Nationale

Plantentuin
van Belgi
Jaarverslag 2013
Nationale
Plantentuin
van Belgi
Jaarverslag 2013
Met deze nieuwe missie vat de Plantentuin op
een kernachtige manier de essentie van zijn op-
dracht samen. De Plantentuin heeft een ruimere
opdracht dan andere op planten gerichte instel-
lingen en is veel meer dan een mooi kasteelpark.
Plantentuinen wereldwijd combineren funda-
menteel onderzoek zoals taxonomie en fylogenie,
met ex situ en in situ conservatieprogrammas. Ze
delen deze plantenkennis om de publieke opinie te
sensibiliseren over het belang van planten in ons
dagelijks leven.
Onze gespecialiseerde equipe vakkundige me-
dewerkers werkt dagelijks samen met heel uiteen-
lopende personen en organisaties, zowel lokaal
als internationaal, met als doel een echt verschil
te maken in de samenleving en om een duurzame
toekomst te behartigen. Ons netwerk van samen-
werkingen omvat lagere en secundaire scholen,
universiteiten, onderzoeksinstellingen en natuur-
organisaties.
In het afgelopen jaar hebben onze medewerkers
belangrijke bijdragen geleverd aan de inventarisa-
tie van de biodiversiteit wereldwijd. Dit werd mo-
gelijk door de combinatie van hun ruime expertise
en hun toegang tot onze unieke wetenschappelijke
collecties, vergaard doorheen de geschiedenis van
ons instituut. De voorbeelden in het jaarverslag
laten zien hoe traditionele onderzoeksmethoden
worden gecombineerd met moderne wetenschap-
pelijke methoden om de diversiteit aan planten te
beschrijven en de evolutie ervan te ontrafelen.
In 2013 is de Plantentuin ingestapt in een groot
EU-project om ecologisch een van de meest kwets-
bare Belgische ecosystemen te herstellen. Het
belang van het koppelen van in situ en ex situ con-
servatie zal verder blijven toenemen aangezien
een derde van al het plantenleven met uitsterven
bedreigd wordt. Om beleidsmakers wereldwijd
te overtuigen planten en de ecosystemen waarin
ze leven beter te beschermen, is het essentieel om
hun economisch potentieel te onderzoeken. Een
uitdagend project van de Plantentuin schat de
economische waarde van de Afrikaanse bossen in
voor wat betreft de eetbare paddenstoelen en gaat
na hoe het behoud van de bossen kan bijdragen tot
het verminderen van voedseltekorten en onder-
voeding.
2013 was ook een spannend jaar voor onze
medewerkers van de natuurhistorische collecties.
Sommige vergeten collecties kregen eindelijk de
aandacht die ze verdienen en worden nu zorgvul-
dig genventariseerd en onderzocht. De Planten-
tuin versterkte ook zijn levende plantencollecties,
zowel onder glas als buiten. Deze collecties wer-
den uitgebreid met heel wat nieuwe en boeien-
de planten. Vele collecties zijn belangrijk voor
wetenschappelijk onderzoek en voor conservatie-
programmas, terwijl andere speciek gericht zijn
op het brede publiek. Het educatieprogramma van
de Plantentuin werd verder uitgebreid met onder
andere een speciale rondleiding voor blinden en
slechtzienden. Er werd voorzien in hun noden,
waardoor deze doelgroep nu op zijn geigende ma-
nier mee kan genieten van de Plantentuin.
Met dit jaarverslag sluiten we een episode
in onze geschiedenis af. Op 1 januari 2014 werd
de Plantentuin overgedragen naar de Vlaamse
Gemeenschap en werd hij omgedoopt tot Plan-
tentuin Meise. Het personeel werd toegewezen
aan de Vlaamse en de Franse Gemeenschap, maar
iedereen zal blijven samenwerken om onze missie
te verwezenlijken. De voorbereiding voor deze
overdracht vereiste veel inzet van alle betrokken
administraties: in de eerste plaats van het perso-
neel van de Plantentuin, maar ook van verscheide-
ne personen van het federale niveau en de Vlaamse
en Franse Gemeenschap. Dankzij de gezamenlijke
inspanningen werd de overgang goed voorbereid
en zien we uit naar een positieve toekomst.
Tot slot wil ik graag alle medewerkers, vrijwil-
ligers, gidsen, de federale overheid, de overheden
van de Vlaamse en Franse Gemeenschap en onze
vele sympathisanten bedanken voor al het werk
dat in 2013 werd gerealiseerd. Ik ben ervan over-
tuigd dat we samen klaar zijn om de uitdagingen
die voor ons liggen aan te pakken!
Het plantenrijk ontdekken, onderzoeken en beschermen en met
deze kennis samen bouwen aan een duurzame toekomst.
Voorwoord
Steven Dessein
Administrateur-generaal
4 5
5 11
12 16
17 19
20 24
25 29
30 35
36 40
41 66
Biodiversiteit
ontdekken en
optekenen
Plantendiversiteit
veiligstellen
Ecosystemen
begrijpen
Planten en
mensen (opnieuw)
verbinden
Inspireren
en informeren
Ons patrimonium
valoriseren
Organisatie
De Plantentuin
in cijfers
Tot op vandaag blijft het totale aantal soorten
van onze planeet onbekend. Veel soorten moeten
nog ontdekt worden, vooral in de tropen en in
bepaalde groepen, zoals de schimmels en algen.
Dit gebrek aan wetenschappelijke kennis draagt
een groot risico in zich. Soorten zijn immers de
fundamentele bouwstenen van ecosystemen en een
grondige kennis van de soorten is essentieel om te
kunnen begrijpen hoe onze levende planeet werkt.
Soorten ontdekken, beschrijven, benoemen en
classiceren vormt de kern van ons wetenschap-
pelijk onderzoek. Onze taxonomen combineren
klassieke methodes zoals morfologie, histologie
en anatomie met moderne technieken zoals raster-
elektronenmicroscopie, digitale beeldvorming en
DNAbarcodering. Hun werk draagt bij tot een we-
reldwijd aanvaarde, stabiele en wetenschappelijke
indeling van alle levensvormen in een systeem dat
de evolutionaire oorsprong weerspiegelt. De taxo-
nomische gegevens en identicatiemiddelen zoals
oras, ontwikkeld door onze specialisten, zijn
cruciaal voor vele andere onderzoeksdomeinen en
ook voor commercile doeleinden.
Biodiversiteit
ontdekken en
optekenen
6 7
Afronding van de Flora
van Midden-Afrika
Een Flora is een publicatie waarmee planten kunnen worden ge-
identiceerd. Het is een essentieel stuk gereedschap, niet alleen voor
gespecialiseerde taxonomen, maar ook voor ecologen, bosbouwers,
natuurbeschermers, etnobotanici en zelfs zologen die bijvoorbeeld
onderzoeken wat een bepaald dier eet.
In tropisch Afrika is een complete Flora beschikbaar voor het
westelijk en oostelijk deel, maar de centrale regio is slechts gedeel-
telijk gedekt. Dat is een serieuze belemmering voor wetenschappers
en natuurbeschermers in die regio, die nu sterk afhankelijk zijn van
een netwerk van specialisten om de soorten te identiceren en aan te
duiden welke het minst algemeen en sterkst bedreigd zijn. Sinds 1948
cordineert de Plantentuin de productie van de Flore dAfrique centrale,
die alle planten omvat die voorkomen in de Democratische Republiek
Congo, Rwanda en Burundi. Deze Flora is uitgegroeid tot een serie
boeken met meer dan 6000 soorten die behoren tot 180 families. On-
danks deze geweldige inspanning dekt dit werk slechts 60% van het
totaal aantal soorten.
Gedurende de voorbije twee decennia was de vooruitgang be-
perkt. Echter, in 2013 besloot de Plantentuin om zijn verantwoorde-
lijkheid te nemen en nieuw leven in dit ambitieuze project te blazen.
Vanaf 1 oktober 2013 werd een specialist aangesteld om de inspannin-
gen te cordineren die moeten leiden tot de afronding van de res-
terende 40% van de Flora. Zijn taak is om een gedegen netwerk van
specialisten op te zetten, die bereid zijn om bij te dragen aan de serie
Flore dAfrique centrale. Deze specialisten moeten duizenden artikelen
kritisch lezen, honderdduizenden herbariumcollecties nauwkeurig
bestuderen en de productie van enkele duizenden tekeningen orga-
niseren.
Naast de gedrukte versie wordt een slimme e-omgeving ontwor-
pen om de verzamelde data in onder te brengen. Deze online versie
faciliteert de toegang tot alle informatie, vereenvoudigt het proces
van verbeteren en aanvullen ervan (zelfs met nieuwe soorten), en
maakt de ontwikkeling van afgeleide producten, zoals een app voor
mobiele telefoons, mogelijk. Voorts zal de Plantentuin proberen extra
nanciering te verwerven voor het trainen en opleiden van een vol-
doende grote groep regionale botanici in Midden-Afrika, die kunnen
assisteren bij de Flora-productie en het onderhouden en bijwerken
van de e-versie. Het doel is om de Flore dAfrique centrale en de e-versie
in 15 jaar tijd af te ronden. Zeker een nobel streven!
T
o
e
n
a
m
e

v
a
n

b
e
h
a
n
d
e
ld
e

s
o
o
r
t
e
n

in

h
e
t

v
e
r
le
d
e
n

(
g
r
o
e
n
)

e
n

v
o
o
r
z
ie
n
e

v
e
r
d
e
r
e

a
fw
e
r
k
in
g

(
z
w
a
r
t
)

v
a
n

d
e

F
lo
r
e

d
A
f
r
iq
u
e

c
e
n
t
r
a
le
.
S
t
r
e
p
t
o
c
a
r
p
u
s

b
in
d
s
e
ilii
b
ij
R
u
g
a
r
a
m
a

in

R
w
a
n
d
a
,
e
e
n

r
e
c
e
n
t

b
e
s
c
h
r
e
v
e
n

e
n

z
e
ld
z
a
m
e

e
n
d
e
m
is
c
h
e

s
o
o
r
t

u
it

d
e

G
e
s
n
e
r
ia
c
e
a
e

fa
m
ilie
,
d
ie

n
o
g

b
e
h
a
n
d
e
ld

m
o
e
t

w
o
r
d
e
n

in

d
e

F
lo
r
e

d
A
f
r
iq
u
e

c
e
n
t
r
a
le
.
F
o
t
o

E
b
e
r
h
a
r
d

F
is
c
h
e
r
.
Biodiversiteit ontdekken en optekenen
Nieuw voor
de wetenschap
Elk jaar organiseren onze onderzoekers overal ter wereld veld-
werk en ontdekken daarbij nieuwe soorten planten en schimmels.
Weer in het laboratorium, worden de zorgvuldig verzamelde mon-
sters diepgaand bestudeerd met behulp van een reeks wetenschappe-
lijke instrumenten, zoals licht- en scanningelektronenmicroscopen,
chemische analyses en DNA-onderzoek. In 2013 beschreven onze
wetenschappers 18 soorten diatomeen, 13 soorten korstmossen, 1
schimmelsoort en 21 soorten bloemplanten als nieuw voor de weten-
schap.
Door hun studies spelen onze taxonomen een belangrijke rol bij
het inventariserenvande biodiversiteit inde wereld. Af entoe worden
nieuwigheden zelfs dicht bij huis gevonden: bijvoorbeeld de hybride
Magnolia nooteboomiana Geerinck. Deze niet eerder beschreven sier-
boom werd ontdekt in een laan in Elsene, een voorstad van Brussel.
En de ectoparasitaire schimmel Cantharomyces elongatus Haelewaters
& De Kesel werd voor het eerst geregistreerd in een essenbos in Ne-
derland.
Midden-Afrika, een bekende hotspot van diversiteit, trekt door
onze historische connecties met de regio de bijzondere aandacht van
onze onderzoekers. Onder de nieuwe diatomeensoorten beschre-
ven in 2013, is Cavinula lilandae Cocquyt, M.de Haan & J.C.Taylor een
vermelding waard als de eerste nieuw beschreven algensoort die re-
sulteert uit de Belgische Boyekoli Ebale Congo 2010 expeditie op de
Congostroom. Er is vrijwel niets bekend over de diversiteit van algen
in de Democratische Republiek Congo; er zullen dus in de komende
jaren zeker nog nieuwe soorten beschreven worden uit die regio. Tij-
dens de hiervoor genoemde expeditie werd ook een nieuw korstmos
ontdekt: Piccollia congolensis Van den Broeck, Aptroot &Ertz.
Korstmossen worden zowel bestudeerd met morfologische stu-
dies als met moleculaire analyses. In 2013 uitgevoerde studies in de
Plantentuin resulteerden in de beschrijving van drie nieuwe geslach-
ten van korstmossen uit Chili, Madagaskar en Brazili (Austroroccella
Tehler &Ertz , Savoronala Ertz, Eb.Fisch., Killmann, Razan. &Srus.
en Sergipea M.Cceres, Ertz &Aptroot).
Maar het is niet enkel tijdens expedities dat nieuwe soorten wor-
den ontdekt. Het herbarium van de Plantentuin bevat veel ongeden-
ticeerde exemplaren van bloemplanten, die een aantal decennia ge-
leden verzameld werden en nog steeds wachten op identicatie. Het
onderzoek naar de Afrikaanse ora was in 2013 voornamelijk gericht
op de geslachten Justicia (Acanthaceae) en Psychotria (Rubiaceae).
Onze wetenschappers beschreven resp. 11 en 8 soorten uit deze ge-
slachten als nieuw voor de wetenschap, de meeste ervan endemisch
in Midden-Afrika en bedreigd in het wild. Veldwaarnemingen zijn
belangrijk om taxonomische problemen op te lossen. Dit bleek het
geval voor de nieuwe Afrikaanse soort Kalaharia schaijesii Bamps (La-
miaceae), die voorheen werd verward met de enige andere vertegen-
woordiger van dat genus. Opmerkingen van de verzamelaars over de
groeiwijze en bloemkenmerken toonden aan dat dit een aparte soort
is.
P
ic
c
o
llia

c
o
n
g
o
le
n
s
is
V
a
n

d
e
n

B
r
o
e
c
k
, A
p
t
r
o
o
t

&

E
r
t
z
,
e
e
n

n
ie
u
w

k
o
r
s
t
m
o
s

u
it

h
e
t

C
o
n
g
o
le
s
e

r
e
g
e
n
w
o
u
d
.
C
a
v
in
u
la

lila
n
d
a
e

C
o
c
q
u
y
t
,
M
.d
e

H
a
a
n

&

J.C
.T
a
y
lo
r
,
e
e
n

n
ie
u
w
e

d
ia
t
o
m
e
e

n
s
o
o
r
t

v
a
n

h
e
t

C
o
n
g
o
b
e
k
k
e
n
.
B
o
o
m
s
t
a
m

b
e
d
e
k
t

m
e
t

k
o
r
s
t
v
o
r
m
ig
e


lic
h
e
n
e
n

in

h
e
t

C
o
n
g
o
le
s
e

r
e
g
e
n
w
o
u
d
.
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
9000
10000
Vooruitgang Flore d'Afrique centrale (Spermatophytae)
1
9
4
8
1
9
5
2
1
9
5
6
1
9
6
0
1
9
6
4
1
9
6
8
1
9
7
2
1
9
7
6
1
9
8
0
1
9
8
4
1
9
8
8
1
9
9
2
1
9
9
6
2
0
0
0
2
0
0
4
2
0
0
8
2
0
1
2
2
0
1
6
2
0
2
0
2
0
2
4
2
0
2
8
8 9
Protostelode amoeben in de
Democratische Republiek Congo
Protostelode amoeben zijn bacterivore protisten die kunnen
voorkomen op plantaardig afval. Ze vertegenwoordigen een kleine
groep van 33 soorten en worden traditioneel samen met twee andere
groepen vruchtlichaamvormende amoeben, myxomyceten en dicty-
osteliden, ondergebracht in de Eumycetozoa. De determinatie van de
taxa gebeurt op basis vanmorfologische kenmerkenvande microsco-
pisch kleine vruchtlichamen die opgebouwd zijn uit een doorschij-
nende steel waarop n of meerdere sporen rusten.
Het voorkomen van protostelode amoeben in de Democratische
RepubliekCongowerdbestudeerdinculturenvansubstratendie ver-
zameld werden tijdens de Boyekoli Ebale Congo 2010 expeditie tus-
sen de steden Kisangani and Bumba. Dit is het eerste onderzoek naar
protostelode amoeben in Midden-Afrika, voorheen waren enkel
meldingen bekend uit Egypte, Kenia, Malawi, Tanzania en Uganda.
In de culturen van ingezamelde substraten (dode, nog bevestigde
bladeren) kwamen 23 soorten of 70% van het totale aantal wereldwijd
gekende soorten tot ontwikkeling. Twee van deze soorten, Schizo-
plasmodiopsis reticulata en Schizoplasmodium seychellarum, zijn nieuwe
vondsten voor het Afrikaanse continent. Een nog onbeschreven soort
LHI05 was voor de eerste maal geobserveerd buiten Hawa. Daar-
naast werden nog 5 onbekende taxa waargenomen en gedocumen-
teerd. De hoge soortendiversiteit uit een eerder beperkt aantal stalen
laat vermoeden dat de bezochte regio, samen met Hawa, n van de
tropische hotspots is voor protostelode amoeben.
Herziening van namen
van blauwwieren (Cyanobacteria)
De wetenschappelijke namen van planten moet op een bepaalde
manier gepubliceerd worden zoals vastgelegd is in de Internationa-
le Code van Botanische Nomenclatuur (ICBN). Dit zorgt voor een
duidelijk begrip van geldige namen in de hele wetenschappelijke we-
reld en voorkomt onder andere dat twee taxa dezelfde naam krijgen.
Soms worden namen niet geldig gepubliceerd. In dat geval moeten
correcties worden aangebracht.
Gloeobacter violaceus Rippka et al. werd in 1974 als naam aan een
primitief blauwwier (Cyanobacterie) gegeven. Fylogenetisch is dit
een belangrijke soort binnen de blauwwieren omdat ze thylakoiden
mist, de plek waar de licht-afhankelijke reacties van de fotosynthese
plaatsvinden.
Hoewel Gloeobacter violaceus uitgebreid werd geciteerd in de ex-
perimentele, taxonomische en fylogenetische literatuur, werd recent
vastgesteld dat de naam van het geslacht Gloeobacter niet geldig gepu-
bliceerd werd. En dus heeft deze soort geen waarde, noch binnen de
Internationale Code van Botanische Nomenclatuur, noch binnen de
Internationale Code van de Nomenclatuur van de Prokaryoten.
Als gevolg hiervan werden de namen Gloeobacter en G. violaceus
gevalideerd door het toewijzen van een holotype volgens artikel 40
van de ICBN. Tijdens dit onderzoek bleek dat verschillende andere
namen prioriteit hadden boven G. violaceus. Meer zelfs, n van deze
namen was het type van een ander genus, Gloeothece. Om het toekom-
stig gebruik van de namen Gloeobacter violaceus en Gloeothece mogelijk
te maken, was het nodig om beide namen te bewaren. Daarvoor wer-
den twee voorstellen ter bewaring ingediend in het wetenschapstijd-
schrift Taxon. De voorstellen worden onderzocht door het Comit
voor de Nomenclatuur van algen en door het Algemeen Comit voor
de nomenclatuur. Zij beslissen of beide namen worden opgenomen op
de lijst van Nomina conservanda of bewaarde namen.
H
e
t

v
e
r
z
a
m
e
le
n

v
a
n

d
o
d
e
,
n
o
g

b
e
v
e
s
t
ig
d
e

b
la
d
e
r
e
n

v
o
o
r

h
e
t

o
p
k
w
e
k
e
n

v
a
n

p
r
o
t
o
s
t
e
lo
d
e

a
m
o
e
b
e
n
.
Diatomeendiversiteit
in het Congobekken
En van de doelstellingen van de Boyekoli Ebale Congo 2010
expeditie was het bestuderen van de diversiteit binnen de diato-
meen in het Congobekken. Op verschillende locaties langsheen de
Congostroom werden waterstalen genomen: stroomafwaarts Kisan-
gani (Democratische Republiek Congo) ter hoogte van een aantal be-
langrijke zijrivieren, namelijk de Lomami-, de Itimbiri- en de Aruwi-
mirivier, en in een aantal kleinere rivieren en beekjes zoals de Lubilu
en de Lilanda in de omgeving van Yangambi. Voor de identicatie van
de aanwezige soorten werden de stalen meegebracht naar de Planten-
tuin.
Bij een eerste onderzoek van de monsters blijkt dat een zeer
groot aantal diatomeen nog niet gekend zijn. Dit in tegenstelling tot
het geringe aantal waargenomen kosmopolitische soorten waaron-
der Navicula rostellata, Staurosirella pinnata en Ulnaria ulna. Afrikaan-
se en tropisch Afrikaanse soorten waren ook aanwezig waaronder
Fragilariforma strangulata en Gomphonema zairensis. Interessant om mel-
den is het feit dat een aantal van de waargenomen taxa voorheen ver-
meld en beschreven werden uit Zuid-Amerika. Deze omvatten onder
andere Encyonopsis frequentis Krammer en Gomphosphenia tenerrima.
Een aantal van de waargenomen taxa in het Congobekken zijn
nauw verwant aan (maar verschillen van) soorten beschreven uit
het Amazonebekken in Zuid-Amerika, terwijl andere meer ver-
wantschap vertonen met soorten beschreven uit tropisch Azi. Een
voorbeeld hiervan is een taxon dat verwant is aan Navicula fuerbornii,
beschreven uit Java. Navicula fuerbornii werd ook gemeld uit Ghana,
maar bij nadere studie blijkt dat de illustratie afwijkt van de originele
typetekening van Java. Dit betekent dat de naam onterecht gegeven
werd aan het taxon uit Ghana. Een nieuw taxon dient dus beschreven
te worden te meer daar het waargenomen taxon in de Democratische
Republiek Congo hetzelfde is als dit gevonden in Ghana.
Veel van de nieuw gevonden taxa behoren tot het genus Eunotia,
een typische component van zure kleinere rivieren en beken met een
pH-waarde vaak lager dan 5. Deze habitats, normaal met lage soor-
tendiversiteit, bevatten ook een andere nieuwe soort die in 2013 werd
beschreven en gepubliceerd: Cavinula lilandae Cocquyt, M.de Haan &
J.C.Taylor. Deze soort werd genoemd naar de typelocatie, de rivier en
het dorpje Lilanda.
De grote zijrivieren van de Congostroom, met een pH-waarde
boven de 8, vertoonden een grotere diversiteit aan soorten. Vaak
werden meer dan 50 taxa waargenomen in n staal. Er werd gestart
met de beschrijving van verschillende andere nieuwe soorten, andere
zijn in druk of ingediend bij peer-reviewed internationale tijdschrif-
ten.
Deze diatomeenstudies werden mogelijk gemaakt dankzij de
betrokkenheid van de Plantentuin in de Boyekoli Ebale Congo 2010
expeditie (http://www.congobiodiv.org/nl/expeditie2010) en dank-
zij twee bijkomende projecten genancierddoor het Federaal Weten-
schapsbeleid, nl. COBAFISH (Congo basin: From carbon to shes) en
COZADIMA(Preliminary study of diatoms as potential water quali-
ty indicators for the tropical Congo and Zambezi sister basins).
D
e

r
iv
ie
r

L
ila
n
d
a
,
t
e
n

n
o
o
r
d
w
e
s
t
e
n

v
a
n

Y
a
n
g
a
m
b
i,
D
e
m
o
c
r
a
t
is
c
h
e

R
e
p
u
b
lie
k

C
o
n
g
o
.
Biodiversiteit ontdekken en optekenen
10 11
Onze bijdrage aan
de Catalogue of Life
De Catalogue of Life is een ambitieus project dat een online
register creert van alle soorten organismen ter wereld en ook de
verwantschappen tussen deze organismen verduidelijkt. Dit regis-
ter vormt de taxonomische ruggengraat voor andere internationale
projecten, zoals de Global Biodiversity Information Facility en de
Encyclopedia of Life. In 2013 werkten wetenschappers van de Plan-
tentuin via het door de Europese Unie genancierde i4life project mee
aan de Catalogue of Life. Dit project wil het aantal soorten in de Cata-
logue vergroten door wetenschappelijke instellingen te stimuleren om
eraan bij te dragen. Gezien zijn expertise in de Afrikaanse ora koos
de Plantentuin voor het aanleveren van checklists van endemische
of bijna-endemische Afrikaanse families. Sommige van deze ende-
mische families zijn taxonomisch slecht gekend. Dit is bijvoorbeeld
het geval voor de Hydrostachyaceae, zeldzame zoetwaterplanten die
voorkomen in watervallen en stroomversnellingen, de Grubbiaceae,
een 90 miljoen jaar oude familie die enkel voorkomt in het Kaapse
Schiereilandin Zuid-Afrika, en de Dioncophyllaceae. Tot deze laatste
familie behoort Triphyophyllum peltatum, een ongewone klimmende
vleesetende plant, samen met andere zeldzame planten uit tropisch
West-Afrika.
Omdat deze plantenfamilies slecht gekend zijn, worden ze vaak
over het hoofd gezien in taxonomische onderzoeksprojecten. Noch-
thans zijn het belangrijke kandidaten voor conservatie omdat zij di-
verse evolutionaire lijnen vertegenwoordigen.
Tot nu toe hebben wetenschappers van de Plantentuin ongeveer
duizendgeldige plantennamen en synoniemen bijgedragen aan de Ca-
talogue of Life. Maar we werken verder aan de checklist en verwachten
in de toekomst een extra 800 namen te kunnen leveren.
Dumortiera is voortaan
een gratis digitaal tijdschrift
In vergelijking met 2012 verdrievoudigde in 2013 het aantal abon-
nees van Dumortiera, het veldbotanische tijdschrift van de Plantentuin.
De reden hiervoor was de beslissing om het tijdschrift gratis online te
publiceren.
Gelanceerd in 1975, groeide het tijdschrift uit tot een belangrijke
schakel tussen professionele en amateurbotanici. In de voorbije jaren
was het aantal abonnees echter gevoelig geslonken. Na het verschij-
nen van nummer 100, in 2012, was het tijd voor verandering. Met het
nummer 101 begon voor Dumortiera een nieuw, digitaal tijdperk.
De nieuwe formule heeft talrijke voordelen:
genteresseerden kunnen de artikels gratis als pdf-document
downloaden;
de auteurs kunnen extra materiaal inlassen, zoals omvangrijke
bijlagen of kleurenillustraties van hoge kwaliteit. Zo kan een
in de pdf ingewerkte illustratie van een volledig herbariumvel
op scherm uitvergroot worden, waardoor de etiketinformatie
of sommige in het artikel beschreven details van de plant beter
zichtbaar zijn;
de auteurs waarderen het sterk verruimde lezerspubliek;
de abonnees ontvangen een e-mail zodra een nieuw nummer be-
schikbaar is.
Behalve bijdragen in het Nederlands of het Frans (met een Engelse
samenvatting), publiceert het tijdschrift voortaan ook artikels in het
Engels. Artikels uit vroegere nummers kunnen eveneens gedownload
worden, wat de inhoud van Dumortiera beter toegankelijk maakt voor
een ruimere groep gebruikers.
S
a
m
e
n
g
e
s
t
e
ld

b
la
d

v
a
n

d
e
A
fr
ik
a
a
n
s
e

p
la
n
t
e
n
s
o
o
r
t

C
n
e
s
t
is

fe
r
r
u
g
in
e
a

D
C
.
(
C
o
n
n
a
r
a
c
e
a
e
)
,
g
e
c
u
lt
iv
e
e
r
d

in

d
e

s
e
r
r
e
s

v
a
n

d
e

P
la
n
t
e
n
t
u
in
.
D
u
m
o
r
t
ie
r
a

1
0
3
.
Out of Africa: recente trans-oceanische
dispersie van plantensoorten naar Madagaskar
Zon 160 miljoen jaar geleden brak Madagaskar af van het oude
supercontinent Gondwana. Later braken ook Antarctica en Indi af
van Madagaskar waardoor het eiland reeds 80 miljoen jaar gesoleerd
ligt in de Indische Oceaan. Deze lange scheiding maakt het volstrekt
onmogelijk dat bloemplanten op Madagaskar aanwezig waren voor
het zich losmaakte (bloemplanten ontstonden immers veel recenter).
Ondanks deze lange isolatie is Madagaskar de thuisbasis van meer
dan 12.000 plantensoorten, waardoor het n van de meest diverse
oras op de planeet heeft. Daarenboven zijn de meeste soorten ende-
misch, dat wil zeggen dat ze enkel op Madagaskar voorkomen. Deze
studie stelt de vraag waar al die unieke Madagaskische plantensoor-
ten vandaan komen.
We voerden een moleculaire studie uit van het pantropische ge-
nus Ixora dat met zon 530 soorten n van de grootste genera is van
de Rubiaceae of kofefamilie. Er komen veertig Ixora-soorten voor
in continentaal Afrika; veertig andere zijn endemisch in Madagaskar.
Onze studie toonde aan dat de Madagaskische Ixora-soorten beho-
ren tot twee lijnen van verschillende leeftijden. Er heeft minstens n
lange afstandsverspreiding plaatsgevonden vanuit Oost-Afrika over
het Kanaal van Mozambique naar Madagaskar. Dit gebeurde onge-
veer acht miljoen jaar geleden. Eenmaal aangekomen in Madagas-
kar, begon Ixora aan de kolonisatie van het grote eiland en paste zich
aan aan verschillende ecologische omstandigheden. Dit resulteerde
in een snelle radiatie van het genus. De Madagaskische Ixora-soor-
ten zijn dus recente endemische soorten, die in situ evolueerden na
trans-oceanische dispersie.
De twee afzonderlijke lijnen van Madagaskische Ixoras vertonen
gelijkaardige morfologische innovaties, uniek binnen het genus. Dit
suggereert dat de ontwikkeling van de twee groepen gebeurde onder
druk van dezelfde factoren. In vergelijking met continentaal Afrika,
heeft het genus in Madagaskar een zeldzame differentiatie onder-
gaan. Er is een trend tot afname van het aantal bloemen per bloeiwijze
van enkele honderden bloemen tot enkele of zelfs n enkele bloem.
Bovendien is de bloemgrootte spectaculair variabel, met kroonbuizen
die in lengte verschillen van 0,4 tot 23 cm.
Na aankomst in Madagaskar is Ixora gediversieerd in veertig
soorten met unieke morfologische kenmerken, en dit alles in een pe-
riode van minder dan acht miljoen jaar. Hoe is deze snelle radiatie te
verklaren? Klimatologische schommelingen zijn n van de belang-
rijkste sturende krachten van snelle radiatie, en deze zijn aangetoond
voor het Plio- en Pleistoceen. Als het klimaat droger wordt, verkleint
de oppervlakte ingenomen door tropische bossen, die dan gesoleerd
worden in een droger landschap. Eenmaal gesoleerd, kunnen popu-
laties van eenzelfde soort verschillende kenmerken ontwikkelen en
uitgroeien tot verschillende soorten. Bestuivers zijn ook een drijven-
de kracht voor radiatie. Het lengteverschil in de bloemen van de Ma-
dagaskische Ixoras heeft ongetwijfeld geleid tot verhoogde bestui-
verspeciciteit. Hierdoor werden opnieuw populaties gesoleerd, zij
het dan niet geograsch, waardoor ze evolueerden tot verschillende
soorten.
H
e
r
b
a
r
iu
m
s
p
e
c
im
e
n

v
a
n

Ix
o
r
a

p
e
c
u
lia
r
is

D
e

B
lo
c
k
,
e
e
n

s
o
o
r
t

m
e
t

la
n
g
e

b
lo
e
m
e
n
.
Biodiversiteit ontdekken en optekenen
12 13
Bodemzaadbank van het
zeldzame kruipend moerasscherm
Helosciadium repens (kruipend moerasscherm) is een kleine plant
die vroeger gekend was als Apium repens; ze behoort tot de scherm-
bloemenfamilie of Apiaceae. Het is een zeldzame soort die voorkomt
in moerassen en natte weilanden met een beperkte en in hoofdzaak
Europese verspreiding, en wordt door de Europese Habitat Richtlijn
vermeld als een prioritair te beschermen soort. Gedurende tien jaar
werd in de Plantentuin een onderzoeksproject uitgevoerd over de
biologie en ecologie van de soort in Belgische populaties. Hiervoor
werden onder ander tellingen gedaan van individuele planten in per-
manente proefvlakken. Deze metingen kunnen echter geen beeld
geven van de zaden die in de bodemzaadbank aanwezig zijn, hoe-
wel deze van cruciaal belang kunnen zijn voor de overleving van een
soort. Vermits kruipend moerasscherm in sommige vroegere vind-
plaatsen teruggevonden is na meer dan 50 jaar afwezigheid, vermoed-
den we dat het een langlevende bodemzaadbank bezit. Dus werd een
onderzoek gestart over de bodemzaadbank.
In de drie grootste populaties werden bodemstalen genomen,
die vervolgens door zeven gespoeld en gedroogd werden. De beko-
men grondfracties werden onder een binoculair bekeken, en toonden
een glimp van een vaak verrassend mooie ondergrondse wereld. De
aangetroffen zaden van H. repens werden gemeten en gingen voor
lange termijnbewaring naar de zaadbank van de Plantentuin. De don-
kerbruine zaden bleken moeilijk te onderscheiden van de grond, wat
hun telling onbetrouwbaar maakte. Daarom werden de bodemstalen
in een dunne laag aangebracht op teilen met potgrond en in serres
geplaatst en gegoten. Dit resulteerde in de kieming van honderden
zaailingen van H. repens. Van meer dan 500 hiervan werd materiaal in-
gezameld en op silicagel bewaard, om later de genetische samenstel-
ling van de bodemzaadbank te kunnen analyseren. Enkele zaailingen
werden uitgeplant voor de versterking van een bestaande populatie,
die sterk achteruitgegaan was door onder meer een onaangepast be-
heer.
Z
a
a
ilin
g
e
n

g
e
k
ie
m
d

u
it

b
o
d
e
m
s
t
a
le
n

v
a
n

p
o
p
u
la
t
ie
s

v
a
n

k
r
u
ip
e
n
d

m
o
e
r
a
s
s
c
h
e
r
m

(
H
e
lo
s
c
ia
d
iu
m

r
e
p
e
n
s
)
.
D
e

m
e
e
s
t
e

p
o
p
u
la
t
ie
s

v
a
n

k
r
u
ip
e
n
d

m
o
e
r
a
s
s
c
h
e
r
m

k
o
m
e
n

v
o
o
r

in

p
a
a
r
d
e
n
w
e
id
e
n
.
Naar schatting een derde van alle plantensoor-
ten is bedreigd of staat op het punt uit te sterven
in het wild, hoofdzakelijk als gevolg van de frag-
mentatie en vernietiging van hun habitat, gecom-
bineerd met klimaatveranderingen. Elke plant
speelt nochtans een cruciale rol in een gezond
functionerend ecosysteem. Sommige kunnen
bovendien ongekende schatten bevatten zoals
moleculen met nuttige medische eigenschappen.
Daarom is het veiligstellen van plantensoorten
essentieel.
Ons onderzoek draagt bij tot de ontwikke-
ling van instrumenten voor in situ conservatie in
waardevolle natuurgebieden, zowel nationaal als
internationaal. Maar soorten kunnen ook buiten
hun natuurlijk verspreidingsgebied, of ex situ,
beschermd worden. We verzamelen plantenmate-
riaal in het wild om het te bewaren en te vermeer-
deren in onze eigen levende collecties of in deze
van partnertuinen. Onze zadenbank bevat zaden
van verschillende zeldzame en bedreigde soorten
waardoor we kritieke genetische variatie van een
soort vrijwaren. Door onze expertise en collecties
te combineren zijn we in staat om te helpen bij het
opnieuw introduceren van soorten in hun natuur-
lijke habitat, vandaag al maar ook in de toekomst.
Plantendiversiteit
veiligstellen
14 15
De Plantentuin doet mee
aan ecologisch herstel
Voedselarme graslanden en een aantal van de hun kenmerkende
soorten zijn sterk bedreigd in veel Europese landen, waaronder Bel-
gi. De belangrijkste redenen hiervoor zijn habitatversnippering, het
opgeven van de traditionele agro-pastorale activiteiten en de inten-
sivering van de landbouw. Het is dus noodzakelijk om de overblij-
vende graslandfragmenten te beschermen en ze door goed beheer te
herstellen. Dit werk omvat o.a. het herstellen van populaties van met
uitsterven bedreigde plantensoorten. Deze zouden immers zonder
menselijke tussenkomst geen natuurlijke verjonging kennen door het
beperkt verspreidingsvermogen van de soorten en doordat er geen
zaadbank in de bodem aanwezig is.
Deze uitdagende taken worden uitgevoerd in het zuiden van
Belgi in het kader van het EU LIFE-Natuur-project (LIFE11 NAT/
BE/001060). De partners in dit project zijn Natagora, de SPWallonie
(DEMNA en DNF) en de Plantentuin. Dit zeven jaar durend project
(2013-2019) is gericht op het behoud en herstel van 400 ha prioritaire
graslanden. De aanpak is gentegreerd, met zowel in situ als ex situ
bewaringstechnieken. LIFE middelen worden gebruikt om 11 ver-
schillende typen grasland te herstellen. Hierbij zitten zes prioritaire
habitats, zoals droge kalkgraslanden op zand, droge half-natuurlijke
graslanden en soortenrijke heischrale graslanden.
Als expertisecentrum voor ex situ conservatie is de Plantentuin
verantwoordelijk voor de herintroductie en de versterking van zes
doelsoorten: steenanjer (Dianthus deltoides), mantelanjer (Petrorhagia
prolifera), strobloem (Helichrysum arenarium), kluwenklokje (Campa-
nula glomerata), rozenkransje (Antennaria dioica) en valkruid (Arnica
montana). De bedoeling is de effectieve grootte van de bestaande
populaties te verhogen (versterking) en uitgestorven populaties te
herstellen (herintroductie) teneinde verbindingen in het landschap
te verbeteren. Van elk van deze soorten werden zaden geoogst in 3
tot 4 bronpopulaties dicht bij de te herstellen graslanden. Bladeren
van elke bron- en doelpopulatie werden bemonsterd om de geneti-
sche diversiteit binnen en tussen de populaties in te schatten. Om de
zaadbank te kunnen bestuderen werden bodemstalen genomen. Na
een paar maanden testen met verschillende substraattypes, werdvoor
elke doelsoort een vermeerderingsprotocol ontwikkeld. In 2013 wer-
den al duizend planten van Dianthus deltoides geplant in twee herstelde
sites. Voorafgaand aan het planten werd elk individu onderworpen
aan morfometrische metingen (lengte en breedte van het grootste
blad). Eenmaal op het terrein worden deze planten nauwkeurig ge-
karteerd om langetermijnmonitoring (overleving, vegetatieve groei,
bloei, vruchtzetting, kiemkracht, nakomelingen) te vergemakkelij-
ken. Andere herintroducties worden gepland naarmate het herstel
van de graslanden vordert.
Plantendiversiteit veiligstellen
O
n
t
w
ik
k
e
lin
g

v
a
n

v
e
r
m
e
e
r
d
e
r
in
g
s
p
r
o
t
o
c
o
ls

in

d
e

k
w
e
e
k
s
e
r
r
e
s

v
a
n

d
e

P
la
n
t
e
n
t
u
in
.
T
r
a
n
s
p
la
n
t
a
t
ie

v
a
n

s
t
e
e
n
a
n
je
r

(
D
ia
n
t
h
u
s

d
e
lt
o
id
e
s
)

in

e
e
n

h
e
r
s
t
e
ld

g
r
a
s
la
n
d

in

h
e
t

z
u
id
e
n

v
a
n

B
e
lg
i
.
Z
a
a
d
o
o
g
s
t

v
a
n

s
t
r
o
b
lo
e
m

(
H
e
lic
h
r
y
s
u
m

a
r
e
n
a
r
iu
m
)

in

h
e
t

w
ild

d
o
o
r

h
e
t

p
e
r
s
o
n
e
e
l
v
a
n

d
e

P
la
n
t
e
n
t
u
in
.
16 17
In een wereld waarin het milieu steeds meer on-
der druk staat, moeten planten, ecosystemen en de
diensten die zij leveren behouden worden om de
planeet gezond te houden. Ze spelen bijvoorbeeld
een belangrijke rol in de globale watercyclus,
helpen woestijnvorming tegengaan en matigen de
effecten van broeikasgassen.
Het werk van onze onderzoekers helpt ons
begrijpen hoe ecosystemen functioneren en hoe ze
beschreven en opgevolgd kunnen worden. Ook on-
derzoeken ze de invloed van invasieve soorten op
inheemse soorten. Over heel de wereld, in Afrika
zowel als in Belgi, is de mensheid volledig afhan-
kelijk van gezonde ecosystemen.
Ecosystemen
begrijpen
Heraanleg van het ERAIFTarboretum in de
Democratische Republiek Congo
De directie van het ERAIFT (Ecole rgionale post universitaire
dAmnagement et de Gestion intgrs des Forts et Territoires tropicaux)
wenste de groene zone rond hun gebouwen te verbeteren. Deze was
in het verleden volledig aangeplant met Acacia en Eucalyptus om de
effecten van ernstige erosie tegen te gaan.
Onze Plantentuin stelde voor om de beplantingswerkzaamheden
te ondersteunen met een gemeenschappelijk project van de Planten-
tuin, ERAIFT en UNESCO. De doelstelling van het project was de
realisatie van een didactisch arboretum voor de vorming van de stu-
denten (van ERAIFT en andere faculteiten) in het identiceren van
de typische woudbomen van de Democratische Republiek Congo.
Een eenvoudig beplantingsschema werd ontworpen dat de op-
pervlakte opsplitst in verschillende percelen die elk n plantensoort
bevatten. Voor de praktische uitvoering van de aanleg van het nieu-
we arboretum moest de Plantentuin op zoek naar lokale partners.
Hiervoor werd een beroep gedaan op de lokale NGO Vrienden van
de Natuur en Tuinen, die zich toespitst op concrete natuurbehoud-
projecten. Zo werden lokale werkers aangeworven als dagloners,
vooral vrouwen en jongvolwassenen (de zogenaamde shegues die
op de straat leven). De eerste aangeplante zone van 2,7 ha groot werd
verrijkt met 280 bomen van 30 verschillende soorten die voorzien
werden van een etiket (bv. Milicia excelsa, Milletia laurentii, Penthacletra
macrophylla, Pericopsis elata en Terminalia superba). Er zijn ook plannen
voor een natuurpad dat als educatief instrument moet dienen om het
grote publiek te sensibiliseren rond themas zoals bescherming van
het milieu, bedreigde soorten en het duurzaam beheer van brand-
hout. Onze Plantentuin blijft de aanplantingen in 2014 opvolgen om
de succesvolle aoop van dit project te verzekeren.
G
e
b
r
u
ik

v
a
n

lo
k
a
le

p
la
n
t
e
n

in

h
e
t

a
r
b
o
r
e
t
u
m

v
a
n

E
R
A
IF
T
.
Plantendiversiteit veiligstellen
18 19
V
e
r
k
o
o
p

v
a
n

h
o
u
t
s
k
o
o
l
e
n

e
e
t
b
a
r
e

p
a
d
d
e
n
s
t
o
e
le
n

in

K
a
t
a
n
g
a

(
D
e
m
o
c
r
a
t
is
c
h
e

R
e
p
u
b
lie
k

C
o
n
g
o
)
.
Tools voor het behoud en duurzaam gebruik
van Afrikaanse bossen: eetbare paddenstoelen
Vanuit natuurbeschermingsorganisaties is er zeer veel aandacht
voor de mega-diverse regenwouden van het Centraal-Afrikaan-
se Congobekken en hun teloorgang door de houtindustrie. Dat een
minstens even groot bosgebied rondom het gehele Congobekken op
grote schaal ontbost wordt voor de productie van houtskool, is echter
minder goed gekend. Deze bossen (miombos en ijle bossen) kennen
een lang droog seizoen (minstens 4 maanden) en veel boomsoorten
zijn er van nature bestand tegen bosbrand. Het zijn kwetsbare eco-
systemen die na kaalkap zelden of niet herstellen tot nieuw bos. De
druk op dit open en zeer uitgestrekte bosecosysteem is extreem hoog
omdat bijna de helft van de Afrikaanse bevolking ervan afhangt voor
voedsel, brandstof, constructiehout en dergelijke.
Onderzoekers van de Plantentuin hebben een methode ontwik-
keld die naast taxonomische gegevens ook tools levert ten behoeve
van het behoud en duurzaam gebruik van deze bossen. De techniek
bestaat erin om de waarde van alle niet-houtige producten uit het
woud, in dit geval de eetbare paddenstoelen, nauwkeurig te bepalen.
Het is een essentile stap in de ecosysteemevaluatie van een naar eco-
nomische waarde volledig onderschat en bedreigd bosecosysteem.
De jaarlijkse natuurlijke productie van eetbare paddenstoelen
werd bepaald in permanente proefvlakken, genstalleerd in verschil-
lende bostypes. Dit onderzoek werd uitgevoerd in bossen in Bnin
(Soedanees gebied) en in het zuidoosten van de Democratische Re-
publiek Congo (Zambesisch gebied). In beide regios vormen padden-
stoelen voor miljoenen inwoners een belangrijke bron van voedsel en
inkomsten. De meeste soorten behoren tot de ectomycorrhiza pad-
denstoelen. Deze soorten leven allemaal in symbiose met de wortels
van levende bomen. De soortensamenstelling blijkt sterk af te hangen
van het bostype. Onze studie toont aan dat de cantharellen domine-
ren in het Zambesische gebied, terwijl de melkzwammen domineren
in het Soedanees gebied.
De jaarlijkse opbrengst wilde paddenstoelen ligt zeer hoog en
uctueert tussen 100 en 300 kg per hectare, afhankelijk van de soort
en het bostype. Indien slechts 10% hiervan verkocht kan worden aan
de lokale marktprijs van 1/kg, dan zou 1 hectare bos jaarlijks gemid-
deld 20 opleveren. De houtskoolproductie levert weliswaar 300
per hectare, maar omwille van de moeizame bosregeneratie kan dit
slechts n keer, of hooguit eens in de 30 jaar. Op termijn levert de bij-
zonder destructieve productie van houtskool slechts de helft op van
de meer duurzame paddenstoelenpluk!
De onderzoekers van de Plantentuin hebben met deze studie aan-
getoond dat het behoud van rechtstreekse ecosysteemdiensten, zoals
het leveren van niet-houtige producten uit het bos, zowel nancieel
als cultureel veel voordeliger is voor de lokale bevolking dan de pro-
ductie van houtskool. Kortetermijnwinsten wegen niet op tegen de
voordelen van duurzaam gebruik.
C
a
n
t
h
a
r
e
llu
s

r
u
b
e
r
,
e
e
t
b
a
r
e

p
a
d
d
e
n
s
t
o
e
l
e
n

c
o
u
r
a
n
t
e

s
o
o
r
t

in

Z
a
m
b
e
z
is
c
h
e

b
o
s
s
e
n
.
Ecosystemen begrijpen
E
e
t
b
a
r
e

p
a
d
d
e
n
s
t
o
e
le
n
:
e
e
n

b
e
la
n
g
r
ijk
e

b
r
o
n

v
a
n

v
o
e
d
s
e
l
e
n

in
k
o
m
s
t
e
n

in

t
r
o
p
is
c
h
A
fr
ik
a
.
20 21
Mossen en andere plantenresten uit
opgravingen van Romeinse sites:
een venster op de pre-industrile ora
Archeologen moeten een brede waaier resten onderzoeken om
het leven in het verre verleden te kunnen reconstrueren. Die omvat-
ten resten van gebouwen, spectaculaire zuilen, aardewerkfragmen-
ten, maar ook dierlijke en plantaardige resten uit de sedimenten. In
2013 hielp de Plantentuin archeologen van het Agentschap Onroerend
Erfgoed en vzw Agilas bij de determinatie en interpretatie van plan-
tenresten uit verschillende opgravingen in Vlaanderen.
Wij werden met name gevraagdom zaden, vruchten en mossen te
bestuderen uit de diepere delen van een Romeinse put in de Romeinse
nederzetting van Asse (bij het centrum van het huidige Asse). De ma-
croresten werden uit drie sedimentstalen gezeefd. De bewaringstoe-
stand sinds de Romeinse tijd was redelijk slecht. Toch konden vijftig
vaatplanten en negen mossen op naam gebracht worden, samen met
verbrande graanresten.
Het is aannemelijk dat de meeste resten uit de onmiddellijke om-
geving van de waterput in Asse kwamen en van natte graslanden in de
omgeving. De mossen suggereren de aanwezigheid van bos in de om-
geving. Ook een aantal door de Romeinen ingevoerde soorten werd
gevonden, waaronder Apium graveolens, Anethum graveolens en Prunus
avium. De bramenpitten in het sediment kwamen ongetwijfeld van
bramen die in het wild verzameld waren. Op een andere plaats, het
Romeinse fort van Oudenburg, leverden twee waterputten heel veel
goed bewaarde mosresten op. Het mos werd waarschijnlijk gebruikt
als waterlter.
Plantenmateriaal van archeologische sites levert ons een goed
zicht op de ora meer dan duizend jaar voor de enorme veranderin-
gen in landgebruik en luchtkwaliteit door de industrile revolutie.
Het grootste deel van het mossenmateriaal bestond uit slaapmossen
die in grote matten verzameld werden op bomen en op boomvoeten,
maar terrestrische soorten werden ook meegenomen. In totaal zijn 45
soorten gedenticeerd en die geven ons een idee van de mosora in
die periode.
Meerdere soorten waren tot voor kort nooit in Vlaanderen waar-
genomen. Verschillende hiervan waren frequent of zelfs dominant
aanwezig in de stalen. Door de Europese wetgeving is zwaveldioxi-
devervuiling in de lucht sterk afgenomen, waardoor de luchtkwali-
teit verbeterd is en verschillende van die soorten zich recent opnieuw
gevestigd hebben en zich nu verder uitbreiden. Mettertijd zullen zij
weer die soortenrijke mosmatten vormen in onze bossen.
Overal ter wereld voorzien specieke planten-
soorten de lokale bevolking van voedsel, energie,
gereedschap en werkinstrumenten, vezels voor
kleding en natuurlijke geneesmiddelen. In vele
delen van de wereld zijn planten cruciale elemen-
ten in de strijd tegen honger, ziekte en extreme
armoede. Planten spelen ook vaak een rol in
cultuur en religie. Vandaag de dag gaat de cultuur-
gebonden kennis van planten verloren en daarmee
ook de vitale band die we hebben met planten en
paddenstoelen.
Onze onderzoekers registreren hoe planten en
paddenstoelen worden gebruikt, zodat deze ken-
nis gedeeld en verspreid kan worden. Door het feit
dat onze onderzoekers er in slagen planten exact
te identiceren, zelfs op basis van minuscule of
oeroude overblijfselen, dragen zij bij aan diverse
onderzoeksdomeinen zoals forensisch onderzoek
en archeologie, waarbij ze constant de banden tus-
sen mensen en planten aan het licht brengen.
Planten en
mensen (opnieuw)
verbinden
In
d
iv
id
u
e
e
l
b
la
d

v
a
n

s
t
r
u
ik
m
o
s

(
T
h
a
m
n
o
b
r
y
u
m

a
lo
p
e
c
u
r
u
m
)
.
E
e
n

t
a
k
fr
a
g
m
e
n
t

v
a
n

s
t
r
u
ik
m
o
s

(
T
h
a
m
n
o
b
r
y
u
m

a
lo
p
e
c
u
r
u
m
)

u
it

e
e
n

w
a
t
e
r
p
u
t

in

d
e

R
o
m
e
in
s
e

n
e
d
e
r
z
e
t
t
in
g

v
a
n

O
u
d
e
n
b
u
r
g

(
e
e
r
s
t
e

h
e
lft

3
e

e
e
u
w
)
.
22 23
Capaciteitsversterking rondmilieu-educatie
in de Democratische Republiek Congo
De resultaten van het partnership van de voorbije acht jaar tus-
sen onze Plantentuin en de Democratische Republiek Congo zijn heel
positief. De heropbloei van botanische tuinen en de hervatting van
ex situ natuurbehoud kwam tegemoet aan de vraag van de nationale
instituten.
De duurzaamheid van deze fraaie uitkomsten blijft echter fragiel
omdat de technische vorming van het personeel zich nog in een eerste
fase bevindt. Om het tekort aan technische vaardigheden te remedi-
eren, heeft onze Plantentuin verscheidene sessies georganiseerd voor
training in vernieuwende onderwerpen gelinkt aan ex situ natuurbe-
houd, plantkunde en milieu-educatie.
Dankzij de samenwerking met de Ecole rgionale post universitai-
re dAmnagement et de Gestion intgrs des Forts et Territoires tropicaux
(ERAIFT) en UNESCO werd een succesvolle workshop rond mi-
lieu-educatie georganiseerd op de site van het ERAIFT op 23 en 24
september 2013 in Kinshasa. Het hoofddoel hiervan was het promo-
ten van milieu-educatie bij instituten die verantwoordelijkheid dra-
gen voor natuurbehoud, scholen, verenigingen en de media. De meer
specieke doelstelling was het benadrukken en ondersteunen van het
behoud van de biodiversiteit in de Democratische Republiek Congo
en het Congobekken. De workshop telde ongeveer 60 deelnemers
van verschillende instituten.
Op de eerste dag introduceerden acht nationale en internatio-
nale experts de hoofdthemas van milieu-educatie zoals: Wat is mili-
eu-educatie?, natuur in de stad, in situ en ex situ behoud van biodiver-
siteit en bedreigde planten. Er werd speciek de nadruk gelegd op de
realiteit van natuurbehoud in de stad Kinshasa.
De tweede dag was gewijd aan groepswerk waarvoor 2 themas
werden voorgesteld: het belang van het beschermen van de biodi-
versiteit en de rol van milieubewustzijn in formele educatie. Bij beide
onderwerpen keek men naar de huidige situatie en de vooruitzichten
voor de toekomst. De uitwisselingen waren interessant en dynamisch;
de verschillende groepen deden sterke voorstellen om deze materie
in hun eigen organisaties toe te passen.
De deelnemers toonden een grote interesse in de topics van de
workshop en vroegen naar extra technische opleiding en materiaal
zoals boeken, handleidingen, brochures en posters. Onze Plantentuin
publiceerde het verslag van de workshop en verzorgde een herdruk
van een poster met als titel Het belang van planten voor het leven van
de mens die verspreid wordt onder alle belanghebbenden.
D
e
e
ln
e
m
e
r
s

a
a
n

d
e

w
o
r
k
s
h
o
p

m
ilie
u
-
e
d
u
c
a
t
ie

in

K
in
s
h
a
s
a

in

s
e
p
t
e
m
b
e
r

2
0
1
3
.
Planten en mensen (opnieuw) verbinden
Bladafdrukken op amforen
te Sagalassos (Zuidwest-Turkije)
Amforen zijn een soort van containers met een specieke vorm
en grootte. Binnen het Romeinse Rijk waren ze courant in gebruik
voor opslag en transport van vloeistoffen. Tijdens de opgravingen in
de archeologische site van Sagalassos in Zuidwest-Turkije (een 100-
tal km ten noorden van Antalya) werden bladafdrukken ontdekt op
Laat-Romeinse amforen. De kwaliteit van sommige bladafdrukken
was voldoende om ze tot op soortniveau te determineren. Bijzonder
is dat nog niet eerder bladafdrukken op Romeinse amforen werden
aangetroffen.
Tijdens de systematische archeologische opgravingen van deze
site (o.l.v. prof. M. Waelkens en zijn medewerkers, KU Leuven) wer-
den al vele duizenden potscherven verzameld. Enkele jaren geleden
ontdekte Dr. Philip Bes afdrukken van bladeren op een gering aantal
van deze scherven. Eerder al, tussen 1997 en 2004, werd binnen de
grenzen van het historische Sagalassos herbariummateriaal ingeza-
meld en dankzij die referentie-collectie was het mogelijk om twee
plantensoorten te identiceren waarvan bladafdrukken te herkennen
zijn, met name Styrax ofcinalis en Vitis vinifera. Beide soorten komen
trouwens nog steeds voor in de omgeving van de opgravingssite. Sty-
rax was in de Oudheid bekend om zijn welriekende hars.
De bladafdrukken waren steeds te vinden op vergelijkbare zones
van de amforen, met name de hals en vooral de vaak wat verdikte bo-
venrand ervan. Dit laat vermoeden dat hun aanwezigheid geen toeval
is, maar veeleer een gevolg van een bewust productieproces.
Nog veel vragen betreffende de betekenis van de aanwezigheid
van bladafdrukken blijven onbeantwoord. Waren ze puur ornamen-
teel bedoeld of hadden ze een specieke functie? En waarom werden
ze tot nu toe slechts op n plaats gevonden? Misschien zullen meer
opgravingen en vondsten helpen bij het oplossen van die vragen.
E
e
n

d
e
e
l
v
a
n

e
e
n

a
fd
r
u
k

v
a
n

t
w
e
e

b
la
d
e
r
e
n

v
a
n

S
t
y
r
a
x

o
f
f
c
in
a
lis

o
p

e
e
n

L
a
a
t
-
R
o
m
e
in
s
e

a
m
fo
o
r

(

S
a
g
a
la
s
s
o
s
A
r
c
h
a
e
o
lo
g
ic
a
l
R
e
s
e
a
r
c
h

P
r
o
je
c
t
;
B
r
u
n
o
V
a
n
d
e
r
m
e
u
le
n
)
.
24 25
De Plantentuin huisvest 18.000 verschillende
soorten planten verspreid over een historisch
domein van 92 hectaren. Het is een prachtige en
gevarieerde groene zone en een bron van vreugde,
bewondering en inspiratie die elk jaar ongeveer
100.000 bezoekers aantrekt.
Door het inzetten van een breed gamma aan
plantenpresentaties, tentoonstellingen, webpa-
ginas, wetenschappelijke communicatie-instru-
menten, evenementen, informele leeractiviteiten,
sensibilisatie-instrumenten en ervaringsgerichte
educatieve activiteiten heeft de Plantentuin het
potentieel om de opvattingen van mensen over het
belang van planten voor het menselijke welzijn te
veranderen en het vitale belang van plantensoor-
ten te benadrukken. Voortbouwend op dit inzicht
kunnen burgers verder gestimuleerd worden om
op een duurzame en verantwoorde wijze te hande-
len.
Inspireren
en informeren
De doder in de hooiberg

De Plantentuin vervult tal van uiteenlopende taken. Wat volgt is
een voorbeeld uit vele. Een dierenarts van Dierengezondheidszorg
Vlaanderen probeerde uit te zoeken waarom in een kudde schapen
plots talrijke dieren stierven. Nadat hij bij meerdere instellingen
vruchteloos had aangeklopt, belde hij het Belgische Antigifcentrum.
Daar kreeg hij te horen dat ook zij hem niet direct konden helpen,
maar ze verwezen hem door naar de Plantentuin.
Kort daarop belandde een grote zak met hooi in de Plantentuin.
In de voorgaande dagen had een schapenkweker uit de omgeving van
Antwerpen meer dan 30 dieren dood aangetroffen. De dierenarts
zocht de vermoedelijke oorzaak in het hooi van een recent geopende
baal. Daarom vroeg hij de Plantentuin uit te zoeken of dit hooi giftige
planten bevatte.
Het hooi werd uitgespreid op een grote tafel. De kwaliteit ervan
was niet erg goed en het rook onaangenaam. Op talrijke plantensten-
gels groeide een witte schimmel. Omdat sporangin ontbraken slaag-
de onze mycoloog er niet in de soort te identiceren, maar hij dacht
niet dat de schimmel iets te maken had met de sterfte van de schapen.
Ondertussen ging de speurtocht naar een andere mogelijke dader
verder. Behalve diverse grassoorten en een paar stekelige stengel-
fragmenten van bramen, bevatte het hooi ook talrijke stengels van
iets wat op een wikke (Vicia) leek. Na enig zoeken was er voldoende
materiaal voorhanden om de soort op naam te brengen en te verge-
lijken met collecties uit het herbarium. Het resultaat was verrassend.
De droge stengels behoorden tot de niet-inheemse plantensoort
galega (Galega ofcinalis). Deze niet onaantrekkelijke overblijvende
plant wordt soms gekweekt als sierplant en is afkomstig uit Zuid-,
Centraal- en Oost-Europa en Zuidwest-Azi. Galega is in Belgi sinds
de 19
de
eeuw gekend als een zeldzame exoot. Vandaag komen op
meerdere plaatsen, verspreid over het hele land, goed standhoudende
en zich geleidelijk uitbreidende populaties voor.
Enig bijkomend onderzoek bracht aan het licht dat het hooi van
galega, meer dan vers materiaal, levensbedreigend is voor dieren,
in het bijzonder schapen. Ook kwamen de door de dierenarts be-
schreven symptomen precies overeen met informatie uit de dierge-
neeskundige literatuur. Bij verdere navraag bleek tenslotte dat het
graslandperceel waar het hooi vandaan kwam in de buurt lag van een
enkele jaren geleden door botanici ontdekte groeiplaats van galega.
Mogelijks was die wilde populatie ontstaan door het dumpen van af-
val uit een nabije tuin.
Alles bijeen stierven op enkele dagen tijd 38 schapen en moest 30
ton hooi worden vernietigd. Het is een triest verhaal, maar het inci-
dent bood de verzamelaars van hooi vanouds een pejoratieve om-
schrijving voor met herbaria werkende taxonomen een uitgelezen
kans op enig eerherstel.
3
8

s
c
h
a
p
e
n

s
t
ie
r
v
e
n

in

d
e

b
u
u
r
t

v
a
n
A
n
t
w
e
r
p
e
n
.
G
a
le
g
a

(
G
a
le
g
a

o
f
f
c
in
a
lis
)
(

w
ik
ip
e
d
ia
,
E
p
ib
a
s
e
)
.
26 27
Planten die van zich af bijten: ontwikkeling
van een waardevolle referentiecollectie van
vleesetende planten in Meise
De Plantentuin ontwikkelde in 2012 en 2013 een levende referen-
tiecollectie van vleesetende plantensoorten. Voorheen huisvestte de
Plantentuin een eerder bescheiden collectie met planten van voorna-
melijk tuinbouwkundige oorsprong.
Vleesetende planten hebben altijd tot de verbeelding gesproken
van plantkundigen en plantenkwekers. Deze opmerkelijke planten
vangen en verteren ongewervelde dieren en zelfs kleine kikkers en
zoogdieren met hun ingenieuze tot vallen omgevormde bladeren.
De meest voorkomende natuurlijke habitat van deze planten zijn
venen en moerassen met overvloedig water en weinig voedingsstof-
fen. Deze gebieden verdwijnen in ijltempo door grootschalige drai-
nagewerken en eutroring. De destructie van hun leefomgeving en
overmatige wildroof maken dat vele soorten nu met uitsterven be-
dreigd zijn.
De Plantentuin breidde zijn collectie uit met 169 introducties
(121 botanische soorten) waarvan 46,7% met een gekende wilde oor-
sprong. Levende vertegenwoordigers van Cephalotaceae (Cepha-
lotus), Droseraceae (Aldrovanda, Dionaea, Drosera), Drosophyllaceae
(Drosophyllum), Lentibulariaceae (Genlisea, Pinguicula, Utricularia), Ne-
penthaceae (Nepenthes) en Sarraceniaceae (Darlingtonia, Heliamphora,
Sarracenia) vervullen een belangrijke taak als referentiecollectie.
Leren en ontdekken
Kinderen de kans geven om de wereld van de plantkunde te ont-
dekken is n van de belangrijke doelstellingen van onze Plantentuin.
Onze deelname aan INQUIRE een Europees project rond onder-
zoeksgerichte wetenschapseducatie (IBSE) bood onze educatieve
dienst eenideale gelegenheidom onze samenwerking met het Vlaam-
se onderwijsveld te versterken.
Toen INQUIRE in november 2013 ten einde liep, konden we te-
rugblikken op 3 jaar experimenteren met de methodologie van het
onderzoekend leren, samen met zeer gemotiveerde leerkrachten,
leerkrachten in opleiding en NME-educatoren.
Onderzoeksgerichte wetenschapseducatie maakt sinds enkele
jaren deel uit van het Vlaamse onderwijscurriculum. Het werd ech-
ter al gauw duidelijk dat veel leerkrachten en andere betrokkenen het
moeilijk hadden met het toepassen van deze nieuwe methodologie.
Daarom besloten we om de ervaringen die we opdeden tijdens het
INQUIRE project te delen met pedagogische begeleiders van diverse
netten, door hen een portfolio van het project aan te bieden.
Deze contacten leidden onder meer tot een samenwerking met
het VVKSO (Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onder-
wijs). Zij organiseerden een conferentie rond onderzoekend leren
in de Plantentuin. Het programma omvatte onder meer hands-on on-
derzoeksactiviteiten in onze serres. We boden een gelijkaardig pro-
gramma aan aan de studenten van de lerarenopleiding van diverse
hogescholen. Het is onze bedoeling om de contacten met deze instel-
lingen in de toekomst te versterken.
Uitbreiding van onze
magnoliaverzameling
Magnolia is een zeer aantrekkelijk plantengeslacht van bloeiende
struiken en bomen. We besloten in 2013 om onze bestaande collec-
tie, die werd aangelegd in het begin van de jaren 1980, gevoelig uit te
breiden omdat het aantal nieuwe cultivars sindsdien enorm is toege-
nomen. De merkbare opwarming van ons klimaat biedt ook de kans
om minder winterharde Chinese soorten te laten overleven in de Bel-
gische winters.
In de loop van 2013 breidde de Plantentuin zijn verzameling uit
met 32 nieuwe taxa, tot een totaal van 71 (85 accessies). Nieuwe aan-
winsten zijn zeldzame Chinese soorten: Magnolia biondii, M. doltsopa,
M. zenii, de schitterende M. sargentiana var. robusta en de vorstge-
voelige M. campbellii en M. sprengeri var. sprengeri. Amerikaanse taxa
zijn vertegenwoordigd door M. virginiana var. australis, een gevoelige
wintergroene soort uit het zuidoosten van de Verenigde Staten van
Amerika.
Het magnoliaseizoen lokt steeds heel wat bezoekers naar onze
Plantentuin; daarom worden de botanische soorten aangevuld met
sensationele nieuwe hybriden en cultivars. Deze omvatten de geel-
bloeiende cultivars Limelight, Sundance en Yellow Lantern, de
donkerpurperen Black Tulip, de roze Flamingo, de ongewone
bloemvorm van M. loebneri Mags Pirouette, en selecties uit de VS
en Nieuw-Zeeland, zoals David Clulow, Daybreak, Atlas, Ga-
laxy, Spectrum en Star Wars.
Al deze magnolias kan men bewonderen op de Magnoliawande-
ling die de bezoeker doorheen de Plantentuin leidt: van de M. stellata-
groep nabij het Herbarium, naar de winterharde hybriden rond het
Plantenpaleis, de botanische soorten in het Fruticetum en de vorst-
gevoelige hybriden in het Rhododendronbos en de omgeving van de
Oranjerie.
Lentelicht in Meise
met 40.000 bloembollen
De Plantentuin heeft in totaal honderden verschillende soorten
bolgewassen in cultuur. Tot voor 2013 werden deze bloembollen en
-knollen meestal in kleine groepen of individueel gepresenteerd. We
besloten echter dat er nood was aan een grotere, meer indrukwek-
kende presentatie als aanvulling op de massale aanwezigheid van de
spontane voorjaarsora van sneeuwklokjes (Galanthus nivalis), bosa-
nemonen (Anemone nemorosa) en daslook (Allium ursinum).
In de herfst hebben vrijwilligers, tuiniers en assistent-curatoren
op enkele weken tijd meer dan 40.000 bloembollen met de hand ge-
plant. De focus lag op gazons die vanop de grote wandelwegen goed
zichtbaar zijn en daarom druk bezocht worden door het publiek.
Deze zones omvatten de hoofdingang, het kasteel en de gazons rond
het Plantenpaleis. In de lente van 2014 verwachten we een kleurrijke
zee van voorjaarsbloemen van Narcissus Carlton, Crocus chrysanthus
Cream Beauty en Blue Pearl, Crocus tommasinianus Ruby Giant
en Whitewell Purple, Crocus vernus Flower Record, Jeanne dArc,
Remembrance, Yellow Mammoth en Striped Beauty, Ornithogalum
umbellatum en Fritillaria meleagris waar tal van bezoekers kunnen van
genieten.
Inspireren en informeren
M
a
n
u
e
le

a
a
n
p
la
n
t
in
g

v
a
n

C
r
o
c
u
s

c
h
r
y
s
a
n
t
h
u
s
B
lu
e

P
e
a
r
l.
M
a
g
n
o
lia
L
im
e
lig
h
t
,
e
e
n

s
c
h
it
t
e
r
e
n
d

g
e
e
lb
lo
e
ie
n
d
e

m
a
g
n
o
lia
.
P
in
g
u
ic
u
la

r
o
t
u
n
d
if
o
r
a

in

d
e

P
la
n
t
e
n
t
u
in
.
F
o
t
o
s
y
n
t
h
e
s
e
-
e
x
p
e
r
im
e
n
t

a
ls

v
o
o
r
b
e
e
ld

v
a
n

o
n
d
e
r
z
o
e
k
s
g
e
r
ic
h
t
e

w
e
t
e
n
s
c
h
a
p
s
e
d
u
c
a
t
ie
.
28 29
Het Grundtvigproject
Botanische tuinen: nieuwe
instrumenten voor milieu-educatie
In 2013 werd het Grundtvigproject (2011-2013) waarin de Plan-
tentuin partner was, succesvol afgerond. Grundtvig kadert in het
EU-programma rond levenslang leren. Het project waarbij de Plan-
tentuin betrokken was, richtte zich op gidsen en educatoren die een
belangrijke educatieve rol spelen in plantentuinen en vertrouwd
[zijn] met de missie om enthousiast info over botanisch onderzoek en
milieubewustzijn over te brengen op het grote publiek.
De Plantentuin werkte samen met twee partners: de botanische
tuinen van Madrid en Firenze. Via peer-to-peertraining en edu-
catieve bezoeken groeide de samenwerking uit tot een vruchtbare
kruisbestuiving. Een belangrijke realisatie van het project was de ont-
wikkeling van een nieuwe rondleiding, ondersteund met interpreta-
tiemateriaal in de tuinen zelf, een website en een toolkit. Deze rond-
leiding loopt in de drie partnertuinen maar werd ook ter beschikking
gesteld van de verschillende netwerken van botanische tuinen. De in-
zet van de gidsen en educatoren werd zeer gewaardeerd. Sommigen
legden nieuwe accenten op bestaande rondleidingen, leerden nieuwe
vaardigheden of ontwikkelden totaal nieuwe activiteiten, zoals een
rondleiding voor blinden en slechtzienden. Bij de afronding werd een
VIP-dag georganiseerd voor leerkrachten, mensen uit de sector van
natuur- en milieu-educatie, milieuopvoeders, toeristische gidsen en
het grote publiek.
Het project werd als excellent bestempeld door de beoordelaars
van de Europese Unie.
Een nieuwe rondleiding voor
blinde en slechtziende bezoekers

Tot op heden was er voor blinden en slechtzienden in de Planten-
tuin geen speciaal aanbod. Maar dankzij het enthousiasme van een
van de plantentuingidsen en van de Educatieve Dienst, werd er in 2013
een begeleide wandeling uitgewerkt voor deze specieke doelgroep.
Bovendien kaderde deze ontwikkeling in het Grundtvigproject van
de EUrond levenslang leren.
Bij de uitwerking werd via trainingssessies informatie ingewon-
nen over de problematiek van personen met een visuele handicap en
hoe deze doelgroep museumbezoeken ervaart. Ervaringsdeskundi-
gen leren dat dure investeringen zoals een blindenpad, hoe goed ook
bedoeld, weinig succes zal kennen omdat blinden zelden zonder be-
geleiding instellingen als een plantentuin zullen verkennen. Daarom
werd ingezet op een begeleid bezoek.
Tijdens de rondleiding staan voelen, ruiken en luisteren centraal.
Er wordt onder meer gebruik gemaakt van een 3D-maquette van het
Plantenpaleis, speciale relifkaarten met de klimaatzones van de we-
reld en vooral goed gekozen voorbeelden van bijzondere planten om
te betasten of om aan te ruiken. Try-out sessies met kleine groepjes
blinden zorgden uiteindelijk voor de nishing touch.
Deze bijzondere rondleiding werd via de website en een perscam-
pagne gecommuniceerd, vooral naar organisaties die speciek wer-
ken met blinden. Ook op de federale Dag van de Diversiteit rond het
thema handicap, werd de rondleiding in de kijker gezet.
De rondleiding voor blinden en slechtzienden belooft alleszins
gelet op de boekingen tot nu toe een succes te worden.
Een uitzonderlijk botanisch
jaar in het Plantenpaleis
Elk jaar groeien en bloeien duizenden plantensoorten in de be-
schutte omgeving van het Plantenpaleis. In 2013 werden we echter
getrakteerd op drie eerder uitzonderlijke gebeurtenissen. Tijdens
de lente ontwikkelde de jaderank (Strongylodon macrobotrys) vruch-
ten, dit voor de eerst maal in de Belgische geschiedenis. Onze reu-
zenaronskelk (Amorphophallus titanum) bloeide opnieuw in de zomer
en op het einde van de herfst kwam ook de zwanenhalsagave (Agave
attenuata) in bloei.
De jaderank is een weelderig groeiende liaan afkomstig van de
tropische en vochtige Filipijnse dipterocarp-bossen. Door de massale
ontbossing van zijn natuurlijk habitat resten er nog maar zeer wei-
nig wilde populaties, wat de soort zeer kwetsbaar maakt. In het wild
worden de spectaculaire appelblauwzeegroene bloemen bestoven
door nectaretende vleermuizen. Deze bijzondere bestuivingswijze
maakt zaadvorming bij planten in cultuur zeer uitzonderlijk. Gezien
de afwezigheid van de bestuivers, bestoven wij verschillende bloemen
met de hand door de bewegingen van de zich voedende vleermuizen
zorgvuldig na te bootsen. De succesvolle bevruchting en ontwikke-
ling van twee grote peulen met kiemkrachtige zaden is een unieke ge-
beurtenis in Belgi. Bij rijpheid werden de zaden onmiddellijk gezaaid
omdat ze geen nood hebben aan kiemrust en daarom niet bewaard
kunnen worden. De twintig planten die zich ontwikkelden, kunnen
nu verdeeld worden naar andere tuinen en instituten.
De bloei van de reuzenaronskelk fascineerde onze bezoekers op-
nieuw in 2013. Sinds de eerste bloei in augustus 2008, produceerde
deze plant met een regelmaat van ongeveer 30 maanden een specta-
culaire bloeiwijze. In juli lokte de enorme bloeiwijze van 2,42 m weer
duizenden kijklustigen. Maar zowaar nog verbazingwekkender dan
de bloeiwijze was de enorme grootte van de ondergrondse knol met
zijn ongelooijke gewicht van 130 kg in de zomer van 2013. Het lijkt
erop dat dit de zwaarste knol ter wereld is die ooit werd geregis-
treerd. Voorafgaand aan de eerste bloei in 2008 woog de knol 10 kg
en in 2010 nam zijn gewicht toe tot 47 kg. De daaropvolgende enorme
groeisnelheid had echter niemand durven vermoeden.
De elegante en eerder zeldzame bloei van onze 105-jarige zwa-
nenhalsagave rondde tenslotte het jaar in schoonheid af. Anders dan
bij de meeste agaves, bestaan de grote rozetten uit zachte bladeren
zonder stekels en is de bloeistengel onvertakt. De plant dankt zijn
naam aan de indrukwekkende bloeistengel die, bedekt met een massa
geelgroene bloemen, doorbuigt tot een sierlijke boog.
B
lo
e
m
t
r
o
s

v
a
n

d
e

ja
d
e
r
a
n
k

(
S
t
r
o
n
g
y
lo
d
o
n

m
a
c
r
o
b
o
t
r
y
s
)

in

d
e

M
a
b
u
n
d
u
k
a
s
.
Z
w
a
n
e
n
h
a
ls
a
g
a
v
e

(
A
g
a
v
e

a
t
t
e
n
u
a
t
a
)

in

b
lo
e
i
in

d
e

M
o
e
s
s
o
n
k
a
s
.
V
IP
-
d
a
g

v
o
o
r

d
e

le
r
a
a
r
s

in

M
e
is
e
.
R
o
n
d
le
id
in
g

v
a
n

e
e
n

g
r
o
e
p

s
le
c
h
t
z
ie
n
d
e
n

o
n
d
e
r

le
id
in
g

v
a
n

d
e

g
id
s

d
ie

d
e

t
o
u
r

b
e
d
a
c
h
t
.
Inspireren en informeren
30 31
Botanische rariteiten
uit de herbariumkelder
vanonder het stof gehaald
Al meer dan een halve eeuw herbergt de kelder van het herbari-
umgebouw van de Plantentuin een onaangeroerde, omvangrijke, his-
torische schat aan botanische objecten en rariteiten. In 2013 werd het
werk aangevat om deze verzameling, opgeborgen in glazen bokalen,
te onderzoeken, te registreren en te verplaatsen. Elk van de bokalen
wordt vanonder het stof gehaald, de inhoud wordt minutieus onder-
zocht en de voorhanden zijnde gegevens worden gecontroleerd, ook
met archiefgegevens. De informatie en de opmerkingen worden dan
opgenomen in de gegevensbank.
Een hoog percentage van de collectie dateert uit de tweede helft
van de 19
de
eeuw, ingezameld door bevlogen, genspireerde individu-
en tijdens epische ontdekkingstochten zonder enige vorm van luxe
voor wat betreft reizen en communicatie. De kern van de verzameling
wordt gevormd door de Verzameling van vruchten en zaden en de
Verzameling van producten en verdovende middelen van Carl von
Martius, aangekocht door de Belgische Staat op het moment van de
oprichting van onze Plantentuin in 1870. Apothekers, missionarissen
en botanici (zoals Peckolt, Wullschlgel, Glaziou, Teijsmann en von
Mller) bezorgden von Martius heel wat materiaal uit Brazili, Suri-
name, Azi en Australi. Het tot nu toe oudste materiaal gaat terug
tot 1848 en maakt deel uit van een reeks van 52 goed gedocumenteer-
de theevariteiten van Carl von Martius broer Theodor.
Deze schatkamer aan plantenobjecten bevat ook specimens van
de eerste drie wereldtentoonstellingen in Parijs (1855, 1867 en 1878),
van het Muse des Colonies franaises in Parijs, van Indiase econo-
mische producten, en van Algerijnse geneeskrachtige en industrile
items. Daarnaast zijn er ook belangrijke verzamelingen van opmer-
kelijke individuen, zoals Bernardin en Delacre. Broeder Bernardin
(ca. 1858-1878) was leraar aan de Hogeschool van Melle bij Gent. Hij
verzamelde vooral plantaardige vezels, olin en vetten. Door hun uit-
muntende kwaliteit viel hij in de prijzen op internationale tentoon-
stellingen en mocht zelfs een onderscheiding ontvangen van koning
Leopold II. Ambroise Delacre was een apotheker die geneeskrachtige
planten verzamelde. De vader van Ambroise, eveneens apotheker,
stichtte de befaamde koekjesfabriek Delacre in Vilvoorde, nadat hij
besliste om chocolade niet enkel aan te bieden als versterkend mid-
del in zijn apotheek, maar ook te verwerken in lekkernijen die al vlug
zeer gegeerd werden in de gegoede middens van die tijd.
Elk op zich zijn de objecten uit deze historische verzameling
botanische rariteiten, en ze vertegenwoordigen een weelde aan ver-
scheidenheid. Tropische vruchten hebben een plekje naast zaden,
plantaardige olin, vezels, cacaochips, annatto, indigo, theeblaadjes,
kofebonen, een met hout gempregneerde fakkel, een gombo-pa-
ternoster, harsklompjes opium, wierook en myrrhe. In 2013 werd on-
geveer 10% van de verzameling gerehabiliteerd. Wij kunnen nauwe-
lijks wachten om te ontdekken welke bijzondere items de komende
jaren aan het licht zullen komen.
S
c
h
o
r
s

v
a
n
G
a
lip
e
a

o
f
f
c
in
a
lis

(
A
n
g
o
s
t
u
r
a

t
r
ifo
lia
t
a
)

u
it

d
e

v
o
n

M
a
r
t
iu
s
-
v
e
r
z
a
m
e
lin
g
.
E
x
t
r
a
c
t

v
a
n
P
ilo
c
a
r
p
u
s

p
e
n
n
a
t
ifo
liu
s

d
e
l
P
a
r
a
g
u
a
y

v
a
n
A
.
D
e
m
a
r
c
h
i,
a
p
o
t
h
e
k
e
r

in

B
u
e
n
o
s
A
ir
e
s
,
in

d
e

o
r
ig
in
e
le

d
r
ie
h
o
e
k
ig
e

f
e
s

(
1
8
5
6
-
1
8
7
9
)
.
Doorheen zijn lange geschiedenis heeft de
Plantentuin constant gewerkt aan het bijeenbren-
gen en ontwikkelen van een uitgebreid patrimo-
nium van botanische collecties: levende planten,
boeken, voorwerpen en instrumenten, maar ook
gebouwen, serres en landschappen. Deze elemen-
ten spelen tot op vandaag een rol in de werking
van de Plantentuin. Boeken en archieven worden
door wetenschappers gebruikt, historische serres
beschermen plantenverzamelingen en de gebou-
wen en het landschap van het Domein worden door
onze bezoekers bezocht en gewaardeerd.
Dit unieke patrimonium vraagt een permanen-
te gespecialiseerde zorg maar is ook een onver-
vangbare bron van nieuwe inzichten om de missie
van de Plantentuin uit te voeren in een constant
veranderende wereld.
Ons patrimonium
valoriseren
32 33
Ju
lie
n

H
o
u
b
a
,
L
e
s

c
h

n
e
s

d
e

lA
m

r
iq
u
e

s
e
p
t
e
n
t
r
io
n
a
le

e
n

B
e
lg
iq
u
e
,
le
u
r

o
r
ig
in
e
,
le
u
r

[
s
ic
]

q
u
a
lit

s
,
le
u
r

a
v
e
n
ir

(
H
a
s
s
e
lt
,
M
ic
h
e
l
C
e
y
s
e
n
s
,
1
8
8
7
)
.
C
o
r
n
e
lia

P
o
m
p
e
,
a
q
u
a
r
e
l
o
p

p
a
p
ie
r
,
m
e
t

s
p
e
c
im
e
n
s

v
a
n

d
ir
e
c
t

n
a
t
u
u
r
g
e
d
r
u
k
t
e

b
la
d
e
r
e
n
.
Dit rijk aanbod van natuurdrukmateriaal bood ons de mogelijk-
heid onze collecties te valoriseren door twee voordrachten te geven
op symposia. Deze presentaties hebben in 2013 geleid tot de redactie
van twee artikels over natuurdruk. Op deze manier vindt informatie
over deze techniek zijn weg naar een breder publiek.
Het eerste artikel, voorgesteld op het symposium Traces du vgtal
aan de Universiteit van Angers, is het resultaat van de samenwerking
tussen de bibliotheek en Sandrine de Borman, een artist in residence
van de Plantentuin. De bedoeling was meer inzicht te krijgen in de
natuurdruktechniek en de evolutie van wetenschappelijke illustratie
naar hedendaagse kunst.
De tweede voordracht vond plaats op het symposium Het gellus-
treerde boek in Belgi (1800-1865) in de Koninklijke Bibliotheek van Bel-
gi. Naast een samenvatting van de verschillende gebruikte werkwij-
zen door de tijden heen, was het hoofddoel van deze presentatie de
grondige studie van een werk uit onze collectie, de enige Belgische
vertegenwoordiger van deze techniek, Les Chnes de lAmrique septen-
trionale, geschreven door Julien Houba.
Jo
h
a
n
n

H
ie
r
o
n
y
m
u
s

K
n
ip
h
o
f,
B
o
t
a
n
ic
a

in

O
r
ig
in
a
li,
s
e
u

h
e
r
b
a
r
iu
m

v
iv
u
m

(
H
a
lle
,
J.G
. T
r
a
m
p
e
,
1
7
5
7
-
1
7
6
4
)
.
H
e
n
r
y

B
a
ild
o
n
,
N
a
t
u
r
e
-p
r
in
t
e
d

fe
r
n
s
.
P
r
e
p
a
r
e
d

a
c
c
o
r
d
in
g

t
o

h
is

n
e
w

p
a
t
e
n
t
e
d

p
r
o
c
e
s
s

(
L
o
n
d
o
n
,
L
.
R
e
e
v
e

&

C
o
.,
1
8
6
9
)
.
Trouw aan de natuur
Natuurdrukken: een verborgen
schat in de bibliotheek
Determ natuurdruk staat voor eengeheel aantechniekendieeen
directe afdruk maken van natuurlijke voorwerpen zoals bladeren en
bloemen. De bibliotheek van de Plantentuin bezit een buitengewone
collectie natuurdrukken. De meeste ervan zijn al lang in ons beheer.
Maar in 2013 is onze collectie aanzienlijk verrijkt met een manuscript
van Cornelia Pompe (Den Haag 1901-1902). Deze verzameling van 137
originele botanische tekeningen combineert natuurdrukken van bla-
deren (1 tot 3 per pagina) met aquarellen.
In het verleden waren natuurdrukken een alternatief voor herba-
riumspecimens omdat het gedroogd materiaal te gevoelig was voor
aanvallen door insecten. Het was ook een nauwkeurig en betaalbaar
alternatief voor botanische illustraties.
Verschillende technieken zijn door de tijden heen gebruikt. De
eerste gekende toepassing vinden we in een 13
e
-eeuws manuscript van
Dioscorides, bewaard in het Topkapi Museum te Istanboel.
Leonardo Da Vinci beschreef de eenvoudigste vorm van na-
tuurdruk op het einde van de 15
e
eeuw. Bij dit proces bedekte hij een
natuurlijk voorwerp met een koolstofrijke substantie vermengd met
een olie gekend als lampzwart. Na het aanbrengen van deze laag,
drukte hij het object voorzichtig op papier om een nauwkeurige af-
druk achter te laten.
Verschillende voorbeelden van natuurdruk zijn gekend tussen de
15
e
en de 17
e
eeuw. Aan het einde van deze periode verving inkt het
lampzwart en de drukpers deed zijn intrede om het bedekte object
op het papier te drukken. In de 18
e
eeuw werd de techniek meer en
meer toegepast op het gebied van botanische beeldvorming (alhoewel
in beperkte uitgave). De Duitse naturalist Kniphof produceerde een
breed gamma natuurdrukken en slaagde erin deze activiteit te com-
mercialiseren.
In de 19
e
eeuw nam de complexiteit van de natuurdrukkunst der-
mate toe dat specieke apparatuur en een zeer bekwame uitvoerder
absoluut noodzakelijk waren voor het graveerproces. Het ontwer-
pen van een matrijs was een nieuw element in het gehele proces.
Door deze vorm ontstond een exacte kopie van het beeld dat zo vaak
als nodig afgedrukt kon worden. Deze methode resulteerde in de
galvanoplastiektechniek, ontwikkeld in Oostenrijk door Aloys Auer
en in Groot-Brittanni door Henry Bradbury. De lithograsche tech-
niek daarentegen vond aanhangers in Belgi bij Houba, in Frankrijk
bij Ansberque en in Groot-Brittanni bij Baildon.
De indrukwekkende collectie natuurdrukken bewaard in de
Plantentuin is van verschillende herkomst. Bepaalde stukken komen
van de Socit royale dhorticulture de Belgique, de voorganger van de
Plantentuin. Sommige andere zijn aangekocht of geschonken door
gulle weldoeners.
De laatste jarenheeft de bibliotheekvier belangrijke meesterwer-
ken op het gebied van natuurdruk kunnen aanschaffen:
Ectypa vegetabilium door Christiaan Gottlieb Ludwig, uitgegeven
in Halle door Trampe tussen 1760 en 1764;
Physiotypia plantarum Autriacarum door Constantin van Ettings-
hausen, uitgegeven te Wenen in 1855;
Nature-printed ferns door Henry Baildon, uitgegeven te London in
1869;
Herbier de la ore franaise door Louis-Antoine Cusin en Edme Ans-
berque, uitgegeven in Villeurbane tussen 1867 en 1876.
Ons patrimonium valoriseren
34 35
Wikipedia: een waardevolle maar
onderbenutte encyclopedie
In juni 2013 nam de Plantentuin deel aan de workshop Wikipedia,
objet scientique non identi van het Parijse Institut des sciences de
la communication (CNRS). In de aanloop naar die workshop wilden
we de houding van het wetenschappelijkpersoneel van de Plantentuin
tegenover Wikipedia in kaart brengen.
Een enqute wees uit dat:
de meeste onderzoekers geregeld Wikipedia raadplegen voor
hun eigen vakgebied en voor andere disciplines;
informatie als betrouwbaar wordt bestempeld, maar toch via
aanvullende bronnen wordt gecontroleerd;
hoewel Wikipedia als waardevol gepercipieerd wordt, de weten-
schappers van de Plantentuin zelden zelf bijdragen, omdat ze het
als tijdverlies zien.
Een opvallende houding! Wetenschappers van de Plantentuin
hebben niet alleen de expertise, maar ook een bevoorrechte toegang
tot de botanische en wetenschappelijke literatuur. De terughoudend-
heid om zelf bij te dragen aan Wikipedia betekent dat onze botanici
op zoek zijn naar informatie (geschreven door wetenschappers), zon-
der de bedenking te maken dat hun bijdragen ook de bredere weten-
schappelijke gemeenschap ten goede zou komen. Door het delen van
hun kennis op Wikipedia zouden ze niet alleen kunnen bijdragen aan
dit ideaal, maar ook de kans benutten om hun eigen wetenschappelijk
werk te presenteren aan een groter publiek en bij te dragen aan een
van de missies van de Plantentuin, namelijk het populariseren van de
wetenschap.
Voor meer informatie, zie de website van CNRS: http://www.
iscc.cnrs.fr/spip.php?article1738
Historisch onderzoek brengt
onze collecties tot leven
In 2013 publiceerden de historici van de Plantentuin diverse ar-
tikels, gebaseerd op onderzoek in onze rijke archieven. De meeste
wetenschappers besteden vooral aandacht aan het heden en de toe-
komst, daarbij vaak vergetend dat hun activiteiten en hun werkom-
geving diepe wortels hebben in het verleden en tradities. In herbaria
opgeslagen gegevens kunnen ons, gecombineerd met andere archief-
bronnen en historische publicaties, helpen bij het uitzetten van de
krijtlijnen voor de toekomst van de Plantentuin. Geschiedenis staat
echter niet alleen in dienst van de botanici. Ze kan ook zinvol aange-
wend worden in dienst van de Plantentuinbezoekers en biedt kansen
aan onderzoekers uit de menswetenschappen.
De onderwerpen waarover in 2013 gepubliceerd werd, omvatten
de gecompliceerde verhouding tussen de Plantentuin en de Konink-
lijke Belgische Botanische Vereniging (1862-1875), de weerslag van de
democratisering in Belgi op de activiteiten van de Plantentuin (1826-
1914), de weerklank van het Darwinisme in Belgi in de late 19
de
eeuw,
het ontluiken van het natuurbehoudsdenken in diezelfde periode en
bijdragen over Belgische wetenschappers en plantenverzamelaars
voor een historisch woordenboek. Dat de veelzijdige activiteiten van
de Plantentuinhistorici in binnen- en buitenland naar waarde worden
geschat, blijkt uit vragen voor het beoordelen van manuscripten, ver-
zoeken om mee te werken aan academische projecten en publicaties,
en uit talrijke presentaties bestemd voor zowel academici als een bre-
der publiek.
D
e

w
ie
g

v
a
n

h
e
t

e
c
o
lo
g
is
c
h

b
e
w
u
s
t
z
ijn

in

B
e
lg
i
?

D
e

ja
a
r
lijk
s
e

e
x
c
u
r
s
ie

v
a
n

d
e

K
o
n
in
k
lijk
e

B
e
lg
is
c
h
e

B
o
t
a
n
is
c
h
e
V
e
r
e
n
ig
in
g

in

1
8
9
3
,
o
n
d
e
r

le
id
in
g

v
a
n

F
r
.
C
r

p
in

(
1
8
3
0
-
1
9
0
3
)
.
D
ir
e
c
t
e
u
r
W
.
R
o
b
y
n
s

h
o
u
d
t

e
e
n

t
o
e
s
p
r
a
a
k

t
ijd
e
n
s

d
e

in
h
u
ld
ig
in
g

v
a
n

h
e
t

o
n
a
fg
e
w
e
r
k
t
e

P
la
n
t
e
n
p
a
le
is

(
1
9
5
8
)
.
Afgestofte archieven brengen een
verrassende rijkdom aan het licht
De in de voorbije decennia vergaarde archieven hadden gaande-
weg de vorm aangenomen van een nauwelijks handelbaar kluwen.
Jarenlang bewaarde de instelling haar potentieel belangrijke archief-
bestanden in diverse verspreid liggende en weinig geschikte ruimten.
Vaak kwamen de documenten pas aan het licht op het moment dat
een onderzoeker met pensioen ging en zijn werkruimte opruimde.
Tal van archieven werden opgeslagen in totaal ongeschikte lokalen.
Vaak wist nauwelijks iemand van hun bestaan af of waren de inven-
tarislijsten indien al aanwezig gebrekkig samengesteld. Dit leidde
tot een onderschatting van de waarde van de archieven en maakte het
moeilijk en tijdrovend om ermee te werken. Omdat een dergelijke
toestand een hypotheek legt op het toekomstige gebruik, besloot de
Plantentuin in 2013 meer aandacht te besteden aan zijn archieven.
De historicus-archivaris van de Plantentuin ging aan de slag en
grote volumes archiefbestanden verhuisden naar een opslagruimte
met gunstige bewaaromstandigheden qua luchtvochtigheid en tem-
peratuur. Veel informatie over de archief vormende personen en
diensten was helaas verloren gegaan. De beginnende huisarchivaris
stond voor de moeilijke opgave uit te maken wie wat had geprodu-
ceerd, en ook hoe en waarom. Het oplossen van die vragen vereist het
samenstellen van logische reeksen en categorien van documenten.
Op zijn beurt laat dit vervolgens toe een langverwachte en beter ge-
structureerde inventaris tot stand te brengen.
Honderden archiefstukken zijn ondertussen voor langetermijn-
bewaring op zuurvrij papier gemonteerd en in zuurvrije archiefdo-
zen opgeborgen. Specieke richtlijnen helpen de Plantentuin om
de archieven met de grootste zorg te beheren en het afvoeren van
documenten, onbelangrijk voor historici, botanici of derden, te or-
ganiseren. Hiertoe beschikt de Plantentuin over een selectielijst, op-
gemaakt door een archivaris van het Rijksarchief. Behoud en afvoer
dienen met de grootste zorg afgewogen, want alle archieven ouder
dan 30 jaar zijn ofcieel eigendom van het Rijksarchief. Wel is met
het Rijksarchief overeengekomen dat de historische documenten in
de Plantentuin mogen blijven voor historisch onderzoek.
We voorzien dat de nieuwe inventaris over een paar jaar afge-
werkt zal zijn. Dan zullen tal van documenten voor het eerst consul-
teerbaar zijn door botanici, historici, kunsthistorici en allerlei andere
onderzoekers met belangstelling voor verleden, heden en toekomst
van de Plantentuin.
Bringing our heritage to life
O
r
d
e

u
it

c
h
a
o
s
:
h
o
n
d
e
r
d
e
n

d
o
z
e
n

v
a
n

z
u
u
r
v
r
ij
k
a
r
t
o
n

b
ie
d
e
n

e
e
n

o
n
d
e
r
k
o
m
e
n

a
a
n

d
o
c
u
m
e
n
t
e
n

d
ie

v
r
o
e
g
e
r

s
t
o
ff
g

e
n

o
v
e
r
a
l
v
e
r
s
p
r
e
id

o
p
g
e
s
la
g
e
n

w
a
r
e
n
.
D
it

is

e
e
n

e
e
r
s
t
e

s
t
a
p

o
p

w
e
g

n
a
a
r

e
e
n

m
o
d
e
r
n

e
n

p
r
o
fe
s
s
io
n
e
e
l
b
e
h
e
e
r

v
a
n

d
e

P
la
n
t
e
n
t
u
in
a
r
c
h
ie
v
e
n
.
36 37
In memoriam
Jean Lonard (1920-2013)
Op 23 april 2013 overleed professor Jean Lonard op 93-jarige
leeftijd. Lonard werkte in de Plantentuin van 1968 tot lang na zijn
ofcile pensionering in 1985. Hij maakte voor het eerst kennis met
het herbarium van de Plantentuin toen hij in 1942 werkte aan een
licentie in de plantkunde aan de Vrije Universiteit van Brussel. Een
jaar later werd hij medewerker van de cel Flore du Congo in het Institut
national pour lEtude agronomique du Congo (INEAC), maar hij werd ge-
detacheerd naar de Plantentuin voor het verwerven van een doctoraat
over de Afrikaanse ora.
Van 1945 tot en met 1948 werkte Lonard in de botanische tuin
van Eala in Belgisch Congo. Later werd hij benoemd tot conservator
van het Nationaal Herbarium van Congo in Yangambi. In 1950 keer-
de hij terug naar Belgi. Hij was mede-oprichter van het AETFAT
(Association pour lEtude taxonomique de la ore dAfrique tropicale). Het
doel van deze organisatie, waarvan hij later ook secretaris-generaal
werd, is het promoten van uitwisseling van kennis tussen Europese en
Afrikaanse plantkundigen. In de jaren 60 werd Lonard aangewor-
ven door het Institut royal des Sciences naturelles de Belgique (Brussel) en
gedetacheerd naar de Plantentuin waar hij aan Afrikaanse oristiek
en vegetatiestudie deed. Zijn interesse ging vooral uit naar de plan-
tenfamilie Euphorbiaceae.
In 1964-1965 keerde Lonard, als lid van een Belgische militaire
expeditie, terug naar Afrika. Hij stak de Sahara over en bestudeer-
de de ora van Libi (in 1969 leidde hij zelf een Libi-expeditie). In
Noord-Tsjaad merkte hij vreemde groene cakejes op in het dieet
van de lokale bevolking. Microscopisch onderzoek leverde hem het
hoofd ingredint op: Spirulina platensis (synoniem van Arthrospira pla-
tensis), een zeer eiwitrijke cyanobacterie. Door deze ontdekking wer-
den zowel Lonard als Spirulina wereldberoemd en de cyanobacterie
wordt nu wereldwijd gebruikt als voedingssupplement. Enkele jaren
later keerde Lonard samen met het Franse Ofce de la recherche scien-
tique et technique doutre-mer (ORSTOM) terug naar het Tsjaadmeer
om verder onderzoek te doen op Spirulina. In 1968 werd de cel Flore
du Congo, voorheen onderdeel van het Institut royal des Sciences naturel-
les de Belgique, ofcieel overgedragen aan de Plantentuin, en Lonard
vond hier zijn nieuwe thuis.
Tussen 1953 en 1976 produceerde Lonard een jaarlijkse biblio-
grae van systematische plantkunde en een index van nieuwe soorten
voor tropisch Afrika. Vanaf de vroege jaren tachtig bestudeerde hij
de woestijnen van Iran, wat resulteerde in de Contributions ltude de
la ore et de la vgtation des dserts dIran (10 volumes: 1981-1992). Dit
belangrijke werk vond zijn oorsprong in het door hem ingezamelde
plantenmateriaal tijdens een interdisciplinaire expeditie in Iran in
1972. Lonard bleef tot op late leeftijd actief in de studie van de Afri-
kaanse Euphorbiaceae en met de publicatie van zijn laatste meester-
werk: Flore et vgtation du Jebel Uweinat (Dsert de Libye: Libye, gypte,
Sudan) (6 volumes: 1997-2001).
Tijdens zijn carrire schreef Jean Leonard meer dan 200 publica-
ties. Hij beschreef een nieuwe familie voor de wetenschap (Lepidobo-
tryaceae), een dozijn nieuwe geslachten en honderden nieuwe soor-
ten. Op 80-jarige leeftijd nam Lonard afscheid van de Plantentuin
met de opmerking dat hij wilde vertrekken voor zijn wetenschappe-
lijke nauwkeurigheid afgestompt geraakte. De Plantentuin koestert
de herinnering aan deze bijzondere plantkundige.
Je
a
n

L

o
n
a
r
d

in

2
0
1
2
.
D
e

o
p
r
ic
h
t
e
r
s

v
a
n

h
e
t
A
E
T
F
A
T

in

1
9
6
6
:
Je
a
n

L

o
n
a
r
d

(
1
9
2
0
-
2
0
1
3
)
,
A
r
t
h
u
r
W
a
llis

E
x
c
e
ll
(
1
9
0
1
-
1
9
9
3
)

e
n

E
d
g
a
r

M
iln
e
-
R
e
d
h
e
a
d

(
1
9
0
6
-
1
9
9
6
)
.
De Nationale Plantentuin van Belgi is een
steeds veranderende organisatie met ongeveer 180
personeelsleden, 70 vrijwilligers en 20 gidsen. Het
Domein beslaat 92 hectaren en herbergt ongeveer
50 gebouwen waar mensen werken, elkaar ontmoe-
ten en plantencollecties in stand houden.
Net als de rest van de maatschappij dient de
Plantentuin minder afhankelijk te worden van fos-
siele brandstoffen om zo zijn impact op het milieu
te verkleinen. De Plantentuin doorheen die tran-
sitieperiode loodsen is een van de grootste uitda-
gingen voor de nabije toekomst en daaraan zal op
verschillende niveaus gewerkt moeten worden.
Organisatie
38 39
Ecoteam:
een jaar vol actie
Het Ecoteam zet zich verder in om positieve ecologische ver-
anderingen in de Plantentuin te creren. In 2013 hielpen acties rond
waterconsumptie, afvalvermindering, compostering met wormen en
duurzame mobiliteit het personeel bewust te maken van de ecologi-
sche problemen.
Het personeel sorteert nu zijn afval. Naast de ecologische meer-
waarde, brengt dit ook economisch voordeel voor de Plantentuin om-
dat we minder geld uitgeven aan het afvoeren van ons afval. Nadat het
Ecoteam alle opties besproken heeft met de verschillende diensten, is
de Plantentuin nu klaar voor het plaatsen van selectieve vuilbakken
voor het publiek over het hele domein.
Enkele van de prestaties van 2013:
de installatie van een waterfontein met gelterd water in de cafe-
taria om het gebruik van petessen te verminderen;
het testen en in gebruik nemen van groene schoonmaakproduc-
ten door het onderhoudsteam;
het gebruik van gerecycleerd papier voor onze printers en toi-
letten is getest en wacht op de administratieve overeenkomst om
toegepast te worden;
in samenwerking met de keukencommissie zijn de menus in de
cafetaria gewijzigd om de aankoop van overbeviste soorten te
stoppen en werd het aanbod van vegetarische schotels vergroot;
het Ecoteam liet het personeel verscheidene baketsen testen om
het aantal verplaatsingen met gemotoriseerde voertuigen te ver-
minderen op de site en vroeg offertes aan voor de best scorende
etsen. Deze etsen zouden weldra beschikbaar moeten zijn voor
het personeel;
er werd ook een online carpoolingplatform opgericht.
Het Ecoteam is vooral opgetogen met de positieve respons en de
enthousiaste deelname van het personeel om de ecologische impact
van de Plantentuin te verkleinen. We kijken dan ook uit naar meer
acties in de toekomst.
De Tuinwinkel
bij u thuis
Shoppen in de Plantentuin kon tot op heden enkel via een fysiek
bezoek aan de Tuinwinkel, hoewel bestelling via de post ook al mo-
gelijk was.
In een werelddie zich meer en meer opent door een simpele muis-
klik, kon ook de Tuinwinkel niet langer achterwege blijven om ge-
bruik te maken van de digitale snelweg. De online Tuinwinkel werd
geboren.
Deze webshop biedt tal van voordelen eigen aan internetshops,
zoals handige zoekfuncties, een volledig geautomatiseerd bestel- en
betaalsysteem, een beveiligde betaalfaciliteit en korte levertermijn.
Het productengamma van de webwinkel reikt verder dan alleen
wetenschappelijke publicaties zoals Scripta Botanica Belgica of de Flora
van Belgi. Ook mensen met een meer algemene belangstelling voor
planten vinden er allerlei producten: veldgidsen, boeken over tuinie-
ren, paddenstoelen, mossen en algen, posters, postkaarten en afbeel-
dingen.
De Tuinwinkel is online te bezoeken op: http://shopbotanic
garden.weezbe.com
M
o
b
ilit
e
it
s
w
e
e
k
:
h
e
t

t
e
s
t
e
n

v
a
n

e
e
n

b
a
k
f
e
t
s
.
E
u
r
o
p
e
s
e
W
e
e
k

v
a
n

d
e
A
fv
a
lv
e
r
m
in
d
e
r
in
g
:
d
e
m
o
n
s
t
r
a
t
ie

v
a
n

w
o
r
m
e
n
c
o
m
p
o
s
t
e
r
in
g
.
D
e

w
e
b
s
h
o
p

v
a
n

d
e

P
la
n
t
e
n
t
u
in
.
Een groeiend en dynamisch
netwerk van vrijwilligers
In 2013 bereikte het aantal vrijwilligers bijna de kaap van 100.
Daaruit mag blijken dat hun inspanningen quasi onmisbaar zijn in
vrijwel alle geledingen van de Plantentuin.
De start van ons vrijwilligersprogramma dateert alweer van
2006. De eerste vrijwilligers werden ingezet als ondersteuning van de
tuiniers en bij de montage van gedroogde planten. Vervolgens hebben
we de inzet van het groeiend aantal vrijwilligers gestroomlijnd naar
drie categorien: plantenverzorging, ondersteuning van onderzoek
en bezoekersonthaal.
Ter illustratie van hun prominente rol volgt hier een bloemlezing
van de activiteiten waarbij de vrijwilligers waren betrokken in 2013.
De hoveniersvrijwilligers ondersteunden de medewerkers vooral
in het dagelijkse onderhoud van de plantencollecties. Speciale ver-
melding verdient hun inzet in de herfstmaanden bij het planten van
liefst 40.000 bloembollen. Een andere groep de stewards was
werkzaam bij bezoekersonthaal; ze voorzagen bezoekers van actuele
informatie over de botanische hoogtepunten in de Plantentuin. Vrij-
willigers zijn eveneens ingezet bij de ondersteuning van onderzoek,
zoals het scannen van herbariumspecimens, het fotograferen van
planten en assistentie bij veldwerk. Sommige vrijwilligers assisteren
bij laboratoriumproeven of bij de controle van referenties van plan-
tensoorten in botanische literatuur.
In 2013 was een team vrijwilligers betrokken bij een omvangrijk
inventarisatieproject dat was opgestart door een vrijwilliger die ge-
specialiseerd is in informatiesystemen. Door GPS-cordinaten te
linken aan de stamomtrek en andere gegevens van bomen, is een es-
sentieel instrument ontwikkeld voor het beheer van onze belangrijke
collecties in de tuin. Een andere vrijwilliger creerde een artistieke
en educatieve tentoonstelling over de wereld van zaden onder de titel
Als zaadjes spreken konden. Ten slotte was er een groep vrijwilligers
actief bij de vertaling van de informatie bij deze expositie en bij het
toezicht op de interactieve modules voor de bezoekers.
Deze voorbeelden illustreren hoe de specieke competenties en
individuele belangstelling van de vrijwilligers uitstekend samengaan
met de werking van de Plantentuin.
Elk van onze vrijwilligers werkt nauw samen met een medewer-
ker van de Plantentuin, die ook optreedt als begeleider. In ruil voor
hun inspanningen organiseren we voor hen ontdekkingsactiviteiten,
zijn ze uitgenodigd bij botanische lezingen en verwelkomen we hen
graag in sociale activiteiten.
Vrijwilligers leveren niet alleen excellent werk, hun enthousi-
asme is even aanstekelijk als inspirerend. De Plantentuin is hen daar
buitengewoon dankbaar voor.
Organisation
V
r
ijw
illig
e
r

e
n

t
u
in
ie
r

p
la
n
t
e
n

b
o
d
e
m
b
e
d
e
k
k
e
r
s

in

h
e
t

F
r
u
t
ic
e
t
u
m
.
V
r
ijw
illig
e
r

e
n

p
e
r
s
o
n
e
e
ls
lid

m
o
n
t
e
r
e
n

e
e
n

s
p
e
c
im
e
n
.
V
r
ijw
illig
e
r

e
n

t
u
in
ie
r

in

h
e
t

P
la
n
t
e
n
p
a
le
is
.
40 41
De Plantentuin
in cijfers
Technisch en dienstbaar
Als de techniek niet mee wil, ligt het raderwerk stil. Zo kan, zon-
der veel overdrijving, het belang van de technische dienst worden sa-
mengevat. De in totaal 18 medewerkers functioneren nochtans vooral
op de achtergrond, maar het belang van hun inspanningen kan moei-
lijk overschat worden.
Net als voorgaande jaren was ook 2013 voor de technische dienst
een druk jaar. Niet enkel voor de interne werking van de Plantentuin
zijn verschillende projecten afgewerkt, ook ten dienste van de bezoe-
kers van de Plantentuin zijn enkele projecten gerealiseerd.
In dat kader verdient zeker de renovatie van de circa 100 zitban-
ken in het park een eervolle vermelding. Het aanzicht van de Planten-
tuin is er ontegenzeggelijk door verbeterd. Ook de verfraaiing van de
hoofdingang bleef voor geen enkele bezoeker onopgemerkt.
Voor de interne werking van de Plantentuin was vooral de ver-
nieuwing van de automatisering (plcs) van belang, onder meer voor
de verwarming van de kassen, de gietwaterpomp, de beneveling en de
verluchting van de serres. Om nieuwe medewerkers van de afdeling
Museologie en Educatie te kunnen huisvesten, werd lokaal 201 boven-
dien grondig gerenoveerd.
Niet alles heeft de technische dienst in eigen beheer uitgevoerd.
Sommige projecten zijn gerealiseerd door derden, maar onder super-
visie van de dienst. Zo is in dat kader een nieuwe poort genstalleerd
in serre C een van de tropische regenwoudkassen die in 2014 zal
opengaan voor het publiek en is de belommering in de kweekkassen
vernieuwd, alsook het brandalarm van het oude herbarium.
Sommige projecten overschrijden een jaarwisseling en zullen
daarom ook in 2014 nog actueel zijn. We kunnen hier onder meer
vermelden: het weer op orde zetten van de elektrische schemas, de
automatisering van de wegenverlichting en de installatie van verwar-
ming in de Oranjerie taverne.
Terugkijken is het begin van vooruitkijken. De planning voor
2014 belooft de technische dienst alvast projecten allerhande waarbij
vooral herstellings- en opfrissingswerken aan follies in het park en aan
het kasteel een belangrijke plaats innemen.
V
e
r
n
ie
u
w
d
e

b
a
n
k
e
n

a
a
n

d
e

h
o
o
fd
in
g
a
n
g

v
a
n

d
e

P
la
n
t
e
n
t
u
in
.
Organisatie
42 43 De Plantentuin in cijfers
E
v
o
l
u
t
i
e
v
a
n
d
e
n
e
t
t
o
a
c
t
i
v
a
v
a
n
d
e
R
e
c
h
t
s
p
e
r
s
o
o
n
l
i
j
k
h
e
i
d
D
e
n
e
t
t
o
a
c
t
i
v
a
v
a
n
d
e
R
e
c
h
t
s
p
e
r
s
o
o
n
l
i
j
k
h
e
i
d
b
l
e
v
e
n
m
i
n
o
f
m
e
e
r
o
p
p
e
i
l
.

U
i
t
s
p
l
i
t
s
i
n
g
v
a
n
d
e
i
n
k
o
m
s
t
e
n
v
a
n
d
e
R
e
c
h
t
s
p
e
r
s
o
o
n
l
i
j
k
h
e
i
d

v
o
l
g
e
n
s
b
r
o
n
(
K

)
D
e
i
n
k
o
m
s
t
e
n
v
a
n
d
e
R
e
c
h
t
s
p
e
r
s
o
o
n
l
i
j
k
h
e
i
d
s
t
e
g
e
n
i
n
2
0
1
3
m
e
t
o
n
g
e
v
e
e
r
1
0
%
, v
o
o
r
a
l
d
o
o
r
d
e

h
o
g
e
r
e
i
n
k
o
m
s
t
e
n
u
i
t
t
i
c
k
e
t
v
e
r
k
o
o
p
.
0
1
0
0
2
0
0
3
0
0
4
0
0
5
0
0
6
0
0
7
0
0
8
0
0
9
0
0
1
.0
0
0
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
N
e
t
t
o
a
c
t
iv
a
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
N
e
t
t
o
a
c
t
iv
a

0
1
/
0
1
/
+
1
.0
3
0

8
6
9

6
8
9

2
8
3

2
6
9
B
a
la
n
s

v
a
n

h
e
t

ja
a
r

+
-
1
6
1

-
1
8
0

-
4
0
6

-
1
4

-
1
6
N
e
t
t
o
a
c
t
iv
a

3
1
/
1
2
/
+
8
6
9

6
8
9

2
8
3

2
6
9

2
5
3
0
1
0
0
2
0
0
3
0
0
4
0
0
5
0
0
6
0
0
7
0
0
8
0
0
9
0
0
1
.0
0
0
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
E
x
t
e
r
n
e

p
r
o
je
c
t
e
n
6
6
2
6
9
6
8
9
1
5
3
0
5
9
2
T
u
in
w
in
k
e
l
9
5
9
9
1
1
4
8
2
9
9
V
e
r
k
o
o
p

p
u
b
lic
a
t
ie
s
4
0
2
4
5
4
4
0
4
5
V
e
r
k
o
o
p

t
ic
k
e
t
s
2
3
8
2
2
3
2
6
8
2
0
2
2
7
1
V
e
r
h
u
u
r

e
n

v
e
r
k
o
o
p
3
4
5
5
4
0
5
6
5
7
D
ie
n
s
t
e
n
3
0
4
1
4
7
3
7
3
5
A
n
d
e
r
e

in
k
o
m
s
t
e
n
4
1
3
3
3
4
5
5
8
2
T
o
t
a
l
e

i
n
k
o
m
s
t
e
n
1
.
1
4
0
1
.
1
7
0
1
.
4
4
9
1
.
0
0
2
1
.
1
8
1
T
o
t
a
a
l
b
u
d
g
e
t
(
i
n
K

)
H
e
t

b
u
d
g
e
t

v
o
o
r

d
e

P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n

d
a
a
l
d
e

a
a
n
z
i
e
n
l
i
j
k

i
n

2
0
1
3
.
D
i
t

w
o
r
d
t

g
e
d
e
e
l
t
e
l
i
j
k

v
e
r
k
l
a
a
r
d

d
o
o
r
d
e
e
e
n
m
a
l
i
g
e
v
e
r
h
o
g
i
n
g
v
a
n
h
e
t
p
e
r
s
o
n
e
e
l
s
b
u
d
g
e
t
i
n
2
0
1
2
z
o
d
a
t
d
e
b
e
t
a
l
i
n
g
v
a
n
d
e
l
o
n
e
n

g
e
b
o
e
k
t

k
o
n

w
o
r
d
e
n

i
n

d
e
c
e
m
b
e
r

v
a
n

h
e
t
z
e
l
f
d
e

j
a
a
r

i
n

p
l
a
a
t
s

v
a
n

j
a
n
u
a
r
i

v
a
n

h
e
t

v
o
l
g
e
n
d
e

j
a
a
r
.
Z
e
l
f
s

i
n
d
i
e
n

w
e

d
e
z
e

f
a
c
t
o
r

i
n

r
e
k
e
n
i
n
g

n
e
m
e
n
,
d
a
a
l
d
e

d
e

d
o
t
a
t
i
e

v
o
o
r

d
e

P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n

i
n

2
0
1
3
. H
e
t
b
u
d
g
e
t
v
o
o
r
i
n
v
e
s
t
e
r
i
n
g
e
n
e
n
o
p
e
r
a
t
i
o
n
e
l
e
u
i
t
g
a
v
e
n
d
a
a
l
d
e
m
e
t
1
5
%
;
h
e
t
p
e
r
s
o
n
e
e
l
s
-
b
u
d
g
e
t
d
a
a
l
d
e
m
e
t
2
%
.
U
i
t
s
p
l
i
t
s
i
n
g
v
a
n
d
e
u
i
t
g
a
v
e
n
(
i
n
K

)
L
o
o
n
k
o
s
t
e
n

v
o
r
m
e
n

d
e

b
e
l
a
n
g
r
i
j
k
s
t
e

u
i
t
g
a
v
e
n
p
o
s
t

v
o
o
r

d
e

P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
.
O
o
k

d
e

e
n
e
r
g
i
e
k
o
s
-
t
e
n
b
l
e
v
e
n
o
p
e
e
n
h
o
o
g
n
i
v
e
a
u
i
n
2
0
1
3
. H
e
t
g
e
r
e
d
u
c
e
e
r
d
e
i
n
v
e
s
t
e
r
i
n
g
s
b
u
d
g
e
t
w
e
r
d
i
n
e
s
s
e
n
t
i
e

g
e
b
r
u
i
k
t
o
m
e
e
n
g
r
o
t
e
d
i
e
p
v
r
i
e
s
r
u
i
m
t
e
t
e
i
n
s
t
a
l
l
e
r
e
n
o
m
d
e
h
e
r
b
a
r
i
u
m
c
o
l
l
e
c
t
i
e
s
t
e
b
e
h
a
n
d
e
-
l
e
n
t
e
g
e
n
i
n
s
e
c
t
e
n
.
F
i
n
a
n
c
i

n
0
2
.0
0
0
4
.0
0
0
6
.0
0
0
8
.0
0
0
1
0
.0
0
0
1
2
.0
0
0
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
B
u
d
g
e
t
O
p
e
r
a
t
io
n
e
le

u
it
g
a
v
e
n
E
n
e
r
g
ie
U
it
r
u
s
t
in
g
I
n
v
e
s
t
e
r
in
g
e
n
P
e
r
s
o
n
e
e
l
e
n

s
o
c
ia
le

d
ie
n
s
t
O
p
e
r
a
t
io
n
e
le

u
it
g
a
v
e
n
E
n
e
r
g
ie
U
it
r
u
s
t
in
g
I
n
v
e
s
t
e
r
in
g
e
n
P
e
r
s
o
n
e
e
l
e
n

s
o
c
ia
le

d
ie
n
s
t

K
9
9
9
6
9
5
2
0
0
6
8
6
.
8
2
1
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
B
u
d
g
e
t
8
.
9
1
3
8
.
9
2
2
9
.
0
0
8
9
.
6
3
1
8
.
7
6
7
44 45 De Plantentuin in cijfers
O
p
s
p
l
i
t
s
i
n
g
p
e
r
s
o
n
e
e
l
v
o
l
g
e
n
s
t
a
a
l
r
o
l

(
s
i
t
u
a
t
i
e
o
p
1
j
a
n
u
a
r
i
v
a
n
e
l
k
j
a
a
r
)
D
e
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
, g
e
l
e
g
e
n
i
n
V
l
a
a
n
d
e
r
e
n
, t
e
l
t
o
n
g
e
v
e
e
r
8
0
%
N
e
d
e
r
l
a
n
d
s
t
a
l
i
g
e
n
e
n
2
0
%
F
r
a
n
s
t
a
-
l
i
g
e
n
. D
e
z
e
s
i
t
u
a
t
i
e
i
s
b
i
j
n
a
o
n
v
e
r
a
n
d
e
r
d
g
e
b
l
e
v
e
n
d
e
v
o
o
r
b
i
j
e
4
0
j
a
a
r
.
L
e
e
f
t
i
j
d
s
p
i
r
a
m
i
d
e
B
i
j
n
a

t
w
e
e

d
e
r
d
e

v
a
n

h
e
t

p
e
r
s
o
n
e
e
l

i
s

o
u
d
e
r

d
a
n

4
0

e
n

m
e
e
r

d
a
n

n

d
e
r
d
e

i
s

o
u
d
e
r

d
a
n

5
0

j
a
a
r
. D
e
m
e
d
i
a
n
e
l
e
e
f
t
i
j
d
i
s
4
6
j
a
a
r
. O
n
g
e
v
e
e
r
4
0
%
v
a
n
h
e
t
p
e
r
s
o
n
e
e
l
i
s
v
r
o
u
w
, m
a
a
r
d
e
v
e
r
d
e
-
l
i
n
g

t
u
s
s
e
n

d
e

v
e
r
s
c
h
i
l
l
e
n
d
e

d
i
e
n
s
t
e
n

i
s

e
r
g

o
n
g
e
l
i
j
k
,
z
o

z
i
j
n

b
i
j
v
o
o
r
b
e
e
l
d

d
e

m
e
e
s
t
e

t
u
i
n
i
e
r
s

m
a
n
n
e
n
.
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
F
r
a
n
s
t
a
lig
3
3
3
8
3
7
3
6
3
8
N
e
d
e
r
la
n
d
s
t
a
lig
1
4
2
1
4
5
1
3
9
1
4
5
1
3
9
A
n
d
e
r
s
t
a
lig
2
5
3
4
4
T
o
t
a
a
l
1
7
7
1
8
8
1
7
9
1
8
5
1
8
1
0
2
0
4
0
6
0
8
0
1
0
0
1
2
0
1
4
0
1
6
0
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
F
r
a
n
s
t
a
lig
N
e
d
e
r
la
n
d
s
t
a
lig
A
n
d
e
r
s
t
a
lig
2
0
1
5
1
0
5
0
5
1
0
1
5
6
0
-
+
5
5
-
5
9
5
0
-
5
4
4
5
-
4
9
4
0
-
4
4
3
5
-
3
9
3
0
-
3
4
2
5
-
2
9
2
0
-
2
4
V
r
o
u
w
e
n
M
a
n
n
e
n
V
r
o
u
w
e
n

M
a
n
n
e
n
T
o
t
a
a
l
6
0
-
+
3
7
1
0
5
5
-
5
9
1
2
1
6
2
8
5
0
-
5
4
1
3
1
7
3
0
4
5
-
4
9
1
0
1
8
2
8
4
0
-
4
4
9
9
1
8
3
5
-
3
9
1
2
1
9
3
1
3
0
-
3
4
6
1
2
1
8
2
5
-
2
9
4
8
1
2
2
0
-
2
4
0
6
6
T
o
t
a
a
l
6
9
1
1
2
1
8
1
U
i
t
s
p
l
i
t
s
i
n
g
v
a
n
d
e
u
i
t
g
a
v
e
n
v
a
n
d
e
R
e
c
h
t
s
p
e
r
s
o
o
n
l
i
j
k
h
e
i
d

v
o
l
g
e
n
s
b
r
o
n
(
K

)
I
n

v
e
r
g
e
l
i
j
k
i
n
g

m
e
t

v
o
o
r
g
a
a
n
d
e

j
a
r
e
n

w
e
r
d
e
n

i
n

2
0
1
3

m
e
e
r

p
e
r
s
o
n
e
e
l
s
l
e
d
e
n

b
e
t
a
a
l
d

o
p

d
e

R
e
c
h
t
s
p
e
r
s
o
o
n
l
i
j
k
h
e
i
d

v
a
n

d
e

P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
.
N
i
e
u
w
e

p
e
r
s
o
n
e
e
l
s
l
e
d
e
n

w
e
r
d
e
n

v
a
a
k

b
e
t
a
a
l
d

o
p

e
x
t
e
r
n
g
e

n
a
n
c
i
e
r
d
e
p
r
o
j
e
c
t
e
n
.
O
p
s
p
l
i
t
s
i
n
g
p
e
r
s
o
n
e
e
l

(
s
i
t
u
a
t
i
e
o
p
1
j
a
n
u
a
r
i
v
a
n
e
l
k
j
a
a
r
)
H
e
t
a
a
n
t
a
l
p
e
r
s
o
n
e
e
l
s
l
e
d
e
n
(
i
n
c
l
u
s
i
e
f
v
e
r
v
a
n
g
i
n
g
s
c
o
n
t
r
a
c
t
e
n
)
d
a
a
l
d
e
l
i
c
h
t
.
0
1
0
0
2
0
0
3
0
0
4
0
0
5
0
0
6
0
0
7
0
0
8
0
0
P
e
r
s
o
n
e
e
l R
P
P
e
r
s
o
n
e
e
l
e
x
t
e
r
n
e
p
r
o
je
c
t
e
n
P
e
r
s
o
n
e
e
l
t
u
in
w
in
k
e
l
e
n
k
a
s
s
a
s
A
n
d
e
r
e
k
o
s
t
e
n
t
u
in
w
in
k
e
l
A
n
d
e
r
e
k
o
s
t
e
n
R
P
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
P
e
r
s
o
n
e
e
l
R
P
4
7
5
4
1
2
5
4
5
2
0
6
2
8
3
P
e
r
s
o
n
e
e
l
e
x
t
e
r
n
e

p
r
o
je
c
t
e
n
5
4
5
6
7
1
5
8
5
5
8
4
6
9
1
P
e
r
s
o
n
e
e
l
t
u
in
w
in
k
e
l
e
n

k
a
s
s
a
s
1
5
1
1
6
1
2
1
5
2
3
8
2
7
3
A
n
d
e
r
e

k
o
s
t
e
n

t
u
in
w
in
k
e
l
5
1
6
2
5
8
4
2
5
6
A
n
d
e
r
e

k
o
s
t
e
n

R
P
8
7
8
6
1
3
1
7
0
1
5
3
T
o
t
a
a
l
1
.
3
1
0
1
.
3
9
2
1
.
5
3
3
1
.
1
4
0
1
.
4
5
6
P
e
r
s
o
n
e
e
l
0
1
0
2
0
3
0
4
0
5
0
6
0
7
0
8
0
9
0
S
t
a
t
u
t
a
ir
e
w
e
t
e
n
s
c
h
a
p
p
e
r
s
S
t
a
t
u
t
a
ir
e

n
ie
t
w
e
t
e
n
s
c
h
a
p
p
e
r
s
C
o
n
t
r
a
c
t
u
e
le
w
e
t
e
n
s
c
h
a
p
p
e
r
s
C
o
n
t
r
a
c
t
u
e
le

n
ie
t
w
e
t
e
n
s
c
h
a
p
p
e
r
s
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
S
t
a
t
u
t
a
ir
e

w
e
t
e
n
s
c
h
a
p
p
e
r
s
1
8
1
7
1
6
1
4
1
3
S
t
a
t
u
t
a
ir
e

n
ie
t

w
e
t
e
n
s
c
h
a
p
p
e
r
s
7
0
7
1
6
6
8
5
8
1
C
o
n
t
r
a
c
t
u
e
le

w
e
t
e
n
s
c
h
a
p
p
e
r
s
1
7
1
5
1
8
1
6
1
8
C
o
n
t
r
a
c
t
u
e
le

n
ie
t

w
e
t
e
n
s
c
h
a
p
p
e
r
s
7
2
8
5
7
9
7
0
6
9
T
o
t
a
a
l
1
7
7
1
8
8
1
7
9
1
8
5
1
8
1
46 47 De Plantentuin in cijfers
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
G
r
a
t
is
2
3
.
8
1
2
2
5
.
9
8
8
3
6
.
6
0
2
3
0
.
9
1
3
3
1
.
3
6
8
M
e
t

k
o
r
t
in
g
5
0
.
6
3
5
4
8
.
9
7
3
4
6
.
8
2
0
3
8
.
2
1
5
3
8
.
9
9
2
G
e
w
o
n
e

p
r
ijs
2
1
.
5
8
3
1
9
.
2
5
7
2
7
.
4
8
7
1
9
.
4
8
4
2
0
.
8
1
1
0
1
0
.0
0
0
2
0
.0
0
0
3
0
.0
0
0
4
0
.0
0
0
5
0
.0
0
0
6
0
.0
0
0
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
G
r
a
t
is
M
e
t

k
o
r
t
in
g
G
e
w
o
n
e

p
r
ijs
0
5
0
0
1
.0
0
0
1
.5
0
0
2
.0
0
0
2
.5
0
0
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
G
o
ld

1
+
3
G
o
ld
I
n
d
iv
id
u
e
le
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
I
n
d
iv
id
u
e
le
1
.
2
2
2
1
.
2
5
3
1
.
3
8
2
1
.
1
1
3
1
.
4
4
3
G
o
ld
1
5
0
1
0
6
9
9
1
0
0
9
4
G
o
ld

1
+
3
6
3
3
3
2
9
3
5
3
3
8
4
4
1
1
V
e
r
d
e
l
i
n
g
v
a
n
h
e
t
a
a
n
t
a
l
b
e
z
o
e
k
e
n
(
g
r
a
t
i
s
/
k
o
r
t
i
n
g
/
g
e
w
o
n
e
p
r
i
j
s
)
J
a
a
r
k
a
a
r
t
e
n
V
r
i
j
w
i
l
l
i
g
e
r
s
H
e
t
a
a
n
t
a
l
v
r
i
j
w
i
l
l
i
g
e
r
s
s
t
e
e
g
i
n
2
0
1
3
h
e
e
l
s
t
e
r
k
t
o
t
b
i
j
n
a
1
0
0
, w
a
t
o
v
e
r
e
e
n
k
o
m
t
m
e
t
8
v
o
l
t
i
j
d
s
e

e
q
u
i
v
a
l
e
n
t
e
n
(
V
T
E
)
. Z
e
w
e
r
k
e
n
a
c
t
i
e
f
m
e
e
i
n
d
e
v
e
r
s
c
h
i
l
l
e
n
d
e
d
i
e
n
s
t
e
n
v
a
n
d
e
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
.
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
A
a
n
t
a
l
6
7
6
6
8
0
7
0
9
8
V
T
E

5
5
6
5
8
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
0
2
0
4
0
6
0
8
0
1
0
0
1
2
0
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
A
a
n
t
a
l
V
T
E
B
e
z
o
e
k
e
r
s
T
o
t
a
a
l
a
a
n
t
a
l
b
e
z
o
e
k
e
r
s
O
n
d
a
n
k
s
h
e
t
s
l
e
c
h
t
e
w
e
e
r
t
i
j
d
e
n
s
d
e
e
e
r
s
t
e
h
e
l
f
t
v
a
n
h
e
t
j
a
a
r
, s
t
e
e
g
h
e
t
a
a
n
t
a
l
b
e
z
o
e
k
e
n
l
i
c
h
t
-
j
e
s
. H
e
t
a
a
n
t
a
l
J
a
a
r
k
a
a
r
t
h
o
u
d
e
r
s
s
t
e
e
g
m
e
t
m
e
e
r
d
a
n
2
0
%
.
0
2
0
.0
0
0
4
0
.0
0
0
6
0
.0
0
0
8
0
.0
0
0
1
0
0
.0
0
0
1
2
0
.0
0
0
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
T
o
t
a
a
l
a
a
n
t
a
l
b
e
z
o
e
k
e
n
9
6
.
0
3
0
9
4
.
2
1
8
1
1
0
.
9
0
9
8
8
.
6
1
2
9
1
.
1
7
1
48 49 De Plantentuin in cijfers
D
e
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
i
n
d
e
m
e
d
i
a
e
n
s
o
c
i
a
l
e
n
e
t
w
e
r
k
e
n
I
n

2
0
1
3

v
e
r
s
p
r
e
i
d
d
e

d
e

P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n

2
5

p
e
r
s
b
e
r
i
c
h
t
e
n

(
1
3

i
n

h
e
t

N
e
d
e
r
l
a
n
d
s

e
n

1
2

i
n

h
e
t

F
r
a
n
s
)
.
D
e
r
e
s
p
o
n
s
w
a
s
b
i
j
n
a
g
e
l
i
j
k
a
a
n
N
e
d
e
r
l
a
n
d
s
t
a
l
i
g
e
e
n
a
a
n
F
r
a
n
s
t
a
l
i
g
e
z
i
j
d
e
m
e
t
r
e
s
p
e
c
t
i
e
v
e
l
i
j
k

2
2
5
e
n
2
1
5
r
e
p
o
r
t
a
g
e
s
. H
e
t
b
l
o
e
i
e
n
v
a
n
d
e
r
e
u
z
e
n
a
r
o
n
s
k
e
l
k
o
p
7
j
u
l
i
w
e
r
d
v
e
r
s
l
a
g
e
n
d
o
o
r
v
e
r
-
s
c
h
i
l
l
e
n
d
e
p
e
r
s
a
g
e
n
t
s
c
h
a
p
p
e
n
e
n
w
e
r
d
g
e
v
o
l
g
d
d
o
o
r
m
e
e
r
d
a
n
5
.
0
0
0
p
e
r
s
o
n
e
n
o
p
F
a
c
e
b
o
o
k
.
D
e

a
c
t
i
v
i
t
e
i
t
e
n

v
a
n

d
e

P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n

w
o
r
d
e
n

s
y
s
t
e
m
a
t
i
s
c
h

o
p
g
e
n
o
m
e
n

i
n

d
e

a
g
e
n
d
a

v
a
n

d
e

b
e
-
l
a
n
g
r
i
j
k
s
t
e

t
o
e
r
i
s
t
i
s
c
h
e

w
e
b
s
i
t
e
s
.
O
n
z
e

m
e
d
e
w
e
r
k
e
r
s

w
o
r
d
e
n

d
o
o
r

d
e

m
e
d
i
a

g
e
c
o
n
s
u
l
t
e
e
r
d

o
m
w
i
l
l
e
v
a
n
h
u
n
e
x
p
e
r
t
i
s
e
i
n
e
r
g
v
e
r
s
c
h
i
l
l
e
n
d
e
d
o
m
e
i
n
e
n
: d
e
i
d
e
n
t
i

c
a
t
i
e
v
a
n
p
l
a
n
t
e
n
, d
e
i
n
-
v
l
o
e
d
v
a
n
h
e
t
k
l
i
m
a
a
t
o
p
b
l
o
e
i
t
i
j
d
e
n
, a
l
g
e
m
e
n
e
p
l
a
n
t
e
n
k
e
n
n
i
s
,...
O
p
d
e
F
a
c
e
b
o
o
k
p
a
g
i
n
a
v
a
n
d
e
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
w
e
r
d
e
n
7
8
b
e
r
i
c
h
t
e
n
g
e
p
o
s
t
i
n
b
e
i
d
e
l
a
n
d
s
t
a
l
e
n
.
I
n
2
0
1
3
w
e
r
d
d
e
s
i
t
e
v
a
n
d
e
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
g
e
c
o
n
s
u
l
t
e
e
r
d
d
o
o
r
6
4
0
.
0
4
6
b
e
z
o
e
k
e
r
s
v
a
n
a
f
2
8
0
.
8
9
9

v
e
r
s
c
h
i
l
l
e
n
d
e
c
o
m
p
u
t
e
r
s
v
a
n
a
f
1
1
7
l
a
n
d
e
n
. D
e
m
e
e
s
t
e
b
e
z
o
e
k
e
r
s
k
o
m
e
n
u
i
t
B
e
l
g
i

, D
u
i
t
s
l
a
n
d
,
F
r
a
n
k
r
i
j
k

e
n

N
e
d
e
r
l
a
n
d
.
I
n

t
o
t
a
a
l

w
e
r
d
e
n

6
.
6
8
0
.
0
8
8

p
a
g
i
n
a
s

v
a
n

o
n
z
e

s
i
t
e

b
e
k
e
k
e
n

e
n

w
e
r
d

z
e
1
7
.
6
7
9
.
2
5
8
k
e
e
r
a
a
n
g
e
k
l
i
k
t
.
H
e
t

a
a
n
t
a
l

a
b
o
n
n
e
e
s

o
p

D
u
m
o
r
t
i
e
r
a
,
e
e
n

d
o
o
r

d
e

P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n

g
e
p
u
b
l
i
c
e
e
r
d

d
i
g
i
t
a
a
l

t
i
j
d
s
c
h
r
i
f
t

o
v
e
r

o
r
i
s
t
i
e
k
, s
t
e
e
g
t
o
t
b
i
j
n
a
1
.
0
0
0
.
M
o
m
e
n
t
e
e
l
z
i
j
n
2
.7
1
5
p
e
r
s
o
n
e
n
g
e
a
b
o
n
n
e
e
r
d
o
p
d
e
d
i
g
i
t
a
l
e
n
i
e
u
w
s
b
r
i
e
f
M
u
s
a
v
a
n
d
e
P
l
a
n
t
e
n
-
t
u
i
n
d
i
e
d
r
i
e
m
a
a
n
d
e
l
i
j
k
s
w
o
r
d
t
v
e
r
s
t
u
u
r
d
i
n
h
e
t
N
e
d
e
r
l
a
n
d
s
e
n
h
e
t
F
r
a
n
s
.
3
%
5
%
7
1
%
2
1
%
R
a
d
i
o
T
e
l
e
v
i
s
i
e
G
e
d
r
u
k
t
e

m
e
d
i
a
I
n
t
e
r
n
e
t
0
5
0
0
1
.0
0
0
1
.5
0
0
2
.0
0
0
2
.5
0
0
3
.0
0
0
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
M
u
s
a

in
s
c
h
r
ijv
in
g
e
n
1
.
7
4
9
2
.
1
0
8
2
.
5
1
5
2
.
6
4
0
2
.
7
1
5
D
e
e
l
n
a
m
e
a
a
n
g
e
o
r
g
a
n
i
s
e
e
r
d
e
e
d
u
c
a
t
i
e
v
e
b
e
z
o
e
k
e
n
H
e
t
a
a
n
t
a
l
b
e
z
o
e
k
e
n
d
o
o
r
s
c
h
o
l
e
n
s
t
e
e
g
v
e
r
d
e
r
. D
i
t
i
s
v
o
o
r
a
l
t
o
e
t
e
s
c
h
r
i
j
v
e
n
a
a
n
h
e
t
g
e
s
t
e
g
e
n

a
a
n
t
a
l
v
r
i
j
e
s
c
h
o
o
l
b
e
z
o
e
k
e
n
e
n
d
e
e
l
n
e
m
e
r
s
a
a
n
d
e
B
A
M
A
-
m
o
d
u
l
e
. H
e
t
a
a
n
t
a
l
g
e
w
o
n
e
s
c
h
o
o
l
-
a
t
e
l
i
e
r
s
d
a
a
l
d
e
a
a
n
z
i
e
n
l
i
j
k
n
a
h
e
t
u
i
t
z
o
n
d
e
r
l
i
j
k
e
j
a
a
r
2
0
1
2
.
B
e
z
o
e
k
e
r
s
T
u
i
n
w
i
n
k
e
l
O
n
g
e
v
e
e
r
5
.
2
0
0
b
e
z
o
e
k
e
r
s
k
o
c
h
t
e
n
p
r
o
d
u
c
t
e
n
i
n
d
e
T
u
i
n
w
i
n
k
e
l
. D
e
g
e
m
i
d
d
e
l
d
e
s
o
m
g
e
s
p
e
n
-
d
e
e
r
d
p
e
r
k
l
a
n
t
w
a
s
i
e
t
s
m
e
e
r
d
a
n

1
5
. T
y
p
i
s
c
h
e
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
p
r
o
d
u
c
t
e
n
, z
o
a
l
s
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
h
o
-
n
i
n
g
e
n
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
k
o
f

e
b
l
e
v
e
n
e
r
g
p
o
p
u
l
a
i
r
.
0
5
0
0
1
.0
0
0
1
.5
0
0
2
.0
0
0
2
.5
0
0
3
.0
0
0
3
.5
0
0
4
.0
0
0
V
r
ij
b
e
z
o
e
k
G
e
le
id

b
e
z
o
e
k
B
A
M
A
-
m
o
d
u
le
S
c
h
o
o
la
t
e
lie
r
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
0
1
.0
0
0
2
.0
0
0
3
.0
0
0
4
.0
0
0
5
.0
0
0
6
.0
0
0
7
.0
0
0
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
V
r
ij
b
e
z
o
e
k
1
.
9
9
8
2
.
0
3
4
3
.
0
6
0
2
.
7
7
1
3
.
5
2
3
G
e
le
id

b
e
z
o
e
k
6
6
3
1
.
2
7
6
1
.
3
6
8
1
.
0
9
1
9
8
9
B
A
M
A
-
m
o
d
u
le
4
6
2
1
8
7
2
0
1
5
5
1
7
1
3
S
c
h
o
o
la
t
e
lie
r
1
.
8
8
2
9
1
3
5
8
4
1
.
7
6
3
1
.
1
2
7
T
o
t
a
a
l
5
.
0
0
5
4
.
4
1
0
5
.
2
1
3
6
.
1
7
6
6
.
3
6
1
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
B
e
z
o
e
k
e
r
s
4
.
6
7
3
5
.
9
5
8
6
.
6
5
5
4
.
7
2
9
5
.
1
8
9
50 51 De Plantentuin in cijfers
E
v
o
l
u
t
i
e
v
a
n
h
e
t
a
a
n
t
a
l
z
o
e
k
o
p
d
r
a
c
h
t
e
n
i
n
L
I
V
C
O
L
L
I
V
C
O
L

i
s

d
e

d
a
t
a
b
a
n
k

d
i
e

g
e
b
r
u
i
k
t

w
o
r
d
t

v
o
o
r

h
e
t

d
a
g
e
l
i
j
k
s

b
e
h
e
e
r

v
a
n

d
e

L
e
v
e
n
d
e

P
l
a
n
-
t
e
n
v
e
r
z
a
m
e
l
i
n
g
e
n
d
e
g
e
l
i
e
e
r
d
e
d
o
c
u
m
e
n
t
a
t
i
e
. D
e
z
e
d
a
t
a
b
a
n
k
i
s
o
o
k
g
e
d
e
e
l
t
e
l
i
j
k
t
o
e
g
a
n
k
e
l
i
j
k

v
o
o
r
h
e
t
b
r
e
d
e
p
u
b
l
i
e
k
v
i
a
d
e
s
i
t
e
v
a
n
d
e
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
. I
n
2
0
1
3
s
t
e
e
g
h
e
t
a
a
n
t
a
l
z
o
e
k
o
p
d
r
a
c
h
t
e
n

o
p
h
e
t
t
o
e
g
a
n
k
e
l
i
j
k
e
g
e
d
e
e
l
t
e
v
a
n
d
e
d
a
t
a
b
a
n
k
t
o
t
3
.
9
6
2
.
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
Z
o
e
k
o
p
d
r
a
c
h
t

L
I
V
C
O
L
3
.
6
8
1
2
.
6
6
4
3
.
6
3
3
3
.
7
3
4
3
.
9
6
2
0
5
0
0
1
.0
0
0
1
.5
0
0
2
.0
0
0
2
.5
0
0
3
.0
0
0
3
.5
0
0
4
.0
0
0
4
.5
0
0
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
Z
o
e
k
o
p
d
r
a
c
h
t

L
I
V
C
O
L
I
n
b
e
s
l
a
g
n
a
m
e
v
a
n
C
I
T
E
S
p
l
a
n
t
e
n
H
e
t
a
a
n
t
a
l
C
I
T
E
S
p
l
a
n
t
e
n
a
a
n
g
e
s
l
a
g
e
n
d
o
o
r
d
e
B
e
l
g
i
s
c
h
e
d
o
u
a
n
e
e
n
o
v
e
r
g
e
b
r
a
c
h
t
n
a
a
r
d
e
N
a
-
t
i
o
n
a
l
e
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
v
a
n
B
e
l
g
i

v
a
r
i
e
e
r
t
v
a
n
j
a
a
r
t
o
t
j
a
a
r
. I
n
2
0
1
3
w
e
r
d
e
n
1
2
2
i
n
t
r
o
d
u
c
t
i
e
s
, g
o
e
d

v
o
o
r
1
.
1
5
2
i
n
d
i
v
i
d
u
e
l
e
p
l
a
n
t
e
n
, b
i
n
n
e
n
g
e
b
r
a
c
h
t
. Z
e
z
i
j
n
h
e
t
r
e
s
u
l
t
a
a
t
v
a
n
1
0
i
n
b
e
s
l
a
g
n
a
m
e
s
.
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
C
I
T
E
S

in
t
r
o
d
u
c
t
ie
s
2
7
8
6
9
8
6
1
2
2
0
2
0
4
0
6
0
8
0
1
0
0
1
2
0
1
4
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
C
I
T
E
S

in
t
r
o
d
u
c
t
ie
s
0
2
0
0
4
0
0
6
0
0
8
0
0
1
.0
0
0
1
.2
0
0
1
.4
0
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
A
a
n
t
a
l
a
a
n
g
e
s
la
g
e
n

p
la
n
t
e
n
0 2 4 6 8
1
0
1
2
1
4
1
6
1
8
2
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
A
a
n
t
a
l
C
I
T
E
S

in
b
e
s
la
g
n
a
m
e
s
L
e
v
e
n
d
e
P
l
a
n
t
e
n
v
e
r
z
a
m
e
l
i
n
g
D
e

L
e
v
e
n
d
e

P
l
a
n
t
e
n
v
e
r
z
a
m
e
l
i
n
g

v
a
n

d
e

P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n

t
e
l
t

m
o
m
e
n
t
e
e
l

2
5
.
1
8
5

i
n
t
r
o
d
u
c
t
i
e
s
.
Z
e

v
e
r
t
e
g
e
n
w
o
o
r
d
i
g
e
n
3
4
1
f
a
m
i
l
i
e
s
, 3
.
0
0
8
g
e
s
l
a
c
h
t
e
n
, 1
6
.
8
3
3
t
a
x
a
e
n
1
2
.5
6
2
s
o
o
r
t
e
n
. Z
e
z
i
j
n
v
e
r
-
d
e
e
l
d
o
v
e
r
d
e
s
e
r
r
e
s
(
5
7
%
)
e
n
d
e
b
u
i
t
e
n
c
o
l
l
e
c
t
i
e
s
(
4
3
%
)
.
D
e

b
e
s
t

v
e
r
t
e
g
e
n
w
o
o
r
d
i
g
d
e

p
l
a
n
t
e
n
f
a
m
i
l
i
e
s

i
n

d
e

s
e
r
r
e
s

z
i
j
n

d
e

C
a
c
t
a
c
e
a
e

(
2
.
4
7
5

i
n
t
r
o
d
u
c
-
t
i
e
s
)
, O
r
c
h
i
d
a
c
e
a
e
(
1
.
6
5
1
)
, E
u
p
h
o
r
b
i
a
c
e
a
e
(
1
0
0
6
)
, L
i
l
i
a
c
e
a
e
(
9
1
0
)
, R
u
b
i
a
c
e
a
e
(
5
7
8
)
, C
r
a
s
s
u
l
a
c
e
a
e

(
5
0
9
)
, A
r
a
c
e
a
e
(
4
8
4
)
e
n
A
g
a
v
a
c
e
a
e
(
4
1
2
)
.
I
n
d
e
b
u
i
t
e
n
c
o
l
l
e
c
t
i
e
s
z
i
j
n
d
e
b
e
s
t
v
e
r
t
e
g
e
n
w
o
o
r
d
i
g
d
e
f
a
m
i
l
i
e
s
d
e
R
o
s
a
c
e
a
e
(
7
4
7
i
n
t
r
o
d
u
c
t
i
e
s
)
,
E
r
i
c
a
c
e
a
e
(
5
6
1
)
, L
i
l
i
a
c
e
a
e
(
4
7
0
)
, M
a
l
a
c
e
a
e
(
4
3
6
)
e
n
A
s
t
e
r
a
c
e
a
e
(
4
3
3
)
.
C
o
l
l
e
c
t
i
e
s
B
u
it
e
n
2
0
1
1
B
u
it
e
n
2
0
1
2
B
u
it
e
n
2
0
1
3
B
in
n
e
n
2
0
1
1
B
in
n
e
n
2
0
1
2
B
in
n
e
n
2
0
1
3
T
a
x
a
7
.
4
2
8
7
.
5
5
1
7
.
5
2
6
8
.
8
9
8
9
.
0
9
1
9
.
3
0
7
S
o
o
r
t
e
n
4
.
9
4
6
4
.
9
6
7
4
.
8
8
7
7
.
4
0
5
7
.
4
7
5
7
.
6
7
5
I
n
t
r
o
d
u
c
t
ie
s
1
0
.
8
9
0
1
1
.
0
3
0
1
0
.
8
9
4
1
2
.
8
4
3
1
3
.
9
2
9
1
4
.
2
9
1
0
2
.0
0
0
4
.0
0
0
6
.0
0
0
8
.0
0
0
1
0
.0
0
0
1
2
.0
0
0
1
4
.0
0
0
1
6
.0
0
0
T
a
x
a
S
o
o
r
t
e
n
I
n
t
r
o
d
u
c
t
ie
s
B
u
it
e
n

2
0
1
1
B
u
it
e
n

2
0
1
2
B
u
it
e
n

2
0
1
3
B
in
n
e
n

2
0
1
1
B
in
n
e
n

2
0
1
2
B
in
n
e
n

2
0
1
3
D
e
e
v
o
l
u
t
i
e
v
a
n
d
e
v
e
r
w
e
r
v
i
n
g
v
a
n
l
e
v
e
n
d
p
l
a
n
t
e
n
m
a
t
e
r
i
a
a
l
D
e
v
o
o
r
b
i
j
e
j
a
r
e
n
i
s
d
e
l
e
v
e
n
d
e
c
o
l
l
e
c
t
i
e
s
t
e
e
d
s
v
e
r
d
e
r
a
a
n
g
e
g
r
o
e
i
d
. I
n
2
0
1
3
w
a
s
d
e
z
e
a
a
n
g
r
o
e
i

e
e
r
d
e
r
b
e
p
e
r
k
t
.
0
5
0
0
1
.0
0
0
1
.5
0
0
2
.0
0
0
2
.5
0
0
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
W
ild
e

o
o
r
s
p
r
o
n
g
G
e
k
w
e
e
k
t
G
e
k
w
e
e
k
t
W
ild
e

o
o
r
s
p
r
o
n
g
T
o
t
a
a
l
2
0
1
0
6
1
4
8
8
1
1
.
4
9
5
2
0
1
1
1
.
0
2
1
8
6
3
1
.
8
8
4
2
0
1
2
1
.
6
3
1
5
2
8
2
.
1
5
9
2
0
1
3
7
1
0
4
0
4
1
.
1
1
4
52 53 De Plantentuin in cijfers
L
a
n
g
e
t
e
r
m
i
j
n
b
e
w
a
r
i
n
g
v
a
n
z
a
d
e
n
D
e
z
a
d
e
n
b
a
n
k
i
s
e
e
n
e
r
g
b
e
l
a
n
g
r
i
j
k
e
x
s
i
t
u
c
o
n
s
e
r
v
a
t
i
e
m
i
d
d
e
l
o
m
i
n
s
i
t
u
c
o
n
s
e
r
v
a
t
i
e
p
r
o
j
e
c
t
e
n

t
e
o
n
d
e
r
s
t
e
u
n
e
n
. H
e
t
l
a
a
t
t
o
e
o
m
o
p
l
a
n
g
e
t
e
r
m
i
j
n
(
m
e
e
r
d
a
n
1
0
0
j
a
a
r
)
e
e
n
z
e
e
r
b
r
e
d
e
g
e
n
e
t
i
-
s
c
h
e
d
i
v
e
r
s
i
t
e
i
t
t
e
b
e
w
a
r
e
n
i
n
e
e
n
z
e
e
r
b
e
p
e
r
k
t
e
r
u
i
m
t
e
. D
e
z
a
d
e
n
b
a
n
k
v
a
n
d
e
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
b
e
-
w
a
a
r
t

m
o
m
e
n
t
e
e
l

i
n

h
e
t

w
i
l
d

i
n
g
e
z
a
m
e
l
d
e

z
a
d
e
n

v
a
n

8
9
0

i
n
t
r
o
d
u
c
t
i
e
s

v
a
n

B
e
l
g
i
s
c
h
e

s
o
o
r
t
e
n

e
n

6
2
6

k
o
p
e
r
p
l
a
n
t
e
n

v
a
n

K
a
t
a
n
g
a
.
D
e

c
o
l
l
e
c
t
i
e

v
a
n

z
a
d
e
n

v
a
n

w
i
l
d
e

b
o
n
e
n

e
n

b
o
o
n
a
c
h
t
i
g
e
n

b
l
i
j
f
t
d
e
b
e
l
a
n
g
r
i
j
k
s
t
e
c
o
l
l
e
c
t
i
e
m
e
t
2
.
1
5
2
i
n
t
r
o
d
u
c
t
i
e
s
.
2
4
%
1
7
%
5
9
%
B
e
lg
is
c
h
e

f
lo
r
a
K
o
p
e
r
f
lo
r
a
W
ild
e

b
o
n
e
n
0
5
0
0
1
.0
0
0
1
.5
0
0
2
.0
0
0
2
.5
0
0
B
e
lg
is
c
h
e

f
lo
r
a
K
o
p
e
r
f
lo
r
a
W
ild
e

b
o
n
e
n
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
2
4
%
1
7
%
5
9
%
B
e
lg
is
c
h
e

f
lo
r
a
K
o
p
e
r
f
lo
r
a
W
ild
e

b
o
n
e
n
0
5
0
0
1
.0
0
0
1
.5
0
0
2
.0
0
0
2
.5
0
0
B
e
lg
is
c
h
e

f
lo
r
a
K
o
p
e
r
f
lo
r
a
W
ild
e

b
o
n
e
n
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
B
e
lg
is
c
h
e

f
o
r
a
K
o
p
e
r
f
o
r
a
W
ild
e

b
o
n
e
n
2
0
1
1
7
7
2
4
1
1
2
.
1
4
4
2
0
1
2
8
4
1
5
3
6
2
.
1
4
4
2
0
1
3
8
9
0
6
2
6
2
.
1
5
2
M
o
n
t
e
r
e
n
v
a
n
h
e
r
b
a
r
i
u
m
s
p
e
c
i
m
e
n
s
H
e
t

m
o
n
t
e
r
e
n

v
a
n

s
p
e
c
i
m
e
n
s

i
s

e
e
n

b
e
l
a
n
g
r
i
j
k
e

e
n

t
i
j
d
r
o
v
e
n
d
e

s
t
a
p

d
i
e

t
o
e
l
a
a
t

o
m

p
l
a
n
t
e
n
-
m
a
t
e
r
i
a
a
l

t
e

b
e
w
a
r
e
n

o
p

l
a
n
g
e

t
e
r
m
i
j
n
.
H
e
t

a
a
n
t
a
l

g
e
m
o
n
t
e
e
r
d
e

s
p
e
c
i
m
e
n
s

s
t
e
e
g

i
n

2
0
1
3

t
o
t

m
e
e
r

d
a
n

2
4
.
0
0
0
.
I
n

t
e
g
e
n
s
t
e
l
l
i
n
g

t
o
t

2
0
1
0

e
n

2
0
1
1

k
o
n

g
e
e
n

e
x
t
r
a

t
i
j
d
e
l
i
j
k

p
e
r
s
o
n
e
e
l

w
o
r
d
e
n

a
a
n
g
e
w
o
r
v
e
n
o
m
d
e
a
c
h
t
e
r
s
t
a
n
d
i
n
h
e
t
m
o
n
t
e
r
e
n
i
n
t
e
h
a
l
e
n
.
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
G
e
m
o
n
t
e
e
r
d
e

s
p
e
c
im
e
n
s

B
T
7
.
3
5
0
7
.
9
0
0
1
7
.
0
0
0
6
.
5
0
0
6
.
8
1
1
G
e
m
o
n
t
e
e
r
d
e

s
p
e
c
im
e
n
s

S
P
9
.
5
1
9
1
3
.
8
2
8
2
0
.
1
9
1
1
1
.
5
9
6
1
7
.
5
0
0
T
o
t
a
a
l
1
6
.
8
6
9
2
1
.
7
2
8
3
7
.
1
9
1
1
8
.
0
9
6
2
4
.
3
1
1
0
5
.0
0
0
1
0
.0
0
0
1
5
.0
0
0
2
0
.0
0
0
2
5
.0
0
0
3
0
.0
0
0
3
5
.0
0
0
4
0
.0
0
0
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
G
e
m
o
n
t
e
e
r
d
e

s
p
e
c
im
e
n
s

S
P
G
e
m
o
n
t
e
e
r
d
e

s
p
e
c
im
e
n
s

B
T
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
A
a
n
t
a
l
a
a
n
g
e
s
la
g
e
n

p
la
n
t
e
n
2
.
2
0
5
1
0
5
2
4
0
1
.
1
5
2
0
2
0
4
0
6
0
8
0
1
0
0
1
2
0
1
4
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
C
I
T
E
S

in
t
r
o
d
u
c
t
ie
s
0
2
0
0
4
0
0
6
0
0
8
0
0
1
.0
0
0
1
.2
0
0
1
.4
0
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
A
a
n
t
a
l
a
a
n
g
e
s
la
g
e
n

p
la
n
t
e
n
0 2 4 6 8
1
0
1
2
1
4
1
6
1
8
2
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
A
a
n
t
a
l
C
I
T
E
S

in
b
e
s
la
g
n
a
m
e
s
0
2
0
4
0
6
0
8
0
1
0
0
1
2
0
1
4
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
C
I
T
E
S

in
t
r
o
d
u
c
t
ie
s
0
2
0
0
4
0
0
6
0
0
8
0
0
1
.0
0
0
1
.2
0
0
1
.4
0
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
A
a
n
t
a
l
a
a
n
g
e
s
la
g
e
n

p
la
n
t
e
n
0 2 4 6 8
1
0
1
2
1
4
1
6
1
8
2
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
A
a
n
t
a
l
C
I
T
E
S

in
b
e
s
la
g
n
a
m
e
s
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
A
a
n
t
a
l
C
I
T
E
S

in
b
e
s
la
g
n
a
m
e
s
3
0
1
8
1
2
1
0
V
e
r
d
e
l
i
n
g
v
a
n
l
e
v
e
n
d
m
a
t
e
r
i
a
a
l
H
e
t

a
a
n
t
a
l

v
e
r
s
t
u
u
r
d
e

p
l
a
n
t
e
n
s
t
a
l
e
n

v
a
r
i
e
e
r
t

s
t
e
r
k

v
a
n

j
a
a
r

t
o
t

j
a
a
r
.
I
n

2
0
1
3

w
e
r
d
e
n

i
n

t
o
t
a
a
l

1
.7
7
0
s
t
a
l
e
n
v
e
r
s
t
u
u
r
d
, w
a
a
r
v
a
n
o
n
g
e
v
e
e
r
7
5
%
a
l
s
z
a
d
e
n
.
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
V
e
r
d
e
lin
g

v
a
n

m
a
t
e
r
ia
a
l
2
.
1
5
8
1
.
3
7
0
1
.
8
8
9
1
.
6
6
4
1
.
7
7
0
0
5
0
0
1
.0
0
0
1
.5
0
0
2
.0
0
0
2
.5
0
0
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
V
e
r
d
e
lin
g

v
a
n

m
a
t
e
r
ia
a
l
54 55 De Plantentuin in cijfers
G
e
g
e
v
e
n
s
b
a
n
k
v
a
n
d
e
b
i
b
l
i
o
t
h
e
e
k
H
e
t
a
a
n
t
a
l
r
e
c
o
r
d
s
i
n
d
e
g
e
g
e
v
e
n
s
b
a
n
k
v
a
n
o
n
z
e
b
i
b
l
i
o
t
h
e
e
k
g
r
o
e
i
t
g
e
s
t
a
d
i
g
a
a
n
. D
e
v
o
l
l
e
d
i
g
e

c
a
t
a
l
o
g
u
s
, d
i
e
o
o
k
o
n
l
i
n
e
b
e
s
c
h
i
k
b
a
a
r
i
s
, b
e
v
a
t
m
e
e
r
d
a
n
1
2
0
.
0
0
0
r
e
c
o
r
d
s
.
A
a
n
w
i
n
s
t
e
n
b
i
b
l
i
o
t
h
e
e
k
H
e
t
a
a
n
t
a
l
n
i
e
u
w
e
a
a
n
w
i
n
s
t
e
n
v
o
o
r
d
e
b
i
b
l
i
o
t
h
e
e
k
d
a
a
l
t
v
e
r
d
e
r
. H
e
t
f
e
i
t
d
a
t
m
e
e
r
e
n
m
e
e
r
t
i
j
d
-
s
c
h
r
i
f
t
e
n

e
n
k
e
l

n
o
g

o
n
l
i
n
e

w
o
r
d
e
n

a
a
n
g
e
b
o
d
e
n

b
i
e
d
t

h
i
e
r

e
e
n

v
e
r
k
l
a
r
i
n
g
.
H
e
t

a
a
n
t
a
l

n
i
e
u
w
e

b
o
e
k
e
n
i
s
t
e
r
u
g
o
p
e
e
n
n
o
r
m
a
a
l
n
i
v
e
a
u
;
i
n
2
0
1
0
e
n
2
0
1
1
o
n
t
v
i
n
g
d
e
b
i
b
l
i
o
t
h
e
e
k
v
a
n
d
e
P
l
a
n
t
e
n
-
t
u
i
n
v
e
r
s
c
h
i
l
l
e
n
d
e
s
c
h
e
n
k
i
n
g
e
n
v
a
n
a
n
d
e
r
e
b
i
b
l
i
o
t
h
e
k
e
n
.
0
1
0
.0
0
0
2
0
.0
0
0
3
0
.0
0
0
4
0
.0
0
0
5
0
.0
0
0
6
0
.0
0
0
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
A
r
t
ik
e
ls
4
8
.
0
1
1
4
8
.
5
1
6
4
8
.
8
3
4
4
9
.
0
3
0
4
9
.
1
5
0
C
o
lle
c
t
ie
s
4
.
1
5
1
4
.
4
7
5
4
.
5
9
6
4
.
6
9
5
4
.
7
8
9
C
o
r
r
e
s
p
o
n
d
e
n
t
ie
s
5
.
7
5
9
7
.
3
0
0
7
.
4
4
3
7
.
4
4
4
7
.
4
4
4
M
o
n
o
g
r
a
f
e

n
4
4
.
8
5
4
4
7
.
5
0
0
4
8
.
7
9
6
4
9
.
9
6
9
5
0
.
7
4
3
W
a
a
r
d
e
v
o
lle

w
e
r
k
e
n
3
.
3
7
6
3
.
3
8
3
3
.
3
8
5
3
.
3
8
6
3
.
4
2
1
T
ijd
s
c
h
r
if
t
e
n
8
.
2
1
4
8
.
3
5
2
8
.
7
4
2
8
.
9
7
9
9
.
1
1
7
T
o
t
a
a
l
1
1
4
.
3
6
5
1
1
9
.
5
2
6
1
2
1
.
7
9
6
1
2
3
.
5
0
3
1
2
4
.
6
6
4
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
M
o
n
o
g
r
a
f
e

n
2
.
2
3
8
3
.
1
2
4
1
.
2
4
4
1
.
0
3
5
9
2
6
T
ijd
s
c
h
r
if
t
a
f
e
v
e
r
in
g
e
n
3
.
0
1
8
3
.
0
0
0
3
.
0
2
5
2
.
7
3
3
2
.
5
0
0
0
5
0
0
1
.0
0
0
1
.5
0
0
2
.0
0
0
2
.5
0
0
3
.0
0
0
3
.5
0
0
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
M
o
n
o
g
r
a
f
ie

n
T
ijd
s
c
h
r
if
t
a
f
le
v
e
r
in
g
e
n
0
1
0
.0
0
0
2
0
.0
0
0
3
0
.0
0
0
4
0
.0
0
0
5
0
.0
0
0
6
0
.0
0
0
7
0
.0
0
0
8
0
.0
0
0
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
S
P
B
T
E
n
c
o
d
e
r
e
n
v
a
n
d
e
c
o
l
l
e
c
t
i
e
s
i
n
g
e
g
e
v
e
n
s
b
a
n
k
e
n

H
e
r
b
a
r
i
u
m

s
p
e
c
i
m
e
n
s

b
e
v
a
t
t
e
n

w
a
a
r
d
e
v
o
l
l
e

d
a
t
a

o
v
e
r

d
e

v
e
r
s
p
r
e
i
d
i
n
g
,
e
c
o
l
o
g
i
e

e
n

h
e
t

g
e
-
b
r
u
i
k

v
a
n

p
l
a
n
t
e
n
.
D
o
o
r

d
e

d
i
g
i
t
a
l
i
s
a
t
i
e

v
a
n

c
o
l
l
e
c
t
i
e
s

e
n

d
o
o
r

z
e

t
e

e
n
c
o
d
e
r
e
n

i
n

e
e
n

g
e
-
g
e
v
e
n
s
b
a
n
k
,
w
o
r
d
t

d
e
z
e

i
n
f
o
r
m
a
t
i
e

t
o
e
g
a
n
k
e
l
i
j
k

g
e
m
a
a
k
t

v
o
o
r

e
e
n

g
r
o
t
e

g
r
o
e
p

p
o
t
e
n
t
i

l
e

g
e
b
r
u
i
k
e
r
s
.
I
n

2
0
1
3

w
e
r
d
e
n

7
5
.
0
0
0

n
i
e
u
w
e

s
p
e
c
i
m
e
n

r
e
c
o
r
d
s

g
e
c
r
e

e
r
d

d
o
o
r

d
e

t
w
e
e

d
e
p
a
r
t
e
-
m
e
n
t
e
n
. D
i
t
g
r
o
t
e
a
a
n
t
a
l
i
s
h
e
t
r
e
s
u
l
t
a
a
t
v
a
n
r
a
p
i
d
d
a
t
a
b
a
s
i
n
g
i
n
h
e
t
d
e
p
a
r
t
e
m
e
n
t
B
T
o
m
z
o
e
e
n

v
o
l
l
e
d
i
g
e

i
n
v
e
n
t
a
r
i
s

t
e

h
e
b
b
e
n

v
o
o
r

d
e
z
e

f
e
d
e
r
a
l
e

c
o
l
l
e
c
t
i
e
.
E
n
k
e
l

d
e

b
a
s
i
s
g
e
g
e
v
e
n
s

v
o
o
r

e
l
k

c
o
l
l
e
c
t
i
e
s
t
u
k
w
e
r
d
e
n
g
e
r
e
g
i
s
t
r
e
e
r
d
.
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
B
T
8
.
0
3
0
2
1
.
9
3
5
1
8
.
1
5
9
1
7
.
4
8
7
4
9
.
3
4
1
S
P
1
7
.
0
2
0
2
3
.
4
4
7
2
1
.
8
8
0
3
0
.
3
2
4
2
6
.
1
0
5
T
o
t
a
a
l
2
5
.
0
5
0
4
5
.
3
8
2
4
0
.
0
3
9
4
7
.
8
1
1
7
5
.
4
4
6
L
e
n
e
n
e
n
u
i
t
w
i
s
s
e
l
i
n
g
s
p
r
o
g
r
a
m
m
a
H
e
t
o
v
e
r
b
r
e
n
g
e
n
v
a
n
h
e
r
b
a
r
i
u
m
s
p
e
c
i
m
e
n
s
t
u
s
s
e
n
h
e
r
b
a
r
i
a
i
s
e
s
s
e
n
t
i
e
e
l
o
m
b
o
t
a
n
i
s
c
h
o
n
d
e
r
-
z
o
e
k
m
o
g
e
l
i
j
k
t
e
m
a
k
e
n
. S
p
e
c
i
m
e
n
s
k
u
n
n
e
n
w
o
r
d
e
n
o
v
e
r
g
e
b
r
a
c
h
t
n
a
a
r
e
e
n
a
n
d
e
r
h
e
r
b
a
r
i
u
m

o
p

b
a
s
i
s

v
a
n

e
e
n

t
i
j
d
e
l
i
j
k
e

o
v
e
r
e
e
n
k
o
m
s
t

a
l
s

e
e
n

l
e
e
n

o
f

o
p

e
e
n

p
e
r
m
a
n
e
n
t
e

b
a
s
i
s

a
l
s

e
e
n

g
i
f
t

o
f
a
l
s
o
n
d
e
r
d
e
e
l
v
a
n
e
e
n
u
i
t
w
i
s
s
e
l
i
n
g
s
p
r
o
g
r
a
m
m
a
. V
o
o
r
2
0
1
3
v
a
l
t
v
o
o
r
a
l
h
e
t
g
r
o
t
e
a
a
n
t
a
l
i
n
k
o
-
m
e
n
d
e
u
i
t
w
i
s
s
e
l
i
n
g
e
n
o
p
.
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
I
n
k
o
m
e
n
d
e

u
it
w
is
s
e
lin
g
e
n
2
.
7
9
9
3
.
2
4
9
1
1
.
2
6
1
7
.
8
9
2
1
5
.
5
3
6
I
n
k
o
m
e
n
d
e

g
if
t
e
n
2
.
4
4
1
9
.
6
6
8
2
.
4
6
3
8
.
5
9
1
3
.
9
1
8
I
n
k
o
m
e
n
d
e

le
n
e
n
5
3
5
5
9
5
5
3
9
2
,
3
9
1
6
7
8
U
it
g
a
a
n
d
e

u
it
w
is
s
e
lin
g
e
n
2
.
5
6
9
1
.
4
2
6
2
.
8
9
7
1
.
6
5
5
1
.
9
9
1
U
it
g
a
a
n
d
e

g
if
t
e
n
1
6
4
1
7
7
2
2
1
1
7
5
1
2
8
U
it
g
a
a
n
d
e

le
n
e
n
2
.
1
4
9
2
.
0
1
2
3
.
1
1
4
1
.
7
0
1
2
.
3
6
6
0
2
.0
0
0
4
.0
0
0
6
.0
0
0
8
.0
0
0
1
0
.0
0
0
1
2
.0
0
0
1
4
.0
0
0
1
6
.0
0
0
1
8
.0
0
0
In
k
o
m
e
n
d
e
u
itw
isse
lin
g
e
n
In
k
o
m
e
n
d
e
g
ifte
n
In
k
o
m
e
n
d
e
le
n
e
n
U
itg
a
a
n
d
e
u
itw
isse
lin
g
e
n
U
itg
a
a
n
d
e
g
ifte
n
U
itg
a
a
n
d
e
le
n
e
n
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
56 57 De Plantentuin in cijfers
G
e
m
i
d
d
e
l
d
e
i
m
p
a
c
t
f
a
c
t
o
r
D
e
g
e
m
i
d
d
e
l
d
e
i
m
p
a
c
t
f
a
c
t
o
r
v
a
n
d
e
m
a
n
u
s
c
r
i
p
t
e
n
v
a
n
d
e
p
e
r
s
o
n
e
e
l
s
l
e
d
e
n
v
a
n
d
e
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n

d
a
a
l
d
e

l
i
c
h
t
j
e
s

t
e
n

o
p
z
i
c
h
t
e

v
a
n

2
0
1
2

t
o
t

2
,
3
3
.
D
i
t

c
i
j
f
e
r

i
s

n
o
g

s
t
e
e
d
s

v
e
e
l

h
o
g
e
r

d
a
n

i
n

2
0
0
9

e
n

2
0
1
0
.
D
i
t

w
e
e
r
s
p
i
e
g
e
l
t

h
e
t

f
e
i
t

d
a
t

o
n
z
e

w
e
t
e
n
s
c
h
a
p
p
e
r
s

b
a
s
i
s
t
a
x
o
n
o
m
i
s
c
h

w
e
r
k
,
d
a
t

v
a
a
k

g
e
p
u
b
l
i
c
e
e
r
d
w
o
r
d
t
i
n
t
i
j
d
s
c
h
r
i
f
t
e
n
m
e
t
e
e
n
l
a
g
e
r
e
i
m
p
a
c
t
f
a
c
t
o
r
, c
o
m
b
i
n
e
r
e
n
m
e
t
m
e
e
r
t
o
e
g
e
-
p
a
s
t
o
n
d
e
r
z
o
e
k
d
a
t
g
e
p
u
b
l
i
c
e
e
r
d
k
a
n
w
o
r
d
e
n
i
n
t
o
p
t
i
j
d
s
c
h
r
i
f
t
e
n
.
D
e
t
a
i
l
s
g
e
p
l
u
b
l
i
c
e
e
r
d
e
m
a
n
u
s
c
r
i
p
t
e
n

e
n
h
o
o
f
d
s
t
u
k
k
e
n
v
a
n
b
o
e
k
e
n
0
1
0
2
0
3
0
4
0
5
0
6
0
I
n
t
e
r
n
a
t
io
n
a
le
p
u
b
lic
a
t
ie
s

m
e
t

I
F
I
n
t
e
r
n
a
t
io
n
a
le

o
f

n
a
t
io
n
a
le

p
u
b
lic
a
t
ie
s

z
o
n
d
e
r

I
F
B
o
e
k
e
n

o
f

h
o
o
f
d
s
t
u
k
k
e
n
v
a
n

b
o
e
k
e
n
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
I
n
t
e
r
n
a
t
io
n
a
le

p
u
b
lic
a
t
ie
s

m
e
t

I
F
I
n
t
e
r
n
a
t
io
n
a
le

o
f

n
a
t
io
n
a
le

p
u
b
lic
a
t
ie
s

z
o
n
d
e
r

I
F
B
o
e
k
e
n

o
f


h
o
o
f
d
s
t
u
k
k
e
n

v
a
n

b
o
e
k
e
n
T
o
t
a
a
l
2
0
0
9
2
8
2
0
2
5
0
2
0
1
0
3
4
2
5
5
6
4
2
0
1
1
4
7
3
6
3
1
1
1
4
2
0
1
2
3
0
4
5
8
8
3
2
0
1
3
4
9
4
0
2
7
1
1
6
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
G
e
m
id
d
e
ld
e

I
F
2
,
0
2
1
,
2
7
2
,
2
1
2
,
8
1
2
,
3
3
0
0
,5 1
1
,5 2
2
,5 3
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
G
e
m
id
d
e
ld
e

I
F
E
x
t
e
r
n
e
c
o
n
s
u
l
t
a
t
i
e
s
b
i
b
l
i
o
t
h
e
e
k
D
e
b
i
b
l
i
o
t
h
e
e
k
i
s
t
o
e
g
a
n
k
e
l
i
j
k
v
o
o
r
h
e
t
p
u
b
l
i
e
k
e
n
v
e
r
w
e
l
k
o
m
t
j
a
a
r
l
i
j
k
s
5
0
0
e
x
t
e
r
n
e
e
n
1
.
0
0
0

i
n
t
e
r
n
e

b
e
z
o
e
k
e
r
s

p
e
r

j
a
a
r
.
D
i
t

a
a
n
t
a
l

z
a
l

i
n

d
e

t
o
e
k
o
m
s
t

v
e
r
d
e
r

d
a
l
e
n

a
a
n
g
e
z
i
e
n

b
o
t
a
n
i
s
c
h
e

l
i
t
e
r
a
t
u
u
r

s
t
e
e
d
s

v
a
k
e
r

o
n
l
i
n
e

b
e
s
c
h
i
k
b
a
a
r

w
o
r
d
t
.
D
e

P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n

n
e
e
m
t

d
a
a
r
o
m

a
c
t
i
e
f

d
e
e
l

a
a
n
v
e
r
s
c
h
i
l
l
e
n
d
e
d
i
g
i
t
a
l
i
s
a
t
i
e
p
r
o
j
e
c
t
e
n
. H
e
t
a
a
n
t
a
l
i
n
t
e
r
b
i
b
l
i
o
t
h
e
c
a
i
r
e
l
e
n
e
n
b
l
i
j
f
t
m
i
n
o
f
m
e
e
r

s
t
a
b
i
e
l
.
0
1
0
0
2
0
0
3
0
0
4
0
0
5
0
0
6
0
0
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
I
n
t
e
r
b
ib
lio
t
h
e
c
a
ir
e

le
n
e
n
E
x
t
e
r
n
e

b
e
z
o
e
k
e
r
s
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
E
x
t
e
r
n
e

b
e
z
o
e
k
e
r
s
4
9
2
4
9
4
5
0
4
4
5
7
4
4
0
I
n
t
e
r
b
ib
lio
t
h
e
c
a
ir
e

le
n
e
n
5
4
5
8
4
9
6
1
5
8
A
a
n
t
a
l
p
u
b
l
i
c
a
t
i
e
s
H
e
t
a
a
n
t
a
l
w
e
t
e
n
s
c
h
a
p
p
e
l
i
j
k
e
p
u
b
l
i
c
a
t
i
e
s
d
o
o
r
p
e
r
s
o
n
e
e
l
s
l
e
d
e
n
n
a
m
v
e
r
d
e
r
t
o
e
. H
e
t
a
a
n
t
a
l
b
i
j
-
d
r
a
g
e
n
i
n
t
i
j
d
s
c
h
r
i
f
t
e
n
m
e
t
e
e
n
i
m
p
a
c
t
f
a
c
t
o
r
b
e
r
e
i
k
t
e
z
i
j
n
h
o
o
g
s
t
e
n
i
v
e
a
u
s
i
n
d
s
2
0
0
9
.
M
a
n
u
s
c
r
ip
t
e
n

e
n

h
o
o
f
d
s
t
u
k
k
e
n

v
a
n

b
o
e
k
e
n
A
b
s
t
r
a
c
t
s

v
a
n


p
o
s
t
e
r
s

o
f

p
r
e
s
e
n
t
a
t
ie
s
A
n
d
e
r
e

p
u
b
lic
a
t
ie
s

(
r
a
p
p
o
r
t
e
n
,
b
o
e
k
r
e
c
e
n
s
ie
s
,
)
T
o
t
a
a
l
2
0
0
9
5
0
6
3
6
1
1
9
2
0
1
0
6
4
6
1
5
1
3
0
2
0
1
1
1
1
4
2
6
1
8
1
5
8
2
0
1
2
8
3
7
2
1
4
1
6
9
2
0
1
3
1
1
6
5
0
2
6
1
9
2
0
5
0
1
0
0
1
5
0
2
0
0
2
5
0
M
a
n
u
s
c
r
ip
t
e
n
e
n
h
o
o
fd
s
t
u
k
k
e
n
v
a
n
b
o
e
k
e
n
A
b
s
t
r
a
c
t
s
v
a
n

p
o
s
t
e
r
s
o
f
p
r
e
s
e
n
t
a
t
ie
s
A
n
d
e
r
e
p
u
b
lic
a
t
ie
s
(r
a
p
p
o
r
t
e
n
,
b
o
e
k
r
e
c
e
n
s
ie
s
,
)
T
o
t
a
a
l
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
O
n
d
e
r
z
o
e
k
58 59 De Plantentuin in cijfers
M
o
l
e
c
u
l
a
r
d
a
t
a
p
l
a
c
e
t
h
e
h
y
p
h
o
m
y
c
e
t
o
u
s

l
i
c
h
e
n
i
c
o
l
o
u
s
g
e
n
u
s
S
c
l
e
r
o
c
o
c
c
u
m

c
l
o
s
e
t
o
D
a
c
t
y
l
o
s
p
o
r
a
(
E
u
r
o
t
i
o
m
y
c
e
t
e
s
)

a
n
d
S
.
p
a
r
m
e
l
i
a
e
i
n
C
l
a
d
o
p
h
i
a
l
o
p
h
o
r
a

(
C
h
a
e
t
o
t
h
y
r
i
a
l
e
s
)
. F
u
n
g
a
l
D
i
v
e
r
s
i
t
y
5
8
:
6
1
-
7
2
. (
I
F
: 5
,
3
1
9
)

E
r
t
z
D
.
, F
i
s
c
h
e
r
E
., K
i
l
l
m
a
n
n
D
.,
R
a
z
a

n
d
r
a
h
a
j
a
T
. &
S

r
u
s
i
a
u
x
E
. (
2
0
1
3
)

S
a
v
o
r
o
n
a
l
a
, a
n
e
w
g
e
n
u
s
o
f
M
a
l
m
i
d
e
a
c
e
a
e

(
L
e
c
a
n
o
r
a
l
e
s
)
f
r
o
m
M
a
d
a
g
a
s
c
a
r
w
i
t
h
s
t
i
p
e
s

p
r
o
d
u
c
i
n
g
s
p
o
r
o
d
o
c
h
i
a
. M
y
c
o
l
o
g
i
c
a
l

P
r
o
g
r
e
s
s
1
2
: 6
4
5
-
6
5
6
. (
I
F
: 1
,
6
0
6
)

E
w
a
l
d
J
., H
e
n
n
e
k
e
n
s
S
., C
o
n
r
a
d
S
.,
W
o
h
l
g
e
m
u
t
h
T
., J
a
n
s
e
n
F
., J
e
n
s
s
e
n
M
.,
C
o
r
n
e
l
i
s
J
., M
i
c
h
i
e
l
s
H
.G
., K
a
y
s
e
r
J
.,
C
h
y
t
r

M
., G

g
o
u
t
J
.C
., B
r
e
u
e
r
M
.,
A
b
s
C
., W
a
l
e
n
t
o
w
s
k
i
H
., S
t
a
r
l
i
n
g
e
r
F
.
&
G
o
d
e
f
r
o
i
d
S
.
(
2
0
1
3
)
S
p
a
t
i
a
l
a
n
d

t
e
m
p
o
r
a
l
p
a
t
t
e
r
n
s
o
f
E
l
l
e
n
b
e
r
g
n
u
t
r
i
e
n
t

v
a
l
u
e
s
i
n
f
o
r
e
s
t
s
o
f
G
e
r
m
a
n
y
a
n
d

a
d
j
a
c
e
n
t
r
e
g
i
o
n
s
-
a
s
u
r
v
e
y
b
a
s
e
d
o
n

p
h
y
t
o
s
o
c
i
o
l
o
g
i
c
a
l
d
a
t
a
b
a
s
e
s
. T
u
e
x
e
n
i
a

3
3
: 9
3
-
1
0
9
.

F
r
a
i
t
u
r
e
A
.
&
D
i
G
i
a
n
g
r
e
g
o
r
i
o
M
.
(
2
0
1
3
)
A
m
a
n
i
t
a
i
n
o
p
i
n
a
t
a
, i
t
s
e
c
o
l
o
g
y
a
n
d

e
x
p
a
n
s
i
o
n
i
n
E
u
r
o
p
e
. C
r
y
p
t
o
g
a
m
i
e
,
M
y
c
o
l
o
g
i
e
3
4
,
3
: 2
1
2
-
2
2
2
. (
I
F
: 1
,
0
4
4
)

G
o
d
e
f
r
o
i
d
S
.
, V
a
n
d
e
V
y
v
e
r

A
.
, L
e
b
r
u
n
J
., M
a
s
e
n
g
o
K
a
l
e
n
g
a
W
.,
H
a
n
d
j
i
l
a
M
i
n
e
n
g
o
G
., R
o
s
e
C
., N
g
o
n
g
o

L
u
h
e
m
b
w
e
M
., V
a
n
d
e
r
b
o
r
g
h
t
T
.
&

M
a
h
y
G
. (
2
0
1
3
)
G
e
r
m
i
n
a
t
i
o
n
c
a
p
a
c
i
t
y

a
n
d
s
e
e
d
s
t
o
r
a
g
e
b
e
h
a
v
i
o
u
r
o
f
t
h
r
e
a
t
e
n
e
d

p
l
a
n
t
s
p
e
c
i
e
s
f
r
o
m
t
h
e
K
a
t
a
n
g
a
c
o
p
p
e
r

b
e
l
t
: i
m
p
l
i
c
a
t
i
o
n
s
f
o
r
e
x
s
i
t
u
c
o
n
s
e
r
v
a
t
i
o
n
.
P
l
a
n
t
E
c
o
l
o
g
y
a
n
d
E
v
o
l
u
t
i
o
n
1
4
6
,
2
:
1
8
3
-
1
9
2
. h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.o
r
g
/
1
0
.5
0
9
1
/
p
l
e
c
e
v
o
.
2
0
1
3
.7
4
5
(
I
F
: 1
,
1
9
2
)

G
r
o
o
m
Q
.
J
.
(
2
0
1
3
)
E
s
t
i
m
a
t
i
o
n
o
f

v
a
s
c
u
l
a
r
p
l
a
n
t
o
c
c
u
p
a
n
c
y
a
n
d
i
t
s
c
h
a
n
g
e

u
s
i
n
g
k
r
i
g
i
n
g
. N
e
w
J
o
u
r
n
a
l
o
f
B
o
t
a
n
y
3
,
1
:
3
3
-
4
6
.

G
r
o
o
m
Q
.
J
.
(
2
0
1
3
)
S
o
m
e
p
o
l
e
w
a
r
d

m
o
v
e
m
e
n
t
o
f
B
r
i
t
i
s
h
n
a
t
i
v
e
v
a
s
c
u
l
a
r

p
l
a
n
t
s
i
s
o
c
c
u
r
r
i
n
g
, b
u
t
t
h
e

n
g
e
r
p
r
i
n
t

o
f
c
l
i
m
a
t
e
c
h
a
n
g
e
i
s
n
o
t
e
v
i
d
e
n
t
. P
e
e
r
J
, 1
,
e
7
7
. d
o
i
:1
0
.7
7
1
7
/
p
e
e
r
j
.7
7

H
a
e
l
e
w
a
t
e
r
s
D
. &
D
e
K
e
s
e
l
A
.

(
2
0
1
3
)
A
n
e
w
s
p
e
c
i
e
s
o
f
C
a
n
t
h
a
r
o
m
y
c
e
s

(
L
a
b
o
u
l
b
e
n
i
a
l
e
s
, A
s
c
o
m
y
c
o
t
a
)
f
r
o
m
t
h
e

N
e
t
h
e
r
l
a
n
d
s
. M
y
c
o
t
a
x
o
n
1
2
3
: 4
6
7
-
4
7
2

(
I
F
: 0
,
7
0
9
)

H
e
g
e
r
T
., P
a
h
l
A
.T
., B
o
t
t
a
-
D
u
k

t
Z
.,
G
h
e
r
a
r
d
i
F
., H
o
p
p
e
C
., H
o
s
t
e
I
.
, J
a
x

K
., L
i
n
d
s
t
r

m
L
., B
o
e
t
s
P
., H
a
i
d
e
r
S
.,
K
o
l
l
m
a
n
n
J
. W
i
t
t
m
a
n
n
M
.J
. &
J
e
s
c
h
k
e

J
. (
2
0
1
3
)
C
o
n
c
e
p
t
u
a
l
F
r
a
m
e
w
o
r
k
s
a
n
d

M
e
t
h
o
d
s
f
o
r
A
d
v
a
n
c
i
n
g
I
n
v
a
s
i
o
n

E
c
o
l
o
g
y
. A
m
b
i
o
4
2
,
5
: 5
2
7
-
5
4
0
. h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.o
r
g
/
1
0
.
1
0
0
7
/
s
1
3
2
8
0
-
0
1
2
-
0
3
7
9
-
x

(
I
F
: 2
,
2
9
5
)

I
a
m
o
n
i
c
o
D
. &
V
e
r
l
o
o
v
e
F
.
(
2
0
1
3
)

P
t
i
l
o
t
u
s
s
p
i
c
a
t
u
s
. I
n
: v
o
n
R
a
a
b
-
S
t
r
a
u
b
e

E
. &
R
a
u
s
T
. (
e
d
s
)
N
o
t
u
l
a
e
a
d

o
r
a
m

e
u
r
o
-
m
e
d
i
t
e
r
r
a
n
e
a
m
p
e
r
t
i
n
e
n
t
e
s
N
o
. 3
0
.
W
i
l
l
d
e
n
o
w
i
a
4
3
: 1
5
2
-
1
5
3
. (
I
F
: 0
,
3
2
8
)

t
t
n
e
r
I
., E
c
t
o
r
L
., R
e
i
c
h
a
r
d
t
E
., V
a
n

d
e
V
i
j
v
e
r
B
.
, J
a
r
l
m
a
n
A
., K
r
o
k
o
w
s
k
i

J
. &
C
o
x
E
.J
. (
2
0
1
3
)
G
o
m
p
h
o
n
e
m
a

v
a
r
i
o
r
e
d
u
n
c
u
m
a
n
e
w
s
p
e
c
i
e
s
f
r
o
m

n
o
r
t
h
e
r
n
a
n
d
w
e
s
t
e
r
n
E
u
r
o
p
e
a
n
d

r
e
-
e
x
a
m
i
n
a
t
i
o
n
o
f
G
o
m
p
h
o
n
e
m
a

e
x
i
l
i
s
s
i
m
u
m
(
G
r
u
n
o
w
)
L
a
n
g
e
-
B
e
r
t
a
l
o
t

&
R
e
i
c
h
a
r
d
t
. D
i
a
t
o
m
R
e
s
e
a
r
c
h
2
8
: 3
0
3
-
3
1
6
. h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.o
r
g
/
1
0
.
1
0
8
0
/
0
2
6
9
2
4
9
X
.
2
0
1
3
.7
9
7
9
2
4
(
I
F
: 0
,
7
5
0
)

K
o
p
a
l
o
v

K
.
, N
e
d
b
a
l
o
v

L
., N

v
l
t

D
., E
l
s
t
e
r
J
. &
V
a
n
d
e
V
i
j
v
e
r
B
.
(
2
0
1
3
)

E
c
o
l
o
g
i
c
a
l
a
s
s
e
s
s
m
e
n
t
o
f
t
h
e
f
r
e
s
h
w
a
t
e
r

d
i
a
t
o
m
c
o
m
m
u
n
i
t
i
e
s
f
r
o
m
U
l
u
P
e
n
i
n
s
u
l
a

(
J
a
m
e
s
R
o
s
s
I
s
l
a
n
d
, N
E
A
n
t
a
r
c
t
i
c

P
e
n
i
n
s
u
l
a
)
. P
o
l
a
r
B
i
o
l
o
g
y
3
6
: 9
3
3
-
9
4
8
.
h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.o
r
g
/
1
0
.
1
0
0
7
/
s
0
0
3
0
0
-
0
1
3
-
1
3
1
7
-
5
(
I
F
: 2
,
0
0
6
)

K
o
p
a
l
o
v

K
.
&
V
a
n
d
e
V
i
j
v
e
r

B
.
(
2
0
1
3
)
S
t
r
u
c
t
u
r
e
a
n
d
e
c
o
l
o
g
y
o
f

f
r
e
s
h
w
a
t
e
r
d
i
a
t
o
m
c
o
m
m
u
n
i
t
i
e
s
o
f
B
y
e
r
s

P
e
n
i
n
s
u
l
a
(
L
i
v
i
n
g
s
t
o
n
I
s
l
a
n
d
, S
o
u
t
h

S
h
e
t
l
a
n
d
I
s
l
a
n
d
s
)
. A
n
t
a
r
c
t
i
c
S
c
i
e
n
c
e

2
5
: 2
3
9
-
2
5
3
. h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.o
r
g
/
1
0
.
1
0
1
7
/
S
0
9
5
4
1
0
2
0
1
2
0
0
0
7
6
4
(
I
F
: 1
,
6
3
0
)

L
a
c
h
e
n
a
u
d
O
.
, D
r
o
i
s
s
a
r
t
V
., D
e
s
s
e
i
n

S
.
, S
t

v
a
r
t
T
.
, S
i
m
o
M
., L
e
m
a
i
r
e
B
.,
T
a
e
d
o
u
m
g
H
. &
S
o
n
k

B
. (
2
0
1
3
)
N
e
w

r
e
c
o
r
d
s
f
o
r
t
h
e

o
r
a
o
f
C
a
m
e
r
o
o
n
,
i
n
c
l
u
d
i
n
g
a
n
e
w
s
p
e
c
i
e
s
o
f
P
s
y
c
h
o
t
r
i
a

(
R
u
b
i
a
c
e
a
e
)
a
n
d
r
a
n
g
e
e
x
t
e
n
s
i
o
n
s
f
o
r

s
o
m
e
r
a
r
e
s
p
e
c
i
e
s
. P
l
a
n
t
E
c
o
l
o
g
y
a
n
d

E
v
o
l
u
t
i
o
n
1
4
6
,
1
: 1
2
1
-
1
3
3
. h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.
o
r
g
/
1
0
.5
0
9
1
/
p
l
e
c
e
v
o
.
2
0
1
3
.
6
3
2
(
I
F
: 1
,
1
9
2
)

L
a
h
i
a
n
i
E
., D
u
f
a

M
., C
a
s
t
r
i
c
V
., L
e

C
a
d
r
e
S
., C
h
a
r
l
e
s
w
o
r
t
h
D
., V
a
n

R
o
s
s
u
m
F
.
&
T
o
u
z
e
t
P
. (
2
0
1
3
)

D
i
s
e
n
t
a
n
g
l
i
n
g
t
h
e
e
f
f
e
c
t
s
o
f
m
a
t
i
n
g

s
y
s
t
e
m
s
a
n
d
m
u
t
a
t
i
o
n
r
a
t
e
s
o
n

c
y
t
o
p
l
a
s
m
i
c
d
i
v
e
r
s
i
t
y
i
n
g
y
n
o
d
i
o
e
c
i
o
u
s

S
i
l
e
n
e
n
u
t
a
n
s
a
n
d
d
i
o
e
c
i
o
u
s
S
i
l
e
n
e
o
t
i
t
e
s
.
H
e
r
e
d
i
t
y
1
1
1
: 1
5
7
-
1
6
4
. h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.
o
r
g
/
1
0
.
1
0
3
8
/
h
d
y
.
2
0
1
3
.3
2
(
I
F
: 4
,
1
1
0
)

L
e
e
S
.S
., T
o
b
i
a
s
F
.A
.C
. &
V
a
n
d
e

V
i
j
v
e
r
B
.
(
2
0
1
3
)
E
n
v
e
k
a
d
e
a
m
e
t
z
e
l
t
i
n
i
i

s
p
. n
o
v
., a
n
e
w
d
i
a
t
o
m
(
B
a
c
i
l
l
a
r
i
o
p
h
y
t
a
)

s
p
e
c
i
e
s
f
r
o
m
t
h
e
s
u
b
t
r
o
p
i
c
a
l
k
a
r
s
t
i
c

w
e
t
l
a
n
d
s
o
f
t
h
e
F
l
o
r
i
d
a
E
v
e
r
g
l
a
d
e
s
,
U
.S
.A
. P
h
y
t
o
t
a
x
a
1
1
5
: 1
5
-
2
4
. h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.o
r
g
/
1
0
.
1
1
6
4
6
/
p
h
y
t
o
t
a
x
a
.
1
1
5
.
1
.
2
(
I
F
:
1
,
2
9
5
)

L
o
w
e
R
.L
., K
o
c
i
o
l
e
k
J
.P
. &
V
a
n
d
e

V
i
j
v
e
r
B
.
(
2
0
1
3
)
T
w
o
n
e
w
O
r
t
h
o
s
e
i
r
a

s
p
e
c
i
e
s
(
B
a
c
i
l
l
a
r
i
o
p
h
y
t
a
)
f
r
o
m
l
a
v
a
t
u
b
e
s
.
P
h
y
t
o
t
a
x
a
1
1
1
: 3
9
-
5
2
. h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.
o
r
g
/
1
0
.
1
1
6
4
6
/
p
h
y
t
o
t
a
x
a
.
1
1
1
.
1
.3
(
I
F
: 1
,
2
9
5
)

M
a
n
g
a
m
b
u
M
.J
-
D
., M
u
h
a
s
h
y
H
.F
,
J
a
n
s
s
e
n
T
., D
i
g
g
e
l
e
n
R
., R
o
b
b
r
e
c
h
t

E
.
&
N
t
a
h
o
b
a
v
u
k
a
H
. (
2
0
1
3
)
D
i
v
e
r
s
i
t

d
e
s
F
o
u
g

r
e
s
e
t
l
e
u
r
s
a
l
l
i

e
s
l
e
l
o
n
g

d
u
g
r
a
d
i
e
n
t
a
l
t
i
t
u
d
i
n
a
l
a
u
s
e
i
n
d
e

l

c
o
s
y
s
t

m
e
f
o
r
e
s
t
i
e
r
d
e
s
m
o
n
t
a
g
n
e
s

d
u
P
a
r
c
N
a
t
i
o
n
a
l
d
e
K
a
h
u
z
i
-
B
i
e
g
a

(
R
D
C
o
n
g
o
)
. I
n
t
e
r
n
a
t
i
o
n
a
l
J
o
u
r
n
a
l
o
f

E
n
v
i
r
o
n
m
e
n
t
a
l
S
t
u
d
i
e
s
7
0
,
2
: 2
5
9
-
2
8
3
.

M
a
n
g
a
m
b
u
M
.J
.-
D
., V
a
n
D
i
g
g
e
l
e
n
R
.,
M
w
a
n
g
a
m
w
a
n
g
a
J
.-
C
., N
t
a
h
o
b
a
v
u
k
a

H
. &
R
o
b
b
r
e
c
h
t
E
.
(
2
0
1
3
)
E
s
p

c
e
s

n
o
u
v
e
l
l
e
m
e
n
t
s
i
g
n
a
l

e
s
p
o
u
r
l
a

o
r
e

p
t

r
i
d
o
l
o
g
i
q
u
e
d
e
l
a
R

p
u
b
l
i
q
u
e

D

m
o
c
r
a
t
i
q
u
e
d
u
C
o
n
g
o
. I
n
t
e
r
n
a
t
i
o
n
a
l

J
o
u
r
n
a
l
o
f
B
i
o
l
o
g
i
c
a
l
a
n
d
C
h
e
m
i
c
a
l

S
c
i
e
n
c
e
s
7
,
1
: 1
0
7
-
1
2
4
.

M
a
r
e

J
., K
o
m

r
e
k
J
., C
o
m
p

r
e
P
.
&

O
r
e
n
A
. (
2
0
1
3
)
V
a
l
i
d
a
t
i
o
n
o
f
t
h
e
g
e
n
e
r
i
c

n
a
m
e
G
l
o
e
o
b
a
c
t
e
r
R
i
p
p
k
a
e
t
a
l
. 1
9
7
4
,
C
y
a
n
o
p
h
y
c
e
a
e
. C
r
y
p
t
o
g
a
m
i
e
, A
l
g
o
l
o
g
i
e

3
4
: 2
5
5
-
2
6
2
. (
I
F
: 1
,
1
7
0
)

M
a
r
e

J
., K
o
m

r
e
k
J
., C
o
m
p

r
e
P
.
&

O
r
e
n
A
. (
2
0
1
3
)
P
r
o
p
o
s
a
l
t
o
c
o
n
s
e
r
v
e

t
h
e
n
a
m
e
G
l
o
e
o
b
a
c
t
e
r
v
i
o
l
a
c
e
u
s
a
g
a
i
n
s
t

A
p
h
a
n
o
t
h
e
c
e
c
a
l
d
a
r
i
o
r
u
m
, G
l
o
e
o
t
h
e
c
e

c
o
e
r
u
l
e
a
a
n
d
G
l
o
e
o
t
h
e
c
e
l
i
n
e
a
r
i
s

(
C
y
a
n
o
p
h
y
c
e
a
e
)
. T
a
x
o
n
6
2
,
5
: 1
0
5
5
. (
I
F
:
2
,
7
8
2
)

M
a
r
e

J
., H
a
u
e
r
T
., K
o
m

r
e
k
J
.
&
C
o
m
p

r
e
P
.
(
2
0
1
3
)
P
r
o
p
o
s
a
l

t
o
c
o
n
s
e
r
v
e
t
h
e
n
a
m
e
G
l
o
e
o
t
h
e
c
e

(
C
y
a
n
o
p
h
y
c
e
a
e
)
w
i
t
h
a
c
o
n
s
e
r
v
e
d
t
y
p
e
.
T
a
x
o
n
6
2
,
5
: 1
0
5
6
. (
I
F
: 2
,
7
8
2
)

M
e
r
c
k
x
V
.S
.F
.T
., K
i
s
s
l
i
n
g
J
., H
e
n
t
r
i
c
h
H
.,
J
a
n
s
s
e
n
s
S
.
B
.
, M
e
n
n
e
s
C
.B
., S
p
e
c
h
t

C
.B
. &
S
m
e
t
s
E
.F
. (
2
0
1
3
)
P
h
y
l
o
g
e
n
e
t
i
c

r
e
l
a
t
i
o
n
s
h
i
p
s
o
f
t
h
e
m
y
c
o
h
e
t
e
r
o
t
r
o
p
h
i
c

g
e
n
u
s
V
o
y
r
i
a
a
n
d
t
h
e
i
m
p
l
i
c
a
t
i
o
n
s
f
o
r
t
h
e

b
i
o
g
e
o
g
r
a
p
h
i
c
h
i
s
t
o
r
y
o
f
G
e
n
t
i
a
n
a
c
e
a
e
.
A
m
e
r
i
c
a
n
J
o
u
r
n
a
l
o
f
B
o
t
a
n
y
1
0
0
: 7
1
2
-
7
2
1
.
(
I
F
: 2
,
5
8
6
)

d
e
M
o
r
a
e
s
P
.L
.R
., D
e
S
m
e
d
t
S
.
, E
s
s
e
r

H
.J
., G
a
l
l
a
g
h
e
r
C
. &
G
u
g
l
i
e
l
m
o
n
e

L
. (
2
0
1
3
)
O
n
s
o
m
e
B
r
a
z
i
l
i
a
n
p
l
a
n
t
s

d
i
s
t
r
i
b
u
t
e
d
b
y
M
a
r
t
i
u
s
i
n
1
8
2
7
a
n
d

p
u
b
l
i
s
h
e
d
b
y
C
o
l
l
a
i
n
1
8
3
3
. H
a
r
v
a
r
d

P
a
p
e
r
s
i
n
B
o
t
a
n
y
1
8
,
1
: 2
3
-
3
6
.

d
e
M
o
r
a
e
s
P
.L
.R
., D
e
S
m
e
d
t
S
.
, E
s
s
e
r

H
.J
., G
a
l
l
a
g
h
e
r
C
. &
G
u
g
l
i
e
l
m
o
n
e

P
l
a
n
t
E
c
o
l
o
g
y
a
n
d
E
v
o
l
u
t
i
o
n
D
e

P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n

p
u
b
l
i
c
e
e
r
t

s
a
m
e
n

m
e
t

d
e

K
o
n
i
n
k
l
i
j
k
e

B
e
l
g
i
s
c
h
e

B
o
t
a
n
i
s
c
h
e

V
e
r
e
n
i
g
i
n
g

(
s
i
n
d
s

2
0
1
0
)
h
e
t
p
e
e
r
-
r
e
v
i
e
w
e
d
t
i
j
d
s
c
h
r
i
f
t
P
l
a
n
t
E
c
o
l
o
g
y
a
n
d
E
v
o
l
u
t
i
o
n
. I
n
t
o
t
a
a
l
o
n
t
v
i
n
g
h
e
t
t
i
j
d
s
c
h
r
i
f
t

b
i
j
n
a

4
5
0

i
n
z
e
n
d
i
n
g
e
n
.
I
n

2
0
1
3

w
e
r
d
e
n

1
2
2

m
a
n
u
s
c
r
i
p
t
e
n

o
n
t
v
a
n
g
e
n
;

5
5

w
e
r
d
e
n

v
e
r
w
o
r
p
e
n

z
o
n
d
e
r

r
e
v
i
e
w

o
m

u
i
t
e
e
n
l
o
p
e
n
d

e
d
i
t
o
r
i
a
l
e

r
e
d
e
n
e
n
;

2
2

w
e
r
d
e
n

v
e
r
w
o
r
p
e
n
;

1
8

w
e
r
d
e
n

a
a
n
-
v
a
a
r
d

v
o
o
r

p
u
b
l
i
c
a
t
i
e

e
n

2
7

z
i
j
n

n
o
g

o
n
d
e
r

r
e
v
i
e
w
.
D
e

t
o
e
n
a
m
e

v
a
n

k
w
a
l
i
t
e
i
t
s
v
o
l
l
e

i
n
z
e
n
d
i
n
-
g
e
n
l
a
a
t
d
e
r
e
d
a
c
t
i
e
t
o
e
e
n
k
e
l
d
e
b
e
s
t
e
m
a
n
u
s
c
r
i
p
t
e
n
t
e
a
a
n
v
a
a
r
d
e
n
d
i
e
p
a
s
s
e
n
i
n
d
e
s
c
o
p
e
v
a
n

h
e
t
t
i
j
d
s
c
h
r
i
f
t
. D
e
i
m
p
a
c
t
f
a
c
t
o
r
v
a
n
h
e
t
t
i
j
d
s
c
h
r
i
f
t
s
t
e
e
g
l
i
c
h
t
j
e
s
t
o
t
1
,
1
9
2
.
5
5
2
2
1
8
2
7
T
e
r
u
g
g
e
s
t
u
u
r
d
V
e
r
w
o
r
p
e
n
G
e
a
c
c
e
p
t
e
e
r
d
I
n

r
e
v
ie
w
T
e
r
u
g
g
e
s
t
u
u
r
d
V
e
r
w
o
r
p
e
n
G
e
a
c
c
e
p
t
e
e
r
d
I
n

r
e
v
ie
w
T
o
t
a
a
l
2
0
1
3
5
5
2
2
1
8
2
7
1
2
2
%
4
5
,
1
1
8
,
0
1
4
,
8
2
2
,
1
P
u
b
l
i
c
a
t
i
e
s
P
e
e
r
-
r
e
v
i
e
w
p
u
b
l
i
c
a
t
i
e
s

2
0
1
3
,
m
e
t
m
e
d
e
w
e
r
k
e
r
s
v
a
n

d
e
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
a
l
s
a
u
t
e
u
r
o
f

c
o
a
u
t
e
u
r

A
g
u
i
a
r
B
., V
i
e
i
r
a
J
., C
u
n
h
a
A
.E
., F
o
n
s
e
c
a

N
.A
., R
e
b
o
i
r
o
-
J
a
t
o
D
., R
e
b
o
i
r
o
-
J
a
t
o
M
.,
d
e
z
-
R
i
v
e
r
o
l
a
F
.F
., R
a
s
p

O
.
&
V
i
e
i
r
a

C
.P
. (
2
0
1
3
)
P
a
t
t
e
r
n
s
o
f
e
v
o
l
u
t
i
o
n
a
t
t
h
e

g
a
m
e
t
o
p
h
y
t
i
c
s
e
l
f
-
i
n
c
o
m
p
a
t
i
b
i
l
i
t
y
S
o
r
b
u
s

a
u
c
u
p
a
r
i
a
(
P
y
r
i
n
a
e
)
S
p
o
l
l
e
n
g
e
n
e
s
s
u
p
p
o
r
t

t
h
e
n
o
n
-
s
e
l
f
r
e
c
o
g
n
i
t
i
o
n
b
y
m
u
l
t
i
p
l
e

f
a
c
t
o
r
s
m
o
d
e
l
. J
o
u
r
n
a
l
o
f
E
x
p
e
r
i
m
e
n
t
a
l

B
o
t
a
n
y
6
4
,
8
: 2
4
2
3
-
2
4
3
4
. (
I
F
: 5
,
2
4
2
)

A
p
t
r
o
o
t
A
., E
r
t
z
D
.
, L
i
m
a
E
.L
., J
e
s
u
s

K
.A
., M
a
i
a
L
.C
. &
C

c
e
r
e
s
M
.E
.S
.
(
2
0
1
3
)
T
w
o
n
e
w
s
p
e
c
i
e
s
o
f
R
o
c
c
e
l
l
a
c
e
a
e

(
A
s
c
o
m
y
c
o
t
a
: A
r
t
h
o
n
i
a
l
e
s
)
f
r
o
m
B
r
a
z
i
l
,
w
i
t
h
t
h
e
d
e
s
c
r
i
p
t
i
o
n
o
f
t
h
e
n
e
w
g
e
n
u
s

S
e
r
g
i
p
e
a
. L
i
c
h
e
n
o
l
o
g
i
s
t
4
5
,
5
: 6
2
7
-
6
3
4
. (
I
F
:
1
,
1
3
5
)

B
o
k
h
o
r
s
t
S
., H
u
i
s
k
e
s
A
., A
e
r
t
s
R
.,
C
o
n
v
e
y
P
., C
o
o
p
e
r
E
.J
., D
a
l
e
n
L
.,
E
r
s
c
h
b
a
m
e
r
B
., G
u
d
m
u
n
d
s
s
o
n
J
.,
H
o
f
g
a
a
r
d
A
., H
o
l
l
i
s
t
e
r
R
.D
., J
o
h
n
s
t
o
n
e

J
., J

n
s
d

t
t
i
r
I
.S
., L
e
b
o
u
v
i
e
r
M
., V
a
n
d
e

V
i
j
v
e
r
B
.
, W
a
h
r
e
n
C
.H
. &
D
o
r
r
e
p
a
a
l

E
. (
2
0
1
3
)
V
a
r
i
a
b
l
e
t
e
m
p
e
r
a
t
u
r
e
e
f
f
e
c
t
s
o
f

O
p
e
n
T
o
p
C
h
a
m
b
e
r
s
a
t
p
o
l
a
r
a
n
d
a
l
p
i
n
e

s
i
t
e
s
e
x
p
l
a
i
n
e
d
b
y
i
r
r
a
d
i
a
n
c
e
a
n
d
s
n
o
w

d
e
p
t
h
. G
l
o
b
a
l
C
h
a
n
g
e
B
i
o
l
o
g
y
1
9
: 6
4
-
7
4
.
(
I
F
: 6
,
9
1
0
)

C
a
r
v
a
l
h
e
i
r
o
L
.G
., K
u
n
i
n
W
.E
., K
e
i
l
P
.,
A
g
u
i
r
r
e
-
G
u
t
i

r
r
e
z
J
., E
l
l
i
, W
.N
., F
o
x

R
., G
r
o
o
m
Q
.
, H
e
n
n
e
k
e
n
s
S
., V
a
n

L
a
n
d
u
y
t
, W
., M
a
e
s
D
., V
a
n
d
e
M
e
u
t
t
e
r

F
., M
i
c
h
e
z
D
., R
a
s
m
o
n
, P
., O
d
e
B
.,
P
o
t
t
s
S
.G
., R
e
e
m
e
, M
., R
o
b
e
r
t
s
S
.P
.M
.,
S
c
h
a
m
i
n

, J
., W
a
l
l
i
s
d
e
V
r
i
e
s
M
.F
. &

B
i
e
s
m
e
i
j
e
r
J
.C
. (
2
0
1
3
)
S
p
e
c
i
e
s
r
i
c
h
n
e
s
s

d
e
c
l
i
n
e
s
a
n
d
b
i
o
t
i
c
h
o
m
o
g
e
n
i
s
a
t
i
o
n

h
a
v
e
s
l
o
w
e
d
d
o
w
n
f
o
r
N
W
-
E
u
r
o
p
e
a
n

p
o
l
l
i
n
a
t
o
r
s
a
n
d
p
l
a
n
t
s
. E
c
o
l
o
g
y
L
e
t
t
e
r
s

1
6
,
1
1
: 1
4
1
6

1
4
1
7
. (
I
F
: 1
7
,
9
4
9
)

C
h
a
m
p
l
u
v
i
e
r
D
.
(
2
0
1
3
)
N
e
w
a
n
d

o
v
e
r
l
o
o
k
e
d
A
c
a
n
t
h
a
c
e
a
e
t
a
x
a
f
r
o
m

t
h
e
D
e
m
o
c
r
a
t
i
c
R
e
p
u
b
l
i
c
o
f
C
o
n
g
o
(
2
)
:
t
h
e
g
e
n
u
s
J
u
s
t
i
c
i
a
. P
l
a
n
t
E
c
o
l
o
g
y
a
n
d

E
v
o
l
u
t
i
o
n
1
4
6
,
1
: 9
5
-
1
2
0
. h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.
o
r
g
/
1
0
.5
0
9
1
/
p
l
e
c
e
v
o
.
2
0
1
3
.7
1
5
(
I
F
: 1
,
1
9
2
)

C
o
c
q
u
y
t
C
.
, J

t
t
n
e
r
I
. &
K
u
s
b
e
r
W
.-
H
.
(
2
0
1
3
)
R
e
i
n
v
e
s
t
i
g
a
t
i
o
n
o
f
W
e
s
t
A
f
r
i
c
a
n

S
u
r
i
r
e
l
l
a
c
e
a
e
(
B
a
c
i
l
l
a
r
i
o
p
h
y
t
a
)
d
e
s
c
r
i
b
e
d

b
y
W
o
o
d
h
e
a
d
&
T
w
e
e
d
f
r
o
m
S
i
e
r
r
a

L
e
o
n
e
. D
i
a
t
o
m
R
e
s
e
a
r
c
h
2
8
,
2
: 1
2
1
-
1
2
9
.
h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.o
r
g
/
1
0
.
1
0
8
0
/
0
2
6
9
2
4
9
X
.
2
0
1
2
.7
5
2
4
1
1
(
I
F
: 0
,
7
5
0
)

C
o
c
q
u
y
t
C
.
, d
e
H
a
a
n
M
.
&
T
a
y
l
o
r
J
.
(
2
0
1
3
)
C
a
v
i
n
u
l
a
l
i
l
a
n
d
a
e
(
B
a
c
i
l
l
a
r
i
o
p
h
y
t
a
)
,
a
n
e
w
d
i
a
t
o
m
s
p
e
c
i
e
s
f
r
o
m
t
h
e
C
o
n
g
o

B
a
s
i
n
D
i
a
t
o
m
R
e
s
e
a
r
c
h
2
8
,
2
: 1
5
7
-
1
6
3
.
h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.o
r
g
/
1
0
.
1
0
8
0
/
0
2
6
9
2
4
9
X
.
2
0
1
2
.7
5
3
9
5
2
(
I
F
: 0
,
7
5
0
)

D
e
B
l
o
c
k
P
.
&
V
r
i
j
d
a
g
h
s
A
. (
2
0
1
3
)

D
e
v
e
l
o
p
m
e
n
t
o
f
r
e
p
r
o
d
u
c
t
i
v
e

o
r
g
a
n
s
i
n
C
a
n
e
p
h
o
r
a
m
a
d
a
g
a
s
c
a
r
i
e
n
s
i
s

(
O
c
t
o
t
r
o
p
i
d
e
a
e
-
R
u
b
i
a
c
e
a
e
)
. P
l
a
n
t

E
c
o
l
o
g
y
a
n
d
E
v
o
l
u
t
i
o
n
1
4
6
,
3
: 3
1
0
-
3
2
7
. h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.o
r
g
/
1
0
.5
0
9
1
/
p
l
e
c
e
v
o
.
2
0
1
3
.
8
4
4
(
I
F
: 1
,
1
9
2
)

D
e
g
r
e
e
f
J
.
, A
m
a
l

M
.
, D
e
c
o
c
k
C
. &

D
e
m
o
u
l
i
n
V
. (
2
0
1
3
)
. T
w
o
r
a
r
e
P
h
a
l
l
a
l
e
s

r
e
c
o
r
d
e
d
f
r
o
m
S

o
T
o
m

. C
r
y
p
t
o
g
a
m
i
e
,
M
y
c
o
l
o
g
i
e
3
4
,
1
: 3
-
1
3
. (
I
F
: 1
,
0
4
4
)

D
i
a
g
r
e
D
.
(
2
0
1
3
)
P
u
r
e
s
c
i
e
n
c
e
o
r

p
r
a
c
t
i
c
a
l
s
c
i
e
n
c
e
: T
h
e
d
i
f

c
u
l
t
c
h
o
i
c
e
o
f

t
h
e
B
r
u
s
s
e
l
s
B
o
t
a
n
i
c
G
a
r
d
e
n
(
1
8
2
6
-
1
9
1
4
)
.
S
t
u
d
i
e
s
i
n
t
h
e
H
i
s
t
o
r
y
o
f
B
i
o
l
o
g
y
5
,
4
:
7
-
2
2
.

D
i
e
d
e
r
i
c
h
P
., E
r
t
z
D
.
, L
a
w
r
e
y
J
.D
.,
S
i
k
a
r
o
o
d
i
M
. &
U
n
t
e
r
e
i
n
e
r
W
.A
. (
2
0
1
3
)

60 61 De Plantentuin in cijfers
W
e
b
b
i
a
6
8
,
1
: 6
7
-
7
1
.

V
e
r
l
o
o
v
e
F
.
(
2
0
1
3
)
N
e
w
x
e
n
o
p
h
y
t
e
s

f
r
o
m
G
r
a
n
C
a
n
a
r
i
a
(
C
a
n
a
r
y
i
s
l
a
n
d
s
,
S
p
a
i
n
)
, w
i
t
h
e
m
p
h
a
s
i
s
o
n
n
a
t
u
r
a
l
i
z
e
d

a
n
d
(
p
o
t
e
n
t
i
a
l
l
y
)
i
n
v
a
s
i
v
e
s
p
e
c
i
e
s
.
C
o
l
l
e
c
t
a
n
e
a
B
o
t
a
n
i
c
a
3
3
: 5
9
-
8
2
.

V
e
r
l
o
o
v
e
F
.
(
2
0
1
3
)
N
o
n
-
n
a
t
i
v
e

v
a
s
c
u
l
a
r
p
l
a
n
t
s
f
r
o
m
C
a
n
a
r
y
I
s
l
a
n
d
s

(
S
p
a
i
n
)
: N
o
m
e
n
c
l
a
t
u
r
a
l
a
n
d
t
a
x
o
n
o
m
i
c
a
l

a
d
j
u
s
t
m
e
n
t
s
. L
a
g
a
s
c
a
l
i
a
3
3
: 1
9
-
3
5
.

V
e
r
s
t
r
a
e
t
e
B
., J
a
n
s
s
e
n
s
S
.
, L
e
m
a
i
r
e

B
, S
m
e
t
s
E
. &
D
e
s
s
e
i
n
S
.
(
2
0
1
3
)

P
h
y
l
o
g
e
n
e
t
i
c
l
i
n
e
a
g
e
s
i
n
V
a
n
g
u
e
r
i
e
a
e

(
R
u
b
i
a
c
e
a
e
)
a
s
s
o
c
i
a
t
e
d
w
i
t
h
B
u
r
k
h
o
l
d
e
r
i
a

b
a
c
t
e
r
i
a
i
n
s
u
b
-
S
a
h
a
r
a
n
A
f
r
i
c
a
.
A
m
e
r
i
c
a
n
J
o
u
r
n
a
l
o
f
B
o
t
a
n
y
1
0
0
,
1
2
: 2
3
8
0
-
2
3
8
7
. (
I
F
: 2
,
5
8
6
)

V
e
r
s
t
r
a
e
t
e
B
., J
a
n
s
s
e
n
s
S
.
, S
m
e
t
s

E
. &
D
e
s
s
e
i
n
S
.
(
2
0
1
3
)
S
y
m
b
i
o
t
i
c

b
-
p
r
o
t
e
o
b
a
c
t
e
r
i
a
b
e
y
o
n
d
L
e
g
u
m
e
s
:
B
u
r
k
h
o
l
d
e
r
i
a
i
n
R
u
b
i
a
c
e
a
e
. P
L
o
S
O
N
E
8
:
e
5
5
2
6
0
. (
I
F
: 3
,
7
3
0
)

W
e
t
z
e
l
C
.E
., V
a
n
d
e
V
i
j
v
e
r
B
.
,
H
o
f
f
m
a
n
n
L
. &
E
c
t
o
r
L
. (
2
0
1
3
)
A

n
e
w
w
i
d
e
l
y
d
i
s
t
r
i
b
u
t
e
d
f
r
e
s
h
w
a
t
e
r

P
l
a
n
o
t
h
i
d
i
u
m
s
p
e
c
i
e
s
(
B
a
c
i
l
l
a
r
i
o
p
h
y
t
a
)
.
P
h
y
t
o
t
a
x
a
1
3
8
: 4
3
-
5
7
. h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.
o
r
g
/
1
0
.
1
1
6
4
6
/
p
h
y
t
o
t
a
x
a
.
1
3
8
.
1
.
6
(
I
F
: 1
,
2
9
5
)
P
u
b
l
i
c
a
t
i
e
s
2
0
1
3
,
i
n
n
a
t
i
o
n
a
l
e

t
i
j
d
s
c
h
r
i
f
t
e
n
o
f
z
o
n
d
e
r
p
e
e
r
-
r
e
v
i
e
w
,
m
e
t
m
e
d
e
w
e
r
k
e
r
s
v
a
n

d
e
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
a
l
s
a
u
t
e
u
r
o
f

c
o
a
u
t
e
u
r

C
o
c
q
u
y
t
C
.
&
P
l
i
s
n
i
e
r
P
.-
D
. (
2
0
1
3
)

F
y
t
o
p
l
a
n
k
t
o
n
u
i
t
h
e
t
t
a
n
g
a
n
y
i
k
a
-
m
e
e
r

e
n
C
h
o
l
e
r
a
. D
i
a
t
o
m
e
d
e
d
e
l
i
n
g
e
n
3
7
: 2
7
-
3
3
.

D
e
B
e
e
r
D
., R
e
y
n
i
e
r
s
J
. &
S
t
i
e
p
e
r
a
e
r
e

H
.
(
2
0
1
3
)
N
i
e
u
w
e
e
n
i
n
t
e
r
e
s
s
a
n
t
e
m
o
s
s
e
n

i
n
V
l
a
a
n
d
e
r
e
n
. 2
. M
u
s
c
i
l
l
a
n
e
a
3
3
: 5
5
-
6
2
.

D
e
B
e
e
r
D
. &
S
t
i
e
p
e
r
a
e
r
e
H
.

(
2
0
1
3
)
P
o
l
y
t
r
i
c
h
u
m
c
o
m
m
u
n
e
:
e
e
n

n
o
m
e
n
c
l
a
t
o
r
i
s
c
h
k
l
u
w
e
n
. M
u
s
c
i
l
l
a
n
e
a

3
3
: 3
2
-
3
6
.

D
e
B
e
e
r
D
. &
V
a
n
d
e
n
B
r
o
e
c
k

D
.
(
2
0
1
3
)
K
u
s
t
v
e
g
e
t
a
t
i
e
s
i
n
d
e

W
a
a
s
l
a
n
d
h
a
v
e
n
: b
e
z
o
e
k
a
a
n
H
a
a
s
o
p
t
e

B
e
v
e
r
e
n
(
2
5
m
e
i
2
0
1
3
)
. M
u
s
c
i
l
l
a
n
e
a
3
3
:
3
7
-
4
5
.

D
e
M
e
y
e
r
e
D
.
(
2
0
1
3
)
D
a
g
t
r
i
p
n
a
a
r

Z
w
e
d
e
n
: A
l
n
a
r
p
, T
r
o
l
l
s
k
o
g
s
v

g
e
n
&

V
r
a
m
s
G
u
n
n
a
r
s
t
o
p
. I
n
: J
a
a
r
b
o
e
k
v
a
n
d
e

B
e
l
g
i
s
c
h
e
D
e
n
d
r
o
l
o
g
i
s
c
h
e
V
e
r
e
n
i
g
i
n
g

/
A
n
n
a
l
e
s
d
e
l
a
S
o
c
i

B
e
l
g
e
d
e

D
e
n
d
r
o
l
o
g
i
e
2
0
1
2
: 1
4
9
-
1
5
7
.

F
r
a
i
t
u
r
e
A
.
(
2
0
1
3
)
M
y
c
e
n
a
s
t
r
u
m
c
o
r
i
u
m

(
L
y
c
o
p
e
r
d
a
l
e
s
)
r
e
t
r
o
u
v

e
n
B
e
l
g
i
q
u
e

a
p
r

s
8
0
a
n
s
d
a
b
s
e
n
c
e
. D
o
c
u
m
e
n
t
s

M
y
c
o
l
o
g
i
q
u
e
s
. N
.S
. 3
5
: 2
8
9
-
3
0
2
.

F
r
a
i
t
u
r
e
A
.
&
V
a
n
d
e
r
w
e
y
e
n
A
.

(
2
0
1
3
)
L
e
s
P
u
c
c
i
n
i
a
d
e
s
P
e
l
a
r
g
o
n
i
u
m
e
t

l
e
u
r
p
r

s
e
n
c
e
e
n
B
e
l
g
i
q
u
e
. B
u
l
l
e
t
i
n
d
e
l
a

S
o
c
i

d
e
s
N
a
t
u
r
a
l
i
s
t
e
s
l
u
x
e
m
b
o
u
r
g
e
o
i
s

1
1
4
: 2
7
-
3
4
.

G
e
e
r
i
n
c
k
D
.
(
2
0
1
3
)
Q
u
e
l
q
u
e
s
c
o
n
s
i
d

-
r
a
t
i
o
n
s
t
a
x
o
n
o
m
i
q
u
e
s
e
t
n
o
m
e
n
c
l
a
t
u
r
a
l
e
s

a
u
s
u
j
e
t
d
e
v

t
a
u
x
p
l
a
n
t

s
o
u
n
a
t
u
r
a
l
i
-
s

s
e
n
B
e
l
g
i
q
u
e
. T
a
x
o
n
o
m
a
n
i
a
3
4
: 2
-
7
.

G
e
e
r
i
n
c
k
D
.
(
2
0
1
3
)
C
a
t
a
l
o
g
u
e
r
a
i
s
o
n
n

d
e
s
O
r
c
h
i
d
a
c
e
a
e
d
u
C
o
n
g
o
-
K
i
n
s
h
a
s
a
: C
l

d
i
c
h
o
t
o
m
i
q
u
e
d
e
s
e
s
p

c
e
s
d
e
l
a
R

g
i
o
n

S
o
u
d
a
n
o
-
Z
a
m
b

s
i
e
n
n
e
, D
o
m
a
i
n
e
s

S
o
u
d
a
n
i
e
n
e
t
Z
a
m
b

s
i
e
n
. T
a
x
o
n
o
m
a
n
i
a

3
4
: 8
-
3
9
.

G
e
e
r
i
n
c
k
D
.
(
2
0
1
3
)
P
o
l

m
i
q
u
e

c
o
n
c
e
r
n
a
n
t
l
a
t
a
x
o
n
o
m
i
e
d
a
n
s
l
e
g
e
n
r
e

a
f
r
i
c
a
i
n
M
o
r
a
e
a
M
i
l
l
e
r
(
I
r
i
d
a
c
e
a
e
)
e
t
s
e
s

c
o
n
s

q
u
e
n
c
e
s
. T
a
x
o
n
o
m
a
n
i
a
3
4
: 4
0
-
4
1
.

H
o
s
t
e
I
.
&
D
i
a
g
r
e
-
V
a
n
d
e
r
p
e
l
e
n
D
.

(
2
0
1
3
)
O
m
g
a
a
n
m
e
t

o
r
a
v
e
r
v
a
l
s
i
n
g
e
n

e
x
o
t
e
n
i
n
d
e
1
9
d
e
e
e
u
w
. V
a
n
n
a
t
u
u
r
s
t
u
d
i
e

n
a
a
r
n
a
t
u
u
r
b
e
h
o
u
d
. N
a
t
u
u
r
.F
o
c
u
s
1
2
,
3
:
1
0
3
-
1
0
8
.

H
o
s
t
e
I
.
(
2
0
1
3
)
O
l
i
j
f
b
o
m
e
n
, p
a
l
m
e
n

e
n
t
u
i
n
c
e
n
t
r
a
: e
e
n
i
n
l
e
i
d
i
n
g
t
o
t
d
e

c
o
n
t
a
i
n
e
r

o
r
i
s
t
i
e
k
. D
u
m
o
r
t
i
e
r
a
1
0
2
: 1
0
-
1
6
.
[
h
t
t
p
:/
/
w
w
w
.b
r
.f
g
o
v
.b
e
/
D
U
M
O
R
T
I
E
R
A
/
D
U
M
_
1
0
2
/
D
u
m
_
1
0
2
_
1
0
-
1
6
_
c
o
n
t
a
i
n
e
r
s
_
H
o
s
t
e
.p
d
f
]

H
o
s
t
e
I
.
(
2
0
1
3
)
N
o
t
e
s
b
i
b
l
i
o
g
r
a
p
h
i
q
u
e
s

s
u
r
l
e
M
a
n
u
e
l
d
e
l
a
F
l
o
r
e
d
e
B
e
l
g
i
q
u
e
d
e
F
.
C
r

p
i
n
e
t
l
e
N
o
u
v
e
a
u
M
a
n
u
e
l
d
e
l
a
F
l
o
r
e

d
e
B
e
l
g
i
q
u
e
e
t
d
e
s
R

g
i
o
n
s
l
i
m
i
t
r
o
p
h
e
s

d
e
J
. G
o
f
f
a
r
t
. D
u
m
o
r
t
i
e
r
a
1
0
2
: 4
9
-
5
3
.
[
h
t
t
p
:/
/
w
w
w
.b
r
.f
g
o
v
.b
e
/
D
U
M
O
R
T
I
E
R
A
/
D
U
M
_
1
0
2
/
D
u
m
_
1
0
2
_
4
9
-
5
3
_
C
r
e
p
i
n
%
2
0
e
t
%
2
0
G
o
f
f
a
r
t
_
H
o
s
t
e
.p
d
f
]

L
a
n
a
t
a
F
.
, D
e
s
s
e
i
n
S
.
&
N
s
i
m
u
n
d
e
l
e

L
. (
2
0
1
3
)
T
h
e
r
o
l
e
o
f
K
i
s
a
n
t
u
B
o
t
a
n
i
c
a
l

G
a
r
d
e
n
i
n
b
i
o
d
i
v
e
r
s
i
t
y
c
o
n
s
e
r
v
a
t
i
o
n
: a

r
s
t
e
f
f
o
r
t
t
o
s
u
s
t
a
i
n
a
b
l
y
m
a
n
a
g
e
u
s
e
f
u
l

p
l
a
n
t
s
o
f
B
a
s
C
o
n
g
o
. B
G
J
o
u
r
n
a
l
1
0
,
2
: 8
-
1
1
.

M
a
n
g
a
m
b
u
M
.
J
.
-
D
.
, V
a
n
D
i
g
g
e
l
e
n
R
.,
M
w
a
n
g
a
m
w
a
n
g
a
J
.-
C
., N
t
a
h
o
b
a
v
u
k
a
H
.
&
R
o
b
b
r
e
c
h
t
E
.
(
2
0
1
2
)
C
h
e
c
k
-
l
i
s
t
d
e
s

P
t

r
i
d
o
p
h
y
t
e
s
d
e
l

c
o
s
y
s
t

m
e
f
o
r
e
s
t
i
e
r

d
e
s
m
o
n
t
a
g
n
e
s
d
u
P
a
r
c
N
a
t
i
o
n
a
l
d
e

K
a
h
u
z
i
-
B
i
e
g
a

l

E
s
t
d
e
l
a
R
.D
C
o
n
g
o
.
C
a
h
i
e
r
s
d
u
C
e
n
t
r
e
d
e
R
e
c
h
e
r
c
h
e
s

U
n
i
v
e
r
s
i
t
a
i
r
e
s
d
u
K
i
v
u
4
2
,
2
: 3
6
3
-
3
7
4
.

n
c
h
e
z
G
u
l
l

n
E
. &
V
e
r
l
o
o
v
e
F
.

(
2
0
1
3
)
N
e
w
r
e
c
o
r
d
s
o
f
i
n
t
e
r
e
s
t
i
n
g

v
a
s
c
u
l
a
r
p
l
a
n
t
s
(
m
a
i
n
l
y
x
e
n
o
p
h
y
t
e
s
)
i
n

t
h
e
I
b
e
r
i
a
n
P
e
n
i
n
s
u
l
a
. I
V
. F
o
l
i
a
B
o
t
a
n
i
c
a

E
x
t
r
e
m
a
d
u
r
e
n
s
i
s
7
: 2
9
-
3
4
.

S
t
i
e
p
e
r
a
e
r
e
H
.
(
2
0
1
3
)
D
e
m
o
s
s
e
n
v
a
n

h
e
t
K
e
m
p
i
s
c
h
g
e
d
e
e
l
t
e
v
a
n
V
l
a
a
n
d
e
r
e
n
,
h
e
t
a
r
m
s
t
e
e
n
z
u
u
r
s
t
e
g
e
d
e
e
l
t
e
v
a
n
h
e
t

V
l
a
a
m
s
d
i
s
t
r
i
c
t
3
. D
e
m
o
s
s
e
n
v
a
n
e
e
n

f
r
a
g
m
e
n
t
v
a
n
h
e
t
o
u
d
e
B
u
l
s
k
a
m
p
v
e
l
d
, d
e

G
u
l
k
e
P
u
t
t
e
n
(
W
i
n
g
e
n
e
)
. M
u
s
c
i
l
l
a
n
e
a
3
3
:
1
2
-
2
8
.

V
a
n
d
e
n
B
r
o
e
c
k
D
.
(
2
0
1
3
)
E
e
n

l
i
c
h
e
n
o
l
o
g
i
s
c
h
e
e
x
c
u
r
s
i
e
n
a
a
r
D
e
M
o
s
t
t
e

B
a
l
e
n
. M
u
s
c
i
l
l
a
n
e
a
3
3
: 4
-
7
.

V
a
n
d
e
n
B
r
o
e
c
k
D
.
&
H
e
l
l
e
m
a
n
s

K
. (
2
0
1
3
)
E
e
n
l
i
c
h
e
n
e
n
e
x
c
u
r
s
i
e
n
a
a
r

e
e
n
s
t
u
k
j
e
v
a
n
d
e
K
a
l
m
t
h
o
u
t
s
e
H
e
i
d
e
.
M
u
s
c
i
l
l
a
n
e
a
3
3
: 8
-
1
1
.

V
a
n
d
e
n
B
r
o
e
c
k
D
.
(
2
0
1
3
)
O
x
n
e
r
i
a

h
u
c
u
l
i
c
a
, n
i
e
u
w
v
o
o
r
d
e
B
e
l
g
i
s
c
h
e

l
i
c
h
e
e
n

o
r
a
. D
u
m
o
r
t
i
e
r
a
1
0
3
: 4
9
-
5
0
.

V
a
n
d
e
n
B
r
o
e
c
k
D
.
, D
i
e
d
e
r
i
c
h
P
.
&
E
r
t
z
D
.
(
2
0
1
3
)
R
e
p
o
r
t
o
n
t
w
o

l
i
c
h
e
n
o
l
o
g
i
c
a
l

e
l
d
m
e
e
t
i
n
g
s
i
n

L
u
x
e
m
b
o
u
r
g
i
n
2
0
1
1
a
n
d
2
0
1
2
.
B
u
l
l
e
t
i
n
d
e
l
a
S
o
c
i

d
e
s
n
a
t
u
r
a
l
i
s
t
e
s

l
u
x
e
m
b
o
u
r
g
e
o
i
s
. 1
1
4
: 6
5
-
7
6
.

V
e
r
l
o
o
v
e
F
.
&
G
u
i
g
g
i
A
. (
2
0
1
3
)
S
o
m
e

n
e
w
x
e
n
o
p
h
y
t
e
s
f
r
o
m
F
u
e
r
t
e
v
e
n
t
u
r
a

(
C
a
n
a
r
y
I
s
l
a
n
d
s
, S
p
a
i
n
)
. B
o
u
t
e
l
o
u
a
1
3
:
3
8
-
4
2
.

V
e
r
l
o
o
v
e
F
.
(
2
0
1
3
)
V
e
r
d
e
r
o
n
d
e
r
z
o
e
k

b
i
n
n
e
n
h
e
t
g
e
n
u
s
R
u
m
e
x
(
P
o
l
y
g
o
n
a
c
e
a
e
)
i
n

B
e
l
g
i

. D
u
m
o
r
t
i
e
r
a
1
0
2
: 3
-
9
.

V
e
r
l
o
o
v
e
F
.
(
2
0
1
3
)
V
i
c
i
a
t
e
n
u
i
f
o
l
i
a

s
u
b
s
p
. d
a
l
m
a
t
i
c
a
(
F
a
b
a
c
e
a
e
)
o
n
g
e
m
e
r
k
t

i
n
g
e
b
u
r
g
e
r
d
i
n
B
e
l
g
i

e
n
o
m
l
i
g
g
e
n
d
e

g
e
b
i
e
d
e
n
. D
u
m
o
r
t
i
e
r
a
1
0
2
: 4
0
-
4
4
.

V
e
r
l
o
o
v
e
F
.
(
2
0
1
3
)
H
e
t
g
e
n
u
s
C
o
t
o
n
e
a
s
t
e
r

(
R
o
s
a
c
e
a
e
)
i
n
h
e
t
w
i
l
d
i
n
B
e
l
g
i

: e
e
n
v
o
o
r
-
l
o
p
i
g
o
v
e
r
z
i
c
h
t
. D
u
m
o
r
t
i
e
r
a
1
0
3
: 3
-
2
9
.

V
a
n
d
e
V
i
j
v
e
r
B
.
(
2
0
1
3
)
W
a
n
n
e
e
r
e
e
n

n
a
a
m
e
e
n
w
e
t
e
n
s
c
h
a
p
p
e
l
i
j
k
f
e
i
t
w
o
r
d
t
:
e
e
n
p
e
r
s
o
o
n
l
i
j
k
e
m
e
n
i
n
g
. L
i
p
a
r
i
s
1
9
:
9
3
-
1
0
0
.
S
e
l
e
c
t
i
e
v
a
n
p
u
b
l
i
c
a
t
i
e
s
2
0
1
3

v
a
n
h
o
o
f
d
s
t
u
k
k
e
n
e
n
b
o
e
k
e
n
,

m
e
t
m
e
d
e
w
e
r
k
e
r
s
v
a
n
d
e

P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
a
l
s
a
u
t
e
u
r
o
f

c
o
a
u
t
e
u
r

B
e
a
u
N
.
, D
e
s
s
e
i
n
S
.
&
R
o
b
b
r
e
c
h
t

E
.
(
e
d
s
)
(
2
0
1
3
)
A
f
r
i
c
a
n
P
l
a
n
t
D
i
v
e
r
s
i
t
y
,
S
y
s
t
e
m
a
t
i
c
s
a
n
d
S
u
s
t
a
i
n
a
b
l
e

D
e
v
e
l
o
p
m
e
n
t

P
r
o
c
e
e
d
i
n
g
s
o
f
t
h
e

L
. (
2
0
1
3
)
O
n
s
o
m
e
B
r
a
z
i
l
i
a
n
p
l
a
n
t
s

d
i
s
t
r
i
b
u
t
e
d
b
y
M
a
r
t
i
u
s
i
n
1
8
2
7
a
n
d

p
u
b
l
i
s
h
e
d
b
y
C
o
l
l
a
i
n
H
e
r
b
a
r
i
u
m

p
e
d
e
m
o
n
t
a
n
u
m
-
I
I
. H
a
r
v
a
r
d
P
a
p
e
r
s
i
n

B
o
t
a
n
y
1
8
,
2
: 1
9
7

2
1
0
.

d
e
M
o
r
a
e
s
P
.L
.R
., D
e
S
m
e
d
t
S
.
, E
s
s
e
r

H
.J
., G
a
l
l
a
g
h
e
r
C
. &
G
u
g
l
i
e
l
m
o
n
e

L
. (
2
0
1
3
)
O
n
s
o
m
e
B
r
a
z
i
l
i
a
n
p
l
a
n
t
s

d
i
s
t
r
i
b
u
t
e
d
b
y
M
a
r
t
i
u
s
i
n
1
8
2
7
a
n
d

p
u
b
l
i
s
h
e
d
b
y
C
o
l
l
a
i
n
H
e
r
b
a
r
i
u
m

p
e
d
e
m
o
n
t
a
n
u
m
-
I
I
I
. H
a
r
v
a
r
d
P
a
p
e
r
s
i
n

B
o
t
a
n
y
1
8
,
2
: 2
1
1
-
2
2
3
.

M
u
l
u
w
a
J
.K
., E
y
i
N
d
o
n
g
H
., D
e
g
r
e
e
f

J
.
&
B
o
s
t
o
e
n
K
. (
2
0
1
3
)
C
h
a
m
p
i
g
n
o
n
s

c
o
n
s
o
m
m

s
p
a
r
l
e
s
P
y
g
m

e
s
d
u
G
a
b
o
n
:
a
n
a
l
y
s
e
l
i
n
g
u
i
s
t
i
q
u
e
d
e
s
m
y
c
o
n
y
m
e
s

b
a
k
a
e
t
k

y
a
. A
f
r
i
c
a
n
a
L
i
n
g
u
i
s
t
i
c
a
1
9
:
1
0
5
-
1
3
1
.

N
j
o
u
o
n
k
o
u
A
.-
L
., W
a
t
l
i
n
g
R
. &

D
e
g
r
e
e
f
J
.
(
2
0
1
3
)
L
e
n
t
i
n
u
s
c
y
s
t
i
d
i
a
t
u
s
s
p
.
n
o
v
. (
P
o
l
y
p
o
r
a
c
e
a
e
)
: a
n
A
f
r
i
c
a
n
l
e
n
t
i
n
o
i
d

f
u
n
g
u
s
w
i
t
h
a
n
u
n
u
s
u
a
l
c
o
m
b
i
n
a
t
i
o
n

o
f
b
o
t
h
s
k
e
l
e
t
o
n
-
l
i
g
a
t
i
v
e
h
y
p
h
a
e
a
n
d

p
l
e
u
r
o
c
y
s
t
i
d
i
a
. P
l
a
n
t
E
c
o
l
o
g
y
a
n
d

E
v
o
l
u
t
i
o
n
1
4
6
,
2
: 2
4
0
-
2
4
5
. h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.
o
r
g
/
1
0
.5
0
9
1
/
p
l
e
c
e
v
o
.
2
0
1
3
.7
9
2
(
I
F
: 2
,
5
8
6
)

N
o
v
a
i
s
M
.H
., W
e
t
z
e
l
C
.E
., V
a
n
d
e

V
i
j
v
e
r
B
.
, M
o
r
a
i
s
M
.M
., H
o
f
f
m
a
n
n
L
.
&
E
c
t
o
r
L
. (
2
0
1
3
)
N
e
w
s
p
e
c
i
e
s
a
n
d
n
e
w

c
o
m
b
i
n
a
t
i
o
n
s
i
n
t
h
e
g
e
n
u
s
G
e
i
s
s
l
e
r
i
a

(
B
a
c
i
l
l
a
r
i
o
p
h
y
c
e
a
e
)
. C
r
y
p
t
o
g
a
m
i
e
,
A
l
g
o
l
o
g
i
e
3
4
: 1
1
7
-
1
4
8
. (
I
F
: 1
,
1
7
0
)

P
l
a
-
R
a
b
e
s
S
., T
o
r
o
M
., V
a
n
d
e
V
i
j
v
e
r

B
.
, R
o
c
h
e
r
a
C
., C
a
m
a
c
h
o
A
. &
Q
u
e
s
a
d
a

A
. (
2
0
1
3
)
S
t
a
b
i
l
i
t
y
a
n
d
e
n
d
e
m
i
c
i
t
y

o
f
b
e
n
t
h
i
c
d
i
a
t
o
m
a
s
s
e
m
b
l
a
g
e
s
f
r
o
m

d
i
f
f
e
r
e
n
t
s
u
b
s
t
r
a
t
e
s
i
n
a
m
a
r
i
t
i
m
e

s
t
r
e
a
m
i
n
B
y
e
r
s
P
e
n
i
n
s
u
l
a
(
L
i
v
i
n
g
s
t
o
n

I
s
l
a
n
d
, A
n
t
a
r
c
t
i
c
a
)
: t
h
e
r
o
l
e
o
f
c
l
i
m
a
t
e

v
a
r
i
a
b
i
l
i
t
y
. A
n
t
a
r
c
t
i
c
S
c
i
e
n
c
e
2
5
:
2
5
4
-
2
6
9
. h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.o
r
g
/
1
0
.
1
0
1
7
/
S
0
9
5
4
1
0
2
0
1
2
0
0
0
9
2
2
(
I
F
: 1
,
6
3
0
)

P
r
i
k
r
y
l
o
v

I
., V
a
n
h
o
v
e
M
.P
.M
.,
J
a
n
s
s
e
n
s
S
.
B
.
, B
i
l
l
e
t
e
r
P
.A
. &
H
u
y
s
e

T
. (
2
0
1
3
)
T
i
n
y
w
o
r
m
s
f
r
o
m
a
m
i
g
h
t
y

c
o
n
t
i
n
e
n
t
: H
i
g
h
d
i
v
e
r
s
i
t
y
a
n
d
n
e
w

p
h
y
l
o
g
e
n
e
t
i
c
l
i
n
e
a
g
e
s
o
f
A
f
r
i
c
a
n

m
o
n
o
g
e
n
e
a
n
s
. M
o
l
e
c
u
l
a
r
P
h
y
l
o
g
e
n
e
t
i
c
s

a
n
d
E
v
o
l
u
t
i
o
n
6
7
: 4
3
-
5
2
. (
I
F
: 4
,
0
6
6
)

R
o
b
b
r
e
c
h
t
E
.
&
B
e
a
u
N
.
(
2
0
1
3
)
S
o
m
e

f
e
a
t
u
r
e
s
o
f
t
h
e
e
d
i
t
o
r
i
a
l
p
o
l
i
c
y
o
f
P
l
a
n
t

E
c
o
l
o
g
y
a
n
d
E
v
o
l
u
t
i
o
n
, a
n
d
w
e
l
c
o
m
i
n
g
n
e
w

m
e
m
b
e
r
s
o
f
t
h
e
e
d
i
t
o
r
i
a
l
t
e
a
m
. P
l
a
n
t

E
c
o
l
o
g
y
a
n
d
E
v
o
l
u
t
i
o
n
1
4
6
,
1
: 3
-
4
. h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.o
r
g
/
1
0
.5
0
9
1
/
p
l
e
c
e
v
o
.
2
0
1
3
.
8
4
0
(
I
F
:
1
,
1
9
2
)

R
o
c
h
e
r
a
C
., F
e
r
n

n
d
e
z
-
V
a
l
i
e
n
t
e
E
.,
V
a
n
d
e
V
i
j
v
e
r
B
.
, R
i
c
o
E
., T
o
r
o
M
.,
V
i
n
c
e
n
t
W
.F
., Q
u
e
s
a
d
a
A
. &
C
a
m
a
c
h
o

A
. (
2
0
1
3
)
C
o
m
m
u
n
i
t
y
s
t
r
u
c
t
u
r
e
a
n
d

p
h
o
t
o
s
y
n
t
h
e
t
i
c
a
c
t
i
v
i
t
y
o
f
b
e
n
t
h
i
c

b
i
o

l
m
s
f
r
o
m
a
w
a
t
e
r
f
a
l
l
i
n
t
h
e
m
a
r
i
t
i
m
e

A
n
t
a
r
c
t
i
c
a
. P
o
l
a
r
B
i
o
l
o
g
y
3
6
: 1
7
0
9
-
1
7
2
2
.
h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.o
r
g
/
1
0
.
1
0
0
7
/
s
0
0
3
0
0
-
0
1
3
-
1
3
8
8
-
3
(
I
F
: 2
,
0
0
6
)

S
o
u
f
f
r
e
a
u
C
., V
a
n
o
r
m
e
l
i
n
g
e
n
P
., V
a
n
d
e

V
i
j
v
e
r
B
.
, I
s
h
e
v
a
T
., V
e
r
l
e
y
e
n
E
., S
a
b
b
e

K
. &
V
y
v
e
r
m
a
n
W
. (
2
0
1
3
)
M
o
l
e
c
u
l
a
r

e
v
i
d
e
n
c
e
f
o
r
d
i
s
t
i
n
c
t
A
n
t
a
r
c
t
i
c
l
i
n
e
a
g
e
s

i
n
t
h
e
c
o
s
m
o
p
o
l
i
t
a
n
t
e
r
r
e
s
t
r
i
a
l
d
i
a
t
o
m
s

P
i
n
n
u
l
a
r
i
a
b
o
r
e
a
l
i
s
a
n
d
H
a
n
t
z
s
c
h
i
a

a
m
p
h
i
o
x
y
s
. P
r
o
t
i
s
t
1
6
4
: 1
0
1
-
1
1
5
. h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.o
r
g
/
1
0
.
1
0
1
6
/
j
.p
r
o
t
i
s
.
2
0
1
2
.
0
4
.
0
0
1

(
I
F
: 4
,
1
4
0
)

T
e
h
l
e
r
A
., D
i
e
d
e
r
i
c
h
P
. &
E
r
t
z
D
.

(
2
0
1
3
)
P
r
o
p
o
s
a
l
t
o
r
e
j
e
c
t
t
h
e
n
a
m
e
L
i
c
h
e
n

c
o
n
s
p
u
r
c
a
t
u
s
(
R
o
c
c
e
l
l
a
c
e
a
e
)
. T
a
x
o
n
6
2
,
6
:
1
3
3
4
-
1
3
3
5
. (
I
F
: 2
,
7
8
2
)

T
e
h
l
e
r
A
., E
r
t
z
D
.
&
I
r
e
s
t
e
d
t
M
.
(
2
0
1
3
)
T
h
e
g
e
n
u
s
D
i
r
i
n
a
(
R
o
c
c
e
l
l
a
c
e
a
e
,
A
r
t
h
o
n
i
a
l
e
s
)
r
e
v
i
s
i
t
e
d
. L
i
c
h
e
n
o
l
o
g
i
s
t
4
5
(
4
)
:
4
2
7
-
4
7
6
. (
I
F
: 1
,
1
3
5
)

T
e
h
l
e
r
A
., I
r
e
s
t
e
d
t
M
. &
E
r
t
z
D
.
(
2
0
1
3
)

A
u
s
t
r
o
r
o
c
c
e
l
l
a
, a
n
e
w
f
r
u
t
i
c
o
s
e
g
e
n
u
s
i
n

t
h
e
f
a
m
i
l
y
R
o
c
c
e
l
l
a
c
e
a
e
. T
h
e
B
r
y
o
l
o
g
i
s
t

1
1
6
,
2
: 1
6
2
-
1
6
8
. (
I
F
: 0
,
9
7
7
)

T
o
s
h
J
., D
e
s
s
e
i
n
S
.
, B
u
e
r
k
i
S
.,
G
r
o
e
n
i
n
c
k
x
I
., M
o
u
l
y
A
., B
r
e
m
e
r

B
., S
m
e
t
s
E
.F
. &
D
e
B
l
o
c
k
P
.
(
2
0
1
3
)

E
v
o
l
u
t
i
o
n
a
r
y
h
i
s
t
o
r
y
o
f
t
h
e
A
f
r
o
-
M
a
d
a
g
a
s
c
a
n
I
x
o
r
a
s
p
e
c
i
e
s
(
R
u
b
i
a
c
e
a
e
)
:
s
p
e
c
i
e
s
d
i
v
e
r
s
i

c
a
t
i
o
n
a
n
d
d
i
s
t
r
i
b
u
t
i
o
n

o
f
k
e
y
m
o
r
p
h
o
l
o
g
i
c
a
l
t
r
a
i
t
s
i
n
f
e
r
r
e
d

f
r
o
m
d
a
t
e
d
m
o
l
e
c
u
l
a
r
p
h
y
l
o
g
e
n
e
t
i
c

t
r
e
e
s
. A
n
n
a
l
s
o
f
B
o
t
a
n
y
1
1
2
,
9
: 1
7
2
3
-
1
7
4
2
.
h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.o
r
g
/
1
0
.
1
0
9
3
/
a
o
b
/
m
c
t
2
2
2

(
I
F
: 3
,
4
4
9
)

V
a
n
d
e
n
B
r
o
e
c
k
D
., A
p
t
r
o
o
t
A
. &

E
r
t
z
D
.
(
2
0
1
3
)
T
h
r
e
e
n
e
w
s
p
e
c
i
e
s
i
n

t
h
e
l
i
c
h
e
n
g
e
n
u
s
P
i
c
c
o
l
i
a
(
B
i
a
t
o
r
e
l
l
a
c
e
a
e
,
l
i
c
h
e
n
i
z
e
d
A
s
c
o
m
y
c
o
t
a
)
f
r
o
m
t
h
e

P
a
l
a
e
o
t
r
o
p
i
c
s
. P
l
a
n
t
E
c
o
l
o
g
y
a
n
d

E
v
o
l
u
t
i
o
n
1
4
6
,
3
: 3
8
4
-
3
8
8
. h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.
o
r
g
/
1
0
.5
0
9
1
/
p
l
e
c
e
v
o
.
2
0
1
3
.
9
0
6
(
I
F
: 1
,
1
9
2
)

V
a
n
d
e
r
P
u
t
t
e
n
N
., V
e
r
b
r
u
g
g
e
n
C
.,
A
l
e
x
a
n
d
e
r
s
o
n
H
., B
j

r
c
k
S
. &
V
a
n
d
e

V
i
j
v
e
r
B
.
(
2
0
1
3
)
P
o
s
t
g
l
a
c
i
a
l
s
e
d
i
m
e
n
t
a
r
y

a
n
d
g
e
o
m
o
r
p
h
o
l
o
g
i
c
a
l
e
v
o
l
u
t
i
o
n
o
f
a

s
m
a
l
l
s
u
b
-
A
n
t
a
r
c
t
i
c
f
j
o
r
d
l
a
n
d
s
c
a
p
e
,
S
t
r
o
m
n
e
s
s
B
a
y
, S
o
u
t
h
G
e
o
r
g
i
a
. A
n
t
a
r
c
t
i
c

S
c
i
e
n
c
e
2
5
,
3
: 4
0
9
-
4
1
9
. h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.
o
r
g
/
1
0
.
1
0
1
7
/
S
0
9
5
4
1
0
2
0
1
2
0
0
0
8
8
0
(
I
F
:
1
,
6
3
0
)

V
a
n
d
e
V
i
j
v
e
r
B
.
, C
o
c
q
u
y
t
C
.
, d
e

H
a
a
n
M
.
, K
o
p
a
l
o
v

K
.
&
Z
i
d
a
r
o
v
a
R
.
(
2
0
1
3
)
T
h
e
g
e
n
u
s
S
u
r
i
r
e
l
l
a
(
B
a
c
i
l
l
a
r
i
o
p
h
y
t
a
)

i
n
t
h
e
s
u
b
-
A
n
t
a
r
t
i
c
a
n
d
m
a
r
i
t
i
m
e

A
n
t
a
r
t
i
c
r
e
g
i
o
n
. D
i
a
t
o
m
R
e
s
e
a
r
c
h
2
8
,
1
:
9
3
-
1
0
8
. h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.o
r
g
/
1
0
.
1
0
8
0
/
0
2
6
9
2
4
9
X
.
2
0
1
2
.7
3
9
9
7
5
(
I
F
: 0
,
7
5
0
)

V
a
n
d
e
V
i
j
v
e
r
B
.
&
C
o
x
E
.J
. (
2
0
1
3
)

N
e
w
a
n
d
i
n
t
e
r
e
s
t
i
n
g
s
m
a
l
l
-
c
e
l
l
e
d

n
a
v
i
c
u
l
o
i
d
d
i
a
t
o
m
s
(
B
a
c
i
l
l
a
r
i
o
p
h
y
c
e
a
e
)

f
r
o
m
a
l
a
v
a
t
u
b
e
c
a
v
e
o
n
I
l
e
A
m
s
t
e
r
d
a
m

(
T
A
A
F
, S
o
u
t
h
e
r
n
I
n
d
i
a
n
O
c
e
a
n
)
.
C
r
y
p
t
o
g
a
m
i
e
, A
l
g
o
l
o
g
i
e
3
4
,
1
: 3
7
-
4
7
.
h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.o
r
g
/
1
0
.7
8
7
2
/
c
r
y
a
.v
3
4
.
i
s
s
1
.
2
0
1
3
.3
7
(
I
F
: 1
,
1
7
0
)

V
a
n
d
e
V
i
j
v
e
r
B
.
, J
a
r
l
m
a
n
A
., d
e

H
a
a
n
M
.
&
C
o
m
p

r
e
P
.
(
2
0
1
3
)
T
h
e

u
l
t
r
a
s
t
r
u
c
t
u
r
e
o
f
G
o
m
p
h
o
n
e
m
a
a
u
g
u
r
a
n
d

G
o
m
p
h
o
n
e
m
a
g
a
u
t
i
e
r
i
(
B
a
c
i
l
l
a
r
i
o
p
h
y
t
a
)
.
C
r
y
p
t
o
g
a
m
i
e
, A
l
g
o
l
o
g
i
e
3
4
,
2
: 1
0
3
-
1
1
6
.
h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.o
r
g
/
1
0
.7
8
2
/
c
r
y
a
.v
3
4
.
i
s
s
2
.
2
0
1
3
.
1
0
3
(
I
F
: 1
,
1
7
0
)

V
a
n
d
e
V
i
j
v
e
r
B
.
, K
o
p
a
l
o
v

K
.
,
Z
i
d
a
r
o
v
a
R
. &
C
o
x
E
.J
. (
2
0
1
3
)
N
e
w
a
n
d

i
n
t
e
r
e
s
t
i
n
g
s
m
a
l
l
-
c
e
l
l
e
d
n
a
v
i
c
u
l
o
i
d

d
i
a
t
o
m
s
(
B
a
c
i
l
l
a
r
i
o
p
h
y
t
a
)
f
r
o
m
t
h
e

M
a
r
i
t
i
m
e
A
n
t
a
r
c
t
i
c
R
e
g
i
o
n
. N
o
v
a

H
e
d
w
i
g
i
a
9
7
,
1
-
2
: 1
8
9
-
2
0
8
. h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.
o
r
g
/
1
0
.
1
1
2
7
/
0
0
2
9
-
5
0
3
5
/
2
0
1
3
/
0
1
0
1
(
I
F
:
0
,
8
0
9
)

V
a
n
d
e
V
i
j
v
e
r
B
.
, M
o
r
a
v
c
o
v

A
.,
K
u
s
b
e
r
W
.-
H
. &
N
e
u
s
t
u
p
a
J
. (
2
0
1
3
)

A
n
a
l
y
s
i
s
o
f
t
h
e
t
y
p
e
m
a
t
e
r
i
a
l
o
f

P
i
n
n
u
l
a
r
i
a
d
i
v
e
r
g
e
n
t
i
s
s
i
m
a
(
G
r
u
n
o
w
i
n
V
a
n

H
e
u
r
c
k
)
C
l
e
v
e
(
B
a
c
i
l
l
a
r
i
o
p
h
y
c
e
a
e
)
. F
o
t
t
e
a

1
3
,
1
: 1
-
1
4
. h
t
t
p
:/
/
f
o
t
t
e
a
.c
z
e
c
h
p
h
y
c
o
l
o
g
y
.
c
z
/
_
c
o
n
t
e
n
t
s
/
F
1
3
-
1
-
2
0
1
3
-
0
1
.p
d
f
(
I
F
: 1
,
3
7
2
)

V
a
n
d
e
V
i
j
v
e
r
B
.
, W
e
t
z
e
l
C
.,
K
o
p
a
l
o
v

K
.
, Z
i
d
a
r
o
v
a
R
. &
E
c
t
o
r
L
.
(
2
0
1
3
)
A
n
a
l
y
s
i
s
o
f
t
h
e
t
y
p
e
m
a
t
e
r
i
a
l
o
f

A
c
h
n
a
n
t
h
i
d
i
u
m
l
a
n
c
e
o
l
a
t
u
m
(
B
a
c
i
l
l
a
r
i
o
p
h
y
t
a
)

B
r

b
i
s
s
o
n
e
x
. K

t
z
i
n
g
w
i
t
h
t
h
e

d
e
s
c
r
i
p
t
i
o
n
o
f
t
w
o
n
e
w
P
l
a
n
o
t
h
i
d
i
u
m

s
p
e
c
i
e
s
f
r
o
m
t
h
e
A
n
t
a
r
c
t
i
c
R
e
g
i
o
n
.
F
o
t
t
e
a
1
3
,
2
: 1
0
5
-
1
1
7
. h
t
t
p
:/
/
f
o
t
t
e
a
.
c
z
e
c
h
p
h
y
c
o
l
o
g
y
.c
z
/
_
c
o
n
t
e
n
t
s
/
F
1
3
-
2
-
2
0
1
3
-
0
2
.p
d
f
(
I
F
: 1
,
3
7
2
)

V
a
n
R
o
s
s
u
m
F
.
, V
e
r
e
e
c
k
e
n
N
.J
.,
B
r

d
a
t
E
. &
M
i
c
h
e
z
D
. (
2
0
1
3
)
P
o
l
l
e
n

d
i
s
p
e
r
s
a
l
a
n
d
f
r
u
i
t
p
r
o
d
u
c
t
i
o
n
i
n

V
a
c
c
i
n
i
u
m
o
x
y
c
o
c
c
o
s
, a
n
d
c
o
m
p
a
r
i
s
o
n
w
i
t
h

i
t
s
s
y
m
p
a
t
r
i
c
c
o
n
g
e
n
e
r
V
.
u
l
i
g
i
n
o
s
u
m
.
P
l
a
n
t
B
i
o
l
o
g
y
1
5
: 3
4
4
-
3
5
2
. (
I
F
: 2
,
3
2
0
)

V
e
r
l
o
o
v
e
F
.
(
2
0
1
3
)
A
n
e
w
c
o
m
b
i
n
a
t
i
o
n

i
n
O
x
y
b
a
s
i
s
(
A
m
a
r
a
n
t
h
a
c
e
a
e
)
. N
e
w
J
o
u
r
n
a
l

o
f
B
o
t
a
n
y
3
,
1
: 5
9
-
6
0
.

V
e
r
l
o
o
v
e
F
.
&
M
e
s
t
e
r
h

z
y
A
. (
2
0
1
3
)

C
y
p
e
r
u
s
g
l
a
b
e
r
L
. (
C
y
p
e
r
a
c
e
a
e
)
, a
n

e
n
i
g
m
a
t
i
c
s
p
e
c
i
e
s

n
e
w

t
o
S
p
a
i
n
.
62 63 De Plantentuin in cijfers
w
w
w
.p
r
o
-
i
b
i
o
s
p
h
e
r
e
.e
u
/
n
e
w
s
/
4
3
9
5
_
r
e
c
o
m
m
e
n
d
a
t
i
o
n
s
%
2
0
o
n
%
2
0
h
o
w
%
2
0
t
o
%
2
0
m
o
v
e
%
2
0
t
h
e
%
2
0
n
a
m
i
n
g
%
2
0
o
f
%
2
0
o
r
g
a
n
i
s
m
s
%
2
0
f
r
o
m
%
2
0
p
a
p
e
r
%
2
0
a
n
d
%
2
0
o
n
%
2
0
t
o
%
2
0
t
h
e
%
2
0
i
n
t
e
r
n
e
t
/

K
l
e
b
e
r
J
.
&
E
s
K
.
(
2
0
1
3
)

O
n
d
e
r
z
o
e
k
e
n
d
l
e
r
e
n
, N
e
e
r
s
l
a
g
v
a
n
3
j
a
a
r

I
N
Q
U
I
R
E
-
p
r
o
j
e
c
t
v
o
o
r
l
e
e
r
k
r
a
c
h
t
e
n
e
n

e
d
u
c
a
t
o
r
e
n
i
n
d
e
N
a
t
i
o
n
a
l
e
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n

v
a
n
B
e
l
g
i

, M
e
i
s
e
3
8
p
.

V
a
n
d
e
r
b
o
r
g
h
t
T
.
(
2
0
1
3
)

N
a
t
i
o
n
a
l

B
o
t
a
n
i
c
G
a
r
d
e
n
o
f
B
e
l
g
i
u
m
, L
i
s
t
o
f
S
e
e
d
s

-
2
0
1
3
: v
e
r
s
i
o
n
P
D
F
.

V
a
n
d
e
V
i
j
v
e
r
B
.
(
2
0
1
3
)
4
t
h
N
V
K
D

T
a
x
o
n
o
m
i
c
W
o
r
k
s
h
o
p
. F
r
a
g
i
l
a
r
i
o
i
d

d
i
a
t
o
m
s

a
d
d
i
t
i
o
n
a
l
n
o
t
e
s
. C
o
u
r
s
e
b
o
o
k
.
7
1
p
.
H
e
t

P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
t
e
a
m

A
b
d
o
u
l
K
a
d
e
r
F
o
f
a
n
a
C
h
e
i
k
h

A
b
i
d
K
e
n
z
a

A
l
l
e
m
e
e
r
s
c
h
L
u
c

A
m
a
l

M
a
r
i
o

A
s
s
e
l
m
a
n
S
a
b
r
i
n
a

A
u
s
l
o
o
s
G
e
r
t

B
a
e
r
t
W
i
m

B
a
l
l
i
n
g
s
P
e
t
r
a

B
e
a
u
N
a
t
a
c
h
a

B
e
b
w
a
B
a
g
u
m
a
N
e
s
t
o
r

B
e
l
l
a
n
g
e
r
S
v
e
n

B
e
l
l
e
f
r
o
i
d
E
l
k
e

B
o
c
k
s
t
a
e
l
P
a
t
r
i
c
k

B
o
g
a
e
r
t
s
A
n
n

B
o
r
r
e
m
a
n
s
P
a
u
l

B
r
o
u
w
e
r
s
E
r
w
i
n

C
a
l
u
w
a
e
r
t
s
H
i
l
d
a

C
a
m
m
a
e
r
t
s
T
h
o
m
a
s

C
a
s
s
a
e
r
R
o
n
n
y

C
h
a
r
a
v
e
l
V
a
l

r
i
e

C
l
a
r
y
s
s
e
K
a
t
r
i
e
n

C
l
a
u
s
L
i
l
i
a
n
e

C
n
o
p
R
o
n
y

C
o
c
q
u
y
t
C
h
r
i
s
t
i
n
e

C
r
e
m
e
r
s
S
t
i
j
n

H
o
n
d
t
F
r
a
n
k

D
a
r
d
e
n
n
e
C
h
r
i
s
t
e
l

D
e
B
a
c
k
e
r
R
i
t
a

D
e
B
l
o
c
k
P
e
t
r
a

D
e
B
o
n
d
t
H
e
n
d
r
i
k

D
e
B
o
n
d
t
L
e
e
n

D
e
B
u
y
s
e
r
W
i
l
l
i
a
m

D
e
C
o
s
t
e
r
A
n

D
e
G
r
o
o
t
e
A
n
n
e

d
e
H
a
a
n
M
y
r
i
a
m

D
e
J
o
n
g
e
G
e
r
r
i
t

D
e
K
e
s
e
l
A
n
d
r

D
e
M
e
d
t
s
S
t
e
v
e

D
e
M
e
e
t
e
r
I
v
o

D
e
M
e
e
t
e
r
N
i
k
o

D
e
M
e
y
e
r
F
r
a
n
k

D
e
M
e
y
e
r
e
D
i
r
k

D
e
P
a
u
w
K
e
v
i
n

D
e
S
m
e
d
t
S
o

D
e
W
i
t
M
a
r
i
e
-
H

n
e

D
e
c
o
c
k
M
a
r
l
e
e
n

D
e
g
r
e
e
f
J

m
e

D
e
h
e
r
t
o
g
h
D
a
v
y

D
e
l
c
o
i
g
n
e
D
a
p
h
n
e

D
e
n
i
s
A
l
a
i
n
P
e
r
s
o
n
e
e
l
e
n
j
o
b
s
t
u
d
e
n
t
e
n

D
e
r
a
e
t
N
a
n
c
y

D
e
r
a
m
m
e
l
a
e
r
e
S
t
i
j
n

D
e
r
y
c
k
e
M
a
r
l
e
e
n

D
e
s
s
e
i
n
S
t
e
v
e
n

D
i
a
g
r
e
D
e
n
i
s

D
u
b
r
o
c
a
Y
a
e
l

E
n
g
l
e
d
o
w
H
e
n
r
y

E
r
t
z
D
a
m
i
e
n

E
s
K
o
e
n

E
s
s
e
l
e
n
s
H
a
n
s

E
t
i
e
n
n
e
C
h
r
i
s
t
o
p
h
e

F
a
b
r
i
R

g
i
n
e

F
a
i
c
t
S
a
m
u
e
l

F
e
r
n
a
n
d
e
z
A
n
t
o
n
i
o

F
o
u
r
m
a
n
o
i
s
F
r

r
i
c

F
r
a
i
t
u
r
e
A
n
d
r

F
r
a
n
c
k
P
i
e
t
e
r

G
a
l
l
u
c
c
i
o
M
i
c
h
e
l
e

G
e
r
s
t
m
a
n
s
C
y
r
i
l
l
e

G
h
e
y
s
R
u
d
y

G
h
i
j
s
D
i
m
i
t
r
i

G
o
d
e
f
r
o
i
d
S
a
n
d
r
i
n
e

G
r
o
o
m
Q
u
e
n
t
i
n

H
a
n
q
u
a
r
t
N
i
c
o
l
e

H
a
n
s
s
e
n
s
F
r
a
n
c
i
s

H
e
c
h
e
l
s
k
i
M
a
r
i
e

H
e
y
v
a
e
r
t
K
a
r
i
n

H
e
y
v
a
e
r
t
L
o
u
i
s
a
M
a
r
i
a

H
i
d
v
e
g
i
F
r
a
n
c
k

H
o
n
o
r

J
a
c
q
u
e
l
i
n
e

H
o
s
t
e
I
v
a
n

H
o
u
d
m
o
n
t
K
a
r
e
l

H
u
y
b
e
r
e
c
h
t
s
S
o
n
j
a

I
n
c
h
e
v
a
D
i
a
n
a

J
a
n
s
s
e
n
s
M
a
r
i
n
a

J
a
n
s
s
e
n
s
S
t
e
v
e
n

J
o
s
p
i
n
X
a
v
i
e
r

K
a

s
s
o
u
m
i
A
b
d
e
n
n
a
b
i

K
i
n
t
O
t
t
o

K
l
e
b
e
r
J
u
t
t
a

K
o
p
a
l
o
v

K
a
t
e
r
i
n
a

K
o
s
o
l
o
s
k
y
C
h
r
i
s
t
i
n
e

L
a
c
h
e
n
a
u
d
O
l
i
v
i
e
r

L
a
e
n
e
n
L
u
c

L
a
h
a
y
e
C
h
a
n
t
a
l

L
a
n
a
t
a
F
r
a
n
c
e
s
c
a

L
a
n
c
k
m
a
n
s
P
e
t
e
r

L
a
n
i
n
L
i
e
v
e

L
a
n
i
n
M
y
r
i
a
m

L
a
n
i
n
P
e
t
e
r

L
e
P
a
j
o
l
e
c
S
a
r
a
h

L
e
k
e
u
x
H
u
b
e
r
t

L
e
y
m
a
n
V
i
v
i
a
n
e

L
i
p
s
A
x
e
l

L
i
p
s
J
i
m
m
y

L
o
e
c
k
x
Y
e
n
t
l

L
o
o
v
e
r
i
e
M
a
r
l
e
e
n

M
a
e
r
t
e
n
C
h
r
i
s
t
o
p
h
e

M
a
g
o
t
t
e
a
u
x
D
e
n
i
s

M
a
m
d
y
G
u
i
l
l
a
u
m
e

M
a
n
g
a
m
b
u
-
M
o
k
o
s
o
J
e
a
n
d
e
D
i
e
u

M
a
t
o
K
e
l
e
n
d
a
B
i
b
i
c
h
e

M
e
r
t
e
n
s
M
i
c
h
e
l
i
n
e

M
o
m
b
a
e
r
t
s
M
a
r
i
j
k
e

M
o
o
r
t
g
a
t
N
i
e
l
s

M
o
y
s
o
n
J
o
z
e
f

N
d
i
r
i
t
u
G
e
o
r
g
e

N
t
o
r
e
S
a
l
v
a
t
o
r

O
h
a
n
i
a
n
A
r
e
n

O
r
b
a
n
P
h
i
l
i
p
p
e

P
e
e
t
e
r
s
K
a
t
a
r
i
n
a

P
e
e
t
e
r
s
M
a
r
c

P
o
s
t
m
a
S
u
s
a
n

P
u
t
t
e
n
a
e
r
s
M
y
r
i
a
m

R
a
s
p

O
l
i
v
i
e
r

R
e
u
b
r
e
c
h
t
G
u
y

R
e
u
s
e
n
s
D
i
r
k

R
e
y
n
d
e
r
s
M
a
r
c

R
o
b
b
e
r
e
c
h
t
s
J
e
a
n

R
o
m
b
o
u
t
P
a
t
r
i
c
k

R
o
n
s
e
A
n
n
e

R
y
k
e
n
E
l
s

S
a
e
y
s
W
i
m

S
a
l
m
o
n
G

r
a
u
d

S
c
h
a
i
l
l

e
D
a
v
i
d

S
c
h
e
e
r
s
E
l
k
e
X
I
X
t
h
A
E
T
F
A
T
C
o
n
g
r
e
s
s
, h
e
l
d
a
t

A
n
t
a
n
a
n
a
r
i
v
o
, M
a
d
a
g
a
s
c
a
r
, 2
6

3
0
A
p
r
i
l

2
0
1
0
. S
c
r
i
p
t
a
B
o
t
a
n
i
c
a
B
e
l
g
i
c
a
5
0
. M
e
i
s
e
,
N
a
t
i
o
n
a
l
B
o
t
a
n
i
c
G
a
r
d
e
n
o
f
B
e
l
g
i
u
m
.

D
e
M
e
y
e
r
e
D
.
(
e
d
.)
(
2
0
1
3
)
B
e
l
g
i
s
c
h
e

D
e
n
d
r
o
l
o
g
i
e
B
e
l
g
e
2
0
1
2
. J
a
a
r
b
o
e
k
v
a
n
d
e

B
e
l
g
i
s
c
h
e
D
e
n
d
r
o
l
o
g
i
s
c
h
e
V
e
r
e
n
i
g
i
n
g

/
A
n
n
a
l
e
s
d
e
l
a
S
o
c
i

B
e
l
g
e
d
e

D
e
n
d
r
o
l
o
g
i
e
. 1
7
4
p
.

D
e
M
e
y
e
r
e
D
.
(
2
0
1
3
)
D
e
n
d
r
o
l
o
g
i
s
c
h
e

n
o
t
i
t
i
e
s
: N
a
t
i
o
n
a
l
e
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
,
M
e
i
s
e
. I
n
: J
a
a
r
b
o
e
k
v
a
n
d
e
B
e
l
g
i
s
c
h
e

D
e
n
d
r
o
l
o
g
i
s
c
h
e
V
e
r
e
n
i
g
i
n
g
/
A
n
n
a
l
e
s

d
e
l
a
S
o
c
i

B
e
l
g
e
d
e
D
e
n
d
r
o
l
o
g
i
e
2
0
1
2
:
8
8
-
9
2
.

D
i
a
g
r
e
-
V
a
n
d
e
r
p
e
l
e
n
D
.
(
2
0
1
3
)

B
o
m
m
e
r
C
h
a
r
l
e
s
(
B
r
u
x
e
l
l
e
s
, 1
8
1
4
[
s
i
c
,
i
.e
. 1
8
6
6
]
-
B
r
u
x
e
l
l
e
s
, 1
8
3
8
[
s
i
c
, i
.e
. 1
9
3
8
]
)
.
I
n
: S
e
r
g
e
J
a
u
m
a
i
n
(
d
i
r
.)
D
i
c
t
i
o
n
n
a
i
r
e

d
h
i
s
t
o
i
r
e
d
e
B
r
u
x
e
l
l
e
s
: 1
0
4
. B
r
u
x
e
l
l
e
s
,

d
i
t
i
o
n
s
P
r
o
s
o
p
o
n
.

D
i
a
g
r
e
-
V
a
n
d
e
r
p
e
l
e
n
D
.
(
2
0
1
3
)

B
o
m
m
e
r
J
e
a
n

d
o
u
a
r
d
(
B
r
u
x
e
l
l
e
s
, 1
8
2
9
-

B
r
u
x
e
l
l
e
s
, 1
8
9
5
)
. I
n
: S
e
r
g
e
J
a
u
m
a
i
n
(
d
i
r
.)

D
i
c
t
i
o
n
n
a
i
r
e
d
h
i
s
t
o
i
r
e
d
e
B
r
u
x
e
l
l
e
s
: 1
0
4
.

D
i
a
g
r
e
-
V
a
n
d
e
r
p
e
l
e
n
D
.
(
2
0
1
3
)

B
o
t
a
n
i
q
u
e
d
e
B
r
u
x
e
l
l
e
s
, J
a
r
d
i
n
. I
n
: S
e
r
g
e

J
a
u
m
a
i
n
(
d
i
r
.)
D
i
c
t
i
o
n
n
a
i
r
e
d
h
i
s
t
o
i
r
e
d
e

B
r
u
x
e
l
l
e
s
: 1
1
0
.

D
i
a
g
r
e
-
V
a
n
d
e
r
p
e
l
e
n
D
.
(
2
0
1
3
)

B
r

s
i
e
r
s
F
r
a
n

o
i
s
(
H
o
b
o
k
e
n
, 1
7
7
7
-

S
c
h
a
e
r
b
e
e
k
, 1
8
4
4
)
. I
n
: S
e
r
g
e
J
a
u
m
a
i
n

(
d
i
r
.)
D
i
c
t
i
o
n
n
a
i
r
e
d
h
i
s
t
o
i
r
e
d
e

B
r
u
x
e
l
l
e
s
: 1
2
1
.

D
i
a
g
r
e
-
V
a
n
d
e
r
p
e
l
e
n
D
.
(
2
0
1
3
)

C
r

p
i
n
F
r
a
n

o
i
s
(
R
o
c
h
e
f
o
r
t
, 1
8
3
1
-

B
r
u
x
e
l
l
e
s
, 1
9
0
3
)
. I
n
: S
e
r
g
e
J
a
u
m
a
i
n
(
d
i
r
.)

D
i
c
t
i
o
n
n
a
i
r
e
d
h
i
s
t
o
i
r
e
d
e
B
r
u
x
e
l
l
e
s
: 2
0
3
.

D
i
a
g
r
e
-
V
a
n
d
e
r
p
e
l
e
n
D
.
(
2
0
1
3
)

D
e
W
i
l
d
e
m
a
n

m
i
l
e
(
S
a
i
n
t
-
J
o
s
s
e
-
t
e
n
-
N
o
o
d
e
, 1
8
6
6
-
B
r
u
x
e
l
l
e
s
, 1
9
4
7
)
. I
n
: S
e
r
g
e

J
a
u
m
a
i
n
(
d
i
r
.)
D
i
c
t
i
o
n
n
a
i
r
e
d
h
i
s
t
o
i
r
e
d
e

B
r
u
x
e
l
l
e
s
: 2
7
0
.

D
i
a
g
r
e
-
V
a
n
d
e
r
p
e
l
e
n
D
.
(
2
0
1
3
)

D
r
a
p
i
e
z
P
i
e
r
r
e
-
A
u
g
u
s
t
e
(
L
i
l
l
e
, 1
7
7
8
-

B
r
u
x
e
l
l
e
s
, 1
8
5
6
)
. I
n
: S
e
r
g
e
J
a
u
m
a
i
n
(
d
i
r
.)

D
i
c
t
i
o
n
n
a
i
r
e
d
h
i
s
t
o
i
r
e
d
e
B
r
u
x
e
l
l
e
s
:
2
8
0
-
2
8
1
.

D
i
a
g
r
e
-
V
a
n
d
e
r
p
e
l
e
n
D
.
(
2
0
1
3
)

D
u
p
o
n
t

d
o
u
a
r
d
(
D
i
n
a
n
t
, 1
8
4
1
-
C
a
n
n
e
s
,
F
r
a
n
c
e
, 1
9
1
1
)
. I
n
: S
e
r
g
e
J
a
u
m
a
i
n
(
d
i
r
.)

D
i
c
t
i
o
n
n
a
i
r
e
d
h
i
s
t
o
i
r
e
d
e
B
r
u
x
e
l
l
e
s
: 2
8
7
.

D
i
a
g
r
e
-
V
a
n
d
e
r
p
e
l
e
n
D
.
(
2
0
1
3
)

D
u
r
a
n
d
T
h

o
p
h
i
l
e
(
S
a
i
n
t
-
J
o
s
s
e
-
t
e
n
-
N
o
o
d
e
, 1
8
5
5
-
S
a
i
n
t
-
J
o
s
s
e
-
t
e
n
-
N
o
o
d
e
, 1
9
1
2
)
. I
n
: S
e
r
g
e
J
a
u
m
a
i
n
(
d
i
r
.)

D
i
c
t
i
o
n
n
a
i
r
e
d
h
i
s
t
o
i
r
e
d
e
B
r
u
x
e
l
l
e
s
: 2
8
8
.

D
i
a
g
r
e
-
V
a
n
d
e
r
p
e
l
e
n
D
.
(
2
0
1
3
)

E
r
r
e
r
a
L

o
-
A
b
r
a
m
(
L
a
e
k
e
n
, 1
8
5
8
-

U
c
c
l
e
, 1
9
0
5
)
. I
n
: S
e
r
g
e
J
a
u
m
a
i
n
(
d
i
r
.)

D
i
c
t
i
o
n
n
a
i
r
e
d
h
i
s
t
o
i
r
e
d
e
B
r
u
x
e
l
l
e
s
: 3
0
5
.

D
i
a
g
r
e
-
V
a
n
d
e
r
p
e
l
e
n
D
.
(
2
0
1
3
)

F
u
n
c
k
N
i
c
o
l
a
s
(
L
u
x
e
m
b
o
u
r
g
,
G
r
a
n
d
-
D
u
c
h

d
e
L
u
x
e
m
b
o
u
r
g
, 1
8
1
6

-
L
u
x
e
m
b
o
u
r
g
, G
r
a
n
d
-
D
u
c
h

d
e

L
u
x
e
m
b
o
u
r
g
, 1
8
9
6
)
. I
n
: S
e
r
g
e
J
a
u
m
a
i
n

(
d
i
r
.)
D
i
c
t
i
o
n
n
a
i
r
e
d
h
i
s
t
o
i
r
e
d
e

B
r
u
x
e
l
l
e
s
: 3
5
0
.

D
i
a
g
r
e
-
V
a
n
d
e
r
p
e
l
e
n
D
.
(
2
0
1
3
)

G
a
l
e
o
t
t
i
H
e
n
r
i
(
V
e
r
s
a
i
l
l
e
s
, F
r
a
n
c
e
, 1
8
1
4
-

B
r
u
x
e
l
l
e
s
, 1
8
5
8
)
. I
n
: S
e
r
g
e
J
a
u
m
a
i
n
(
d
i
r
.)

D
i
c
t
i
o
n
n
a
i
r
e
d
h
i
s
t
o
i
r
e
d
e
B
r
u
x
e
l
l
e
s
: 3
5
4
.

D
i
a
g
r
e
-
V
a
n
d
e
r
p
e
l
e
n
D
.
(
2
0
1
3
)
K
i
c
k

J
e
a
n
(
B
r
u
x
e
l
l
e
s
, 1
7
7
5
-
B
r
u
x
e
l
l
e
s
, 1
8
3
1
)
.
I
n
: S
e
r
g
e
J
a
u
m
a
i
n
(
d
i
r
.)
D
i
c
t
i
o
n
n
a
i
r
e

d
h
i
s
t
o
i
r
e
d
e
B
r
u
x
e
l
l
e
s
: 4
6
7
.

D
i
a
g
r
e
-
V
a
n
d
e
r
p
e
l
e
n
D
.
(
2
0
1
3
)

L
i
n
d
e
n
J
e
a
n
-
J
u
l
e
s
(
L
u
x
e
m
b
o
u
r
g
,
G
r
a
n
d
-
D
u
c
h

d
e
L
u
x
e
m
b
o
u
r
g
, 1
8
1
7

-
B
r
u
x
e
l
l
e
s
, 1
8
9
8
)
. I
n
: S
e
r
g
e
J
a
u
m
a
i
n
(
d
i
r
.)

D
i
c
t
i
o
n
n
a
i
r
e
d
h
i
s
t
o
i
r
e
d
e
B
r
u
x
e
l
l
e
s
: 5
0
2
.

D
i
a
g
r
e
-
V
a
n
d
e
r
p
e
l
e
n
D
.
(
2
0
1
3
)

M
u
s
e
u
m
e
t
I
n
s
t
i
t
u
t
r
o
y
a
l
d
e
s
s
c
i
e
n
c
e
s

n
a
t
u
r
e
l
l
e
s
. I
n
: S
e
r
g
e
J
a
u
m
a
i
n
(
d
i
r
.)

D
i
c
t
i
o
n
n
a
i
r
e
d
h
i
s
t
o
i
r
e
d
e
B
r
u
x
e
l
l
e
s
: 5
7
3
.

D
i
a
g
r
e
-
V
a
n
d
e
r
p
e
l
e
n
D
.
(
2
0
1
3
)
P
i
r

L
o
u
i
s
(
B
r
u
x
e
l
l
e
s
, 1
8
2
7
-
I
x
e
l
l
e
s
, 1
8
8
7
)
.
I
n
: S
e
r
g
e
J
a
u
m
a
i
n
(
d
i
r
.)
D
i
c
t
i
o
n
n
a
i
r
e

d
h
i
s
t
o
i
r
e
d
e
B
r
u
x
e
l
l
e
s
: 6
2
6
.

D
i
a
g
r
e
-
V
a
n
d
e
r
p
e
l
e
n
D
.
(
2
0
1
3
)
Z
o
o

d
e
B
r
u
x
e
l
l
e
s
. I
n
: S
e
r
g
e
J
a
u
m
a
i
n
(
d
i
r
.)

D
i
c
t
i
o
n
n
a
i
r
e
d
h
i
s
t
o
i
r
e
d
e
B
r
u
x
e
l
l
e
s
: 8
9
5
.

F
a
b
r
i
R
.
(
2
0
1
3
)
J
e
a
n
L

o
n
a
r
d
(
1
9
2
0
-
2
0
1
3
)
, c
o
f
o
n
d
a
t
e
u
r
e
t
c
h
e
v
i
l
l
e
o
u
v
r
i

r
e

d
e
l
A
E
T
F
A
T
. S
c
r
i
p
t
a
B
o
t
a
n
i
c
a
B
e
l
g
i
c
a

5
0
: 4
1
7
.

F
r
a
i
t
u
r
e
A
.
&
A
l
p
a
g
o
N
o
v
e
l
l
o
L
.
(
2
0
1
3
)

p
r
o
p
o
s
d
e
l
o
b
s
e
r
v
a
t
i
o
n
d
e

S
t
e
p
h
a
n
o
s
p
o
r
a
c
h
i
l
e
n
s
i
s
e
n
I
t
a
l
i
e
. S
c
r
i
p
t
a

B
o
t
a
n
i
c
a
B
e
l
g
i
c
a
5
1
: 1
3
-
1
6
.

F
r
a
i
t
u
r
e
A
.
(
2
0
1
3
)
S
y
n
o
p
s
i
s
d
u
g
e
n
r
e

L
i
n
d
t
n
e
r
i
a
. S
c
r
i
p
t
a
b
o
t
a
n
i
c
a
B
e
l
g
i
c
a
5
1
:
1
7
-
3
8
.

F
r
a
i
t
u
r
e
A
.
(
e
d
.)
(
2
0
1
3
)

R
u
s
s
u
l
a
l
e
s
-
2
0
1
0

P
r
o
c
e
e
d
i
n
g
s
o
f
t
h
e

c
o
n
g
r
e
s
s
h
e
l
d
i
n
M
a
s
s
e
m
b
r
e
(
B
e
l
g
i
u
m
)

7
-
1
2
S
e
p
t
e
m
b
r
e
2
0
1
0
. A
c
t
e
s
d
u
c
o
n
g
r

s

o
r
g
a
n
i
s

M
a
s
s
e
m
b
r
e
(
B
e
l
g
i
q
u
e
)
l
e
s
7
-
1
2

S
e
p
t
e
m
b
r
e
2
0
1
0
. S
c
r
i
p
t
a
B
o
t
a
n
i
c
a
B
e
l
g
i
c
a

5
1
. M
e
i
s
e
, N
a
t
i
o
n
a
l
B
o
t
a
n
i
c
G
a
r
d
e
n
o
f

B
e
l
g
i
u
m
. 2
0
7
p
.

G
e
e
r
i
n
c
k
D
.
&
L
e
c
l
e
r
c
q
C
. (
2
0
1
3
)

A
p
e
r

u
d
e
s
a
r
b
r
e
s
r
e
m
a
r
q
u
a
b
l
e
s
d
e
l
a

r

g
i
o
n
b
r
u
x
e
l
l
o
i
s
e

P
r

s
e
n
t
p
a
s
s

e
t

a
v
e
n
i
r
. I
n
: L
e
P
a
t
r
i
m
o
i
n
e

c
r
i
t
n
o
t
r
e

h
i
s
t
o
i
r
e
. B
r
u
x
e
l
l
e
s
P
a
t
r
i
m
o
i
n
e
s
, H
o
r
s
S

r
.,
2
0
1
3
: 2
3
1
-
2
3
5
.

G
e
e
r
i
n
c
k
D
.
&
L
e
c
l
e
r
c
q
C
. (
2
0
1
3
)

O
p
m
e
r
k
e
l
i
j
k
e
b
o
m
e
n
i
n
h
e
t
B
r
u
s
s
e
l
s

G
e
w
e
s
t

V
e
r
l
e
d
e
n
, h
e
d
e
n
t
o
e
k
o
m
s
t
. I
n
:
H
e
t
E
r
f
g
o
e
d
s
c
h
r
i
j
f
t
o
n
z
e
g
e
s
c
h
i
e
d
e
n
i
s
.
E
r
f
g
o
e
d
B
r
u
s
s
e
l
, e
x
t
r
a
n
r
., 2
0
1
3
: 2
3
1
-
2
3
5
.

L
a
c
h
e
n
a
u
d
O
.
, D
r
o
i
s
s
a
r
t
V
., D
e
s
s
e
i
n

S
.
, S
t

v
a
r
t
T
.
, S
i
m
o
M
., L
e
m
a
i
r
e
B
.,
T
a
e
d
o
u
m
g
H
. &
S
o
n
k

B
. (
2
0
1
3
)
N
e
w

r
e
c
o
r
d
s
f
o
r
t
h
e

o
r
a
o
f
C
a
m
e
r
o
o
n
,
i
n
c
l
u
d
i
n
g
a
n
e
w
s
p
e
c
i
e
s
o
f
P
s
y
c
h
o
t
r
i
a

(
R
u
b
i
a
c
e
a
e
)
a
n
d
r
a
n
g
e
e
x
t
e
n
s
i
o
n
s
f
o
r
s
o
m
e

r
a
r
e
s
p
e
c
i
e
s
. S
c
r
i
p
t
a
B
o
t
a
n
i
c
a
B
e
l
g
i
c
a

5
0
: 3
0
4
-
3
1
6
. [
R
e
p
u
b
l
i
s
h
e
d
f
r
o
m
: P
l
a
n
t

E
c
o
l
o
g
y
a
n
d
E
v
o
l
u
t
i
o
n
1
4
6
,
1
: 1
2
1
-
1
3
3
.]
S
e
l
e
c
t
i
e
v
a
n
r
a
p
p
o
r
t
e
n

2
0
1
3
,
m
e
t
m
e
d
e
w
e
r
k
e
r
s
v
a
n

d
e
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
a
l
s
a
u
t
e
u
r
o
f

c
o
a
u
t
e
u
r

A
g
o
s
t
i
D
., C
a
t
a
p
a
n
o
T
., C
o
r
a
J
., G

n
t
s
c
h

A
., G
r
o
o
m
Q
.
, H
a
g
e
d
o
r
n
G
., K
i
r
k
u
p

D
., M
a
c
k
l
i
n
J
., M
i
e
t
c
h
e
n
D
., M
i
l
l
e
r
J
.,
R
o
b
M
., P
a
t
o
n
A
., P
e
n
e
v
L
., D
a
v
i
d
P
. &

S
i
e
r
r
a
S
. (
2
0
1
3
)
R
e
p
o
r
t
o
n
t
h
e
s
t
a
t
e
a
n
d

q
u
a
l
i
t
y
o
f
b
i
o
s
y
s
t
e
m
a
t
i
c
s
d
o
c
u
m
e
n
t
s

a
n
d
s
u
r
v
e
y
r
e
p
o
r
t
s
. F
i
g
s
h
a
r
e
. E
U

S
e
v
e
n
t
h
F
r
a
m
e
w
o
r
k
p
r
o
g
r
a
m
m
e
P
r
o
-
i
B
i
o
s
p
h
e
r
e
, h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.o
r
g
/
1
0
.
6
0
8
4
/
m
9
.
g
s
h
a
r
e
.7
9
0
7
2
6

B
r
o
m
l
e
y
G
., R
e
g
a
n
E
., K
a
p
e
l
a
r
i
S
., D
i
l
l
o
n

J
., V
e
r
g
o
u
A
., W
i
l
l
i
s
o
n
J
., B
o
n
o
m
i
C
., E
s

K
.
&
K
l
e
b
e
r
J
.
(
2
0
1
3
)
T
h
e
I
N
Q
U
I
R
E

C
o
u
r
s
e
M
a
n
u
a
l
, N
a
t
i
o
n
a
l
B
o
t
a
n
i
c
G
a
r
d
e
n

o
f
B
e
l
g
i
u
m
, T
h
e
I
N
Q
U
I
R
E
p
r
o
j
e
c
t
,
M
e
i
s
e
, B
e
l
g
i
u
m
6
9
p
.

G
r
o
o
m
Q
.
, A
g
o
s
t
i
D
., G

n
t
s
c
h
A
.,
H
o
v
e
n
k
a
m
p
P
., K
r
a
l
t
E
., M
i
e
t
c
h
e
n

D
., P
a
t
o
n
A
. &
S
i
e
r
r
a
S
. (
2
0
1
3
)
T
h
e

U
s
e
o
f
e
-
T
o
o
l
s
a
m
o
n
g
P
r
o
d
u
c
e
r
s
o
f

T
a
x
o
n
o
m
i
c
K
n
o
w
l
e
d
g
e
. F
i
g
s
h
a
r
e
. E
U

S
e
v
e
n
t
h
F
r
a
m
e
w
o
r
k
p
r
o
g
r
a
m
m
e
P
r
o
-
i
B
i
o
s
p
h
e
r
e
, h
t
t
p
:/
/
d
x
.d
o
i
.o
r
g
/
1
0
.
6
0
8
4
/
m
9
.
g
s
h
a
r
e
.7
8
5
7
3
8

G
r
o
o
m
Q
.
&
A
g
o
s
t
i
D
. (
2
0
1
3
)
T
a
k
i
n
g

t
h
e
d
a
t
a
o
u
t
o
f
p
a
p
e
r
. E
U
-
B
O
N

N
e
w
s
l
e
t
t
e
r
O
n
l
i
n
e
p
u
b
l
i
c
a
t
i
o
n
: h
t
t
p
:/
/
w
w
w
.e
u
b
o
n
.e
u
/
n
e
w
s
/
1
0
5
1
6
_
t
a
k
i
n
g
-
t
h
e
-
d
a
t
a
-
o
u
t
-
o
f
-
p
a
p
e
r
/

G
r
o
o
m
Q
.
(
2
0
1
3
)
R
e
c
o
m
m
e
n
d
a
t
i
o
n
s
o
n

h
o
w
t
o
m
o
v
e
t
h
e
n
a
m
i
n
g
o
f
o
r
g
a
n
i
s
m
s

f
r
o
m
p
a
p
e
r
a
n
d
o
n
t
o
t
h
e
I
n
t
e
r
n
e
t
.
p
r
o
-
i
B
i
o
s
p
h
e
r
e
N
e
w
s
l
e
t
t
e
r
h
t
t
p
:/
/
64 65 De Plantentuin in cijfers

K
e
r
e
s
d
e
d
j
i
a
n
A
n
d
r

K
o
z
l
o
s
k
i
E
l
i
s
a
b
e
t
h

L
e
c
o
m
t
e
J
o

L
i
p
p
e
r
t
M
a

L
o
k
a
d
i
L
a
K
e
m
b
e
H
y
a
n
g
o
V
a
l

r
e

M
a
e
s
B
a
r
t

M
a
g
e
r
G
e
r
t
r
u
d
e

M
a
r
i
v
o
e
t
J
o
s

M
i
g
n
o
l
e
t
V
i
n
c
i
a
n
e

M
i
g
u
e
l
G

m
i
z
B
e
a
t
r
i
z

M
i
n
o
s
t
C
l
a
i
r
e

M
o
e
s
e
n
P
i
e
t

P
e
e
t
e
r
s
H
e
n
r
i
c
a

P
u
t
m
a
n
D
i
d
i
e
r

P
u
t
t
e
m
a
n
s
B
a
r
b
a
r
a

R
a
y
A
n
n
e

R
o
s
e
N
a
t
h
a
l
i
e

S
a
l
a
z
a
r
R
e
n
a
l
d
o

S
a
n
i
n
R
o
b
a
y
o
D
a
v
i
d

S
a
s
s
o
n
D
i
a
n
e

S
c
h
e
e
r
s
P
a
t
r
i
c
i
a

S
c
h
e
i
b
a
R
i
a

S
c
h
o
t
t
e
M
a
r
l
e
e
n

S
e
m
e
r
i
a
C
l
a
u
d
i
a

S
h
u
t
t
R
i
c
h
a
r
d

S
p
e
e
c
k
a
e
r
t
C
l
a
u
d
i
n
e

S
t
e
r
c
k
x
M
a
r
i
e
-
L
o
u
i
s
e

S
t
r
a
c
k
V
a
n
S
c
h
i
j
n
d
e
l
M
a
a
r
t
e
n

S
u
t
t
e
r
m
a
n
M
a
r
i
n
a

S
w
y
n
c
o
p
M
u
r
i

T
a
c
k
F
l
o
r
e
n
t

T
a
n
a
s
e
I
o
n
u
t

T
h
i
e
l
e
m
a
n
s
L
e
a

T
h
i
e
l
e
m
a
n
s
M
a
r
c

V
a
l
l
e
s
M
a
r
i
a

V
a
n
A
s
c
h
S
o
l
a
n
g
e

V
a
n
A
s
s
c
h
e
H
i
l
d
e

V
a
n
B
u
e
r
e
n
G
e
r
d

V
a
n
C
a
p
e
l
l
e
n
G
i
s

l
e

V
a
n
D
e
C
a
s
t
e
e
l
e
G
e
e
r
t
r
u
i

V
a
n
d
e
r
S
t
r
a
e
t
e
n
E
l
s

V
a
n
R
o
s
s
e
m
M
i
e
k
e

V
a
n
d
e
l
o
o
R
i
t
a

V
e
r
l
i
n
d
e
n
H
u
g
o

V
e
r
s
w
y
v
e
l
M
y
r
i
a
m

V
i
v
e
k
R
a
o

V
i
v
i
g
n
i
s
P
a
t
r
i
c
k

W
a
g
e
m
a
n
s
M
i
e
l

W
a
g
e
m
a
n
s
P
h
i
l
i
p

W
e
n
s
M
o
n
i
q
u
e

r
s
t
e
n
B
a
r
t
O
n
b
e
z
o
l
d
i
g
d
e
w
e
t
e
n
s
c
h
a
p
p
e
l
i
j
k
e
m
e
d
e
w
e
r
k
e
r
s

B
i
l
l
i
e
t
F
r
i
e
d
a

C
h
a
m
p
l
u
v
i
e
r
D
o
m
i
n
i
q
u
e

C
o
m
p

r
e
P
i
e
r
r
e

G
e
e
r
i
n
c
k
D
a
n
i
e
l

J
a
n
s
s
e
n
s
T
h
o
m
a
s

J
o
n
g
k
i
n
d
C
a
r
e
l

M
a
l
a
i
s
s
e
F
r
a
n

o
i
s

P
a
u
w
e
l
s
L
u
c

R
a
m
m
e
l
o
o
J
a
n

R
o
b
b
r
e
c
h
t
E
l
m
a
r

S
a
n

n
D
a
v
i
d

S
h
a
r
p
C
a
t
h
y

S
o
n
k

B
o
n
a
v
e
n
t
u
r
e

S
o
t
i
a
u
x
A
n
d
r

T
a
r
i
q
S
t

v
a
r
t

S
t
i
e
p
e
r
a
e
r
e
H
e
r
m
a
n

V
a
n
d
e
r
w
e
y
e
n
A
r
t
h
u
r

V
a
n
h
e
c
k
e
L
e
o

V
e
r
s
t
r
a
e
t
e
B
r
e
c
h
t

V
r
i
j
d
a
g
h
s
A
l
e
x
a
n
d
e
r
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n

M
e
i
s
e

i
n

e
e
n

n
o
t
e
n
d
o
p

S
c
h
o
e
m
a
k
e
r
E
r
i
k
a

S
c
h
o
e
v
a
e
r
t
s
J
o
h
a
n

S
c
h
u
e
r
m
a
n
R
i
e
t

S
e
r
g
e
a
n
t
R
o
l
a
n
d

S
o
s
e
f
M
a
r
c

S
p
e
l
i
e
r
s
W
i
m

S
t
e
p
p
e
E
r
i
c

S
t
o
f
f
e
l
e
n
P
i
e
t

S
t
u
e
r
B
e
n
o

S
w
a
e
r
t
s
D
a
n
i
e
l

T
a
v
e
r
n
i
e
r
W
i
l
l
y

T
e
l
k
a
B
r
a
n
d
o
n

T
e
l
k
a
D
o
m
i
n
i
q
u
e

T
h
i
e
l
e
m
a
n
s
T
o
m

T
i
l
l
e
y
M
a
a
r
t
e
n

T
y
t
e
n
s
L
i
l
i
a
n
e

V
a
n
B
e
l
l
e
F
e
r
n
a
n
d

V
a
n
C
a
e
k
e
n
b
e
r
g
h
e
F
r
a
n
k

V
a
n
C
a
m
p
e
n
h
o
u
t
G
e
e
r
t

V
a
n
D
e
K
e
r
c
k
h
o
v
e
O
m
e
r

V
a
n
d
e
V
i
j
v
e
r
B
a
r
t

V
a
n
d
e
V
y
v
e
r
A
n
n

V
a
n
d
e
n
B
o
r
r
e
J
e
r
o
e
n

V
a
n
D
e
n
B
r
o
e
c
k
D
r
i
e
s

V
a
n
d
e
n
B
r
o
e
c
k
M
a
r
i
a

V
a
n
D
e
n
M
o
o
r
t
e
l
J
e
a
n

V
a
n
d
e
n
T
r
o
o
s
t
G
e
r
y

V
a
n
d
e
r
B
e
e
t
e
n
I
r
i
s

V
a
n
d
e
r
J
e
u
g
d
C
e
l
i
e
n

V
a
n
d
e
r
J
e
u
g
d
M
i
c
h
a
e
l

V
a
n
d
e
r
P
l
a
s
s
c
h
e
T
h
i
e
r
r
y

V
a
n
E
e
c
k
h
o
u
d
t
J
o
z
e
f

V
a
n
E
e
c
k
h
o
u
d
t
K
e
v
i
n

V
a
n
E
e
c
k
h
o
u
d
t
L
u
c
i
e
n
n
e

V
a
n
E
e
c
k
h
o
u
d
t
R
i
t
a

V
a
n
G
i
j
s
e
g
h
e
m
J
e
a
n
n
i
n
e

V
a
n
G
o
m
p
e
l
J
u
l
i
e

V
a
n
G
r
i
m
b
e
r
g
e
n
D
i
e
t
e
r

V
a
n
H
a
m
m
e
L
u
c
i
e
n
n
e

V
a
n
H
e
r
p
A
n
i
t
a

V
a
n
H
e
r
p
M
a
r
c

V
a
n
H
e
r
p
M
i
c
h
i
e
l

V
a
n
H
o
v
e
S
i
e
m
e
n

V
a
n
H
o
y
e
M
a
n
o
n

V
a
n
H
u
m
b
e
e
c
k
J
o
z
e
f

V
a
n
H
u
m
b
e
e
c
k
L
i
n
d
a

V
a
n
L
a
e
t
h
e
m
S
t
e
v
e
n

V
a
n
O
n
a
c
k
e
r
J
e
a
n

V
a
n
O
p
s
t
a
l
J
a
n

V
a
n
O
s
s
e
l
A
n
j
a

V
a
n
P
a
e
s
c
h
e
n
B

d
i
c
t
e

V
a
n
R
e
n
t
e
r
g
h
e
m
K
o
e
n

V
a
n
R
i
e
t
L
a
u
r
e
n
s

V
a
n
R
o
s
s
u
m
F
a
b
i
e
n
n
e

V
a
n
w
a
l
R
i
t
a

V
a
n
W
a
m
b
e
k
e
P
a
u
l

V
a
n
d
e
l
o
o
k
F
i
l
i
p

V
a
n
d
e
r
b
o
r
g
h
t
T
h
i
e
r
r
y

V
a
n
d
e
r
s
t
r
a
e
t
e
n
D
i
r
k

V
a
n
w
i
n
g
h
e
P
e
t
r
a

V
e
k
e
n
s
O
d
e
t
t
e

V
e
r
d
i
c
k
t
J
o
z
e
f

V
e
r
d
i
c
k
t
N
a
t
h
a
l
i
e

V
e
r
d
o
n
c
k
C
a
r
i
n
a

V
e
r
i
s
s
i
m
o
P
e
r
e
i
r
a
N
u
n
o

V
e
r
l
i
n
d
e
n
K
e
v
i
n

V
e
r
l
i
n
d
e
n
W
i
l
l
y

V
e
r
l
o
o
v
e
F
i
l
i
p

V
e
r
m
e
e
r
b
e
r
g
e
n
J
o
c
h
e
n

V
e
r
m
e
e
r
s
c
h
B
a
r
t

V
e
r
s
a
e
n
F
r
a
n

o
i
s

V
e
r
s
a
e
n
I
l
s
e

V
e
r
s
c
h
u
e
r
e
n
A
l
i
c
e

V
l
e
m
i
n
c
k
x
K
e
v
i
n

V
l
e
m
i
n
c
k
x
S
a
b
i
n
e

V
l
o
e
b
e
r
g
h
e
n
J
o
s
e
p
h

W
e
t
s
R
u
t
g
e
r

W
i
l
l
e
m
s
S
t
e
f
a
a
n

r
s
t
e
n
B
a
r
t

Y
a
m
a
n
i
K
a
m
a
l

Z
e
m
a
g
h
o
L
i
s
e

Z
e
r
a
r
d
C
a
r
i
n
e

Z
u
c
k
a
S
e
r
g
e
G
i
d
s
e
n

B
a
i
l
l
y
F
r
a
n
c
i
n
e

B
e
n
i
t
D
a
n
i
e
l
l
e

D
e
C
o
c
k
M
a
r
i
a
n
n
e

D
e
C
u
y
p
e
r
J
e
f

D
e
V
r
i
e
n
d
t
F
r
a
n
c
i
s

G
e
e
r
n
a
e
r
t
I
n
g
e

K
o
z
l
o
s
k
i
E
l
i
s
a
b
e
t
h

P
r
o
o
s
t
A
l
i
d
a

S
i
l
v
e
r
a
n
s
M
i
c
h
e
l

T
a
l
l
o
e
n
P
a
u
l

T
a
v
e
r
n
i
e
r
P
a
t
r
i
c
k

T
h
i
e
l
e
m
a
n
s
K
a
t
i
n
k
a

V
a
n
A
c
o
l
e
y
e
n
R
o
g
e
r

V
a
n
C
o
n
k
e
l
b
e
r
g
e
L
u
c

V
a
n
d
e
n
B
r
o
e
c
k
M
a
r
t
i
n
e

V
a
n
d
e
r
h
e
r
t
e
n
F
r
a
n
k

V
a
n
d
e
V
i
j
v
e
r
M
a
r
t
i
n
e

v
a
n
L
i
d
t
h
B

d
i
c
t
e

V
e
r
s
c
h
u
e
r
e
n
F
r
a
n
s

W
a
y
e
m
b
e
r
g
h
L
i
s
i
a
n
e

W
y
m
e
e
r
s
c
h
M
i
e
t

V
r
i
j
w
i
l
l
i
g
e
r
s

A
d
a
m
s
A
n

A
p
a
r
i
c
i
o
T
e
j
e
r
i
n
a
O
s
c
a
r

B
a
i
l
l
y
F
r
a
n
c
i
n
e

B
a
s
O
s
m
a
n

B
a
s
t
i
n
D
o
m
i
n
i
q
u
e

B
e
l
m
a
n
s
L
u
c
i
e

B
e
r
c
k
x
M
i
e
k
e

B
o
c
k
s
t
a
e
l
A
n
n
i
e

B
o
u
t
e
t
D
i
d
i
e
r

B
o
y
k
e
r
V
i
c
t
o
r

B
u
e
l
e
n
s
L
u
c

C
a
m
m
a
e
r
t
s
L
i
s
e
t
t
e

C
a
p
p
e
l
l
e
m
a
n
I
n
g
r
i
d

C
h
a
s
h
a
n
o
v
s
k
i
Z
v
i

C
l
a
e
s
P
h
i
l
i
p
p
e

C
l
a
e
s
s
e
n
s
A
l
f
o
n
s

C
o
e
n
M
a
r
i
e
-
L
a
u
r
e

C
o
n
n
r
o
t
C
l
a
i
r
e

C
u
v
r
y
B
r
u
n
o

D
e
B
e
e
r
D
i
r
k

d
e
B
o
r
m
a
n
S
a
n
d
r
i
n
e

D
e
C
o
c
k
M
a
r
i
a
n
n
e

d
e
C
o
n
i
n
c
k
H
a
n
s

D
e
C
u
y
p
e
r
J
o
s
e
p
h
u
s

D
e
M
e
u
t
e
r
P
a
s
c
a
l
e

D
e
P
r
a
e
t
e
r
e
C
l
a
u
d
e

D
e
S
m
e
t
F
r
a
n

o
i
s
e

D
e
W
i
t
D
a
n
i

D
e
h
a
e
s
M
i
m
i

D
e
l
e
u
A
n
n

D
e
l
i

r
e
S
a
n
d
r
a

D
e
v
o
l
d
e
r
C
h
r
i
s

D
o
u
t
r
e
l
e
p
o
n
t
H
u
g
u
e
s

D
u
b
o
i
s
T
i
n
n
e

D
u
m
o
n
t
A
n
n
e
-
M
a
r
i
e

D
u
r
a
n
t
D
a
n
i

E
x
s
t
e
e
n
W
a
l
t
e
r

E
y
k
e
n
s
J
o
s

F
a
b
r

L
i
s
e
t
t
e

G
h
e
y
s
e
n
s
L
i
e
v
e

G
o
o
s
s
e
n
s
F
l
o
r
e
n
t

H
a
r
d
i
n
g
S
t
e
v
e
n

H
o
r
i
o
n
s
C
h
r
i
s

H
o
u
b
e
n
G
u
i
d
o

H
u
e
t
D
i
m
i
t
r
i

H
u
r
i
a
u
x
T
h
i
e
r
r
y

J
a
c
o
b
s
L
u
d
o

J
e
s
s
e
n
G
e
o
r
g
e
t
t
e
E
e
n
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
m
e
t
e
e
n
r
i
j
k
e
g
e
s
c
h
i
e
d
e
n
i
s

D
e
g
e
s
c
h
i
e
d
e
n
i
s
v
a
n
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
M
e
i
s
e
g
a
a
t
t
e
r
u
g
t
o
t
1
7
9
6
. D
a
a
r
m
e
e
i
s
d
e
i
n
s
t
e
l
l
i
n
g
o
u
d
e
r
d
a
n

h
e
t

k
o
n
i
n
k
r
i
j
k

B
e
l
g
i

e
n

h
e
b
b
e
n

w
e

d
u
s

a
l

m
e
e
r

d
a
n

t
w
e
e

e
e
u
w
e
n

e
r
v
a
r
i
n
g

m
e
t

p
l
a
n
t
e
n
.
D
e

P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n

o
m
v
a
t

9
2

h
e
c
t
a
r
e
n

m
e
t

h
e
e
l

w
a
t

h
i
s
t
o
r
i
s
c
h
e

g
e
b
o
u
w
e
n
,
w
a
a
r
o
n
d
e
r

e
e
n

k
a
s
t
e
e
l

m
e
t
e
e
n
t
o
r
e
n
u
i
t
d
e
1
2
d
e
e
e
u
w
.
M
e
t
u
n
i
e
k
e
c
o
l
l
e
c
t
i
e
s

D
e

P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n

h
e
e
f
t

e
e
n

g
r
o
o
t

h
e
r
b
a
r
i
u
m

m
e
t

o
n
g
e
v
e
e
r

v
i
e
r

m
i
l
j
o
e
n

s
p
e
c
i
m
e
n
s

w
a
a
r
o
n
d
e
r

h
e
t

g
r
o
o
t
s
t
e

r
o
z
e
n
h
e
r
b
a
r
i
u
m

t
e
r

w
e
r
e
l
d

e
n

b
e
l
a
n
g
r
i
j
k
e

h
i
s
t
o
r
i
s
c
h
e

c
o
l
l
e
c
t
i
e
s

u
i
t

B
r
a
z
i
l
i

e
n

M
i
d
d
e
n
-
A
f
r
i
k
a
. D
e
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
h
e
e
f
t
o
o
k
e
e
n
b
o
t
a
n
i
s
c
h
e
b
i
b
l
i
o
t
h
e
e
k
m
e
t
m
e
e
r
d
a
n
2
0
0
.
0
0
0

w
e
r
k
e
n
, m
e
t
p
u
b
l
i
c
a
t
i
e
s
v
a
n
d
e
1
5
d
e
e
e
u
w
t
o
t
v
a
n
d
a
a
g
.
M
e
t
d
e
m
i
s
s
i
e
o
m
p
l
a
n
t
e
n
t
e
b
e
w
a
r
e
n
v
o
o
r
d
e
t
o
e
k
o
m
s
t

D
e

P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n

b
e
w
a
a
r
t

m
e
e
r

d
a
n

1
8
.
0
0
0

v
e
r
s
c
h
i
l
l
e
n
d
e

s
o
o
r
t
e
n

l
e
v
e
n
d
e

p
l
a
n
t
e
n
,
w
a
a
r
o
n
-
d
e
r

v
e
r
s
c
h
i
l
l
e
n
d
e

b
e
d
r
e
i
g
d
e

s
o
o
r
t
e
n
,
z
o
a
l
s

d
e

L
a
u
r
e
n
t
p
a
l
m
v
a
r
e
n

(
E
n
c
e
p
h
a
l
a
r
t
o
s

l
a
u
r
e
n
t
i
a
n
u
s
)
.
D
a
a
r
n
a
a
s
t

i
s

e
r

e
e
n

i
n
t
e
r
n
a
t
i
o
n
a
a
l

e
r
k
e
n
d
e

z
a
d
e
n
b
a
n
k

m
e
t

o
n
d
e
r

a
n
d
e
r
e

z
a
d
e
n

v
a
n

t
a
l
r
i
j
k
e

w
i
l
d
e
b
o
o
n
s
o
o
r
t
e
n
.
O
m
p
l
a
n
t
e
n
e
n
f
u
n
g
i
t
e
b
e
s
t
u
d
e
r
e
n
.
.
.
D
e

a
c
t
i
v
i
t
e
i
t
e
n

v
a
n

o
n
z
e

w
e
t
e
n
s
c
h
a
p
p
e
r
s

o
m

d
e

d
i
v
e
r
s
i
t
e
i
t

v
a
n

p
l
a
n
t
e
n
,
p
a
d
d
e
n
s
t
o
e
l
e
n

e
n

w
i
e
r
e
n
i
n
k
a
a
r
t
t
e
b
r
e
n
g
e
n
e
n
t
e
b
e
s
t
u
d
e
r
e
n
, b
e
s
t
r
i
j
k
e
n
d
e
h
e
l
e
w
e
r
e
l
d
, v
a
n
A
n
t
a
r
c
t
i
c
a
t
o
t
d
e

r
e
g
e
n
w
o
u
d
e
n

v
a
n

C
o
n
g
o
.
H
e
t

w
e
t
e
n
s
c
h
a
p
p
e
l
i
j
k

w
e
r
k

s
p
i
t
s
t

z
i
c
h

t
o
e

o
p

e
e
n

c
o
r
r
e
c
t
e

e
n

w
e
-
t
e
n
s
c
h
a
p
p
e
l
i
j
k
e
i
d
e
n
t
i

c
a
t
i
e
v
a
n
p
l
a
n
t
e
n
s
o
o
r
t
e
n
. W
a
t
z
i
j
n
d
e
k
e
n
m
e
r
k
e
n
v
a
n
e
e
n
s
o
o
r
t
?
H
o
e
-
v
e
e
l
s
o
o
r
t
e
n
z
i
j
n
e
r
?
H
o
e
k
u
n
n
e
n
w
e
s
o
o
r
t
e
n
v
a
n
e
l
k
a
a
r
o
n
d
e
r
s
c
h
e
i
d
e
n
?
Z
o
n
d
e
r
a
n
t
w
o
o
r
d
e
n

o
p

d
e
z
e

f
u
n
d
a
m
e
n
t
e
l
e

v
r
a
g
e
n

k
a
n

g
e
e
n

e
n
k
e
l
e

e
c
o
n
o
m
i
s
c
h
e

a
c
t
i
v
i
t
e
i
t

g
e
b
a
s
e
e
r
d

o
p

p
l
a
n
t
e
n

o
f
v
a
n
p
l
a
n
t
e
n
a
f
g
e
l
e
i
d
e
p
r
o
d
u
c
t
e
n
p
l
a
a
t
s
v
i
n
d
e
n
. H
e
t
k
e
n
n
e
n
v
a
n
d
e
w
e
t
e
n
s
c
h
a
p
p
e
l
i
j
k
e
n
a
a
m

v
a
n
e
e
n
s
o
o
r
t
i
s
d
e
s
l
e
u
t
e
l
o
m
a
l
l
e
i
n
f
o
r
m
a
t
i
e
o
v
e
r
d
i
e
s
o
o
r
t
t
e
o
n
t
s
l
u
i
t
e
n
.
E
e
n

c
o
r
r
e
c
t
e

i
d
e
n
t
i

c
a
t
i
e

h
e
l
p
t

b
i
j
v
o
o
r
b
e
e
l
d

o
m

g
i
f
t
i
g
e

s
o
o
r
t
e
n

t
e

o
n
d
e
r
s
c
h
e
i
d
e
n

v
a
n

a
a
n
-
v
e
r
w
a
n
t
e

m
e
d
i
c
i
n
a
l
e

p
l
a
n
t
e
n

o
f

o
m

b
e
d
r
e
i
g
d
e

s
o
o
r
t
e
n

t
e

i
d
e
n
t
i

c
e
r
e
n

d
i
e

n
o
o
d

h
e
b
b
e
n

a
a
n

b
e
s
c
h
e
r
m
i
n
g
s
m
a
a
t
r
e
g
e
l
e
n
.
O
m
k
e
n
n
i
s
o
v
e
r
p
l
a
n
t
e
n
t
e
v
e
r
s
p
r
e
i
d
e
n
.
.
.
J
a
a
r
l
i
j
k
s

b
e
z
o
e
k
e
n

o
n
g
e
v
e
e
r

1
0
0
.
0
0
0

m
e
n
s
e
n

d
e

P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
.
D
e

m
e
e
s
t
e

b
e
z
o
e
k
e
r
s

k
e
n
n
e
n

v
o
o
r
a
l

d
e

p
l
a
n
t
e
n
v
e
r
z
a
m
e
l
i
n
g
e
n

e
n

d
e

s
e
r
r
e
s
,
m
a
a
r

e
r

i
s

n
a
t
u
u
r
l
i
j
k

v
e
e
l

m
e
e
r
.
O
n
z
e

w
e
t
e
n
-
s
c
h
a
p
p
e
r
s

d
e
l
e
n

m
e
t

p
a
s
s
i
e

e
n

e
n
t
h
o
u
s
i
a
s
m
e

h
u
n

k
e
n
n
i
s

m
e
t

h
e
t

p
u
b
l
i
e
k
.
D
e

P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n

o
n
t
w
i
k
k
e
l
d
e

e
e
n

h
e
l
e

r
e
e
k
s

i
n
s
t
r
u
m
e
n
t
e
n

o
m

d
e

k
e
n
n
i
s

o
v
e
r

p
l
a
n
t
e
n

z
o

e
f

c
i

n
t

m
o
g
e
l
i
j
k

t
e

v
e
r
s
p
r
e
i
d
e
n

e
n

o
m

h
e
t

p
u
b
l
i
e
k

b
e
w
u
s
t

t
e

m
a
k
e
n

v
a
n

d
e

n
o
o
d
z
a
a
k

v
a
n

p
l
a
n
t
e
n
c
o
n
s
e
r
v
a
t
i
e
.
O
n
z
e

w
e
b
s
i
t
e

w
w
w
.p
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
m
e
i
s
e
.b
e

g
e
e
f
t

e
e
n

o
v
e
r
z
i
c
h
t

v
a
n

d
e

h
u
i
d
i
g
e

a
c
t
i
v
i
t
e
i
t
e
n

v
a
n

d
e
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
.
66 67 De Plantentuin in cijfers
D
e
z
e
s
w
a
a
r
d
e
n
v
a
n
d
e
P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n
z
i
j
n
a
l
s
z
u
u
r
s
t
o
f
n
o
d
i
g
v
o
o
r
o
n
z
e
g
r
o
e
i
e
n
b
l
o
e
i
.
H
e
t
p
l
a
n
t
e
n
r
i
j
k
o
n
t
d
e
k
k
e
n
,
o
n
d
e
r
z
o
e
k
e
n
e
n
b
e
s
c
h
e
r
m
e
n

e
n
m
e
t
d
e
z
e
k
e
n
n
i
s
s
a
m
e
n
b
o
u
w
e
n
a
a
n
e
e
n
d
u
u
r
z
a
m
e
t
o
e
k
o
m
s
t
.
O
n
z
e

m
i
s
s
i
e
O
r
g
a
n
i
g
r
a
m
O
n
z
e

w
a
a
r
d
e
n
D
I
R
E
C
T
I
E
D
E
P
T
.
B
r
y
o
fy
t
e
n

e
n

T
h
a
llo
fy
t
e
n
A
F
D
E
L
I
N
G

A
lg
e
n

e
n

M
o
s
s
e
n
A
F
D
E
L
I
N
G

V
a
r
e
n
s
,
G
y
m
n
o
s
p
e
r
m
e
n

e
n

M
o
n
o
c
o
t
y
le
n
A
F
D
E
L
I
N
G

P
la
n
t
e
n
-
v
e
r
z
a
m
e
lin
g
e
n

e
n

P
a
r
k
A
F
D
E
L
I
N
G

B
ib
lio
t
h
e
e
k
e
n
A
r
c
h
ie
v
e
n
A
F
D
E
L
I
N
G

M
u
s
e
o
lo
g
ie

e
n

E
d
u
c
a
t
ie
A
F
D
E
L
I
N
G

F
u
n
g
i
e
n

L
ic
h
e
n
e
n
A
F
D
E
L
I
N
G


D
ic
o
t
y
le
n
A
d
m
in
is
t
r
a
t
ie
B
o
e
k
h
o
u
d
in
g
P
e
r
s
o
n
e
e
ls
d
ie
n
s
t
In
fo
r
m
a
t
ic
a
V
e
ilig
h
e
id

e
n

H
y
g
i
n
e
T
e
c
h
n
is
c
h
e
d
ie
n
s
t
O
n
t
h
a
a
l
W
a
c
h
t
e
r
s
O
n
d
e
r
h
o
u
d
D
E
P
T
.
S
p
e
r
m
a
t
o
fy
t
e
n

e
n

P
t
e
r
id
o
fy
t
e
n
A
lg
e
m
e
e
n
b
e
h
e
e
r
E

n
t
e
a
m
,

n
m
i
s
s
i
e
A
l
s

m
e
d
e
w
e
r
k
e
r
s

v
a
n

d
e

P
l
a
n
t
e
n
t
u
i
n

z
i
j
n

w
e

t
e
a
m
s
p
e
l
e
r
s

d
i
e

o
n
z
e

t
a
l
e
n
t
e
n

s
a
-
m
e
n
b
r
e
n
g
e
n

o
m

o
n
z
e

m
i
s
s
i
e

t
e

v
e
r
w
e
z
e
n
l
i
j
k
e
n
.
W
e

b
e
p
a
l
e
n

i
n

o
v
e
r
l
e
g

d
e

d
o
e
l
-
s
t
e
l
l
i
n
g
e
n
e
n
w
e
z
i
j
n
s
a
m
e
n
v
e
r
a
n
t
w
o
o
r
d
e
l
i
j
k
o
m
z
e
t
e
r
e
a
l
i
s
e
r
e
n
.
R
e
s
p
e
c
t
v
o
o
r
d
i
v
e
r
s
i
t
e
i
t
W
e
h
e
b
b
e
n
a
a
n
d
a
c
h
t
e
n
r
e
s
p
e
c
t
v
o
o
r
a
l
l
e
m
e
n
s
e
n
w
a
a
r
m
e
e
w
e
i
n
c
o
n
t
a
c
t
k
o
m
e
n
.
W
e

w
a
a
r
d
e
r
e
n

h
u
n

e
i
g
e
n
h
e
i
d

e
n

d
i
v
e
r
s
i
t
e
i
t
.
O
n
z
e

c
o
l
l
e
g
a
s

z
i
j
n

p
r
o
f
e
s
s
i
o
n
e
l
e

p
a
r
t
n
e
r
s
w
a
a
r
m
e
e
w
e
r
e
s
p
e
c
t
v
o
l
o
m
g
a
a
n
.
C
o
r
r
e
c
t
e
d
i
e
n
s
t
v
e
r
l
e
n
i
n
g
B
i
j

h
e
t

u
i
t
v
o
e
r
e
n

v
a
n

o
n
z
e

t
a
k
e
n

e
n

h
e
t

o
n
t
w
i
k
k
e
l
e
n

v
a
n

n
i
e
u
w
e

i
d
e
e

n

h
e
b
b
e
n

w
e
s
t
e
e
d
s
d
e
n
o
d
e
n
e
n
v
e
r
w
a
c
h
t
i
n
g
e
n
v
a
n
o
n
z
e
k
l
a
n
t
, i
n
t
e
r
n
o
f
e
x
t
e
r
n
, v
o
o
r
o
g
e
n
.
O
o
g
v
o
o
r
d
u
u
r
z
a
a
m
h
e
i
d
A
l
s
p
r
o
f
e
s
s
i
o
n
e
l
e
n
i
n
h
e
t
v
a
k
d
r
a
g
e
n
w
e
a
l
l
e
m
a
a
l
e
e
n
v
e
r
a
n
t
w
o
o
r
d
e
l
i
j
k
h
e
i
d
v
o
o
r

e
e
n
g
e
z
o
n
d
l
e
e
f
m
i
l
i
e
u
v
o
o
r
m
e
n
s
e
n
e
n
p
l
a
n
t
e
n
. W
e
o
e
f
e
n
e
n
e
e
n
v
o
o
r
b
e
e
l
d
f
u
n
c
-
t
i
e
u
i
t
e
n
z
i
j
n
e
e
n
r
e
f
e
r
e
n
t
i
e
b
i
n
n
e
n
e
n
b
u
i
t
e
n
o
n
z
e
s
e
c
t
o
r
.
O
p
e
n
c
o
m
m
u
n
i
c
a
t
i
e
Z
o
w
e
l

i
n

o
n
s

d
a
g
e
l
i
j
k
s
e

w
e
r
k

a
l
s

b
i
j

h
e
t

n
e
m
e
n

v
a
n

b
e
s
l
i
s
s
i
n
g
e
n

c
o
m
m
u
n
i
c
e
r
e
n

w
e
o
p
e
n
e
n
o
p
r
e
c
h
t
. D
e
i
n
f
o
r
m
a
t
i
e
w
a
a
r
o
v
e
r
w
e
b
e
s
c
h
i
k
k
e
n
i
s
e
e
n
g
e
m
e
e
n
s
c
h
a
p
-
p
e
l
i
j
k
g
o
e
d
d
a
t
w
e
d
e
l
e
n
m
e
t
w
i
e
e
r
n
u
t
t
i
g
g
e
b
r
u
i
k
v
a
n
k
a
n
m
a
k
e
n
. W
e
b
e
s
p
r
e
k
e
n

o
n
z
e
p
r
o
b
l
e
m
e
n
e
n
z
o
e
k
e
n
s
a
m
e
n
n
a
a
r
o
p
l
o
s
s
i
n
g
e
n
;
w
e
z
i
j
n
d
i
s
c
r
e
e
t
w
a
a
r
n
o
d
i
g
.
S
t
r
e
v
e
n
n
a
a
r
u
i
t
m
u
n
t
e
n
d
h
e
i
d
W
e

r
e
a
l
i
s
e
r
e
n

o
n
z
e

d
o
e
l
s
t
e
l
l
i
n
g
e
n

o
p

e
e
n

e
f

c
i

n
t
e
,
i
n
t
e
g
e
r
e

e
n

k
w
a
l
i
t
e
i
t
s
v
o
l
-
l
e

m
a
n
i
e
r
.
W
e

e
v
a
l
u
e
r
e
n

d
a
a
r
t
o
e

k
r
i
t
i
s
c
h

o
n
s

f
u
n
c
t
i
o
n
e
r
e
n

e
n

d
u
r
v
e
n

b
i
j
s
t
u
r
e
n

w
a
a
r

n
o
d
i
g
.
W
e

s
t
a
a
n

o
p
e
n

v
o
o
r

o
p
b
o
u
w
e
n
d
e

k
r
i
t
i
e
k
,
z
o
w
e
l

v
a
n

b
i
n
n
e
n
u
i
t

a
l
s

v
a
n
b
u
i
t
e
n
a
f
.
Tekst:
Plantentuin Meise
Botanical Values
Dit verslag is ook beschikbaar in het Engels en
het Frans en kan worden gedownload van onze
website www.plantentuinmeise.be
Gedrukt op gerecycleerd FSCgelabeld papier
Plantentuin Meise, 2014