Ikku Obciazenia

Dariusz Sobala, dr in.
Zakad Drg i Mostw Politechniki Rzeszowskiej
ODDZIAYWANIA NA OBIEKTY MOSTOWE WG EUROKODW
Cz 1. Wprowadzenie
Materia dydaktyczny. Wszelkie prawa zastrzeone.
Eurokody to oglnoeuropejski system zasad i zgodnych z tymi zasadami regu projektowania
konstrukcji budowlanych.
W okresie wdraania nowego systemu norm bardzo czstym bdem jest wybircze stosowanie
poszczeglnych zasad i regu projektowania, a nawet caych dokumentw w poczeniu z zasadami z innych
systemw norm projektowania konstrukcji. Doskonaym przykadem mog by oddziaywania termiczne na
mosty, ktrych wartoci poszczeglnych skadowych podane w normie PN-EN 1991-1-5 sprawiaj wraenie
bardzo wysokich. Warto jednak zauway, e system Eurokodw pozwala na ich stosowanie w wikszoci
przypadkw ze wspczynnikiem redukcyjnym na poziomie 0,6. Stosowanie tych samych wartoci wg zasad
poprzedniego sytemu norm prowadzi do znacznego zawyania efektw ich oddziaywa. Stosowane zgodnie
z zasadami Eurokodw umoliwiaj racjonalne projektowanie, szczeglnie zoonych pod wzgldem
projektowym obiektw, np. mostw zintegrowanych. Stosowanie Eurokodw ma sens jeli wykorzystujemy
cay system. W innym przypadku Eurokody mog by wykorzystywane wycznie jako dokumenty
referencyjne, a konstrukcja nie moe by uznana za zaprojektowan i wykonan zgodnie z Eurokodami.
W katalogu Polskich Norm w zasadzie zostan wycznie Eurokody. Inne normy s/bd z tego
katalogu sukcesywnie usuwane. Istnieje formalna moliwo wdraania norm krajowych zgodnych z
systemem Eurokodw, jednak trzeba zdawa sobie spraw z faktu, e nie ma obecnie w Polsce instytucji,
ktra robiaby to z urzdu. eby norm wprowadzi do katalogu Polskich Norm trzeba znale chtnego do
jej opracowania, a nastpnie opacenia jej wprowadzenia do katalogu Polskich Norm przez PKN (weryfikacj
we waciwym Komitecie Technicznym PKN i publikacj).
Stosowanie Eurokodw nie jest obowizkowe, o ile nie wynika to z odrbnych przepisw (np.
rozporzdze) lub z umowy. Jeli zdecydujemy si na stosowanie Eurokodw w projektowaniu, to naley
stosowa zasady oznaczone (P) okrelajce zasady oglne, definicje, wymagania i modele obliczeniowe dla
ktrych nie ma alternatywy. Odstpstwa dozwolone s od podanych w Eurokodach regu, ktre
oznaczonych s cyframi w nawiasach okrgych, np. (2) i s zgodne z podanymi zasadami. Odstpstwo od
reguy jest dopuszczalne pod warunkiem udokumentowania zgodnoci stosowanej reguy zastpczej z
zasadami.
Eurokody zalecaj wykorzystywanie metody rozdzielonych wspczynnikw bezpieczestwa, cho
dopuszczaj rwnie moliwo stosowania metod probabilistycznych. Sprawdzenia wymagaj dwa stany
graniczne: nonoci i uytkowalnoci.
Rozrniamy pi podstawowych grup dokumentw w podstawowym w systemie Eurokodw:
GRUPA 1: Norma PN-EN 1990 wraz z zacznikami podajc wsplne zasady i reguy
projektowania konstrukcji (m.in. stany graniczne1, wartoci wspczynnikw bezpieczestwa,
reguy i metody ustalania kombinacji oddziaywa dla mostw, itp.).
W Eurokodach generalnie nie rozrnia si pojciowo poszczeglnych rodzajw obiektw mostowych,

tj. wiaduktw, mostw i estakad, nazywajc je wszystkie po prostu mostami. Eurokody ustalaj zasady
1
Zasady sprawdzania zmczenia zostay opisane w normach materiaowych sytemu Eurokodw.
projektowania mostw drogowych, kadek dla pieszych oraz mostw kolejowych. Nie ustalaj zasad i regu
projektowania np. dla mostw drogowo-kolejowych, kanaowych lub lotniskowych, a take mostw
drogowo-tramwajowych, czy drogowo-kolejowych. Oglne zasady i reguy podane w Eurokodach mog by
jednak (po odpowiedniej adaptacji) stosowane w projektowaniu tego rodzaju nietypowych obiektw
mostowych.
GRUPA 2: Normy z grupy PN-EN 1991 opisujce modele i podajce wartoci oddziaywa na
konstrukcje oraz zasady i reguy ich wykorzystania.
Pojcie oddziaywania szeroko opisuje wpywy jakim podlega konstrukcja obiektu mostowego. W
zakresie oddziaywa wyrnia si odziaywania bezporednie nazywane zwykle obcieniami (np. tum
pieszych lub ciar wasny konstrukcji) i porednie okrelane zwykle pojciem oddziaywanie (np.
oddziaywanie termiczne otoczenia na konstrukcj obiektu, ktre powoduje powstanie odksztace, a te z
kolei powoduj ewentualnie powstanie si wewntrznych w konstrukcji obiektu).
GRUPA 3: Normy PN-EN 1992,36,9 podajce zasady i reguy projektowania konstrukcji z

uwzgldnieniem rodzaju materiau konstrukcyjnego (tj. betonowych, stalowych, zespolonych,
drewnianych, masywnych lub/i aluminiowych).
GRUPA 4: Normy PN-EN 1997 podajce zasady i reguy projektowania geotechnicznego
konstrukcji lub ich czci (fundamentw) oraz
GRUPA 5: Normy PN-EN 1998 podajce zasady i reguy projektowania konstrukcji naraonych na
oddziaywania sejsmiczne.
Podstawowym normom systemu Eurokodw towarzyszy mnstwo norm materiaowych i

wykonawczych, ktre z punktu widzenia zasad i celw systemu s rwnie wane, ze wzgldu na konieczno
zapewnienia jakoci wymaganej ww. normach podstawowych.
Poziom wdroenia poszczeglnych Eurokodw w Europie jest bardzo zrnicowany w zalenoci od
kraju oraz .. normy. Najwyszy poziom akceptacji dotyczy Eurokodu 3, a najniszy prawdopodobnie
Eurokodu 7.
W zakresie oddziaywa na obiekty mostowe istotne s normy z grup PN-EN 1990, PN-EN 1991 i PNEN 1997, a w lokalizacjach naraonych na oddziaywania sejsmiczne take PN-EN 1998.
Zasady oddziaywa geotechnicznych zostan omwione odrbnie. Zagadnienia zwizane z
oddziaywaniami sejsmicznymi zostan pominite, ze wzgldu na ich marginalne znaczenie w projektowaniu
mostw w Polsce. Zasady uwzgldniania zmczenia, jako materiaowo zalene, okrelone zostay w normach
Grupy 3 i nie bd omawiane w ramach oddziaywa na konstrukcje.
W materiale powiconym oddziaywaniom omwione zostan wybrane zagadnienia objte
normami PN-EN 1990 i PN-EN 1991.
Z omwienia wyczone zostan:
norma dotyczca oddziaywa na konstrukcj w warunkach poaru (PN-EN 1991-1-2), jednak

jej wykorzystanie w projektowaniu mostw moe w niektrych sytuacjach by uzasadnione;
norma dotyczca obcienia niegiem (PN-EN 1991-1-3) - obcienie niegiem jest istotne w
projektowaniu obiektw mostowych specyficznie zlokalizowanych geograficznie (raczej nie
dotycz obszaru Polski), obiektw mostowych zadaszonych (popularne w Stanach
Zjednoczonych, rzadko budowane w Polsce) lub/i obiektw w fazie budowy;
niezwykle istotna norma dotyczc oddziaywa w trakcie budowy (PN-EN 1991-1-6) oddziaywania generalnie pominito ze wzgldu na obszerno zagadnienia i silne
uzalenienie od rozwizania konstrukcyjno-technologicznego2.
W ograniczonym zakresie omwiona zostanie norma dotyczca oddziaywa wyjtkowych (PN-EN

1991-1-7). Szczeglna uwaga zostanie natomiast powicona normom o fundamentalnym znaczeniu dla
projektowania mostw:
PN-EN 1990 Podstawy projektowania konstrukcji. Zacznik A2 (normatywny). Zastosowanie

do mostw oraz
PN-EN 1991-2 Eurokod 1. Oddziaywania na konstrukcje. Cz 2. Obcienia ruchome mostw.
Pozostae normy z szerokiej grupy opisujcej oddziaywania na obiekty mostowe zostan omwione
w zakresie limitowanym czasem przeznaczonym na zajcia.
Tre podstawowa poszczeglnych Eurokodw uzupeniana jest z reguy licznymi zacznikami. W
systemie Eurokodw rozrniono dwa rodzaje zacznikw: informacyjne (ktre s dokumentami
referencyjnymi i zawieraj informacje z ktrych moemy, ale nie musimy skorzysta) oraz normatywne, ktre
stanowi integraln cao z zasadnicz czci normy. Postanowienia Eurokodw czsto zezwalaj na
przeksztacenie zacznika informacyjnego na normatywny na obszarze danego kraju.
Generalna zasada podziau treci w poszczeglnych normach podstawowych sytemu Eurokodw jest
nastpujca:
w pierwszej czci normy (np. np. PN-EN 1991-1) podawane s zasady i reguy oglne dotyczce
projektowania wszystkich konstrukcji (dotycz rwnie mostw) oraz zasady i reguy dla
budynkw (nie dotycz mostw),
w drugiej czci normy (PN-EN 1991-2) podawane s dodatkowe zasady i reguy dotyczce
wycznie projektowania mostw.
Poniej wymienione zostay dokumenty, ktre pozwalaj na wykonanie prawidowego zestawienia

oddziaywa i ustalenia waciwych kombinacji oddziaywa na obiekt mostowy. Pogrubion czcionk
oznaczono te normy, ktre bd przedmiotem naszego szerszego zainteresowania.
Ze wzgldu na pocztkowy okres wdraania Eurokodw, jego dynamik objawiajc si w cigych
zmianach i uzupenieniach wprowadzonych do wczeniej opublikowanych dokumentw normatywnych,
naley jak ognia wystrzega wszelkich ekspertw, ktrzy twierdz, e opanowali cay system. Jest to w
praktyce niemoliwe. Najlepszym sposobem na opanowanie zasad i regu zawartych w Eurokodach jest .
ichpraktyczne, uwane stosowanie. Bardzo pomocne jest posiadanie dostpu do katalogu aktualnych
Eurokodw. W praktyce jest to moliwe jedynie na platformie www.pkn.pl.
Warto zauway, bardzo niepokojc z praktycznego punktu widzenia, tendencj dotyczc formy
publikowania poprawek do dokumentw normatywnych. Prawdopodobnie dla ograniczenia kosztw
poprawki publikowane s w postaci dodatkowych, oglnodostpnych i darmowych dokumentw. Pozwala to
uytkownikowi normy ograniczy koszty zwizane z zakupem nowej, jednolitej wersji dokumentu, jednak z
drugiej strony bardzo utrudnia zapewnienie aktualnoci uywanym w praktyce zawodowej dokumentom. To
co wczoraj byo jeszcze aktualne, dzisiaj moe ju takie nie by i do koca nigdy nie wiadomo, czy
posugujemy si aktualn lub waciwie zaktualizowan wersj dokumentu.
Dodatkowym problemem jest jako tumacze poszczeglnych dokumentw. Jzyk polski nie jest
jednym z oficjalnych jzykw Eurokodw. S nimi angielski, francuski i niemiecki. Na potrzeby polskich
2
Pewne przykady wykorzystywane do zilustrowania zasad okrelania obcie bd jednak bazoway na

przykadach z etapu budowy obiektw.
inynierw normy oryginalne wymagaj tumaczenia. W pierwszej fazie wdraania Eurokodw PKN (Polski
Komitet Normalizacyjny) wymaga tzw. dosownego tumaczenia. Kto zna cho jeden z ww. jzykw
oficjalnych musi zdawa sobie spraw z tego, e tumaczenie dosowne jest zadaniem karkoomnym i niestety
doprowadzio w wielu przypadkach do powstania wielu bubli pojciowych i caych fragmentw tekstu
zupenie niezrozumiaych dla polskiego inyniera. W przypadku dokumentw takich jak normy jest to sytuacja
bardzo niekomfortowa. Szczeglnie dotkliwie mona to odczu w sytuacjach spornych, gdy jedyn
obowizujc wersj normy jest dokument oryginalny (opublikowany w jednym z trzech ww. jzykw
oficjalnych).
Tabela 1. Oddziaywania na mosty wg Eurokodw
Eurokod
Cz
Tytu i/lub cel

Bezpieczestwo konstrukcji, uytkowalno i trwao.
Tekst
PN-EN 1990 Eurokod
Zasady projektowania wg metody czciowych
zasadniczy
Podstawy projektowania
wspczynnikw bezpieczestwa
konstrukcji
Aneks 2
Zasady dla mostw (kombinacje oddziaywa)
Ciar objtociowy, ciar wasny, obcienia
Cz 1-1
uytkowe w budynkach
Cz 1-2 Oddziaywania na konstrukcje w warunkach poaru
Cz 1-3 Obcienie niegiem
Cz 1-4 Oddziaywania wiatru
PN-EN 1991 Eurokod 1
Oddziaywania na konstrukcje Cz 1-5 Oddziaywania termiczne
Cz 1-6 Oddziaywania w czasie wykonywania konstrukcji
Cz 1-7 Oddziaywania wyjtkowe
Obcienia ruchome mostw (mosty drogowe, kadki
Cz 2
dla pieszych, mosty kolejowe)
Zasady oglne projektowania geotechnicznego
Cz 1
posadowie obiektw oraz wsppracy gruntProjektowanie geotechniczne
konstrukcja
Zasady oglne, oddziaywania sejsmiczne i reguy dla
Cz 1
budynkw
Projektowanie konstrukcji na
trzsienia ziemi
Cz 2
Mosty
Eurokody jako system normalizacyjny znaczco rni si od systemu stosowanego dotychczas. Jest
to system bardzo rozbudowany, a jednoczenie pozwalajcy projektantowi na zdecydowanie wiksz
swobod projektowania. O ile w przypadku konstrukcji mao skomplikowanych system ten moe by mniej
korzystny i efektywny, o tyle w przypadku konstrukcji zoonych jego zalety powinny by w praktyce
docenione. Upraszczajc:
poprzedni system podawa proste metody osignicia atwych celw jakim byo zaprojektowanie z
reguy typowych konstrukcji;
Eurokody podaj zasady i reguy, pozostawiajc projektantowi swobod doboru metod do zadania
projektowego.
Nie naley rwnie zapomina, e Eurokody s owocem kompromisu (chciaoby si napisa zgniego
kompromisu) midzy krajami o rnej tradycji projektowej, ktrej emanacj byy stosowane poprzednio
systemy normalizacyjne. Przyzwyczajenie jest drug natura czowieka, wic trudno byo doj do
porozumienia i przyjcia w gosowaniu jednolitych i w peni konsekwentnych dokumentw. Std wielo
zacznikw i ustale, ktre musiay zosta zaakceptowane przez wszystkich czonkw CEN. Najbardziej
widoczne jest to w Eurokodzie geotechnicznym, ktry niesie za sob najwiksze zmiany dla polskiego
inyniera.
Lektura uzupeniajca
Poniej zestawiono dokumenty bdce rdem informacji zawartych w materiaach szkoleniowych
w zakresie oddziaywa na konstrukcje, ktre mog stanowi znakomit lektur uzupeniajc:
[1].
[2].
[3].
[4].
[5].
[6].
[7].
[8].
[9].
[10].
[11].
[12].
[13].
[14].
[15].
PN-EN 1990: Eurokod. Podstawy projektowania konstrukcji

PN-EN 1990: Eurokod. Podstawy projektowania konstrukcji . Zacznik A2 (normatywny).
Zastosowanie do mostw
PN-EN 1991-1-1: Eurokod 1: Oddziaywania na konstrukcje. Cz 1-1: Oddziaywania oglne.
Ciar objtociowy, ciar wasny, obcienia uytkowe w budynkach
Oddziaywania na konstrukcje w warunkach poaru
Obcienie niegiem
Oddziaywania wiatru
Oddziaywania termiczne
Oddziaywania w czasie wykonywania konstrukcji
Oddziaywania wyjtkowe
PN-EN 1991-2: Eurokod 1: Oddziaywania na konstrukcje. Cz 2: Obcienia ruchome mostw
PN-EN 1991-3: Eurokod 1: Oddziaywania na konstrukcje. Cz 3: Oddziaywania wywoane
dwignicami i maszynami
EN 1317: Systemy ograniczajce drog.
Calgaro J-A., Tschumi M.,Gulvanessian H. (2010): Designers guide to Eurocode 1: Actions on
Bridges. EN1991-2, EN1991-1-, -1-3 to -1-7 and EN1990 Annexe A2. Thomas Telford, London
Calgaro J-A., Holicky M.,Gulvanessian H. (2002): Designers guide to EN 1990: Eurocode. Basis of
structural design. Thomas Telford, London
Pawlikowski J. (2010): Oddziaywania stae I zmienne na konstrukcje budynkw. Wydawnictwo
ITB, Warszawa.


Cz 2. Wykorzytanie PN-EN 1990. Eurokod. Podstawy projektowania
konstrukcji wraz z zaznikiem A2 1 w projektowaniu obiektow
motowyh
Spis treci
1.
Informacje oglne ............................................................................................................... 1
2.
Oddziaywania ..................................................................................................................... 7
3.
Warto charakterystyczna oddziaywania ......................................................................... 9
4.
Obcienia stae G ............................................................................................................. 10
5.
Obcienia zmienne Q ....................................................................................................... 11
6.
Oddziaywania wyjtkowe A.............................................................................................. 11
7.
Inne wartoci reprezentatywne oddziaywa zmiennych ................................................. 12
8.
Kombinacje oddziaywa ................................................................................................... 13
9.
Reguy kombinacji dla poszczeglnych rodzajw konstrukcji ........................................... 16
1. Informacje oglne
Norma PN-EN 1990. Eurokod. Podstawy projektowania konstrukcji jest dla systemu
Eurokodw norma podstawow, bez ktrej jego pene wykorzystanie nie jest moliwe. Norma podaje
oglne, nie zwizane ze konkretnym materiaem konstrukcyjnym, zasady i wymagania w zakresie:
bezpieczestwa,
uytkowalnoci i
trwaoci konstrukcji.
PN-EN 1990 okrela ponadto podstawowe zasady:
projektowania,
weryfikacji oraz
stanowi przewodnik w zakresie niezawodnoci konstrukcji.
Postanowienia normy uzupeniaj zaczniki w ktrych podano:
zaczniki A1, A2 . zasady dla poszczeglnych rodzajw konstrukcji, tj. budynki,

mosty, a w przyszoci moe rwnie inne rodzaje konstrukcji, np. turbiny wiatrowe,
zacznik B, C i D dotyczce zagadnie szczegowych: metody rozdzielonych
wspczynnikw bezpieczestwa lub niezawodnoci w projektowaniu i
wykonawstwie oraz projektowania na podstawie bada.
Zacznik podajcy zasady i reguy kombinacji oddziaywa dla mostw.
Norma podaje definicje podstawowych poj, ktrych znajomo jest kluczem do

prawidowego wykorzystania systemu Eurokodw.
Poniej przytoczono kilka waniejszych definicji:
Sytuacje obliczeniowe to zbir warunkw fizycznych, reprezentujcych rzeczywiste warunki w
okrelonym przedziale czasowym, dla ktrego wykazuje si w obliczeniach, e odpowiednie stany
graniczne nie zostay przekroczone.
Przejciowa sytuacja obliczeniowa to sytuacja obliczeniowa o duym prawdopodobiestwie
wystpienia, ktrej miarodajny czas trwania jest znacznie krtszy ni przewidywany okres
uytkowania konstrukcji (np. okres remontw lub napraw).
Trwaa sytuacja obliczeniowa to sytuacja obliczeniowa, ktrej miarodajny czas trwania jest tego
samego co przewidywany okres uytkowania konstrukcji.
Wyjtkowa sytuacja obliczeniowa to sytuacja odnoszca si do wyjtkowych warunkw uytkowania
konstrukcji lub jej ekspozycji, np. poaru, wybuchu, uderzenia lub lokalnego zniszczenia (np. zerwanie
pojedynczej liny podwieszenia mostu)
Ukad obcienia okrela miejsce, wielko i kierunki oddziaywania nieumiejscowionego.
Przypadek obcienia to wzajemnie spjne ukady obcie, zbiory odksztace i imperfekcji,
uwzgldnione jednoczenie z umiejscowionymi oddziaywaniami zmiennymi i staymi przy
sprawdzaniu poszczeglnych stanw granicznych.
Stany graniczne to stany po przekroczeniu ktrych konstrukcja nie spenia stawianych jej kryteriw
projektowych:
Stany graniczne nonoci to stany zwizane katastrof lub innymi podobnymi postaciami zniszczenia
konstrukcji. Zwykle odpowiadaj maksymalnej nonoci konstrukcji lub jej czci.
Stany graniczne uytkowalnoci to stany, w ktrych pewne konsekwencje oddziaywa,
przekraczajce okrelone wymagania uytkowe, pozostaj po ustpieniu tych oddziaywa.
Odwracalne stany graniczne uytkowalnoci to stany graniczne uytkowalnoci, w ktrych nie
pozostaj adne konsekwencje oddziaywa przekraczajce okrelone wymagania uytkowe, po
ustpieniu tych oddziaywa.
Kryterium uytkowalnoci to kryterium obliczeniowe dla stanu granicznego uytkowalnoci.
Nono to zdolno elementu konstrukcji lub jej czci albo przekroju lub czci elementu
konstrukcji do przeniesienia oddziaywa bez uszkodzenia mechanicznego, np. nono na zginanie,
nono wyboczeniowa, nono na rozciganie.
Niezawodno to zdolno konstrukcji lub elementu konstrukcji do spenienia okrelonych wymaga
cznie z uwzgldnieniem okresu uytkowania na ktry zostaa zaprojektowana. Niezawodno jest
wyraana miarami probabilistycznymi.
Oddziaywanie (F) to:
(a) zbir si (obcie) przyoonych do konstrukcji (oddziaywanie bezporednie);
(b) zbir wymuszonych odksztace lub przemieszcze, spowodowanych np. zmianami
temperatury, zmiennoci wilgotnoci, rnicami osiada (oddziaywania porednie).
Efekt oddziaywania (E) to np. sia wewntrzna, odksztacenie, ugicie, obrt w elemencie
konstrukcji lub w caej konstrukcji.
Oddziaywania stae (G) to oddziaywania ktre uwaa si za dziaajce przez zadany okres
odniesienia, a zmienno jego wielkoci w czasie jest pomijalna lub ktrego zmienno nastpuj
zawsze w tym samym kierunku (monotonicznie) do czasu osignicia pewnej wielkoci granicznej.
2
Oddziaywania zmienne (Q) to oddziaywania ktrego zmienno w czasie nie jest pomijalna, ani
monotoniczna.
Oddziaywanie wyjtkowe (A) to oddziaywanie, zwykle krtkotrwae, ale o znacznej wartoci,
ktrego wystpienie w przewidywanym okresie uytkowania konstrukcji uwaa si za mao
prawdopodobne.
Oddziaywanie geotechniczne to oddziaywanie przekazywane na konstrukcj przez grunt,
wypenienie gruntem lub wod gruntow.
Oddziaywanie quasi-statyczne to oddziaywanie dynamiczne wyraone w modelu obliczeniowym
przez rwnowane oddziaywanie statyczne.
Warto charakterystyczna oddziaywania (Fk) to podstawowa reprezentatywna warto
oddziaywania.
Warto kombinacyjna oddziaywania zmiennego (0Qk) to warto oddziaywania, jeli to moliwe
wyznaczana statystycznie w ten sposb, aby prawdopodobiestwo, ze efekt kombinacji zostanie
przekroczony, byo w przyblieniu takie samo jak w przypadku oddziaywania pojedynczego. Warto
kombinacyjn mona ustali jako cz wartoci charakterystycznej stosujc wspczynnik 01,0.
Warto czsta oddziaywania zmiennego (1Qk) to warto oddziaywania, jeli to moliwe
wyznaczana statystycznie w ten sposb, aby okres przekroczenia tej wartoci stanowi tylko cze
okresu odniesienia lub aby czsto przekraczania w okresie odniesienia ograniczona bya do
okrelonej wartoci. Warto czst mona ustali jako cz wartoci charakterystycznej stosujc
wspczynnik 11,0.
Warto quasi-staa oddziaywania zmiennego (2Qk) to warto oddziaywania tak ustalona, e
okres w ktrym jest ona przekraczana stanowi znaczn cze okresu odniesienia. Warto quasistatyczn mona ustali jako cz wartoci charakterystycznej stosujc wspczynnik 21,0.
Warto towarzyszca oddziaywania zmiennego (Qk) to warto (kombinacyjna, czsta lub quasistaa) oddziaywania towarzyszca w kombinacji oddziaywaniu wiodcemu.
Warto reprezentatywna oddziaywania (Frep) to warto przyjmowana do sprawdzania stanu
granicznego. Moe to by warto charakterystyczna (Fk) lub towarzyszca (Fk).
Warto obliczeniowa oddziaywania (Fd) to warto uzyskana w wyniku przemnoenia wartoci
reprezentatywnej przez wspczynnik czciowy f lub F=Sdf.
Kombinacja oddziaywa to zbir wartoci obliczeniowych przyjty do sprawdzania niezawodnoci
konstrukcji, kiedy w rozpatrywanym stanie granicznym wystpuj jednoczenie rne oddziaywania.
Zasady generalne zawarte w czci zasadniczej normy PN-EN 1990 s nastpujce:
naley rozrnia stan graniczny nonoci (ULS) i stan graniczny uytkowalnoci

(SLS) (P)2;
stany graniczne naley odnosi do sytuacji obliczeniowych (P), ktre dziel si na (P):
o trwae odnoszce si do normalnych warunkw uytkowania obiektu;
o przejciowe odnoszce si do warunkw w ktrych konstrukcja znajduje si
w tymczasowej konfiguracji, np. w czasie remontu;
o wyjtkowe odnoszce si do sytuacji, w ktrej konstrukcja podda jest
oddziaywaniu w sytuacji wypadku lub katastrofy, np. wypadku drogowego,
kolizji z jednostk pywajc, itp.,
o sejsmiczne (zagadnienie pominite w materiale).
UWAGA! Fragmenty tekstu oznaczone (P) stanowi zasady, od ktrych nie ma odstpstwa.
sytuacje obliczeniowe powinny okrela w sposb wyczerpujcy i zrnicowany

wszystkie warunki, ktre mog wystpi w trakcie wykonywania i uytkowania
konstrukcji (P);
sprawdzanie stanw granicznych zalenych od wpywu czasu (np. zmczenie) naley
odnosi do okresu uytkowania konstrukcji.
dla wybranych sytuacji obliczeniowych naley poda krytyczne przypadki obcie
(P).
Stany graniczne uytkowalnoci (SLS) (P) dotycz funkcji konstrukcji lub jej elementu w
zwykych warunkach uytkowania, komfortu uytkownikw i wygldu obiektu budowlanego.
Rozrnia si odwracalne i nieodwracalne stany graniczne uytkowalnoci. Kryteria spenienia
stanu granicznego uytkowalnoci dotycz zwykle ugi (wpywajcych na wygld, komfort
uytkownikw lub/i funkcj konstrukcji), drga (powodujcych dyskomfort ludzi lub ograniczajcych
przydatno uytkow konstrukcji) i uszkodze (wpywajcych negatywnie na wygld, trwao lub
funkcjonowanie konstrukcji).
Oglny warunek stanu granicznego uytkowalnoci:
,
gdzie Ed jest wartoci obliczeniow efektu oddziaywa, takiego jak sia wewntrzna, a Cd jest
odpowiedni wartoci graniczn przyjtego kryterium uytkowalnoci.
Stany graniczne nonoci (ULS) (P) dotycz bezpieczestwa konstrukcji lub/i ludzi,
traktowanego jako stan katastrofy lub stan bezporednio poprzedzajcy katastrof.
Stan graniczny nonoci obejmuje np.
zniszczenie/utrat nonoci objawiajce si nadmiernym odksztaceniem,

przeksztaceniem w mechanizm (STR/GEO) lub zmczeniem (FAT),
utrat stabilnoci konstrukcji objawiajc si utrat rwnowagi konstrukcji lub
jakiejkolwiek jej czci uwaanej za ciao sztywne (EQU) lub utrat statecznoci
konstrukcji lub jej czci, cznie z podporami i fundamentami (UPL wg PN-EN
1997) (HYD wg PN-EN 1997).
Eurokody nie definiuj dokadnie zakresu sprawdzenia w poszczeglnych stanach granicznych,

a jedynie opisuj gwne modele zniszczenia konstrukcji:
a) EQU: utrata rwnowagi statycznej konstrukcji lub jej czci rozumianej jak ciao sztywne,
gdy niewielka zmiana wartoci lub rozkadu oddziaywania pochodzcego z jednego
rda wywouje istotne dla konstrukcji skutki nie analizuje si w tym przypadku
nonoci/wytrzymaoci materiaw ani podoa. W przypadku konstrukcji
geotechnicznych jest to zwykle do zoony model zniszczenia.
b) STR: przekroczenie nonoci/wytrzymaoci materiaw lub nadmierna deformacja
konstrukcji lub jej elementu (dotyczy take stp fundamentowych, pali);
c) GEO: awaria lub nadmierna deformacja podoa w przypadku gdy odgrywa ono
decydujca rol w zapewnieniu nonoci (przekroczenie nonoci geotechnicznej);
d) FAT: awaria zmczeniowa konstrukcji lub jej elementu.
W systemie Eurokodw funkcjonuj jeszcze dwa dodatkowe modele zniszczenia konstrukcji
zwizane z PN-EN 1997. S to:
UPL zwizane z utrat rwnowagi konstrukcji, jej elementu lub podoa

spowodowana wyporem lub/i dziaaniem zewntrznych si pionowych i
HYD zwizane z hydraulicznym uniesieniem konstrukcji zanurzonej w wodzie
(gruntowej), erozj lub przebiciem hydraulicznym spowodowanym rnic poziomw
zwierciade lustra wody.
4
Oglny warunek stanu granicznego nonoci:
przy sprawdzaniu nonoci (STR/GEO):

,
gdzie Ed jest wartoci obliczeniow efektu oddziaywa, takim jak sia wewntrzna,
a Rd jest wartoci obliczeniow odpowiadajcej mu nonoci,
przy sprawdzaniu rwnowagi statycznej (EQU):

,
gdzie Ed,dst jest wartoci obliczeniow efektu oddziaywa destabilizujcych, a Ed,stb
jest wartoci obliczeniow efektu oddziaywa stabilizujcych.
EQU
STR
STR/GEO
Rysunek 1. Przykady osignicia stanw granicznych nonoci
Efekt Ed oddziaywa jest funkcj wartoci obliczeniowych oddziaywa Fd, ewentualnie

obliczeniowych wielkoci geometrycznych ad oraz modelu obliczeniowego.
{
gdzie Sd wspczynnik czciowy uwzgldniajcy niepewno modelu efektw oddziaywa, a w

niektrych przypadkach modelowania oddziaywa (wspczynnik modelu).
Warto obliczeniow oddziaywa wyznacza si z zalenoci
,
gdzie f oznacza wspczynnik czciowy dla oddziaywania uwzgldniajcy moliwo niekorzystnych
odchyle wartoci oddziaywania od wartoci reprezentatywnej Frep.
Warto reprezentatywn oddziaywania wyznacza si z zalenoci:
,
Gdzie Fk jest wartoci charakterystyczn oddziaywania, a wspczynnikiem kombinacji
przyjmujcym wartoci 1,0, 0, 1 lub 2. Szersze objanienia dotyczce zasad wykorzystania
wspczynnikw podano w rozdziale 7.
Odpowiednie zalenoci oglne podano poniej dla odpowiednich sytuacji obliczeniowych.
Norma zaleca stasowanie metody rozdzielonych wspczynnikw bezpieczestwa (t
metod bdziemy dalej omawia), ale dopuszcza rwnie stosowanie metody probabilistycznej.
Dla inynierw mostowych najwaniejsz czci PN-EN 1990 jest zacznik normatywny A2,
w ktrym podano reguy i metody ustalania kombinacji oddziaywa dla typowych obiektw
mostowych drogowych, kolejowych i kadek dla pieszych przy sprawdzaniu w stanw granicznych.
Ustalenia zacznika nie dotycz obiektw o nietypowej konstrukcji lub sposobie uytkowania (np.
mostw ruchomych, kanaowych, lotniskowych, zadaszonych, drogowo-kolejowych). Oglne zasady
ustalania kombinacji podane w zczniku A2 mog jednak zosta efektywnie wykorzystane w
dokumentacji indywidualnej przy okrelaniu zasad kombinacji oddziaywa dla konstrukcji
nietypowych. Z treci zacznika do odrbnych dokumentw, jako zalene materiaowo, wyczono
sprawdzanie na zmczenie (FAT). Zacznik dotyczy zarwno projektowania obiektw w stanie
docelowym, w trakcie budowy oraz w sytuacjach wyjtkowych, najczciej zwizanych z wypadkami.
W zasadniczej czci normy i w zaczniku podano wsplne metody i reguy sprawdzania (obliczania)
stanu granicznego uytkowalnoci, ktrych stosowanie z reguy nie zaley od rodzaju zastosowanego
materiau konstrukcyjnego. Wikszo podanych w zaczniku regu jest uproszczeniem majcym na
celu uniknicie niepotrzebnie skomplikowanych oblicze.
Bardzo czsto w praktyce inynierskiej spotykam si z sytuacj, gdy w wyniku procedury
kontrolnej przeprowadzonej w trakcie robt budowlanych okrelana jest (zgodnie z przyjtymi
zasadami) nono elementu znacznie wiksza ni wymagana. Mimo to projektanci czsto nie
pozwalaj na optymalizacj rozwizania i dopasowanie do wymaga projektu, wymagajc
pozostawienia dodatkowego zapasu bezpieczestwa. Jest to dziaanie zrozumiae pod wzgldem
ludzkim, jednak zupenie niezrozumiae pod wzgldem formalnym, poniewa bezpieczestwo (zgodnie
z filozofi rozdzielonych wspczynnikw bezpieczestwa) jest lokowane proporcjonalnie do ryzyka w
rnych obszarach/waciwociach konstrukcji. Znaczne zwikszenie zapasw bezpieczestwa w
jednym zakresie nie zwiksza proporcjonalnie bezpieczestwa caej konstrukcji, a jedynie koszty i
trudnoci wykonawcze. Spenienie wymaga z zerowym zapasem nadal jest spenieniem wymaga.
Zacznik A2 do PN-EN 1990:
nie podaje regu ustalania oddziaywa na oyska mostowe,
podaje reguy analizy obiektw mostowych uwzgldniajcej wspprac gruntkonstrukcja, ktre mog zalee od przemieszcze lub odksztace oysk
mostowych.
Reguy podane w zaczniku A2 mog okaza si niewystarczajce3 dla:
obiektw mostowych nie objtych systemem Eurokodw (np. mostw lotniskowych,

kanaowych, ruchomych, zadaszonych itp.);
mostw drogowo-kolejowych i drogowo-tramwajowych;
innych konstrukcji inynierskich przenoszcych obcienia ruchome (np. dla zasypki
przyczkw).
Jednym z elementw obliczania stanw granicznych jest uwzgldnienie oddziaywa (P)

(obok waciwoci geometrycznych, materiaowych oraz modeli obliczeniowych fizycznych lub
matematycznych), co jest przedmiotem naszego zainteresowania.
2. Oddziaywania
Do analizowanych cech oddziaywa F nale:
zmienno w czasie;
charakter oddziaywa (bezporednie lub porednie);
zmienno w przestrzeni (o okrelonym lub nieokrelonym punkcie przyoenia);
natura i/lub odpowied konstrukcji (statyczne i dynamiczne).
Przykady
Cechy
Tabela 1. Klasyfikacja oddziaywa ze wzgldu na zmienno w czasie

Oddziaywania
stae G
zmienne Q
dziaajce stale w zakadanym przedziale czasowym,
warto obcienia
zmienna w czasie i
chrakteryzujce si niewielk, zaniedbywaln
niezaniedbywalna
zmiennoci w czasie lub monotoniczne, ktre
lub niemonotoniczna
wycznie przyrastaj w ustalonym kierunku (np.
osiadania podpr), a do osignicia wartoci
maksymalnej
Ciar wasny konstrukcji
Obcienie ruchem
Ciar wasny wyposaenia
Oddziaywanie wiatru
5
Skurcz
Obcienie niegiem
Spranie
Oddziaywania
Parcie gruntu
porednie, np. efekt
4
Parcie wody
oddziaywania
Oddziaywania porednie, np. efekt osiadania podpr
temperatury
wyjtkowe A
krtkotrwae,
o znacznych wartociach i
mao prawdopodobne
obcienie w okresie
uytkowania projektowanej
konstrukcji
Wybuch
Poar
Uderzenie pojazdu
5
Trzsienie ziemi
Powyszy, podstawowy podzia jest wykorzystywany do tworzenia kombinacji obcie.

Inne podziay rwnie odgrywaj pewn rol, ale w systemie Eurokodw wykorzystywane s
oznaczenia symboliczne podane wyej. We wszystkich przypadkach istotn rol odgrywa wiedza i
dowiadczenie inyniera, ktra pozwala na prawidow identyfikacj natury obcienia, np. ciar
wasny dwigu zainstalowanego na stae na pomocie jest obcieniem staym, ale towary i ludzie
transportowani przy jego uyciu stanowi obcienie zmienne.
W zaczniku przyjto ogln zasad, e oddziaywania nie okrelone w Eurokodach powinny zosta
opisane w indywidualnej dokumentacji technicznej zgodnie z zasadami podanymi w PN-EN 1990 wraz z
reguami kombinacji.
4
Oddziaywanie moe by w niektrych przypadkach traktowane jako stae lub zmienne
5
Oddziaywanie moe by w niektrych przypadkach traktowane jako zmienne lub wyjtkowe
Przykady
Cechy
Tabela 2. Klasyfikacja oddziaywa ze wzgldu na charakter oddziaywania

Oddziaywania
bezporednie
porednie
przyoone bezporednio do konstrukcji,
warto oddziaywania zmienna w czasie i niezaniedbywalna
lub niemonotoniczna,
obcienia,
zalene od rodzaju konstrukcji i jej reakcji na oddziaywanie
niezalene od rodzaju konstrukcji i jej reakcji na
oddziaywanie;
Ciar wasny konstrukcji
Skurcz - wywouje efekty w konstrukcji jedynie wtedy gdy na
7
Ciar wasny wyposaenia
konstrukcj naoone ograniczenia swobody skurczu
Spranie
Zmiana temperatury - powoduje powstanie odksztace, ktre
Parcie gruntu
w wyniku istniejcych ogranicze swobody powoduj
6
Parcie wody
powstanie si wewntrznych w konstrukcji
Obcienie pojazdami
Nierwnomierne osiadania - powoduj powstanie si
Obcienie pieszymi
wewntrznych w konstrukcjach jako konsekwencj ich
Obcienie niegiem
statycznej niewyznaczalnoci
Obcienie wiatrem
Oddziaywania bezporednie i porednie mog by sklasyfikowane zarwno jako stae G

(nierwnomierne osiadania podpr) lub jako zmienne Q (oddziaywanie temperatury). Zmiana
wilgotnoci uwzgldniana jest w konstrukcjach drewnianych i masywnych. Oddziaywania porednie
w analizie liniowej uwzgldniane mog by w postaci si zastpczych wywoujcych analogiczne
odksztacenia (efekty) w konstrukcji. W analizie nieliniowej oddziaywania porednie powinny by
modelowane w postaci wymuszonych deformacji konstrukcji.
Przykady
Cechy
Tabela 3. Klasyfikacja oddziaywa ze wzgldu na zmienno pooenia w przestrzeni

Oddziaywania
swobodne
zlokalizowane
przyoone w dowolnym miejscu okrelonego obszaru
przyoone w cile okrelonym miejscu
opisane skalarem lub skalarami uzupenionymi okreleniem
pozycji, wartoci i kierunku oddziaywania
wikszo z nich ma ograniczony obszar wstpowania (np. obszar
obcienia pojazdami pomostw mostw drogowych jest
ograniczony do szerokoci jezdni)
Obcienia ruchem, ktre przykadane s na pomocie w miejscach
Obcienie od ciaru wasnego wyposaenia
w ktrych wywouj najbardziej niekorzystne efekty.
Przykady
Cechy
Tabela 4. Klasyfikacja oddziaywa ze wzgldu na charakter obcienia lub/i reakcj konstrukcji:

Oddziaywania
statyczne
dynamiczne
nie powoduj istotnych przypiesze w konstrukcji lub jej
powoduj istotne przypieszenia w
elementach
konstrukcji lub jej elementach
ciar wasny konstrukcji
ciar wasny wyposaenia
obcienia wyjtkowe, np. uderzenia

pojazdw lub statkw o podpory
obcienia ruchome pojazdami
trzsienia ziemi, itp.
Efekty oddziaywania dynamicznego s czsto zastpowane odpowiednio zwikszonym,

o nadwyk dynamiczn, oddziaywaniem quasi-stycznym wywoujcym porwnywalne efekty
w konstrukcji. Niektre oddziaywania zmienne mog wywoywa zmiany napre powodujce
zmczenie materiau konstrukcyjnego.
Oddziaywania przedstawiane s zwykle jako skalar opisany wieloma wartociami.
Przykadem moe by ciar wasny materiau charakteryzujcy si du zmiennoci, ktry opisany
6
Oddziaywanie moe by w niektrych przypadkach traktowane jako stae lub zmienne

Warto w tym miejscu podkreli, e pezanie nie jest samodzielnym oddziaywaniem. Jego efekty s
konsekwencje dla innych oddziaywa.
7
jest dwoma wartociami wywoujcymi korzystne i niekorzystne efekty w konstrukcji. W praktyce s

to dwie wartoci charakterystyczne: dolna Gk,inf i grna Gk,sup obcienia, ktre mog by
wykorzystywane w obliczeniach.
1.64sG
1.64sG
sG
Gk,inf
sG
mG
Gk,sup
Rysunek 2. Definicja dolnej Gk,inf i grnej Gk,sup wartoci charakterystycznej oddziaywania staego
w ktrych VG jest wspczynnikiem zmiennoci obcienia G, a mG jest redni wartoci obcienia G.

Graficzn prezentacj zalenoci pokazano na rysunku powyej.
Dodatkowo, poza klasyfikacjami opisanymi powyej, norma PN-EN 1990 bierze pod uwag
rwnie oddziaywania rodowiskowe:
chemiczne,
fizyczne i
biologiczne
jako odrbn grup oddziaywa. Oddziaywania te maj wiele wsplnego z oddziaywaniami

mechanicznymi i mog by podobnie klasyfikowane (np. klasyfikacja rodowisk wg PN-EN 206).
Generalnie wg Eurokodw mog one powodowa degradacj waciwoci materiaw w czasie i
stopniowe zmniejszenie niezawodnoci konstrukcji.
3. Warto charakterystyczna oddziaywania

Oddziaywania s wprowadzane do oblicze jako rne wartoci reprezentowane Frep.
Najwaniejsza jest warto charakterystyczna oddziaywania Fk. W zalenoci od dostpnych danych i
dowiadcze jakimi dysponujemy warto charakterystyczna powinna zosta okrelona wg PN-EN
1990 jako warto:
rednia mG ;
dolna Gk,inf;
grna Gk,sup;
lub nominalna, ktra nie odwouje si do adnego rozkadu prawdopodobiestwa.
rdem informacji na temat wartoci charakterystycznych obcie moe by projekt,

norma lub inne rda zewntrzne, jak np. wytyczne odpowiednich wadz lub instytucji. W przypadku
wielu obcie brak jest odpowiednich danych pozwalajcych na statystyczne okrelenie wartoci
obcienia charakterystycznego. W takim przypadku okrelana jest warto nominalna obcienia.
Wszystkie wartoci charakterystyczne wykorzystywane w normie PN-EN 1990 oraz projektach
9
opracowywanych wg Eurokodw powinny by wyznaczane w ten sam, podany w PN-EN 1990,

sposb.
Jak ju wspomniano warto reprezentatywna jest okrelana na podstawie wartoci
charakterystycznej Fk obcienia skalowanej wspczynnikiem (patrz rozdzia 7).
4. Obcienia stae G
Obcienia stae opisywane s jako:
Gk warto rednia wykorzystywana zwykle w przypadku obcie ciarem

wasnym materiaami o dobrze znanych rozkadach statystycznych wykorzystywanej
charakterystyki oraz maej jej zmiennoci (np. ciary wasne konstrukcji, beton, stal
konstrukcyjna itp.);
Gk,inf oszacowanie dolne wykorzystywane w przypadku obcie
charakteryzujcych si du zmiennoci lub w sytuacjach obliczeniowych w ktrych
konstrukcja wykazuj du wraliwo na zmian wykorzystywanej wartoci
oddziaywania (np. w stanach granicznych rwnowagi EQU konstrukcji budowanych
metod wspornikow) (np. ciary wyposaenia);
Gk,sup oszacowanie grne opis jw.
1.64sG
1.64sG
sG
sG
mG
Gk, sup
Gk,sup
Gk,inf
mG
Gk,inf
EQU
Rysunek 3. Przykad konstrukcji w fazie budowy wraliwej na zmiany wartoci obcienia staego
Warto wspczynnika zmiennoci obcie staych mieci si zwykle w granicach 0.05-0.1.

W przypadku mostw (szczeglnie dugich) warto tego wspczynnik mieci si zwykle w wszym
przedziale 0.02-0.05. Dlatego w wikszoci przypadkw mona wykorzystywa przy opisie ciarw
wasnych warto redni.
10
Do opisu obcie staych wykorzystuje si rozkad normalny i wartoci obcie

odpowiadajce prawdopodobiestwu przekroczenia 0.05 lub 0.95 w zalenoci od sytuacji
obliczeniowej.
Typowymi przypadkami wykorzystywania oszacowania dolnego i grnego jest wspomniany
stan rwnowagi EQU (Rysunek 3) i uwzgldnianie sprenia P.
5. Obcienia zmienne Q
Dane dla wikszoci obcie zmiennych s na tyle obszerne, e moliwe jest statystyczne
wyznaczenie wartoci charakterystycznej Qk. Przykadem mog by dane klimatyczne, takie jak wiatr,
nieg i temperatura, ktre s w wikszoci krajw europejskich zbierane od ponad 40-tu lat oraz
dane nt. obcie ruchomych mostw, ktrego wartoci okrelono w Eurokodach na podstawie
analizy efektw oddziaywania ponad 200 000 cikich samochodw poruszajcych si po gwnych
drogach Europy.
Zdecydowanie mniej danych zebrano nt. obcie pieszymi, a szczeglnie nt. dynamicznej
charakterystyki tego rodzaju ruchu (std m.in. sawna ju awaria uytkowa kadki Milenijnej w
Londynie). Mimo to wartoci podane w PN-EN 1991-2 naley traktowa jako wiarygodne i opisujce
rzeczywisty zakres efektw omawianych oddziaywa.
W przypadku moliwoci oszacowania statystycznego wartoci charakterystycznej obcienia
Qk, podawana w normie warto koresponduje z dolnym lub grnym oszacowaniem
prawdopodobiestw nieprzekroczenia w okresie referencyjnym. Dla oddziaywa klimatycznych
przyjto poziom prawdopodobiestwa nieprzekroczenia 0.98 w okresie referencyjnym 1 roku, co
odpowiada okresowi powrotu rwnemu 50 lat.
w ktrym: T to okres powrotu, okres referencyjny, p prawdopodobiestwo nieprzekroczenia

wartoci obcienia
Warto podkreli, e nie wszystkie oddziaywania zmienne maj charakter okresowy i nie
stosuj si do nich okresy referencyjne i okresy powrotu. W ich przypadku warto charakterystyczna
jest wyznaczana w inny sposb uwzgledniajcy specyfik oddziaywania. Dla przykadu oddziaywania
od wody powinny uwzgldnia z jednej strony zmienno poziomw wody, a z drugiej powierzchni
konstrukcji naraona na jej oddziaywanie przy danym poziomie.
W niektrych przypadkach wartoci reprezentatywn bdzie warto nominalna obcienia.
Warto podkreli, e wykorzystywane w Eurokodach modele obcie ruchomych
(uytkowych) nie odwzorowuj rzeczywistych pojazdw i ruchu pieszych, a jedynie zostay tak
dobrane, aby wywoywane w konstrukcjach efekty byy zblione do rzeczywistych.
6. Oddziaywania wyjtkowe A
Tak naprawd najmniej danych statystycznych dostpnych jest na temat oddziaywa
wyjtkowych. Jest to bezporednio zwizane z charakterem tego typu oddziaywa i trudnoci ich
eksperymentalnego odtworzenia. Wartoci odpowiednich obcie Ad naley przyjmowa w
indywidualnej dokumentacji projektowej lub z odpowiednich norm (jeli maj zastosowanie):
dla oddziaywa sejsmicznych wg PN-EN 1998;

dla oddziaywa poarowych wg PN-EN 1991-1-2;
dla oddziaywania wybuchw i uderze statkw o podpory wg PN-EN 1991-1-7;
11
dla oddziaywa wyjtkowych typowych dla wiaduktw (uderzenia pojazdw) wg PNEN 1991-2.
Dla oddziaywa wielokierunkowych i pewnych rodzajw weryfikacji (np. rwnowagi)

oddziaywania te mog by reprezentowane przez wiele wartoci zwizanych z odpowiednimi
komponentami oddziaywania.
7. Inne wartoci reprezentatywne oddziaywa zmiennych

Jako dodatkowe w stosunku do wartoci charakterystycznej okrelone zostay inne
reprezentatywne wartoci oddziaywa. Zwykle uywane s trzy wartoci reprezentatywne
oddziaywa zmiennych Frep :
0Qk warto w kombinacji;

1Qk warto czsta;
2Qk warto quasi-staa (prawie staa).
W sytuacjach staych i przejciowych stanu granicznego nonoci (ULS) oraz w kombinacji

charakterystycznej (SLS) gwne obcienia zmienne nie mog by redukowane wspczynnikami .
W innych przypadkach (w sytuacjach wyjtkowych ULS oraz pozostaych kombinacjach SLS) zarwno
gwne, jak i towarzyszce obcienia zmienne mog by redukowane. Czsto nie jest atwo okreli,
ktre obcienia s gwne. W przypadkach wtpliwych potrzebne jest przeprowadzenie analizy
porwnawczej efektw dziaania poszczeglnych oddziaywa zmiennych (np. w przypadku mostw
zintegrowanych naley okreli, czy obcieniem gwnym dla poszczeglnych elementw jest
odziaywanie termiczne, czy te oddziaywanie zwizane z ruchem pojazdw).
Wspczynnik 0 nosi nazw wspczynnika kombinacyjnego i ma za zadanie uwzgldni
zmniejszone prawdopodobiestwo jednoczesnego wystpienia dwch lub wicej obcie
zmiennych. Sposb wyznaczania jego wartoci podano w zaczniku C do PN-EN 1990. Jego typowa
warto dla obiektw mostowych mieci w przedziale od 0.3 do 1.0.
Wspczynnik 1 nosi nazw wspczynnika wartoci czstej i jest zwizany przede
wszystkim z czst kombinacj w stanie granicznym uytkowalnoci SLS. Przyjto rwnie za waciwe
jego stosowanie do obcie gwnych w przypadku wyjtkowej sytuacji obliczeniowej w ULS.
Gwnym celem stosowania wspczynnika 2 jest z kolei uwzgldnienie oddziaywa
dugoterminowych, np. pezania w przypadku mostw cigych spronych. Wspczynnik ten jest
rwnie stosowany w wyjtkowych sytuacjach obliczeniowych w ULS oraz w sytuacji sejsmicznej,
czstej oraz quasi-staej kombinacji stanw granicznych uytkowalnoci SLS. W przyblieniu mona
oszacowa, e obcienia uwzgldnianie w kombinacji quasi-staej wystpuj w poowie
rozpatrywanego okresu. Warto obcie 2Qk moe by rwnie opisana jako rednia warto
obcienia zmiennego w rozpatrywanym okresie. Dla wybranych obcie warto wspczynnika
2 moe by bardzo maa. Na przykad dla obcie ruchomych mostw drogowych 2=0 z wyjtkiem
mostw zlokalizowanych w rejonach silnie zurbanizowanych i obcionych ruchem cikim, a przede
wszystkim mostw zlokalizowanych w rejonach aktywnych sejsmicznie.
12
Tabela 5. Stosowalno wspczynnikw redukcyjnych 0-2 do obcie gwnych i stowarzyszonych
Stan graniczny
Nonoci
Sytuacja obliczeniowa lub kombinacja

Trwaa lub przejciowa
Wyjtkowa
Sejsmiczna
Charakterystyczna
Czsta
Quasi-staa
Uytkowalnoci
0
OT
OT
-
1
(OG)
OG
-
2
(OG) i OT
OG + OT
OT
OG + OT
Legenda:
OG obcienie zmienne gwne;
OT obcienia zmienne towarzyszce za wyjtkiem obcie zmiennych gwnych;
- brak zastosowania
8. Kombinacje oddziaywa
Jako pierwsza w zaczniku A2 zostaa podkrelona regua, e efekty oddziaywa, ktre nie
mog wystpowa jednoczenie nie powinny by jednoczenie uwzgldniane w kombinacjach
oddziaywa. Ta niezwykle prosta i logiczna regua pozwala na ekonomiczne projektowanie
konstrukcji, ale jednoczenie wymaga od projektanta szerokiej wiedzy i dowiadczenia w zakresie
natury obcie. Norma i jej zacznik mog stanowi jedynie uzupenienie tej wiedzy.
Kombinacje wprowadzajce oddziaywania wykraczajce poza zakres Eurokodw
(np. zwizane ze szkodami grniczymi, lawinami botnymi, parciem kry itp.) powinny by okrelone
zgodnie z zasadami podanymi w PN-EN 1990 p. 1.1 (3). Kombinacje te mog by okrelone
w indywidualnej dokumentacji projektowej8. W zakresie kombinacji oddziaywa sejsmicznych
zacznik w caoci odwouje si do normy PN-EN 1998. W zakresie oddziaywa nurtu spywajcej
wody i wleczonego rumowiska zacznik odsya do normy PN-EN 1991-1-6.
Przy sprawdzaniu stanw granicznych nonoci powinny by stosowane kombinacje
oddziaywa podane we wzorach od 6.9a do 6.12b w zasadniczej czci normy PN-EN 1990.
Przywoane poniej wzory zacytowano z normy PN-EN 1990 wraz z objanieniami stosowanych
symboli oraz oryginaln numeracj.
STANY GRANICZNE NONOCI
Trwaa lub przejciowa sytuacja obliczeniowa (podstawowa)
Oglna posta oddziaywa przyjmuje posta
{
(6.9a)
lub
{
(6.9b)
Kombinacj oddziaywa podan w nawiasach klamrowych zalenoci (6.9b) mona

przedstawi w nastpujcy sposb:
(6.10)
W stanach granicznych STR i GEO mona uy nastpujcej formy wzoru 6.10.
Ustalenie to, jak i wiele innych, moe by przedmiotem ustale krajowych, jednak polski zacznik
krajowy jedynie akceptuje zalecenia zawarte w podstawowym tekcie zacznika nie definiujc adnych
wartoci i zalece specyficznych dla Polski. W dalszej czci tekstu uwzgldniono polskie postanowienia
krajowe bez ich szczeglnego wyrniania.
13
{
Jeeli zwizek pomidzy oddziaywaniami i ich efektami jest nieliniowy zaleca si stosowanie
bezporednio wyrae (6.9a) lub (6.9b) zalenie od wzgldnego przyrostu efektw oddziaywa
porwnywanego ze wzrostem wielkoci oddziaywa. Kiedy efekt pojedynczego oddziaywania
dominujcego ronie szybciej ni samo oddziaywanie wspczynnik czciowy zaleca si stosowa
do oddziaywania i odwrotnie, jeli efekt oddziaywania ronie wolniej ni oddziaywanie
wspczynnik zaleca si stosowa do efektu oddziaywania.
Wyjtkowa sytuacja obliczeniowa
{
(6.11a)
Kombinacj oddziaywa podan w nawiasach klamrowych zalenoci (6.11a) mona

(6.11b)
Przy sprawdzaniu stanw granicznych uytkowalnoci powinny by stosowane kombinacje

oddziaywa opisane wzorami od 6.14a do 6.16b. Dodatkowe reguy sprawdzania przemieszcze i
drga podano w dalszej czci zacznika.
STANY GRANICZNE UYTKOWALNOCI
Kombinacja charakterystyczna
{
(6.14a)

(6.14b)
Kombinacja czsta:
{
(6.15a)

(6.15b)
Kombinacja quasi-staa:
{
(6.16a)

(6.16b)
We wszystkich zamieszczonych powyej wzorach + oznacza: naley uwzgldni w kombinacji z,

oznacza efekt czny, a oznacza wspczynnik redukcyjny dla niekorzystnych oddziaywa staych G.
Tam gdzie jest to istotne oddziaywania zmienne zwizane z ruchem powinny by
rozpatrywane razem, kade z kadym zgodnie z odpowiednimi ustaleniami PN-EN 1991-2.
14
W pierwszym postanowieniu (P) zacznik nakazuje uwzgldni odpowiednie sytuacje

obliczeniowe zwizane ze wznoszeniem obiektu. Dotyczy to obiektw wykonywanych etapami. Tam
gdzie jest to istotne odpowiednie obcienia technologiczne powinny by uwzgldniane jednoczenie
z odpowiedni kombinacj oddziaywa. Wprowadzenie odpowiednich rodkw zabezpieczajcych
pozwala w niektrych przypadkach na zrezygnowanie z uwzgldniania obcie technologicznych
w kombinacjach oddziaywa.
Kad grup zmiennych obcie ruchomych zdefiniowanych w PN-EN 1991-2 w dowolnej
kombinacji z innymi oddziaywaniami zmiennymi okrelonymi w PN-EN 1991 naley traktowa jako
jedno oddziaywanie zmienne (P).
Obcienia niegiem i oddziaywania wiatru nie powinny by rozpatrywane wraz z
obcieniami pochodzcymi od dziaalnoci budowlanej (a dokadniej z obcieniem robotnikami).
W indywidualnej dokumentacji technicznej moe zaj potrzeba cznego rozpatrywania w
niektrych przejciowych sytuacjach obliczeniowych obcienia niegu i oddziaywania wiatru z
innymi obcieniami budowlanymi (np. obcieniem cikim sprztem lub dwigami). W tym zakresie
zacznik odsya do ustale PN-EN 1991-1-3, 1-4 i 1-6. Tam gdzie jest to konieczne razem
z oddziaywaniami budowlanymi naley rozpatrywa:
oddziaywania termiczne i dziaanie wiatru,

oddziaywanie wody i rne skadowe oddziaywania termicznego.
Efekty nierwnomiernych osiada naley uwzgldnia, jeli ich wielko jest znaczca
w porwnaniu do efektw oddziaywa bezporednich. W indywidualnej dokumentacji technicznej
mona okreli graniczn warto osiadania cakowitego lub/i rnicy osiada. Jeeli projektowana
konstrukcja jest bardzo wraliwa na nierwnomierne osiadania (np. mosty sprone cige o staej
wysokoci konstrukcyjnej), to naley uwzgldnia niepewno wynikajc z oceny wartoci osiada.
Efekty nierwnomiernego osiadania Gset powinny by zaliczone do oddziaywania staego i
uwzgldnione przy sprawdzaniu ULS i SLS. Gset powinno by przedstawione jako zbir wartoci
odpowiadajcych rnicom osiada poszczeglnych fundamentw lub czci fundamentw dset,i
(gdzie i jest oznaczeniem kolejnego fundamentu lub czci fundamentu w stosunku do poziomu
odniesienia). Naley uwzgldnia najbardziej prawdopodobne wartoci oszacowania dset,i zgodnie z
PN-EN 1997, biorc pod uwag proces wznoszenia konstrukcji (Rysunek 4). Naley przy tym
pamita, e osiadania spowodowane s gwnie obcieniami staymi. W indywidualnych
dokumentacjach technicznych moe zaistnie konieczno uwzgldniania rwnie osiada
od obcie zmiennych. Osiadania zmieniaj si monotonicznie (w tym samym kierunku) i naley je
uwzgldnia od chwili, gdy wywouj efekty w konstrukcji, tzn. gdy konstrukcja lub jej cze staj si
statycznie niewyznaczalne (patrz rysunek poniej). W analizie efektw osiada elementw
betonowych (oddziaywanie stae dugotrwae) naley uwzgldni pezanie betonu.
i+1
dset,i
dset,i-1
dset,i+1
Poziom odniesienia
i-1
Gset
Rysunek 4. Schemat oddziaywania zwizanego z osiadaniem fundamentw
15
UWAGA! Fundamenty, oprcz osiadania, mog rwnie si unosi i obraca. Zaley to od

schematu obcienia (wyciganie, obrt) lub/i warunkw gruntowych (np. posadowienie w iach
pczniejcych).
Rysunek 5. Wpyw osiada w poszczeglnych fazach budowy mostu metod wspornikow
W przypadku braku moliwoci wpywania na wielko osiada oddziaywania stae opisujce

osiadania naley wyznaczy nastpujco:
przypisa najbardziej prawdopodobne wartoci osiada fundamentom lub ich

czciom dset,i,
dwa fundamenty lub czci fundamentu, wybrane w ten sposb aby efekt
nierwnomiernego osiadania by najbardziej niekorzystny, naley podda osiadaniu
dset,i + dset,i, przy czym dset,i uwzgldnia niepewno zwizana z ocen osiada.
9. Reguy kombinacji dla poszczeglnych rodzajw konstrukcji

Zasady i reguy kombinacji obcie dla poszczeglnych rodzajw obiektw mostowych
podano w zaczniku A2. Podano tam zasady i reguy wsplne dla wszystkich rodzajw obiektw
mostowych, ktre zostay omwione powyej.
Zasady i reguy kombinacji oddziaywa dla poszczeglnych rodzajw obiektw mostowych
podano, wyrniajc:
mosty drogowe;
kadki dla pieszych, pieszo-rowerowe i pieszo-jezdne
mosty kolejowe.
Dla zachowania przejrzystoci prezentowanych treci zasady i reguy specyficzne dla ww.
rodzajw obiektw mostowych zostan omwione wraz z zasadami i reguami obcienia ruchem
pojazdw lub/i pieszych podanymi w normie PN-EN 1991-2.
16

Cz 3. Wykorzytanie PN-EN 1991-1-1. Eurokod 1.

Oddziaywania na konstrukcje. Cz 1-1. Oddziaywania
oglne. Ciar objtociowy, ciar wasny, obcienia
uytkowe w budynkach w projektowaniu obiektow
motowyh
Materia dydaktyczny. Wszelkie prawa zastrzeone. 1
Spis treci
1.
Postanowienia oglne ......................................................................................................... 1
2.
Klasyfikacja obcie ........................................................................................................... 2
3.
Sytuacje obliczeniowe ......................................................................................................... 3

3.1.
Obcienia stae........................................................................................................... 3
3.2.
Obcienia uytkowe ................................................................................................... 3
4.
Ciar objtociowy materiaw budowlanych................................................................... 3
5.
Ciar wasny konstrukcji .................................................................................................... 3
6.
Dodatkowe ustalenia dotyczce mostw............................................................................ 4
7.
Informacje dodatkowe ........................................................................................................ 4

7.1.
Obcienia schodw .................................................................................................... 4
7.2.
Obcienie powierzchni ruchu i parkowania w budynkach ........................................ 4
8. Tabelaryczne zestawienie ciarw objtociowych i jednostkowych materiaw

budowlanych stosowanych w mostownictwie........................................................................................ 5
1. Postanowienia oglne
W czci oglnej, dotyczcej wszystkich konstrukcji, norma PN-EN 1991-1-1 podaje zasady i
reguy stosowania dotyczce take obiektw mostowych. Zakres jej wykorzystania przez
projektantw mostowych jest w zasadzie ograniczony do rozdziaw 1, 2, 3, 4 i fragmenty rozdziau 6.
Poniej omwiono najwaniejsze dla mostowcw fragmenty normy.
W rozdziale 1 PN-EN 1991-1-1 podano postanowienia oglne. S to m.in. podstawowe
definicje i oznaczenia, ktre naley stosowa w obliczeniach, np.:
A oznacza powierzchni obcion,
A0 powierzchni podstawow,
1
UWAGA! W tekcie midzy liniami poziomymi podano postanowienia (P) normy PN-EN 1991-1-1 od
ktrych nie dopuszcza si odstpstw.
1
Qk warto charakterystyczn skupionego obcienia zmiennego,

gk ciar wasny na jednostk powierzchni,
qk warto charakterystyczn obcienia zmiennego rozoonego lub liniowego,
f wspczynnik dynamiczny,
0 wspczynnik wartoci kombinacyjnej oddziaywania zmiennego.
2. Klasyfikacja obcie
W rozdziale 2 norma podaje klasyfikacj oddziaywa.
Ciar wasny konstrukcji zaleca si przyjmowa jako obcienie stae umiejscowione. Jeeli
ciar wasny moe zmienia si w czasie zaleca si jego uwzgldnianie jako wartoci
charakterystycznej grnej i dolnej (np. ciar zasypki przepustu). Jeeli ciar wasny jest swobodny
(np. bariera betonowa przestawna) zaleca si jego uwzgldnianie jako dodatkowego obcienia
uytkowego.
W obliczeniach zaleca si uwzgldnia zmiany wilgotnoci materiaw (np. zasypki przyczka
lub konstrukcji powokowej zasypanej gruntem) i gruboci elementw (np. grubo warstwy
cieralnej nawierzchni), ktre mog mie miejsce w projektowym okresie uytkowania konstrukcji.
(patrz rwnie p. 6)
Zaleca si uwzgldnianie obcie uytkowych jako quasi-statycznych z uwzgldnion w
modelu obcienia nadwyk dynamiczn. Oznacza to w praktyce rezygnacj w normach z
powszechnego uywania wspczynnika dynamicznego. Jeeli wystpuje zagroenie rezonansem lub
wzbudzeniem dynamicznym zalecane jest przeprowadzenie analizy dynamicznej (np. dla lekkich
kadek znacznych rozpitoci).
Sytuacje obliczeniowe zwizane z wypadkami naley uwzgldnia wg PN-EN 1991-1-7.
(P) Obcienie balastem naley uwaa za obcienie stae z uwzgldnieniem moliwego

przemieszczenia balastu.
(P) Obcienia uytkowe naley traktowa jako zmienne nieumiejscowione (o ile w dalszej czci
normy nie ustalono inaczej w odniesieniu do konkretnego obcienia).
(P) Oddziaywania powodujce znaczne przypieszenia konstrukcji lub jej elementw powinny by
klasyfikowane jako dynamiczne i uwzgldniane na podstawie analizy dynamicznej.
3. Sytuacje obliczeniowe
W rozdziale 3 norma podaje zasady stosowania oddziaywa w sytuacjach obliczeniowych.
3.1.
Obcienia stae
Zaleca si aby cakowity ciar elementw konstrukcyjnych i niekonstrukcyjnych by

uwzgldniany w kombinacjach obcie jako pojedyncze oddziaywanie.
(P) Istotne obcienia stae i uytkowe powinny by ustalane dla kadej sytuacji obliczeniowej.
(P) Poziom wody powinien by uwzgldniany w odpowiednich sytuacjach obliczeniowych.
3.2.
Obcienia uytkowe
Jeli liczba zmian obcienia lub jego efektw moe spowodowa zmczenie zaleca si
ustalenie modelu zmczenia. W obliczeniach konstrukcji podatnych na drgania zaleca si
uwzgldnianie modelu dynamicznego obcie uytkowych (np. kadki dla pieszych znacznych
rozpitoci, mosty kolejowe).
(P) W sytuacjach obliczeniowych, w ktrych uwzgldniane s obcienia uytkowe dziaajce

rwnoczenie z innymi obcieniami zmiennymi (wiatr, nieg, dwigi) cakowite obcienie uytkowe
naley uwaa za oddziaywanie pojedyncze.
(P) Poziom wody powinien by uwzgldniany w odpowiednich sytuacjach obliczeniowych.
4. Ciar objtociowy materiaw budowlanych

W rozdziale 4 norma podaje zasady i reguy uwzgldniania ciaru objtociowego
materiaw budowlanych.
Zaleca si stosowanie wartoci rednich ciaru objtociowego materiaw budowlanych
jako charakterystycznych. W przypadku stosowania materiaw nie uwzgldnionych w tablicach
zacznika A lub charakteryzujcych si znacznym rozrzutem wartoci ciarw objtociowych dla
ustalenia wartoci charakterystycznej naley stosowa procedury z normy PN-EN 1990. Wartoci
ciarw objtociowych mog by okrelane na podstawie bada.
Bardzo uyteczne dla projektantw mostowych s informacje zamieszczone w zaczniku
informacyjnym A, w ktrym podano nominalne ciary objtociowe materiaw konstrukcyjnych
oraz ciary objtociowe i kty tarcia wewntrznego materiaw skadowanych, w tym ciary
materiaw dodatkowych dla obiektw mostowych.
5. Ciar wasny konstrukcji

W rozdziale 5 norma podaje zasady i reguy uwzgldniania ciaru wasnego konstrukcji.
Przedstawienie oddziaywa. Zaleca si aby ciar wasny konstrukcji w wikszoci
przypadkw by przestawiany za pomoc pojedynczej wartoci charakterystycznej obliczanej na
podstawie nominalnych wymiarw i charakterystycznych ciarw objtociowych. Ciar wasny
3
obejmuje elementy konstrukcyjne, niekonstrukcyjne, umiejscowione urzdzenia (np. rury systemu

odwodnienia bez wypenienia) oraz ciar ziemi i balastu.
(P) Wartoci charakterystyczne ciaru wasnego, wymiarw i ciarw objtociowych naley

ustala zgodnie PN-EN 1990
Zaleca si, aby nominalne wymiary byy wymiarami podawanymi na rysunkach.
6. Dodatkowe ustalenia dotyczce mostw

Jeeli przewiduje si, e materia ulegnie konsolidacji, nawodnieniu lub inaczej zmieni swoje
waciwoci w okresie uytkowania, zaleca si uwzgldnianie grnej i dolnej charakterystycznej
gstoci elementw niekonstrukcyjnych takich ja balast mostw kolejowych lub materia
wypeniajcy nad przepustami. Zaleca si okrelanie nominalnej wysokoci balastu w mostach
kolejowych do ustalenia grnej i dolnej wartoci charakterystycznej gruboci warstwy balastu
zaleca si uwzgldnianie odchylania +/-30%.
Do okrelenia dolnej i grnej wartoci charakterystycznej ciaru wasnego izolacji i
nawierzchni na mostach, jeeli zmienno ich gruboci moe by dua, zaleca si uwzgldnianie
odchylenia gruboci cakowitej od gruboci nominalnej o +/-20% jeeli uwzgldniono warstwy
powykonawcze (nakadane w trakcie remontw) lub +40% i -20% jeeli takich dodatkowych warstw
nie uwzgldniono.
Podobnie w przypadku ciarw wasnych kabli , rurocigw i przej kontrolnych zaleca si,
przy okrelaniu wartoci dolnej i grnej obcienia, przyjcie odchylenia +/-20%. W przypadku innych
elementw niekonstrukcyjnych (porcze, bariery, krawniki, zcza/czniki, elementy formujce
pustki, itp.) zaleca si przyjmowanie wartoci nominalnych. Otwarty pozostawiono problem
moliwoci wypenienia pustek wod.
7. Informacje dodatkowe
W bardzo ograniczonym zakresie mog by wykorzystane przez projektantw mostowych
informacje zawarte w rozdziale 4 dotyczce ciarw materiaw skadowanych, a w nieco szerszym
wybrane treci rozdziau 6 dotyczcego obcie uytkowych w budynkach (szczeglne w zakresie
obcienia schodw).
7.1.
Obcienia schodw
Obcienie schodw zaleca si przyjmowa dla kategorii uytkowania C3 jako rwne:
obcienie rwnomiernie rozoone do wyznaczania efektw

qk=0,30,5kN/m2, przy czym zalecan wartoci jest 0,5kN/m2;
obcienie skupione do wyznaczania efektw lokalnych Qk=4,07,0kN, przy czym

zalecan wartoci jest 4,0kN rozoone na powierzchni kwadratu o boku 50mm.
oglnych
W omawianej normie znajduj si rwnie informacje, ktre mog okaza si w niektrych

sytuacjach przydatne, np. dotyczce obcie powierzchni ruchu pojazdw, barier i cian
ograniczajcych na parkingach samochodowych - dotyczy pojazdw o ciarze do 160kN.
7.2.
Obcienie powierzchni ruchu i parkowania w budynkach
Obcienie powierzchni ruchu i parkowania w budynkach zaleca si przyjmowa w

zalenoci od kategorii uytkowania jako rwne:
4
dla kategorii F: parkowanie w budynkach pojazdw lekkich o ciarze brutto nie

wikszym ni 30kN
o
obcienie rwnomiernie rozoone do wyznaczania efektw oglnych

qk=1,52,5kN/m2, przy czym zalecan wartoci jest 2,5kN/m2;
obcienie skupione do wyznaczania efektw lokalnych Qk=1020kN, przy

czym zalecan wartoci jest 20kN rozoone na o zoona z dwch k o
powierzchni kwadratu o boku 100mm w rozstawie osiowym 1,8m.
dla kategorii G: drogi dostpu, strefy dostawy, strefy dostpu dla wozw stray
poarnej o ciarze brutto nie wikszym ni 160kN
o
obcienie rwnomiernie rozoone do wyznaczania efektw oglnych

qk=5,0kN/m2;
obcienie skupione do wyznaczania efektw lokalnych Qk=4090kN, przy

czym zalecan wartoci jest 90kN rozoone na o zoona z dwch k o
powierzchni kwadratu o boku 200mm w rozstawie osiowym 1,8m.
oddziaywania wywoane przez podnoniki widowe i pojazdy transportowe.
8. Tabelaryczne zestawienie ciarw objtociowych i

jednostkowych materiaw budowlanych stosowanych w
mostownictwie
Ponie w formie tabelarycznej podano wartoci ciarw objtociowych najczciej
wykorzystywanych w mostach materiaw budowlanych. Wicej mona znale w Zaczniku A do
omawianej normy.
Tabela 1. Ciary objtociowe wybranych materiaw budowlanych wykorzystywane w projektowaniu obiektw

mostowych wg Zacznika A PN-EN 1991-1-1
Materia budowlany
Ciar objtociowy
[kN/m3]
Tablica
rdowa
BETONY
Beton zwyky
24
Beton zwyky z typowym stopniem zbrojenia
25
Beton zwyky niestwardniay
25
Beton zwyky niestwardniay z typowym stopniem zbrojenia
26
ELEMENTY Z KAMIENIA NATURALNEGO
Granitu, sjenitu, porfiru
27,030,0
Bazaltu, diorytu, gabro
27,031,0
Lachylitu
26,0
Lawy bazaltowej
24,0
Piaskowca
21,027,0
Wapienia zwizego
20,029,0
Innych wapieni
20,0
Tufw wulkanicznych
20,0
Gnejsu
30,0
upkw
28,0
DREWNO
Klasy C14D70
3,510,8
Drewno klejone warstwowo GL24h-GL35c
3,74,2
Sklejka z drewna iglastego
5,0
Sklejka z brzozy
7,0
Pyta warstwowa pyta stolarska
4,5
METALE
Aluminium
27,0
Mied
87,089,0
elazo lane
71,072,5
elazo kute
76,0
Ow
112,0114,0
Stal
77,078,5
Cynk
71,072,0
SZKO
Szko w arkuszach
25,0
A.1
A.2
A.3
A.4
A.5
Dla betonu zwykego naley przyjmowa ciar objtociowy o wartoci niszej ni stosowana
dotychczas 27kN/m3, ktra stanowi raczej grne oszacowanie ciaru objtociowego betonu
zwykego.
Tabela 2. Porwnanie wartoci charakterystycznych i obliczeniowych ciarw objtociowych betonu zbrojonego wg PN

i PN-EN
Warto obcienia betonem w kN/m3 wg

PN-S-10030
Opis wartoci
PN-EN 1991-1-1
Elementy
konstrukcyjne
niekonstrukcyjne
konstrukcyjne
niekonstrukcyjne
charakterystyczna
27,0
25,0
obliczeniowa minimalna
24,3
25,0
obliczeniowa maksymalna
32,4
40,5
33,75
Powysze zestawienie pokazuje rnice w wartociach charakterystycznych i obliczeniowych

ciarw objtociowych betonu w starym (PN) i nowym systemie normowym (PN-EN). Na tej
podstawie trudno jednoznacznie stwierdzi, ktry system generuje wiksze efekty oddziaywa od
obcie staych. Wydaje si jednak, e (po wyeliminowaniu dotychczas stosowanych,
nieracjonalnych zasad przyjmowania rnego ciaru wasnego na dugoci elementw o staym
przekroju w zalenoci od ich schematu statycznego) stosowanie zasad EC prowadzi do uzyskania
podobnych lub nieco mniejszych wartoci efektw oddziaywa od obcie staych zarwno w stanie
granicznym nonoci, jak i uytkowalnoci. Zupenie odwrotnie ni w budownictwie kubaturowym.
W przypadku stali konstrukcyjnej warto zauway, e powszechnie wykorzystywana warto
ciaru jednostkowego 78,5kN/m3 wynika z bdnego przeliczenia masy jednostkowej. Prawidowa
warto jak naley stosowa w projektowaniu wylicza si w nastpujcy sposb: 7,85t/m3 x
9,81m/s2=77kN/m3. Zapisany w normie przedzia wartoci wynika z faktu koniecznoci uzyskania
akceptacji zapisw normy w wielu krajach europejskich, ktre s z reguy bardzo mocno przywizane
do tradycyjnie wykorzystywanych w projektowaniu wartoci obcie (rwnie tych bdnych).
Tabela 3. Ciary objtociowe i katy tarcia wewntrznego wybranych materiaw skadowych i konstrukcyjnych
Materia budowlany
Kruszywo lekkie
Kruszywo zwyke
Kruszywo cikie
wir i piasek (skadowany luzem)
Piasek
uel wielkopiecowy w bryach
uel wielkopiecowy w granulkach
uel wielkopiecowy spieniony, amany
Popi lotny
Polietylen
Polichlorek winylu
ywica poliestrowa
ywice klejowe
Woda, wiea
Ciar objtociowy
[kN/m3]
9,020,0
20,030,0
>30,0
15,020,0
14,019,0
17,0
12,0
9,0
10,014,0
6,4
5,9
11,8
13,0
10
Kt tarcia
wewntrznego []
30
30
30
35
30
40
30
35
25
30
40
-
Tablica
rdowa
A.7
Tabela 4. Ciary objtociowe i ciary na jednostk dugoci materiaw budowlanych specyficznych dla mostw wg
Zacznika A PN-EN 1991-1-1
Materia budowlany
Ciar objtociowy
[kN/m3]
Tablica
rdowa
MATERIAY MOSTOWE
Nawierzchnie mostw drogowych
asfalt lany i beton asfaltowy
kit asfaltowy
asfalt waowany na gorco
24,025,0
28,022,0
23,0
Balasty mostowe
piasek (suchy)
podsypka, wir (luzem)
gruz
kruszony uel
ubijany tucze kamienny
urobiona glina
15,016,0
15,016,0
18,519,5
13,014,5
20,521,5
18,019,5
Nawierzchnie mostw kolejowych

ochronna warstwa betonowa
zwyky balast (np. granit, gnejs)
balast bazaltowy
Konstrukcje z balastem
dwie szyny UIC 60
sprone podkady betonowe z zamocowaniem toru
podkady betonowe z uchwytami
podkady drewniane z zamocowaniem toru
Konstrukcje bez balastu
dwie szyny UIC 60 z zamocowaniem toru
dwie szyny UIC 60 z zamocowaniem toru, z mostownic i z
porcz ochronn
25,0
20,0
26,0
Ciar na jednostk
dugoci gk [kN/m]
A.6
1,2
4,8
1,9
1,7
4,9

Cz 4. PN-EN 1991-2. Eurokod 1: Oddziaywania na

kontrukje. Cz 2: Obizenia ruhome motow
zagadnienia ogolne oraz Rozdzia 4. Obizenia ruhome
motow drogowyh
Spis treci
1.
Postanowienia oglne ......................................................................................................... 2
2.
Klasyfikacja oddziaywa ..................................................................................................... 3
3.
Sytuacje obliczeniowe ......................................................................................................... 4
4.
Oddziaywania ruchu drogowego i inne szczeglne oddziaywania na mosty drogowe..... 4

4.1.
Obszar stosowania normy ........................................................................................... 4
4.2.
Przedstawienie oddziaywa ....................................................................................... 5
4.2.1. Modele obcie ruchu drogowego ...................................................................... 5

4.2.2. Klasy obcie ....................................................................................................... 5
4.2.3. Podzia jezdni na pasy umowne ............................................................................ 6
4.2.4. Pooenie i numeracja pasw w projektowaniu i zasady stosowanie modeli
obcie na pojedynczych pasach................................................................................................... 6
4.3.
Obcienia pionowe wartoci charakterystyczne .................................................... 7
4.3.1. Oglne i zwizane sytuacje obliczeniowe.............................................................. 7

4.3.2. Model Obcienia 1 (model charakterystyczny podstawowy) .............................. 7
4.3.3. Model Obcienia 2 ............................................................................................. 10
4.3.4. Model Obcienia 3 (pojazdy specjalne) ............................................................. 11
4.3.5. Model Obcienia 4 (obcienie tumem) ........................................................... 11
4.3.6. Rozkad obcie skupionych .............................................................................. 12
4.4.
Siy poziome wartoci charakterystyczne ............................................................... 12
4.4.1. Siy hamowania i przypieszania.......................................................................... 12

4.4.2. Odrodkowe i inne siy poprzeczne ..................................................................... 12
4.5.
Grupy obcie ruchomych mostw drogowych ...................................................... 13
4.6.
Modele obcie zmczeniowych ............................................................................. 13
4.7.
Oddziaywania w wyjtkowych sytuacjach obliczeniowych ...................................... 14

1
4.7.1. Postanowienia oglne ......................................................................................... 14

4.7.2. Siy uderzenia pojazdw pod mostem................................................................. 14
4.7.3. Oddziaywania pojazdw na mocie.................................................................... 14
4.8.
Oddziaywania na balustrady .................................................................................... 16
4.9.
Modele obcie przyczkw i cian przylegych do mostw ................................. 17
4.9.1. Obcienia pionowe ............................................................................................ 17

4.9.2. Sia pozioma......................................................................................................... 17
5.
Reguy kombinacji dla mostw drogowych ....................................................................... 18
6. Kombinacje oddziaywa w wyjtkowych sytuacjach obliczeniowych dla wszystkich

rodzajw obiektw mostowych ............................................................................................................ 20
1. Postanowienia oglne
W omawianej normie okrelono obcienia uytkowe mostw - modele i wartoci
reprezentatywne obcie zwizane z ruchem drogowym, oddziaywaniami ruchu pieszego i
kolejowego w ktrych skad, jeli jest taka potrzeba, wchodz efekty dynamiczne, siy odrodkowe i
hamowania i przypieszania oraz oddziaywania w wyjtkowych sytuacjach obliczeniowych
zwizanych z ruchem.
Obcienia podane w normie przeznaczone s do projektowania nowych mostw wraz z
filarami, przyczkami, skrzydami, cianami zaplecznymi i ograniczajcymi oraz fundamentami.
Modele obcie zawarte w normie naley stosowa rwnie w obliczaniu cian oporowych
przylegych do drg i linii kolejowych.
Poszczeglne rozdziay normy zawieraj:
Rozdzia 1 stosowane definicje i symbole;

Rozdzia 2 zasady obciania mostw;
Rozdzia 3 opis sytuacji obliczeniowych i wskazwki dotyczce jednoczesnoci
dziaania obcie ruchomych z innymi rodzajami obcie;
Rozdzia 4 modele, zasady i reguy stosowania obcie mostw drogowych;
Rozdzia 5 - modele, zasady i reguy stosowania obcie kadek dla pieszych i
chodnikw;
Rozdzia 6 - modele, zasady i reguy stosowania obcie mostw kolejowych.
Ponadto w rozdziaach 4 i 5 mona znale informacje dotyczce zasad i regu obciania

barier i porczy.
W normie podano definicje terminw:
oglnych: przso, urzdzenia bezpieczestwa ruchu drogowego, bariera ochronna,

barieroporcz, urzdzenia bezpieczestwa ruchu pieszych, balustrada dla pieszych,
bariera ochrona dla pieszych, ekran akustyczny, chodnik subowy, ruchomy pomost
kontrolny, kadka dla pieszych;
dotyczcych mostw drogowych: jezdnia, pas postojowy, opaska trwaa, pas

dzielcy, pas umowny, obszar pozostay, ukad tandemowy i obcienie
nienormatywne;
dotyczcych mostw kolejowych: tory, chodnik subowy, prdko rezonansowa,
czsta prdko przejazdu, maksymalna miejscowa prdko na linii, maksymalna
dozwolona prdko ruchu taboru, maksymalna prdko nominalna, maksymalna
prdko obliczeniowa, maksymalna prdko komisyjna.
W normie podano rwnie objanienia dla bardzo dugiej listy stosowanych w niej symboli (5
stron).
2. Klasyfikacja oddziaywa
Oddziaywania podane w normie to oddziaywania zmienne (uytkowe) oraz oddziaywania w
wyjtkowych sytuacjach obliczeniowych. Zalecane jest przyjmowanie wszystkich oddziaywa
zwizanych z ruchem jako swobodnych w okrelonych w normie granicach.
Oddziaywania od ruchu (uytkowe) to odziaywania zmienne, ktrych opisywane s rnymi
wartociami reprezentatywnymi:
wartoci charakterystyczn (wartoci statystyczn odpowiadajc okrelonemu

prawdopodobiestwu przekroczenia w okresie uytkowania lub wartoci
nominaln);
wartoci czst;
wartoci prawie sta (quasi-staa).
Jako podstawy kalibracji dla gwnych modeli obcienia mostw drogowych i kadek dla
pieszych stosowanych w normie przyjto:
dla LM1:
o dla wartoci charakterystycznej - 1000 letni okres powrotu lub
prawdopodobiestwo przekroczenia 5% w cigu 50 lat na gwnych
drogach Europy wspczynniki =1;
o dla wartoci czstej - 1-tygodniowy okres powrotu w przypadku ruchu na
gwnych drogach w Europie - wspczynniki =1;
o dla wartoci prawie staej kalibracja zgodnie z PN-EN 1990, tzn.
wystpowanie przez ok. poow przewidywanego okresu uytkowania.
dla LM2:
o dla wartoci charakterystycznej - 1000 letni okres powrotu lub
prawdopodobiestwo przekroczenia 5% w cigu 50 lat na gwnych
drogach Europy wspczynniki =1;
o dla wartoci czstej - 1-tygodniowy okres powrotu w przypadku ruchu na
gwnych drogach w Europie - wspczynniki =1;
dla LM3 dla wartoci charakterystycznych zbir wartoci umownych okrelonych
w zaczniku A na podstawie syntezy przepisw krajowych;
dla LM4 - dla wartoci charakterystycznej warto nominalna majca przedstawia
skutki obcienia tumem, okrelona na podstawie istniejcych norm krajowych.
Oddzielne modele z odpowiednimi wartociami stosuje si przy sprawdzaniu zmczenia

(FAT).
W wyjtkowych sytuacjach obliczeniowych naley uwzgldnia uderzenia pojazdw (np. o
niezabezpieczone podpory lub przsa wiaduktw), ich wyjtkow obecno (np. na kadce dla
pieszych) lub wyjtkowe pooenie. Obcienia wyjtkowe opisane w tej czci normy PN-EN 1991
odnosz si do sytuacji typowych. S one przedstawione za pomoc rnych modeli okrelajcych
wartoci obliczeniowe w postaci rwnowanych obcie statycznych.
Jeli zachodzi taka potrzeba zalecane jest okrelenie si uderzenia pochodzcych od odzi,
statkw lub samolotw. Wartoci te mog zosta ustalone w zaczniku krajowym lub indywidualnej
dokumentacji technicznej. W rozdziale powiconym mostom kolejowym mona znale informacje o
wartociach obcie wyjtkowych zwizanych z pocigami i infrastruktur kolejow (np. w
odniesieniu do podpr mostu drogowego lub kadki zlokalizowanej nad lini kolejow).
3. Sytuacje obliczeniowe
Naley uwzgldnia wybrane sytuacje obliczeniowe (decyzja projektanta) i okrelone
przypadki obcie krytycznych (P). Dla kadego przypadku obcienia krytycznego naley okreli
wartoci obliczeniowe skutkw kombinacji oddziaywa. Kombinacje oddziaywa naley uwzgldnia
wg zacznika A2 do normy PN-EN 1990.
Dla mostw dla ktrych wprowadzono oznakowanie ograniczajce nono norma zaleca
uwzgldnienie obcienia wyjtkowego polegajcego na przejedzie przez most pojazdu mimo
ograniczenia.
Dla mostw drogowo-kolejowych norma zaleca okrelenie jednoczesnoci oddziaywa oraz
szczeglnych wymaga dotyczcych sprawdzenia. Szczegowe reguy dotyczce tego zagadnienia
mog by przedmiotem ustale krajowych.
4. Oddziaywania ruchu drogowego i inne szczeglne

oddziaywania na mosty drogowe
4.1.
Obszar stosowania normy
Zaleca si, by modele obcie okrelone w rozdziale 4 normy PN-EN 1991-2 stosowa w
projektowaniu mostw o dugociach obcie mniejszych od 200m, co odpowiada dugoci
maksymalnej uwzgldnionej w kalibracji Modelu Obcienia 11. Na og model ten daje wyniki pod
stronie bezpiecznej rwnie dla duszych odcinkw obcienia. Modele obcie i reguy stosowania
powinny uwzgldnia wszystkie normalne przewidywane sytuacje ruchowe na drodze, ktre naley
uwzgldni w projektowaniu. 2
Modele i zwizane z nimi reguy powinny uwzgldnia wszystkie normalnie przewidywane
sytuacje ruchowe (tzn. warunki ruchu w dowolnym kierunku na kadym pasie wywoane ruchem
1
W przypadku wikszych dugoci obcianych modele mona okreli w zaczniku krajowym lub
indywidualnej dokumentacji technicznej.
2
W przypadku mostw odpowiednio oznakowanych i wyposaonych w celu cisego ograniczenia

ciaru pojazdw szczeglne modele mona okreli w zaczniku krajowym lub indywidualnej dokumentacji
technicznej
drogowym). W przypadku mostw odpowiednio wyposaonych (cznie ze znakami drogowymi) w

celu cisego ograniczenia ciaru pojazdw (np. na drogach lokalnych, rolniczych lub prywatnych)
modele szczeglne mona opisa w zaczniku krajowym lub indywidualnej dokumentacji
technicznej.
Modele obcie przyczkw i cian przylegych do mostw okrelono odrbnie w p. 4.9.
Wynikaj one z modeli ruchu drogowego bez uwzgldnienia efektw dynamicznych. W mostach o
konstrukcji ramowej obcienia nasypw drogowych mog rwnie wywoywa oddziaywania
porednie (parcie) na konstrukcj obiektw.
W normie nie ujto skutkw obcie technologicznych zwizanych z budowa drg w
ssiedztwie obiektw oraz zwizanych z ich utrzymaniem (np. obcienie pojazdem do przegldw
mostw). Zalecono, by uwzgldnia je niezalenie od wymaga normy, jeli zachodzi taka potrzeba.
4.2.
Przedstawienie oddziaywa
4.2.1. Modele obcie ruchu drogowego

Na ruch samochodowy na drogach skadaj si samochody:
osobowe,
ciarowe i
specjalne,
ktre wywouj siy pionowe, poziome, statyczne i dynamiczne.

Modele obcie opisane w normie nie stanowi odzwierciedlenia rzeczywistych pojazdw.
Zostay dobrane i skalibrowane w taki sposb, aby skutki ich oddziaywa wraz z nadwyka
dynamiczn przedstawiay skutki odziaywa rzeczywistego ruchu w krajach europejskich w 2000
roku.3
Nadwyka dynamiczna (bez uwzgldniania zmczenia), ktra zostaa wczona do
normowych modeli obcienia zostaa okrelona dla rednich nierwnoci nawierzchni (patrz
zacznik B normy) i pneumatycznego zawieszenia pojazdu. W rzeczywistoci zaley ona od wielu
parametrw oraz skutkw rozpatrywanego oddziaywania i dlatego nie przedstawiono jej za pomoc
jednego wspczynnika. W niektrych niekorzystnych przypadkach jej warto moe osign 1.7
(skutki lokalne) lub wicej w przypadku duych nierwnoci lub powstania zjawiska rezonansu.
Przypadki te naley eliminowa przez stosowanie i utrzymanie odpowiedniej jakoci nawierzchni oraz
prawidowe projektowanie. T dodatkow nadwyk naley uwzgldnia w przypadkach
indywidualnych, szczegowych oblicze (p. 4.6.1 (6)) lub w indywidualnej dokumentacji technicznej.
Jeeli w projektowaniu mostu naley uwzgldni pojazdy (np. wojskowe) nie odpowiadajce
krajowym przepisom w zakresie ciaru lub/i wymiarw i jednoczenie nie wymagajce specjalnych
pozwole to zalecane jest ich okrelenie, np. w zaczniku krajowym. Wytyczne dotyczce typowych
modeli pojazdw specjalnych i ich zastosowania podano w Zaczniku A.
4.2.2. Klasy obcie
Rzeczywiste obcienia mostw s wynikiem dziaania rnych kategorii pojazdw oraz
pieszych. Ruch na mostach moe rni si:
Gdyby zaistniaa konieczno uwzgldnienia modeli wykraczajcych poza zakres modeli normowych
to mona je okreli jako modele uzupeniajce w zaczniku krajowym wraz z reguami ich kombinacji.
skadem, np. procentowym udziaem samochodw ciarowych,

nateniem, np. redni liczba pojazdw w cigu roku,
warunkami ruchu, np. czstoci zatorw,
ekstremalnymi wartociami ciaru pojazdw i
ekstremalnymi naciskami na osie oraz
wpywem znakw drogowych ograniczajcych adowno, jeli taka sytuacja ma
miejsce.
Rnice te naley bra pod uwag wykorzystujc normowe modele obcie dostosowane do
pooenia/lokalizacji mostu, np. przez okrelenie waciwej wartoci wspczynnikw
dostosowawczych i dla Modelu Obcienia 1 wg p. 4.3.2 lub dla Modelu Obcienia w wg p. 4.3.3
normy. Wspczynniki i o wartoci rwnej 1,0 odwzorowuj warunki obcienia panujce na
gwnych europejskich szlakach transportowych. Przy ich pomocy administratorzy poszczeglnych
drg mog kalibrowa modele normowe obcienia i dostosowywa do swoich potrzeb.
4.2.3. Podzia jezdni na pasy umowne
Zastosowanie rnych modeli obcienia mostw drogowych umoliwia koncepcja podziau
jezdni na pasy umowne. Pierwszym etapem jest ustalenie szerokoci w jezdni pomidzy barierami
ograniczajcymi lub krawnikami. Wysoko krawnika stanowicego ograniczenie dla jezdni jest
ustaleniem krajowym, jednak zalecan wartoci jest 100mm. Nastpnie szeroko jezdni naley
podzieli na moliwie du liczb pasw obcienia. Typowa szeroko pojedynczego pasa obcienia
wynosi w1=3,0m za wyjtkiem przypadku 5,4m w < 6,0m, gdy szeroko pojedynczego pasa naley
przyjmowa jako rwn w/2. Pas o szerokoci wynikajcej z rnicy midzy szerokoci jezdni i sum
szerokoci pasw obcienia naley pozostawi bez obcienia. Podane wyej zasady obowizuj
rwnie w przypadku zmiennej szerokoci jezdni.
Jeli pomost jest fizycznie rozdzielony na dwie niezalene jezdnie:
kada jezdnia podlega zasadom podziau jak wyej, jeli jezdnie oddzielone s od
siebie sta barier separacyjn;
szerokoci obydwu jezdni sumuje si i dzieli na pasy wg zasad jak wyej, jeeli
jezdnie oddzielone s od siebie tymczasow barier przestawn.
Dla przykadu jezdni o szerokoci cakowitej w=11m naley podzieli na ni pasw obcienia
wg zasady jak wyej: ni= Int(w/w1)= Int (11,0/3,0) = 3. Szeroko pasa jezdni bez obcienia jest
wwczas rwna: w - ni w1 = 11,0m 3 3,0m = 2,0m.
Pasy wolne od obcie powinny stanowi pasy skrajne. Nie jest to co prawda nigdzie
zapisane w normie, ale dowiadczenia z licznych przeprowadzonych analiz wskazuj, e takie ich
usytuowanie jest najbardziej niekorzystne.
4.2.4. Pooenie i numeracja pasw w projektowaniu i zasady stosowanie modeli
obcie na pojedynczych pasach
Modele obcienia 1 i 2 zostay tak skonstruowane, aby efekt ich oddziaywania by zbliony
do efektw ruchu rzeczywistego przy zakadanych poziomach prawdopodobiestwa i okresach
uytkowania (powrotu). Jest zatem jasne, e pasy obcienia nie s zwizane w aden sposb z
pasami ruchu wyznaczonymi na jezdni, a ich ukad (numeracja) powinien by taki, aby wywoa
najbardziej niekorzystne efekty. Nie narzucono zatem sztywnego ukadu pasw obcienia
(numeracji). Jednak ich rozmieszczenie na pomocie powinno podlega nastpujcym reguom:
6
w przypadku modeli obcienia 1 i 2 przy sprawdzaniu stanw granicznych (poza

stanem granicznym zmczenia) przyjto regu, e pas dajcy najbardziej
niekorzystne efekty naley oznacza numerem 1, kolejny w tej klasyfikacji numerem
2 itd.;
dla weryfikacji wpywu zmczenia przyjmuje si numeracj i obcienie
poszczeglnych pasw zgodnie z rzeczywistymi warunkami uytkowania obiektw
(np. najbardziej obciony powinien by pas prawy przeznaczony zwykle dla
powolnego ruchu cikiego), jednak na etapie projektowania obiektu moe wystpi
konieczno uwzgldnienia przewidywanego poszerzenia pomostu (o ile taka
sytuacja ma zastosowanie);
w przypadku jezdni podzielonej w sposb trway lub tymczasowy na dwie oddzielne
jezdnie (niezalenie od zastosowanego podziau jezdni na pasy obcienia patrz p.
4.2.3) na jednym obiekcie naley stosowa jednolit numeracj (tzn. dla obiektu tylko
raz pojawia si pas obcienia oznaczony nr 1, 2 itd.);
w przypadku, gdy rozdzielone przsa opieraj si na wsplnej podporze lub na
wsplnym fundamencie naley stosowa jednolit numeracj pasw obcienia przy
projektowaniu wsplnych podpr lub/i fundamentw niezalenie od numeracji
wsplnej lub rozdzielonej zastosowanej dla przse.
Numerowanie pasw obcienia dla sprawdzenia stanw granicznych (poza zwizanymi ze

zmczeniem) jest cile zwizane z charakterystycznym modelem obcienia pionowego. Numeracja
jednoznacznie okrela, gdzie i jaki model obcienia zosta zastosowany z innymi reprezentatywnymi
wartociami obcie, np. wartoci czst obcienia.
4.3.
Obcienia pionowe wartoci charakterystyczne
4.3.1. Oglne i zwizane sytuacje obliczeniowe

Obcienia charakterystyczne maj na celu okrelenie efektw ruchu w stanie granicznym
nonoci oraz, w szczeglnych przypadkach, w stanie granicznym uytkowalnoci. Poszczeglne
modele obcienia przestawiaj:
Model Obcienia 1 (LM1) Obcienia skupione i rwnomiernie rozoone, ktre obejmuj
wikszo skutkw ruchu samochodw ciarowych i osobowych. Model ten naley stosowa w
sprawdzeniach oglnych i lokalnych.
Model Obcienia 2 (LM2) Naciski pojedynczej osi przyoony do okrelonych powierzchni
kontaktu opony, ktry obejmuje skutki dynamiczne normalnego ruchu w przypadku krtkich
elementw konstrukcyjnych. Model dominujcy w zakresie rozpitoci 3-7m.
Model Obcienia 3 (LM3) Zbir zestaww naciskw osi przedstawiajcy pojazdy specjalne
(np. do transportu przemysowego), ktre poruszaj si po drogach dopuszczonych do obcie
nienormatywnych. Jest przeznaczonych do sprawdze oglnych i lokalnych.
Model Obcienia 4 (LM4) Obcienie tumem przeznaczone do sprawdze oglnych.
4.3.2. Model Obcienia 1 (model charakterystyczny podstawowy)
Model obcienia 1 zosta opracowany i skalibrowany w ten sposb, eby wywoywa efekty
typowe dla obcienia ruchem pojazdw z odpowiednim marginesem bezpieczestwa. Po okreleniu
pasw obcienia naley je obciy:
7
obcieniem rwnomiernie rozoonym (UDL);

tandemem dwch osi (TS).
Maksymalnie trzy pasy obcienia mog by obcione tandemem osi. Na poziomie

krajowym mona liczb pasw obcionych tandemem zmniejszy do jednego (niezalecane) lub
dwch.
Do analizy przyjmuje si wycznie kompletny tandem, jeli wywouje efekty niekorzystne.
Nie dopuszcza si uwzgldniania pojedynczych k lub niekompletnego ukadu osi, jak to miao
miejsce w przypadku pojazdu K w normie PN-85/S-10030. W analizie oglnej tandem porusza si
rodkiem wyznaczonego pasa obcienia.
Warto obcienia kadej osi tandemu zlokalizowanego na pasie i jest oznaczane Q,iQik, a
kade koo wywouje nacisk Q,iQik/2. Warto charakterystyczna obcienia rwnomiernie
rozoonego przyjmuje na pasie i warto q,iqik, a na pozostaym obszarze q,rqrk.
Q,i, q,i i q,r s wspczynnikami dostosowawczymi, ktrych zadaniem jest uwzgldnienie
rnych rodzajw ruchu na mostach.
Obcienie rwnomiernie rozoone naley ustawia na niekorzystnych czciach powierzchni
wpywu w kierunku podunym i poprzecznym. W praktyce oznacza to, e obcienie rwnomierne
obcienie moe by ustawiane na niepenych szerokociach poszczeglnych pasw obcienia.
Liczba pasw obcienia zaley od ksztatu powierzchni wpywu poszukiwanej wartoci. Pasy
obcienia niekoniecznie musz by zlokalizowane obok siebie, cho zwykle w takiej konfiguracji
uzyskuje si najbardziej niekorzystne efekty oddziaywa.
Model obcienia 1 zosta opracowany dla sprawdzania efektw oglnych i lokalnych. Dla
sprawdze lokalnych dopuszcza si zblienie ssiednich tandemw na odlego minimalna pomidzy
dwoma koami rwn 0,5m.
RYSUNEK
Tabela 1. Model Obcienia 1 wartoci charakterystyczne
Pooenie
Ukad tandemowy TS
Ukad UDL
Obcienia osi Qik (kN)
qik (lub qrk) (kN/m2)
Pas numer 1
300
Pas numer 2
200
2,5
Pas numer 3
100
2,5
Pozostae pasy
2,5
Obszar pozostay (qrk)
2,5
Dostosowanie modelu obcienia normowego 1 do zastosowa krajowych polega na

okreleniu wartoci wspczynnikw Q,i i q,i . Warto wspczynnikw dostosowuje model
normowy do klasy drogi lub/i klasy obcienia. Wartoci wspczynnikw Q,i i q,i ustalanych na
poziomie krajowym powinna uwzgldnia:
udzia samochodw ciarowych w cakowitej liczbie pojazdw;

natenie ruchu, np. rednia liczba pojazdw na rok lub rednia liczba pojazdw w
cigu dnia wyznaczona dla okresu jednego roku;
warunki ruchu, np. czstotliwo korkw;
8
maksymalny ciar pojazdu i maksymalne obcienie na o i

jeli ma zastosowanie, wpyw oznakowania drogowego.
0.50
Kady z ww. parametrw moe zosta skwantyfikowany, jednak najwicej problemw

stwarza uwzgldnienie ich kombinacji w celu okrelenia klasy obcienia. Naley rozrnia ruch
jedno- i dwukierunkowy. Rozrnienie moe by wprowadzone na poziomie projektu o ile lokalne
wadze kontroluj sytuacje przejciowe.
TS1
2.00
0.40
q1q1k
0.40
q2q2k
0.50
1.30
TS2
TS3
Rysunek 1. Model Obcienia 1 wraz z rozmieszczeniem na poszczeglnych pasmach obciazenia
Udzia ciarwek (pojazdw ciszych ni 3,5t) w ujciu rocznym zmienia si w granicach od

10% do 25% dla drg gwnych.
Przykad dostosowania modelu do warunkw krajowych:
Nie jest korzystne okrelanie zbyt wielu klas obcienia. Najkorzystniejsze w wielu
przypadkach jest okrelenie dwch klas obcienia:
9
klasy dla obiektw w cigu drg gwnych z midzynarodowym, cikim ruchem;

klasy dla wszystkich pozostaych obiektw mniej lub bardziej obcionych ruchem
cikim
Wybr klasy obcienia jest podyktowany koniecznoci zapewnienia, e w cigu okresu

uytkowania zakadane obcienia nie zostan przekroczone uwzgldniajc zmiany w ruchu
drogowym i jego oddziaywania dynamiczne.
Klasa obcienia
Q1
Qi i 2
q1
qi i 2
qr
1 klasa
2 klasa
0,9
0,8
0,7
Dalsze uproszczenia mog dotyczy rozrnienia analizy dla efektw globalnych i lokalnych, np.
przez redukcj liczby tandemw na pasie 2 i 3 obcienia oraz rozrnienie analiz wstpnych i
dokadnych np. przez zastpienie tandemu pojedyncz osi zastpcz dla analiz wstpnych.
TS
UDL
TS
UDL
Rysunek 2. Ustawienie modelu obcienia 1 na belce trjprzsowej cigej przykad dla momentu przsowego i
podporowego
4.3.3. Model Obcienia 2

Model obcienia 1 nie generuje wszystkich efektw lokalnych generowanych ruchem
drogowym. Dlatego konieczne byo wprowadzenie do normy dodatkowego modelu obcienia 2,
ktrego gwnym celem jest generowanie efektw lokalnych dla krtkich elementw
konstrukcyjnych (np. elementw konstrukcyjnych pyty ortotropowej). Modele 1 i 2 rni si
rwnie ksztatem powierzchni kontaktu koa z pomostem, co rwnie pozwala sprawdzi w waciwy
sposb szersz gam ukadw konstrukcyjnych pomostw.
Podstawowe obcienie charakterystyczne pojedynczej osi modeli 2 wynosi 400kN. Z modelem
zwizany jest wspczynnik Q, ktrego warto pozwala na kalibracj modelu 2 do przyjtej w
projekcie klasy obcienia. Zastpczy nacisk bezporedni koa dla modelu obcienia 2 jest rwny
0,952Q w MPa. Zalecane jest przyjmowanie wartoci Q=Q1. W przypadku drg gwnych
obcionych midzynarodowym ruchem cikim zalecan wartoci wspczynnika Q jest 1,0.
10
2.00
0.60
KRAWNIK
0.35
Rysunek 3. Schemat obcienia dla modelu 3
4.3.4. Model Obcienia 3 (pojazdy specjalne)

Model obcienia 3 zosta opracowany dla uwzgldnienia efektw oddziaywania specjalnych
konwojw pojazdw cikich. Normowe pojazdy specjalne zostay zestawione w zaczniku
informacyjnym A. Zadaniem modelu nie jest przedstawienie rzeczywistych pojazdw. W warunkach
konkretnego kraju (lub obiektu) moe by konieczne wprowadzenie dodatkowych obcie
specjalnych nie uwzgldnionych w zaczniku. Modele obcie w zaczniku A stanowi syntez
modeli zawartych w rnych normach krajowych stosowanych przed wprowadzeniem Eurokodw.
Model obcienia 3 powinien by stosowany wycznie na yczenie i w uzgodnieniu z
Inwestorem. Pierwszy z pojazdw zdefiniowanych w zaczniku odpowiada tandemowi osi modelu
obcienia 1 ze wspczynnikami Q1 i q1 rwnymi 1,0. Dla pojazdw o ciarze cakowitym
wikszym ni 3600kN naley definiowa indywidualne reguy w projekcie.
W przypadku jednoczesnego uwzgldniania pojazdu specjalnego z normalnym ruchem naley
uwzgldni efekty dynamiczne oddziaywania pojazdu specjalnego poruszajcego si z normaln
prdkoci (tzn. ok. 70km/h) wg formuy:
gdzie L jest dugoci linii wpywu w metrach.

Zasady jednoczesnego uwzgldniania pojazdu specjalnego ze zwykym ruchem wg modelu
obcienia 1 przedstawiono na rysunku poniej. W omawianym przypadku szeroko uytkowa
pomostu moe zosta zawona.
4.3.5. Model Obcienia 4 (obcienie tumem)
Model obcienia 4 to obcienie rwnomiernie rozoone o wartoci 5kN/m 2. Warto
obcienia bazuje na obcieniach tumem w poprzednio stosowanych normach narodowych. Model
obcienia symuluje obcienie tumem wraz z jego oddziaywaniem dynamicznym. Warto
obcienia odpowiada obecnoci 6-7 osb na kadym metrze kwadratowym pomostu. Obcienie
11
moe zosta ustawione na caej powierzchni pomostu wraz pasem rozdziau. Model powinien by
stosowany na yczenie inwestora (np. w przypadku obiektw zlokalizowanych w ssiedztwie
stadionw lub innych duych obiektw na ktrych organizowane s imprezy masowe). Model
obcienia 4 moe by decydujcy jedynie w przypadku konstrukcji o znacznych wymiarach.
4.3.6. Rozkad obcie skupionych
Obcienia skupione (model 1 i 2) zosta zdefiniowany w najprostszy moliwy sposb.
Obcienie rozkada si z nachyleniem 1:1 przez nawierzchni i konstrukcj do osi pyty pomostu.
Obcienie po rozoeniu nadal pozostaje rwnomiernie rozoone.
Rysunek 4. Schemat rozkadu obcie skupionych
4.4.
Siy poziome wartoci charakterystyczne
4.4.1. Siy hamowania i przypieszania

Siy od hamowania i przypieszania przykadane s do grnej powierzchni nawierzchni o
wartoci wyznaczonej na podstawie modelu obcienia 1. Przyjto, e siy te pochodz od tarcia.
Sia pozioma:
(
gdzie:
L dugo pomostu lub jego analizowanej czci;
2Q1k ciar tandemu osi pasa obcienia nr 1 dla L 1,2m, w pozostaych przypadkach
naley uwzgldni pojedyncz o;
q1k obcienie rwnomiernie rozoone dla pasa obcienia nr 1
w1 szeroko pasa obcienia (w normalnych warunkach rwna 3,0m)
aQ1 wspczynnik modelu obcienia, zaleny od klasy obcienia
4.4.2. Odrodkowe i inne siy poprzeczne
Sia odrodkowa jest rwna:
gdzie:
r promie zakrzywienia osi podunej mostu;
Qv maksymalny ciar tandemu osi modelu obcienia 1, tj.
12
4.5.
Grupy obcie ruchomych mostw drogowych
Grupy obcienia i ich stosowanie opisano w rozdziale powiconym zacznikowi A2 do

normy PN-EN 1990.
Grupy obcie mostw drogowych podano w normie w tablicy:
4.4a grupa charakterystyczna;

4.4b grupa czsta.
Grupa gr1a model obcienia 1 (warto charakterystyczna) + obcienie chodnikw

(warto kombinacyjna lub zredukowana, np. 3,0kN/m2). Wana w analizie globalnej przse oraz
sprawdzaniu efektw lokalnych.
Grupa gr1b model obcienia 2 (warto charakterystyczna). Wana w sprawdzeniach
lokalnych.
Grupa gr2 obcienie poziome hamowaniem/przypieszaniem i si odrodkow (w
przypadku mostw zakrzywionych) (warto charakterystyczna) + model obcienia 1 (wartoci
czste)
Grupa gr3 tylko obcienia pionowe od pieszych lub rowerzystw na chodnikach lub
ciekach rowerowych (wartoci charakterystyczne). Model istotny do sprawdzenia elementw
podpierajcych wsporniki chodnikowe. Najczciej obcieniu podlega jeden z chodnikw. Grupa nie
jest wykorzystywana jeeli brano pod uwag gr 4.
Grupa gr4 stosowana na yczenie inwestora lub odpowiednich wadz i obejmuje obcienie
tumem jezdni i chodnikw.
Grupa gr5 obcienie pojazdami specjalnymi, szczeglnie jednoczenie z normalnym
ruchem (wymaganie okrelane na poziomie krajowym).
4.6.
Modele obcie zmczeniowych
W normie opisano pi modeli obcie zmczeniowych:
1 (podobny do LM1),
2 (zestaw czstych samochodw ciarowych),
3 (model pojedynczego pojazdu),
4 (zestaw standardowych samochodw ciarowych) i
5 (oparty na danych z pomiaru ruchu drogowego).
Modele te s wykorzystywane w rnych celach:
dla szybkiej identyfikacji elementu, ktry moe by naraony na zmczenie, przy

uyciu jednego wikszej liczby pesymistycznych modeli obcienia;
dla zwykej analizy zmczenia przy uyciu jednego lub kilku modeli obcienia;
dla dokadnej analizy zmczenia (opartej na analizie kumulacji uszkodze).
Modele 1 i 2 s bardzo konserwatywne i su do uproszczonej i oglnej weryfikacji wpywu

zmczenia na elementy mostu drogowego. Obydwa modele uzupeniaj si wzajemnie. Nie powinny
by stosowane do mostw betonowych. Model 1 powinien by stosowany do wikszych powierzchni.
Model 3 jest stosowany do zwykej weryfikacji zmczeniowej. Modele 4 i 5 wykorzystuj
hipotez kumulacji uszkodze Palmgrena-Minera. Modele od 1 do 4 zakadaj, e nawierzchnia
obiektu jest w dobrym stanie technicznym.
13
Model 5 wykorzystuje bezporednio pomiary ruchu. W normie podano rwnie warunki jakie
musz spenia dane wykorzystywane do modelu 5.
4.7.
Oddziaywania w wyjtkowych sytuacjach obliczeniowych
4.7.1. Postanowienia oglne

Oddziaywania wyjtkowe uwzgldnione w omawianej normie dotycz:
kolizji pojazdw z filarami, spodem konstrukcji mostu lub pomostem;

obecnoci cikich k lub pojazdw na chodnikach i
uderze pojazdw z krawnikami, barierami oraz elementami konstrukcji.
Oddziaywania zwizane z kolizjami pojazdw z elementami podporowymi mostw (np.

filarami) i przsami podane w normie PN-EN 1991-2 stanowi jedynie wartoci rekomendowane.
Zwizane jest to z faktem, ze waciwa norma zawierajca wytyczne obcie wyjtkowych PN-EN
1991-1-7 powstaa znacznie pniej ni norma PN-EN 1991-2.
4.7.2. Siy uderzenia pojazdw pod mostem
4.7.2.1.
Siy uderzenia w filary oraz inne elementy podporowe
Kategoria ruchu
Sia Fdx [kN]
Sia Fdy [kN]
Autostrady i gwne
drogi krajowe
Drogi regionalne
i zamiejskie
Drogi miejskie
1000
500
750
375
500
250
4.7.2.2.
Wysoko
zaczepienia h
0,5m h 1,5m
(lub wicej)
Wymiar powierzchni
oddziaywania [m]
a=0,5m
b=min. 1,5m lub
szeroko elementu
Siy uderzenia w pomosty
Kategoria ruchu
Autostrady i gwne drogi krajowe
Drogi regionalne i zamiejskie
Drogi miejskie
Sia Fdx [kN] dla h=5m

500
dla h=6m
0
250
4.7.3. Oddziaywania pojazdw na mocie

4.7.3.1.
Pojazdy na chodnikach i ciekach rowerowych mostw drogowych
Obecno cikich k lub pojazdw na chodnikach jest ograniczona do przypadkw w

ktrych chodniki nie s zabezpieczone przez bariery sztywne.
Obcienie wyjtkowe skada si z pojedynczego koa tandemu (TS) odpowiadajcego pasowi
obcienia nr 2, tj. Q2Q2k=200Q2 ustawionego na niezabezpieczonej barierami powierzchni pomostu
w taki sposb, aby wywoywao najbardziej niekorzystne efekty. Sytuacje projektowe powinny by
okrelone przez projektanta w porozumieniu z inwestorem.
14
4.7.3.2.
Siy uderzenia w krawniki
Sia uderzenia o krawnik to sia pozioma o wartoci 100kN dziaajca 0,05m poniej grnej
krawdzi krawnika na odcinku 0,5m. Jeeli jest to bardziej niekorzystne sile poziomej moe
towarzyszy dziaajca z ni jednoczenie sia pionowa na czoowej krawdzi krawnika o wartoci
0,75Q1Q1k=225Q1.
4.7.3.3.
Siy uderzenia w bariery ochronne
W projektowaniu pomostu naley uwzgldnia siy przekazywane przez bariery ochronne.

Zalecane klasy i wartoci siy poziomej przekazywanej przez bariery ochronne na pomost podano w
tabeli poniej:
Zalecana klasa Sia pozioma w kN
A
100
200
400
600
Dziaajca poprzecznie do bariery sia pozioma moe by przyoona:
100mm poniej grnej krawdzi bariery lub

1.0m powyej poziomu jezdni lub chodnika (w zalenoci od tego ktry z tych
punktw jest niej pooony),
na dugoci 0.5m wzdu bariery. Wartoci si poziomych dla klas od A do D pochodz z pomiarw
wykonywanych podczas testw zderzeniowych w rzeczywistych systemach barier ochronnych
stosowanych w mostach. Nie ma bezporedniej zalenoci pomidzy tymi wartociami, a klasami
uytkowymi systemw barier ochronnych. Zaproponowane wartoci zale raczej od sztywnoci
polaczenia bariery ochronnej z elementami pomostu. Bardzo sztywne poczenie odpowiada sile
poziomej klasy D. Najmniejsza sia pozioma pochodzi z testw bariery ze sabym zamocowaniem.
Takie systemy s czsto stosowane w przypadku stalowych barier ochronnych zgodnie z klasa
uytkowa H2 wg (PN-EN 1317-2). Bardzo sabe poczenie moe odpowiada sile poziomej klasy A.
Zalecana warto siy pionowej dziaajcej jednoczenie z pozioma si uderzenia wynosi
0.75QkQ1k. Jeli to moliwe podane wyej siy poziome i pionowe mona zastpi rozwizaniami
szczegowymi.
Zalecane jest, aby konstrukcja mocowania barieroporczy do pomostu bya zaprojektowana na
lokalne przeniesienia 1.254 nonoci charakterystycznej elementu mocowanego (np. supka). Sia ta
nie powinna by rozpatrywana cznie z innymi obcieniami zmiennymi.
4.7.3.4.
Siy uderzenia w elementy konstrukcyjne
W projektowaniu elementw zlokalizowanych nad jezdnia lub w jej pobliy naley

uwzgldnia siy od uderzenia pojazdw. Zaleca si, aby byy to siy okrelone w p. 4.7.2.1 (1)
dziaajce 1.25m nad poziomem jezdni5. W przypadku zastosowania midzy projektowanym
Warto zalecana, ktra moe zosta zmieniona w zaczniku krajowym
Wartoci si uderzenia pojazdw mog zosta okrelone w zaczniku krajowym.
15
elementem a jezdni rodkw zabezpieczajcych si uderzenia mona zredukowa w indywidualnej

dokumentacji technicznej.
Nie zaleca si uwzgldniania w projektowaniu si od uderzenia pojazdem wraz z innymi
obcieniami zmiennymi. W przypadku elementw, ktrych uszkodzenie jednego z nich nie
powodowaoby katastrofy, w indywidualnej dokumentacji technicznej mona okreli zmniejszone
siy uderzenia pojazdem.
4.8.
Oddziaywania na balustrady
Zalecanie jest traktowanie si przekazywanych na pomost przez balustrady jako obcienia

zmiennego o wartoci zalenej od wybranej klasy obcie balustrady zdefiniowanej w normie (PNEN 1317-6). W przypadku mostw zalecana klas jest klasa C. Zalecana minimalna warto obcienia
rwnomiernie rozoonego pionowego lub pionowego przyoonego w poziomie gry balustrady
wynosi 1kN/m w przypadku chodnikw lub kadek dla pieszych oraz 0.8kN/m w przypadku
chodnikw subowych6. Podane wartoci nie uwzgldniaj przypadkw szczeglnych i wyjtkowych.
1.0kN/m
1.0kN/m
qfk
Rysunek 5. Schemat obcienia dla projektowania zamocowania balustrady odpowiednio zabezpieczonej przed
uderzeniami pojazdw
Jeeli balustrady s odpowiednio chronione przed uderzeniem pojazdu zalecane jest

projektowanie zamocowania przy jednoczesnym uwzgldnieniu obcienia poziomego dziaajcego
rwnoczenie z obcieniem rwnomiernie rozoonym chodnika opisanym w p. 5.3.2.1. Balustrad
naley uzna za waciwie chronione, gdy zabezpieczenie spenia wymagania indywidualnej
dokumentacji technicznej. Jeeli balustrady nie mona uzna za dostatecznie chronion to jej
zamocowanie w pomocie zaleca si projektowa na 125% nonoci charakterystycznej supka
balustrady z pominiciem innego obcienia zmiennego.
Wartoci obcienia balustrady mog by przedmiotem ustale krajowych.
16
4.9.
Modele obcie przyczkw i cian przylegych do mostw
4.9.1. Obcienia pionowe

Jezdnia w rejonie zasypki przyczkw, skrzyde, cian bocznych lub i innych czci mostu
kontaktujcych si bezporednio z gruntem powinna by obciona odpowiednimi modelami
obcienia. Zalecane jest stosowanie Modelu Obcienia 17 w uproszczonej formie w ktrej ukad
tandemowy zastpiono rwnowanym obcieniem rwnomiernie rozoonym qeq na powierzchni w
ksztacie prostokta i wymiarach zalenych od kta rozkadu obcienia przez zasypk i grunt.
Informacji na temat wartoci ktw rozkadu obcienia mona szuka w normie (PN-EN 1997-1,
2008). W przypadku braku innych danych dla prawidowo zagszczonej zasypki zalecane jest
przyjmowanie kta 30. Przy takim zaoeniu obcienie qeq zostanie przyoone na powierzchni
prostokta o wymiarach 3.00x2.20m.
Nie naley uwzgldnia wartoci reprezentatywnych modelu obcienia innych ni wartoci
charakterystyczne. Zalecane jest stosowanie wspczynnika redukcyjnego 0.7 do modelu obcienia 1
ze wzgldu na konieczno zredukowania zawartej w nim nadwyki dynamicznej, ktra nie powinna
by stosowana do podpr. Zatem obcienie dla pasa obcienia nr 1 dla wspczynnika =1
przyjmuje warto qeq=600/(3x2,2)x0,7=63,6kN/m2. Poza t powierzchni obcienia obcienie
powierzchniowe rwnomiernie rozoone przyjmuje warto 9x0,7=6,3kN/m2.
4.9.2. Sia pozioma
Na poziomie jezdni nad zasypk nie zaleca si uwzgldniania dziaania siy poziomej.
W projektowaniu cianek zaplecznych przyczka powinna by uwzgldniana pozioma sia od
hamowania o wartoci charakterystycznej 0.6Q1Q1k=180Q1 dziaajca rwnoczenie z obcieniem
osiowym Q1Q1k=300Q1 Modelu Obcienia 1 oraz parciem gruntu od strony zasypki. Zalecane jest
przyjmowanie zaoenia, e zasypka nie jest jednoczenie obciona.
Q1 Q1k
0.6 Q1 Q1k
Przso
cianka zapleczna
(wirowa)
Przyczek
Rysunek 6. Okrelenie obcie na cianki zapleczne
Model obcienia zasypki moe zosta ustalony w zaczniku krajowym
17
5. Reguy kombinacji dla mostw drogowych

W SLS mog by stosowane nieczste wartoci oddziaywa zmiennych. Nieczst
kombinacj oddziaywa zmiennych opisuje wyraenie:
{
(1)
w ktrym kombinacje oddziaywa mona opisa nastpujco:
(2)
Zalecane wartoci 1,infq to:
0.8 dla gr1a (LM1), gr1b (LM2), gr3 (obcienie pieszymi), gr4 (LM4, obcienie
tumem) i T (oddziaywanie temperatury);
0.6 dla FWk w trwaych sytuacjach obliczeniowych;
1.00 w pozostaych przypadkach (co w praktyce oznacza wykorzystywanie wartoci
charakterystycznej jako wartoci nieczstej).
W celu uproszczenia oblicze nie jest wymagane czenie:
modelu obcienia 2 (LM2) lub towarzyszcej grupy obcie gr1b i obcienia

skupionego QtWk na chodnikach z innymi zmiennymi obcieniami ruchomymi;
obcienia wiatrem lub niegiem z:
o siami hamowania lub przyspieszania albo siami odrodkowymi lub
towarzyszc grup obcie gr2;
o obcieniami na chodnikach i ciekach rowerowych lub towarzyszc grupa
obcie gr3;
o obcieniami tumem model obcienia 4 (LM4) lub towarzyszc grup
obcie gr4;
obcienia niegiem cznie z modelem obcienia LM1 i LM2 lub towarzyszcymi
grupami obcie gr1a i gr1b8;
oddziaywania wiatru i temperatury9.
Ponadto cznie z modelem obcienia 1 (LM1) lub towarzyszc grup obcie gr1a nie
powinno by rozpatrywane oddziaywanie wiatru wiksze ni min(F*w, 0Fwk).
Reguy kombinacji pojazdw specjalnych z normalnym ruchem obejmujcym LM1 i LM2 oraz
z innymi oddziaywaniami zmiennymi mog by uzgodnione w indywidualnej dokumentacji
technicznej.
Zgodnie z zasadami PN-EN 1990 kombinacyjne, czste i trwae wartoci obcie zmiennych
uzyskuje si przez przemnoenie wartoci charakterystycznej przez wspczynnik redukcyjny:
0 dla wartoci kombinacyjnych;

1 dla wartoci czstych (okres powrotu rwny 1 tydzie);
2 dla wartoci quasi-staych (trwaych).
Zalecane wartoci wspczynnikw podano w tabeli 1 dla mostw drogowych.

Moliwe jest przeliczenie wartoci obcie o rnych okresach powrotu w oparciu o formu
zaproponowan w publikacji TTL
[
8
( )]
Z wyjtkiem mostw zadaszonych
W przypadku szczeglnych warunkw klimatycznych w indywidualnej dokumentacji technicznej

mona zdefiniowa reguy jednoczesnego uwzgldniania oddziaywa wiatru i temperatury.
18
w ktrej:
ET jest efektem oddziaywania o okresie powrotu T wyraonym w latach;

E20weeks jest efektem o okresie powrotu rwnym 20 tygodni.
Wiadomo ponadto, e:
Na podstawie przytoczonych zalenoci mona wyliczy warto
odpowiadajcego dowolnemu okresowi powrotu. I tak dla 1 tygodnia otrzymujemy:
[
wspczynnika
)]
Porwnujc wynik przeprowadzonych oblicze i wartoci podane w tabeli (Tabela 2) mona

zauway, e wyznaczona warto nie zostaa w tabeli zamieszczona. Uznano bowiem za zasadne
zrnicowanie wartoci wspczynnikw redukcyjnych dla obcie skupionych i rwnomiernie
rozoonych dla umoliwienia prawidowego uchwycenia efektw lokalnych. Ostatecznie dla obcie
skupionych przyjto wspczynnik 0.75, a dla obcie rwnomiernie rozoonych 0,40.
Obcienie zmienne Q
Warto wspczynnika 0 okrelono poniewa moe by ona uyteczna przy okreleniu

innych wartoci wspczynnikw redukcyjnych w przedziale od 1 do 0.75 dla obcie skupionych
oraz pomidzy 1 i 0.40 dla obcie rwnomiernie rozoonych.
gQk - warto obliczeniowa
Qk - warto charakterystyczna
0Qk - warto kombinacyjna
Rozkad
prawdopodobiestwa
1Qk - warto czsta
2Qk - warto prawie staa
(quasi staa)
Czas t
Rysunek 7. Obcienia ruchome w funkcji czasu i warto charakterystyczna obcienia Qk
W tabeli (Tabela 2) warto wspczynnika 1 dla grupy gr3 (obcienie pieszymi) jest rwna
0. Warto ta moe by niewaciwa dla mostw miejskich na ktrych, co najmniej okresowo,
odbywa si intensywny ruch pieszych. Zalecan wartoci tego wspczynnika dla mostw miejskich
wynosi 1=0.4. Z kolei dla grupy gr4 (obcienie tumem) zaleca si przyjmowa 1=0.
19
Tabela 2. Zalecane wartoci wspczynnikw dla mostw drogowych (PN-EN 1990, Zacznik A2, Tablica A2.1)
Oddziaywanie
Obcienia ruchome
(patrz PN-EN 1991-2,
Tablica 4.4)
Siy wiatru
Oddziaywania
termiczne
Obcienie niegiem
Obcienia w czasie
budowy
0
0.75
0.40
0.40
1
0.75
0.40
0.40
2
0
0
0
gr1b (o pojedyncza)
gr2 (siy poziome)
gr3 (obcienia pieszymi)
gr4 (LM4 obcienie tumem)
gr5 (LM3 pojazdy specjalne)
Fwk
- stae sytuacje obliczeniowe
- budowa
F*w
Tk
0
0
0
0
0
0.75
0
0
0.75
0
0
0
0
0
0
0.6
0.8
1.0
0.611
0.2
0.6
0
0
0.5
Qs (podczas budowy)
Qc
0.8
1.0
Symbol
gr1a (LM1 + obcienia
pieszych i cieek
rowerowych)
TS
UDL
Obcienie pieszymi +
obcienie cieek
rowerowych10
W pewnych warunkach wymagane moe by rwnie okrelenie wartoci 1 dla gr5 (pojazdy
specjalne) w przypadku, gdy okrelony typ pojazdu specjalnego moe przejeda przez most
regularnie. W takim przypadku zaleca si przyjmowa 1=1.0.
6. Kombinacje oddziaywa w wyjtkowych sytuacjach

obliczeniowych dla wszystkich rodzajw obiektw mostowych
Jeli wymagane jest sprawdzanie wyjtkowej sytuacji obliczeniowej to w kombinacji nie
naley rozpatrywa innych obcie wyjtkowych oraz odziaywania wiatru i niegu.
W wyjtkowej sytuacji obliczeniowej wywoanej obcieniem pochodzcym od ruchu pod
obiektem naley uwzgldnia obcienia wynikajce z ruchu na obiekcie jako towarzyszce o wartoci
czstej (patrz PN-EN 1991-2 i PN-EN 1991-1-7). W indywidualnej dokumentacji technicznej mona
uzgodni dodatkowe kombinacje oddziaywa w innych wyjtkowych sytuacjach obliczeniowych, np.
kombinacja dla obcienia lawin lawin, powodzi lub wynikajc z rozmycia.
W uzasadnionych przypadkach w projektowaniu naley uwzgldnia wyjtkowe sytuacje
obliczeniowe zwizane z skutkami kolizji statkw z mostami (patrz PN-EN 1991-1-7). W indywidualnej
dokumentacji technicznej mona sformuowa dodatkowe wymagania.
10
Warto do kombinacji obcienia ruchem pieszych i rowerw wymieniona w tablicy 4.4a normy PNEN 1991-2 jest wartoci zredukowan. Maj do niej zastosowanie wspczynniki 0, 1
Zalecana warto 0 dla oddziaywa termicznych w wielu przypadkach moe by zredukowana do
zera w stanach granicznych nonoci EQU, STR i GEO.
11
20

Cz 5. Obiz enia uzytkowe hodnikow, iezek

rowerowyh i kadek dla piezyh wg PN-EN 1991-2
Spis treci
1.
Zakres stosowania .................................................................................................................................... 2
2.
Oddziaywania .......................................................................................................................................... 2
3.
2.1.
Modele obcie .................................................................................................................... 2
2.2.
Klasy obcie......................................................................................................................... 3
2.3.
Stosowanie modeli obcie .................................................................................................. 3
Modele statyczne obcie pionowych wartoci charakterystyczne ................................................... 3

3.1.
Postanowienia oglne ............................................................................................................ 3
3.2.
Modele obcie .................................................................................................................... 3
3.2.1. Obcienie rwnomiernie rozoone qfk........................................................................... 3

3.2.2. Obcienie skupione Qfwk ................................................................................................. 4
3.2.3. Pojazd subowy (serwisowy) ........................................................................................... 4
4.
Model statyczny obcie poziomych wartoci charakterystyczne ...................................................... 5
5.
Grupy obcie uytkowych na kadkach dla pieszych ............................................................................ 5
6.
Oddziaywania uytkowe w wyjtkowych sytuacjach obliczeniowych na kadkach dla pieszych ........... 6

6.1.
Postanowienia oglne ............................................................................................................ 6
6.2.
Siy uderzenia pojazdw drogowych pod kadk ................................................................... 6
6.3.
Siy uderzenia w filary ............................................................................................................. 6
6.3.1. Siy uderzenia w pomosty ................................................................................................. 6

6.4.
Obcienie wyjtkowe ............................................................................................................ 6
7.
Modele dynamiczne obcie pieszymi ................................................................................................... 7
8.
Oddziaywania uytkowe na balustrady................................................................................................... 7
9.
Modele oddziaywa uytkowych przyczkw i cian przylegych do kadek dla pieszych .................... 8
10.
Kombinacje oddziaywa ......................................................................................................................... 8
11.
Podsumowanie ......................................................................................................................................... 9
1. Zakres stosowania
W rozdziale 5 normy PN-EN 1991-2 opisano modele obcie uytkowych:
chodnikw,
cieek rowerowych;
kadek dla pieszych
oraz podano zasady i reguy ich stosowania w projektowaniu. Opisane poniej obcienia uytkowe pionowe
rwnomiernie rozoone qfk i skupione Qfwk naley stosowa w projektowaniu powierzchni dostpnych dla
ruchu pieszych mostw drogowych i kolejowych oraz kadek dla pieszych. Pozostae omawiane w tym
rozdziale obcienia stosuje si wycznie do projektowania kadek dla pieszych.
W przypadku szerokich kadek dla pieszych (np. o szerokoci > 6m) waciwe moe by okrelenie i
stosowanie uzupeniajcych modeli obcie wraz ze zwizanymi z nimi reguami kombinacji, ktre mog by
okrelone w indywidualnej dokumentacji technicznej. Ma to zwizek z innymi zrachowaniami pieszych na
obiektach o znacznej szerokoci ni przyjte za podstaw modeli normowych typowe zachowanie pieszych
na obiektach o niewielkich szerokociach.
Modele i wartoci reprezentatywne obcie podane w tym rozdziale normy naley stosowa przy
sprawdzaniu stanu granicznego nonoci i uytkowalnoci z pominiciem stanu granicznego zmczenia.
Naley przyj, e podane wartoci obcie zawieraj niezbdne nadwyki dynamiczne zwizane z
omawianymi obcieniami zmiennymi. Opisane oddziaywania zmienne naley zatem traktowa jako quasistatyczne.
Obcienia schodw podano w p. 6.3 normy PN-EN 1991-1-1 o opisano w materiale powicony
zakresowi wykorzystania tej normy przez projektantw mostowych.
W rozdziale, jak i w caej normie, nie opisano oddziaywa zwizanych z faz budowy obiektw. W
tym zakresie naley skorzysta z normy PN-EN 1991-1-6.
2. Oddziaywania
2.1.
Modele obcie
Obcienia uytkowe omawiane w rozdziale 5 normy PN-EN 1991-2 wywoane s ruchem pieszych i
rowerowym, niewielkimi obcieniami budowlanymi i utrzymaniowymi oraz sytuacjami wyjtkowymi takimi
jak:
wyjtkowa obecno pojazdu na przle kadki dla pieszych,

uderzenie pojazdu o filar lub o przso kadki.
Obcienia te wywouj statyczne i dynamiczne siy pionowe i poziome.

Zunifikowanie obcie chodnikw i cieek rowerowych (ktre teoretycznie s znacznie mniej
obcione) zwizane jest z bardzo czst sytuacja polegajc na pojawianiu si pieszych na ciekach
rowerowych. W uzasadnionych przypadkach naley w indywidualnej dokumentacji projektowej uwzgldni
obcienia od byda i koni (np. w obiektach zlokalizowanych na terenie lub w pobliu stadniny).
Opisane w normie modele obcie nie opisuj obcie rzeczywistych. Dobrano je w ten sposb,
by ich efekty byy zblione do efektw wywoanych rzeczywistym ruchem.
Zalecane jest, by oddziaywania w sytuacjach wyjtkowych wywoane uderzeniami pojazdw byy
przedstawiane jako rwnowane obcienia statyczne (dotyczy m.in. ustale krajowych, nieujtych w
zasadniczej treci normy).
2.2.
Klasy obcie
Obcienia kadek dla pieszych mog rnic si w zalenoci od lokalizacji oraz moliwoci przejazdu
niektrych pojazdw. Czynniki te s wzajemnie niezalene i tak traktowane s w normie. Nie zdefiniowano
zatem oglnej klasyfikacji obcie kadek.
2.3.
Stosowanie modeli obcie
Zalecane jest stosowanie tych samych modeli obcie (bez pojazdu subowego) na chodnikach
mostw kolejowych i obszarach pomostw mostw drogowych ograniczonych balustradami i nie
stanowicych jednoczenie jezdni oraz na pomostach kadek dla pieszych. Modele obcie pionowych
naley traktowa jako swobodne i stosowa w odpowiednich obszarach powierzchni wpywu tak, aby
uzyska najbardziej niekorzystny efekt.
Na chodnikach inspekcyjnych znajdujcych si wewntrz konstrukcji mostw lub na peronach
mostw kolejowych zaleca si okrelanie odrbnych modeli obcie w indywidualnej dokumentacji
technicznej lub na podstawie ustale krajowych. Zalecane wartoci to obcienie rwnomiernie rozoone
2kN/m2 i obcienie skupione o wartoci 3kN przyoone do powierzchni w ksztacie kwadratu o wymiarach
0,2x0,2m.
3. Modele statyczne obcie pionowych wartoci charakterystyczne

3.1.
Postanowienia oglne
Podstawowy model obcienia pionowego chodnikw, cieek rowerowych i kadek dla pieszych
skada si z wykluczajcych si wzajemnie obcie:
rwnomiernie rozoonego qfk (Rys. 1);
skupionego Qfwk;
pojazdami subowymi/serwisowymi.
Ww. obcienia naley stosowa w sytuacjach obliczeniowych trwaych i przejciowych do
wyznaczania wartoci charakterystycznych efektw obcienia statycznego pieszymi lub/i rowerami w
sprawdzaniu stanw granicznych nonoci oraz uytkowalnoci.
3.2.
Modele obcie
3.2.1. Obcienie rwnomiernie rozoone qfk

Powierzchnia rozkadu
obciaenia skupionego
QfWk
0.1m
0.1m
qfk
a)
b)
Rys. 1. Obcienie charakterystyczne na chodniku lub ciece rowerowej drogowego obiektu mostowego:
a) obcienie rwnomiernie rozoone, b) obcienie skupione
Zalecana warto obcienia qfk=5,0kN/m2. Obcienie naley ustawia w niekorzystnych obszarach

powierzchni wpywu.
Podana wyej warto qfk moe by przedmiotem ustale krajowych.
Model obcienia 4 (obcienie tumem) mostw drogowych qfk=5,0kN/m2 mona przyj do
uwzgldnienia efektw statycznych oddziaywania cigego, gstego tumu na obiekt mostowy. Obcienie
takie zaleca si uwzgldnia na obiektach mostowych zlokalizowanych w terenach zurbanizowanych
(szczeglnie zlokalizowanych w ssiedztwie obiektw przeznaczonych do uytku masowego: stadiony, sale
koncertowe itp.) niezalenie od ich gwnej funkcji. Gdy stosowanie tego modelu w kadkach dla pieszych nie
jest wymagane to zalecana warto obcienia qfk wynosi:
(1)
(2)
Warto obcienia qfk, kN/m2
przy czym L jest dugoci obcienia wyraon w metrach.

5.5
5
4.5
4
3.5
3
2.5
2
0 10
50
100
150
200
250
300
Dugo obcienia L, m
Powyszy wykres przedstawia ilustracj graficzn zalenoci (1) i (2).

3.2.2. Obcienie skupione Qfwk
Zaleca si przyjmowa warto charakterystyczn obcienia skupionego rwna Qfwk=10kN dziaajc
na powierzchni kwadratu o boku 0,1m.
Warto obcienia Qfwk moe by przedmiotem ustale krajowych.
Gdy w sprawdzeniu mona odrni efekty globalne od lokalnych - obcienie skupione zaleca si
uwzgldnia tylko w przypadku efektw lokalnych. Nie zaleca si uwzgldniania w projektowaniu obcienia
skupionego, jeeli dla kadki dla ktrej okrelono i uwzgldniono obcienia od pojazdu
subowego/serwisowego.
3.2.3. Pojazd subowy (serwisowy)
Pod pojciem pojazd subowy naley rozumie pojazdy wykorzystywane do utrzymania obiektu
lub/i pojazdy sub ratunkowych takie jak ambulans, wz stray poarnej lub samochody innych sub. Jeeli
zakada si moliwo wprowadzania na kadk dla pieszych lub chodnik pojazdw subowych
(serwisowych) to naley uwzgldnia jeden taki pojazd na obiekcie o charakterystyce obcienia Qserv. Cechy
charakterystyczne takiego pojazdu (obcienie osi i ich rozstaw, pole kontaktu k), nadwyk dynamiczn
oraz wszystkie inne niezbdne reguy naley ustali w indywidualnej dokumentacji technicznej.
Charakterystyka pojazdw subowych dla kadek dla pieszych moe by rwnie przedmiotem
ustale krajowych.
Jeeli informacje te nie s dostpne i adna staa przeszkoda nie uniemoliwia wjazdu pojazdw na
przso zalecane jest przyjcie obcienia wyjtkowego kadek jako pojazdu subowego. W takim przypadku
nie uwzgldnia ju przypadku obcienia wyjtkowego na kadce wg p. 5.6.3 omawianej normy.
4
W przypadku wystpowania lub zainstalowania na obiekcie staych zabezpiecze uniemoliwiajcych

wjazd pojazdu na obiekt obcienia pojazdem subowym nie naley uwzgldnia w projektowaniu.
W indywidualnych przypadkach moe by konieczne okrelenie i uwzgldnienie w trakcie projektowania
moliwoci pojawienia si na obiekcie kilku wykluczajcych si wzajemnie pojazdw subowych
(serwisowych).
QSV1=80kN
QSV2=40kN
0.20
3.00
1.30
0.20
Kierunek osi kadki
Rys. 2. Schemat obcienia wyjtkowego
4. Model statyczny obcie poziomych wartoci charakterystyczne

Zalecane jest uwzgldnianie obcienia poziomego Qflk jedynie w przypadku kadek dla pieszych jako
dziaajcego wzdu osi przsa na poziomie nawierzchni. Warto tego obcienia naley przyjmowa jako
wiksz z dwch nastpujcych wartoci:
10% cakowitego obcienia rwnomiernie rozoonego qfk;

60% obcienia cakowitego pojazdem subowym, jeeli dla obiektu analizowano moliwo
wjechania pojazdem subowym.
Obcienie poziome powinno by analizowane z odpowiednim obcieniem pionowym qfk lub Qserv.
Konstrukcja obiektu z reguy umoliwia zapewnienie statecznoci podunej przy tak okrelonych
obcieniach. Stateczno poprzeczn kadki naley zapewnia uwzgldniajc inne oddziaywania lub
stosujc odpowiednie rozwizania projektowe.
Warto obcienia poziomego moe by przedmiotem ustale krajowych lub przedmiotem ustale
indywidualnej dokumentacji technicznej.
5. Grupy obcie uytkowych na kadkach dla pieszych

Jeli zachodzi taka potrzeba, w przypadku kadek dla pieszych, obcienia pionowe i siy poziome
zwizane z ruchem naley przyjmowa w postaci grup obcie:
gr1 skada si z obcienia qfk i obcienia Qflk;

gr 2 skada si z obcienia Qserv i obcienia Qflk.
Kad z tych wykluczajcych si wzajemnie grup naley traktowa jako okrelajc oddziaywanie
charakterystyczne w kombinacji z oddziaywaniami nie pochodzcymi od ruchu. W kadej kombinacji
obcie uytkowych tak grup naley traktowa jako jednio oddziaywanie.
6. Oddziaywania uytkowe w wyjtkowych sytuacjach obliczeniowych

na kadkach dla pieszych
6.1.
Postanowienia oglne
Wyjtkowe oddziaywania obcie uytkowych dla kadek dla pieszych ograniczone zostao do
efektw ruchu drogowego pod obiektem (tzn. uderze pojazdw o podpory kadki) i do wyjtkowej
obecnoci pojazdu cikiego na mocie.
Inne oddziaywania w sytuacjach wyjtkowych mog by przedmiotem indywidualnej dokumentacji
technicznej lub ustale krajowych.
6.2.
Siy uderzenia pojazdw drogowych pod kadk
Ze wzgldu na fakt, e przsa i filary kadek dla pieszych s zwykle duo bardziej wraliwe na
uderzenie ni analogiczne elementy mostw drogowych nie jest zasadnym projektowanie ich na podobne
wartoci si uderzenia. Najbardziej efektywne jest zabezpieczenie kadek przed uderzeniem poprzez:
wprowadzenie barier ochronnych zlokalizowanych we waciwej odlegoci od filarw;

zastosowanie wyszej skrajni pod obiektem ni w ssiadujcych obiektach mostowych (drogowych i
kolejowych) w przypadku poredniego dostpu do drogi.
6.3.
Siy uderzenia w filary
Zalecane jest uwzgldnianie si spowodowanych uderzeniem pojazdw o nietypowych gabarytach w

filary lub elementy podporowe kadki dla pieszych, ramp lub schodw.
W przypadku filarw sztywnych zaleca si przyjmowanie nastpujcych minimalnych wartoci siy
uderzenia:
1000kN w kierunku jazdy pojazdu lub

500kN w kierunku prostopadym do tego kierunku
zaczepionych 1,25m nad poziomem gruntu. Naley rwnie sprawdzi wymagania PN-EN 1991-1-7.
Przedmiotem ustale krajowych w omawianym zakresie mog by: reguy ochrony mostu przed
uderzeniami pojazdw, minimalne wymagane odlegoci filara od krawdzi jezdni pozwalajce nie
uwzgldnia uderze pojazdw, warto si uderzenia i miejsce ich dziaania oraz stany graniczne ktre
naley uwzgldni.
6.3.1. Siy uderzenia w pomosty
Zalecane jest zapewnienie odpowiedniej skrajni pionowej pomidzy powierzchni gruntu a spodem
przsa. W uzasadnionych przypadkach moe by konieczne uwzgldnienie uderzenia w przso przez
pojazdy o nienormatywnej lub nieprzepisowej (np. niezgodnej z oznakowaniem drogowym) wysokoci.
Przedmiotem ustale krajowym lub indywidualnej dokumentacji technicznej mog by siy uderzenia
o przso w zalenoci od wysokoci skrajni.
6.4.
Obcienie wyjtkowe
Obcienie wyjtkowe o charakterystyce pokazanej na rysunku (Rys. 2) zaleca si uwzgldnia, gdy

adna trwaa przeszkoda nie uniemoliwia wjazdu pojazdw na przso. Nie jest zalecane uwzgldnianie
jednoczenie z modelem obcienia wyjtkowego jakichkolwiek innych oddziaywa poza obcieniami
staymi.
Charakterystyka obcienia wyjtkowego kadki moe by przedmiotem ustale krajowych. Zalecane

jest przyjmowanie modelu pokazanego na rysunku (Rys. 2).
Nie naley analizowa przypadku obcienia wyjtkowego, gdy model tego obcienia zosta
wykorzystany jako model obcienia pojazdem subowym Qserv.
7. Modele dynamiczne obcie pieszymi

rda drga kadek dla pieszych mog by bardzo zrnicowane. Drgania mog powodowa ludzie
spacerujcy, biegajcy, skaczcy lub taczcy na pomocie. Drgania mog by wywoane rwnie przez wiatr
lub spowodowane aktami wandalizmu. W zalenoci od charakterystyki dynamicznej konstrukcji naley
wyznaczy, w oparciu o odpowiedni jej model, czstoci drga wasnych pionowych, poziomych i skrtnych
konstrukcji przsa kadki. Siy wymuszone przez pieszych z czstotliwoci rwn jednej z czstotliwoci
drga wasnych mog spowodowa rezonans i musz by brane pod uwag w sprawdzaniu stanu
granicznego zwizanego z drganiami obiektu.
Efekty ruchu pieszych zale od rnych parametrw, m.in. od liczby i rozmieszczenia pieszych na
obiekcie, od warunkw zewntrznych mniej lub bardziej zwizanych z pooeniem mostu. W razie braku
wyranej odpowiedzi ze strony mostu pieszy wywiera jednoczenie nastpujce siy cykliczne:
w kierunku pionowym w zakresie czstotliwoci 1-3Hz i

w kierunku poziomym w zakresie czstotliwoci 0,5-1,5Hz.
Natomiast grupy biegaczy mog przekracza kadk z czstotliwoci 3Hz.

Naley zatem okreli odpowiednie modele dynamiczne obcie pieszymi i kryteria komfortu.
Powysze mog by przedmiotem indywidualnej dokumentacji technicznej lub ustale krajowych.
Patrz rwnie PN-EN 1990, A2.
8. Oddziaywania uytkowe na balustrady

Oddziaywania na balustrady kadek dla pieszych zaleca si okrela w ten sam sposb jak dla
balustrad mostw drogowych. Zalecane jest:
przyjmowanie si przekazywanych z balustrad na pomost jako obcie zmiennych;

przyjmowanie obcie pionowych lub/i poziomych balustrady chodnika lub kadki dla pieszych o
wartoci z przedziau od 1 do 3kN/m - zalecana wartoci jest warto 1kN/m odpowiadajca
klasie C obcienia balustrady wg EN 1317-6,
dla bocznych chodnikw subowych zalecane jest przyjmowanie minimalnej wartoci obcienia
na poziomie 0,8kN/m,
w projektowaniu zamocowania balustrady odpowiednio zabezpieczonej przed uderzeniem
pojazdu zalecane jest uwzgldnianie jednoczesnego dziaania obcienia poziomego na
balustrad i na pomost chodnika,
projektowanie zamocowania balustrady odpowiednio zabezpieczonej przed uderzeniami
pojazdw na 1,25 nonoci charakterystycznej balustrady z pominiciem innego obcienia
zmiennego.
Najczciej przyjmowanym modelem obcienia balustrady jest obcienie pochwytu zlokalizowane

na wysokoci 1,0m (tj. 0,1m poniej wierzchu balustrady) si 1kN/m rozoona na odcinku o dugoci 0,5m.
1.0kN/m
1,0m
1.0kN/m
qfk
Rys. 3. Schemat obcienia dla projektowania zamocowania balustrady odpowiednio zabezpieczonej przed
uderzeniami pojazdw
9. Modele oddziaywa uytkowych przyczkw i cian przylegych do

kadek dla pieszych
Zaleca si, aby obszar zewntrzny jezdni i znajdujcy si poza przyczkami, cianami skrzyde i
cianami oporowymi i innymi czciami kadki majcymi kontakt z gruntem obcia obcieniem
rwnomiernie rozoonym o wartoci 5kN/m2. Obcienie to nie uwzgldnia obcie technologicznych
zwizanych z ukadaniem zasypki, a wic ruchu pojazdw cikich i innych urzdze budowlanych. Waciwa
dla obiektu warto charakterystyczna obcienia naziomu moe by ustalona w indywidualnej dokumentacji
technicznej.
Kombinacje oddziaywa
10.
Kombinacje obcie dla chodnikw, cieek rowerowych i kadek dla pieszych zostay opisane w
zaczniku normatywnym A2 Zastosowanie do mostw normy PN-EN 1990 Podstawy projektowania
konstrukcji.
Nie jest wymagane czne rozpatrywanie:
obcienia skupionego Qfwk z innymi oddziaywaniami zmiennymi, ktre nie pochodz od

ruchu;
odziaywania wiatru i temperaturyBd! Nie zdefiniowano zakadki.;
obcienia niegiem cznie z grupami obcie gr1 i gr2 kadek dla pieszych, chyba e
dotyczy to szczeglnych terenw geograficznych lub okrelonych rodzajw kadek dla
pieszych, np. kadek zadaszonych;
W przypadku kadek na ktrych ruch jest w peni chroniony od wszelkich zmian pogody naley w
indywidualnej dokumentacji technicznej ustali waciwe kombinacje oddziaywa. W kombinacjach
oddziaywa podobnych do tych przyjmowanych dla budynkw (patrz zacznik A1 do PN-EN 1990) zalecane
jest zastpowanie obcienia uytkowego odpowiednia grup obcie, a wspczynniki oddziaywa
ruchomych naley przyjmowa zgodnie z tablic A2.2.
8
Tabela 1. Zalecane wartoci wspczynnikw dla kadek dla pieszych (PN-EN 1990, Zacznik A2, Tablica A2.2)
Oddziaywanie
Obcienia ruchome
Siy wiatru
Oddziaywania termiczne
Obcienie niegiem
Obcienia w czasie budowy
Symbol
gr1
Qfwk
gr2
Fwk
Tk
Q (podczas budowy)
Qc
0
0.40
0
0
0.30
0.60
0.80
1.0
1
0.40
0
0
0.20
0.60
-
2
0
0
0
0
0.50
0
1.0
W przypadkach szczeglnych sytuacji obliczeniowych (np. obliczania podniesienia wykonawczego

przsa ze wzgldu na estetyk i odwodnienie, obliczenia skrajni itp.) wymagania dotyczce przyjtej
kombinacji oddziaywa mog by okrelone w indywidualnej dokumentacji projektowej.
W przypadku odziaywania ruchu naley stosowa jedn warto do jednej grupy obcie rwn
wartoci stosowanej do gwnej skadowej grupy. Tam gdzie jest to istotne powinny by uwzgldniane
kombinacje poszczeglnych oddziaywa ruchu (cznie z poszczeglnymi skadowymi). Moe rwnie
zaistnie konieczno uwzgldniania poszczeglnych oddziaywa ruchu, np. w projektowaniu oysk, przy
ocenie maksymalnego bocznego i minimalnego pionowego obcienia ruchomego, ogranicznikw w
oyskach, maksymalnego oddziaywania wywracajcego w przyczkach.
Opisane wyej obcienia uytkowe chodnikw, cieek rowerowych i kadek dla pieszych mog dla
pewnych rodzajw obiektw wystpowa w grupach wraz z innymi obcieniami uytkowymi i s wwczas
traktowane w kombinacjach jako jedno obcienie. Dla drogowych obiektw mostowych z chodnikami
obcienia uytkowe chodnikw naley uwzgldnia w grupach:
gr1a, wraz z ukadem obcienia charakterystycznego LM1 (ukad TS i UDL) przyjmowana jest
wwczas warto kombinacyjna obcienia
Warto kombinacyjna obcienia chodnikw moe zosta okrelona w zaczniku krajowym

zalecana jest warto 3kN/m2.
gr3, jako samodzielne obcienie charakterystyczne,

gr4, wraz z ukadem obcienia charakterystycznego LM4 przyjmowana jest wwczas warto
charakterystyczna obcienia jednego, dwch lub wikszej liczby chodnikw w zalenoci od
tego, ktra konfiguracja daje bardziej niekorzystny efekt.
Ww. grupy obcie wykluczaj si wzajemnie. Ponadto przyjcie w projektowaniu grupy gr4
pozwala pomin w analizie grup gr3, ktra jest wwczas niemiarodajna.
11.
Podsumowanie
Wykonanie prawidowego zestawienia obcie na chodniki, cieki rowerowe i kadki dla pieszych
wg nowego systemu norm europejskich wymaga wykorzystania co najmniej kilku norm z grupy PN-EN 1990
oraz PN-EN 1991.
Zalecane w Eurokodach wysze wartoci reprezentatywne obcie uytkowych od tumu
prawidowo wykorzystane w racjonalnych kombinacjach z innymi rodzajami odziaywa pozwalaj na
projektowanie efektywnych ekonomicznie i efektownych technicznie konstrukcji obiektw przeznaczonych
dla ruchu pieszych i rowerzystw. Warunkiem koniecznym do osignicia tych efektw jest posiadanie przez
Projektanta szerokiej wiedzy podstawowej w zakresie zasad projektowania konstrukcji wg Eurokodw oraz
natury oddziaywa na konstrukcje. W zamian Projektant otrzymuje du swobod projektowania, ktra
jednak zwizana jest silnie z poszerzonym obszarem odpowiedzialnoci.

Ikku Obciazenia

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ikku Obciazenia

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Dariusz Sobala, dr in.

Zakad Drg i Mostw Politechniki Rzeszowskiej

ODDZIAYWANIA NA OBIEKTY MOSTOWE WG EUROKODW

W Eurokodach generalnie nie rozrnia si pojciowo poszczeglnych rodzajw obiektw mostowych,

Zasady sprawdzania zmczenia zostay opisane w normach materiaowych sytemu Eurokodw.

GRUPA 3: Normy PN-EN 1992,36,9 podajce zasady i reguy projektowania konstrukcji z

Podstawowym normom systemu Eurokodw towarzyszy mnstwo norm materiaowych i

norma dotyczca oddziaywa na konstrukcj w warunkach poaru (PN-EN 1991-1-2), jednak

W ograniczonym zakresie omwiona zostanie norma dotyczca oddziaywa wyjtkowych (PN-EN

PN-EN 1990 Podstawy projektowania konstrukcji. Zacznik A2 (normatywny). Zastosowanie

Poniej wymienione zostay dokumenty, ktre pozwalaj na wykonanie prawidowego zestawienia

Pewne przykady wykorzystywane do zilustrowania zasad okrelania obcie bd jednak bazoway na

Tytu i/lub cel

PN-EN 1990: Eurokod. Podstawy projektowania konstrukcji

Dariusz Sobala, dr in.

ODDZIAYWANIA NA OBIEKTY MOSTOWE WG EUROKODW

Informacje oglne ............................................................................................................... 1

Warto charakterystyczna oddziaywania ......................................................................... 9

Obcienia stae G ............................................................................................................. 10

Obcienia zmienne Q ....................................................................................................... 11

Oddziaywania wyjtkowe A.............................................................................................. 11

Inne wartoci reprezentatywne oddziaywa zmiennych ................................................. 12

Kombinacje oddziaywa ................................................................................................... 13

Reguy kombinacji dla poszczeglnych rodzajw konstrukcji ........................................... 16

PN-EN 1990 okrela ponadto podstawowe zasady:

Postanowienia normy uzupeniaj zaczniki w ktrych podano:

zaczniki A1, A2 . zasady dla poszczeglnych rodzajw konstrukcji, tj. budynki,

Zacznik podajcy zasady i reguy kombinacji oddziaywa dla mostw.

Norma podaje definicje podstawowych poj, ktrych znajomo jest kluczem do

naley rozrnia stan graniczny nonoci (ULS) i stan graniczny uytkowalnoci

sytuacje obliczeniowe powinny okrela w sposb wyczerpujcy i zrnicowany

zniszczenie/utrat nonoci objawiajce si nadmiernym odksztaceniem,

Eurokody nie definiuj dokadnie zakresu sprawdzenia w poszczeglnych stanach granicznych,

UPL zwizane z utrat rwnowagi konstrukcji, jej elementu lub podoa

Oglny warunek stanu granicznego nonoci:

przy sprawdzaniu nonoci (STR/GEO):

przy sprawdzaniu rwnowagi statycznej (EQU):

Rysunek 1. Przykady osignicia stanw granicznych nonoci

Efekt Ed oddziaywa jest funkcj wartoci obliczeniowych oddziaywa Fd, ewentualnie

gdzie Sd wspczynnik czciowy uwzgldniajcy niepewno modelu efektw oddziaywa, a w

nie podaje regu ustalania oddziaywa na oyska mostowe,

Reguy podane w zaczniku A2 mog okaza si niewystarczajce3 dla:

obiektw mostowych nie objtych systemem Eurokodw (np. mostw lotniskowych,

Jednym z elementw obliczania stanw granicznych jest uwzgldnienie oddziaywa (P)

Tabela 1. Klasyfikacja oddziaywa ze wzgldu na zmienno w czasie

Powyszy, podstawowy podzia jest wykorzystywany do tworzenia kombinacji obcie.

Tabela 2. Klasyfikacja oddziaywa ze wzgldu na charakter oddziaywania

Oddziaywania bezporednie i porednie mog by sklasyfikowane zarwno jako stae G

Tabela 3. Klasyfikacja oddziaywa ze wzgldu na zmienno pooenia w przestrzeni

Tabela 4. Klasyfikacja oddziaywa ze wzgldu na charakter obcienia lub/i reakcj konstrukcji:

obcienia wyjtkowe, np. uderzenia

Efekty oddziaywania dynamicznego s czsto zastpowane odpowiednio zwikszonym,

Oddziaywanie moe by w niektrych przypadkach traktowane jako stae lub zmienne

jest dwoma wartociami wywoujcymi korzystne i niekorzystne efekty w konstrukcji. W praktyce s

w ktrych VG jest wspczynnikiem zmiennoci obcienia G, a mG jest redni wartoci obcienia G.

jako odrbn grup oddziaywa. Oddziaywania te maj wiele wsplnego z oddziaywaniami

3. Warto charakterystyczna oddziaywania

rdem informacji na temat wartoci charakterystycznych obcie moe by projekt,

opracowywanych wg Eurokodw powinny by wyznaczane w ten sam, podany w PN-EN 1990,

Gk warto rednia wykorzystywana zwykle w przypadku obcie ciarem

Warto wspczynnika zmiennoci obcie staych mieci si zwykle w granicach 0.05-0.1.

Do opisu obcie staych wykorzystuje si rozkad normalny i wartoci obcie

w ktrym: T to okres powrotu, okres referencyjny, p prawdopodobiestwo nieprzekroczenia