ANATOMIJA SA FIZIOLOGIJOM

(-:pitanja sa odgovorima:-)
1. Nabroj osnovne pretpostavke (karakteristike) života (živog bića) i navedi zajedničko
ime za sve njih

• kretanje
• responsibilitet (sposobnost reagovanja na interne i eksterne
promene)
• rast (promena veličine bez promene oblika)
• reprodukcija (stvaranje novog organizma ili nove ćelije)
• respiracija – disanje
• digestija – varenje
• apsorpcija (kretanje hemijskih substanci kroz ćelijsku membranu i
u telesnim tečnostima)
• cirkulacija (kretanje telesnih tečnosti)
• asimilacija (razmena hranljivih materija između hemijski različitih
formi)
• ekskrecija – eliminacija otpadnih materija

Svih deset karakteristika života predstavljaju metabolizam.

2. Nabroj osnovne elemente od kojih zavisi život jednog organizma

• voda – metaboličke reakcije, transport hemijskih substanci,

regulacija temperature
• hrana – hranljive materije kao izvor energije i sirove gradivne
materije
• kiseonik – oksidacioni procesi (procesi oslobađanja energije iz
hranljivih materija)
• toplota – bioprodukt metabolizma
• pritisak – sila neophodna da olakša kretanje vazduha ili tečnosti

3. Definiši HOMEOSTAZU

Homeostaza je stanje stabilnog (uravnoteženog) unutrašnjeg okruženja u kome su

sve funkcije organizma u okvirima normalnih vrednosti.

4. Nabroj nivoe organizacije živih organizama

• hemijski nivo
• ćelijski nivo
• tkiva
• organi
• organski sitemi
• organizam
5. Nabroj telesne šupljine i njihov sadržaj

• dorzalna (zadnja) šupljina – kranijalna (lobanjska) duplja i

spinalni (kičmeni) kanal
• ventralna (prednja) šupljina – torakalna (grudna) duplja i
abdominalno-pelvična (stomačno-karlična) duplja
• medijastinum (sredogruđe)
• male telesne duplje (oralna, nazalna, orbitalna, duplja srednjeg
uva)

6. Pored glavne funkcije navedi organski sistem i organe koji su zaduženi za njih:

• telesni pokrivač – koža (kosa, nokti i lojne i znojne žlezde)

• potpora i kretanje – koštani sistem (kosti i ligamenti)
• integracija i koordinacija – nervni sistem (mozak, kičmena moždina, nervi i
senzorni organi) i endokrini sistem (hipofiza, tiroidea, nadbubrežna
žlezda, endokrini pankreas, polne žlezde)
• transport – kardiovaskularni sistem (srce i krvni sudovi) i limfatički
sistem (limfni sudovi, limfni čvorovi, timus i slezina)
• apsorpcija i ekskrecija – digestivni sistem (usna duplja, jednjak, želudac,
tanko i debelo crevo); respiratorni sistem (levo i desno plućno krilo i
disajni putevi – nos i usna duplja, ždrelo, grkljan, dušnik i dušnice);
urinarni sistem (bubrezi, mokraćna bešika i uretra)
• reprodukcija – muški reproduktivni organi (testisi, semeni putevi i penis)
i ženski reproduktivni organi (jajnici, jajovodi, materica, vagina i
spoljašnje genitalije)

7. Objasni sledeće anatomske termine i pobroj termine uključene u njihovo značenje

• relativna pozicija – termin koji objašnjava poziciju jednog dela tela u

odnosu na nei drugi deo tog istog tela (superior, inferior, anterior,
posterior, medial, lateral, proximal, distal, superfitial-peripheral,
profundum
• telesne ravni - glavne: sagitalna, transverzalna i koronalna; pomoćne:
kosa i longitudinalna
• regije tela – podela pojedinih velikih površina tela na više manjih (npr.
prednji trbušni zid podeljen je na devet regiona sa dve horizontalne i
dve vertikalne linije)
8. Nabroj najvažnije konstitutivne elemente ćelije i organele i njihovu funkciju

• jedro (nukleus) – reproduktivna funkcija, sadrži jedarce i

hromatin
• citoplazma (sadrži ćelijsku tečnost i ćelijski skelet kao i brojne
organele – endoplazmatski retikulum, ribozomi, Goldžijev aparat,
mitohondrije, lizozomi, mikrofilamenti, centrozom)
• ćelijska membrana (reguliše kretanje substanci u i iz ćelije i
pomaže u povezivanju sa drugim ćelijama)

9. Nabroj mehanizme kretanja kroz ćelijsku membranu

• Pasivni mehanizmi: difuzija, osmoza, filtracija

• Aktivni mehanizmi: aktivni transport kretanje molekula uz
korišćenje ATP-a sa mesta niske koncentracije ka mestu visoke
koncentracije; endocitoza i egzocitoza

10. Opiši osnovnu strukturu kože

• epidermis – najpovršniji sloj koji nema krvnih sudova; štiti telo

od gubitka vode, mehaničkih i hemijskih oštećenja i
mikroorganizama; sadrži melanocite koji luče melanin, kožni
pigment koji štiti dublje slojeve od UV zračenja
• dermis – sačinjen od vezivnog tkiva sa kolagenim i elastičnim
vlaknima; bogat krvnim sudovima koji hrane gornje slojeve kože
i pomažu u regulaciji telesne temperature; sadrži takođe nervna
vlakna, senzorna vlakna, folikule dlake, lojne i znojne žlezde
• potkožno meko i masno tkivo nije odvojeno od dermisa oštrom
granicom

11. Navedi dva osnovna tipa skeleta i nabroj najvažnije kosti iz svake grupe

• aksijalni skelet – lobanja, hioidna kost, kičmeni pršljenovi, rebra

i grudna kost
• apendikularni – lopatice i ključne kosti, kosti gornjih
ekstremiteta (humerus, radius, ulna karpalne i metakarpalne
kosti i falange), karlične kosti i sakralna kost, kosti donjih
ekstremiteta (femur, tibia, fibula, patella, tarzalne i metatarzalne
kosti i falange)
12. Objasni najvažnije funkcije koštanog sistema

• potporna i protektivna
• kretanje tela
• stvaranje krvnih ćelija u koštanoj srži (u crvenoj – eritrociti,
leukociti i trombociti; dok se u žutoj akumulira mast)
• Skladište neorganskih mineralnih soli u formi kalcijum fosfata,
jona magnezijuma, kalijuma, natrijuma i karbonata
• akululacija teških metala – olova, radijuma i stroncijuma

13. Navedi broj, ukupni i po grupama kostiju lobanje

• 22, i to 8 kranijalnih, 13 facijalnih i mandibula

14. Opiši osnovnu građu kičmenog stuba

• Sačinjen je od kičmenih pršljenova odvojenih međupršljenskim

diskovima
• Ima 7 vratnih, 12 grudnih i 5 slabinskih pršljenova, plus pet
spojenih pršljenova u sakralnu kost i kokcigealna kost sačinjena
od 4 spojena pršljena

15. Opiši koštane elemente grudnog koša i pobroj njihove funkcije

• 12 para rebara, grudni pršljenovi, grudna kost i rebarne

hrskavice, dve lopatice i dve ključne kosti
• učestvuju u funkciji disanja, štite organe grudne duplje i gornjeg
sprata trbušne duplje, lopatice i ključne kosti čine nepotpuni
prsten koji ima potpornu funkciju za gornje ekstremitete
16. Nabroj kosti i glavne zglobove gornjih ekstremiteta

• humerus – ramenjača (sa lopaticom čini rameni zglob, a sa

radijusom i ulnom lakatni zglob)
• radijus i ulna čine podlakticu i osim sa humerusom zglobljene su
sa karpalnim kostima i čine zglob ručja
• šaku čine 8 karpalnih i 5 metakarpalnih kostiju

17. Nabroj kosti i glavne zglobove donjih ekstremiteta

• femur zglobljen sa ilijačnom kosti u zglob kuka

• patella
• tibia i fibula zglobljene sa femurom u zglob kolena
• skočni zglob (tibia i fibula sa sedam tarzalnih kostiju)
• pet metatarzalnih kostiju i falange prstiju (po tri, osim palca koji
nema srednju falangu)

18. Opiši koštanu strukturu karlice i njene funkcije

• dve karlične kosti od kojih je svaka sačinjena od ilijačne,

išijadične i pubične (stidne) kosti
• sakralna kost
• potpora i oslonac donjim ekstremitetima
• protektivna uloga za organe male karlice

19. Nabroj najvažnije grupe mišića pokretača nadlaktice i njihovu funkciju

• Pokretači nadlaktice pripajaju se za kosti grudnog koša (lopatice,

ključnu kost, rebra i kičmene pršljenove) omogućujući slobodnu
pokretljivost cele ruke: fleksori (coracobrachialis i pectoralis
major), ekstenzori (teres major i latissimus dorsi), abduktori
(supraspinatus i deltoidni mišić) i rotatori (subscapularis
20. Nabroj najvažnije grupe mišića pokretača podlaktice i njihovu funkciju

• Pokretači podlaktice pripajaju se za humerus ili lopaticu i ključnu

kost i omogućuju pokrete podlaktice: fleksori (biceps brachii,
brachialis i brachioradialis), ekstenzor (triceps brachii) i rotatori
(supinator, pronator teres i pronator quadratus)

21. Nabroj najvažnije grupe mišića pokretača kuka i njihovu funkciju

• mišići pokretači kuka i nadkolenice pripajaju se za karlične kosti

i butnu kost i omogućuju slobodne pokrete u zglobu kuka i
kretanje nadkolenice: prednja grupa (psoas major i iliacus),
zadnja grupa (gluteus maximus, medius i minimus i tensor
fasciae latae), adduktori (adductor longus i magnus i gracilis)

22. Nabroj najvažnije grupe mišića pokretača noge i njihovu funkciju

• mišići pokretači podkolenice pripajaju se za butnu kost, karlične

kosti, tibiju i fibulu: fleksori (biceps femoris, semitendinosus,
semimembranosus i sartorius), ekstenzor (quadriceps femoris
koji čine rectus femoris, vastus lateralis, medialis i intermedius)

23. Nabroj najvažnije grupe mišića pokretača kolena, potkolenice i stopala

• mišići pokretači kolena, potkolenice i stopala pripajaju se za

femur, fibulu i tibiju: dorzalni fleksori (tibialis anterior, peroneus
i extensor digitorum longus), plantarni fleksori (gastrocnemius,
soleus i flexor digitorum longus), invertor (tibialis posterior) i
evertor (peroneus longus)
24.Opiši građu neurona i njegovu funkciju

• Neuron (nervna ćelija) ima ćelijsko telo sa mitohondrijama,

lizozomima, Goldžijevim aparatom, Nisslovom substancom i
neurofibrilima, kao i nervna vlakna – pojedinačni i dug akson i
brojne kratke dendrite. Dendriti prenose impulse pristigle od
strane drugog neurona unutar čelijskog tela neurona, dok dugi
aksoni prenose impulse duž celog nervnog puta od neurona do
neurona.

25. Nabroj tipove neurona

• Neuroni su podeljeni u dve grupe:

1. na osnovu strukturnih razlika

a. bipolarni (oko, nos, uho)

b. unipolarni (u ganglijama izvan CNS)
c. multipolarni (u mozgu i kičmenoj moždini) i

2. na osnovu funkcionalnih razlika

a. senzorni-aferentni neuroni prenose impulse sa

perifernih receptora do CNS-a
b. interneuroni formiraju veze između neurona unutar
CNS-a, i
c. motorni-eferentni neuroni prenose impulse iz CNS-a
do efektora

26.Opiši autonomni nervni sistem, njegove glavne delove i njihovu funkciju

• Autonomni sistem je važan činilac obezbeđenja homeostaze aktivnosti

organa i organskih sistema bez uticaja svest;
• čine ga simpatički i parasimpatički segment koji deluju oportunistički na
ciljne organe
• parasimpatički sistem funkcioniše u normalnim uslovima, dok simpatički
stupa u akciju u uslovima stresa ili urgentnih problema organizma
27. Opiši glavne strukture građe mozga

• cerebrum (veliki mozak) ima dve hemisfere i odgovoran je za najviše

mentalne funkcije
• diencefalon je procesor senzornih inputa
• cerebelum (mali mozak) je koordinator mišićnih aktivnosti
• truncus cerebri (moždano stablo) je koordinator i regulator aktivnosti
organa i organskih sistema)

28. Nabroj specijalne senzorne organe

• smešteni su u glavi, i to su: senzori mirisa i ukusa, čulo sluha, čulo vida
i senzori statičke i dinamičke ravnoteže tela

29. Opiši građu čula vida

• sastoji se od pomoćnih organa (lakrimalni aparat, trepavice i

muskulatura očnih kapaka) i glavnih struktura oka koje su organizovane
u vidu tri sloja ili tzv. tunika i to:
• spoljašnja (fibrozna) tunika – kornea (rožnjača) i sklera
(beonjača)
• medijalna (vaskularna tunika) – horioidni pleksus, cilijarno telo i
iris (dužica)
• unutrašnja tunika – retina (mrežnjača) koja sadrži fotoreceptore,
i u čijem središtu se nalazi makula lutea (žuta mrlja), mesto
najoštrijeg vida
• sočivo je smešteno u zadnjoj komori oka između irisa i
staklastog tela, koja zajedno sa prednjom komorom, smeštenom
između corneje i irisa, čini prednju očnu duplju, koja je ispunjena
očnom vodicom
30. Opiši građu čula sluha

• Uho ima spoljašnji, srednji i unutrašnji segment i služi kao senzor sluha
i ravnoteže
• spoljašnje uho čine aurikula (ušna školjka) i spoljašnji ušni kanal
• srednje uho počinje timpaničkom membranom, i ono predstavlja prostor
ispunjen vazduhom u kome su smeštene slušne koščice (čekić, nakovanj
i uzengija) koje služe kao provodioci i pojačavači zvuka
• tuba auditiva (Eustahijeva) je cev koja povezuje srednje uho sa usnom
dupljom u svrhu ekvalizacije pritisaka u slušnom aparatu
• unutrašnje uho je sačinjeno od koštanih i membranoznih lavirinta
između kojih cirkuliše perilimfa, dok je endolimfa unutar membranskog
lavirinta; unutar koštanog segmenta zvanog cochlea (puž) nalaz se
organ sluha tzv. Cortijev organ

31. Nabroj organe endokrinog sistema i njihovu funkciju

• endokrini sistem je sačinjen od ćekija, tkiva i organa koji izlučuju

hormone u telesne tečnosti
• hormoni služe kao regulatori brojnih metaboličkih procesa u ćelijama,
kao što su reprodukcija, razvoj i rast npr.
• hipofiza, štitna žlezda, paraštitaste žlezde, nadbubrežne žlezde,
pancreas (ćelije koje luče insulin i glukagon smeštene u
Langerhansovim ostrvcima)

32. Nabroj hormone kore nadbubrežne žlezde i nihovu funkciju

• Ćelije kore nadbubrežne žlezde produkuju oko 30 različitih steroidnih

hormona, od kojih su najvažniji:
1. aldosteron koji reguliše metabolizam soli na nivou bubrega
2. cortisol koji reguliše metabolizam glukoze, proteina i masti u
uslovima stresa i za svoju aktivnost troši mnogo energije
3. polni hormoni koji regulišu, pre svega, razvoj sekundarnih
polnih karakteristika žene i muškarca
33. Opiši funkcije pankreasa

• pancreas je organ sa dvostrkom žlezdanom funkcijom, endokrinom kada

luči hormone koji regulišu metabolizam šećera i koji se izlučuju u krv, i
egzokrinom kada izlučuje sokove bogate enzimima za varenje u
digestivni trakt
• Kao endokrini organ funkcionišu alfa i beta ćelije smeštene u
Lagerhansovim ostrvcima, koje luče glukagon (alfa) i insulin (beta) koji
delujući oportunistički regulišu nivo šećera u krvi

34. Opiši krv i krvne ćelije i njihovu funkciju

• Krv pripada grupi vezivnog tkiva, transportuje substance kroz ljudski

organizam i pomaže u održavanju stabilnog unutrašnjeg okruženja
• Krv se sastoji od crvenih (eritrocita) i belih (leukocita) krvnih ćelija,
krvnih pločica (trombocita) i plazme, koja čini 55% ukupne krvi i sadrži
vodu, amino kiseline, proteine, ugljene hidrate, lipide, vitamine,
hormone, elektrolite i ćelijski otpad
• eritrociti sadrže hemoglobin za koji se vezuje kiseonik u toku transporta
od pluća do ćelija
• leukociti su deo imunog sistema organizma (nespecifičnog i specifičnog)
i modulatori alergijskih reakcija i postoje granularni (neutrofili,
eozinofili i bazofili) i agranularni (monociti i limfociti)
• trombociti pomažu u reparaciji oštećenih krvnih sudova

35. Opiši osnovnu građu srca i objasni njegovu funkciju

• Srce je šuplja, konusno oblikovana, mišićna pumpa smeštena pretežno u

levoj polovini grudne duplje
• Obavijeno je srčanom kesom (perikardijum) između čija dva lista se
nalazi serozna tečnost
• Srčani zid čine tri sloja:
• epicardium sačinjen od vezivnog tkiva i epitela i u njemu su
koronarne arterije koje hrane srce i krvni i limfni kapilari
• myocardium, najdeblji mišićni sloj
• endocardium, najtanji unutrašnji sloj sačinjen od epitela i
vezivnog tkiva i koji predstavlja kontinuitet sa endotelom velikih
krvnih sudova
• Srce ima četiri unutrašnje komore, dve pretkomore i dve komore, levu i
desnu. Pretkomore primaju krv koja dolazi u srce, a komore je
prosleđuju prema telu. Između pretkomora i komora postoje otvori, kao
i između komora i velikih krvnih sudova koji odvode krv prema telu, koji
su zatvoreni fibro-elastičnim i pokretnim srčanim zaliscima.
• srce ima autonomnu nervnu regulaciju, koja je smeštena u dva čvora,
SA i AV i od kojih se odvojaja Hisov snop sa dva fascikulusa koji prenose
impulse do mišića srčanih komora
36. Opiši arterijsku cirkulaciju ljudskog organizma

• Arterije su snažni i elastični sudovi adaptirani da podnose udare snage

krvnog pritiska
• Cirkulacija u ljudskom organizmu je organizovana u dva sistema, plučni
i sistemski
• Plučnu cirkulaciju čine sudovi koji odvode krv iz desne komore preko
plućnih arterija do pluća, alveolarnih kapilara, odakle se preko venske
cirkulacije vraća u levu pretkomoru
• Sistemsku cirkulaciju čine aorta i njene grane koje odvode krv iz leve
komore srca prema telu
• Glavne grane aorte su desno, trunkus brachiocephalicus, od koga se
odvajaju desna karotidna arterija i desna arterija subclavia, i levo, leva
karotidna arterija i leva arterija subclavia koje se odvajaju direktno od
stabla aorte.
• Silazna (grudna) aorta daje grane za organe grudne duplje
• Nakon prolaska kroz hijatus dijafragme nastavlja se u trbušnu aortu od
koje se odvajaju sledeće grane: celijačni trunkus, gornja i donja
mezenterična arterija, bubrežne arterije, i zajedničke ilijačne arterije

16 April 2009
Николић