Professional Documents
Culture Documents
Qu es Innovacin Social?
Siemprequeremosmejoresresultadosenelmenortiempoposible,conlosmenoresrecursos.Esunacondicin
humanaysocial...
Estapreguntaestaninteresante,queconvienevolveralofundamentalparaintentarresolverla.
Ladefinicineselprocesomedianteelculsecapturalaesenciadeunobjetodelconocimientomediantela
utilizacindeparmetroscualitativosocuantitativos,exponiendodemanerainequvocalacomprensindel
mismo.
Paralograrunabuenadefinicin,debemosprimeroidentificarclaramenteloselementosconstitutivosdel
trmino,esdecir:analizarlo.Tenemosdoselementosexplcitos:Unobjetodeaplicacin:losocial(delquese
hablarmsadelante)yundriver,potencializador,otambin,accinconcreta(queseaplicaalobjeto),
basadaconceptualmenteenlapalabranuevo:Lainnovacin.Encontramosunadefinicinampliamente
difundida,dadaenelao2005porelManualdeOsloyqueesretomadapormltiplesorganizaciones(entrelas
quedestacamosAlpremioInnovaColombia)quenosdice:unainnovacineslaintroduccindeunnuevo,
osignificativamentemejorado,producto(bienoservicio),deunproceso,deunnuevomtodode
comercializacinodeunnuevomtodoorganizativo,enlasprcticasinternasdelaempresa,la
organizacindellugardetrabajoolasrelacionesexteriores.Porloanterior,tambinpodemosafirmarque
eltrminoimplicademaneratcita:ideas,mtodos,prcticas,procesos,productos,servicios,proyectos,
programas,iniciativas,comomaterializadoresoinstrumentosdeaplicacin.
Conrespectoalcomponentesocialdelconcepto,entendidocomoelobjetodelainnovacin,serequiere
parasuentendimientolaidentificacindepersonas,deconglomeradoshumanosactivosdeproblemaso
problemticas(paraelcasoconcretodelaANSPEsehadefinidoalapobrezaextremacomofocode
atencin)deconglomeradossocialesconproblemasderelacionessistmicasentreproblemas,problemticas
depolticaspblicasdeactosdegobiernodesistemasyparadigmassocioculturalesyengeneral,de
cualquieraccinocondicinqueinfluyedirectaoindirectamenteenladinmicasocial.
Demaneratcita,laaplicacindelaaccin(innovacin)alobjetosocialimplicacaractersticasimportantes.
Estaaccindebeimpactardemanerapositivaalasociedadensuconjunto,sinirendetrimentodeningn
grupohumano,cualquieraseasucaractersticadichodeotramanera,debeayudarasolucionarlas
problemticassocialesentendidasdemanerasistmicaconunenfoquealtrustayemptico(esdecir,al
solucionarunproblemaparaunconglomeradoX,nopodemoscausarotroaunconglomeradoY).Estaaccin
positivapuedeserentendidaengeneralcomolabsquedadelbienydelbienestarcomnopblico,demanera
incluyenteysistmica.
1
Teinvitamosaseguirnuestrascuentas:@kfactory@redsalvavidas@tatisproject@esocial_mc2@kfpolitica20@movilizza@nodrizza@kftech@Revolucion2_0@rsv_salvallamas
Puedeexistirunaextensinsignificativadeltrminoinnovacinsocialalentendersucomponentesocial,
comounacaractersticadelainnovacin.Sellegaaestaconcepcingraciasalastendenciasmodernas,
queestndemostrandolagranimportanciadelascomunidadeseindividuosysuinteraccinpotenciadaporlas
nuevastecnologas,paralaevolucindemuchosdelosaspectoshumanosfundamentales.Porlotanto,si
exploramosestarutaconceptualdebemoscontemplarenlaaplicacinconceptospotencializadoresdelos
empeoshumanostalescomo:laconstruccincolectiva,lacocreacin,laconectividad,elexcedente
cognitivo,elvalorcvico,elcrowdsourcing,elcrowdsolvingentreotros.
Todadefinicindebebuscarsimplezaparaproporcionarmayorpoderdeentendimiento,porlotantodebe
intentarcondensarenpocaspalabraslamayorcargasignificativaposible.Ensntesistenemoscomoelementos
basedeladefinicin:undriver,potencializadoroaccinconcretacaracterizadaporsuesencia
novedosaunobjeto,quetambinpuedeserentendidocomounacaractersticadelainnovacinyunas
caractersticasnecesariasdelaaplicacindelaaccinalobjetodelamisma.Contodosestoselementosnos
atrevemosaproponerlasiguientedefinicin:
InnovacinSocialesunaaccinnovedosa,potencializadaporprincipiosydinmicassociales,quese
materializaendiversosinstrumentosdeaplicacin,yescapazdeidentificar,diagnosticar,interrelacionary
solucionarinteligentementeproblemasyproblemticasenunacomunidaddeterminada,buscandoelbieny
elbienestarcomn,conunenfoquealtruista,incluyenteysistmico.
Existeunconjuntodeprincipiosqueestnrevolucionandoinmensoscamposdelacontecerhumano.Valela
penacitarlosdelamaneracomolohaceeltremendolibroMacrowikinomics,paraencontrarunarelacin
directaconloanteriormentetratado:
[Losprincipiosde]colaboracin,apertura,generosidad,integridade
interdependencia[...],sonlosprincipiosparaalcanzarunmundoseguro,prspero,
justoysostenible
Silogramosentenderprofundamenteelenormepoderdelanteriorprrafoylollevamosalapraxisdela
innovacinsocial,muyseguramentetendremosmuchasmsposibilidadesdeatenderadecuadamente
nuestrasproblemticas.
Otras comprensiones y planteamientos
Enunejerciciocolaborativobuscandohiptesis,planteamientos,entendimientosalternativosydiversos,que
nospermitanenriquecerlohastaahoraplanteado.Paraellointerrogamosapersonasqueanuestrojuicio
puedenaportarconceptosimportantesalrespecto,utilizandounaherramientasocial:Twitter.
Algunosdelosplanteamientosaportadosfueron:
2
Teinvitamosaseguirnuestrascuentas:@kfactory@redsalvavidas@tatisproject@esocial_mc2@kfpolitica20@movilizza@nodrizza@kftech@Revolucion2_0@rsv_salvallamas
Loimportantenoesgeneraractividadessocialmenteinnovadoras,sinoprepararseparaelestrsque
generanestetipodeactividades,#tallerdavinci@esocial_mc2
Innovacinsocialesutilizarelconocimientoparamejorarlacalidaddevidadelaspersonas.Oscar
Pea.TASU.
Resolverviejosproblemasconnuevasideas.SantiagoVillegas(@medejean).
Sumarideasyconocimiento.YanCamiloVergara(@YanCamilo).
Lainnovacinsocialhacereferenciaanuevasideasqueresuelvenlosactualesdesafossociales,
culturales,econmicosyambientalesparaelbeneficiodelaspersonas(elpueblo)yelplaneta.Centro
paralainnovacinsocialdelCanad(definicinaportadaporAntonyD.Williams(@adw_tweets)
coautordeMacrowikinomics)
Innovacinparaelbienpblico(http://bit.ly/zUw6EU):DonTapscott(@dtapscott),coautorde
Macrowikinomics
Nuevasformasdeorganizacinyacuerdosocialparasolucionarproblemas:CarlosFonseca
(@carlosfonzeca)exDirectordeColciencias.
Conlabsquedadeunadefinicindeinnovacinsocial,consideramosfundamentalencontrarelementosque
lepermitan,alasagenciasgubernamentales,identificarinstrumentosdeaplicacindelainnovacinsocial
(ideas,mtodos,prcticas,procesos,productos,servicios,proyectos,programas,iniciativas),medirsu
impacto,yapartirdesuestudio,generarpolticasyejecutoriasqueverdaderamentepotencienestetipode
innovacinparalosfinesqueseleencomiendan.
Enesteprocesodecaracterizacindelconceptoinnovacinsocialproponemosabordarlointentandoresolver
preguntascomolassiguientes:
Cmoseidentificaunainnovacinsocial?
Cmomidolainnovacinsocial?
Cmofabricoinnovacinsocial?
Enconjuntoconladefinicininicial,esfundamentaldeterminarlosrasgosdistintivosdelainnovacinsocial,y
ascontribuiralanecesariatareadelasagenciasgubernamentalesenprodelaidentificacindelos
instrumentosdeaplicacin(procesos,productos,servicios,ideas,proyectos,iniciativas)deestaimportante
dinmica,alolargoyanchodelpas.
Paracaracterizarlainnovacinsocialpodemosplantearlassiguientespreguntas,queaunqueenapariencia
sencillas,estncargadasdegrandessignificados,implicacionesyretos:
3
Teinvitamosaseguirnuestrascuentas:@kfactory@redsalvavidas@tatisproject@esocial_mc2@kfpolitica20@movilizza@nodrizza@kftech@Revolucion2_0@rsv_salvallamas
Cmoseidentificaunainnovacinsocial?
Cmomidolainnovacinsocial?
Elpresenteartculonobuscaresolverdichosinterrogantes,perosidentificaralgunasrutasparaconseguir
caminosderespuesta.
Lainnovacinresuelvedemaneraefectiva,eficientey/oeficaz,algnproblemaoproblemticadeun
gruposocial?.
Lainnovacinpropuestanovaencontradelbienoelbienestarcomn?esdecirnoafectaaotros
grupossociales?
Lainnovacinseconstruyedemaneracolectiva?porejemplo:integralosactoresdelproblemaylos
convierteenactoresdelasolucin?
Lainnovacinespromovidatantoporloscreadoresdelasolucincomoporlosbeneficiarios,entodas
lasfasesdesdesudiseo,hastasuimplementacinymonitoreo?
Lainnovacincontribuyearesolverelproblemadepobrezaextrema?
Lainnovacincontribuyealaprosperidadsocial?
Unaactividadquesedespliegainmediatamentedespusdeidentificar,esladeclasificar.Laobsesin
humanaporcrearconjuntosysubconjuntosdeentidadesquepueblanlarealidad,ayudaenmuchoscasosa
aumentarlacomprensinquesetienedelobjetooentidaddescubierta.Porestaraznsepuedenproponer
clasificacionescomolassiguientesparalainnovacinsocial:
1. Portipodeinstrumento.
2. Portipodeproblemaalcualataca.
3. Portipodepblicoalquesedirige.
4. Porcobertura(cantidaddepoblacinquebeneficia).
5. Porimpactosocial.
6. Porcomplejidad(tiempoyesfuerzoinvertidos)
7. PorusodelasTICs.
Parapoderclasificaresfundamentalmediralgunosdelosparmetrosquecomponenoquetraencomo
consecuencialainnovacinanalizada,poresoresaltamosdemaneracategricalaimportanciadelasiguiente
preguntaenposdelacaracterizacin.
4
Teinvitamosaseguirnuestrascuentas:@kfactory@redsalvavidas@tatisproject@esocial_mc2@kfpolitica20@movilizza@nodrizza@kftech@Revolucion2_0@rsv_salvallamas
Estecuestionamientoinvocaelconceptooperativomsimportanteenlacienciaylagestin:lamedicin.
Podemosmedircaractersticasinternasdelinstrumentodeinnovacinsocial,taleselcasode:
Gradodenovedaddelapropuesta.
Cuantificacinycualificacindelosrecursosempleadosporlainnovacinsocial.
Gradodeaplicacindeprincipiosydinmicassocialesensuejecucin.
Evaluacincualitativadelaidentificacin,diagnsticoyrelacionamientodelosproblemasaloscuales
ataca.
Aloanteriordebemossumarlelamedicindelimpactodedichainnovacin,quenoesotracosaquela
cuantificaciny/ocualificacindesucapacidaddesolucionarelolosproblemas(oretos)paraloscualesfue
creada.Elprimerpasoparalograrunamedicinalrespectoeslacaracterizacindelproblemaoproblemtica
demaneraespecficayelestablecimientodendicesoindicadoresquepermitansumedicinendiversas
etapasdeaplicacindelinstrumentodeinnovacinsocial.
Existennumerososmarcosdereferenciaparacaracterizarproblemasyproblemticassociales,entreloscuales
destacamos:Losobjetivosdelmilenio,elconceptodedesarrollohumano(impulsadoporelPNUD),elPlan
NacionaldeDesarrolloensuCaptuloIV:IgualdaddeOportunidadesparalaProsperidadSocial,laestrategia
nacionalparalaReduccindelaPobrezaydesigualdad,laspolticassocialestransversales,etc.
Generalmentetodoesteacerboconceptualvienedotadoconladefinicindeindicadoresendices,entrelos
quesedestacan:elcoeficientedegini,elndicededesarrollohumano,indicadoresdepobrezaporingreso,
ndicedepobrezamultidimensional,indicadoresdepobrezasectorialesycomplementarios,indicadores
objetivosdedesarrollodelmilenio,etc.Cabeanotarqueexistenenelpasiniciativasdirigidasadesarrollar
herramientasdemedicinparaestosmenesterescomoeselcasodelPlanNacionaldeDesarrolloHumano.
Todoestecmulodeconocimientosydefinicionesdebeconstituirseenherramientaparacaracterizarlos
problemasqueatacalainnovacinsocial,yconellosurgenretos,entrelosquedestacamos:
LacolaboracininterinstitucionalentredepartamentosAdministrativosdelGobiernoColombiano,
comoeselcasodelDepartamentoNacionaldePlaneacin(@DNP_Colombia:quienhadefinidola
mayoradeparmetrosdemedicin),yelDepartamentoAdministrativoparalaProsperidadSocial
(@DPSColombia:principalencargadodelaejecucindelaspolticasdeinnovacinsocialyporlotanto
usuariodelasherramientasymecanismosdemedicin)estacolaboracindebematerializarseenun
flujotransparentedeinformacinquepermitaelestablecimientodemejoresprcticasdemedicin
aplicablesalainnovacinsocial.
ConsolidacindepolticasdeOpenData,quecontribuyanaladifusindelosdatosbasequepermiten
dirigiryevaluarinstrumentosdeinnovacinsocial.Quepermitanaplicarmatemticaqueproduzcan
patrones,algoritmosdecontrol,tomadedecisionesdeformaautomtica,entreotras.
Establecimientodepolticasyestrategiasquepropendanporlacalidadylarpidaactualizacindelos
datos(ndices,indicadores,coeficientes)atravsdemecanismosmodernos(comoeselcasodel
crowdsourcing).
5
Teinvitamosaseguirnuestrascuentas:@kfactory@redsalvavidas@tatisproject@esocial_mc2@kfpolitica20@movilizza@nodrizza@kftech@Revolucion2_0@rsv_salvallamas
Todoloanterioresnecesarioparaestablecermedicionescomo:
Cuantificacindelimpacto(+)delainnovacinenlapoblacinbeneficiaria:nmerodepersonas
beneficiadas,impactoenndicesaplicablesalapoblacinbeneficiaria(porejemplondicesy/o
indicadoresdepobreza,desigualdad,educacin,salubridad,saneamiento,prosperidad,accesoa
fuentesenergticas,seguridad,resiliencia,accesoanuevastecnologas,etc.),coberturageogrfica.
Cualificacindelimpacto(+)delainnovacinenlapoblacinbeneficiariaestimaciones,hiptesis,
diagnsticos.
Cuantificacindelimpactoenlasolucindelproblema.
Otrasmedicionespuedenserdadasenfuncindelaeficiencia,laeficaciaylaefectividad,porun
lado,paraluegoevaluarestosparmetrosenfuncindelaproductividadylacompetitividad.
Reflexin
Debeserunpropsitonacionalapoyardemaneradecididatodoinstrumentoquenosayudeacombatirlas
enormesdesigualdadesquetenemoscomosociedad,yamejorarlascondicionesdevidademillonesde
personas.Estamosenunmomentodelahumanidaddondecontamoscontodoelconocimientocientficoy
tecnolgicodisponibleparasolucionartodosnuestrosproblemas.
Enesteordendeideasinvitamosatodasytodosaseguirsumandointerrogantes,aproponerrespuestas,ideas,
quesumenenlaconstruccindeidentidadculturalalrededordelconceptodeInnovacinSocial.Como
humanidadnosenfrentamosamuchosretos,perotalvezelmsimportanteestenconstruirlosconceptos
correctos,esascomofinalizamosesteartculoconunanuevapregunta.
QuepasarasilaInnovacinSocialfueselagranapuesta
integradoradeCiencia,Tecnologa,Innovacin,Educacin,
Emprendimiento?
6
Teinvitamosaseguirnuestrascuentas:@kfactory@redsalvavidas@tatisproject@esocial_mc2@kfpolitica20@movilizza@nodrizza@kftech@Revolucion2_0@rsv_salvallamas