Verslag 9 maart.

Inhouden: Onderzoeksvraag verder uitwerken. groepsfunctioneren

Aanwezig: Nathalie, Smmeye, Wessel, Michiel, Ylenia, Ruben
Verontschuldigd: Bart, Willem (Onwettig)

1. Wat is gender?
Gender is een begrip dat uit de Engelse taal komt en betekent letterlijk
sociaal geslacht.
De term "gender" wordt meestal gebruikt in zijn ruimere betekenis en
verwijst naar de sociale, culturele en psychologische kenmerken en
kansen die geassocieerd zijn met man en vrouw en naar de relaties
tussen vrouwen en mannen en meisjes en jongens, maar ook naar de
relaties tussen vrouwen onderling en tussen mannen onderling. Deze
kenmerken zijn context- en tijdsgebonden en zijn veranderlijk. Gender
bepaalt wat verwacht, toegestaan en gewaardeerd wordt in een vrouw of
man in een gegeven context.
Gender verschilt van sekse (geslacht) in die zin dat sekse verwijst naar
de biologische verschillen tussen mannen en vrouwen, die universeel en
(meestal) onveranderlijk zijn, terwijl gender verwijst naar het sociaal
geslacht. Je wordt als mens geboren met een biologisch bepaalde sekse
en een samenleving voegt daar gender aan toe. Sekse is dus bepaald
door de natuur, gender door de cultuur.
Als een baby geboren wordt, zijn nog maar 10% van de hersenconnecties
vastgelegd. De overige 90% van de connecties worden gemaakt in een
omgeving die de baby voortdurend benvloedt. Zonder dat we het
beseffen en vaak tegen onze wil in, geven we de stereotypen over
meisjes en jongens aan elkaar door. We laten het onze kinderen weten
nog voor ze kunnen praten: met een korte aarzeling of een subtiele
afkeuring waar we ons niet van bewust zijn, leren ze dat dit stukje
speelgoed of dat gedrag niet bij hen past. En hup, gender is geboren.
2. Wat is transgender (moet er al een geslachtswissel zijn?)?

Transgender mensen voelen zich niet, of niet helemaal, thuis in de geslachtsrol

die past bij de uiterlijke geslachtskenmerken van hun geboorte. De officile
benaming voor dit verschijnsel is: genderdysforie 1, dat is een gevoel van
onbehagen met het geslacht.
Zij die absoluut niet kunnen leven met het idee dat zij biologisch gesproken man
zijn, terwijl zij zich vrouw voelen en om die reden hoe dan ook naar dat geslacht
over willen gaan. Of, uiteraard, het omgekeerde: vrouwen die zich volop man
voelen en dat ook willen worden.
In die gevallen spreken we van transseksualiteit. Transseksuele mensen kunnen in
een vaak langdurig traject van psychologisch onderzoek en medische ingrepen
overgaan naar het geslacht waar zij in hn beleving thuis horen.
Er zijn ook transgenders die ergens tussen deze beide uitersten in zitten. Zo zijn
er mannen die als vrouw leven, maar geen geslachtsaanpassing willen of kunnen
ondergaan.
Dus om van een transgender te spreken moet er gn geslachtswissel zijn,
maar als we spreken over transseksuelen, dan vindt er dus degelijk een
geslachtswissel plaats.
De acceptatie en emancipatie van transgenders komt, zij het moeizaam, op gang.
Transgenders lopen nog vaak tegen vooroordelen aan. Zoals dat het aanstellers
of excentriekelingen zijn, of mensen die zich maar wat inbeelden. Om die reden
dragen veel transgenders hun ware ik als angstig geheim bij zich, bang dat dit uit
zal komen en desastreuze gevolgen voor hun leven zal hebben. Het kan bij wijze
van spreken uw buurman zijn, zonder dat u ook maar iets in de gaten heeft.
Daarom is het aantal transgenders ook bijna niet te meten. Wel is bekend dat
binnen de totale transgendergroep transseksuelen een minderheid vormen.

1
GenderproblematiekVerslag vergadering 9-03-2015

Actie

Transgender is een koepelterm voor travestie, transgenderisme en

transseksualiteit en alle andere vormen van gendervariantie. Deze term verwijst
niet naar een probleem of een stoornis en vermijdt zo stigmatisering en/of
medicalisering van de conditie.
Een travestiet is iemand die behoefte heeft tot het dragen van kleren van het
andere geslacht. Dit wordt ook wel crossdressing genoemd.
Voor transgenderisten is de tweedeling man/vrouw te eng. De mannelijke en
vrouwelijke genderidentiteit zijn even sterk aanwezig. Ze willen zich niet
definiren als man of vrouw, maar voelen zich eerder iets tussenin, of soms
vrouw en soms man.
Transseksuelen tenslotte voelen zich opgesloten in een fout lichaam: hun
geboortegeslacht komt niet overeen met hun genderidentiteit of hoe ze zich
vanbinnen voelen. Ze gaan vaak over tot een geslachtsoperatie zodat beide
aspecten van hun identiteit wel overeenkomen. Transseksualiteit heeft dus niets
met seksualiteit te maken maar alles met het conflict tussen het biologisch
geslacht en de genderidentiteit.
Genderidentiteit staat dus voor de innerlijk beleefde manier van man- en/of
vrouw-zijn.
Genderexpressie gaat over het uiten van het innerlijk beleefde gendergevoel
via taal, kleding, gedrag, haartooi...

3. Welke opties hebben transgenders om te veranderen

(puberteitsremmende medicatie, behandeling met
geslachtshormonen, operaties)?

Willem

4. Welke organisaties zijn er waar de leerlingen terecht

kunnen?
- Cavaria (federaal)
- Het regenbooghuis vzw. (Limburg)
5. Zijn er educatieve pakketten beschikbaar (workshops,
bundels, infosessies, )?
-

Gender in de blender heeft een educatief pakket over genderdiversiteit

en transgender
Centraal in deze map staat het Gender in de Blender-project dat jongeren
wil leren om genuanceerd te denken over zichzelf en anderen en wil
aansporen tot een bewuster omgaan met gender en diversiteit.
In een Wiispace vond in de analyse van het pakket, deze is subjectief.
Workshop: Gender in de klas door RoSa
Workshop: Gender in zorg en opvoeding door RoSa

6. Zijn er scholen met een beleid rond transgenders?

Hoe moet de school zich opstellen:
Een school waar iedereen zich volledig kan ontplooien, waar elke leerling,
leerkracht, directie, onderwijsmedewerker zichzelf kan zijn en zich veilig
voelt. Dat is toch wat we allen willen? Een veilige school dus, die
aandacht heeft voor het holebi- en transgenderthema. Een school met
een doordacht beleid.
Wat bedoelen we met beleid?:
We bedoelen alle maatregelen die een school treft om bij te dragen aan
het verhogen van het welzijn van al haar betrokken actoren. De
schoolcultuur vormt daarin het uitgangspunt. Elke school is anders
en zullen er andere methoden gebruikt worden. Als je zoekt wat voor
jouw school het beste past raden we 'Het Doet Hier Alles' aan. In dit
boekje van Frits Prior vind je tips en tricks. Als je nadenkt over welke
initiatieven je kan ondernemen zijn 3 peilers zijn belangrijk:
ZICHTBAARHEID, OPENHEID en VEILIGHEID. Door op deze drie terreinen
actie te ondernemen spring je al een heel eind ver.

GenderproblematiekVerslag vergadering 9-03-2015

Michiel

Wanneer spreken we van een ideale school:

Kan er openlijk en respectvol gepraat worden over het holebi- en

transgenderthema in de klas, op de speelplaats, in de lerarenkamer

en op de vakvergaderingen.
Kan een leerkracht of directie openlijk praten over seksuele

orintatie en genderidentiteit en is de parnter van hetzelfde

geslacht ook welkom op het schoolfeest.
Kan een leerling met alle vragen terecht bij een

vertrouwenspersoon die expliciet openstaat voor deze thema's.

Grijpen leerkrachten en directie direct in als iemand een homo- of

transfobe uitspraak doet. En wordt 'homo' als scheldwoord niet

geduld.
Is de ganse school betrokken bij het holebi- en transgenderbeleid

(leerkrachten, ouders, directie, leerlingenbegeleiding, leerlingen,...)

Voelen holebi- en transgenderleerlingen en -leerkrachten zich
aanvaard n gesteund.

Belang schoolbeleid:
Er is meestal een groot gebrek aan kennis bij schooldirecties en
leerkrachten over het transgender thema. Dit heeft zeker niet altijd te
maken met onwil, maar is vaak te wijten aan het feit dat deze thematiek
in hun opleiding niet of nauwelijks aan bod kwam.Als gevolg
hebben de meeste scholen gn pro-actief transgenderbeleid,
maar worden zich pas bewust van de mogelijke problemen wanneer er
zich een acuut probleem stelt. Zoals wanneer een transmeisje
gebruik wenst te maken van de kleedkamers voor meisjes, maar andere
meisjes zien dat niet zien zitten. Plots zit men dan met de handen in het
haar, en moeten er dringend beslissingen genomen worden. De druk
komt dan vaak op een individuele leerkracht of directielid te liggen.Er is
dus heel wat te zeggen voor het uitdenken van een schoolbeleid voor
transgender leerlingen (n leerkrachten), waar directie, leerlingenraad en
ouderraad samen aan getimmerd hebben. Ook voor ouders is een
proactief schoolbeleid een goede zaak. Want nu is het vaak zo dat ouders
met een transgender kind op school zelf alles moeten uitzoeken en heel
wat informatie moeten doorgeven aan directie en leerkrachten.
Plan:
Naast deze algemene expliciete vermelding van non-discriminatie, is het
aan te raden om een specifiek plan van aanpak opgesteld te worden met
duidelijke richtlijnen over hoe om te gaan met een trans leerling (of
leerkracht). In dit plan moeten duidelijke antwoorden staan op vragen
als:
welke naam mag men gebruiken op examenformulieren en rapporten?

GenderproblematiekVerslag vergadering 9-03-2015

welke naam en foto mag er op de schoolpas?

wat met schoolreizen met overnachtingen in gescheiden slaapzalen?
wat met omkleedruimtes?
vanaf welk moment laten we toe aan een leerling om effectief in
de andere genderrol te participeren op school?
hoe ziet de overlegstructuur ouders-kind-hulpverlening-school er
uit?
welke contacten met / kennis van trans organisaties is er op
school aanwezig?
welke educatieve materialen voor leerkrachten zijn beschikbaar?
Antipest beleid:
Homos en transgenders worden vaak als doelgroep mee opgenomen in
het antipest beleid van een school . Zelf is er geen school met een
transgender beleid
PIVA in Oudenaarden heeft een beleid voor transgender
7. Wat zijn de mogelijke gevolgen van het transgender zijn?
Zelfmoord:
Uit onderzoek is gebleken dat hulpverleners niet goed weten hoe ze transgenders
dienen te ondervragen en te helpen. Het gevolg hiervan is dat de hulpverleners
zich enkel richten op de problemen die het gevolg zijn van genderdysforie.
Genderdysforie betekent dat je je ongelukkig voelt in de genderrol die van je
verwacht wordt.
Een voorbeeld hiervan: Als een hulpverlener ontdekt dat iemand depressief is,
wordt er niet gevraagd of dit te maken kan hebben met het moeten leven als
meisje of het moeten leven als jongen, Of een jongere maakt weinig contact met
leeftijdsgenoten en wordt zonder goed doorvragen naar een
weerbaarheidstraining gestuurd. Er bestaat dus een risico dat hulpverleners
signalen opvangen en daar dan iets mee doen, maar niet naar de gevoels over de
genderidentiteit en het lichaam vragen. Het gevolg hiervan is dat de problemen
zich opstapelen als mensen hier jarenlang mee rond blijven lopen.
Goede hulpverlening voor transgenders is wel degelijk van belang. Onder de
volwassen transgenders denkt maar liefst 69% wel eens aan zelfmoord en zelfs
21% heeft een zelfmoordpoging gedaan. Onder de transgenderjongeren is nog
geen onderzoek uitgevooerd naar zelfmoordgedachten. Deskundigen denken
echter dat dit percentage ook hoog is en ervaren dit ook onder de
transgenderjongeren. Onder volwassen homoseksuele, lesbische en biseksuele
volwassenen ligt het aantal mensen met zelfmoordgedachten op 44% en heeft
8% een zelfmoordpoging gedaan. Het verschil zit hem in het feit dat
genderdysforie al op jongere leeftijd speelt.
Daadwerkelijke geslachtsverandering:
Behandeling
Uiteindelijk kan het geslacht veranderd worden. Maar dat is natuurlijk dermate
ingrijpend dat men niet over een nacht ijs gaat. Het protocol is als volgt:

vanaf 12 jaar: diagnostische fase

geen medische ingrepen

12-16 jaar: verlengde eerste diagnostische fase

puberteitsremming
16-18 jaar: start geslachtsaanpassende behandeling

GenderproblematiekVerslag vergadering 9-03-2015

met mannelijke of vrouwelijke hormonen

vanaf 18 jaar: geslachtsaanpassende operaties

De leeftijd van 12 jaar heeft een wettelijke achtergrond. Vanaf dat moment
mogen kinderen namelijk meebeslissen over hun eigen toekomst (ook bij
omgangsregelingen, etc.)
Eenzaamheid:
Een gevolg van genderdysforie is dat jongens en meisjes zich eenzaam voelen,
dit heeft de volgende redenen:
- Er niet bij horen: Mensen met genderdysforie weten op jongen leeftijd dat ze in
een verkeerd lichaam zitten, dit heeft ingrijpende gevolgen. Je ziet eruit als een
meisje, maar je voelt je niet echt thuis bij de meisjes. Bij jongens is dit
omgekeerd. Een gevolg hiervan is dat veel jongeren met genderdysforie gepest
worden.
- Met een groot geheim rondlopen: In eerste instantie weet je niet wat er met je
aan de hand is, wel weet je dat je anders bent dan anderen. Verder loop je jaren
met een groot geheim rond en je weet dat je dit probleem ooit kenbaar moet
gaan maken. Wat zijn de gevolgen? Wat zullen ze denken? Zullen mijn ouders,
mijn vrienden, bekenden, mij begrijpen? Steunen? Wat kan er nog meer
gebeuren?
- Geopereerd en dan? Voor veel mensen voelt de operatie als een opluchting,
maar niet voor iedereen. Ze hebben het lichaam dat ze willen, maar niet volledig
Je kunt niet voluit man of vrouw zijn en van seksualiteit genieten. Voor sommige
mensen is dit zelfs een drempel om een relatie te beginnen.
Beknopt de gevolgen van genderproblematiek:
- Zelfmoord;
- Geslachtsverandering;
- Eenzaamheid;
- Pesterijen;
- Relatie(problemen).

8. Woordenlijst, termen verduidelijken. (Wat is het verschil

tussen transgender, transseksueel, ) ?
Woordenlijst:
gender
Gender is de sociale constructie en culturele invulling van vrouwelijkheid
en mannelijkheid.
genderexpressie
Genderexpressie is de mate waarin je je vrouwelijk of mannelijk uit. Het
gaat dan om kledijkeuze (jurk, hoodie...), taalgebruik, gebaren, make-up,
haartooi, gebruik van parfum, omgaan met emoties en andere uitingen.
Genderexpressie verwijst dus duidelijk naar culturele referenties. Wat in
n cultuur of context als mannelijk wordt beschouwd, kan in een andere
net heel vrouwelijk lijken. Slechts weinig mensen drukken zich louter
vrouwelijk of mannelijk uit.
genderidentiteit
Genderidentiteit gaat over je innerlijke gevoel. Voel je je jongen, meisje,
beide of geen van beide? Bij de meeste mensen valt dit samen met hun
sekse.
genderisme
Genderisme betekent discriminatie op basis van een afwijkende
genderexpressie of -identiteit (cf. racisme, seksisme...). Discriminatie op
basis van geslacht kan je melden bij het Instituut voor de Gelijkheid van
Vrouwen en Mannen of via de Holebifoon, die je klacht daarna eventueel
kan doorspelen.
gendernorm

GenderproblematiekVerslag vergadering 9-03-2015

Gendernormen zijn de verwachtingen die een cultuur verbindt aan je

sekse. De gendernormen spiegelen je een andere gewenste
genderidentiteit, genderexpressie, genderrol en partnerkeuze voor, al
naar gelang je als vrouw of als man wordt gezien. We proberen hier - al
dan niet bewust - aan te voldoen, wat tot innerlijke conflicten kan leiden
wanneer je je toch anders voelt, of wil uiten.
genderrol
Genderrollen zijn de sociale rollen die vanuit de omgeving aan je gender
worden opgelegd, op basis van je sekse. Zo wordt bij meisjes traditioneel
verwacht dat ze vaker een zorgende rol opnemen, het huishouden voor
hun rekening nemen, voor kinderen zorgen, socialere beroepen kiezen.
Terwijl van jongens dan weer meer haantjesgedrag, zin voor competitie
en geldingsdrang wordt verwacht.
intersekse
Doorgaans onderscheiden we vrouw (met XX chromosomen) en man
(met XY chromosomen), met typische geslachtskenmerken en
voortplantingsorganen. Toch zijn er ook andere vormen mogelijk, met
andere chromosomen (XXY, XYY) of onduidelijke geslachtskenmerken.
Wanneer je sekse niet duidelijk vrouwelijk of mannelijk is, spreken we van
interseksualiteit.
LGBT
Een internationaal gebruikte term voor holebi's en transgenders. Uit het
Engels: Lesbian (lesbiennes), Gay (homo's), Bisexual (biseksuelen),
Transgender (transgenders). Komt soms ook in andere vormen voor zoals
LGBTI (Intersex, interseksuelen) of LGBTIQ (Queer).
sekse
Sekse is een synoniem voor geslacht. Het lichamelijk aspect van
vrouwelijkheid en mannelijkheid. Doorgaans onderscheiden we vrouw
(met XX chromosomen) en man (met XY chromosomen), met typische
geslachtskenmerken en voortplantingsorganen. Toch zijn er ook andere
vormen mogelijk, met andere chromosomen (XXY, XYY) of onduidelijke
geslachtskenmerken. Wanneer je sekse niet duidelijk vrouwelijk of
mannelijk is, spreken we van interseksualiteit.
SOGI
Een internationale term die gebruikt wordt om seksuele orintatie en
genderidentiteit aan te duiden (Sexual Orientation and Gender Identity).
transgender
Transgender is een koepelterm voor travestie, transgenderisme en
transseksualiteit en alle andere vormen van gendervariantie. Deze term
verwijst niet naar een probleem of een stoornis en vermijdt zo
stigmatisering en/of medicalisering van de conditie.
transgenderisme
Een transgenderist herkent zich niet in de sekse die zijn of haar lichaam
dicteert. Voelt zich mannelijker of vrouwelijker, of nu eens man, dan
vrouw, of vindt zich helemaal niet terug in de man-vrouw-opdeling.
transseksualiteit
Een transseksueel herkent zich niet in zijn of haar geboortegeslacht, en
wil dit in meer of mindere mate laten aanpassen door gebruik van
hormonen en/of operatieve ingrepen.
travestiet

GenderproblematiekVerslag vergadering 9-03-2015

Een travestiet kleedt zich sporadisch of regelmatig in de kledij die

cultureel met de andere sekse wordt geassocieerd. De genderexpressie
van die persoon wijkt dus af van zijn of haar sekse. Sommigen
vermoeden dat Belgi 40.000 tot 200.000 mannelijke meerderjarige
travestieten telt. Er zijn geen cijfers over vrouwelijke travestieten.
9. Groep functioneren
In functie van de groep:
Sterktes
- Geen botsing van karakters
- Goede samenwerking
- Gedreven
- eensgezind
- Ontspannen sfeer
- Diversiteit van kennis en karakter
Zwaktes
- Te snel tevreden
- Te ontspannen sfeer waardoor de productiviteit verloren gaat
- Werken liever thuis een uur samenkomen is voldoende
Kansen
- Meer discussiren
- Tijd optimaal gebruiken
Bedreigingen
- Door te snel tevreden te zijn, minder kwaliteit leveren
- Te veel afwezig
- De informatie delen met de rest is van belang
- Deadlines respecteren
In functie van het project:
Zwaktes
- De bronnen zijn moeilijk bereikbaar
- De bronnen werken niet altijd mee omdat het een lastig
onderwerp is
- De deadlines zijn belangrijk
- Te weinig scholen heb een beleid
Kansen
- PIVA in Oudenaarde heeft een beleid
- We halen aan dat de scholen wel een beleid moeten hebben voor
transgender
Bedreigingen
- Te oppervlakkige informatie
- De bronnen zijn moeilijk te contacteren
9. Varia
Bronnen:

http://www.piva-oudenaarde.be/swp/genderbeleid.html
http://www.sozio.nl/hulpverleners-herkennen-genderproblematiek-vaakniet/1025916#.VM-JOi7pVZo
http://www.ouders.nl/artikelen/ongelukkig-met-je-eigen-lijf
http://www.christengenderdysforie.nl/?eenzaamheid,15
https://www.cavaria.be/holebi-en-transgenderbeleid-op-school
http://transgenderinfo.be/m/leven/school/schoolbeleid/
http://www.klasse.be/leraren/eerstelijn/holebi-en-transgender/
http://www.genderklik.be/Watisgender.aspx
http://nl.wikipedia.org/wiki/Gender_%28sekse%29
http://www.genderindeklas.be/gender_in_de_klas/gender.htm
http://www.genderindeblender.be/genderidentiteit.htm
http://www.rosadoc.be/joomla/index.php/kwesties/gender/gender
http://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/educatief-pakket-overgenderdiversiteit-en-transgender-gender-in-de-blender
http://dgm.wikispaces.com/Analyse+educatief+pakket+Gender+in+de+Blender
http://www.genderindeklas.be/gender_in_de_klas/rosa_workshop.htm

GenderproblematiekVerslag vergadering 9-03-2015

13. Volgende bijeenkomst

16/03 Volgende vergadering
Schoolbeleid doornemen van PIVA Oudernaarden
Informatie over de onderzoeksvragen volledig uitwerken
Skelet van Weebly maken

Iedereen
Ylenia

Taakverdeling:

Sessie
1
Sessie
2
Sessie
3
Sessie
4
Sessie
5
Sessie
6
Sessie
7
Sessie
8
Sessie
9

Gespreks
leider

Gespreks
ondersteuner

Materiaal
meester

bemiddelaa
r

Verslaggev
er

Nathalie

Tijds
bewake
r
Ruben

Michiel &
Smeyye
Nathalie

Wessel

Willem

Ylenia

Michiel

Smeyye

Nathalie

Michiel

Wessel

Wessel

Nathalie

Willem

Smeyye

Ylenia

Willem

Smeyye

Ruben &
Michiel
Ruben

Michiel

Ylenia

Ruben

Willem

Wessel

Nathalie

Nathalie &
Michiel
Willem

Wessel &
Natahalie
Smeyye

Smeyye

Ruben

Ylenia

Michiel

Ruben

Wessel &
Michiel
Smeyye

Nathalie

Ylenia

Smeyye

Willem

Michiel

Wessel

Ylenia

Ruben

Nathalie &
Willem

Wessel

Wessel &
Willem
Ruben &
Nathalie
Michiel

Smeyye

Ylenia

GenderproblematiekVerslag vergadering 9-03-2015

Ylenia