Professional Documents
Culture Documents
2.
3.
4.
5.
c gi l hng s mng.
http://www.ebook.edu.vn
n gin
Tm khi
Tm mt
Tm y
c trng hnh hc
a=b=c
= = = 90o
a=b c
= = = 90o
a b c
= = = 90o
a=b=c
= = 90o
a=b c
= = 90o, = 120o
a b c
=
a b c
Hu ht cc kim loi (khong90%)
kt
tinh
90o trn s ha rn thnh ba cu
trc tinh th xp cht l:
-
Lp phng tm mt (LPTM)
1.2.3. H s xp v s sp xp
i vi kim loi mi nguyn t u c mt s lng nguyn t tip xc
hoc cch u gn nht, gi l s sp xp (s phi t). S phi t cng ln
mng tinh th cng dy c.
Trong cu trc ca tinh th lp phng tm khi mi quan h gia chiu
di cnh lp phng (a) v bn knh nguyn t (R) c biu din nh sau:
a
4R
(3.1)
4R
(3.2)
V1
V
http://www.ebook.edu.vn
(3.3)
LPTK
LPTM
Kim loi
Hng s mng
a (nm)
Bn knh nguyn
t R (nm)
Crom (Cr)
0,289
0,125
St (Fe)
Molipden (Mo)
0,287
0,315
0,124
0,136
Kali (K)
0,533
0,231
Natri (Na)
Tantal (Ta)
Vonfram (W)
0,429
0,330
0,186
0,143
0,316
0,137
Vanadi (V)
0,304
0,132
Nhm (Al)
0,405
0,361
0,143
0,128
0,408
0,495
0,144
0,175
0,352
0,125
0,393
0,409
0,139
0,144
ng (Cu)
Vng (Au)
Ch (Pb)
Niken (Ni)
Platin (Pt)
Bc (Ag)
http://www.ebook.edu.vn
Hng s mng
Bn knh
nguyn t
R (nm)
T s
c/a
% lch
khi gi tr
Cadimi (Cd)
0,2973
0,5618
0,149
1,890
+15,7
Km (Zn)
Magie (Mg)
Coban (Co)
Ziriconi (Zr)
Titan (Ti)
Benili
0,2665
0,4947
0,133
1,856
+13,6
0,3209
0,2507
0,3231
0,5204
0,4069
0,5148
0,160
0,125
0,160
1,623
1,623
1,593
-0,61
-0,61
-2,45
0,2950
0,2286
0,4683
0,3584
0,147
0,113
1,587
1,568
-2,82
-3,98
http://www.ebook.edu.vn
http://www.ebook.edu.vn
http://www.ebook.edu.vn
Ta im ct
Ly nghch o
1/3
3
2/3
3/2
1
1
Tiu ch
Ta im ct
Ly nghch o
Trit tiu phn s
1
1
0
0
0
0
Ch s Miller s l (6 3 2)
Tnh ton
h2
k2
a2
l2
http://www.ebook.edu.vn
(3.4)
-a1
+a3
-a2
+a2
o
120 C
+a1
-c
-a3
10
http://www.ebook.edu.vn
Hnh 3.10: Cc loi l hng trong mng LPTM (a) v LPTK (b)
1.2.9.Tnh th hnh
http://www.ebook.edu.vn
11
t 1394oC
tn ti t
t 912oC
1394oC c cu trc
s mng ln hn st .
Bng 3.5. Dng tinh th th hnh ca mt s kim lo1.
Kim loi
Cu trc tinh th
o
T phng
To khc
Ca
Co
LPTM
SPXC
Fe
LPTK
(912oC
Li
Na
Ti
LPTK
LPTK
SPXC
SPXC
Zr
SPXC
1394oC)
N * exp(
Q
)
RT
(3.5)
Trong : N S nt mng.
Q Nng lng to thnh l trng.
12
http://www.ebook.edu.vn
k Hng s Boltzmann.
T nhit tuyt i (K).
Theo phng trnh trn th s lng tng rt nhanh theo nhit .
Vacancy trong kim loi cng c th c to thnh khi c s bin dng n
hi, ngui nhanh hoc bn ph bng cc ht nng lng cao nh ntron.
Vacancy khng cn bng c xu hng to thnh cc m vacancy. i khi
nguyn t trong tinh th chim mt v tr ngoi nt gia cc nguyn t xung
quanh to ra khuyt tt ngoi nt hay nguyn t xen k.
Tronh thc t khng c vt liu hoc kim loi no sch tuyt i 100%
m ch t 99,9999%. V vy mt lng rt nh nguyn t pha tp thay th
trong silic nguyn cht c th nh hng rt ln n tnh dn in ca silic.
Khuyt tt ng lch trong tinh th c to thnh bi bin dng
thng xuyn hoc bin dng n hi hoc trong qu trnh ho rn ca tinh
th.
Khuyt tt mt l s sai lch mt trong vt liu a tinh th gm nhiu ht
vi nh hng tinh th khc nhau.
1.2.11. n tinh th
n tinh th l vt tinh h c mng ng nht v nh hng khng i
trong ton b th tch.
Trong t nhin hu nh n tinh th kim loi khng tn ti, phn ln n
c to ra bng cng ngh tng hp. Cc loi n tinh th c ng dng
nhiu trong cng nghip bn dn v vt liu in t.
1.2.12. a tinh th
Trong thc t hu nh ch gp vt liu a tinh th gm rt nhiu tinh th
nh (c 1
hng
khc nhau mang tnh ngu nhin v lin kt vi nhau bng bin gii ht.
13
(3.6)
Trong :
N - l s ht trn mt . vung b mt phng i cao.
n - l s nguyn c gi l cp ht ASTM.
C 16 cp ht khc nhau theo th t ht nh dn.
Nh vy mt cp ht tng ng vi s lng ht trn mt n v
din tch. Ngi ta thng xc nh cp ht bng cch so snh cng
mt phng i (thng l 100) gia vt liu nghin cu vi thang nh
cp ht chun ASTM vi kch thc ht khc nhau.
Siu ht c cu trc tinh th kh hon chnh v c kch thc rt nh
(nm).
C cu trc tinh th kh hon chnh nh hng lnh nhau mt gc rt
nh (1-2 o0)v ngn cch nhau bng bin gii siu ht.Bin gi7i nu thc
cht l nhng lnh bin c chiu dy nh hn so vi bin gi7i ht a tinh th.
Trong khi a tinh th c cu trc hng chc m, thm ch hng trm m.
Bng 3.6: Cp ht theo ASTM.
14
Cp ht
S ht trong
in2, x 100
S ht trong
1 mm 2 x 1
1,0
15,5
0,0645
2
3
4
2,0
4,0
8,0
31,0
62,0
124,0
0,0323
0,0161
0,00807
5
6
7
16,0
32,0
64,0
248
496
992
0,00403
0,00202
0,001008
8
9
128
256
1980
3970
0,000504
0,000252
10
512
7940
0,000126
http://www.ebook.edu.vn
lamda
(3.7)
Trong :
h - hng s Plank, h = 4,136. 10-15 e5.s hay 6,626.10-34 J.s.
c tc nh sng c = 2,998. 10-8 m/s.
Theo tnh ton bc sng tia X khong 0,2 nm (2Ao).
m t hin tng nhiu x ngi ta a ra ba thut ng sau:
-
http://www.ebook.edu.vn
15
16
http://www.ebook.edu.vn
alpha
beta
Cc vch Kbeta
c nng lng ln hn so vi L v khng b hp th
alpha
mnh bi vt liu nghin cu.
2.3. Mt s tnh cht ca tia Rnghen
Tia X c nhng tnh cht c bn sau:
-
Kh nng gy hin tng pht quang (ph hunh quanh tia X).
http://www.ebook.edu.vn
17
I o10
(3.9)
Trong :
I, Io cng ca tia X ti v tia X truyn qua.
- h s hp thu khi,
=Z .
L - dy lp vy cht.
Z - th t nguyn t.
- bc sng nh sng ti.
2.4. nh lut Vulf-Bragg
nh lut Vulf-Bragg c a ra nm 1913 th hin mi quan h gia
bc sng tia X v khong cch gia cc mt phng nguyn t.
Theo l thuyt v cu to tinh th, nhng nguyn t hay ion phn b mt cch
trt t u n trong khng gian theo mt quy lut xc nh. Khong cch
gia cc nguyn t (ion) khong vi Ao v gn tng ng vi bc
sng tia 10.
Khi chm tia X p vo tinh th th xut hin cc tia nhiu x vi cng
v cc hng khc nhau.
nh lut Bragg gi thit rng mi mt phng nguyn t phn x sng ti
c lp nh phn x gng,
Gi s c hai mt phng song song AA v BB (hnh 10). C cng ch s
Miller h, k, l, v cch nhau bi khong cch gia cc mt phng nguyn t
dhkl.
Gi thit rng tia ti l tia n sc song song v cng pha vi bc sng
chiu vo hai mt phng ny vi mt gc . Hai tia 1 v 2 b tn x bi
nguyn t Q v P cho hai tia phn x 1 v 2 cng vi mt gc so vi cc
mt phng A, B.
18
http://www.ebook.edu.vn
(3.11)
(3.12)
http://www.ebook.edu.vn
19
1
d hkl
(3.13)
Trong dhkl l khong cch gia cc mt phng (hkl) trong mng tinh
20
http://www.ebook.edu.vn
Hnh 3.15: Quan h gia trc mng thun a, b, c v mng o a*, b*, c*.
Mi cu trc tinh th c hai mng lin hp vi n, mng tinh th v mng
o v nh nhiu x ca tinh th l mt bc tranh mng o ca tinh th.
2.6. Cng nhiu x
C th tnh ton c cng nhiu x bng cch cng sng hnh sin
vi pha v bin khc nhau. Hng ca tia nhiu x khng b nh hng
bi loi nguyn t tng v tr ring bit v hai mng n v c cng kch
thc nhng vi s sp xp nguyn t khc nhau s nhiu x tia X trn cng
mt hng. Tuy nhin cng ca cc tia nhiu x ny khc nhau.
xc nh cng nhiu x thng tin hnh theo 3 bc sau:
-
(3.14)
21
bd1
bd 2
(3.15)
Aei
Trong :
fe 2
i ( hu k
l )
(3.16)
bn.
http://www.ebook.edu.vn
1 cos2 2
p
sin2 cos
(3.17)
23
http://www.ebook.edu.vn
Hnh 3.20: Nhiu x tia X ca SiO2 tinh th (a) v SiO2 v nh hnh (b).
http://www.ebook.edu.vn
25
26
http://www.ebook.edu.vn
Loi phn x
28
http://www.ebook.edu.vn
Trong :
P
i
i m
i
(3.18)
29
nhy ca thit b
nhy ca mu o
nhy ca php o
Tt c cc yu t ny phn ln u cha trong tha s Khkl cu trc
mng.
Cng nhiu x lin quan n thnh phn pha, cu trc tinh th ca
pha v c biu din qua biu thc sau:
I
Ke K( hkl ) X
(3.19)
( / )s
Trong :
Ke - h s ph thuc vo iu kin th nghim.
K ( hkl ) - tha s cu trc cho pha
X
( / ) s - h s hp ph khi, h s ny l mt hm ca nhiu cc
yu t.
C th lit k nhng thng s nh hng nh sau:
30
http://www.ebook.edu.vn
( / )
( / )s
o
( hkl )
(3.20)
Trong :
I o - cng ca pc trong pha tinh khit.
I - cng ca pc trong mu phn tch.
( / ) - h s hp ph khi trong hn hp.
I ( hkl )
I o ( hkl )
(3.21)
http://www.ebook.edu.vn
31
(I ( hkl ) / I o ( hkl ) )( / )
( / ) (I ( hkl ) / I o ( hkl ) ) ( / )
( / )
(3.22)
Trong :
pha
X
X
(3.23)
- l pha cn xc nh.
- l pha chun.
k - h s hiu chnh xc nh t th I ( hkl ) / I ( hkl )
X /X .
32
http://www.ebook.edu.vn
X (
I ( hkl )
I ( hkl )
s thu c mt ng thng vi h s gc l K
) theo X
RIR
I ( hkl )
I rel( hkl )
I
rel
( hkl )
X
X
(3.24)
I ( hkl )
RIR I
rel
(3.25)
phakhac
( hk l )
j 1
I ( hkl ) j / RIR
rel
( hkl )s
Cng thc ny cho php tnh ton khi lng pha m khng cn c
cht chun ni. Tuy vy trong thc t ph XRD ca hn hp cht thng c
cc pic l khng c xc nh cho nn nu dng cng thc ny dn n sai
s ng k.
Phn tch nh lng nguyn t bng ph XRD da vo t l cng
ca cc vch c trng trong mu vi nng ca nguyn t nghin cu
http://www.ebook.edu.vn
33
Cnc
(3.26)
Cch
Trong :
I nc , I ch - cng vch nghin cu v vch chun.
Cnc , Cch - nng nguyn t nghin cu v nguyn t chun.
h2
k2
a2
l2
(3.27)
1
d2
T ta c: sin 2 Q
34
k2
a2
l2
k2
l2
4 si n 2 Q
2
(3.28)
4a 2
http://www.ebook.edu.vn
(3.29)
Tha s
4a 2
Khi gc
h12
h2 2
k12 l12
k2 2 l2 2
(3.30)
Tng ng vi tng h
l 2 = 1, 2, hoc 3.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
l2
hkl
100
110
111
200
210
211
220
300, 221
310
311
222
320
321
400
410, 322
411, 330
331
420
421
332
http://www.ebook.edu.vn
Mng
LPG
LPG, LPTK
LPG, LPTM
LPG, LPTK, LPTM
LPG
LPG, LPTK
LPG
LPG, LPTK, LPTM
LPG
LPG, LPTK
LPG, LPTM
LPG, LPTK, LPTM
LPG
LPG, LPTK
LPG
LPG, LPTK, LPTM
LPG
LPG, LPTK
LPG, LPTM
LPG, LPTK, LPTM
LPG
LPG, LPTK
35
23
24
LPG
LPG, LPTK, LPTM
422
l 2 trong nh nhiu x.
C phn x
n gin
Tt c cc mt
Tm khi
Tm mt
Khng c phn x
Khng
l - chn
2
l 2 - l
h, k, l hn hp
h2
l2
2 sin
36
http://www.ebook.edu.vn
Ta c th t
4a 2
Gi tr A tng ng vi h2 + k2 +l2 = 1
V d: Xc nh ch s nh nhiu x ca vt liu c cu trc lp phng
nh sau (nh ghi nhn vi bc x CuK ) thu c 9 pc vi cc gc 2 nh
sau:
Bng 3.9.Cc thng s mng ca Al-Cu- (K 1) = 0,254056nm
S
pic
1
2
38,52
44,76
0,1088
0,1450
65,14
4
5
Sin 2
Sin 2
x3
Sin 2 min
h2+k2+l2
hkl
a (nm)
1,000
1,333
3,000
3,999
3
4
111
200
0,4044
0,4045
0,2898
2,664
7,992
220
0,4047
78,26
82,47
0,3983
0,4345
3,661
3,994
10,983
11,982
11
12
311
222
0,4048
0,4048
6
7
99,11
112,03
0,5792
0,6876
5,324
6,320
15,912
18,960
16
19
400
331
0,4049
0,4049
116,60
0,7238
6,653
19,958
20
420
0,4049
137,47
0,8684
7,982
23,945
24
422
0,4049
Sin2
Sin 2
min
Trong :
K
D cos
(3.31)
- chiu rng na pc
http://www.ebook.edu.vn
37
Vt liu khong st
Vt liu zeolit
Vt liu kim loi v oxit kim loi
Sau dy l mt s th d v cc ph c trng ca chng.
6.1. Nhm vt liu khong st
38
http://www.ebook.edu.vn
Hnh 3.27: Ph XRD ca vt liu khong cao lanh t nhin, ngun pht CuK
http://www.ebook.edu.vn
39
40
http://www.ebook.edu.vn
http://www.ebook.edu.vn
41
http://www.ebook.edu.vn
Thng s mng c s:
a =13,711Ao
b=12,731 Ao
c= 18,570 Ao
Gc: alpha = 90, beta =90,01, gama =90 o
http://www.ebook.edu.vn
43
44
http://www.ebook.edu.vn
c= 20.178 Ao
Gc alpha =90o, beta =90,o gama =90 o
0.1K4.3 (H2O)5[Si11Al4.7O32]
Thng s mng c s:
a = 7.41 Ao
b= 7.41 Ao
c= 17.307Ao
Gc alpha =90o, beta =90,o gama =90 o
6.3. Nhm vt liu kim loi v oxit kim loi.
http://www.ebook.edu.vn
45
Kh N2, H2.
46
http://www.ebook.edu.vn
Trc tin phi kim tra an ton v tnh trng hot ng ca my,
kim tra in v kh.
Kim tra ng pht tia X, dng ngun pht t kim loi no bit r
bc sng ti ( ). Thng thng dng ngun l CuK vi = 1,54
my n nh.
t 0
iu kin nh nhau.
Kt thc php o v thu nhn cc ph .
X l cc ph .
7.2.3. Tnh ton thnh phn pha
-
Thnh phn pha mi vt liu c tnh ton theo cng thc trong ti
Tn mu
A (nm)
h2 + k2 + l2
hkl
http://www.ebook.edu.vn
47
8.1. Cu hi l thuyt
Cu 1. Mng khng gian v c bn. M s cu trc tinh th in hnh.
Cu 2. Ch s Miller ca mt tinh th v cch xc nh.
Cu 3. Bn cht ca phng php nhiu x tia 10. S to thnh tia X v tnh
cht ca n.
Cu 4. C s ca phng php nh tnh v nh lng thnh phn pha tinh
th
8.2. Bi tp
1.
2.
4.
Tnh gc 2
c. NaCl d=2.820
Tnh th vn hnh ti thiuu kch thch cc vch sau y:
a. Vch K ca Ca (3.064 A)
b. Vch ca L As (9.370 A)
c. Vch L ca U (0.592 A)
d. Vch K ca Na (0.496 A)
6.
7.
48
http://www.ebook.edu.vn
S pic
36.31
2
3
38.98
43.21
54.32
5
6
7
70.08
70.64
77.04
8
9
82.09
83.72
Sin
Sin 2
Sin 2 m in
Sin 2
x3
Sin 2 m in
http://www.ebook.edu.vn
h2+k2+l2
hkl
a (nm)
49
P N CU HI V BI TP
Bi 1: Ph hng ngoi (IR)
Cu 1
1 cm vi sng
0,8 m -kh kin
10 m -hng ngoi
100 nm- t ngoi
10nm ta 10. (Rnghen)
Cu 2
893 cm -1 hng ngoi
3.104 cm-1 kh kin
5,0 cm -1 vi sng
8,7.10 -4 cm-1 t ngo1.
Cu 3
E=h
= hc/
Cu 5.2
Cu 5.3
Cu 5.4
Cu 5.5
Cu 5.6
Cu 5.7
50
http://www.ebook.edu.vn
Cu 5.8
2=
tn mt cch t na.
Cu 8
f= 347 mm
Bi 3: Ph nhiu x tia X (XRD)
Cu 1
d=0.8109Ao
Cu 2
o
sin
d(nm)
24,3
0,4115
1,87
23,4
21,0
17,5
0,3971
0,3583
0,3007
1,94
2,15
2,56
Cu 3
a
d 2
2 2
2, 828 A o
Cu 4
a.
51
b.
i vi Ag: 2 = 21,10
Tnh tng t cho tinh th phn tch l LiF
Ta c kt qu sau
2 : Fe = 31,80
Se = 28,50
Ag = 14,20
c.
Fe = 36,40
Se = 20,30
Ag = 10,10
Cu 5
V
12400
x
min 103
12400
3,064
4046, 99V
4,04699KV
12400
9, 370
1323 , 4 V
12400
0, 592
20945 , 9 V 20 , 9459 KV
12400
0, 496
25000 V
12400
0, 7
12400
0, 7
25KV
Cu 6
52
http://www.ebook.edu.vn
in tch in t
Ch s Miller
h, k, l
Gc
Cng
:
:
Hng s Plank
H s hp ph
Khong cch
Khi lng
Mt
Mt phng mng
:
:
h, k, l
Nhit
Nguyn t s
Nng nguyn t
:
:
Z
Xi
c bn
S Avogadro
:
:
a, b, c
NA
Tn s
Th
Tha s cu trc
Vch c trng
Vn tc
Vn tc nh sng
:
:
:
K, L, M
v
C
Cng dng in
A
http://www.ebook.edu.vn
53
Nng lng
Jun
Lc
in p
:
:
N (Niuton)
V (vn)
Cng in trng :
V/m
in tr
cm ng t
T (tesla).
Nng lng bc x
E (eV)
Mt quang
H s hp th
54
http://www.ebook.edu.vn
2.
3.
4.
5.
6.
B.C .Smith - Fundamental of Fourier Transform IR Spectroscopy CRC press. FL., 1996
G. Socrates - Infared Characteristic Group frequences Tables and Charts
7.
8.
9.
http://Zeolites.ethz.ch.
of IR of Organic
10. James R. Connolly - Introduction to X-ray Powder diffraction - EPS 400 002 , 2005
http://www.ebook.edu.vn
55