You are on page 1of 17

VENI, VIDI, VICI

TEXTOS LATINOS CSAR


DE BELLO GALLICO
LATN II

CURSO 2014TEXTOS LATIN 2 CAYO JULIO CSAR 15


INTRODUCCIN A LOS TEXTOS DE CSAR
Particularidades de la lengua de Csar

Especial cuidado a la coordinacin, tanto entre oraciones principales como


subordinadas, en perodos de gran extensin.

Estilo indirecto con todas sus consideraciones.

Anstrofe de la preposicin (tras el adjetivo) en determinados sintagmas.

Quam + superlativo (+possum), sea adverbio o adjetivo, tiene valor


intensivo lo ms .posible

Ut con valor explicativo.

Haplologas en temas de perfecto con sufijo v

La expresin facere certiorem aliquem y su pasiva correspondiente,


tanto en forma personal como en participio pasado.

La omisin
compuestos.

El interrogativo quis en cualquiera de sus formas usado como indefinido.

Complementos de Rgimen en genitivo, dativo y ablativo de los


distintos verbos, as como de adjetivos.

La expresin opus est + ablativo, cuya especial dificultad se centra en


que ese ablativo sea un participio: ej. Opus est facto es necesario hacer

El uso de determinados verbos en voz pasiva (cogo, coepi, desino),


que arrastran o no a la voz pasiva al infinitivo que rigen, alterando en
cualquier caso las normas sintcticas: ej. lapides iaci coepti sunt
empezaron a arrojar piedras ne in Treveris aestatem consumere
cogerentur para no verse obligado a pasar el verano en Treveris

Expresiones lexicalizadas, de las que da nota el diccionario: ej. Magnis


itineribus.

de

la forma

TEXTOS LATINOS DE CSAR


SINTAXIS LATINA

del

infinitivo

esse, en los infinitivos

Pgina 2

CURSO 2014TEXTOS LATIN 2 CAYO JULIO CSAR 15

ORACIONES DE ABLATIVO ABSOLUTO


Y
PARTICIPIO CONCERTADO
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

Orta luce, profecti sumus.


Mortuo rege, magna erat omnium maestitia.
Maximae virtutes, voluptate dominante, pereunt.
Multis obsistentibus, hoc impetravi.
Perditis omnibus rebus, tamen ipsa virtus se sustentare potest.
Hac pugna pugnata, Hannibal Romam profectus est, nullo resistente.
His rebus constitutis, Caesar ad portum Itium cum legionibus pervenit.
Caesar, exposito exercitu et loco castris idoneo capto, cohortibus X ad mare
relictis et equitibus CCC, de tertia vigilia ad hostes contendit.
9. Hannibal, L.Cornelio Q.Minucio consulibus, cum V navibus Africam accessit.
10. Igitur, comitiis habitis, consules declarantur M.Tullius et C.Antonius.
11. Scipio, pace terra marique parta, exercitu in naves imposito, in Siciliam
traiecit.
12.Senatus ex urbe fugiens in Graeciam venit.
13.Hi legatos Romanos ad Hannibalem venientes ceperunt.
14.Strenue tamen pugnans ille miles occiditur.
15.Neque tamen Romani legatos pacem petentes admiserunt.
16.Hannibale in Italiam veniente, multa oppida capiebantur.
17.Sed Germanos similem exercitum habentes non oppugnavit.
18.Valerianus in Mesopotamia bellum gerens, a Sapore, Persarum rege, vicitur.
19.Legati ad Pyrrhum missi ab eo suscipiuntur.
20.Claudius Valeriano successit a militibus eiectus, a senatu appellatus Augustus.
21.Galli a C.Sulpicio fugati in silvas venerunt.
22.Victi Carthaginienses pacem a Romanis petiverunt.
23.Hac re Sulla commotus cum exercitu ad urbem venit.

TEXTOS LATINOS DE CSAR


SINTAXIS LATINA

Pgina 3

CURSO 2014TEXTOS LATIN 2 CAYO JULIO CSAR 15

FRAGMENTOS DE CESAR CON ABLATIVO


ABSOLUTO Y PARTICIPIO CONCERTADO
1. Eos impeditos et inopinantes adgressus, magnam partem eorum concidit.
(Caes., B.G. I, 12, 3)
2. Helvetii, omnium rerum inopia adducti, legatos de deditione miserunt. (Caes.,
B.G. I, 27, 1)
3. Is, M. Messala M. Pisone consulibus, regni cupiditate inductus, coniurationem
nobilitatis fecit. (Caes., B.G. I, 2, 1)
4. Ipse, triduo intermisso, cum omnibus copiis eos sequi coepit. (Caes., B.G. I ,
26)
5. Hac oratione ab Diviciaco habita, omnes qui aderant magno fletu a Caesare
petere coeperunt. (Caes., B.G. I, 32, 1)
6. Cognito Caesaris adventu, Ariovistus legatos ad eum mittit. (Caes., B.G. I, 42,
1)
7. Re frumentaria comparata, castra movet diebusque circiter quindecim ad fines
Belgarum pervenit. (Caes., B.G. II, 2, 6)
8. Caesar, acceptis litteris hora circiter undecima diei, statim nuntium ad Crassum
quaestorem mittit. (Caes., B.G. V, 46, 1)

TEXTOS LATINOS DE CSAR


SINTAXIS LATINA

Pgina 4

CURSO 2014TEXTOS LATIN 2 CAYO JULIO CSAR 15

EXPLICACIN ORACIONES CON PARTICIPIOS

Lupa
sapien
ad
Imperator
vincent
magnaappropinquavit
fuit laetiti
s
e
e,
a
N.s.f. Abl.s.m Part. Part. Pres.
Prep.Act. N.s.n
Pret. perfecto
(adj) 3p.s.
3p.s.
N.s.f ind act.
Abl.s.f.
Presente Abl.s.m/f/n
+
Ac.s.n
N.s.f
Pret.
Ab.s.f.
Act.
Ac.
Ab.s.f.
Perf.
VERBO
C.C. N.pl.n
VERBO
Ac.pl.n.
O.SUB.PART

SUJETOSUJ

.
VERBO
CONC.
ABLAT. ABSOLUTO
C.N.
O.SUB.ADV.
P.V.

Eum

SUJ

P.V.V

SUJETO

SUJ

P.V.

SUJETO

littera scribente inveni


s
m
t

Ac.s.m.

C.D

TEXTOS LATINOS DE CSAR


SINTAXIS LATINA

Ac.pl.f.

Part. presente
activo
Ac.s.m/f

C.D.

VERBO

O.SUB.PARTICIPIO
CONCERTADO
C.PVO.

3p.s.
Pret.
Perfecto
ind.
activa

VERBO

Pgina 5

CURSO 2014TEXTOS LATIN 2 CAYO JULIO CSAR 15

Imperat , ab hostib victus


or
us
,
N.s.m.

Prep
+
Abl.

D.pl.m
Abl.pl.m

C. AGENTE

Part.Pasad
o
Pasivo
N.s.m.
VERBO

O.SUB. PARTICIPIO
CONCERTADO
APOSICIN

SUJETO

se

cecid
it

Ac.s.

3p.s.
Pret. Perf.
Ind. Act.

C.D.

VERBO

P.V.

Imperat venit hoste victurus


or
s
N.s.m.

SUJETO

TEXTOS LATINOS DE CSAR


SINTAXIS LATINA

3p.s.
Pret.
perf.
Ind. act.
VERBO

N.pl.m
Ac.pl.m

Part. Futuro
Act.
N.s.m

C.D.
VERBO
O.SUB.PART.CONCERTAD
O
C.N. (con matiz adv.)

P.V.

Pgina 6

CURSO 2014TEXTOS LATIN 2 CAYO JULIO CSAR 15

TEXTOS DE CSAR CON ORACIONES DE PARTICIPIO


1. Los Atuatucos no ayudan a los Nervios (Bellum Gallicum, II, XXIX)
Atuatuci, hac pugna nuntiata, domum reverterunt; cunctis oppidis castellisque
desertis, sua omnia in unum oppidum contulerunt.
2. Csar se apodera de una ciudad enemiga (Bellum Gallicum, II, XL)
Occisis hominum milibus quattuor, reliqui in oppidum venerunt. Postridie eius
diei, refractis portis atque intromissis militibus nostris, sectionem eius oppidi
universam Caesar vendidit.
3. Los nuestros rechazan a los Morinos y Menapios (Bellum Gallicum, III,
XXVIII)
Morini Menapiique subito ex omnibus partibus evolaverunt, et in nostros
impetum fecerunt. Nostri celeriter arma ceperunt eosque in silvas repulerunt
et, compluribus interfectis, paucos ex suis deperdiderunt.
4. La caballera de Csar rechaza al enemigo (Bellum Gallicum, V, XV)
Equites hostium essedariique acriter cum equitatu nostro in itinere conflixerunt;
tamen nostri omnibus partibus superiores fuerunt atque eos in silvas collesque
compulerunt; sed compluribus interfectis hostibus, cupidius insecuti, non nullos
ex suis amiserunt.
5. Los brbaros atacan nuestro campamento (Bellum Gallicum, IV, XXXIV)
Interim barbari nuntios in omnes partes dimiserunt paucitatemque nostrorum
militum suis praedicaverunt. Celeriter magna multitudine peditatus
equitatusque coacta ad castra venerunt.
6. Los soldados de Csar se defienden valientemente (Bellum Gallicum, IV,
XXXVII)
Qua re nuntiata, Caesar omnem equitatum suis auxilio misit. Interim nostri
milites impetum hostium sustinuerunt atque fortissime pugnaverunt et,
paucis vulneribus acceptis, complures ex his occiderunt.
7. Csar llega a tiempo de ayudar a los suyos (Bellum Gallicum, IV, XXXIV)

TEXTOS LATINOS DE CSAR


SINTAXIS LATINA

Pgina 7

CURSO 2014TEXTOS LATIN 2 CAYO JULIO CSAR 15


Perturbatis nostris novitate pugnae, tempore opportunissimo Caesar auxilium
tulit: namque eius adventu hostes constiterunt, nostri se ex timore
receperunt. Quo facto, suo loco se continuit et, brevi tempore intermisso, in
castra legiones reduxit.
8. Posicin de las legiones (Bellum Gallicum, II, VIII)
Hoc facto, duabus legionibus in castris relictis, quas proxime conscripserat,
reliquas legiones pro castris constituit; deinde vidit ab hostibus legiones premi.

ORACIONES DE INFINITIVO
En primer lugar hemos de sealar que el infinitivo es un sustantivo verbal neutro.
Ese doble valor, nominal y verbal, le permite tener tambin un doble uso: como
sustantivo, puede funcionar como un sujeto o un complemento directo, por
ejemplo; como verbo que es, puede utilizarse con valor verbal, sealando la
accin que realiza un sujeto distinto del que tiene el verbo en forma personal. Por
tanto, veremos un uso nominal y un uso verbal.
1.

Uso nominal.

El infinitivo, sustantivo neutro singular a todos los efectos, se emplea con un


valor de nominativo o de acusativo, pudiendo funcionar como:
Sujeto o predicado de sum.

Dulce et
decorum

est

N.s.n.

VERB
O

ATRIBUTO
P.N.

O.SUB.INFINITIVO
pro patr
mori
ia
prep

Abl.s.
f
C.C.

INF.PRESENTE
DEPONENTE
SUJETO

Agradable y honroso es morir por la patria.


Sujeto de verbos o expresiones impersonales.

Necesse
est
TEXTOS LATINOS DE CSAR
SINTAXIS LATINA

hinc

exire

Pgina 8

CURSO 2014TEXTOS LATIN 2 CAYO JULIO CSAR 15


VERBO
P.N.

Adv.
INF.PRES.ACT
C.C.
VERBO
O.SUB.INFINITIVO /
SUJETO

Es necesario salir de aqu

Complemento directo.

Vincere

scis Hanniba
,
l,

INF.PRES
2p.s
V.s.m
ACT
Pres.
O.SUB.IN
V.P
F
VOCAT.
C.D.
P.V.
ORACIN 1

at

victori
a

uti

nesci
s

Conj.

Ab.s.f

INF. PRES.
DEPONENTE

2p.s
Pres.

C.C.
NEXO

V.P.

O.SUB.INF / C.D.
P.V.
ORACION 2

Sabes vencer, Anbal, pero no sabes hacer uso de la


victoria
Aposicin.

Potest
as

mxi
ma

N.s.f

N.s.f

permittitur, exercitu
m

3p.s.Pres.Pa
sivo
SUJETO
P.V.
O.PRINCIPAL

parare,

bellu
m

INF.Pres.
act
C.D.
VERBO
O.SUB.INF.
APOSICIN

Ac.s.n

Ac.s.m

gerere

INF.Pres.act
.
C.D.
VERBO
O.SUB.INF.
APOSICIN

El mximo poder se le permite: reclutar el ejrcito, llevar la


guerra.
TEXTOS LATINOS DE CSAR
SINTAXIS LATINA

Pgina 9

CURSO 2014TEXTOS LATIN 2 CAYO JULIO CSAR 15


2.

Uso verbal.

El uso verbal del infinitivo tiene su punto de partida en el uso nominal. Partamos
de los siguientes ejemplos en espaol, en donde tambin existe:
Ej. Te vi salir; o a mi hermano entrar; mand a Juan comprar carne.
En las tres oraciones el sujeto del verbo personal es yo; por su parte, los
infinitivos sealan una accin realizada, no por el sujeto yo, sino por te, a mi
hermano y a Juan. Algo as sucede en esta oracin latina:
Caesar iubet milites abire (Csar manda a los soldados ponerse en marcha) con
doble acusativo de persona y de cosa.
Poco a poco el acusativo y el infinitivo empiezan a formar cuerpo independiente
del verbo principal (iubet) funcionando aqul como verdadero sujeto del infinitivo.
As se pasa de un doble acusativo dependiente de iubet (mandar algo a alguien)
a una proposicin subordinada completiva de infinitivo
Caesar
N.s.m

iubet
3p.s.
Pres
ind.act

SUJETO
VERBO
O.PRINCIPAL

milites
Ac.p.m

abire
INF.Prese
nte activo

SUJET
VERBO
O
O.SUB.INF/ C.D.

Csar manda que los soldados se pongan en marcha.


Segn esto, una oracin como la siguiente cabe analizarse, y por tanto
traducirse, de dos formas:
te veo
venir

te venire video
veo que tu vienes.
La oracin latina comparada con su traduccin en espaol:
No usa conjuncin subordinante (que).
Expresa un sujeto en acusativo (te / t).
Lleva el verbo en infinitivo (venire / vienes).

TEXTOS LATINOS DE CSAR


SINTAXIS LATINA

Pgina 10

CURSO 2014TEXTOS LATIN 2 CAYO JULIO CSAR 15


Pero debemos avanzar un punto ms. En su uso verbal, el infinitivo tiene valor
relativo: expresa un tiempo que depende del verbo principal.
El infinitivo de presente expresa accin simultnea (venir / venire).
El infinitivo de perfecto expresa accin anterior (haber dicho / dixisse).
El infinitivo de futuro expresa accin posterior (haber de/ tener que/ir a /
puniturum esse)
Credo patrem venire(creo que mi padre viene)
credo patrem venisse(creo que mi padre ha venido)
credo patrem venturum esse(creo que mi padre va a
venir)
credidi patrem venire(cre que mi padre vena)
credidi patrem venisse(cre que mi padre haba
venido)
credidi patrem venturum esse(cre que mi padre iba a
No obstante, hay
que
venir) advertir que no todas las oraciones de infinitivo permiten
un doble anlisis y por tanto, una doble traduccin- tal y como veamos en el
primer ejemplo latino. La sintaxis espaola no permite traducir en su uso nominal
ninguno de los infinitivos anteriores.

Algunas consideraciones a modo de conclusin:


1. El infinitivo, sea cual sea, tiene tiempo y voz: la traduccin expresar
la misma voz y el tiempo relativo que indique ese infinitivo con
respecto al verbo principal, que generalmente ser:
Infinitivo de presente se traduce por: presente o imperfecto
Infinitivo de perfecto se traduce por: perfecto o pluscuamperfecto.
Infinitivo de futuro se traduce por: futuro imperfecto o condicional
simple.
2. El atributo de esse se construye en acusativo, concertado con el
sujeto en gnero, nmero y caso.
3. La proposicin de infinitivo es subordinada sustantiva; por tanto,
toda ella funciona como sujeto, complemento directo, atributo o
suplemento de sustantivo o de adjetivo o como aposicin.

TEXTOS LATINOS DE CSAR


SINTAXIS LATINA

Pgina 11

CURSO 2014TEXTOS LATIN 2 CAYO JULIO CSAR 15

3.

La construccin
infinitivo.

personal

de

la

proposicin

de

Es sta la construccin en la que el infinitivo, contra lo sealado hasta aqu,


lleva su sujeto (expreso o sobreentendido) en nominativo. El sujeto del
infinitivo es, a su vez, sujeto del verbo de la oracin principal; sta es la
construccin personal, que en latn se expresa ordinariamente de forma
impersonal.
Los verbos que ms se utilizan formando este tipo de construccin son:
Verbos de lengua en voz pasiva que significan: creer, juzgar, decir,
narrar, incluyendo videor que expresa opinin: me parece.
Ej. A Phoenicibus litterae inventae esse creduntur (se cree que las letras
fueron inventadas por los fenicios).

Verbos de voluntad en voz pasiva como iubeo, veto, sino, prohibeo.


Ej. Servi iubentur ante lucem surgere (se manda que los esclavos se
levanten antes del amanecer).

ORACIONES DE INFINITIVO

TEXTOS LATINOS DE CSAR


SINTAXIS LATINA

Pgina 12

CURSO 2014TEXTOS LATIN 2 CAYO JULIO CSAR 15

TEXTOS LATINOS DE CSAR


SINTAXIS LATINA

Pgina 13

CURSO 2014TEXTOS LATIN 2 CAYO JULIO CSAR 15

TEXTOS LATINOS DE CSAR


SINTAXIS LATINA

Pgina 14

CURSO 2014TEXTOS LATIN 2 CAYO JULIO CSAR 15

ORACIONES DE INFINITIVO EN CSAR


1. Legatos Caesar discedere vetuerat.
2. Sub vesperum Caesar portas claudi militesque ex oppido exire iussit.
3. Utile est rei publicae nobiles homines esse dignos maioribus suis.
4. Omnis aetas pauperibus et infirmis molesta est, tamen veterum vitia
paupertate et infirmitate turpiora sunt.
5. Ad exercitum proficisci cupit.
6. Constituit bellum facere et extrema omnia experiri.
7. Hunc ex primo ordine pauci Caesaris consecuti milites consistere coegerunt.
8. Caesar primis diebus castra magnis operibus munire instituit.
9. Legatos Caesari ad Pompeium sine periculo mittere licebat.
10. Constituunt communi consilio bellum ad Ilerdam propter ipsius loci
opportunitate gerere.
11. Dux epistulam statim scribi iussit
1. Plebs leges consulis per tribunos confirmare potest
12. In Italiam ire cum Iuliae amicis non poteramus
13. Intellexit Caesar hostium copias ad castra appropinquare
14. Nuntiauerunt centurioni Caesarem in oppido esse
15. Confirmat legio se paratam ad bellum semper fuisse
16. Affirmamus libertatem ac amorem maximum hominibus esse bonum
17. Respondent consules se nunquam nihil mali fecisse
18. Puto leges ad hominum uitam necessarias esse
19. Animaduertit Caesar primam legionem paucos homines habere
20. Dicunt milites Caesarem bonum haberi imperatorem
21. Scimus omnes medicos aegrotam puellam curauisse
22. Narrant scriptores Germanos cum Romanis pacem fecisse
23. Dixerunt mihi Claudium et Marcum hodie consules creari
24. Dicunt poetas multas fabulas narrare iocosas

TEXTOS LATINOS DE CSAR


SINTAXIS LATINA

Pgina 15

CURSO 2014TEXTOS LATIN 2 CAYO JULIO CSAR 15


25. Te iubet a patria discedere Caesaris ira
26. Iussit Caesar hostes ad se duci
27. Legati Caesari nuntiauerunt Ariouistum cum omnibus copiis appropinquare
28. Caesar legatis dicit se amicos defendere
29. Caesar cognouit per exploratores tres partes copiarum flumen traduxisse, sed
quartam partem in ripa manere

TEXTOS CON ORACIONES DE INFINITIVO EN


CSAR
Los jefes galos convocan una reunin urgente
Hac impulsi occasione, liberius atque audacius de bello consilia inire incipiunt. Principes
Galliae, indictis conciliis silvestribus ac remotis locis, queruntur de Acconis morte;
miserantur communem Galliae fortunam; omnibus pollicitationibus ac praemiis
deposcunt eos qui belli initium faciant.

Tras varios combates ecuestres los galos y las tropas de Csar se mantienen en
su lugar
Prima luce hostium equitatus ad castra accedit proeliumque cum nostris equitibus
committit. Caesar equites cedere seque in castra recipere iubet; simul ex omnibus
partibus castra altiore1 vallo muniri portasque obstrui iubet.

Preparativos de los ejrcitos de Csar y Ariovisto para la batalla


Caesar primam et secundam aciem in armis esse, tertiam castra munire iussit. Hic locus
ab hoste circiter passus sescentos aberat. Eo circiter hominum sedecim milia expedita
cum omni equitatu Ariovistus misit, quae copiae nostros terrerent
et munitione
prohiberent.

TEXTOS LATINOS DE CSAR


SINTAXIS LATINA

Pgina 16

CURSO 2014TEXTOS LATIN 2 CAYO JULIO CSAR 15


Csar observa reacciones diversas tras un discurso.
Hac oratione ab Diviciaco habita, omnes qui aderant magno fletu auxilium a Caesare
petere coeperunt. Animadvertit Caesar Sequanos nihil earum rerum facere, quas ceteri
faciebant, sed tristes capite demisso terram intueri.

Dumnrix, general enemigo de Csar, escapa del campamento de ste


Tandem idoneam nactus tempestatem milites equitesque conscendere naves iubet. At
omnium animis impeditis Dumnorix cum equitibus Haeduorum a castris, insciente
Caesare, domum discedere coepit. Qua re nuntiata Caesar intermissa profectione atque
omnibus rebus postpositis magnam partem equitatus ad eum mittit retrahique imperat.

TEXTOS LATINOS DE CSAR


SINTAXIS LATINA

Pgina 17

You might also like