatego, coraz to gbsze wchodzenie w dugi jest
nieuchronne w ramach tego systemu.
Dug publiczny Zwizku i Stanw wzrs z 4 734
milionw w 1944r. do 43 933 milionw w 1984r. -
prawie dziesiciokrotnie w cigu 40 lat!

Jak dziaa system zadue
Dugi cice na przedsiwziciach publicznych
s dugami bez koca. Nigdy si ich nie zwraca.
Zauwaylicie zapewne, e kada poyczka
Zwizku zostaje przewanie zuyta na odnowienie
czy konwersj - a nie na spacenie - poprzednich
poyczek, gdy nadchodzi termin patnoci. Dug
pitrzy si na dugu, procent na oprocentowaniu.
Oto tylko jeden z przykadw, typowy dla
wszystkich robt publicznych.
W 1888r. Nowa Poudniowa Walia zacigna
poyczk 32 milionw dolarw na zbudowanie
kolei. Termin spaty przypad na 1924r. Stan
zapaci wwczas 51 815 452 samych odsetek, nie
zwracajc w ogle zasadniczego dugu.
Pierwotnie oprocentowanie wynosio 3,5 %, lecz
stopa konwersji bya rwna 5%. Poyczk
spacono w 1955 r. Tak wic Nowa Poudniowa
Walia zapacia sum 99 651 052 $ odsetek bez
adnego zmniejszenia gwnego dugu.
16
cznie - gwna naleno i odsetki - narosy do
1955 r. do sumy 131 651 052 $. Zapacono prawie
100 000 000 dolarw odsetek od dugu, ktry
wynosi tylko 32 miliony dolarw.

Czy dziwi was, dlaczego pastwowe koleje nie
s opacalne - w adnym pastwie?
Jest to tylko jedno moliwe wyjcie z tej
finansowej matni. Trzeba uy narodowych
moliwoci kredytowych Zwizku, do likwidacji -
bez zaduenia - nieznonego brzemienia dugw,
grocego bankructwem wszystkich Stanw.
Na wp publiczne przedsibiorstwa, jak zakady
urzdze wodno - kanalizacyjnych czy sieci
elektrycznych, ton beznadziejnie w dugach,
przez co ich usugi dla ludnoci s dwu-
trzykrotnie drosze ni by powinny.
Analiza stanu zaduenia lokalnych wadz w caej
Australii wykazuje, e w wielu przypadkach
musz one mie ponad 50% mar dochodow,
aby sprosta wymogom obsugi dugu. Polityka
Rzdw Federalnych od zakoczenia II Wojny
wiatowej polegaa na zmuszaniu Stanw i
samorzdw terytorialnych do zwikszania swego
zaduenia, podczas gdy one same, wiele ze swych
wasnych przedsiwzi finansoway przy pomocy
podatkw. Polityka ta nasilia proces zaamywania
si federalnego systemu zdecentralizowanych
rzdw Australii.

Historia mostu portowego w Sydney
Nad portem w Sydney rozpity jest most, czsto
fotografowany i opisywany. Jest to bez wtpienia
wspaniay pomnik inynierskich umiejtnoci.
Zbudowano go przed 50-ciu laty kosztem okoo
16 milionw dolarw. Aby za zapaci,
urzdzono rogatki i kady pojazd oraz osoba -
poza pieszymi- przejedajcy przeze w cigu
minionych 50 lat, musiay opaca rogatkowe.
Opaty te przynosiy tyle, e po pokryciu
wszystkich wydatkw na jego utrzymanie, czysty
dochd z mostu wynosi blisko 800 tysicy
dolarw rocznie.
Jednake pocztkowy dug inwestycyjny nie
zosta spacony. Pod koniec 1955 roku, na mocie
ciyo wci jeszcze 13 milionw, a zapacone
procenty wyniosy cznie 14 534 000 dolarw.
Zamiast 16 milionw dolarw koszt mostu
wynosi ju 27,5 miliona (w tym 13 milionw
dugu) - wszystko to mimo okoo 800 tysicy
rocznego dochodu z opat.
Wadze twierdz, e most zostanie ostatecznie
spacony okoo 2005 roku - tj. za dwadziecia lat.
To pocieszajce zapewnienie, lecz w cigu
przyszych 20 lat ta znakomita konstrukcja
zostanie wielokrotnie przepacona - setki
milionw kierowcw bd si trz ze
zniecierpliwienia, zmuszeni zatrzymywa si przy
kadym przejedzie, w poszukiwaniu drobnych.
Jest to typowy przykad finansowania poprzez
poyczki. Spatom za roboty publiczne nie ma
koca. Na ludno nakada si wieloletnie podatki
za podatkami przechodzc z pokolenia na
pokolenie. Wszystko to, jak zobaczymy w
dalszym cigu, jest zupenie zbdne.

Anulowanie kredytu
Mona by wic zapyta: Skoro banki tworz
pienidze w opisany tu sposb i poyczaj je w
postaci zezwole na przekroczenie konta lub
kredytw, dlaczego nie s wacicielami caego
australijskiego majtku?
Suszne pytanie. A oto odpowied: Poniewa, gdy
przedsibiorstwo spaca swj kredyt lub jaka
osoba spaca poyczk, bank na tym nic nie
zyskuje. To brzmi niewiarygodnie, lecz uwaga,
zaraz wyjanimy, jak si to robi.
Wemy jaki przykad, typowy dla wszystkich
bankowych operacji poyczkowych:

Firma Jones & Co ustalia z bankiem prawo do
przekroczenia konta o 5 tysicy dolarw.
Deponuje papiery wartociowe czy akcje wartoci
okoo 7,5 tysicy dolarw, jako tzw.
zabezpieczenie dla banku.
Obecnie Jones & Co ma prawo wystawiania
czekw do wysokoci 5 tys. dolarw powyej
sumy ju posiadanej na koncie w danym banku.
To znaczy, e firma moe obecnie przekroczy
swoje konto w granicach do 5 tys. dolarw.
Lecz gdy Jones & Co spaca 5 tys. dolarw, dug
zostaje zlikwidowany i suma 5 tys. dolarw, ktra
dotd uczestniczya w obrocie pieninym, zostaje
unicestwiona.
Aby nie byo nieporozumienia: suma 5 tys.
dolarw zostaa wypacona innym ludziom, lecz
gdy firma spaca bankowi dug, suma 5 tys.
dolarw zostaje automatycznie anulowana.
17
Z t chwil sytuacja poyczajcego i
poyczkobiorcy przedstawia si tak, e Jones &
Co nie jest (obecnie) nic winna bankowi, lecz
bank nie jest ani centa bogatszy wskutek zwrotu 5
tys. dolarw poyczki.

Rzecz sprowadzia si do zaksigowania
odpowiedniej sumy na rachunku Jones & Co,
dziki czemu firma zesza z czerwonego pola,
jak to si mwi w bankowym argonie.
Jedynym skutkiem - dla banku - spacenia
poyczki, jest pewne zwikszenie jego pynnoci,
co przyczynia si do zwikszenia dochodw
banku z oprocentowania. Przez zwikszenie
pynnoci rozumiemy zmniejszenie relacji
przekrocze kredytowych w stosunku do
depozytw gotwkowych.

Przypomnijmy, co powiedzia J.E. Reginald Mc
Kenna, byy prezes Midland Bank: Kada
poyczka, zgoda na przekroczenie konta czy
nabycie przez bank wasnoci, tworzy depozyt;
za kady zwrot poyczki czy sprzeda
wasnoci przez bank, unicestwia depozyt. To
wanie oznacza anulowanie kredytu.
Gdyby wszystkie pienidze zwrcone bankom
nie zostay w ten sposb anulowane, banki
oczywicie ju od dawna byyby wacicielami
wszystkich australijskich posiadoci.
Trzeba przy tym zauway rnic midzy
poyczk bankow, a poyczk od jakiej osoby
czy firmy. Bank stwarza poyczane pienidze
(czyli kredyt), moc zapisu ksigowego w
rejestrze kredytowym. Jak podaje
Encyklopedia Britannica : Tworzy on rodki
patnicze z niczego.

Prawo ycia i mierci
Tak stworzony kredyt bank obcia
oprocentowaniem, a gdy poyczka zostaje
spacona, wwczas zarwno dug, jak i zwrcone
pienidze zostaj automatycznie unicestwione.
Owo unicestwienie oczywicie nie ma miejsca w
przypadku, gdy dug spacono przy uyciu
gotwki, tj. prawnych rodkw patniczych. Lecz
operacje w walucie stanowi tylko bardzo ma
cz transakcji bankowych.
Gdy poyczka zostaje zacignita u jakiej osoby
czy firmy - z wyjtkiem banku - opisana powyej
procedura przebiega cakiem inaczej. Poyczon
sum obcia si rachunek poyczkodawcy, a gdy
zostaje zwrcona, zostaje uznana na koncie
poyczkobiorcy.

W transakcji tej nie powstaj adne pienidze ani
te nie zostaj unicestwione.
Tego rodzaju poyczki maj oznaczony okres
czasu, podczas gdy kredyt na przekroczenie konta
w banku obowizuje na czas nieokrelony. Banki
maj mono, w dowolnym momencie, upomina
si o czciow lub ca spat sumy
przekroczenia.

Los przedsibiorstw i osb prywatnych - a take
rzdw - jest cakowicie w ich rkach. Ich wadza
jest zdumiewajca, zarwno w zakresie tworzenia
i przyznawania poyczek, jak ich arbitralnego
cigania, z uprzedzeniem lub bez!
Bank daje, bank odbiera; sprawuj wadz ycia i
mierci nad ca gospodark.

Czowiek tworzy Frankensteina
Zaduenie rzuca cie opodatkowania.
W miar jak z kad poyczk narasta dug,
opodatkowanie rzuca coraz duszy, pospny cie
na ycie ludzi i na swobody obywatelskie.
Rzdy zasiewaj dugi. Opodatkowanie jest
gorzkim niwem ludnoci.
Opodatkowanie obnia poziom ycia kadego
mczyzny, kobiety i dziecka, jest wic jawnym
naruszeniem osobistej wolnoci jednostki,
wspieranym wszystkimi pastwowymi sankcjami.
Skoro praktycznie wszystkie pienidze wchodz
do obiegu jako dug obciony oprocentowaniem,
wynika std, e wszelkiego rodzaju
opodatkowanie musi wzrasta z matematyczn
nieuchronnoci i bezlitonie.
W miar jak rosn podatki, maleje bezpieczestwo
jednostki. Jeszcze do niedawna opodatkowanie
raczkowao. Jake alarmujce zmiany nastpiy w
cigu dwudziestu - trzydziestu lat: Dziecko nam
doroso i stao si bezlitosnym bandyt,
wamujcym si do kadego domu, rabujcym
bezkarnie ci si da, z zasadzki napadajcym po
rwni biednych i bogatych.
Nasz podatkowy bandyta jest postrachem caej
okolicy, wymuszajc na caej spoecznoci okup.
Ironia sytuacji polega na tym, e nie ma po co
wzywa policji, poniewa policja i wszystkie
18
sankcje pastwowe s jego pomocnikami i
wsplnikami.

W miar jak podatki rosn, a do skonfiskowania
dochodu, dostrzegamy, jak Pastwo, ktre winno
by ucieczk i ochron ludzi, uprawia polityk
obc interesom obywateli.
Pastwo stao si wrogiem jednostki. Partie
polityczne s cynicznymi, sprzedajnymi
maszyneriami. Lewicowe i prawicowe frakcje
interesuj si tylko deniem do wadzy, foteli i
zaszczytw. Skoro ju jedna czy druga partia
dojdzie do wadzy, obietnice wyborcze rozsypuj
si jak domki z kart, zwycizcy dziel upy, ich
zarobki wci rosn, a dobro publiczne traktuje si
z jawnym lekcewaeniem.

Twardy ywot tymczasowych podatkw
Lecz podatek od dochodu to tylko jeden z wielu.
Prawie w kadorazowym budecie narodowym
dochodz nowe, dopki nie dojdziemy do tego, e
zacznie si opodatkowywa take ludzk
pomysowo w wynajdowaniu coraz to nowych
sposobw odbierania dochodu tym, ktrzy go
wypracowali.
Ca i akcyzy, podatki rolne, od nieruchomoci, od
przedsibiorstw, zaliczki podatkowe, opaty
skarbowe, opaty za materiay pdne, podatki od
wynagrodze, podatki od usug spoecznych,
podatki od rozrywek - wszystkie sprzysigy si,
by w cikie acuchy zaku swobody osobiste
caej ludnoci.
Wemy na przykad podatek obrotowy. Mamy tu
t sam histori skromnych pocztkw, z
gwatownym wzrostem, a do punktu
skonfiskowania siy nabywczej, podobnie jak
zodziejstwo czsto zaczynajce si od drobnych
kradziey kieszonkowych, a koczce si
rozbojem.

Podatek obrotowy wprowadzono w Australii po
raz pierwszy w roku 1930 jako zabieg
przejciowy dla zbilansowania pierwszego
budetu Wielkiej Depresji.
Zaczto si to skromnie, od 2,5% i przynioso 6,94
miliona dolarw.
W latach 1985-86 wpywy day 6 miliardw!
Australia traci usugi dziesitkw tysicy
mczyzn i kobiet, ktrych mona by znacznie
bardziej korzystnie, produktywnie i z wikszym
ich zadowoleniem zatrudni przy produkowaniu
dbr, zamiast bezlitonie powiksza ceny
mnstwa wyrobw i usug.

Ukryte zodziejstwo podatkowe
Lecz to nie koniec historii z podatkami.
Najbardziej skryte s podatki celne i akcyzy przy
kupnie. S ulotne, niewidoczne, dziaajce jak
zodziej pod oson nocy.
Konsument niczego nie podejrzewa. Wypija swj
kufel piwa z lekkim sercem, zupenie
niewiadomy tego, e za kad szklaneczk paci
podatek - od zakupu.
Podatki akcyzowe od papierosw s jeszcze
bardziej bezwzgldne.
Powtrzmy: opodatkowanie jest potnym
czynnikiem inflacyjnym.
Ca i opaty akcyzowe dotycz szerokiego krgu
artykuw - wikszoci importowanych i wielu
wytworzonych w Australii.

5 300 dolarw podatku na gow
Jeli si zliczy cae obcienie podatkowe -
podatki dochodowe, obrotowe, od zakupu, ca, od
wiadcze socjalnych, od wasnoci, od
wynagrodze, itd. - okazuje si, e w latach 1985 -
86, na kadego mczyzn, kobiet i dziecko w
Australii przypadao okoo 5 300 dolarw. W tym
podatki zwizkowe, porednie i bezporednie,
wyniosy ponad 4 187 dolarw na gow. Podatki
stanowe i lokalne samorzdowe zabray reszt.
Zatem na przecitn rodzin, dwoje rodzicw i
dwoje dzieci, przypadao 21 200 dolarw. W 1920
roku podatki w Australii wynosiy 10 dolarw na
gow. 65 lat pniej 5 300 dolarw na gow, tj.
wzrost ponad piset trzydziestokrotny!!!

Dlaczego podatki musz stale rosn?
Nawet pobiene przejrzenie liczb obrazujcych
ruch podatkw : dochodowego, obrotowego,
celnych, od zakupu i tuzina innych pomniejszych
wykazuje ich bezlitosny wzrost.
W cigu poowy redniego okresu ycia wszystkie
te podatki fantastycznie i nieubaganie wzrosy.
Dlaczego tak si dzieje? Kluczem do odpowiedzi
na to pytanie jest deprymujcy fakt, e nard
zrzek si swego najwyszego przywileju
emitowania pienidza.
Przekazywanie bankom przez Rzd co par
tygodni weksli skarbowych (weksli narodowych)
19
w zamian za pienidze na prowadzenie
narodowych interesw jest najbardziej
absurdalnym i przygnbiajcym widowiskiem w
Australii.

W ten sposb majtek narodowy by i jest nadal
systematycznie zastawiany w bankach, a ludno
stopniowo zaprzedawana jest w niewol
zaduenia i opodatkowania.
Zatem brzemi oprocentowania Dugu
Narodowego roso z matematyczn
nieuchronnoci. Kady rzd, kady samorzd,
kada organizacja uytecznoci publicznej
znajduje si w okowach zaduenia i aby sprosta
wci wzrastajcym zobowizaniom z racji
oprocentowania, zmuszone s - w akcie rozpaczy -
siga po jedno lub po wszystkie trzy z
nastpujcych rozwiza:

1) musz nieustannie zwiksza koszt wszystkich
usug publicznych
2) musz zwiksza istniejce podatki lub
wprowadza nowe
3) musz dodatkowo poycza pienidze,
zwikszajc zaduenie.
Jak wiemy, wszystko to faktycznie czyni naszym
kosztem, a spirala cen, dugw i opodatkowania
wci ronie.

Woda jako poyczka
Czy nie wydaje si niedorzeczne, aby instytucje
prywatne - tak prywatne jak rzenictwo czy sie
sklepw firmowych - miay wyczne prawo
tworzenia i emitowania pienidzy w postaci
dugu, prowadzcego nieuchronnie do
zniewolenia podatkowego?
Wyobramy sobie, e Rzd Wodocigw
dostarczaby ca potrzebn ludziom wod jako
oprocentowan poyczk, i e dla sprostania
naszym zobowizaniom odsetkowym za zuyt
wod musielibymy zwraca si do Zarzdu
Wodocigw po dalsze poyczki wody, aby mc
zapaci im za ju za zuyt wod.
C za fantastyczna sytuacja!
A przecie banki czyni z pienidzmi dokadnie
tak samo. Monopolizuj ich tworzenie emitujc
pienidz tylko jako dug, zmuszaj nas do
zwracania si do tego samego rda skaonego
rda - jedynego rda - po poyczk pienidzy
na spat oprocentowania wczeniejszego dugu!

Spoeczna szkodliwo systemu
Najtragiczniejsz ironi wspczesnej cywilizacji
jest to, e cho czowiek rozwiza odwieczny
problem skrajnej ndzy i niedostatku, cho jego
geniusz wynalazczy da wiatu epok obfitoci,
indywidualnie zapltywalimy si coraz to
bardziej w cikie okowy zaduenia. Postp
zosta okupiony wizami opodatkowania - i to
cakiem niepotrzebnie.
Zamiast zwikszy zakres swojej wolnoci,
czowiek zosta zniewolony. Zamiast lepszego
zdrowia, dziki krtszemu czasowi pracy,
urzdzeniom oszczdzajcym wysiek i subom
spoecznym, wiele chorb rozprzestrzenio si
bardziej ni przedtem, a szczeglnie choroby
nerwowe.

Ci, ktrym udao si odoy jakie oszczdnoci,
widz jak ich warto topnieje wskutek ukrytego
podatku - inflacji. Wielu z tych, ktrzy myleli, e
id na bezpieczn emerytur stwierdza e
inflacyjny rabu zmusza ich do poszukiwania
jakiego zatrudnienia. Podstawow przyczyn
inflacji jest zaduenie i opodatkowanie.
Alarmujce narastanie zaburze umysowych -
rwnie zauwaalne w Ameryce, W.Brytanii,
Kanadzie, czy Nowej Zelandii - to plon ostatnich
trzydziestu, czterdziestu lat.
Wojna i depresja gospodarcza na pewno odegray
sw rol jako czynniki doprowadzajce miliony
ludzi do stanu nerwowego wykolejenia, na skraj
psychicznej choroby. Lecz ustawiczny lk, od
najmodszych lat, w cigu ktrych ksztatuje si
osobowo i obecny przez cae ycie, to lk z
powodu braku poczucia bezpieczestwa.
Niezalenie od tego, jak ciko dana osoba
pracuje, w jakim stopniu odmawia sobie
korzystania ze zwykych yciowych przyjemnoci,
znaczna wikszo nigdy nie moe liczy na
posiadanie wasnego domu, na wyjazd
zagraniczny czy zabezpieczenie na staro z
wasnych rodkw.
Gdy w naszym yciu wyduaj si smugi cienia,
przed przecitnym mczyzn czy kobiet zjawia
si przygnbiajca perspektywa spdzenia
ostatnich lat ycia w domu starcw, pod kuratel
samowolnej medycyny opiekuczego pastwa.
20
Takiego aosnego zabezpieczenia moe
oczekiwa wikszo ludzi - oto ponura oferta
pastwa opiekuczego.

To nkajce poczucie niepewnoci, od kolebki do
grobu, wiedzie za sob wiele spoecznych plag.
Jedn z nich jest przestpczo. Inn - alarmujcy
wzrost liczby przypadkw chorb psychicznych.
Dalsz - wzrost zachorowalnoci na choroby z
niedoboru.
Lecz jeszcze gorsze s aosne usiowania mas
ludzkich, aby uciec przed yciem, od jego
niebezpieczestw i zobowiza. Alkoholizm,
wycigi, film, radio, seriale telewizyjne i tanie
namiastki, stosunkowo nieszkodliwe - gdy
korzysta si z nich z umiarem, przy jego braku -
prowadz do tragedii.

Wtpliwe dary opiekuczego pastwa
Politycy i nasi wadcy - biurokraci, powiedz nam,
oczywicie, e uczyniono wszystko, aby nasze
zaduenie i opodatkowanie uczyni moliwe
najznonieszym.

Czy pastwo dobrobytu nie daje nam lichych
emerytur, gdy jestemy za starzy do roboczego
kieratu?
Czy nie przyznaje si nam wdowich rent,
emerytur wojennych, dodatkw na dzieci,
zasikw dla bezrobotnych i darmowych
lekw?
Czy nie opiera si na socjalistycznej zasadzie,
e nikt nie moe chodzi boso? Kademu po
jednym bucie!
I jakby nie do byo tego wszystkiego, abymy
polubili nasze zniewolenie przez siy, ktre
przywaszczyy sobie spoeczny kredyt,
ofiarowano nam jeszcze rami usan ciek
ratalnych zakupw.
Wolno nam kupi na raty prawie wszystko -
drogie, oszczdzajce prac cacuszka, meble,
ubranie, nawet wakacje. Ale tak, nawet swj
pogrzeb moemy tak atwo opaci na raty (z
17-25 procentowym dodatkiem)
Lecz za adn cen nie kupimy w naszej
swobodzie bezpieczestwa ani szczcia, ani
pokoju. Jestemy winiami prywatnego
monopolu spoecznego kredytu.

Zniewolenie podatkowe jako przyczyna
przestpczoci nieletnich.
Moe nigdy nie przyszo wam do gowy, e
zniewolenie podatkowe jest gwn przyczyn
wzgldnie nowej plagi spoecznej - przestpczoci
dzieci.

Przypatrzmy si faktom. W rodzinach o
dochodach niszych i rednich, zarobkowa praca
matki, gdy tylko dziecko zaczyna chodzi do
szkoy, jest raczej regu ni wyjtkiem.
Mona niele zarobi, czsto bez wielkich
umiejtnoci zawodowych czy praktyki. Taka
perspektywa pociga wiele kobiet.
Faktycznie jest to jedyny sposb na to, aby
rodziny z dochodem niszym i rednim mogy
zapaci podatki porednie i bezporednie, ktre
wynosz rednio 21 tysicy dolarw na
czteroosobow rodzin i mie jeszcze samochd i
takie udogodnienia jak lodwka, zmywarka itp.

A co z dziemi?
Dzieci wracaj do domu ze szkoy przed godzin
16-t. Matki nie ma. Nikt ich nie wita. Ukadaj
wic sobie ycie po swojemu. Bawi si na ulicy,
moe w wtpliwym towarzystwie, bez specjalnego
nadzoru.
Midzy 17:30 a 18:00 matka wraca z pracy.
Zabiera si biegiem do przygotowywania kolacji i
do zalegych od rana prac domowych. Nie ma
nastroju ani czasu zajmowa si sprawami dzieci.
Jak atwo dzieci mog odnie wraenie, e s w
domu intruzami. To skania je do urzdzania sobie
ycia, ile si da, poza domem.
Tak dokonuje si zasiew pod dziecic
przestpczo.
Nie sugerujemy, e rodzice s tu bez winy;
obecnie jest jednak przemczenie i presja
ekonomiczna skaniajca zbyt wiele matek do
podjcia pracy zarobkowej dla wsparcia
domowego budetu.
Widzimy wic, jak rabunkowe opodatkowanie
uderza w sam podstaw cywilizowanego
spoeczestwa - w rodzin.

Automatyzacja sparaliuje niedobitki
podatnikw
Rozpatrywalimy rabunkowe opodatkowanie i
plagi spoeczne, ktrymi owocuje. Ale to jeszcze
nic wobec tego, co nas czeka.
21
Na horyzoncie gromadz si ciemne chmury:
automatyzacja.
Aby nie byo nieporozumie: automatyzacja jest
nieunikniona. Przypieszy ona tempo zmian
przenoszcych brzemi monotonnych czynnoci
czowieka na elektroniczne maszyny
bezobsugowe. Automatyzacja bdzie
zwiczeniem Wieku Obfitoci, pomnaajcym
obfito przy coraz to mniejszym udziale
ludzkiego wysiku.

Nie rbmy sobie jednake zudze.
Oszczdzajce wysiek wynalazki z przeszoci
oznaczay cigle skracanie dnia pracy,
natomiast automatyzacja bdzie oznaczaa
regularne zwolnienia z pracy mczyzn i
kobiet.
Tymczasem - w cigu najbliszych piciu,
dziesiciu lat - obcienie podatkowe jeszcze
znacznie si zwikszy, a liczba podatnikw,
ktrzy bd musieli ponie to cikie brzemi,
bdzie male.
Ju obecnie liczba podatnikw dosza do
punktu rwnowagi krytycznej; automatyzacja
spowoduje jej spadek do stanu kompletnego
zaamania.
Jeli ludzie, ktrych automatyzacja pozbawia
pracy, maj utrzyma si przy yciu - a ycie w
Wieku Obfitoci daje im takie prawo -
niezalenie od tego, czy maj prac zarobkow
czy nie, to tym bardziej koniecznym staje si,
by rzd Australii potwierdzi i egzekwowa swe
suwerenne prawo tworzenia pienidza na
wasne potrzeby, zamiast go poycza.
Rzd winien si sta panem we wasnym domu,
jeli wszystkie te horrendalne problemy, tak
karykaturalne i przeraajce, maj znale
rozwizanie zgodne ze zdrowym rozsdkiem.
Sprawa z tworzeniem pienidzy i
powstawaniem zaduenia w krajach
zamorskich ma si podobnie jak w Australii.
Narody pograj si w kryzysie, ton w dugach i
lichwie.
Kanada
Dug publiczny Kanady jest zatrwaajcy.
Niech liczby mwi same za siebie:
Federalny dug publiczny (dane z 31 marca 1982)
w $
1940 - 3695,7 milionw - oproc. 125,6 milionw
1950 - 15 188,1 milionw - oproc. 395,8 milionw
1960 - 15 574,1 milionw - oproc. 551,6 milionw
1970 - 22 637,2 milionw - oproc. 1 379,5
milionw
1979 - 69 146,0 milionw - oproc. 8 141,0
milionw
1982 - 130 000,0 milionw - oproc. 16 700,0
milionw
(wg. przyblionego szacunku)
Dug prowizyjny
1977 - 35 668,5 milionw
1978 - 40 505,8 milionw - oproc. 3 000, 0
milionw
Dug samorzdw lokalnych
1977 - 20 095,6 milionw oproc. 1 500,0
milionw
(Uwaga: liczby dotyczce dugw prowizyjnych i
samorzdw lokalnych, wedug Canadian Year
Book za lata 1980-81 s najaktualniejszymi
osigalnymi danymi)
W ostatnim budecie Kanady tak znacznie
podniesiono ju samo opodatkowanie federalne,
e podatki porednie i bezporednie na gow
ludnoci przekraczaj 3000 $ tj. ponad 12 000 $ na
redni - tj. 4-osobow rodzin. Do tego dochodzi
2000$ na gow, podatkw prowizyjnych i
komunalnych. Zliczenie wszystkich podatkw,
komunalnych, prowizyjnych i federalnych, daje
czn sum opodatkowania okoo 20 000$, na
przecitn kanadyjsk 4-osobow rodzin.
Z tej ogromnej sumy, okoo 25% idzie na
spacenie oprocentowania dugu rzdowego! Jest
to najwysze oprocentowanie wrd wszystkich
krajw wiata Zachodniego, z wyjtkiem
Pnocnej Irlandii, gdzie na spacenie
oprocentowania idzie 66% wpyww z podatkw.

Stany Zjednoczone
Najwiksza gospodarka wiata - Stany
Zjednoczone Ameryki Pnocnej - tkwi take w
jarzmie zaduenia. Deficyt budetowy w samym
tylko 1982 roku osign 100 miliardw dolarw.
Do tego dochodzi, poszukiwana przez
Administracj suma 115 miliardw
oprocentowania Dugu Narodowego, ktry
osign BILION dolarw; (magazyn Time), w
niezbyt udanym wysiku zilustrowania wielkoci
bilionowego dugu, poda, e gdyby uoy bilion
dolarowych banknotw, jeden tu przy drugim,
pokryby odlego sigajc 1,2 miliony mil poza
Soce.
22

Wpyw tego dugu na gospodark jest kolosalny.
Dwa i p miliona farmerw w USA ma
przecitny dug 85 000 dolarw na farm;
czne zaduenie rolnictwa przekracza obecnie
200 miliardw dolarw!
Lecz dotknici s nie tylko farmerzy. Nowojorski
magazyn finansowy Forbes (z 29 marca 1982)
poda:

Patnoci za oprocentowanie obciaj
gospodark sum 900 miliardw dolarw
rocznie - tj. okoo 4000 dolarw rocznie
przypada na kadego mczyzn, kobiet i
dziecko. A zwacie, e to tylko oprocentowanie,
a nie dug. Wzrost wynis 200% od roku
1976...
Ogromne brzemi obsugi dugu zbiera rosnce
niwo bankructw, zaama systemu
osczdnociowo - poyczkowego, niewypacania
dywidend i stay spadek kursw giedowych. W
1950 roku, przecitna korporacja miaa 43 dolary
czystego zysku na kadego dolara patnoci
oprocentowania; obecnie ma mniej ni 4 dolary...

Wielka Brytania
W 1982 roku w Izbie Gmin ujawniono, e wydatki
na spat oprocentowania Dugu Narodowego
wynosz wicej ni na obron, szkolnictwo czy na
opiek zdrowotn. Oprocentowanie Dugu
Narodowego wzroso z 705 milionw funtw (1
410 miliona $) w 1955 roku do 8 661 milionw
funtw (17 322$) w 1980 roku. Zatem spaty
oprocentowania Dugu Narodowego kosztuj
rocznie kadego mczyzn, kobiet i dziecko w
W. Brytanii ponad 340 dolarw na gow - ponad
1300$ rocznie na przecitn 4-osobow rodzin.
Sytuacja gospodarcza W .Brytanii jest chaotyczna,
wiele gazi przemysu podupada. British Steel,
upastwowiony po wojnie, podtrzymywany jest
wielkimi zastrzykami dotacji z kieszeni
podatnikw. British Leyland - stanowicy prawie
wszystko, co pozostao z przemysu
samochodowego - dwukrotnie bankrutowa.
Przemys tekstylny w Bradford ulega likwidacji.
Przemys okrtowy i samolotowy s cieniami
przeszoci.
Gwnym problemem W.Brytanii jest dug
publiczny i zaduenie prywatne. Wci pozostaje
nie spacone 250 miliardw dolarw dugu
narodowego z okresu I wojny wiatowej. W.
Brytania spacia ju ten dug dwukrotnie, mimo to
skumulowane odsetki wci jeszcze tworz sum
przekraczajc oryginalny dug. Koniec spat
przewiduje si na 2004!
Niezalenie od 3-milionowego bezrobocia, 28%
siy roboczej przeszo w cigu 5 lat z przemysu
prywatnego do rzdowego.
Zarwno Pnocna jak i Poudniowa Irlandia maj
wielkie obcienia patnicze. 66 procent
irlandzkiego budetu idzie na spacenie odsetek od
dugu.

Komisarz podatkowy z USA na czele rewolty
Przykadem bezdennej gupoty obecnego systemu
monetarnego, przynajmniej odnonie
opodatkowania, jest nastpujca korespondencja z
Nowego Yorku, opublikowana w sydnejskim Sun-
Herald:
Ze wzgldu na przypadajcy w tym tygodniu
termin patnoci podatku dochodowego, tysice
ludzi udao si do lombardw, bankw i
instytucji finansowych, aby zdoby potrzebne
pienidze. USA przeywa najwikszy od lat
boom gospodarczy, lecz - paradoksalnie -
Amerykanie twierdz, e nigdy nie czuli si tak
zadueni.
Wycignli ode mnie wszystko powiedzia
Ralph Nowin, waciciel lombardu z Dallas
(Texas). Ludzie zarzucili mnie obrczkami
lubnymi, zegarkami, aby uzbiera pienidze
na opacenie podatkw.

J.R. Chaplin, szef dziau poyczkowego korporacji
finansowej z Chicago, poinformowa w wyranym
nasileniu zacigania poyczek, na zapacenie
podatkw dochodowych.
Urzdnik banku z Detroit oszacowa, e wzrost
poyczek na opacenie podatkw wynis 3% w
stosunku do ubiegego roku.
Niezalenie od poyczek indywidualnych, suma
poyczek na opacenie podatkw przez
przedsibiorstwa, w gwnych bankach
nowojorskiej City, skoczya w cigu ubiegych
dwch tygodni do ogromnej wartoci 763
milionw dolarw tj. o 8% wicej ni w ubiegym
roku.

23
Wielu podatnikw, majcych kopoty z
zapaceniem podatkw, znalazo proste wyjcie.
Po prostu nie pac,
Pomimo wzrostu sum zebranych przez suby
podatkowe, suma przestpstw podatkowych
zwikszya si w ostatnim roku o blisko 32
miliony dolarw. Wielu Amerykanw
krytykuje niespjno prawodawstwa
podatkowego USA.
Magazyn Life pisze, e urzd skarbowy
Zarzuca sie o coraz mniejszych z roku na rok
oczkach, w miar jak pitrz si przepisy,
orzeczenia sdowe i grzywny

Oprcz milionw zwykych obywateli w Ameryce
istnieje okoo 300 organizacji wzywajcych do
uchylenia prawodawstwa podatkowego.
W tym tygodniu T. Coleman Andrews, byy
Komisarz Dochodw Wewntrznych USA (tj.
komisarz podatkowy USA) nieoczekiwanie popar
ich, owiadczajc:
Federalny podatek dochodowy naley znie.
Ameryka znajduje si obecnie w miertelnym
ucisku opodatkowania. Podatki s, w caym
swym zakresie, nadmiernie wyrubowane.
Andrews potpia obecn struktur podatku
dochodowego jako brutalny grabeczy
bandytyzm, ktrego miary dopenia jego
niezwyke skomplikowanie oraz jako
niedopuszczalne zagroenie nieskrpowanej
swobody inicjatywy, ktra stworzya wielko
Ameryki.
W pocztku czerwca 1978 roku nagwki gazet
przyniosy wiadomo o masowym buncie
podatkowym, kiedy to waciciele nieruchomoci
w Kalifornii skorzystali ze swego konstytucyjnego
prawa, aby wymusi referendum odnonie
redukcji podatkw. Przez cae USA przebiegy
fale wstrzsw, gdy 2/3 podatnikw gosowao za
wielkimi obnikami podatkw.
Oto przykad dla umczonych podatkami
Australiczykw.
Afera weksli skarbowych
Co przecitny obywatel wie o wekslach
skarbowych? Absurdalnie niewiele.
Weksle skarbowe s zobowizaniami patniczymi,
przekazywanymi przez Skarb Zwizku do Banku
Rezerw.

Innymi sowy, weksle te s kwitami zastawnymi,
poprzez ktre dobra narodowe Australii s
systematycznie oddawane pod zastaw bankom.
A oto jak si to dzieje:
Banki maj wygodn umow robocz, zgodnie z
ktr nabywaj Weksle Skarbowe od Banku
Rezerw. Weksle te maj nominay 2 000, 10 000,
100 000, i 1 000 000 $.
Banki prywatne otrzymuj je od Banku Rezerw
poprzez procedur znan w wyszych koach
bankowych jako redyskonto.
Banki komercyjne nabywaj weksle w zamian za
czek, wystawiony na ich konta w Banku Rezerw,
w ktrym banki zwyky przechowywa due salda
depozytowe.

Powiedzmy, e bank postanawia naby weksle na
sum 1 000 000 $.
Wystawia czek na swoje konto w Banku Rezerw.
Tym samym konto nabywcy w tym banku zostaje
obcione sum 1 000 000 $ i kredytowane
oprocentowanym zabezpieczeniem, tj. sum 1 000
000 $ plus dyskonto.
Bank nabywa wic nie tylko oprocentowan
inwestycj, lecz take zabezpieczenie, KTRE
W KADEJ CHWILI MOE ZAMIENI NA
GOTWK w Banku Rezerw.
Ot, jak widzielimy, 2 000 $ gotwki jest
zazwyczaj podstaw do udzielenia poyczki i
zezwole przekroczenia konta na sum 20 000$.
Przeledmy wic dalej ten proces i zobaczymy, w
jaki sposb afera z wekslami odbija si na
ludnoci Australii.
Co trzy, cztery miesice rozpisuje si Poyczk
Zwizkow.

Suma australijskich obligacji oszczdnociowych
wyniosa w 1983 roku 843 599 milionw dolarw.
Poyczkom tym towarzyszy zazwyczaj wiele
szumu w caej Wsplnocie; wzywa si ludno do
podpisywania poyczek, poniewa maj by
przeznaczone na roboty publiczne - na budow
drg, szk, na urzdzenia nawadniajce, koleje
pastwowe, budownictwo, itd.
Caa ta reklama jest grubym naciganiem,
poniewa gwnym celem poyczek nie jest wcale
finansowanie robt publicznych.
Gwnym zadaniem poyczek emitowanych przez
Zwizek jest wykupienie duej iloci zalegych
Weksli Skarbu.
24

Oznacza to, e gwnym zadaniem poyczek
Federalnych jest wykupienie tych weksli z
bankw, ktre je przechowuj, i zmniejszenie
przez to sumy krtkoterminowego dugu
narodowego.

Niech nam si bdnie nie wydaje, e ten proces
wykupywania zalegych Weksli Skarbu redukuje
w jakikolwiek sposb Dug Narodowy. Nazywa
si to konsolidowaniem Dugu Narodowego.
Mwic po prostu, gdy rozpisuje si Poyczk
Narodow, pienidze uzyskane z publicznej
subskrypcji - od osb indywidualnych i od firm -
zuywa si gwnie na wykupienie Weksli Skarbu
za powiedzmy 100 milionw dolarw.
W procesie wykupywania ludno i firmy
uzyskuj obligacje, natomiast banki otrzymuj
ekwiwalent w postaci zwikszonej pynnoci
aktyww, umoliwiajcej im dalsze udzielania
poyczek.
Lecz z punktu widzenia ludnoci, jeszcze bardziej
niepokojce jest to, e w ten sposb wzrasta Dug
Narodowy. Ronie bezlitonie, co par miesicy,
a do obecnej astronomicznej wielkoci, a wraz z
nim wzrasta oczywicie opodatkowanie.
Stranicy naszej narodowej polityki finansowej
zdaj si nie mie adnego planu, ktry stwarzaby
choby cie nadziei na wydostanie si z tego
niegodziwego (barbarzyskiego) systemu.
Nikomu zdaje si nie przyszo do gowy, e Dug
Narodowy powinien zosta wykupiony - chocia
istnieje publiczne owiadczenie jednego z
Generalnych Audytorw mwice, e zdarzy si
rok, kiedy faktycznie dooono dwa czy trzy
miliony na wykup dugu.
Doda on z klasyczn naiwnoci, e pienidze
uyte na ten cel zostay poyczone!
Mona by wic spyta, jak finansuje si roboty
publiczne, skoro subskrypcja poyczki
federalnej przeznaczona jest gwnie na
wykupienie krtkoterminowego dugu?
Finansuje si je gwnie za pomoc kredytw
udzielanych przez Bank Rezerw w zamian za
obligacje skarbu.
Caa emisja obligacji federalnych na sum,
powiedzmy 150 milionw dolarw, moe by
uyta do wykupienia 100 milionw dolarw
zalegych Weksli Skarbu. Reszt mona zuy na
roboty publiczne.
Nie znaczy to, e program prac publicznych nie
bdzie realizowany, lecz, e bdzie on
finansowany gwnie z obligacji skarbowych. Z
punktu widzenia banku s to najznakomitsze
papiery wartociowe, gwarantowane przez wadz
ustanawiania przez rzd federalny podatkw dla
ich wykupywania od czasu do czasu, dziki czemu
t wysoce opacaln praktyk udzielania narodowi
krtkoterminowych poyczek mona powtarza
wci od nowa.
Dlaczego Bank Rezerw pozwala na ich
nabywanie bankom (i to waciwie bez adnych
kosztw!) jest jedn z niewiarygodnych rzeczy,
nie do wytumaczenia i nie do pojcia na
zwyky zdrowy rozsdek.

Jeszcze bardziej niewytumaczalne jest, dlaczego
Bank Rezerw, bdcy instytucj narodow, miaby
traktowa swj - tworzony bez kosztw - kredyt
dla Skarbu, jako oprocentowany dug, od ktrego
ludno paci po wsze czasy odsetki za
porednictwem opodatkowania. Jest to klasyczny
przykad stawiania wozu przed komi czy nosa
dla tabakiery.

MONETARYZACJA NARODOWEGO
KREDYTU TO WSZYSTKO, CO BANK
REZERW CZYNI W ZAMIAN ZA
OBLIGACJE SKARBU.
Bank nie stworzy narodowych aktyww,
stanowicych gwarancj poyczki. S one lub
bd wytworem ludnoci Australii.
Czynnoci banku nie wymagay wysiku, kosztw
i bez wtpienia mg je wykona - i zapewne
wykona - modszy ksigowy.
Dlaczego, na Mio Bosk, dopuszczono, aby ta
prosta transakcja staa si podstaw naszego
Narodowego Dugu, a bezlitosne opodatkowanie
dla spacenia procentw przekraczao wszelkie
zasady logiki?

Zdumiewajce przykady siy kredytu.

Dr L. C. Jauncey odnotowa w Australias
Government Bank skromne pocztki Banku
Zwizku Australijskiego:
15 lipca 1912r. bank otworzy swe podwoje,
nie posiadajc adnego wasnego kredytu
oprcz aktyww wynoszcych jedynie 10 000
25
funtw, w formie poyczki od Rzdu
Zwizkowego.
7 lipca 1921r. na pana Denisona Millera,
prezesa Banku czekaa delegacja bezrobotnych.
Pan Scott (czonek delegacji): W swym
wystpieniu w Londynie, panie Denison,
stwierdzi pan, e aby sprosta wymogom
wojennym, musia pan podj pewne kroki, o
ktrych przed wojn nie mona by nawet
marzy. Zaopatrzy pan Australi w 350
milionw funtw na cele wojenne. Gdyby
wojna trwaa nadal, mgby pan dostarczy
dalsze 350 milionw funtw. Czy jest pan gotw
zaopatrzy obecnie Australi w 350 milionw
funtw na cele produkcyjne?
Pan Denison Miller: Tak, zrobi, co tylko
bd mg

Australijska prasa z 7 lipca donosia, e pan
Denison Miller powiedzia:
Zapleczem tego banku s wszystkie zasoby
Australii i sia Banku Zwizkowego polega na
sile tego kontynentu... Kady rozumny zamys
ludu Australii, jeli uzyska lojalne wsparcie,
moe zosta zrealizowany.
Innymi sowy, to co jest moliwe fizycznie,
mona zrealizowa pod wzgldem finansowym.
W oparciu o kredyt, tj. zaufanie Australii, Bank
Zwizkowy, ktry zacz z kapitaem 20 tysicy
dolarw, potrafi stworzy - w cigu dalszych
omiu lat - kredyt o wysokoci 700 tysicy
dolarw!
Nawiasem mwic, Bank Zwizkowy stanowi
zdumiewajcy przykad uprzywilejowania banku
w nabywaniu aktyww.
Jak powiedzielimy, Bank ten zacz dziaalno
w 1912 roku z aktywami (a raczej pasywami) w
postaci poyczki 20 000$.
W 1984 roku jego aktywa wzrosy do 30 496
milionw dolarw - tzn. przekraczay cay majtek
najwikszych firm w Australii!
Co roku jego posiadoci rosn.
Gdy doda t zdumiewajc sum do aktyww
prywatnych bankw komercyjnych, mona sobie
wyrobi pojcie, w jakim stopniu banki
przywaszczay sobie realny kredyt - to znaczy
rzeczywiste bogactwo - stworzone przez ludno
Australii. Banki nabyy do 1984 roku kredyt w
wysokoci 62 626 milionw dolarw i zaprzgy
ludno w jarzmo zaduenia.
W procesie monetaryzacji rzeczywistych bogactw
Australii (tj. poprzez stworzenie ich monetarnego
rwnowanika), banki wyemitoway pienidz w
postaci dugu i w ten sposb nabyy posiadoci
rwne okoo jednej trzeciej czci majtku caej
Australii.

Niewiarygodna historia Banku Rolnego.
Innym pouczajcym przykadem potgi kredytu
jest olniewajcy rozwj Banku Rolnego Nowej
Poudniowej Walii.
Do roku 1948 Bank Rolny by bankiem
oszczdnociowym. W 1947 roku posiada 56 filii
z majtkiem ocenianym na 1 327 430 dolarw,
dysponujcych aktywami na czn sum 74
milionw dolarw.
Nastpnie, w roku 1948, nastpia dramatyczna
zmiana. Federalny rzd laburzystowski, ktrego
premierem by Chifley, wnis projekt ustawy o
nacjonalizacji bankw komercyjnych Australii.
To zaalarmowao Rzd Stanowy Nowej
Poudniowej Walii - rzd laburzystowski - i w
czasie gdy parlament rozpatrywa projekt pana
Chifleya, laburzystowski rzd Nowej
Poudniowej Walii, w cigu jednodniowej sesji
Parlamentu, przeprowadzi bardzo krtki projekt
ustawy poprzez wszystkie wymagane etapy.
Ustawa zmieniaa statut Banku Rolnego, jako
banku oszczdnociowego, w bank emisyjny, to
znaczy, w bank majcy mono TWORZENIA
KREDYTU.

W cigu paru lat od czasu, gdy bank Rolny sta si
bankiem emisyjnym, jego aktywa wzrosy w
sposb zdumiewajcy.
Nabyto cenne narone place budowlane w Sydney
i we wszystkich gwnych miastach kraju.
W roku 1956 bank posiada 110 filii, a jego
aktywa wzrosy gwatownie do sumy 138
milionw dolarw, za wykazywane rezerwy - do
ponad 20 milionw dolarw.
aden rodzaj dziaalnoci gospodarczej czy
przemysowej nie moe si rwna z bankami,
gdy chodzi o nabywanie majtku.
Na przykad, majtek Colonial Sugar Refining
Company nie przekracza w 1956 roku 120
milionw dolarw. Towarzystwo to jest
korporacj obejmujc ca Australi - jest to
najwiksza firma produkujca cukier na
poudniowej pkuli; posiadajca liczne podlege
26
firmy, wytwarzajce materiay budowlane,
chemikalia i leki.

Inne przykady to wielka Broken Hill Proprietary -
fundament australijskiego przemysu hutniczego
elaza i stali. Ma ona swe filie w caej Australii.
Jej posiadoci byy w tym czasie warte 110
milionw dolarw. Posiadoci General Motors -
Holden wynosiy w grudniu 1955 roku 94 miliony
dolarw.
Czy nie wydaje si zupenie fantastyczne, e bank,
ktry zatrudnia 100 urzdnikw, dysponujcy
urzdzeniami technicznymi na poziomie maszyny
do pisania i kalkulatora, ktrego najbardziej
imponujcymi budynkami s biurowce, nieznany
opinii publicznej poza wasnym krajem, potrafi
zwikszy swoje posiadoci w stopniu znacznie
przekraczajcym nasze najwiksze organizacje
przemysowe i dokonuje tego w cigu tak niewielu
lat?

Czy nie wydaje si czym niedorzecznym, e
instytucja, ktra nie produkuje niczego poza
cyframi w rejestrach ksigowych, moe wej w
posiadanie majtku wikszego ni nasze
najwiksze przedsibiorstwa przemysowe,
zatrudniajce tysice ludzi we wszystkich
Stanach, od ktrych fizycznej produktywnoci
zaley caa gospodarka Australii?
Jest to niezwykle pouczajcy przykad POTGI
KREDYTU - najwikszej potgi na wiecie.
Gdy jaki nard raz to zrozumie i zdecyduje si z
niej skorzysta, nie pozwalajc na zakadanie
sobie kajdanw dugu i opodatkowania, gdy
zdobdzie si na rozum polityczny, aby uywa
tego ogromnego potencjau miao i mdrze, jako
siy konstruktywnej i wyzwalajcej, nard taki
wysunie si na czoo, rozwie sprawnie i
zadowalajco swoje wielkie problemy; dotkliwe
brzemiona zaduenia i opodatkowania zostan
stopniowo zdjte z ludzkich barkw, pozwalajc
im nareszcie wyprostowa zgity kark i wznie
gow ku Niebiosom w dzikczynnym gecie.
Krlewskie Komisje Finansowe
Czy nie byo gosw publicznego protestu przeciw
systemowi finansowemu, ktry zostawia za sob
tyle ludzkiego cierpienia?
Oczywicie, e byy. Protest koczy si
zazwyczaj powoaniem Krlewskiej Komisji do
jego zbadania. Takie Komisje Krlewskie dziaay
w Wielkiej Brytanii, Kanadzie, Australii i Nowej
Zelandii.
Czonkami ich byli przewanie ludzie w wieku
50-60 lat. Ludzie, ktrzy zrobili korzystne kariery
w przemyle, prawnicze, jako biegli w
rachunkowoci, w handlu.
Ich pogldy na wspczesne im zwyczaje
finansowe byy od dawna ugruntowane. Wszyscy
ci ludzie osignli osobiste powodzenie w
systemie, ktry mieli podda badaniu.

Krtko mwic, wszystkie te Krlewskie Komisje
skaday si z ludzi, ktrych postawy umysowe i
pojmowanie systemu finansowego i monetarnego
zostay uwarunkowane yciowym obeznaniem z
tradycyjn praktyk. Inne podejcie byo nie do
pomylenia. Byli zaprzysigymi zwolennikami
status quo. Zwyczaj, tradycja, hipnotyczny czas
ortodoksji, codzienna yciowa praktyka; jest
rzecz trudn - jeli nie wrcz niemoliw - aby
taka grupa ludzi potrafia mylowo przekroczy te
potne zahamowania i ograniczenia.
Mwic, e ich raporty w wikszoci wybielay
dominujcy system finansowy i monetarny, nie
chcemy poddawa w wtpliwo uczciwoci
czonkw tych komisji.

Zgaszali oczywicie pewne zastrzeenia, jakie
zalecenia; jednak przewanie rozgrzeszali stary
system; za wszelkie przedstawiane im nowe
nieortodoksyjne systemy czy innowacje, byy bez
ceregieli odrzucane.
Nikogo nie zaskakiwao wic, gdy sprawozdania
tych Krlewskich Komisji byy w znacznej mierze
podobne do siebie.
Rozczarowania doznawaa tylko niewielka cz
opinii publicznej.

Jednake owe Komisje Krlewskie poruszyy par
bardzo interesujcych i istotnych spraw. Oto na
przykad, co stwierdzia, w 1920 roku Brytyjska
Komisja Krlewska (pod przewodnictwem lorda
MacMillana) odnonie tworzenia kredytu.
Cytujemy wedug rozdziau 4 str. 34:
Mona uwaa, e depozyty bankowe s
tworzone przez ludno, poprzez wkady
gotwkowe z oszczdnoci lub z sum czasowo
nie angaowanych w wydatki. Jednake
zasadnicza cz depozytw powstaje w wyniku
wasnej dziaalnoci bankw; mianowicie bank
27
tworzy w swych rejestrach kredyt rwnowany
depozytowi: udzielajc poyczek, zezwalajc na
pobieranie wypat przekraczajcych konto lub
kupujc obligacje...

Bank moe udziela poyczek, nabywa
inwestycje dopty, dopki utworzony kredyt
czy sumy zakupw inwestycyjnych nie
przekrocz dziewiciokrotnej wartoci
oryginalnych wkadw gotwkowych
Australijska Krlewska Komisja Monetarna

Australijska Krlewska Komisja do Spraw
Systemu Monetarnego i Bankowego ogosia
swoje sprawozdanie w 1937 roku.
Po okoo dwuletnich wyczerpujcych badaniach
komisja bya zmuszona uzna w swym
sprawozdaniu, e Bank Zwizkowy (obecnie Bank
Rezerw) posiada pen moliwo finansowania
potrzeb rzdowych.
W ustpie 504 sprawozdania Komisji,
zatytuowanym Tworzenie kredytu, czytamy:
Z uwagi na t zdolno Bank Zwizkowy moe
zwiksza zasb gotwki bankw
komercyjnych rnymi wyej wymienionymi
sposobami.

Dziki tej zdolnoci Bank Zwizkowy moe
rwnie zwiksza rezerwy gotwki bankw
komercyjnych, na przykad moe kupowa
obligacje i inne prawa wasnoci; moe na
rne sposoby udziela poyczek rzdom czy
komu innemu; moe nawet tworzy pienidze
udostpniane cakiem bezpatnie Rzdom czy
komu innemu...
Poniewa to ostatnie stwierdzenie wywoao wiele
kontrowersji, odnonie jego dokadnego
znaczenia, poproszono pana Justice Napiera,
Przewodniczcego Komisji, o jego interpelacj.
Odpowied otrzymana ode przez Sekretariat
Komisji (pan Harris) brzmiaa:
Stwierdzenie to oznacza, e Bank Zwizkowy
moe tworzy pienidze udostpniane Rzdom
czy osobom trzecim, na wybranych przez siebie
warunkach, nawet poyczajc je bez
oprocentowania; A NAWET NIE DAJC
ANI OPROCENTOWANIA ANI ZWROTU
ZASADNICZEGO DUGU.
Zatem Rzdowi Zwizkowemu dana bya
szczliwa alternatywa zaspokojenia wszystkich
swych potrzeb kredytowych bez uciekania si do
poyczek od bankw, pod zastaw obligacji skarbu,
bez dalszego zwikszania dugu narodowego,
oszczdzajc ludnoci zwikszenia obcie
podatkowych, LECZ NIE SKORZYSTA Z
TEGO.

Szczere wyznanie prezesa banku
Jednym z najbardziej jawnych dowodw na
praktyki bankowe s zeznania pana Grahama
Towersa Prezesa Central Bank od Canada,
zoone przed Kanadyjsk Komisj Rzdow
Bankowoci i Handlu.
W 1939 roku, sesje tej Komisji ograniczyy si do
dochodze dotyczcych Banku Kanady.
wiadkiem ze strony Banku, wzitym w krzyowy
ogie pyta, by jego Prezes, pan Graham F.
Towers.
Komisja odbya trzydzieci posiedze, a jej
sprawozdanie obejmuje 850 stron. Dlatego
konieczne s drastyczne skrty dla ukazania
istotnych punktw. Staralimy si uczyni to
rzetelnie, podajc za kadym razem stron
sprawozdania, tak aby mona byo odszuka
kontekst.

Zwamy, e podane niej stwierdzenia,
wypowiedziane czy zaakceptowane przez pana
Towersa, pochodz od Prezesa Centralnego Banku
Kanady, stanowicego wasno pastwa.
(Ponisze wyjtki pochodz z protokow
dochodze odnonie Banku Kanady, Komisji
Bankowoci i Handlu, z roku 1939, wydanego
przez Government Printing Bureau, Ottawa):
Pytanie: Lecz nie ma wtpliwoci co do tego e
banki mog tworzy rodki patnicze?
Towers: Tak jest. Do tego s powoane... Na
tym polega zadanie bankowoci, tak jak
zadaniem huty jest produkcja stali (str. 287)
Proces produkcyjny polega na dokonaniu,
atramentem lub na maszynie, zapisu na karcie
lub w ksidze. To wszystko (str. 76 i 238)
Ilekro i zawsze, gdy bank udziela poyczki
(lub nabywa obligacje), powstaje nowy kredyt
bankowy - nowe depozyty - nowiutki pienidz
(str. 113 i 238).
Mwic szczerze, wszystkie nowe pienidze
wychodz z banku w formie poyczek (str.
461).
28
Poniewa poyczki stanowi dug, wic w
obecnym systemie wszystkie pienidze stanowi
dug... (str. 459)
Pan Towers mwi dalej: Rzd moe uzyska
pienidze trzema drogami: poprzez
opodatkowanie, poyczajc oszczdnoci ludzi
lub mgby te zdoby je poprzez ekspansywn
polityk monetarn, to jest zacigajc dug, co
jest zwizane z tworzeniem dodatkowego
pienidza (str. 19)
Pytanie: Bankier moe naby obligacje rzdu
federalnego przyjmujc ode obligacje na,
powiedzmy, 1000 $ i dajc rzdowi w banku
depozyt 1000$?
Pan Towers: Tak.
Pytanie: ....rzd uzyskuje w ten sposb zapis
kredytowy w rejestrach bankiera, wykazujcy,
e bankier jest wierzycielem wobec rzdu na
sum 1000$?
Pan Towers: Tak.
Pytanie: I zgodnie z prawem, aby wystawi ten
depozyt, jest zobowizany posiada 5% tej
sumy w gotwce?
Pan Towers: Tak. (str. 76)
Pytanie : Dziewidziesit pi procent naszych
obrotw dokonuje si przy pomocy tzw.
wymiany depozytw bankowych - to znaczy
poprzez zwyke zapisy ksigowe, dokonywane
w bankach, na ktre ludzie wystawiaj czeki?
Pan Towers: Myl, e takie ujcie jest
waciwe (str. 223).
Pytanie: ...Konieczno rezerwy zota jest
obecnie w znacznej mierze natury
psychologicznej, o ile dotyczy waluty krajowej?
Pan Towers: O ile dotyczy waluty krajowej, tak.
Pytanie: Ale skoro emisja waluty i pienidza
stanowi najwysze uprawnienie rzdu, zatem to

NAJWYSZE UPRAWNIENIE ZOSTAO
PRZEKAZANE W 88 PROCENTACH Z
RZDU DO SYSTEMU BANKW
HANDLOWYCH?
Pan Towers: Tak (str. 286)
Tworzenie nowego pienidza

Pytanie: Gdy bank otrzymuje (od rzdu)
obligacj wart 1 000 000 $, powstaj nowe
pienidze lub ich rwnowaniki na sum
miliona dolarw?
Towers: Tak.
Pytanie: Czy naprawd powstaje milion
dolarw nowych pienidzy?
Towers: Tak jest. (str. 238)
Pytanie: Zatem obecnie Bank Kanady kupuje
nasze zoto faktycznie za emitowanie przez
siebie banknoty - ktre s niewymienialne na
zoto - w istocie uywajc do tego drukowanych
pienidzy ... do kupowania zota?
Towers: Taka jest oglnowiatowa praktyka...
(str. 283).
Pytanie: Gdy zezwalacie sieci bankw
handlowych na emitowanie depozytw
bankowych - polegajce na praktyce uywania
czekw - zezwalacie faktycznie bankom na
emitowanie rzeczywistego rwnowanika
pienidza, czy tak?
Towers: Depozyty bankowe s w tym znaczeniu
faktycznie pienidzmi.
Pytanie: ... w istocie nie s to rzeczywiste
pienidze, lecz kredyt, rachunki ksigowe,
uywane jako substytut pienidza?
Towers: Tak.
Pytanie: Zatem upowaniamy banki do
emitowania pienidza zastpczego?
Towers: Tak, sdz, e jest to bardzo dobre
okrelenie bankowoci (str. 285).
Pytanie: Czy moe mi pan powiedzie, dlaczego
rzd, majc wadz tworzenia pienidza,
oddaje to uprawnienie prywatnemu
monopolowi, a nastpnie to, co parlament moe
stworzy samemu, poycza za
oprocentowaniem, doprowadzajc do
narodowego bankructwa?
Towers: ... zdajemy sobie oczywicie spraw, e
opaty id na pokrycie czci kosztw
operacyjnych bankw, a w czci na zysk od
depozytw. Ot, jeli parlament chce zmieni
sposb dziaania systemu bankowego, jest to
niewtpliwie w jego mocy...(str.394)
Towers: Banki, oczywicie, nie mog poycza
pienidzy swych depozytorw (str. 455).
Pytanie: Przyzna pan, e banki tworz
pienidze.
Towers: Poprzez udzielanie poyczek i
inwestowanie, banki same dla siebie stwarzaj
aktywa. Stwarzaj aktywa w postaci
depozytw.
Pytanie: Zgodzi si pan z wyraonym tu
stwierdzeniem, e banki poyczajc, stwarzaj
rodki patnicze.
29
Towers: Tak.
Pytanie: Zatem zwikszenie o 500 milionw
bankowych depozytw (od 1934 do 1938r.) nie
miao adnych skutkw inflacyjnych?
Towers: Takie skutki nie wystpiy. Nie byo po
temu, w tym okresie, sprzyjajcych
okolicznoci (str. 643)
Pytanie: W przypadku wojny nie byoby
adnych trudnoci w zwikszeniu rodkw
finansowych na tyle, na ile byoby to konieczne
dla obrony narodowej?
Towers: Do granic moliwoci ludzkich i
materialnych.
Pytanie: Jeli ludzi i materiaw jest pod
dostatkiem, nie ma adnej trudnoci, przy
obecnym systemie bankowym, w stworzeniu
rodkw wymiany, koniecznych do
uruchomienia ludzi i rodkw materialnych dla
celw obrony kraju.
Towers: Tak jest.
Pytanie: Dlaczego wic, gdy mamy problem
niszczcy nas od wewntrz, nie moemy uy
tej samej techniki... w kadym razie zgodzi si
pan ze mn, e dopki inwestowanie funduszw
publicznych ogranicza si do polepszenia
gospodarki kraju, samo to przez si nie moe
spowodowa warunkw inflacyjnych?
Towers: Tak, zgadzam si z tym, lecz musz
doda, e dokonane w ten sposb inwestycje
musz by co najmniej tak produktywne jak
alternatywne moliwe sposoby zaangaowania
tych pienidzy (str. 649).
Pytanie: Czy zgodzi si pan, e cokolwiek jest
fizycznie moliwe i podane mona umoliwi
pod wzgldem finansowym?
Towers: Niewtpliwie (str. 771)
Czy bankowcy rozumiej istot mechanizmu
stwarzania kredytu?

Czy wszyscy bankowcy rozumiej mechanizm
stwarzania przez banki kredytu?

Nie. Dyskutowalimy t spraw z mnstwem
bankowcw i tylko bardzo rzadko ktry z nich
rozumie, w jaki sposb banki tworz i anuluj
kredyty i w jaki sposb nabywaj papiery
wartociowe.

Gdy si im przedstawi fakty dotyczce tych spraw
- a fakty te s niepodwaalne - przecitnemu
bankowcowi prawie mow odejmuje z
niedowierzania, a czsto z oburzenia.
To zrozumiae. Czowiekowi, ktry spdzi
najlepsz cz swego ycia w przekonaniu, e
banki jedynie poyczaj zoone w nich pienidze,
i e zysk bankiera pochodzi z rnicy midzy
odsetkami od udzielonych kredytw, a odsetkami
od wkadw na terminowych rachunkach
bankowych, z trudem przychodzi - jeli to w ogle
dopuszcza - rozsta si z ide tak mocno
utwierdzon w jego umyle.

Kto mgby powiedzie, e jest rzecz
niewiarygodn, aby bankowcy nie znali swego
wasnego systemu. Ot bynajmniej. Ludzie s
uwarunkowani przez przyzwyczajenia, wzrastaj
w pewnej tradycji. Przyjmuj bez wtpliwoci
rutynowe praktyki swego zawodu.
Praktyki te zdaj si dziaa znakomicie. Ale tak!
Pod wzgldem administracyjnym system bankowy
jest prawdopodobnie najsprawniejszym ze
wszystkich, jakie znamy. Dlaczego by kto mia
go kwestionowa? - a szczeglnie jego
pracownicy. Na tym polega sia tradycji.

Istotne stwierdzenie Prezesa Banku Nowej
Zelandii.
Jednake co do wyszych krgw bankowych nie
ma wtpliwoci, e wikszo grubych ryb zna
fakty. Z takim pogldem zgodzi si pan H.W.
Whyte, Prezes Zjednoczonych Bankw Nowej
Zelandii, zeznajc przed Krlewsk Komisj
Nowej Zelandii w 1955 roku. Przyzna cakiem
otwarcie, e gdy banki udzielaj kredytw i
poyczek, wwczas kredyt stwarzaj i doda?
Czyniy to od dawna, lecz nie zdaway sobie z
tego sprawy i nie dopuszczay tego do
wiadomoci. Oprcz bardzo nielicznych.
Mona to znale we wszelkiego rodzaju
dokumentach, w podrcznikach dotyczcych
finansw itd. Lecz z upywem czasu, mwic
szczerze, mylenie nie stao w miejscu. Bardzo
wtpi, czy obecnie mona znale wielu
wybitnych bankowcw, ktrzy prbowaliby
zaprzeczy, i banki stwarzaj kredyt.
Powiedziaem ju, e to czyni. Pan Ashvin
(Sekretarz Skarbu) powiedzia to samo, jak
rwnie stwierdzi to wobec pastwa pan Fussel
(Dyrektor Banku Rezerw).

30
Lecz dwadziecia, czterdzieci, pidziesit lat
wstecz niewiele mona by znale osb, ktre
by to przyznay. Nie zdawano sobie jasno
sprawy z tego faktu.
System niewiele si zmieni; obecny system
niewiele rni si od tego, czym by przed
czterdziestu, pidziesiciu laty, ale mylenie
poczynio postpy.
W dalszym cigu pan Whyte, Dyrektor Banku
Nowej Zelandii, powtrzy to raz jeszcze,
odpowiadajc dr Q.C. Mazengarbowi, czonkowi
Komisji, ktry zaoferowa jej szereg propozycji
reform monetarnych, w imieniu H.J. Kellihera,
byego Dyrektora Banku Nowej Zelandii.
Bankowo nie ma nic do ukrycia. Nie
ukrywamy, e banki tworz pienidz; tyle, e
mylenie na ten temat poczynio postpy.
Ot to: Postpy mylenia.

Musimy przyzna, e bardzo nas zaintrygowao to
troch naiwne wyznanie, e mylenie na ten
temat poczynio postpy.
Prezes Zjednoczonych Bankw Nowej Zelandii
prawdopodobnie mia w istocie na myli to, e
poszerzeniu ulega wiedza o faktach zwizanych z
pienidzem.
W latach Depresji setki tysicy godnych
bezrobotnych nie miao nic innego do roboty, jak
studiowanie nowego i dziwnego zjawiska -
paradoksu ndzy wrd obfitoci. Pogoda
sprzyjaa. Magazyny pkay w szwach, sklepy
byy pene. Lecz niewielu mogo kupi towary i
niezliczone rzesze ludnoci nie miay rodkw do
ycia. Byo poywienie, bya odzie, brakowao
tylko pienidzy - zawioda funkcja dystrybucyjna
tego wzgldnie darmowego systemu bonw.
W tamtych czasach banknoty jedno - czy
stufuntowe mona byo drukowa kosztem 2
pensw, a ksigowo bankowa moga tworzy
kredyt praktycznie za darmo.
Lecz pienidz by objty prywatnym monopolem.
Jego emisja i kontrola stanowiy wito; byy
bardziej wite ni ludzkie ycie.
Jake to wszystko byo absurdalne, gdy
spogldamy wstecz na te gorzkie lata!
Lecz godni ludzie zaczli myle, bada,
odkrywa, jak dziaa system monetarny, a to, co
odkryli, byo rwnie rewelacyjne jak fakty podane
w tej broszurze.

Narosa wielka literatura ujawniajca prawd na
temat tworzenia kredytu i podsuwajca j
kopotliwie pod nos wysoko postawionych
bankierskim osobistociom.
Oto przyczyna - jedynie przyczyna - wyznania
pana Whytea, i mylenie na ten temat
poczynio postpy.

Czy ekonomici rozumiej, jak powstaje
kredyt?
Nie. Przedmiot ten nie wchodzi w zakres kursu
ekonomiki. Z takim patetycznym rezultatem, e w
swych pismach i wypowiedziach, gdy przychodzi
do zajcia si spraw kredytu bankowego,
ekonomici powtarzaj star fikcj, i bankowe
poyczki s ograniczone wysokoci depozytw.
Na ile si orientujemy, bardzo niewielu
australijskich ekonomistw rozumie, jak tworzy
si kredyt. Jednym z nich by Profesor A.G.
Mackay, ktry stwierdzi, w swym podrczniku
Economics (Ekonomika):

W ten sposb, poprzez poyczk, kredyt czy
zezwolenie na przekroczenie konta lub
spieniajc obligacje, banki maj mono
zwikszania globalnej sumy depozytw w
spoeczestwie; ze wzgldu na ten proces
niepoprawne jest stwierdzenie, e bank poycza
zoone w nim depozyty.
Jest spraw jasn, e TWORZY DEPOZYT
POPRZEZ UDZIELENIE POYCZKI;
poyczka trafia z powrotem do tego samego,
lub innego banku, przyjmujc posta
depozytu.

Profesor R.F. Irvine, wykadowca na
Uniwersytecie w Sydney, w okresie pierwszej
Wojny wiatowej wprowadzi do kursu
ekonomiki studium kredytu bankowego i oglnie
mechanizmw finansowych.
By to kurs cieszcy si wielkim
zainteresowaniem, a studenci i profesorowie
czsto dyskutowali niebezpieczne nastpstwa
systemu finansowego, ktry oddaje tak wielk
wadz czynienia dobra i za w prywatne rce, dla
prywatnego zysku.

Zdaje si, e koncepcja kursu ekonomiki profesora
Irvinea bya bardzo nie na rk bankom, w
wyniku czego sfabrykowano przeciw niemu jakie
31
zarzuty i musia zrezygnowa z pracy.
W czasach depresji Irvine wygasza w Sydney
wiele wykadw z grubsza w duchu niniejszej
ksiki.
Czy nie odezwa si aden protest w krgach
wysoko postawionych osobistoci?

Czy aden polityk nie ostrzeg ludnoci przed
zem tkwicym w prywatnym monopolu
spoecznego kredytu?
Tak, byli nieliczni, lecz trzeba pamita o
wszechmocy sfer finansowych. Sprawuj one
wadz na Pras (poprzez zezwolenia na
przekraczanie konta) i s w stanie doszcztnie
zniszczy i zama kadego, kto odwaa si
obnaa i zakwestionowa ich wadz. Politycy
przewanie szybko orituj si, e jeli chc
zrobi karier, najprostsz polityk jest by
ostronym, stosowa si do ortodoksyjnych
praktyk i procedur i nie wychyla si.
Jest to przeraajce spostrzeenie w odniesieniu
do ludzi na wieczniku we wszystkich krajach, e
przystosowuj si do ortodoksyjnych tradycji w
ten opieszay, bezduszny, sualczy sposb.
Usprawiedliwiaj oni jednak sw postaw
cyniczn uwag, e wyamywanie si i naraanie
potnym sferom interesw politycznie niczego
nie daje.

Istnieje jednake jeden znamienny, wprost
klasyczny przykad odwanej postawy ma stanu,
ktry rzuci wyzwanie i skutecznie opar si
wczesnym bankierom. Czowiekiem tym by
Abraham Lincoln.
Dla sfinansowania Amerykaskiej Wojny
Domowej musia poprosi banki o poyczk.
Banki prboway wykorzysta rozpaczliw
sytuacj Pnocnych Armii i zgodziy si udzieli
poyczki na 24-36 procent!
Byo to skandaliczne zdzierstwo i Lincoln odrzuci
pomoc finansow za t monstrualn cen.
Wydrukowa natomiast synne zielone i od tego
czasu na banknotach Stanw Zjednoczonych znaki
graficzne s drukowane na zielonym tle.
Zielone umoliwiy Pnocy prowadzi wojn
przeciw Stanom Poudniowym przy bardzo maym
zadueniu. Natomiast przed ich emisj, finanse
Pnocy byy w rozpaczliwym stanie. Lincoln tak
skomentowa wynik swych rokowa z
drapienymi bankami:

Mam dwch wielkich wrogw, armi Poudnia
przede mn i instytucje finansowe na tyach. Z
nich najgroniejszy jest ten za plecami.
To owiadczenie Lincolna i inne jego stwierdzenia
o roli rzdu w finansowaniu narodu znajduj
potwierdzenie w Appleton Cyclopaedia (U.S.) z
1861 r., na str. 292:
Krlowie pienidza zadali 24-36 procent za
poyczk dla rzdu na prowadzenie Wojny
Domowej.
Potrzeby pienine wzrastajcej liczby ludzi,
zmierzajcych ku lepszemu poziomowi ycia,
mog i powinny by zaspokajane przez Rzd.
Potrzeby te mona zaspokoi przez emisj
narodowej waluty i kredytu, poprzez narodowy
system bankowy. Obieg rodkw wymiany,
emitowanych i gwarantowanych przez rzd, daje
si waciwie regulowa. Wadza regulowana
narodowego pienidza i kredytu przysuguje
jedynie Rzdowi.

Rzd winien tworzy, emitowa i wprowadza
do obiegu ca walut i kredyt potrzebny dla
zaspokojenia wydatkw rzdowych i siy
nabywczej konsumentw. Przywilej tworzenia i
emitowania pienidza jest nie tylko
najwyszym uprawnieniem rzdu, lecz stanowi
jego najwiksz sposobno twrcz.
Finansowanie wszystkich przedsiwzi
rzdowych, utrzymywanie stabilnych rzdw i
uporzdkowany postp oraz okrelenie sposobu
dziaania Skarbu, to zadania dla praktyki
administracyjnej.
Pienidz przestanie by panem, a stanie si sug
ludzkoci. Demokracja odniesie zwycistwo nad
potg pienidza.
Lecz Lincoln zosta zamordowany, zanim zdoa
w peni zrealizowa t wolna od zaduenia
polityk monetarn i wiele przemawia za tym, e
zamordowano go za przyczyn bankw, ktre w
jego nowej polityce upatryway zagroenie swej
wadzy nad pienidzem.

Bankowa Puszka Pandory
Garet Garrett, uwaany za najbardziej
przenikliwego komentatora ekonomicznego
Stanw Zjednoczonych czyni takie intersujce
uwagi na temat tragicznej abstrakcji - kredytu
bankowego- w swej ksice The Bubble that
32
Broke the World (Mydlana baka o ktr
potkn si wiat.):
Ta nieprawdopodobna spirala kredytowa jest
njaprzemylniejszym, najbardziej
niezawodnym, najmniej zrozumiaym i - tu po
potnych rodkach wybuchowych -
najniebezpieczniejszym ze wszystkich odkry i
wynalazkw stanowicych o naszym yciu i
mierci. Sami bankierzy wiedz o nim
naprawd tylko to, jak si tym posugiwa na
codzie.
Wszystko ponadto - to puszka Pandory...
Philip A. Benson, Prezes American Bankers
Association (Amerykaskiego Stowarzyszenia
Bankierw), w przemwieniu w Milvaukee,
wygoszonym 8 lipca 1939 roku powiedzia:
Nie ma bardziej bezporedniej drogi do
zawadnicia narodem ni poprzez jego system
kredytowy.
W.E. Gladstone stwierdzi pewnego razu:
Od czasu, gdy objem urzd Kanclerza (w
grudniu 1852r.) przekonaem si, e w sprawie
finansw Pastwo przyjo zasadniczo faszyw
postaw wobec Banku i City. Istota sprawy
polegaa na tym: Rzd nie mia sprawowa
decydujcej wadzy w sprawach finansowych,
lecz mia si zgodzi na to, aby Wadza
Pienidza staa si przemona i niepodwaalna.
Nie mogem si pogodzi z t sytuacj i od
samego pocztku podjem walk poprzez
umacnianie rzdowych uprawnie
finansowych. Napotkaem na nieustpliwy opr
Prezesa i Wiceprezesa Banku (Angielskiego),
ktrzy zajmowali fotele w Parlamencie; prawie
przy kadej okazji miaem przeciw sobie City.
(Okrelenie City odnosi si w Londynie do
instytucji bankowych i finansowych. Cytat
pochodzi z Life of Gladstone, Morleya).
Koci, poza paroma wyjtkami, zachowywa
grobowe milczenie na temat polityki finansowej,
w obliczu niesychanego problemu doczesnego -
odwracajc oczy ku niebu.
Jednym z dwch wyjtkw by Arcybiskup Le
Fanu, Prymas Australii w okresie depresji.
Wypowiedzia si czsto i z odwag przeciw
polityce finansowej tak brzemiennej w spoeczne
klski Antychrysta.
Anglikaski Prymas Australii (Arcybiskup Le
Fanu) powiedzia w padzierniku 1935 roku:
Kady czonek spoeczestwa jest
spadkobierc wszystkich wynalazkw i caej
wiedzy naukowej, ktre uczyniy to ycie
atwiejszym. Jednake te wartoci i wzmoone
moliwoci nie s tak dostpne jak by
powinny.
Nasz obecny system finansowy nie spenia
swych zada. Zasadniczy chrzecijaski
sprzeciw wobec istniejcego systemu
kapitalistycznego i wobec nieodcznej ode -
jak si zdaje - kontroli pienidza przez
bankierw, polega na tym, e kapitalizm
utrzymuje osob ludzk w niewoli wymogw
polityki finansowej.
Drugim wyjtkiem by Papie Pius XI, ktry w
encyklice Quadragesimo Anno napisa:
W naszej epoce od razu uderza w oczy nie
tylko nagromadzenie bogactw, ale ponadto
skupienie ogromnej, niczym nie ograniczonej
wadzy ekonomicznej w rku maej liczby
ludzi...
Wadza ta jest szczeglnie wielka u tych, ktrzy
bdc absolutnymi wacicielami i panami
pienidza, zarzdzaj kredytem i rozdzielaj go
wedug swego uznania. W ten sposb
doprowadzaj jakby krew do caego organizmu
ekonomicznego, ktrego ycie trzymaj niejako
w swoim rku, tak, e bez ich zgody nikt ju nie
mie nawet odetchn.
Upastwowienie Bankowoci nie stanowi
rozwizania.

Jeli po uwanym przestudiowaniu podanych tu,
alarmujcych faktw kto powiedziaby, bez
gbszego zastanowienia, i rozwizaniem
problemu byaby nacjonalizacja systemu
bankowego, to rzecz wybaczalna.
Cho takie rozwizanie moe si wydawa z
pozoru oczywiste, w naszej opinii nie jest ono
poprawne.
Istotnie, po wielu latach studiw i bada
doszlimy do przekonania, e tylko jedna rzecz
jest bardziej zgubna od obecnego systemu
monetarnego, ktry w przewaajcej czci
pozostaje w rkach prywatnych, a mianowicie
system monetarny upastwowiony.
Dowiadczenia zdobyte w wielu dziedzinach
wykazay, e monopol publiczny jest znacznie
gorszy od monopolu prywatnego.
33
Midzy bankami prywatnymi istnieje pewien
stopie konkurencji. Natomiast monopol
spoeczny jest zupeny i nieodwoalny.
Tego rodzaju monopol moe znonie dziaa w
dziedzinie usug pocztowych czy kolei, lecz niech
Bg strzee Australi, jeli przepyw kredytu -
yciodajna krew narodu - znajdowaaby si pod
arbitraln kontrol grupy biurokratw, od ktrych
nie byoby odwoania, chyba, e do innej grupy
biurokratw.

Trzeba zauway, e Bank Rezerw realizuje
polityk dokadnie tak sam jak banki prywatne,
wyjwszy par pomniejszych szczegw.
Zaspakaja on potrzeby finansowe Rzdu
Federalnego w zamian za Obligacje Skarbowe i
obstaje przy ich wykupywaniu, za pomoc
czstego rozpisywania publicznych poyczek,
przyczyniajc si tym stopniowo do zwikszenia
Narodowego Dugu i opodatkowania.
Chocia jest instytucj rzdow, wobec narodu
zachowuje si tak, jakby by koncernem
prywatnym. Duch jego polityki jest cakiem obcy
interesom narodowym.

Nie spieszcie si z odpowiedzi, e otrzymany
przeze zysk wpywa do narodowej kasy.
Wiemy o tym. Lecz korzy odnoszona z zysku
banku narodowego jest prawie niewarta
wspomnienia w zestawieniu z tym, co Bank
Rezerw mgby uczyni dla Australii, gdyby
dziaa na zasadzie innej polityki monetarnej.
Innym przykadem jaowej nieprzydatnoci
upastwowienia wielkiego banku, jest Bank
Anglii. Co zyskaa na tym Wielka Brytania od
czasu jego kosztownej nacjonalizacji za rzdw
premiera Attlee? Par marnych milionw.
Prowadzi on t sam, obc narodowi, polityk co
poprzednio. Wci stanowi orodek wadzy nad
narodem, zamiast by na jego usugach.
Nie, odpowied na ten problem nie polega na
nacjonalizacji bankw, co jedynie prowadzi do
zmiany szyldu, lecz nie ma wpywu na zmian
polityki monetarnej.
Monopol nie staje si ani troch lepszy przez to,
e si rozrasta.

Nasze stanowisko wobec bankw.
Nie zamierzamy przeprasza za kierowanie uwagi
publicznej na spoeczne szkody wynikajce z
obecnego systemu monetarnego.
Pora, aby spoeczestwo, a szczeglnie ci, ktrzy
zajmuj wysokie stanowiska, poznali fakty.
Poznaj prawd, a ona ci wyswobodzi.
Natomiast tego, o czym mwimy w tej ksice,
nie naley interpretowa jako atak na banki czy na
herarhi bankow.
Nie jest to ani sednem, ani celem tej ksiki.
Wywoanie u czytelnika uczucia niezdrowego
kompleksu odwetowego wobec bankw byby
zniweczeniem jej celu.
Obecne metody tworzenia kredytu i oferowanie go
spoeczestwu na zasadach oprocentowanego
dugu, to nic nowego. Zaczo si to dawno temu.
Nasz obecny system bankowy wzi swj
pocztek od zotnikw. Jako rzemielnicy
zajmujcy si obrbk zota i srebra, byli
jedynymi, ktrzy dysponowali skarbcami dla
przechowywania tego rodzaju kosztownoci.

Pocztki systemu czekowego
W tamtych czasach jedynym pienidzem byy:
zoto, srebro i mied. W imieniu krla bito z nich
monet i puszczano j w obieg jako wypaty dla
armii, floty i wynagrodzenie za penienie sub
publicznych. By to szczliwy okres, bez adnego
dugu publicznego.

Jednake to wtedy wanie poczy si nowe
trendy w systemie monetarnym. W wczesnej
Anglii wamania i rozboje na drogach zdarzay si
bardzo czsto zanim sir Robert Peel nie ustanowi
w 1835 r. dobrze zorganizowanej policji. Dlatego
wyroby ze srebra i suwereny - podatkowe
jednostki monetarne - przechowywano dla
bezpieczestwa u zotnikw. Ilekro lokowano u
zotnika, powiedzmy 20 suwerenw, wystawia on
na t sum pokwitowanie. Pokwitowania te
stopniowo stay si walut, to znaczy, e ludzie
przyjmowali pokwitowania zotnikw jako zapat
wierzytelnoci.

Oczywicie, e byo tylko spraw czasu, by
zotnicy zdali sobie spraw z faktu, e owa
praktyka pacenia zobowiza i nabywania dbr w
zamian za kwity zotnikw, stawia ich w
niezwykej sytuacji.
34
Dugotrwaa praktyka wykazaa im, e bardzo
mao ludzi odbiera raz zoone u nich zote
monety. Zatrzymujc tylko 10 procent
zdeponowanych u siebie pienidzy, mg zotnik
sprosta wszystkim codziennym wypatom.
Pozostae 90 procent mogy wic by poyczane
na procent.

Zotnicy przekonali si, ku swemu wielkiemu
zadowoleniu i z ogromnym zyskiem, e kady
depozyt stu zotych suwerenw dawa dostateczn
podstaw dla poyczenia dziewiciuset funtw w
tzw. certyfikatach zota.
Te certyfikaty zota zaczy kry jako pienidze,
poniewa kady z nich stanowi zobowizanie
wypaty zota na danie.
W ten sposb certyfikaty zota stay si
zwiastunami banknotw.

Garet Garrett, w swej ksice Anatomy of Credit
(Anatomia kredytu) tak opowiada histori
pocztku bankowoci i kredytu:
Jak to si dzieje, e bank moe udzieli
kredytu do wysokoci dziesiciokrotnie
przekraczajcej jego depozyty gotwkowe?
Moe najatwiej to wytumaczy na przykadzie
historii dawnych zotnikw, ktrzy otrzymywali
zoto na przechowanie i wystawiali na kwity.
Te pokwitowania, reprezentujce zoto, zaczy
przechodzi z rki do rki jako pienidz. Widzc
to, a take to, e ludzie rzadko tykali samego
zota, czy te dali jego zwrotu, dopki sdzili,
e jest ono dobrze zabezpieczone, zotnicy zaczli
emitowa papierowe pienidze, majce pokrycie
w zocie, nie dysponujc zotem na ich pokrycie.
Pomys by miay, ale sprawdza si,
poniewa - jeli zotnik by rzetelny - by
wypacalny. W zamian za papier, ktry
przyrzeka wymieni na danie na zoto, bra
pod zastaw kosztownoci, nazywane
zabezpieczeniem, tak e w zamian za wydany
papier dysponowa wartociowymi aktywami i -
gdy ludzie przychodzili z jego kwitami, dajc
zota - musia jedynie sprzeda zastaw, kupi
zoto i wykupi za nie swj kwit, zgodnie z
obietnic dbajc, by zastaw zawsze dawa si
atwo spieniy i aby nigdy nie przyszo naraz
zbyt wielu ludzi z rwnoczesnym daniem
natychmiastowego wydania zota.
Coraz to mniej ludzi dao zota. Dopki zotnik
cieszy si ich zaufaniem, woleli uywa w
transakcjach wymiennych jego kwitw -
papierw, ktre ju nie reprezentoway
faktycznego zota, a mimo to byy warte co zoto,
poniewa jeli kto da zota, otrzymywa je.
Std wzia si pocztek wspczesna
bankowo.

W czasach Cromwella zotnikw nazywano
bankierami, za w 1694 r. utworzono w
Londynie prywatne towarzystwo, ktre - w
zamian za obiecan Pastwu poyczk 1 200 000
funtw - otrzymao przywilej utworzenia Banku
Anglii.
Wkrtce zaczy powstawa banki akcyjne i
system ten rozszerzy si na wszystkie czci
wiata.

Nie ma wic co kierowa oskarajcego palca w
stron bankw czy ku osobom odpowiedzialnym
za wspczesny system monetarny. Oni jedynie
odziedziczyli ten system i przewanie nie maj
poczucia winy za mnstwo wynikajcych ze
spoecznych szkd.
Moliwo dokonania zmiany tego systemu ley
w gestii kadego demokratycznego Pastwa i
mona tego dokona bez wydziedziczania bankw
czy ich nacjonalizacji.
Jednake reformy bd si wiza ze znacznym
ograniczeniem ich uprawnie i zarazem z bardzo
zbawiennym poszerzeniem zakresu korzystania z
suwerennej wadzy, nalenej narodowi.

Propozycje Winstona Churchilla
Winston Churchill w swym wykadzie im.
Romanesa na Uniwersytecie Oxfordzkim,
wygoszonym w 1930r., pooy logiczne
podwaliny podejcia do tych problemw, z myl
o ich ostatecznym rozwizaniu. Poniej
przytaczamy wyjtki z tego godnego uwagi
wystpienia:
Bezporednie opodatkowanie wzroso do
wysokoci, ktra nie niaby si dawnym
ekonomistom czy politykom; uruchomio to
wiele dalekosinych reakcji, jaowych a nawet
wystpnych.

Stoimy w obliczu nowych si, ktre nie istniay
w czasie, gdy powstaway podrczniki (...)
35
U podoa naszych doranych trudnoci ley
gwny problem wiatowej gospodarki,
mianowicie dziwna niewspmierno midzy
si nabywcz i produkcyjn (...)
Jeli doktryny dawnych ekonomistw przestay
suy celom naszego spoeczestwa, naley je
zastpi nowym zespoem doktrynalnym,
rwnie spjnym wewntrznie i rwnie
przystosowanym do oglnego planu (...)
Czy dziedzictwem wszystkich triumfw
badawczych i organizacyjnych ma by jedynie
nowe skaranie - przeklestwo obfitoci? Czy
mamy naprawd uwierzy, e niemoliwe jest
adne lepsze dostosowanie midzy poda i
popytem? Faktem jednake pozostaje, e, jak
dotd, nie powid si aden z eksperymentw.
Podejmowano rozmaite prby, od skrajnych
rozwiza rosyjskiego komunizmu do
skrajnego kapitalizmu w Stanach
Zjednoczonych. Zawiody wszystkie i niewiele
posunlimy si w tym zakresie w stosunku do
czasw barbarzyskich.
Na tym tajemniczym pkniciu i skazie na
fundamencie wszystkich naszych organizacji
spoecznych winny si niewtpliwie skupi
najlepsze umysy wiata.

Wydaje si wic - cign Churchill - e jeli
na ten powany i palcy problem ma by
rzucone nowe wiato, musi on zosta zbadany
przez pozapolityczne ciao, zupenie wolne od
naciskw partyjnych, zoone z osb
dysponujcych szczeglnymi kwalifikacjami w
sprawach ekonomicznych.
Radzimy wic usilnie, aby parlament utworzy
tego rodzaju podporzdkowany mu organ,
maksymalnie wspierajc jego prac.
Ekonomiczna grupa parlamentarna, wolna od
obaw wobec opinii publicznej, roztrzsajca
dzie po dniu najbardziej kontrowersyjne
kwestie finansowe i handlowe, dochodzca do
konkluzji na drodze gosowania, stanowiaby
innowacj, dajc si atwo pogodzi z naszym
elastycznym systemem konstytucyjnym.
Nie widz powodu, dla ktrego Parlament nie
miaby wyoni takiej podporzdkowanej mu
grupy, Parlamentu Ekonomicznego,
utworzonej, powiedzmy, z pitej czci swych
czonkw, w proporcji do partyjnego podziau
mandatw, z osb o wysokich kwalifikacjach
technicznych i menederskich.

Dziewi istotnych propozycji
Po dwudziestu piciu latach powanych bada
problemw monetarnych i finansowych naszej
ery, Monetarny Research Institute (Instytut Bada
Monetarnych) wysuwa nastpujce propozycje,
ktre mogyby stanowi podstaw do bada dla
pozapartyjnej komisji, zgodnie z propozycjami
Winstona Churchilla.

1) Aby Narodowa Wadza Monetarna,
odpowiedzialna przed Parlamentem, zostaa
ustanowiona w celu:
A): Kontroli polityki Banku Rezerw i bankw
handlowych
B): Powizania cakowitej emisji pienidza w
kadym roku z cakowit zdolnoci
produkcyjn dbr inwestycyjnych,
konsumpcyjnych i usug.
2) Aby Narodowa Wadza Monetarna,
posugujc si Bankiem Rezerw jako swym
instrumentem, dostarczaa Rzdowi
Federalnemu i Rzdom Stanowym oraz
wadzom lokalnym, rodkw finansowych
potrzebnych na ich przedsiwzicia
inwestycyjne BEZ OPROCENTOWANIA I
ZADUENIA.
3) Aby Narodowa Wadza Monetarna
wprowadzia zasad obciania Narodowego
Bilansu kosztami wszystkich narodowych
przedsiwzi inwestycyjnych, lecz zarazem
kredytowania go wartoci aktyww
wszystkich tych przedsiwzi.
(Obecnie ludno jest obciana kosztami
wszystkich robt publicznych poprzez
zwikszenie dugu narodowego. LECZ NIGDY
NIE ZALICZA SI JEJ NA KREDYT
ODPOWIEDNICH AKTYWW. Przy tego
rodzaju wypaczonej polityce ksigowania adne
przedsibiorstwo nie mogoby by na dusz
met rentowne).
4) Aby poyczki publiczne byy UMARZANE,
a nie ODNAWIANE - w dniu ich patnoci; aby
umorzenie byo gwarantowane przez
Zwizkowy Bank Rezerw.
5) Aby podatek dochodowy by redukowany w
wymiarze jednolitej stawki 5% rocznie. Aby
rezultaty tego byy oceniane pod koniec kadej
36
piciolatki i aby redukcja ta bya
kontynuowana progresywnie, JELI
NARODOWA GOSPODARKA BDZIE
REAGOWAA W SPOSB
ZADOWALAJCY, a do momentu, gdy
opodatkowanie zmniejszy si o 50%.
6) Aby szczeglnie uciliwe opodatkowania -
by nie nazywa je bardziej dosadnie! - takie jak
podatek obrotowy i podatek od wynagrodze -
byy stopniowo redukowane w cigu piciu lat,
a nastpnie zniesione cakowicie.
7) Aby adnemu bankowi handlowemu nie byo
dozwolone dyskontowanie Weksli Skarbowych.
Naley faktycznie zaniecha dalszego
prowadzenia operacji finansowych z uyciem
Weksli Skarbowych jako narzdzia oraz
symbolu kontynuacji zaduenia narodowego.
8) Aby normy przekraczania konta zostay
ograniczone do kosztu obsugi dugu, dajc
bankom normaln mar zysku, lecz znacznie
ograniczajc ich wadz, szczeglnie nad
rzdem i w oglnoci nad narodem.
9) Aby polityka subwencjonowania cen z
czasw wojny zostaa ponowiona, lecz z t
istotn rnic, aeby te subwencje byy
pokrywane z narodowego konta kredytowego, a
nie kosztem zwikszonych podatkw.
Suszno zasady subwencjonowania cen
zostaa szeroko potwierdzona podczas ostatniej
wojny. By to niezwykle skuteczny mechanizm
utrzymania cen na staym poziomie, w okresie
silnych tendencji inflacyjnych.

Proponowane zmiany w systemie monetarnym
naley wdraa stopniowo, bez nadmiernego
popiechu, tak, aby Rzd i caa ludno mogli
dowiadcza stopniowego przechodzenia od
gospodarki niewypacalnej, sptanej dugami, w
kleszczach opodatkowania, nkanej przez kolejne
kryzysy, do gospodarki rentownej, w ktrej
znaleziono wreszcie suszny i wykonalny sposb
zrzucenia krpujcych j acuchw.
Podsumowanie zalet
Powysze propozycje nie s w adnym razie
wyczerpujce ani wystarczajce, lecz mogyby z
powodzeniem stanowi kamie wgielny kadej
reformy polityki monetarnej.
Podsumowujc, skutkiem ich wdroenia byoby:
A) Umocnienie najwyszego prawa narodu -
Federalnego Rzdu - do kontroli polityki
monetarnej w oglnoci, za w szczeglnoci -
do tworzenia pienidzy na potrzeby
przedsiwzi inwestycyjnych Zwizku i
Stanw.
Nard byby panem w swym wasnym domu i
nie musiaby ju zastawia w bankach majtku
narodowego.
B) Byoby to zapocztkowaniem dugiego i
mudnego procesu likwidowania dugu
narodowego.
C) Byoby stopniowym odchodzeniem od
polityki opodatkowania, ktra ju obecnie
niewiele odbiega od konfiskaty dochodu, a
ktra jutro zamieni podatnikw w nard
krtaczy podatkowych.
D) Zredukowaoby stopniowo do przyzwoitych
rozmiarw struktur cen inflacyjnych.
Opodatkowanie jest czynnikiem
arcyinflacyjnym.
E) Banki handlowe miayby swobod
finansowania prywatnego przemysu, ale w
zamian za oprocentowanie bardziej zgodne ze
wiadczonymi przez nie usugami w zakresie
mobilizacji i monetaryzacji spoecznego
kredytu.

Osoby niepokojce si, e te propozycje mogyby
doprowadzi do inflacji, prosilibymy o nieco
chodnej rozwagi.
Po pierwsze, ani przez chwil nie zapominajmy
o tym, e o 5% rocznie mona obniy
wszystkie postaci opodatkowania; wwczas
mona si spodziewa, e ceny bd obnia si
generalnie, co roku, w tym samym stosunku.
Po wtre, poprzez polityk stopniowej
amortyzacji dugu narodowego (to jest przez
jego umarzanie zamiast konwersji Poyczek
Pastwowych w terminie ich patnoci), dug
narodowy bdzie stale redukowany i
odpowiednio do tego mona bdzie obnia
opodatkowanie.
Po trzecie, natychmiastowe zniesienie podatku
obrotowego obniyoby ceny bardzo wielu
towarw o 10-33 procent.

Opodatkowanie pod rozmaitymi postaciami jest
potnym czynnikiem inflacji cen. Skoro ju
rozpoczniemy, na skal narodow, systematycznie
redukowa wysoki poziom opodatkowania, caa
struktura cen ulegnie znacznemu obnieniu i
37
pienidz stopniowo odzyska sw przedwojenn
si nabywcz.

Dyktatura finansw
Mona sobie wyobrazi, e po zaamaniu si
wielkiego fundamentalnego kamstwa, e banki
poyczaj swe depozyty i ukazaniu, jak
naprawd powstaj pienidze, rzdzcy nami
ludzie mielej podejm kroki ku naprawie
niezmiernych szkd wypywajcych z
gospodarki opartej na finansowaniu poprzez
zaduenie.
Jednake sprawa nie jest tak prosta i atwa, jakby
si mogo wydawa.
Przede wszystkim u wikszoci ludzi wystpuje
instynktowny opr przeciw zmianie.

Rzecz szczeglna, e opr ten wystpuje u ludzi
na og wyposaonych w najwysze dary
inteligencji i wyksztacenia.
Bierze si to std, e ludziom tego pokroju
powodzi si zazwyczaj lepiej ni szerokim masom
ich wspobywateli. Czowiek taki uwaa, e nie
moe by zy system, w ktrym tak dobrze mu si
dzieje.
Czowiek tego rodzaju jest tak bardzo
przekonanym o zasadniczych zaletach status quo,
e na samo wspomnienie o zmianie budzi si w
nim naturalny odruch sprzeciwu.
Mona to nazwa perwersj czy inaczej, ale
czymkolwiek to jest, natur ma tak nieustpliw,
e staje si dla postpu przeszkod prawie nie do
pokonania.
Profesor Grafton Elliott Smith tak skomentowa t
umysow postaw w swej Intruduction t Human
History (Wprowadzenie do historii ludzkoci)
Nawet ludzie, ktrych trudno posdzi o
wiadom nierzetelno czy gupot,
przewanie nie s zdolni do rozpatrzenia ze
zrozumieniem i bezstronnoci obcych im
pogldw.
Bezwadno tradycji i brak odwagi, by si jej
przeciwstawi, gdy nowe dowody jej nie
potwierdzaj, s - jak si zdaje - wystarczajco
potnym czynnikiem uniemoliwiajcym
dostrzeganie najbardziej oczywistych faktw u
wszystkich ludzi, z wyjtkiem umysw
najbystrzejszych i najodwaniejszych.
Jest jednak jeszcze inny, bardziej zowrogi aspekt.
Musimy stwierdzi, e w naszej obecnej
cywilizacji pienidz sprawuje niestety na caym
wiecie najwysz wadz.

Jest to wadza dawania i odbierania, wadza
niszczenia i tworzenia, wadza amania opozycji i
udzielania przywilejw.
Wadza ta realizuje si poprzez kontrol prasy,
radia, a take samego Parlamentu - to jest trzech
najwaniejszych instrumentw kontrolowania
publicznych wypowiedzi i urabiania opinii
publicznej.
Osobicie nie chcemy wierzy, e ludzie na
wieczniku s na og przekupni. Jestemy
przekonani, e tylko wyjtki podatne s na pokusy
apwki.

Istniej jednake inne, bardziej subtelne sposoby
skaniania ludzi do konformizmu wobec jakiej
polityki.
Fotel ministerialny na og wystarcza, aby
umierzy kad tendencj do nieortodoksji.
Czonek gabinetu - niezalenie od przynalenoci
partyjnej - szybko zdaje sobie spraw, e korzyci
pynce z zajmowanego stanowiska moe czerpa
tylko dopty, dopki stosuje si do aktualnej
polityki monetarnej.

Zdajc sobie z tego spraw, instynktownie staje
si apologet i obroc tej polityki i jej
przedsiwzi.
Bdc naprawd przekonanym co do tak zwanej
ortodoksji finansowej, w dowd wdzicznoci za
swe przywileje, bdzie na og wychodzi ze
skry, aby suy, podtrzymywa i umacnia
pozycj finansowego establishmentu.
Gdyby nie istniaa moliwa do przyjcia
alternatywa dla bankierskiego systemu zaduenia
i opodatkowania, nie pozostawaoby nic innego,
jak pogodzi si ze stoick rezygnacj z szybkim
rozkadem i zaamaniem cywilizacji i degeneracj
ludzkiego ycia do poziomu niewolnictwa z
zaduonego zniewolenia.
Lecz taka moliwa do przyjcia alternatywa
istnieje! Cieszy si uznaniem, ktre stawia j poza
wszelk wtpliwoci i dyskusj.
Nawet najbardziej finansowo ortodoksyjne umysy
nie bd oponowa wobec stwierdzenia, e
najwysze uprawnienia tworzenia pienidzy
przynaley Rzdowi Pastwowemu.
38
Mona by susznie spyta, dlaczego Rzd nie
korzysta z tego uprawnienia?
DLACZEGO STOPNIOWO ODDAJE
MAJTEK NARODOWY POD ZASTAW
HANDLARZOM DUGAMI, SKORO
POSIADA WADZ TWORZENIA
WSZYSTKICH PIENIDZY
POTRZEBNYCH DO PRAC RZDU, NIE
POPADAJC W ZO OPODATKOWANIA?
Kady moe da wasn odpowied na to pytanie,
lecz adna zadowalajca odpowied nie
przychodzi ze strony osb zajmujcych wysokie
stanowiska.

Pozostaje faktem, e nard odda swe uprawnienia
w stosunku do najywotniejszej sprawy - systemu
monetarnego - sferom interesw realizujcym
polityk rwnie obc dobrobytowi ludnoci, jak w
przypadku wrogiej okupacji.
Jestemy winiami we wasnym domu. Ci sami
ludzie, ktrych wybralimy, aby rzdzili,
zaprzedali nas w niewol zaduenia i
opodatkowania.

Innymi sowy, ludzie w swej skrajnej,
dziecinnej naiwnoci, wybrali swe
parlamentarne suby, uzbrajajc je we
wszystkie sankcje fizycznej wadzy i pozwolili
im prowadzi polityk, ktr bez ogrdek
mona nazwa wypowiedzeniem gospodarczej
wojny interesom i dobrobytowi tyche
wyborcw.
W dodatku za usugi te sowicie ich opacamy i
przyznajemy im wysokie zaszczyty!
Czy mona si dziwi, e tego rodzaju
praktykowanie Demokracji grozi jej cik
kompromitacj?
Postawa przecitnego biznesmena wobec
podatkw sprowadza si do tego, i s zem
koniecznym. Narzeka na nie, dostosowuje do nich
styl ycia i poddaje si im.
Ot byaby to do logiczna postawa, gdyby
opodatkowanie byo konieczne; zobaczylimy, e
NIE JEST ONO KONIECZNE na pewno
niekonieczne w wymiarze rwnajcym si
konfiskacie.
Zostao nam ono narzucone przez wadz
pienidza, podporzdkowujca sobie Rzd i
najwysze uprawnienia naszego narodu.

Ku dyktaturze nad wiatem
Wynikiem systemu zadue jest nie tylko wzrost
politycznej i ekonomicznej centralizacji w
wymiarach narodowych; uywa go si te jako
instrumentu do narzucenia dyktatury
midzynarodowej. Po Pierwszej Wojnie
wiatowej zaoono Bank Bankierw, Bank of
International Settlements (Midzynarodowy Bank
Rozrachunkowy) - z siedzib w Szwajcarii - i
zapocztkowano to, co si nazywa Bankowoci
Centraln.
Midzynarodowy Bank Rozrachunkowy wykaza
sw ponadnarodow pozycj, nie przerywajc
swobodnej dziaalnoci w toku caej II Wojny
wiatowej.
Midzynarodowi handlarze dugami zaplanowali
podczas II Wojny wiatowej dalsz centralizacj;
jednym z krokw ku temu byo ustanowienie
Midzynarodowego Funduszu Walutowego i
Banku wiatowego.

Kredyt finansowy tworzony jest obecnie za
zasadach midzynarodowych i William
McChesney Martin, byy Przewodniczcy
Kolegium Dyrektorw Amerykaskiego
Federalnego Systemu Banku Rezerw, w swym
wykadzie na temat Centralny Bank
wiatowy?, fundacji Per Jacobbsena, w sierpniu
1970roku powiedzia: Przejd obecnie do
omwienia najwikszego jak dotd kroku w
procesie ewolucji w stron wiatowego banku
centralnego. Jest to umowa w sprawie utworzenia
Specjalnych Uprawnie Czekowych (Special
Drawing Rights)... Obecnie midzynarodowy
pienidz tworzy si w sposb planowy i
systematyczny w wyniku wielostronnych decyzji.
Pan McChesney Martin szczerze przyzna, e
ustanowienie Midzynarodowego Banku
Centralnego, tworzcego midzynarodowe
kredyty, musi mie powany wpyw na narodow
niezaleno: ...Czsto syszymy, e istnienie
midzynarodowego banku centralnego jest
niezgodne z utrzymaniem narodowej
niepodlegoci.

Zgoda, jeli przez niepodlego rozumie si to,
co tradycyjnie okrelano sformuowaniem:
nieskrpowane prawo rzdw narodowych do
podejmowania dowolnych dziaa w sprawach
gospodarczych, finansowych i obronnych...
39
Dalsza ewolucja ku wiatowemu bankowi
centralnemu bdzie wymagaa, aby narody
pogodziy si z dalej idcymi ograniczeniami
ich swobody do podejmowania niezalenych
dziaa.
Totalitarna tre tego przekazu jest chyba
dostatecznie jasna! Narodom takim jak Australia
nie pozostaje nic innego, jak broni si, jeli
naprawd zaley im na skutecznej kontroli
wasnego kredytu.

Dlaczego zastawia nard?
Handlarze dugami szerz inny mit: e
Australia musi otrzyma zagraniczny kapita,
w celu rozwinicia swych moliwoci.
Co si w takim przypadku dzieje, wytumaczy
jasno H.W. Herbert, doradca z zagranicy,
zwiksza poda pienidzy w Australii o 100
milionw. Bank Rezerw emituje odpowiedni
fundusz w nowych dolarach australijskich, w
iloci rwnowanej sumie zagranicznych
pienidzy (ktre pozostaj w Londynie czy
Nowym Yorku i zwikszaj midzynarodowe
rezerwy Banku Rezerw)

Uywanie pienidzy zagranicznych jest
dokadnie tak samo rwnowane drukowanie
pienidzy, jak wydawanie przez rzd pienidzy
z deficytu budetowego czy jego zwikszenie
lub zaciganie dalszych poyczek w bankach
handlowych. Pan Fraser i jego ministrowie
zezwalaj, aby Bank Rezerw tworzy
dodatkowe 100 milionw nowego pienidza, na
to, aby zagraniczna firma moga uruchomi
kopalni, lecz nie dopuszczaj, aby Bank
wprowadzi 100 milionw dolarw naszego
pienidza, po to, aby moga to uczyni firma
australijska.
(Sunday Mail, Brisbane, 2 lipca 1977)
Despotyzm przyzwyczajenia

W cigu caej historii czowiek wykazywa dziwn
niech wobec nowych idei, niezalenie od
stopnia ich wykonalnoci.
Gdy w Anglii konstruowano pierwszy statek ze
stalowym kadubem, opinia publiczna bya
przekonana, e utonie jak kamie i omieszaa ten
przemys.

Marconi bezskutecznie proponowa wynalazek
telegrafu bez drutu kolejno rnym armatorom.
Opowiadaj, e Prezes Kolegium Dyrektorw linii
Cunarda zgodzi si, aby Marconi przedstawi
swj wynalazek na posiedzeniu zarzdu.
Marconi zapewni dyrektorw, e statki
wyposaone w telegraf bez drutu mog wysya
komunikaty kodowane w alfabecie Morsea, na
odlego setek mil. Lecz pomimo faktu, e w tych
czasach bywao, i prawie co dzie zdarzaa si
jaka katastrofa okrtowa, wynalazek nie zrobi
wraenia na dyrektorach linii Cunarda.
Zanotowano nawet, e Prezes tumaczy si przed
zarzdem za zaproszenie Marconiego, za
naraanie ich na strat czasu.

Zanim dr Simpson odkry chloroform, operacje i
amputacje przeprowadzano bez znieczulenia, na
jczcym pacjencie, przytrzymywanym si, a do
bogosawionej utraty przytomnoci.
Mona by sdzi, e wiat winien powita wielkie
odkrycie przez Simpsona sposobu na znieczulenie
jako dar niebios; lecz nic takiego si nie stao.
Koa medyczne byy pene wtpliwoci, za
Koci zaatakowa to odkrycie, twierdzc, e bl
zosta ustanowiony przez Boga jako kara za
ludzkie grzechy!

Musiao upyn trzydzieci lat zanim rodki
znieczulajce zostay powszechnie przyjte przez
sfery lekarskie i opini publiczn.
Sir William Harvey, odkrywca zasady krenia
krwi, opni publikacj swych wynikw o 12 lat,
poniewa, jak powiedzia: Boj si nie tylko
tego, e nieliczni bd mi szkodzi z zawici,
lecz dr, abym nie narazi si caej ludzkoci.
Byy to sowa prorocze, poniewa - gdy odkrycie
zostao opublikowane - pewni autorzy obrzucili
mnie zniewagami i zarzucili mi zbrodni, e
omieliem si odej od nauk i opinii
wszystkich anatomw.
Komentujc to, Sir William Osler napisa: Nie
ma adnych dowodw na to, e wykady
Harveya na temat krenia krwi miay
jakikolwiek wpyw na profesj lekarsk.
John Aubray napisa w swej biografii Harveya:
Jego odkrycie zadao zdecydowany cios jego
powodzeniu zawodowemu. Rozpowszechni si
pogld, e jest niepoczytalny i mia przeciw
sobie wszystkich lekarzy.
40
Gdy Villemain ogosi w 1869 r., e grulica jest
chorob swoist, potraktowano go niemal jak
burzyciela medycznego porzdku.

Po odkryciu promieni rentgenowskich, powstay
brygady moralnoci, dla przeciwstawienia si tego
rodzaju zamachom na przyzwoito i intymno.
Pewna firma londyska zrobia niezy interes
sprzedajc kobietom rentgeno-odporn bielizn!
Sir Patrick Manson, ktry odkry, e przyczyn
malarii - w swoim czasie jednej z chorb o
najwikszej miertelnoci - s komary, zosta
wymiany przez wspczesny mu wiatek
medyczny; nadawano mu pogardliwy przydomek
Manson od Komarw. Ludzie ci nie chcieli
uwierzy, e malaria mogaby mie tak proste
wyjanienie.

Z takim samym nieustpliwym oporem, z tak
sam fanatyczn opozycj spotka si te dziewi
bardzo prostych i bardzo rozsdnych propozycji,
przytoczonych tutaj, propozycji dla
zreformowania systemu monetarnego i uwolnienia
Australii od zniewolenia przez dugi i
opodatkowanie.
Zanim nastpi wdroenie tych oczywistych
propozycji, bdzie musia powsta szeroki front
dobrze poinformowanej, inteligentnej opinii
publicznej dla pokonania gwatownego oporu
potnego establishmentu i despotyzmu
przyzwyczaje zwykych obywateli.
Jak zauway angielski eseista Walter Bagehot:
Nie ma wikszego blu ni ten, ktry
towarzyszy narodzinom nowej idei.
Co TY moesz uczyni w tej sprawie?

Ludziom ograbianym przez wcale niekonieczne
opodatkowanie wydziera si na og okrzyk
bezradnoci: Jednostka jest bezsilna.
Niczego nie wskrasz, pielgnujc przekonanie,
e jednostka jest bezsilna. Jest to przedwczesne
przyznanie si do klski. Co wicej - to
nieprawda.
Jednostka jest wszechmocna, jeli zdecyduje si
zaangaowa w samoobron; gdyby tylko
zechciaa przyczy swj gos do gosu innych.

Wtpliwoci i bojaliwo jednostki znikaj
jednak pod wpywem mobilizujcej prawdy, e
GDY POJAWI SI DOSTATECZNA LICZBA
PODOBNIE WIADOMYCH OSB,
CZOWIEK MOE ZDZIAA CUDA, W
DENIU DO UPRAGNIONEGO CELU.
Gdy ludzie dochodz do takiego stanu, w ktrym
rzecz niekonieczna staje si zbyt ohydna, aby
mona j byo tolerowa, gdy widok czy myl o
niepotrzebnych cierpieniach przyprawia ich
psychicznie - czy nawet fizycznie - o mdoci, nie
bd tego tolerowali.

Zadaj od sprawujcych wadz, aby z tym
skoczy - i to szybko.
Tak byo wwczas, gdy zniesiono prac dzieci w
kopalniach, gdy obalano niewolnictwo, gdy
zniesiono kar mierci za drobne kradziee.
Nadszed czas, gdy aden sd nie odwaa si jej
zasdzi. Po prostu ludzie nie znieliby tego - i
wyraali to.
Dzi dochodzimy do tego stanu w odniesieniu do
opodatkowania. Ludzie nie bd tego znosili. Co
wicej - sdzimy, e skonni s do podjcia
zdecydowanych dziaa.

To sprowadza nas znw na pozycje
indywidualnego obywatela: ciebie i mnie. Ciy
na nas powana odpowiedzialno.
Godzenie si z hab opodatkowania tylko z
szemraniem, to milczce i gnune przyzwolenie
na oszustwo.
Przede wszystkim - i tym jest prawdziwy sens
Demokracji - wyborca nie moe wtpi o swej
WADZY nad politykami i Parlamentem.
Musi dokadnie uwiadomi sobie prawd, e
skoro opinia publiczna zdecydowanie wypowie si
o czymkolwiek, aden demokratyczny rzd nie
omieli si zignorowa tego wyraenia woli
ludnoci.

Historia obfituje w przykady siy opinii
publicznej i bez przesady mona powiedzie, e
jest to sia najwiksza na wiecie. Jest ona si
moraln, jest to Demokracja w dziaaniu.
Lecz nigdy nie wolno nam zapomina, e opinia
publiczna skada si z udziau ludzi takich ja ty i
ja. Jeeli potulnie i pokornie pogodzimy si z
narzuconym nam ekonomicznym czysem,
wwczas - oczywicie - nie mamy prawa do
skargi.

41
Alternatyw apatycznego godzenia si z losem jest
skuteczne dziaanie. To zwraca nas ku pytaniu:
Jakiego rodzaju dziaanie moe podj
jednostka, aby jej protest by skuteczny?
Czy powinnimy odmwi pacenia podatkw?
Nie ma dziaania bardziej jaowego ani bardziej
antydemokratycznego. Zwalcza same podatki to
tuc gow o mur skutkw, pozostawiajc
nienaruszon przyczyn opodatkowania, prywatny
monopol pienidza.
Odmowa pacenia podatkw dla zasady moe by
czynem bohaterskim, lecz znacznie lepiej
pracowa dla reformy polityki finansowej, na
drodze konstytucyjnej.

Stanowimy Demokracj i nadal korzystamy z
niektrych wielkich przywilejw rzdw
demokratycznych. Jeli Parlament uchwala prawo
sprzeczne z interesami ludnoci, musimy si z nim
liczy, lecz trzeba pracowa nad jego
poprawieniem lub zniesieniem przy najbliszej
sposobnoci.

Zalet systemu demokratycznego jest to, e daje
nam on prawo do zmiany zego prawa na dobre.
Trzeba przyzna, oczywicie, e postawa
Parlamentu wobec sprawy finansw narodowych
wystawia ludzi na wielk prb cierpliwoci, gdy
widz jak mno si bdy na bdach, gupota
ciga gupot.

To wanie ten czynnik powoduje w opinii
publicznej wraenie, e instytucja Parlamentu jest
wroga interesom publicznym, i e trzyma si
polityki podatkowej z brutalnoci, ktrej mona
by suszniej spodziewa si po agresywnym
okupancie, zdzierajcym z pokonanych
kontrybucj.

Jeli Demokracja ma przetrwa
Jeli Demokracja ma si osta, mimo zowrogich
si, ktre jej zagraaj, parlament i ludno musz
stan na gruncie wsplnego interesu.
Jeli Brytyjska Wsplnota ma utrzyma
komunizm na przyzwoitym dystansie, naley
szybko rozprawi si z narastajcym
przekonaniem, e Parlament jest wrogiem
spoeczestwa, i e stanowi rosnce zagroenie
dla wolnoci jednostki.
Ostrzegamy tych, ktrzy siedz na wysokich
stokach, e uporczywa odmowa, ze strony rzdw
Zwizkowych i Stanowych poniechania
antyspoecznej polityki podatkowego zniewolenia,
szybko wiedzie Parlament i Parlamentarzystw na
pozycje jak najbardziej cyniczne.
Postawa ta nie zwalnia - oczywicie - jednostek od
odpowiedzialnoci. To, czym jest Parlament i zo,
ktre podtrzymuje, to tylko nastpstwo
zaniechania przez wyborcw domagania si - i
uzyskania - czego lepszego.

Jeli wyborcy godz si z tym zem, maj po
prostu to, na co zasuguj. Cen wolnoci jest
ustawiczna czujno. Jeli og wyborcw
przyjmuje z rezygnacj cikie acuchy
ekonomicznego zniewolenia, ograniczajc si
tylko do szemrania, niemiaych oznak protestu
czy oburzenia, zostan dla ukute jeszcze
cisze okowy.

Oznak tego, czy jestemy niewolnikami czy
ludmi wolnymi jest to i tylko to: gotowo do
walki o potwierdzenie naszej suwerennej wadzy
nad Parlamentem.
Ludzie potwierdzili sw niezawiso, gdy
zadali, aby zdj z porzdku obrad uchwa o
podatku na ubezpieczenia spoeczne (National
Insurance Act).
Potwierdzili sw suwerenno, gdy nalegali na
wycofanie najniebezpieczniejszych sformuowa
poprawek do ustawy o Banku Rezerw.
Potwierdzili sw wadz, gdy zadali - i uzyskali
- zapewnienie ze strony Rzdu Zwizkowego, e
Rejestr Narodowy nie bdzie uywany do
opodatkowania przemysu.
Dla skutecznego zaznaczenia wadzy nad
Parlamentem nie zawsze potrzeba wielkiej liczby
osb.
Konieczne jest wytrwae, inteligentne i jasne
wyraenie opinii i da oraz przekazywanie ich
do centralnego punktu kierowniczej wadzy - do
INDYWIDUALNEGO CZONKA
PARLAMENTU.

Wymogiem jest raczej duch wsppracy ni
wyraanie wrogoci.
Jestemy przekonani, e przecitny czonek
parlamentu skania si znacznie bardziej ku
lojalnoci wobec swych wyborcw ni wobec
42
swej Partii. Lecz jeli wyborcy nie bd dochodzi
swego, partyjne maszynerie zdominuj elektorat.
Gdy opinia publiczna dostatecznie dojrzeje, aden
uczestnik sesji parlamentarnej nie odwayy si jej
zlekceway. Za przy wystarczajcej liczbie
gosw w parlamencie, aden rzd nie bdzie
mg przeprowadzi uchwa niezgodnych z
interesem spoecznym.

Wykazuj, e opodatkowanie nie jest konieczne, e
stanowi monstrualne zdzierstwo, e o poow
redukuj tw osobist wolno i podwaja twoje
kopoty.
Podkrelaj, e Bank Rezerw moe - i musi -
dostarcza dostateczne kredyty finansowe, bez
jakiegokolwiek zaduenia, przynajmniej na
opacenie robt publicznych, dla wykupienia
dugu narodowego oraz dla istotnego stopniowego
zmniejszania opodatkowania rozoonego na
szereg lat.

Podkrelaj, e obstawanie przy obecnej polityce
prowadzi wprost do upadku demokratycznego
rzdu, do rozkadu spoeczestwa, do schyku
indywidualnej wolnoci i ostatecznie do mierci
samej cywilizacji.
Przede wszystkim nie gd si z panikarskim
pogldem, e jednostka jest bezsilna w
powodowaniu dalekosinych skutkw.
Taki pogld zupenie nie odpowiada
rzeczywistoci.
Wielkie zmiany w historii rodziy si z dziaa
jednostkowych. Ludzkie masy nigdy si z nimi nie
utosamiay.

Wielkie reformy wynikay z wysikw paru
tysicy osb, ktre wiedziay bardzo dobrze,
czego chc i zdecydowanie si tego trzymay.
Walczyli a do skruszenia oporu. Wielkie
organizacje nie byy i nie s do tego konieczne.
Niech ci otuchy dodaje, fakt, e gdziekolwiek
jeste, w jak bardzo odlegym miejscu, towarzyszy
ci podobne dziaanie tysicy innych, nieznanych ci
osb; wanie to wspdenie z innymi,
tysickrotnie pomnaa twe osobiste moliwoci.

Ostatnia szansa?
Przyjrzyjmy si pokrtce sytuacji Australii.
Indonezja z ludnoci szacowan w 1980 r. na 147
milionw. Chiny przypisuj sobie 1015 milionw
z corocznym wzrostem o 15 milionw.
Wrd nich Australia ze swymi ndznymi 15
milionami, usiujca zagospodarowa wielki
kontynent (wikszy ni Europa), przy pomocy
ludzi biaej rasy, w cieniu setek milionw
Azjatw.

Jeli ten zasobny przyczek zachodniej
cywilizacji ma by utrzymany przez bia ras,
musz zaj wielkie zmiany w myleniu i sposobie
dziaania na wszystkich szczeblach spoeczestwa,
a szczeglnie w najwyszych sferach politycznych
i finansowych.

Ludno Australii musi odrzuci jako dziaanie
samobjcze wszelkiego rodzaju polityk
ograniczajc rozwj Australii, pozbawione
odwagi i zdecydowania kierowane sprawami
pastwa, nakadajce finansowe hamulce jego
rozwojowi.

Obecnie yjemy ja przysowiowej krainie
pieczonych gobkw, podczas gdy nieubagane
fakty, zwizane z nasz sytuacj, domagaj si jak
najenergiczniejszej, miaej, przepojonej
wyobrani polityki prorozwojowej,
podejmowanej przez zdecydowane narodowe
kierownictwo.

Pienidze na rozwj musz by wyemitowane tak,
jakby Australia bya w stanie wojny. Zmagamy si
z wielkim problemem zachowania wody na
pustynnym kontynencie; walczymy o zasiedlenie
naszego sabo zaludnionego kraju; mocujemy si z
wasnym letargiem, w obliczu si, ktre mog
atwo przekreli nasz wolno.
Zdobycie pustynnego wntrza Australii - obszaru
zajmujcego poow kontynentu - domaga si
bada i studiw prowadzonych przez najlepszych
inynierw, z koniecznym wsparciem
finansowym.

Trzeba na wielk skal podj projekty budowlane
w granicach moliwoci ludzkich i materialnych.
Nie mniej wane jest zbudowanie
pierwszorzdnych autostrad, dla scalenia
kontynentu i wikszego skupienia go wok
wsplnych celw.
43
Generalna polityka rozwoju Australii musi si
rzdzi zasad, e to, co jest fizycznie moliwe,
winno by umoliwione, finansowo.
Lecz zamiast odwagi i zdecydowania jestemy
nieszczsnymi wiadkami niewiarygodnego
spektaklu politycznej nietrafnoci, sprzedajnoci,
niezdecydowania i bojaliwoci.

Nie podejmuje si dostatecznych wojskowych
rodkw obronnych opartych na najnowszej
technologii, poniewa finansowa ortodoksja
utrzymuje, e brakuje funduszy.
Wreszcie sam przemys marnieje z braku
pienidzy na taki rozwj naszego modego kraju,
ktry zapewniby mu zwikszon
samowystarczalno w tym niepewnym wiecie, w
obecnej nieprzewidywalnej epoce.

W obliczu tak przygnbiajcego obrazu
oglnonarodowego zniechcenia, jako naturalna
ludzka reakcja pojawia si lk, poczucie
niepewnoci i brak zdecydowania.
Pod wzgldem politycznym panuje konflikt i
zamt. Ronie ekonomiczny chaos. Grozi nam
ekonomiczne zaamanie.
Nic wic dziwnego, e spoeczestwo jest
ogupione. Wydaje si, e yjemy w czasach
bezmylnej trwogi.
Jest to waciwy moment, by Australijczycy
postawili sobie pytanie, czy kraj ten potrafi dugo
utrzyma si na fundamencie rosncego
zaduenia.
Czy jakikolwiek nard zbudowano na ruchomych
piaskach podatkowego zniewolenia?
Nie miejmy zudze: Jeli ludno nie zniszczy
opodatkowania, podatki zniszcz j sam.
Wystarczy prosta arytmetyka, by pokaza, jak
nieuchronny gosz one wyrok na yciowe
standardy i porzdek spoeczny, ktry tak dugo
budowano.
Tymczasem stoimy wobec tej doprawdy ponurej
perspektywy, tak jakby bya nieuchronna, jakby
nie istniaa prosta i oczywista droga wyjcia,
omwiona i zarysowana w tej ksice.
Raco szkodliwe skutki zwizane z obecnym
systemem finansowym s tworem ludzkim i ludzie
mog je usun. Prawo stanowione przez ludzi nie
jest niewzruszone. Bdy, z ktrymi godzi si tak
dugo nasz brak rozeznania, roztropno moe
naprawi.

Gdy nard wreszcie naprawd zapanuje nad swym
kredytem finansowym, gdy zacznie go tworzy
samemu, wwczas dopiero przestanie taczy pod
melodi lichwiarzy; rozpocznie dugi marsz
wyzwoleczy spod nieznonego jarzma
opodatkowania; zacznie uywa wadzy tworzenia
kredytu jako najwikszej z fizycznych moliwoci
dobroczynnych.

Powtrzmy sowa najmdrzejszego ma stanu,
Abrahama Lincolna:
Przywilej tworzenia i emitowania pienidza
stanowi nie tylko najwysze uprawnienie rzdu,
lecz jest tego rzdu najwiksz sposobnoci
twrcz.
Najwiksza sposobno twrcza Australii.
Oto wspaniaa perspektywa przed nami jeli
tylko mamy w sobie zdecydowanie, aby ku niej
zmierza.
Ukazalimy drog. Odsonilimy fakty.
Na skuteczne dziaanie zostao niewiele czasu.

EPILOG
Gdy kto wystpuje z now propozycj, ktra
si przeciwstawia, a moe wrcz grozi,
obaleniem uznawanych latami wierze,
przekazywanych innym, podnosi si przeciw
niemu sprzeciw wszelakich namitnoci i
podejmowane s wielorakie wysiki, aby go
zniszczy. Ludzie wytaj wszystkie swe siy w
oporze: zachowuj si tak jakby nic o tym nie
syszeli, ani nie mogli nic poj; mwi o
nowym pogldzie z pogard, jakby nie by
godzien nawet zbadania czy uwagi. W ten
sposb wiele czasu moe upyn nim nowa
prawda zdoa sobie utorowa drog.
J.W. Goethe
Okropnoci stalinowskiego terroru byy znane i
opisywane o wiele wczeniej, zanim Soenicyn
napisa swj Archipelag Guag (np. w ksice
The Dark Side of the Moon, 1947-przyp. tum),
ale nie przygotowana jeszcze na te relacje
opinia publiczna Zachodu w znacznej mierze
po prostu nie przyjmowaa ich do wiadomoci.

Norman Davies
Boe Igrzysko
Wadza pienidza grabi nard w czasach
pokoju, a spiskuje przeciw niemu - gdy pitrz
44
si przeciwnoci. Jest bardziej despotyczna od
monarchii, bardziej zuchwaa ni dyktatura,
bardziej egoistyczna ni biurokracja. Kadego,
kto kwestionuje jej metody lub rzuca wiato na
jej zbrodnie, ogasza jako wroga spoeczestwa.
Obali j moe tylko rozbudzona wiadomo
narodu.