You are on page 1of 7

GESTIN

FORESTAL

Conservacin de la flora
amenazada de
Guipzcoa/Gipuzkoa y
Pas Vasco: Banco de
Germoplasma de Fraisoro
y Jardn Botnico
de Iturraran
Francisco Garn Garca
Ingeniero Tcnico Forestal
Direccin General de Montes
Diputacin Foral de
Guipzcoa/Gipuzkoa

El Convenio sobre la Diversidad Biolgica (CDB), Ro de Janeiro


(Brasil), 1992 fue un hito en la definicin de los objetivos para la conservacin de la biodiversidad a nivel mundial.
En el ao 2001, en Prohnice (Repblica Checa) se sientan las bases para una Estrategia Europea para la Conservacin Vegetal.
En 2002, en La Haya (Holanda) se propone una Estrategia Global
para la Conservacin Vegetal.
A partir de estos convenios generales se definen unos objetivos para
cumplir en el ao 2010:
- Garantizar la conservacin in situ del
60 % de la flora amenazada
- Garantizar la conservacin ex situ del
60 % de la flora amenazada
- Incorporar el 10 % de la flora amenazada a
Planes de Gestin
Es competencia del Gobierno Vasco la realizacin de los Planes de Conservacin de las
Especies Amenazadas y de la Diputacin Foral
de Gupzcoa/Gipuzkoa su aplicacin.
Semillas Crepys pyrenaica

166

n.o 55 Especial Pas Vasco-Euskadi

Proceso de limpieza de semillas

PAS VASCO Y
GUIPZCOA/GIPUZKOA
n el ao 1994 se publica la Ley de
Conservacin de la Naturaleza del
Pas Vasco.
En 1998 se crea el Catlogo de
Especies Amenazadas del Pas Vasco,
que ha servido como base para los
trabajos realizados en la ltima dcada.
Entre 2001 y 2005 se realizan
los primeros estudios sobre la Flora
Amenazada incluida en el Catlogo.
Entre 2006 y 2008 se ampla el
nmero estudios, incluyendo medidas
de gestin encaminadas a asegurar la
supervivencia de varias especies y se
inicia el diseo y desarrollo del futuro
Banco de Germoplasma.
Desde 2008 y hasta 2012 se pretende cumplir con los objetivos antes
expuestos: Conservacin in situ del 60
% de Flora Amenazada, conservacin
ex situ del 60 % de Flora Amenazada y
realizacin de Planes de Gestin del 10
% de Flora Amenazada.

ACTUACIONES EN GUIPZCOA/
GIPUZKOA HASTA 2011
e un total de 85 especies incluidas en el Catlogo de Especies
Amenazadas en Guipzcoa/Gipuzkoa
se ha elaborado una lista de especies
prioritarias, en la que general se incluyen aquellas especies que cuentan
solamente con una o dos estaciones en
nuestro territorio.

Especies prioritarias:
Su nmero asciende a 18:
- Aconitum variegatum subsp. pyrenaicum
- Alyssum loiseleurii subsp. loiseleurii

- Angelica razulii
- Arnica montana
- Carex hostiana
- Carex strigosa
- Carpinus betulus
- Daphne cneorum
- Descurainia tanacetifolia subsp. suffruticosa
- Galium arenarium
- Honckenya peploides
- Medicago marina
- Lathyrus vivantii
- Limonium humile
- Quercus coccifera
- Sonchus maritimus subsp. maritimus
- Sorbus hybrida
- Spiranthes aestivalis
De todas ellas se ha elaborado
una ficha que incluye descripcin, caractersticas biolgicas, biologa reproductiva, hbitat, corologa y estado de
conservacin. En el periodo 2009-212
se pretende que todas ellas tengan
Plan de Gestin.
Hbitats prioritarios
Se han considerado hbitats prioritarios por su sensibilidad y estado de
conservacin las dunas y estuarios de
Guipzcoa/Gipuzkoa, as como turberas y esfagnales.
En el caso de dunas y estuarios se
han determinado como especies prioritarias aquellas que sin estar en el grupo
principal de especies prioritarias son de
inters especial por el tipo de hbitat
donde aparecen. Todas ellas sern conservadas en el Banco de Germoplasma,
aunque no se realicen en el perodo
2009-2012 los Planes de Gestin.
- Festuca vasconcensis
- Koeleria albescens

Asociacin y Colegio Oficial de Ingenieros Tcnicos Forestales

Semillas limpias

- Solidago virgaurea subsp. macrorrhiza


- Salicornia dolichostachya
- Salicornia obscura
- Salicornia lutescens
- Juncus acutus subsp. acutus
- Frankenia laevis subsp. laevis
- Asperula cynanchica
- Cochlearia aestuaria
- Linaria supina subsp. maritima
- Herniaria ciliolata
- Zostera noltii
- Spartina maritima
Banco de germoplasma
Para la conservacin ex situ de
nuestra Flora Amenazada se ha montado el Banco de Germoplasma de
Guipzcoa/Gipuzkoa, situado en el
Laboratorio Agrario de Fraisoro. Se pretende que d servicio no solamente a
nuestro territorio histrico sino tambin
a Vizcaya/Bizkaia y lava/Araba, en colaboracin con las Diputaciones de estos territorios y con el Gobierno Vasco.
Se plantea adems la colaboracin
con otros Bancos de Germoplasma,
estando integrado en el Banco de
Germplasma Forestal en Red (BGFR).
En estos momentos es el nico
Banco de Germoplasma existente en el
Pas Vasco, y se pretende que sea el que
d servicio tanto a Guipzcoa/Gipuzkoa
como a lava/Araba y Vizcaya/Bizkaia.
Se ha comenzado la recoleccin de
semillas y su conservacin.
Hasta la fecha se cuenta en el
Banco de Germoplasma con las siguientes especies, no solamente las
que estn en peligro, sino tambin las
que comparten hbitat con estas:

167

Especie

TM

ACC

PROV.

CPV

LRE

LRV

Origen

Aconitum variegatum

SS

RR

VU

VU

Aralar (Parque Natural y LIC ES2120011)

Allium victorialis

BI

IE

NT

Ordunte (LIC ES2130002)

Alyssum loiseleurii

30

SS

VU

CR

CR

Inurritza
(Biotopo Protegido y LIC ES212009)

Arnica montana

S-V

2-2

SS, BI

RR

VU

Aralar (Parque Natural y LIC ES2120011)


y Ordunte (LIC ES2130002)

Arum cylindraceum

SS

VU

Aizkorri-Aratz
(Parque Natural y LIC ES2120002)

Astrantia major

SS

Aralar (Parque Natural y LIC ES2120011)

Caltha palustris

SS

Aizkorri-Aratz
(Parque Natural y LIC ES2120002)

Cardamine heptaphylla

VI

RR

EN

Sierra Cantabria (ZEC y ZEPA ES2110018)

Carex davalliana

VI

EN

Izkiz (LIC y ZEPA ES2110019)

Carex hostiana

VI

VU

VU

CR

Aizkorri-Aratz (Parque Natural y LIC


ES2120002)

Carex rostrata

S-V

1-1

BI

EN

Ordunte (LIC ES2130002)

Cirsium heterophyllum

S-V

2-3

BI

RR

EN

Ordunte (LIC ES2130002)

Cladium mariscus

S-V

2-1

SS

Arama y Aralar (Parque Natural y LIC


ES2120011)

Crataegus monogyna

SS

Aizkorri-Aratz (Parque Natural y LIC


ES2120002)

Crepis pyrenaica

SS

RR

VU

Aizkorri-Aratz (Parque Natural y LIC


ES2120002)

Daphne cneorum

S-V

2-4

SS, BI

RR

EN

Arcentales, Monte Alen,


Monte El Haya, Aiako Harria
(Parque Natural y LIC ES2120016)

Drosera intermedia

VI

RR

EN

Izkiz (LIC y ZEPA ES2110019)

Drosera longifolia

VI

VU

VU

CR

Izkiz (LIC y ZEPA ES2110019)

Ephedra fragilis

VI

CR

Ro Ebro (LIC ES2110008)

Eriophorum vaginatum

BI

PE

CR

Ordunte (LIC ES2130002)

Festuca vasconcensis

31

SS

VU

CR

Inurritza
(Biotopo Protegido y LIC ES212009)

Galium arenarium

SS

VU

CR

CR

Inurritza
(Biotopo Protegido y LIC ES212009)

Genista legionensis*

SS

PE

CR

Jardn Botnico de Iturraran

Gentiana lutea
subsp. lutea

BI

RR

VU

Ordunte (LIC ES2130002)

Geranium cinereum

SS

RR

EN

Aizkorri-Aratz
(Parque Natural y LIC ES2120002)

168

n.o 55 Especial Pas Vasco-Euskadi

Haplophyllum linifolium

LO

CR

Agoncillo

Hibiscus palustris

S-V

1-1

SS

CR

CR

Sakeletxe (Zarautz)

Hugueninia tanacetifolia

SS

VU

CR

Aizkorri-Aratz
(Parque Natural y LIC ES2120002)

Juncus trifidus

BI

CR

Ordunte (LIC ES2130002)

Lathyrus vivantii

SS

VU

VU

EN

Aralar (Parque Natural y LIC ES2120011)

Lilium pyrenaicum

SS

Aralar (Parque Natural y LIC ES2120011)

Limonium humile

SS

VU

EN

Inurritza (Biotopo Protegido y LIC


ES212009), Ra del Urola (LIC ES2120004)

Medicago marina

18

SS

VU

CR

Inurritza ( ES2120009)

Menocopsis cambrica

SS

Aizkorri-Aratz
(Parque Natural y LIC ES2120002)

Menyanthes trifoliata

SS

RR

EN

Aizkorri-Aratz
(Parque Natural y LIC ES2120002)

Nymphaea alba

VI

CR

Izkiz (LIC y ZEPA ES2110019)

Pedicularis foliosa

SS

RR

NT

Aralar (Parque Natural y LIC ES2120011)

Persicaria vivipara

SS

VU

Aizkorri-Aratz
(Parque Natural y LIC ES2120002)

Petrocoptis lagascae

VI

RR

CR

Valderejo-Sierra de rcena
(ZEPA ES0000245)

Primula farinosa

VI

VU

EN

Izkiz (LIC y ZEPA ES2110019)

Prunus lusitanica

S-V

1-2

SS

RR

VU

CR

Aiako Harria (Parque Natural y LIC

Cmaras de conservacin

Asociacin y Colegio Oficial de Ingenieros Tcnicos Forestales

Cultivo de Cladium mariscus y de Hibiscus palustris

169

Jardn botnico de Iturraran


Se contempla la utilizacin del
Jardn Botnico de Iturraran (y del
Vivero de Arismendi) para la obtencin
de plantas, por semilla o esqueje, de
las especies amenzadas, con el fn de
su exposicin ex situ, para el conocimiento del pblico en general.

Especies amenazadas

La exposicin ex situ de las plantas


amenazadas y de sus acompaantes
se contempla en el Jardn Botnico de
Iturraran.
En el ao 2011 se termin la instalacin de una zona para la exposicin
de las plantas amenazadas que comprende tres rocallas, una con rocas

Origen

areniscas y dos con rocas calizas, una


turbera, dos estanques y una pared hmeda con una pequea cascada.
Lista de plantas conservadas en el
Jardn Botnico de Iturraran:

Especies amenazadas

Origen

Aconitum variegatum
subsp. pyrenaicum

Aralar (Guipzcoa/Gipuzkoa)

Dianthus hyssopifolius
subsp. gallicus

Zarautz
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Allium victorialis

Aralar (Guipzcoa/Gipuzkoa)

Dryopteris carthusiana

ITURRARAN

Alyssum loiseleurii subsp.


loiseleurii

Zarautz
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Dryopteris submontana

Aralar
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Antennaria dioica

Moncayo (Soria)

ITURRARAN

Apium inundatum

Zuia (Vizcaya/Bizkaia)

Ephedra nebrodensis
subsp. nebrodensis

Armeria euscadiensis

ITURRARAN

Epipactis palustris

VIVERO

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Erinacea anthyllis

Moncayo (Soria)

Armeria pubinervis

Eriphorum vaginatum

Ordunte (Vizcaya/Bizkaia)

Arnica montana

Ordunte
(Vizcaya/Bizkaia)

Erodium manescavi

Bertizarana (Navarra)

Arum cylindraceum

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Festuca vanconcensis

Zarautz
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Berberis vulgaris

ITURRARAN

Galanthus nivalis

Orbaitzeta (Navarra)

Genista eliassennenii

ITURRARAN

Cardamine heptaphylla

Sierra Cantabria
(lava/Araba)

Genista legionensis

Punta Lucero
(Vizcaya/Bizkaia)

Gentiana lutea subsp. lutea

ITURRARAN

Geranium cinereum

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Halimium lasianthum

Izki (lava/Araba)

Haplophyllum linifolium

Ebro Arana (Arabar Errioxa)

Hibiscus palustris

Zarautz
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Carex davalliana

Izki (lava/Araba)

Carex diandra

Picos de Europa (Asturias)

Carex hostiana

Mendizorrotz
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Carex rostrata

Ordunte (Vizcaya/Bizkaia)

Carpinus betulus

Alegia
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Centaurium somedanum

Somiedo (Asturias)

Cicerbita plumieri

Aralar (Guipzcoa/Gipuzkoa)

Hugueninia tanacetifolia
subsp. tanacetifolia

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Cirsium heterophyllum

Ordunte (Vizcaya/Bizkaia)

Ilex aquifolium

ITURRARAN

Cistus pseudosepalus

VIVERO

Iris latifolia

ITURRARAN

Clematis flammula

VIVERO

Lathyrus vivantii

Aralar (Guipzcoa/Gipuzkoa)

Culcita macrocarpa

Bermeo (Vizcaya/Bizkaia)

Medicago marina

Daphne cneorum

Aiako Harria
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Zarautz
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Menyanthes trifoliata

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

170

n.o 55 Especial Pas Vasco-Euskadi

Especies amenazadas
Meum athamanticum

Origen
Gorbeia (Vizcaya/Bizkaia)

Narcissus bulbocodium
Narcissus minor

Especies amenazadas
Viburnum tinus

ITURRARAN

Viola biflora

Aratz (Guipzcoa/Gipuzkoa)

Viola bubanii

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Woodwardia radicans

ITURRARAN

Especies estructurales
y acompaantes

Origen

Narcissus pseudonarcissus
Nymphaea alba

Izki (lava/Araba)

Olea europaea
var. sylvestris
Osmunda regalis

Origen

Paris quadrifolia

Aratz (Guipzcoa/Gipuzkoa)

Agrostis curtisii

Gorbeia (Vizcaya/Bizkaia)

Petrocoptis pyrenaica

Aiako Harria
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Alchemilla plicatula

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Peucedanum officinale

ITURRARAN

Anemone pavoniana

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Prunus lusitanica

Hernani
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Anthyllis vulneraria

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Prunus padus

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Aquilegia pyrenacia
subsp. pyrenaica

Aralar (Guipzcoa/Gipuzkoa)

Quercus coccifera

Udalaitz
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Arabis hisuta

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Arctostaphylos uva-ursi

Quercus suber
Ranunculus aconitifolius

Altzania
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Arenaria grandiflora

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Ribes petraeum

Aralar (Guipzcoa/Gipuzkoa)

Armeria arenaria subsp.


bilbilitana

ITURRARAN

Ruscus aculeatus

ITURRARAN

Rynchospora fusca

Izki (lava/Araba)

Asperula cynachica
subsp. occidentalis

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Sempervivum vicentei

Kolitza (Bizkaia)

Asphodelus aestivus

ITURRARAN

Silene ciliata

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Asplenium ruta-muraria

Silene hifacensis

ITURRARAN

Soldanella villosa

Aiako Harria
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Sorbus hybrida

Arrolamendi
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Taxus baccata

ITURRARAN

Thelypteris palustris

Jaizkibel
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Thymus loscosii

Labraza (lava/Araba)

Trichomanes speciosum

Errezil
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Veratrum album

Altzania
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Asociacin y Colegio Oficial de Ingenieros Tcnicos Forestales

Asplenium trichomanes

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Asplenium viride

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Brachypodium retusum
Carex brevicollis

Aralar (Guipzcoa/Gipuzkoa)

Carex caudata

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Carex sempervirens

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Cistus laurifolius

Moncayo (Soria)

Cladium mariscus

Aralar (Guipzcoa/Gipuzkoa)

Convallaria majalis

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

171

Especies amenazadas

Origen

Especies amenazadas

Cotoneaster interregimus

Aralar (Guipzcoa/Gipuzkoa)

Mentha aquatica

Dethawia decumbens

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Nardus stricta

Digitalis purpurea

Aiako Harria
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Erica tetralix

Gorbeia (Vizcaya/Bizkaia)

Phyllirea latifolia
Potentilla alchemilloides

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Primula veris

Aratz (Guipzcoa/Gipuzkoa)

Ranunculus thora

Aralar (Guipzcoa/Gipuzkoa)

Dorycnium pentaphyllum
Erica ciliaris

Origen

Rhamnus alpina

Erica vagans
Erinus alpinus

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Erysimum gorbeanum

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Festuca gautieri

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Fritillaria nervosa

Aratz (Guipzcoa/Gipuzkoa)

Galium odoratum

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Gentiana occidentalis

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Gentiana verna

ITURRARAN

Geranium pyrenaicum

Aralar (Guipzcoa/Gipuzkoa)

Globularia alypum

ITURRARAN

Globularia nudicaulis

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Ribes alpinum

Aralar (Guipzcoa/Gipuzkoa)

Rosa pendulina

Aralar (Guipzcoa/Gipuzkoa)

Rosmarinus officinalis
Rumex scutatus

ITURRARAN

Saxifraga hirsuta subsp.


hirsuta

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Saxifraga hirsuta subsp.


paucicrenata

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Saxifraga paniculata

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Saxifraga trifurcata

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Scilla lilio-hyacinthus

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Sedum sp.

Aiako Harria
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Sesleria albicans

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Helianthemum
nummularium

Aralar (Guipzcoa/Gipuzkoa)

Helictotrichon cantabricum

Aralar (Guipzcoa/Gipuzkoa)

Silene saxatilis

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Hieracium mixtum
subsp. mixtum

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Sorbus chamaemespilus

Belagua (Navarra)

Iris pseudocorus

ITURRARAN

Sorbus sudetica

Belagua (Navarra)

Sparganium erectum

Altube (Araba/lava)

Teucrium chamaedrys

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Teucrium pyrenaicum

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Juniperus communis
subsp. alpina

Aralar (Guipzcoa/Gipuzkoa)

Juniperus oxycedrus
Kernera saxatilis

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Lavandula latifolia

Teucrium scorodonia
Thymus vulgaris

Leucanthemum vulgare

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Valeriana montana

Aizkorri (Guipzcoa/
Gipuzkoa)

Linaria propincua

Aizkorri
(Guipzcoa/Gipuzkoa)

Valeriana pyrenaica

Itsasondo (Guipzcoa/
Gipuzkoa)

Viburnum lantana

ITURRARAN

172

n.o 55 Especial Pas Vasco-Euskadi

You might also like