You are on page 1of 97

csif;a&mifjcnf

trsdK;bmom? omoemtusdK; o,fydk;aqmifrnf

Ak'"rbmoma&;r*Zif;

trSwf (9)

csif;Ak'o
moeygvutzGUJ u xkwaf 0onf/
www.chinyaungchi.com
e-mail : chin.tharthana@gmail.com

r*Zif;Mo0g'p&d,q&mawmfrsm;
0dE? uefom,mausmif;wku
1/ b'Eu
d ?f Munfjh rifwidk ?f
2/ b'EOmPbd0Ho? yd#ue,lya'oausmif;? rpd;k
&drw
f u
dk ?f rEav;NrdKU/
3/ b'Eem&'
m&'? atmifr*Fvmwku
d o
f pf? tvHNk rdKUe,f?
4/ t&Sief Ermv? (armifaEGxeG ;f -aygufacgif;)
5/ t&SiOf wr? (taEG;ocif)
tBuHay;em,ursm; 1/ OD;azvde;f armif;? 2/ OD;xef;bl?
3/ OD;&Sed ;f vde;f xef;? 4/ OD;wifatmif? 5/ OD;tGraf rmif;?
t,f'DwmtzGJU t,f'DwmcsKyf-udkEdkif;(csif;awmif) ?
aoa&Smifcsif;?
wm0efcHt,f'Dwm-aoa&S
t,f'w
D mtzGUJ 0ifrsm;- csif;pnfol? qvdkif;aemapmf

yHkESdyfrSwfwrf;
OD;wifatmif? Ou|? csi;f Ak'o
moeygvutzGYJ
(NrJ-1822)? trSwf (74 tcef; (2)? ajrnDxyf? uRef;
awmvrf;? prf;acsmif;? &efukefNrdKUu xkwfa0onf/
OD;atmifausmfxl;(rSwfykHwif-12702)? jrwfyef;&*Hk
yHEk ydS w
f u
kd ?f trSwf (17)? &efajy (10)vrf;? 3-&yfuu
G ?f
omauwNrdKUe,f? &efuek u
f tzH;k ESihf twGi;f pmom;
rsm;udk yHkESdyfonf/ 2015-? rwfv? yxrtBudrf
tkyfa&-2200? wefzdk;-"r'ge/
1

1/ "rudkjrifol. . . . (OD;at;udk)
2
2/ aA'g\ rdcif. . . . (t&Sift&d,Av)
4
3/ . . . . t&Sifynmomrd
5
4/ . . tjrifrSefrnf-2 (rdk;cg;)
7
5/ tdkif;ruefokdY. . (qvdkif;aZ,sol)
9
6/ . . trsdK;orD;rsm; (aiGa|;-[oFmw)
12
7/ trSwfw& rif;uef&Gm (rkdifod*-rif;uef)
15
8/ . . ynma&; (ZifxGef;-puk)
18
9/ "rapwDrsm;. . (t&Sifwdavmubd0Ho)
21
10/ r*fvrf;. . (a'gufwmcifarmifvwf-a&Tjrefrm) 23
11/ bmomw&m;rsm;tay:. . . (csif;pnfol)
25
12/ rif;uef&GmESifh Ak'bmom (aevif;nD)
31
13/ "rpum;. . (aiGa|;-[oFmw)
34
14/ ab;rMunfhESifh (jynfhESpfvGif)
35
15/ pyfrdpyf&m. . (usifa'G;wifatmif)
37
16/ BudK;av;rsdK;. . . (OD;awZdEmbd0Ho)
40
17/ csif;Ak'. . . 25% ('DvIdif;*sme,faz:jycsuf)
42
18/ ysL csif; Ak'tydkif;-4 (qvdkif;a&Tvif;)
43
19/ *kPf,lwwfygap(armifaEGxGef;-aygufacgif;) 51
20/ . . a&mifjcnf (t&SifjEd,-aygufacgif;)
54
21/ pGrf;tm;jynfhrS. . (rat;-aygufacgif;)
55
22/ ESvHk;om;xJu. . (csif;av;-aygufacgif;)
56
23/ . . csif;rsdK;EG,fpkrsm; (qvdkif;[efxGef;)
58
24/ &rfyef;&GmrS. . (t&d,0Ho-awmifwef;aysmf) 62
25/ uHa<u;udk OmPfESifhqyf (OD;ausmfwifh)
64
26/ azaz Mum;Ekdifygap (rdkifEG,fEG,fatmif)
65
27/ *DwO,smOfOD;wifat;ESifh. . (0daoo)
68
28/ tom;tvSLESifh w&m;tvSL(arwm&Sif)
73
29/ ygvua&;&m tar;tajz
78
30/ . . uefyufvufbHkuxdef(OD;vHk;Mum)
80
31/ . . Zif>yef;q&mawmf (ay:vDwDpif)
81
32/ csdK;pmjzifh . . (aoa&Smifcsif;)
84
33/ zefqif;jcif; (ylacgarmif;)
87
uAsmrsm;
uAsmrsm;-qvdkif;pdefjrifh-NrdKUudkif;-3 ZifxGef;-puk-6/
bHkvif;-rif;wyf-6/ rdkifjra[rm-6/ ok,OfndK-14
qvdkif;armifvuFm-20? 33/ t&Sifu0dE-22?36/
umwGef;zdk;aZmf-vIdifom,m-3/ umwGef;apm[ef-17/

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

"rukdjrifol?
bk&m;udk
jrif\
OD;at;udk

(Madhusudam Sakya)

O Vakkali, whoever see the Dhamma,see me ( the


Buddha )

a&;aompmtkyfukd "rvuf

aqmifay;ygonf/
tdk 0*vD "rujdk rifoo
l nf igbk&m;udjk rifonf/
a&iwfol a&wGi;f xJou
Ykd souJo
h Ydk Ak'b
&k m;&Sif
"rcEmaygif;&Spaf omif;av;axmifonf bk&m; \ "rrsm;udk Edik if u
H mrS cH,u
l sifo
h ;kH yHrk sm;udk taxmuf
&Siu
f ,
dk af wmfjrwfMuD;tm; uk,
d pf m;jyKayonf/
txm; tud;k tum;rsm;jzifh a&;om;xm;ojzifh arrd;k pHukd
aus;Zl;wifro
d uJo
h ?Ykd jyKcJah om ukov
dk af umif; rIrsm;udk
*
*
*
*
*
vnf
;
trQay;a0rd
y
gonf
/
,ckEpS f oMuFef ;Hk ydw&f ufwiG f tdE,
d Edik if H Ak'
xdkYtjyif Ak'*g,mbk&m;aps;rS trSwfw&
*g,mokdY bk&m;zl;oGm;a&mufjzpfcJhMuygonf/ 7G yf akH v;rsm;
ntdyf?8-&ufc&D; jzpfonf/ oHa0Zed, av;Xme 0,f,cl ahJ om bk&m;yHak wmfyg qGMJ uKd ;?anmif&u
k nf; tE&m,fuif;aqmifxm;Edik &f ef ay;tyfcyhJ g
jzpfaom zGm;? yGi?hf a[m? pH ac: bk&m;&Sizf mG ;jrifawmfr&l m udv
d af qGrsm;udrk I bk&m;&Siyf iG ahf wmfr&l mwGif
eDaygEdkifiH&Sd uydv0wfESifh a'0'[tMum; vkrPD onf/ use"f rrw
dk x
f m;aom aAm"dyifrS anmif&u
G yf rkH sm;udk
O,smOfwiG f zGm;jrifawmfrcl yhJ gonf/ Ak'* g,mae&O&m jyefvnfpu
jrpfurf;ab; aAm"dyifESifh ty&mZdwyvifxuf0,f rQa0ay;cJhygonf/ pmzwfolrsm;twGufrl tjrwfqHk;
d yf gonf/
bk&m;tjzpfukd a&mufawmfrljyD;? rd*wm0kefawmwGif tvSLtjzpf "rpmpktjzpf rQa0ay;vku
Ak'*g,modkY bk&m;zl;jzpfapaom taMumif;
yO0*D ig;OD;tm; "rpMumw&m;OD;a[mcJo
h nf/ bk&m;
&Sio
f nf 45-0gywfv;kH w&m;a'oemrsm; a[mMum;cJjh y;D w&m;rsm;ESihf tajctaersm;?uHMurmtvSnhf tajymif;
ukoed mkH wGif y&deAd m efpaH wmfro
l nf/ jrwfpmG bk&m;&Sif rsm;udk jyefvnfqifjcif Munfrh yd gonf/ pma&;olonf
touf(72)ESp&f jdS y/D jrwfpmG bk&m;\ EIwu
f rwaf wmfrsm;udk
wkdYonf
G q
f ykd al Zmfco
hJ nfrmS tcsed t
f awmfMumjyD jzpfonf/
1/ udavoy&dedAmefudk aAm"dyifajc rm&fatmifajr npOf&w
tjidrf;pm;,ljyD;aemuf pmayavmuwGif pma&;jcif;?
t&yfwiG f jyKcJo
h nf/
bmomjyefqjkd cif;? t,f'w
D mvkyjf cif;ponfh pmayvkyf
2/ cEy&dedAmefudk ukodemkHwGif jyKcJhonf/
H wGuf
3/ "gwky&deAd m efukd Ak'* ,maAm"dyifatmuf wGif jrwfA'k ief;rsm;ukd quf vkyaf qmif&if; tjriftmkt
d u
f o
k atmifjrifjcif;? txkid rf sm; vnf;
\ w&m;awmfrsm; pk;Hk um edrd w
d kyyf mG ;awmfMuD; rsufaphcpJG w
k o
k
toGijf zpfjyD;rS w&m;a[mMum;um awaZm"mwf aumif;? 0rf;csKyfvnf;aumif;? vdyaf cgif;a&m*g udu
jzpfjcif;ESihf aq;ppfjzpfjcif;wkrYd mS usef;rma&; twGuf
avmifawmfr
l aemufq
f ;kH y&deAd m efukd jyKonf/
Ak'* g,mbk&m;zl;c&D;pOfrS jyefcNhJ y;D aemuf tvkyf vkyfoifhvkyfxkdufonfrsm;udk vkyfjzpfjyD; eHeufwdkif;
cGio
f Ykd jyef0ifonf&h ufwiG f arrd;k pHu "Buddhism To- um,avhusifch ef;vkyaf qmifjcif;? tvkypf wifrvkyrf D
day, issue +Global Dimension" qka
d om r'lq'l ef pMum atmifjcif;&Spyf g;oDcsi;f udk em;axmifjy;D rS tvkypf vkyjf cif;?
2

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

avhusifch ef;vkypf Of trSwpf Ofa&wGu&f m wpf? ESp?f


oH;k ? av;? ig;? [kq7kd rnft
h pm; Ak'yH al Zrd? "ryal Zrd?
oHCmylaZrd? rmwmyDw*k ak PmteaEm? tmp&d,*kaEm
teaEm[k &Gwq
f jdk cif;? a&csdK;onft
h cg? rsufEmS opf
onft
h cg? &wemoH;k yg; rdbq&morm;rsm;\ *kPf
aus;Zl;ukd atmifah rhowd&jcif;wdu
Yk kd ESpaf ygif;rsm;pGm
jyKvkycf jhJ cif;rsm;udk trSw&f rdonf/ t&yf(10)rsuEf mS tm;
arwmydo
Yk jcif;? ig;yg;oDvudk vHjk cKH atmif xde;f odr;f jcif;
wdv
Yk nf; rarh?ravQmh?rayghrq owdxm;jzpfonf/
ajr; wifEikd x
f eG ;f ESihf ajr; oefrY if;pHwYkd ESv;kH om;
wGif apwDwnfay;&ef MudK;pm;rdonf/ yHjk yifem;axmif
vdo
k nfh ajr;rsm;udk Ak'0 iftaMumif;? Ak'0 ifyk jf ypm
tkyrf sm; zwfjyjcif;wku
Yd kd owdjzihf jyKvkyaf y;rd ouJo
h Ykd
ud,
k u
f siw
hf &m;qdik &f m aqmif;yg;rsm;udv
k nf; a&;jzpfyg
onf/
orD;pEmat;udk vkyif ef;cGirf S tpDtpOfjzifh
Ak'* g,modYk bk&m;zl;oGm;apvdo
k nf/ ydaYk y;&ef? ukov
kd f
,l&ef? qEjyif;jyaeonf/ rdcifjzpforl mS 'l;acgif;em
aeojzifh jynfybk&m;zl;a&m? jynfwiG ;f bk&m;zl;ygoGm;&ef
tcuftcJ &So
d nf/ xdaYk Mumifh pma&;ol use;f rm aecdu
k f
rdrdcEm0efudk ydkifykdifEdkifEdkif xrf;aqmifaeEdkifpOfwGif
jynfyodYk bk&m;zl;oGm;apcJjh cif; jzpfonf/
pma&;olrmS tpk;d &0ef;xrf;tjzpf? trSw(f 1)
pufr0I efMuD;Xme? jrefrmhtxnftvdyv
f yk if ef;XmewGif
t&mxrf;tjzpfwm0efxrf;aqmifaeqJwGif 'kvb
&[ef;0wfjzifh 10-&uf pcef;? [mrpfwifh r[mpnf

w&m;pcef;wGif w&m;usifMh uHtm;xkwcf zhJ ;l ygonf/ "r


uxdu q&mawmfrsm;\ vrf;Te;f rItwdik ;f vku
d ef m&m
xdik v
f suf rI w
S &f mwGif a0'emay:vmNy;D ? a0'emaysmuf
onftxd xdik zf ;l ygonf/ q&mawmfrsm;u &ufw;kd
w&m;xdik &f ef ajymaomfvnf;cGirhf &ojzifh qufrxdik jf zpf
yg/ vl0wfvjJ yD;aemuf bk&m;Scd ;kd tjyD; acwce w&m;
xdik yf gonf/ okaYd omf MumMumrxdik Ef ikd yf g/ yg&rD "mwfcEH k
aMumif;xif&mS ;onf/
,ck tdE,
d Edik if ?H Ak'* g,modYk bk&m;zl;oGm;Mu
aomtcg? jrwfpmG bk&m; 'ku& p&d,musio
hf nf*h Zd u
w
k f
awmifay:odkY aub,fukvm;xkdfifESifh wuf&onf/
vIid *f t
l wGi;f tarSmif"mwfz;kH vTr;f aeonf/ 'ku& p&d,
usif
h eH;dk tNydKif;NydKif;xaeaom yHak wmfukd zl;awGU&yg
onf/ yg&rD(10)yg;udk av;oacFsESihf urmwpfoed ;f ?
&Spo
f acFsESihf urmwpfoed ;f ?wpfq,fh ajcmufoacFsESihf
urmwpfoed ;f ? jznfq
h nf;cJah om bk&m;&Siyf ifvQif vrf;
rSm;NyD; tpGe;f udk a&mufomG ;cJzh ;l onf/ xdaYk emufwiG rf S
vrf;rSeaf y:odYk jyefa&mufco
hJ nf ukd &ifxw
J iG f qdeYk ifph mG
cHpm;&ygonf/ 0d&,
d vGeu
f jJ cif;? 0d&,
d r&Sjd cif; tpGe;f
rsm;udk a&Smif&efvnf; owdxm;rdygonf/ (tvsOf;
oifyh gu q&mqef;vGi\
f jrwfA'k o
rdik ;f udk wifjyygOD;
rnf/)

]csif;wdkY&JUaoG;}
-awmifwef;Zvyfyef; arT;xHv
k rT ;f vQuf
jrLESi;f awGa0 awmifuek ;f ajrrS
om,mvSy csif;wdb
Yk 0
-jrefjynftESH ajrjyefaY e&m
a&MunfrsufEk &SmazGjyKvQuf
tacscsaeMu csif;wkb
Yd 0
-awmifay:ajrjyefY a'oae&m
rwlujJG ym; &Sad ejim;vnf;
awGUqHak e&m csif;[kqv
kd Qif
aoG;u ajymonf
azmfa7GEw
I q
f uf tjyHK;zufvQuf
kid ;f yif;ulnD pdwx
f m;wl\/
qvdkif;pdefjrifh (jrdKUudkif;)
3

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

aA'g\rdcif b,folvJ awGUjyD


Arm&mZ0if aA'g\rdcifukd ajcav;acsmif;
axmufoGm;aeaom orifr[k a&;om;Mu\/ &cdik f
dk;rawmifwef;,ckwdkifawGY&Sd&onfrSm csif;vlrsdK;
wdw
Yk iG f '&,frsdK;? zGwrf sdL;? qdwrf sdK;? orifrsdK;[l
trsKd ;av;rsKd ;udk xif&mS ;pGm ,ckwikd af wG&Y EdS ikd \
f / xdak v;
rsdK;wGif orifrsdK;[laom csif;rsdK;onf tvGev
f yS \/
tajymcsdK Ekno
Hh rd af rGU\/ Ak'b
mom0ifjzpf &wem
oH;k yg;udv
k nf; tvGeMf unfnKd \/ xdv
k rl sdK;wku
Yd kd pHpk rf;
Munf&h m rd;dk zvmtm;jzifh trSwo
f m;jyK ajymqkd
vmaom pum;&yfukd awGU&S&d \/ olwrYkd mS pmuG,cf
hJ
tpOftwdik ;f rSwo
f m; (oufBuD;pum;oufi,fMum;)
qdo
k uJo
h t
Ykd pOfwikd ;f rSwo
f m;aompum;rsm;om &So
d nf/
olwrYkd mS [k;d a&S;tcgu oa&acw&m jynfNrKd U
\ teD;tem; aecJah Mumif;? xdpYk Oftcgu tdraf &SU
rif;om;rSjzpfaom &aohBuD;udk olwYkd orifrsKd;csif;u
Munf ndKav;pm;pGmjzifh rSD0Jqnf;uyfukd;uG,fMu
aMumif;? olwdkYonf &aohBuD;udk ocFrf;ausmif;
aqmuf uk;d uG,af Mumif; ponfwjYkd zifh tpOfvm
rSwo
f m;xm;aom pum;&So
d nfukd awG&Y &dS \/ xd&k aoh
BuD;txH &aohMuD;ukd jyKpkvyk af uR;&eftwGuf csif;
rav; (rmvm) udx
k m;aMumif;? &aohBuD;ukd qnf;
uyfaeojzifh xdo
k rifrsL;d csi;f rav; rmvmESihf &aohwYkd
onf eD;pyfraI Mumifh oifjh rwfMuap aA'gudk arG;zGm;
aMumif;? aA'gukd arG;NyD;onfaemuf rmvmrnfaom
orifrsK;d csi;f rav;onf wpfvcefMY umaomtcg ao
qHk;oGm;\/ xdkrmvm\ orD;aA'gudk &aohonf
qdwEf ;kd jzifh arG;pm;\/ xko
d Ydk Mum;zl;onfukd orifrsLd;
csif;taygif;wdo
Yk nf ,ckwikd f trSwt
f om;tm;jzifh
ajymMum; vsufyif&adS eMu onfukd 1305-ckEpS f csif;
awmifrmS q&mawmfu,
kd w
f idk f aecJo
h jzifh xdt
k aMumif;
udk csif;'umrsm;txHrS Mum;odc&hJ aMumif;?
xdt
k aMumif;udk q&mawmfrw
S pfyg; tjcm;
aomolwo
Ykd mG ; orifrsKd;csif;rsm;udk pHpk rf;vQifvnf;
odEikd af yonf/ pmayuG,f aysmufaeaom csif;vlrsd K;
rsm;onf a&S;u jzpfczhJ ;l aom taMumif;t&mrsm;udk
0wK? yHkjyifozG,f rSwfom; ajymMum;vsuf&Sd\/
xdo
k rifrsdK;csif;rsm;\ ajymaompum;ukad xmufvQif
aA'g\ rdciforifronf av;acsmif;axmuf oGm;
aeaom wd&pd m eforifrsd K;r[kw?f orifrsdK;csif;rav;
rmvmyif jzpfvrd rhf nf/ okaYd omf Arm&mZ0ifukd a&;om;
cJah om &mZ0ifa&;q&mrsm;onf awme,f awmifrsm;
toGm;tvmenf;[efwlonf/ orifrdsK; csif;&Sd\
udkvnf; od[efrwlacs/ aA'grdcifonf orifrqdk 4

&Sift&d,Av

vQiyf if csi;f orifrudk rodojzifh av;acsmif;axmuf


oGm;aeaom orifrESihf tdraf &SU rif;om;rS jzpfaom
&aohonf tvGev
f ufvrS ;f a0;ae jyefaomaMumifh
wd&pd m eforifrESihf &aoh\ oH0gotrIukd vlMum;
aumif;avatmif usifi,fudkaomuf wd&dpmef
orifri,f y#doaEwnfaeonf[k a&;om;[ef&dS
avonf/ xdpk um;onf tvGe,
f w
k u
d if; rJah om
pum;jzpf\/ ArmvlrsKd;rSwpfyg; avmu"mwf ynm
tvGex
f if&mS ;aom Edik if jH cm;ynm&Sd taygif;wdu
Yk m;
vm;vm;rS ,Hrk nfrxif? 4if;pmudak wGUvQif &,fz,
G o
f m
jrifMuayvdrfhrnf/ 4if;jzifh aA'g&mZ0if aA'g\
rd c if o rif r i,f o nf aA'gud k a rG ; jyD ; onf a emuf
oli,fidkoHMum; xdwfvefYaomaMumifh xGufajy;
avonf [ka&;om;Mujyef\/ xdkpum;rsm;vnf;
vH;k 0,kwu
d if;rJah om pum;rsm;omjzpfacs\/ &aoh
oDvaumif;aom\ vufnKd ;rS Edw
Yk pfyv
k if; xGuo
f nf
[kqv
kd Qif &aohxuf oDvaumif;aom bke;f MuD;rsm;
\ vufnKd ;rS Edq
Yk ,fyv
k if; xGuEf ikd &f eftaMumif;&S\
d /
odaYk Mumifh vufnKd ;rS Edx
Yk u
G o
f nf[al om
pum;onf obm0,kwrd &Sad om pum;rsm;omjzpfacs
\/ xdkpum;rsm;onf rdcifxGufajy;aomaMumifh
uav;udk Edw
Yk u
kd &f ef EkrYd &Sad om &aohMuD;rSm tcufMuHK
aeaomaMumifh &mZ0ifq&mu ( y&duy ) MuHq
a&;om;[ef vuPm&Sad vonf/ orifrsKd ; csi;f vlrsKd ;
rsm;\ ajympum;t& qdwEf EYkd iS hf arG;pm;onf[al om
pum;onf tw,w
k ?d obm0,kww
d jYkd zifh tvGeo
f ifh
avsmf\/ odaYk Mumifh aA'g\ rdcifonf wd&pd m efav;
acsmif;axmufajy;aeaom orifr r[kw?f orifrsK;d
rS jzpfaom csif;rav;rmvmu arG;aom aA'gjzpf\?
oHo,r&Sd ,HMk unftyfawmhonfomvQifwnf;/
(b'Ea uo&mbd"Z? tbd"r0gpk*[
yg&*l? r*Fvm
okcausmif;q&mawmfMuD;\ rm&,kEiS hf aA'g&mZ0if
&Si;f wrf;rS aumufEw
k w
f ifjytyfygonf/)
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

csif;q&mawmf
b'E ynmomrd

zGm;jrifawmfrljcif;
y"meem,u q&mawmf a vmif ; vsmuk d
rauG;wdik ;f ? rif;vSjrdKUe,f? unif;MuD;&Gm crnf;awmf
OD;btke;f +r,fawmf a':apm&Siw
f rYkd S 1306ckEpS ?f wydw
Yk JG
vqef; (13)&uf Mumoyaw;aeYwiG f rD;I;oefpY if
zGm;jrifawmfryl gonf/
&SifomraPjyKjcif;
touf(11)ESpt
f &G,f 1317 ckEpS ?f wydw
Yk v
JG
qef; (10)&ufaeYwiG f unif;BuD; &GmOD;ausmif; q&m
awmf b'Ea'0dEudk OyZm,fjyK rdbESpfyg;wdkY\
yp,mEk*[
jzifh &Sio
f mraPtjzpfoYkd a&muf&ydS gonf/
bGaYJ wmftrnfrmS &Siyf nmomrd jzpfygonf/
&[ef;tjzpfokdY a&mufjcif;
oufawmf(20)t&G,f 1326ckEpS f oDwif;
uRwf vqkw(f 9)&ufaeYwiG f unif;BuD; &GmOD;ausmif;
q&mawmfb'Ea '0dEu
kd OyZm,fjyK &[ef;'g,um
OD;btke;f +&[ef;'g,dumr a':at;oG,w
f \
Ykd yp,m
Ek*[
jzifh &[ef;tjzpfoYdk a&muf&ydS gonf/
pmayoif,ljcif;
unif;BuD;&GmOD;ausmif;q&mawmf b'E
a'0dE txH &Sio
f mraPb0jzihf 0denf; (5) usrf;
ygVdawmfukd vnf;aumif;? &[ef;jzpfjy;D aemuf &efuek f
wdik ;f c&rf;NrdKU ygVd wuov
kd f udik ;f uke;f ausmif;wdu
k f
y"me em,u q&mawmfb'Eo'k e (tbd"Z
r[m &X*k)k txH ygpdwsm'dt|uxm? #Dum? a,m
Zem pm0grsm;udv
k nf;aumif;? pmcsq&mawmfrsm;jzpf
Muaom b'EawZ (t*r[my@dw)? b'Eau
vmo (t*r[my@dw)? b'Eauwk? b'EeErm
5

vm? b'Eauo&? b'Eaum @nwdkYtxH


i,f?vwf? MuD;?pmcswef;qdik &f m pm0g rsm;udv
k nf;
aumif;? rauG;wdkif; yckuLNrdKU? r[m0dok wm
&mrwku
d f wdy|d u q&mawmf b'EaerdEtxH
yd#uwffqdkif&m enf;emed,rsm;ukdvnf;aumif;?
pmcsq&mawmf b'E yndEmbd0o
H txH oarm
[0daem'eD t|uxm^ #Dumpm0grsm;udv
k nf;aumif;
rEav;jrdKU rlvqD;bef;eDwu
kd ?f yXmef;q&m
awmf b'Etmpm&txH yXmef;pm0grsm;udkvnf;
aumif; oif,cl yhJ gonf/
tpk;d &ygVd yxrjyefpmar;yGJ 1328 ckEpS w
f iG f yxri,fwef;uk4d if;
1330 ckEpS w
f iG f yxrvwfwef;ud4k if;
1333 ckEpS w
f iG f yxrMuD;wef;ud4k if; ajzqdk
atmifjrif awmfrcl yhJ gonf/
1336 ckEpS f oufawmf(30) odum awmf(10)
0g t&wGif "rp&d, pmar;yGJ pmcswef;usrf;&if;oH;k
usrf ; ud k ajzqd k a tmif j rif a wmf r l (omoe"Z
"rmp&d,) bGUJ udk &&Sad wmfryl gonf/
omoemjyKvkyfief;rsm;
omoe"Z "rmp&d,vGJUudk &&SdawmfrlNyD;
aemuf &efuek Nf rdKU ouFe;f uRef;jrdKUe,f? &wemod*
ausmif;wdu
k f vnf;aumif;? yJc;l wdik ;f ? anmifav;
yifNrdKU awmifausmif;BuD;vnf;aumif;? y&d,wd
pmayrsm;udk ydcYk say;awmfrcl yhJ gonf/
xdkYaemuf 1344 ckESpfrS 1353ckESpftxd
rauG;wdik ;f txufrif;vSjrKd Ue,f? "ru
d awm& pmoif
wdu
k f y"e em,uq&mawmf b'Eo
moe (omo
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

e"Z od&yD 0& "rmp&d,? t*r[m *E0gpu y@dw)


ESihf wGzJ uf pmoifwu
kd o
f pf pwifwnfaxmif zGihf
vSpfjyD; (10)ESpfwdkifwdkif pmcsq&mawmf tjzpfjzifh
y&d,wd pmayrsm;udk oifMum;ydcYk say;cJyh gonf/
1354 ckEpS w
f iG f qifrawmif&mG \ ajrmuf
buf,eG ;f ,Ge;f ? yg;wD;acsmif;urf;eab; awm&ausmif;
uav;jzifh awm&aqmufwnf oDwif;oH;k awmfrpl Of
q&mawmf\ pmay toif tjy aumif;rGerf o
I wif;udk
Mum;od&if;jzpfaom wynfrh sm;u ynm&ifEYkd aomufpYdk
Edik &f ef q&mawmftxH vma&muf awmif;yef qnf;
uyfMu&m 4if;awm&ausmif;yif qifrawmif&mG udk
qGr;f a*gp&*grftrSjD yK pmayoifMum;Muaom wynfY
rsm;rSm (9)yg;cef&Y cdS o
hJ nf/
xdkwynfhoHCm(9)yg;ESifh qufvufwdk;yGm;
vmvwHah om wynfo
h C
H mawmfrsm;tm0gooyg,?
abmZeoym, jzpfprd ahf omiSm vnf;aumif;? wynfh
pmajzt&Sirf sm; rif;vSNrKd U? yxrjyefpmajzXmeodYk pmajz
oGm;a&muf&ef vG,fulpdrfhaomXmvnf;aumif;?,ck
pmoifwu
kd f wnf&&dS m ae&mokaYd jymif;a&TU pmoif
wkdufopf wnfaxmifzGifhvSpfcJhygonf/

-a&er'g acGumywf
ae&mjrwf ref;&dyn
f Kd
a0ae,sm rjywf prf;pdrchf dk
vGr;f pdwyf dk OMooHqifah MuG;/ /
-waygif; wefc;l iSujf rL;oHpnf
zdkr ac:jrnf wGefMuL;oHvGifaw;/ /
-awmzsm; jrdKifatmuf ydawmufviId f
puf&yd *f Edik f eHUoif; MudKifvaYkd rT; /
pufEpS jf zm ajc&mab;rSmjzifh
csrf;at;wJh ref;acsmif;a&/
tyef;ajz prf;a&csdK;ygvdYk
terf;awG rd;k odYk &GmvdaYk pG/
-aysmfjrL;Muarmifr,fawG
aqmifv,faAG ewfeef;wrQ
pHjref;MuG wnf;&dyjf rHK/
onf;xdyx
f yd w
f ek /f
k)
pu
vmcJyh gh ESpyf g;pH/k
(
f;
bk&m;rSm qHMk upkaYd v;/
fxGe
i
Z

ref;
puf
awmf
&m

cPi,fwidk ;f -Eke,fjcif;onf xufcsyfruGm


tdjk cif;aemufokYd vku
d
f vm
cEmvGwaf Mumif;r&S/d
cEm
-tdjk cif;ab;u xufcsyfruGm
emjcif;aemufoYdk vdu
k
f yg
vGwf
uk,
d cf EmvGwaf Mumif;r&S/d
aMumif;
-emjcif;ab;uxufcsyfruGm
aojcif;aemufoYdk vku
d
f yg
uk,
d cf Em vGwaf Mumif;r&S/d
-tked maojcif; ab;b,m
&wemrsdK;vmbfx;kd um
ud,
k cf Em vGwaf Mumif;r&S/d
-oDvtp 0dyoem
yGm;&mr*fvrf; edAm efom
ukd,fcEm vGwfaMumif;&Sd/ /
bHkvif;(rif;wyf)

]Ak'\cspforD;rsm;}
-ynmxufwhJ ]]r,facrm}}
{w'uf'&m/
tmPmjrifv
h S wefc;kd &
]]Oyv0
P}}/
-yg&rDjznfzh uf Muifoufvsm
]]b' upem}}
tvSppfreS f ajzumcs
]]uvsm Zey'}}/
-tyljidr;f onfh &Siaf x&D
]]udoma*gwrD}}
avsmfnaD tmif w&m;jy
]]"r'Ed m }} tvS/
-]]u&PD}} ac: orD;awmf
jrifb
h b
d ek ;f awaZmf
rdaxG;awmf *kPw
f ifjyK
{w'uf ]]&wnk}}/
-o'gwifv
h S *kPw
f ifjzm
ausmif;tr0domcg
]]okZmwm}} vdw
k &
Edq
Yk rG ;f xd'k ge/
-&efjzdKcGi;f wJh ]]omrm0wD}}
arwmyg&rD
rm
[
tpOfwnfMunf w&m;7SK
fj ra
rkdi
]]rvu
d m}}xdyaf cgifp/k /
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

trSefjrifrS tjrifrSefrnf (2)


rdk;cg;
1376 ck oDwif;uRwfvjynf(h 8)&ufaeYwiG f
usa&mufaom orD;i,Hjynfhjynfh\ (15)ESpfajrmuf
arG;aeYjzpfaomaMumifh pm;0wfaea&;twGuf t
axmuf tuljyKaeaom aps;qdik u
f av;tm;ydwu
f m
rdom;pk0if tm;vHk;oDv,lNyD; OykofapmifhMuonf/
aeYa&m nyg rtm;vyfpmG Munfh cI MhJ uaom wDArD v
S m
aom uk;d &D,m; Zmwfvrf;wGrJ sm;tm;vH;k 'DaeYawmh
tarSmifcsxm; vdkufonf/ eHeuftmkPfr wufrSD
uyfvLS xm;aom bk&m;pifryS ef;ESihf opfo;D qGr;f rsm;onf
jrwf p G m bk & m;\ a&S U wG i f tpD t &D & S d M ujyD ; rd r d \
ukov
kd af umif;rIrsm; twGuf MunfE;l pdwjf zifh ylaZmfjyD;
atmufxyfokdY jyefqif;vm&if; orD;ESpfa,mufESifh
pum;ajymaeaom (rGe;f )ukd awGv
Y u
kd &f onf/
"tif; 0gxGufjyDqdkawmh vkyfp&mawGrsm;
tH;k rSmbJ" [k ajymvmaom rGe;f \pum;ukd orD;i,f
jynfjh ynfrh S "bmawGvyk &f rSmrdv
Yk nf; arar" [k tar;
pum;xGufvmonf/
]]0gxGuNf yDqakd wmh OD;&SiBf uD;qGr;f wif &r,f
av? jyD;awmh qGt
J ek ;f vnf; vJ&tk;H rSmaygh}}
]]tJh'gawGu rvkyfvJ&w,f r[kwfvm;
arar? [kt
d &ifwpfcgw&m;yGo
J mG wke;f u q&mawmfMuD;
uvnf; ajymw,fav? ukd;uG,fxkdufoleJY rudk;
uG,x
f u
kd o
f al wGukd cGjJ cm;Edik zf &Ykd ,f? uk;d uG,rf I rrSm;zd&Yk ,f
qdw
k mawG a[mcJw
h m ararvnf; rSwrf rd mS yg/}}
orD;MuD;cdkifcdkif\ kwfw&uf ajcyrItay:
uRefawmf 0rf;omMunfE;l rdomG ;rdaomfvnf;]]'gayrJh 'gawGtm;vH;k [m ararwdYk tbd;k
tbGm;awG vufxufuwnf;u vkyv
f mMuwmav?
aS;xH;k ukv
d nf;ry,fe?YJ aps;oH;k udv
k nf; r<u,few
YJ ?hJ
aS;d;k pOfqufvyk v
f mcJw
h mudak wmh b,fvv
dk yk f azsmuf
ysuf ypf&rSmvJ orD;&,f}}
om;trd (3)a,muf\ pum;ppfyu
JG dk uReaf wmf
pdw0f ifpm;rdomG ;ojzifh pum;0kid ;f xJ0ifxikd f vku
d af omf
vnf; rod[efaqmifum *sme,fwpftyk u
f dk ,lzwfae
vkdufonf/trSm;trSefukda0cGJ&[ef cufae aom
orD;ESpaf ,muf\ rsuEf mS trlt,mukd vnf; awGaY e&
onf/
]]wu,fvYdk bmrSrvkyb
f ;l qd&k ifa&m---orD;
7

wdYk bmjzpfomG ;Edik o


f vJarar}} jynfjh ynf\
h tar;udk
rGe;f u
]]raumif;wm wpfcck jk zpfomG ;Edik w
f ,fav}}
]]b,fvdk raumif;wmawGv[
J if}}
]]eif w d k Y u awmh a v raumif ; wmqd k y grS
raumif;wmaygh? ab;Oyg'fwpfcck ak ygh[}hJ }
tenf;i,f pdww
f kd pdwq
f ;kd p jyKaeaom rat
jzpfou
l kd Munf&h if; jynfjh ynfu
h jyKH ;pprsuEf mS jzifh arar
Oykoaf emf Oyko[
f k owday;ovkd pvku
d rf S vjynfah eY
oDv,lxm;onfukd owd&oGm;[efwl onf/ rsufEmS
aMum ajyoGm;onf/ onfrmS wif orD;MuD; cdik cf ikd rf S
]]arar---bGm;bGm;MuD;wdv
Yk nf; t&ifwek ;f
u OD;&SifMuD;wifwmawG tdrfwGif; tkef;qGJwmawG
jrif;jzL&Sif ud;k uG,w
f mawG vkycf w
hJ myJav/ tck tJ'h g
awG bmwpfcrk S r&Sad wmhwm rvkyaf wmh wmMum
vSjyyD ?J bGm;bGm;MuD;qdk tck touf(80)awmif &Sad ejy?D
bmwpfcrk S rjzpfb;l rvm;? q&mawmfa[mxm;wm
&Sad o;w,fav Ak'b
momawGrmS &wemoH;k yg;rS vGjJ y;D

q&mrdk;cg;wkdY ZeD;armifESH
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

wjcm;uk;d uG,&f m r&Sw


d ?hJ ud;k uG,rf &d if o&P*Hyk sujf y;D
Ak'b
mom0if r[kwaf wmhb;l wJ/h }}
0g;ESpaf csmif;rS 0g;&ifw
h pfacsmif;tm; jyefywf
aeaom jzpf&yfaMumifh uReaf wmhZf eD;]]rGe;f }} wpfa,muf
touf&MI uyfNyD; rsufjzLrsm; vefaejyDvm;[k pd;k &drf
pdwjf zifh zwfaeaom *sme,fay:rSausmfum rodrom
Munfv
h u
kd af wmh rsufEmS xm;wif;wif;jzihf xGuaf yguf
wpfcu
k kd awGUvdak wGUjim; &SmazGaeaom rGe;f tm; uRef
awmf oem;oGm;rdonf/ oufi,fpum;oufMuD;
Mum;qdak om acwfurkd sm; a&mufaeNyDvm;[k awG;
vku
d rf ad o;onf/ (10)wef; pmar;yGaJ jz&ef MudK;pm;
aeaom orD;i,fEiS hf odyb
H UJG &jyD; bPf0efxrf; jzpfae
aom orD;MuD;wdEYk pS af ,mufMum;rSm tar vkyo
f u
l
a,mifcsmcsm/
orD;wdaYk jymaom bGm;bGm;MuD;qko
d rl mS uRef
awmfh tar jzpfygonf/ ud;k uG,x
f u
dk o
f El iS hf ruk;d uG,f
xku
d o
f w
l u
Ykd kd rSeu
f efpmG cGjJ cm;Edik cf NhJ y;D uk;d uG,f xku
d o
f l
uko
d m uk;d uG,v
f mcJo
h nfrmS ESpaf ygif; rsm;pGm MumcJyh gjy/D
touf(80)ausmf vlMuD;a&m*g&onfrSm wpfyg;
wjcm; ab;Oyg'fwpfcrk Q rusa&mufcyhJ g/ uReaf wmfom
ZeD;onf rGef;\ t,lpGJpdwfukd tvdkvdkuf rd&if;
,aeYwikd f azsmif;zsem;csae& wke;f omyif/
,ckvdk orD;ESpaf ,mufzufrS tom&aewke;f
uReaf wmfu yg0iftm;jznf&h if; xd;k ppfqif&ef pum;0dik ;f
xJ 0ifvu
kd &f ygawmhonf/
*

'Dv&kd w
dS ,ftarMuD;&/ b,ft&mrS rwnfNrJ
wJah vmuMuD;rSm ow0g[lorQ aoMu&rSmbJav/
tJ'h aD ow,fq&kd mrSmvnf; ukov
dk pf w
d ef aYJ owm&,f/
tukov
dk pf w
d ef aYJ owm&,fqjkd yD;&Sw
d ,frv
Ykd m;/ tJ'h rD mS
olrsm;owfvaYkd o&wJh Oyap'uuHeYJ aowJo
h al wG[m
trsm;tm;jzifh ukov
dk pf w
d f rarG;jrLEdik b
f J tukov
kd pf w
d f
eJo
Y m ao&wmrsm;w,fav/t&yfpum;eJq
Y &kd ifawmh
tpdr;f aoaygh/ tJ olwaYkd wGaojy;D aemufrmS awmh (31)
bH&k w
dS t
hJ xJrmS tedrq
hf ;kH bHjk zpfwhJ i&J?wd&pd m ef?jAdwm?
tp&Sw
d b
hJ u
kH dk a&mufomG ;jyD; ewfprd ;f jzpfomG ;awmhwm
aygh/ olw[
Ykd m olw&Ykd &Sx
d m;wJt
h ydik ef ,fajrxJrmS &Sw
d hJ
vlawG&UJ aumif;rIuo
k v
dk jf yKNy;D trQa0oHudk apmifah rQmf
om"kac:jyD; olwu
Ykd Rwfvw
G rf ,f&h ufukd apmifph m; ae&
wmav/jy;D aomh vlawG ,HMk unfrI vGrJ mS ;Ny;D ylaZmfyo
wJh tpm;taomufawGub
kd J pm;aomuf ae&wm
oem;zdaYkd wmh aumif;ygw,f/ 'gayr,fh uk;d uG,zf aYkd wmh

rvdkbl;aemf/ bkef;uHt&qdk&if vlawG&JUvkef;uHu


olwx
Ykd uf trsm;BuD;ydjk rifw
h ,f/ tJ'h gaMumifh vlawGu
olwu
Ykd kd wpfcg&Spcf ;dk wdik ;f olwrYkd mS i&Jr;D avmifovdk
ylavmifwhJ a0'emudk cHpm;&w,f/
tJ'h gaMumifh olwu
Ykd kd wu,foem;w,fq&kd if
&Scd ;kd rJt
h pm; aumif;rIuo
k v
dk jf yKwdik ;f trSww
f &eJU trQ
a0ay;aygh/ olwaYkd wG 0rf;omMunfE;l pGmeJU om"kac:yg
vdrrhf ,f/ jyD;awmh olwUkd udk uk;d uG,yf al Zmf&if pD;yGm;?
Opm? &mxl;awG wd;k vmr,f? xDx;kd &if xDaygufr,f?
aemufq;kH vrf;avQmuf&if;eJUawmif aiGxyk Mf uD;aumuf
&vdrfhr,fqdkwJh vGJrSm;wJh arQmfvifhcsuf ,HkMunfrI
awG[m wu,fu
h kd r[mtrSm;MuD;yg/ olwaYkd wG[m
vlawG arQmfvifo
h vdk bmwpfcrk S vkyaf qmifay;Edik w
f hJ
t&nftcsif;eJU wefz;kd awG r&Syd gbl;/
olwaYkd wGqw
dk hJ txJrmS rif;vuf&u
dS ;dk uG,f
aewJh tdrw
f iG ;f ewfawG? OD;&SiMf uD;awG? rESaJ v;awGvJ
tygt0ifaygh/ rif;pOf;pm;Munfhav/ rD;eJUaovkdY
rD;aMumufvyS gw,fqw
kd hJ rif;r[m*D&d tdrw
f iG ;f ewfMuD;
u wu,fvJ &yfuu
G rf ;D avmifa&m olu
Y kd aeYnrjywf
udk;uG,faewJh tdrf&Sif&JU tdrfudk rDD;xJryg atmif
vkyaf y;zdaYk eaeomom olaewJh tke;f oD; tdru
f av;
udak wmif rD;xJrmS rygatmif vkyEf ikd v
f v
Ykd m;/ obm0
ususawG;awmwwfr,fqdk&if vufawGUususudk
trSm;trSef cJjG cm;odvmrSmyg/ uJ rif;Ak'b
mom0if
ppfppfjzpfcsifovm;? o&P*Hyk sufaewJh rd;dk zvm Ak'
bmomwpfa,mufyJ jzpfcsifovm;qdkwm aoao
csmcsm pOf;pm;jyD; qH;k jzwfayawmh tarMuD;a&/
uReaYf wmfph um;awGukd tenf;i,frS em;vnf
oGm;[efwal om ]rGe}f wpfa,mufacgif;av; wjird jhf ird hf
ESifh vIyf&if;
]]tJ'h gqdv
k J azMuD;ajymwJh Ak'b
momppfppfjzpf
zdt
Yk wGuf ]rGe;f } bmawGvyk &f rvJ ajymygq&mMuD;/}}
]][J [J [J 'gu vG,fvG,fav;yguGm/
bk&m;? w&m;? oHCm? &wemoH;k yg;u vGjJ yD; rif;uk;d
uG,af ewJh tkyaf wGtm;vH;k pnfyifvuf xJuo
kd m
tyfvdkufayawmh rGef;a& . . . . . . . /}}

rd;k cg;

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

tdkif;ruefokdY omoemjyKc&D;
qvkdif;aZ,sol(tif;Muif;awm&)
1375 ck oMuFet
f MudKaeY nwpfn? xdn
k udk
rarheidk ?f nonf tdypf uftem;,l&efjzpfaomfvnf;
xdn
k tzdYk warS;rS rtdycf &hJ / pifppf rdrad &mufaeaom
ae&monf &cdkiftaemufkd;r awmifwef;ajcwGif
wnf&Sdaom tIdcsif;&Gmi,fav;jzpfjyD; i,fb0
a&mufzl;aomfvnf; tdyfrufyrm/ ra&mufzl;aom
ae&mopfuo
hJ /Ykd jy;D awmh tvkyo
f pf/ ywf0ef;usio
f pf?
owdESifh aerS/ ae&mopf tvkyfopfrpwifrSD
nwpfn/ bmvkyf&rnf? bmvkyfoifhonf? awG;
onf/ aMumufonf? &GmESifh bkef;MuD;ausmif;\
aemuf c H t aMumif ; rsm; tenf ; i,f o d x m;ojzih f
aMumufpw
d yf ckd o
hJ nf/ trd;k oGyjf ym;ay:rS Muu
G w
f aYkd jy;oH
'ke;f 'ke;f 'dik ;f 'dik ;f rjywf w&pyf wcgwcg ta&SUbufrS
iSuq
f ;kd atmf rnfo?H awmufwuf atmfou
H vn;f
rdrd Mum;zl;orQ xJwiG f toHtus,fq;kH xifonf/
xdpk Of ausmif;a&SUvrf;ay:rS vlwpfa,mufta0;okYd
ajy;oGm;aom ajcoHrsm;/ acgif;jrD;jcHKonf/ jyD;awmh
toHxyfem;awmifonf/ cPmMumawmh &Sy&f yS Ef iS hf
ajcoHrsm; rdrx
d o
H Ykd vmae onftvm;/ acgif;jrD;jcHK
zG i f h M unf h o nf / bmrS r awG U &/]pd w f j id r f j id r f x m;?
pdwjf ird jf ird x
f m;} ud,
k u
hf ,
kd u
f kd owdEiS hf tm;ay;&onf/
y&d w f & G w f o nf / arw m yd k Y o nf / op m qd k o nf /
]]bk&m;wynfah wmfonf rdr\
d trsKd ;bmom omoem
udk wd;k wufapvkad om qEreS f jzifh ae&m odYk
a&mufvmjcif; jzpfonf? rSefaom opmpum;
aMumifh ab;roD &efrc? vk&d m jynh0f &vk\
d }
xkpd Of ryDuvm yDuvmESihf avSum;xdyq
f rD S
pum;ajymoH cyfus,fus,f Mum;&onf/ kww
f &uf
aomf aMumufoGm;\/ okdYaomf tm;wufoGm;\/
ab; vlwpfa,muf&o
dS nfpal om todonf owd

tm;udk jzpfaponf r[kwyf gvm;/ csufcsif; ukwif


ay:rSqif; avSum;vufwu
G Mf unfo
h nf bmrS udrk
awGU? aemufoYkd jyefvn
S rhf nftjyK xdt
k oH xyfay:
vmjyef o nf / touf B uD ; BuD ; uy d , wpf a ,muf
tdy&f if;a,mifaewmygvm;? rsuEf mS udk "mwfr;D ESihf xGe;f
Munfhonf/ toufajcmufq,fausmfcefY t&uf
aomufxm;yHk&onf/ a[mufonf/ a,mifonf/
]]t&ufaomuf xm;vQif ausmif;odrYk vm&}} [laom
pnf;urf;csuf tIcd sif;&Gmuav; &Syd rkH &/ pifppf
tIcd sif;&Gmi,f uk;d uG,pf &m ausmif;xdik b
f ek ;f MuD;
r&So
d nfrmS 2-ESpaf usmfjyD/ &Gm2-jcrf;? 3-jcrf; uGaJ e
onf/ vltyk pf u
k aJG om&GmwGif tv,fvwf vdu
k Mf u
aom vlrsm;vnf;&SMd uonf/ Mum;ae0g'orm; rsm;aygh/
tdraf jc 60-rQyif rjynfah om &Gmuav; tkypf u
k jJG ci;f?
0g'uGjJ cif;onf pnf;vH;k nDnw
G af &;ESihf a&SUokYd wd;k wuf
a&;rsm;onf rsm;pGmxdcu
kd af vonf/ okEYd iS hf ynma&;?
pD;yGm;a&;/ vlraI &;? bmoma&;paom bufaygif;pHrk S
&yf&mG ta&; wdo
Yk nf wHUk aES;aES; jzpfMu&onf/
,cifausmif;xdik b
f ek ;f BuD;onf &GmESihf tqif
rajy/ BudKufMuolrsm;? rBudKufMuolrsm;? Munf
ndKMuolrsm;? rMunfnKd Muolrsm; xdyw
f u
kd f awGMY u
onf/ &GUJ Muonf? apmifMuonf? ud;k vd;k uefv
Y efaY wG
vkyMf uonf/ wpf&mG om;csi;f wpfrsKd ;om;csi;f rac:Mu/
xdo
k nf aus;&GmtwGuf bufaygif;pHrk S qkw,
f w
k f
ysufpD;aMumif; jzpfavonf/ ausmif;xdkifbkef;BuD;
taMumif;t&mrsm;ukd yk*dKvfa&;t& av;pm;aom
tm;jzifh razmfjyvdyk g/ &GmESihf tqifrajyjcif;t"du
taMumif;rSm ausmif;xdik b
f ek ;f BuD;onf pnf;k;H a&;
rodol jzpf &Gmonf tIdcsif; wdkif;&if;om;&Gm

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

jzpfonf/ ausmif;xdik b
f ek ;f MuD;onf neufoef;acgif
&GmbufoYkd [Ge;f jzifh qJqo
kd nf/ ]]ttawG bmrS
rodMubl;/ bmyJxifw,f}} ponfjzifh trsdK;om;
ukd xdcu
kd
f ESrd chf s ajymqdo
k nf/ xdaYk Mumifh &Gmom;
rsm;u rcHcsif/ onf;cH ae&aomfvnf; wHUk jyefcsif
onf/ wpfcak om wHUk jyefcsurf mS qGr;f yd?Yk ausmif;roGm;
jcif;jzpfonf/ wpfjcm;&GmodYk qGr;f ydYk ausmif;oGm; vkyMf u
onf/ tqifrajyrIrmS yk
d BuD;xGm; vmonf/ &yfaus;
oHCem,uokYd wkid af omfvnf; olvnf;bmrS rwwf
Edik /f ausmif;xdik f q&mawmfEiS hf &yfaus; oHCem,
u q&mawmfonf q&m wynf?h w&Gmwnf;om;jzpf
onf/ &GmeD;csi;f vnf;jzpf olUwynfu
h dk tdik ;f ruef&mG
aeapjcif;jzpfonf/ ]]wynfah wmfvnf; bmrSrwwfEikd f
yg? qdq
k ;kH rvdrYk S r&wm? wynfah wmfvJ tajcaeMunfh
ae &w,f? awmfMum ud,
k t
hf Em&m,f jyK&if b,fEh ,
S f
vkyf rvJ}}[k q&mawmfu rdeyYf gonf/ jrdKUe,ftxd
wufwikd o
f nf/ jrKd Ue,foC
H em,utzGUJ rS ausmif;xdik f
bke;f MuD;ukd &GmrS xGucf mG ay;&efEiS hf aemufaemif &GmESihf
rywfouf&ef qHk;jzwfcJhMuonf/ topf oHCmcs
xm;a&;wGif jrKd Ue,ftusKd ;awmfaqmif jzpfawmfral om
rdr\
d rvGeaf &cg;q&mawmftm; wG0J eftjy;D ydik f ay;cJMh u
onf/ rvGeaf &cg; q&mawmfonfvnf; tId csi;f wdik ;f
&if;om;yifjzpf wkid ;f &if;om;tcsi;f csi;f ukid w
f ,
G v
f Qif
ykrd kd tqifajyEdik af omaMumifh jzpfonf/ xko
d aYkd om
tajctaersdK;wGif rdro
d nf &GmodYk oMuFeu
f mv
twGi;f oDvay;? w&m;a[m&ef a&muf&dS aejcif;jzpf
onf/ rdro
d nf trSew
f u,fyif rdrt
d rsdK;om; rsm;ukd
wdk;wufapcsifonf/ MuD;yGmwdk;wuf apcsifonf/
ynmwwf vlvrd m awG jzpfapcsifonf/ onfrmS
rdrd tIcd si;f rsm;omru jrefrmEdik if o
H m;wdik ;f ukd jzpfapcsif
aom qEt&if;rSejf zpfonf/ ]]vkyrf nf? igvkyf rnf?
rjzpfjzpfatmif vkyrf nf}} [k tm;wif;um tdyv
f u
dk yf g
onf/ tdyaf ysmfvm;? raysmfvm;? aocsmrod reufr;dk
vif;awmh tm;tifjynfjh y;D pdw"f mwfvnf; wufMuGae
onf/ eHeuftmkPfOD;qGr;fudk Munfhvdkuf awmh
qGr;f wpftyk Ef iS hf [if;wcGu?f Zmwfvrf;u 'DrmS pjyD[k
awG;rdygonf/ qGr;f wpftyk w
f nf; jzpfjcif; aemufu,
G f
&Gm\tajcaeudk cefYrSef;od&onf/odkYavm odkYavm
a0cJGr&EdkifMu/ [kdbufvdkuf&rnfvm; 'Dbufvm;
tajctae& tv,fvwf aernfvm;-ponfjzifh
'Gd[rsm;jrif&onf/ aemifcsdef qGrf;wpfcGuf wnf;
bke;f ay;&jcif;udk [motaejzifh ajymjzpfMu aomfvnf;
xd k t csd e f u r&,f a rmEd k i f c J h a y/ ]]rif ; wd k Y p &if

igvnf;p&wmaygh}} [k tm;wif;onf/ qGr;f pm;jyD;


ausmif;udk tuJcwfavhvmMunfo
h nf/ bk&m;cef;?
rsufESmusuf ausmif;wGif; ausmif;jyif yifhulrQif?
trIdufokdufrsm;? oHk;&ufavmuf MudKwif&Sif;vif;
xm;onfq\
kd / wHrsupf nf;ukid f ud,
k w
f idk f vSn;f onf/
ausmif;odYk a,mifayay a&mufvmMuaom uav;?
vli,frsm;ukd twlvyk &f ef zdwaf c: EIwjf zifv
h nf;
wwGwfwGwf ajym&onf/ ]]'grif;wdkYausmif;uG/
rif;wdaYk usmif; rif;wkrYd S oef&Y iS ;f a&; rvkyv
f Qif b,f&mG rS
vmvkyrf ay;bl;/ vkyMf u? vkyMf u? rcdMk ueJU/}}oef&Y iS ;f
a&; tzGUJ onf aemuf1-em&DavmufMumawmh 15a,muf cef&Y v
dS monf/ bk&m;cef;? rsufEmS usufwYkd
oef&Y iS ;f jyD; bk&m;qif;wkawmfrsm; qyfjymjzifh aq;?
t0wfajcmufjzifh jyefwu
kd ?f rqd;k bl;yJ tvkyjf zpfonf/
rdrrd a&mufb;l aom ae&mopfoYkd a&mufvQif yxrqH;k
pnf;kH;taejzifh uav;i,frsm;ESifh vli,frsm; ukd
t"duxm;pnf;kH;onf/ rkefUauR;onf? tvkyfckdif;
onf/pmoifay;onf/ pnf;k;kH a&; atmifjrifonf/
nae uav;i,frsm;ESihf vli,frsm; a&mufvmMu
onf/ oef&Y iS ;f a&;vkyMf uon/ rkepYf m;Muonf/ n
7-em&DwiG f &GmodYk [Ge;f jzihf pum;ajymonf/
aumif;wmvkyv
f Qif b,fov
l yk v
f yk ?f rvkyf
vkyf? igt&ifvkyfr,fqdkwJhpdwfawG arG;jrLMuzdkY eJY
igawmh [kv
d q
l rG ;f ykrYd S ykrYd ,f? 'Dval usmif;oGm;rS oGmr,f
pwJh olrsm;tajctaeukd Munfrh ae oifh aMumif;?
tJ'v
D kd vkyaf evQif ausmif;u bke;f MuD; qGr;f iwfrmS
aygh[v
k nf; [moaESm ajymvku
d yf gonf/
odwJhtwdkif;yJ? reuftmkPfOD;qGrf; 1tkyw
f nf; r[kwaf wmh/
rsm;aomtm;jzifh pum;ajym&m4if;? oMuFef
&ufrsm;twGi;f w&m;a[m&m4if;? rdrt
d Ib
d momjzifh
ajymonf/ oMuFe&f ufjyD; wm0efum;jyD;jyD/ jyefoifh
rjyefoifh pOf;pm;&onf/ jyefoifjh ci;frmS rdrad EG&moD
Ak'b
mom ,Ofaus;vdrm ESihf t*Fvyd pf moifwef;
rjyD;jywfcahJ o;/ rjyefoifjh cif;rSm uk;d uG,&f m bke;f MuD;
r&Sd&Smaom &Gmav;udk ypfrxm;oifh/ ausmmif;odkY
a0,sma0p vmvkyaf om uav;rav;wpfa,muf\
pum;aMumifh awmfawmf pdwfraumif;jzpfrdcJhw,f/
]]OD;Zif; wynfah wmfwu
Ykd ausmif;udk vmcsiw
f ,faemf?
bke;f BuD;iwfaeMuwm}} [k ajymygoonf/ wu,f
awmh bke;f MuD;iwfaejci;frmS bke;f MuD;r&S
d bke;f BuD;udk
awmifw
h aejcif;ukd qdv
k ykd gonf/ rjyefjzpf awmhyg/
ESpq
f ef; 1-&ufaeYrpS tkypf w
k iG ;f &Gmrsm; y&dww
f &m;
10
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

emMuonf/ rdrdwdkY&Gmvnf; emoifhaMumif; ajym&m


oabmwlojzifh y&dwef myGJ jzpfajrmufonf/ y&dw&f w
G f
&ef tjcm;&Gmrsm;okYd rdrv
d u
kd af omtcg &Gm\tajcaeESihf
tjcm;&Gmom;wdYk tjrifukd avhvmonf/ wjcm;&Gmom;
wdYk tjrifwiG f tdik ;f ruef&mG om;rsm;onf ynmrwwfol
rsm;? A[kokwr&Sdolrsm; [k jrifMuonf/ tIdcsif;
ynmwwf&[ef;i,fwpfyg; vkt
d yfaMumif;vnf; tMuH
jyKav Muonf/]]csif;qdkawmh cufw,f? olwdkU
pum;vnf; uk,
d u
f em;rvnf? csif;pum;ajymwwfol
eJUrS udkufw,f}} y&dwfemyGJrsm; jyD;oGm;aomfvnf;
,Ofaus; vdrm ESihf t*Fvyd pf moifay;&ef pD&if&onf/
ausmif;aet&G,frsm; aeYbufrsm;wGif4if;/ vli,f
trsdK;om;?trsdK;orD;rsm;udk nbufwiG 4f if; oifay;
onf/ y|mef;ygVdawmfuv
dk nf; t"dutaejzifh oifay;
onf/
xdk&ufrsm;twGif; oli,fcsif;^wynfh tId
OD;Zif;wyg;MuGvm tkid ;f ruef&mG taMumif; uk,
d t
hf rsdK;
uk d apmif h a &S m uf & ef w m0ef & S d a Mumif ; ponf j zif h
aqG;aEG;jzpfMuonf/ aexdik af y;&efvnf; wku
d w
f eG ;f
&onf/ "rmp&d,ynmrsm; qnf;yl;xm;jyD; jzpf
ynmt&aomf4if;? &-0gom&Sad o;ojzifh touft&G,f
t&aomf4if;? txl;ojzifh y&[dw aqmif&u
G v
f akd om
pdwf&SdaMumif;udk odxm;jyD;jzpf wdkufwGef;cJhjcif;
jzpfonf/ oluvnf; oabmwlygonf/xdkYaemuf
OD;Zif;av;ESit
hf wl &GmrS tkycf sKyfa&;rI; tzGYJ vku
d yf gap
vQuf rvG e f a &cg;q&mawmf x H Mo0g' cH , l & ef
vTwv
f u
kd yf gonf/ tm;vH;k tqifajyoGm;jyD/ odjYk zifh
tkdif;ruef&Gm omoemjyK&ufrsm; 1-vausmfvm
cJjh yDjzpfojzifh tqH;k owfz&Ykd ef eD;uyfvm cJah vjyD/ rdrd
pmoifwu
kd rf S &[ef;^omraPrsm;vnf; y|mef;&Gw&f ef
MudKwifyifah vQmufxm;ojzifh 12-yg;cefY a&muf&v
dS m
Muonf/ xkad eYum; 1376-ck uqkev
f qef;14-&uf/
15&uf? vjynfah usmf 1-&uf? pkpak ygif; 2-&ufEiS hf
wpfreuf/ vli,ftrsdK;om;wpfvSnfh? trsdK;orD;
wpfvn
S ?hf &[ef;rsm;wpfvn
S hf y|mef;w&m; rsm;oHjydKif
&Gwq
f Mkd uonf/ 2-ESpaf usmfrQ bke;f MuD; r&Sjd zpfaeaom
bkef;awmfMuD;ausmif;onf &[ef;oHCmrsm;? y|mef;
vli,frsm;? a0,sma0ptzGUJ rsm;? &Gmol&mG om;rsm;jzifh
tvGepf nfum;vQuf&adS csjyD/ tm;vH;k aysmfaeMuonf/
aemifwiG v
f nf; uk,
d chf sif; OD;Zif;? csif;&GmESihf nDnw
G pf mG
omoem jyKMu&if; yd
k aysmfp&m aumif;ayawmhrnf/
1-&uf a eY reuf y |mef ; od r f ; aeY v ,f b uf w G i f
rdwq
f ufyEJG iS hf EIwq
f ufy&JG mG vH;k uRwf ac:um jyKvkyf
11

onf/ &GmESihf ausmif;xdik af vmif;vsm OD;Zif;wdt


Yk wGuf
rdwq
f ufyjGJ zpf rdrt
d wGuu
f m; aemufq;kH EIwq
f ufyJG
jzpfonf/ oMuFe&f ufrsm;tyg0if rdrd tjrJajymavh&dS
aom pum;jzifhyif EIwfqufpum;ajymcJhygonf/
]]aumif;wJh t&mawGrmS om jydKifMu? raumif;wmawG
rSm rjydKifMueJ/Y olrsm;&Gmu y&dw&f w
G &f if igwd&Yk mG vnf;
y&dw&f w
G Ef ikd &f r,f/ olrsm;awG ynmwwfMu&if igwdYk
&Gmom;awG vlrsd K;awGvnf; ynmwwfatmif vdrm
atmif MudK;pm;&r,f/ bmrS tm;ri,fMueJ/Y }}
reufjzef reufwGif rdrdjyefrnf/ awG;&if;
awG;&if; 0rf;omonf/ auseyfonf/ tm;awG jzpfchJ
onf/ xkad eYn raMumufawmh/ tapmMuD; tdyaf ysmo
f mG ;
cJhonf/
aqmifyg;jzifh csif;trsdK;aumi;fom; &[ef;
omrPrsm; awma&m jrdKUygrusef omoem jyKoifh
aMumif;ukd &nf&,
G yf gonf/
qvdkif;aZ,sol(tifMuif;awm&)

aoG;vSLaeaom csif;oHCmwpfyg;

Ou| OD;wifatmifu OD;aiGa|;tm;


vufaqmifypn;f ay;tyfpOf
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

"rpmay
a[majymyGJvm
oHCmtcsdKU

]]bmomw&m;ESifhtrsdK;orD;rsm;}}
aiGaX;([oFmw)
tajzudk rSeu
f efpmG ajzqd&k ef cufcv
J \
S / acwfopf
odyu
H vnf; ar;cGe;f ukd ajzqdx
k m;jcif;r&S/d rdrw
d Ykd
,HkMunfukd;uG,faeaom bmomw&m;rsm;uawmh
ajzqdx
k m;rIrsm;&do
S nf/
*sL;t,l 0 g'ES i f h c&pf , mef t ,l u awmh
vla,muFsm;ukd bk&m;ocifuzefqif;jyD;-4if;\eHkd;
wpfacsmif;jzifh vlred ;f rudk zef;qif;cJo
h nfqo
kd nf/xm0&t&Sib
f &k m;ocifonf vlxu
J xkw,
f al om eH;dk
jzifh vlred ;f rudk zefqif;\/ vl&&dS modYk aqmifchJ awmfr\
l /
-vluvnf; ,ckusefolonf ight&kd;xJu tkd;?
ightom;xJu tom;jzpf\/ vlxJuxkwfaom
aMumifh olu
Y kd vlred ;f r[kac: qdt
k yfonf[k qdak v\/
(urmOD;usrf; 2;22)
c&pf,mefw\
Ykd tvdt
k & a,musFm;udk OD;pGm
zefqif;jyD;rS rde;f rudk zefqif;onfq&kd m\/
tpvmrfbmom uk&ftmefusrf;tqdkt&
awmh- wpfO;D wnf;jzpfaeaom tm'rftzdYk MunfE;l
arwm cspcf ifpmG aygif;oif;qufqaH exkid f &eftvdXYk m
tvm[ft&Sifjrwfonf tm'rf\ b,feHkd;jzifh
Muif,mawmf(a[mif0g) udk zefqif;awmf rl\/
*sL;bmom? c&pf,mefeYJ tpvmrfbmoma&;
usrf;pmawGt&/ vla,muFsm;u t&if urmajrudk
eif;cGifh&cJhjyD;/ rdefrukdawmh a,muFsm;&JU ukd,fu
xkw,
f w
l hJ tk;d eJY aemufrS zefqif;cJw
h m jzpfw,f/
'ghaMumifv
h nf; rde;f rawG[m a,muFsm;awG&UJ trdeUf ukd
emcH&r,f/ rde;f rawGu a,muFsm;awG&UJ tkycf sKyfru
I dk
cH,&l r,f/ a,musFm;awG[m rde;f rawGxuf xl;cRef
xufjrufaMumif; th'J u
D srf;pmawGrmS twdtus qdk
xm;x,f/
12
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

t&Sib
f &k m;]rde;f rrsm;tzdYk olwYkd bduL eDrsm;jzpfjyD;aemuf
aomwmywrd *fzv
kd ?f ou'g*grdr*fzv
kd ?f tem*grdr*fzv
kd f
t&[wr*fzv
kd w
f Ydk &zdYk jzpfEikd f ygoavm}
tmeEm-]jzpfEikd \
f }
t&Sib
f 7k m;]]rde;f rrsm;tzdYk olwYkd bduL eDrsm;jzpfjyD;aemuf
r*fzdkvfav;yg;ukd &&Sd&ef jzpfEdkifcJhvQif rdef;rwdkYtm;
w&m;awmfrsm;ESihf tnDbu
d L eDrsm; jyKcGiahf y;yg&ef Ak'
tm;tuRefyyf efMum;yg&ap/}}
tmeEm-]]r[myZmywd a*gwrDonf txl;
pnf;urf;csuf&pS cf u
k kd vufc&H ef qE&v
dS Qif vufcrH I
onf olrtm; bduL eD (&[ef;r) jzpfciG hf &&Sv
d rd rhf nf/
r[mrZmywda*gwrDonf Ak'a [mMum;onf
o
h cH w
d ow
k \
f tqH;k &[EmjzpfomG ;cJ\
h /
eEaum0g'okwftqHk; rif;orD;ig;&mxJrS
wcsdKUonf aomwmywrd *f/ wcsdKUu ou'g*grdr*f?
wcsKd Uu tem*grdr*f? wcsKd Uu t&[wr*fukd &Muav
\/
(0denf;? plV0g)
(u)
ouf&v
dS El iS hf ow0gwdw
Yk iG f tzd/k tr [l
xif&Sm;awGU&\/ trow0gu ukd,f0efaqmifjcif;
trIujkd yK om;zGm;jcif; [laom rsdK;qufjyefyY mG ;a&;
wm0efu,
kd &l \/ vkyif ef;pOfqufMuD;onf urmOD;
uwnf;u ,ckwidk f jzpfwnfae\/
ae&mwGif ar;p&m&So
d nfu tzdo
k w0g
ESihf trow0gwGif rnfou
l t&ifpwnfco
hJ enf;/

(c)
[oFmiSurf udk MudKufrad ewJh "w&| [oFm
rif;u trsdK;orD;awGMuD;jrwfwmukd ynmA[kow
k
ESUH pyfoal wGrS aumif;pGm odEikd af Mumif; vufeuftm;ukd
vlrkdufrsdK;awGu rodEdkifaMumif;? Ak'?yapuAk'?
t&d,mom0ueJY 0u0w
d rd if;qdw
k mawG[m trsKd ;orD;
awGqrD mS yJ oaEwnf&aMumif;/
tJ'h ZhD mwfxrJ mS trsKd ;orD;awG[m *kPt
f m;jzifh
MuD;jrwfjy;D tusKd ;aus;Zl;rsm;aMumif;/ urmOD;umvrSm
trsKd ;orD;&JUvdit
f *Fgupjy;D jzpfvYdk avmurSm trsKd ;orD;
awGu (trsdK;om;awGxuf) t&ifjzpf ay:cJw
h ,fvYdk
qdkvdkygw,f/
(*)
Ak'b
momrSm trsKd ;orD;rsm;&JUtaetxm;[m
wpfrx
l ;l jcm;ygw,f/ trsdK;orD;rsm;ukd bmoma&;udp
rSm tjynft
h 0yg0ifciG u
hf kd Ak'& iS af wmfjrwfu cGijhf yKawmfrl
w,f/ 'Dvb
dk moma&;vGwv
f yfciG u
hf kd trsdK;orD;rsm;
twGuf cGifhjyKawmfrlwm urmrSm Ak'&Sifawmfjrwf
bk&m;u yxrqH;k aom q&mjzpfygw,f/ rde;f rawGudkf
bk&m;ausmif;awmfawGxu
J v
dk nf; 0ifciG hf rjyKcJb
h ;l /
bk&m;usr;f pmawG y&dww
f &m;vkd bmoma&;pmawGukd
awmif &Gwzf wfciG hf rjyKcJMh uygbl;/
jrwfpmG bk&m;u trsdK;orD;rsm; &JUvGwv
f yf
cGiu
hf kd ay;awmfrw
l mudk wcsKd U vlawGu (tdE,
d jynfrmS )
a0zef ykwcf wfcMhJ uygw,f/ jrwfpmG bk&m;u trsKd ;orD;
rsm;udk oHCmtzJUG tpnf; xJukd bduL eD(&[ef;r)rsm;
tjzpf cGihf jyKawmfro
l m[m xdak cwf xdt
k csed cf guqd&k if
tvGe&f &J ifw
h hJ tjyKtrlwpf&yfjzpfcyhJ gx,f/
Ak'& iS af wmfb&k m;uawmh trsKd ;orD;rsm;vnf;
trsdK;om;rsm;enf;wl t&[wzv
kd u
f dk a&mufatmif
usif h M uH t m; xk w f & if & w,f q d k w mud k ouf a o
xif&mS ;jyzdYk cGijhf yKawmfrcl w
hJ mjzpfygw,f/'gaMumifu
h rm
ay:rSm&Sw
d hJ trsKd ;orD;xkwpf&yfv;kH [m Ak'& iS af wmfjrwf
bk&m;udk txl;aus;Zl;wifxu
dk yf gw,f/
aumovrif;MuD;[molUrdzk&m;acgifMuD;rSm
orD; rde;f uav;arG;aMumif;Mum;od&wJt
h cg tMuD;
tus,f pdwyf sufomG ;w,f/ rif;MuD; om;a,muFsmf;
uav;&csifvdkY arQmfvifhaewmukd;/ 'gudk jrwfpGm
bk&m;Mum;odawmfrw
l t
hJ cg Ak'b
&k m;rdeaYf wmf rlwmu]]vlwu
Ydk kd tpd;k &aomrif;MuD;(orD;awmf)udk
auR;arG; okwo
f ifavmh? ynm&Sad om? tusifh oDv
&Sdaom? a,murudkewfuJhokdY kdaoaom vifufkd
13

vkyaf uR;aom tcsdKUaom rderf onfvnf; jrwf\/


}}
]]t&yfrsufEmS wd\
Yk t&Sijf zpfaomrif;MuD;?
xdrk ed ;f rtm; tMuifom;a,musm;f ukd arG;zGm;\/ xdo
k Ydk
aom rde;f raumif;\ om;onf &J&if\
h / wkid ;f jynfukd
vnf; tkycf sKyfq;kH rEdik \
f }}[k &Gwq
f adk wmf rl\/
Ak'& iS af wmfjrwfb&k m;u a,musmf;omvQif
ynm&Sifjzpfcdkif;wmr[kwfbl;? rdef;rrsm;onfvnf;
ynm&Sd jzpfEdkifaMumif;udk todtrSwfjyKvdkufjcif;?
twnf jyKvku
d jf cif;jzpfw,f/
tuReyf w
f Ukd taeeJU rdrw
d &Ykd UJ ywf0ef;usirf mS &Sw
d hJ
urmMuD;udk Munfh&r,f/ wjcm;vlUtzGJUtpnf;
awGxJrSm trsdK;rD;rsm; &&SdaewJhtqifhtwef;udk
tuJcwf Munfo
h ifw
h ,f/
(C)
tcsKd Uaom bmomt,l0g'rsm;u trsKd ;orD;
rsm;udk aMumufcref;vdvd cdsK;EdrS f EdyS u
f yG x
f m;onfukd
awGU&onf/ trsKd ;om; a,musm;f rsm;ukd rderf tajrmuf
trsm; ,lciG jhf yKxm; aomfvnf;? trsKd ;orD;rsm;udak wmh
a,musmf;wpfOD;OD;ESifh jidpGef;vQifyif ausmufcJESifh
aygufowfonf/ olwfkdY\ EdkifiHOya'rsm;uvnf;
w&m; 0if cGijhf yKxm;onf/
(3-12-13)apmifhMunf*sme,f tmz*ef
epwefwiG f tdraf xmifa&;azmufjyefru
I sL;vGeo
f nfh
rderf rsm;ukd ausmufw;kH jzifh taoypfayguf tjypfay;
rnf jzpfaMumif;/ ,if;Oya' uJo
h Ydk tjypfay;
jcif;ukd trsm;jynfoal &SUarSmufwiG f jyKrnfjzpf aMumif;
azmfjy xm;onf/
xdw
k iG o
f mru trsdK;orD;udk trsdK;om;u
txl ;taMumif jycsuf rvd k b J jzwf pmay;k H rQjzifh
wpfzuf owfvifr,m;uGm&Sif;jywfqJcGifhudkvnf;
a,muFsm; rsm;tm; ay;tyfxm;onf/
zcif(okrYd [kw)f OD;av;?OD;MuD;rsm;\ oabm
wl olEiS o
hf m rde;f rrsm; tdraf xmifjyK&onf/ rdrd
oabmESihf tdraf xmifzufa&G;cs,fciG rhf &S?d rdbrsm;
a&G;cs,f tdraf xmifcsay;ol trsdK;om;ESihf vufxyf
&efjiif; qefvQif owfjzwfc7H onf/ vGwaf jrmufomG ;
vQifvnf; 4if;wdYk todik ;f t0dik ;f \ 0dik ;f y,fjcif;ukd
cH&onf/
wpfcg Flower News *sme,fwiG f bmom
rwl? Ekid if jH cm;om;ESihf &nfirH o
d jzifh rdro
d rD;&if;ukd
rdbarmifbmG ;rsm;u ud,
k x
f v
d ufa&muf 0dik ;f 0ef;owf
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

jzwftqH;k pD&ifonfh owif;udk zwfvu


kd &f onf/
trsKd ;orD;rsm;onf aqGrsKd ;om;csi;f wpfpw
kH pf
OD; rygbJ tdrt
f jyifoYdk xGucf iG rhf &So
d uJo
h Ydk usef;rma&;
t&zsm;emvQiv
f nf; trsKd ;om;q&m0efrsm;ESijhf youko
cGirhf &Sad y/
rde;f rtrsdK;orD;rsm;onf um;armif;cGihf r&Sd
ouJo
h Ydk Ekid if jH cm;om;ESi,
hf v
l Qifh ao'Pfay;cH&onf/
bmomul;ajymif;vQifvnf; ao'Pfay;cH&onf/aqmf't
D ma&Asowif;pmq&mr kZd eD m Rozana Al yanni
qdv
k Qif kyjf rifoMH um;ukrP
w
D pfcEk iS hf yl;aygif;aqmif&u
G f
aomaMumifh Mudr'f Pftcsuf(60) tku
d cf &H onf/
qD;&D;,m;Ekid if t
H ,fv&f ufumjrKd UwGif tpvmrf
w&m;k;H wpfcu
k ygwGet
f v
J u
f sufqrftrnf&dS q,f
ausmo
f uf rde;f uav;udk azhpb
f w
k f toH;k jyKrI twGuf
ausmufcjJ zifh ypfaygufowfjzwf&ef trdecYf srw
S cf o
hJ nf/
(i)
]]trsdK;orD;yHak wG z,fypfwhJ *sL;owif;pm}}
qdw
k ahJ cgif;pD;jzifh Popular News *sme,fwiG f owif;
wpfck awGUvdu
k &f onf/
owif;ubifvm'if&UJ pHtrd af wmfMuD;ukd wdu
k f
cdu
k af &;tzGUJ u pD;eif;wdu
k cf u
dk w
f mukd orwtkb
d m;rm;
tpk;d &tzGUJ u tdrjf zLawmfrS MunfUaewJo
h wif; "mwfykH
yg/ tJ'h "D mwfyrkH mS trsdK;orDEpS af ,mufyykH gw,f/ wpf
a,mufu Edik if jH cm;a&;0efMuD; rp[v
D m&Duvifwef
jzpfjy;D ? wpfa,mufu wefjyef tMurfzufa&; nTeMf um;
a&;rS;l rpatmf'a&wkrd mqefwYdk jzpfw,f/
okaYd omfvnf; tar&duefjynfaxmifpt
k ajc
pdkuf *sL;bmomjzifh yHkESdyfxkwfa0wJh Der Zeitung
owif;pmrSmawmh trsKd ;orD;ESpOf ;D udk yH&k yd t
f rJjzifh vH;k 0
azsmufzsufxm;w,f/
xdt
k wGuf wm0ef&o
dS rl sm;u ar;jref;Mu&awmh
onf/
owif;pmt,f'w
D mrsm;u xdt
Yk wGuf awmif;
yefygaMumi;fEiS hf trsdK;orD;yHrk sm;tm; ,ckuo
hJ Ydk wnf;
jzwf y,f&Sm;vkduf&jcif;rSm *sL;wkdY\ a&S;kd;pOfvm
t,ltpGJt& ]trsdK;orD;rsm;onf trsdk;om;rsm;ESifh
&ifaygifwef; MuD;rm;aom wm0efrsm;udk rxrf;
aqmif}& [laom t,laMumifh jzpfaMumif; &Si;f jy
Muonf/
(p)
]]t&yfrsufEmS wk\
Yd t&Sijf zpfaomrif;MuD;? xkd
rde;f rtm; tMuifom;a,muFsm;ukd arG;zGm;\/ xdo
k aYdk om
rde;f raumif;\om;onf &J&if\
h / wkid ;f jynfuv
dk nf;
14

oifhwefcdk;
-aocsmpOf;pm;? raxGjym;ESi.f
olrsm;yg;pyf? vrf;qH;k wwfjyD;
wyftyfa&&m? rodygyJ
oifrh mS awGum? ,Hrk w
S yf gvQif
b,frmS trSef odrnfenf;/
-oifx;kd ygvwf oifv
h ufrw
S u
f
vmbfu&kd ap csrf;omap
ouf&n
S af ponf qdyk gvQif
-oifx;kd ygvwf oifv
h ufrw
S u
f
owfc&H ay &efab;a0
aoapwwfonf qdyk gvQif
-aocsmpOf;pm ra00g;ESihf
oift
h m;oifu;dk oifh wefc;kd um;
rd;k avmufMuD;udk jrifah ejyD/
ok,OfndK

(tkycf sKyf) qH;k rEdik \


f }} [k jrwfpmG bk&m;&Sif rdeq
Yf akd wmf
rlw,f/
&Siaf wmfA'k ? a,I? rk[
d mruf? atA&m[if?
rd;k Zuf? uGejf zL;&Sy/f t&pww
kd ,f? tdik pf wdik ;f ? EsL;wef?
atA&m[ifvifueG ;f ? pwmvif? csmcsD? taemf&xm?
usefppfom; ponfaom trsdK;aumif;om;rsm;ukd
trsKd ;orD; (rdcifrsm;)uyif arG;xkwaf y;cJ&h onf r[kwf
ygavm/
(urmwpf0ef; trSew
f &m;rsm;rsm; xGe;f um;Muygap)
aiGaX;([oFmw)
uk;d um;(1) "rtar;tajzrsm; (t&Siaf uvmo)
(2) Ak'b
mom0ifawG,MkH unfMuwmu (qef;vGif
bmomjyef)
(3) jrefrmwk\
Yd tEdiI ;f rJZh &yfEiS hf tjcm;aqmif;yg;rsm;
(OD;jrifah 0-MudKUyifaumuf)
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

trSwfw&rif;uef&GmESifh wGJvufnDnm EId;aqmfvGm


rkdifod*(rif;uef)
csHKEG,frsm;ESifh tkyfqdkif;vsuf xkdanmifyifMuD;u
o&Jajcmufwwfonf/ rnforYkd nfykH awG&Y jrif&onf
[laom Mum;zl;em;0 pum;rsm;aMumifh ae0if&dk;&D
tcsderf sm; tazmfryg wpfa,mufxJ oGm;vm&olwYkd
ausmcsrf;&jrJ/ xkdae&mrS cyfvSrf;vSrf;wpfae&mokdY
ta&mufrmS awmh tenf;i,f aom vrf;csdK;vrf;auGU
awGU&jyD; vrf;ab;0J,mrSmawmh 0g;kyH ifMuD;i,frsm;ESihf
ZD;yifrsm;? tcsdKUyifrsm;u t&dyt
f m0go aumif;onf
jzpf c&D;oGmrsm;tzdkYu pcef;csem;ae&mjzpfovkd
tcdsKUae&mrsm;wGif vSn;f ESihf oGm;vmolwYkd trIrt
hJ rSwrf hJ
oGm;vm rjzpf/ tb,f aMumifq
h akd omf vrf;ay:odYk
ukid ;f nTwaf eaom ZD;udik ;f ? 0g;ku
H idk ;f wd\
Yk tE&m,fwrYkd S
vGwaf p&ef olwu
Ykd kd OD;nTwf t&kad ojyK oGm;Mu
&onf/ xdrk aS usmfveG
f tifwikd ;f awm wpfae&mrSm
awmh ajzmifjh zL;aom vSn;f vrf;rMuD;ESihf tifyifav;
rsm;Mum;rS auGUumywfumESifh vloGm; vrf;av;
tifwikd ;f awmqdo
k nfUtwdik ;f tifyifav; awGu [kd
wckonfwckEiS hf xdt
k yifav; rsm;udk trSjD yK &SOUYf r
wufyifrsm; za&mif;yef;yifrsm;ESifh ta&miftaoG;
rsKd ;pHjk zifh zl;yGiahf eMuaom awm&kid ;f awmyef;av;rsm;\
oif;ysaH om arT;&eHUu c&D;oGm;wd\
Yk yifyef;EGr;f e,fru
I dk
tcku
d t
f wefaY wmh ajyaysmuf apEkid yf gonf/ uJo
h Ykd
pdrf;pkdtkyfqdkif;aeaom ,mcif;awmwef;av;rsm;ESifh
*sdK;uloHcgwGefoHav;rsm;&JU awmobm0tvSw&m;
av;awGu rd;k aqmif;ukev
f Ukd aEGtcga&mufvmonfEiS hf
a&mf&Gufrsm;ESifh &kd;wHusJusJeJU yifjrifhacgifxufu
OMoiSuaf v;rsm;\ oDaMuG;oH av;rsm;u tpm;xd;k
ae&m,lvQuf/ Owk&JU ed,mrtwdkif; ywf0ef;usif
awmawmif a&ajrawG b,fvb
dk J ajymif;vJomG ;ygap?
vrf;ab;wae&m? ocFsKdi;f xJu tky*f al v;rsm;uawmh
ajymif;vJjcif; r&S?d yuwdwnfjidrv
f suf i,fi,fwek ;f
uawmh ocFsdKif;qdkvQif vlaoawmifwdkY jrKyfESH&m
raumif;rdpm wdw
Yk nfae&m[l aphaphyif rMunfU&J
ckawmhvnf; tky*f al zG;azG;av;awGjrif&if aus;Zl;wif
pum;av;awmif ajymcsifro
d nf/ bmhaMumifv
h nf;qkd
awmh avmurSm tdek mao r&S&d if od'w
r if;om;vnf;
awmrxGuf awmrxGu&f if bk&m;rjzpfb;l aygh/ tajc
aeeJU tcsed cf gt& tawG;tjrifrsm; ywf0ef;usif tajc
aersm; ajymif;vJvmpjrJyg/ xdt
k csdeu
f ESp&f mG aygif;rS

rif;uef&Gm[kqkdvQif vlawmfawmfrsm;u
rmrmat;oDcsif;xJu rif;uefyw
k &f mG vm;[k ar;avh
&SMd uygw,f/,cka&;om;vkad om rif;uef&mG onf xuf
tnma'orS rif;uef r[kwfyg/ txufra&muf
atmufrus[kyif qdk&rnfvm;rod/ rauG;wkdif;
atmifvjH rdKUe,f twGi;f &Sd csif;rdom;pkrsm;aexkid &f m
&Gmav;w&Gmjzpfygonf/ atmifvjH rdKUESihf ESpq
f ,fah v;
rdkifa0;jyD; jynfjrdkYrS 19rkdifa0;aom atmifvHjynf
um;vr;frMuD;\ ta&SUbuf 3-rdkifcefYa0;ygonf/
atmifvHjrdKUe,ftwGif;&Sd csif;&Gmrsm;xJwGifawmh
vrf;yef;qufo,
G af &; taumif;qH;k &Gmav;wpf&mG [k
qd&k ygrnf/ rnfrQyif vrf;yef;qufo,
G af &; aumif;
onfqdkaomfvnf; rQavmuf zGHUjzdK;rIr&Sdaom
vG e f c J h w J h 25-ES p f a vmuf u awmh um;vrf ; \
ta&SUbufwiG f ysOfaxmifZ&yfuav;&So
d nf/ Z&yf\
ta&SUbufwiG f MuD;rm;aom anmifyifMuD; &Sad v\/
xkad nmifyif\ teD;em;awGrmS awmh opfyifi,frsm;

csif;oDv&Sif
a':0P
od*
15

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

&yf&Gm&JUwdk;wuf atmifjrifrIeJU tvSrf;a0;rSmbJ


ud,
k t
hf rsKd ;uk,
d o
f moem uk,
d &f yf&mG wd;k wuf atmifjrif
zdYk wdUk wawG b,fvkd qufvuf aqmif&u
G f MurSmvJ/
k[
d if*sm vdck sifwm vlUtcGiahf &; tykx
d iG u
f m
'drYk npfygbk
vljzpf&ifvpl pf&ifvcl spf&if atmfwakd y;w,f/
vlpw
d o
f m arG;wJ]h ]Zaewd o'dyguH}} qdw
k hJ acgif;pOf
eJUuavmif&Sif rdk;wdrfu omuDaoG;*sme,ftwGJ-1
trSw-f 24rSm azmfjyxm;wmyg/ wdw
k ekd UJ vd&k if;udk xdxd
rdrd a&;om;Edik w
f mwu,fudk cs;D usL;rdygw,f ]]vlpw
d }f }
uk d a rG ; vk d Y qd k v d k u f w meJ Y p memjcif ; ? nS m wmjcif ; ?
wuk,
d af umif;rqefjcif;? aus;Zl;odjcif;? trSm;trSe
u
f ckd jJG cm;wwfjcif;? vH;k v0D&,
D &Sjd cif;pwJh vlusi0hf wfawG
tm;vH;k yg0ifjyD;om; jzpfomG ;ygw,f/ vlqw
kd m ygVdvkd
rEk re&,f O&,f pum;vH;k ESpf vH;k qufxm;
wmyg reu pdwf Oou jrifjh rwfwm qdak wmh
jrifjh rwfwhJ pdw"f mwfyidk &f iS u
f dk vlvaYdk c:wm
tJ'v
D kd jrifjh rwfow
l rYdk mS t&nfaoG; oH;k rsdK;&Syd gw,f/
1/ ola&m &JprG ;f ow&d jdS cif;
2/ owdraEm- owdw&m;ESihf jynfpY jkH cif;
3/ jArf[m p&d,0gaom jrwfaom tusifu
h kd usifo
h ;kH
Ekid jf cif;
1/ &JprG ;f ow&d jdS cif;qd&k mrSm wku
d &f cJ u
kd &f J owf&J
&Su&f aumif;rSe;f rod aMumuf&aumif;rSe;f rodwmukd
ajymwmr[kwyf gbl;/ taMumif;tusKd ; taumif; tqd;k
udak umif;pGm od&edS m;vnfjyD; vkyo
f ifh vkyx
f u
kd w
f hJ
tvkyu
f kd jywfjywfom;om;qH;k jzwfjy;D &J&0J 0hH hH aqmif&u
G f
oGm;Ekid f wmudk qkv
d w
kd myg/ tJ'h v
D kd &JprG ;f owed UJ jynfUpHw
k hJ
vlwa,mufukd tmPmyg0geJYpnf;pdrfOpmudk vdk
oavmufay;r,f/ trsdK;bmomomoemudk apmfum;
ay;ygqd&k if 'Dvv
kd rl sdK;u xm;&ifvaJ er,f/ owf&i
v
f aJ or,f/ vlrqefwhJ tvkyu
f akd wmh b,fawmhrS
rvkyb
f ;l / tJ'h gudk &JprG ;f ow&d o
dS v
l aYkd c:wm? th'J gudk
vlpw
d af rG; w,fvaYkd c:wm
2/ owdw&m;eJUjynfph jkH cif; qd&k mrSm vnf;
aysmf&iG pf &m 0rf;enf;p&mawGeUJ &ifemp&m Muifemp&m
taumif;tqdk;t&mtm;vHk;udk rarhwm atmifharh
aewmudk owdvYkd ac:qdEk ikd af omfvnf; &Siaf wmfjrwf
bk&m;&JU ]]tyrma'e orma'x}}qdw
k hJ pum;awmft&
r*i&f pS yf g;xJu ormowduo
kd m qdv
k jkd cif; jzpfygw,f/
odyYk g owdw&m;vufuidk x
f m;jyD; t&m&mudk tav;
teufxm;wwfwJh vlwa&muf[m a&Smif&Sm;&rJh
raumif;rI 'kpdkufawGukd tao;trTm;av;upjyD;
16
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

tdraf jcw&mrjynfUaom rif;uef&mG av;onf tky*f l


azG;azG;av;rsm; ausmfveG o
f nfEiS hf refMuD; yifMuD;rsm;
tkyfqdkif;vQuf rif;uefawmif&Gm\ &Gm0ifwHcg;udk
awGU&ygonf? acwfumv tajctae aMumifx
h ifyg
onf/ &GmywfywfvnfwiG v
f jkH cakH wmifw
h if;aom jcpH nf;
&k;d ESihf &Gm0if&mG xGuf wHcg;rsm; xm;&S&d onf/ wHcg;zGichf sed f
ydwfcsdefudk &Gmol&Gmom;rsm; tvSJUMu aqmif&Guf&
avonf/ tdrfajcoHk;q,frQom&Sd ta&SUwHcg;0
a&mufonfEiS hf ajrmufbufoYkd vSr;farQmf MunfUvku
d yf g
u us,0f ef;aom uefa&jyifukd awGU&S&d jy;D xdu
k efMuD;udk
jAdwdoQtpkd;& wl;ay;cJhaomaMumifh rif;uef&Gm[k
ac:wGiaf Mumif; wqifph um;Mum;od& ygonf/ xdu
k ef
MuD;\ ajrmufbufwiG f tpk;d & rlvwef; ausmif; ESihf
vufvSnfht0DpdwGif;wwGif; &Sdygonf/rif;uef&Gm\
a&&Sm;yHkuawmh ajymprSwf&ygbJ aEGa&mufonfESifh
a&wGi;f rsm; tm;vH;k a&crf;uke\
f / ESp&f mG pvH;k u pmoif
ausmif;0dik ;f xJ t0Dpw
d iG ;f rSmbJ aomufa&oH;k a& cyfMu&
onf jzpf a&tk;d rsm;udk wef;pD apmif&h onf/
wcgw&H a&tdk;wef;u tvHk;w&mausmf
avmuf&Sdonf/ waeukefrS av;ig;acgufom&\
rQESifh waewm a&oHk;rawmufawmh nykdif;udk
rD;tdrfav;rsm;ukdpDESifh a&cyfMu&\/ vom&ufrsm;
rSmawmh "m;wrsKd ;wzHak v;yif aysmpf &mav;jzpfaejyef\/
a&uef p wywf v nf & S d rsuf c if ; jyif a v;rsm;ay:
[kw
d pkonfwpkEiS hf vli,fav;rsm;u *DwmwD;oDcsif;
qdo
k u
l qdk wcsdKUvnf; pum;0kid ;f aumif;aeMuonf/
uefabmif&;dk wavQmufrmS awmh trsdK;orD; MuD;i,f
rsm;ESifh trsdKom; wcsdKUwdkY&JU a&cyfqif;&mvrf;u
pnfum;vsuf? rif;uef&mG &JU a&&Sm;yg;rItawGUtMuHK
uawmh ajymvkyYd if rukef Edik pf &m/ pma&;oli,fi,fu
rSwrf yd gao;onf/ rd;k acgifaomwESprf mS waygif;wcl;
a&mufawmh uefa&u vH;k 0 cef;ajcmufomG ;jyDrYkd uef
tv,f&mG ESp&f mG ul;wJh vSn;f vrf;MuD;jzpfvYkd aomufa&
oH;k a& twGuf teD;em;u&GmawGukd a&pnfvn
S ;f eJY
oGm;wdu
k &f w,f/ EGm;a&wku
d zf t
Ydk wGuu
f EGm;pmacgif;
ay:rSm ysOfjym;av;uefYvefUcif;jyD; vlawGu tJ'D
tay:u a&csKd ;?usvmwJah &udk tpmeJUazsmjf y;D EGm;awGudk
wku
d af uR;&w,f/ ckawmhvnf; &Gm&JU tajcaeu wrsKd ;
wrnfav;ajymif;vJvmjyDrdkY 'DtaMumif; t&mav;
awGu yHjk yifav;wckvjkd zpfchJ &jyDaygh vH;k 0rajymif;vJ
ao;wmuawmh bmoma&; vkyaf qmifr&I UJ tm; enf;
csuf bmoma&; tm;enf;&if vlraI &;pD;yGm;a&;eJUu
pnf;vH;k rI tm;enf;r,f/ pnf;vH;k rItm;enf;aeoa&GU

*kwpku
d ef UJ a&Smif&mS ;Edik o
f vkd jyKvky&f rJh aumif;rIopk du
k f
w&m;awGuv
kd nf; tao;trTm;av;upjy;D *kwpdu
k ef UJ
jyKvkyf aqmif&u
G f wwfygw,f/ &cJvw
S hJ vlb
Y 0udk
wefz;kd xm;&aumif; rSe;f rod/ b0rSmayghayghaeayghaygh
av; awG;jyD; olrsm; oGm;r,f oGm;vdu
k f pm;r,fqkd
pm;vku
d ef UJ bmwckrw
S av;weuf rxm;wwfwo
hJ l
wa,muf[m &yf&Gma&;?vlrsdK;a&;? omoema&;eJY
ywfowfvYdk vkyu
f ikd af qmif&u
G &f awmhr,f qd&k ifvnf;
tjypfuvGwf Hk vljrifaumif;krH Qom vkyaf qmifavh&jdS y;D
ud,
k 0f rf;0jy;D a&m ud,
k rhf o
d m;pktqifajy&ifjy;D a&m qdjk y;D
wud,
k af umif;qefwhJ tawG;eJU trsKd ;bmom omoem
ta&;udu
k ,
dk ef rYJ qdik o
f vkd pdwaf t;vufat;eJY tom
av;aevmcJo
h rQ tckcsed rf mS taoemae&wmu jrefrm
Ak'b
momawGudk - awGu 0g;rsdKaeovdk igwdcYk sif;Ak'
bmomawGukd - awGu 0g;rsdKaeygjyD/ 'Dvt
dk omaevkYd
taoemcJh&wm[m aravQmhayghqjcif;&JU tusdK;
qufawGyJ jzpfygw,f/ a&SUqufjyD;'Dvykd J arharh avQmh
avQmh ayghayghqq aooGm;MuOD; r,fq&kd if awmh
aemiftem*wfvil ,fawGtwGuf b,fvdk tjzpfrsdK;
awGeUJ MuHKawGUMu&OD;r,fqw
kdf m awG;rdow
l ikd ;f &ifrat;
Edik yf gbl;/
3/ jA[mp&d,0gaom- jrwfaom tusihu
f kd
usifo
h ;kH Edik jf cif;qdw
k muawmh aeYpOfeUJ trQ ykw;D pdyjf cif;
w&m;xdik jf cif; &Spyf g;oDvapmifx
h rd ;f jcif; arwmydjYk cif;
pwJh ywf0ef;usifu txifMuD;apwJhtvkyf vljrif
aumif;apwJt
h vkyu
f o
kd m jrwfaomtusifh jrwfaom
tvkyv
f aYdk c: qdx
k u
kd w
f m r[kwyf gbl;/ trsdK;bmom
omoemtwGuf rSeu
f efwhJ OD;wnfcsuf eJUaqmif&u
G f
r,fqkd&if rdrdwkdY&JUum, pGrf;tm; OmPpGrf;tm;
aiGaMu;&JUpGr;f tm;ay:rSm rSw
D nfjyD; wwfEikd w
f o
hJ u
l
wwfEikd o
f vkd wkid ;f jynf&UJ tusdK;pD;yGm; udk aqmif&u
G f
Muw,f/ 'Davmuf rwwf Ekid w
f o
hJ u
l jrdKU&Gma'o
tvdu
k af qmif&u
G Mf uw,f/ 'DavmufrS rwwfEikd w
f hJ
olu ud,
k rhf o
d m;pk&UJ t0ef;t0kid ;f av;udak wmh oef&Y iS ;f
atmif rdpm t,lrsm; 0ifraESmif&h avatmif uk,
d pf nf;
ud,
k af pmif
h ud,
k hf jcpH nf;&k;d av;udk vHjk cKH atmif um&Hjy;D
aexdik jf cif;onfvnf; jrwfaom tusifu
h kd usifo
h ;kH
Ekdifjcif;vkdY ac:ygw,f/ trsdK;bmom omoem&JU
tusdK;udk rarhravQmh rayghrqaom owdw&m;eJU
umuG,af pmifah &SmufEikd rf S wef&m usrnfh ,ckvadk cwf
umvMuD;xJrmS vlt
Y od vlt
Y awG; vlpw
d u
f kd arG;jyD;
wGv
J ufnn
D mcdik jf rpJ mG jzihf usKd ;yefaqmif&u
G f oGm;Muzdu
Yk kd
EI;d aqmf pmwrf; yg;vku
d &f ygonf/ rdkifod*(rif;uef)
17

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

csif;
wdkif;&if;om;
rsm;\
ynma&;

ZifxGef;-puk

uRefawmfonf 2013ckkESpf Zefe0g&Dvxkwf


csif;a&mifjcnf trSwpf Of(2) rS pwif zwf&cI yhJ gonf/
t,f'w
D m tzGrYJ S MuKd ;pm;rIaMumifh wpfqifx
h uf wpfqifh
jrifw
h ufvmcJ&h m ,ck trSw(f 7) csi;f a&mif jcnfrS puL
trsdK;tpm;jrihjf rifh yHEk ydS t
f &nftaoG; jrifjh rifh pmtkyf
t&G,ftpm;MuD;MuD; zwf&I&vdkY t,f'DwmtzGJUtm;
0rf;ajrmuf aus;Zl;wif *kP,
f rl yd gonf/
csif;a&mifjcnf r*Zif;pmtkyf pwifawGUpOfu
csi;f Ak'o
moemh ygvutzGUJ Ou|MuD; Od;wifatmiftm;
uRefawmfzek ;f jzifh ajymzl;ygonf/ csif;a&mifjcnf Ak'
"rr*Zif;pmtkyu
f av;u i,fomi,fw,f tpG,f eJv
Y Ydk
ajymzl;ygonf/ tpG,q
f w
kd m xufjrufwmukd &nfneT ;f
ygonf/ ,aeY csif;a&mifjcnf\ tvif;a&mifonf
jrefrmjynf wpfew
H pfvsm; omoemh tvif;a&mifysUH yGm;
aeygonf/ csif;Ak'o
moemh 0efaqmif q&mawmfrsm;
csi;f Ak'o
moemjyKq&mawmf tausmf tarmfrsm; ae&m
tESt
H jym; cski;f wdik ;f &if;om; Ak'b
momrsm; pkpnf;Edik rf I
tiftm; t&Sed &f aeygonf/
&jyD;om; t&Sdefukd qufvufxdef;odrf;jyD;
'Dx
h uf us,u
f s,jf yefjY yefjY zpfatmif MudK;pm;zdYk vkyd gonf/
pukjrdKUawmifbuf ig;rkid cf efUwGi&f o
dS nfh csif;trsdK;om;
rsm; aexdik o
f nfh ]]awmifref;}}aus;&Gmudv
k nf; ygvu
tzGUJ zGUJ Edik af tmif tquftoG,rf sm; &,ljyD; pnf;&k;H
aqmif&u
G &f ef wdu
k w
f eG ;f tMuHjyKvkyd gonf/
ref;a&Tpufawmf(urmat;csif;bk&m;) jyKjyif
rIudprSmvnf; uRefawmfrsm; pukjrdKUrS pma&;q&m
tzGUJ u a&ueftvSL&Sirf sm; t&HapwD xD;awmftvSL&Sif
rsm; pnf;&kH;vSLapjyD; 1375-ckESpf? wefcl;vqef;
(8)&ufaeYujyKvkyo
f nfh (urmat;csif;bk&m;) a&Tx;D

awmfwifyrJG mS aqGrsdK;rdwaf qGrsm; pkaygif;jyD; um; 2pD;jzifh vltiftm; 40-cefY wufa&mufMunfndScJhMu


ygonf/
*

,aeYacwfrmS pmayvufeufu xufjrufae


ygonf/ ynmacwfukd a&mufreS ;f rod a&muf&adS eyg
onf/ rdom;wpfpk &Gmwpf&mG jrdKUwpfjrdKU vlrsdK;wpfrsdK;
EdkifiHwpfEdkifiH ynma&;wkd;wufvQif t&m&m tvkd
avsmuf wk;d wufjyD;om; jzpfomG ;ygonf/
pmonf udk,fawGUjzpf csif;a&mifjcnf
trSw-f 5 wGif uRefawmfa&;cJo
h nfh ]]Ak'b
momESifh
csif;vlrsdK;}} aqmif;yg;\ tqufqv
dk Qifvnf; rrSm;yg/
rif;blc&kid f izJjrdKUe,fonf csif;wdik ;f &if;om; trsm;pk
aexdik o
f nfh jrdKUe,fjzpfygonf/ 4if;a'oudk uRefawmf
18-ESpo
f m; t&G,f 1958-ckEpS cf efaY vmufu a&mufchJ
jcif; jzpfygonf/ tJ'h aD cwfu uRefawmfrsm; ajrjyefY
ArmawGrSmvnf; pmoifausmif;r&Sdao; bkef;MuD;
ausmif;rsm;rSm ynmoif&vkYd trsdK;om;rsm;om pmwwf
jyD; trsdK;orD;rsm;rSm bke;f MuD;ausmif;ESihf roifah wmf
pmoifausmif;r&Sad wmh pmrwwfMuyg/
izJjrdKUe,f? taemufbuf ,ck(a&avSmifwrH)
wnf;ygoGm;onfh csif;trsdK;om;rsm; aexdkifonfh
&Gmrsm;odUk qGr;f qefEiS hf ESr;f qGr;f qef tvSLcH&if; a&muf
oGm;ygonf/ vli,fb0rSm ra&mufzl;onfh a'o
rawGUblonfh ywf0ef;usi&f cI if; rjrifbo
l nfh csi;f trsKd ;
om; trsdK;orD;rsm;udk awGU&jrif&vkYd 0rf;omaysmf&iT f
aeMuygonf/
awmMudKawmifMum; vQdKajrmifrsm;ESihf awmif;
qif;awmifwuf armyef;EGrf;e,fpGm a&mufvmonfh
18
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

&Gu&f ef enf;rsm;rqdk ukov


dk af wmfyg0ifMuyg&ef tusdK;
arQmf Ed;I aqmfygw,f cifAsm;) qdjk yD;wmeJ wD;0kid ;f tzGUJ u
wD;&ygonf/ rnforl Q xGurf vmonfh tjyif jrifawGU
ae&onfh trsKd ;orD;rsm;yg tdrx
f 0J if oGm;wm awGU&vdYk
uRefawmfwYkd tzGUJ tm;vH;k aMumif aeMuyg onf/ cP
MumawmhrS csif;trsdK;om; acgif;aqmif wpfa,muf
u uRefawmfwrYkd mS ygvmonfh csif;pum;jyefudk csif;
bmomjzifh tusdK;aMumif;ar; 4i;facgif; aqmifjyef
oGm;jyd; rMumcif tdrw
f idk ;f rSm trsdK;orD;rsm; wef;pD
xrif; pm;ZvHEk iS hf ESr;f rsm; tjynfx
h nfjh yD; ESr;f qGr;f rsm;
avmif;vSLcJh Muygonf/
azmfjyygtaMumif;u uRefawmftouf (18)
ESpf (1958) ckEpS af vmufu tawGUtMuHKyg/4if;0uFbm
&Gmuav;ukd 'kw,
d tMudraf &mufjzpfzYkd taMumif;u
ay:vmygonf/ q,fpEk pS f (3)ckavmuf MumrS 'kw,
d
tacgufa&muf&wmyg/ (1990) ckEpS f uRefawmfyifvQif
'kw,
d t&G,o
f Ydk a&mufaeygjyD/
uRefawmfwdkY ajrjyefYArmawGaeonfh a'o
awGrmS (opf^0g;) &Sm;yg;jyD; (opf0g;) ckw&f ef opfawm
rsm; jyKef;wD;uke
f aetdraf [mif;rsm;0,f&ef izJjrKd eY ,frS
taemufbuf ajrmufbufjcrf;rsm;okYd aqmufjyD;om;
tdrrf sm;0,f&ef a&mufomG ;ygonf/ wpf&mG 0if wpf&mG
xGuEf iS hf c&D;qufc&hJ m 0uFbm&Gm uav;rSm aetdrf
a&mif;rnfh owif;& oGm;cJ&h m ,ckwpfacgufwiG af wmh
&Gmudk ta0;u jrifae&ygonf/ &Gmra&mufcif pku
d x
f m;
onfh pku
d cf if;rsm; pyg;cif;rsm; ref;acsmif;ukd qnfjyD;
a&wifpkdufwwfaeygonf/ &Gmra&mufcif ta0;u
jrifae&onfh oGyrf ;dk tqifEh iS hf ysOcf if;ysOu
f m taqmuf
tOD;MuD; aus;&Gmpmoif ausmif;vkYd od&onfh twGuf
uReaf wmf0r;fajrmuf rqk;H yg/ 0uFbm&GmxJ vSnv
hf nf
jy;D aqmufvyk jf y;D om; a&mif;rnfh tdrrf sm;ukd &SmazG&if;ESihf
tdro
f pf (vH;k ywft&yftac:) oH;k xGmcGJ av;xGmcefY
tdrw
f pfv;kH ukd a&mif;aps;u opfv;kH q,fEh pS v
f ;kH pku
d f
ysOfMuD;pHk wefzdk; 4500-usyfESifh ta&mif;t0,f
wnfhygawmhonf/
aetd r f t a&mif ; t0,f aps;wnf h o nf E S i f h
uReaf wmfwt
Ykd zGUJ onf 4i;fa&mif;rnfh tdraf y:odYk wufjy;D
aetdraf &mif;onfh tdraf xmifO;D pD;ESihf p&Hay;pmcsKyfzYkd
pDpOfMuygonf/ ,aeY p&HwpfcsdKUay;jyD; aemufEpS yf wf
tMumwGif usefaiG&iS ;f onfah eY tdrzf suf jyD;o,f,&l ef
a&mif;onft
h rd w
f iG f ygrnfh ypn;f pm&if;rsm; pum;ajym
aepOf uReaf wmf0rf;om tHMh ojcif; jzpf&onfh taMumif;
rSm r,HEk ikd af vmufatmif awG&Y ygonf/ touf 20
19
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

uRefawmfwdkY tvSLcH vli,ftzGJUukd toD;t&Guf


vwfvwf qwfqwfrsm; csufjyKwfjyD; [if;ESpcf u
G f
oH;k cGuf xrif;wpfyef;uef ajymif;zl;zuf aq;vdyw
f pf
pnf; csi;ftrsdK;orD;rsm;u vifyef;ESihf ud,
k pf &D u
G jf yD;
tcsKd U&Gmrsm;rSm &Gmv,fZ&yf tcsKd U&Gmrsm;rSm bke;f awmfMuD;
ausmif;odYk vma&mufyMYdk uojzifh jrde&f u
S pf mG pm;cJ&h wm
,aeYwdkif rarhEdkifyg/
4if;&Gmrsm;rS avif;vSLvku
d o
f nfh qGr;fqefrsm;
udk uRefawmfwYkd a'otxd ro,f,El ikd yf g/ wpf&mG jyD;
wpf&mG qGr;f qefrsm;a&mi;fjyD; aiGuydk J o,f,El ikd f yg
onf/ qefa&mif;onft
h aMumif; trSw&f zG,f wifjy
ygrnf/ uRefawmfwYdk ArmawG ajrjyefrY mS ok;H onft
h oH;k
u (4if;acwfu qefwpfjynfaps;) qefwpfjynf aiGwpf
usyf? aps;wufvQif ig;rwf/ aps;usvQif wpfusyfrwf
wif;vkYd oH;k ygonf/ 4if;a'oawGrmS qef b,faps;vJ
vkdY ar;vkdufawmh (wpfjynfaps;)vkdY qdkyg onf/
tpawmh em;rvnfyg aemufawmh oabm aygufomG ;
ygonf/ aps;wufvQif wpfjynf ESpfyHk;avQmh aps;?
aps;usvQif wpfjynfEpS yf ;kH aps; aiGwpfusyu
f dk rlwnfjy;D
oH;k Muygonf/ t&yfa'o odyrf a0;ayrJh toH;k rEIe;f jcif;
uGmwmudk uRefawmfwdkY ,aeYwkdif rarhEkdifatmif
t&yf"avh cspfp&mav;awG awGUMuHKcJ&h ygonf/
wpfawm0if wpfawmifxu
G f wpfawmifwuf
wpfawmifqif;ESifh rIdif;ndItHkUqdkif;aeonfh awm&dyf
awmif&yd af wGMum;rS bGm;ceJ ay:vmonfh &Gmuav;u
0uFygcsif;&Gmuav;yJjzpfygonf/ &Gmt0if opfyifMuD;
wpfyif t&dyrf mS cP tyef;ajzjy;D opfyifuyfwm;onfh
EkdifiHa&;aMumfjimrsm;udk Munfh&if; uRefawmfwkdYawG
tHhMooGm;Muygonf/
4if;acwf (1958) ckESpfavmufu wnfjrJ
oef&Y iS ;f rJa&G;yGt
J wGuf OD;Eku armifu
h suo
f m;a&acgif;
aygif;MuD;ESihf (t0ga&mif ) Od;AaqGu armifh usufom;
a& acgi;faygif;MuD;ESihf (teDa&mif) "mwfyMkH uD;awG csw
d jf y;D
csif;&Gmuav;t0ifrS jyHK;jyHK;MuD; EIwq
f ufaeoa,mif
'gawmh txl;tqef;r[kwfyg/ xl;qef;
tHMh ordwmu wpfo;D yk*v
ygwDwpfcu
k "mwfyrkH yg
pmom;rsm;csnfh qdak wmh aMumjimpm&Guu
f kd aZmufx;kd
uyfxm;wm awG&Y rS 4if;&Gmu acgif;aqmifawGyifvQif
jrefrmpmrwwfMuao; bl;qdw
k m odc&hJ ygonf/
&GmxJ0ifomG ;awmhvnf; uRefawmmfwYkd tzG\
J
vky&f ;dk vkypf Oftwdik ;f a&SUrS (edAm efaqmf) rS ukid ;f cifAsm;
pukjrdKU ajrmufbuf a&Tbkef;om jrwfpGmbk&m;MuD;
twGuf qGr;f awmfMuD;uyfvLS &efEiS hf a0,sm0p aqmif

t&G,f csif;vli,fwpfa,muf uRefawmfh tem;


vmxkdifjyD; ]] OD;av;tdrf ta&mif;t0,fp&Hay;
pmcsKyfrnfqv
kd Qif OD;av;u a&;vk&d majymyg uReaf wmf
a&;ay;ygrnf}} [kqu
kd m &nf&nfreG rf eG f oGuo
f u
G f
vufvuf pm&GuEf iS hf abmyif ,ljyd; aetdrf ta&mif;
t0,f uwdpmcsKyfay;ygonf/ a&;oGm;onfh pmawG
uvnf; ajzmifw
h ef;aeygonf/ uRefawmfh pdwaf wG
twdwq
f u
D dk arQmfawG;rdygonf/ vGecf o
hJ nfh ESp(f 30)
avmufu 0uFbm&Gmu csif;trsdK;om;rsm; ,ck
uRefawmfawG&Y onfh 0uFbm&GmrS csif;trsdK;om;rsm;
wpfjcm;pDygvm; r,HEk idk af vmufatmif wk;d wufaevdYk
0r;fomyDwad wG jzpfjyD; usvmrnfh rsuf&nfrsm;udyk if
rsufawmifEiS hf ykwcf wfxm; vku
d &f ygonf/
4if;tawGUMuHKonf 1990-ckEpS u
f ynma&;
tajctaejzpfonf/ ,ck 2014-ckEpS w
f iG f 4if;a'o
awGrmS bGUJ &ynmwwfawG rsm;aejyDvYkd cefrY eS ;f ygonf/
txufrmS wifjycJo
h vdk ,aeY ynmacwfrmS t&mtm;
vH;k rSmvnf; wk;d wuf ajymif;vJaeygjyD/ ,ckcsif;a&mif
jcnfr*Zif;\ rD',
D menf;ESihf trsdK;bmom omoemh
tusdK;aqmif&Gufonfhae&mwGif ynmwwfawGrsm;
vmonfESifhtrQ pnf;&kH;&wm vG,fulvdrfhrnf[k
,HkMunfygonf/
csif;wkid ;f om;rsm;u &d;k om;jyD; MudK;pm;Muwm
uReaf wmfwYkd ud,
k af wGUyg/ ae&mwdik ;f rSm txl; ukq&m
0efrsm; tif*sief ,
D mrsm; Ekid if aH cgif;aqmifrsm; &ky&f iS *f w
D
tausmt
f armfrsm; awG&Y ovkd csi;f a&mifjcnf "rr*Zif;
\ tusdK;aus;Zl;aMumifh ae&mtESHUrSm &Sdaeonfh
csif;&[ef; oHCmrsm;tm; zwfo
I &d &dS onfh twGuf
MunfnKd o'gyGm;jy;D 0r;fajrmuf0rf;om jzpf& ygaMumif;-

a&Trif;uefr[mpnf
omoemh&dyfomausmif;
a&pufcsoDcsif;
(jrdKUatmifv&H UJ awmift&yfqD a&Trif;ueftrnf&
pnfvw
S &hJ mG XmeD omoem a&mif0gvTr;f vdUk
om,mwifq
h ef; jidr;f csrf;vSygonf/)2
&Gmol&mG om;taygif;wdUk ckawmhjzifh
cGiahf umif;MuHKavjyD/ a&Trif;uefausmif;pHaysmf
q&mawmfb&k m;eJU "rpMum trnfac:
vli,frsm;wdUk onf a&SUoGm;vrf;nTef
OD;aqmifygvdkUtwnf
trsm;wum taygif;eJU w&m;"rtaMumif;nD
1375-ckEpS ?f aumZmou&mZftcgrSD
a&Trif;uef r[mpnfomoemh &dyo
f mausmif;udk
xl;xl;jcm;jcm; wnfaqmufcahJ vjyD/
a&Trif;uefMuufoa& wd;k a0cJjh yD jrwfaomXmeD
edAm efvrf;wu,fazmufumay;rnf
jrwfaomXmeD
ausmif;xif&mS ;pGm 0d[m&&,f
wnfaqmufudk;uG,fonf
usdK;rnfrQpGm rvGrJ eS &f rnf/ o'gyGm;wu,f
,HkMunf
MunfnKd p&mrqH;k Ekid yf gonf? vSLxdu
k v
f Ykd
vSL'gef;&onf
aqmufxu
dk v
f Ukd xl;r0onf? jrifuiG ;f rSm
wu,fukd qef;ordUk
jrifuiG ;f rSm jidr;f csrf;o'gwnf
a&Trif;uef r[mpnf omoemh &dyo
f mausmif;udk
xl;xl;jcm;jcm; wnfaqmufcahJ vjyD/
/
qvdkif;armifvuFm (aygufacgif;)
a&;pyfoDuHk;on
onf

20

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

"rapwDrsm; wnfxm;MupdkU
t&Sifwdavmumbd0Ho(tif;pdef)
anmif;vmaomtcg avmuoabmtwdik ;f tzuf
zufu ,kd,Gif;vmojzifh olYpepfwpfckwnf;jzifh
rvHak vmuf awmhay/ xdaYk Mumifh tajrmftjrif MuD;rm;
H &mawmf bk&m;MuD;u
vSaom awmifNrdKUr[m*Emkq
omr aPausmfpmar;yGpJ epfudk pDrcH yhJ gonf/ wjcm;
aom q&mawmfBuD;rsm;uvnf; qufvuftm;
ay;cJhonf/ omraPausmfpepfaMumifh omoemh
tmZmenf vlawmfval umif;rsm; ajrmufrsm;pGm ay:
xGuv
f mcJyh gonf/ omraPausmf pmar;yGpJ epf onf
vlawmfvl aumif; pepfrsm;teuf aumif;aom pepf
wpfcktjzpfyg0ifaeonfukd rnfolrQ rjiif;Ekdifay/
omraPausmfpmar;yGJaMumifh omoemhtmZmenf
yk*Kd vfx;l yk*Kd vfcRefrsm;onf tjcm;aom pmar;yGjJ zpf
onfh yxrjyef? "rp&d,? ousoD[? apwd,*FP?
wdy#d u"&-paom pmar;yGrJ sm;vn;f *kPx
f ;l jzifh
xl;xl;cRecf Ref atmifjrifaeonfrmS vufawGUjzpfonf/
"rapwD pDrHudef;
&efukef r*FvmAsL[m pmar;yGJMuD;onf
pmar;yGJ atmifapkH okw jynfph akH pkH rubJ
oDv? okw? pG,fpHkvSrl? xdkooludk ewf
vlOD;cdkuf? ylaZmfxdkuf\//qdkonfhtwdkif; oDva&m
okwygESpjf zm jynfph akH tmif jyKvkyaf y;vsuf "rapwD
xdkufaom yk*dKvfrsm;jzpfatmifjyKvkyfay;aeojzifh
"rapwDrsm; wnfxm;aeonf/ pDru
H ed ;f MuD; wpfck
vnf; jzpfonf/
tu&mpmvHk;oufoufjzpfonfh "ruEm
ausmufpmrsm; Xyemxm;onfh tkwf t*Faw apwD?
"ruE m pmtkyrf sm;xnfx
h m;onfh AD&pdk aom oufrhJ
t&mrsm;ukd "rapwD[ak c:Edik v
f Qif yd#uwf "rucf E
mrsm; tm*r obm0pHak tmif ESv;kH om;wGif ude;f 0yfae
aom ouf&dS omoemh tmZmenf yk*Kd vfx;l rsm;udk

vlawmf? vlaumif;rsm;ukd a&G;cs,&f m pmar;


yGJ pepfvnf; wpfcktygt0ifjzpfonf/ pmar;yGJ
pepfxuf aumif;aom enf;pepftcsdKU&Sdaomfvnf;
trsm;tjym;udk wjydKifeuf a&G;cs,f&m pmar;yGpJ epf
onf taumif;qH;k jzpfonf/
pmar;yGpJ epfwiG -f
1/ EIwaf jzpmar;yGJ
2/ a&;ajzpmar;yJG
3/ vufawGUvkyu
f ikd jf yonfph mar;yGJ (um;armif;jyjcif;?
pufb;D pD;jyjcif;? v,form;vkyjf yjcif;? uGejf yLwmku
d jf y
jcif;? aq;azmfpyfjyjcif; -ponf) ponfjzifh trsdK;rsdK;
&Sdonf/
jrefrmhacwfO;D yk*aH cwf q&mawmf OD;usnf
ayGUudk EIwaf jzpmar;yGaJ tmifojzifh 'Dom ygarmubUJG
ay;cJzh ;l onf/
,ckvufxufwdkifatmif usif;yay;onfh
yxrjyefpmar;yGo
J nfvnf; vlawmfval umif; a&G;cs,f
enf; wpfrsKd ;yif jzpfonf/ acwftqufquf yxrjyef
pmar;yGaJ Mumifh jrefrmhomoemh tmZmenfvl awmfvl
aumif;rsm; ajrmufrsm;pGm ay:xGucf zhJ ;l onf/
yxrjyefpmar;yGo
J nf vlawmfval umif;a&G;
cs,fa&;pepfaumif;wpfcjk zpfaomfvnf;ZD&Ed a0 &mZ&xm okpw
d m ? taxm o&D&rd
Z&H Oaywd/ owO "arm e Z&H Oaywd? oaEm
[a0 oAd ya0',Ed/
[laoma'oemt& olawmfaumif;w&m;rS vGJ
avmuESirfh uif;? t&m&mwdik ;f onf acwftqufquf
ajymif; Mumanmif;vmaomtcg a[mif;jrif;vmaom
tcg cRwf,iG ;f csuf? vpf[if;csuf ponfwYkd &Sv
d mpjrJ
jzpfonf/
yxrjyef pmar;yGMJ uD;onfvnf; ESpaf ygif;Mum

21

(18-1-2015) csif;ygvu aoG;


vSLyGJ wufa&muforl sm;
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

tb,frmS vQif "rapwDxu


kd af om yk*Kd vf[k rqdEk ikd b
f J
&Syd gtHeh nf;/
,ckacwf a&Tjym;? aiGjym;? aMu;jym;?
ausmufjym;wdkY yd#uwftwdktxGm wpfykdif;wpfp
av;rsm;udk Xmyemonfv
h yk if ef;udo
k m "rapwDwnf
xm;onfvkyfief;MuD;tjzpf wcrf;wem; jyKvkyfae
Muonf? ysLacwfu ausmufpmrsm; ,cktcsdef jrefrm
Edik if rH mS zwfwwfol r&Sad wmhjcif;onf ausmufjym;p
onfhay: a&;umodrf;xm;kHjzifh omoem t&Snf
oef&Y iS ;f wnfw?hH jyefUyGm;atmiftwGuf rvHak vmuf
awmhaMumif;oufao om"uwpfcjk zpfonf/
r*FvmAsL[m omraPausmf toif;MuD;\
bk&m;a[m "ruE m rsm; wwfajrmufatmif? uRr;f usif
atmif jyKvkyaf y;aeonfph rD u
H ed ;f udk "rapwD wnfxm;
onfh pDru
H ed ;f [k tb,frmS rqdEk ikd b
f &J ydS gthH enf;/
pmar;yGaJ Mumifh omoemhtmZmenf yk*Kd vf
xl;? yk*Kd vfreG f "rapwDrsm; rsm;pGm xGuaf y:cJo
h nf/
omraPausmo
f moem vuFm&bGUJ & omoemh tmZm
enf yk*Kd vfrsm;onftcsdKUu yd#uwf"ruE m rsm; wwfajrmuf
atmif? uRrf;usifatmif ydcYk say;jcif;jzifh y&d,wd om
oem0efaqmifaeMuonf/
tcsKd Uu ur|memp&d, tausmt
f armf tjzpf
jzifh y#dywo
d moem 0efaqmifaeMuonf/
tcsdKUu omoemjyefUyGm;atmif jynfwiG ;f ?
jynfy te,fe,f t&yf&yf vSnv
hf nf jzefjY zL; ay;ae
Muonf/
onfwrYkd mS omoemoef&Y iS ;f wnfwHh jyefyY mG ;
atmif aqmif&u
G af ejcif;jzpfonf/
&efuek f r*FvmAsL[m omraPausmftoif;
MuD;\ "rapwDwnfxm;onfh pDru
H ed ;f MuD;onf ,ckqdk
vQif 15-ESpf aiG&wkwikd yf if a&mufcahJ yjyD/
ygVdyd#uwf uRrf;usifa&;
bk&m;a[m yd#uwfawmfrsm;ukd bmom
trsdK;rsdK;jzifh jyefqx
kd m;Muaomfvnf; ygVdbmomonf
rl&if;bmomjzpfonf/ ygVdbmom uRr;f usirf S yd#uwf
awmf ajcajcjrpfjrpf uRrf;usifEidk o
f nf/ ygVdy#d uwf
uRrf;usifa&;rSm- 1/ o'gmPf? 2/ teufmPf?
2csuo
f nf r&Srd jzpf vkt
d yfonf? tqdyk g
tcsuf 2-csufukd &ifhoefapaom oifMum;enf;?
pmar;yGeJ nf;rsm;jzifo
h m ygVdy#d uwfukd uRr;f usiaf pEdik f
onf? wwfajrmufapEdik o
f nf? ,ckacwf pmar;yGrJ sm;
teuf omraPausmpf mar;yGo
J nf tqdyk g o'mPf?
22

- rif;uef&mG omoemh
a&Trif;uef
xm0&wnfap
ausmif;
o'grQ &nfacRonf
(80)ay:
pnfpnfa0 wabmiftcif;?
aw;
t&Sio
f ek E bke;f q&max&f
EI;H cgraoG OD;aqmifcrhJ ,Gi;f /
xyf
- wpf-oH;k -ajcmuf-wpf? ESpaf umZm vTm
topfaESmum pwifjcif;?
acwfaZmr[m rQ&nfcyif;&,fEiS hf
t&wlnED iS ;f rsm;olig?
ausmif;0d[m tajcowif;rSeaf wmh
a&Trif;uefausmif;
r[mpnfomoemh&yd o
f m/
- e,fatmifvjH rdKU rauG;wdik ;f a'om
ta&;EIid ;f tajcyg rSww
f ikd w
f pf&yf&yfEiS hf
j'yfcikd jf rwf ukov
dk af ESmifESpx
f yfausmif;aqmif/
- axmifo
h ;kH &m ckepfq,fih g;
wefc;l avSmifonf
txl;aqmifa,mif vjynfah usmf 1&ufav;/
-trsm;aumif;rI awmif;qkaESmifonf
aygif;pkaemifaemif oGe;f a&pufav;/
-&moDro
d ikyad wmufaqmifonf
qkajrmufaf tmifatmif rsm;om"kav;/ /
q&mawmft&Sifu0dE (uefom,m)

twmPf 2-rsdK;ukd &apEdkifaom enf;pepfwpfck


jzpfonf/
omraPausmfpmar;yGpJ epfukd tm;ay;jcif;
onfvnf; ygVdy#d uwf uRrf;usif wwfajrmufaom
"rapwDxu
kd o
f nfh yk*Kd vfx;l ? yk*Kd vfreG rf sm; ay:xGuf
atmif tm;ay;aom "rapwDrsm; wnfonfh om
oemjyKenf; wpfrsdK;jzpfaomaMumifh omraP ausmf
pmar;yGt
J wGuf rdrw
d Ukd pGr;f Ekid &f mu yg0iftm;ay; jcif;jzifh
omoemjyK ukokdvfxl;,lMuyg[k wkdufwGef;&if;
aqmif;yg;ukd tqH;k owftyfygownf;/ (q&mawmf
cGijhf yKcsut
f & b0wefz;kd ESifh vufa&G;pif aqmif;yg;rsm;
3-rS &,lazmfjyygonf/)
t&Sifwdavmumbd0Ho (tif;pdef)
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

r*fvrf;udkwJh olMuH&G,f
a':ufwmcifarmifvwf(a&Tjrefrm)
jyD;cJw
h hJ we*FaEGaeUu jrefrmjynfu a&muf
vm wJhwynfha[mif;wpfa,mufeJU tdrfrSmcsdef;jyD;
at;at; aq;aq; a&S;a[mif;aESmif;jzpfawG ajymjzpfchJ
Muw,f/ wynfah [mif;qdv
k Ykd rlvwef;ausmif;om;eJY
rlv wef;q&mavmuf toufuGmjcm;wJhwynfhvdkY
rxif vku
d Mf uygeJU??uRefawmfu 1969 rSmbGUJ &cJw
h m/
olu 1975rSm bGJU&cJhwm/ olukd wwd,ESpfrSm
uRefawmfoif ay;cJb
h ;l w,f/ 6ESpaf vmufyu
J mG wmyg/
toufvnf; 'Davmufyu
J mG rSmaygh/ olvnf; tckq&kd if
50atmuf wpfaygh/ tJ'w
D ynf[
h m bGUJ &jyD;uwnf;u
pD;yGm;a&;e,f y,frSm apmufcsvkyfcJhwmqdkawmh
olUtwdik ;f twmeJUol atmifjrifaeoJh olvYkd ajym&rSmyg/
b,favmuf atmifjrifvJvdkY ar;cJh&if om;orD;3
a,mufudk tar&du ykjYd yD; ausmif;xm;ay;Edik w
f t
hJ xd
atmifjrifw,fvYkd ajym&rSmyJ/
olUudk &if;ESD;aewmu uRefawmfhrdef;reJU
wpfjrdKUwnf;om;awGjzpfwmwpfaMumif; pD;yGm;a&;rSm
atmifjrifaeayr,fh rmefrmer&SdbJ q&m? q&mr
awmfczhJ ;l olawGudk kd adk oao av;av;pm;pm; qufqH
wwfvYkd wpfaMumif;aMumifyh g/ 'gaMumifyh J pifumylukd
a&mufvmwke;f tdrrf mS npmxrif;vmpm;zdUk zdwv
f u
kd f
wmyg/
tJ'aD eUu pum;awG tawmfajymjzpfMuw,f/
ausmif;wke;f utaMumif;? i,fi,fwek ;f u olwjYkd rdKU

q&ma'gufwmcifarmifvwf

taMumif;? pD;yGm;a&;taMumif;? om;orD; awG


taMumif;? q&m^q&mrawGtaMumif;? oli,fcsif;
awG taMumif;? tJ'Duae ]t&G,f} taMumif;?
]t&G,}f taMumif; ajymawmh ]bmoma&;} taMumif;?
ygvmjyDaygh/ 'Dt&G,frSmrS ]bmoma&;} taMumif;
rajymMuao;bl; qd&k ifawmh oHo&mtwGuf b,fvrkd S
tvm;tvm raumif;Edik b
f ;l qdw
k m tm;vH;k oabm
aygufMurSmyg/
bmomw&m;taMumif; ajymMuawmh uRef
awmfu ]]ud,
k v
f nf; touf45ESpt
f xd bmoma&;udk
ESpEf pS u
f mum r&Scd b
hJ ;l ? vSnchf sdeu
f kd r&cJb
h ;l ? ausmif;
tvkyu
f xGu?f pD;yGm;a&;wpfcck k vkyrf vm;qdjk y;D tnm
bufwuf? vrf;rSm um;arSmufvdkY uHraumif;vdkY
raocJw
h m? tJ'rD mS taMumif;w&m;awG wdu
k q
f idk v
f m
awmh &dyo
f m0ifjzpfomG ;w,f/ w&m; tm;xkwjf zpf
oGm;w,f/ w&m;&JY tESpo
f m&udk em;vnf oGm;w,f
qdyk gawmhumG }} vkYd ajymjyygw,f/
olUukv
d nf; w&m;av;bmav; tm;xkwo
f ifh
jyjD zpfaMumif; wdu
k w
f eG ;f rdw,f/ bmvdv
Yk q
J akd wmh pD;yGm;
a&;vnf; tawmfav; tajcusaejyD/ uav; awG
vnf; tawmfav;MuD;aejyD r[kwv
f m;/ aemufqH
wif; p&mawG odyrf &Sad wmh bl;av/ w&m; tm;xkwf
vdYk &vmwJh ud,
k af wGUt usdK;aus;Zl;av; awGvnf;
ajym jyrdw,f ]]trSefajym &&if uRefawmfvnf;
ausmif;jy;D u wnf;u pD;mG ;a&; e,fxJ a&mufomG ;wm
bmoma&;udk tcsed rf ay; Edik af wmhygbl; q&m/ jy;D awmh
'Dacgif;pOf a&mufvmwdik ;f vGecf w
hJ t
hJ ESpf 20 avmufu
wnf;u tckxd &ifxrJ mS b0ifrus jzpfaewJh tcsuf
wpfcsuf cHaewmvnf; ygygw,f/ tJ'u
D pd u
kd oli,f
csi;f awGeUJ aqG;aEG;wdik ;f x&efjzpf&wmcsn;f yJ]]vdYk olu
pygw,f/
]]b,fudpvJ ajymjypr;fygOD;/ udk,fajz
Ekid &f ifvnf; ajz&wmaygh}} uRefawmfu ajymygw,f/
]]uRefawmfu ar;w,f/ edA m efqw
d m Ak'
bmom0ifjzpfrS a&mufEikd w
f mvm;vk/Yd vlwifdk ;f u Ak'
bmom0ifjzpfrS &Ekdifw,fvdkY ajzMuw,f/ thJ'gudk
uRefawmfb0ifruswm q&m&JU/ uRefawmfu Ak'
bmom0ifjzpfrSyJ edAmefudk a&mufEdkifw,fqdkwm
odyfvufoifh rcHcsifbl;/
]][kwjf yD}}
23
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

]]Ak ' b mom0if q d k j yD ; 5yg;oD v avmuf r S


rvHw
k o
hJ al wGu edAm efukd Ak'b
mom0ifryS J &Edik w
f ,fvYkd
ajymaeawmh q&myJ pOf;pm;Munfhav/ edAmefudk
armifyikd pf ;D xm;ovdk jzpfraebl;vm;}}
]]tif;}}
]]'gaMumifh tJ'aD cgif;pOfa&mufwikd ;f uReaf wmf
wdUk oli,fcsif;awG pum;rsm;&wmcsnf;yJ}}
]]uk,
d v
f nf; odyu
f Rrf;usifvaYkd wmh r[kwf
bl;/ 'gayr,fh armif&ifpw
d af useyfatmifawmh ajz
Munfrh ,fav/ vufcw
H m rcHwm/ auseyfwm raus
eyfwmuawmh armif&ifh oabmaygh}}
]]ajymygq&m}}
]][d;k wpfavmu csrf;ajrUq&mawmf pifumyl
udk MuGvmjyD; w&m;a[mw,f/ q&mawmfu ppfreS w
f hJ
bmomw&m;qdw
k m[m? bmomw&m;wpfc&k UJ jrifjh rwf
rI? tud;k uG,cf EH ikd rf q
I w
dk m[m r*if&pS yf g;w&m; ygrygeJY rSwaf usmuf wifMunf&h w,fvUkd a[moGm;wm
av;wpfck rSwfom;cJh&w,f/ Ak'u r[my&dedAmef
okwrf mS okb'y&d0Zdk u
f kd a[mcJw
h hJ w&m;twkid ;f aygh?
r*i&f pS yf g;qdw
k mawmh armif&ifoyd gw,faemf/ avmuD
twGuaf &m avmukw& mtwGuaf &m nGejf ycJw
h hJ tusihf
aumif;awGcsnf;ygyJ/ tJ'D tcsufawGygwJh? tJ'gudk
nGeMf um;wJh bmomw&m;qd&k if ud;k uG,o
f ifw
h hJ bmom
ygyJw/hJ 'Dawmh Ak'b
mom0ifqw
dk m trnfemr ]ynwf}
yg/ wu,fh tESpo
f m&u tJ'D r*i&f pS yf g; tusifh
w&m;twdik ;f usifEh ikd rf usifEh idk ?f vku
d Ef ikd f rvku
d f Ekid ef UJ yJ
qdik w
f maygh? [kww
f ,f r[kwv
f m;}}
][kwu
f }hJ
]]aemufwpfcu
k ]edAm ef}qdw
k m ,HMk unf&if
vufcH&if tJ'D edAmefudk a&mufatmifusifhMuHEkdifwJh
enf;vrf;udk b,fbmomrS nTeMf um;xm;ovJ Munf&h
r,f/ Ak'bmomrSmrS r&Sdygbl;/ ]edAmef}udk &csif&if
a&mufcsif&if ]Ak'} nTejf ywJh enf;twdik ;f yJ vdu
k ef m
usifMh uH&rSmaygh r[kwb
f ;l }}
]][kwyf gw,fq&m}}
]]'Dawmh Ak'b
mom0ifqw
dk hJ trnfynwfukd
tomz,fxm;/ r*ifw&m;&Spfyg; usifhpOfw&m;awG
yg0ifwJh Ak'&JU 0g'twdkif; usifh MuHoGm;r,fqdk&if
b,fojl zpfjzpf ]edAm ef}qdw
k m &Edik w
f maygh/ Ak'b
mom0if
r[kww
f o
hJ yl jJ zpfjzpf ]edAm ef}udk a&mufrmS yJ}}
]][kwjf yDq&m---/ q&majymwmukd oabm
aygufomG ;jy/D 'Dwpfcg q&mhqu
D kd uReaf wmf vm&usKd ;eyf
oGm;jyDq&m/ vGefcJhwJh tESpf20avmuf uwnf;u
24

r&Sif;cJhwJh b0ifruscJhwJhjyoem tckrSyJ &Sif;oGm;


awmhw,f q&m&,f--}}
]]bmyJajymajym ud,
k w
f idk t
f usiahf v;yg atmif
awmh vkyMf unfo
h ifw
h ,f/ 'DrmS ]q&mrjy enf;rus}
qdw
k phJ um;u 'ufxrd eS w
f ,f/ enf;ruskw
H ifrubl;/
vrf;tvGJudk a&mufoGm;wwfwmrdkY udk,fawGUaemf/
wu,fh 0dyoem vrf;pOfukd nTejf yEdik w
f q
hJ &maumif;
vdt
k yfw,fAs}}
]][kwu
f q
hJ &m}}
]]'Dawmh armif&ifb
h momarmif&if Ak'b
mom
vkYd trnfccH sifcH rcHcsifae? Ak'n
eT jf ywJh enf;twdik ;f
,H,
k MkH unfMunf vkyEf ikd &f if ]edAmef}qdw
k m a&mufEikd f
ygw,f/ b,folrS ]edAmef}udk armifydkifpD;xm;vdkY
r&ygbl;}}
]][kwyf gw,fq&m}}
]]wpfcak wmh&w
dS ,f}}
]]]ajymygq&m}}
]]vrf;nTecf w
hJ o
hJ u
l kd aus;Zl;wif&if olUuk*d g&0
awmh jyKoifw
h mayghaemf}}
]][m jyK&rSmayghq&m}}
]]olUenf;vrf;awGukdvnf; dkaoav;pm;
vdu
k ef m&rSmayghaemf}}
]]'gayghq&m&,f}}
]]tck olUudk,fpm; 'Denf;awGudk wpfqifh
wpfqifh o,fvmjy;D armif&ifu
h kd jyay;wJo
h al wGuv
kd nf;
av;pm;*g&0jyK&rSmayghaemf}}
]]jyK&rSmaygh q&m}}
]]'gqd&k if&ygjyD? armif&ifu
h ,
kd f armif&if ]Ak'
bmom0if}vkYd qdik ;f bkwrf csdwb
f J ]r*if}tusifh udk
usifhEkdif&if ]edAmef}udk a&mufEdkifygjyD}}
]]aus;Zl;ygyJq&m&,f}}
a'gufwmcifarmifvwf(a&Tjrefrm)

F
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

bmomw&m;rsm;tay: csif;wpfa,muf&JU ppfwrf;


csif;pnfol
'dvdkeJU aevmawmh oli,fcsif;oHk;a,muf
eJUausmif;wuf&if; vrf;rSm bmomtaMumif;awG
ajymcJMh u&mrS olwYkd ajymwmrsm;ygw,f/ uRefawmf
bmrS rajymwwfcJhyg/ av;wef;a&mufonfh tcg
rSmawmh rde;f uav;oli,fcsif;jzpforl S olwYkd bmom
xJ0ifqdkY twnfpum;qkdvmygw,f/ tvsOf;oifh
ovkv
d nf; qdyk gw,f/ aemufawmh uRefawmf pOf;pm;
ajymvdu
k yf gw,f/ igu rd;kd zvm Ak'b
momyg/ ckigu
Ak'bmom taMumif;bmrS rodao;bl;? avhvm
vkdufOD;r,f/ iguawmh rSefwmudkyJ udk;uG,fr,f/
c&pf,efreS &f if Ak'b
momudk pGeUf jyd; eifwYkd c&pf,efukd
ajymif;r,f/ Ak'b
momu rSe&f ifawmh Ak'b
momudyk J
wpfoufv;kH ud;k uG,rf ,f vdYk ajymcJyh gw,f/ tJ'u
D pjy;D
Ak'bmomudk tav;teuf pdwfjzpfjyD; avhvmcJh
ygw,f/ 'Dpmpkukd a&;wJh tcsdef touf43ESprf mS awmh
0dyemtvkyu
f kd aeYpOf vkyw
f m 10ESpaf usmo
f mG ;ygjy/D

uRefawmfi,fi,fu tdrfajc(15)tdrf&SdwJh
csi;f &Gmav;wpf&mG rSm Ak'b
mom rdbrsm;rS arG;zGm;MuD;
jyif;cJ&h ygw,f/ (15) tdrrf mS c&pf,efbmom0iftrd u
f
(8) tdref UJ Ak'b
momu (7) tdr&f ydS gw,f/ &GmrSm
church ausmif ; wpf a usmif ; &S d y gw,f / bk e f ; MuD ;
ausmif;udak wmh uyfaewJh Arm&GmrSm ud;k uG,&f ygw,f/
pmoifausmif;udkvnf; tJ'D&GmrSmyJ wuf&ygw,f/
uRefawmhrmS av;wef;xd ausmif;oGm;azmf twef;wl
oli,fcsif; c&pf,ef oH;k a,muf&ydS gw,f/ a,musmf;
av; ESpaf ,muf? rde;f uav;u wpfa,muf/ church
ausmif;oGm;&if 15rdepfMumatmif ausmwef;av;u
avQmufoGm;& ygw,f/ ausmif;oGm;&if;olwdkYeJU
bmoma&;t aMumif;awG ajymcJzh ;l ygw,f/ ausmif;
udo
k w
l Ykd zmomawG ppwmawGvm&if uRefawmfwYkd
Ak'b
mom oli,fMuD;i,fawG oGm;a&mufavh &Syd g
w,f/ olwu
Ykd txl;azmfa&Gvv
dk m; ysLiSmpGm MudKqdk
Muygw,f/ church ausmif;rSm a,muFsm;av;? rde;f
uav; tpktzGUJ vku
d *dr;f awG aqmhupmvku
d ?f qkawG
rkeUf awG&vdu
k ?f bk&m;&Scd ;kd awmh olwv
Ydk dk vku
d f vkyv
f u
kd f
awmfawmf aysmfp&maumif;wJh b0 tpdyf tydik ;f awG
jzpfcyhJ gw,f/

0dyemESpfcsDvkyfjyD;umrS ormusrf;pm?
uk&t
f mefusrf;pm? [dELpmayawGzwfjyD; bmomawG
xJukd xJx0J if0if avhvmMunfv
h u
kd yf g w,f/ usrf;pm
awGxJ0if Munfhvdkuf tjyifxGuf MunfhvdkufeJY
uRefawmfh Perspective tjrifukd a&;yghr,f/

(8-11-2014) aehwiG f tif;pde&f mG r pmoifwu


dk f usif;yaom tem*wf jrefrmEkid if EH iS hf vGwv
f yfyiG v
hf if;
tawG;tjrifrsm; tvkyf akH qG;aEG;yGo
J Ydk wufa&mufcahJ om qvdik ;f wifp;kd (q&mcsi;f pnfo)l ESihf qvdik ;f k;d armif
25

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

,aeYrsufarSmufacwf uRefawmfwdkY[m
a&S;u rsKd ;qufa[mif;awGqu
D odyq
H ikd &f m 0dZm qdik &f m
enf ; ynmqd k i f & m owif ; tcsuf t vuf a wG u d k
vufc&H &Scd yhJ gw,f/ bmomMuD;av;ckeYJ bmomi,f
rsm;pGm udv
k nf; vufc&H &Scd yhJ gw,f/
[dEL bmom0ifb;dk ab;awGqu
D vnf; pmay
awGuykd J vufc&H &Scd yhJ gw,f/ xm0& jA[mMuD;udk vTJ
ajymif; vufc&H &Sjd cif; r&Syd gbl;/
c&pf,ef bmom0if bk;d ab;awGqu
D vnf;
pmayawGudkyJ vufcH&&SdcJhygw,f/ xm0&bk&m;
tvm[fukd vTaJ jymif; vufc&H &Sjd cif; r&Syd gbl;/
tpvmrfbmom0if bd;k ab;awGqu
D vnf;
pmayawGukdyJ vufcH&&SdcJhygw,f/ xm0&bk&m;
tvm[fudk vTaJ jymif; vufc&H &Sjd cif; r&Syd gbl;/
bmomusrf;wdkYu az:jywJh bk&m;awG&JU
t&rf; MuD;us,w
f hJ vkyaf qmifcsuf a[majymcsuaf wG
jzpfygap? ,aeUvlom;awGqu
D kd owif;taeeJUom
a&mufvm wmyg/
usr;fpmrSm jzpfysuw
f ,fqw
kd hJ jzpfpOfawG[m
,aeY vufcH&&Sdolwdkif;&JU rsufpda&SUrSm wpfMudrf
wpfMudrf xyfxyf jzpfysuaf y;wm r[kwb
f ;l / wpfMudrf
wpfMurd f xyfxyf a[mjyay;wm r[kwb
f ;l / ud,
k w
f idk f
rSww
f rf;wifc&hJ wm r[kwb
f ;l /
*

bk&m;? xm0&bk&m;? xm0&jA[mqdkif&m


owif;tcsuftvufawGudk uRefawmfwdkY vufcH
&&SdMuw,f/
owif; - rSe\
f ? rSm;\? &Sw
d ,f/
,HMk unfrI - ,HMk unfwidk ;f rSew
f mr[kwb
f ;l / r[kwb
f J
eJUvnf; ,Hak ewwfwmyJ/
tpGJ(bmompGJ? 0g'pGJ? t,lpGJ) - pGJwdkif; rSefwm
r[kwb
f ;l ? r[kwb
f eJ UJ vnf; pGaJ ewwfwmyJ/
tpGt
J vef;b,favmufMuD;MuD; ,HMk unfrI
b,favmufjyif;xef jyif;xef owif;rSm;&if ,kH
rSmwmygyJ/ owif;rSm;vQif tpGv
J nf; rSm;wmygyJ/
*

usrf ; pmawG x J r S m xm0&bk & m;qd k w J h


pum;vH;k ? wefc;kd MuD;w,fqw
dk hJ pum;vH;k ? trsuMf uD;
w,fqw
dk hJ pum;vH;k r,HMk unfou
l kd aowJt
h xd
jypf'Pfay;Edik w
f ,fqw
kd hJ pum;vH;k awGukd zwf&rSwf
&ol vlom;ppfppfawGu pmudk wu,faMumuf
ae&awmh avhvma&; block jzpfaechw
J ,f/ vlom;
awG&UJ OmPfynm[m kyyf ikd ;f qdik &f mrSm awmifxyd f
26

a&mufatmif xl;cReMf uw,f/ bmoma&; usr;f pmawG


udk avhvmqef;ppfzdkYusawmh vufajrmuftIH;ay;
xm;&wH;k ygyJ/ atmifo
h ufoufeUJ yJ ae&ao;w,f/
omrefvlwpfa,muftaeeJUuawmh ,kwd
aA' enf;t&vnf; xm0bk&m;udk rodEikd b
f ;l / Perspective view eJ Y v nf ; xm0&bk & m;ud k Munf h v k d U
r&Edik w
f mvnf; aocsmygw,f/
'gayr,fh vlu pmudak wmh aumif;aumi;f
odwmvnf; aocsmygw,f/
taMumif;t&mydik ;f yJjzpfjzpf
,kwd 'oeydik ;f eJyY J jzpfjzpf
tawG;tac:ydik ;f eJUyJ jzpfjzpf
wpf a ,muf r[k w f wpf a ,muf r sm;u
ayghav? b,fvakd &;xm;wJh pmyJ jzpfygap? vlrmS ydik yf ikd f
Edik Ef ikd f oH;k oyfEikd w
f hJ OmPfprG ;f &nf tjynf&h ydS gw,f/
vlom; em;vnfwphJ mudk vlom;awG odapzdt
Yk wGuf
b,fol b,fyk*dKvfMuD;uyJ toHk;jyKjyKpmqdkwm
vlom;awG&UJ tawG;tac:xuf ausmfveG w
f t
hJ &m
r[kwyf gbl;/ vlom;awG&UJ tawG;tac:atmufrmS yJ
jym;jym;0yf&w
dS ,f/
tb,fpmaMumif;rsKd ;udk rqdk vlom;awG&UJ
todOmPfeUJ pdpn
d ufnufaMuatmif ppfaq;Edik pf rG ;f
&Sdw,f/ ppfaq;zdkY vlUtcGihfta&;vnf;&Sdw,f/
vGwv
f yfpmG ppfaq;ydik cf iG v
hf nf;&Sw
d ,f/
vlawG[m xm0&bk&m;atmufrmS jym;jym;
0yfaMumufae&vdYk udpr &Sad o;bl;/ xm0&bk&m;vdYk
a&;xm;wJh pmatmufrmS jym;jym;0yfaMumufae&w,f
qd&k ifawmh awmfawmfw;Hk wJh twJh tjzpfygbJ/
bmaMumifh vJqakd wmh pmqdw
k m
wpfa,mufa,mufu vlvnfus a&;xm;cJh
vkv
Yd nf;&wmyJ/
olUpdwx
f if&m jrif&mudk a&;xm;cJv
h v
Ykd nf;
&wmygyJ/
aocsmaewmuawmh bmoma&;usr;f pmawG
topfopf ay:xGe;f jyD;aemuf arG;vmwJh vlrsdK;quf
awG[m usr;fpmawG vTaJ jymif;ay;jcif;cH&jyD; usrf;pm
awGrmS ygwJt
h wdik ;f vdu
k v
f yk af e&wmygyJ/
*

,aeU rsufarSmufacwf vlom;awG vufcH


&&Sx
d m;wJh bmoma&;usr;f pmawGukd ppfaq;zdYk twGuf
pOf;pm;awmh tk;d &Si;f qH;k tjrifEpS rf sKd ;udk awGU&ygw,f/
(1) oifq
h u
D kd a&mufvmwJh 'Dowif;tcsut
f vufawG
&JY Source u b,fuvJ/
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

(2) 'Dusrf;pmtkyu
f kd omrefvx
l u
J vlwpfa,mufu vmyHu
k awmh
a&;om;Ekid rf vm;/ (odUk ) tjyifavmurSm wu,frjzpf
EIwt
f m*Hu
k ae EIwt
f m*Hk
ysucf hJ a&;om;ol&UJ pdwrf mS jzpfcw
hJ hJ jzpf&yfawG? Oya'o
EIwt
f m*Hu
k ae aypm&Guf
awGvm;/
aypmuae ausmufcsyfpm? wjydKifeuf puL
(omrefvq
l w
kd m teE wefc;kd &Sif r[kwo
f )l
pmtkyf
*
*
*
*
*
puLpmtkyfuae uGefysLwmpufrSwfOmPf
(1) oifq
h u
D kd a&mufvmwJh 'Dowif;tcsut
f vufawG memory awGtxd? tqifq
h ifh vTaJ jymif; a&muf&v
dS m
&JU Source u b,fuvJ/
w,f/ 'DpmtkyfawG E book zwf&wJh vlawGqDukd
eHywfwpfSource udk ppfenf;eJU Ak'b
f vufawG pD;qif;vmw,f/ pmoif om;
momudk owif;tcsut
&[ef;awG? ur|mep&d,q&mawmfawG qDukd pD;qif;
ppfMunfhr,f/
h al wGqu
D kd pD;qif;vm w,f/
ar;/ /oifq
h u
D kd 'Dowif;tcsut
f vufawGb,fu vmw,f/ w&m;emwJo
uReaf wmfwUdk rsKd ;qufu aemufrsKd ;quf tqufqufukd
a&mufvmwmvJ/
ajz/
/"ruxdu &[ef;awGqu
D emjcif;tm;jzifh vTJvnf;
owif;t&if;tjrpf u a*gwrAk'j zpfw,fvYkd
vufc&H &Sw
d ,f/
ar;/ /&[ef;awmfawGu 'Dowif;tcsuf tvuf aumufcsufxGufvmygw,f/
awG b,fu&vJ/
*
*
*
*
*
ajz/
/yd#u pmayrSwfwrf;awGu &w,f/
eH y wf w pf source ud k p pf e nf ; eJ U biblexJ u
ar;/ /'DpmayrSww
f rf;awGudk b,foq
l u
D tcsuf urmOD;usrf;udk ppfMunfrh ,f/
tvufawG a&mufvmwmvJ/
ormusrf;pm rSwfwrf;wifwJh &Sifarma&Su
ajz/
/t&SiftmeEmqDu tqifhqifh EIwftm*Hk- olUa&SU ESpaf ygif; 2500ausmf tMumu xm0&bk&m;&JU
EIwt
f m*H-k aypm-ausmufpm awGu a&muf&w
dS ,f/ urmzefqif;wmupjy;D ta&;MuD;qH;k vlom;tp urmU
ar;/ /t&Sit
f meEmqDukd b,fu owif;tcsuf ordik ;f tjzpftysufawGukd wpfcck sif; azmfjycJyh gw,f/
tvufawG a&mufvmwmvJ/
xm0&bk&m;&JU urmzefqif;yHak wG? vlawG qd;k npfvmvdYk
ajz/
/Ak'qDu wkdufdkuf vufcH&&Sdw,f/
aem{&JU rdom;pkeUJ wd&pd m ef wpfppkH rD w
S yg;? usefwhJ vl?
t&SiftmeEm[m Ak'bmom0ifawGtwGuf wd&pmefawGtm;vH;k udk a&vTr;f jy;d ypf'Pfcwf owfjzwfykH
"rb@m*g&du? "rawGukd odr;f qnf;aqmif xm;ay; awG? uoa&v (*sL;)vlrsdK;awGudk zma&m(tD*spfb&k if)
cJo
h l wenf; "rowif;awGukd jyefvnf ajymjyay;ol vufatmufu u,fwifcw
hJ m awGukd pmrSww
f rf;rSm
wpfO;D jzpfygw,f/ Ak'[
m bk&m;tjzpfeUJ 45 0g? 45- awGU&ygw,f/
ESpf ow0gawGukd w&m;a[mygw,f/ t&Sit
f meEm25tJ'gawGukd &Siaf rma&S[m uk,
d w
f idk f rsufpad &SU
ESpf vkyfauR;jyKpk&if; w&m;awmfeJU jzpfpOfawGudk xm;jyD; ku
d u
f ;l cJw
h hJ uifr&mrif;vdk wku
d f u
dk f rSww
f rf;
rSww
f rf;,lygw,f/ a&SUu tESp2f 0u tjzpftysuaf wG ,lc&hJ wm r[kwb
f ;l / wyftyfjrifawGU&vdYk rSww
f rf;,l
w&m;awGukd oD;oefUem,lciG hf &vdYk t&Sit
f meEm[m cJh&onfhwkdif jzpf&yfygyk*dKvfawG&JU pdwful;yHk xifjrifyHk
jrwfpGmbk&m;qDu 45-0g 45-ESpfpm a[mw&m MuHpnfyHkawGudkawmh odvnf;rodEdkifovkd rSwfwrf;
awmfawG tm;vH;k udk tuket
f pif vT,
J &l &Sd xm;jyD;jzp vnf; ,lEdkifrSm r[kwfygbl;/'gawGudk tukeftpOf
fw,f/
odEikd w
f m teEwefc;kd awmf&iS b
f &k m; power eJUomodjrif
Ak'r &Sad wmhwhJ aemufyikd ;f yxrtMudrf o*Fg Edkifonf/xm0&bk&m;u ajyma[mrjyvQifbibleawmh
,emwifyJG vkyyf gw,f/ o*Fg,emwifyq
JG w
kd m t&Sif jzpfvmvd&Yk w,f/ rSww
f rf;awmh jzpfvmvdUk r&bl;/'gay
tmeEm olrw
S x
f m;wJh w&m;awmfawGtm;vH;k udk &[E r,fh usr;f pm&JUtp rSmaomfvnf;aumif;? tqH;k rSm aomf
ig;&mwdaYk &SUrSm ajymjy pkaygif;twnfjyK Muwm jzpfyg vnf;aumif;? &Siaf rma&S[m 0efccH suf a&;rxm; wmukd
w,f/ 'D&[EmawG[m bk&m;&Sief UJ tjrJr[kw?f toD; awGU&ygw,f/ tckazmfjyyg xm0& bk&m;&JU jzpfpOfawGukd
oD; ywfoufoifhoavmuf w&m;emzl; ur|mef; b,fae&m b,fumvrSm ighukd a[majym ay;cJv
h Ykd
awmif;zl;MuolawGjzpfygw,f/ bk&m;a[mw&m;awGukd aemifvmaemifom;awG odap uk;d uG,af pjcif;iSm rSwf
t&Sit
f meEmvdo
k m tuke&f rxm;wmyg/ 'Dyu
JG Ak' wrf; jyKpkxm;cJw
h mvdYk 0efcaH &; xm;cJjh cif; r&Scd b
hJ ;l /
w&m;awmfawG[m aemif&[ef;awmfawGqu
D dk a&muf 'Dv0kd efcx
H m;jcif;r&Sw
d t
hJ wGuf 'Dormusrf;pmyg urmOD;
27

usrf;tyg0if olajymjywJh 5-usrf;aom owif;tcsuf


tvufawGonf olUxHuae ueOD; pjzpfvmw,fvYkd
t"dym ,fjzpfygw,f/ 0efccH suf[m rSww
f r;f wpfc&k UJ
toufyg/
]]'Dv0kd efrcHayr,fh 'Dvakd jymw,fvyYkd J ,l&rSm
aygh}} vdYk ,aeU c&pf,efbmomwpfO;D u qdv
k u
dk &f if
ydkqdk;oGm;ygw,f/ NarratorawG[m usr;fpmawGrSm
rSew
f mawGuo
kd m rSww
f rf;wifcw
hJ mqdk &if r[kwrf rSef
wmawGukd wpfv;kH rS xnfo
h iG ;f rSww
f rf; rwifcb
hJ ;l vkYd
wdwdusus qkdvdkygw,f/ Narrator [m'Dusrf;pmyg
tjzpftysufawG[m bk&m;u ajymwm r[kwv
f o
Ykd m
usrf;OD; (od)Yk usrf;qH;k rSm 0efcrH w
S w
f rf; xnfo
h iG ;f r
a&;wm jzpfaew,f/
aumufcsupf v
JG u
dk &f if ckacwf c&pf,efbmom
wpfa,mufpu
D kd a&mufaewJh xm0&bk&m;&JUurmudk
zefqif;jcif;owif;&JU rlvt&if;tjrpf Source[m
xm0&bk&m; a,a[m0g qDu r[kwb
f J &Siaf rma&SqD
u jzpfw,f/ pmukpd pfwmyg/
*

eHygwf ESpfppfaq;enf; 'Dusrf;pmtkyfudk


omrefvl pma&;q&mu a&;zGJUEkdifpGrf; &Sdovm;/
'Dvo
kd ;kH oyf&wmawmh txufuajymcJo
h vkd
ygyJ/ owif;tcsuftvufawG[m pmawGjzpfaevdyYk /J
pmtkyq
f w
kd m pmpDyEkH ydS o
f rm; wpfa,mufa,mufu
ku
d Ef ySd jf yKvkycf w
hJ m/ olUqDukd 'Dowif;ygwJh pmrlMurf;awG
b,fua&mufvmovJ/pmqdw
k m wu,fh tjzpfysufrS
pDv7Ydk wmr[kwb
f ;l / pdwrf mS jzpfysufwmawGuv
kd nf;
pDcsifovdk pDvdkY &wmyJ/ wu,fhtjzpftysufawG
rSww
f r;fwifrS pmtkyjf zpfwm r[kwb
f ;l / a&;csifwm
a&;vnf;&wmyJ? pmrSm awGUwkid ;f rSww
f rf;r[kwb
f ;l /
tjyifrmS wu,frjzpf ysufcb
hJ eJ UJ pmxJrmS bJ jzpfysuf
aewmawGvnf; &Sw
d myJ/ 0wLqdw
k m 'gawGygyJav/
ud,
k af umufuikd v
f u
dk w
f hJ usrf;pm&JU t&nf
tcsif;udk Munf&h if pmjyKpkol a[mMum;ol&UJ t&nf
tcsif;eJU OmPf&nfOmPfaoG;ukd pdwfxm;awGudk
wdwu
d sus od&wmygyJ/pmu omrefq&kd if omrefvl
a&;cJw
h mbJaygh/ vlawG renf;vku
d &f w,f/ omref
OmPfxuf t"dym ,fyakd v;eufae&if omrefxuf xl;
aom OmPf&iS af Mumifah ygh/ pmnHah e&ifawmh omrefvn
l hH
aMumifah ygh/pmudak xmuf qEkid yf gw,f/
*

twGuf 'DtjzpfysufawGukd igajymwm 'Dpmpkudk


iga&;cJw
h mvdYk t"dym ,faumuf&ygw,f/ urmOD;usrf;
xGuaf jrmuf&m usr;f 0wfjyK&musr;f ? awmvnf&musr;f
w&m;a[m&m usrf; 5-usrf;twGuf &Sifarma&SrSm
wm0ef&ydS gw,f/ olwpfO;D rSm;&if c&pf,ef bmom0if
awG tukerf mS ;r,fh oabmyg/
bk&m;uwu,frajymyJeUJ wpfpw
kH pfa,mufu
'Dvu
kd srf;pmrsdK;udk a&;om;Edik pf rG ;f &So
d vm;vdYk prf;ppf
Munfeh nf;ygbJ/ tcsu2f -csuf yJ xkwaf jym&r,fq&kd if
ormusrf;pmyg urmOD;usrf; tcef;MuD;4-yg {'if
O,smOfu ESix
f w
k cf &H jy;D tm'HEiS hf {0wdYk aygif;oif;Mu&m
om;ESpaf ,muf&&Sad Mumif; tudk umeu owfvYdk
nD tmaAv aoqH;k jyD;csdef tcef;i,f 14-xd[m
xm0&bk&m;&JU zefqif;jcif;awG tqifq
h ifh azmfjyjyD;
urmay:rSm vlom; 3-OD;yJ &Sdygw,f/tcef;i,f
(13^14^15)yg azmfjycsufrmS
ume/
/uRefy\
f tjypfonf rajzEdik af tmif
MuD;yg oavm/ tuRefyfukd ajrMuD;jyifrS ,aeU
ESix
f w
k af wmf rljy;D rsuEf mS awmfuv
kd nf; rjrif&/ ajrMuD;
ay:rSm ajy;&aomol t&yf&yfvnf&aomol jzpf&yg
rnf/ awGUorQaomolwUdk onf tuReyf u
f kd owfygvdrhf
rnf/
xm0&bk&m;/ / okjYd zpf umeudk owf aomol
rnfonfum; ckEpS q
f aom jypf'Pfukd cH& vdrrhf nf/
(umeudk awGUaomol wpfpw
kH pfa,mufrQ rowf
apjcifimS xm0&bk&m;onf olU trSwaf y; awmfr\
l /
)
'Dae&mrSm xm0&bk&m;&JU zefqif;yHkawGudk
pOfumpOfumjyvmjyD; vl3-OD;wnf;&Sdao;wJh[mudk
umeu tb,fhtb,f awGUorQaomolawGu
olUudk owfygvdrrhf ,fvYkd ajymwmvJ/ tjcm;vlqv
kd Ykd
olUrdbESpyf g;bJ &Sad o;wJ[
h mudk tb,fval wGu olUudk
owfrmS aMumufwmvJ/

&[ef;awmfudk zl;jrif&onfESifh ajray:wGif 'l;wkyf


vuftkyfcsDaom awmifwGif;BuD;NrdKUe,f NrdKUudkif;&GmrS
csif;uav;i,frsm;

"ra[mif;usrf;pmudk yxrppfMunfyh gr,f/


usrf;&JU tjyD;rSm &Sifarma&SvdkY a&;xm;wJh
28

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

xm0&bk&m;uaum umeudk awGUr,fh


tb,foal wGu rowfatmif trSwaf y;&wmvJ/
aemufwpfcsuf tcef;i,f(17)
urmay:rSm ajy;MunfhrS vloHk;a,mufyJ&Sd
ao;w,f/ ume[m olUr,m;eJu
Y qufqv
H Ydk om;
{aemufudk zGm;jrifw,fvdkY qdkygw,f/ 'Dtcef;xd
azmfjyvm&mrSm urmay:rSm rde;f rqdv
k Ykd olUrdcif a':{0
wpfyg;wnf;&Sdao;w,f/ olUorD;arG;w,fvdkYvnf;
rygao;bl;/ olUr,m;qdw
k m tb,fred ;f rygvJ/
'guuReaf wmftaeeJU pmudk ppfwmyg/ 0wLa&;
q&mawG[m 'Dvdkar;cGef;xGufvmr,fh ta&;tom;
jypfrrI sKd ;udk b,fawmhrS usL;vGeaf vh r&Syd gbl;/ pHak xmuf
0wL odik ;f 0wL 0wL&Snaf &;wJh pma&;q&mawGq&dk if
olUZwfzUJG wpfcu
k kd Perspective vieweJU a&;wmyg/ olUtzGUJ
u ppfeUJ jidr;f csrf;a&;? cef;aqmifet
D rd rf ufwUdk vdk b,f
avmufyJ &Sn&f n
S f olUtzGUJ udk olaumif;aumif;Edik f w,f/
Zwf&edS f twufrmS b,favmufyJ Iyf yI f aemufq;kH awmh
olUuGif;qufeJUol cswfquf csdwfquf oGm;jyD;?
ajyajy&Si;f &Si;f jyD; Zwford ;f oGm;w,f/ tjyif avmurSm
wu,f rjzpfysuf pdwx
f rJ mS jzpfysuw
f mudk a&;wmygyJ/
'gayr,fh [muGuf axmufuGufr&Sdbl;/ 'D0wL[m
wu,ft
h jzpftysufukd a&;xm;wmvkYd xif&avmuf
atmif ouf0ifvw
S ,f/ wu,fh tjzpftysufyJ vdYk
jiif;cH&k wJt
h xdygyJ/
pmzGUJ ol&UJ pGr;f &nfajymifajrmufraI Mumifh wu,fh
tjzpftysufvdkY xif&wJh Zmwfvrf;awG trsm;MuD;
&Sw
d ,fav/ pdwu
f ;l ,Of Zmwfvrf;awGrmS awmif pmwpfpk
pmwpftyk u
f kd [muGuf axmufuu
G af wG rawGU&onfh
wkid af tmif wu,fh tjzpftysuf rSww
f r;f vdYk ajymEdik f
wm r[kwb
f ;l /
wu,ft
h jzpftysufvYdk ajymwJh bmoma&;
usrf;pmawGrmS pmpkawG[m [muGuf axmufuu
G af wG
rsm;ae&ifawmh pmtkyu
f ae tjyifux
kd u
G jf yD; jyKpkou
l kd
ykdpdwf0ifpm;p&mjzpfoGm;w,f/ pmtkyf&JUtxJu kef;
xGujf y;D xkx
d u
dk sr;f pmawG&UJ atmufrmS ae&mu pmtkyu
f kd
PerspectiveeJU tay:upD;jyD; pdppfoifh taetxm;
jzpfomG ;w,f/
usrf;pmyg owif;tcsuftvuffawGxuf
jyKpkou
l kd ydk pdw0f ifpm;zdYk aumif;vmygw,f/
aumufcsufqrJG ,fq&kd if usrf;pm[m orkid ;f
jzpf&yfawG jzpfw,f/ wpfa,mufukd wpfa,muf rS;D vQuf
omrefpma&;q&mawG a&;om;vdYk &Ekid yf gw,f/ teE
OmPfawmf&rdS S zGUJ Ekid w
f mr[kwb
f ;l / ,ckusrf;pm xuf

ar;cGe;f vGwaf tmif a&;om;Ekid yf g ao;w,f/


*

'kw,
d ppfenf;eJU yd#uwfo;kH yHu
k kd ppfMunfch yhJ g
w,f/
a*gwrAk'jrwfpGmbk&m;qDu ,aeU vlom;
awGqu
D kd tqifq
h ifv
h aJT jymif;a&muf&v
dS mwJh a[mw&m;
awmfawGukd pmtkyt
f m;jzifh ajymif;vJ rSwf om;wifwhJ
tcg pmtkyf 40 &&Syd gw,f/
uRwfxu
kd o
f u
l kd taMumif;jyKa[mwJh w&m;yGJ
awG? jzpfpOfjzpf&yfawG taeeJUwpfpk (okwe)f / &[ef;
yk*Kd vfrsm;aMumifh owfrw
S &f wJh pnf;urf; jzpfay:vmyHk
jzpfpOfawG taeeJU wpfp(k 0de,)/ t&Sw
d &m;awG&UJ teuf
oabmawG? taMumif;tusKd ; qufo,
G yf akH wG udk zGiq
hf kd
&Si;f jywmwpfpk (tbd"rm)? aygif;rSww
f rf; oH;k pk cGjJ yxm;
ygw,f/
acwfynm&Sirf sm;u vG,u
f pl mG a&;xm;aom
tajccH tbd"rmpmtkyif ,f wpftyk u
f kd zwfMunfyh g/
vlyk*dKvfpma&;q&m wpfa,mufa,mufu
(odUk ) emrnfausmf ynmwwfMuD;awGb,fEpS af ,muf
avmufu 0kid ;f a7;&if 'Dusrf;pmrsdK;jzpfvmEdik rf ,frvJqdk
wm &dyrf yd gvdrrhf ,f/ b,facwfrmS bJ jzpfjzpf? b,f
avmufynmwwfwo
hJ l b,fEpS af ,mufuyJ 0kid ;f a&; a&;?
OD;aESmufawGom pkyjf ywfomG ;zdUk &Syd gw,f/ 'Dvkd usr;f pmpk
wpfpak wmh vH;k 0jzpfvmrSm r[kwb
f ;l / a*gwrAk'b
&k m;vdk
oAnKw OmPfawmfr&SdbJeJU 'Dvkd t"dym,fpkrsdK;ukd
rxkwaf zmfEikd w
f mawGU&ygr,f/
bmaMumif'h v
D dk ajymEdik w
f mvJqadk wmh ykxpk Of
ow0gawG[m 'dXdtodrsdK;eJYom odvdkYomygyJ/ Ak'
bk&m;odqw
kd mu ynwf'Xd t
d odukd ausmv
f eG f y,fzf sujf y;D
oAnKwOmPfeUJ odwhJ y&rwf todjzpfae vdyYk gyJ/
aumufcsufzrJG ,fq&kd if yd#uwfo;kH yHu
k srf;pm
tky(f 40)udk a&S;u touf&iS cf w
hJ hJ vlawG a&;Edik pf rG ;f
vH;k 0r&Syd gbl;/ usr;fpmyg owif;tcsuftvufawG[m
Ak'b
&k m;aMumifo
h m jzpfvmwmudk awGU&ygw,f/
*

b,fbmomudk rqdk tckajymwJh enf;ESpef nf;


eJU ppfaq;MunfEh idk w
f mudk awGU&ygw,f/ bmomusrf;
wdik ;f udk xJx0J if0ifzwfMunfyh g/ 'Dar;cGe;f ESpcf ek UJ pmtky&f UJ
tjyifux
kd u
G x
f u
G jf y;D ar;ppfyg/ uReaf wmf bmomawGukd
'Denf;eJU ppfwwf a0zefo;kH oyf wwfomG ;ygw,f/
bmomqkid &f m owif;tcsuftvufawG[m
avmu vlom;awGuyJ pwifjzpfay:vmjyD; avmu
vlom;awG tqifhqifhvTJajymif;cJhMu&mrSm ckacwf
29
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

vlom;awGqDudkvnf; owif;taeeJU a&muf&Sdvm


wmyg/ csi;f vlrsKd ;awGxu
J v
kd nf; Ak'b
momeJU c&pf,ef
bmomqd k j yD ; owif ; ES p f c k a&muf & S d c J h v k d U csif ; &G m
awGrSmvnf; rwluGJjym;wJh bmomawG&Muwm[m
owif;aMumifyh gyJ/ wdik ;f &if;om;awGxrJ mS aum bmom
awG uGjJ ym;pGm &Sad eMuwmvnf;owif;aMumifh yg/
t&ifrsdK;qufu&wJh bmomqdik &f m owif;
tcsuftvufwidk ;f jydKifwrl rSeyf gbl;/ ,aeU urmMuD;
[m wpfvHk;wnf;yJ&Sdw,f/ usrf;pmowif;awGrSm
a,a[m0gxm0&bk&m;u zef;qif;w,fajymw,f?
tvm[fxm0&t&Siu
f vnf; zefqif;w,f ajymw,f/
owif;tm;ud;k jy;D b0eJU&if;jy;D twnf vdu
k v
f yk af e&wJh
uRefawmfwUdk b0[m tqifrajyvS yg/
a*gwrjrwfA'k q
u
D uRefawmfwYkd rsdK;quf
awG[m udavomjird ;f enf;pepf owif;tcsut
f vuf
[m pmtm;jzifyh J vufc&H &Syd gw,f/ enf;pepftwdik ;f
usifhvkdY atmifjrifwJhtcg edAmefqdkwm udk,fwkdifyJ

csufcsif; rsufarSmufjyKod&ygw,f/
tjcm;bmomawGrmS awmh u,fwifjcif;&^r&
uEuf xku
d ^f rxku
d f 'Db0rSm ud,
k w
f idk o
f ed nf; r&Syd g
bl;/ w&m;pD&ifjy;D wJh aeUusrS xm0&bk&m; zH;k jzwfjy;D rS
od&rSmyg/
'gaMumif h rS m ;,G i f ; aMumif ; ouf a o
jycsiv
f Udk yJ jzpfjzpf Ak'b
mom[m prf;oyfzf Ykd taumif;qH;k
bmomygyJ/ ud,
k w
f ikd 'f b
D 0 od&rS aocsmrSmyg/ aemuf
qdw
k m tvdrt
f nm&JU t*Fgwpfcrk mS tygt0if jzpfyg
w,f/
bmompGJ b,favmufMuD;MuD;? ,HMk unfrI
b,favmufjyif;xefjyif;xef? owif;rSm;&if tpGv
J nf;
rSm;wmygyJ/ owif;rSm;&if ,HkrSm;wmygyJ/ owif;
azmfjywJh pmudk vGwv
f yfpmG avhvmcGihf &So
d nfh twdik ;f
avhvmMuygpkdU/
bmoma&;rSm block jzpfaecJw
h hJ r[mvlom;
awG&UJ OmPf[m 21 &mpkrsm &Si;f oGm;r,fvYdk ,HMk unf
ygw,f/
csif;pnfol

t&SifeErmvm\ (41)ESpf jynfh arG;aeYtvSLokdY


wufa&mufyal Zmf&ef uefom,mausmif;wku
d o
f Ydk (712-2014) aeYwiG f pufavSjzifh ul;vmaom ygvu
vli,frsm;

prf;jroDwm y&[dw ausmif;okYd avhvmcJMh uaom ygvu vli,frsm;


30

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

rif;uef&GmESifh
csif;Ak'omoem
aevif;nD
rif;uef&GmOD;bkef;awmfMuD;ausmif;
ordkif;tusOf;
b'Eo
ek E\ a&;om;aom ordik ;f tusO;f
rSm okjYd zpfygonf/ rauG;wdik ;f a'oMuD;? atmif
vHjrdKUe,f? irJueftkyfpk? rif;uef&Gm? &GmOD;bkef;
awmfMuD;ausmif; awmfMuD;udk e,fyidk Mf uD;OD;rif;pderf S
OD;aqmif atmifvjH rdKU e,f&dS aus;&Gmrsm;odYk oGm;
a&mufum wtdrv
f Qif jym; 60-pD tvSLcHvQuf 1320
q&mawmft&Sif okeE
ckEpS rf S pwif wnfaxmifaqmuf vkyv
f LS 'gef;cJyh g
onf/
ausmif;awmfMuD; aqmufvyk jf yD;pD;aomtcg
awmfMuD;}}udk jyefvnfwnfaqmuf cJyh gonf/
uaemifjrefatmif q&mawmfrSp q&mawmfrsm;
b'Eo
ek Eonf ausmif;xkid t
f jzpf omoem
tpOftquf omoemjyKcJMh ujyD;aemuf rauG;wkid ;f
jyKaepOf rif;uef&mG &dvil ,fav;rsm; trsKd ;orD;i,fav;
a'oMuD;? urjrdKUe,f*Ref;awmif&mG rS q&mawmfMuD;
rsm;udk "rpMuFm0wftoif; zGUJ pnf;wnfaxmifay; cJyh g
OD;okZmw t&Sifoljrwfonf 1343ckESpfrS 1361
onf/ xkUd aemuf q&mawmf b'Eo
ek E\ OD;aqmifrI
ckEpS x
f d 18-ESpw
f idk w
f idk f ausmif;xdik q
f &mawmftjzpf
jzifh rif;uef&mG &S'd g,um? 'g,durrsm;? "rpMuFm0wf
omoem jyKaepOf &Sm;&Sm;yg;yg;wynfh t&Sio
f ek E
toif;ol^om;rsm;? q&m? 'umnDnw
G pf mG jzifh atmif
(tpdk;&"rmp&d,) wyg;rQom ay:xGef;cJhygonf/
vHjrKd Ue,f&dS aus;&Gmrsm;? q&mawmfEiS hf cifrif&if; ES;D &m
t&Sief Eonf jynf? yJc;l ? &efuek ?f rEav; paomjrdKU
jrdKUe,frsm;&Sd oli,fcsif; ausmif;xdik q
f &mawmfrsm;xH
MuD;rsm;&Sd xif&mS ;ausmfMum; onfh pmoif wdu
k Mf uD;
oGm;a&mufjyD;0wKaiGrsm; tvSLcHum ,ckaqmufvyk f
rsm; tajccH y&d,wpd mayrsm;ESihf ygVd? tXuxm?
jypD ;D cJah om cefUjim;xnf0gvSonfh ESpx
f yfwu
kd af usmif;
#Dumpaom pmayusr;f *efMuD;rsm;udk avhvmoif,al e
awmfMuD;udk 1361-ckEpS rf pS wif yifyef;cufcq
J if;&J
ppOfrSmyif 1361-ckESpf i,fq&m usef;rma&;
jidKjiifpmG MudK;pm;wnfaqmufc&hJ ygonf/ tqdyk gESpf
raumif;ojzifh ri;fuef&mG odYk jyefMuUGvmjy;D rif;uefbek ;f
xyf wdu
k af usmif;awmfMuD;onf 1374-ckEpS w
f iG jf y;D pD;
awmfMuD; ausmif;\ ausmif;xdik q
f &m awmftjzpf
14-ESpw
f ikd f Mumanmi;fchJ &ygonf/
omoemhwm0efrsm;udk xrf;aqmif&if; omoem jyKcJyh g
q&mawmfonf 14-ESpt
f wGi;f rif;uef&mG &Sd
onf/
&Gmol &Gmom; taygif;wdUk tm; w&m;"rrsm; a[majym
xdo
k o
Ydk moemjyKaepOf e,fyikd Mf uD;OD;rif;pdef
jyojcif;? uav;i,frsm;tm; tajccH Ak'p mayrsm;udk
OD;aqmifaqmufvyk f vSL'gef;cJo
h nfh ausmif;awmfMuD;
oifMum;ay;jcif; ponfh omoemhwm0efrsm;udk aqmif
onf ,k,
d iG ;f ysufp;D aeygojzifh aemufxyf ausmif;
&GufcJhygonf/ xkdokdUomoemjyK&mwGif yefcif;vrf;
aqmifopf wpfaqmif aqmufvyk Ef ikd &f ef b'E okeE
udo
k m avQmufvrS ;f cJ&h jcif;rsdK;r[kwb
f J ql;cif;aom
ESihf "rmpMuFm vli,frsm; a&SUoGm;vrf;nTeOf ;D aqmif
vrf;udv
k nf; avQmufvrS ;f cJ&h ygonf/ awGUMuHK&aom
]]a&Trif;uefr[mpnf omoemh &dyfomausmif; 31
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

aumif; qdk;avm"Hudk &if0,fMudwfrSdwf cHpm;&if;


]]a&Trif;uef r[mpnf omoemh&yd o
f m}} ESpx
f yf wdu
k f
ausmif;aqmif MuD;jyD;ajrmufatmif aeUrtm;? nrem;
MudK;pm;aqmif &Gucf &hJ ygonf/
ausmif;awmfMuD;aqmufvkyfjyD;pD;aomtcg
,ckuo
hJ Ykd a&pufcsausmif;vTwyf al ZmfyMJG uD; usif;yEdik f
a&;twGuf &&mwufukd qGu
J ikd v
f Quf tvSLaiGrsm;&
&Sad tmif MudK;pm;cJjh yefygonf/ tvSLaiGrsm;udk txdu
k t
f
avQmuf&&Sjd y;D aomtcg rif;uef&mG 'g,um? 'g,dumr
rsm;? "rpMum0wf toif;ol^om;rsm;ESihf tMudrMf udrf
pnf;a0;wkdifyifjyD; ausmifa&pufcs vSL'gef;yGJMuD;udk
usif;yjyKvkyfonfh ,cktcrf;tem; tm;omcsuf?
tm;enf;csufrsm; &Sad umif; &dES ikd yf gonf/ tm;enf;csuf
rsm;&Scd yhJ gu tm;omcsufrsm;ESihf tpm;xd;k jyD; OD;pD;acgif;
aqmif jzpfaom ausmif;xdik q
f &mawmfukd iJn
h mS axmuf
xm;aomtm;jzifh cGiv
hf w
T ef m;vnfay; Muyg&ef ajym
Mum;&if; ausmif;ordik ;f tusO;f ESihf a&pufcsyt
JG aMumif;
odaumif;p&m wifjyrI tpDtpOfukd 'DrQeJU ed*;kH csKyfvu
dk f
&ygawmh ownf;/
rif;uef&mG wGif tdraf jc 400 cef&Y &dS m Ak'b
m
om0if tdraf jc 200 ausmf&adS Mumif; od&ygonf/

&mckid Ef eI ;f cefU&So
d jzifh a&&Snw
f iG f csif;vlrsdK; rsm;tMum;
pmwwfaywwf t&nftcsi;f &Sad om omoemjyK a'o
cH vdktyfaMumif; qifjcifawmfrlonf/ xdkUaMumifh
q&morm;ud,
k w
f ikd u
f Arm&[ef;awm jzpfaomfvnf;?
csi;f &[ef;awmf ay:xGe;f a&;udk vHUk vjyK&ef qH;k jzwfvu
kd f
onf/
&Sio
f ek Etm; jynfjrdKU&So
d moe 'DygkpH moif
wku
d o
f Ydk 1346-wGif OyZsm,fq&mu vdu
k yf o
Ydk nf/
xdak usmif;wGif tajcjyK rlvwef;ESihf yxri,fwef;udk
atmifjrifawmfro
l nf/
1351-uqkev
f qef; 4-&ufaeUwGif &Sio
f ek E
onf &efuek jf rKd U? yOeu
d m,omoeAdrmefoYkd MuGa&muf
2-ESpMf um y&d,wo
d ifMum;onf/ xdak usmif;wGif
yxrvwfwef; atmifonf/
1353-uqkefvjynfhausmf 11-&ufaeYwGif
rEav;jrdKU? rpd;k &drw
f u
dk o
f pfoYdk MuGa&muf y&dywd
oifMum;onf/ rpd;k &drw
f u
kd o
f pf 13560wGif yxrMuD;
wef;udv
k nf;aumif;? 1361-ckEpS w
f iG f tpk;d & "rp&d,
2-usr;f udv
k nf;aumi;f? jy;D pD;atmifjrif awmfro
l nf/
0gcif;uke;f q&mawmf OD;wduE iS hf vljyefawmf
ynm&Sd OD;OKwfausmfwUkd OD;aqmifziG v
hf pS af om oifwef;
kD &"ruxdu
udk wufa&muf 1362-wGif omoe0ku
tIdcsif;q&mawmf b'EokeE
atmifvufrw
S &f &So
d nf/ 3-ESpMf um tcsdeyf idk ;f wufc&hJ
jcif
;
jzpf
\
/
b'Eoek Eavmif;vsmudk 1334 0gqdv
k jynfh
1351-wGif jidr;fcsrf;rkd;ukwfur|memp&d,
aeU (aomMum)aeUwGif rauG;wdik ;f a'oMuD;? atmifvH
vufrw
S &f cJo
h nf/ 3-vwufc&hJ onf/
jrdKUe,f? rif;uef&mG crnf;awmf OD;pdex
f eG ;f ? r,fawmf
a':pdr;f pdrf ;f wkrYd S zGm;jrifawmfro
l nf/ arG;csif; 6-OD;&S&d m
pwkwa jrmuf jzpfonf/ rde;f cav; 4-OD;? a,muFsm;
av; 2-OD; jzpfonf/
aumZm 1344 waygif;vqef; 11-&ufwiG f
&GmOD;ausmif;q&mawmf b'EoZk mwudk OyZsm,fjyK
&SifomraPtjzpf a&muf&Sdonf/ &SifomraPm
twl0wforl sm; vlxu
G o
f mG ;Muaomfvnf; &Sio
f ek ErmS
vlrxGufbJ omoe abmifwGif aysmfarGUaeonf/
vlxu
G cf sifpw
d f r&So
d jzifh OyZsm,f q&mu tHMh oae
onf/ q&mu udk;aqmifwGJ? erum;& bk&m;&Sdcdk;
pojzifh pGr;f oavmufoifay;onf/ oifp&modyrf &Sd
awmh/ ]]uk&d if rysi;f bl;vm;? vlrxGuaf o;bl;vm;}}
[kar;onf/ q&morm;rSm awmxGuf ud,
k af wmfjzpf
tqifjh rifh pmayukd oifray; Ekid &f mS /
ud&k ifb0wGif aysmaf rGUaeojzifh q&morm;u
tuJcwfae&if; oabmus 0r;fajrmufvmonf/ tId
csi;f rsm;aexdik &f m rif;uef&mG wGif bmomjcm;rsm;rSm 4032
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

csif;&[ef;awmfudk

a&pufcsatmifyGJaw;r*Fvm

arG;xkwfay;cJhaom Armq&mawmf OD;okZmw


OD;okZmwonf rauG;wdkif;? urjrdKUe,f?
*Ref;awmif&GmZmwdjzpfjyD;? vlUb0wkef;u trnfrSm
OD;ode;f [ef jzpfonf/ ZeD;jzpforl mS tIcd sif; trsdK;orD;
a':wifqo
kd jl zpf om;orD;rsm; xGe;f um;cJo
h nf/
vljzpfpOfu vkcd siw
f mudk &atmif,w
l wf aom
vlq;kd vlru
dk Mf uD;[k &yf&mG u odxm;Muonf/ aumZm
ou&mZf 1281-wGif olUukd arG;zGm;cho
J nf/
touf 50-aemufydkif;wGif xl;jcm;aom
tawGUtMuHK 3-Mudr;f MuHK&onf/ nykid ;f wGif 0wfjzL
pifMu,f 0wfqifxm;aom yk*Kd vfwpfO;D onf OD;ode;f [ef
xHa&mufvmum ]]ckxd owdoaH 0* r&ao; blvm;}}
[k qdjk yD; aysmufu,
G o
f mG ;onf/
ao;ab;udk rMumrDMuKH awGU&rnf[k xdwf vefU
wkev
f yI u
f m? &[ef;0wfzUkd OD;ode;f [ef qH;k jzwf vdu
k f
onf/ orD;MuD;u id,
k w
dk m;jrpfonf/ qH;k jzwfcsuf ukd
&J&J0Hh0Hhtaumifxnfazmfavh&Sdaom OD;odef;[efonf
ol\ajcaxmufuq
kd
JG id,
k w
dk m;jrpfaeaom orD;MuD;\
tm; uefypfcu
hJ m &GmrS xGuv
f mcJo
h nf/
1334-ck wefaqmifrek ;f vqef;(8)&ufaeUwGif
jynfjrKd U? omoe'DygkaH usmif;wdu
k f c@odrw
f iG f jrifjh rwf
aom &Sif&[ef;tjzpf a&mufawmfrlonf/ OyZsm,f
q&mawmfrmS xdeyf ifajrmifq&mawmf OD;qEm0& jzpf
onf/ Owpd wkw ur0gpm csD;ajrSmufawmf rlMuaom
q&mawmfrsm;rSm OD;Zmae,s? OD;Ow&? OD;0dow
k ? OD;0dpw
d ?
OD;t*gpm&? Od;OmP? OD;ynmaZmw? ODynmod&D?
OD;aombdw wkjYd zpfonf/
OD;okZmw\ ypn;f 4-yg;'umrSm urjrdKUe,f?
vdrfwHk;&Gmae a':rif;v,fjzpfonf/ t&Sifjrwfonf
axmufrH&GmwGif 4-0gwkdifwdkif tajccH0denf;rsm;udk
oif,jl y;D aemuf? axmufr &Gmausmif;wGif ausmif;apmifh
tjzpfaqmif&u
G af wmfro
l nf/
OD;okZmwonf rauG;wkid ;f ? atmifvjH rdKUe,f?
rif;uef&Gm 1343-ckESpfrS 1361-ckESpfxd 18-ESpf
wkid w
f ikd f ausmif;xkid
f omoemjyKawmfrcl o
hJ nf/
OD;okZmwifn 1369-ckEpS f uqkev
f jynfH ausmf
13-&uf eH e uf 8;30wG i f ysH v G e f a wmf r l o nf /
OD;okZmwudk vlUb0zGm;jrifcphJ Ofu vQyfp;D vuf? rd;k MudK;
ypfr;dk &GmcJo
h nf/ &[ef;cHpOfuvnf; vQypf ;D vuf? rk;d MudK;
ypf rd;k &GmcJo
h nf/ ysHveG af wmfro
l jzifh rD;oj*dKvf&ef pDpOf
aom e,kev
f qef; 2-&ufaewGiv
f nf; vQyfp;D vuf?
rd;k MudK;ypf? rk;d &GmcJo
h nf/ xkUd aMumifh e,kev
f qef; 3-

(atmifapydkifapoDcsif;tvdkuf)
atmifjyD atmifjyD
rauG;wdik Xf meD . . .
(atmifvjH rdKUe,fq)D 2
&Gmrif;uefrnf . . . 2
(q&max&f &Sio
f ek E
OD;aqmifygonf .
r[mpnfomoemh&yd o
f m
ausmif;awmfygtwnf)2
(a&Trif;uefrnf . . .
wpf-oHk;-cGef-ig;
rjcm;avjyD . )2
wcl;rdom . .
jynfah usmftcg . .
(1)&ufaeUrSmyif
atmifobifyMJG uD;
qifEt
JG jyD;rdUk . . .
ausmif;MuD;0d[m . . .
(a&pufjzmoGe;f ygvdUk
atmifjci;fr*Fvm
aAsmpnfjzm . . . )2
&Gmol&mG om; . . .
yGm;qkedALwm . . . /
qvdkif;armifvuFm (aygufacgif;)a&;pyfoDuHk;onf/

&ufaeUwGirf S rD;oj*dKvfc&hJ onf/ 3-Mudrw


f idk w
f idk f xl;xl
qef;qef; vQyfp;D vuf? rk;d MudK;ypf rk;d &GmcJo
h nf/
OD ; ok Z mwonf awmxG u f t &S i f j rwf j zpf
aomfvnf; 0denf;udk av;pm;vku
d ef m&m pHjy jzpfonf/
tIcd si;frsm; aexkid &f m rif;uef&mG wGif 60-&mcdik Ef eI ;f rSm
Ak'b
momjzpf 40-&mckid Ef eI ;f rSm c&pf,efjzpfonf/
OD;okZmwonf csif;vlrsdK;rsm; Ak'b
momxGe;f
um;a&;twGuf tajrmftjrifMuD;rm; awmfral om q&m
awmf jzpfonf/ xdUk aMumifv
h nf; vmbfvmb &Sm;yg;rI
'Pfukd MuHUMuHUcH a'ocH &Sio
f mraP &Sio
f ek Eukd
pGr;foavmufoifMum; ysdK;axmifay;cJo
h nf/ tajccH
rsm; NyD;aomtcg pmoifwu
dk Bf uD;rsm;odUk ykUd aqmifum
pGr;f oavmufyyhH ;kd tm;ay;awmfrcl o
hJ nf/
xl;jcm;aomtcsufrmS OD;okZmw &[ef;cHaom
ckEpS Ef iS hf q&mawmfu
h kd qufcrH nfh &GmcHcsif;&[ef;awmf
wynf&h if; t&Sio
f ek EzmG ;jrifaom ckEpS rf mS wpfEpS w
f nf;
1334 jzpfaeonf/
33
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

olwdkYajymMum;
"rpum;
OD;aiGaX;([ofmw)pkpnf;onf

]jidrf;csrf;csifvQif}

]trkef;ESifh uRefawmf}

wpfurmvH;k jidr;f csrf;csifvQif vlom;wkid ;f Ak'


bmom0if jzpfoifo
h nf/ vlom;wkid ;f u Ak'\
jrwf
aom w&m;"rudk ouf0if,MkH unfvmMuvQif urmBuD;
ydrk kd aumif;rGev
f mrnf/ Nird ;f csr;f a&; acgif;avmif;oHrsm;
yk
d jrnfvmrnf/
rpwm&DeDvmaygif
jyifopfowif;pmq&mMuD;

a'gouif;pGm uomrp&,
d r&Sad tmif ae&krH QeUJ
'Davmufyal vmifjcif;uif;uif;aeEdik &f if tu,frsm;
jA[p&dk w
f &m;eJUtnDaeEdik &f if ,ckxufyjkd yD; at;csr;f
vmr,fvYkd xifygw,f/
twdwu
f qkw
d m jyifqifvYdk r&awmhygbl;/
uRefawmfwv
Ykd ufxrJ mS &Sw
d hJ ud,
k yf idk q
f ikd w
f hJ uHawGudkf
om taumif;qH;k jzpfzOYkd mPfeUJ ,SOjf yD; aqmif&u
G &f OD;
rSmyg/
ypKyeq
f w
kd m twdw&f UJ tusdK;? tem*wf&UJ
taMumif;yJ r[kwyf gvm;/
eE0if;(aq;-1)

]uvJhpm;acsw&m;}
vlawG[m olrsm; twif;ajymzdUk acgif;pOf&mS
aeMuwm/ rdr\
d emusirf u
I kd tjcm;wpfO;D odUk emusiaf p
jcif;jzifh yxr emusifru
I kd rajyaysmufEikd yf g/ (rdr\
d
emusicf &H rIukd jyefvnf uvJph m;acsjcif;jzifh ajzazsmuf
ray;Ekid yf g/)
jzLpifarwm-tdEd,kyf&Sif

]&[ef;}
&[ef;wdkY &[ef;wkdYk&mbmufdkac:oenf;/
rnfol onf &[ef;jzpfoenf;/ ]
&[ef;w&m; dak opGm vku
d ef musifah qmifrS
&[ef;[k igqd\
k /
ouFe;f 0wf?Hk ouFe;f 0wfumrQjzifh &[ef;[k
igrqdk/
plVtyl&okwf

]a,Ioabmxm;}
oloabmaygufem;vnfxm;aom t&mwpfck
om&So
d nf/ trSew
f &m;qdo
k nfrmS vlwYkd ajymaeovdk
IyfaxG;ayGvdrfjcif;r&Sd/ ajzmifhpif;aom t&momjzpf
onf/
EdkifOD;
bmomwdkYed'gef;

]zGm;jrifjcif; 2-Mudrf}
q&mMuD;OD;*dt
k ifumu olarG;zGm;jcif; 2-ck
&Scd w
hJ ,f/ wpfcu
k rdcif0rf;rS arG;zGm;jcif;ESihf v,fwD
q&mawmfb&k m;MuD;rS q&m;MuD;OD;bcif\ 0dyoemenf;
uruarG;zGm; t0dZmOcGrH S azmufxu
G cf iG hf &cJo
h nf/
v,fwDausmufpmwkdufaqG;aEG;yGJrS

]&Sm;vSw,f}
avmurSm t,l0g'awGrsm;pGm&Sdaomfvnf;
tESp&f w
dS hJ t,l0g'u &Sm;vSw,f/
qef;vGif
OmPfvrf;ay:

34

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

ab;rMunfhESifh
armifarmifMunfwpfa,muf t&rf;pdwn
f pf
aeygonf/ eHeufrvi;fcifuwnf;u &yfuu
G q
f rG ;f
avmif;"rkHrS zGifhvdkufaom avmfpyDumoHaMumifh
jzpfygonf/ olwUkd vSL'gef;rIukd &yfuu
G f twGi;f&dS vlwikd ;f
odygonf/ odaYk omf yd
k odatmif avmfpyDumjzifh
ESpfd ufum aMumfjimaejcif;vm;[k xifryd gonf/ rnfoUkd
yif qdkapumrl rdrdravmif;Edkifaomfvnf; olwdkU
avmif; oHCmawmfrsm; tkPq
f rG ;f & aomaMumifh
ajzodrv
hf u
kd f &ygw,f/ jyD;awmh vrf;twGi;f &Sd "rmkrH S
edAm efaps;ESihf qDr;D xGe;f &ef pyDumzGi
hf tvSLcHygonf/
,cifESpf avmuftoHrus,fojzifh enf;enf;awmh
aus;Zl; wifrdygonf/ xdkUaemuf tvSLcHum;rsm;?
xDvSnf;rsm;jzifh wpfaeUvHk;pyDumjzifh ESdyfpufonfh
'Pfukd cH&ygawmh onf/ Ak'b
&k m;&Sio
f nf wdwq
f w
d f
jcif;udk tvdk&Sdygonf/ jrefrmEdkifiH&Sd Ak'bmom0if
wcsdKUonf qlnHjcif;udk tvdk&SdaomaMumifh Ak'
bk&m;&Siu
f dk qefUusifovkd jzpfaeygonf/ pyDumzGihf
jcif;udk uefUuGujf cif;r[kwyf g/ ajymoifw
h mudk oifah wmf
aomtoHjzifh trsm;Mum; atmifziG
hf ajymEkid yf gonf/
wpfcgu a&TjynfomoHeif; &yfuu
G af e armifarmif
Munf \wlarmif vSrsdK;atmif rdom;pkonf vrf;
twGi;f &Sd r*FvmaqmifrS toHcsUJ puf udpt
aMumi;fjyK
wkwfqGJ? "m;qGJjzifh tMuD;tus,fcdkuf &efjzpfyGm;

jynfhESpfvGif
cJhygonf/ awmfao;onf &Jpcef;ESifh w&m;kH;xd
a&mufroGm; vdu
k yf g/ olUudv
k nf; onf;cHjcif;aMumifh
t&m&mudk atmifEikd af Mumif; qH;k rvdu
k &f ao;onf/
aus;Zl;awmf&iS f ygcsKyfq&mawmf a'gufwmeEb0d o
H u?
urmay:wGif jrefrmEdik if EH iS hf tdE,
d Edik if o
H nf tqlnH
qHk;EdkifiHrsm; jzpfaMumif; rdefUMum;csufudk txl;yJ
owdxm;vdu
k ef m oifv
h yS gonf/ xdak eUu armifarmif
Munfwpfa,muf w&m;tm;xkwaf omfvnf; xl;jcm;rI
wpfpHkwpf&mrS r&Sdyg/
*

armifarmifMunfwpfa,muf tvGeftif
rwefrS pdwn
f pfaeygonf/ ol\ tarbufrS wpfO;D
wnf; usefcahJ om olUta':tefwaD xG;wdUk om;trd
aMumifh jzpfygonf/ olwUkd om;trdonf ukov
dk af &;?
vlraI &;wGif vufraES;bJ &uf&ufa&ma&m vSL'gef;
avh&ydS gonf/ olwUkd om;trdonf ydu
k mzJupm;enf;udk
t&rf;ESpjf cdKufpmG upm;avh&o
dS nf/ wpfcgwpf&w
H iG f
2-&uf 3-&uf txdrxbJ upm;EkdifMuygonf/
tvGeyf J orm"d aumi;fveG ;f \/ okahd omf r*ix
f u
kd af om
orm orm"d rjzpfbJ rdpm orm"domjzpfygonf/ ZG?J
0D&,
d rsm;udk w&m;pcef;rsm;? &dyo
f mrsm;wGif toH;k cs
vku
d v
f Qif tusKd ; xl;rsm;&&Srd nfrmS trSeyf if jzpfygonf/
tefwaD xG;onf txdik rf sm;ojzihf usef;rma&; odyrf
aumif;vSyg/ vrf;rsm; rsm; avQmufoifyh g\/ xdak eUum;
armifarmifMunfwpf a,mufw&m;tm; xkwaf omf
vnf; xl;jcm;rIwpfpkH wpf&m rS r&Syd g/
*

armifarmifMunfwpfa,muf enf;enf;av;
awmh pd w f n pf a eygonf / taMumif ; rS m ol \
&if;ESD;aom rdwfaqG ukdausmfOD;u . . . uRefawmf
touf-50 em;eDjyDAsm 'gayrJh uRefawmfh taru
uReaf wmftjyif xGuv
f Qif OD;xkyaf qmif;OD;? xD;,lomG ;
OD;? taEG;xnf 0wfoGm;OD;vdkU tjrJajym w,fAs?
armifarmifMunf uvnf; tm;usrcH uRefawmfh
tazuvnf; 'DvdkygyJAsm[k ajymvkdufyg w,f/
tvGet
f ifrwef rS MuDrm;vSaom rdbarwmudk em;
vnfoabmaygufygonf/ odkUaomf 'DtcsdefwGif
om;orD;tay: &Sad om oHa,mZOfrsm;udk avQmhcsjyD;
rdrdwdkU aemifa&;twGuf w&m;bm0em wpfckckudk
yGm;rsm; aeapcsifvSygonf/ xkdaeUum; w&m;
tm;xkwaf omfvnf; xl;jcm;rI wpfpw
kH pf&mrS r&Syd g/

csif;ygvuaoG;vSLyGJ aoG;vSLcJhMuolrsm;
35

a&Trif;uefausmif; a&pufcsyGJ
&wk? aw;xyf
t&Sifu0dE
rauG;wkid ;f a'oMuD;? o&ufckid ?f atmifvjH rKd U
e,f? rif;uefaus;&Gm q&mawmf OD;okeE OD;aqmifjy;D ?
aqmufvyk v
f LS 'gef;aom a&T rif;uef r[mpnfomoe
&dyo
f mausmif;wku
d f a&pufcszGJ tvSLawmfr*Fvmudk
26-4-2013 aeUwGif usif;ycJhygonf/ &efukefjrdKU?
uefom,mausmif;wdu
k f q&mawmf b'Eu0dE (csif;
armifarmifMunfwpfa,muf pdwrf npfawmh
yg/ xdak eUu olveG pf mG av;pm;MunfnKd aom q&m
awmf "r'w
l a'gufwm OD;aqudE\ w&m; wpfy'k u
f dk
wDArD S emMum;cGi&hf vku
d w
f maMumifh jzpfygw,f/ q&m
awmfu w&m;tm;xkw&f mwGif xl;jcm;rI wpfpkH wpf&m
r&jcif; taMumif;udk 'Dv&kd iS ;f vif; rdeUf Mum; oGm;cJyh g
w,f/ rif;w&m; tm;xkww
f m ab;Munfw
h m rsm;vm;
ud,
k u
hf ,
kd u
f kd Munfw
h mrsm;vm; (ab;Munfw
h m rsm;yg
w,fbk&m;) ab;Munfhawmhbm awGUvJ (ab;awGU
ygw,fb&k m;) ab;awGUr,fh tvkyaf wGbJ vky&f if ab;yJ
awGUrSmaygh/ udk,fhudk,fukdMunfh &m* jzpfaeovm;?
arm[ jzpfaeovm;? pdwx
f rJ mS avmb jzpfae&if
vdck sifrI rjzpfwhJ tavmb jzpfatmif ajymif;vJypf?
a'gojzpfae&if tusdK;udk vdv
k m;wJh arwmpdwf jzpf
atmifajymif;? rodrq
I w
kd hJ arm[ jzpfae&if w&mem
"rpmayzwfjI yD; odwwfwhJ 0dZm jzpf atmif ajymi;fEidk &f
r,f/ rdr&d UJ cEm[m rdrt
d vdu
k kd b,fawmhrS rvdu
k b
f J
ud,
k pf ;kd uk,
d yf idk f rjzpf olUoabm olaqmifwhJ tewbJ
qdw
k m jrifatmifMunfh jy;D awmhrS ESv;kH oGi;f rSerf eS ef UJ tm;
xkw&f r,fvUdk a[mMum; oGm;cJyh gw,f/ armifarmif
Munfwpfa,muf tifrwef 0rf;omjy;D om"k3-Mudraf c:
um q&mawmfukd dak ojrwf Ed;k pGmjzifh vuftyk cf sDr;kd um
OD;csuefawmh vdu
k yf gawmh w,f/ xdak eUum; w&m;tm;
xkwf aomfvnf; . . . /
avmuwGi&f MdS uaom vlom;rsm; trSe[
f x
k if
rSwrf rI sm;onf Ak'j rwfpmG yGix
hf eG ;f ay:aygufvmrSom
trSm;rsm;om jzpfaMumif;od&v
dS u
kd &f ygonf/ xdUk aMumifh
,aeUtcsdef urmavmu wpfcv
k ;kH wGif wu,fh trSef
w&m;pifppfudk odaomolrsm;rSm Ak'bmom0ifrsm;
omjzpfaMumi;f *kP,
f l 0r;fajrmufxu
dk yf g\/
ow0grSeo
f a&GU w&m;awGU csrf;ajrUMuygap/
36

ygvutzGUJ ? Mo0g'gp&d, q&mawmf)u? xdak &pufcsyJG


twGuf aw;xyf? aw;r*Fvm? &wkrsm;udk a&;om;csD;
jrSichf &hJ m ukov
dk af wmf rSww
f rf;tjzpf azmfjyvku
d yf g
onf/ t,f'w
D mtzGUJ /
&wkydk'fpHk
1/ aygif;pk'gem ausmif;0d[mum;? awmifjymywf0idk ;f ?
rauG;wdik ;f \? tHUk rdiI ;f &nfpUkd ? atmifvjH rdKUe,f? rdrYk pYkd nf
jzm]]rif;uef&mG }}wnf?h arwmtm;oD; o'grS;D ? tjyD;
ruGm 'dUk &yf&mG rS? ax&mtrGef ]]OD;okeE}}? t&Sirf S vQif
nTejf yOD;aqmif? omoema&mifqif; xdeaf jymif vif;ap?
]a&Trif;uefrnf- r[mpnf omoemh&yd o
f m}? ausmif;
awmfomudk &Gmol&mG om;? 'umrsm;rS wnfxm; aqmuf
vSL? atmifq,
k o
l m; bke;f vljrwfpmG ? omoemonf&SnfMumxGef;vdkY wnfap&mbk&m; . . . . /
2/ aumi;frItjzmjzm nDnDnmwnfh? a&S;cgumv
or,\? EI;H xaumZm axmifo
h ;kH &mESi?hf pGe;f vmESpf
q,f csderf jy,fom;? e,fyidk w
f nfpUdk atmifvjH rdKU\?
wlysKd UcgMurd f ]]OD;rif;pdef }f } rS? *kP&f edS q
f ifyh mG ; awmiforl sm;
xH? tjym;ajcmufq,f ojymET,f? qk&G,fedAL
ausmif;aqmufvLS cJ?h ckrcl gvpf ausmif; aqmifopfu?kd
ckEpS af umZm axmifo
h ;kH &mjzpf? ajcmufq,fw
h pfrS pvpf
wnfE;HI ? wpf-oH;k -cGe-f av; raES;aocsm? jy;D ajrmufyg
onf- nDpGm0ef;vdkU pnfa0ygbk&m; . . . . /
3/ awmif;qkcgcg edAL wmwnf?h 0d[mausmif;aqmif
atmifyaJG ESmif&iS ?hf tacgifou&mZf aumZmvSpaf omf?
rvpfE;HI jzm axmifo
h ;kH &myGm;? ckepfq,fih g;\ a&Tom;
rIaH vSmuf? ikyad wmufwUkd oif;axmuf MunfMunf?
IrtDom; &moDro
d ? zl;wHjrESijhf rdKif0wck?d OMoysdKvQif
wGefcsdKomMuL;? vwefcl;\ESpf? OD;ausmfjynfh? 1&ufaeU0,f MunfarGUo'g? wdUk &yf&mG ESpv
f mT wku
d f
ausmif;? a&pufavmif;udk taygif;olig? rQa0ygonfpnfr[m&Grf;vdkY jynfacrmbk&m; . . . . /
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

pyfrdpyf&m "rpmvTm
usifa'G;wifatmif
(csif;Ak'omoeygvu tzGJUESifh a,moEm)
t,f'w
D mtzGUJ u ]]q&may;xm;wJh c&D;oGm;
aqmif;yg;awG ukefjyD/ tm;vHk;xnfhay;jyD;oGm;jyD/
aemufxyfpmrl csD;`riyhf gtH;k }} ajymwmrdUk pma&;oljyef
ajymvdu
k w
f ,f/ ]]uReaf wmfrh S a&;p&m taMumif;ukejf y?D
'gtuk e f b J / uRef a wmf xyf N yD ; bma&;& rS m vJ } }
udak &Tvif;u ajymjyefw,f/ ]]oD&v
d uFmjrefrm "rmkrH mS
q&ma[majymwmav;ud k a&;ay;yg/ pmzwf y &d
owfawG pdw0f ifpm;jyD;tusdK;&Srd mS yg/}} Asm/
pma&;olu pma&;q&mr[kwyf gbl;/ trsdK;?
bmom? omwemaqmifah &Smufa&;rSm wwftm;orQ
yg0ifaqmif&u
G b
f Udk 0goemygol? omrefvyl *k Kd vf wOD;rQ
omjzpfygw,f/ udak &Tvif;u tm;ay;jyefawmh pma&;bdUk
pufcsKyfynmvJ oifay;r,f qdw
k hJ taMumif; ajymjy
psmef0ifomG ;jyefa&m/
csif;q&mawmf OD;u0dEeJU OD;eErmvmwdkU&JU awmh 0r;fomrqH;k jzpfMu&ygw,f/ aemufxyf 2-OD;
OD;aqmifreI UJ csif;Ak'o
moeygvutzGUJ udk 12-2-12 3-OD; xyfvckd sifao;aMumif; ZeD;onfu wqifh pum;
aeUrSm a&Tw*d b
kH &k m; ta&SUrkcf &Sio
f mraPAdrmefrmS vufaqmifyg;wmrdkU a,moEmudk aus;Zl;wifrqHk;
zGUJ cJMh uwmyg/ tvkyt
f wlwv
JG yk Mf u&if; waeU pma&; jzpf&ygw,f/
a,moEmeJu qHkjzpfMuwJh taMumif;av;
ol&UJ aetdrrf mS q&mawmfO;D eErmvmeJU pum;ajym Mu&if;
d &hf yfuu
G f
pufcsKyfynmoifcsifwhJ csif;rav;awGukd (avmavm ajymjyygtH;k r,f/ pma&;ol&UJ ZeDonfu uk,
d rf;)rSm ]]a,moEm}} qdw
k hJ
q,f wpfO;D ESpOf ;D ) pma&;olro
d m;pkeUJ cifrif&if;ES;D xJ (&efuek -f prf;acsmif;-A[kv
k af v;awGUawmh pdw0f ifpm;wmaygh/ ]]a,m}}
aejyjD zpfwhJ a,moEm (*efUa*golav;wOD;? prf;acsmif;rSm qdik ;fbw
k hJ emrnfu pma&;olwUdk csif;jynfe,f awmifyikd ;f eJU
zGix
hf m;wJh tyfcsKyfqikd )f rSm ]]prf;oyf}} ydUk ay;zdUk aqG; qdw
qufpyfaewJh ]]*efUa*g? xD;vif;? aqm}}jrdKUe,fwUkd udk
aEG;jzpfMuyg w,f/
'Dvekd UJ waeUawmh aygufacgif;NrdKUe,f- &Gmu ac:wmyg/ a&S;ya0oPD uwnf; u qufqrH aI wG
av;w&Gmu uav;rav;wa,muf &efuek rf mS tvkyf &Scd MhJ uawmh ]csi;fjynfe,f awmifyidk ;f eJU a,m}}}e,fu
vkycf sifvUkd tvky&f mS zdUk qdNk yD; q&mawmf OD;eE rmvm rpdr;f Mubl;av/ a,moEm &JU apwemygygeJU vuf&mu
ausmif;ukd rarQmfvifb
h J a&mufvmygw,f/ olUxuf av;awGu odyaf umif;wmrkUd pma&;ol&UJ ZeD; onfu
tMuD;ESpfOD;uvnf; q&mawmfhausmif;udk a&mufESifh tpGMJ uD;pGjJ y;D tifrwefcifrifwhJ rdom;pk 2-pk jzpfomG ;Mu
aeMujy;D ? pmoifom;OD;Zif;wyg;eJU ud&k ifwyg;jzpfygw,f/ wmaygh/
oDwif;uRwfumv 1-&ufrmS a,moEm
tarjzpfol rkq;kd rMu;D uvJ olarmifawG tm;ud;k eJU olwUkd
f kd a&muf
nDrudk xyfyUdk wm jzpfyg vdrrhf ,f/ uav; rav;u rdom;pk 0guRwfuefawmhbUkd pma&;oltrd u
touf 15-ESpaf wmif rjynfah o;bl;/ emrnfav;uvJ vmMuw,f/ vuftyk cf sDuefawmh tNyD;rSm pma&;olu
G &f adS ewJh csif;a&mifjcnf pmapmif av;wtkyf
rkid &f wem wJAh sm/ 'geJU apmapmu ajymxm;wJh a,moEm topfxu
HS kd vufaqmifay; vku
d jf y;D ]]tefu,f
tyf c sLyf q d k i f r S m ]]prf ; oyf } } yd k U ay;bd k U pma&;ol olwUkd ZeD;armifEu
ZeD;armifEeHS UJ q&mawmf OD;eErmvmwdUk w,fvzD ;kH eJU wdkU tzGJu xkwfwJhpmtkyfuav;yg/ zwfjzpfatmif
zwfay;Muyg/ }} rSmvdu
k yf gw,f/ rMumaom umvrSm
nSdEIdif;oabmwlMuw,f/
f kd zwfjyD;MuwJh tcsdef jzpfygvdrrhf ,f/) olwUkd
'DvkdeJUbJ q&mawmf OD;eErmvmu tJ'D (pmtkyu
f kd tvnf wacgufa&muf
uav;rav;udk pma&;oltrd u
f kd ac:vmw,f/ ZeD; ZeD;armifEHS pma&;olwUkd tdru
k pf ED iS hf
onfu a,moEmeJU MudKndx
S m;awmh oifwef; aMu;vJ vmMujyefw,f/ ZeD;armifEHS 2-OD;vH;k tjyHK;ud,
d w
f hJ pmapmifav;udk zwfMunfMh uawmh
rvd?k pmp&dwv
f rJ ,l? rdom;pkvb
kd J tdraf c: xm;jyD; ]]tefu,fay;vku
37

t&rf;oabmusMuygw,f/ csif;Ak'o
moe ygvu
tzGUJ wGuf olwUkd wwfEikd w
f m&S&d if ulnyD g&ap/ vdw
k m&Sd
&if tefu,fajymom ajymyg/}} olwUkd rsufEmS av;awG
Munfv
h u
kd af wmh &ifxJ ESv;kH xJ uvmwJh pum;oHawG
jzpfaMumif; pma&;ol odvu
kd yf g w,f/
wdkwdkfeJU vkd&if;ajym&&if 'DvdkeJUbJ p&dyfjidr;f
(oifwef;aMu;? pm;p&dwf? aep&dwf? vHk;0r,lbJ)
'Duav;rav;udk pufcsKyfynmoifay;wm tckq&kd if
9-vausmfaeygjyD/ pma&;olwcg wcg oGm;Munfyh g
w,f/ pufcsKyfoifaewJh csif;rav;?a&m a,moEm
ZeD;armifEw
HS Ukd yg pma&;olomG ;vnfwikd ;f tjyKH ; ud,
k pf eD UJ
EIwfqufMuygw,f/
waeUawmh q&mawmf OD ; eE r mvma&m
pma&;q&m qvkid af &Tvif;udyk g pma&;olzek ;f eJUwdik yf if
ygw,f/ ]]pufcsKyfoifaewJ-h csi;frav;a&m a,moEm
ZeD;armifEw
HS Ukd udyk g oD&v
fd uFmjrefrm "rmkaH wGUqHyk u
JG kd
ac:vmjyD; a,moEeUJ csif;ygvu tzGUJ qufpyfykH
taMumif; a[majymyGrJ mS xnfah jym&if raumif; bl;
vm;/ }} csufcsif; tajzay;oabmwlMuygw,f/
'gaMumihf oD&v
d uFm jrefrm"rmkH tJ'aD eUwufa&muf
vmwJh &[ef;yk*Kd vf? vly*k Kd vf 40-avmuf&ydS gvdrrhf ,f/
pufcsKyfoifwef;wufaewJh csi;f rav;udak &m a,moEm
&JU trsKd ;om;(&ckid v
f il ,fav;) udyk g pma&; ol rdwq
f uf
ay;vkdufygwf,/ a,moEmu rtm;vyf wmrdkU
tJ'aD eUu ygrvmEdik b
f ;l / tJ'yD rJG mS a,moEm trsKd ;om;
av;udk vJ pum;ajymcdik ;fygw,f/
&cdik v
f il ,fav;u Z&m0wDwidk ;f om; &ckid rf b
d
2-yg;ppfppfu arG;zGm;vmjy;D ? i,fpOfb0u wnf;uke;f
uefvyI &f mS ;cJ&h wmyg/ 'Dvekd UJ b0tawGU tMuHKawG
trsm;Mu;D &&Sad ejyjD zpfwhJ pmzwf0goemMuD;wJh vli,fwOD;
jzpfaMumif; a[majmyGrJ mS olu,
dk w
f ikd f zGi[
hf ajymqdyk g
w,f/ pmawGtrsm;MuD;zwfawmh tJ'pD mawG&UJ jyKjyifay;
rIaMumifh olUb0rSm jyKjyifjy;D aumif;rGew
f hJ pdwx
f m;av;
awG xm;wwfvmaMumif;vJ xnfah jymygw,f/ vli,f
awG rSwo
f m;twkc;kd oifw
h hJ taMumif; t&mw&yfygyJ/
*efUa*golav; a,moEmtaMumif; eJeJ
a&;ygOD;r,f/ olvJ i,fpOfuwnf;u tcsKyftvkyf
0goemygwmrdUk MudK;pm; ke;f uef vIy&f mS ;&if;eJUbJ 'Db0
'Dtajctaeudk a&muf&v
dS mwmjzpfygw,f/ zl;pma&;
ewf&UJ qHq
k nf;ay;rIaMumihf &efuek rf mS ke;f uef vIy&f mS ;
aewJ h b0wl &cd k i f v l i ,f a v;eJ U qk H p nf ; &jcif ;
jzpfaMumif;vJ pdw0f ifpm;bG,af jymjyygw,f/ tckq&kd if
a,moEmqdw
k m 'DZidk ef mawGtwGux
f w
k w
f hJ zuf&iS f
38

r*Zif; pmtkyMf uD;xJrmS 2014 atmufwb


kd mvxkwf
olU armf',fykH ygvmygjyD/ olu,
kd w
f idk cf sKyfwhJ t0wf
tpm;awGeUJ olUtvSukd yHak zmfu
dk x
f m;wJh olU armf',f
"mwfyb
kH J jzpfygw,f/ ]]emrnfMuD; 'DZikd ef mawGeUJ vnf;
csdyq
f ufrad eNyD}} qdw
k hJ taMumif; pma&;ol qkv
d &kd if;
jzpfygw,f/
csif ; rav;a&muf v mjyD ; 3-vtMumrS m
a,mwEmqDudk pma&;olwacgufoGm;vnfcJhw,f/
a,moEmu jyHK;&,fjyD; ajymjyw,f/ ]]tefu,f
'Daumifrav;u orD;ukd ajymw,f/ tpfr 'DZikd ef m
awG&UJ jydKifyu
JG kd orD;wdUk vJ 0ifjydKif&atmif}}wJ/h orD;u
jyef a jymvd k u f w ,f / ]][J h eif a &muf v mwm bmrS
rMumao;bl;/ bmrS rwwfao;bl;/ igvJtckMudK;pm;
wke;f ? 'DjydKifyu
JG kd 0ifbUkd qdw
k m vG,w
f ,frsm; rSwv
f Ukd
vm;}} wJ/h
tckawmh csif;rav;vJ wjcm;tazmfawGeUJ
a,moEmqDrmS tawmfaeom;usoGm;jyD/ a,moEm
vJ 'DZikd ef m tzGUJ awGeUJ csdyq
f ufrjd yD; olUtdru
f vkyaf zmf
udik zf uf uav;rawGtm;uk;d eJU olU armf',f "mwfykH
olUqdik v
f yd pf meJY aMumfjimawmif 'DZikd ef m r*Zif; pm
apmifrSm ygvmaejyD/ a,moEmtrsdK;om;av;uvJ
tiSm;,mOfarmif;jy;D 0ifaiG&mS ? a,moEmvJ emrnfMuD;
'DZidk ef m jzpfbUkd MudK;pm; aeMujyDjzpfygw,f/
a,moE m rd o m;pk pma&;ol w d k U td r f u d k
wacguf a&mufvmawmh pma&;ol olUudk ajymcJw
h hJ
pum;wcGe;f &Syd gw,f/ ]]orD; qufMudK;pm;aemf tefu,fh
rdwaf qG t*FvefrmS aewJh trsKd ;orD;MuD; wa,mufu
tefu,fhudk ajymbl;w,f/ wcsdefcsdefrSm Oa&myu
'DZikd ef m wzGUJ Armjynf &efuek u
f kd ac:vmjyD; &efuek u
f
'DZikd ef mawGukd aps;oufoufomomeJU oifwef;ydUk cs
ay;zkUd pDpOfvadk Mumif;? pDpOfEidk af Mumif;? 'Du vlawG
Oa&myoGm;jy;D oifwef;wufbUkd qdw
k m tuket
f usrsm;
vGe;f wmrdUk 'Dpw
d u
f ;l udk taumif txnf azmfvjkd cif;
jzpfaMumif; tefu,fu
h dk ajymjywm; w,f/ tJ't
D cg
us&if orD;vJ tJ'o
D ifwef; wufzUdk tqifoifjh zpf
atmif jyifqifxm;yg}} qdw
k hJ pum;av; bJ jzpfygw,f/
pma&;ol pdwu
f ;l i,fryd gw,f/ qkvaJ wmif;
ygw,f/ a,moEm ZeD;armifEw
HS Ukd pD;yGm;a&; atmifjrif
Mujy;D csi;f Ak'o
moeygvu tzGUJ &JU vkyif ef; pOfwckjzpf
wJh tcsKyftvky0f goemygwJh csif;rav;awGukd pufcsKyf
oifwef; qufvuf ydUk cs oifMum;ay; Ekid yf gapvdUk /
'D a qmif ; yg;a&;&jcif ; &J U &nf & G , f c suf u d k
pmzwfol ckavmufqkd oabmaygufvrd rhf ,f xifyg
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

w,f/ pufcsKyfynmqkw
d m t&G,af &mufaewJh rde;f
uav;awGudk tdk;ruGm tdrfruGm udk,fh0rf; udk,f
ausmi;fEdkifwJh ynmjzpfwmrdkU i,f&G,fpOfuwnf;u
tcsKyftvky0f goemygwJh pma&;olwUdk &JU orD;av;awG
twGuf pOf;pm;EdkifMuapbkdU pdwful;tdrfrufwck
ay;vdu
k jf cif;jzpfygaMumif; azmfjy&if; . . . . . . /
csif;a&mifjcnfpmapmif xkwfa0
jzefUcsDjcif; taMumif;
oD&dvuFm-jrefrm "rkHrSm aemufwMudrf
pma&;ola[majymcJw
h hJ ]]csi;f a&mifjcnf pmapmifxw
k af 0
jzefUcsDjcif; taMumif;}} udk 'Daqmif;yg;av;rSm wkw
d kd
wkyw
f yk af &;vkyd gw,f/ csif;Ak'o
moe ygvutzGUJ udk
a&Tw*d b
kH &k m;ta&SUrkcf &Sio
f mraPAdrmefrmS 12-22012 aeUwkef;u zGJUpnf;cJhMuaMumi;fESifh vkyfief;
taumiftwnfazmfzYkd &nf&,
G cf sufMuD; 5-ck&adS Mumif;
csif;a&mifjcnf pmapmifxw
k af 0jcif;jzifh xda&mufpmG
aqmif&u
G Ef ikd af Mumif; ponfwUdk udk pmzwfol odjyD;jzpf
rSmrdUk tao;pdyaf &;jy &Si;f jyraeawmhygbl;/
pmapmifxw
k af 0a&;udpu
akd wmh pmaypGr;f tm;
udk todq;kH jzpfwhJ pma&;q&mrsm;? OD;Edik ;f bl(udEk ikd ;f csif;awmif) t,f'w
D mcsKyf qvdik ;f a&Tvif; (t,f'w
D m
ESihf tzGUJ twGi;f a&;rSL;)eJU OD;aqmifq&mawmf OD;eE
rmvmwkUd u pma&;q&mrsm;yDyd wm0ef ,laqmif&u
G f
ay;Murnf jzpfaMumif; vkv
d v
kd m;vm; qEjyK ajymMum;
cJMh uygw,f/ jzefUcsaD &;eJU aiGa&;aMu;a&; tydik ;f udak wmh
tcuftcJawG ajrmufrsm;pGm;awGUMuHKcHpm;bl;wJh pma&;
q&mrsm;yDyD qEjyif;jyrI enf;cJhygw,f/ pma&;ol
taeeJUaomh pmaya&;&mudprSm tawGUtMuHKvHk;0
r&Sw
d maMumifh rpGr;f aqmifEidk w
f mrkUd olwUdk qEjyif;jyrI
tm;enf;wJu
h pd r mS pma&;ol wufwufMuGMuG aqmif
&Guaf y;rSom tzGUJ tpnf;atmif jrifEikd rf ,fvUkd cH,x
l m;
wmrdUk 'Dupd (jzefUcsDa&;eJU aiGa&;aMu;a&; udp) rSm
pma&;ol wm0ef,l r,fqw
kd t
hJ aMumif; &J&MJ uD; tmrcHchJ
w,f/
'Dvekd UJ bJ csif;a&mifjcnfpmapmif xkwaf 0jcif;
udk pwifcMhJ ujyD; tm;vH;k &JU pkaygi;ftm; xkwrf I &vm'f
tjzpf trSwpf Of-1 uae 8 txd xkwaf 0jy;D wJt
h jyif
trSwpf Of 9eJU10udv
k nf; pkid ;f jyif;aeMuygjyD/ puFmylrS
"rrw
d af qGrsm; vSL'gef;aiGuvJ pmapmifxu
G &f dS a&;
twGuf rsm;pGm taxmuftyHh jzpfygw,f/
trSwfpOf-6 txd tawGUtMuHKrsm;t&
pmapmift&nftaoG;eJU ta&twGufukdyg jrSifhwif
39

wd;k xkwb
f Ukd pdwu
f ;l cJMh uygw,f/ trSwpf Of-1rS 6 txd
tkyaf & 1100 omxkwaf 0cJMh ujyD; pmtkyt
f &G,t
f pm;
pm&Gut
f rsKd ;tpm; t&nftaoG;awGvJ eJeJ edrchf yhJ gw,f/
'gaMumifh 7ESihf 8 upjyD;? tkyaf &-2200eJU pm&Guf
aumif;aumi;f qd'k Mf uD;MuD;oH;k jy;D xkwaf 0cJMh uyg w,f/
apmifa&-1100wkH;u jzefUcsDa&;eJU aiGa&;
aMu;a&;udpr sm;rSm tcuftcJ odyrf rsm;vdUk tqifajycJh
ayrJh apmifa&-2200 twGuaf wmh tm;vH;k pkaygif;jyD;
tckxuf tm;xnfMh ubkUd vdjk yDjzpfaMumif; oD&v
d uFm
jrefrm "rmkH-aqG;aEG;yGJrSm txl;udpeJU pma&;ol
wifjyaqG;aEG;cJyh gw,f/
apmifa&-1100 xkwaf 0cJw
h m umvtm;jzifh
2-ESpcf JG avmuf&adS ejyD jzpfjyD; ae&ma'o tESUH ydUk zdUk
ravmufiwJh tajctae jzpfvaewJh tjyif t&nf
taoG; (pm&Gut
f rsKd ;tpm;eJU t&G,t
f pm;)vJ jriS w
hf ifzUkd
vdktyfaejyDjzpfaMumif; yk*dKvftawmfrsm;rsm; u
tMuHOmPfay;cJMh uygw,f/ 'gaMumifh ta&twGuf
a&m t&nftaoG;yg wd;k jriS hf jriS w
hf ifxw
k f a0&jcif;jzpf
aMumif; csif;Ak'o
moe ygvutzGUJ Ou| taeeJU
pma&;ol &Si;f jyjcif;jzpfaMumif; ajymMum; vdyk gw,f/
t&nftaoG; odoo
d mom jrifo
h mG ;wmeJU ygwfoufjy;D
w,fvDzkef;u aewqifh tm;ay;csD;usL;ay;MuwJh
yk*Kd vfrsm;ukv
d nf; aus;Zl;wifaMumif; azmfjytyfyg
w,f/
"rkHaqG;aEG;yGJrSm xl;xl;jcm;jcm; pma&;ol
aqG;aEG;cJhwm wck&Sdygw,f/ tJ'gbmvJqdkawmh
jzefUcsDa&;tykid ;f rSm ,ckvuf&dS tzGUt
J pnf; vIy&f mS ;
rItjyif 'Dtpnf;ta0;wufa&mufbmMuwJh vli,frsm;
(a,muFsm;av; ?rdef;uav;tm;vHk;) tygt0if
wOD;csi;f ud,
k pf D uk,
d pf D wEdik w
f ykid f 0dik ;f 0ef; aqmif&u
G f
ay;MuzdUk arwm&yfccH w
hJ t
hJ aMumif;ygbJ/ aemufwcku
jzefUcsaD &; twGuf p&dwpf u oufomatmif oufqikd f
&m e,ftoD;oD;u &efuek u
f kd c&D;MuHK a&mufvmMuwJh
c&D;oGm;(c&D;MuHK) awGuaewqifh jzefUcsDwJh enf;
udv
k nf; oH;k ay;MuzdUk pma&;ol wku
d w
f eG ;f cJyh gw,f/
tckpmapmif 8ckxd jzefUcsDwt
hJ cgrSm pma&;ol wm0ef
,lwJhtydkif;rSm c&D;oGm;(c&D;MuHK)awGuae wqifh
tcrJeh ;D eD; ukeu
f s p&dyo
f ufoufomomeJU jzefUcsDchJ
aMumif;udv
k J todad y; ajymMum;cJyh gw,f/ "rmkrH mS
a[majymcJw
h meJU ygwfoufvUkd awmh 'DavmufygyJ/
pma&;ol txl;0rf;ajrmuf*P
k ,
f &l wJh owif;
av;wck yg;csif y gw,f / 27-10-14 eH e uf r S m
pma&;olqD udk w,fvzD ek ;f qufjyD; aeUvnfyidk ;f rSm
vli,fwOD;tdrfukd a&mufvmygw,f/ oluawmh

MudK;av;rsdK;u qGJwJh
kyfao;kyf
b'EawZdEmbd0Ho

0dyoem-bke;f MuD;wdUk ud;k uG,w


f hJ Ak'b
momrSomvQif
&Sdw,f/
tJ'D 0dyoemqdw
k m rdrw
d Ukd cEmuk,
d f tp
xm;jy;d awmh? ouf&o
dS ufrahJ wGukd tpdwpf w
d f trTmrTm
odatmif cGpJ w
d f jyD;awmh avhvmwJh avhvm enf;
wpfrsdK;yJ/ 'ghaMumifh 0dyoemvdkU ac:wJh ouf&Sd
oufrahJ wG&UJ ypn;f yp,awGudk bk&m;u odapcsiv
f Ukd
a[mcJw
h ,f ajymcJw
h ,f/
xdkypnf;wdkYtay:rSm kyftaeeJUMunfh&if
uHvyk af y;wJh tkypf u
k 9-tkypf k pdwv
f yk af y;wJt
h yk pf u
k
6-tkypf /k Owkvyk af y;wJh tkypf u
k 4-tkypf /k tm[m&
qifaygif0JjrdKUe,f? ausmufajrmif;&GmZmwd &efukef
vkyaf y;wJt
h yk pf u
k 2-tkypf /k tm;vH;k aygi;f vdu
k af wmh
ukrP
w
D ckrmS uGew
f ed ef m um;MuD;armif; tvkyv
f yk f
21-tkypf k &Sw
d ,f/ ukeaf &m/ rdrw
d Ukd cEmuk,
d rf mS &Sw
d hJ
aewJh udrk ;kd ausmaf usmf jzpfygw,f/ ]]tb uReaf wmfh
kygawGukd cGpJ w
d jf y;D awmh Munfah wmh tJ'D 21-tkypf yk J
tpfrwpfa,muf &efuek f a&mufvmwm tjyefrmS
&Sdw,f/
xnfhay;csifwmrdkU trSwfpOf-8 pmapmiftkyf 60
tkypf w
k ikd ;f rSm tqif;qdw
k m ygonf/ teJU
xkwaf y;yg/ uRefawmfwUkd &Gmbuf awGrmS ckxpd m
qdw
k m ygonf/ t&omqdw
k m ygonf/ tqDqw
kd m
apmifawG vH;k 0ra&mufao;wmrdUk uRefawmf wm0ef
ygonf/ taiGUqdkwmygonf/ aysmh^rm oabm
,ljyD; p jzefUcsifygw,f}}wJ/h a[majymyGJ av;rSm
av;ygonf/ 4if;wdUk udk ap;uyfay;xm;wJh tmayg
aqG;aEG;&usdK;eyfoGm;jyDvdkU pma&;olcHpm;rdygw,f/
"mwfuav;qdw
k mygonf/ 4if;ypn;f uav; awG[m
'gaMumifh 0r;fomtm;&eJU vli,fav;awmif;wJh tky6f 0
aep&m&Sv
d Ydk jzpfawmh ae&muav;ygonf/
csucf si;f xkwaf y;jy;D ]]ckvkd volunteer vkyw
f m om;ukd
Oyrm-vlwpfa,mufuMkd unf?h pdwaf jymi;f&if
aus;Zl;wifw,f? aemifvJ qufMudK;pm;ay;yg/}}
kyv
f aJ jymi;fajymif;oGm;w,f/ rdrw
d &Ykd UJ rsufpx
d rJ mS
vdUk ajymvku
d yf gw,f/]] 'Dvil ,fav;vkb
d J wykid w
f Edik f
olajymi;fomG ;wJh tqif;udk jrifvu
dk &f w,f/ olUpdwu
f
uk,
d pf D yl;aygif;aqmif&u
G Mf uygpkUd }} vkUd wku
d w
f eG ;f &if;
ajymif;vdYk ajymif;wJph w
d u
f vkyaf y;wJh tqif;wpfrsdK;
aqmif;yg;av;udk tqH;k owfvu
dk yf gw,f/ ]]csif;Ak'
jzpfomG ;w,f/
omoeygvu tzGUJ MuD; ykrd adk tmifjrifygap}} qEjyK&if;
aemufwpfcg Owkuvkyaf y;wJt
h qif;/ at;
. . . . . /
&if b,fvakd eovJ aoaocsmcsmMunf/h ouf &Syd J
usifa'G;wifatmif
MunfhMunfh oufrJhyJ MunfhMunfh? Owkvkyfay;wJh
40
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9
bmomMuD;taeeJUu 4-rsdK;/ bmomav;
awGuawmh trsm;MuD;yJ/ arsmufudk ukd;uG,fwJh
bmom/ EGm;ukd uk;d uG,w
f hJ bmom/ anmifyifukd
ukd;uG,f wJhbmom/ ponfjzifh tJ'Dvdk bmom
tao;trTm; av;awGuawmh trsm;MuD;yJ/ bke;f MuD;
wkUd Ak'b
mom[m bmomMuD; 4-rsdK;xJrmS ygw,f/
bmomwk d i f ; -bmomwd k i f ; ? tao;a&m
tMuD; a&m-/ 'ge-bmomwdik ;f rSm &Sw
d ,f/ oDvbmomwkid rf mS r&Sb
d ;l / orx-bmomwdik ;f rSm r&Sb
d ;l /

tqif;u-/
tm[m&vk y f a y;wJ h tm[m&taeeJ U vJ
qmae wJv
h &l UJ rsuEf mS uwpfrsKd ;/ 0aewJv
h &l UJ rsuEf mS u
wpfrsdK;/ t0vGeaf ewJv
h &l UJ rsufEmS uwpfrsdK;/
'gh a Mumif h rd r d w d k Y tm[m&uvJ tk y f p k
vkyaf y;vk?Yd tJ't
D yk pf ak wGxrJ mS tqif;qdw
k mvJygonf/
taotcsm Munf&h ifujJG ym;rI uav;awGukd rdrw
d Ukd
ud,
k w
f ikd f jrif&rSmyg/ teHUvJ 'Dtwdik ;f yJ/ uHvyk af y;wJh
9-tkypf k xJrmS &Sw
d t
hJ eHU? teHUygonf/ pdwv
f yk af y;wJh
6-tkypf x
k rJ mS &Sw
d hJ teHU? teHUygonf/ Owkvyk af y;wJh
4-tkypf x
k rJ mS &Sw
d t
hJ eHU teHUygonf/ tm[m&vkyaf y;wJh
2-tkypf x
k rJ mS &Sw
d t
hJ eHU? teHUygonf/ vlaoavmif;
ukMd unfh yxrawmh teHUwpfrsdK;/ aeUul;oGm;awmh
teHwpfrsdK;/ wpf&uf ESp&f uf Mumawmh teHUwpfrsdK;/
ponftm;jzifh tajymi;ftvGJuav;awG rdrdwdkU
ud,
k w
f idk f awGUMuHKcHpm; jyD;awmh aeMu&w,f/
21-tkypf v
k ;kH xJrmS teHUqdw
k mygonf/ tJ'D
teHU odcsi&f if ESmacgif;eJU&SmrS &w,f/ rdrw
d Ykd w&m;tm;
xkwrf ,fq&kd if igawmh ESmacgif;eJU &Smjy;D w&m;tm;xkwf
r,fvYdk tJ'h v
D dk jzpfay:vmw,f/ teHUeJU tm&k,
H v
l aYkd ygh/
owdxm;? tJ'o
D wdxm;wJt
h cg ywf0ef;usifrmS &Sw
d hJ
teHU (od)Yk rdru
d ,
kd rf mS &Sw
d hJ teHU? tJ't
D eHU ESmacgif;eJU
vku
d &f mS vdYk awGUw,f/ awGU&if teHUqdw
k hJ t&mav;
ay:w,f/ 'gu iydzw
k ef UH ? 'gu a&arT;eHU? 'guoeyfcg;
eHU? 'gu aygif'geHU? 'gubmeHU? nmeHU/ teHUu cke
21-tkypf v
k ;kH xJrmS tukev
f ;kH ygw,f/
rdrw
d Ykd avhvmoH;k oyfjyD;awmh aewm[mvJ
tJ'yD pn;f av;awGxrJ mS teHU&So
d nf/ teHUawGxrJ mS
anmfapmfawGrygapwJt
h eHU? arT;wmawGrygapwJt
h eHU?
ykyaf pmfawGrygapwJt
h eHU? tJ'gw&m;tppf&jcif;yg/
ESmacgif;xJ a&mufwmeJU teHUqkw
d m aysmfu
oGm;w,f/ 4if;aemuf tqif;? teHU? t&om/
t&omav;vJ ckeu 21-tkypf v
k ;kH xJrmS t&omqdw
k m
ygw,f/ tJ't
D &omudk vQmeJU &Sm,l&w,f/
Owkvkyfay;wJh opfyifawmawmifawG[m vQmeJU
wdMYk unf&h if t&omay:vmr,f/ pdwv
f yk af y;wJh ky?f
pdwaf jymif;&if kyaf jymif;onf/
tqDqkdwmuawmh pdwfeJUawG;,l&wmayg
av/ ckeu 21-tkypf pk vH;k ? b,f[mudyk J ppfwrf;
vkyMf unfMh unf?h tqDqw
kd hJ MoZm"mwfuav; ygonf/
taiGU? tylaiGU? tylqkdwm rygap&bl;/ taiGUyJ?
tat;aiGU? tat;qdkwm rygap&bl;/ taiGUyJ/
tyltat;qdkwm oHo&mol? oHo&m om;awG

pum;ajym jzpfatmif ndx


S m;wJh emrnfy/J trSeu
f awmh
taiGUyJ/
'gaMumifh xdcsifwJh ypnf;udkxd? rdrdwdkY
taiGUtaeeJU pdwx
f rJ mS taiGUtaeeJUyJ rSw&f w,f/
tyltat;qdw
k m rygap&bl;/ acG;vJb,fae&m ylvJ
qdw
k m odw,f/ b,fae&m at;w,fqw
kd m odw,f/
bk&m;odapcsifwJhtaiGUu taiGUyJ/ tyltat;awG
rygapeJU/ pdwx
f rJ mS tylaiGUay:vm&if tylaiGU MudKufwhJ
vlu wPSmjzpfr,f/ tylaiGU rMudKufwv
hJ u
l a'go
jzpfr,f/ tat;aiGUay:vm&if tat;aiGU MudKufwhJ
vlu avmbjzpfr,f? wPSmjzpfr,f/ tat;aiGY
rMudKufwv
hJ u
l a'gojzpfr,f/ 'Davmb a'goawGjzpf
ae&if oHo&mab;awGay:rSmaygh/ tJ'v
D kd jzpfciG hf ay;udk
ray;&bl;/ ylvYdk aumif;vdu
k w
f mvJ ajymp&m r&Sb
d ;l /
at;vdYk aumi;fvu
kd w
f mvJ ajymp&m r&Sb
d ;l / 'ghaMumifh
oHo&mtoHk;eJU wu,fhobm0 toHk;wdkY uGJjym;
w,fqdkwm od&r,f/
aysmhrmoabmw&m;av;? aysmhw,fqdkwJh
oabmw&m;av;awG? rmw,fqw
kd hJ oabmw&m;
av;awG? tJ'gawGqkd 0ga,m"gwfuav; ESv;kH oGi;f jyD;
om; jzpfomG ;r,f/ tJ'yD pn;f av;awGukd yl;uyfjy;D awmh
ay;wJh tap;"mwfu tmaygaygh/ ckeu ajymwJh
ypn;f av;awGjrifawmhrS tJ't
D ap;"mwf uav;u
ay:vmw,f/ rsufp?d em; ponfweYkd UJ Munfv
h v
Ykd J
jrif&wJh ypn;f r[kwb
f ;l /awG;,lr&S wJyh pn;f / awG;,lr&S
wJyh pn;f xJ bke;f MuD;wdx
Yk nfw
h ,f/ 'ghaMumifh ckeu
21-tkypf /k tjrt
J wGt
J m;jzihf 8-rsKd ;/ jznf;jznf;csi;f awmh
em;vnfvmrSmyg/ twwfEikd q
f ;kH awmh ajymay;oGm;r,f/
tJ'D 21-tkypf k xJrmS tjrJtm;jzifh 8-rsdK;ygw,f/ 8rsdK;ryg&if tkypf k rjzpfawmhb;l /
4if;wd&Yk UJ wnf&miSmeav;jzpfwhJ tJ'aD e&m
uvJ awG;,lrS &w,f/ tJ'yD pn;f av;awGu ae&mr&Sd
&if b,fEh ,
S rf S jzpfvYkd r&bl;/ ae&m&Srd S jzpfonf/
tJ'g awG;,lrS &onfw/hJ 'ghaMumifh 21-tkypf x
k rJ mS
ygwJh ae&mqdw
k hJ yx0D? tmaygqdw
k t
hJ qif;? tqDqkd
wJMh oZm tJ'3D -rsdK;u pdwef UJ awG;,l&w,f/ tqif;
qdw
k mvJ rsufped UJ &Sm&w,f/ teHUqkw
d mvJ ESmacgif;eJU
&Sm,l& w,f/ t&omqdw
k mu vQmfeUJ &Sm&w,f/
taiGU(od)Yk aysmhrmoabmav;? tJ'gusawmh prf;oyf
udik w
f ,
G jf yD;awmh &Sm&w,f/ yx0Dqw
kd ahJ e&m? tqif;
qdw
k hJ tmayg? tqDqw
kd MhJ oZmusawmh awG;,lr&S onf/
tJ'D 8-ck[m tkypf w
k idk ;f rSm &Sw
d ,fvYkd odjy;D awmh rdrw
d Ykd
ud,
k rf mS vJ tJ'D 8-ckyJ tvkyv
f yk af ewm/ uHvyk af y;wJh
41
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

ypnf; 9-ckxJu rdrdwdkY oEefrSm 7-tkyfpk? 7-rsdK;/


rsufpd tkypf /k ? ESmacgif;tkypf ?k vQmtkypf ?k em;tkypf ?k
ud,
k t
f yk pf ?k tawG;tac:tkypf ?k a,muFsm;oabm^
rde;f roabm tkypf ?k ouf&v
dS Ydk azmfjywwfwhJ touf
tkypf ?k tJ'g rdrw
d Ykd oEmefrmS jzpfvmw,f/ tJ'guH
vkyaf y;wm/
tifrwef tm;MuD;wJu
h u
H ESyd pf ufvYkd &S&d if
rsufprd eI w
f mwdYk uef;wmwdYk jzpfwwfw,f/ em;-pwJh
[mawGvJ 'Dvydk /J uHvyk af y;wJt
h yk pf ak wGuvJ uHprD w
H hJ
twkid ;f yJ/ pdwv
f yk af y;wJh tkypf ?k pdwcf srf;omvd&Yk &dS if
csrf;ajrUvdUk ? pdwrf csrf;romwJt
h cgusvd&Yk &dS if ud,
k cf E
m npfErG ;f vd?Yk Owkvyk af y;wJh tkypf u
k vJ 'Dwidk ;f yJ/
rQwwJh &moDOwkeUJ awGUvd&Yk &dS if oGm;aumif;? vm
aumif;? aeaumif;? xdik af umif;? rrQwwJh &moD OwkeUJ
awGUvdYk &S&d if bmrQ raumif;/
tm[m&usjyef a wmh v J Mud K uf w mav;
pm;&wJh tcgusawmh wpfrsdK;jzpf/
uH?pdw?f Owk?tm[m&vkyaf y;wJh 4rsdK;/ tkypf k
tm;jzif h a wmh 21-tk y f p k ? uH v k y f a y;wJ h tk y f p k /
uHpDrHwJhtwdkif;yJ/ usefwJh[mawGvJ ckeuajymwJh
twdik ;f yJ/ 'ghaMumifh kyaf o;kyu
f av;udk Oyrmxm;jy;D
awmhajymjyr,f/ kyaf o;kyu
f av;udk yufvufxm;
rSmaygh/ arSmufcx
kH m;? arSmufcakH erSmaygh/ ikww
f w
k x
f m;?
ikww
f w
k af erSmaygh/ kyt
f m;avsmfpmG wpfrsKd;jyD;wpfrsdK;
jzpfvmwmaygh/
rdrw
d Ykd cEmuk,
d rf mS vJ taMumif;4-rsdK;uvkyf
ay;vku
d w
f hJ kyt
f yk pf ck sn;f yJ/ tJ'd yk t
f yk pf ck sn;f udk MuKd ;eJU
MudK;eJUwlwu
hJ u
H ? MudK;eJUwlwhJ pdwu
f ? MudK;eJUwlw?hJ
Owku? MudK;eJUwlwt
hJ m[m&u awmvkyaf wmifvyk f
vkyaf y;&if a[m'D kyaf o;kyef UJ wlwhJ cEmu jzpfcsi&f m
awGjzpfa&m/ 'gayr,fh tJ'DtjrifawGukd rdrdwdkYu
jrifvm;qkdawmh rjrifbl;/ igqdkjyD;awmh jrifw,f/
igqdkjyD;awmh pGJw,f/ igjzpfapcsifwm jzpfw,fvdkY
jrifw,f/ trSeu
f oljzpfcsif&m jzpfaewm/
(1352-ckESpf 0gacgifvuG,faeUwGif tvHk?
atmifr*FvmygVdwuokdvf? odrfawmf
a[mMum;tyfaom
w&m;awmf jzpfygonf/

csif;Ak
;Ak'bmom0ifOD;a& 25&mcdkifEIef; xd&Sdygonf
('DvIdif;*sme,f\ azmfjycsuf)
csi;f ygvu tzGUJ u 'DviId ;f *sme,foYkd pma&;ay;
ykcYd &hJ m 27-10-14 xkw'f v
D idI ;f *sme,f pmudk jyefvnf
azmfjyay;ojzifh aus;Zl;wifpmG xyfraH z:jyvdu
k yf gonf/
*

trsdK;om;'Dru
kd a&pD tzGUJ csKyfrS xkwaf 0aom
2014? {jyDv 7-&ufaeUxkwf 'DvidI ;f pmapmif? twG-J
3 trSwf-14 aqmifyg;&Sifudk'Da*s\ ]]orwMuD;
OD;ode;f pdef bmrSecf o
hJ vJ}} ay;pmukd zwf&I ygonf/
xdak y;pmwGif ]]csif;vlrsdK;-100&mckid Ef eI ;f onf
c&pf,mefbmom0ifrsm; jzpfygonf/}} [k rSm;,Gi;f pGm
azmfjycJyh gonf/
Xmeqkid &f m tpk;d &xkwo
f wif;pmrsm;\ azmfjy
csufukd rlwnf vlO;D a&wkEd eI ;f jzifh cefUrSe;f wGucf sufrI
t& 2012-ckEpS w
f iG f jrefrmEkid if H csi;f vlrsKd ; 9-ode;f 0ef;
usif&&dS m Ak'b
mom0if csif;vlrsdK; OD;a& ESpo
f ed ;f ig;
aomif;0ef;usif&adS Mumif;? csif;jynfe,fwiG f Ak'b
mom
0ifcsi;f OD;a& ig;aomif;0ef;usi&f adS Mumif;? jynfe,fjyify
wGif Ak'b
mom0if csi;f OD;a& ESpo
f ed ;f 0ef; usi&f adS Mumif;
csif;jynfe,fwGif ewfbmom0ifESifh tjcm;bmom
0ifrsm;rSmvnf; jynfe,fvOl ;D a&\ 20-&mckid Ef eI ;f &Sad e
aMumi;f o d & ygonf / jynf e ,f j yif y [k qd k & mwG i f
rauG;wdik ;f ? yJc;l wkid ;f ? ppfuikd ;f wkid ;f ? {&m0wDwidk ;f ? &cdik f
jynfe,f? &efuek w
f idk ;f ? rEav;wkid ;f wdu
Yk kd qkv
d ydk gonf/
ajrjyefUaecsif;vlrsdK;trsm;pkrmS a&S;ya0oPD
uwnf;u Ak'b
mom0ifrsm;jzpfMuonfh tjyif awmif
ay:a'owGiv
f nf; Ak'b
momud;k uG,o
f rl sm; &Sad eMuyg
onf/ csi;f Ak'b
mom0if rsm;teuf csi;f vlrsKd ;Ak'b
mom
&[ef;awmfEiS hf oDv&Sif rsm;yifvQif 500-0ef;usi&f adS e
ygonf/ awmifay:ajrjyefUAk'b
mom0ifcsif; vlrsdK;rsm;
pkaygif;vsuf csif;Ak' omoemhygvutzGUJ ukd 2012?
azazmf 0 g&D v 12-&uf a eU (jynf a xmif p k a eU)u
zGUJ pnf;cJjh yD; ]Ak'b
mom0if csif;wkid ;f &if;om;rsm;onf
omoemawmf oefU&Si;f wnfwhH jyefUyGm;a&;udpr sm;
tjcm;omoemjyKtzGUJ rsm;ESit
fh wl pnf;vH;k nDnw
G pf mG
aqmif&u
G Ef idk Mf uap&ef} tp&So
d nfh &nf&,
G cf suf ig;
&yfjzifh jrKd Ue,ftoD;oD;wdw
Yk iG f us,u
f s,jf yefjY yefY zGUJ pnf;
aqmif&u
G v
f suf &Syd gonf/
csif;Ak'bmom0ifOD;a&onf csif;vlOD;a&\
23-&mcdik Ef eI ;f rS 25-&mcdik Ef eI ;f xd&adS Mumif; awGU&ygonf/
ay;pm&Siu
f kd 'Da*sonf trSet
f wkid ;f rodbJ rSm;rSm;
,Gi;f ,Gi;f azmfjycJjh cif;jzpfaMumif; odaptyfygonf/
42

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

ysLvlrsdK;? csif;vlrsdK;ESifh Ak'omoemawmf

(tydkif;-4)

q
vkdif;
a&T
vif;

aqmif;yg;rsm;wGrJ sm;udk "r&o


H D azmfjycGihf
&cJ&h m tydik ;f -1 tydik ;f -2 tydik ;f -3 wku
Yd kd 2000-jynfh
{jyD 2002 azazmf0g&Dv? 2012 rwfv? 2007
Ed0k ifbmv? 2007 'DZifbmxkwrf sm;wGif azmfjycJyh gonf/
ysLESihf csif;\ qufpyfrrI sm;udk avhvmoH;k oyf ysLESifh
csif;wdo
Yk nf Ak'o
moemawmftm; rnfoYkd rnfyw
kH n
l pD mG
qnf;uyfu;kd uG,cf EhJ ikd af Mumif; owdrpl &mtjzpf &nf&,
G f
a&;om;cJhygonf/ ordkif;a&pD;aMumif;? ,Ofaus;rI
a&pD;aMumif; [lonfrmS tvGe&f n
S v
f sm; us,fjyefUonfh
tavsmfu olUt,ltq ud,
k t
hf ,ltq uGv
J MJG uonf
rSm"rwmyifjzpf\/ rif;wyfjrKd Ue,frS pma&;q&mwpfO;D u
csif;onf {uefpifppf ysLjzpfonf[k a&;\/ zvrf;jrdKU
e,frS pmay0goem&Sif vli,fwpfpu
k xkt
d qdu
k dk vH;k 0
vufrcHEidk af Mumif; jiif;qef\/ pma&;olonf rvTo
J m
ra&SmifomyJ xkt
d yk pf k 2-pkMum;odYk 0ifa&muf jzefajzcJ&h yg
onf/
csif;onfom ysLjzpfonf[k w&m;aoaumuf
csufcsjcif;onf tpGe;f w&m;jzpfovkd csif;onf ysLESihf
vH;k 0rqdik [
f k w&m;aoqH;k jzwfcsurf mS vJ tpGe;f w&m;yif
jzpfonf/ (q&mwpfO;D u ysLppfvQif Arm[k w&m;ao
aumufcsufqGJcJh&m? onfrSmvnf; ynm&Sifrqef
aom tajrSmt
f jrifenf;aom tpGe;f a&muf aumufcsuf
[k orkid ;f okawoDwpfO;D u pma&;oltm; ajymjycJzh ;l
onf/) qdkvdkonfrSm vlrsdK;wpfrsdK;onf tkyfpkrsm;
uGo
J mG ;jyD;? vlrsdK; 3-rsdK;tjzpfoYdk jyefyY mG ;oGm; Ekid o
f vkd

rwlnDaom vlrsdK;i,frsm; aygi;fpnf;oGmjyD; vlrsdK;


wpfrsdK;tjzpfov
Ydk J a&muf&o
dS mG ;Ekid o
f nfom jzpfonf/
aer0iftifyg,mudk xlaxmifEidk cf ahJ om t*Fvyd w
f Ukd onf
vlrsdK;i,f 3-rsdK; a&maESmaygi;pyf&mrS jzpfay:vm
onf[k od&&dS \/ xdaYk Mumifh ysLrS qif;ouf vmolwYkd
onf yHpk H trsdK;rsdK;jzifh &yfwnfEikd o
f nfukd oabm
ayguf&rnf jzpfonf/
bmomjcm;wdo
Yk nf csif;wdu
Yk kd qGaJ qmif&m
csi;f wk\
Yd rlvblw ud;k uG,,
f MkH unfrI "avhonf olwYkd
bmomESihf wlonf[v
k &dk m qG
J a[majyma&;om;jcif;?
usrf;pmjyKpkjcif;rsm; jyKvkycf MhJ uonf/ onfudk em;r
a,mifMupdrahf omiSm csif;wk\
Yd "avxH;k pHEiS hf ,HMk unfrI
tajccHonf ysLwdEYk iS hf wlaMumif;? Ak'w
&m;ESihf wlaMumif;
pma&;olu qufpyf aqGaEG;jcif;om jzpfygonf/ ,ck
tydik ;f -4 wGif xyfraH vhvmawGU&S&d aom pdw0f ifpm;zG,f
wlnrD rI sm;udk azmfjyvku
d &f ygonf/

Ak'w&m;awmfvm usdefpmqdkjcif;rsm;
ayw[lonf vlUb0rS aovGeo
f mG ;jyD;? b0
jcm;oGm;onf[k t"dym ,f&o
dS nf/ qif;&JtrsKd ;rsKd ; cH&um
jyw
d m bHo
k Ydk a&mufomG ;ol[v
k J t"dym ,f&o
dS nf/ vltcsKd U
onf tukov
dk 'f pk ku
d rf sm;ukd jyKrdaomaMumifh jyw
d m jzpf
Mu&onf/ jydwm wkt
Yd aMumif; oH*g,emwif q&mjrwf
wdu
Yk pkaygif; rSww
f rf;wifcMhJ u&m ayw0wKtjzpf
avhvmzwfEI idk yf gonf/ u
Prk@aywD0wKrSm acG;euf
43
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

MuD; udu
k pf m;cH&aom pnf;pdr&f iS rf taMumif; jzpfonf/ ,laomfvJ aumi;freI nf;yg;ojzifh xkjd yw
d m rrsm;ESihf twl
uybk&m;&Siv
f ufxufu udrv
d jrdKUae ewfpnf;pdru
f kd rcHpm;cJ&h acs/ aemufq;kH wGif bk&ifu,
kd f
OygoumwpfO;D onf aomwmyef jzpf\/ olonf wdik f jydwm rrsm;xH a&muf&
dS ewfpn ;f pdru
f kd cHpm;&m
tazmfOygou 500-ESit
hf wl aumi;fru
I o
k v
kd rf sm;ukd tESpf 150-cefU vGwaf jrmuf oGm;\/
tvdw
k jl yKMu\/ olw\
Ykd ZeD;r,m;rsm;vnf; Oygod
wpfnwGif acG;eufMuD;\ tpm;udk cH&aom
umrrsm; jzpfMu aumif;rIrsm;jyKMu\/ aomwmyef Adrmef&iS rf taMumi;f bk&ifoo
d mG ;\/ bk&ifu acG;euf
Oygoum\ ZeD;onf wpf&cH g aoaomufMuL;apmi;f MuD;tm; av;rQm;jzifh ypfowfvu
dk \
f / bk&ifvJ vlUjynf
orm;wpfO;D \ zsm;a,mif;rIaMumifh xkad oaomufMuL; jyefvmum aumif;rIuo
k v
dk rf sm;jyK aoaomf ewfjynf
ESihf vGeu
f sL;azmufjyef\/
vm;&\/
onfukd aomwmyef Oygoumu [kef
a*gwrbk&m;yGix
hf eG ;f vmjy;D aemuf &Sirf [marm
r[kwf ppfar;&m olUr,m;u ]]r[kwfaMumif;? *vm efonf [dr0Emawmifpcef;odYk MuGjref;vSnv
hf nf&m
azmufjym;cJah omf em;&Gujf ywfonfh acG;eufMuD;onf xkda0rmedu jydwmrudk awGU&\/ jzpf&yfrSefrsm;udk
b0wdik ;f ighukd udu
k pf m;ygapom;}} [k usdeq
f \
kd / od&&dS rax&fjrwfu Ak'j rwfpmG tm; avQmuf\/
xdt
k rsdK;ord;\ tazmfig;&muvnf; ]]igwdYk odcyhJ g
*
*
*
*
*
vsuf vdrcf ahJ omf olr\ uRef-rrsm; jzpfygapom;[k
yOyw
k c g'u aywD0wKwGif om;-5 a,muf
usd e f q d k M uavonf / azmuf j ym;aom rd e f ; ronf udk jyefvnf pm;aomufaom jyw
d m r taMumif; yg&S\
d /
vGeu
f sL; rdaom tylr;D aMumifh ajcmufaoGUydecf sHK;um xdjk ydwmronf ,cifvjl zpfpOfu olMuG,f wpfO;D \
rMumrDao [dr0Emawmif&dS u
Prk@tkid t
f eD;wGif r,m; jzpfc\
hJ / om;orD; rxGe;f um;ojzifh olMuG,\
f
Adrmefykdif&Sif jydwmrjzpf&\/ usefrdef;r 500onfvJ trsdK;wdu
Yk olMuG,t
f m; aemufred ;f r,l&ef wdu
k w
f eG ;f
aoaomf xdjk ydwmr\ uRefrrsm; jzpfMu&\/
Mu\/ olMuG,fonf r,m;MuD;udk jrwfEdk; ojzifh
jydwmronf aumif;rIaMumifh aeYtcgwGif vufrcH/ r,m; MuD;uyg wdu
k w
f eG ;f ojzifh vufcH cJ\
h /
ewfpnf;pdru
f kd cHpm;&\/ azmufjym;jyD; usdeq
f ckd ahJ om r,m;i,f oaEwnfaomtcg r,m;MuD; onf rem
raumi;fraI Mumifh ntcg qif;&Jc&H \/ cH&yHu
k m; tuk vdrk I jzpfymG ; y&dAZkd rf wpfa,muftm; oaEusaq;
odv
k u
f Ed;I aqmiftyfojzifh Ed;k xvsuf a&uefurf; wku
d af p\/ oaEysuf\/ r,m;i,f\ rdcifEiS hf trsdK;
em;odYk oGm;&\/ a&uefxrJ S acG;eufMuD; wpfaumif wdo
Yk nf r,m;MuD;tm; qJqkd usde;f armif;vsuf usdepf m
wufvm\/ xdkacG;eufrSm qifayguf t&G,f&Sd\/ qdck ikd ;f \/ r,m;MuD;u ]]oaEysuaf q; wku
d f auR;cJyh grl
aMumufz,
G f tqif;&S\
d / em;&Gujf ywfae\/ xufjruf jzpf&mb0wGif raumif;aom bHXk me jzpf &ifrS
&Snv
f sm; Murf;wrf;aom tpG,&f \
dS / aumif;pGmjyL; aygufzmG ; orD;om;rsm;udk pm;&ygap om;[k}} usdepf m
xGuaf om &Sm;rD;usD;vdk &J aJ wmufaom rsufv;kH &S\
d / qdk\/
vQyfppfE,
G f taygif;ESihf wlaom vQm&S\
d / Murf;wrf;
xkdr,m;MuD;aoavaomf t0wfrygaom
xufjrufaom ajconf;? vufonf;? tarT;wkYd &S\
d / tkyf qd;k vGe;f aom tykyef UH rsm; eHaqmae aomylaqG;
acG;eufMuD;onf jydwmrtm; vJusapum qmavmif aeaom idk,dk[pfatmfaeaom jydwmr
tm; &yg;& uku
d pf m;0gjrdKvsuf tk;d pkrQom usef jzpf\/ r[kwrf rSef usdepf mqdrk aI Mumifh &ifrS aygufzmG
atmifjyK oGm;wdjYk zifh uku
d cf sDpu
k m a&uefxJ ypfcs aom om;orD;rsm;udk olu,
kd w
f idk f jyefvnf pm;aomuf
uG,af ysmufomG ;\/ rMumrD jydwm ronf a&uefxrJ S ae&\/
yifukd,ftwdkif; jyefwufvmum Adrmef tdyf\/
owmykwcg'um aywD0wKwGif om;(7)
olUtazmfrsm;um; uRefjzpfo
Hk m cHMu&\/ okjYd zifh a,muf pm;aomufaom jydwrtaMumif; azmfjy
tESpf 550-vGefajrmuf cJh\/ jydwmrrsm;onf xm;\/ ,cif 0wKuJo
h yYkd if r,m;MuD;u r,m;i,f\
a,musFm;rsm;ESifh uif;uGm ysif;&djiD;aiGUvmMu\/ oaEukd zsufcsjyD; usdepf m qdjk cif;jzpfonf/
jydwmrrsm;onf t&omxl;uJ aom ewfo&ufo;D
Ak'a 'oemawmfrsm;wGif r[kwrf rSef usdepf m
rsm;udk jrpfxo
J Ydk tMuHjzifh ypfcsMu\/ Am&mPoDrif; qkrd I aMumifh xdo
k Ykd b0nHh b0qd;k rsm; &&Su
d m; qif;&J
onf xdo
k &ufo;D udk pm;rdum EkysdK csrf;omrIukd 'kuc H Mu&aMumif; awGU&ayonf/ trSepf ifppf r[kwf
cHpm;& rkqdk;wpfOD;tm; ewfo&ufoD;rsm;;udk rrS e f usd e f p mqd k r I o nf Ak ' t vd k u s r[k w f a y/
44
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

used pf mqdak prIuv


dk nf; Ak'w
&m;awmfu tm;a;rI r&Sad y/
tb,fah Mumifh qdak omf r[kwrf rSef usdepf mqdrfk I onf
tvGeMf uD;rm;aom rkom0g'udu
k sL; vGe;f jcif; jzpfovd?k
usdepf mqdo
k u
l olUtusdK; pD;yGm;udk olu,
kd w
f idk f tjrpfrS
vSe
f wl;jzdKvku
d f jcif;aMumifh jzpfonf/ olwyg;tm;
usdepf mqdak prIxuf onf;cHciG hf vTwjf cif; trSew
f &m;
vrf;aMumifoUkd vSr;f wuf apjcif;uom Ak'\
tvdk
awmfjzpfonf/ arwm? ukPm? rk'w
d m? OayumjA[p&kd w
f &m;av;yg;udk Ak'u
usifo
h ;kH apvdyk g \/
ysLacwfu usdefpmrsm;
yk*aH cwf? ysLacwf ausmufpmrsm;wGif Ak'
omo emawmfudk MunfndKtm;xm;MuolwdkYonf
bk&m;wnf jcif;udk tm;usKd ;rmefwuf jyKvkycf MhJ uonf/
bk&m;wnfjyD; aemuf xdkbk&m;udk umvMum&Snf
wnfwHh&efESifh ukodkvfw&m;rsm; tqufrjywf
wd;k yGm;aeap&ef tpDtrHrsm; jyKvkycf MhJ u\/ rdrw
d \
Ykd
uRefrsm;udk bk&m;a0,sm0prsm;udk aqmif&Guf&ef
vSL'gef;cJjh cif;? bk&m;udk zsufp;Df olrsm; r[m t0Dpid &J
cH&apaMumif; usdepf ma&;xk;d cJjh cif;rsm;yif jzpf onf/
ysLwd k Y o nf usd e f p mqd k j cif ; ud k txl ; yif , H k M unf
tm;uk;d cJah Mumif; tcsufrsm;udk axmuf od&ay
onf/ ausmufpm? rifpmwdYk usdepf ma&;xk;d jcif;ESihf
qk awmif;jcif;rsm;onf ysLacwf? yk*aH cwfu vlUtzGUJ
tpnf;rsm;\ tavhtusifw
h pfcv
k J jzpfyakH y: onf/
yk*n
H yS Mf uD; [laom yHjk yifrmS vJ opmqdjk cif;? used pf mqkd
jcif;udk xif[yf ae\/ &mZukrm& ausmufpm
(bk&m;tm; igvSLcJh aom uRefrsm;ukd ESyd pf ufaomf
t&darw,sbk&m;tm; rzl;&apom;) [k usdepf mrsm;
a&;om;cJ\
h /

aom csKd csi;f rsm; trnfjzifh aqmif;yg;wpfy'k f a&;cJo


h nf/
tvGefwefzdk;MuD;rm;aom pmrl 1-yk'fyif jzpfonf/
q&maAGrPfu csi;f jynfe,f awmifyidk ;f ? uefyufvufEiS hf
rif;wyfae csif;"avhrsm;udk tajccH wifjyxm;\/
a&S;acwfcsif;awmifwef;\ vlUtzGUJ tpnf;rSm
rsdK;EG,t
f vku
d f tkycf sKyfprD &H aom pepfjzpfonf/ trI
cif;rsm;? tjiif;yGm;rsm;? Mum;emqH;k jzwf&mwGif vlouf
ao ypnf;oufaorsm;udk t"duxm; Mum;em
qH;k jzwfMuonf/ ok&Yd mwGif vloufao ypn;f oufao
rsm;udk vHak vmufatmif rjyoEkid af om udpt
rItcif;
rsm;vJ ay:aygufwwfonf/
Oyrm-OD;xef;vde;f \ pm;eyf&u
d m rsm; odak vSmif
odrf;qnf;xmaom pyg;usDudk wpfpHkwpfa,mufu
rD;IUd zsuq
f ;D oGm;\/ xdrk ;D IUd olukd rnfou
l rQ rjrifvu
kd rf d
ay/ odaYk omf rD;IUd Ekid o
f [
l
l avhvmpHpk rf; cefrY eS ;f Munfh
aomtcg OD;&T;D tGro
f m jzpfaeonf/ OD;wef;vde;f onf
OD;&T;D tGro
f mtm; ar;ppfapaomtcg olu rIUd aMumif;
usdefpmqdk w&m;qdkifaom csif;rsm;
jiif;qdo
k nf/ wpfO;D ESihf wpfO;D tjiif;tcke?f tpGyt
f pGJ
jrefrmjynftESHUtjym; a'otoD;oD;wGif MuD;rm;vmjy;D ? b,fvrkd S aphpyfjzefajz rjzpfEikd af omtcg
aexdik f Muaom csif;wdrYk mS vJ usdepf mqdjk cif;ukd txl; rvTrJ a&Smifom aqmif&u
G o
f ifah om aemufq;kH enf;vrf;
,HMk unf cJMh uolrsm; jzpfonf/ txl;ojzifh &cdik jf ynf rSm opmqkjd cif;jzpfonf/ opmqdjk cif;[k qd&k aomfvJ
e,f&dS csif;rsm; yJc;l wdik ;f ? rauG;wkid ;f ae csif;rsm;ESihf trSet
f m;jzifh usdepf mqkjd cif;yif jzpfonf/
csif;jynfe,f awmifykdif; rif;wyf?uefyufvuf? opmqkdjcif;ESifh usdefpmqdkjci;f\ jcm;em;csuf
yvuf0? rwlyDa'o&Sd csif;rsm;onf "avhxHk;pH
opmqdjk cif;onf trSew
f &m;ukd jru
G [
f ajymqdk
tajrmuftrsm; wlnMD uonfh tavsmuf usdepf m jyD;aemuf xdjk rGu[
f ajymqdak ompum;rSecf v
hJ Qif rnfoYdk
qdjk cif;udv
k J ,HMk unfusifo
h ;kH cJh Muol rsm;jzpfonf/ aom aumif;usKd ;csr;f om r*Fvmrsm; jzpfymG ;ygapaMumif;
ajrmuf ykid ;f csi;f awmifae csi;f "avhrsm; udv
k J avhvm (odkU)MuHKawGUaeaom tcufcJrsm;rS vGwfajrmufygap
oifh\/
aMumif; qkawmif;jcif; jzpfonf/
csi;f wdik ;f &if;om;pmayESifh ,Ofaus;rIaumfrwD
usdepf mqdjk cif;rSmrl taMumif;csif;&m wpf&yfudk
(wuov
dk rf sm;-&efuek )f u xkwaf 0aom csif;r*Zif; jru
G [
f ajymqdjk y;D aemuf? wdo
k Ykd jru
G [
f ajymqdak om pum;
(1980-81)wGif qvkid ;f aAGrPfu opmqd
k w&m;qdik f 45
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

rSefcJhvQif rnfodkYaom aumif;usdK;csrf;om r*Fvm om; tpOf? ajr;tquf? jrpftnGeUf wdik af tmif tuif;
rsm;jzpf yGm;ygapaMumif;(odrYk [kw)f vdrn
f mvSnzhf sm; wvlv?l tnGeUf wa0a0jzifh wd;k wufxeG ;f um; ygap
rSm;,Gi;f aompum;udk ajymqkcd yhJ gvQif rnfoaYkd om om;/ ightrsdK;tEG,o
f nfvJ pdr;f pk&d iS o
f efaomtyif
ab;qd;k &efq;kd ? tjzpfq;kd rsdK;udk awGUMuHKcHpm;&ygap[k pD;qif; aygrsm;aom pr;fa&? cdik rf maom yifpnfuo
hJ Udk
qkawmif;jcif;rsdK; jzpfonf/
wkd;wuf xGef;um;ygapom;}} [k usdefqdkjcif;onf
xdaYk Mumifo
h pmqdjk cif;Esihf usdepf mqdjk cif;onf taumi;fzufrS wm0ef,l usdeq
f jkd cif;jzpfonf/
wlno
D nf r[kwaf y/ yHo
k @meftm;jzifh wloa,mif
Aonf B\ r,m;ukd usL;vGeo
f nf[k pGypf cJG H
a,mif xif&aomfvnf; tESpo
f m&tm;jzifrh l vH;k 0yif xm;&\/ tusL;vGecf &H ol r,m;ud,
k w
f idk u
f ,HMk unf
uGjJ ym;jcm;em;ayonf/ bk&m;tp&Sad om olawmfaumif; avmufatmif wm0efcv
H Qiv
f nf;aumif;? rsujf rifouf
wdu
Yk rl opmqdjk cif;uko
d m tvd&k adS wmfrl Mujy;D ? used pf m ao&Sv
d Qiaf omfvnf;aumif;? used pf mqd&k ef rvdt
k yfawmh
qdk jcif;ukv
d v
kd m;awmfrrlMuay/ xko
d Udk vdv
k m;awmfrrl ay/ BESihf B\ rsdK;EG,w
f l a,muFsm;rsm;u AESifh A\
Muaomfv?J aw0wKrsm;wGif used pf m qkjd cif;? used pf mql; rsdK;EG,w
f l a,muFsm;rsm;udk vufpm;ajcowfjzwfjcif;
jcif;? yk*aH cwf? ysLacwf? ausmufpm? rifpmrsm;wGif jyK&efom &Sad wmh\/ Azufu atmifwrmefrsm;rS wqifh
usdepf ma&;xd;k jci;f? csif;wdUk \ a&S;acwf vlUtzGUJ tpnf; vufcaH vmufaom avQmfaMu;rsm;ukd ay;tyf&efur;f
wGif usdepf mqdjk cif;rsmukd xif&mS ;pGm awGU&S&d ayonf/ vSr;f vmcJah omf B zufu vufcv
H Qif aMuat;kH &S\
d /
tpGyt
f pGcJ &H aom OD;&Tt
D rG o
f monf usdepf m
xdo
k rYkd [kwyf J AuB\r,m;ukd usL;vGeo
f nf
qd&k m ]]uReyf o
f nf OD;xef;vde;f \ pyg;usu
D kd rD;IUd zsuf [k oHo,jzihf pGypf x
JG m;jcif;rsdK;om jzpfvQif usdepf mqdk
qD;jcif; rjyKcJyh g/ pum;rSeu
f efcyhJ gvQif uRefyo
f nf jcif;jzihf jyD;qH;k &avonf/ usdwpf mqdjk cif;\ tqifh
wk;d wuf xGe;f um; MuD;yGm;ygapom;/ pum; rSm;,Gi;f twef;rSmvJ rsm;pGm &Sad vonf/
cJyh gvQif usm;uku
d cf &H ygapom;/ qif;&JraJG w a&m*gqd;k
wpfcgwpf&H used pf m qkMd ujy;D ? vufawGUprfoyf
jzifh toufwdkygap/}} ponfjzifh usdefqdkjci;fonf rIrsm;jzifv
h nf; tEdik t
f I;H owfrw
S Mf uonf/ AESiBhf onf
yk*dKvfa&;t& wpfzufowf usdefqdkjcif;jzpfonf/ tjiif;yGm;\/ A\qdwfwpfaumifESifh B\qdwfwpf
wpfzufowf r[kwyf ?J tjyeftvSef usdeq
f jkd cifrsm;vJ aumifukd awmMuD;rsufrJ wpfnpD oGm;a&mufcsnf
&SEd idk o
f nf/ ]]pyg; usyD idk &f iS f OD;xef;vde;f onf uReyf t
f m; aESmifxm; &\/ om;&J wd&pmefw\
Ykd udu
k cf pJ m;aomufrI
r[kwrf rSeyf J usdepf mqdak ponfjzpfygvQif rnfoUkd rnfykH cH&vQif tIH;jzpf\/ udkufcJpm;aomufrI rcH&vQif
ysufq;D qkwf ,kwyf gapom;}} [k usdeq
f jkd cif;rsdK;udk tEdik jf zpfonf/ ok&Yd mwGif tjyif;xefq;kH aom tjcm;enf;
tjyeftvSef usdeq
f jdk cif;[kac:onf/ wpfcgwpf&w
H iG f jzifh oabmrwl Edik af om udp& yfrsm;om enf;ukd
OD;xef;vdef; ukd,fwkdifu yg0ifusdefqkd&jcif;rsdK;vJ oabmwl usifo
h ;kH cJMh uaMumif; avhvmrSwo
f m; &ay
&SEd idk o
f nf/ rnfoYkd aom yHpk jH zifh used q
f Mdk urnfqo
kd nfrmS onf/
MuD;Muyforl sm;? w&m;olMuD;rsm;? atmifwrmefrsm;\
ae&mwGif opmqdMk uyHk tpDt&ifukd avh
dE ild ;f oabmwl nDcsuf tay:wGiv
f J rlwnfayonf/ vmrSwo
f m;tyfonf/ ausmufjyifay:wGif xif;&SL;om;
usdepf mqk&d m wm0ef,rl t
I ykid ;f wGif 2 rsdK; rsm;udk &J&jJ iD;jiD; awmufavmifaeatmif xGe;f ndx
S m;&
&SEd ikd o
f nf/ aumif;usdK;(okUd ) qd;k jypfudk cHpm;zd&Yk mwGif onf/ csif;xH;k pHt& opmqdjk cif; tygt0if ta&;MuD;
yk*Kd vfa&;t& wpfO;D csif;u wm0ef,rl rI sm;vJ &SEd ikd af y aom ajymqkn
d ESd idI ;f rIrsm;wGif xif&LS ;om;rsm;udk &J&jJ i;D ji;D
onf/ ]]igonf rSm;,Gi;f cRwaf csmf vdrn
f mvSnzhf sm;aom tqufrjywf xGe;f ndx
S m;&ayonf/ odrYk o
S m w&m;0if
pum;udk ajymqkcd yhJ gvQif ig\om;tpOfajr;tquf? onf/ xko
d Ydk r[kwv
f Qif w&m;r0if[k ,lqMuonf/
jrpftnGefUwkdifatmif qkwf,kwfysufqD;ygapom;/ wen;ftm;jzifh ajymvdu
k af om pum;rsm;onf tquf
ightrsdK;tEG,fonfvJ rD;avmifcH&aom opf&Guf? rjywf awmufavmifaeaom rD;awmufr;D vQHrsm;ESihf
ajcmuf crf;aom prf;a&? usKd ;jywfaom opfuidk ;f uJo
h Ykd twl w&m;0ifomG ;onf[k edrw
d ,
f Ml ujcif;vJ jzpfonf/
qkw,
f w
k f ysufp;D ygapom;/ }} [k usdeq
f jkd ci;fonf rD;awmufrD;vQHrsm; ta&;ygrI
rsKd ;EG,t
kf vdu
k f om;pOfajr;quf wkid af tmif wm0ef,rl I
28-1-2010aeUwGif pma&;olonf pma&;
rsm; jzpfonf/ onfwrYkd mS tqd;k bufrS wm0ef,rl I q&mMuD; OD;aomfZif\ &mjynfyh JG tcrf;tem;odYk wuf
rsm;jzpfonf/
a&mufcJhayonf/ xdktcrf;tem;wGif a&S;xHk;pOfvm
]]igonf rSeu
f efaom pum;udk ajymqdck yhJ grl 46
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

rysuf qDrD;xGef;ndS tcrf;tem;udk zGifhvSpfonf/


tcrf;tem; tptqH;k qDr;D udk vif;xdeaf eaponf/
tcsKd Uu xH;k pHrmS [dEL jA[Pwd\
Yk xH;k pH[v
k J qko
d nf/
ysLacwfu Ak'b
momESihf [dEL bmomwd\
Yk MoZmvTr;f rd;k
rIrsm; &Scd ahJ Mumi;f okawoDwUkd u wifjycJh Muonf/
csif;wdo
Yk nfvn;f ysLwd\
Yk tquftEG,rf sm; teuf
wpfE,
G jf zpfEikd o
f nfq&kd m ,ckuo
hJ Ydk ta&;MuD; aom
tcrf;tem; rD;xGe;f jcif;vJ oufaowpfck jzpfEikd f onf/
csi;f wdo
Yk nf opma&tjzpf ]]acgifa&}}udk toH;k
jyKMuonf/ used pf mqkjd y;D aemuf acgifa&udk &J&0J 0hH hH ukepf if
atmif aomufjcif;jzifh opmqdjk cif;onf txajrmufjy;D
udk zefqif; &Sit
f jzpf r,HMk unfyJ wefc;kd &Sif tjzpfom
pD;avawmh\/
,HMk unfc&hJ m Ak'o
moemudk avhvm vufcH &m rsm;pGm
cef;bl[l;onf odMum;rif;avm? zefqif;&Sifavm
G f awGU&Scd ahJ y
csKd csi;f wd\
Yk qi;foufaygufzmG ;yHu
k kd '@m&Dqef taxmuf tul jzpfcahJ Mumif; 0rf;ajrmufz,
qef ajymqkcd MhJ u&m cef;bl[;l onf t"duus\/ (cef;) onf/
]]rif; raumi;fwmudk vlu,
G &f mrSm vkyaf yrJh
[lonfrmS aumi;fuif[k t"dym ,f &(bl[;l )[lonf
k wfMu\/ ud,
k f
rSm tzd;k [k t"dym ,f&ayonf/ vltygt0if ouf&dS cef;bl[;l uawmh odw,f}} [k ajymqdw
kd mrsdK;jzpfonf/
ow0grsm;udk aumif;uif&dS tzd;k u ajray:odYk qif;ouf apmifeh wfu odw,fqw
a&muf&SdapcJhonf[k rif;wyf? uefyufvufe,f&Sd cef;bl[l;\ olawmfaumif;pdwf"mwf
cef;bl[l;ESifh ywfoufaom yHkjyifwpfyk'f
csif;rsdK;EG,rf sm;u tpOftquf ajymqdv
k mcJMh uonf/
wGif cef;bl[;l (ac:) aumif;uif&dS tzd;k onf rSmodYk jzpfonf/ wpf&cH gwGif &Gmom; 2-OD;onf
k Ykd oGm;Mu&m a&TaiG? &wemrsm;udk
vlEiS hf ow0gwd\
Yk tvdq
k E tMuHtpnfudk vnf; awmvrf;c&D; wpfco
aumi;f? tpGr;f tp t&nftaoG; udv
k nf;aumif; od&dS awGU&SdMuav onf/ odMum;rif;u xkdol 2-OD;udk
d a&TaiG? &wemrsm;ukd xm;cJjh cif;jzpfonf/
EdkifaMumif; tvdk&Sd&mukdvnf; wefcdk; u'dywfjzifh pdwpf rf;vk
l
pGr;f aqmifEidk af Mumif; ,HMk unf,q
l cJMh uonf/ wGif &Gmom; 2-OD;onf a&TaiG? &wemrsm;udk aumuf,
jyef
v
mcJ
M
h
u&m
tk
r
d
if
;
rpG
r
;
f
aom
tzd
;
k
td
t
k
jzpf
[ef
Ak'o
moemawmfukd ouf0if,MkH unfMuukeaf om csif;
wdik ;f &if;om;wko
Yd nf cef;bl[;l ukd tzd;k odMum;rif;tjzpf aqmifxm;aom odMum;rif;u ]]tarmifwYkd ighukd igh\
d yf Ukd Muygavmh/ igonf qmavmif\/ tpm
bmom jyefMu\/ odMum;rif;onf ewfw\
Ykd bk&ifjzpf &GmodYk vku
a&pmrsm; auR;arG;ygavmh}} [kq\
kd / pdwaf umif; r&Sd
'dAa 'gw? 'dAp uKwt
Ydk pGr;f aMumifh vlEiS hf ow0gwd\
Yk
tMuHtpnfuv
kd nf;aumif;? tpGr;f tp t&nftaoG; aom &Gmom;rSmrl bmrQ ulnjD cif; rjyKbJ a&T? aiG?
k m,l olU&GmokYd okwaf jcwif ajy;av
ukv
d nf;aumif; od&u
dS m? tvd&k &dS mudk wefc;kd u'yd wfjzifh &wemrsm;udo
pGr;f aqmifEikd af Mumif; Ak'a 'oemvm taxmuf txm; awmhonf/
pdfwfaumif;&Sdaom &Gmom;onf tzdk;tkdudk
rsm;jzifh od&&dS \/ xdaYk Mumifh cef;bl[;l udk tzd;k odMum;
tjzpf ,lqjcif;rSm csif;wd\
Yk &k;d &myHjk yifrsm; onf Ak' ulnD jyD;onfaemuf &GmodkU jyefvm\/ a&T? aiG
a'oemESihf wlno
D nf[al om tcsuu
f kd ouaocHjcif; &wemrsm;udk xkwMf unf&h m 3-qcefU wd;k yGm;aeonfukd
awGU&\/ pdwf aumif;r&Sad om &Gmom;\ &wemwdrYk mS rl
jzpfonf/
J mG onf/ xkt
d cgusrS
tcsd K Uurl c ef ; bl [ l ; \ wef c d k ; 'd y wf E S i f h ausmufcrJ sm; tjzpfoYkd ajymi;fvo
ywfouf tvGet
f uRH csUJ um;ajymqd&k mrS ouf&o
dS ufrhJ odMum;ri;fonf raumi;foyl ,f aumif;olu,faom
t&mtm; vH;k ukd zefqif;cJah om zefqif;&Sit
f jzpf ,lq olawmfaumif; wefc;kd &Sif jzpfaMumif; odMu&awmhonf/
mom0ifw\
Ydk tpOftvm
ajymqdjk cif; &Scd \
hJ / tcsKd Uurl zefqif;&Sit
f jzpf r,lqay/ yHjk yifukd avhvmaomf Ak'b
ajymqdk ,lqcsufrsm;ESihf wlnaD eayonf/
zefqi;f&iS f tjzpf ,lqajymqdo
k w
l \
Ydk avoHudk vku
d
f
(rSwcf su/f yHjk yifru
l JG wpfck &Gmom;2-OD;onf
csi;f wdo
Yk nf bmomjcm;wd\
Yk zefqif;&Si0f g'ukd rlvuyif
vufccH MhJ uol rsm;jzpfoa,mif avoHviT chf MhJ uavonf/ olwdkYaxmifaom ausmhuGif;rsm;ukd oGm;MunfhMu&m
pma&;olwYkd Zmwda'oESihf rdbzd;k zGm;rsm;onf cef;bl[;l om;aumifrsm;pGm &MuaMumif;? pdwfaumif;&Sdaom
47

&Gmom;u ay;aMumif;? ay;olonf aemufaemifvJ


tpOftjrJ om;aumif&aMumif;? ray;olonf om;
aumifr&awmhaMumif;yg&S\
d /)
acG;rsm;u ntarSmifwGif o&Jrsm;ukd jrifEdkifoavm
csif;yHjk yifwpfy'k u
f m; okw
Yd nf;/ cef;bl[;l
ac: odMum;rif;onf vltygt0if ouf&o
dS w0gwdt
Yk m;
a&TavSum;? aiGavSum;? oHavSum; ponfjzifh aumi;f
uifrS ajrjyifoYkd qif;oufapcJo
h nf/ xdpk Ofu vlEiS hf
acG;wd\
Yk tjrifprG ;f tm;udk twlw&l adS pcJo
h nf/ xdaYk Mumifh
vla&m? acG;yg aeYwiG jf zpfap? ntarSmifwiG f jzpfap
t&m&mudk jrifEikd cf MhJ uonf/ ewfq;kd rsm;ukv
d J jrifEikd f
onf/
wpf&cH gwGif cef;bl[;l onf ajrjyifoYdk a&muf&dS
vmum vluv
dk nf;aumi;f acG;udk vnf;aumi;f? ]]nt
arSmifwiG f jrifEikd Mf uyg&JUvm;}} [k ar;onf/ acG;u
jrif&ygaMumif;k;d om;pGm trSet
f wdik ;f ajzonf/ vlurl
rdr\
d tjrifprG ;ftm;udk cef;bl[;l u ,ckxuf yg0g'D*&D
jriS w
hf ifay;apvko
d nfh tvdak vmb&So
d nfjzpf&um;? ]]n
tarSmifwiG f rjrif&ygtzk;d / tjrifprG ;f tm;udk jrSiw
hf if
ay;cJyh gtH;k }} [k vdrv
f nf awmif;qdo
k nf/
cef;bl[;l u pOf;pm;onfrmS ( vlonf OD;aESmuf
OmPfMuD;rm;onf jzpf&um;? rkd;rom;jzpfvmvQif
tjcm;aom ouf&o
dS w0gwdt
Yk m; wdu
k cf u
kd Ef rdS ef if;ygu
rsdK;wH;k Muawmhrnf/ xdUk aMumifh tjrifprG ;f tm;udk tjcm;
ow0grsm;ESihf wef;wlyif r&xdu
k )f [l pOf;pm;um
nzufwiG f jrifEikd af om pGr;f tm;udk kwo
f rd ;f cJah vonf/
yHjk yifEiS hf qufpyf ,ckwikd f csi;f awmifwef;
,HMk unfrw
I pfck &So
d nf/ naeydik ;f arSmif&yD sdK;p nDukd
rodwof tcsderf sm;wGif jzpfap ntarSmif jzpfap
acG;rsm;onf wpfae&m&mukd OD;wnfwl
I tMuD;tus,f
a[mifMuonfjzpfaomf xkad e&m raumif;qk;d 0g; &Sad e
onf[k ,HMk unfMujcif; jzpfonf/ qkv
d o
dk nfrmS ewfq;kd ?
o&Jwu
Ykd kd vlrsm;u rjrifEidk f acG;rsm;uom jrifEikd o
f nf[k
,lqMuonf/
,lqcsufrmS Ak'o
moemukd tpOftquf
udk;uG,f,HkMunfvmcJhaom tjcm;wkdif;&if;om;rsm;\
t,ltqESihf wlnv
D suf&adS Mumif;ukv
d nf; awGU&onf/
v,fwq
D &mawmf oufawmfxif&mS ; &Scd sdeu
f
jzpfonf/ uyfa&m*gab;rsm;aMumifh aoaMuysufq;D
Mu &yf&mG a'o tESUH tjym; aMumuf&UHG xdwv
f efUaeMu
pOf ? q&mawmfonf y&dwcf sn?f y&dwo
f ?J y&dwcf rJ sm;udk
pD&ifonf/ arSmif&yD sKd ;p (odrYk [kw)f nzufwiG f acG;rsm;u
wpfae&m&mudk OD;wnfjyD; a[mifMuvQif (okrYd [kw)f

tlMuvQif xdkae&mokdY y&dwfcJ? y&dwfoJrsm;? 'kwf?


ausmufcw
J jYkd zifh ypfcwfMu&ef rdeaYf wmfro
l nf/
v,fwq
D &mawmfonf y&d,wf? y#dywfp,
G pf kH
&aom yk*Kd vfx;l jzpfonf/ acG;rsm;a[mifaom ae&m
raumif;qd;k 0g;&SEd idk o
f nf[k ,lqjcif;rSm Ak'o
moemawmf
vm t,ltqESihf qefUusijf ci;fjzpfykH r&ay/ tnma'o
,ckwikd f xdt
k ,ltqrsm; &Sad eao;aMumif; q&mawmf
t&Siu
f E mp&d,m bd0o
H u rdeUf awmfro
l nf/
Ak'u
sr;f *efrsm;wGif acG;rsm;u ntarSmif o&J
waprsm;udk jrifawGUEdik af Mumif; wdu
k f u
dk f azmfjyxm;jcif;
rawGU&ay/ odaYk om usr;f *efwiG f &[ef;wpfyg;onfjyw
d m
av;rsm;udk jrif&aMumif;? xkjd ydwmav;rsm;u olw\
Ydk
rdcifjyw
d m rMut
D m; jrefjrefjyefvmMuzdYk ajymay;&ef rSmvku
d f
MuaMumif;? jydwmav;rsm;u &[ef;tm; aq;jrpfwcf k
ay;vku
d &f m xdak q;jrpfukd ukid af qmifaom &[ef;onf
jyw
d m rtm; awGUjrifEikd o
f jzifh ajymqdck ahJ Mumif; azmfjyyg&Sd
ayonf/ usrf;*efvm Zmwfukd axmuf csif;wd\
Yk
tpOftvm,HMk unfro
I nf Ak'b
mom0if tpOftvm
,HMk unfrEI iS hf wlnaD eaMumif; awGU&ayonf/
nDvmcHzl;pm
aqmif;yg;wGrJ sm;udk pDpOf&m Ak'o
moem
awmfukd tpOftvmMuD;rm;pGm qnf;uyfu;dk uG,v
f mcJh
aom csif;aus;&GmMuD;rsmESihf xd&k mG \ pGr;f aqmifrrI sm;
udv
k nf; rSww
f rf;wif&ef ta&;MuD;ygonf/
pma&;olwYkd Zmwd uefyufvufwiG f oGuv
f uf
csufjcm Ak'o
moemxGe;f um;a&; csif;rsm;zGUH jzdK;a&;udk
vdkvm;aom rkdifeef;cs,f&D qdkol&Sdonf/ olronf
*efUa*gjrdKUe,f? IH;&SD;aus;&Gmom; udkpef;armifqdkolESihf
tdraf xmifus\/ olwo
Ykd nf nDvmcHwpfcw
k iG f qHak wGUqHk
pnf;cJMh ujcif; jzpf&m cifrif&ifE;DS olwu
Ykd nDvmcHz;l pm;[k
qdkukef\/
I;H &S;D &Gmonf Ak'b
mom0ifcsi;f rsm; aexdik v
f mcJh
aom &GmMuD;jzpfonf/ &Gmordik ;f rSm txl;pdw0f ifpm;zG,f
jzpfonf/
IH;&SD&Gm^jyHk;Munfom^xHk;nDpGm
csi;f jynfe,f [m;cg;jrKd UawmifbufwiG f qkyq
f ;D
&Gm &S\
d / qkyq
f ;D \ ta&SUzufwiG f 'g'de;f &Gm&S\
d / vGecf hJ
aom ESpfaygif; 150-ausmfu tdrfajc 50-&Sdaom
qkyq
f ;D u tdraf jc 10-tdro
f m&Sad om 'g'de;f &Gmukd tkycf sKyf
\/ (qkyq
f ;D =&Sm;rS&mS ;? jydKifbufuif;? jcdK;jcHacRwmjcif;)
('g'de;f =at;csrf;jcif;? jynfpjkH cif;? om,mjcif;)
ukef;abmifrif;quf? om,m0wDrif;onf
jrefrmou&mZf 1199-wGif eef;wufonf/ xdkrif;
48
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

wdu
k o
f Ml uD;\ vufatmuf&dS jrifom;&Gmudk wdu
k cf u
kd &f m
rif;&GmzufuvJ ckcHwdkufcdkufonf/ IH;&SDaus;&Gmonf
ri;f&GmzufrS 0ifa&mufwkdufcdkufonf/ &IH;&SDaus;&GmrS
OD;wJm ? OD;csif;'H?k OD;rif;wifwYkd OD;aqmifjyD; wdu
k &f m?
uav;apmfbmG ;\ wyfrsm;onf uav;jrKd Ue,f? wifom;
&Gmtxd qkwcf mG Mu&onf/ xdw
k u
kd yf JG uav;apmfbmG ;
\ rud#k ?f ajceif;? pvG,?f vS?H "m;wdu
Yk kd &&Scd &hJ m rif;&Gm
wdu
k o
f Ml uD; OD;wJnmS wdt
Yk m; xdyk pn;f rsm;udk ay;tyfcs;D jriS hf
vdkufavawmhonf/
1947-ck? rwfv-3&ufaeUwGif xD;vif;jrdKU
csi;f Arm cspMf unfa&; nDvmcHukd usi;f ycJo
h nf/ Armzuf
rS trsdK;om;acgif;aqmif Adv
k cf sKyfatmifqef; uk,
d w
f ikd f
wufa&muf&ef jzpfaomfvnf; rtm;vyf ojzifh olUud,
k f
eef;wufumpavmuf[k cefUrSeMf uonf/ xdu
k mvwGif pm; 'D;'kwOf ;D bcsdKu wufa&mufonf/ csif;zufrS csi;f
'g'de;f &GmrS OD;tDaG omif;onf csif;awmifrS qwfom;? trsKd ;om;acgif;aqmif OD;0ro;l armif;wufa&muf onf/
pkid o
f m;? EGm;aemufom;ajcmufrsm;udk ,lvmjy;D ? taemuf csif;-Arm cspfMunfa&; ausmufwidk u
f v
kd J pdu
k x
f l xm;&Sd
*efUa*g&Gm olMu;D OD;ay:ODxH a&mufvmonf/ OD;tDaG omif; onf/ xdn
k v
D mcHoYkd I;H &S;D &GmrS OD;ke;f armf? OD;bcifEiS hf
\ &nf&,
G cf sufrmS qm;rsm;udk csif;awmifoYkd ,lomG ; q&m OD;vsefum;wdYk wufa&mufonf/
vdjk cif; jzpfonf/
I;H &S&D mG onf tdraf jcrsm;jym;jy;D pD;yGm;a&;oifw
h ifh
OD;ay:OD;onf OD;tDaG omif;ESihf vGepf mG yif tuRr;f um csif;rsm;aexdik af om &Gmjzpf xl;jcm;onf/
w0if&if;ES;D cJMh u[ef wlonf/ OD;ay:OD;u OD;tDaG omif;ESihf
txl;jcm;qH;k tcsufrmS I;h &S&D mG wnfaxmifaom
taz:rsm;tm; taemuf*efUa*gwGif vma&muf tajccs tcg a,ma'o&Sd q&mawmf oHCmawmfrsm;ESihf Ak'b
m
aexkdifMuyg&ef zdwfac:onf/ OD;tDGaomif;wdkYonf om0if'um^'umrrsm;u omoemjyKMuonfh twGuf
taemuf*efUa*g&Gm taemufzufoYkd a&mufvcJMh uonf/ wpf&mG vH;k eD;yg; Ak'b
mom0ifjzpfcMhJ uayonf/
qkyq
f ;D e,frS vma&muforl sm;jzpf qkyq
f ;D &Gm[k ac:&mrS
I;H &S&D mG onf Ak'b
mom0if csif;rsm; aexdik Mf u
I;H &S&D mG jzpfvmonf[k qdMk uonf/
onfh tavsmuf pG,af wmf&iS f ta&SUausmif;wGif awmf
I;H &S;D &Gmukd wnfaxmifjy;D aemuf cyD&mG ? 'H;k 0g;&Gm? ovif;v qGr;f awmfMuD;wifyJG jyKvkyaf vh&o
dS nf/ I;H &S&D mG
0if;yg&Gm? udik ;f ouf&mG ? [m;qef;&Gm? vS&if;&Gm? e&de;f &Gm? rS uk;d uG,af omausmif;rsm;rSm pG,af wmf&iS f ta&SU
&Se;f um&Gm? qufom&Gm? I;H &S;D &Gmpaom &Gmrsm;rS csif;wdYk ausmif;? owif;ausmif;? rkcfoD;ausmif;? pG,fawmf
onf ajrjyefUa'orsm;wGif tajcpdu
k af exdik f vmcJo
h nf ajrmufausmif;? rHkv,fawm&ausmif;? rmefatmif
[k tqd&k o
dS nf/ rwlyD jrdKUe,frS csif;rsm;onf I;H &S&D mG ? ausmif;? v,fwaD usmif;? atmifom,muke;f ausmif;?
0ufcsDyg&Gm? &Gmom&Gm? vHjk cHK&Gmrsm;wGif tajccsaexdik f qif;Mu;D ajrmif; bke;f awmfMu;D ausmif;? v,fMum; ausmif;?
Mujy;D ? cyD&mG ? 'H;k 0g;&Gm? 0if;0g;&Gm? qkyq
f ;D &Gm? I;H cGm;&Gmrsm;rS rZsrd ausmif;wdYk jzpfonf/
csi;f wdo
Yk nf ZD;jym;&Gm? atmifjrif&mG ? I;H &S;D &Gm? tH;k awm&Gm
13-8-2010 wGif jrwfr*Fvm t,f'w
D m q&m
rsm;wGif tajcpdu
k af exdik cf MhJ uonf/
OmPfvif;atmifu vrf;nTeo
f jzifh armifZmenf rif;xuf
I;H &S;D &Gmudk OD;tDaG omif; wnfaxmifpOfu &Gmol onf pma&;olxH a&mufvmonf/ olonf I;H &S&D mG
MuD;[l rxm;bJ tpkvu
kd o
f m aexkid cf o
hJ nf/ aemuf Zmwdjzpf aeysd(jrefrmpm) uavmifjzifh pma&;aeol
ykid ;f wGif OD;bd;k armiftm; olMuD;tjzpf wifajrSmuf\/ jzpfonf/ olUrdcifrmS csif;jzpf zcifrmS a,mom;(Arm)
rif;7Gmrif; olMuD;onf taemuf*efa*g I;H &St
D ygt0if jzpfonf/ armifZmenfrif;xuf\ ajymjycsut
f &I;H &S;D [l
&Gmrsm;udk tkycf sKyfygcJo
h nf/
onf qH;k pnf;[laom t"dym ,fvJ jzpfaMumif;? csif;
OD;bd;k armif uG,v
f eG af omf olUom; OD;bd;k &Sm;u awmifwef;ae csif;rsm;ESihf ajrjyefUa'o ae Armrsm;
olMuD;tjzpf qufco
H nf/ uav;apmfbmG ;onf rif;&Gm jyefvnf qH;k pnf;Muaom oabmvJ jzpfaMumif;? rlvu
I;H &S;D &Gm wpf&mG vH;k eD;yg; Ak'b
mom0ifrsm; jzpfcahJ omfvnf;
49
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

,cktcg awmifwef;rS qif;vmMuolrsm;wGif bmom


jcm;tcsdKU yg0ifvmcJjh cif;ESihf bmomjcm;wd\
Yk xd;k azmuf
rIrsm;aMumifh I;H &Sv
D Ol ;D a&\ 3-yH?k 1-yHk cefUrSm bmom
jcm;rsm; jzpfaeaMumi;f? I;H &S&D mG \ tdraf jcrSm 15000ef;usif&adS Mumif; ajymjycJyh gonf/
1998-ck? Ed0k ifbmvwGif yxrtMudrx
f w
k f
a0aom 0if;EG,(f opfawm)\ a,mjrdKUu jyefcw
hJ ,f/
pmtkyw
f iG f I;H &S;D &GmtaMumif;udk azmfjyxm;\/ q&mMuD;
OD;ke;f armfxrH S &&Scd ahJ om I;H &S&D mG ordik ;f rS ul;,lazmfjy
jcif;jzpfonf[k od&ygonf/ vmwH;k uvJ wpfa,mufxJ
aemh tpcsD {nho
f nf uAsmudk a&;cJo
h l q&mawmf
t&SifZm*&d,onf *efUa*gZmwdjzpfonf/ IH;&SD&Gm&Sd
omoema&; udpr sm;vnf; t&SiZf m*&d, yg0ifc&hJ \/
txl;ojzifh ylaZmfyGJ? tvSLyGJrsm; aw;xyfrsm;?
yd'k pf &kH wkrsm;? a&;pyfcsD;jrSihf ay;cJjh cif; jzpfonf/ t&Sif
Zm*&d,\ "rqidk &f mpmay vuf&mrsm;ukd avhvm&m
1355-ckEpS f wefaqmifrek ;f vjynfah usmf 7-&ufwiG f
*efUa*gjrdKUe,f IH;&SD&Gmae OD;ausmfxl;+a':odef;arESifh
om;^orD; ajr;wpfpw
k Ukd u atmifom,muke;f ausmif;
wnfxm;tyfaom omoedutaqmufttHrk sm; a&
pufcsyGJ tcrf;tem; r*Fvm&wkydk'fpHkukd awGU&\/
oDqo
kd l rEl;ykid [
f k rSww
f rf;jyKxm;\/ rmefatmifq&m
awmfb&k m; MuD;\ pde&f wk ylZmtwGuv
f J &Spv
f ;kH bGUJ rsm;?
yd'k pf &kH wkrsm;? aw;xyfrsm;udv
k J awGU&\/
uAsmwpfy'k w
f iG f I;H &S&D mG ? jyKH ;Munfom? xH;k nDpmG
[k azmfjyxm;\/ Ak'\
omoemh tarGukd cH,cl iG Mhf uHK
aom uHaumif;aom I;H &S&D mG udk txl;yif *kPjf yKxku
d f
yg\/
ed*Hk;
ysLvlrsdK;? csif;vlrsdK;ESifh Ak'omoemawmf
aqmifyg;wGrJ sm;udk a&;om;vmcJ&h m tydik ;f -1 ydik ;f udk
a&;Edik zf Ykd 4-ESpcf efU MuefMY umwwfonfukd awGU&\/
uwGuaf ygufu AsdKif;apmifq
h o
kd uJo
h Ykd bufaygif;pHrk S
&&SEd ikd o
f rQ taMumif;t&m tcsuftvufrsm;ukd &SmazG
pkaqmif;&onfrmS a&Tusif&jcif; wpfrsdK;yif jzpfonf/
csi;f rSev
f Qif c&pf,ef jzpf&rnf[al om aMuG;aMumfojH zifh
tpGe;f a&muf t,lo;D rsm; vIy&f mS ;cJMh u &m tjc;wpfzuf
rSvJ csi;f ppfvQif Ak'b
mom jzpf&rnf[k aMuG;aMumfum
umuG,rf rI sm;vJ &Sv
d mcJo
h nf/ trSeaf wmh rdr,
d MkH unf&m
udk rdrw
d Ykd ud;k uG,cf iG &hf o
dS nfom jzpfygonf/ bmoma&;
udk vlrsdK;a&;? Edik if aH &; tjrwfxw
k zf Ykd MudK;pm;vQif
ratmifjrifEikd af Mumif; urmUjzpfpOfrsm;u oufao jycJjh yD
50

jzpfygonf/
csif;wdo
Yk nf twkr&Sd jrifjh rwfawmfral om Ak'
ESihf Ak'o
moemawmfukd uk;d uG,q
f nf;uyfciG hf &aerIEiS hf
tpOfojzifv
h nf; qufvufu;kd uG,cf iG hf &aezdYk ta&;MuD;
rIukd pma&;olu xif[yfazmfjyjci;f jzpfonf/ qufvuf
pkaqmif;&orQudk tykid ;f -5^ tydik ;f -6 pojzifh quf
vuf azmfjyoGm;ygrnf/
(tyd k i f ; -4ud k 2010 ZG e f v ? Zl v k d i f v ?
Mo*kwv
f rsm;wGif a&; 14-8-2010 wGif jyD;onf/)
(pmrludk "r&o
H D azmfjycJjh yD; jzpf\/)
rSDjirf;udk;um;aom pmtkyfrsm;
1/
opmqk
d w&m;qdik af om csdKcsif;rsm;? qvdik ;f
aAGrPf? 1980-81 csif;r*Zif;? c?p?,(&efuek )f
2/
ayw0wKbmomjyef? q&mawmf OD;ynm
aZmw? yJc;l jrdKU? omoemh r@dKifausmif;wku
d ?f 1977azazmf0g&Dv? yxrtMudrf (ESpfzufvS OD;ausmfvGif
wnf;jzwfonf/)
3/
qvdik ;f a&Tvif;\ zcif OD;vde;f Edik f (touf 83ESp)f \ ajymjycsufrsm;? 2009-'DZifbmv? &efuek jf rdKU/
4/
0if;EG,f(opfawm)\ a,mjrdKUu jyefcJhw,f/
1998-ck Ekd0ifbmv? yxrtMudrf? a&Tyk&ykd'fpmay/
pmrlciG jhf yK-439^98(7)
5/
t&SifZm*&d,\ {nfhonfESihf "ruAsmrsm;?
2010 Zlvidk v
f omoema&;OD;pD;Xme\ cGijhf yKcsufjzifh
pdeMf u,f yHEk ySd w
f u
kd w
f iG f yHEk ySd o
f nf/ /

csif;yguvvli,frsm; 0gqdo
k uFe;f uyfvLS yGJ

*kPf,lwwfygap
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

armifaEGxGef
(aygufacgif;)

csi;fA'k b
momvli,frsm;ESihf pum;pyfonfh tcg
csif;Ak'b
momjzpf&wmukd *kP,
f al useyfaMumif; ajym
zl;Muonf/
bmhaMumifh *kP,
f &l wmvJvYdk qufar;Munfh
onft
h cg olwYkd wdwyd y rajymwwfMuyg/ olwYkd rSo
D
avmuf cH,lxm;oavmufawmh ajymjyMuygonf/
olwdkY wu,fpdwf&if;eJU ajymMuwmjzpfaMumif;um;
aocsm\/
tJ'h pD w
d af wG olwYdk bmaMumifjh zpfovJ? EdiI ;f EIid ;f
qq jyefajymjyrdygonf/ jynfjh ynfph pkH u
kH m; r[kwEf ikd yf g/
uREkfyfwdkY csif;vlrsdK;rsm;wGif bmomESpfck
jzpfaeygonf/ okdYtwGufaMumifh tjcm;Arm Ak'
bmomrsm;ESirfh wl wrlx;l jcm;pGm csif;Ak'b
momjzpf&
jcif;vdYk *kP,
f Ml uayonf/ tajctaet& taMumif;
trsdK;rsdK;aMumifh c&pf ,mefjzpfomG ; Edik yf gonf/ Arm
Ak'b
momrsm; c&pf,mef jzpfzYkd cJ,Of;oavmuf csif;
tyg0if wdik ;f &if;om; tcsdKUrSm tcsderf a&G; c&pf,mef
jzpfomG ;Ekid yf gonf/ udv
k edk D tarG;qd;k [k &ifo
h ;D rsm; ac:qdk
Ekid af om bmoma&; trnfcH tzGUJ tpnf;rsm;u uREykf w
f Ykd
tzdtESdyfcH wdkif;&if;om;rsm;xJwGif rsm;pGm MoZm
oufa&mufr&I cdS yhJ gonf/ &[ef;awmftcsKd UESifh Ak'b
mom
tcsdKU\ cGjJ cm;qufqrH I txiftjrifao;odrrf I vlMuD;
rqefrIrsm;uvnf; t"du taMumif;wpf&yftjzpf
yg0ifcyhJ gonf/
Edik if aH &; vlrsKd ;a&;ESihf bmoma&;udk uGjJ ym;jcm;
em;pGm roH;k oyfEikd af om tjrifusO;f ajrmif;rI Ekid if MH uD;om;
ryDorIawGuvnf; csif;tygt0if wdik ;f &if;om;tcsdKU
c&pf,mef jzpf&jcif;\ taMumi;fwpfyg;yif jzpfygonf/
bmoma&;wpfcu
k dk tnGeUf cl;pm;krH Q wGuq
f
xm;ygu trSm;MuD;rSm;Ekdifovdk pD;yGm;a&; aps;uGuf
51

wpfct
k jzpfc,
H x
l m;yguvnf; tvGMJ uD;vGo
J mG ;Edik yf gonf/
tzGUJ tpnf;pnf;&kaH & oabmoufa&mufomG ;vQif vnf;
b,fvdkrS raumif;Ekdifyg/
bmomw&m;ukd wu,ft
h qH;k trudk cH,v
l dk
aom jidr;f csrf;vdak om tESpo
f m&udk qkyu
f idk v
f akd om
oabmxm;cH,cl sufjzifh rSeu
f efpmG csOf;uyfzYkd vdt
k yf
vSygonf/ 'grS tcsKd &SmoumawG jzpfEikd o
f nf/ ud,
k b
hf m
omud,
k f bm&Sm aerSe;f awmif rodwv
hJ l bmawGUawGU
qdw
k v
hJ al wG uawmhawGUcsiw
f myJ awGUygvdrrhf nf/avmu
rSm bmoma&;ukd 0wfpw
kH pfcv
k kd oabmxm;Muwmrsm;
onf/ ud,
k Mf udKufEpS o
f ufaom uk,
d Ef iS v
hf u
kd zf ufaom
ud,
k Ef iS ahf wmfaom t0wfukd &Sm0wfovdk uk,
d phf &ku
d Ef iS hf
uku
d n
f aD om bmoma&;ukd a&G;cs,w
f wfMuonf/ ud,
k f
qnf;uyfxm;rdaom bmomwpfcu
k v
kd nf; ud,
k pf &ku
d Ef iS hf
nDatmifyif jzpfatmifzefUwD;wwfMujyefonf/
trSefpifppf bmoma&;qdkwm ab;xGuf qdk;
usdK;ryg0ifaom aq;wpfvufozG,fom jzpfae&
ygrnf/ rnfonfv
h yl *k Kd vf ow0gtwGurf qdk trSew
f
u,f tusdK;jzpfxeG ;f aprnf/ w&m;tESpo
f m&ESihf jynfph kH
ae&ayrnf/ orkwo
d pm (orkwt
f rSe)f rS vGwaf jrmuf&
rnf/ y&rwfopm (tjrrJ eS )f vrf;aMumif;ay:rSm wpfaoG
rwdr;f r,dr;f r,dik f cdik rf mpGm &yfwnfae&rnf/ tppfaq;
cHEikd &f rnf/ rnfonfh yk*Kd vf rnfonfv
h rl sdK; rnfonfh
t&G,Ef iS rhf qdk uku
d n
f aD e&ygrnf/ 'Dae&mrSm uRefyw
f Ykd
b,fvdkbmomrsdK;udk &SmazGcJhwvJ (wu,faum&Sm
azGco
hJ vm;) bmawG &SmawGUcJo
h vJ/ bmomwpfcu
k dk
k;d om;rSeu
f efaom enf;vrf;jzifah um csOf;uyfEidk cf yhJ g
ovm;/ uk,
d u
f ,
dk u
f dk jyefar;p&m ykpm awGu wpfpD
wpfwef;MuD; ay:xGuv
f mayvdrrhf nf/
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

csif;Ak'b
mom rdbESpyf g;rS arG;zGm;vm Ak'
bmomjzpfvmonf/ Ak'b
mom\ xH;k pHtwdik ;f tvSL
twef; aysmyf &JG iT yf pJG onfh tcrf;tem;rsm;&Srd nf/ or&k;d us
rd&;dk zvmvrf;pOftwdik ;f avQmufvrS ;f Muonf/ uk,
d f
vnf;uk,
d b
f momtwGuf *kP,
f o
l vdk olvnf; olU
bmomtwGuf *kPf,lrSmygyJ/ uRefyfwdkY arG;zGm;vm
uwnf;u aysmf&iT v
f mcJah om OcGx
H rJ mS uk,
d pf D aysmfae
Muwmrqef;vS/ txufuqdck o
hJ vdk bmomwpfc\
k
tESpo
f m&udk wu,fyJ xJx0J if0if ESpEf pS u
f mum pl;prf;
zl;ygovm;/ 'gqdk uREkyf w
f \
Ykd wpfvrf;armif; *kP,
f rl I
onf auseyfavmufonfh cdik v
f rkH rI &Sad o;[k qd&k ygrnf/
uRefyw
f iYkd ,fi,f rdbrsm;csufauR;wm pm;cJh
onf/ rdbrsm; qifay;wm0wfcJhonf/ rdbrsm;\
vufa0cHjzifh rdb&ifciG rf mS aecJMh uygonf/ eJeMJ uD;vm
awmh ud,
k b
f momuk,
d f &SmazGpm;wwf 0wfwwf oH;k pGJ
wwfvmonf/ ud,
k b
f 0ukd uk,
d pf w
d Mf udKufzefw;D wnf
axmifMuygonf/ um; OyrmrQomjzpfygonf/ rdrb
d 0
jzpfpOft& tqifq
h ifMh uD; jrihv
f monfEiS hf jyKjyifajymif;
vJcyhJ rkH sm;udk w&dy&f yd f qifjcifEikd Mf uygonf/ (tus,f
ra&;yg/)
txufygom"uudk oHk;oyf&if rdrdwdkYonf
,HMk unfu;dk uG,rf KS qdik &f m bmoma&;udv
k n;f xJx0J if
0if avhvmoH;k oyfoifMh uayonf/ wpfb0wm udp
xuf rsm;pGm ta&;ygaom ,kMH unfu;dk uG,rf u
I kd ayghaygh
wefwef rxm;oif/h tuef;,Hk tyif;,Hrk sdK;rjzpfoif/h
b,fbmomyJjzpfjzpf ud,
k v
f yk rf S uk,
d pf m;&wmyJqadk om
tawG;tac:rsdK;onf wefz;kd rJv
h eG ;f ouJv
h kd wpfeyfpm
wpfvkyfpm ay;urf;rIaemuf aumufaumufygvdkuf
oGm;jcif;rsdK;uvn;f atmufwef;usvGef;vSygonf/
'gawG bmaMumifh jzpf&ovJ ud,
k b
hf moma&m olb
Y m
omudyk g omrefoabmxm;aom av;eufrI r&So
d nhf
pdw"f mwf tajccHaMumifh jzpfygonf/ olb
Y mom ud,
k b
hf m
omwdYk cGjJ cm;oH;k oyfjcif;xuf abmifwef;&Sw
d hJ oH;k oyfjcif;
jzihf bmomw&m;udk bmomw&m; &Ia'gihu
f yif trSef
jrifatmif oHUk oyfoifMh uygonf/
jrwfA'k o
nf a*gh(t*Fvyd v
f )kd r[kwyf g/ *du
k f
(t*Fvdyfvdk)jzpfonf/ vrf;nGefol? qHk;roifhjyol
omjzpfygonf/ vrf;nGeq
f ;kH r oifjyEdik af tmif tqH;k
pGet
f xd wwfox
d m;ol em;vnfjyD;ol[k qdEk ikd yf gonf/
okYd vrf;nGeq
f ;kH roifjyay;jcif;jzifo
h m ow0g tm;vH;k
ukd u,fwifzYkd MudK;pm;onf/ u,fwif&iS f tjzpfc,
H x
l m;
onf/ [yfcsavmifzefqif;&SiMf uD;um; vH;k 0r[kwyf g/
wu,f v J rjzpf E d k i f / zef q if ; aom twwf y nm
52

Zmwfvrf;rsm;onf yHjk yif '@m&Dqef vGe;f vSygonf/


,HMk unfroufoufjzifh u,fwifrrI ay; Edik w
f muawmh
avmuobm0t& cyfyg;yg; pOf;pm;kjH zifh odEikd o
f nf/
bk&m;trnfcH yk*Kd vfx;l wpfO;D taejzifh rQ vufvyG f
py,f tmrcHcsufay;vdrrhf nfr[kw/f Mum;cH pnf;k;H ol
wd\
Yk 0g'jzefjY cif;oufoufom jzpfEikd o
f nf/
uRefyw
f Ykd vli,fxt
k wGi;f usa&mufwwfaom
jyemum; ESv;kH om;a&; (okrYd [kw)f tdraf xmifa&;yif
jzpfonf/ vlrb
I 0ywf0ef;usiw
f iG f twla&mjyrG ;f aexdik f
Muaom bmomjcm;tcsif;csif; taeeD; oHa,mZOf
csnfaESmifrad omtcg bmoma&;u apGUceJ a&SUwef;
a&mufvmygawmhonf/ b,fvkda&SUquf MurvJ/
,HMk unfrI rwlno
D w
l EYkd iS hf twl,OS w
f aJG exdik &f ef udpr mS
rsm;pGm tcufcJ &Syd gonf/ wpfO;D u wpfO;D bmomxJoYkd
ul;ajymif;vkdufygoGm;kHjzifhaum ,HkMunfrIawGxyfwl
jzpfomG ;Edik yf grvm;/ aemufwpfcsuf yk*Kd vfa&;&if;ES;D rIEiS hf
ay;urf;axmufyHhrIyif jzpfonf/
txufyg tcsuftvufrsm;udk rvGeq
f efEikd f
ke;f rxGuEf ikd
f arsmygoGm;olrsm;tm; txl;ar;csifyg
onf/
oifwu
Ykd cspaf om? oifwu
Ykd dk cspaf om xkt
d cspf
rsm;onf oifrh b
d rsm;\ cspfjcif;w&m;avmuf oefpY if
rGejf rwfygrnfavm/ oif\ ESv;kH om;ESihf b0wpfcv
k ;kH udk
oifrh cd ifzcifrsm; ESv;kH aoG;rsm;jzifh qifyh mG ;wnf aqmufchJ
&onfukd arhavsmhcjhJ yDavm/
oifwu
Ykd kd axmufyahH om &dum onf oifrh cd if\
EdkYcsdKwpfcufjzifh wefzdk;csdefquf Munfhbl;ygovm;/
tar0g;auR;cJah om upDzwfxuf oifu
h dk ,ck axmufyhH
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

xm;aom &duu
f m u omvGeo
f nf[k oif,q
l yg o
vm;/ vlwo
Ykd nf tjrJwrf; &SmazGauR;arG; jyKpk,,
l
az;raeaom rdb\
Ydk teEaus;Zl;ukd rjrifwwf wpfcg
wpf&H tvsifoif
h wpdr;f wa,ufrek Uf zk;d ukd owdw&
&Sad ewwfygonf/ (pOf;pm;qifjcifMuyguke)f
'gqkd rdbwdkYudk;uG,faom bmomw&m;udk
(rdbwdYk ,HMk unfrI t,l0g'udk ajcpHu
k efaom om;orD;
tjzpf oifc,
H El ikd yf govm;)
a*gwrAk'o
nf igawmfigwwf igomjrwf[k
ra[m? rdbq&morm;rsm;udk igbk&m;eJU w*dP
k ;f xJ
(wpfwef;wnf;) xm; ylaZmfMu[k rSmcJyh gonf/ rdb
q&mwd\
Yk aus;Zl;w&m;udk ol(Ak') \ aus;Zl;ESihf wef;wl
vufcx
H m;onf/ igbk&m;\ aus;Zl;rSwyg; tjcm;r&S?d
igbk&m;\ aus;Zl;awmfuo
kd mvQif oifwaYkd tmufarhMu
[k wZGwx
f ;kd rvkycf /hJ (MunfnKd p&maumif;vSaypG)
ighpum;EGm;&jzift
h wqefaomjyKrIajymqdk (a[m
Mum;rI)rsm; r&Scd /hJ ]] ighb&k m;a[mxm;onfyifvQif csichf sed f
pOf;pm; qifjcifjyD;rS ,HMk u[k vGyv
f yfpmG oabmxm;
cH,cl iG u
hf kd cGijhf yKawmfrcl o
hJ nf/ (MunfnKd p&m aumif;vS
aypG)ud,
k t
f m;uk,
d u
f ;dk wwfzYdk aMumif;usKd ;udq
k ifjcifwwf
zdk enf;rsKd ;pHjk zifh oifjyay;cJo
h nf/ t&monf jrwfA'k \

teEaus;Zl;awmfjzpfygonf/ ([wf&aS vmif;aus;Zl;awmf


r[kwyf g/) toiftjyaumif;aomq&mwpfqo
l m jzpfyg
onf/ pmrusuo
f t
l m; twef;wifray;Ekid yf g/ ruse;f rm
oltm; aq;0g;"mwfpmESihf aexkid ef nf;uko
d m vrf;nTef
ay;Edik o
f nf/ (aysmufapq&m r[kwyf g/)
jrwfAk'onfwu,fppfrSefwJh'kuukd&SmawGUcJh
onf/ wu,fppfreS w
f hJ 'kuu
dk &SmawGUcJo
h ?l xk'd u
k r S
vGwaf jrmuf&mukd &SmazGEidk cf o
hJ l jzpfygonf/ taMumif;
tusdK;ukd xJx0J if0if eufeuf&idI ;f &Iid ;f odjyD; &Si;d &Si;f
vif;vif; oifjyay;cJo
h jl zpfygonf/ Oyrm- qmavmif
rGwo
f w
d jf cif; 'ku( tiwfjyem) tqma&qm &Sm;yg;
jcif;'kux
ufqmavmifwwfaomcEm\'kuu
yk d gjrifwwfatmif
nTejf yawmfrcl o
h J nf(MunfnKd p&m,HMk unfp&maumif;vSaypG)
jrwfA'k o
nf bk&m;rjzpfcif b0aygi;frsm;pGmapm
(av;oacsFeUJ urmwpfoed ;f umvyif) aojcif;'ku?
b0'ku? cE'u
k r sm;rS vGwaf jrmufEidk cf o
hJ jl zpfonf/&efoUl
e,fajrrStapmqH;k wpfO;D wnf;vGwaf jrmufEikd cf o
hJ jl zpfonf/
xkb
d 0 tavmif;awmf ]]okar"m}} b0yiFjzpfonf/
okaYd omf &efoUl e,fajr (td?dk em? aob0cEm
'kut
aygif;rS rvGwaf jrmufEikd af omol(oloil gig) ow0g
rsm;udk iJu
h u
G jf yD; jyefvnfu,fwifvpkd w
d f y&pdw"f mwf
jyif;xefveG o
f jzif&h efoUl e,fajrxJ jyef0ifco
hJ nf/ jyefvnf
53

b0awGvnfywfjy;D taocH yg&rDjznfch o


hJ nf/ b0
aygif; rsm;pGm oufaocHcyhJ gonf/ uReyf w
f u
Ykd m; wpfb0
yiftaorcHEik d yf guk,
d \
f emusirf pI w
d \
f emusirf rI sm;usa&muf
vQi(f y&[dworm;[k cH,al omolrsm;yif)aemufqw
k cf sif
Muygonf/jrwfA'k u
m; tavmif;awmfb0uyifMunfnKd
p&m aumif;vSaypG/
wifjycJah omtcsuftvufrsm;udjk ynfph EkH idk jf yD r
,lq ao;yg/ t&dyt
f jru
G rf Q odap&ef aqmifyg;wpfy'k \
f
pmrsuEf mS abmiftwGi;f rSm wifjycJjh cif;jzpfygonf/ ok;H oyf
qifjcifcsUJ xGi
f oabmaygufMuapcsiyf gonf?bmomwpfck
ckudk wu,fb
h moma&;aI xmifrh S csOf;uyf Edik Mf uap&ef
wdkufwGef;vdkuf&ayonf/
armifaEGxGef; (aygufacgif;)

pmtkyrf w
d q
f ufyJG zl;awGU&awm crD;csif; &[ef;awmf
t&Si&f |ygv (M.A)

. . . 'e tawG;prsm; pmtkyaf &;ol t&Sipf Eurk m&


csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

csif;wpfa,muf\a&mifjcnf
t&SifjEd, (aygufacgif;)

uREkyf o
f nf csif;a&mifjcnf "rpmapmif wpf
apmifukd zwfaI eygonf/ pmapmifux
kd w
k af 0aom csif;
Ak'o
moeygutzGUJ rS rnfonft
h "dym ,fEiS hf csif;a&mif
jcnf[k emrnf ay;xm;jcif;udu
k m; uREyf k rf odyg/ okUd aomf
uREkyf o
f nf emrnfav;ukd tvGeEf pS o
f ufygonf/
csif;[laom trnfemronf rsdK;EG,pf rk sm; tm;vH;k ukd
ukd,fpm;jyKygonf/
csif;onf uREkyf w
f Ydk jzpfonfq
f v
kd Qif a&mifjcnf
onf rnfonft
h &m jzpfEidk yf goenf;/
uREkyf w
f Ydk i,fpOfu aus;vufa'orsm;wGif
,ckuo
hJ Ydk aea&mifjcnf pGr;f tifo;kH vQyfppf"mwfr;D rsm;
ray:xGuaf o;yg/ nbuf wpftrd Ef iS hf wpft
f rd f tvnf
tywf oGm;rnfqdkvQif a&eHqDrD;cGufxGef;xm;aom
rD;yH;k rsm;ESihf oGm;&ygonf/ wpfcgwpf&H oGm;&if; qDuek f
oGm;vQif prf;w0g;0g;ESifh tdrjf yefMu&ygonf/
qdck sio
f nfrmS rD;yH;k ESihf rD;yH;k rS tvif;a&mifonf
ntarSmifxw
k iG f uREyfk w
f \
Ykd tm;uk;d &mjzpfygonf/ rD;yH;k rS
tvif;a&mifonf t"duusvifhupm; xdktvif;
a&mifonfvnf; rD;yk;H r&Sv
d Qif rjzpfay:Ekid yf gay/ tvif;
a&mifrxGuo
f nfh rD;yH;k oufoufonfvn;f tm;uk;d zG,f
r&Syd g/ rD;yH;k a&m tvif;a&mifa&m ESpcf v
k ;kH &Srd S jzpfrnf/
54

xdaYk Mumifh rD;a&mifonf tvif;a&mifjzpfvQif rD;yH;k onf


vrf;nTeo
f v
l nf; jzpfonf/
xkt
Yd wlyif b0wpfcu
k dk &vmonfEiS hf uREyfk w
f Ydk
onf rdrdb0ukd ajzmifhwef;pGm avQmufvSrf;Edkif&ef
vrf;nTeo
f El iS hf tvif;a&mif&zdS Ykd vdt
k yfygonf/ tb,fh
aMumifq
h akd omf b0onftarSmif twdjzpfaomaMumifh
jzpfonf/
tarSmifwjd zpfyu
kH ydk rmjy&aomf jrwfpmG bk&m;
&Sif vufxufu ,ufuef;onfrav; wpfOD;onf
vrf;c&D; wpfcw
k iG f jrwfpmG bk&m;&Sif w&m;a[maecdu
k Ef iS hf
MuHK w&m;0ifa&muf em,l&eftwGuf y&dwo
f wfxo
J Ydk
0ifav vQif jrwfpmG bk&m;rS jrifar;awmfro
l nf/ ]]
cspforD; b,fu vmovJ}} ]]rodygbk&m;}} ]]b,fudk
oGm;rSmvJ}} ]]rodygbk&m;}} ]]rodb;l vm;}} ]]odygw,f
bk&m;}} ]]odovm;}} ]]rodygbk&m;}} / em;Iyo
f mG ;jyx
D if
ygonf/ &Sif;ygOD;rnf b,fuvmovJ [lonfrSm
b,fb0u vmovJ [laom t"dym ,fjzpf b,fudk
oGm;rvJ [lonfrmS b,fb0odYk oGm;rvJ [laom
t"dym ,f jzpfonf/ rodb;l vm;[lonfrmS aorSm rod
bl;vm; [laom t"dym ,fjzpf odovm;[lonfrmS
b,ftcsdef b,ft&G,f ao&rSmodovm; [laom
t"dym ,f jzpfonf/ tajzum; &Si;f ygonf/
onfum; b0oHo&m Oyrmjzpfonf/ vl
b0onf avmu"Hw&m;wkdYjzifh wkdufcdkufcHae&aom
aMumifh tcsderf a&G;vrf;rSm;oGm;Edik yf gonf/ ,ck vlUt0
onf oufwrf;wdv
k ifu
h pm; jzwfoef;&rnfh umvwdk
twGi;f rSm trSm;rsm;pGm MuHKEdik yf gonf/
xdaYk Mumifh uREyfk w
f \
Ykd b0tarSmifwiG f uREyfk w
f Ykd
tay: vrf;nTerf nfh guide vnf;vkt
d yfovdk tvif;
a&mifjyrnfh light vnf; vkt
d yfygonf/ odrYk o
S m uREyfk w
f Ykd
onf rdrb
d 0ukd ajzmifw
h ef;pGm avQmufvrS ;f Ekid rf nf
jzpfonf/ uREkyf w
f b
Ydk b0wGif uREkyf w
f t
Ykd ay: rdbq&m
orm; ywf0ef;usif ponftm;jzifh vrf;nTeo
f t
l rsm;
tjym;yif &Syd gonf/ okaYd omf xdo
k w
l o
Ykd nfvnf; tarSmif
xkom;rsm;yif jzpfaomaMumifh xdkolwdkY nTefaom
vrf;onfvnf; tqH;k xdvnf; rjzpfEikd yf g/ uk,
d af &muf
oavmufom vrf;nTejf cif;jzpf taumif;qH;k vnf;
rjzpfEdkifyg/ tb,fhaMumifhqdkvQif olwdkYukd,fwkdifyif
'kursm;ESifh &ifqkdifae&aomaMumifh jzpfonf/ Ak'
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

tavmif;awmfonf 'DyuF&mjrwfpmG bk&m;\ ajcawmf


&if; wGib
f &k m;qkyefco
hJ nfrpS av;oacsFEiS hf urmwpf
ode;f wkid af tmif yg&rDrsm; jznfu
h siv
hf suf bk&m;tjzpfoYdk
a&muf&adS wmfrcl sed rf S pwifum vrf;nTeo
f l tjzpf&yfwnf
cJo
h nf/ Ak'o
nf touf&iS o
f rQ av;q,fih g;ESpw
f m
umvywfv;kH b0tarSmif oHo&m tarSmifxx
k 0J ,f
rsufpdvnfvrf;rSm;aeaoma0ae,s ow0grsm;ukd
"rwnf;[laom tvif;a&mifjzifh b0\ wpfzufurf;
oHo&m\ wpfzufurf;okdY a&mufatmif vrf;nTef
jyocJhygonf/ trSefrSmrl Ak'onf tavmif;awmf
b0uyif guide and light jzpfzl;aom om"ursm;
rsm;pGm&Syd gonf/ xkt
d xJrS wpfcx
k w
k jf y&vQif arm&Zmwf
awmfvm bk&m;tavmif; Oa'gif;rif;onf rdru
d dk zrf;qD;
aom rkq;kd tm; w&m;a[majymjyo cJyh gonf/ xdrk q
k ;kd
onf opmnmPfqu
kd
f yapu Ak'g jzpfomG ;cJyh g onf/
,cktcsdew
f iG f Ak'r &Sad omfvnf; uREkyf w
f t
Ykd m;
i,fp&m rvdyk g/ Ak'a jymcJah om pum;wpfceG ;f &So
d nf/
cspfom; tmeEm igbk&m;r&So
d nfh aemufwiG f igbk&m;
a[mawmfrcl ahJ om w&m;awmfrsm;onf oifw\
Ykd q&m
tjzpf igbk&m;uk,
d pf m; use&f pfaeOD;rnf jzpfonf/ (a,m
acg tmeEm r,m "arm p 0ddaump a'odawm
ynawmaom a0g zrpa,e owm)
*

pum;ukd axmufq uREkyf w


f Ykd b0wGif
Ak'& adS eqJ jzpfovdk Ak'\
"rrsm;onfvnf; uREkyf w
f Ykd
tay: vrf;nTeq
f J vrf;jyqJyif jzpfygonf/ uREkyf w
f Ykd
onfom b0tarSmifxk 'kur sdK;pHrk S vGwu
f if;&ef Ak'
nTejf ycJah om vrf;ukd "r tvif;a&mifjzifh avQmufvrS ;f
Mu&ef vdyk gonf/ Ak'a [mMum;awmfrcl ahJ om w&m;awmf
rsm;rSm &otm;jzifh edAm efwpfyg;? 0pe tm;jzifh 3-yg;?
yd#utm;jzifh 3-yg;? keu
d m,ft;jzifh ig;yg; t*Fgf tm;jzifh
9-yg; "ruE m tm;jzifh &Spaf omif;av;axmif [l rsm;pGm
&S&d m csif;a&mifjcnf"rpmpkrmS tenf;i,frQom jzpfyg
onf/ odaYk omf Ak'\
"r[o
l rQ wpfv;kH wpfyg' onfyif
vQif wefz;kd rjzwfEidk &f um; csi;f a&mifjcnf "rpmapmif
onf csif;wdkYtwGufomru vlom;tm;vHk;wdkY \
tvif;a&mif jzpfaMumif;ukd awG;rdorQ wifjyvdkuf
&ygonf/

55

pGrf;tm;jynfhrS csrf;om&
rat;(aygufacgif;)

'geryg oHo&m rsufEmS i,f&rnf/


oDvryg oHo&m a&m*gwG,Mf urnf/
bm0emryg oHo&m OmPf&nfenf;Murnf/
'geH oDvH bm0em oH;k jzmpH&k rnf/
oH;k jzmpHrk S vlb0 &MudK;eyfMurnf/
jrwfpGmbk&m;&Siftm; &nfrSef; qGrf;? yef;?
a&csrf;? qDr;D uyfvLS jcif;ESihf rdr&d mS azGpak qmif;&&Sd xm;
aom ypn;f Opmrsm;udk rdrpd rG ;f Edik o
f rQ pGeUf usJ ay;urf;
vSL'gef;jcif; trIUudpw
u
Ykd dk jyKvkyjf cif;onf avmbpdwf
ukd odr;f qnf;jcif;yif jzpf\/ vkcd sifwyfruf odr;f yku
d f
xm;vdak om avmbpdwu
f dk y,fowfEikd rf S pdwcf srf;om
Ekid yf gonf/
vSLEdik rf S csrf;omrnf/ tcsdev
f jk yD; aumi;frUI
ukov
dk af wG vkyx
f m;Mu&rnf/ OD;Ekid rf S csrf;omrnf/
jrwfpmG bk&m;udk tmkjH yKjyD; &Scd ;kd ylaZmfrI tMudraf wGrsm;
atmif jyKvkyx
f m;&rnf/ owfEikd rf S csr;f omrnf/ avmb?
a'go paom udavomawGudk y,fowfEikd rf S pdwu
f dk
npfap ylavmifapaom taMumif;w&m;rsm; uif;aysmuf
pdwcf srf;omrI tusdK;w&m;rsm; a&muf&dS vmygrnf/
oDvqdak om ud,
k u
f sifw
h &m;udk ig;yg;? &Spyf g;
ponfjzifh rdrpd rG ;f Ekid o
f rQ vHjk cKH atmif apmifx
h ed ;f Mu&rnf/
oDvenf;vQif tema&m*gxlajym toufwkdEkdifyg
onf/ touf&n
S af omolrsm;udk Munf
h olwu
Ykd awmh
oDvaummif;vdYk touf&n
S v
f u
dk w
f mvdYk ajymwwfMuyg
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

ESvHk;om;xJu arG;&yfajr

A
onf/ ]]rkom;qkd &,fp&mawmif rajymeJU}} qkdwJh
pum;av;udk Mum;zl;MurSmyg/ vdrfnmajymqkdaom
pum;udk txl;a&SmifMuOf ud,
k u
f sifw
h &m;rsm;udk xde;f
odr;f apmifah &Smufoifyh gonf/
&cJvaS om vlb0udk &&Sjd cif;? touf&n
S af om
oljzpf&jcif; olawmfaumif;w&m;rsm;ukd emMum;cGihf &&Sd
jcif;? omoemawmfEiS hf MuHKaom tjzpfwYkd &&Sjd cif;wdo
Yk nf
cJ,Of;vSyg\/ Ak'b
mom0ifrsm;onf vjynfv
h uG,f
Oykof oDwif;aeYrsm;wGif oDvudk txl;aqmifah &Smufoifh
ygonf/ oDvESihf jynfph akH omolrsm;onf t&mcyford ;f
wkYd &J&ifw
h nfMunf vltrsm;\ MunfnKd av;pm;rIukd
cH&ygonf/
ow0gawGtm;vH;k tay:pdwu
f tmkn
H w
T jf yD;
]]ow0gawGtm;vH;k ud,
k pf w
d Ef pS yf g; csrf;omMuygap}}
vkYd arwmbm0emukd yGm;rsm;aevQif bk&m;*kPaf wmf
w&m;*kPaf wmf oHCmawmfrsm;\*kPu
f dk owd& *kPf
awmf wpfcck u
k kd yGm;rsm;aevQif bm0emESihf jynfph akH tmif
jznfq
h nf; ud,
k f EIwf ESv;kH oH;k yg;vH;k udk jird ;f csr;f atmif
aqmif&u
G jf cif;jzpfygonf/
jrwfpmG bk&m;yGiahf wmfrcl ahJ omaMumifh w&m;&w
em ay:aygufvm&wmyg/ w&m;awmfawGudk raysmuf
ysuf &atmif xde;f odr;f apmifah &Smufaeawmf rlaom
oHCmawmfawG&v
dS Ykd w&m;awmfaf wGudk odciG hf MudK;pm;tm;
xkwcf iG hf &wmyg/ &wemjrwfo;kH yg;\ *kPaf us;Zl;rsm;udk
tpOfowd& yGm;rsm;tm;xkwEf idk rf S csrf;omrI awG&
ygrnf/

csif;av; (aygufacgif;)
jywif;wHcg;ukd zGiv
hf u
dk w
f mESihf trSwrf xif
ajcmufjyefavajyavaoG;av;rsm;u rdrdtm;EIwf
qufaea&mhovm; xifro
d nf/ odyrf Mumaomumv
wGif wpfaqmif;uke
f wpfaEG OD;okYd a&mufO;D awmhrnf/
bmvdv
k ekd UJ vufyaH wGawmifrS yGiahf wmhr,f/ vufyaH wG
yGiw
hf t
hJ csed jf yefvmcJrh ,fvYkd ajymajymcJb
h ;l wJh uwdpum;/
awmifay:csi;f wkid ;f &if;ol csi;f wkid ;f &if;om;awG&UJ oauF
wonf awmifZvyfyef;[k wifpm;cJrh ,fq&kd if ajrjyefUrS
tIcd sif;wkid ;f &if;ol wkid ;f &if;om;wk\
Yd ESv;kH om;onf
vnf; vufyyH iG w
hf hJ tcsde[
f k owfrw
S af c:qd&k ygrnf/
ow0gawG tm;vH;k ysufp;D jci;foabm t&m
0wKtm;vH;k rjrJjci;foabm &Sw
d m trSejf zpfyg\/ rdrd
cEmuk,
d Mf uD;udk tcsrf;tylcEH ikd af tmif t0wfqifjcif;
tpm;auR;jcif; trsdK;rsdK; jyKjyifxed ;f odr;f apmifah &Smufae
&jcif; wdo
Yk nf qif;&Jjcif;trSejf zpfyg\/ cEu,
dk Mf uD;udk
rtdyk gESihf remygESihf raoygESihf vkYd qkawmif; aeaomf
vnf; r&yf/ tpk;d r&jcif;oabm trSejf zpfyg\/ uJo
h Ykd
tedp? 'ku? tew oabmw&m;awGukd qifjcifae
onfph w
d rf mS tukov
dk f tnpftaMu;rsm; uif;pifEikd f
ygonf/
vlUb0udk a&mufvmMuonfh wefzdk;&Sdaom
tcsed t
f wGi;f rSm tvum;tcsed af wG jzKef;aeMurnft
h pm;
ukov
dk w
f &m;awGEiS jfh ynfph aHk tmif tm;xkwEf ikd Mf uygonf/
o'gw&m;xufoefpmG ESifh ay;urf;vSL'gef;vdak om pdw&f dS
jyD;o'gaygufonft
h wdik ;f vufa&mufvLS 'gef;Edik o
f t
l jzpf
&&SdEkdifMuygap&ef qEjyKrdygonf/
jrwfA'k u
]] ukov
kd w
f &m; awG&UJ tay:rSm
rarhravsmh MudK;p;tm;xkwaf e&pfcMhJ uyg}} vkYd y&deAd m ef
pHcgeD tcsed t
f xdred Uf rSmawmfrcl yhJ gw,f/ ESpaf ygif;ESpaf xmifh
ig;&m ig;q,fh ESpEf pS f ,ck tcsdef txd jrwfA'k \
qH;k r
Mo0g'rsm &Sad eonfrmS yg&rDrsm;pGm jznfu
h siv
hf mcJh awmfrl
aom ukov
dk pf rG ;f tm;rsm;aMumifh jzpfygonf/
w&m;cspfcif "rrdwfaqGrsm; trsdK;bmom
omoemudk apmifx
h ed ;f uk,
d pf w
d Ef pS yf g;csrf;ompGmjzifh
rdrwdYk pGr;fEikd &f m 'ge? oDv? bm0em pGr;f tm;rsm;udk
jznfu
h sifEh ikd af omolawG jzpfMuygapaMummif; Ed;l aqmf
wdkufwGef;vdkuf&ygonf/
rat;(aygufacgif;)
56
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

awmifay:ajrrSm awmifZvyfyef;rsm;&Sad eo vlrsdK;ESihf


d;k &mqdw
k m aysmufu,
G
f roGm;Edik o
f vdk ajrjyefUrSxm0&
vufyaH wGyiG ahf er,fq&kd ifvnf;urmwnfotId ;dk &mwdYk
onf tpOfwnf&adS er,fqw
kd m ,HMk unfryd gonf/
reufzefq&dk mG udk jyef&awmhr,fvYkd od&awmh
wpfnvH;k tdy
f raysmb
f ;l / twdwu
f aysmpf &mawGvrG ;f
p&mawG yH&k yd w
f pfcsdKUawGukd pOf;pm;rdvu
kd w
f ikd ;f wu,f
awmhvnf; b0qdw
k m&S&d if vlom; wpfa,muf tzdrYk b
d
q&m? aqGrsdK;? rdwaf qG arG;&yfajrqdw
k mvnf; &SMd u
pjryJ g/ rvGo
J mvdYk cGcJ mG &ayr,fv
h w
l ikd ;f arG;&yfajrukd cspMf u
ygw,f/ aysm&f mrSmrae awmf&mrSm ae&wJb
h 0rkEYd v
S ;kH om;
&Sw
d v
hJ w
l idk ;f [m arG;&yfajrukd oHa,mZOf&MdS uygw,f/
a&S;vlMuD;awGu ]]ynm&SmaqGrsdK;pGeUf Opm&Sm
t&yfpeG Uf }} wJah jymzl;ygw,f/ b0rSm cPav;yJjzpfjzpf
tMumMuD;yJjzpfjzpf ukd,fharG;&yfajreJU cGJcGmoGm;MuwJh
olawGrsm;pGm&SMd uygw,f/ b,fvydk jJ zpfygap/ud,
k t
hf rdajr
ukd jyef&awmhr,fqakd wmh rMumcifu,
dk ahf rG;&yfajr\teHU
touf a&ajrawmawmif obm0tvSrsm;eJUtwl
jyefvnf cHpm;&awmhr,fvYkd od&wJt
h cg twdik ;f rod
atmif MunfE;l 0r;fomrqH;k jzpf&ygw,f/
reufr;kd vif;wmeJU bke;f jrwfyidk f tjref,mOf*w
d f
odYk a&mufum 9-em&DwiG f *dwrf mS pxGucf mG cJo
h nf/
bke;f jrwfyidk t
f jref,mOfum;MuD;rSm tcsdeef UJ wajy;nD
a&GUvsm;aewmrdUk um;ay:wGif tcsdef 7-em&DMumjrifph mG
pdwful;,Ofwpfykdif; tawG;wpfykdif;wdkYESifh acwcP
arS;pufjyD; tdyfaysmfoGm;pOfrSmawmh um;py,f,m\
toH wpfcsKd UaMumifh vefUEk;d jy;D atmf arG;&yfajr jrKd Ut0if
awmifa&mufaeygjyDvm;qdw
k m odvu
kd &f w,f/ a&SUukd
vSr;f Munfv
h u
dk af wmh ]]aygufacgif;jrKd UrS MudKqdyk g\}} qdw
k hJ
qdik ;f bkwu
f kd vSr;f jrifae&jyD; jrdKUt0if qdik ;f bkwu
f kd
jrif&awmh pdwx
f w
J iG f tawG;wpfck 0ifvmw,f oufrhJ
jzpfwq
hJ ikd ;f bkwaf v;uom ightm; aEG;axG;pGmeJU MudKqdk
vdkYaewm? ouf&SdawGjzpfwJh rdbawGi,fq&mawG
aqGrsKd ; aygif;oif;awGuawmh aEG;axG;pGmeJY rMuKd qdEk ikd Mf u
awmh bl;/ tcsdeef UJ trQ aysmufu,
G v
f Ykd oGm;ukeMf ujyD
bmvdv
k kd eJU ud,
k u
hf ,
kd u
f kd jyefwu
G Mf unfh vku
d af wmfh
uk,
d t
f oufawmifrS av;q,fausmf ig;q,ftwGi;f
qkw
d m jyefowd xm;rdw,f/ tckq&dk if b0&JU tcsdef
cPav;twG i f ; rS m tazqd k w J h aerif ; MuD ; vnf ;
aysmufu,
G o
f mG ;cJjh yD tarqkw
d hJ vrif;MuD;vJ qH;k I;H cJ&h jy/D
aumif;uifMuD;eJUwlwhJ i,fq&m rsm;vnf; wpfyg;jy;D wpf
yg; rwnf j rJ w J h o abmuk d aMuG v G i f h oG m ;cJ h & jyD
ocFg&oabmt& aus;Zl;&Sif awGtoD;oD; aysmufu,
G f
oGm;Muaomfvnf;xkad us;Zl;w&m;rsm;uawmh oHo&m
usifvnfaeo rnfonft
h cg aysmufu,
G &f ;kd r&Syd g/

wpfb0rSmwpfcg qH&k wJh aus;Zl;&Siaf wG r&SMd uawmh ayrJh


i,fpOfup oHa,mZOfu,
G cf b
hJ ;l wJh arG;&yfajr onf
xm0&wnf&Sdaeo b0twGuf ajzodrfhp&mawG
&Syd gao;w,f?arG;&yfajronfayguaf cgi;f a&TjrKd Uawmf&UJ taemuf
awmifbuf 2-rkid f tuGmavmufwiG f ta0;uae vSr;f
Munfv
h u
kd v
f QifyJ awmifxyd af y:ubk&m;2 qlEiS t
hf wl
uk,
d af ecJw
h hJ tIcd si;f &Gmav;udk jrifae&jy/D &GmESihf wjznf;
jznf; eD;vmjyDrYkd xko
d cD sif;av;ukd oGm;owd&w,f/
]]jrKd UMuD;jyMuD;reD;awm&yf&mG wGif r[m&yf&mG aerS tJ'u
D
pvljzpf&wJu
h ,
kd b
hf 0tajctaeud,
k t
hf ouft&G,f ig;ESpf
ausmfq,fEpS t
f wGi;f tazmfawGrsm;ESihf upm;cJMh u aysmf
aysm&f iT &f iT rf arhEid k b
f ;l avud,
k Zh f mwdajrawm&yf&mG udyk if. . . . . }}
&moDawGESpfvawGb0awGb,fvkdyJajymif;
ajymif; arG;&yfajrudk cspw
f phJ w
d ef UJ oHa,mZOf w&m;wku
Yd kd
awmh b,fwefc;kd &Siu
f rsm; ysufp;D ypfEikd rf mS wJv
h J. . . . . /
&GmxJukd 0ifjyq
D w
kd meJU qlnpH mG pufow
H u
Ydk kd Mum;vdaYk ejyD
]]vufyzH ;l csed cf si;f jrL;csed ?f vufyyH iG phf csi;f jrL;v}}qkjd y;D csi;f
wdYk &k;d &m qd&k ;kd pum;rsm;vnf; Mum;zl;cJyh gonf/yif,x
H uf
rS vufyyH iG w
hf o
Ykd nf vScsifwikd ;f vSaeovdk wydw
k v
JG &JU
csif;&k;d &mr*FvmyGrJ sm;uvnf; ETcJ sifwikd ;f ETJ aeMuawmh
on/f [kw
d pfcsdeu
f vufyaH wGyiG &hf if jyefvmcJrh ,fvYkd
ajymcJb
h ;l wJu
h wd pum;onf tckqv
kd ufyaH wGvnf;yGichf hJ
ygjy.D . . . . 'gayrJv
h ufyaH wGomcPcPyGiahf erSmyg&ifbwf
xJu vmwJu
h wdpum;wpfceG ;f uawmh b,faom tcg
rQ yGiEhf ikd rf mS r[kwaf wmhygbl; . . . . . / &Gmukd jyefa&muf
vdYk naewdik ;f rSmawmifay:u orkid ;f 0ifapwDb&k m;okYd
a&mufcrhJ o
d nf/ apwD\ ta&SUwnfw
h nfu
h ykd MJ unfMh unfh
taemufbufqu
D ykd J arQmaf rQm&f ifxw
J iG t
f vGr;f "mwfcrH sm;
&Sw
d maMumifh b,fuykd J MunfMh unfh taemufbufqu
D ykd J
arQmfarQmf &ifxJwGif tvGrf;"mwfcH rsm;&SdwmaMumifh
b,fuykd J MunfMh unfh t&mtm;vH;k [mm vGr;f p&mawGyJ
jrifae&awmhonf/ ZvGev
f rG ;f ausmf\ uAsmxJuvd.k .
]]ndKrawmif[l trnfac:jim;
apwDb&k m;rSm toem;cH qkawGyefchJ
jref&ef0efav; oleu
J a0;zdYk rawG;&Jyg
opmuwd wnf&rdS ysuf
cspfvsuftwl rvGr;f yJ twlwjl zpfygap}}
wu,fvdkYrsm; oHo&mxJu'@m&DawG&SdcJhzl;
w,fq&dk ifawmh'aD e&mav;rSmtbd;k uvnf;tzGm;udt
k az
uvn;ftarhukd ud,
k u
f vnf;rif;udk cspw
f ,fqw
kd u
hJ wd
pum;awG ay;cJb
h ;l rSmyg/
xku
d wdpum;rsm;uawmh vufyaH wGyiG ahf om
tcsdefrSvGJ wpfjcm;tcsdefawGrsm; jzpfEdkifr,fqdkwm
rxifawmhygbl; . . /
csif;av;(aygufacgif;)
57
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

Ak'bmom ukd;uG,faom apwkw&mjrdKUe,frS


csif;rsdK;EG,fpkrsm;
qvdkif;[efxGef;
(apwkw&m)

apwkw& mjrKd Ue,foonf rauG;wkid ;f a'oMuD;


rif;bl;cdik w
f iG f yg0ifaom jrdKe,fjzpf\/ taemuf;kd r
ajc&if; taemufbufawmifuek ;f a'owGif wnf&jdS yD;
ta&SUbufwiG f pvif;jrKd Ue,f? yGijhf zLjrKd Ue,f? ajrmufbuf
wGif aqmjrdKUe,f? taemufbufwiG f &ckid jf ynfe,f?
csif;jynfe,f awmifbufwiG f izJjrdKUe,fwEYkd iS hf qufpyf
vsuf&adS om jrdKUe,fjzpf\/ usefppfom;rif;\ om;awmf
&mZukrm& (ac:) rif;aZ,s acw&mu apwkw&mjrdKU
tm; jrefrmou&mZf (460) ckEpS ?f omoemou&mZf
(1642) wGif wnfaxmifaom jrdKUe,f jzpfygonf/
wpfjrdKUe,fvHk; Ak'bmom0ifrsm;jzpfjyD; a&S;ESpfaygif;
(900) 0efusif;uwnf;u bkd;? ab;? bD? bif
vufwufrpS Ak'b
mmomudo
k m ud;k uG,v
f maMumif;
od&Sd&ygonf/ wpfjrdKUe,fvHk;\ vlOD;a& 3yHk 2yHkrSm
csif;vlrsdK;jzpfjyD; rauG;wdkif;a'oMuD;wGif csif;vlrsdK;
trsm;qH;k aexdik o
f nfjh rdKUe,f jzpfygonf/
jrefrmEdik if w
H iG f wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pkaygif; (135)
rsKd ;&So
d nft
h euf ucsiw
f iG f (12) rsKd ;? u,m;wGif (9)rsKd ;
? &ckid w
f iG f (7)rsdK;? rGe(f 1)rsdK;? u&if(11)rsdK;? Arm (9)rsdK;?
&Sr;f (33)rsKd ;ESihf uReaf wmfwYkd csi;f vlrsKd ; (53)rsKd ; &So
d nf[k
od&ygonf/
apwkw& mjrKd Ue,fwiG f csi;f [ktrnfcaH om csi;f
rsdK;EG,fpk (4)rsdK;&SdjyD; awmifolcsif;[k a&S;,cifu
trnfcaH om rsKd ;EG,pf rk mS ArmvlrsKd ;okYd ul;ajymi;fomG ;Mu
onfrmS ESpt
f awmfMujy;D jzpfygonf/ 4if; awmifocl si;f &Gm
rsm;rSm wyGi&f mG ? a'G;usi;f &Gm ESihf rus;D qdo
k nf&h mG rsm;jzpfjy;D
bmompum;? qif,ifx;kH zGUJ rI? "avhp&ku
d rf sm; vH;k 0r&Sd
awmhyg/ ykyg ;e,frS a&S;ESpaf ygif;tawmfMumu wnf;u
58

a&mufvm[efwjl yD; yk*?H ykyg ;e,frS 4if;wdYk ud;k uG,Mf u


aom rif;ausmfpmG ewftm; rusD;&GmrS ud;k uG,Mf u
a'G;r,faemfewftm; a'G;usif;&GmrS ud;k uG,Mf uonf[k
od&ygonf/ ewfarmifErS rsm; uk;d uG,rf u
I dk tajccHjyD;
a'G;usi;f &Gmom;rsm;u wyGi&f mG olrsm;t; ZeD;r,m;tjzpf
,loifjh yD wyGi&f mG om;rsm;u a'G;usif;&Gmolrsm;tm; ZeD;
r,m;tjzpf r,loifah Mumif; a&S;yg;pyf&mZ0if&cdS
hJ tjcm;
aom csi;f rsKd ;EG,pf rk sm; tpOftvmtwdik ;f armifErS 0rf;uGJ
vufoifh ay;pm;Edik af Mumif; taxmuf txm; awGU&o
jzifh a&S;,cif csif;rsdK;pkjzpfcJhblonf[k xifjrif,lq
ygonf/ 4if;awmifocl sif;rsm;onf &k;d &mt& Muuf(5)
aumif? 0ufwpfaumif (Muuf0ufajcmufaumif) owf
eD;pyf&m&GmteD;acsmif;ab;wGif &d;k &mtjzpf {nfch aH uR;arG;
avh7jdS yD; acwfumvMumonfEiS hf trQ xd&k ;kd &mvnf;
aysmufvek ;D yg;&Sad Mumif; od&ygonf/
jrdKUe,fwGif csif;[ktrnfcHjyD; csif;pum;
ajymqkEd idk af om csif;rsdK;EG,pf (k 4)ck &Syd gonf/ 4if;wdrYk mS
csif;yHkcsif;(c)tlyl(oopu)csif;? r&if;vHk;ayg(c) rmvif
(Malin)csi;f ? rif;uscsi;f (c)oifwikd ;f csi;f ESihf pkid af ygifcsi;f (c)
(t&Icd sif;) rsm;jzpfMuygonf/
Ekid if aH wmfrf S w&m;0ifxw
k jf yefonfh ude;f *Pef;
rsm;t& csi;f vlrsKd ; (53) rsKd ;wGif csi;f yHck si;f (ac:) tly;l csi;f ?
rmvif(c) rl&if;csif;rsm;ESihf pdik ;f aygifac:(t&I)d csif;rsm;
omyg&Sjd y;D rif;uscsi;f rsm;rSm yg0ifrrI &Syd g/ odaYk omf 4if;csi;f
rsm;onf ajrjyef&Y dS (t&I)d csif;rsm;ESihf pum;ajymqdrk ?I
0wfpm;qif,ifrIrsm;wGifrsm;pGm wlnDrI&Sdojzifh (t&Id)
csi;f [k ac:qdak wmf rSm;Edik b
f ,
G rf &Syd g/ csi;f jynfe,fawmif
ykid ;f jzpfaom rif;wyf? rwly?D yvuf0? uefyufvufjrKd U
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

e,fwrYkd S csif;rsdK;EG,pf rk sm; &ckid jf ynfe,f? rauG;wdik ;f ?yJc;l


wdik ;f ? &efuek w
f ikd ;f ? rEav;wkid ;f ? {&m0wDwidk ;f rsm;wGif
jyefUusJ aexdik v
f suf &SMd uaomcsif;rsm;onf trsm;tm;
jzifh rdrdudk,fudk,f csi;fpum;jzifh (t&Id) vlrsdK;[k
ac:qkMd uonfudk awGU&ygonf/
csif;yHkcsif; (ac:) tlyl;csif;rsdK;EG,fpk
4if;csif; rsdK;EG,pf o
k nf jrdKUe,fwiG f vlO;D a&
trsm;qH;k rsKd ;EG,pf jk zpfonf/ aqmjrKd Ue,f avmif;&Snaf '
o? csif;jynfe,f uefyufvufjrdKUe,f usifa'G;a'o?
pvif;jrdKUe,f uRJc;kd -ausmufwef;? ykvaJ 'orsm;wGif
trsm;tm;jzifh awGU&jyD; yk*Hysuf xGufajy;av&m
pvif;acsmif;twdik ;f qefwufvmjy;D pvif;acsmif;zsm;a'
o 4if;rSwpfqifh rke;f acsmif;zsm;a'o ajrjyefUvGijf yifay:
wGif ,majrrsm;tm; v,f,majr tjzpfwnfusif;jyD;
toufarG;0rf;ausmif;jyK aexdkifaom rsdK;EG,fpk
jzpfonf/ awmifay:wGif raebJ acsmif;ab;0J,mwGif
aeavh & S d j yD ; Ak ' b momud k a&S ; ,cif u wnf ; u
uk;d uG,o
f rl sm;jzpfMu onf/ 4if;csif;rsdK;EG,pf k &Gmaygif;
34-&Gm 0ef;usif&jdS yD;? rke;f acsmif;zsm;a'o? pif;acsmif;?
yef ; td a csmif ; ? xD ; acsmif ; zsm;a'o? uef w k d i f
acsmif;zsm;a'orsm;wGif awGU&ygonf/ trsdK;om;
0wfyq
k ;kd rSm u&ifyq
k ;kd ESihf qifwo
l vdv
k akd wGU& onf/
jrKd Ue,f&dS csi;f rsm;ESihf csi;f pum;ajymqd&k mwGif a0g[m&
jcm;em;rl tenf;i,f&Sdygonf/ OyrmrSm tjcm;csif;
rsdK;rsm;u i&kyo
f ;D tm; csif;pum;jzifh &Smjruf[k ac:jyD;
csif;yHkcsif;u &Srf;zdk;[k ac:jcif;? tjcm;csif;rsm;u
aoewfudk &Seuf[ak c:jyD; 4if;csif;rsm;u vykw[
f k
ac:jccif;? jcnfaxmifukd tjcm;csif;rsm;u crf;xH[
k k
ac:aomfvnf; csif;yHck sifi;rsm;u &Gq[
l ak c:avh&\
dS /
tjcm;csif;rsm; ESihf tarudk ]]El;}}? tazudk ]]ayg}}?
tpfrukd ]]pD}}? tpfuu
kd kd ]]om}}? a&udk ]]wG}D }?
Muufukd ]]tm}}? tifusi;f yiftm; atmif&;Hk ? uRe;f yiftm;
tJ&&J ;kH ? zm;ukd tOD;? aeudk ceD? vudk arSmah cg? &Gmudk
erf;? awmifukd pkr;f ? jrKd Uukd vk? *su
D dk a&SmufcsD ponfjh zifh
wlnDrIrsm;pGmawGU&onf/ 4if;vlrsdK;pk aexdkif&m
aus;&Gmrsm;ESifh csif;pum;ajymqdkrI &mcdkifEIef;rSm
(1)zsifMuD;- 90% (2)tif;ygwfusif;- 90% (3)
ra[mawmif- 90% (4) 'kid ;f - 90% (5) pOf;acsmif;
(6) iawmfpkwf- 90% (7) tayg- 80% (8)
rif;'ifusif;- 80% (9) olaaumif;usif;- 80% (10)
vHk;MuD; - 20% (11) vufyHusif;- 50% (12)
Munf&Gmukef;- 70% (13) a'G;ukef;- 30% (14)
tma,m- 90% (15) ewfMuD;- 90% (16) bl;59

10% (17) bdu


k ek ;f - 20% (18) yGiahf xmuf- 10%
(19) yifacsmif;pkw-f 80% (20) yef;tdnmS - 80%
(21) ausmufwef;- 50% (22) vH;k pGe-f 20% (23)
ausmuf t k y f - 80 % (24) uH Z if ; - 90 % (25)
anmifyifusif;- 90% (26) yif;vS- 100% (27)
wG,fvif- 100% (28) uefwdkif- 100% (29)
oif;y,f- 100% (30) ausmufuJG - 30% (31)
acgifnmS - 10% (32) ajrmif;OD; - (33) aygufacsmif;(34) apwkw&mjrdKU - 10%
rl&if;ESifh vHk;aygcsif;rsdK;EG,fpk
a&S;a&S;rlvwGif csif;jynfe,fawmifyikd ;f ? rwly?D
rif;wyfe,f&Sd pHay:&dk;awmifay:wGif aexdkifMu&m
pm;0wfaea&; tqifrajyvSojzifh a&Munf&m jrufE&k m
qdo
k vdk acG;9-aumifEiS hf uRJ? EGm;rsm;? av;jrm;rsm;
,laqmif awmifbufoYdk qif;vmu&m xD;acsmmif;
zsm;vGijf yifoYdk a&mufvmjyD;? aexdik pf u
dk yf sdK; toufarG;
0rf;ausmif; jyK&ef &Sdojzifh xD;acsmif;ukd 2-ykdif;cGJ
aexdik af om trsKd ;wlcsi;f rsKd ;EG,rf sm; jzpfonf/ icspq
f \
kH
om; ivef(armif&if;)u xD;acsmif;txufyidk ;f udk 4if;
i[ef,\
l om; iyk(d armifv;kH )u ykyidk ;f &Gm\ awmifbuf
xD;acsmif;(12)&yf a&ul;awmifbufyikd ;f ukd 4if;e,fajr
owfrw
S x
f m;Muonf/ armif&if;onf tH;k acsmif;ab;&Sd
tl;rfaemf&Gmukd pwifwnfaxmifonf/ aemiftcg
tH;k 0g;[k ac:wGiv
f mygonf/ ykyidk ;f &Gm awmifbuf 12&yfa&ul;rS p txufydkif;udk ivefu tkyfcsKyfjyD;?
xD;acsmif;atmufyidk ;f ukd (iyk)d u tkycf sKyfonf/ armif&if;
(ivef)udk tpGJjyK r&if;csif;[l vnf;aumif;?
(armifv;kH ) (iyk)d \ trnfukd tpGjJ yK vH;k aygcsif;[k
4if;yg;pyf&mZ0if &Scd yhJ gonf/
okaYd omf 4if;rsdK;EG,pf u
k kd csif;pum;jzifh (r&rf)
[k ac:qdkMujyD; a&S;tcgu pHay:&dk;awmifay:wGif
aexdik Mf upOf rsdK;EG,pf jk zpfaom rmvif;(Malin) rsdK;EG,rf S
qif;oufonf[k ajymqdak omfvnf; rSm;rnfrxifyg/
4if;r&if;vH;k ayg csi;f rsm;onf apwkw& mjrKd Ue,f
\ ajrmufbufx;D acsmif;vGijf yif? uefwikd af csmif;vGijf yif?
yk y k d i f ; acsmif ; vG i f j yif r sm;wG i f obmm0pD ; qif ; aom
acsmif;i,frsm;ukd tm;xm; aexdik pf m;aomufMujy;D bm
ompum;? &d;k &m"avhrsm; xdr;f odr;f rIUtm;aumif;aom
vlrsKd ;rsm;jzpfjy;D csi;f pum;90%ajymqkad om csi;f rsKd ;EG,pf k
rsm;jzpfygonf/ jrKd Ue,fwiG f 4if;csi;f rsKd ;EG,pf k &Gmaygi;f19 &Gm&Syd gonf/
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

t&Icd sif;ac: ajrjyefUwGif aexdik Mf uonfh csif;


rsdK;EG,pf rk sm;ESihf csif;pum;ajymqd
k &jyD; 80%rQ csif;a0g
[m&wlnaD om rsdK;EG,pf k jzpfygonf/ 4if;wdYk aexdik &f m
aus;&Gmrsm;ESihf csif;pum;ajymqkrd I &mckid Ef eI ;f rSm (1)
&Sed -f 100 (2) eefMuL- 100 (3) aygifacsmif- 100
(4) EG,t
f if;- 100 (5) tke;f 0g;- 100 (6) usefprd -hf
100 (7) wnfpw
k -f 100 (8) jrpfusif;- 100 (9)
vuf z G J U qk d i f - 100 (10) a&aomif - 90 (11)
o&ufusif;- 50 (12) ykyidk ;f - 50 (13) ref;yavmif70 (14) yef;csuf- 10 (15) aMumifou
dk -f 70 (16)
aygufacsmif;- (17) vH;k ayg- (18) o&ufuikd ;f - (19)
apwkw&mjrdKU- 30
rif;uscsif;(ac:) oifwdkif;csif;rsdK;EG,fpk
&cdik &f ;dk r awmifay:wGif a&S;,cifEpS t
f awmfMum
aexdik Mf u&m a&S;bk&ifrif;rsm;u 4if;a'owGif raeapbJ
apwwkw& mjrdKUe,ftwGi;f pku
d yf sdK;vkyu
f idk &f ef vG,u
f l
aom vGifjyifrsm;odkY ajymif;a&GUapojzifh rif;uscsif;
[kvnf;aumif;? yg;pyf&mZ0ift& od&ygonf/
4if;csi;f rsKd ;EG,pf o
k nf ajrjyefU (t&Id ) csi;f rsm;ESihf
csi;f pum;ajymqd&k mwGif rsm;pGm wlnrD &I jdS y;D oifwikd ;f 0r;f
quf0wfjcif;rS tp wlno
D jzifh a&S;usaom (t&I)d
csif;rsdK;EG,fpkjzpfonf[k cefYrSef;&ygonf/ 4if;csif;rsdK;
EG,pf o
k nfvnf; a&S;,cifuwnf;u Ak'b
mom ud;k
uG,af om csif;rsdK;jzpfygonf/ jrdKUe,fwiG f 4if;csif;
rsdK;EG,pf &k mG aygi;f 25-&Gm &Syd gonf/
4if;csif;rsdK;pkrsm;\ xl;jcm;csufrSm &Gmjcif;
wpfqufwpfpyfwnf; aexdkif&jcif;r&SdbJ jyefUusJ
aexdik o
f nfukd awGU&ygonf/ awmifay:wGif taeMum
jyD; acsmif;i,fviG jf yifrsm;&S&d m apwkw&m jrdKUe,foYdk
aemufus rS 0ifa&mufvmMuonf[k cefrY eS ;f &ygonf/
Oyrm apwkw& mjrKd U taemufbuf0ef;usif rxdr;f a'o?
awmifbuf0ef;usif rGeaf Zmfa'o? xD;acsmif;e,fwiG f
tjcm;rsKd ;EG,pf rk sm;ESihf a&maESm ivJa'o? pvif;jrKd Ue,f
ESifh apwkw&m jrdKUe,fpyfjzpfaom [efa'gufa'o?
rkef;acsmif;a'owGif bl;? csD ponfjzifh jyefUusJ
aexdik af omcsi;f rsKd ;EG,pf jk zpfjy;D csi;f pum;ajymqdrk t
I m;enf;
jyD; 15% rQom ajymqdak Mumi;f avhvmawGU&S&d ygonf/
4if;rsdK;EG,pf ak exdik f &ma'orsm;ESihf csif;pum;ajymqkrd I
&mckid Ef eI ;f rSm-(1) bl;- (2) txufv,f- (3) csD- 10
(4) cskaD csmif;- 10 (5) uke;f w&m;- 10 (6) atmif;(7) tv,fy-kH (8) uefayguf- 10 (9) ajrmuf[aH 'guf15 (10) tv,f[aH 'guf- 15 (11) awmif[aH 'guf60

10 (12) ausmufr-JG 10 (13) yZl- 10 (14) ivJ10 (15) cd0k if- 30 (16) rxdr;f -50 (17) ausmufz;l 10 (18) oufv,f- (19) rGefaZmf- 70 (20)
awmifajreD- (21) ajreDuek ;f - (22) atmufa0g- 10
(23) atmufy-kH (24) rusD;pk- (25) apwkw&mjrdKU10
pkdifaygif(ac:)(t&Id) csif;rsdK;EG,fpk
4if;rsKd ;EG,pf o
k nf apwkw& mjrKd Ue,f awmifbuff
qH;k &Sd izJjrdKUe,fpyfwiG f 4if; oufu,fawmif? acgif;jzL
awmif? tzd;k MuD;awmifa'owGi4f if; awGU&Sjd y;D awmifay:
ae csif;rsdK;EG,pf rk sm; jzpfonf/ Ak'b
momud;k uG,rf rI sm;
awGU&jyD; vlenf;pkrsm;rSm ewfu;kd uG,rf v
I nf; tenf;
i,fawGU&ygonf/ izJjrdKUe,f awmifay:aetcsdKU wGif
tjcm;bmomrsm; ud;k uG,af om csif;vlrsdK;rsm; jzpfMu
ygonf/ t*Fvyd t
f pk;d &vufxufwiG f apwkw& mjrdKUe,f
awmifyidk ;f oufu,fawmif? tzd;k MuD;awmif? trf;jrKd Ue,ff
tpyf&dS 0ef;Zif;&Gm oufu,fusi;f &Gm? qifajczd&k mrsm;wGif
w&m;0ifaexkid Mf u&jyD; vGwv
f yfa&;&jyD; a&mifpo
kH yl ek f
xcsed w
f iG f apwkw& mjrKd Ue,f &ckid jf ynfe,fpyf Adv
k o
f uf
xGe;f OD;aqmifonfh uGejf rLepfygwD awmcdv
k m ojzifh
4if;&Gmrsm;tm; rD;&IUd zsupf ;D apjy;D 0rf;pm&dum &&Sad &; twGuf
4if;wdw
Yk yfp&JG modYk ac:aqmif awmif,mpyg; pku
d yf sdK;
apum awmif,mpyg;wpf{u (odrYk [kw)f wpf wif;us
wGif pyg; 5-wif;EIef;ysrf;rQ tcrJhtcGef aqmifMu
&ygonf/ 4if;csi;f wdik ;f &if;om;rsm; awmcd&k myg0ifjcif;r&Sd
avmuf &Sm;yg;ygonf/
1980-ckEpS 0f ef;usiw
f iG f wyfrawmfrS Adv
k o
f uf
xGef; OD;aqmifaom uGefjrLepfygwDtm; xdk;ppfqif
atmifjrifjyD; 4if;csif;rsm;onfvnf; tvif;0ifrsm;[k
pGypf u
JG m apwkw& mjrdKU trSw(f 2) ydawmufjrdKif&yfuu
G f
,ck t?r?u(2)ausmif;0kdif;wGif 3-4ESpf 0ef;usifcefY

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

tpk;d &u aecdik ;f jyD pm;0wfaea&; tqifrajyojzifh


4if;wkYd qEt& a&S;,cifu aexdik cf ahJ om awmifay:odYk
jyefomG ;vkMd uojzifh 1985 ckEpS 0f ef;usiw
f iG f ppfief;tkypf k
oufu,fusif;? qifajczdkwdkYwGif 4if;'Hkacsmif;tkyfpk
xef;ukdif;&Gm oufu,fawmf&Gm4if;? ulawmftkyfpk
atmufa0g&Gm teD;u zef&mG wGi4f if;? toD;oD; oGm;
a&mufaexdik Mf u onfuadk wGU&ygonf/ odaYk omf tkycf sKyf
a&;t& em;vnfr,
I
l aexdik &f aom csif;&Gmrsm; jzpf
tpkd;&pmoifausmif;rsm;? usef;rma&;Xme rsm;r&SdbJ
aexkdifMu&jyD; aemifvmrnfh csif;oli,frsm; ta&;
&if a t;zG , f r &S d a om csi;f r sd K ;EG , f p k r sm;jzpf y gonf /
4if;csif;rsdK;EG,pf \
k csif;pum; ajymqkrd rI mS 90 &mckid Ef eI ;f
&Syd gonf/ 4if;csif;rsdK;EG,pf o
k nf/k jrdKUe,fwiG f tenf;
i,fom&Sjd yD; w&m;0ifaexdik cf iG hf r&aom &Gmaygi;f 4&GmwGif aexdik Mf uonfudk awGU&ygonf/ 4if;rsdK;EG,pf k
onf izJ? rif;vS? rif;wke;f ponfh awmifay:wGif
aexdik af om csif;rsdK;EG,pf rk sm;ESihf wlnyD gonf/ 4if;wkYd
aexdik &f ma'orsm;ESihf csif;pum;aNymqdrk &I mcdik Ef eI ;f rSm
(1)xef;udik ;f -20 (2)ppfief; - (3)qm;wGi;f - (4)ouf
u,fawmif-90 (5)oufu,fusif;-90 (6)qif ajczdk
-90 (7)uzef-90/
rSwfcsu
suf/ apwkw&mjrdKUay:wGif a&S;,cifu AE&
&yfuu
G Ef iS hf &Gmopf&yfuu
G w
f iG f rif;uscsi;f rsm;aexkid jf y;D
1962-ckEpS 0f ef;usifrS p pHjy&yfuu
G f awmifacw&m?
ajrmufacw&m&yfuu
G rf sm; ay:aygufvmonf/ 1976ckESpf0ef;usifwGif ydawmufjrdKif&yfuGufay:aygufvm
onf/ xdk&yfuGufrsm;wGif (tjcm;csif;rsdK;EG,fpkrsm;
vma&mufaexdik Mf uonfukd awGU&ygonf/)
apwkw& mjrdKUe,f ajrmufyidk ;f xD;acsmif; a'o
wGif aexdik Mf uaom r&if;vH;k aygcsi;f rsm;onf *syefacwf
wGif *syefrsm;ESyd pf ufc&H jcif;? vGwv
f yfa&;&jy;D a&mifpo
kH l
ykefrsm; aMumuf&jcif;? pkdufysdK;vkyfukdif&ef ajro,H
Zmwenf;vGe;f jcif;? vrf;yef;qufo,
G af &; cufcjJ cif;
rsm;udk taMumif;jyK ppfukdif;wdkif; uav;jrdKe,f
twGi;f &Sd wm[ef;&yfuu
G ?f [Hom&Gm? e*g;yGw&f mG ? av;
tdrpf &k mG ? oH;k tdrpf &k mG ? awmifom&Gmrsm; ok4Yd if;? ysO;f rem;
wyfuek ;f jrKd UodYk 4if;? rif;bl;pukjrKd Ue,f awm ausmif;uke;f
&Gm? awmifref;&Gm? rusD;acsmif; &Gmwkw
Yd iG 4f if;? yGijhf zLjrdUk
e,fpjH y&Gmwdw
Yk iG 4f i;f? qifjzLuRe;f jrKd UESihf pvif; jrKd Uwdw
Yk iG f
4if; toD;oD;ajymi;fa&TUoGm;Muonf [kod &ygonf/
tvm;wl apwkw&m jrdKUe,ftwGi;f &Sd csif;rsdK; EG,pf k
tcsdKUvn;f txufyga'ookYd ajymi;f a&TUoGm;aMumif;
od&ygonf/

2008-zGJUpnf;yHkt& rauG;wdkif;a'oMuD;wGif
owfrSwfaom csif;rsdK;EG,fpkvlOD;a&ta&twGufrsm;&Sd
ojzifh csif;a&;&m0efMuD; &Sjd yDjzpfygonf/ csif;a&;&mudp
t00 aqmif&u
G af y; &rnfjzpfygonf/ csif;pmayrsm;?
&d;k &m,Ofaus;rIrsm; jyefvnfazmfxw
k Mf u&rnfjzpfygonf/
a&S;,cifu rif;ESihf a0;a0;aejy;D ynmA[kow
k eJyg;vGe;f
jcif;? taMumuftm; MuD;vGe;f jcif;? &k;d om;vGe;f jcif;ponfh
tm;enf;rIrsm;udjk yefvnfjyKjyif&rnfjzpfygonfaumif;aom
tpOftvmrsm;ukd xdef ;f odr;f jyD; raumi;faom tpOf
tvmrsm;udk azsmufjypf&rnf jzpfygonf/ wkdif;&if;
om;nDaemif tcsif;csif;cspfcspfcifcif yl;aygi;fjyD; acwfrDS
Ekid if aH wmfMuD;jzpfatmifMudK;pm;Muygpk[
Yd q
k EjyKtyfygonf/
qvkdif;[efxGef;(apwkw&m)

]]pvif;ppf&if
csif;vkdY qdkdk;&Sd
w,f}}[k
ajymcJh zl;aom
q&mBuD;
qif j zLuRef ;
atmifoed ;f

omoema&; aqmif&u
G v
f Mkd uaom

61

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

&rf;yef;&GmrS csif;wkdif;&if;om;rsm; &SifjyKyGJ


t&d,m0Ho (awmifwef;aysmf)

rEkwbma0g'kvabm
vlUb0onf &cJ\/ yAZw
d bma0g'kva bm
Ak'o
moemawmft& Ak'b
mom0if yk*Kd vfwikd ;f &Sit
f jzpf
vnf; &cJaomt&m jzpfayonf/ Ak'b
mom0ifrf b
d wdik ;f
onf om;a,musmF ;av;frsm;arG;zGm; vQif &Sijf yKay;&rnf
[laom todynmonf yxrOD;qHk; Ak'bmom0if
rdcifwkdif; zcifwkdif;\ &nf&G,fcsufyifjzpfygonf/
&nf&,
G f xm;onfEiS t
fh nD om;&Sijf yKtvSLjzpfatmif
t"du xm;vkyaf qmifMuayonf/ ypn;f Opm pkaqmif;
&&Sd vmonfEiS hf om;&Sijf yKtvSLjyKvkyMf uonf/ wpfcsdKU
rdb rsm;rSm om;t&G,if ,faomfvnf; &Sijf yKay;Muonf/
jrwfpmG bk&m;&Sirf yS if usD;acsmufEikd o
f nft
h &G,f Muuf
acsmuf Ekid o
f nfh t&G,q
f v
dk Qif &Sijf yK &jyD[k rdeMYf um;
xm;ygonf/
om;a,muFsm;av;arG;zGm;vmvQif &Sijf yKay;&
rnfqadk om todonf csif;awmifwef;&Sd csif;wdik ;f &if;
om; Ak'bmom0ifrsm;uvnf; ok&Sdxm;Muygonf/
okaYd omf jynfyrSmuJo
h Ydk tvSLMuD;ay; Ekid o
f nfr[kw/f
ESpaf ygi;frsm;pGm Ak'b
momxGe;f um;rItm;enf;
aom a'orsm;wGif ,cktcg awmifwef;omoemjyK
&[ef;awmfrsm;\ omoemjyKaqmif&u
G af y;rIwaYdk Mumifh
&Sijf yKyGv
J nf; atmifjrifjyD;omoemhabmifoYdk oGwo
f iG ;f
EkdifcJhygonf/om"utm;jzifh --- pma&;olxHodkY
&efuek jf rKd UrS bk&m;'g,um? &[ef;'g,um? ausmif;'g,
um OD;&Sed ;f vde;f xef;rS zke;f jzifh avQmufxm;ygonf/ (10?
4? 2014)aeYwiG f &Sijf yKyGJ jyKvkyrf nf? &Sit
f yg; (14) yg;
&SdrnfjzpfaMumif;avQmufxm;ygonf/ wynfhawmfwdkY
vnf; rif;wyfjrdKUukd (9? 4? 2014) aeY ta&mufvmMu
62

rnf/ tvSL&Sirf sm;jzpfaom OD;&Sed ;f vdef ;f xef; OD;aqmifjyD;


tvSL&Sif OD;&Sdef;vdef;atmif ('knGefMum;a&;rSL;jidrf;)
a':&Sed ;f ykid f (jrefrmpmygarmujidr;f ) olwo
Ykd ;kH OD;rif;wyfoYdk
ta&mufvmMurnf[k avQmufxm;ygonf/ xdo
k Ydk zke;f jzifh
avQmufxm;ojzifh pma&;olvnf; vdt
k yfonfrsm;ukd
jyifqifaqmuf&u
G f &ygawmhonf/ y&du& mrsm; jynfrh D
atmif jznfq
h nf;&ygonf/
pma&;olrS &SifomraPMuD;i,f (14) yg;
twGuf ouFe;f t&G,pf akH &G;&awmhonf/ y&dwfaMuG;
arG;{nfch H &eftwGuv
f nf; &rf;yef;&Gm yD;[l;&GmrS a*gyu
rsm; pDpOfMu&awmhonf/ tvSLyGJ0ifaeYwGif yD;[l&Gm?
&rf;yef;&Gm?awmifuek ;f &GmrS&iS o
f mraPavmif;rsm;tm;ausmif;
odYk ac:&awmhonf/ xdak eY eHeufyidk ;fwiG f tvSL&Sif
rsm;a&m &Siaf vmif;rdbrsm; tkyx
f ed ;f olrsm;ud,
k w
f ikd q
f cH s
(acgif;&dw)f ay;Muygonf/ acgif;&dwaf y;jyD; Ak'b
mom
0ifrf sm; tv,fwiG f jrefrmpum;oH00J jJ zifh ouFe;f ay;?
ouFef;awmif; ]] ouv0#'ku}} ponfh ouFef;
awmif;? ouFe;f 0wfudk pepfwus&Gwq
f akd pjyD; csif;wkid ;f
&if;om;rsm;\ &ifwiG ;f r o'toH o&P*Hu
k kd yDopGm
&Gwq
f
kd q,fyg;oDvukd cH,al qmufwnfapyg onf/
xdak eYonf pma&;ol oDwif;oH;k &m &rf;yef;&Gm jrode;f wef
ausmif;wGif 'kw,
d tMudraf jrmuf &Sijf yKyGJ jzpfygonf/
yxrtMudraf jrmuf &Sijf yKyGrJ mS (1958)ckEpS w
f iG f OD;&Sed ;f vdef
xef;tygt0if&iS o
f mraP (11) yg;wd\
Yk &Sijf yKyGJ jzpfyg
onf/ pma&;olonf ausmif;okYd (16? 1? 2012)
wGif pwifa&muf&dS ausmif;xkid o
f w
D if; oH;k ygonf/
,ck&SifjyKyGJwGif taMumif;trsdK;rsdK;aMumifh
&Sirf 0wfc&hJ aom &SiMf uD; 3 yg;ESihf yxrtMudr&f iS jf yKyGw
J iG f
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

yg0ifcjhJ yD; ,cktcg vlomoemjyK OD;uD;wrftm;vnf;


omraPi,frsm;ukd enf;ay;vrf;jy&ef yg0ifapcJyh gonf/
pma&;olvnf; bGUJ uk,
d pf rD w
S o
f m;rd&efvufarmif;wGif
aqmhyifjzifh a&;rSwaf pygonf/ xdjYk yif 4if;wd\
Yk oydwf
tzHk;ay:vnf; aq;tjzLjzifh &SifbGJUtrnfa&;rSwf
ay;xm;ygonf/ tdy&f mae&m wus pDpOfay;&ygonf/
naeykdif;wGif bk&m;0wfwufbk&m;&Sdcdk;apygonf/
&rfyef;&GmyD;[l&mG awmifuek ;f &Gm&S&d iS 'f um? 'umrrsm;\
avQmufxm;csut
f & jynfyrSmuJo
h Ydk eHeufyidk ;f wef;qGr;f
cHMuG&ef owfrw
S af y;um wef;qGr;f cHMuGa&muf Muyg
onf/ pma&;olausmif;&S&d m &rf;yef;&GmrS (1rdik f 4zmvH)k
a0;aom yD;[l&modYk vnf;aumi;f(1rdik )f cefY a0;aom
awmifuek ;f &GmodYk vnf;aumif;? rdepf 30 rQomG ;&aom
remwm&Gmodv
Yk nf;aumif; wef;qGr;f cHMuG&ygnf/ (11?
4? 2014)&ufaeYwiG f ausmif;'um &[ef;'g,um&Sif
'g,um'g,dumrrsm;rS pkaygif; &rf;yef;&GmwGi;f qGr;f
avmif;vSLMuygonf/
&SifjyKyGJjyKvkyfonfh (10? 4? 2014)&ufaeY
wGiyf if pma&;olvnf; jrode;f weford f rif;wyfjrKd Uay:rS
oHCem,uOuXq&mawmf? ax&0g' awmifwef; om
oemjyK (A[kd) q&mawmf? jrdKUODausmif;q&mawmf?
rdrt
d yk pf t
k wGi;f &Sd awmifwef;omoemjyKq&mawmfrsm;
jzpfMuonfh vG,yf ef;q&m;awmf? awmifuek ;f q&mawmf?
ykid ;f uGq
D &mawmfwt
Ykd m; tm&kPq
f rG ;f ? aeYqrG ;f uyfvLS jy;D
uHxyfr*FvmjyKvkyfygonf/ yxrOD;qHk;uHxyfjcif;
jzpfygonf/ pma&;olonf &SiMf uD;&Siif ,f 14-yg;wdt
Yk m;
63

Ak'w&m;awmfrsm;odvG,fjrifvG,fatmif a[majym
ay;&ygonf/ wenf;tm;jzifq
h akd wmf vl,Ofjzpfatmif
a[majym&ygonf/ wenf;tm;jzifhqdkaomf vl,Of
jzpf a tmif a [majym&ygonf / q&m'umnD n mpG m
vufw
JG omoemh trIjyKEdik cf ahJ yjy/D &SiMf uD;&Siif ,f 14yg;wd\
Yk qGr;f uGr;f udpr ylyif&atmifcsufjyKwf qufuyf
Muygonf/ jrefrmjynfyrSmuJo
h Ykd qGr;f cHxu
G &f m bke;f MuD;
ausmif;om;rsm;yifvdkufygjyD; ]]qGrf;awmfAsdKU}} [k
aMu;pnfxo
k aH y; pma&;olO;D aqmifaom oHCmtyg;
15-yg; toD;oD;wdYk qGr;f cHMuGaom jrifuiG ;f onf um;
,cifu jrifawGU&cJaom xl;jcm;onfh jrifuGif;jzpf
aMumi;fpma&;oltm;&GmcH'um'umrrsm;rS avQmufxm;
onfudk Mum;&wdkif;yDwdjzpfum MunfElaerdygonf/
&[ef;cHux
H yf&iS jf yKtvSLa&pufcsyGrJ S om"korH sm;vnf;
csif;awmifwef;wGif yJw
h ifxyfrQusef&pf cJyh gawmhonf/
-Ak'b
mom? omoem? ae&mtESUH jyefUapaomf
-Ak'b
mom? omoem? aea&mifvodx
Yk eG ;f apaomf
t&d,m0Ho(awmifwef;aysmf)

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

uHaMuG;udk OmPfESifh qyfEdkifonf


OD;ausmfwifh pkpnf;wifjyonf/
OmPfqw
dk m or'|d Od mPfukd &nfneT ;f ygonf/
jrwfAk'ay:xGef;vmjcif;rSm ow0ga0ae,strsm;ukd
odapcsif jrifapcsifwJhapwemawGeJU ay:xGef;vm
jcif;jzpfonf/ b,favmufrsm;odapcsifovJqdkvQif
y&d e d A m ef p H c geD ; wG i f ok b ' g ar;csif w J h ar;cG e f ; ud k
ar;cGiahf y;cJyh gonf/
ok b ' g \ tar;rS m tjcm;omoemwG i f
r*fOmPf? zdv
k Of mPf qku
d cf iG &hf ydS govm;qdw
k hJ tar;jzpf
ygonf/
jrwfA'k \
ajzMum;csufwiG f r*i&f pS yf g;tusifh
jrwf &Sw
d o
hJ moemrSom t&d,m&So
d nf/ xkt
d usifjh zifh
usihfaeorQ b,fawmhrS t&d,mrqdwfokOf;bl;vdkY
ajzMum;awmfro
l nf/ tajccHtusq;kH od&rSmu uHjzpfyg
onf/ xDaygufw,fqdkvQif uHtusdK;ay;jzpfonf/
taMumif;uHEiS hf tusKd ;uH [l 2-rsKd ;&So
d nf/ taMumif;
ESihf tusdK;ukd qufpyfjyD; em;vnf&rnf/ uHqw
dk m
ygVd pum;vH;k ? uHqw
dk m trI? tvkyu
f dk ajymwmjzpf
onf/ wpfenf;tm;jzihf uHqw
dk m apwemvdv
Yk nf;
ac:ygonf/ bmaMumifv
h q
J adk wmh uHreS o
f rQ apwemrS
t&if;cH jzpfonf/ apwem 2-rsdK;&So
d nf/ aumif;wJh
apwemeJU raumif;wJah pwem/ apwemygrS uHajrmuf
onf/aumif; wJah pwemeJUvkyv
f Qif aumif;wJh uHajrmuf
rnf/ raumif; wJah pwemeJU vkyv
f Qif raumif;wJh
uHajrmufrnf/

uk,
d v
f yk o
f rQ ud,
k Ef iS o
hf m qkid o
f nf/apwem
aumif;ukd tm;ud;k &rnf/ taMumif;aumif;vQif tusdK;
ay;aumif;rnf/ xdu
k o
hJ Ykd odwmuOmPfjzpfygonf/ t
aumif;tqk;d ukd ykid ;f jcm;odwmu uruworm 'd|d
OmPf? bk&m;pum;ukd vkdufemol orm'd|dt,l&Sdol
jzpfonf/
oD&v
d uFmEdik if aH wm&GmrSmaewJh rdvurq
k ;kd rSm
bk&m;? w&m;? oHCm rod/ todOmPfvnf; r&S/d rkq;kd
tvkyjf zifh toufarG;onf/ wpfaeY awmvku
d o
f mG ;&if;
ur|mef;ausmif;wpfausmif; a&mufomG ;onf/ a&qm
aomufa&tk;d wGif a&cyfMunfah wmh a&r&S/d
&Sjd cif;? r&Sjd cif; wefc;kd onf apwem&JU wefc;kd jzpf
onf/ rdvu&UJ wefc;kd onf &Sad eaoma&udk crf;ajcmuf
aponf/ uHw&m;&JU tpGr;f owu
d tvGew
f &m tHMh ozdYk
aumif;ygonf/
rdvurq
k ;dk Mu;D tESpf 40-vH;k vH;k rkq;kd tvkyjf zifh
raumif;wmawGcsnf; vkycf o
hJ nf/ tJ'h u
hD aH MuG;&Sad ewJh
wGuf &Sdaeonfha&yifcrf;ajcmufoGm;onf/ tvGef
aMumufomG ;awmh &[ef;0wfjyD; w&m;usifzh Ykd MudK;pm;
onf/ w&m;xdik cf gpu rdr\
d b0ifxrJ mS &Sad ewmawG
jyefay:vmonf/ rdrrd q
k ;kd b0wGif vkycf o
hJ rQawG jyefay:
vmonf/ pdw"f mwfcrG ;f tm;r&So
d u
l m; tcufcaJ wGUvQif
aemufqw
k o
f nf/ pdw"f mwfcrG ;f tm;&So
d u
l tcufceJ UJ awGU
vQif OmPfEiS hf &ifq
f idk o
f nf/ 0D&,
d ESihf OmPfudk jrif
h

64

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

&ifqidk af jz&Si;f onf/ pdw"f mwftiftm;&Sad tmif avhusihf


xm;&rnf/ arwm? bm0em? tmemyge yGm;jcif;wdjYk zifh
avhusifx
h m;&rnf/
tcufcq
J ;kH t&mwGif teufeq
J ;kH todOmPf
&So
d nf/ tcufcaJ wGUvdYk aemufjyefqw
k w
f m wDaumif
vrf;oGm;jci;fEiS hf wlonf/
rdvurkqkd;MuD; a0'emEkyem tm;xkwfyHk
w&m;tm;xk w f j yD ; tm&k H x J a y:wmawG u k d
tjrwf xkw&f ef qH;k jzwfvu
dk o
f nf/ taetxdik af &TU&if;
tawG; awGu0ifonf/ ra&TUbJxidk af wmhvnf; udu
k cf J
vmonf/
emrfu tawG;aygif;rsm;pGmeJU ESyd pf ufjcif;cH&
onf/ &kyu
f awmh udu
k cf J anmif;nmeJU ESyd pf ufc&H onf/
rnDrQvdYk &ky&f yk jf cif; emrfemrfjcif; &efjzpfjcif;udk igvdYk
pGaJ evQif enf;enf;pGv
J Qif enf;enf;cH&rnf/ rsm;rsm;pGv
J Qif
rsm;rsm;cH&rnf/ rcHcsifvQif rpGJeJU/ oufomcsifvQif
igpGjJ zKwf&rnf/ 'kua 0'emay:rS igpGcJ gG Munfyh g/a0'em[m
a0'emygyJ/
emaewmu cHpm;rI'u
k a 0'em? a0'emoyfoyf
toduoyfoyf? igpGjJ zKwfvu
dk v
f Ykd a0'emeJU igra&mwm?
a0'emwufoavmuf OmPfuwufonf/ a0'emysuf
udyk J awGUonf/
&Sw
d mu a0'em? odwmuOmPf? a0'emukd
qH;k atmifvu
dk o
f nf/ 3-em&DavmufMumatmif todEiS hf
Munfhaeygu a0'emwufav? OmPfuwufav?
a0'emukd &Iwo
hJ u
l pmrwufayr,fh &Sw
d mudk odatmif
vkyfonf/
&Sw
d majymif;vJaewmu a0'emtedp? tJah e&m
av;r&Sad wmhwmu vuPm/ tedpv
uPm 'kua 0'
emukeq
f ;kH oGm;onf/ okca0'ema&mufvmonf/ tdyf
aysmrf oGm;atmif acgif;rSma&pk0d wfywfjy;D tm;xkwo
f nf/
okca0'emcHpm;&if; ESpo
f ufjyD; tawG;pdwf
0ifomG ;onf/ okc&JU tjzpfudk jrifvmonf/ 'gaMumifh
okca0'emudv
k nf; 'kuj zpfaMumif; &Ionf/ okcvnf;
csKyf? Oayumudv
k nf; 'd|cd mG jyD; &I&rnf/ olprd ;f qefwhJ
tMunfrh sdK;eJU Munfjh yD; &I&rnf/ "ruae "raqmif
oGm;onf/ obm0&JU jzpfjcif;? ysujf cif; ygbJvYkd odonf/
OayumcsKyfaysmufjyD; aemufq;kH vlru
kd Mf uD; aomw
ywdr*f &oGm;onf/ rdrdvkyfcJhorQ uHaMuG;awGudk
OmPfEiS hf qyfvu
dk yf gonf/
([Jodrf ywjrm;awmifq&mawmf OD;aum0d' \
w&m;awmfrS pkpnf;wifjyjcif; jzpfygonf/)

azazMum;Edkifygap
rdkifEG,fEG,fatmif

]]azaz qH;k jyDw}hJ }


Mum;vkduf&wJh pum;u orD;&ifukd rD;peJU
xd;k vdu
k o
f vdk ylavmifjyD; emusif&w,f azaz/ orD;
b,fwek ;f urS pdwrf ul;cJ/h rarQmfvifx
h m;cJw
h hJ pum;
wpfceG ;f yg/ azazhudk orD;ajymcJzh ;l cJw
h ,faemf/ orD;cspf
wJo
h al wG cGo
J mG ;wmukd rcHpm;Ekid b
f ;l / cGrJ ,fch JG orD;uyJ
cGo
J mG ;csiw
f ,fvaYkd v/ bmjzpfvYkd &kww
f &uf EIwrf qufyJ
xGuo
f mG ;&wmvJ azaz&,f/
vGecf w
hJ hJ ajcmuf&ufuawmif azazzke;f quf
ao;w,faemf/ tJ'h w
hD ek ;f u azazeJpY um; ajym&wm orD;
t&rf;aysmfwmyJ odvm;/ &GmrSm tvkyfawGjyD;wmeJU
orD;av;aewJh &efukefukd vmcJhr,fqdk/ orD;ukd
tvGr;f ajyatmif tMumMuD;aeay;r,fvYkd ajymcJw
h ,f
aemf/ tckawmhvnf; . . . . . . uHMurmu aMumufzYkd
aumif;w,faemf azaz/ orD;odyfcspfwJhazazhudkrS
&uf&ufpufpuf orD;b0xJu qGx
J w
k o
f mG ;cJw
h ,faemf/
uHMurmqkw
d hJ taumifMuD;ukd vrf;rSmawGU&if em;&if;
oH;k av;csuaf vmuf &ku
d yf pfcsiw
f ,f odvm;/ igodycf spw
f hJ
ighazazukrd S eif ac:oGm;&ufw,f/ eifoyd &f ufpufw,f/
eifah Mumifh ighb0wpfcv
k ;kH ysufrwwf cHpm;&w,fvYkd
ajym&rSmvm;/ 'grSr[kwf igodycf spw
f hJ azazhudk ac:roGm;
ygeJU igawmif;yefygw,f vdkY t&l;wpfa,mufvdk
atmf[pfjyD; awmif;yefpum;qkrd d rSmvm;/ aocsmwm
uawmh azaz r&Sv
d Ykd orD; pdwt
f m; i,faerdrmS trSeyf J
azaz/
azazhtwGuf &ufawGu t&rf; jrefqef vGe;f cJh
w,faemf/ 23&ufnu &kww
f &uf tpmawG tefjyD;
tJ'u
D wnf;u pum;rajymawmhwhJ azaz/ &efuek rf mS
tvkyv
f yk af ewJh orD;eJU rrqDudk arar zke;f qufawmh
65
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

ESpOf ;D om; xkid af ecJw


h ,f azaz/ uHaumif;csiaf wmh 7em&D
rSm ]]pG,fawmfzl;}} um;wpfpD; a&mufvmcJhw,f/
tJ'h u
hD m;eJUyJ usyfusyfwnf;wnf;eJU awmifwiG ;f MuD;udk
pD;vmcJw
h m n10em&DrmS a&mufvmcJw
h ,f azaz/
um;uqif;qif;csif;yJ &Gmuqkid u
f ,feUJ vlEpS f
a,muf a&mufvmw,f/ orD;pdwx
f rJ mS awmifwiG ;f
MuD;jynfoUl aq;&ku
H ydk J oGm;r,fvYdk xifaecJw
h ,f azaz/
wu,fwrf; orD;xifovdrk [kwb
f J qkid u
f ,fu &Gm
bufudk OD;wnfaecJw
h ,f azaz/ 'Dcsdex
f d bmqkb
d mrS
aoaocsmcsm orD;rod&ao;ygbl;/ 'gayr,fh pkpd w
G f
pGwrf su&f nfawGu orD;&JU tjriftm&kaH wGudk a00g;oGm;
apcJw
h ,f azaz/
n11em&D? vrf;wpf0ufa&mufawmh a':av;
qDu zke;f 0ifvmw,f/ a':av; azaza&mvdYk ar;awmh
orD;azaz &GmrSm &Syd gw,fw/hJ tJ'u
hD sawmhrS orD;&if
awGat;oGm;cJw
h ,f azaz/ 'Dvedk UJ n12em&D? &Gmxdyef m;
a&mufawmh vloHawGqlnHaew,f/ rD;awGudkvnf;
vSr;f jrifae&w,f/ a[m wjznf;jznf;eJU rD;a&mifawGu
orD;wkeYd UJ eD;uyfvmw,f/ orD;pdw
f 0f ifpm;aerdwm trSeyf J
azaz/
rsufvHk;a&SUrSm jrifvkduf&wJh pmom;wpfcku
orD;&ifukd at;cJomG ;apcJw
h ,f/ rauG;jrdKU ema&;ulnrD I
toif;wJ/h 'gqdk azaz . . . . . . / [ift
h if; orD;r,Hb
k ;l
azaz/ tvkyfawGjyD;&if orD;wkdYqDudkvm cJhr,fvdkY
ajymcJw
h mav/ azazaq;&ku
H qif;&if aoaocsmcsm
*&kwpku
d jf yKpkr,fvYkd orD;awG;xm;cJw
h m azazorD;udk
apmifah ew,frv
Ydk m;/ [d;k t&ifwek ;f uvkd azazeJUorD;
pum;awGtrsm;MuD;ajym Mur,fav/ ntdycf sdef a&muf
wkid ;f eif;ESyd af y;wwfwhJ orD;udk nwkid ;f owd&w,fvYkd
azaz ajymcJw
h m rSwrf ad o;vm; azaz/ tck orD;jyefvm
jyaD v/ azazeJU ararhudk nwkid ;f orD; eif;ESyd af y;rSmav/
]]arar}}vdkY atmfac:vkdufawmh tdrfay:rSm
vlawGjynfhaew,f/ 'gayr,fh azazhudk rawGU&bl;/
]]arar azaza&m[if}}vdYk ar;vdu
k af wmh ]]&Syd gw,f}}
qdw
k phJ um;wpfceG ;f udk renf;tm;,ljyD; ajymae&yHyk gyJ/
orD;odvu
dk w
f ,f azaz/ &Gm&JUxH;k pHtwdik ;f tavmif;udk
&GmxJo,f,cl iG rhf &Sb
d ;l r[kwv
f m;/ 'gaMumifh noef;
acgifrmS yJ azaz&Sw
d hJ bke;f MuD;ausmif;udk orD;vdu
k cf w
hJ ,f/
]]a[m awGUvku
d &f yfjyD? orD;odycf spfwahJ zazh
rsufEmS av;udak ygh}} rvIyrf ,sufyJ jyHK;jyHK;av;&Sad ewJh
azaz[m tdyfaysmfaewmyg/ [kwfw,faemf azaz/
tckorD;ac:aew,fav/ azaz odyaf wGUcsiaf ewJh orD;
udk xMunfyh gOD;/ azazorD;udk rapmifch b
hJ ;l aemf/ azazeJU
66
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

24&ufae tapmqH;k xGuw


f u
hJ m;eJU rr a&mufvmcJh
w,faemf/ odyfrpkd;&drf&ygbl;qdkjyD; orD;ukd aecJhzdkY
ararajymcJw
h ,f/ 'gayr,fh pdwu
f odaevdv
Yk m; rod?
pdwaf wG&yI jf yD; rsuf&nfawG tvdv
k kd usaerdw,f/
25&ufaeY reufapmapm (3 ; 30)rSm awmif
wGi;f MuD;ukd rra&mufawmh ukuKd uke;f blwmudk oGm;r,fh
avmfu,f&xm;ukd pD;vmcJw
h ,f azaz/ reuf 7 ;
00 rSm ukuKd uke;f blwmaq;&ku
H kd rra&mufvmcJh w,f/
rrajymjyw,f odvm;azaz/ aq;&kx
H u
J dk rra&mufomG ;
awmh ukwifay:rSm rsufv;kH rdw
S jf yD; pum; wpfceG ;f rf mS
rajymawmhwhJ azazhudk jrifawmh t&rf;yJ 0rf;enf;
oGm;cJw
h ,fwahJ v/ 'guvnf; azazqH;k jyD;rS orD;udk
ajymjycJw
h myg/ 'geJUyJ azazhtajcaeukd rMudKufvYkd tJ'h ahD eY
aeYvnf 1em&DrSmyJ rauG;aq;&kHukd a':av;wdkY eJU
wkid yf ifjy;D oGm;cJMh uw,f/ azazuawmh odEidk af wmhr,f
rxifygbl;/
tJ'h ahD eYn 6 ; 00rSm rauG;um;uGi;f em;u
]]aumif;rGef}} aq;&kHukd a&mufcJhMuw,f/ azazh
tajcaeukd odcsifwhJ orD;u rrwdu
Yk dk tqufrf jywf
zkef;qufjyD; owif;ar;aecJhrdw,f/ rpkd;&drf&ygbl;/
aumif;oGm;rSmygvdYk ajymwJh rr&JU pum;u odyt
f m;ryg
ovdk cHpm;&w,f/ 'Dvedk UJ azazhqu
D dk vmcsifw,fvYdk
ajymawmh reufjzefvmcJzh Ykd rru cGijhf yKcJw
h ,f/ orD;
ody0f rf;omwmaygh/ azazhrsufEmS udk awG&Y awmh rSmaygh/
orD;pOf;pm;rdw,f odvm;/ azazaq;&ku
H qif;&if
b,frS roGm;awmhbJ azazhtem;rSmyJ aejyD; azazhudk
teD;uyf jyKpkr,fvYkd av/
26&ufaeU? 8;00em&Dum;eJU xGuv
f mcJah wmh
nae 5em&DcrJG mS rauG;udk a&mufcw
hJ ,f/ tJ'h t
hD csed rf mS yJ
rrqDu zkef;0ifvmcJhw,f/ rrwkdY &GmukdjyefoGm;jyD?
nDrav;aemufu vku
d v
f mcJyh g? aumif;rGeaf q;&kaH &SUrSm
OD;av;u apmifah ew,fw?hJ orD;pdwaf wG a00g;aecJw
h ,f
azaz/ bmjzpfvYkd rrwdUk orD;udk rapmifb
h J jyefomG ;
MuwmvJ/ OD;av;eJU awGUawmhvnf; rckid v
f w
kH t
hJ aMumif;
jycsufukdyJ odcJh&w,f/ azazoufomoGm; awmh
p&dwu
f ek rf mS pk;d vdYk awmifwiG ;f MuD; aq;&ku
H dk vTv
J u
dk f
wmwJah v/ 'gayr,fh OD;av; rlrrSew
f mudak wmh &dyrf ad e
cJw
h ,fazaz/ &Gmukd zke;f ajymwm orD;a&SUrSm rajymbJ
cyfvSrf;vSrf;rSm oGm;ajymwJh OD;av;&JU tjyKtrludk
oHo,0ifrdw,f/
jzpfcsifawmh awmifwiG ;f MuD;udk oGm;wJu
h m;u
n8em&DrS xGurf mS wJah v/ em&DuMdk unfah wmh 6em&DcyJG J
&Sdao;w,f/ 'DvkdeJU MuHK&mum;ukdk pD;zkdY rSwfwkdifrSm

pdwq
f ;kd jyD; tdru
f qif;oGm;wJh ukMd uD;vn;f tck azazh
tem;rSm &Sad ew,fav/ azaz owd&vGr;f qGwaf e wJh
om;MuD;ukad &m xMunfjh yD; pum;awG rajymawmhb;l
vm;/ at;pufaewJh aqmif;&moDrmS orD;&ifwpfcv
k ;kH
ylavmifaecJw
h ,f azaz/ 0rf;enf;vGe;f vdYk pdwv
f w
G v
f uf
vGwf atmfikdvkdufrdw,f azaz/ wdwfqdwfaewJh
noef;acgif,u
H kd orD;&JU atmfio
kd u
H zH;k vTr;f oGm;cJw
h ,f
azaz/ orD;cEmud,
fk f wpfcv
k ;kH vnf; av[me,fxJ
a&mufomG ;ovdk cHpm;&w,f azaz/ azaz orD;tem;rSm
&Sad ew,frv
Ydk m;/ &ky&f iS af wGxu
J vdk ud,
k af ,mifjyygvm;
azaz&,f/
aoG;wd;k a&m? ESv;kH a&m a&m*gpHo
k mG ;wJh azazhudk
orD;wkYd twwfEikd q
f ;kH ukocJyh gw,f azaz/ &ufpuf
vGe;f wJh uHMurmu azazhudk yxrtMudrq
f jkd y;D cGiv
hf w
T f
ray; cJv
h ;l aemf/ aer,fq&kd if azazhtoufu i,fi,f
av;yJ &Sdao;wmyg/ [kwfw,fav/ 51-ESpfqkdwJh
touft&G,u
f i,fao;w,frv
Ydk m;/ azazh oli,f
csif;awGujkd rifwidk ;f rsuf&nfusrdw,f/ azazhukd owd&
aevdaYk v/ azazh&UJ cEmuk,
d u
f kd aq;&ku
H tvSLcHawmh
ukMd uD;t&rf;a'go xGuo
f mG ;cJw
h ,fw/hJ &GmrSmomqk&d if
qGx
J ;kd rdrmS trSeyf w
J hJ azaz/ [kww
f maygh/ udMk uD;ae&mrSm
orD;qkv
d nf; tJvykd J vkyrf rd mS azaz/ ud,
k t
f &rf;wefz;kd
xm;jrwfE;kd &wJh azazhudk b,fvv
dk yk f xm;&pfcEhJ idk rf mS wJh
vJ/ orD;awG;rdwidk ;f a'gojzpfw,f azaz/ tqd;k ?
taumif; bmrS ajymroGm;Edik &f mS wJh azazhtwGuv
f nf;
&ifemvdYk rqH;k cJb
h ;l azaz/
azazr&Sad wmhwhJ aemufyidk ;f tvkyv
f yk &f wm
pdwfrygawhbl; azaz/ t&ifwkef;uqkd&if azazeJU
ararhtwGuq
f jkd yD; MudK;pm;jyD; vkycf w
hJ ,f/ tckawmh
b,foUl twGuv
f yk af ewmvJ qdjk yD; awGa0aerdwwfjyD
azaz/ arar pdwq
f if;&JrmS pk;d vdYk [efaqmifae cJ&h ay
r,fh vpf[maewJh azazhtyd &f mav; udk jrifwikd ;f nwkid ;f
toHww
d f idafk ecJ&h w,fazaz/
]]ighorD;av;udk Munfjh yD; azaztaoajzmifrh mS
awmif r[kwb
f ;l }}vdYk ajymcJw
h mudk orD;trSw&f ae
rdw,fazaz/ b,fb0? b,ftajctaerSmrS jyefq&kH
r,freS ;f rodwhJ avmuMuD;rSm orD;azazeJUyJ jyefqckH sif
w,fazaz/ azazhvkd om;orD;awGtay: Muifem?
em;vnf? *&kpu
dk w
f hJ azazhuydk J cspfw,f/ todynm
A[kow
k MuG,0f wJh azazeJUtwl reufpm pm;jyD;wdik ;f
pum;awG tMumMuD; ajymwwfwhJ tusifu
h tck orD;
twGuf trSw&f vGr;f qGwpf &mawGaygh/ vjynfn
h wdik ;f
67

0&efwmbufrmS xGujf yD; azaz i,fi,fu taMumif;


awGukd ajymjy;D &,f&wmukv
d nf; owd& aeqJyg azaz/
azazr&Sad wmhwhJ vjynfn
h awG[m txD; usefaeovkd
vrif;MuD;uvnf; azazhukd owd& vGr;f qGwaf erSm yJ
aemf/
orD;rSwrf ad o;w,f azaz/ orD;i,fi,f 5ESpf
wke;f uaygh/ ]]orD;av;MuD;vm&if azazhudk 'kua y;rSm
vm;? okcay;rSmvm;}} vdaYk r;awmh ]]okc}}vdYk jyefajzwJh
pum;udk azazt&rf;oabmuscJw
h maemf/ orD;odycf spf
wJh azazhukd tjrJwrf;yJ aysmf&iT af pcsifcw
hJ myg azaz/
azaz pdwn
f pfaewJh tcgwdik ;f &,fp&mawGajym jyD;?
[moawG vkyjf ywwfwhJ orD;udk ]]orD;aygwm yku
d q
f H
aygwmyJ aumif;w,f? vlaygwm raumif;bl;vd}Yk } &,fjy;D
azazajymavh&Sdw,faemf/ azazaysmf zdkYqdk&if orD;
vl&iT af wmf vky&f vnf; 0rf;renf;bl;azaz/ tckt csed x
f d
orD;tem;rSm azaz&SdaeqJyJvdkY orD; rSwf,lxm;
w,fazaz/ wu,fwrf;azaz r&Sad wwmh bl; qdw
k hJ
tawG;u orD;&JUtiftm;awGukd ,kwaf vsmhap cJw
h ,f
azaz/ orD;twGuf azazu xm0& &Sio
f efae qJyg
azaz/
azazh&UJ ]]orD;}}qkw
d hJ toHudk em;axmifciG hf
r&Sad wmhayr,fh ]]azaz}}vkYd ac:cGi&hf w
dS t
hJ wGuf orD;0rf;
renf;bl; azaz/ azazh&UJ "mwfyu
kH dk Munfjh y;D ]]azaz}}vkYd
owd&wkid ;f ac:aerdwm wrvGeu
f azazMum;rSmyJaemf/
aeYwidk ;f bk&m;rSm qkawmif;rdw,f azaz/ ]] orD;jyKaom
aumif;rItpkpw
k u
Ydk dk wrvGerf S azaz om"kac:Edik yf gap?
aumif;aombHb
k 0 azazwnf&EdS idk yf gap}} vkaYd v/
tdrrf mS 0ufom;[if;csufwikd ;f azazhukd owd&
w,fazaz/ azazom&S&d if t&rf;aumif;rSmyJ qdw
k t
hJ
awG;u azazhudk ykjd yD;vGr;f qGwaf pw,fazaz/ azaz
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

pmtkyfa&mif;&aiGxJrS odef;100ausmfvSLcJhol *DwO,OfOD;wifat;ESifh


pum;pjrnf
0daoo

ar;/ /q&mwpfOD;wifat;&JU udk,fa&;


jzpfpOftusOf;udk ajymjyay;apvdkygw,f/
ajz
ajz/ /uRefawmfukd aumZm1291-ckESpf?
wefcl;vqef; 8-&uf Ak'[l;aeY (4?4?1930)rSm
xm;0,fjrdKU? Z&pf&yfwGif arG;zGm;cJhygw,f/ rdbrsm;
uawmh OD;jrdKUcif(ac:)OD;nGefYcifeJU a':MuifpDwdkYyg/
vlrsKd ;uawmh Arm? xm;0,fwikd ;f &if;om;aygh/ arG;csi;f u
r&Sad wmhwahJ emufyidk ;f tdrrf mS t&ifvkd aysmpf &m aumif;r
aeawmhyJ wdwq
f w
d jf y;D ajcmufuyfaeovdk cHpm;&w,f
azaz/ tdyrf ufxrJ mS azazeJUqHjk yD; pum;awG w0BuD;
ajym&awm orD;t&rf;aysmfwmyJ odvm;/
azazhuckd spw
f hJ orD;wdYk rdom;pkukd pGecYf mG xm;&pf
cJw
h hJ azazwpfa,muf orD;wdYk tay:rSm pGv
J ef;wrf;w
raeyJ azazvGw&f m uRwf&muko
d m oGm;yg azaz/
vlaY vmurSm ouf&x
dS if&mS ; azaz r&Sad wmh ayr,fh
orD;wd&Yk ifxrJ mS wpfoufv;kH azazxm0& &Sad ew,fqkd
wm,Hyk gazaz/ orD;jyKaomukov
kd af umif;rI tpkpw
k u
Ydk kd
azaz a&muf&mb0rS om"kac:Edik yf gap/ orD;jyKaom
ukokdvfwdkYudk odyfcspfwJh azazwpfa,muf odEdkif?
jrifEdkif? Mum;Edkifygap/ om"kac:Ekdifygap . . . /
t,f'DwmtzGJUrSwfcsuf
jrwfA'k u
"rpMum w&m;wGif ]]yda,[d 0dy
a,ma*g 'kaum}} [ka[m\/ cspf&olEiS hf auGuiG ;f
&jcif;onf qif;&J\[k qkdvkdonf/oabmudk
xif[yfazmfjyojzifh vnf;aumif;? rdbraorD rdb
aus;Zl;ukd qyfapvdo
k jzifh vnf;aumif; pmrlukd
azmfjy&jcif; jzpfonf/
68

2-OD;xJyg/ nDjzpfol armifwifped u


f c&pfEpS f 1951ckESpfrSm r*Fvm 'HkzufwGif ,OfrawmfwqrIaMumifh
uG,v
f eG o
f mG ; cJyh gw,f/
uReaf wmfyh nm t&nftcsi;f uawmh *syefacwf
rSm t*Fvyd +f jrefrm 8-wef;xd a&mufcyhJ gw,f/
,ck uRefawmft
h ouf 85ESpf &Syd gjyD/
c&pfEpS f 1952-rSm tdraf xmifjyKcJyh gw,f/ om;
1-a,muf ? orD ; 7-a,muf pk p k a ygif ; 8-a,muf
xGef;um;cJhygw,f/ 2-OD;qHk;yg;oGm;jyD/ 6-OD;usefyg
ao;w,f/ uReaf wmhZf eD;a':tke;f jrifu
h 2009rSm qH;k oGm;
ygjyD/
*DwO,smOfoifwef;? 149- yxrxyf? 31vrf;(v,f)? yef;bJwef;jrdKUe,f? &efuek f zke;f 09431
59852 odYk qufo,
G Ef ikd yf gw,f/
ar;/xm;0,fuae &efuek o
f Ydk a&muf&t
dS ajccs
vmcJhykHav; ajymjyapvdkygw,f/
ajz/ uRefawmfu &efukefvef'efpD;u&uf
ukrP
rD mS xm;0,f-jrdwf ud,
k pf m;vS,t
f jzpf vkyu
f idk cf hJ
ygw,f/ ypn;f awGukd zGiahf zmufppfaq;&w. J t
h vkyv
f yk f
&w,f/
12-4-1963 oMuFet
f MudKaeYrmS xm;0,frmS
tMuD ; tus,f rD ; avmif w ,f / 3-&yf u G u f a wmif
avmifwm? uReaf wmfwYkd tdrv
f J ygoGm;awmh tawmfpw
d
q
f if;&Jw,f/ tJ'gaMumifh rdom;pk[m xm;0,frS &efuek o
f Ykd
av,mOfeUJ ajymif;a&TUa&mufvmjyD; vef'ef&;kd zvdwrf mS
e,fvn
S t
hf &mif;pma&;vkycf w
hJ ,f/
tJ'h t
D csdew
f ;Hk u xm;,frS &efuek o
f Ykd um;vrf;
&Sad yr,fh roGm;&Jb/l "m;jyawGaygw,f/ e,fajrvHjk cHK
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

rSrk &Sb
d ;l aygh/ tckawmh xm;0,frS &efuek o
f Ykd &xm;pD;&if
nae5-em&D pD;&if aemufaeY nae2-em&Dqkd a&mufjyD/
24-em&DtwGi;f a&mufwmaygh/
tJ'h t
D csdew
f ;kH u xm;0,frS &efuek o
f Ykd pufavS
oamFmc&D;vJ rvG,v
f ;l / oabFmu 1-vMumrS 1cgyJ xGuw
f m/ &moDOwkq;kd 0g;vm&if tifrwef tE&m,f
rsm;w,f?aumi;fuifMu;D eDvmjyq
D &k d ifawGUwu
h J Re;f rSmtjrefq
f ;k H
0ifc&dk wm/
&efuek af &mufvmawmh udpk x
H eG ;f eJUyufoufjyD;
wD;0kid ;f rSm wD;rIwaf e&if; emrnf&vmw,f/ udpk x
H eG ;f
qdw
k m &ky&f iS rf if;orD;arT;&JU a,muFsm;yg/ wD;0kid ;f rSmu
csDaumufeUJ ac:wmaygh/ csDaumufqw
kd m yGiJ gS ;&Srd S acgif;
aqmifu wpfypJG m b,favmuf&r,fqjdk yD; ac:wm rsdK;
aygh/ wD;0kid ;f rSm x&rf;yuf/ uvJeufpwJh avrIww
f l
&d,mawGyJ rIw&f wm/ naMu;u 20-&w,f/ rD;owf
police tzGUJ eJU vdu
k cf &hJ wm/ wpfvrSm 4-&ufavmuf
vkduf&w,f/
qma*satarmifMuD;(MA)eJU MudKUyifaumufu
0
Pausmfxif OD;vSausmfwdkYwGJjyD; yxrqHk; rD;owf
tpnf;t&k;H udk xlaxmifcw
hJ ,fvYkd od&w,f/
pE,m;armifat;0kdif;wdkY csdKaw;oH wl&d,m
tzGUJ wdrYk mS vJ csDaumuftjzpfeUJ yg0ifw;D rIwcf yhJ gw,f/
tJ'h w
D ;kH u tJ't
D zGUJ awGrmS avrIww
f &l ,
d mynm&Siaf wG
enf;yg;cJyh gw,f/
xl;jcm;rIwpfck rSwx
f m;wm&Sw
d ,f/ rD;owfziG yhf JG
aeY[m 13-*Pef;As/ waygi;fvqef; 13-&ufyg
t*Fvyd f aeY&ufvJ 13-yJ/ 13-&uf 13-em&Daygh/
q&mu tpkd;&trIxrff;vJ vkyfcJh
ar;/ /q&mu
ao;w,f r[kwfvm;/
ajz/
/yk*vduykdif ukrPDawG jynfolykdif
odr;f awmh tpd;k &tvkyf vky&f wmaygh/ ukeo
f ,
G v
f ,f,m
(yef;qkd;wef;&kH;csKyf) rSm pma&;vkyfcJhygw,f/ tck
yifpifvpm 10500usyf &ygw,f/ ,cif&cJhwmu
en;fveG ;f awmh ajymawmif rajymcsifygbl;/
ar;/ /q&mtck
q&mtck a ewJ h yef ; bJ w ef ; u
wdkufcef; 0,fcJhyHkav; ajymjyygvm;/
ajz/
/rkvtcef;u EdkifiHjcm;om;aecJhwJh
tcef;yg/ EdkifiHjcm;om;u EkdifiHjcm;odkY jyefoGm;awmh
EdkifiHjcm;om;jyef tcef;vdkY ac:wmaygh/ 1964-rSm
rlvtcef;udk usyf 4000eJU 0,fcyhJ gw,f/ trnfajymif;c
69

500-usyf usoifch w
hJ ,f/ rSwo
f m;zG,f ajymjycsiw
f mu
trnfajymif;awmh aeYcsi;f jy;D atmif aqmif&u
G f ay;cJMh u
w,f/ [dak eYvmyg? 'DaeYvmygqdjk y;D &pfwmawG? npfwm
awG rvkycf MhJ ubl;/
rlvtaqmuftOD;udk uefx&kduf
wdu
k jf yefaqmufawmh uRefawmf 2-cef; jyef&w,f/
1-cef;udk a&mif;jyD;? usef1-cef;rSm ,ck aeygw,f/
oufMuD;pum; oufi,fMum; qdo
k vdk A[kow
k jzpfMu
&atmif ajymjywmyg/
ar;/ / q&mh&UJ *Dwb0jzwfoef;rI tawGU
tMuHKawGxJu rSwfrdoavmuf ajymjyay;ygvm;/
ajz/
/ 1938-rSm xm;0,fjrdKU ae&Sif
e,ftrsdK;orD;ausmif;wGif 0wfvakH wmf& ckavmufprG ef UJ
q&mrMuD ; a':at;arwd k Y OD ; aqmif j yD ; jref r mjynf
trdsK;om;taysmfwrf;&JwyfzUJG green army udk zGUJ pnf;cJyh g
w,f/ tJ'h &hD w
J yfzUJG rSm &JneG w
Yf yfom;tjzpf 8-ESpo
f m;
t&G,rf pS &Jwyfbifc&m wD;0kid ;f wGif yg0ifcyhJ gw,f/
side drum eJU flute yavG oifwef; wufa&muf oifMum;
wwfajrmufcJhygw,f/
1947-ckrmS jrefrmjynf&w
J yfzUJG police band
wm0efcH q&mMuD;OD;armifMuD;xHwiG cf omet trumpet wdu
Yk kd
oifMum;wwfajrmufcw
hJ ,f/ q&m OD;oufreS x
f w
H iG f
Clarinet ESiS
hf axiphone avrIwyf nmudk urmU ouFw
tjzpf oifMum; wwfajrmufcyhJ gw,f/
1944-ckEpS rf pS jyD; xm;0,f? apwemh 0efxrf;
A[dk rD;owfwyfzUJG ? 1946-ckEpS rf mS ArmEkid if v
H ;kH qdik &f m
rD;owftpnf;t&KH;cGJ (A-r-p-c)? 1952-ckESpfrSm
Ekid if aH wmftpd;k &rD;owf (t&Hr;D owfwyf&if;) apwemh
0efxrf; rD;owfwyfzUJG tqufqufwrYkd mS yg0ifcyhJ gw,f/
rD;owf&aJ bmftqifrh S rD;owfAv
dk t
f qifx
h d xrf;aqmif
cJyh gw,f/ rD;owf bifc&m ppfw;D 0kid ;f wm0efceH UJ rD;owf
vkvif taysmfwrf;wl&,
d mtzGUJ udk zGUJ pnf;wnf axmif
oifMum;ay;cJyh gw,f/ rD;owdral &;? rD;ab;MudK wifum
uG,af &;? rD;jirf ;f owfa&;wdu
Yk kd aqmif&u
G f ay;cJyh gw,f/
1948-ZE0g&D 4-&ufaeY yxrtMudr?f jrefrm
jynfvw
G v
f yfa&;aeY tvHwif? tvHcs tcrf;tem;udk
xm;0,fjrKd UrSm vkyw
f ,f/ &JwyfzUJG ppfw;D 0kid ;f police band
u Ekid if aH wmfocD sif;udk wD;rIw&f mrSm yxrqH;k yg0ifw;D
rIwo
f rl sm;teuf wpfO;D tjzpf yg0ifcyhJ gw,f/ jynfaxmif
pkjrefrmEkdifiH&JU tvHudk wifcJhjyD; ,leD,H*suft vH
(t*Fvyd t
f vH)udk cscJw
h myg/
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

vef'ef*dk;zvdwfrSm e,fvSnfhta&mif;pma&;
vkyu
f idk &f if; jrefrmhtoH a&'D,dk taysmfwrf;wl&,
d m
tzGUJ rsm;? vkyo
f m;aMu;rHw
k &l ,
d mtzGUJ ? aqmufvyk af &;
wl&,
d m tzGUJ rsm;eJUtwl azsmfajzcJw
h ,f/ Edik if aH wmftpk;d
&u jyKvkyfwJh vGwfvyfa&;aeY? jynfaxmifpkaeY?
tvkyo
f rm;aeY tp&Sw
d hJ aysmyf &JG iT yf rJG sm;? Ekid if aH wmf{nfch yH JG
rsm;rSm Clarinet, Saxophone wdu
Yk dk yifwidk f avrIwyf nm
&Sif tjzpf yg0ifw;D rIw{f nfch H azsmfajzcJyh gw,f/
1982-ckEpS rf S 1985-ckEpS x
f d yef;bJwef;jrKd Ue,f?
vrf;pOfygwD? vrf;pOfvil ,fppfw;D 0kid ;f tzGUJ udk zGUJ pnf;
wnfaxmif oifMum;jyoay;cJyh gw,f/
1983-ckEpS rf mS ucsijf ynfe,f? a&SUwef;ppfrsuf
ESm AsL[mrSL;tpDtpOfjzifh Aef;armf? rHpD? jrdKUopf?
rdk;armufjrdKUrsm;odkY oGm;a&mufcJhygw,f/ a&SUwef;ppf
rsuEf mS &Sw
d yfrawmfom;rsm;tm; orw&ky&f iS Ef iS hf jyZmwf
tzGUJ rif;om;MuD;OD;a&Tb? rif;orD;MuD; a':jrifjh rifah X;
wkEYd iS t
hf wl azsmfajzay;cJyh gw,f/
1994-ckEpS rf mS taemufyikd ;f wkid ;f ppfXmecsKyf
ppfw;D 0kid ;f tzGUJ eJU av;0wDacwfay:aw;*DwtzGUJ rsm;eJU
vufwcJG w
hJ ,f/ e,fpyfa'oESihf wkid ;f &if;om;vlrsdK;rsm;
zGHUjzdK;wkd;wufa&;ESifh pnfyifom,ma&;0efMuD;Xme
tpDtpOfeUJ &ckid jf ynfed ,f? ppfawGjrdKUrSm *Dwoifwef;
(1-v) udk oGm;a&mufziG v
hf pS o
f ifMum;ay;cJyh gw,f/

vrf;pOfygwDacwf 1984-rSp e-,-u


acwfxd yef;bJwef;jrdKUe,f? trSwf 10-&yfuGuf
pDrcH efcY aJG &;tkycf sKyfa&;udpr sm;rSm &yfuu
G t
f zGUJ 0iftjzpf
4-Mudrf 16-ESpf vkycf w
hJ ,f/ apwemh0efxrf;tjzpf
aqmif&u
G cf jhJ cif;yg/
ar;/ /q&m
q&m *DwynmjyefYyGm;a&;twGuf
oifwef;ay;cJhyHk pmtkyfawGa&;cJhyHkudk &Sif;jyay;ygvm;/
ajz/
/1994rS m uRef a wmf p pf a wG u d k
a&mufoGm;w,f/ oifwef;ay;zdkYtwGufyg/ tJ'DrSm
taemufydki;fwkdif;? ppfXmecsKyfu AdkvfrSL;wpfOD;udk
awGU&awmh ol ppfxrJ 0ifrD wuov
kd af usmif;om; b0
wH;k u usKyf&UJ *Dwwynfah [mif; jzpfaeaMumif; 0rf;
ajrmuf0rf;om awGU&w,f/ bifc&m0kid ;f zGUJ pnf;jyD;cgp
jzpfawmh pepfwus avhusifo
h ifMum;cJ&h ygw,f/
tJ'Daemufykdif;rSmawmh *DwO,mOfoifwef;
qkjd yD;awmh owif;pmrSm aMumfjimjyD; oifay;ygw,f/
*DwynmvJ jyefyY mG ;? uRefawmfvJ tvky&f ? 0ifaiGv&J dS
awmh aysmfygw,f/ oifwef;aMu;u 1-v 3-aomif;?
wpfywfrSm 2-&ufwuf&r,f/ oifwef;
vmrwufEikd o
f l awGtwGuf pmayjzifh avhvmEkid af tmif
pmawG a&;cJyh g w,f/ tpykid ;f wH;k uawmh rjzpfpavmuf
a&;wmyg/
yxr qkduf'&rfwD;enf;pmtkyfukd a&;om;
xk w f a 0cJ h w ,f / 1996-rS m pwif a &;cJ h w myg/
uD;bkww
f ;D enf; pmtkyaf wGuawmh 7-tky?f 7-wGJ
xkwcf w
hJ ,f/ tifrwefta&mif;oGucf yhJ gw,f/ 2003ckEpS f Mo*kwv
f rSm jrefrmhapmif;pmtkyf xkwcf w
hJ ,f/
2000-ck E S p f r S m awmh qk d u f q k d z k e f ; ? uvm&D e uf ?
x&rf;yuf? x&rf;Akef; rIwfenf;ESifh ppfcsDoDcsif;
pmtkyfxGufcJhw,f/ 'DpmtkyfawG udk a&;om;&mrSm
urmo
Y auFw? ta&SUwkid ;f oauFwjYkd zifh jyKpkcw
hJ ,f/
jref r mh * D w ud k ur m ES i f h &if a ygif wef ; apEd k i f & ef
&nf&,
G cf yhJ gw,f/ *Dworkid ;f pOfwavQmuf tkww
f pfcsy?f
oJwpfyiG hf yrm taxmuftul jyKzkYd rSww
f r;fwifEild zf Ukd
yHEk ydS x
f w
k af 0ay;cJw
h myg/

aqmif & G u f c J h w J h tjcm;aom


ar;/ /aqmif
vlrIa&;vkyfief;awGudkvJ ajymjyygOD;/
ajz/
/1952-ckxm;0,fjrdKU rD;ab;MudKwif
umuG,af &;ESihf rD;jird ;f owfa&;twGuf Edik if aH wmftpk;d &
rD ; owf X mecsKyf u Ford Son rD ; owf armf a wmf
um;wpfp;D udk xkwaf y;cJw
h ,f/ 1956-ckEpS rf mS Esuzu
rD;owfarmfawmfum;wpfp;D xyfjy;D xkwaf y;w,f/ 'Dum;
awGukd &efuek jf rdKU? tvHv
k rf; tpk;d & rD;owfXmecsKyfrS
xm;0,foYkd uke;f vrf;c&D;rS cufcyJ ifyef;pGm pGr;f pGr;f wrH
o,faqmif&mrSm uRefawmf yg0ifcyhJ gw,f/ Ford Son
um;u ,ckwidk f wvdifk ;f r&yf rD;owfrmS &Syd gao;w,f/
Esuzu um;u ,ckwi
dk f Z&pf&yfr;D owfrmS &Syd g ao;
w,f/
1973-ckEpS rf mS yef;bJwef;jrdKeY ,f? oef;acgif
pm&if;aumuf,al &;tzGUJ 0if vkycf w
hJ ,f/ wpftrd w
f uf?
wpftdrfqif; pm&if;aumuf,lay;cJhw,f/ 15-121973 aeYrmS usif;ywJh rJqEc,
H yl JG rJ&t
Hk rSwf 16wGif rJ&rHk LS ;tjzpf aqmif&u
G cf yhJ gw,f/

ar;/ /q&mMuD;&JUb0rSm toufab;rS


oD o D u av;vG w f a jrmuf v mcJ h & wJ h oJ x d w f & if z k d
tawGYtMuHKawGudk Mum;odcsifygw,f/ bmhaMumifh
vGwfajrmufvmw,fvdkY xifygovJ/
ajz/
/2-Mud r f MuH K cJ h y gw,f / yxr
70

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

tMud r f u (13?3?1957) aeY r S m xm;0,f & d k i f ?


avmif;vHjk rKd U? atmufa&jzL rD;owfziG yhf JG tcrf;tem;odYk
oGm;cJw
h ,f/ toGm;vrf; y*saD wmif&mG rSm armfawmfum;
rkdif;AHk;xdcH&jyD;? c&D;onfvl 40-ausmfao w,f/
vufaxmufc&kid rf ;D owft&m&S1d -OD;eJU apwem0efxrf;
rD;owf&aJ bmf 2-OD; aow,f/ c&dik rf ;D owft&m&Srd mS
pdwaf &m*gjzifh aoqH;k cJw
h ,f/ uReaf wmfcg;tqpf'Pf&m
&jy;D ? ,aeYxd qD;a0'em cHpm;vsu&f w
dS ,f/ uGejf rLepf
awGu AHk;cGJwmyg/ A[kokw ajym&&if 0efMuD;
csKyfa[mif;OD;AaqGvJ xm;0,fy/J uHaygufZmwdaygh/
Auyacgif;aqmifocif Aode;f wifvJ xm;0,fyJ xm;
0,fZmwdaygh/
'kw,
d tMudru
f 1958-rSmyg/ uRefawmfu
pD;u&ufaMumfjimzkYd um;orm;eJUtwl anmifav;yifzuf
udk oGm;cJw
h ,f/ anmifav;yifeUJ 6-rkid af vmufa0;wJh
wHwm;xdyrf mS rkid ;f axmifxm;owJ/h ykZeG &f mG t0ifrmS aygh/
ppfwyfvmr,fvYdk owif;Mum;vdYk rkid ;f axmifxm;wmav/
ppfwyfu rvmjzpfb;l / 'ghaMumifah emufawmh rdik ;f ukd
jyefazmfoGm;Muw,f/ rkdif;axmifwJholykefawGuvJ
oabm aumif;&Smw,f? umorm;udk 'DtaMumif;ajymjy
awmh reif;rdb;l aygh/ 'Dvv
kd al wGeUJ om rawG&Y &ifridk ;f
eif;rdjyD; ao&OD;rSm/
&wemoHk;yg; OD;xdyfwm;wJhukodkvfaMumifh
aouH ra&mufao;wmvdYk xifygw,f/
ar;/ /q&mMuD;&UJtouf 85-ESpf&SdygjyD/
usef;rmpGm touf&Snf&wJh taMumif;&if;&,f? Ak'
w&m;tay:oabmxm;&,f ? avh v musif h M uH
tm;xk w f c J h r I a wG & ,f - --'gawG u k d ajymjyay;ap
vdkygw,f/
ajz/
/uRefawmf pma&;q&mtzGJU0ifyg/
pmayoufMuD;ylaZmfyrJG mS vJ tuefawmhcH tjzpfyg0ifciG hf
&cJyh gjyD/ touf 80-jynfjh yD;? owfrw
S f pnf;urf;rsm;eJU
nDrSom tuefawmhcHjzpff&ygw,f/ uRefawmf*Dw
tpnf;t&k;H 0ifvJ jzpfw,f? tuefawmhvJ cH&ygw,f/
i,f i ,f u rk d i ;f x d 'Pf & maMumif h qD ;
rMumcP oGm;&wJh 'kua wmh&ydS gw,f/ 'gayrJh aq;&ku
H kd
MuD;MuD; us,fus,f wuf&wm wpfcgrS r&Scd zhJ ;l ygbl;/
b0rSm yd;k pk;d yufpuf 'kua &mufcw
hJ mvJ r&Scd zhJ ;l ygbl;/
uRefawmf aumif;rIuo
k v
dk v
f yk w
f idk ;f r*fzv
kd f
edAg efudk &ufww
kd ekd UJ &&ygvd\
k / vkyYd J qkawmif;w,f/
pnf;pdru
f kd qkrawmif;ygbl;/ rd;k ukwef nf;? r[mpnfenf;
71

rsm;eJU w&m;b0emukd usifhMuHtm;xkwfcJhygw,f/


tm;xkwq
f v
J J jzpfygw,f/
rk;d a&pkuef (12-ay x 7-ay)udk vSLcJzh ;l w,f/
arwmbm0emvJ yGm;w,f/ 'gawG[m touf&n
S jf cif;
&JUtaMumif;w&m;xJrmS yg0ifr,fvYkd ,HMk unfygw,f/
uRefawmf w&m;pmtkyaf wGzwfwidk ;f ,ckwidk f
rSwfpkxkwfygw,f/ Oyrm-twGif;&efol 5-yg;qdk&if
(1)&m* (2)a'go (3)ysi;f &drI (4) *PSmrjird rf I (5)oHo,
0if j cif ; - tJ ' gawG a v/ w&m;"r u d k zwf r S w f
avhvmwkid ;f bm0emukov
dk f jzpfaewmaygh/ pmzwfwm
udv
k J 0goemygw,f/ uRefawmfvLS wJt
h xJrmS yd#uwf
3-yHk pmtkyaf wG w&m;pmtkyaf wG rsm;pGm yg0ifygw,f/
a&Tw*d b
kH &k m; ta&SUzuf wefaqmif;rSm tcef;wpfcef;
vSLxm;w,f/ ajrmufzufrck rf mS vJ vSLwm&Syd gw,f/ 109-2013 aeYrmS ema&;ulnrD t
I oif; (&efuek )f odYk tvSLaiG
5-ode;f vSL'gef;cJyh gw,f/
w&m;"rtvkyfeJY *Dwynmtvkyf wlnDae
aMumif; oabmaygufvu
dk af wmh pmtkyaf wGrmS uReaf wmf
'Dvkd tjrJ a&;w,f/
zwfrS odrnf/
odru
S sifrh nf/
usifhrS&rnf/ wu,fjzpfcsif wu,fvkyf
t[kwjf zpf&rnf/
*DwynmtaMumi;fa&;xm;wJhpmudk zwfrSod
r,f/ odrS avhusifv
h &Ydk r,f/ avhusifv
h Ykd &rS twwf
ynm &r,f/
(1) w&m"rrmS vJ "rpmayawGukd zwfro
S rd ,f/
(y&d,wd ac: w&m;uko
d if,jl cif;? tp\ aumif;jcif;)
(2) odrS usifrh nf/ (y#dywd ac: w&m;awmftwdik ;f
usifMh uHtm;xkwjf cif;? tv,f\ aumi;fjcif;/)
(3)usifrh S &rnf/ (y#da0" ac: w&m;t&omudk
&&Sjd cif;? tqH;k \aumif;jcif;/)
ar;/ /csif ; Ak ' o moe ygvu tzG J U u
Mo0g'gp&d,q&mawmf b'Eu0dE&JU omoemjyK
vkyfief;rsm;twGuf vSLaiGtygt0if usyfodef; 100ausmf xnfh0ifvSL'gef;jyD;jyDvdkY od&ygw,f/ b,fu
0ifaiGeJU vSLjzpfwmvJcifAs/ q&mawmfeJU b,fvdk
qufpyfjyD; vSLjzpfcJhw,fqdkwmav; odcsifyg w,f/
b,fudpawGrSm vSLjzpfcJhwmvJ cifAs/
ajz/
/oifwef;c&,f? pmtkyaf &mif;&aiG&,f?
tJ'gawGudk wwfEkdifoavmuf pkaqmif;xm;ygw,f/
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

uRefawmfaiGukd jzKef;wD;wJh tusifh r&Syd gbl;/


rdbawGu Ak'b
momawGy?J Ak'b
mom0ifyyD D
tvSLa&puf vufeUJruGmqdo
k vdk vSLcJh 'gef;cJMh uw,f/
uk,
d v
f J vSL&wm 0goemygw,f/ vSL&&ifyw
D jd zpfw,f/
bmoma&;pdwf"mwf jzpfvmwmaygh/ 0ifaiGudk Edkif
oavmufpak qmif;jy;D ? tvsO;f oifo
h vdk vSL'gef;cJh w,f/
aygif;Munfv
h u
kd af wmh ode;f 100-ausmfomG ;jyD/
Munf h j rif w k d i f w pf z uf u rf ; ? puf u av;?
uefom,mausmif;wdu
k f tkww
f w
H idk ;f um&HzYkd 10-ode;f ?
xkad usmif;wdu
k rf mS yJ a&ueftvSL 10- ode;f ? xdak usmif;
wku
d rf mS yJ rsufEmS usuftvSL 10-ode;f ? y"ge q&m
awmf\ ausmif;aqmiftvSL 50-ode;f ? yd#uwf oH;k yHk
tvSLaiGeUJ xm;0,fa'otvSL? a&Tw*d b
kH &k m; tvSLaiG
pojzifh vSLcJyh gw,f/ pmtkyaf &mif;&aiGrsm;jzifh ode;f 100ausmf vSLEdik cf w
hJ ,fvYkd qdck sifygw,f/ csif;ygvu tzGUJ
"rpmay jyefyY mG ;a&;twGuf 1-ode;f vJ vSLcJyh gw,f/
MuGm;wm r[kwyf g/ Mum;olawG om"kac: ukov
dk yf mG ;
atmif ajymjywmyg/
qdik ;f q&mpdeAf v
dk w
f if&h UJ nDt&if;pdecf ifav;u
&[ef; 1-yg;udk ac:vmjyD; rdwfqufay;ygw,f/
&[ef;u *DwoauFwawGudk zwfwwfvdkaMumif;?
a&;wwfvdkaMumi;f? oifwef;aMu;jzifh oifMum;ay;
apvdkaMumif; ajymqdkrdefYMum;ygw,f/ uRefawmfvHk;0
roifay;csifygbl;/ &[ef;eJU bmrSrqkid v
f yYkd g/ tJ'geJU
uD;bkwpf mtky0f ,fjyD; jyefomG ;ygw,f/
&[ef;u *DwoauFwoifzYkd ZGrJ avQmhygbl;/
tMudrMf udraf jymygw,f/ Ak'" rocD sif;awGudk oauFweJU
a&;wwfcsiw
f mu omoemjyKzkYd &nf&,
G cf suf jzpfaMumif;
vJ odvm&w,f/ olu azawmh armifawmh &nf;pm;
oDcsi;f awGpyfro
hJ l r[kwaf Mumif; odvm&w,f/ *Dwnm
wwf&if vlxu
G f rde;f r,lro
hJ l r[kwaf Mumif;vJ odvm&
w,f/ w&m;oHa0*todnPfjrifrh m;wJh &[ef; rSe;f vJ
odvm&w,f/ 'ghaMumifh *DwoauFwawGukd oifay;
vdkufygw,f/
q&mawmfah usmif;wku
d o
f mG ;zl;awmh omoemjyK
vkyif ef;awG jrifvm&w,f/ csi;fvrl sdK;xJu pmwwfay
wwf? tpGr;f &Sw
d hJ &[ef;rSe;f odvm&awmh vdt
k yfwm
vSLjzpfcJhygw,f/
ar;/ /csif ; Ak ' o moe ygvu tzG J U eJ U
ywfoufjyD;? oHk;oyfajymMum;ay;ygOD;/
ajz/
/csi;f awmif[m ,cifu oGm;a&;vm
a&; t&rf;cufccJ w
hJ ,f/ ckawmh vG,v
f mjyv
D Ykd od&w,f/
0rf;omygw,f/
72

csif;Ak'b
mom0ifawG pkppk nf;pnf;eJU ,ckvkd
zGUJ pnf;aqmif&u
G Mf uwmudk *kP,
f w
l ,f/ 0rf;omw,f/
aus;Zl;wifw,f/ omoemawmfxeG ;f um;wmukd vkv
d m;
wJh olwpfa,muftaeeJU ud,
k rf vkyEf ikd w
f mukd vkyMf uvdYk
aus;Zl;wifw,fajymwmyg/ pnf;pnf;vHk;vHk;eJU t"GefY
&Snpf mG qufvufaqmmif&u
G Ef idk Mf uygapvdYk qkawmif;
ygw,f/

t&Sief Ermvm\ "rc&D;pOfwiG f atmifvNH rdKUe,f?


ausmuft;kd BuD;&GmokYd a&mufcphJ Of/

tcrf;tem;rSL;tjzpf aqmif&u
G af eaom
qvdik ;f pd;k rd;k [de;f

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

tom;tvSLESifh w&m;tvSL
arwm&Sif (a&Tjynfom)
uREyfk q
f ,fEpS o
f m;t&G,rf pS q,fEh pS Ef pS o
f m;
t&G,x
f d jrOD;xHoYkd rMumcP [if;ydYk jzpfonf/ q,fo
h ;kH
ESpo
f m;t&G,w
f iG u
f m; jrOD;udk [if;raxmufyEhH ikd af wmh
ay/taMumif;um; uREkyf rf Eav;jrdKU ud&k iftjyD;0wf
oGm;aomaMumifh yifwnf;/ rEav;rlvZD;befew
D u
kd f
av;ESpfaejyD;onfhaemuf awmifomjrdKU ausmif;opf
pmoifwu
dk w
f iG f av;ESpq
f ufae&aomaMumifh &SpEf pS f
Mum onftxd jrOD;udk rawGU&awmhay/
oli,fi,fu tom;aumif;aumif;rpm; cJ&h
aomaMumifv
h m;rod? oltvky&f aomtcg 0ufowf&Hk
jzpfaeonf/ jrOD;um;0ufrsm;udk aeYpOf&ufquf
owfjzwfaecJhonf/ aemufqHk; 0ufouf&kHykdif&Sif\
orD;ESi&fh aomaMumifh xk&d rHk mS yif tjyD;ae&awmhonf/
0ufom;pm;&zkYd twGuaf wmh aocsmoGm;ayonf/
i,fpOfu tom;aumif;aumif;rpm; cJh&
aomaMumifh 0ufowfaomtvkyEf iS hf 0ufowf&yHk idk &f iS \
f
orD;udk a&G;cJah voavm[k &ifeifph mG awG;vdu
k rf ad o;
onf/ rEav;rpk;d &drf wku
d o
f pfoYdk jyefa&mufaomtcg
wGifrS jrODESifh jyefqHkjzpfonf/ odkYaomf xdktcsdef
toufo;kH q,fyif rjynfah o;aom jrOD;wpfa,muf
t&ufaomufveG jf y;D pdwZ a0'emonf b0okYd a&muf&dS
aejyDjzpfonf/ tjrJwrf;awmhr[]kw/f owdxm;aom
tcsdew
f iG u
f m; vlaumif;uJo
h Ydk yifjzpfonf/
rde;f rESiu
hf jJG yDaemuf rdbtdru
f vn;f vufrcH
ojzifh vrf;ab;tdy?f vrf;ab;pm;jzifh b0ysuaf eayjy?D
oltqifajypOfu olwpfyg;tay: vufv,
G cf ahJ om
aMumifh olpw
d Z a0'emonfb0okYd a&mufaomtcgwGif
vnf; &yf&mG u ypfrxm;bJ wwfEikd o
f rQ apmifah &Smuful
nDMuonf/
tpm;ukd rrufawmh/ ay;ur;faxmufyhH orQ
t&ufom aomufypfonf/ uREkyf Ef iS hf 'kw,
d tMudrf
jyefawGUpOf olonf vlb
Y 0wGif ckEpS &f ufxufyadk ecGirhf &Sd
awmhaMumif;od&onf/ olonf uREyfk u
f kd aumif;aumif;
rSwfrdonf/
olonf pdwZ a0'emonfqadk omfvnf; tjrJ
pdwaf zmufaeonfr[kwaf y/ aumi;fonft
h cgvnf;
aumif;ayonf/ uREyfk u
f kd awGo
Y nfEiS hf aocsmvmjy;D &Scd ;kd
uefawmhonf/ rsufESmrSm azmaejyD; AkdufMuD;um;
tqrwef azmif ; um;aeonf / ausmf u f u yf r s;?
73

toJrsm; ysupf ;D aejy[


D k od&onf/ usew
f pfu,
kd v
f ;kH um;
t&d;k ay: ta&wifom&Sad wmhonf/
]]OD;yOi;f pk;d jrifu
h ouFe;f 0wfvYkd olawmfaumif;
jzpfwmr[kwfblAsmh? uav;b0uwnf;u olawmf
aumif;yg/ olpm;r,ft
h om;[if;av;awG rpm;bJuRef
awmfu
h kd vmvmauR;&SmwmESprf enf;ygbl;Asm? uReaf wmfh
t,ltqt&ajym&&if olawmfaummif;qkw
d m tay:,H
t0wfeUJ rqkid yf gbl;/ pdwaf umif;&S?d r&Sed UJ yJ qkid w
f myg/
}}
]]a[m'D r S m uRef a wmf t &uf a ommuf r ,f h
aiGwpfq,f ?raomufawmhb;l Asm? MuD;awmfoed ;f &if
vufcyH g/ OD;yOi;f pk;d jrifu
h dk qGr;f uyfay;yg/ uRefawmfh
b0rSm b,foC
H mudrk S qGr;f ruyfz;l ygbl;? 'gyxrqH;k eJU
aemufq;kH tMudrq
f rG ;f uyfjcif;yg/
udkjrOD;ukd oem;oGm; xifonf/ taru
udkjrOD;ay;aom aiGwpfq,fudk vufcHvkdufonfudk
awG U &onf / 1985-ck E S p f c ef Y u jzpf a omaMumif h
aiGwpfq,fonf xrif;t0pm;wpfeyfpmcefY wefz;kd &Sad o;
onf/ uREkyf u
f udjk rOD;udk pum;pvku
d o
f nf/
]]udjk rOD; use;f rma;tajctaeu b,fv&dk v
dS }J }
]]wpfygwfawmfi rcHawmhygbl;bk&m;? 'gayr,fh
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

wynfah wmftckyJ aovku


d cf sifw,fb&k m;? cEmud,
k x
f J
u jyif;xefwhJ a&m*g'Pfukd rcHpm;Ekid af wmhb;l bk&m;?
aojyD;&ifvnf; i&JrmS cH&OD;r,f/ wynfah wmftjzpfu
awmfawmfq;kd ygw,f bk&m;/}}
]]i&JtaMumif;awG bmawGqdk&if t&ifu
wpfcgrS rawG;rdygbl;? tckt&Sib
f &k m;udjk rifrS awG;rd
awmh wmyJ? t&Sib
f &k m;omwynfah wmfem;rSm tjr&J cdS &hJ if
tckvkd ,pfxw
k Mf uD;b0ukd a&mufrmS r[kwb
f ;l bk&m;}}
xdu
k UJ okaYd jymtjy;D ukjd rOI;D wpfa,muf a,muFsm;
MuD;wefrhJ rsuf&nfaygufMuD;rsm;usjyD; id&k mS onf/ olikd
wmukd cPapmifjh yD;rS uREkyf u
f pum;qufvu
kd f onf/
t&uf o rm;wd k i f ; ao&if i&J u sw,f v d k Y
]]t&uf
bk&m;a[mr&Sdygbl; }}
]]aMomf . . . wu,fr&Sb
d ;l vm; bk&m;}}
]]r&S d b l ; . . . yO m eE & d , uH i g;yg;teuf r S
wpfyg;yg;ukd usL;vGefrSomvQif i&Judk aocsmayguf
usw,f? usefwhJ tukov
kd af wGuawmh uswmvnf;&Sd
w,f? ruswvnf;&Sw
d ,f? tjrJr[kwb
f ;l }}
]]olonf pdw0f ifwpm;ESihf uREkyf u
f kd aocsm
pku
d Mf unfah eonf/ aocgeD;olt
Y wGuf tm;ud;k p&mw&m;
wpfcck k uREkyf q
f u
D &awmhrnfqo
kd nfudk olt
Y wGi;f pdwf
u tvdv
k o
kd ad e[efwo
l nf/}}
]]'gqd&k if wynfah wmftm;ud;k tm;xm; jyK&r,fh
w&m;udk a[may;ygbk&m;? t&Sib
f &k m; i,fi,fwek ;f u
wynfhawmfukd tom;vSLw,f? tcktoufMuD;vm
wJt
h cgusawmh w&m;qufvLS OD;aygh bk&m;/}}
]]Ak'& UJ Zmwd uydv0wfrmS o&PmedvYkd trnf
&Sw
d hJ trsKd ;om;wpfa,muf&w
dS ,f/ ol[m&wemoH;k yg;udk
rwkefrvIyfouf0if,HkMunfw,f/ 'gayr,fh taygif;
toif;awGeUJ awGUwJt
h cg t&ufaomufw,f}}
]]ynmrJv
h rl u
kd [
f m olwpfyg;&JU jrifrh &dk af wmif
avmuf&w
dS hJ aumif;uGuu
f adk wmh rjrifwwfb;l / olwpf
yg;&JU ZD;aphavmufom&Sw
d hJ raumif;uGuu
f adk wmh qDvkd
tayguf&mS jyD; jrifwwfMuw,f/ ynm&Sd olawmfaumif;
awGusawmh olwpfyg;&JU jrifhrdk&fawmifavmuf&SdwJh
raumif;uGuu
f adk wmh rjrifwb
f ;l / 'gayr,fh olwpfyg;&JU
ZD;aphavmufom&Sw
d ahJ umi;fuu
G u
f adk wmhjrifwwfMuw,f}}
]]tckvnf; ynmrJh vlru
kd t
f rsm;pku o&Pmed
ukd t&uform;yJ ao&ifi&JusrmS vdyYk J a0zefaeMuw,f/
olwu
Ykd t&ufaomufwhJ raumif;uGuaf v;ukyd J jrifae
wmav? &wemoH;k yg;udk rwkerf vIyo
f uf0if ,HMk unfwhJ
aumif;uGuu
f sawmh rjrifMubl;? 'Dtcsed rf mS yJ o&PmedO
74

ygoum[m &kww
f &uf a&m*gwpfcek UJ uG,v
f eG o
f mG ;
w,f/
]]'Dtcguydv0wfu vltrsm;pk[m o&Pmed
trsdK;om;t&uform; i&JusoGm;jyDvYkd ajymMuayr,fh
bk&m;&Siu
f ewfjynfa&mufomG ;aMumif; a[mwJt
h cg
twqefot
l csKd Uu vufawmifrcHb;l ? bk&m;&Siaf [mwm
awmif rSm;oa,mifa,mif a0zefvmMuw,f}}
]]'Dtcsdef uydv0wfjynfudk tkycf sKyfwhJ rif;u
Ak'& UJ aemifawmfMuD; r[memrf/'Drif;[m ou'g*grf
wnfjyD;om;qkad wmh &wefo;kH yg;tay: MunfnKd wJo
h &Yl UJ
o'gw&m;[m ckid jf rJw,f? ajrMuD;xJrmS tawmifrsm;pGm
pku
d o
f iG ;f wm;wJh ausmufwidk Mf uD;vdak ygh/}}
]]'ghaMumifo
h u
l bk&m;&Si&f &dS mukd vmjy;D tckvkd
avQmufxm;w,f? 31bHpk MuF0VmrSm &SMd uwJh vlewf?
jA[m? ow0gawGuwpfzuf? bk&m;&Siw
f pfyg;wnf;u
wpfzufqdk&ifawmif wynfhawmfu bk&m;&Sifzufu
aerSmygwJ/h
]]tcku uydv0wfuvltrsm; o&Pmedudk
i&Jusw,fvYkd ajymaewJt
h csderf mS bk&m;&Siu
f ewfjynf
a&mufw,fvYdk a[mcJyh gw,fb&k m;? b,fvt
kd aMumi;f
aMumifh ewfjynfa&mufomG ;w,fqw
kd m wynfah wmfukd
tao;pdw&f iS ;f jyawmfryl g? wynfah wmf wjcm;vlrsm;udk
bk&m;&Siu
f ,
dk pf m;&Si;f vif;jyyg&apwJ}h }
]]'Dtcgbk&m;&Sifu o&Pmed[m t&uf
aomufwmrSefayr,fh &wemoHk;yg;udk rwkefrvIyf
ouf0if,MkH unfw,f? aocgeD;tcsderf mS &wemoH;k yg;udk
eufepJ mG MunfnKd &muwpfqifh 0dyemOmPfyg0ifjyD;
aomwmyefwnfomG ;cJw
h ,f? 'gaMumifh ewfjynfa&muf
wmvdYk &Si;f jyawmfrw
l ,f}}
]]tJ'Dtwdkif;r[memrfrif;u jyef&Sif;jyawmhrS
uydv0wfu vlawGvn;f tjrifrSef&oGm;Muw,f?
'ghaMumifh udjk rOD; 'DaeYupjyD; o&P*Hu
k kd aeYpOf&w
G q
f ykd g
ygVdv&kd w
G &f wm t"dym ,frod&if
bk&m;&Siu
f dk uk;d uG,&f m[l qnf;yg\/
w&m;awmfjrwfudk uk;d uG,&f m[l qnf;uyfyg
\/
oHCmawmft&SifjrwfwdkYudk udk;uG,f&m[l
qnf;uyfyg\/
vdYk jrefrmvkq
d &dk ifvnf;&w,f/
]]aus;Zl;wifygw,fbk&m; wynfhawmf'DaeY
upjyD; o&P*Ho
k ;kH yg;dk owd&wkid ;f &Gwaf eyghr,fb&k m;}}
udkjrOD;onf uREkfyfudk OD;csjyD; wpfvSrf;csif;
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

xGucf mG oGm;onf/ t&ifu a&m*g'Pfjyifi;xefvmvQif


]]jrefjrefaoyg&ap? ocFsKid ;f udk jrefjrefyaYkd y;Muyg/
}} [k toHus,fMuD;jzifh jiD;nLatmf[pfavh&Saom
ukdjrOD;onf o&P*Hkw&m;emjyD;aomaeYrSp jiD;nL
atmf[pfjcif;r&Sad wmh[k od&onf/
]]udjk rOD; qH;k cgeD;tcsed w
f iG f &yfuu
G rf S vltawmf
rsm;rsm; olt
Y em;wGif &Sad eMuonf/ olonf t&uform;
jzpfaomfvnf; vlq;kd wpfa,mufum; r[kwaf cs/ t&uf
rl;aomtcg twGif;pdwftrSef ay:vmonf [kqdk&
rnfwifonf/ omreftcsdef raumif;aompdwfukd
xdeEf ikd af omfvnf; t&ufwu,fr;l vmvQif rxde;f Ekid f
awmhay/
rlvu remvdk 0efwpdk w
d &f o
dS o
l nf t&ufr;l vm
onfEiS hf olremvdyk ?kH 0efwykd rkH sm;onf Al;ay:ouJo
h Ykd
ay:vmawmhonf/ olwpfyg;udk tjypf&mS wwfoo
l nf
t&ufr;l onfEiS hf awGUorQ vlwidk ;f \ tjypfudk ajym
awmhonf/ ay;ur;fun
l v
D pdk w
d &f adS omolonf t&ufr;l
onfEiS fh olw
Y iG &f o
dS rQ avQmufay;ypfawmhonf/
udjk rOD;um; yifu,
dk rf v
l "mwfcu
H u
kd ay;urf;
ulnv
D pkd w
d &f o
dS jl zpfonf/ xkaYd Mumifh olr;l vmonfEiS hf
tdwx
f &J o
dS rQ yku
d q
f u
H kd awG&Y aom uav;rSeo
f rQtm;
rkefYzdk;ay;ypfwwfonf/ xdkYaMumifhvnf; &yfuGuf&Sd
rD;uif;wJay: aemufq;kH tcsdeaf &mufaeaom udjk rOD;
ab;wGif vltawmfrsm;rsm;vma&muf ulnDjyKpkay;

t&Siaf o|dv ausmif;awmfa&SU awGU&aom


csif;ygvuvli,frsm;

75

aeMujcif;jzpfonf/ xko
d rl sm;wJwiG f ud&k ifvx
l u
G jf zpfjyD;
pmzwftm;aumif;aom ukdzkd;wkwfwpfa,mufvnf;
ygonf/ udzk ;kd wkwu
f m; pmrsdK;pHzk wfojl zpfonf/
vlbEkH iS hf wd&pmefbrkH w
S pfyg; tjcm;b,fbrkH S
r&S[
d k cH,x
l m;aom vuf00J g'orm; OD;jrifo
h ef; vnf;
ygonf/ OD;jrifo
h ef;vn;f pmzwfonf/ odaYk omf tm;enf;
csufum; bmoma&;txl;ojzifh Ak'pmayrsm; vHk;0
rzwfjcif;yif/ udjk rOD;um; tm;uk;d &Sad ejyjD zpf aom aMumifh
olrY suEf mS rSm &J&ifw
h nf Munfaeonf/ ESpt
f enf; i,fu
qH;k oGm;aom &yfuu
G Of uXMuD;uJo
h Ykd toHeuf MuD;jzifh
atmf[pfjiD;nLjyD; uG,fvGefrnf[k xifxm;aom
udjk rOD;u wnfMunfav;eufaeaomtcg tm;vH;k wtHh
wMojzpfaeMuonf/
udkjrOD; uREkfyfxHwGif o&P*Hkw&m;emoGm;
onfukd xkv
d rl sm;rodMuay/ &ifbwfay:wGif vuftyk f
wifum wpfpw
kH pf&mudk &Gwq
f akd erSe;f awmh odaeMu
onf/ bmoma&;ESifh ed;pyfaom ukzd ;dk wkwu
f udjk rOD;yg;
pyfem;uyfem;axmifMunfo
h nf/
Ak'H o&PH *pmrd
"rH o&PH *pmrd
oHCH o&PH *pmrd
o&PH*&kH w
G q
f o
dk u
H kd yDopGmMum;vku
d o
f nfEiS hf
ukdzkd;wkwfrsufESm0if;ueJjzpfoGm;onf/ olYrdwfaqG
vm;&m*wdtwGuf pdwcf soGm;&jyD r[kwyf gvm;/
]]udkjrOD;a& o&P*Hk oHk;yg; &Gwfaewm
r[kwv
f m;}}
]][kwyf gw,f udzk ;kd wkw}f }
]]'DtaMumif;awG b,fwek ;f u odomG ;wmvJ}}
]]jy;D cJw
h hJ ESpyf gwfavmufu OD;yOi;f pk;d jrifh a[mj
ay;oGm;wm}}
]]aumif;vku
d w
f m qufom&Gwf /udjk rOD; ydt
k m;
&Sad tmif uReaf wmfzwfxm;wJh 0drme0wKu qwvv
k if
taMumif; ajymjyOD;r,f}}
]][kwu
f hJ ajymjyyg uRefawmf em;axmifaeyg
w,f OD;yOi;f pd;k jrifu
h awmh o&P*Hpk jJG rv
J Ykd ewfjynfa&muf
oGm;wJh t&uform; wpfa,muftaMumif; a[may;
w,f}}
]]aMomf [kwfuJh tJ'go&PmedOygoumudk
ajymwm? tckajymrSmu ydx
k ;l jcm;w,f? bmhaMumifv
h J
qdak wmh o&P*Hak Mumifh ewfjynfa&mufwo
hJ u
l bm
omjcm; ([dEL) jzpfaevdyYk /J
ab;rS vlrsm;yg pdw0f ifpm;vmjyD; OD; jrifo
h ef;rS
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

wpfyg; rsufv;kH tMunfrh sm;u ukzd ;dk wkwx


f aH &mufomG ;
Muonf/
]]aowAsjrKd Uom; armifqw[m ynmoifay;
cJw
h hJ q&mudk uefawmhzYdk aiGwpfaxmif,jl yD; awmtkyf
wpftyk u
f dk jzwfzYkd vkyaf ecsderf mS bk&m;&Sief UJ awGw
Y ,f}}
]]wu,fawmh wku
d q
f ikd w
f m r[kwb
f ;l ? bk&m;
&Sifu wrifudkawGYatmif MuGvmcJhwmyg/ b,folY
twGuv
f q
J akd wmh qwvv
k iftwGuaf ygh? awmtkyx
f J
rSm olu
Y o
kd wfjy;D aiGwpfaxmifv,
k &l atmif apmifah ewJh
ck;d om;"m;jyig;&m a&mufw,f}}
]]towfc&H r,f? aojyD;wJah emuf tm;uk;d p&m
aumif;rIuo
k v
dk rf &Sw
d t
hJ wGuf tyg,fusr,f? 'gudk odvYkd
tym,frusapcsiw
f hJ arwmeJU o&P*Hw
k nfay;&atmif
bk&m;&SiMf uGvmwmyJ/}}
ukjd rOD;ESihf usev
f rl sm;u pdw0f ifwpm;em;axmif
aeMuaomfvnf; OD;jrifo
h ef;um; udzk ;kd wkwu
f dk rxDav;
pm;Munf&h if; oa&mfjyHK;jyHK;vsuf&o
dS nf/
]]bk&m;&Siu
f o&P*Hw
k nfjcif;&JU aumif;usdK;
awGukd a[mwJhtcg qw[m aocsmem,lw,f?
w&m;qH;k wmeJU o&P*Ho
k ;kH yg;&Gwq
f adk qmufwnfjy;D Ak'
bmomtjzpf cH,v
l u
kd w
f ,f? 'Dvw
dk pfcPwm aqmuf
wnfvu
kd w
f hJ o&P*Hu
k o
k v
dk [
f m qwtwGuf wm0wd
H o m ewf j ynf r S m wpf b 0wmae&avmuf a tmif
taxmuftyHjh zpfomG ;w,f}}
]]awmtkyx
f J a&mfuw
f t
hJ cg ck;d om;"m;jyawG
owfvYdk aoyG0J if&ayr,fh qw[m vloufeUJ qd&k if
ESpaf ygif;oH;k uka#eJU tESpaf jcmufoef; touf&&Snw
f hJ
wm0wd o
H m ewfjynfukd a&mufomG ;w,f}}
]]bk&m;u vlq;kd awG&w
dS mudk MudKodaewmyJ
'Dvrf;u roGm;eJU wjcm;vrf;u oGm;vdYk bmaMumifh
rajymwmvJ}}
vuf0o
J rm;MuD; OD;jroef;u apm'u wufyg
avjyD/
]]uHw&m;qkw
d m udjk yKcJw
h t
hJ wdik ;f jyefc&H wmyJ?
a&Smifvv
JT Ydk r&bl;/ bk&m;&Si&f UJ omuD0ifrif;rsdK;awG[m
t&ifb0wpfcu
k wHigonfawGjzpfcMhJ uw,f/ 'gaMumifh
'Db0rSm 0d!!DLyrif;&JU owfjzwfrIukd cH&r,fqkdwJh
tusdK;w&m;uygjyD;om;/ 'ghaMumifh bk&m;&Sifay:vGif
xif&mS ;pGm rwm;cJyh gbl;? uydv0wfe,fpyfu opfyifrmS
xkid jf y&kaH vmufyJ vkycf w
hJ myg/ }}
]]rdbudk owfjzwfcb
hJ ;l wJh uHaMumifh t&Sif
arm*vef[m wefc;kd MuD;yg&ufeUJ cd;k om;ig;&m&JU &ku
d Ef u
S f

owfjzwfwhJ 'Pfudk vnfpif;cHcyhJ gw,f}} 'Dacwf rSm


vlwpfa,muf[m vlowfru
I sL;vGe&f if ESpEf pS f q,f
axmifusr,f? bk&m;&Siu
f axmifrusatmif vkyaf y;vdYk
r&bl;? axmifruswJh vrf;pOfuydk J csjyvdYk &w,f? Ak'
u vrf;pOfukd nTejf ywJh vk&m;rsdK;yg/ wjcm; bmom
bk&m;awGvkd u,fwif&iS b
f &k m;rsdK; r[kwyf gbl;/}}
]]tckvnf; qw[m t&ifb0awGu olwpf
yg;udk owfjzwfcJhwJh tukodkvfuHawG ygvmw,f?
'ghaMumifh 'Db0rSm olwpfyg;owfvYkd aoudak o&r,f?
'Dae&mrSm towfrcH&vnf; aemufwpfae&mrSm towf
cH&rSmyg/ 'ghaMumifh bk&m;&Siu
f todray;cJw
h myg/ vrf;
aMumif;rvTJcJhwmyg/}}
,ckypKyefjzpforQ tusdK;w&m;rSeforQ[m
]],ck
twd w f t aMumif ; aMumih f c snf ; yJ v k d Y ,l q &if v nf ;
t,l r S m ;wpf r sd K ;ygyJ ? pmayrsm;rS m awmh Ak a A u w
a[wk'dXdvdkY oHk;ygw,f? wu,fawmh ypKyeftckb0
taMumif;aMumifh jzpf&wJh tusdK;w&m;awGuvnf;
trsm;MuD;yg}}
]]Oyrmtm;jzifh tema&m*gjzpfwikd ;f 0#femuHemvdYk
ajym&if t,lrmS ;yJ? tema&m*g[m twdwt
f ukov
dk f
uHaMumihf jzpfEidk o
f vkd avaMumihf oJajcaMumifh ovdy?f
tJ'o
D ;kH yg; aygif;aMumifh OwkaMumifh tm[m&aMumifh
taetxkid f rwwfraI Mumifv
h nf; jzpfEikd w
f myJ}}
]]udjk rOD;a& Ak'v
ufxufu ("ry') r[m"ru
d
OygoumMuD;qdw
k m&Sw
d ,f? tcsde&f o
dS ukov
kd rf sdK;pHk
qn;fy;l aewJh olawmfaumif;MuD;aygh? wpf&ufoufwef;
ukev
f Ykd aocgeD;usawmh oHCmawGyifjh yD; w&m;emw,f?
w&m;em&if; wef;vef;uae [d;k cPaeMuygOD;vdYk Oyg
oumMuD;u vSr;f ajymvdu
k w
f ,f}}
]]oHCmawGu w&m;a[mwm cP&yfcidk ;f wm
rSwjf y;D &yfvu
dk w
f ,f? 'Dtcg OygoumMuD;u t&Sib
f &k m;
wku
Yd kd &yfcidk ;f wmr[kwyf gbl;? aumif;uifu vSr;f ac:ae
MuwJh &xm;ajcmufpif;ay:u ewfawGukd cPaeMuygOD;
vdYk ajymwmygvdYk jyefavQmufawmh &[ef;awmfawGu
em;vnfayr,fh ol&Y UJ om;orD; tcsdKUu em;rvnfMu
bl;}}
]]taz[m ukov
dk af umi;fraI wG 'Davmufvyk cf hJ
&ufom;eJU aocgeD;usrS *a,mifajcmufjcm; rjzpfEikd w
f m
awG avQmufajymaew,fqjkd y;D idMk uw,f? OygoumMuD;
u ig*a,mifajcmufjcm; avQmufajymaewmr[kwb
f ;l ?
wu,fjrifae&wmqkad wmh om;orD;awGu olwu
Ydk s
awmh bmhaMumifh rjrif&wmvJ jyefar;w,f}}
]]'Dtcg OygoumMuD;u igvufawGUjyr,f
76
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

ewfjynfxJrSm b,fewfjynf[m taumif;qHk;vJvkdY


ar;wJhtcg om;orD;awGu wkodwmewfjynf[m
t&darw,sb&k m;avmif;ewfom;&Sw
d t
hJ wGuf taumif;
qH;k ygvdYk ajymwJt
h cg yef;uH;k MuD;MuD;vkyjf y;D wkow
d mewf&
xm;rSm csdwyf gapvdYk t"dXmefyg? jyD;&if aumif;uifukd
ypfajrSmufvu
kd yf gvkYd ajymw,f}}
]]yef;uH;k MuD;ukyd pfajrmS ufvu
kd w
f t
hJ cg bmrSrjrif
&wJh aumif;uifrmS yef;uH;k [m wpfcck u
k kd csdwrf o
d vdk
wGJvJMuD; jzpfaew,f? wjznf;jznf; yef;uHk;MuD;[m
jrifjh rifo
h mG ;&if; yef;uH;k MuD;aysmufomG ;wJh tcgrSm Oyg
oumMuD;vnf; qH;k oGm;w,f/}}
udzk ;dk wkw\
f pum;tqH;k rSmyif OD;jrifo
h ef;u
wpfpcef;xjyefonf/
]]tJ't
D aMumif;t&mawGu bk&m;vufxufu
qdkawmh ESpfaygif;ESpfESpfaxmifhig;&mausmfMumcJhjyDqdk?
tcktcsderf mS a&m tJ'v
D jkd zpfEidk yf gOD;rvm;}}
]]obm0uswJh trSew
f &m;wpfc[
k m ESpaf ygif;
b,favmufMumMum rSm;oGm;w,fvYdk r&Sb
d ;l ? vGecf w
hJ EhJ pS f
aygif; ig;q,fausmfavmufu jzL;jrdKUe,fu tarpdef
qdw
k hJ trsKd ;orD;MuD;[m tckvydk J uG,v
f eG cf geD; om;bke;f
MuD;eJU q&mawmfawGuykd Xmef;&Gwq
f ckd ikd ;f jy;D em,laew,f/
]]tawmfav;Mumawmh cPaeMuygOD;vdYk vSr;f
ajymawmh oHCmawmfawGu yXmef;&Gww
f m &yfomG ;
w,f/tarpdeu
f t&Sib
f &k m;wku
Yd kd ajymwmr[kwyf gbl;?
aumif;uifu ewf&xm;awGukd ajymwmygqdkawmh
tckvyYdk J ab;uvlawGu r,HMk ubl;}}
]]Ak'vufxufutwkdif;ygyJ b,fewfjynf
taumif;qHk;vJvdkY om;bkef;MuD;udkar;jyD; wkodwm
ewfjynfqdkwm odwmeJU t"dXmefjyD; yef;ukH;MuD;u
wGJvJqGJvQufyJ}}
]]'gawGu olwpfyg;tajymawGyJ wku
Yd awmh
rsufapheUJ ud,
k w
f idk jf rifrS ,Hw
k ,f}}
]]a&m*gjzpfapwJh yd;k rTm;awGqw
dk m wu,f&w
dS m
yJ? 'gayr,fh OD;jrifo
h ef;rsufapheUJ jrif&vdv
Yk m;? tqaygi;f
ode;f oef;ru csJUxm;wJh rSeb
f v
D ;l eJU Munfrh o
S m jrif&
wmr[kwv
f m;? 'gudyk J igh&UJ yuwdrsufv;kH eJ. rjrif7vdYk
r,Hb
k ;l vkYd ajymaer,fq&dk if ajymwJv
h [
l m todOmPf
tawG;tac:jrifw
h mr[kwb
f ;l ? edrahf ewm}}
]]wcsKd Ut&mawGu rsuaf pheUJ Munfv
h Ykd r&aomf
vnf; ESvHk;om;,HkMunfrIeJU vufcHvdkuf&wmawG

csif;ygvu vli,frsm;udk Mo0g'ay;aeaom


oHCmawmfrsm;

trsm;MuD;&dw
S ,f? Oyrm OD;jrifo
h ef;rSm b(taz) bk;d ?
ab;? bD? bif? abmif? abm qkjd yD;txuf aqGcEk pS f
quf&Sdw,f}}
]]'DcEk pS q
f ufxrJ mS OD;jrifo
h ef;jrifEifdk w
f mu beJU
bk;d avmufy?J usefig;qufrjrifEikd b
f ;l ? rjrifEifdk af yr,fh
obm0t& wu,f&adS ewmukd jiif;vdYk rSr&bJ? 'gukd
ighrsufapheUJ rjrif&vkYd vufrcHb;l qd&fk if tawG;tac:
eufwx
hJ yJ grSm r[kwb
f ;l ? tawG;tac:wdrw
f hJ txJyyJ g
rSm/ OD;jrifo
h ef;&JU wpf,o
l ef t,ltqrsdK;u tckrS
&Sw
d mr[kwyf gbl;? Ak'v
ufxufuvnf; yg,mod jrKd Upm;
MuD;qkdjyD;ay:cJhbl;w,f}}
]][d;k . . . [k;d cPaeMuygOD;}}
rnforl S xifrxm;aom ukjd rOD;u aumif;uif
zufoYkd vufumjyum txufygtwdik ;f cyf us,fus,f
ajymvdu
k o
f jzifh tm;vH;k rsufv;kH awGu udjk rOD;xHa&muf
oGm;Muonf/ udzk ;dk wkwu
f udjk rOD;udv
k rS ;f ar;vku
d o
f nf/
]]udjk rOD; uRefawmfwYkd pum;ajymwm &yfcidk ;f wmvm;}}
]]r[kwyf gbl;ukyd ;kd wkw/f aumif;uifu &xm;
ajcmufpif; uRefawmfu
h kd tvkt,ufvmac:aeMuw,f
uRefawmfu ud;k yk;d wkww
f Ydk ajymwmukd t&rf;pdw0f ifpm;
aewm 'ghaMumifh cPaeMuygOD;vkYd wm;vku
d w
f m}}
udzk ;kd wkwyf g;pyfta[mif;om;jzifh wtHw
h Mojzpf
aeaom OD;jrifo
h ef;ukd wpfcsuv
f rS ;f Munfv
h u
dk jf y;D udjk rOD;
udkqufar;onf/
]]udjk rOD; ewfjynfajcmufxyfu b,fewfjynf
udk MudKufovJ}}
]]uRefawmfwYkd rdom;pku t&rf;qif;&Jw,f?
uReaf wmftouf 15ESpo
f m;xd aeYwidk ;f i&kyo
f ;D axmif;eJU
77
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

ygvua&;&m tar;tajz
yHrk eS v
f yk if ef;rsm;udk aqmif&u
G Ef idk &f efyif aiGtm;? vltm;?
tMuHOmPftm;rsm;udk MudK;MudK;pm;pm; pkpnf; &SmazGae&yg
onf/
csif;-ygvu tzGUJ u aqmif&u
G af y;Ekifd o
f nfrmS
oifwYkd aqmif&u
G af eaom bk&m;wnf? ausmif;aqmuf?
y&[dwvkyfief;rsm;udk azmfjy apwem&Sifrsm;tm;
EId;aqmftoday;jci;fjzpf\/ vkyfief;azmfaqmifrIESifh
aiGaMu;pm&if; Z,m;rsm; pepfwus xm;&S&d efrmS oifwYkd
wm0efom jzpf\/
tu,f
f apwem&Sirf sm;u aiGaMu;yrmPrsm;
pGmudk csif;-ygvu tzGUJ odYk ay;vSLcJyh grl tzGUJ \ yifr
t"du vkyif ef;rsm;twGuf oH;k pGjJ yD;aemuf ydv
k QHaiGrsm;ukd
oifwYkd vkyif ef;rsm;odYk ay;vSLaumif; ay;vSLygvdrrhf nf/

ar;/ /uRefawmfwdkY csif;&GmrSm Ak'bmom


0ifcsif;awG trsm;pkaexkid Mf uygw,f/ csif;ygvu tzGUJ
&SdvmvkdY 0rf;omrdygw,f/ &GmrSm ausmif;opfMuD;
aqmufaeqJyg? csif;ygvutzGUJ xH ,HMk unftm;uk;d pGm
ajymvdo
k nfrmS ausmif;aqmifjyD;ajrmufap&ef yg0ifvLS
'gef; aqmif&Gufay;yg cifAsm/
ajz/
/,HMk unftm;ud;k MuvdYk 0rf;omygw,f
odaYk omf csi;f -ygvu tzGUJ onf bk&m;wnfjcif;? ausmif;
aqmufjcif;? vrf;azmufjcif;? y&[dw aqmif&u
G jf cif;
rsm;udyk ifrt"du vkyif ef;tjzpfaqmif&u
G &f ef zGUJ pnf;xm;
aom tzGUJ r[kwyf g/ tzGUJ \ &nf&,
G cf suf 5-csufukd
jyefvnfzwf&aI pvdyk gonf/ xd&k nf&,
G cf sufrsm;udk azmf
aqmifay;Edifk rf nfh t"du yHrk eS v
f yk if ef;rsm;udk aqmif&u
G f
ae&m? xdkvkyfief;rsm;teuf csi;fa&mifjcnfudk 3vwpfMudryf rkH eS x
f w
k af 0 "r'gejyKjcif;vJ yg0ifygonf/

ar;/ /csif;a&mifcsnfr*Zif;wGif trsdK;bm


om omoemtusdK; o,fy;kd aqmifrnf? csif;a&mifjcnf
[k pmwrf;xdk;xm;ygonf/ csi;fAk'omoeygvu
tzGu
YJ dk YMBA tzGUJ vdrk sdK;zGUJ aemifwiG f trsdK;om;a&;?

rQpfjyKwfcsnf;yJ pm;cJ&h w,f? OD;yOi;f pd;k jrifh olpm;r,fh


tom;wH;k av;awGrpm;bJ vmvmauR;vko
Yd m tom;
pm; zl;cJw
h m? 'ghaMumifh oufwef;&Snq
f ;kH ewfjynfrmS
taumif;qH;k awG pm;csifw,fAsm/
udjk rOD;pum;aMumifh taMumi;foo
d al wGtm;vH;k
rsuf&nf0MJ u&onf/udzk ;kd wkwu
f ordik ;f wGirf nft
h cGit
hf
a&; MuD;udk vufvw
G rf cH . . /
]]a':cifped f pHy,fyef;uH;k MuD;MuD;r&Ekid b
f ;l vm;}}
]]&w,f? &w,f bk&m;wifrvkYd uH;k xm;wm
rwif&ao;bl;}}
uif;wJEiS hf teD;qH;k tdrrf S a':cifped u
f tdrx
f rJ S
pHy,fyef;uH;k MuD;udk csufcsif;,lvmay;onf/
]]udjk rOD;a& ewfjynfajcmufxyfrmS y&edrw
d 0
0wD ewfb[
kH m tjrifq
h ;kH jzpfovkd oufwrf;vnf;
t&Snq
f ;kH ygyJ? vloufeUJ qd&k if 921 uka#eJU6oef;touf
&Snyf gw,f? rdrcd pH m;vdo
k rQ tm&k?H pnf;pdrcf sr;f om rSeo
f
rQ olwpfyg;u zefwnf;ay;&wJb
h v
Hk Ykd t"dym ,f&yg w,f?
78

a[m'Dyef;uH;k BuD;onf o&P*Hpk jJG ro


J nfh ukjd rOD;a&mufcsif
aom y&edrw
d 00wD ewf&xm;rSm csdwyf gapom;}}
ukzd ;dk wkwu
f xko
d q
Ydk jdk y;D aumif;;uifoYkd ypfajrmS uf
vku
d &f myef;uH;k Mu;D vGew
f ;D acgiaf umif;uifwef;vef;Mu;D jzpfum
wjznf;jznf;csif;rDy;kH ysHMuD;tvm; jrifw
h ufomG ;onf/
udjk rOD;um; &ifbwfay:vuftyk af v;wifvQuf
o&P*Hak qmufwnfaeonf/ y&dowfrsm;um; aumif;
uifoYkd wjznf;jznf;jrifw
h ufaeaomyef;uH;k MuD;udk Munfh
vku
d ?f udjk rOD;ukMd unfv
h u
kd Ef iS hf wtHw
h Mojzpfcg 0rf;om
yDwrd su&f nfrsm;usvQu&f o
dS nf/ yef;uH;k Mud;aumi;fuifrmS
rjrif&awmhonft
h csderf mS yifujdk rOD;wpfa,muf jidro
f uf
pGm uG,v
f eG o
f mG ;cJo
h nf/
udjk rOD;uG,v
f eG o
f mG ;rSyifaumif;uifysHwuf
aomyef;uH;k xufy
kd tHMh op&maumi;faomjrifuiG ;f Munfrh d
Muonfxjkd rifuiG ;f um;rsu&f nfawGawGusvQuv
f uftyk f
csu
D mo&P*H&k w
G q
f akd qmufwnfaeaomOD;jrifo
h ef;Mu;D yif
wnf;/

arwm&Sif(a&Tjynfom)
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

EkdifiHa&;udk GCBA uJhodkY qufvuf aqmif&Guf&ef


&nf&G,fygovm;/
ajz/
/csif;-ygvu tzGUJ onf bmoma&;
toif;tzGUJ jzpfaMumi;f &Si;fvif;jywfom;pGm tvsO;f oifh
ovdk wifjycJyh gonf/ csi;fvrl sdK;rsm; Ak'o
moem cdik rf m
xGe;f um;a&;udk t"du xm;ygonf/ xdt
fk ydik ;f ESihf twl
rdrw
d Ykd trsKd ;om;rsm;\ vlaerIb0 jrifrh m;a&;? pmay,Of
aus;rIwnfwHha&;rsm;vnf; Ak'w&m;awmfESifh rqefY
usiaf pyJ a&jrifMh umwifh qko
d uJo
h Ykd &&Scd pH m;MUu7ygrnf/
-ygvu tzGUJ onf vlraI &;&mtzGUJ ? Ekid if aH &;tzGUJ jzpfvm
&ef &nfreS ;f csuf r&Syd g/
ar;/ /csi;fA'k o
moe ygvu tzGUJ [laom
trnf u d k ac:&cuf rMud K uf [ k qk d M uygonf /
b,fol awGu ,cktrnfukd rSnfhay;cJhMuygoenf;/
ajz/
/rMudKufwmuawmh ]]csif;}} [laom
trnfuykd if rMudKufyg/ rnfo
h nfh csi;frsd K;EG,pf u
k rQ
rdrw
d Ykd vlrsKd ;trnfudk csi;f [k rac:jcif;aMumihf jzpfygonf/
odaYk omf bHo
k abmaqmif jcHKiHak c:Ekifd o
f jzifh csi;f[k
oH;k EIe;f ae&ygonf/ MudKufjcif;? rMudKufjcif;xuf tusKd ;
&Sjd cif;? r&Sjd cif;ukd yd
k wGuq
f &ygrnf/ ,ck trIaqmif
tcsKd Uu 1990-avmufwiG f pOf;pm;a&G; cs,cf zhJ ;l onfrmS
csif;omoe Ek*[
toif;[k jzpfyg onf/ tcsdKUuvJ
]]csif;Ak'b
momtoif;}}[k pOf;pm; Muonf/ 2012
ZE0g&Dvqef;avmufwGif &SifomraP "rAdrmef
awGUqHak qG;aEG;Mu&m? tzGUJ \ &nf&,
G cf sufEiS hf udu
k n
f D
aom ,cktrnfukd vljyefawmf ynm&Sd 3-OD;u a&G;cs,f
ay;cJhMuygonf/
ar;/ /csif;-ygvu tzGJU ?&GmrSmvma[m
ajymay;vdYk tm;wuf cJrh yd gonf/ tzGu
YJ 3-vwpfMudrf
xkwfa0aeaom csif;a&mifjcnfudkvJ uRefawmfwdkY
vli,frsm; wwftm;oa&GU jzefYa0ay;Mu ygonf/
odkYaomf ar;csifonfrSm 'DpmapmifjzefYwm wpfckxJyJ
vkyfMu&rSmvm;? vkyfoifhaom vIyf&Sm; aqmif&GufrI
awG uRefawmfwdkY rodMuyg/ csif;-ygvu tzGJUuvJ
ay:vmjyD; aysmufoGm;ovkd jzpfaeygw,f/
ajz/
/csif;a&mifjcnfukd jzefaY 0ay;Muw,f
qdv
k Ykd tvGeo
f m"kac:rdygw,f/ 'Dpmapmifxw
k af 0jcif;
[m csif;-ygvu tzGUJ &JU &nf&,
G cf sufrsm;udk twdik ;f
twmwpfct
k xd taumiftxnfaz:jyD;om;jzpfomG ;wJh
twGuf 'Dwpfcx
k o
J nfyif tusdK;MuD;rm;vS\/ vkyo
f ifh
79

aom vIy&f mS ;aqmif 7Gurf aI wGrsm;pGm &Syd gonf/ &efuek f


&Syd gvu A[dEk iS hf e,f&t
dS zGUJ cGrJ sm; yl;aygi;faqmif&u
G f
&rnft
h vkyrf sm; &So
d vd?k rdrw
d zYkd momtaumiftxnfaz:
&rSmawGvJ &SydS gonf/aqmif&u
G Ef ikd o
f avmufaqmif&u
G f
aeMuaomfvJ tm;&p&m rjzpfao;[k 0efcHygonf/
taMumi;frSm pnf;&kH;a&;umv jzpfaeao;vnf;
aumif;? tiftm;awmifhwif;&ef vkdtyfaeao;jcif;
aMumifv
h nf;aumif; jzpfygonf/ &GmrS ud,
k pf m;vS,rf sm;
ukd &efuek w
f iG f pDrrH o
I ifwef;ay;&ef tpDtpOf&ydS gonf/
ar;/ /csif;a&mifjcnftrnfukd tb,fol
u ay;cJhygoenf;/
ajz/
/-ygvu 0efaqmifq&mawmf t&Sif
eErmvmu csi;fa&mifjcnftrnfudk wifoiG ;f usef
0efaqmifoHCmrsm;? trIaqmifrsm;u oabmwl
qH;k jzwfcjhJ cif; jzpfygonf/

eyo pmoifom; t&SiOf mP0&


(rif;wyfZmwd csdKcsif; &[ef;awmf)

trnfausmf ausmufuiG ;f &Gma&muf


q&matmfyu
D s,f? armifomcsdKESit
hf zGUJ
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

tvSLcHESifh vSLolwdkY tusdK; 5-rsdK;pD&aom bHkuxdef


OD;vHk;Mum
(3) 0wfpm;qif,if rukeEf ikd af tmif t0wf
wefqm pnf;pdrOf pmaygrsm;jyD; ud,
k w
f ifkd f pdwcf srf;ompGm
oH;k pGEJ ifkd jf cif;?
(4) tpm;tpm;aygrsm;jyD; tqdyftawmuf
tE&m,frjzpfEifdk jf cif;?
(5) pnf;pdrfOpmrsm; &efolrsdK; 5-yg;aMumifh
rysufp;D Edik jf cif;?
uxdeu
f mvrSm oDwif;uRwfvjynfah usmf 1&ufaeYrS wefaqmifrkef;vjynfhaeYxd wpfvwGif;om
jzpf\/

csi;f jynfe,f? uefyufvufjrKd U? jrKd Ue,ftyk cf sKyf


a&;rSL; OD;oefZY if;ESifh ZeD; a':wifwifcikd w
f Ykd trSL;jyKaom
0efxrf;rsm;ESifh uefyufv
f ufjrKd U&Sd Ak'b
mom0ifrsm;onf
jrwfeAd m efukd &nfpw
d o
f ef bHu
k xdef tvSL jyKcJMh u
onf/
uefyufvufjrKd Ue,f twGi;f 1376-ck 0gwGi;f
umv? ]]yk&rd }} 0guyfMuukeaf om oHCmawmf rsm;ESihf
rauG;wkid ;f aqmjrKd Ue,f? ausmufqaJG us;&Gm q&mawmf
OD;pErd m? rEav;wdik ;f ? ykyg ; ausmufqif. r-awm&q&m
awmf? OD;em*dE tygt0if oHCmtyg; 30-ausmftm;
yifzh w
d v
f LS 'gef;cJo
h nf/
uefyufvufjrdKU omoemjyK A[kdausmif;
1376-ckEpS f wefaqmif;rke;f vqef; 11-&uf (2711-14) we*FaEGaeYwGif tm&kHqGrf;ESifh aeYqGrf;rsm;
qyfuyf vSL'gef;jyD; rGe;f vTJ 2-em&DwiG f (uxdepd0&H)
jrwfouFe;f vsmESihf vSLzG,yf pn;f rsm; vSL'gef;cJMh uonf/
tjrwfqHk;tvSLrSm (1) bk&m;rSm pdef (2)
ausmif;rSm odrf (3) ouFe;f rSm uxdef (4) qGr;f rSm
ydef jzpf\/
wpfEpS rf mS wpfv? wpfvrSm wpf&ufwmrQ
vSL'gef;&aom uxdet
f usKd ;w&m;udk q&mawmfO;D em*dE
u a[mMum;cJo
h nf/
tvSLcHyk*dKvfbufrS&aom tusdK;w&m; 5yg;
(1) &[ef;wpfyg;yg;xH ryefMum;bJ jrdKUwGi;f
&GmwGi;f &Sd qGr;f pm;yifo
h nfh tdro
f Ykd oGm;Edik jf cif;?
(2) t"dXmefwifxm;aom ouFe;f rygbJ c&D;
oGm;Edik jf cif;?
(3) 'g,umwdu
Yk rajymtyfaom pum;jzifh
zdwMf um;onfq
h rG ;f udk pm;Edik jf cif;?
(4) uxdecf if;aom ausmif;wGif jzpfay:orQ
ouFe;f rsm;udk ausmif;wGi;f &So
d C
H mawmfrsm; tnDtrQ
cGaJ 0,lEifkd jf cif;?
(5) &&So
d rQouFe;f wku
Yd kd t"dXmefrwifbJ (0g)
0denf;cHrjyKbJ xm;Edik jf cif;?
uxdefouFef;vSL'gef;olrsm;&aom tusdK; 5-yg;
(1) tcsKyftcs,f twm;tqD; r&Sb
d J rdrv
d &kd m
t&yfoYkd oGm;Edik jf cif;?
(2) edAm efr&rD pyfMum; b0rsm;pGm jyKorQ
udpt
00wGif 0efrab;wwfjcif;?
80

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

trf;dk;rwGif 0gqkdcJhaom Zif>yef;q&mawmfBuD;


Zin Pyonn Sayatawgyi who lent in Ann Moumtain Ranges (A.M.R)

1/ trf;awmifwef;wGif tIcd sif;&Gmrsm; wnf&o


dS nf/

6/ xkt
d csderf pS 0dyem tvkyu
f kd BuKd;pm;tm;xkwf
awmhonf/ w&m;uAsm? vuFmrsm;udk vnf;
2/ xkad wmifwef;wGif 0gqkcd ahJ om Zif>yef;q&mawmfBuD;
a&;om; avh&o
dS nf/
\bGUJ trnfrmS t&Sio
f m"de jzpfonf/
Then he stared Vipassana with endeavour and he
Many Asho Chin Villages situated in A.M.R.

Sayatawgyi Ashin Sadhina,retreated in lent peried


in that Mountain Ranges.

usually wrote the sermon poems and Verses.

3/ xdq
k &mawmfBuD;onf rauG;wkid ;f txuf rif;vSNrKdU 7/ ysHcsDausmif;a&mufNyD; rMumrD csif;awmifbufrS
olBuD; OD;zkd;apmESihf wdkufpma&; OD;zkd;nmwkdY\
e,f? taemuf avSpY if&mG om;jzpfonf/ crnf;awmf
yifah vQmufrjI zifh Zif>yef;&GmodYk omoemjyK <ucJo
h nf/
OD;aemufw;kd + r,fawmf a':Akw
H w
k f jzpfonf/
He is the villager of Hlayh Sin, upper Minn Hla
Township, Magwe Division.

After he stayed in Pyan Chin Monastery, he


reached in Zin Pyonn Village the cause of invitation of Village headman U Pho Saw and clerk U
Phone Hmyar.

4/ rEav;r[mjrwfrkedbk&m;BuD; ]v,fay:tkwf}
wku
d af usmif;odYk pmoif<upOf xkad usmif; 0rf;a&m*g 8/ ay 5-axmife;D yg;jrifah om tIcd sif;rsm;aexkid &f m
*kwBf u;D ? yZD? vkid ?f aemif&mG rsm;xd omoemjyKcJo
h nf/
jzpfMu&m rjyefEidk b
f J usefaeaom oHCmtcsKdUudk
He went for missionary to Asho Chin Village,
t&GrH &Sm ud,
k w
f idk f jyKpkawmfrcl o
hJ nf/
When he learned Buddhist literature in "Le Baw
Au Auk" monastery, Mandalay Mahamyatmumi,
all Bhikkhus Suffered from chokera. Ashin
Sadhina took care of unkoathely some Bhikkhus
who can not goback to their natives.

5/ a&SmufawmifteD;wGif q&mawmfwpfyg;ESihf awGU


rdr\
d tdyrf ufukd avQmufxm;&m &Snaf om qkukd
jzwfNy;D yuwdom0uqkuo
kd m awmif;&ef rdeMYf um;
cJo
h nf/ t&Sio
f m"de\ tdyrf ufrmS ]bk&m;qkyef
oifah vsmfonfh tdyrf ufjzpfonf/}
He saw a Sayataw near " Shauk Hill" and he told
that Sayataw about his drean. That Sayataw ordered him to terminate so long goal and to purpose short goal. Ashin Sadina's dream is "Can
purpose to be Buddha".

Gotegyi, Pazi, Lai, Naung etc. That villages are


near 5- thousands high sealevel.

9/ (u) Zif>yef;ESifh 2-rdifk af 0;aom v,fO,smOf twGi;f


vnf;aumif;? (c) aemif&mG teD; (*) *kwBf uD;teD;
ewfa&uefawmiftMum; 0gqkjd cif; (C) Zif>yef;ESihf
ysHcsDtMum; ,ufBuD; t&yf0gqkjd cif; (i) Zif>yef;
ajrmufbuf oHawmifteD; aAm"duek ;f (p) ysHcsD&mG
taemuf qefeaD wmif (q) izJNrKdUteD; awmausmif;
rsm;?. . . . . . . ponf w d k Y w G i f ur X mef ; w&m;
tm;xkwcf o
hJ nf/
He meditated in 7 places forestry huts. Its are (a)
in the garden of hill foot, 2 miles away form Zin
Pyonn, (b) near Naung Village (c) Between Gotegyi
and Natye Kan mountain (in lent period) (d) Yetgyi
place between Zin Pyonn and Pyanchi (in lent period) (e) on the Bodhi hill near Than Taung, north-

. . . 'e tawG;prsm; pmtkyf rdwq


f ufyv
JG m pma&;q&mrsm; trSww
f & (23-11-2014)
81

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

ern of Zin Pyonn, (f) on the Sani hill western of


Pyanchi (g) gear Nga phe.

10/ *kwBf uD;&GmteD;wGif BuD;rm;aom ausmufaqmifBuD;


wpfc&k o
dS nf/ xk*d Bl uD;twGi;f 0gqdpk OfwiG f 0uf0BH uD;
wpfaumifonf ysm;&nfjynfah om ysm;tkBH u;D vmvSL
zl;aMumif;? wd&pd m efrsm; tcsif;csif; &efrrlMubJ
aexkid f MuaMumif; q&mawmfBu;D rS rdeMYf um;cJzh ;l onf/
There is a huge cave near Gotegyi, when he retreat in lent period in that CAVE a bear donated a
beehive to Sayataw. Aninals not hostiled among
one another near Sayatawgyi.

OD;pued \
f qufo,
G af y;csujf zifh 0Dvsecf se;f rdom;pkwhdk
Zif>yef;okYd a&mufvmNyD; zl;ajrmfMuonf/ q&mawmf
onf "gwfy&kH iS {f uefjzpfaMumif; ajymMum; vSL'gef;
Muonf/ Ak'b
mom0if tjzpfvnf; cH,cl MhJ uonf/
With that photo, that pilot lookedfor by the helping of Myanmar student (in Singapore). Sayataw
U Sekking from Padan saw that photo when he
reahed in Yangon.
Connecting by U Sekking, Mr. Wilian Chan's family arrived to Zin Pyonn village and they said
Sayataw is the real Bhikkhu of the photo. They
pay obeisance to Sayatawgyi and donated. Again
they believed as Buddhisms.

11/ vkid &f mG wGif odro


f rkwaf y;cJo
h nf/ tuREfyk o
f nf
xkdodrfwGif wpf&ufurXmef;w&m; tm;xkwfcJh 16/ pmwwfu&l mG om; AdaEmq&mBuD; OD;wkwrf idI ;f onf
zl;onf/
Zif>yef;okYd udpj zifv
h mpOf vrf;ckvwf 'Hck s&D mG teD;wGif
Sayatawgyi demarcated a sima (bouder) in Lai Vilq&mawmfBuD;tm; awG
Y 0wfjyKNy;D b,fvkd <urnf
lage. I had been meditated in that sima, 1-day.
enf;[kavQmuf&m y'gef;ok<Yd urnf[k rdeo
Yf nf/
12/ wpfeeH ufwiG f 'umrsm;u vufzuf&nf? udwrf ek Yf
The native physician U Toke Hmyine from
uyfvLS &ef jyKaepOf nwke;f u tkyx
f m;cJah om rkeYf
Sartatku, coming to Zin Pyonn, he saw Sayatawgyi
. . . aysmufomG ; vku
d &f mS MupOf <uufwpfaumif
in the midde path (near done chi), he paid obeisance and asked where are you going, Sayatawgyi
onfxrdk ek u
Yf kd cs
D q&mawmftm; jyefvmuyfonfukd
replied, I am going to Padann.
xl;qef;pGm awGUcJMh u&onf/
17/ if;OD;wkwrf idI ;f onf Zif>yef;a&mufNy;D ausmif;okYd cP
One morning the Laymen are searching a lost
0if&m q&mawmfBuD;u Oykoo
f nfrsm;tm; w&m;
cake, they kept last night, that time, a mouse
a[m aeonfukd awGU& txl;tHMh och&J onf/
rebring that cake and donated to Sayataw, the Laymen saw strangely.

After reahed in Zin Pyonn, that U Toke Hmyine

13/ 1991-wGif puFmylrS rpwm 0Dvsefcsef;ESihf tazmf


entered to the monastery a moment and so surprised because, he saw, Sayatawgyi is preaching
wpfO;D a&mufvmonf/ 0Dvsefcsef;\ ajymjycsufrmS
to the people of sabbath.
if;0Dvsefcsef; (av,mOfrLS ;) onf &moDOwkq;kd 0g;
18/ q&mawmfBuD;\ vufa&;rl 0efccH sufpmwrf;wGif
av,mOfvrf;aMumif; aysmufum tcufBuHK
4-r*f? 4-zdv
k f & &[Emjzpfum oHo&m0#frS
aecsdew
f iG f av,mOfa&SU q&mawmf wpfyg; ay:
uRwf NyD;jzpfaMumif; 0efcaH &;om;csufukd awGU&Sd
vmonf/
&onf/
Mr. Wilian Chn and his companion (from
Singapore) came to Zin Pyonn in 1991. That Mr,
told, he (a pilot) encountered difficulty when he
drive an aeroplane the cause of disappearing the
route, (the weather is very bad), that time a
Bhikkhu's image appeared in front of aeroplane.

We can see that Sayatawgyi wrote in admitted,


record, he gained 4-Magga and 4-Phala, he was
Arahat, he emancipated from the life of circle.

19/ q&mawmfBuD;\ pmtkyf bDt


kd wGi;f rS ud,
k w
f ikd af &;
rSww
f rf; tusOf;rSm 14/ q&mawmf\ aemufoYdk vku
d
f armif;&m vk&d mc&D;
]]aumZmou&mZf 1316-ck? ewfawmfvqkw(f 13)
okYd jyefa&mufco
hJ nf/ if;av,mOfrLS ;onf u,fwif
wGif &efuek rf [mpnf&yd o
f mokYd a&muf&NdS y;D 0dyem
&Sif q&mawmfBuD;tm; "gwfykH u
kd cf o
hJ nf/
tm;xkwu
f m rMumrD jymokv
d jynfh yxr aom
He drived aeroplane after that Sayataw he
wmy wrd *f&aMumif; a&;om;xm;onf/
rereached on the route and that pilot took photo to
that savirour Sayatawgyi.

15/ q&mawmf\ "gwfyjkH zifh puFmyla&muf jrefrmausmif;


om; tultnDEiS hf &SmazGco
hJ nf/ y'gef;rS q&mawmf
OD;pued u
f xk"d gwfyu
kH kd &efuek af &mufpOf awGcY o
hJ nf/
82

We can see a brief record, he wrote himself in his


book cupboard. He reached and strived Vipassana
in Yangon Mahasi meditation Center in the
Myanmar calendar, 1316 13th the waning of Nataw
(1954 December 23) . Later January -8, he gained

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

the first Sotapatti Magga in the fullmoon day of


pyartho.

liver cancer. He is a Arahat, so he entered to


parinivana, at the age of (97), (77-vasa) in the
Myanmar calendar 4th, in the waning of Pyartho 1354, Monday evening 6;10 hrs, 11-1-1993.

20/ &efukefrS jyefwufvmNyD; aemif (27)ESpftMum


1343-ck? e,kev
f qkwf (1) wGif 'kw,
d ou'g*g
rdr*f aemufwpfaeY vqkwf (2)wGif wwd,
tem*grdr*f? aemufwpfywfausmf vqkwf (11)
wGif pwkwj zpfaom aemufq;kH t&[wr*f udk
&aMumif; 0efcH a&;om;xm;onf/

25/ cEm0efcsNy;D 3-&ufajrmufaeYwiG f tom;ta& 0g0if;


vQuf 12-&uftxd rlvcEmtwkid ;f quf wnf&dS
onf/ cEmajcmufuyfjcif;&Sdaomfvnf; ykyfokd;
jcif;r&Sb
d J ,aeYwikd f zl;awGEY idk o
f nf/ q&m awmf\
kyu
f vmyfawmfonf ,ck 2013-qdv
k Qif 21-ESp&f NdS yD
jzpfonf/

After camback from Yangon, 27 yrs later, he wrote


insurely (admittly), that he gained the 2 nd
Sakadagami Magga, 1st in the waning of Na Yone1343 (1981-June-18), in the next day June (19),
he gained the 3rd Anagami Magga, Again after
the next week, June (28), he gained the final 4th
Arahatta Magga finally.

After passed away till 3-days his complexion is


bright, till 12-days reamin his body original condition. Although the body is dried, it is not rotten,
we can be obeisant till today. His rupakalapa is
reamining, 21st yrs long now 2013.

21/ q&mawmfBuD;\ vufa&;rlrmS uAsm? vuFmjzifh


a&;xm;aMumif; awGU&onf/ vuFm\ aemufq;kH pm
om;rSm ]]vef;vef; qwfqwf? yGichf syyf 'H?k aetkPf
vif?h yGio
hf nfyrm? &Tiv
f ef;om? 4-jzm&aMumif;?
raumif;[lorQ? tukovESihf ukovyg? ocFg&m
udk pGeu
Yf myg,fcs bk&m;om;awmf tppfay: onf
&[ef; udpt
NyD;wnf;}} [l jzpfonf/

26/ q&mawmfBuD;\ kyfuvmyfawmfudk rif;bl;trf;vrf;? y'gef;taemuf (7) rkid ?f Zif>yef;&Gmausmif;


&moDra&G; oGm;a&mufz;l arQmfEidk yf gonf/
We can go and be obeisant every time,
Sayatawgyi's rupakalapa, in Zin Pyonn monastery,
7-mile away, western of Padann, Min Bu - An high
way.

ay:vDwDpif(taemufdk;r)

Sayatawgyi's handwriting is poems and verses.


The last paragraph of the verse ..... it's meanings
are '' Like blooming water lily freshly in the early
morning, I gained 4-Magga paths, Joyfully.
I discarded all merits and unmerits (transiences,
impermanences) and finished the duties of monk,
finally appeared the real son of the Buddha.

22/ b0\ aemufq;kH tcsed rf sm;udk awm&aqmufwnf


urXmef;tm;xkwjf cif;jzifh ukev
f eG af pcJo
h nf/
He meditated all the final tiems of life in forestry
monastery.

23/ q&mawmfBuD; rysHveG af wmfrrl w


D iG f Oygoumrsm;
tm; olysHveG af wmfrv
l Qif rD;oN*dK[fjcif; rjyKbJ
kyf ovmyftwkid ;f xm;&ef rSmMum;cJo
h nf/
He ordered to his Laymen before he pass ayaw,
when he pass away not to cremate him and to
remain inherently to set his body inherently.

24/ q&m0efrsm; ajymjycsuft& tonf;uifqmjzpf


touf (97)? 0gawmf (77)? 1384-ck ?
jymodv
k qkwf (4)? (11-1-93) wevFmaeY nae
(6;10) em&DwiG f cEmZmwford ;f y&deAd m efp0H if
awmfrlcJhonf/
omoema&; aqG;aEG;cJMh uaom t&Sief ErmvmESihf
t&Sio
f rk e (ukuKd uke;f &Gmausmif;)

The doctors said that Sayatawgyi suffered from

83

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

csKd;pmjzihf bmomjyefa&;om;olrsm;okYd
wkdfufwGef; csuf
aoa&Smifcsif;
csK;d csi;f pmjzihf Ak'" rqidk &f m pmtkyw
f pftyk u
f kd bmom
jyefzYdk pma&;olwYdk pDpOfcMhJ uygonf/ bmomjyefow
l EYdk iS hf
ywfouf owdjyKoifhaom tcsufrsm;pGm&Sdae\/
t"dutm;jzifh ESpfcsuf&Sdonf/ (1) bmomjyefol\
t&nf tcsif; (2) csif;pmayta&;tom;rSefuef
xda&mufrI jzpfonf/
bmomjyef o l o nf rl & if ; pmaywG i f o mru
bmomjyef rnfh pmaywGiyf g uRr;f usiEf pHYS yf&rnf/ pmtkyf
yg taMumif;t&mudv
k nf; *CeP od&x
dS m; oljzpf&
rnf/
pmay t&;tom;rSefuef xda&mufrIwGifum;
pmay\ ckid rf m&Sio
f efru
I kd xnfo
h iG ;f pOf;pm;&ef vdt
k yfyg
onf/ pmay\ ckid rf m&Sio
f efru
I kd owdjyK pOf;pm;jcif;
rjyKvQif vufawGUusus aqmif&u
G f atmifjrifEikd rf nf
r[kwfay/
csif ; pmrsm;onf toH x G u f p epf w pf r sKd ; pD j zif h
bmoE& pum; uGjJ ym;rItvdu
k f wDxiG af &;om; aerIrsm;

om jzpfae Muygonf/ yGifhyGifhvif;vif; ajym&vQif


,aeYjrefrm vli,f tcsKdU ok;H pGaJ eMuaom Bur - glish
bm;*vpf&fS tqifx
h uf omonfqkd rHk Qom &Syd gonf/
xrif;pm;NyD;NyDvm; qdo
k nfukd Hta min sar: pyi: pyi:
lar: [k a&;jcif;rsKd; jzpfonf/ toH xGuf pmvk;H aygif;
pepfwGifvnf;? csif;tm;vkH;twGuf ]]rl}} wpfckxJ&
atmif ,aeYwidk f oabmwl owfrw
S Ef ikd jf cif; r&Sad o;ay/
csif;wkdif;&if;om;wkdY\ pmayrsmESihf ywfouf
qvkid ;f uD;vJtrG \
f a&;om;wifjycsurf sm;rSm tvGerf w
S f
om;xdu
k f ygonf/
csi;f wkid ;f &if;om;vlrsK;d rsm;wGif wpfawmifu,
G ?f wpf
acsmif;jcm;vQifyif pum;toHxu
G f ajymif;ajymif;oGm;NyD;
bmompum; tajrmuftjrm; uGjJ ym;jcm;em; Muonfh
xl;jcm;csu&f o
dS nfukd awGU&S&d aMumif; uGjJ ym;onfEiS hf trQ
tu&m ok;H pGjJ cif; vnf;aumif;? tu&mwlvQifyif
pum;vk;H toHxu
G o
f wfrw
S f tok;H jyKjcif;vnf;aumif;?
rwlMuonfudk awGU&Sd&rnfjzpfaMumif; uGJjym;jcif;
ueOD;tp pmayaz:xkwo
f rl sm;u csif;vlrsKd;rsm;onf
vlrsKd;wpfrsKd;wnf; jzpfMuonfqo
kd nft
h csufukd xnfh
oGi;f pOf;pm;jcif;rjyKaom csKUd ,Gi;f csu&f adS Mumif;? csi;f wkid ;f
&if;om;vlrsKd;rsm; tpkwiG f tI?d csKd;? clr;D ? vkid rf ;D ? em*?
Zdrk ;D ponft
h yk pf Bk uD;rsm;ESihf tkypf Bk uD;wpfct
k wGi;f
uGjJ ym;aomfvnf; qufE,
G af eaom a'od, pum;rsm;
udk qef;ppfo;Hk oyfjcif; r&Sad om csKdU,Gi;f csufuv
kd nf;
awGU&SdaMumif;
tIdcsif;wkdif;&if;om; pmayonf Armtu&mudk
tok;H jyK usefaom csif;wkid ;f &if;om; pmayrsm;onf
t*Fvyd t
f u&mrsm;udk ok;H MuaMumif; ay:aygufcahJ om
t*Fvyd t
f u&mok;H csif;pmrsm;wGif omoemjyK tmom
umqifu (1899) wGif [m;cg;pmudk xGicf ahJ Mumif;
omoemjyK tm&fatavm&ifu
h 1907 wGif r&mpmudk
xGicf hJ aMumif;? [m;bwfcyk u
f 1912 wGiu
f rfa[mifpm
udk xGicf ahJ Mumif;? tar&duefomoemjyK Rev. Cope
u 1932 wGif csKd;pmudk xGicf ahJ Mumif;? ay:cGmrde;f u
k ek pf mudk xGicf ahJ Mumif;? vDrefpwDvq
f ifu
atmifvNH rdKUe,f rif;uef&mG rS a':rdik rf mvm&D rdom;pku 1936 wGif Zdw
1948 wGif clr;D pmudk xGicf ahJ Mumif;? ygpwmidik w
f rd ;f u
"rc&D;pOf tvSLaiGrsm;udk uy,
d xH vSL'gef;pOf
1953 wGif rwlpmudk xGicf ahJ Mumif;/
84

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

x[k toH xGu&f ef taMumif;r&Sad Mumif;? onfukd


aygufonfeh zl; rxl;awmhyg[k rsufprd w
dS f qufvuf?
vufc&H ef r[kwf aMumif;? jyefvnfjyifqif oifah om
tcsed w
f iG f jyefvnfjyif qif&rnfjzpfaMumif;? twdwEf iS hf
ypKyefxuf tem*wfu ydkta&;BuD;ygaMumif;?
NcKHio
Hk ;Hk oyf&vQif csif;wkid ;f &if;om; vlrsKd;rsm;tm;vk;H \
bmompum;tm;vk H ; ud k toH x G u f trS e f t wd k i f ;
a&;om;Ekifd af p&ef pmvk;H ESihf toHxu
G f owfrw
S cf surf sm;
wnDwnGwf jyefvnfcsrw
S o
f ifo
h nfukd awGU&S&d aMumif;
pojzif?h qvkid ;f uD;tGru
f Word Writing System of
Kcho Ca pmtkyf\ rdwfqufed'gef;wGif xnfh oGif;
a&;om;xm;avonf/
ygVdonf jrwfA'k \
pum;awmftpOfjzpfonf/ ygVd
vlrsKd ;[k r&So
d vd?k ygVdtu&m[lvnf; oD;oefrY &Scd ahJ y/
,aeY Ak'b
mom ud;k uG,af om Ekid if rH sm; jA[D tu&m
jzifh rSww
f rf;wifxm;aom ygVdy#d uwfrsm; &So
d vk?d a&mr
(t*Fvyd )f tu&mjzifh rSww
f rf;wifxm;aom ygVdy#d uwf
rsm;vnf; &Syd gonf/ jA[t
D u&mjzifh (Ak') [k a&;onfukd
a&mr tu&mjzifh Buddha [k a&;onf/ tu&mcsif;
rwlaomfvnf; toHxu
G u
f awmh wlygonf/
csif;rsdK;EG,pf rk sm;pGm&S&d m tIcd sif;pmudk jA[t
D u&m
tajccHaom jrefrm tu&mjzifh a&;om;NyD;? usefrsdK;
EG,pf rk sm;onf a&mrtu&mudk tajccHaom t*Fvyd f
tu&mjzifh a&;om;MuaMumif; awGU&ygonf/ tu&m
csif; rwlaomfvnf; toHxu
G u
f awmh wlEidk yf gonf/
jrefrmpm? t*Fvyd pf mwko
Yd nf pmBuD;? ayBuD;rsm;
jzpfonf/ jrefrmpmudk jrefrmEkid if t
H ESYH H;k oH;k pmay tjzpf
vnf;aumif;? aeYpOf vlrIb0oHk; pmaytjzpfvnf;
aumif;oH;k pGaJ eMuonf/ t*Fvyd pf mrSm Ekid if w
H umoH;k
pmayjzpfonf/ pmBuD;? ayBuD;wkw
Yd iG f rSwo
f m;avmuf
aom tpOftvmBuD;rm;rI &So
d nf/
jrefrmpm? t*Fvyd pf mwk\
Yd oufwrf;rSm ESpaf ygif;
axmif*Pef;&Sv
d mcJah vNyD/ toufBuD;awmh wenf;
om[k qdk ;kd &S\
d / olwEYkd iS hf acwfNydKif bmompmay
t cdsKU arS;rSed o
f mG ;onf/ tcsdKU aysmufu,
G o
f mG ;onf/
okYd aomf olwu
Ykd m; &Sio
f efcikd rf ma&;twGuf umvrsm;pGm
ke;f uefBudK;pm;cJMh u&onf/ xkt
d awGUtBuHKudk toH;k cs
wk;d wuf xGe;f um;atmif aqmif&u
G Ef idk cf MhJ uonf/
rGrf;rHjyifqifrIrsm; vkyfEdkifcJhMuonf/
Armwkid ;f &if;om; rsdK;E,frsm;wGiv
f nf; a'oE&
pum; uGjJ ym;rI &Syd gonf/ vufE;DS udk ylu,f[k ac:ol
&So
d vk?d vufck [kac:olvJ &So
d nf/ xrif;udk a,m
wkid ;f &if;om;wku
Yd xref;[k ac:onf/ xm;0,fwkdif;
85
csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

tu,fpifppf vlrsK;d jcm; omoemjyKrsm;onf pum;


rwlwikd ;f wpfae&mrSwpfpu
k kd vlrsKd;wpfrsKd; txif&MSd u
olw\
Ydk omoemjyKa&; tqifajyap&ef pmwpfrsKd;
xGiaf y;vku
d jf cif; jzpfaMumif;? wpfae&mrS trsKd;tEG,f
wpfco
k nf &SEd iS ahf eNyD;aom pmrsm;ESihf xdb
k mompum;
tH0h if*iG u
f sr&So
d jzifh 4if;wdEYk iS fh oifah wmfaom pmudk
jyefxiG v
f u
dk jf cif;rsKd;vnf; &Sad Mumif; xkt
d aMumif;rsm;
aMumifh csif;pmrsm; azmif;yGvmaMumif;?
Oyrm- [m;cg;? urfa[miftp&Sad om ajrmufyidk ;f
a'orsm;wGif C udu
k s toHxu
G
f awmifyidk ;f csK;d pmwGif
p toHxu
G af Mumif;? ajrmufyidk ;f wGif T udk o toHxu
G f
csKd;pmu w [k toHxu
G af Mumif;? ajrmufyikd ;f wGif
Th udk w [ktoHxu
G
f csKd;u o [k toHxu
G f
G
f ajrmufyikd ;f
aMumif; csK;d pmwGif Ht udk x[k toHxu
Ht tok;H udy
k if rawGU&aMumif;
ajrmufyikd ;f a'opmrsm;wGif Cudk ustoHxu
G jf cif;?
Tudk o[k toHxu
G jf cif;? Thudk x [k toHxu
G jf cif;
rsm;ud k t*F v d y f t oH x G u f r[k w f E k d i f [ k ol u
oHo,&Sdae cJhaMumif;? tdEd,EkdifiH e,l;a'vDokdY
a&muf&ad S e xkid v
f m aom tcg t*Fpmvk;H rsm;ESihf a&;om;
aom uk v m;trnf a0g[m&rsm;wG i f H rygu
rNyD;oavmuf awGUrdaMumif;? rDZ;kd uyg Ch udk cs [k
toHrxGuyf J p [k toHxu
G f aMumif;? rDZu
kd H
wpfv;Hk xyfy;l um CHHudk cs[k toHjyKaMumif;?
omoemjyKjcif;? pmayjyKjcif;? udv
k edk jD yKjcif; wko
Yd nf
tdE,
d rS jrefrmEkifd if ?H csif;awmiftxd qufE,
G af ewm
awGU&aMumif;? xl;jcm;onfrmS xkid ;f vJe;f ac:aeaom
,d;k ',m;udyk if THAILAND [k a&;aeaMumif;? tdE,
d
ESifh ,d;k ',m; wdYk t*Fvyd pf um;vk;H rsm; pwiftok;H jyK&ef
vkyaf qmiforl sm;onf wpfp?k wpfzUJG ? wpfrsKd;wnf;om
jzpf[efwlaMumif; t*Fvdyftppf[k r,lqrdaMumif;?
,d;k ',m; tac:t0:tawmfrsm;ofn tdE,
d ESihf qifwl
jzpfaewm awGU&aMumif;? urm wGif t*Fvyd w
f pfO;D wnf;
e,fcsJUcJw
h m r[kwaf Mumif;? jyifopf? 'wfcsf? ay:wl*w
D Ydk
vnf; tNyKdit
f qkid ef ,fcsJUcJMY uaMumif;? e,fcsJUrsm;onf
Merchant, Missionary, Nilitary xkd 3M udk ok;H cJa
h Mumif;?
Mission rsm;u bmoma&;tm;jzihf vTr;f rd;k Eki
d af &;twGuf
pmaywDxiG rf u
I kd rjzpfraevkyaf qmifMuaMumif;? odaYk omf
uREkyf w
f t
Ydk wGuf pmxGiaf y;cJjh cif; r[kwaf Mumif;? olwYdk
twG u f j zpf a Mumif ; ? pmonf v nf ; tu & mu
t*Fvyd jf zpf aomfvnf; toHxu
G yf cHk si;f rwlMuaMumif;?
t*Fvyd f toHxu
G u
f kd twdtus,lrnfqv
dk Qif Th u

&if;om;wku
Yd ]]rSef;}} [k ac:onf/ Nrdwfwkdif;&if;om;
wku
Yd ]]rif;}} [k ac:onf/ &cdkifwkdif;&if;om;wkdYu
xarmif;[kac:onf/ odaYk omf jrefrmpmayudk bHo
k abm
rsdK; oH;k EI;H owfrw
S Mf u&mwGirf l xrif;[kom oH;k EI;H Mu
onf/ tkycf sKyfa&;ESihf Oya'jyKa&;wkw
Yd iG f t"du tmPm
&So
d l &Sib
f &k if? 0efBuD;csKyf? orwwku
Yd pmayqdik &f m
ynm&Sd okcrdew
f \
Ydk tBuHOmPf wifjycsufwu
Ydk kd &,lNyD;
owfrw
S af y;oifo
h nfukd owfrw
S af y;cJMh uonf/ csi;f rsKd ;
EG,pf rk sm;pGmonf a'oE& pum;uGrJ sm;udk oH;k EI;H ajymqdk
aeMu&m bko
H abmrsdK; owfrw
S af y;ol r&Scd hJ aMumif;
awGU&\/ csif;tm;vH;k udk pkpnf; tkycf sKyfol r&Scd jhJ cif;
aMumif h v nf ; jzpf y gonf / pmBuD ; ? ayBuD ; wk d Y
owfyu
kH srf;? o'gusrf;? tbd"gefusrf;[l ay:xGuf
owfrSwfEkdifcJh Muonf/ csif;tm;vHk; oHk;pGJEkdifaom
owfyHka&;xHk; usrf;rsm;? o'gusrf;rsm;? tbd"gef
usrf;rsm;um; ay:xGuf owfrw
S Ef idk jf cif; r&Scd ahJ y/
jrefrmpmayonf H;k oH;k pmayjzpfonf/ pD;yGm;a&;?
vlraI &;? Ekid if aH &;? usef;rma&;? owif;rD',
D m paom
e,fy,ftoD;oD;wGif aeYpOf oH;k pmayjzpfonf/ tkycf sKyf
olwu
Ydk ,
kd w
f idk f tm;ay;xde;f uGyrf I &So
d vk?d pmayjrwfE;kd
aom &[ef;? &Si?f vlwu
Ydk vnf; yg0iftm;ay;rI &Syd gonf/
aeYpOf vlrb
I 0oH;k pmayjzpf xGe;f um;jyefyY mG ;jcif; jzpf
&onf/ tjyeftvSeftm;jzifh xGef;um;jyefYyGm;jcif;
aMumifv
h nf; aeYpOfvrl I b0oH;k tjzpf toH;k 0ifaeonf/
csif;rsdK; EG,pf rk sm;onf csif;pmayta&;tom;udk aeYpOf
b0oH;k tjzpf yDyjD yifjyif xdxad &mufa&muf oH;k pGEJ idk rf I
r&Sad o;yg/
txufaz:jyyg tcsufwu
Ydk kd axmuf
I pmBuD;?
ayBuD;wkw
Yd iG f t"du tm;om;csuf (4) csuf&adS Mumif;
awGU&onf/
(1) ESpu
f mvrsm;pGm cdik rf mpGm oH;k pGcJ jhJ cif;? jyKjyifreG ;f
rHjcif;/ (2) tkycf sKyfo?l tmPm&So
d w
l u
Ydk owfrw
S jf y|mef;
um uG,cf jhJ cif;/ (3) aeYpOfvrl b
I 0wGif us,u
f s,jf yefjY yefY
oH;k pGcJ jhJ cif;/ (4) pepfusaom oifMum;a&; pepfrsm;
&Sjd cif;/
okq
Yd o
kd jzifh pmBuD;? ayBuD;wko
Yd m BuD;yGm;Ekid o
f nf
[k rrSwf,loifh/ pmBuD;ayBuD;wkdYyif jzpfapumrl
xde;f odr;f ? umuG,?f toH;k csol r&Sad wmhvQif aysmuf
uG,w
f wfonf/ pmi,f? ayi,fwyYdk if jzpfapum rl
vHkavmufaom taMumif; w&m;rsm;udk jznfhqnf;
ay;Ekid v
f Qif BuD; yGm;Ekid o
f nfom jzpfonf/ ocFg&w&m;[l
onf jzpfysuf? jyKjyif? ajymif;vJru
I kd qkv
d \
kd / tqd;k
86

zufokdY ajymif;vJa&muf &SdoGm;jcif;udkom qdkvdk


onfr[kwf/ taumif;zufodkY ajymif; vJa&muf&Sd
oGm;jcif;udv
k nf; qdv
k o
kd nfom jzpfygonf/
t*Fvyd pf m? jrefrmpm paom pmaywpfcck rk S csif;
pmayokYd a&;om;jyefqrkd I vkyif ef;wGif (1) bmomjyefol
\ t&nftcsif;ESihf ywfouf txl;qdzk ,
G rf &Sad omf
vnf; (2) csi;f pmayta&;tom; rSeu
f efxad &mufrEI iS hf
ywfouf pk;d &drrf I jzpfaeMuaMumif; od&&dS ayonf/
bkH pmaytjzpfov
Ydk nf;aumif;? pmBuD;? ayBuD;tqifo
h Ydk
vnf; aumif; wufvrS ;f a&muf&EdS idk jf cif; r&Sad o;ojzifh
csi;f pm ayta&;tom; xda&mufreS u
f efrEI iS hf ywfouf
tm; enf;rIum; rvGrJ aoG &Sad ernfrnfom jzpfygonf/
xdt
k m;enf;rIukd pd;k &dr
f bmomjyefru
I kd rvkyv
f Qif qkwf
,kwf tm;enf;rIom BuHKMu&ayvdrrhf nf/ Oyrmtm;jzifh
qdyk gtH/h
tMuifoo
l nf taumif;tnHh a&maESmaeaom
rsKd ; aphwu
Ydk kd pdu
k yf sKd ;vQif rsKd ;aphtm;vH;k tyifraygufEidk f
aMumif; od\/ xkt
d m;enf;csufaMumifh tyifrysdK;bJ
aecJyh grl wpfyifrQyif &Sio
f efaygufa&mufEidk f rnfr[kwf
ay/ tvm;wlpmG yif cdik rf m&Sio
f efjcif; tm;enf; aeao;
aom csKd ;pm; aMumifh (csKd ;pmudk csKd ;tm;vH;k twGuf rSeu
f e
x
f ad &mufpmG a&;om;&ef cufcaJ eojzif)h ra&; om;?
rjyefqb
kd J aeMurnfqv
kd Qif pmay arS;rdeS af ysmuf uG,f kH
om &Sad yvdrrhf nf/
csKd ;pm[k qdak omfvnf; csKd ;rsKd ;EG,0f iftm;vH;k twGuf
tqifoifh oH;k pGzJ wfEI idk af om pmrsdK;um; [kwcf sifrS
[kwrf nf/ odaYk omf bmomjyef a&;om;olu oleY ,fy,f
&Sd csdK;rsm;tm; toHxu
G zf wfjI yaomtcg trsm;u
em;vnf oabmaygufonfqv
kd Qif twdik ;f twm wpfck
txd atmifjrifonf[k qdEk idk yf gonf/
xkaYd Mumifh pd;k &GUH tm;i,fjcif; rjzpfMurlb?J &J&0J 0hH hH
BudK;BudK;pm;pm; bmomjyef a&;om;oihaf Mumif; tm;ay;
wdu
k w
f eG ;f vdu
k &f ygownf;/ /

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

zefqif;jcif;
ylacgarmif;
(rif;wyf)
om&Scd ahJ Mumif; xif&mS ;pGm awGU&rnf jzpfonf/ odaYk omf
vnf; umv&SnMf umvm tjcm;bmom t,l0g'rsm;
a&m,SufaxGjym;vmonfrSm trSefyifjzpfyg onf/
awmawmiftESH csif;vlrsKd;wkdY jyefYusJaexkdifvmjcif;
aMumifh Ak't
,l0g'? Ak't
qk;H trESifh tvSr;f a0;ovk&d NdS y;D
awmapmifeh wf? awmifapmifeh wfwt
Ykd m; ud;k uG,v
f mMu
onf/ tcsKUd rsK;d EG,0f if ]]ewf}}onf vlw\
Ykd t&Sio
f cif?
vlw\
Ydk arG;zGm;jcif;? &Sio
f efjcif;? aoqk;H jcif;? vlrb
I 0
qif;&Jcsr;f om t&m&mESihf vk;H 0oufqidk o
f nf[
l bk&m;
&Siv
f dk ykaH tm,kMH unfu;kd uG,v
f mMujcif; jzpfonf/
pma&;olonf csif;jynfe,fawmifyikd ;f ? rif;wyf
NrKdUe,f Zmwdjzpfjcif;aMumihf rdrad 'o rsK;d EG,b
f ;dk bGm;wd\
Yk
vufqifu
h rf;orkid ;f &mZ0ifa[mif;? rSww
f rf;wifocD si;f
aw;oGm;tcsKdUudk waphwapmif; wifjyaqG;aEG;ygrnf/
&mZ0iforkdif; raqG;aEG;rD csif;jynfe,fawmifydkif;?
uefyufvufNrKdUcH pma&;q&m udEk idk ;f (csif;awmif)ESihf
pma&;q&m qvkid ;f a&Tvif;wd\
Yk pum;0dik ;f odYk t&ifcsO;f
uyfygonf/ if;wkYd \ aqG;aEG;cef;wGif (cef;bl&EDS iS fh
cef;bl;[l;)udpo
nf pdw0f ifpm;zG,af umif; vSygonf/
pma&;q&mESpOf ;D aqG;aEG; wifjycsufrsm;onf if;wkYd
aexkdif&ma'o? rsKd;EG,fpk? if;wkdY\bkd;bGm;rsm;xHrS
Mum;emrSwfom;xm;onfh tac: ta0:tokH;tEIef;
oHwlaMumif;uGJ tenf;i,frQom jzpfayvdrfhrnf/
e,fajra'otvdkuf csif;vlrsKd;wdkY jyefYusJ aexkdifrI
ESit
hf wl ]]wpfawmifu,
G ?f wpfox
H u
G ?f wpf acsmif;jcm;
wpfral jymif;}} pum;tac:ta0: ok;H EIe;f onfh pum;
a0g[m&uGjJ ym; xl;jcm;rIrsm;pGm &So
d nfukd avhvmol
wdYk owdxm;rdMuayvdrrhf nf/
csif;jynfe,fawmifyikd ;f ? uefyufvufNrKdUe,fEiS hf
rif;wyfNrKdUe,f jyefu
Y saJ exkid o
f nfh (csK;d ) csi;f rsKd ;EG,rf sm;
onf a&S;uyif wpfpw
k nf; &Scd yhJ gonf qkv
d Qif rnforl S
jiif;rnfr[kwyf g/ tcsi;f csi;f pum;ajymqk&d mwGif av,l
avodr;f tenf;i,f uGo
J nfrv
S
JG tqifajyacsmarGU
vsuf&o
dS nf/ xkjYd yif a&S;a[mif; tarGtESpyf ifkd q
f idk rf ?I
d;k &m"avhpdu
k v
f uPm? a&S;xk;H enf;em Oya'oESifh
w&m;pD&ifjcif;? om;ay;orD;,l r*FvmaMu; ay;oGi;f
jcif;"avh? ud;k uG,,
f MHk unfrw
I Ydk wpfxyfwnf; wlnaD e
jcif;aMumihf #DumcsJU tjiif;yGm;zG,f r&S[
d k ,lqygonf/

,aeYrsuaf rSmufumv awmifay:? ajrjyefw


Y idk ;f
&if;om; csif;vlrsKd;wdo
Yk nf tjcm;wkid ;f &if;om;enf;wl
bkpH may r,fr,f&& r&Sjd cif;aMumihf &Snv
f sm;axGjym;onfh
aemufc&H mZ0if ordik ;f rsm;ukd pmayjzifh rSww
f rf;wifxm;
jcif; r&Syd gyJ yg;pyf&mZ0if jzifo
h m vufqifu
h rf; o,f
aqmifvmcJo
h nfrmS ,aeYwidk jf zpfonf/
okaYd omfvnf; ]]oufBuD;pum;oufi,fMum;}}
qkd onfh pum;twkdif; a&S;bkd;bGm;onf rdrdwdkY\
ysUH ESaYH exkid f &m a'otvku
d f rsK;d EG,pf t
k vku
d f a&S;&mZ0if
wkx
d mG rsm;udk oDcsif;? uAsm? aw;oGm;rsm;jzihf zGUJ EGUJ oDu;Hk
rSwfwrf;wifcJh Muonfukd avhvmod&SdEkdifyg onf/
csif;orkid ;f &mZ0ifukd pmayjzihf pepfwus rSww
f rf;wif
xm;jcif; r&So
d nfu wpfaMumif; rsKd;EG,pf k qihyf mG ;
jyefu
Y sJvmNyD; bmompum; rsm; uGjJ ym;jcm;em; onfu
wpfaMumif;? a&S;a[mif;t,l 0g'? ud;k uG,,
f MHk unfru
I kd
tpm;xkd;onfhtjcm; tjcm;aom bmomt,l0g'\
vkyfZmwfxGif zdpD;vmonfu waMumif; ordkif;
okawoD tzGUJ \ okawoD vkyif ef; yDjyifrrI &So
d nfu
waMumif;? oHwal Mumif;uGJ orkid ;f wkYd onf ykrd kd yI af xG;
vm& awmhonf/
tqdyk g &Snv
f sm;axGjym;vSonfh csif;wkid ;f &if;
om;? csif;vlrsKd;wd\
Yk orkid ;f &mZ0ifBuD;udk pepfwus
avhvmok awoejyKrnfqydk gu tay:,Hxd awGUkH
avmufEiS hf orkid ;f t ajzrSef azmfxw
k Ef ikd rf nf r[kwaf y/
ya[VdqefpmG tajz n,
d &l rnfjzpfonf/ csi;f d;k &m"avh?
pdu
k ?f ud;k uG,rf w
I Ykd onf rsKd;EG,pf t
k vku
d f wrlpu
D jJG ym;
vsuf &Sad omfvnf; a&S;,cifrv
l orkid ;f udk ajymjzpf
atmif jyefajym&ayawmhrnf/ waumif;? [efvif;?
oa&acw&m? yk*H ]]ysL}} acwfumv qdv
k ydk gonf/
,if;umvwGif tjcm;aomt,l 0g'r&Scd b
hJ J Ak't
,l0g'
87

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

rif;wyf(csKd;) csif;rsKd;EG,pf b
k ;dk bGm;wk\
Yd tqkt
d &
zefqif;jcif; (twD;G yse;f ) tac:ta0:onf uefyufvuf
rsKd;EG,pf k tac:ta0:ESifh xyfwv
l suf&o
dS nf/ odaYk omf
rif;wyfrsK;d EG,pf w
k iG f (yl;&SAd )D ESifh (umADyidk )f wd\
Yk twD;G yse;f
udp wrlx;l jcm;aeygonf/ odaYk omf (yl;-yg-zd"k gwfyv
k i )f
XmerSm aumif;uif? (ADydkif-tar?r"gwf?xdvdif)
XmerSmajrBuD;? t"dyg ,frmS (zk+d r)= yl;&SAD D ac:wGijf cif;om
jzpfawmhonf/ onfukd zefqif;&Sif (cef;yl&)DS [k ,lq
rnfqdkvQif odyHenf;us obm0jzpfpOfudk rsufuG,f
jyK&ma&muf ayvdrrhf nf/
a&S;ya0oPD urmOD;tp a&ajrawmawmifwYkd
onf yx0D"gwf? awaZm"gwf? tmayg"gwf? 0ga,m"gwf
"gwfBuD;av;yg;wdjYk zifh t&mtm;vk;H zGUJ pnf; jzpfay:vm&
onf/ ,if;"gwfBuD;av;yg;udk taMumif;uHjyK ky"f gwf?
emrf"gwf zGUJ pnf;vm&onf/ Ak'j rwfpmG bk&m;a[mMum;
awmfrlonfrSm kyf? emrf? cEmig;yg;onf ukokdvf?
tukov
dk jf yKrI (uH) taxmuftyhaH Mumifh jzpfay:vm&
onf/ bkXH mejzpf&m? vm;&mwdo
Yk nf toD;oD; uGjJ ym;jcm;
em;vsuf&MdS uuke\
f / tcsKdUonf jA[mbk?H ewfb?Hk vlUbkH
wnf tcsKdUonf t[dww
f &d pmef? Nydwm ? i&JbHk
wnfMuuke\
f / ow0g[lorQonf rdrw
d Ykd uHtvkyf
aMumifh b0oHo&m vnfMu&\/ jyKrIaumif;vQif
aumif;aom bkHXme vm;&\/ jyKrIraumif;vQif
raumif; aom bkXH mevm;&m\/ tcsKUd onf a&wnf
tcsKdUonf uke;f ajr? aumif;uifwnf\/ tcsKdUonf
(emrf)avmu usiv
f nfMu&Ny;D kyaf vmuukd r&Muukef
rdrt
d m; arG;zGm;ay;ol rdbonfyif uHtaMumif;aygif;
qkH rdbESihfom;orD;awmfpyfMu&onf/ rdbonf
arG;zGm;&m taxmuftul jyKol? rSDuG,ftm;jyK&m
yk*K v
d yf if jzpfonf/ arG;zGm;ay;olonf zefqif;ay;ol
r[kwfouJhodkY tjcm;yk*Kdvfonfvnf; zefqif;ol?
zefqif;&Sif rjzpfEikd f awmhay/ rdru
d kd rdro
d mvQif zefqif;
&Sif jzpfaMumif; xif&mS ;ygonf/
tcsdKUbmomrsm; pmwwf yk*K v
d ?f "rusrf;pm
jyKolwkdYonf csif;vlrsKd;wkdY\ (twDG;ysef;) cefyl;&SD
oHwal Mumif;uGt
J m; zefqif;&Si?f bk&m;ocif[
l vG,f
ulpmG t"dyg ,faumufNyD; wGiw
f iG f us,f us,f tok;H jyK
vmMuonf/ b'urm uyjrwfpGm bk&m;\
omoemawmf oufwrf;ukeq
f ;Hk csdef teE ow0gwdYk
onf rdrw
d \
Ykd bke;f uHaMumifh bkXH mersK;d pkH b0rsK;d pk&H Mu
uke\
f / xkt
d cg jA[mbkH wnfaom psmefysHjA[mwpfO;D
onf tcgwyg; pseformywf0ifpm; (psmefupm;) &if;
88

tdEd, t*Fgjrpfurf; tvGew


f &m acsmarmvSyonfh
(r) udk awGUjrifom,m rdaomaMumifh psmefavQmum
r xHyg; qku
d af &mufco
hJ nf/ jA[mESifh (r) ES;D aESmMu&m
umvMumvQif (r) ud,
k 0f ef &ifrh mvm ygawmhonf/
xdktcsdef jA[monf owdvnfvmum ]]igonf
jA[mjynfoYkd psmefjyef0ifpm;&ef tcsdew
f efNyD}} [l\/
ronfvnf; ]]igonf e*g;wkdif;jynfrS vrf;rSm;
a&mufvm jcif;om jzpfonf/ e*g;jynfoYdk jyef&eftcg
oifNh yD}} qd\
k /
okq
Yd v
dk Qif ud,
k 0f ef&ifrh mtm; rnfojYdk yKtHeh nf;
[kBuH\/ teD;&Sad om a&a>rtm; wm0efay;Muav
onf/ ]]toifa&a>r udk,f0ef jzpfaom (O)
ESpv
f ;kH udk ud,
k f aiGUjzif0h yf &Sio
f efapNyD; apmifah &Smuf
ay;yg}} [l jzpfonf/ tcsdew
f efaomf (O) ESpv
f ;kH
om;a,musmf ;i,f ESihf rde;f uav;i,f aygufzmG ;vmaomf
a,musmf ;av;tm; Paai (az) rde;f uav;tm; Pai (ydik )f [k
trnfemr ac:wGif avonf/
azES i f h y d k i f t&G , f a &muf v wf a omf taz?
tar&if;udk odvkdMu a&a>rtm; ar;jref;Mu&m
toifwt
Ydk azonf aumif;uifbo
kH Ydk jyefwufomG ;
toifwt
Ydk aronf ajrxJjrpfxo
J Ydk qif;0ifomG ;aMumif;
ajymjy\/ xkaYd Mumifh if;wkt
Yd azonf aumif;uifbkH
&Sdaeonf/ taronf a&xJjrpfxJ &Sdaeonf[k
pGrJ w
S Mf uawmhonf/ aemifumvwGif tbd;k onf aumif;
uifrmS wnf&
dS (cef;yl;&S)d [l vnf;aumif;? taronf
a&xJajrxJrSmae (umAD;ydkif) [l vnf;aumif;
ac:prSwjf yKvmjcif;jzpfygonf/ odq
Yk v
kd Qif cef;yl&o
dS nf
zefqif;&Sif r[kwaf Mumif; xif&mS ;yg awmhonf/
,aeYurmEh idk if t
H oD;oD; vlrsdK;EG,rf sm;vnf;
aumif;? jrefrmEkid if H wkid ;f &if;om; rsdK;EG,pf rk sm;vnf;
aumif;? '@m&Dqefonf? rqefonf ,kww
d efonf?
rwefonf tomxm; a&S;ordik ;f yHjk yifrsm;udk pmay?
aw;oDcsif;? {csif;? uAsmrsm;jzifh rSww
f rf;wifxm;&SMd u
onf/ [kw\
f / r[kw\
f jiif;cH&k ef r[kwo
f vkd &,f
bG,f vdvv
d nf; r[kwyf gaMumif; aqG;aEG; vku
d &f
ygonf/

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

csif;Ak'omoe ygvutzGJUokdY vSL'gef;Muaom tvSL&Sifrsm; pm&if;


tusdK;aqmifrsm;pm&if;
1/q&mawmf OD;eErmvm aumufcHay;onfh aygufacgif;jrdKUe,f aiGwGif;wl;&GmrS tvSL&Sifrsm; vSL'gef;aiG pkpkaygif; =
7500d^2/a':at;jrif-h q&mr (jird ;f ) usiaf 'G;aumufcaH y;aiG =62000d^-3/udck ifarmif,Of- uefyufvufjrKd UaumufcaH y;aiG
=10500d^-4/OD;atmifvif;+a':vSvSat;-aumufcHay;aiG =12000d^5/OD;ae0if; pHjyaus;&Gm yGifhjzLjrdKUe,f aumufcHay;aiG =15000d^-6/izJjrdKUukef;jrifh &wemausmif;wkduf q&mawmf
OD;aomrmpm&aumufcHay;aiG =56500d^-7/OD;acga*vdef; rif;wyfjrdKUygvu tzGJUcGJ Ou|aumufcHay;aiG =90000d^8/ygvuOu| OD;wifatmifodkY wdkufkdufvSL'gef;aiGrsm;(u) OD;wifat; (xm;0,f)+ (a':tkef;jrifh) om;orD;rsm;? trSwf (149)? 31vrf; yef;bJwef;? &efukefrS vSL'gef;aiG
=100000d^-(c) yvuf0OD;Zif;- ODoH0& vSL'gef;aiG =3000d^(*) OD;&Sdef;vdef;xef;vSL'gef;aiG =5600d^-(C) rdkifrdk;rdk;axG;? orD;rdkifpHykd;yg&f (rpum;0g) ac:El;rdwL? uGefysLwmqdkif?
rEav;? vSL'gef;aiG =30000d^-9/atmifvHjrdKUe,f rif;uef&Gm?q&mawmf OD;okeE -aumufcHay;aiG =247600d^tvSL&Sifrsm;pm&if; OD;wifat; (xm;0,f)+ a':tkef;jrifh om;orD;rsm;/trSwf(149) (31)vrf; yef;bJwef;? &efukefrS
vSL'gef;aiG =100000d^-rdik rf ;dk rk;d axG;? orD;rkid pf yH ;kd yg (rpum;0g) ac:El;rdwLuGeyf sLwmqdik ?f rEav;vSL'gef;aiG =30000d^10000d^-tvSL&Sifrsm;
sm;OD;atmifjidrf;? awmifajrSmif&Gm? atmifvHjrdKUe,f/
6000^-tvSL&Sifrsm;
sm;izJjrdKU-ukef;jrifh &wem q&mawmf\ r,fawmfMuD;
OD;&Sdef;vdef;xef;? &efukefvSLaiG =5600d^5000d^-tvSL&Sifrsm;
1/izJjrKd Ue,f-*kwMf uD;q&mawmfEiS hf ygvutzGUJ 2/izJjrKd Ue,f-a&Smufawmifq&mawmfEiS hf ygvutzGUJ 3/a':aomif;ar? LHV
(jird ;f ) usiaf 'G&mG 4/q&mra':at;jrif-h (jird ;f ) usiaf 'G;&Gm5/OD;ode;f armif+ukad ZaZ? Adv
k af wpkvrf;(10)rdik ?f tif;pde?f &efuek jf rKd U6/
OD;xef;&Sed ;f vS;D ? opfawmXme? rif;wyfjrdKU7/OD;[ke;f uD;? ygvutzGUJ cGt
J zGUJ 0if? rif;wyfjrdKU8/a':cif0if;&D? ygvutzGUJ cGt
J zGUJ 0if?
rif;wyfjrdKU9/OD;edef;&dSef;? rif;wyfjrdKU
10ODcifarmifaX;? awmifajrSmif&Gm? atmifvHjrdKUe,f
3000d^-tvSL&Sifrsm;
1/q&mOD;0if;a&T? ylapg&Gm? usifa'G;a'o 2/OD;atmifvif;+a':vSvSat;? (10)rdkifukef;?&efukef
3/a':a,m&Sdef;ykdif? opfawmXme? rif;wyfjrdKU 4/a':xef;&Sdef;xHk? opfawmXme? rif;wyfjrdKU
5/a':armif;&dfef? opfawmXme? rif;wyfjrdKU 6/OD;Edkif;vdef;? ygvutzGJU0if?rif;wyfjrdKU
7/yvuf0OD;Zif; OD;oH0&? &efukefjrdKU 8/a':cif&D? ausmfpGm&Gm? atmifvHjrdKUe,f
9/OD;zdk;eD? awmifajrSmif&Gm? atmifvHjrdKUe,f 10/OD;cifaomif;? awmifajrSmif&Gm? atmifvHjrdKUe,f
11/a':tHkjrdKif? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKe,f
2000d^-tvSL&Sifrsm;
1/OD;pHodef;? Ou|? iGrf;pkdif&Gm? usifa'G;a'o 2/ukdrsdK;atmif+roef;oef;pkd;? usifa'G;&Gm
3/OD;cdkifatmif+rwifwif&D? usifa'G;&Gm 4/OD;pHnGef. q7mrpef;pef;wif /usifa'G;&Gm
5/ OD;vS0if;+q&mra':vS&D?usifa'G;&Gm 6/a':jzLjzLat;? jrdKUe,fw&m;kH;? uefyufvufjrdKU
7/OD;pHjrifhrdom;pk? AdkvfawZvrf;? (10)rkdif? tif;pdef? &efukefjrdKU8/OD;bdkodef;rdom;pk? atmifod'dvrf;? (10)rkdif? tif;pdef?
&efukefjrdKU 9/ OD;ae0if;+a':wifMunf? pHjy&Gm? yGifhjzLjrdKUe, (f10/)okdufjzL+a':cifpef;&D? pHjy&Gm?? yGifhjzLjrdKUe,f11/
jrifharmif+a':jrifhjrifh0if;? uHomMuD;&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f12/a':wifrdk;at;? aqmufvkyfa&;? rif;wyfjrdKU13/a':wifrkd;EG,f?
aqmufvkyfa&;? rif;wyfjrdKU14/a':usifodef;? pmwkduf? rif;wyfjrdKU
15/a':Munf? tvSL&Si?f rif;wyfjrKd U16/OD;xef;Ekid ;f ? pku
d yf sKd ;a&;? rif;wyfjrKd U17/a':a,m&Sed ;f a&mif? opfawmXme? rif;wyfjrKd U18/
OD;a,m&Sdef;xef;? opfawmXme? rif;wyfjrdKU19/OD;cifatmif? opfawmXme? rif;wyfjrdKU
(20)OD;bpkd;? opfawmXme? rif;wyfjrdKU(21)a':cifav;a<u? opfawmXme? rif;wyfjrdKU
(22)a':oef;a|;? rif;wyfjrdKU(23)OD;aZmfvif;xGef;? ausmuftdk;&Gm? atmifvHjrdKUe,f
(24)OD;pdefnGefYvIdif? ausmuftkd;&Gm? atmifvHjrdKUe,f(25)OD;pHaxG;? rif;uefawmif&Gm? atmifvHjrdKUe,f
(26)OD;xGef;xGef;0if;? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f(27)a':vSjrdKif? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f
(28)OD;cifodef;? a7TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f(29)OD;ausmfxl;? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f
(30)OD;[efpdef? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f(31)rdkifcifav;EG,f? rif;uefajrmuf&Gm? atmifvHjrdKUe,f
89

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

(32)rkdifwifZm0if;? rif;uefajrmuf&Gm? atmifvHjrdKUe,f


1500d^-tvSL&Sifrsm;
(1)OD ; [ef p d k ; vif ; + a':cif c sd K at;?usif a 'G ; &G m ?uef y uf v uf j rd K Ue,f ( 2)OD ; yd k i f + a':wif M unf ? e,f a Zm&G m ?
izJ j rd K Ue,f ( 3)OD ; rd k ; ausmf o l + a':wif w if n d K ? e,f a Zm&G m ? izJ j rd K Ue,f ( 4)OD ; atmif o ef ; +a':ES i f ; ? e,f a Zm&G m ?
izJ j rd K Ue,f ( 5)OD ; atmif j rif h + a':0if ; 0if ; wef ; ? e,f a Zm&G m ? izJ j rd K Ue,f ( 6)OD ; atmif z d k ; +a':Munf v S ? e,f a Zm&G m ?
izJjrdKUe,f(7)OD;ausmfAv+a':oef;a&Trdom;pk? aiGwGif;wl;&Gm?aygufacgif;jrdKUe,
f((8)OD;ausmfjr+a':lygkHrdom;pk? aiGwGif;wl;&gm? aygufacgif;jrdKUe,f
(9)OD;atmifjr+a':roef;rdom;pk? aiGwiG ;f wl;&Gm? aygufacgif;jrdKUe,f(10OD;atmifxeG ;f &Sed +f a':qJwifro
d m;pk? aiGwiG ;f wl;&Gm?
aygufacgif;jrdKUe,f?(11)ODbkdeD+a':jynfawmfpdefrdom;pk? aiGwGif;wl;&Gm? aygufacgif;jrdKUe,f
(12)a':wifvS? awmifajrSmif&Gm? atmifvHjrdKUe,f(13)a':pdefc? awmifajrSmif&Gm? atmifvHjrdKUe,f
(14)a':at;jrihf? awmifajrSmif&Gm? atmifvHjrdKYe,f(15)OD;atmifausmfvif;? ausmuftkd;&Gm? atmifvHjrdKUe,f
(16)OD;cspfvIdif? rif;uefawmif&Gm? atmifvHjrdKUe,f(17)OD;armif&ifaxG;? a&TolX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f
(18)OD;usefaxG;? rif;uefawmif&Gm? atmifvNHJrdKUe,f(19)a':cifav;? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f
(20)rdkifoEmaqG? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKYe,f
1000d^-tvSL&Sifrsm;
1/ OD;ausmfoef;+a':,OfvS? pnfyif&yfuGuf? izJjrdKU/ 2/ yifOD;ausmif;q&mawmf? yifOD;&Gm? izJjrdKUe,f/ 3/ OD;xGef;[if?
ylapm&Gm? usifa'G;a'o? 4/ OD;xGef;udk? pma&;? iGrf;Zdkif&Gm? usifa'G;a'o? 5/ OD;[ef0if;atmif? usifa'G;&Gm? 6/
rat;jrif?h zH;k a'G;usif;&Gm? usifa'G;a'o? 7/ OD;ode;f 0if;? uef;&Gm? usifa'G;a'o? 8/ OD;wifarmif? ,meef;&Gm? usifa'G;a'o?
9/ OD;aomif;nGe?Yf uGew
f ;kd &Gm? usifa'G;a'o? 10/ OD;rem;az+a':axG;usif? usifa'G;&Gm? 11/ OD;atmif&edS ;f ? atmufuef&Y mG ?
usifa'G;a'o? 12/ q&mMuD;OD;cdkifatmif? &Sifapm&Gm? usifa'G;a'o? 13/ OD;vS0if;? Ou|? avmufarmh&Gm? usifa'G;a'o?
14/ OD;atmifcikd ?f &SaD emhusif;&Gm? usifa'G;a'o? 15/ OD;cdik jf r? pma&;? usifa'G;&Gm? usifa'G;a'o? 16/ OD;cifatmif+a':yEIid ;f ?
pma&;? vJykH&Gm? usifa'G;a'o? 17/ OD;rsdK;udk+a':,Of,Ofat;? usifa'G;&Gm? 18/ OD;armifazmf+a':vSpdef? pma&;? ylapm&Gm?
usifa'G;a'o? 19/ OD;0if;Edkif? &JwyfMuyfMuD;? usifa'G;&Gm? 20/ a':tHk;Munf? ynma&;kH;? usifa'G;&Gm? 21/ OD;zkef;armif?
ynma&;kH;? usifa'G;&Gm? 22/ OD;at;armif+a':cif&D? usifa'G;&Gm? 23/ q&mra':at;at;rm? usifa'G;&Gm? 24/ q&mr
a':odef;[ef? usifa'G;&Gm? 25/ OD;armifMum+q&mra':vSodef;? usifa'G;&Gm? 26/ q&mOD;;wifatmif+ q&mra':cifjrifh?
usifa'G;&Gm? 27/ OD;Mu,fvHk;? ynma&;kH;? usifa'G;&Gm? 28/ OD;bodef;+a':at;wif? usifa'G;&Gm? 29/ a':a&Txdef;?
ynma&;kH;? usifa'G;&Gm 30/ rcifcsdKat;? usifa'G;&Gm? 31/ q&mODarmifatmif+a':pef;? usifa'G;&Gm? 32/ OD;AGDvHkMum?
awmifol? uefyufvuf? 33/ OD;pdk;jrifh? ukefonf? uefyufvuf? 34/ OD;pdefarmif? ajrpm&if;? uefyufvuf? 35/
a':ykP
rD? oDv&Siq
f &mMuD;? uefyufvuf? 36/ a':cifcifv?S txufwef;jy? uefyufvuf? 37/ OD;bode;f ? ynma&;(jird ;f )?
uefyufvuf? 38/ OD;pHneG ?Yf ynma&;? uefyufvuf? 39/ OD;rd;k rif;0if;? rd;k rcabmf'g? uefyufvuf? 40/ OD;pH0+a':0if;Munf?
pHjy&Gm? yGijhf zLjrdKUe,f? 41/ OD;ausmfoef;+a':jrdKUrpef;? pHjy&Gm? yGijhf zLjrdKUi,f? 42/ OD;pef;armif+a':&Djrif?h pHjy&Gm? yGijhf zLjrdKUe,f?
43/ OD;apmarmif+a':nGejYf rKd if? pHjy&Gm? yGijhf zLjrKd Ue,f? 44/ OD;pd;k MudKif+a':rd;k at;? pHjy&Gm? yGijhf zLjrKd Ue,f? 45/ OD;pk;d csp+f a':oef;jrif?h
pHjy&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f? 46/ OD;acga*vdef;? Ou|? rif;wyfygvutzGJUcGJ? 47/ a':pef;yyatmif? pm&if;kH;? rif;wyfjrdKU?
48/ a':at;at;jrifh? pm&if;kH;? rif;wyfjrdKU? 49/ a':tdtdoG,f? pm&if;kH;? rif;wyfjrdKU? 50/ a':rdkrdkoef;? pm&if;kH;?
ri;fwyfjrdKU? 51/ a':rodef;? pm&if;kH;? rif;wyfjrdKU? 52/ a':vJhvJh0i;f? pm&if;kH;? rif;wyfjrdKU? 53/ a':at;jrifhvIdif?
pm&if;kH;? rif;wyfjrdKU? 54/ a':0if;0if;at;? ukefoG,fa&;? ri;fwyfjrdKU? 55/ a':jzLjzLcif? aqmufvkyfa&;? rif;wyfjrdKU??
56/ a':jidrf;olxGef;? aqmufvkyfa&;? rif;wyfjrdKI? 57/ a':cifaqGOD;? aqmufvkyfa&;? rif;wyfjrdKU? 58/ a':cs,f&Dat;?
aqmufvkyfa&;? rif;wyfjrdKI? 59/ a':xef;jrL;rH? aqmufvkyfa&;? rif;wyfjrdKU? 60/ OD;cifarmifaqG? "mwfyHkq&m?
rif;wyfjrdKU? 61/ OD;oef;aZmffqef;? tvSL&Sif? rif;wyfjrdKU? 62? a':cifrmat;? ukefoG,fa&;? rif;wyfjrdKU? 63/ OD;jrifharmif?
pm&if;kH;? rif;wyfjrdKI 64/ a':vdef;tGrf? pkdufysdK;a7;? rifwyfjrdKU? 65/ a':jrav;? pkdufysdK;a&;? rif;wyfjrdKU? 66/
a':vde;f tG,,
f ? pdu
k yf sdK;a&;? rif;wyfjrdKU? 67/ OD;wifaiG? pdu
k yf sdK;a&;? rif;wyfjrdK?Y 68/ OD;jrifah rmif? pdu
k yf sdK;a&;? rif;wyfjrdK?Y
69/ a':cifaxG;&D? pdkufysdK;a&;? rif;wyfjrdKU? 70/ OD;[matmif? pdkufysdK;a&;? rif;wyfjrdKU? 71/ OD;ausmfrif;oef;?
pkdufysdK;a&;refae*sm? rif;wyfjrdKI? 72/ a':,Grf;&SJif;? b0opf? rif;wyfjrdKU? 73/ OD;[mxef;atmif? b0opf? rif;wyfjrdKU?
74/ OD;&Sdef;Edkif;? b0opf? rif;wyfjrdKU? 75/ OD;odef;atmif? aMu;eef;kH;? rif;wyfjrdKY? 76/ OD;xef;jrL;rH? ygvutzGJU0if?
rif;wyfjrdKU? 77/ OD;[mrH? ygvutzGJU0if? rif;wyfjrdKU? 78/ OD;uD;cGD;7Sdef;? ygvutzGJU0if? rif;wyfjrdKU? 79/ a':[kef;rH?
90

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

ygvutzGJU0if? rif;wyfjrdKU? 80/ a':cifcifat;? rif;wyfjrdKU? 81/ OD;atmifoif;? rif;wyfjrdKU? 82/ OD;[efodef;+a':a&T?
y'gef;? izJjrdKUe,f? 83/ OD;armifoef;+a':ElE&l ?D y'gef;? izJjrdKeI ,f? 84/ OD;armifat;+roDwm0if? vdeaf usm&Gm? rif;vSjrdKUe,f
85/ OD;wif0if;+a':wifav;? vdefausm&Gm? rif;vSjrdKUe,f? 86/ OD;atmifwifh+rvGrf;ykd? vdefausm&Gm? rid;vSjrdKUe,f? 87/
udkausmfaX;+rpdefpdef? vdefausm&Gm? rif;vSjrdKUe,f? 88/ udk0if;atmif+rrdcsdK? vdefausm&Gm? ri;fvSjrdKUe,f? 89/
OD;odef;atmif+a':ykcsdK? vdefausm&Gm/ rif;vSjrdKUe,f? 90/ OD;jrifh+a':cifav;? vdef;ausm&Gm? rif;vSjrdKUe,f? 91/
OD;zdk;ydef+a':oef;Munf? vdefausm&Gm? rif;vSjrdKUe,f? 92/ OD;wifMuD;? irJuef&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 93/ OD;ausmfvGif?
irJuef&mG ? atmifvjH rKd Ue,f? 94/ OD;pdeaf tmifarmif;? irJuef&mG ? atmifvjH rKd Ue,f? 95/ OD;atmif&if? irJuef&mG ? atmifvjH rKd Ue,f?
96/ OD;bdkau? irJuef&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 97/ OD;atmifzkef;? irJuef&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 98/ OD;armifMudKif? irJuef&Gm?
atmifvHjrdKUe,f? 99/ OD;aiGeD? irJuef&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 100/ qvdkif;? irJuef&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 101/ OD;aZmfvGif?
irJuef&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 102/ OD;cif0if;? irJuef&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 103/ OD;armifoif? irJuef&Gm? atmifvHjrdKYe,f?
104/ OD;a&T? irJuef&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 105/ OD;pdefatmifwif? irJuef&Gm/ atmifvHjrdKUe,f? 106/ OD;jrvif;? irJuef&Gm?
atmifvHjrdKUe,f? 107/ a':at;&Sif? irJuef&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 108/ a':arc? irJuef&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 109/
a':zGm;wif? irJuef&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 110/ a':0g0g? irJuef&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 111/ a':pH&Sm;wif? irJuef&Gm?
atmifvjH rKd Ue,f? 112/ rdik ef Em0if;? rif;uef(ajrmuf) atmifvjH rKd Ue,f? 113/ rkid rf rYkd jYkd rifah tmif? rif;uef(ajrmuf)atmifvjH rKd Ue,f?
114/ rdik &f wem0if;? rif;uef(ajrmuf)atmifvjH rKd Ue,f? 115/ rdik Ef UJG &D0if;? rif;uef(ajrmuf)atmifvjH rKd Ue,f? 116/ rdik af t;olZm?
rif ; uef ( ajrmuf ) atmif v H j rd K Ue,f ? 117/ rd k i f j raoG ; ? rif ; uef ( ajrmuf ) atmif v H j rd K Ue,f ? 118/ rd k i f r cspf p d e f ?
rif ; uef ( ajrmuf ) atmif v H j rd K Ue,f ? 119/ rk d i f a X;aX;0if ; ? rif ; uef ( ajrmuf ) atmif v H j rd K Ue,f ? 120/ rd k i f c sd K rm?
rif ; uef ( ajrmuf ) atmif v H j rd K Ue,f ? 121/ rd k i f c if r m0if ; ?? rif ; uef ( ajrmuf ) atmif v H j rd K Ue,f ? 122? rd k i f t ,k ?
rif ; uef ( ajrmuf ) atmif v H j rd K Ue,f ? 123/ rd k i f p d k ; rd k ; xG e f ; rif ; uef ( ajrmuf ) atmif v H j rd K Uef ? 124/ rd k i f c a&OD ; ?
rif ; uef ( ajrmuf ) atmif v H j rd K Ue,f ? 125/ rd k i f E l M uD ; ? rif ; uef ( ajrmuf ) atmif v H j rd K Ue,f ? 126/ rk d i f e E m xG e f ; ?
rif ; uef ( ajrmuf ) atmif v H j rd K Ue,f ? 127/ rd k i f r d k ; rd k ; at;? ri;f u ef ( ajrmuf ) atmif v H j rd K Ue,f ? 128/ rd k i f a vav?
rif;uef(ajrmuf)atmifvHjrdKUe,f? 129/ rdkifcifyyvIdif? rif;uef(ajrmuf)atmifvHjrdKUe,f? 130/ rdkifaemfvnf?
rif;uef(ajrmuf)atmifvjH rKd Ue,f? 131/ qvdik ;f tdw;kH ? ri;fuef(ajrmuf)atmifvjH rKd Ue,f? 132/ qvdik ;f zd;k vrif;? rif;uefajrmuf?
atmifvjH rKd Ue,f? 133/ qvdik ;f rif;aZmf? rif;uefajrmuf? atmifvjH rKd Ue,f? 134/ rdik pf EmaqG? rif;uefajrmuf? atmifvjH rKd Ue,f?
135/ rdkifr,fEl? rif;uefajrmuf? atmifvHjrdKUe,f? 136/ rdkifcifa|;&D? rid;uefajrmuf? atmifvHjrdKUe,f? 137/ rdkifaemifZOf?
rif;uefajrmuf? atmifvHjrdKUe,f? 138/ rdkifaxG;pdef? rif;uefajrmuf? atmifvHjrdKUe,f? 139/ rdkifaxG;wif? rif;uefajrmuf?
atmifvHjrdKUe,f? 140/ rkdifeef;EG,fOD;? rif;uefajrmuf? atmifvHjrdKUe,f? 141/rdkif oif;oif;at;? rif;uefajrmuf?
atmifvjH rKd Ue,f? 142/ rdik cf ifrmcsKd ? rif;uefajrmuf? atmifvjH rKd Ue,f? 143/ rkid o
f Zl matmif? rif;uefajrmuf? atmifvjH rKd Ue,f?
144/ rdik ef eD aD tmif? ri;fuefajrmuf? atmifvjH rdKUe,f? 145/ rdik cf ifrm&D? rif;uefajrmuf? atmifvjH rdKUe,f? 146/ rkid w
f ifr;kd ?
rif;uefajrmuf? atmifvjH rdKUe,f? 147/ rdik af X;aX;armf? ri;fuefajrmuf? atmifvjH rdKUe,f? 148/ rdik rf mav;? rif;uefajrmuf?
atmifvjH rKd Ue,f? 149/ rdik o
f Omat;? rif;uefajrmuf? atmifvjH rKd Ue,f? 150/ rdik o
f if;oif;cdik ?f ri;fuefajrmuf? atmifvjH rKd Ue,f?
151/ rkid Ef ikd Ef ikd af rmf? rif;uefajrmuf? atmifvjH rdKUe,f? 152/ rdik pf pD pD ed ?f ri;fuefajrmuf? atmifvjH rdKUe,f? 153/ rdik af u*smpH?
rif;uefajrmuf? atmifvHjrdKUe,f? 154/ rdkifpEmat;? ri;fuefajrmuf? atmifvHjrdKUe,f? 155/ rdkifa&TZif? rif;uefajrmuf?
atmifvHjrdKUe,f? 156/ rkdifMunfMunf,Of? rif;uefajrmuf? atmifvHjrdKUe,f? 157/ rdkifoef;oef;pkd;? rif;uefajrmuf?
atmifvjH rKd Ue,f? 158/ rdik x
f ufxufO;D ? rif;uefajrmuf? atmifvjH rKd Ue,f? 159/ rdik cf ifrgEG,?f rif;uefajrmuf? atmifvjH rKd Ue,f?
160/ rdkifeDvm0if;? rif;uefajrmuf? atmifvHjrdKUe,f? 161/ rdkifcifrgOD;? rif;uefajrmuf? atmifvHjrdKUe,f? 162/ a':a&Ta&T?
ri;fuefajrmuf? atmifvHjrdKUe,f? 163/ rdkifMumjr rif;uefajrmuf? atmifvHjrdKUe,f? 164/ a':qef;&D? rif;uefajrmuf?
atmifvHjrdKUe,f? 165/ OD;pdefxGef;? rif;uefajrmuf? atmifvHjrdKUe,f? 166/ OD;cifarmifodef;? rif;uefajrmuf?
atmifvHjrdKUe,f?167/ qvdkfif;aZmfxGef;? y'J&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 168/ OD;wif0if;? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 169/
qvdkif;0if;EdkifxGef;? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 170/ OD;vSjrifh? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 171/ a':wif&D?
a&Toal X;&Gm? atmifvjH rKd Ue,f? 172/ OD;aZmfrif;? a&Toal X;&Gm? atmifvjH rKd Ue,f? 173/ a':ysKd pde?f a&Toal X;&Gm? atmifvjH rKd Ue,f?
174/ OD;vlysdK? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 175/ OD;udkMuD;? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 176/ OD;armifodkuf
a&Toal X;&Gm? atmifvjH rdKUe,f? 177/ OD;atmifoef;0if;? a&Toal X;&Gm? atmifvjH rdKUe,f? 178/ OD;atmifatmif? a&Toal X;&Gm?
atmifvjH rdKUe,f? 179/ OD;atmifoed ;f 0if;? a&Toal X;&Gm? atmifvjH rdKUe,f? 180/ OD;aZmfEikd x
f ;l ? a&Toal X;&Gm? atmifvjH rdKUe,f?
181/ rdkifZifrmxGef? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 182/ qvdkif;rsdK;rif;aZmf? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 183/
OD;ode;f atmif? a&Toal X&Gm? atmifvjH rdKUe,f? 184/ qvkid ;f atmifqef;vif;? a&Toal X;&Gm? atmifvjH rdKUe,f? 185/ OD;atmifc?kd
91

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 186/ a':0if;uav;? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKe,f? 187/ qvdkif;atmifwifaxG;?


a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 188/ OD;csDav;? a&TolaX;&Gm/ atmifvHjrdKUe,f? 189/ OD;cifarmif&if? a&TolaX;&Gm/
atmifvHjrdKUe,f/ 190/ OD;armif0if;? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 191/ OD;bausmf? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f?
192/ OD;0if;jrifh? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 193/ OD;cifarmifZif? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 194/ OD;oefYZif?
a&Toal X;&Gm? atmifvjH rKd Ue,f? 195/ OD;Av? a&Toal X;&Gm? atmifvjH rKd Ue,f? 196/ OD;0if;rif;xGe;f ? a&Toal X;&Tm? atmifvjH rKd Ue,f?
197/ OD;wifjrifh? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 198/ OD;armifOD;? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 199/ OD;aESmif;?
a&TolaX;&Gm/ atmifvHjrdKUe,f? 200/ OD;atmifausmfvGif? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 201/ OD;a*smh? a&TolaX;&Gm?
atmifvjH rKd Ue,f? 202/ OD;ausmaf tmif? a&Toal X;&Gm? atmifvjH rKd Ue,f? 203/ OD;atmifMunfa&T? a&Toal X;&Gm? atmifvjH rKd Ue,f?
204/ OD;ausmfarmif? a&Toal X;&Gm? atmifvjH rdKUe,f? 205/ OD;bqdik ?f rif;uefawmif&mG ? atmifvjH rdKUe,f? 206/ OD;a,m[ef?
rif;uefawmif&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 207/ OD;odef;pdk;? rif;uefawmif&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 208/ qvdkif;rdk;aqG?
rif;uefawmif&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 209/ OD;zdk;atmif? rif;uefawmif&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 210/ OD;armif0if;?
rif;uefawmif&mG ? atmifvjH rKd Ue,f? 211/ OD;0if;armuf? rif;uefawmif&mG ? atmifvjH rKd Ue,f? 212/ a':tndK? rif;uefawmif&mG ?
atmifvHjrdKUe,f? 213/ a':cifapm? rif;uefawmif&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 214/ a':at;av;? rif;uefawmif&Gm?
atmifvjH rdKUe,f? 215/ a':0if;qdik ?f rif;uefawmif&mG ? atmifvjH rdKUe,f? 216/ a':rSUJ ? rif;uefawmif&mG ? atmifvjH rdKd Ue,f?
217/ a':rmvm&D? rif;uefawmif&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 218/ a':a&TtH? rif;uefawmif&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 219/
a':0gEl? rif;uefawmif&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 220/ a':tkef;wif? rif;uefawmif&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 221/ a':cifodef;?
rif;uefawmif&mG ? atmifvjH rKd Ue,f? 222/ a':Orm? rif;uefawmif&mG ? atmifvjH rKd Ue,f? 223/ OD;zd;k apmMuD;? rif;uefawmif&mG ?
atmifvjH rdKUe,f? 224/ OD;armif[ef? rif;uefawmif? atmifvjH rdKUe,f? 225/ OD;ode;f armif rif;uefawmif? atmifvjH rdKUe,f?
226/ a':wifMunf? rif;uefawmif? atmifvHjrdKUe,f? 227/ rdkifoZifcdkif? rif;uefawmif? atmifvHjrdKUe,f? 228/
rdkiftqGefyg&f? rif;uefawmif? atmifvHjrdKUe,f? 229/ qvdkif;aumif;oefYOD;? rif;uefawmif? atmifvHjrdKUe,f? 230?
qvdkif;xGef;atmifvif;?? rif;uefawmif? atmifvHjrdKUe,f? 231/ rdkifa0a0jrdKif? rif;uefawmif? atmifvHjrdKUe,f? 232/
a':jzL0if;? awmifajrSmif&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 233/ OD;armifMudKif? awmifajrSmif&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 234/ qvdkif;&J0if;?
awmifajrmS if&mG ? atmifvjH rKd Ue,f? 235/ a':cifpef;&D? awmifajrmS if&mG ? atmifvjH rKd Ue,f? 236/ qvdik ;f jrifah Zmf? awmifajrmif&mG ?
atmifvHjrdKUe,f? 237/ q&mbkdvS? awmifajrmif&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 238/ a':cifpdef? ausmfpGm&Gm? atmifvHjrdKUe,f?
239/ OD;odef;aqmif? ausmuftdk;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 240/ a':oef;a&T? ausmuftdk;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 241/
a':tHk;&if? ausmuftdk;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 242/ OD;atmifa&T? ausmuftdk;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 243? OD;Munfvif?
ausmuftdk;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 244/ a':Munfav;? ausmuftkd;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 245 OD;ausmfpdk;? ausmuftdk;&Gm?
atmifvjH rKd Ue,f? 246/ OD;[ef&if? ausmuft;kd &Gm? atmifvjH rKd Ue,f? 247/ OD;atmifjrifah v;? ausmuft;kd &Gm? atmifvjH rKd Ue,f?
248/ OD;ode;f aqmif? ausmuft;kd &Gm? atmifvjH rdKUe,f? 249/ OD;wifa&T? ausmuft;kd &Gm? atmifvjH rdKUe,f? 250/ OD;[efjrif?h
ausmuftdk;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 251/ OD;zdk;OmPf? ausmuftdk;&Gm? atmifvHjrdKUe,ff? 252/ OD;oHacsmif;? ausmuftkd;&Gm/
atmifvjH rKd Ue,f? 253/ OD;qef;vGi?f ausmuft;kd &Gm? atmifvjH rKd Ue,f? 254/ qvdik ;f 0if;av;? ausmuft;kd &Gm/ atmifvjH rKd Ue,f?
255/ ausmuftdk;q&mawmf? ausmuftdk;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 256/ OD;armifvGif? rif;uef&Gm? atmifvHjrdKUe,f/
500d^-tvSL&Sifrsm;
1/ OD;vSarmif? usifa'G;&Gm? 2/ OD;cEDAv? [kwfzHkq&mawmf? usifa'G;a'o? 3/ OD;xGef;&D? pma&;? avmufarmh&Gm?
usifa'G;a'o? 4/ OD;Mumpdef? zHk;a'G;usif;&Gm? usifa'G;a'o? 5/ OD;rsdK;0if;? jynfolU&J? usufa'G;&Gm? 6/ OD;tmavmu?
zHk;a'G;usif;q&mawmf? usifa'G;a'o? 7/ OD;atmifwif? zHk;a'G;usif&Gm? usifa'G;a'o? 8/ OD;xGef;atmif? zHk;a'G;usif;&Gm?
usifa'G;a'o? 9/ OD;aZmwdu? pyfpHq&mawmf? usifa'G;a'o? 10/ a':eef;pdef? usifa'G;&Gm? 11/ OD;0if;jrifh+a':at;pdef?
usifa'G;&Gm? 12/ OD;atmifMudKif? jynfoUl &J? usifa'G;&Gm? 13/ rjzLjzLud?k vmvsifzu
kH sif;&Gm? usifa'G;a'o? 14/ OD;armifcikd ?f
usifa'G;&Gm? 15/ OD;armifjrifh? usifa'G;&Gm? 16/ OD;pdefaz? usifa'G;&Gm? 17/ q&mOD;pHodef;? usifa'G;&Gm? 18/ OD;Edkifatmif?
CNDP uefyufvuf? 19/ OD;cdkifnGefU? axmjrdKUe,f? 20/ OD;cspfvIdif+a':cif,kar? pHjy&Gm? yGifhjzLjrdKUp,f? 21/ OD;pdef0if?
a':vSodef;? pHjy&Gm? yGifhjzLjrdKUp,f? 22/ OD;&maz+a':vScif? pHjy&Gm? yGifhjzLjrdKUp,f? 23/ OD;wifarmif+a':jr0if;? pHjy&Gm?
yGifhjzLjrdKUYp,f? 24/ OD;atmifqef;+a':at;oG,f? pHjy&Gm? yGifhjzLjrdKUp,f? 25/ OD;jrarmif+a':yvGef? *kwf0&Gm? izJjrdKUe,f?
26/ OD;ausmf+a':prf;prf;at;? *kw0f &Gm? izJjrdKUe,f? 27/ OD;aZmfaZmf+rolzm? *kw0f &Gm? izJjrdKUe,f? 28/ OD;armifat;+a':EkE?k
*kwf0&Gm? izJjrdKUe,f? 29/ OD;xGef;armif+a':jzLjzL? *kwf0&Gm? izJjrdKUe,f? 30/ OD;xGef;xGef;OD;+a':wifZmxGef;? *kwf0&Gm?
izJjrdKUe,f? 31/ OD;nefYa0+a':arESif;? *kwf0&Gm? izJjrdKUe,f? 32/ OD;brif;+a':r,fjr? *kwf0&Gm? izJjrdKUe,f? 33/
OD;wHkMuD;+a':,Of,Ofat;? *kwf0&Gm? izJjrdKUe,f? 34/ OD;ausmfoef;av;+rrlrlwif? vdefausm&Gm? rif;vSjrdKUe,f? 35/
92

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

a':wif & D r d o m;pk ? vd e f a usm&G m ? rif ; vS j rd K Ue,f ? 36/ OD ; pH t k y f + a':r,f Z H ? vd e f a usm&G m ? rif ; vS j rd k Y e ,f ? 37/
OD;ausmfvGif+rESif;oEmaxG;? vdefausm&Gm? rif;vSjrdKYe,f? 38/ OD;ausmufpdrf;+a':oef;cif? vdefausm&Gm? rif;vSjrdkUe,f?
39/ OD;atmfMuD;+a':ndKndK? vdefausm&Gm? rif;vSjrdKUe,f? 40/ a':yOrdom;pk? vdefausm&Gm? rif;vSjrdKUe,f? 41/
OD;armifwif+a':cif0if;? vdefausm&Gm? rif;vjSrdKYe,f? 42/ OD;ausmf0if;+a':oef;&if? vdefausm&Gm? rif;vSjrdKYe,f? 43/
OD;zd;k oJ+a':q,fwif? vdeaf usm&Gm? rif;vSjrdKeY ,f? 44/ OD;cspfoed ;f +a':prf;? vdeaf usm&Gm? rif;vSjrdeYk ,f? 45/ a':ykrrdom;pk?
vdefausm&Gm? rif;vSjrdKYe,f? ? 46/ a':rausmhrdom;pk? vdefausm&Gm? rif;vSjrdKUe,f? 47/ OD;rdk;vGif+rrSdefrdSef? vdfefausm&Gm?
ri;fvjS rdKUe,f? 48/ a':rdrd rdom;pk? vdeaf usm&Gm? rif;vSjrdKUe,f? 49/ udo
k ed ;f vGi+f rZifZifp;kd ? vdeaf usm&Gm? rif;vSjrdKUe,f?
50/ OD;ausmfat;+a':Mum&D? vdefausm&Gm? rif;vSjrdKYe,f? 51/ OD;0if;armif+a':pr;fprf;? vdefausm&Gm? rif;vSjrdKYe,f?
52/ OD;Munfav;+a':cifrmcsKd ? vdeaf usm&Gm? rif;vSjrKd eY ,f? 53/ OD;ausmo
f ef;av;+a':wifwifr?l vdeaf usm&Gm? rif;vSjrKd eY ,f?
54/ OD;odef;0if;+roef;aX;? vdefausm&Gm? rif;vSjrdKKYe,f? 55/ OD;aZmf0rf;+rat;&D? vdefausm&Gm? rif;vSjrdKYe,f? 56/
ausmfoef;BuD;+rjyKH;7D vdeaf usm&Gm?57/ OD;aZmf0if;armif+rOrmMunf? vdeaf usm&Gm? rif;vSjrdKUe,f? 58/ OD;cspf+a':rmrmat;?
vdeaf usm&Gm? rif;vSjrKd eY ,f? 59/ OD;Ekid 0f if;+rwifaX;? vdeaf usm&Gm? rif;vSjrKd eY ,f? 60/ OD;armifMuD;+rtrmMudKif? vdeaf usm&Gm?
rif;vSjrKd eY ,f? 61/ OD;atmif0i;f+rat;0if;? vdeaf usm&Gm? ri;fvjS reYkd ,f? 62/ a':r,foef;rdom;pk? vdeaf usm&Gm? rif;vSjrKd Ue,f?
63/udak rmifaX;+rjrKd if? vdeaf usm&Gm? ri;fvjS rKd Ue,f? 64/udak usmrf if;pk;d +rwifwifjrifved af usm&Gm? rif;vSjrKd Ue,f?vdeaf usm&Gm?
rif;vSjrdKUe,f?. 65/ OD;nD+ a':vSwif? vdefausm&Gm? rif;vSjrdKUe,f/ 66/ OD;atmifapm[D+a':qifMuD;? vdefausm&Gm?
rif;vSjrdKUe,f? 67/ OD;atmifxGef;+a':apmMunf? vdefausm&Gm? ri;fvSjrdKUe,f? 68/ OD;cspfykdif+a':ryk? vdefausm&Gm?
rif;vSjrdKUe,f? 69/ Od;ref;wif+a':rxku
d ?f vdeaf usm&Gm? ri;fvjS rdKUe,f? 70/ OD;ode;f atmifMuD;+a':0if;Munf? vdeaf usm&Gm?
rif;vSjrdKUe,f? 71/ OD;armifvHk;? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 72/ OD;MudKif? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? &3/
OD;armifwifO;D ? a&Toal X;&Gm? atmifvjH rdKUe,f? 74/ qvdik ;f [efaZmfxeG ;f ? a&Toal X;&Gm? atmifvjH rdKUe,f? 75/ OD;rsdK;rif;f xGe;f ?
atmifvHjrdKUe,f? 76/ qvdkif;[efrsdK;OD;? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 77/ OD;0if;armif? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f?
78/ qvdkif;aZmfrif;atmif? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 79/ OD;armifarmif? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 80/
OD;ausmfviG ?f a&Toal X;&Gm? atmifvjH rdKUe,f? 81/ OD;ode;f jrif?h a&Toal X;&Gm? atmifvjH rdKUe,f? 82/ OD;armifat;? a&Toal X;&Gm?
atmifvHjrdKUe,f? 83/ OD;Munf&Sdef? a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 84/ OD;odef;vGif/ a&TolaX;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 85/
udkwifxGef;? awmifajrSmif&Gm/ atmifvHjrdKUe,f? 86/OD;ukvm;av;? awmifajrmif&Gm/ atmifvHjrdKUe,f? 87/ a':cif&D?
awmifajrmS if;&Gm? atmifvjH rKd Ue,f? 88/ OD;OmPfjrif?h awmifajrmif&mG ? atmifvjH rKd Ue,f? 89/ OD;cif;armifat;? awmifajrmS if&mG ?
atmifvHjrdKUe,f? 90/ qvdkif;eef;0if;? awmifajrSmif&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 91/ qvkdif;atmifaX;? awmifajrSmif&Gm?
atmifvjH rKd Ue,f? 92/ OD;oef;Edik ?f awmifajrmS if&mG ? atmifvjH rKd Ue,f? 93/ qvdik ;f ausmrf if;? awmifajrmS if&mG ? atmifvjH rKd Ue,f?
94/ OD;xGef;jidrf;? ausmuftdk;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 95/ OD;pdefav;? ausmuftdk;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 96/ OD;vS'if?
ausmuftdk;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 97/ OD;jrifhwif? ausmuftdk;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 98/ OD;jrifhvGif? ausmuftkd;&Gm?
atmifvHjrdKUe,f? 99/ ODbdk0if;wif? ausmuftdk;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 100/ OD;wif0if;? ausmuftkd;&Gm? atmifvHjrdKUe,f/
101/ OD;Munfcif? ausmuftkd;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 102/ OD;[efwif? ausmuftdk;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 103/ OD;pdefvSa&T?
ausmuft;kd &Gm? atmifvjH rdKUe,f? 104/ OD;atmif0if;vIid ?f ausmuft;dk &Gm? atmifvjH rdKUe,f? 105/ OD;a,mo? ausmuft;dk &Gm?
atmifvjH rdKUe,f? 106/ OD;wifvidI ?f ausmuft;kd &Gm? atmifvjH rdKUe,f? 107/ OD;bd;k &ifav;? ausmuft;dk &Gm? atmifvjH rdKUe,f?
108/ OD;rsdK;rsdK;atmif? ausmuftkd;&Gm? atmifvHjrdKUe,f/ 109/ OD;atmifwif0if;? ausmuftkd;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 110/
OD;uHay:? ausmuft;dk &Gm? atmifvjH rdKUe,f? 111/ qvdik ;f rsdK;0if;atmif? ausmuft;kd &Gm? atmifvjH rdKUe,f? 112/ a':;vS&if?
ausmuftkd;&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 113/ a':ndKndK? ausmuftkd;&Gm? atmifvHjrdKUe,f/
csif;ygvutzGJUokdY vSL'gef;Muolrsm;pm&if;
pmapmiftrSwf(7)wGif azmfjy&ef usefoGm;aompm&if;jzpfygonf/
500usyf
500usyf tvSL&Sirf ssm;
m; 1/ a':tH;k Munf? usiaf 'G;&Gm? uefyufvufjrKd Ue,f/ 2/ a':jrjraX;? q&mr? atmufuefU&Gm?
3/ OD;vS0if;? avmufarmh&mG / 4/ OD;tmavmu? zH;k a'G;usif;q&mawmf? 5/ OD;armifatmif? ig;atmfusif;&Gm? 6/ OD;ZdPw
k &?
atmufuefYq&mawmf? 7/ OD;ausmfaX;atmif? usifa'G;&Gm? 8/ OD;oef;armif? uef;&Gm? 9/ OD;wifarmif? zHk;a'G;usif;&Gm?
10/ a':at;Munf? zHk;a'G;usif;&Gm? 11/ a':oef;&D? zHk;a'G;usif;&Gm? 12/ a':raxG;? zHk;a'G;usif;&Gm? 13/ a':oOmpkd;?
zHk;a'G;usi;f&Gm? 14/ OD;pHvS? avmufarmh&Gm? 15/ OD;wifxGef;? avmufarmh&Gm? 16/ OD;0if;csdK? avmufarmh&Gm? 17/
OD;oef;atmif? ,meef;&Gm? 18/ OD;cspfatmif? ,meef;&Gm? 19/ OD;atmifwif? ,meef;&Gm? 20/ OD;us,farmif? ,meef;&Gm?
21/ a':ESif;EG,fat;? ,meef;&Gm? 22/ OD;armifuG,f ? usifa'G;&Gm? 23/ OD;pdk;oef;? a':raxG;? [kwfzHkusif;&Gm 24/
OD;xHkydkif+ a':jzLjzLausmf? [kwfzHkusif;&Gm? 25/ a':cifpdef? [kwfzHkusif;&Gm? 26/ a':jrjroef;? [kwfzHkusif;&Gm? 27/
93

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

q&mr a':oEm? [kwfzHkaus;&Gm? 28/ r&D&Dpdef? [kwfzHkusif;&Gm? 29/ a':tkef;prf;? uGufopf? c&rf;? 30/ a':wifndK?
uGuo
f pf? c&rf;? 31/ a':aX;&D? atmifr*Fvmvrf;? c&rf;? 32/ OD;rlw;l ? uGuo
f pf? c&rf;? 33/ pGr;f jynfw;kd ? atmifarwmvrf;?
c&rf;? 34/ a':odef;Munf? 4-&yfuGuf? c&rf;? 35/ a':jrifhjrifhMunf? &efukef? 36/ [def;xufaemif? uGufopf? c&rf;?
37/ [def;xufaZmf? uGufopf? c&rf;? 38/ OD;xGef;a&T? &efukef? 39/ ausmfZifvif;xG#f? uGufopf? c&rf;? 40/ a':aX;&D?
uGufopf? c&rf;? 41/ OD;oef;&D? uGufopf? c&rf;? 42/ OD;at;xGef;? uGufopf? c&rf;? 43/ a':odefMunf? 4-&yfuGuf?
c&rf;? 44/ OD;ausmfjidrf;? ukefonf? avmif;&SnfjrdKU? 45/ OD;oef;xGef;atmif? tkyfcsKyfa&;rSL;? qGJvGJ usif;&Gm? 46/
OD;wif0if;? &if;uJ&Gm? 47/OD;cifatmif? &if;uJ&Gm? 48/ OD;oef;vS? ukefonf? &if;uJ&Gm/ 49/ OD;atmifxef;? qGJvGJusif;&Gm?
50/ OD;xGe;f Munf? qGv
J u
JG sif;&Gm? 51/ OD;atmifoef;? tifb;l &Gm? 52/ OD;&mMuD;? &if;uJ&mG ? 53/ OD;oef;xGe;f ? qGv
J u
JG sif;&Gm/
54/ OD;aZmfrsdK;OD;? tvjy? &if;uJ&Gm? 55/ OD;aZmfxGef;? &if;uJ&Gm? 56/ a':MuLMuLvIdif? &if;uJ&Gm? 57/ a':0if;rmcsdK?
&if;uJ&Gm? 58/ a':tdjzdK;a0? &if;uJ&Gm/ 59/ a':,Of,OfEG,f? &if;uJ&Gm? 60/ a':cifpdk;rdk;? &if;uJ&Gm? 61/ a':0if;0if;td?
&if;uJ&Gm? 62/ a':tdrGefcsdK? &if;uJ&Gm? 63/ a':vS0if;&D? &if;uJ&Gm? 64/ a':oef;oef;OD;? &if;uJ&Gm? 65/ armifjrwfol?
&if;uJ&Gm? 66/ OD;cifarmifxl;? &if;uJ&Gm? 67/ a':ZifrmxGef;? &if;uJ&Gm? 68/ a':pef;aX;? &if;uJ&Gm? 69/ a':axG;Munf?
&if;uJ&mG ? 70/ a':vSav;Munf? &if;uJ7mG ? 71/ a':pef;pef;jidr;f ? &if;uJ&mG ? 72/ q&mOD;rm? &if;uJ&mG ? 73/ a':,Of,Ofv?S
&if;uJ&mG ? 74/ a':cifrmOD;? &if;uJ&mG ? 75/ a':EG,ef jD rif?h &if;uJ&mG ? 76/ a':xGm;usif? &if;uJ&mG ? 77/ armifausmfaZmfvif;?
ewfaumif;usif;&Gm? 78/ OD;bMuG,f? avmif;&SnfjrdKU? 79/ a':cifoef;jrifh? &if;uJ&Gm? 80/ armifatmif? txu
uefyufvuf? 81/ armifatmifvdef;om? uefyufvuf? 82/ armifuGD;[kef;? uefyufvuf? 83/ a':wifwifat;?
uefyufvuf? 84/ OD;0if;armifro
d m;pk? aygif;acsmif&mG ? apwkw& mjrKd Ue,f? 85/ OD;wiftrkd o
d m;pk? eefMuL&Gm? apwkw& mjrKd Ue,f?
86/ OD;0if;atmifrdom;pk? aygif;acsmif&Gm? apwkw&mjrdKUe,f? 87/ OD;ausmfjr? jrpfusif;&Gm? apwkw&mjrdKUe,f? 88/
OD;oef;atmifrdom;pk? jrpfusif;&Gm? apwkw&mjrdKUe,f? 89/ OD;vG,fausmfrdom;pk? wnfpkwf&Gm? apwkw&mjrdKUe,f? 90/
OD;oef;vSrdom;pk? pG,ftif;&Gm? apwkw&mjrdKUe,f? 91/OD;av;pdefrdom;pk? pG,ftif;&Gm? apwkw&mjrdKUe,f? 92/ udkrsdK;0if;?
o&ufc&kdfif? a&eHajr? 93/ OD;zdk;armif+a':aX;? pHjy&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f? 94/ OD;jym;+a':pdefat;? pHjy&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f? 95/
OD;rsdK;wifh? a':wrf;ydkif? pHjy&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f? 96/ OD;oufxGef;? rcifar? pHjy&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f? 97/ OD;jrifhudk? pHjy&Gm?
yGifhjzLjrdKUe,f? 98/ OD;pdef0if;? a':aomif;Munf? pHjy&Gm? yGifjhzLjrdKUe,f? 99/ OD;vlvS? a':oef;jrifhaX;? pHjy&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f?
100/ OD;pdef0if;? a':vSodef;? pHjy&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f? 101/ OD;pdk;az? pHjy&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f? 102/ OD;omndK? a':aX;jrifh?
pHjy&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f? 103/ OD;rsdK;rif;Edkif? pHjy&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f? 104/ OD;armifidk? pHjy&Gm? yGihfjzLjrdKUe,f? 105/ OD;jraqG?
a':ydawmufMunf? pHjy&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f/ 106/ OD;cspfvIdif? a':cif,kar? pHjy&Gm? yGifhjzLe,f? 107/ OD;wifatmif?
a':Munf? pHjy&Gm? yGijhf zLjrdKUe,f? 108/ OD;jrihaf rmif? a':jrifjh rif0h if;? bDomMuD? 109/ OD;atmifMunf? a':oD? anmifusdK;&Gm?
aygufacgif;? 110/ r0wfrIefarOD;? trSwf-1? aygufacgif;? 111/ rauckdifukd? trSwf-1? aygufacgif;? 112/ OD;zdk;csdK?
a':jrifh&D? trSwf-5? aygufacgif;? 113/ OD;rsdK;a&T? a':aqGaqGoef;? trSwf-5? aygufacgif;? 114/ OD;jrifhaZmf? orOD;pD;?
aygufacgif;? 115/ a&TESif;qDpwdk;? aygufacgif;? 116/ rvIdif&wDOD;? trSwf-2? aygufacgif;? 117/ r0if;0if;jrdKif?
trSwf-3? aygufacgif;? 118/ rat;at;jrdKif? trSwf-3? aygufacgif;? 119/ r0if;0if;cdkif? aygif;wvnfjrdKU? 120/
axmif&q&mawmf? aygufacgiff;? 121/ajreDukef;q&mawmf? aygufacgif;? 122/ OD;wdavmu? iSufawmfOD;? aygufacgif;?
123/ OD;ndKaxG;? iSufawmfOD;? aygufacgif;? 124/ OD;zdk;cspf? iSufawmfOD;? aygufacgif;? 125/ OD;atmifoef;? iSufawmfOD;?
aygufacgif;? 126/ ukdatmifatmif? iSufawmfOD;? aygufacgif;? 127/ OD;at;aomif? ajreDukef;? aygufacgif;? 128/
OD;[efpdef? aygufacgif;? 129/ OD;apma&T? ydawmufausm? aygufacgif;? 130/ OD;wifarmif? ydawmufausm? aygufacgif;?
131/ OD;atmifjrifh? ajrmufvufMuD;? aygufacgif;? 132/ OD;wifat;? ajrmufvufMuD;? aygufacgif;? 133/ a':oef;EGJU?
ajrmufvufMuD;? aygufacgif;? 134/ OD;atmif'if? ajrmufvufMuD;? aygufacgif;? 135/ a':ysdKwif? ajrmufvufMuD;?
aygufacgif;? 136/ a':jr&if? ajrmufvufMuD;? aygufacgif;? 137/ OD;jrwfaX;? ajrmufvufMuD;? aygufacgif;? 138/
OD;zd;k a&T? pkid yf pftif;? aygufacgif;? 139? rrmrmat;? pdik yf pftif;? aygufacgif;? 140/ OD;ausmf0if;? pkid yf pftif;? aygufacgif;?
141/ OD;vSpdk;? befYjyif? aygufacgif;? 142/ ODausmfvGif? befYjyif? aygufacgif;? 143/ OD;0if;vTefY? befYjyif? aygufacgif;?
144/ OD;ausmfaumif;? uRJuav;prf;? aygufacgif;? 145/ armifwifxGef;? uRJuav;prf;? aygufacgif;? 146/ OD;yif;?
prf;rMuD;&Gm? aygufacgif;? 147/ OD;atmifMuif? uRJuv;prf;? aygufacgif;? 148/ OD;armifEk? uRef;awmMuD;? aygufacgif;?
149/ udak evif;atmif? uRJuav;prf;? aygufacgif;? 150/ OD;omvIidk ?f uRJuav;prf;? aygufacgif;? 151/ OD;ausmfaomif;?
uRJuav;prf;? aygufacgif;? 152/ rat;at;rm? Mumtif;&Gm? yef;awmif;jrdKUe,f? 153/ OD;pHwif? a':yk? Mumtif;&Gm?
yef;awmif;jrdKUe,f? 154/ roif;oif;ckdif? orD; rcdkifoZifausmf? Mumtif;&Gm? yef;awmi;fjrdKUe,f? 155/ roef;oef;OD;?
Mumtif;&Gm? yef;awmif;jrdKUe,f? 156/ roDwmat;? Mumtif;&Gm? yef;awmif;jrdKUe,f? 157/ rpdrf;rkdYrdkY? Mumtif;&Gm?
94

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

yef;awmif;jrdKUe,f? 158/ a':wifatmif? txufyJMuD;&Gm? yef;awmif;jrddKUe,f? 159/ OD;oef;axG;? a':wifwif?


pma&;uGif;csif;&Gm? yef;awmif;jrdKU? 160/ OD;yef;pdef? a':wifa&T? pma&;uGif;csif;&Gm? yef;awmif;jrdKU? 161/ udkpdefyef;?
r0if;aX;? pma&;uGif;csif;&Gm? yef;awmif;jrdKU? 162/ ukdvSrdk;av;? rrdk;rkd;0if;? pma&;uGif;csif;&Gm? yef;awmif;jrdKU? 163/
rdkifrd0dkif;? pma&;uGif;csif;&Gm? yef;awmif;jrdKU? 164/ OD;qef;vGif? a':wifrdk;aX;? pma&;uGif;csif;&Gm? yef;awmif;jrdKU? 165/
udkwifhvGif? rat;rGefvwf? pma&;uGif;csif;&Gm? yef;awmif;jrdKU? 166/ udkatmifol? rvGifvGifoef;? pma&;uGif;csif;&Gm?
yef;awmif;jrdKU? 167/ udk0if;vif;ukd? rrdk;prf;? pma&;uGif;csif;&Gm? yef;awmif;jrdKU? 168/ udkaZmfrif;av;? rarcvm?
pma&;uGif;csif;&Gm? yef;awmif;jrdKU? 169/ rkdifEG,fEG,fat;? pma&;uGif;csif;&Gm? yef;awmif;jrdKU? 170/ OD;qef;OD;? a':jraoG;?
rif;uefajrmuf&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 171/ a':rdnSuf? rif;uefajrmuf&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 172/ OD;pdefxGef;? a':pdrf;pdrf;?
rif;uefajrmuf&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 173/ OD;cifarmifodef;? a':0if;0if;xGef;? rif;uefajrmuf&Gm? atmifvHjrdKUe,f? 174/
a':nTefUMunf? atmifyifv,f&Gm? izJjrdKUe,f? 175/ OD;Munfpdk;? a':eDeD0if;? yifOD;&Gm? izJjrdKUe,f? 176/ OD;awmifay?
a':jzLodef;? a&EG,f&Gm? izJjrdKUe,f? 177/ OD;pnfolrif;? a':xm;xm;vdIif? uyp 14-izJjrdKUe,f? 178/ OD;oef;xGef;?
rykprf;? wyfukef;&yfuGuf? izJjrdKU? 179/ a':&Dwifrdom;pk? uGufopf&yfuGuf? izJjrdKU? 180/ OD;OmPfxGef;? a':oef;
pnfyif&yfuGuf? izJjrdKU? 181/ OD;atmifapm? a':axG;&D? &Gma[mif;? izJjrdKUe,f? 182/ OD;ywfi,f? a':av;&kH? &Gma[mif;?
izJjrdKUe,f? 183/ OD;tkef;a&Trdom;pk? &Gma[mif;? izJjrdKUe,f? 184/ OD;oef;atmif? a':yav? e,faZm&Gm? izJ jrdKUe,f?
185/ OD;atmifwif? a':MunfvS? e,faZm&Gm? izJjrdKUe,f? 186/ OD;atmif? e,faZm&Gm? izJjrdKUe,f? 187/ OD;vSaz?
a':at;Munf? e,faZm&Gm? izJjrdKUe,f? 188/ OD;atmifrif;xGe;f ? a':cifaxG;&D? e,faZm&Gm? izJjrdKUe,f? 189/ OD;wifarmifjrif?h
a':pkd;rdk;axG;? e,faZm&Gm? izJjrdKUe,f? 190/ OD;ausmf? a':cifpef;0if;? e,faZm&Gm? izJjrdKUe,f? 191/ a':at;vS?
e,faZm&Gm? izJjrdKUe,f? 192/ OD;vS&if? e,faZm&Gm? izJjrdKUe,f? 193/ OD;cif? a':cifoef;aX;? e,faZm&Gm? izJjrdKUe,f?
194/ OD;&Jarmif? a':EG,fEG,fpkd;? e,faZm&Gm? izJjrdKUe,f? 195/ OD;atmifoef;? a':ESif;? e,faZm&Gm? izJjrdKUe,f? 196/
OD;odef;az? a':cif? e,faZm&Gm? izJjrdKUe,f? 197/ OD;atmifausmfrkd;? e,faZm&Gm? izJjrdKUe,f? 198/ OD;pH0if;? a':vSMunf?
e,faZm&Gm? izJjrdKUe,f? 199/ OD;odef;aqmif? a':vS&D? e,faZm&Gm? izJjrdKUe,f? 200/ OD;atmifjrifh? a':0if;0if;oef;?
e,faZm&Gm? izJjrdKUe,f? 201/ OD;aZmf0if;? a':pef;pef;vS? e,faZm&Gm? izJjrdKUe,f? 202/ OD;wifarmif? e,faZm&Gm?
izJjrdKUe,f? 203/ OD;rkd;ausmfol? a':wifwifndK? e,faZm&Gm? izJjrdKUe,f? 204/ OD;pef;armif? a':odef;jrifh? yifOD;&Gm?
izJjrdKUe,f? 205/ OD;a&T? a':x,f? yifOD;&Gm? izJjrdKUe,f? 206/ OD;xGef;&if? a':vGef;? yifOD;&Gm? izJjrdKUe,f? 207/ OD;zdk;?
a':&D? yifOD;&Gm? izJjrdKUe,f? 208/ a':O*? yifOD;&Gm? izJjrdKUe,f? 209/ udka0vif;atmif? OD;zdk;? yifOD;&Gm? izJjrdKUe,f?210/
OD;xdyf? a':armfarmf? yifOD;&Gm? izJjrdKUe,f? 211/ OD;0if;armif? a':oDwm? yifOD;&Gm? izJjrdKUe,f? 212/ OD;xGef;vIdif?
a':cifat;? yifO;D &Gm? izJjrdKUe,f? 213/ OD;[HneT Uf ? a':vif;vif;? yifO;D &Gm? izJjrdKUe,f? 214/ OD;pdejf rifah tmif? a':cifjrvGi?f
yifOD;&Gm? izJjrdKUe,f?215/ a':pef;pef;atmif? yifOD;&Gm? izJjrdKUe,f? 216/ a':pDrav;? yifOD;&Gm? izJjrdKUe,f? 217/
OD;ausmfpdk;? a':wifwif0if;? yifOD;&Gm? izJjrdKUe,f? 218/ a':at;at;atmif? oufu,fawmif? izJjrdKUe,f?
300-usyftvSL&Sifrsm;? (1) OD;atmifxGef;? uGufopf? c&rf;? (2) OD;rif;rif;pkd;? 3-&yfuGuf? c&rf;? (3) udkqef;xl;?
rarmfarmf? pma&;uGif;csif;&Gm? yef;awmif;jrdKUe,f? (4) qvdkif;vGifrdk;? pma&;uGif;csif;&Gm? yef;awmif;jrdKUe,f?
400-usyf tvSL&Sifrsm;? (1) a':&Sdef;ydkif? rljy? uefyufvuf? txu?
200-usyf tvSL&Sifrsm;? (1) armifa0vif;atmif? uGufopf? c&rf;? (2) OD;wifodef;? atmifarwmvrf;? c&rf;? (3)
a':oef;MuG,f? atmifarwmvrf;? c&rf;? (4) OD;wifodef;? atmifarwmvrf;? c&rf;? (5) ausmif;om;? uGufopf? c&rf;?
(6) a':awm? 3-&yfuu
G ?f c&rf;? (7) OD;oufyef? 3-&yfuu
G ?f c&rf;? (8) OD;zke;f jrif?h 3-&yfuu
G ?f c&rf;? (9) roif;oif;at;?
o&ufc&kdif? a&eHajr/

q&m OD;aiGa|;([oFmw)\ udk,fa&;


tusOf;udk zwfMum;aeaom
rdkifat;at;0if;
95

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

96

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

97

csif;a&mifjcnfr*Zif;trSw-f 9

You might also like