Cours de

langue internationale
Espranto

Page 1/1

Cours dEspranto

Pluraj homoj kunlaboris por produkti i tiun tekston: La Argentina Instituto de Esperanto,
enretigis la bazon de i tiu teksto kiel franclingvan version de la kurso, kiun i prezentas en
http://www.institutoesperanto.com.ar/. Indas danki ian direktoron, Marcelo Casartelli, kaj la
urugvajan esperantiston, Daniel Bebelacqua, kiu komputile prilaboris la tekstojn. Prilaboris la
tekstojn el la lingva vidpunkto Agnes Geelen, Belgujo, kaj Marie Hlne Dsert, Francujo. Grafike
redaktis la libron Harnyos Ferenc el Hungarujo kaj finpretigis in Joeri Juri el Nederlando,
kunordigis Renato Corsetti el Italujo.
Page 2/2

Cours dEspranto

Cher(e) tudiant ou tudiante de ce cours par correspondance,

Vous trouvez dans ce cours les textes des leons qui vous permettront d'apprendre la
langue internationale espranto.
Etudiez-les attentivement et quand vous aurez assimil une leon, veuillez crire sur une
feuille vierge les rponses aux exercices que vous trouverez en fin de leon, et les envoyer

Afrika Oficejo de UEA,

BP 416,
Lokossa-Mono,
Rpublique du Benin,
tel: +229-95965124
Courriel: afrika.oficejo@uea.org
Un des enseignants prendra contact avec vous pour corriger vos exercices, pour vous
donner toutes les informations ncessaires et pour vous faire parvenir le matriel de la
leon suivante.
Si vous avez des amis qui, eux aussi, sont dsireux de recevoir les textes des leons, il
suffit de leur dire qu'ils sadressent au Bureau Africain de lAssociation Universelle d
espranto ladresse prmentionne.
Bonne tude
Les prposs au cours

Page 3/3

Cours dEspranto

Manifeste du mouvement pour la langue internationale espranto

Nous, membres du mouvement mondial pour la promotion de la langue internationale
Espranto, adressons ce manifeste tous les gouvernements, toutes les organisations
internationales et tous les hommes de bonne volont, dclarons notre inbranlable
attachement aux objectifs dfinis ci-dessous, et invitons chaque organisation et chaque
individu se joindre nos efforts dans ce sens.
Lanc en 1887 comme projet de langue auxiliaire pour la communication internationale,
l'Espranto s'est rapidement dvelopp pour devenir une langue vivante, riche en
nuances. Depuis plus d'un sicle, l'Espranto fonctionne et rapproche des hommes par
del les barrires linguistiques et culturelles. Entre-temps, les objectifs de ses
utilisateurs n'ont rien perdu de leur importance ni de leur actualit. Ni l'utilisation au
niveau mondial de quelques langues nationales, ni les avances en matire de
techniques de communication, ni mme l'invention de nouvelles mthodes
d'enseignement des langues ne permettront de concrtiser les principes suivants, que
nous considrons comme essentiels dans un ordre linguistique juste et efficace.
DEMOCRATIE Un systme de communication qui privilgie toujours certains citoyens,
mais exige d'autres qu'ils consentent des annes d'effort pour atteindre un degr
moindre de comptence, est fondamentalement antidmocratique. Bien que l'Espranto,
comme toute langue, ne soit pas parfait, il dpasse de loin tous ses rivaux comme
moyen de communication galitaire l'chelle mondiale.
Nous affirmons que l'ingalit linguistique entrane une ingalit de communication
tous les niveaux, y compris au niveau international. Nous sommes un mouvement en
faveur d'une communication dmocratique.
EDUCATION TRANSNATIONALE Toutes les langues ethniques sont lies certaines
cultures et certaines nations. Par exemple, l'lve qui tudie l'anglais dcouvre aussi
la culture, la gographie et les systmes politiques des pays anglophones,
principalement des Etats-Unis et du Royaume-Uni. L'lve qui tudie l'Espranto
dcouvre un monde sans frontires o il se sent chez lui dans chaque pays.
Nous affirmons que l'ducation dans une langue, quelle qu'elle soit, impose une certaine
vision du monde. Nous sommes un mouvement en faveur d'une ducation transnationale.
EFFICACITE PEDAGOGIQUE Seul un faible pourcentage de ceux qui tudient une langue
trangre la matrisent vraiment. En Espranto, l'acquisition d'une aisance complte est
possible, mme en autodidacte. Diverses tudes ont montr que l'Espranto est utile
comme prparation l'apprentissage d'autres langues. Il a aussi t recommand comme
lment essentiel dans des cours de sensibilisation aux langues trangres.
Nous affirmons que la difficult des langues ethniques prsentera toujours un obstacle
pour de nombreux lves qui tireraient cependant profit de la connaissance d'une
deuxime langue. Nous sommes un mouvement en faveur d'un enseignement efficace
des langues.

Page 4/4

Cours dEspranto

PLURILINGUISME La communaut esprantophone est une des rares communauts

linguistiques l'chelle mondiale dont tous les membres sont, sans exception, bilingues
ou plurilingues. Chacun a fait l'effort d'apprendre au moins une langue trangre jusqu'
un niveau suffisant de communication. Dans de nombreux cas, cela conduit la
connaissance et l'amour de plusieurs langues et, en gnral, un largissement de
l'horizon personnel.
Nous affirmons que les locuteurs de toutes les langues - celles qui sont largement
diffuses et celles qui le sont moins - devraient jouir d'une relle possibilit d'apprendre
une deuxime langue et de l'utiliser comme moyen de communication de haut niveau.
Nous sommes un mouvement en faveur de l'octroi de cette possibilit a tous.
DROITS LINGUISTIQUES La disparit de pouvoir entre les langues est de nature
susciter une constante inscurit linguistique, voire mme l'oppression directe par la
langue pour une grande partie de la population mondiale. Dans la communaut
esprantophone, que leurs langues maternelles soient largement diffuses ou non,
qu'elles soient officielles ou non, toutes les personnes se retrouvent sur un terrain
neutre grce la volont rciproque de raliser le compromis. Un tel quilibre entre les
droits linguistiques et les responsabilits constitue un point de rfrence pour la
recherche et l'valuation d'autres solutions l'ingalit et aux conflits linguistiques.
Nous affirmons que les disparits importantes de pouvoir entre les langues minent les
garanties - exprimes dans tant de textes internationaux - d'galit de traitement sans
discrimination fonde sur la langue. Nous sommes un mouvement en faveur des droits
linguistiques.
DIVERSITE LINGUISTIQUE Les gouvernements nationaux tendent traiter la grande
diversit des langues dans le monde comme un obstacle la communication et au
progrs. Dans la communaut esprantophone pourtant, la diversit linguistique est
vcue comme une source permanente et indispensable d'enrichissement. Par suite,
chaque langue, comme toute espce vivante, est porteuse de valeur et digne de
protection et de soutien.
Nous affirmons que les politiques de communication et de dveloppement, si elles ne
sont pas fondes sur le respect et le soutien de toutes les langues, condamnent mort
la majorit des langues dans le monde. Nous sommes un mouvement en faveur de la
diversit linguistique.
EMANCIPATION HUMAINE Chaque langue libre et entrave la fois ses usagers, en leur
donnant la possibilit de communiquer entre eux, mais en leur empchant la
communication avec d'autres. labor comme un moyen de communication
universellement accessible, l'Espranto est un des grands projets d'mancipation
humaine qui fonctionnent - un projet destin permettre chaque citoyen de participer
individuellement la communaut humaine, en conservant son profond enracinement
dans son identit culturelle et linguistique propre, mais non limit par celui-ci.
Nous affirmons que l'usage exclusif des langues nationales pose invitablement des
limites aux liberts d'expression, de communication et d'association. Nous sommes un
mouvement en faveur de l'mancipation humaine.
Bureau Africain de l'Association Mondiale pour l'Espranto, AFRIKA OFICEJO de UEA,
Page 5/5

Cours dEspranto

BP 416, Lokossa-Mono, Rpublique du Benin, afrika.oficejo@uea.org,

www.esperanto.net

Lespranto l'ordre du jour

Dans un monde de plus en plus conscient des droits des minorits et de la diversit
linguistique et culturelle, apparat chez les dcideurs un regain dattention pour la
langue internationale espranto.
Des organisations et des associations non gouvernementales font pression pour que le
problme dune langue internationale soit mis lordre du jour des Nations Unies et de
l Union Europenne....
A partir de juillet 1996, des groupes dexperts et de politiques indpendants se sont
runis dans le cadre des Symposiums Nitob - la dernire fois en 2005 Vilnius en
Lituanie - afin danalyser les problmes de politique linguistique qui se posent dans le
monde et le rle que peut y jouer lespranto. Le Manifeste de Prague est la
raffirmation moderne des valeurs et des objectifs qui inspirent le mouvement
esprantiste. Il met laccent sur la dmocratie en matire de langue et sur le maintien
de la diversit linguistique.
Parmi les esprantophones qui ont fait lactualit ces derniers temps, on compte
Reinhard Selten, Prix Nobel dconomie en 1994, ainsi que Franois Grin, professeur
lUniversit de Genve, qui tudie les retombes conomiques des politiques
linguistiques, et qui est lauteur dun rapport sur ce sujet, demand par les instances
franaises de lducation et paru en 2005.
Peuples Indignes est un programme pour promouvoir un dialogue permanent entre
les peuples indignes de par le monde. Il vite lusage des langues ex-coloniales en
utilisant lespranto comme moyen de communication.
Une Langue de la Paix est une organisation qui intervient pour conforter la paix dans
des rgions o une guerre vient davoir lieu ou dure encore. Elle sest occupe
rcemment des rfugis afghans et des centrafricains.
Mais lintrt de lespranto peut aussi trouver sa source dans la volont de faciliter la
communication internationale sur les sujets les plus divers, de tisser des liens damiti
travers le monde, de sintresser aux aspects linguistiques de ce modle unique de
projet en train de devenir une langue part entire.
On trouvera par ailleurs ci-aprs un certain nombre de faits sur ltat actuel de
lespranto.
Objectifs et origines.
Lide dune langue internationale planifie (connue galement sous le nom de langue
universelle ou de langue auxiliaire internationale) visant, non pas remplacer les
langues ethniques, mais servir comme deuxime langue auxiliaire pour tous, est trs
ancienne. Au cours des sicles, les motivations crer diverses langues planifies ont
dabord t dordre philosophique : rechercher une langue parfaite pour aider un
processus parfait de pense et une prise de conscience du monde ; puis elles furent
dordre politique : changer les relations interethniques. Mais ds la Renaissance des
hommes ont rflchi au problme, et de clbres scientifiques comme Comnius,
Descartes, Leibnitz, etc. sen sont proccups. Les fondements de ce qui allait devenir
la langue internationale espranto ont t lancs Varsovie en 1887 par le docteur
Page 6/6

Cours dEspranto

Ludovic-Lazare Zamenhof. Celui-ci a senti quune telle langue devait se dvelopper par
un usage collectif, aussi a-t-il limit sa proposition de dpart une grammaire
minimaliste et un lexique rduit. Lespranto, aujourdhui, est une langue pleinement
dveloppe avec une communaut de locuteurs rpandue dans le monde entier et un
ensemble complet de moyens dexpression. Bien des ides de Zamenhof ont anticip - p
celles du fondateur de la linguistique moderne, le structuraliste Ferdinand de Saussure
(dont le frre Ren tait esprantiste).
Caractristiques.
Lespranto est une langue parle et crite. Ses lexmes viennent principalement des
langues dEurope occidentale, alors que sa syntaxe et sa morphologie rvlent de fortes
influences slaves. Les morphmes espranto sont invariables et combinables quasiment
linfini en des mots diffrents. Il en dcoule que la langue a beaucoup de points
communs avec les langues isolantes comme le chinois, alors que la structure interne de
ses mots prsente des affinits avec les langues agglutinantes comme le turc, le svahili
ou le japonais. En tous cas, dans la pratique, lespranto est une langue largement
utilise.
Dveloppement.
A lorigine, la langue comprenait environ 1000 racines, quon pouvait combiner pour
construire de 10000 12000 mots. Aujourdhui, les dictionnaires despranto
contiennent de 15000 20000 racines, avec lesquelles on peut former des centaines de
milliers de mots, et la langue ne cesse dvoluer : lAcadmie dEspranto contrle les
tendances du moment. Lespranto, avec la plus grande souplesse, sadapte aux
nouveaux besoins de communication et fait voluer ses formes dexpression (tournures,
phrasologie). Au fil des temps, la langue a t utilise toutes les fins imaginables,
parfois marques de polmiques, et souvent de problmes. La langue est galement
utilise en famille et il existe actuellement sans doute un millier desprantophones de
naissance. La langue fut interdite, cause des buts humanistes de ses utilisateurs, et
ceux-ci furent perscuts, aussi bien par Staline qui la considrait comme langue de
cosmopolites, que par Hitler pour qui elle tait langue de juifs (Zamenhof, le crateur
de la langue, tait juif non pratiquant).
Usagers.
Lassociation Universelle d Espranto (UEA), dont les adhrents constituent la partie la
plus active de la communaut esprantophone, a des associations nationales dans 62
pays et des membres individuels dans environ 120 pays. Daprs le nombre de livres de
cours vendus et daprs les statistiques sur les effectifs des associations locales, le
nombre de personnes qui ont fait dans une certaine mesure connaissance avec la langue
slve des centaines de milliers ou plutt des millions. Il y a des esprantophones
dans le monde entier, avec des points forts notamment dans des pays aussi divers que la
Chine, le Japon, le Brsil, lIran, le Togo, la Bulgarie et Cuba. Le site internet
www.esperanto.net est un centre dinformation multilingue sur lespranto, avec 62
langues. La communaut esprantophone fait montre dun engagement particulier pour
les modles alternatifs de communication, contre les discriminations ; en mme temps,
elle reflte les tendances les plus diverses en religion et en politique, lexception de
tout racisme et de tout nationalisme. Les locuteurs de lespranto sont les porteurs de
valeurs culturelles tires la fois dune culture mondiale internationale, de diverses
Page 7/7

Cours dEspranto

cultures nationales et de fragments de culture originaux de la communaut elle-mme.

Enseignement de l espranto.
Lespranto permet de se mettre rapidement communiquer, et il reprsente de ce fait
une introduction idale ltude des langues trangres. Il est possible dutiliser
lespranto, aprs quelques semaines dtude pour la correspondance, et aprs
quelques mois pour des voyages ltranger. Des rsultats exprimentaux et des
constats informels dmontrent quune tude pralable de lespranto a des effets
positifs dans lapprentissage de la langue maternelle elle-mme, et aussi dans celui
dautres langues trangres. Bien quil soit enseign dans certaines coles, on lapprend
le plus souvent en autodidacte, ou bien par correspondance (changes postaux ou
lectroniques), ou encore par les clubs locaux despranto. Il existe des manuels et
autres supports pour autodidactes en plus de cent langues. Un rcent rseau internet
pour les enseignants despranto, http://www.edukado.net, donne une certaine ide
de laction actuelle dans le domaine de lenseignement.
Reconnaissance officielle.
En 1954 la Confrence Gnrale de l Unesco reconnaissait que les objectifs atteints par
lepranto concidaient avec les buts et les idaux de l Unesco, et des relations
officielles taient tablies entre l Unesco et l UEA. La collaboration continue entre les
deux organisations. En 1977 le directeur gnral de l Unesco, Monsieur Amadou-Mahtar
MBow, sadressait au 62me Congrs Mondial d Espranto, et aujourdhui les Congrs
Modiaux despranto reoivent rgulirement les salutations de lUnesco, en 2005 par
son directeur gnral. En 1985 la Confrence Gnrale de l Unesco appelait ses tatsmembres et les organisations internationales promouvoir lenseignement de
lespranto dans les coles ainsi que son emploi dans les affaires internationales. L UEA
a galement des relatios consultatives avec les Nations Unies, l UNICEF, le Conseil de l
Europe, l Organisation des Etats dAmrique, et l Organisation Internationale de
Normalisation (ISO).
Rencontres et voyages.
Plus de cent confrences et runions internationales ont lieu chaque anne en espranto
- sans traducteurs ni interprtes. Il sagit l dun modle dorganisation internationale
exempt de toute discrimination. Le plus important de ces vnements est le Congrs
Mondial dEspranto ; parmi les plus rcents citons Tel Aviv (Isral en 2000), Zagreb
(Croatie en 2001), Fortaleza (Brsil en 2002), Gotenburg (Sude en 2003), Pkin (Chine
en 2004), Vilnius (Lituanie en 2005). Les prochains Congrs Mondiaux auront lieu
Florence (Italie en 2006) et Yokohama (Japon en 2007). Le sixime congrs
panamricain a eu lieu La Havane en 2004, et le quatrime congrs asiatique
Katmandou en 2005. Les esprantistes arabes ont leur propre liste internet o lon
trouve des adresses des pays arabes de louest et de lest. Le Pasporta Servo, est un
service gr par la section jeunesse de l UEA Ldition 2005 de son annuaire contient
les adresses de 1364 htes de 84 pays, prts accueillir pour des nuites gratuites les
esprantophones au cours de leurs voyages.
Recherches et bibliothques.

Page 8/8

Cours dEspranto

Dans de nombreuses universits lespranto est inclus dans le cours de linguistique ;

quelques unes le proposent comme objet dtude indpendant. Il convient de signaler
en particulier luniversit Etvs Lorand de Budapest qui a une option despranto
sanctionne par un diplme ; ainsi que luniversit de Poznan en Pologne o lespranto
figure dans un programme de linguistique compare. Depuis plus dun sicle, la langue
et sa communaut linguistique font lobjet dtudes systmatiques, internationales et
interdisciplinaires (esprantologie). Les rsultats (littrature spcialise) sont conservs
en bibliothques et enregistrs en catalogues et bibliographies. La bibliogaphie de l
Association des Langues Modernes aux Etats-Unis enregistre chaque anne plus de 300
ditions spcialises sur lespranto. La bibliothque de l Association Esprantiste
Britannique possde plus de 20000 ouvrages. Et encore dautres grandes bibliothques
parmi lesquelles le Muse International d Espranto de Vienne (qui fait partie de la
Bibliothque Nationale dAutriche), la bibliothque Hodler au sige central de l UEA
Rotterdam, et la collection Espranto Aalen, Allemagne. Il est possible de consulter
des collections de Vienne et de Aalen par Internet et dutiliser le systme de prt
international.
Contacts professionnels et centres dintrts spcifiques.
Les esprantophones ont des associations spcialies, comme celles des mdecins, des
crivains, des cheminots, des scientifiques, des musiciens et beaucoup dautres. Elles
ditent souvent leurs propres revues, organisent des confrences et aident lexpansion
de la langue dans le cadre de son usage des fins professionnelles et thmatiques. L
Acadmie Internationale des Sciences de San Marino facilite la collaboration au niveau
universitaire. Des ouvrages originaux et traduits sont rgulirement dits dans des
domaines tels que la linguistique, lastronomie, linformatique, la botanique,
lentomologie, la chimie, le droit et la philosophie. Il existe des organisations destines
des groupes spcifiques tels que les scouts, les aveugles, les joueurs dchecs ou de go
; et la section jeunesse de l UEA, la TEJO (Organisation Mondiale de la Jeunesse
Esprantiste), organise de frquentes rencontres internationales et dite ses propres
priodiques. Programmeurs, physiciens, bouddhistes, catholiques, mathmaticiens,
bahas et enseignants ont leurs propres organisations, et de nombreux mouvements
sociaux utilisent la langue.
Littrature et traductions.
La florissante tradition littraire en espranto est reconnue par le PEN-club
international, qui a accueilli une section espranto lors de son 60me congrs de
septembre 1993. Parmi les crivains actuels les plus clbres en espranto, citons les
romanciers Trevor Steele (Australie), Istvan Nemere (Hongrie) et Spomenka Shtimec
(Croatie) ; les potes William Auld (Ecosse), Mikail Gishpling (Russie-Isral) et Abel
Montagut (Catalogne) ; les essayistes et traducteurs Probal Dashgupta (Inde) et Kurisu
Kei (Japon). Auld a t propos la candidature pour le prix Nobel de littrature en
1999 et 2000 pour ses contributions la posie.
Parmi les traductions littraires dites ces derniers temps, on mentionnera Le
seigneur des anneaux de Tolkien, Cent ans de solitude de Garcia Marquez,
Rubaiyat de Umar Khayyam, Le tambour de Grass, Le livre des merveilles de
Marco Polo, le prix Nobel Sans Destine de Kertesz, Henri V de Shakespeare,
Eugne Onguine de Pouchkine,, et les deux chef-doeuvre en trois volumes venus de
Chine : la grande saga familiale de Cao Xuegin Songe de la maison rouge et un roman
traditionnel sur un soulvement hroque contre un gouvernement oppressif Au fond de
Page 9/9

Cours dEspranto

leau. On trouvera dans la srie Oriento-Okcidento (Est-Ouest) qui parat depuis

1961, des traductions de haut niveau des oeuvres les plus marquantes des littratures
nationales. Pour les enfants, Astrix, Winnie-lOurson et Tintin sont venus sajouter
Pierre lbouriff, Pipi aux longs bas ; et des livres de la Valle de Moumine de
lauteur finlandaise mondialement connue Tove Jansson, de mme que les livres d Oz
de L. Frank Baum, sont accessibles par Internet. Parmi les traductions faites partir de
lespranto signalons Maskarado, livre dit en espranto en 1965 par Tivadar Soros,
le pre du financier George Soros : il raconte lexistence de sa famille pendant
loccupation nazie de Budapest. Cet ouvrage a t rdit rcemment en anglais en
Grande Bretagne (2000) et aux Etats Unis (2001), et il a paru galement en russe, en
allemand et en turc. Il faut signaler galement la traduction en espranto du roman Un
voyage extraordinaire crit par Jules Verne la fin de sa vie et dans lequel lespranto
est mis en lumire.
Thatre et cinma.
Des pices de thatre dauteurs dramatiques aussi divers que Goldoni, Ionesco,
Shakespeare et Alan Ayckbourg ont t reprsentes en espranto au cours des
dernires annes. On trouve de nombreux drames de Shakespeare traduits en espranto
: lune des reprsentations les plus rcentes fut Le Roi Lear Hano au Viet Nam en
dcembre 2001, par une troupe locale. Bien que plusieurs films mettent en scne
lespranto dans leurs diffrents plans, depuis Le Dictateur de Chaplin jusquaux films
rcents comme Gattaca et Blade III, il est plus rare de trouver des films
entirement en espranto. Une exception notable est le film culte Incubus de W.
Shatner dont les dialogues sont exclusivement en espranto. Il existe galement des
films doubls en espranto, comme par exemple le film mondialement connu (dtenteur
dun Oscar) Mphisto.
Musique.
Les genres musicaux en espranto comprennent des chants populaires et folkloriques, du
rock, du cabaret, des chants pour solistes et choeurs, ainsi quun opra. Des
compositeurs et artistes populaires, y compris le Britannique Elvis Costello et
lAmricain Michael Jackson, ont enregistr en espranto, crit des morceaux inspirs
par la langue ou ont employ celle-ci dans leurs lancements. Certaines chansons de
lalbum tout-espranto de Warner Brothers Espranto lanc en Espagne en novembre
1996 ont atteint les sommets au hit-parade espagnol. Dans le genre classique on trouve
des morceaux pour orchestre et des choeurs avec des textes en espranto, entre autres
La Kora Sutro de Lou Harrison et la premire symphonie de David Gaines, tous deux
des Etats Unis. On trouvera de la musique en espranto sur Internet, comme par
exemple sur http://www.vinilkosmo.com, et y compris quelques sites consacrs au
karaok espranto.
Priodiques.
Plus de 100 magazines et revues sont dits rgulirement en espranto, parmi lesquels
la revue mensuelle dinformation Monato (Le mois), la revue littraire Fonto (La
source) et la revue de l UEA Esperanto. Le bihebdomadaire Eventoj (Les
vnements) propose galement une dition lectronique, comme le fait galement
Monato. Les condenss de Eventoj (Evnements) se trouvent uniquement en
ditions lectroniques. La revue Esperanto ainsi que Monato et dautes revues
Page 10/10

Cours dEspranto

nationales et locales peuvent tre lues sur le web et y mettent leurs archives
disposition. Il y a dautres priodiques parmi lesquels des publications sur la mdecine
et la science, des magazines religieux, des priodiques pour les jeunes ou les
enseignants, dautres revues littraires et ditions thmatiques. La revue Esperanto
est galement accessible aux aveugles sur le mode vocal.
Radio et tlvision.
Des stations radio en Pologne, en Chine, au Brsil, Cuba, en Estonie, en Hongrie et en
Italie mettent rgulirement en espranto, comme le fait galement Radio Vatican.
Quelques programmes peuvent aussi tre couts sur internet (www.radio-arkivo.org).
Dans certains pays, des chanes de tlvision mettent des cours despranto, y compris
la dernire adaptation en 16 parties du cours de la BBC Mazi en Gondolando sur le
rseau tlvis Canal Pologne 1. En 2005 a t lance la premire chane de tlvision
totalement en espranto, ITV, http://internacia.tv.
Internet.
Les rseaux lectroniques constituent, parmi les usagers de lespranto, un moyen de
communication en pleine expansion. Il existe plusieurs centaines de listes de discussion
en espranto, qui traitent de sujets allant de lusage de la langue la thorie gnrale
de la relativit. Lespranto est largement utilis dans les forums de discussion ICQ, IRC
et PalTalk. Ces derniers temps, des esprantistes de plus en plus nombreux sont en
contact par le systme vocal internet Skype. Un ensemble de programmes dj traduit
en espranto, les pages web en espranto se comptent par centaines de milliers. On
trouvera certaines dentre elles par la Bibliothque Virtuelle Espranto sur
http//www.esperanto.net/veb, dautres en tapant Esperanto sur nimporte quel
moteur de recherche.
Services de l UEA.
LUEA dite des livres, des revues, ainsi quun annuaire avec la liste des organisations
esprantistes et des reprsentants locaux de par le monde. La liste des publications,
ainsi que des informations sur les disques, cassettes etc..., sont dans le catalogue de l
UEA disponible sur papier et aussi sur le web (htp://www.uea.org/katalogo). Le service
librairie de lassociation a plus de 5000 titres en stock. Une srie dite par l UEA en
espranto, en anglais et en franais, Esperanto Dokumentoj (Documents espranto),
comprend des tudes et des rapports relatifs la situation actuelle de lespranto, et on
peut les avoir auprs du Sige Central de l UEA Rotterdam.
Pour toutes informations complmentaires sur l espranto, contactez le:
Bureau Africain de l'Association Mondiale pour l'Espranto
AFRIKA OFICEJO de UEA,
BP 416
Lokossa-Mono
Rpublique du Benin
afrika.oficejo@uea.org
www.esperanto.net

Page 11/11

Cours dEspranto

Leon 1
* En espranto chaque lettre correspond un seul son.
* Les voyelles (a, e, i, o, u ) se prononcent: a, , i, o, ou. Quand deux voyelles se

suivent, les prononcer bien sparment : Maria = Ma-ri-a

* Les consonnes (b, d, f, m, n, etc.) se prononcent comme en franais, l'exception
de quelques-unes que nous travaillerons pendant le cours.
* Le substantif se termine toujours en "o". Substantifs = tous les noms en gnral, de
catgorie, de personne, danimal, dide abstraite, de qualit, de chose concrte, daction,
etc)
par exemple cheval, pain, fleur, table, repas, ide, beaut, berger, commerante, etc
* L'adjectif (mot qui permet de dire comment est ce qui est dsign par le nom : bon, joli,
intelligent, grand, utile, etc) se termine toujours en "a".
* L'article: il y a un seul article dterminant "la" (le, la, l', les): la pano, la floro, la
tablo. L'article indfini n'existe pas (un, une, des). Pour dire "un pain", "une fleur",
"une table", on doit simplement supprimer l'article.
floro: une fleur
la floro: la fleur
tablo: une table
la tablo: la table
Le verbe indique l'tat des animaux et des objets ou ce que quelqu'un fait. Quand
l'tat ou l'action sont au prsent, le verbe se termine toujours en "as".
ESTAS: je suis, tu es, il est, elle est, on est, nous sommes, vous tes, ils sont, elles
sont
La pano esta bona: le pain est bon
La floro estas bela: la fleur est belle
La tablo estas granda: la table est grande
La terminaison "as" du prsent est invariable pour toutes les personnes (je, tu, il, elle,
on, nous, vous, ils, elles)
L'accent tombe toujours sur l'avant-dernire syllabe. Il n'y a pas d'accent crit (, `).
Le nombre de syllabes d'un mot est dtermin par le nombre de voyelles. L'accent
tombe donc sur l'avant-dernire voyelle.
es-tas

pa-no

flo-ro

Page 12/12

ta-blo

Cours dEspranto

JES (en une seule syllabe ,comme en anglais "yes") :Oui

NE: non
Pour transformer les phrases affirmatives (Vous parlez allemand) en interrogatives
(Parlez-vous allemand? ), en Espranto il n'est pas ncessaire de changer l' ordre des
mots. Il suffit de mettre la particule " u " ( prononce "tchou" ) au dbut de la
phrase. Cette particule n'a pas de traduction car elle quivaut un signe
d'interrogation crit et oral. Sa prsence nous indique, aussi bien l'oral qu' l'ecrit,
qu'il s'agit d'une interrogation.
u la pano estas bona? Jes, la pano estas bona.
u la floro estas bela? Jes, la floro estas bela.
u la tablo estas granda? Jes, la tablo estas granda.
Petro ( Pierre ) estas bona.
Mara estas bela.
La lakto ( lait ) estas bona.
La elefanto estas granda.
u Petro estas bona? Jes, Petro estas bona.
u Mara estas bela? Jes, Mara estas bela.
u la lakto ne estas bona? Ne, la lakto estas bona.
u la elefanto ne estas granda?. Ne, la elefanto estas granda.
"L' Espranto est la meilleure solution l' ide d'une langue internationale".
Albert Einstein

VOCABULAIRE Leon 1
Bela: beau-belle
Bona: bon-bonne
u: (prononc "tchou").
Elefanto: lphant
Jes: oui
Estas: est
Floro: fleur

Granda: grand-grande
Lakto: lait
Moskito: moustique
Ne: non
Pano: pain
Patro: pre
Tablo: table

EXERCICES Leon 1
- Rpondez en espranto aux questions suivantes
1.
2.
3.
4.
5.

u
u
u
u
u

la
la
la
la
la

floro estas bela?

elefanto estas granda?
moskito estas granda?
patro estas bona?
lakto ne estas bona?

Page 13/13

Cours dEspranto

14

REPONSES Leon 1
1.
2.
3.
4.
5.

Jes, la floro estas bela.

Jes, la elefanto estas granda.
Ne, la moskito ne estas granda.
Jes, la patro estas bona.
Ne, la lakto estas bona.

15

16

Leon 2
-

Mi: je
Vi: tu - Vous.
Li: il
i ( prononc " chi" ): elle
i ("" prononc dj comme dans Djibouti ou dans Djerba : Dsigne les objets
et animaux, les tres non sexus en gnral).
Mi parolas: Je parle
Vi legas: Tu lis
i kantas: Elle chante
Li skribas: Il crit

KIU: Qui? Lequel, laquelle ? (dtermination, individualisation de la personne, de la chose,

de lide, etc, exemple : kiu floro ? )

Kiu parolas? Mi parolas
Kiu legas? Vi legas
Kiu skribas? Li skribas.
i manas: Elle mange.
Li trinkas: Il boit.
Kiu manas? i manas.
Kiu trinkas? Li trinkas.
u la rozo estas bela floro? Jes, i estas bela floro.
u Meksiko ( Mexique) estas granda lando (pays)? Jes, i estas granda lando.
KIO? Quoi? (catgorie, lment dune catgorie non diffrenci)
Kio estas elefanto? Elefanto estas besto.
Kio estas tablo? Tablo estas meblo (meuble).
Kio estas kato (chat) ? Kato estas besto.
Kio estas tigro (tigre)? Tigro estas besto.
Kio estas Brazilo? Brazilo estas lando (pays).
Kio estas rozo? Rozo estas floro.
Brazilo - rozo: Le "z" est prononc, comme dans les mots "zro, zbre, zodiaque".
Rozo: Le "r" en Espranto est toujours roul, prononc avec la pointe de la langue
contre les dents. Quand le premier mot de la phrase interrogative commence par la
lettre "k" (Kiu, Kio), il n'est pas ncessaire d'ajouter la particule "u".
Qu'est-ce que c'est un suffixe? C'est une particule qu'on met la fin d'un mot pour
former d'autres mots similaires, c'est dire, en relation avec ce mot. L' Espranto
utilise beaucoup les "suffixes", car ils permettent de former diffrents mots partir
d'un seul.

17

LE SUFFIXE "IN": Il sert indiquer le genre fminin. En Espranto les mots portent la
marque du genre fminin dans le cas des tres humains ou des animaux. Les objets
sont,donc, neutres: la pano: (le) pain; la floro: (la) fleur.

Sinjoro (prononc "si-nio-ro" en trois

syllabes): monsieur
Sinjorino: madame/dame
Viro: homme
Virino: femme

Fratino: soeur
Koko: coq
Kokino: poule
Leono: lion
Leonino: lionne

Patro: pre
Patrino: mre
Frato: frre
La sinjoro staras: Le monsieur est debout.
La sinjorino sidas: La dame est assise.
La patro estas viro: Le pre est un homme.
La patrino estas virino: La mre est une femme.
La koko kantas: Le coq chante.
La kokino ne kantas: La poule ne chante pas.
DE: de
La frato de Petro estas forta: Le frre de Pierre est fort.
La fratino de Maria estas bela: La soeur de Marie est belle.
u la sinjoro staras? Jes, la sinjoro staras.
u la sinjorino sidas? Jes, la sinjorino sidas.
u la frato de Petro estas forta? Jes, la frato de Petro estas forta.
u la fratino de Maria estas bela? Jes, la fratino de Maria estas bela.u la kokino
kantas? Ne, sinjoro, la kokino ne kantas. La koko kantas.
" L' Espranto est une langue simple, flexible et harmonieuse, utile pour une prose
lgante et pour des pomes inspirs. Il sert exprimer toutes les penses et les plus
dlicats sentiments de l'me. C'est la langue internationale idale"
Julius Verne ( 1828-1905 ) (crivain clbre)

18

VOCABULAIRE Leon 2
a: ou
besto: bte (animal)
Brazilo: Brsil
forta: fort
fratino: soeur
frato: frre
kanti: chanter
kato: chat
kio?: Quoi?/ Que?
kiu?: qui? lequel, laquelle ?
kokino: poule
koko: coq
lando: pays
legi: lire
leonino: lionne
leono: lion

mani: manger
meblo: meuble
nun: maintenant
paroli: parler
patro: pre
prezidanto: prsident (= qui prside)
rozo: rose
sidi: tre assis
sinjorino: madame
sinjoro: monsieur
skribi: crire
stari: tre debout
tigro: tigre
trinki: boire
virino: femme
viro:homme

EXERCICES Leon 2
- Rpondez en Espranto aux questions suivantes:
1.
2.
3.
4.
5.

Kiu estas la prezidanto de Brazilo?

Kio estas elefanto?
u la tigro estas bona besto?
u vi nun ( maintenant ) staras a ( ou ) sidas?
u la kokino kantas?

19

20

REPONSES Leon 2
1.
2.
3.
4.
5.

La prezidanto de Brazilo estas S-ro Cardoso.

Elefanto estas besto.
Ne. La tigro ne estas bona besto.
Mi nun sidas.
Ne. La kokino ne kantas. La koko kantas.

21

22

Leon 3

LE SUFFIXE "IST": Il indique profession, mtier ou occupation habituelle. Il sert aussi

indiquer l'adhsion d'une personne une thorie, une cole ou une doctrine.
Instrui: enseigner
Arto: art
Labori: travailler
Kuraci: soigner
Dento: dent
Kanti: chanter
Pentri: peindre
Esperanto: Espranto

Instruisto: matre, enseignant

Artisto: artiste
Laboristo: travailleur
Kuracisto: mdecin
Dentisto: dentiste
Kantisto; chanteur
Pentristo: peintre
Esperantisto: esprantiste

anka (aussi)
Exemples :
La instruisto instruas.
La laboristo laboras.
La pentristo estas artisto.
Pavarotti estas kantisto.
Placido Domingo estas anka (aussi) kantisto.
Antonio Banderas estas artisto.
Catherine Deneuve estas bela artistino.
Mi estas sinjoro Antonio Pruno. Mi estas la instruisto.
Vi estas la lernanto (tudiant).
Mikelanelo (Michel Ange) estas fama pentristo.
Doktoro Ortega estas kuracisto.
Mi estas esperantisto.
Kiu estas la instruisto? Vi estas la instruisto, sinjoro Pruno.
Kiu estas la lernanto (tudiant)? Mi estas la lernanto.
Kiu estas kuracisto (mdecin)? Doktoro Ortega estas kuracisto.
u Pavarotti estas fama kantisto? Jes, Pavarotti estas fama kantisto.
u Placido Domingo estas kantisto? Jes, anka li estas fama kantisto. Ici, on doit faire
attention la place du mot anka (=aussi) : les phrases li estas anka fama kantisto(il est

aussi un chanteur clbre) et anka li estas fama kantisto(il est aussi un chanteur clbre) ne
veulent pas du tout dire la mme chose !
u Catherine Deneuve estas bela artistino? Jes, i estas bela artistino.
Remarque: observez que deux suffixes peuvent se trouver dans un mme mot.
Exemples:
Artistino: artiste (femme) (art - ist - in - o)

23

Dans la leon prcdente nous avons vu la dfinition de "suffixe". Nous verrons

maintenant celle de "prfixe" C'est une particule qui est place au dbut d'un mot
pour former un autre mot similaire.
Le prfixe"MAL": Il indique le contraire de ce que le mot exprime.
granda: grand-grande
bona: bon-bonne
ria ( pron. "richa" ): riche
utila: utile

malgranda: petit-e
malbona: mauvais-e
malria: pauvre
malutila: nocif

granda malgranda
Granda elefanto.
Malgranda kato.
Exemples :
u la elefanto estas granda? Jes, la elefanto estas granda.
u la kato estas granda? Ne, la kato estas malgranda.
u Londono ( Londres ) estas granda urbo ( ville )? Jes, Londono estas granda urbo.
u vilao ( village ) estas granda? Ne, vilao estas malgranda.
bela malbela
Bela artistino
Malbela monstro ( monstre )
u Sofa Loren estas bela? Jes, i ( pron. " shi" ) estas bela.
u Frankestein estas bela? Ne, Frankestein estas malbela.
u Parizo ( Paris ) estas bela? Jes, Parizo estas bela. i estas bela urbo.
u Brazilo estas malbela? Ne, Brazilo estas granda kaj (prononc "kai" en une seule
syllabe ) (et) bela lando (pays).
ria malria
Sinjoro Prspero Oro estas ria. Li ridas (il rit). Li estas felia.
felia malfelia
Sinjorino Pura Ruina estas malria. i ploras (pleure). i estas malfelia.
u Sinjoro Prospero Oro estas ria? Jes, li estas ria.
Kiu ridas? Sinjoro Prospero Oro.
Kiu ploras? Sinjorino Pura Ruina.
Kiu estas malria, s-ro Prospero Oro a (ou) s-ino Pura Ruina? S-ino Pura Ruina estas
malria.
s-ro: forme abrge de Sinjoro.
s-ino: forme abrge de Sinjorino.
DIALOGO (dialogue) en Kongreso de Esperanto
EL: de (origine)
Mi estas Ernesto Seplveda, el ilio. Mi estas esperantisto.
- Mi estas Johano (Jean) Dos Santos, el Brazilo. Anka mi estas esperantisto.

24

Johano: En Espranto le "h" n'est pas muet. On le prononce comme le "h" en

allemand, en soufflant lgrement pour le rendre audible.
"Granda parolisto estas malgranda faristo" (Proverbo: proverbe)

VOCABULAIRE Leon 3
ilio: Chili
A: ou
Anka: aussi
Artisto: artiste
Arto: art
Bona: bon-bonne
Brazilo: Brsil
Dentisto: dentiste
Dento: dent
Dialogo: dialogue
Doktoro: docteur
El: de (origine)
Esperantisto:
esprantiste
Fama: clbre
Fari: faire
Felia: heureux

Granda: grand-grande
Instrui: enseigner
Instruisto: instituteur,
enseignant
Johano: Jean
Kaj: et
Kanti: chanter
Kantisto: chanteur
Kongreso: congrs
Kuraci: soigner
Kuracisto: mdecin
Laboristo: travailleur
Laboro: travail
Lernanto: lve-tudiant
Londono: Londres
Malbona: mauvaismauvaise

Malfelia: malheureux
Malgranda: petit-petite
Malria: pauvre
Malutila: nocif
Parizo: Paris
Paroli: parler
Pentri: peindre
Pentristo: peintre
Plori: pleurer
Ria: riche
Ridi: rire
Urbo: ville
Utila: utile
Vilao: village

EXERCICES Leon 3
- Rpondez en Espranto aux questions suivantes:
1. u Pavarotti estas fama kantisto?
2. u la kato estas granda besto?
3. u Parizo estas bela urbo?
4. u via urbo (ta/votre ville) estas granda a (ou) malgranda?
"L'UNESCO reconnat que les objectifs et les idaux de L'Espranto concident avec les
objectifs de cette organisation". (Rsolution de l' UNESCO de la Confrence Gnrale
du 10 Dcembre 1955).

25

26

27

REPONSES Leon 3
1.
2.
3.
4.

Jes, Pavarotti estas fama kantisto.

Ne, la kato estas malgranda besto.
Jes, Parizo estas bela urbo.
Mia urbo estas granda.

28

29

Leon 4

LE PLURIEL (plus d'un) est form en ajoutant la terminaison"j" au substantif

singulier (On le prononce comme le "y" de "yeux" ou de "yaourt").
Libro: un livre
Libroj (prononc "lbroi" en deux syllabes): des livres
Pano: un pain
Panoj (prononc "pnoi" en deux syllabes): des pains
NI: nous
Vi kaj mi estas amikoj (pron. "amkoi"): toi et moi, nous sommes des amis.
Ni estas amikoj: Nous sommes des amis.
Quand le substantif est au pluriel, l' adjectif l'est aussi, et il porte le "j" la
fin.
Ni estas bonaj amikoj: Nous sommes de bons amis.

ILI: : ils, elles

La sinjorinoj parolas. Ili parolas. (elles parlent)
La sinjoroj parolas. Ili parolas (ils parlent).

EN: en, dans

MULTAJ: beaucoup
KELKAJ:quelques
-

En la klaso estas multaj lernantoj. Ili estas inteligentaj (intelligents-es)

(inteligenta: prononc "inteliguenta". En Espranto le "g" est toujours sonore comme

dans gant, guitare. Par exemple: giganto: gant, est prononc "guiganto"; gemo:
gemme, est prononc "guemo").
-

En la domo (maison) estas kelkaj (pron. "kelkai") ambroj (pron. "chmbroi")

(pices/habitations).

En la ardeno estas (il y a) multaj floroj: ruaj rozoj, blankaj jasmenoj

(pron."iasmnoi") (jasmins), kaj geranioj (pron."gueranioi") (graniums). Ili
estas tre (trs) belaj floroj. Estas (il y a) anka kelkajarboj (arbres) kun (avec)
multaj fruktoj (fruits): pomoj (pommes), piroj (poires) kaj oranoj (oranges). Ili
estas tre dolaj (douces).

Exemples :
30

u vi kaj mi estas amikoj? Jes, ni estas amikoj. Ni estas bonaj amikoj.

u la sinjorinoj parolas? Jes, ili parolas.
u la bestoj parolas? Ne, la bestoj ne parolas.
u en la klaso estas multaj lernantoj? Jes, en la klaso estas multaj lernantoj.
u ili estas inteligentaj? Jes, ili estas inteligentaj.
u en la domo estas multaj ambroj? Ne, en la domo estas kelkaj ambroj.
u en la ardeno estas multaj floroj? Jes, en la ardeno estas multaj floroj.
u estas anka kelkaj arboj kun multaj fruktoj? Jes, estas anka kelkaj arboj kun
multaj fruktoj.

POST: aprs/derrire
ANTA: avant, avant de, devant
Exemples :
u la kato kaj la muso (souris) estas amikoj? Ne, ili ne estas amikoj.
La kato kuras (court) post la muso.
La muso kuras anta la kato.
Juna sinjoro Maljuna sinjoro
Tiu (ce) juna sinjoro estas la instruisto.
Tiu maljuna sinjoro estas la direktoro (directeur).
Tiu (cette) juna sinjorino estas la instruistino de muziko (musique).
Tiu maljuna sinjorino estas la instruistino de fiziko (physique).
(Rappelez-vous qu'en Espranto le "z"(muziko, fiziko) est prononc comme dans le
mot "zbre" ).
KIU: Qui?. Que?.
TIU: ce, ce...l, celui-l (et fm.)
TIU I: ce, ce...-ci, celui-ci (et fm.)
Exemples :
Kiu estas tiu juna sinjoro? Tiu juna sinjoro estas la instruisto.
Kiu estas tiu maljuna sinjoro? Tiu maljuna sinjoro estas la direktoro.
Kiu estas tiu juna sinjorino? Tiu juna sinjorino estas la instruistino de muziko
Kiu skribas nun? Mi skribas nun (maintenant). On peut dire aussi : nun skribas mi

(lordre des groupes de mots - sujet, verbe, complment nest pas aussi rigoureux quen
franais, cela permet une grande souplesse de la phrase)
Kiu estas tiu i knabo? Tiu i knabo estas la filo (fils) de la instruisto.
Knabo: garon
Knabino: fille
Kiu estas tiu i knabino? Tiu i knabino estas la nepino (petite-fille) de la direktoro
Tiu i blanka emizo (chemise) estas nova (nouvelle).
Tiu i griza jako (pron. "iako") (veste) estas moderna.
Kiu (quelle) emizo estas nova? Tiu i blanka emizo estas nova.
u tiu i blua (bleu-e) emizo estas nova? Ne. Tiu blua emizo estas malnova.
Kiu jako estas moderna? Tiu i griza jako estas moderna.
31

u tiu i nigra (noir-e) jako estas moderna? Ne. Tiu nigra jako estas malmoderna.
NENIU: personne, aucun-e.
Kiu (qui) parolas? Neniu (personne) parolas. (parle)
Kiu lernanto demandas (demande)? Neniu lernanto demandas.
LA KOLOROJ (les couleurs)
Nigra
Griza
Blanka
Blua

VOCABULAIRE Leon 4
ardeno: jardin
ambro: habitation/pice d'une maison
emizo: chemise
Amiko: ami
Anka: aussi
Arbo: arbre
Blanka: blanc-blanche
Demandi: demander, poser une question
Direktoro: directeur
Dola: doux-douce
Erari: se tromper
Fiziko: physique
Geranio: granium
Griza: gris
Ili: ils-elles
Inteligenta: intelligent-e
Jako: veste
Jasmeno: jasmin

Rua
Flava
Verda

Juna: jeune
Kelkaj: quelques
Klaso: classe
Maljuna: vieux-vieille/g-e
Malmoderna: dmod-e
Malnova: vieux-vieille
Moderna: moderne
Multaj: beaucoup
Muziko: musique
Ni: nous
Nova: nouveau-nouvelle
Orano: orange
Piro: poire
Pomo: pomme
Rozo: rose
Rua: rouge
Tre : trs

REMARQUE: Vous aurez srement remarqu un certain rapport entre des mots
comme "kiu","tiu",neniu".Il s'agit de mots appels "corrlatifs". Nous les analyserons
plus tard dans le cours .

"Kiu demandas, tiu ne eraras " (proverbo): Qui demande ne se trompe pas.

EXERCICES Leon 4
- Rpondez en Espranto aux questions suivantes
1. u ni estas amikoj?
2. u la kato kaj la muso estas bonaj amikoj?
3. u la sinjoroj kaj la sinjorinoj parolas?
4. u en la klaso estas multaj lernantoj?
5. u en via urbo (ta ville) estas multaj arboj?
6. Kiuj floroj estas en la ardenoj de via (ta) urbo?
" L' Espranto est le latin de la dmocracie"
32

33

REPONSES Leon 4
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Jes, ni estas amikoj.

Ne, la kato kaj la muso ne estas bonaj amikoj.
Jes, la sinjoroj kaj la sinjorinoj parolas.
Jes, en la klaso estas multaj lernantoj.
Jes, en mia urbo estas multaj arboj.
En la ardenoj de mia urbo estas rozoj, jasmenoj kaj geranioj.

34

35

Leon 5

KIE: o
TIE: l, l-bas
TIE i: ici
NENIE: nulle part
IE: partout
IE: quelque part
SUR: sur
Exemples :
- Kie vi sidas? Mi sidas sur seo (chaise).
- Kie vi dormas? Mi dormas sur lito (lit).
- Kie estas la libro? La libro estas tie, sur la tablo.
- Kie estas la krajono (pron. "kraiono") (crayon)? La krajono estas tie i, en mia
mano.
- Kie estas la moneroj (pices de monnaie)? Ili estas tie i, en mia poo ( ma
poche ).
- u aero estas ie (partout)? Jes, aero (air) estas ie.
- Kie estas la esperantistoj? La esperantistoj estas ie: en Eropo, Azio, Ameriko,
Afriko kaj Oceanio.
- Kie estas la domo de la vagabondo? Nenie (nulle part).
- Kie estas la krajono? i devas esti ie (quelque part), sur la tablo.
REMARQUE: La particule approximative "i" peut tre place devant ou derrire "tie"
et "tiu". Il est plus frquent de la placer devant.

DIALOGO (dialogue)
Aleksandro (Alexandre): - Kie estas la hotelo "Atlantiko"Filipo (Philippe): - En la strato
Bruselo. (strato = rue)

DIALOGO kun la avo (grand-pre)

AVO: Kie estas mia pipo (pipe)? i devas esti ie (quelque part). Mi ne trovas in. (trovi
= trouver ).
NEPO (petit-fils): - Jes, kara (cher) avo. i estas en via poo (poche).
Petro ne staras. Li iras (va).
Mara ne sidas. i iras.

36

KUN:
-

avec
Petro iras kun Mara.
Palo (Paul) parolas kun Roberto.
Diego dancas (pron . "dantsas") (danse) kun Ana.
Sofia ludas (joue) kun Alberto.
Kun kiu iras Petro? Petro iras kun Mara.
Kiu parolas kun Roberto? Palo parolas kun Roberto.
Kiu dancas kun Ana? Diego dancas kun Ana.
Kun kiu ludas Sofia? Sofia ludas kun Alberto.
u vi deziras (veux) paroli? Jes, mi deziras paroli kaj skribi.
Kun kiuj (qui) vi deziras paroli kaj skribi? Mi deziras paroli kaj skribi kun amikoj
(amis).
u vi deziras korespondi (correspondre)? Jes, mi deziras korespondi.
Kun kiuj vi deziras korespondi? Mi deziras korespondi kun amikoj en multaj landoj
(pays).

PER: avec/par (dans le sens de : au moyen de = complment d'instrument)

-

La intruisto skribas. Li skribas per krajono.

Ni pensas per la kapo (tte).
Ni flaras (sentons) per la nazo (nez).
Ni vidas (voyons) per la okuloj (yeux) kaj ni adas (entendons) per la oreloj
(oreilles).

PRI: sur, propos de

-

La instruisto parolas pri literaturo.

Li skribas ekzemplojn (exemples) pri la prepozicioj.
i ne scias (sait) la veron (verit) pri tiu afero (affaire).

REMARQUE: Avant de rsoudre les exercices, lisez s'il vous plat la page jointe o l'on
explique le fonctionnement du complment d'objet direct.
COMPLMENT DIRECT
Si je dis "Pierre bat Robert", il est vident qui est l' auteur de l'action de battre
(Pierre), et qui reoit les coups (Robert). En grammaire on dit que celui qui ralise
une action, comme battre, crire, etc. est le "sujet", et celui qui reoit l'effet de cette
action est le "complment direct".
En Espranto pour montrer qui reoit le poids de l'action, c'est dire le "complment
direct", on utilise la terminaison "n". Par exemple:
Petro batas (bat) Roberton: Pierre bat Robert.
Mi skribas leteron (lettre): J'cris une lettre.
Petro amas Marian: Pierre aime Marie.

37

L'emploi de la terminaison "n", selon M. Zamenhof lui-mme, crateur de l' Espranto,

ne doit aparatre que dans des cas clairs.
Prenons maintenant comme exemple le verbe "havi" (avoir, possder), et les mots
"domo" (maison) et "urbo" (ville). Quand vous crivez une lettre vous avez le choix
entre les structures suivantes:
- Mi havas domon en la urbo: J'ai une maison dans la ville.
- Domon mi havas en la urbo: Une maison j'ai dans la ville.
- En la urbo mi havas domon: Dans la ville j'ai une maison.
Ce nest donc pas la place du mot dans la phrase qui indique qui sont le sujet et le
complment, mais bien le n.
Les substantifs au pluriel (domoj, libroj, etc.), s'ils ont la fonction d'objet direct,
portent un "n" aprs le "j". Exemples:
-

La ria sinjoro havas domojn ( en deux syllabes, en prononant toutes les

lettres).
Mi atas legi librojn: J'aime lire des livres.

Les adjectifs (bela, granda, bona), s'ils accompagnent un substantif au pluriel ou au

singulier et fonctionnent comme complments directs, prennent aussi la terminaison
"n". Exemples:
-

Mi havas belan domon.

Li legas (il lit) bonan libron.

Tout cela sera appris plus facilement par la pratique. Il en sera de mme avec
d'autres particularits telles que les mots interrogatifs (kiu, kio) qui prennent aussi la
terminaison "n" quand on pose une question propos du complment direct d'une
action.
EXPRESSIONS d'emploi frquent
(Il faut les apprendre par coeur)
-

Mi pensas ke...(je pense que...)

Mi kredas ke...(je crois que...)
Mi opinias ke...( mon avis...)
u ne?: n'est-ce pas?
Kion vi pensas pri i tiu afero (affaire)?
Kion vi konsilas al mi?: Qu'est-ce que vous me conseillez?

"Les sacrifices que tout homme de notre monde aura s'imposer pour apprendre
l'Espranto sont si petits et les bnfices qu'il pourra en tirer sont si grands que
personne ne doit rester l'cart de cet apprentissage".
Leon Tolstoi (1828-1910) ( crivain clbre)

38

VOCABULAIRE leon 5
Aero: air
Afero: affaire
Aleksandro: Alexandre
Ami: aimer
Atlantiko: Atlantique
Adi: entendre
Avo: grand-pre
Bati: battre
Blua: bleu
Bruselo:Brussel/Bruxelle
s
okolado: chocolat
Danci: danser
Deziri: vouloir
Dialogo: dialogue
Dio: Dieu
Domo: maison
Dormi: dormir
Ekzemplo: exemple
Filipo: Philippe
Flari: sentir
Havi: avoir
Hotelo: hotel

Hundo: chien
Iri: aller
Kapo: tte
Kara: cher-chre
Konsili: conseiller
Korespondi:
correspondre
Koro: coeur
Krajono: crayon
Kredi: croire
Lando: pays
Legi: lire
Lito: lit
Ludi: jouer (un jeu) (un
instrument de musique)
Mani: manger
Mano: main
Martelo: marteau
Memori: se souvenir
Monero: pice de
monnaie
Nazo: nez
Nepo: petit-fils

Okulo: oeil
Opinii: donner son avis
Orelo: oue/oreille
Paroli: parler
Pensi: penser
Pipo: pipe
Poo: poche
Prepozicio: prposition
Pri: sur, propos de
Promeni: se promener
Scii: savoir
Seo: chaise
Sidi: tre assis
Strato: rue
Sur: sur
ati: plaire, apprcier
Trovi: trouver
Urbo: ville
Vagabondo: vagabond
Vero: vrit
Vidi: voir

"Kie estas harmonio, estas (il y a) beno de Dio" (proverbe)

EXERCICES Leon 5

- Rpondez en Espranto aux questions suivantes

1. Kie vi sidas?
2. Kie vi dormas?
3. u vi promenas kun bonaj amikoj?
4. Per kio vi skribas?
5. u vi pensas per la nazo?
6. u vi atas mani okoladon?
7. u vi havas hundon (chien)?
8. u vi scias ludi (jouer) la gitaron (guitare)?

39

40

REPONSES Leon 5
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

Mi sidas sur sego.

Mi dormas sur lito.
Jes, mi promenas kun bonaj amikoj.
Mi skribas per krajono.
Ne. Mi pensas per la kapo.
Jes, mi atas mani okoladon.
Jes, mi havas hundon.(Ne, mi ne havas hundon).
Jes, mi scias ludi la gitaron. ( Ne, mi ne scias ludi la gitaron)

41

42

Leon 6
1
2
3
4
5

unu
du
tri
kvar
kvin

HAVI: avoir
-

Mi havas kvin (5) fratojn (frres).

Li havas du (2) librojn.
i havas tri (3) diskojn (disques)
La ria (pron."richa") sinjoro havas kvar (4) atomobilojn.
En tiu domo estas (il y a) du (2) ambroj (pron."chambroi").
u vi havas multajn fratojn? Jes, mi havas kvin fratojn.
u li havas multajn librojn? Ne, li havas nur (seulement) du librojn.
u la ria sinjoro havas unu atomobilon? Ne, li havas kvar atomobilojn.

Attention : unu est un chiffre et non un article : un chat = kato

LE SUFFIXE EJO: Il indique l'endroit destin un but spcifique exprim par la racine
du mot.
Exemples:
Kuiri: cuisiner
Kuirejo (pron. "kuireio") cuisine (lieu destin cuisiner).
Lerni: apprendre Lernejo (pron. "lerneio"): cole
Kafo: caf Kafejo (pron. "kafeio"): caf (bar).
-

La sinjorino kuiras en la kuirejo.

Mi iras (je vais) al la kafejo (caf, bar). Mi deziras trinki (boire/prendre) kafon.
En la kafejo estas necesejo (toilettes, "water closet").
La oficistoj (employs de bureau) kaj la oficistinoj laboras (travaillent) en la
oficejo (bureau).
La junaj sinjoroj kaj la fralinoj (demoiselles) dancas (pron. "dantsas") en la
dancejo (lieu o l'on danse, discothque).

KIAL?: Pourquoi?
AR : (pron. "char"): parce que
-

Kial vi demandas (demander)? Mi demandas ar mi deziras lerni.

Kial la avo (grand-pre) havas blankajn harojn (cheveux)? Li havas blankajn
harojn, ar li estas maljuna (vieux/g).
Kial vi lernas Esperanton?.Mi lernas Esperanton, ar mi deziras havi multajn
amikojn en la mondo (monde).
43

SUR: sur
SUB: sous, au-dessous de
LONGA: long-ue
LARA: large
ALTA: grand-e

Exemples :
- En la domo estas (il y a) granda ambro (pice). Estas du malgrandaj fenestroj
(fentres), kaj unu lara (large) pordo (porte). Sur la planko (sol) estas bruna
(brun) tablo. Sur la tablo estas radioaparato (radio) kaj kelkaj libroj. Sub (sous,
au-dessous de) la tablo estas nigra kato. i dormas (dort). En la ambro
(pron."chambro") estas alta sinjoro kaj dika (grosse) sinjorino. Li estas la edzo
(mari).
-

i estas la edzino (femme/pouse). La edzo sidas (est assis) sur sofo (canap),
kaj legas la urnalon (journal) (le" " est prononc comme le "j" du mot
"journal"). . La edzino sidas sur alia (autre) sofo kaj rigardas (regarde) la
televidon (tlvision).i atas (aime) rigardi bonajn filmojn (films).

En la dua etao (deuxime tage) estas du dormoambroj (chambre), unu

banambro (salle de bains) kaj longa koridoro (couloir).

LES ADJECTIFS POSSESSIFS: Ils indiquent lappartenance ou la possession (mon

jardin, ma maison, mon livre, etc.). En Espranto on les forme en ajoutant la
terminaison "a", qui est propre l'adjectif, aux pronoms personnels (mi, vi, li, si ni,
etc .)
Mi: je
Vi: tu /vous
Li: il
i: elle
i: il
Ni: nous
Vi: vous
Ili: ils, elles

Mia: mon, ma
Via: ton, ta, votre
Lia: son, sa
ia: son, sa
ia: son, sa
Nia: notre
Via: ton,ta,votre
Ilia: leur-s

Exemples :
- Mia kuzo (mon cousin) estas ineniero (ingnieur).
- Via onklo (ton oncle) estas advokato (avocat).
- Lia nevo (son neveu) estas notario (notaire).
- ia avo (son grand-pre) estas arkitekto ( architecte ).
- Francio estas bela lando (pays). ia efurbo (sa capitale) (efa: principal) havas
famajn monumentojn.
- Nia planedo (notre plante) havas sateliton (satellite).
44

Via reo (votre roi) estas saa homo (un homme sens).
Ilia nepo (leur petit-fils) estas bona lernanto (lve/tudiant).

EXPRESSIONS DEMPLOI FREQUENT

(Il faut les apprendre par coeur)
-

Vi pravas (Vous avez raison).

Mi konsentas kun vi (Je suis d'accord avec vous)
Mi ne konsentas kun vi (Je ne suis pas d'accord avec vous.)
ajnas ke (Il semble que).

VOCABULAIRE Leon 6

Advokato: avocat (qui

exerce le mtier davocat :
pour le fruit il y a un autre
mot)

Alia: autre
Alta: grand-e
Arkitekto: architecte
Banambro: salle de
bains
Bruna: brun
ambro: pice
efurbo: capitale (de
pays)
Dancejo: discothque
Demandi: demander
Dika: gros-se
Disko: disque
Dormoambro: chambre
Edzino: femme/pouse

Edzo: mari
Etao: tage
Fama: clbre
Fenestro: fentre
Filmo: film
Fralino:
(ma)demoiselle, femme

non marie
Francio: France
Ineniero: ingnieur
Iri: aller
urnalo: journal
Kafejo: caf (bar)
Kafo: caf
Koridoro: couloir
Kuirejo: cuisine
Kuiri: cuisiner
Kuzo: cousin
Lara: large
Lernejo: cole

Lerni: apprendre
Longa: long-ue
Mondo: monde
Monumento: monument
Necesejo: toilettes
Nevo: neveu
Nigra: noir
Notario: notaire
Onklo: oncle
Planedo: plante
Planko: sol
Pordo: porte
Radioaparato: radio
Rigardi: regarder
Satelito: satellite
Sofo: canap
ati: plaire/aimer
Televido: tlvision
Trinki: boire/prendre

EXERCICES Leon 6
-Rpondez en Espranto aux questions suivantes:
1. u vi havas fratojn kaj fratinojn?
2. Kial vi lernas esperanton?
3. u vi opinias ke i tiu leciono estas longa?
4. Nia planedo havas sateliton. u mi pravas?
5. u la oficistoj laboras en la kuirejo?
6. u vi atas rigardi bonajn filmojn?
45

REPONSES Leon 6
1.
2.
3.

Jes, mi havas fratojn kaj fratinojn. (Ne, mi ne havas fratojn nek (ni) fratinojn).
Mi lernas Esperanton, ar mi deziras havi multajn amikojn en la mondo.
Jes, mi opinias ke i tiu leciono estas longa. (Ne, mi opinias ke i tiu leciono ne
estas longa).
4. Jes, vi pravas.
5. Ne. La oficistoj laboras en la oficejo.
6. Jes, mi atas rigardi bonajn filmojn.

46

47

Leon 7

6 ses
7 sep
8 ok
9 na
10 dek
MOTS COMPOSS: En franais il y a de nombreux mots composs, tels que "coupepapier", "parapluie", "aigre-doux", "survivre", etc., etc. En Espranto on utilise
beaucoup cette mthode. Les mots sont forms par la simple juxtaposition de deux
mots. Dans la leon prcdente nous en avons vu quelques-uns:
-

Radioaparato: appareil de radio

Dormoambro: chambre coucher
Banambro: salle de bains

Les adjectifs et les verbes peuvent aussi tre composs.

Exemples:
- Bongusta: savoureux-euse (de bon got,de bonne saveur)
- Belsona: harmonieux-euse (agrable l'oue)
- Matenmani (de "mateno", matin et "mani", manger): prendre le petit-djeuner.
On peut les former aussi en ajoutant une prposition (kun, en, sub, etc.) un verbe.
Exemples:
- Kunlabori: collaborer (= travailler avec)
- Eniri: entrer (= aller lintrieur)
- Eliri: sortir (= aller dehors)
- Subiri: descendre (= aller dessous, vers le bas)
- Kunsidi: se runir (= tre assis ensemble)
(tout cela s'apprendra mieux par la lecture et la pratique).

LE SUFFIXE -ILO: Il indique l'instrument destin l'action du verbe qu'il accompagne.

Exemples:
Trani: couper
Tranilo: couteau (instrument pour couper)
Tondi: couper avec des ciseaux Tondilo: ciseaux
Flugi: voler Flugilo: aile
Labori: travailler Laborilo: outil ( tout instrument destin travailler: marteau,
tournevis, pioche, pinceau, etc.)
Kombi: (se) peigner
Kombilo: peigne
-

Mi tranas la panon per la tranilo.

48

Vi kombas vin (tu te peignes) per la kombilo.

La kanario flugas per la flugiloj ( pron. "fluguiloi").
La barbiro (barbier) razas (rase) per la razilo (rasoir main).
Mi razas min (je me rase) per mia razilo.
u vi havas kombilon? Jes, mi havas nigran kombilon.
Kion (qu'est-ce que) vi faras (tu fais/vous faites) per la kombilo? Mi kombas min.
u la birdoj (oiseaux) flugas? Jes, la birdoj flugas per la flugiloj.
u la aviadiloj (avions) flugas? Jes, la aviadiloj anka (aussi) flugas per la
flugiloj.
Per kio li tranas la viandon (viande)? Li tranas la viandon per la tranilo.

LES TEMPS DU PASS : La terminaison "is" indique que l'action a eu lieu dans le
pass.
De la mme manire que pour le temps prsent pour lequel on utilise la terminaison
"as" avec toutes les personnes (mi skribas, vi legas, li parolas, ni promenas, ili kantas),
la terminaison "is" est utilise pour les temps du pass avec toutes les personnes (mi,
vi, i, li, etc.)
Mi havas: j'ai (prsent)
Mi havis: j'ai eu, j'avais (pass)
Vi skribas: tu cris (prsent)
Vi skribis: tu as crit, tu crivais (pass)
Li legas: Il lit (prsent)
Li legis: Il a lu ou il lisait (pass)

HODIA: aujourd'hui
HIERA: hier
MORGA: demain
-

Hodia estas lundo (lundi). Hiera estis dimano (dimanche).

Hiera mi frue (tt) en la mateno (matin) razis min (je me suis ras), lavis min
(je me suis lav), kombis min (je me suis peign) kaj vestis min (je me suis
habill). Mi iris al la kafejo, kie (o) mi trinkis kafon kaj manis panon kun
butero (beurre). Estis bela tago (jour). La suno (soleil) brilis (brillait) sur la blua
(bleu) ielo (ciel). Multaj homoj (personnes, gens) iris al la preejo (lieu de prire :
glise
mosque, sinagogue, temple, etc). Kun plezuro (plaisir) mi adis
(j'entendais) la sonon (son) de la sonoriloj (cloches). Mi aetis urnalon (journal).
Dum (pendant que) mi matenmanis (je prenais le petit-djeuner), mi legis la
urnalon. Mi anka parolis kun kelkaj amikoj, kiuj eniris (ils sont entrs) en tiu
momento.

49

Mi tagmanis (j'ai djeun) en mia domo, kun mia edzino (femme). Ni manis
bongustan (savoureux) bifstekon (bifteck), terpomojn (pommes de terre) kaj
kelkajn fruktojn: pomojn (pommes), pirojn (poires) kaj bananojn (bananes).
Poste (puis) ni iris al la kinejo (cinma), kie ni vidis bonan filmon (film).
Ni vespermanis (nous avons dn) en restoracio (restaurant), kaj revenis (nous
sommes rentrs) kontentaj.
u hiera estis dimano a (ou) lundo? Hiera estis dimano.
Kion mi faris hiera frue en la mateno? Vi razis vin, lavis vin, kombis vin kaj
vestis vin.
u mi matenmanis en mia domo? Ne, vi matenmanis en kafejo (caf, bar).
Kion mi trinkis (j'ai pris/j'ai bu) kaj manis? Vi trinkis kafon, kaj manis panon kun
butero.
u mi tagmanis en restoracio?. Ne, vi tagmanis en via domo.
u mi tagmanis sola (seul)? Ne, vi tagmanis kun via edzino.
Kion ni manis? Vi manis bongustan biftekon, terpomojn kaj kelkajn fruktojn.
u mi kaj mia edzino restis (nous sommes rests) en nia domo? Ne, vi iris al la
kinejo.
u ni vidis bonan filmon? Jes, vi vidis bonan filmon.
u ni revenis (nous sommes rentrs) malkontentaj (mcontent)?. Ne, vi revenis
kontentaj.

TAGO: jour
MATENO: matin
VESPERO: soir (de 18h. 24h. environ)
NOKTO: nuit
- Bonan matenon, Petro! (cela quivaut "Mi deziras al vi bonan matenon")
- Bonan matenon, Mara!
- Bonan vesperon, D-ro Vargas!
- Bonan vesperon, S-ro Garca!
- Bonan nokton, amikoj. Mi estas laca (fatigu). Mi deziras dormi.
- Bonan nokton, Karlo.
(Remarque: Cette salutation s'emploie quand on va au lit)

JAM (prononc en une seule syllabe, en accentuant le a): dj

Francisko: - Mi invitas vin al tagmano (djeuner).
Jozefo (Joseph) - Dankon. Mi jam tagmanis.
US: rcemment, tout l'heure
Ana: - u vi deziras kafon?
Palo (Paul): - Ne. Dankon. Mi us trinkis kafon.

50

La tagoj de la semajno (semaine)

LUNDO: lundi
MARDO: mardi
MERKREDO: mercredi
ADO: jeudi
VENDREDO: vendredi
SABATO: samedi
DIMANO: dimanche
Le mot "tuko" signifie "tissu, toffe, torchon". Avec ce mot on peut former les mots
composs suivants d'emploi trs frquent:
Tablo: table
Tablotuko: nappe

Nazo: nez
Naztuko: mouchoir

Lito: lit
Litotuko: drap

Bani: baigner
Bantuko: serviette (de bain)

Buo: bouche
Butuko: serviette

Mano: main
Mantuko: serviette(de main)
Vii: nettoyer en frottant
Vituko: torchon (de cuisine)

VOCABULAIRE leon 7
Vendi: vendre
Aeti: acheter
Aviadilo:avion
Banambro: salle de bains
Banano: banane
Barbiro: barbier
Belsona: harmonieux-euse
Bifteko: bifteck
Birdo: oiseau
Blua: bleu
Bongusta: savoureux-euse
Brili: briller
Butero: beurre
ielo: ciel
Dimano: dimanche
Dormoambro: chambre coucher
Dum: pendant que
Eliri: sortir
Eniri: entrer
Fari: faire

Filmo: film
Flugi: voler
Flugilo: aile
Francisko: Franois
Frue: tt
Frukto: fruit
Hodia: aujourd'hui
Havi: avoir
Hiera: hier
Homo: homme (tre humain)
Ilia: leur-s
Iri: aller
Jam: dj
Jozefo: Joseph
urnalo: journal
us: rcemment, tout l'heure
Kanario: canari
Kelkaj: quelques-uns/unes
Kinejo: cinma (lieu)
Kombi: peigner
51

Kombilo: peigne
Kunlabori: collaborer
Kunsidi: se runir
Kunsido: runion,assemble
Labori: travailler
Laborilo: outil
Lavi: laver
Lia: son,sa
Lundo: lundi
Mani: manger
Matenmano: petit-djeuner
Mateno: matin
Mia: mon-ma
Morga: demain
Nokto: nuit
Palo: Paul
Piro: poire
Plezuro: plaisir
Pomo: pomme
Poste: puis, aprs
Preejo: lieu de prire, glise, mosque,
synagogue, temple, etc
Prei: prier
Radioaparato: radio (appareil)

Razi: raser
Razilo: rasoir
Resti: rester
Restoracio: restaurant
Reveni: rentrer, retourner
Sola: seul-e
Sono: son
Sonorilo: cloche
Subiri: descendre
Suno: soleil
Tagmano: djeuner
Tago: jour
Terpomo: pomme de terre
Tondi: couper avec des ciseaux
Tondilo: ciseaux
Trani: couper
Tranilo: couteau
Vespermani: dner
Vespero: soir
Vesti: (s')habiller
Via: ton-ta /votre
Vidi: voir

"Matena horo estas plena de oro" (Proverbo)

EXERCICES leon 7
-Rpondez en Espranto aux questions suivantes
1. u vi havas radioaparaton?
2. u vi atas kunlabori kun viaj amikoj?
3. Per kio flugas la birdoj?
4. u vi tranas la viandon per tondilo?
5. u vi atas mani en restoracioj?

-Traduisez en Espranto
6. Je me rase avec mon rasoir.
7. La chambre de mon frre est grande.
8. O est le bureau de poste (potoficejo)?.
9. Hier nous avons djeun avec quelques amis.
10. Clara a un appareil de radio dans la cuisine.

52

53

REPONSES leon 7
1.
2.
3.
4.
5.

Jes, mi havas radioaparaton. (Ne, mi ne havas radioaparaton)

Jes, mi atas kunlabori kun miaj amikoj.
La birdoj flugas per la flugiloj.
Ne, mi tranas la viandon per la tranilo.
Jes, mi atas mani en restoracioj. (Ne, mi ne atas mani en restoracioj)

6.
7.
8.
9.
10.

Mi razas min per mia razilo.

La dormoambro de mia frato estas granda.
Kie estas la potoficejo?.
Hiera ni tagmanis kun kelkaj amikoj.
Klara havas radioaparaton en la kuirejo.

LEspranto est la langue universelle de notre poque. Johano XXIII

54

55

Leon 8
FORMATION DES CHIFFRES: Dans les leons prcdentes nous avons appris
compter jusqu' 10 (dek). La formation des autres nombres est trs simple:
11
12
13
14
15
16
17
18
19

dek
dek
dek
dek
dek
dek
dek
dek
dek

unu ( soit:10+1=11)
du ( soit: 10+2=12)
tri (soit: 10+3=13)
kvar (soit: 10+4=14)
kvin (soit: 10+5=15)
ses (soit: 10+6=16)
sep (soit: 10+7=17)
ok (soit: 10+8=18)
na (10+9=19)

20 dudek (soit: 2 x10=20)

Alors: 21 sera "dudek unu", soit 2x10+1=21
22 sera "dudek du", soit 2x10+2=22, et ainsi de suite jusqu' 30.....tridek (soit
3x10=30)
40......kvardek (soit 4x10=40)

En rsum:
Si on ADDITIONNE, les chiffres doivent tre crits SPAREMENT (deux mots).
Si on MULTIPLIE, ils doivent tre crits ENSEMBLE (un mot).
Il ne nous reste que les grands nombres
100 ................ Cent
1000 .............. Mil
1000000 ........ Miliono

LES ADVERBES indiquent la manire dans laquelle se ralise une action. En

Espranto on les forme au moyen de la terminaison "E".
Exemples:
Rapida: rapide
Rapide: rapidement
Bona: bon-bonne
Bone: bien
Vera: vrai

Vere: vritablement
Facila: facile
Facile: facilement
Pasio: passion
Pasie: passionnment

Les adverbes rpondent la question KIEL: comment?

56

* Kiel
(merci)
* Kiel
* Kiel
* Kiel

vi fartas (vous portez-vous), amiko?
Bone (bien), mi dankas

vi lernas?
Mi lernas rapide. (rapidement)
i respondas? (rpond)
i respondas klare (clairement).
vi vidas la objektojn (objets) dum la nokto?
Malbone (mal)

COMPARER est tablir la relation qu'il y a entre les personnes ou les choses.
La evalo (cheval) estas granda besto.
La muso (souris) estas malgranda besto.
Pli (plus) -------- ol (que)
- La evalo estas pli granda ol la muso: Le cheval est plus grand que la
souris.
La plej ---------: le-la plus
- La elefanto estas la plej (pron . "plei") granda besto: l'lphant est
l'animal le plus grand.
- Petro estas pli alta ol Palo.
- Johano (pron. "iojano") (Jean) estas la plej alta.
- La muro (mur) estas pli alta ol la seo (chaise).
- La domo estas la plej alta.
- Novjorko (New York) estas pli granda urbo ol Romo (Rome).
- Londono estas la plej granda urbo.

Malpli (moins) -------- ol (que)

-

Palo estas malpli alta ol Petro.

La seo estas malpli alta ol la muro.
Romo estas malpli granda urbo ol Novjorko.

Kio estas pli granda, la evalo a la muso? La evalo estas pli granda ol
la muso.
Kiu estas pli alta, Petro a Palo? Petro estas pli alta ol Palo.
u Romo estas pli granda urbo ol Londono? Ne. Londono estas la plej
granda urbo.
u la poetoj (potes) havas pli longajn harojn (cheveux) ol la soldatoj
(soldats)? Jes, la poetoj havas pli longajn harojn ol la soldatoj.
u Esperanto estas pli facila lingvo (pron."linguo") (langue) ol la
franca? Jes, Esperanto estas pli facila lingvo ol la franca (franais)
Kiu besto estas la plej granda? La elefanto estas la plej granda besto.
"Pli bona estas io ol nenio" (Proverbo) (Un tiens vaut mieux que deux
tu l'auras)

LE SUFFIXE - EG: Il sert former les augmentatifs. Exemples:

57

Domo: maison
Domego: grande maison
Pordo: porte
Pordego: portail
Varma: chaud

Varmega: brlant
Granda: grand
Grandega: trs grand, norme
Ridi: rire
Ridegi: rire aux clats

La domo havas pordon.

La kastelo (chteau) havas pordegon.
En Hispanio (Espagne) la vetero (temps) estas varma.
En Afriko la vetero estas varmega.
Londono estas urbego.
La pajaco (pron."paiatso") (clown) ne ridas. Li ridegas.
Rockefeller estas riega.
La leono estas fortega besto.
u la kastelo havas pordon a pordegon? La kastelo havas pordegon.
Kia (quel type de) estas la vetero en tropikaj landoj (pays tropicaux)? La vetero en
tropikaj landoj estas varmega. (trs chaud, brlant).
u la agloj (aigles) estas fortegaj? Jes, la agloj estas fortegaj bestoj.

LE SUFFIXE- ET: Il sert former les diminutifs.

Exemples:Domo: maison
Dometo: maisonnette
Varma: chaud
Varmeta: tide
Ridi: rire
Rideti: sourire

SED:
-

mais
Mia dometo estas malgranda, sed bela.
En printempo (printemps) la vetero estas varmeta.
Li ne vivas en urbego, sed en urbeto.
u li vivas en urbego? Ne, li vivas en urbeto.

NEK: ni
- u vi atas varmegan veteron? Ne, mi ne atas varmegan nek (ni) malvarmegan
veteron.
- u vi deziras esti riega? Ne, mi ne deziras esti riega, sed (mais) bona.

58

"Virina rideto (sourire) pli kaptas (attire, attrape) ol reto (red)". (Proverbe)
LES TEMPS DU FUTUR: La terminaison "OS" indique que l'action aura lieu dans le
futur.
Havi: avoir

Mi havos: j'aurai

Skribi: crire

Vi skribos: tu criras

Legi: lire

Ni legos: nous lirons

Morga estos lundo. Mi devos labori. Mi estas oficisto kaj laboras en banko de mia urbo.
Mi matenmanos kun mia edzino, mia filo (fils) Petro kaj mia filino Mara. Petro kaj
Mara devos (ils devront) iri al la lernejo. Mia kara (chre) edzino restos (restera) en la
domo kaj preparos (prparera) la tagmanon. Mi prenos (prendrai) atobuson, kiu
transportos min (m'emmnera) is la centro de la urbo, kie (o) estas la banko, mia
laborejo (lieu de travail). Mi tajpos (tajpi: taper) leterojn kaj kontos (compter, faire
des comptes) la monon (argent) de la deponoj (dpts) de la klientoj. Alia (autre)
oficisto (employ de bureau) laboros en la kaso (caisse). Li estas la kasisto (caissier).
Li ricevos kaj pagos ekojn (chques) kaj irojn (virements).
Post tagmano en mia hejmo (bien prononcer le h aspir en souflant lgrement mais de
faon audible ) (hejmo = maison/foyer), mi kaj mia familio iros al la klubo (club), kie ni
praktikos sportojn (sports). Petro ludos (jouera) futbalon a naos (nagera) en la naejo
(piscine). Mia edzino kaj mi praktikos tenison (tennis), kaj Mara ludos kun kelkaj
amikinoj.
Vespere (au coucher du soleil) ni revenos al nia domo. Ni vespermanos. Poste (puis)
mia edzino rigardos televidon (tlvision). Mi legos libron a skribos leterojn al miaj
amikoj. Mi havas amikojn en multaj landoj de la mondo. Dank'al (merci) ili mi lernis pri
kutimoj (habitudes) de aliaj popoloj (peuples). Mi anka lernis pri historio, geografio de
malproksimaj landoj. Mi interanas (change) potkartojn kaj potmarkojn (cartes
postales et timbres).
IS: jusqu'
ALIA: autre
POSTE: puis-aprs
DUM:pendant (que)
-

u vi laboras dum la dimanoj? Ne. Dum la dimanoj mi ripozas (repos).

Kion (qu'est-ce que) vi faras (tu fais/vous faites) dum la tagoj de la semajno? Mi
laboras.
u vi laboras en lernejo? Ne, mi laboras en banko.
Morga estos lundo. u vi matenmanos en la oficejo?
Ne. Mi matenmanos en mia hejmo (maison).
u vi iros al la banko per atomobilo? Ne. Mi devos preni atobuson.
59

Kion vi faros (tu feras/ vous ferez) en la banko? Mi tajpos leterojn kaj kontos la
monon de la klientoj.

MULTE: beaucoup
Vilhelmo (Guillaume): - Mi laboris multe (beaucoup) dum la semajno. Mi estas laca
(fatigu)
Kristina: - Dank'al Dio (Dieu merci) morga estos dimano, kaj vi povos ripozi (se
reposer).

DIALOGO en la stacidomo (gare)

Amanda : - La trajno (train) alvenos (arrivera) post du horoj, pro ( cause de) la
malbona vetero.
Mikaelo (Michel): - u vere?. Kiel ene! (Que c'est gnant!). Vole nevole ( que je le
veuille ou pas) ni devos atendi (attendre). Kie estas la kafejo?. Mi volas (je veux) trinki
bieron (bire).
Amanda: - Vi pravas (tu as raison). Mi trinkos kafon.
Mon cher ami: Pour vous rendre plus facile la correspondance internationale, nous
inclurons partir de cette leon des fragments de lettres (leterfragmentoj). Ce qui est
entre parenthses est optatif, c'est--dire que l'apprenant adaptera son texte ses
circonstances personnelles en laissant de ct ce qui ne correspond pas sa
personne, son pays, sa ville,etc. Il est, d'ailleurs trs important qu'il exprime ses
propres ides et concepts l'aide d'un dictionnaire et de son effort personnel.
Leterfragmento:
Kara amik(in) o: Estis por mi granda ojo (joie) la ricevo de via letero kaj via bela
potkarto. Mi esperas ke mia potkarto plaos al vi. Mi estas 20- jara ( 20 ans), kaj mi
studas en la (mezgrada lernejo: lyce) (teknika lernejo) (universitato). Mi laboras en
(oficejo) (fabriko: usine) (bieno: ferme) (entrepreno: entreprise industrielle) (butiko:
boutique) (magazeno: picerie) (banko) (urnalo) (turisma entrepreno). u vi havas
hobiojn ("hobbies")?. Miaj hobioj estas: (ako: checs) (havi multajn amikojn) (legi
librojn) (muziko) (kolekti potkartojn) (kolekti potmarkojn). Mi atas sportojn. Mi
praktikas (futbalon) (tenison) (naadon: natation) (fikaptado: pche) (asado: chasse).
Mi atendas vian respondon. Bonvolu (veuillez) akcepti) (accepter) korajn salutojn de via
amiko.
"L' Espranto est la meilleure solution l'ide d une Langue internationale".
Albert Einstein.
VOCABULAIRE leon 8
Afriko: Afrique
Aglo: aigle

Alia: autre
Alveni: arriver
60

Amanda: Amanda
Atobuso: autobus
Banko: banque (institution bancaire)
Biero: bire
Bone: bien
Centro: centre
eko: chque
evalo: cheval
Dank'al: grce
Depono: dpt
Devi: devoir
Dometo: maisonnette
Dum: pendant (que)
Facila: facile
Facile: facilement
Familio: famille
Fari: faire
Farti:se porter (sant)
Filino: fille (de ses parents : lien de

filiation)
Filo: fils
Futbalo: football
eni: dranger
iro: tour
is: jusqu'
Haro: cheveu
Hejmo: maison, foyer
Hispanio: Espagne
Interani: changer
Io: quelque chose
Kapti: attirer, attraper
Kara: cher-chre
Kasisto: caissier
Kaso: caisse
Kastelo: chteau
Kiel ene !: Que c'est gnant!
Kiel: Comment?
Klara: clair-e
Klare: clairement
Kliento: client
Klubo: club
Konti: compter
Kristina: Christine
Kutimo: habitude-moeur
Lata: fort (son de la voix)
Laca: fatigu-e

Late: voix haute

Lingvo: langue
Londono: Londres
Ludi: jouer (jeu/ instrument)
Mikaelo: Michel-Ange
Mono: argent
Monto: montagne
Multe: beaucoup
Muro: mur
Naejo: piscine
Nai: nager
Nei: neiger
Nek: ni
Nenio: rien
Novjorko: New York
Objekto: objet
Pagi: payer
Pajaco: clown
Potkarto: carte postale
Potmarko: timbre
Poto: poste
Poeto: pote
Popolo: peuple
Pordego: portail
Porti: emporter
Post: puis/aprs
Poste: puis,aprs
Praktiki: pratiquer
Pravi: avoir raison
Preni: prendre
Prepari: prparer
Printempo: printemps
Pro: par, cause de
Respondi: rpondre
Resti: rester
Reto: filet
Ricevi: recevoir
Ridegi: rire aux clats
Rideti: sourire
Ridi: rire
Ripozi: se reposer
Romo: Rome
Seo: chaise
Sed: mais
Soldato: soldat
61

Sporto: sport
Stacidomo: gare
Stacio: gare, station
ani: changer
Tajpi: taper
Televido: tlvision
Teniso: tennis
Trajno: train
Transporti: transporter/emmener
Tropika: tropical
Urbego: grande ville

Varma: chaud
Varmega: brlant
Varmeta: tide
Veni: venir
Vera: vrai-e
Vere: vraiment
Vetero: temps (atmosfrico)
Vilhelmo: Guillaume
Vivi: vivre
Vole ne vole: le veuille ou non
Voli: vouloir

EXERCICES leon 8
-Rpondez en Espranto aux questions suivantes
1. u vi komprenis klare la okan lecionon?
2. Kio estas pli alta, la poplo (peuplier) a la pomarbo (pommier)?
3. u en via lando la somero (l't) estas varmega a varmeta?
4. u en via regiono estas (il y a) montetoj (collines)?
5. La Akonkagvo (Aconcagua) estas la plej alta monto de la Andoj, u ne?
6. Kiel estas la vetero en landoj kie neas (neige)?
7. u en via lando estas belegaj (beaux) pejzaoj (paysages)?

62

REPONSES leon 8
1. Jes, mi komprenis klare la okan lecionon. (Ne, mi ne komprenis klare la okan
lecionon)
2. La poplo estas pli alta ol la pomarbo.
3. En mia lando la somero estas varmega. (En mia lando la somero estas varmeta).
4. Jes, en mia regiono estas montetoj. (Ne, en mia regiono ne estas montetoj).
5. Jes, la Akonkagvo estas la plej alta monto de la Andoj.
6. En landoj kie neas la vetero estas malvarma.
7. Jes, en mia lando estas belegaj pejzaoj.(Ne, en mia lando ne estas belegaj
pejzaoj)

63

64

Leon 9
KIAM: quand
TIAM: alors
IAM: toujours (jusqu la fin, pour toujours)
NENIAM: jamais
IAM: parfois
-

Mia avino (grand-mre) rakontis (racontait) ke, kiam (quand) i estis juna, la
virinoj ne povis studi por kariero (carrire profesionnelle). Tiam (alors) ili ne
povis esti kuracistoj nek (ni) advokatoj. La virinoj devis dedii sin (se consacrer)
al la hejmo (maison/foyer) kaj al la infanoj. Tiam ili ne povis baloti (voter).

u mia avino povis studi por kariero, kiam i estis juna? Ne. Tiam la virinoj ne
povis studi por kariero.
u mia avino povis esti kuracisto a advokato? Ne. Tiam virinoj ne povis esti
kuracistoj nek advokatoj.
u mia avino povis baloti, kiam i estis juna? Ne. Tiam virinoj ne povis baloti.
Kiam vi vizitos min? Mi vizitos vin iam (une fois) dum la semajno (semaine).
Kiam vi estis en Afriko? Mi neniam (jamais) estis en Afriko.
u ni lernas iam (toujours)? Jes, ni iam lernas ion (quelque chose).
Kiam vi matenmanas (tu prends/vous prenez le petit-djeuner)? Mi matenmanas
en la mateno.
Kiam vi dormas? Mi dormas dum (pendant) la nokto.
u vi iam (toujours) havas feritempon? Ne. Mi devas labori kaj studi.
u vi iam rajdis (es mont) sur kamelo (chameau)? Ne. Mi neniam (jamais) rajdis
sur kamelo.

LE SUFFIXE - IG: indique laction du sujet sur une autre personne, objet, ide, etc. Il sert
former les verbes qui expriment le retour l'tat initial indiqu par la racine.
Exemples:
- Sana: sain- a
Sanigi: gurir (rendre sain)
- Rua: rouge Ruigi: rougir (rendre rouge)
- morti = mourir - - >
Mortigi: tuer (provoquer la mort)
- i ruigas la lipojn: Elle met du rouge lvres. Elle se rougit les lvres.
- La rido junigas: Le rire rajeunit.
- La sportoj fortigas la korpon: Les sports fortifient le corps.
- u sinjorinoj atas beligi sin () (s'embellir)? Jes, sinjorinoj atas beligi sin.
- u la rido junigas? Jes, la rido junigas.
- u la sportoj fortigas la korpon? Jes, la sportoj fortigas la korpon.
- u la vino fortigas la korpon? Ne, la vino malfortigas (affaiblit) la korpon.
65

u bonaj medikamentoj sanigas? Jes, bonaj medicamentoj sanigas (gurissent).

u mizero (misre) feliigas (rend heureux)?. Ne, mizero ne feliigas.

() Sin: se ( soi-mme). Ce pronom est appel "rflchi". Il est utilis quand l'effet
de l'action retombe sur le sujet de cette mme action. Il est appel "rflchi" (de
"reflter") car on le compare au fait de vous regarder dans une glace qui reflte votre
propre image. Ce pronom n'est empoy qu' la troisime personne du singulier et du
pluriel (li, i, i, ili). Exemple: Li rigardas sin en la spegulo: Il se regarde dans la glace

LE SUFFIXE I: indique le changement dtat du sujet : il sert former les verbes qui
signifient "devenir", "se transformer", "changer d'tat". Exemples:
- Nigra: noir-e
Nigrii: noircir (devenir noir)
- Dika: gros-se
Dikii: grossir (devenir gros)
- Rua: rouge
Ruii: rougir (devenir rouge)
NE PAS CONFONDRE le suffixe i avec le suffixe ig. Observez la diffrence:
- i ruigas la lipojn: Elle met du rouge lvres/ Elle se rougit les lvres.
- i ruias: Elle rougit
Exemples avec le suffixe i:
- Mi dikiis (j'ai grossi). Mi devos aeti (acheter) pli grandan jakon (veste)
- En atuno (automne) la arboj flavias (jaunir) (flava: jaune)
- La situacio malboniis: La situation s'est empir.
- Li estis malsana (malade). Nun (maintenant) li saniis (est guri).
- u mi dikiis? Jes, vi devos aeti pli grandan jakon.
- u en Latinoameriko la ekonomia situacio (situation conomique) malboniis? Jes,
i malboniis.
- u la infano (enfant) jam saniis? Jes. Li estis malsana. Nun li saniis.
- u la vetero (temps atmosphrique) estas malvarma? Ne, la vetero varmiis.
(varma: chaud)
- "Ne de jaroj (annes), sed de zorgoj (proccupations/soucis) blankias la haroj
(cheveux)". (proverbo)
JARO (pron."iaro"): anne

LA MONATOJ (les mois)

Januaro: janvier
Februaro: fvrier
Marto: mars
Aprilo: avril
Majo: (pron. "maio"): mai
Junio: juin
-

Julio: (pron. "iulo"): juillet

Agusto: aot
Septembro: septembre
Oktobro: octobre
Novembro: novembre
Decembro: dcembre

Kiu estas la unua (premier) monato de la jaro? La unua monato estas januaro.
66

Kiu estas la lasta (dernier) monato de la jaro? La lasta monato estas decembro.
u januaro estas pli longa ol februaro? Jes, januaro estas pli longa ol februaro.
Kiu estas la plej mallonga monato? Februaro.

SALUTATIONS
Quand deux personnes se rencontrent:
- Saluton! (Forme abrge de "bonvolu akcepti mian saluton")
- Kiel vi fartas?: comment vous portez-vous?
Pour
-

dire au revoir:
is revido!: au revoir (revidi: revoir)
is balda!: bientt!
is! (forme simple employe entre amis).

FORMULES DE POLITESSE TRS UTILISES

(Il est conseill de les apprendre par coeur)
- Pardonon!: Pardon (ou excusez-moi!)
- Bonvolu: veuillez/voulez bien (de "bone": bien y "voli": vouloir) (Exemples:
Bonvolu informi al mi ... / Bonvolu diri al mi ... / Bonvolu pasi al mi la salon: Vous
voulez bien me passer le sel)
DIALOGO inter du amikoj (dialogue entre deux amis)
ako (Jacques): - Saluton, Georgo (George), kiel vi fartas?
Georgo (George): - Bone, dankon, kaj vi?
ako (Jacques): - Mi fartas bone, dankon. is revido!
Georgo: - is!
ESPERI: esprer (avoir de l'espoir)
ATENDI: attendre
- Mi esperas ke vi sukcesos (russiras) en la ekzameno (examen).
- Mi esperas ke vi fartas bone.
- Ili atendis la atobuson dum 15 minutoj.
- Li atendas la horon de la tagmano (djeuner)

TEMPO: temps (chronologique)

VETERO: (temps atmosphrique)
- i estis en Japanio dum longa tempo.
- Estas tempo por plori (pleurer) kaj tempo por ridi (rire).
- La vetero estas malbona ar (parce que) tondras (il tonne) kaj pluvas (il pleut).
- Dum printempo (printemps) la vetero estas agrabla (agrable).

67

LETERFRAGMENTO:
Kara amik (in) o : Estis por mi granda plezuro la ricevo de via afabla (aimable) letero.
Mi estas kontenta ke mi havas amik(in) on en via lando. Mia lando (Argentino) estis
hispana kolonio is la jaro 1816. Ni sendependiis en tiu jaro, kaj nun ni estas
Respubliko. Ni parolas la hispanan lingvon. Nia efurbo (capitale) estas Buenos Aires, kiu
havas..... loantojn (habitants). Mia urbo estas (granda) (malgranda). i havas.....
loantojn. En mia urbo estas (kelkaj) (multaj) placoj kun multaj arboj kaj belaj floroj. Ni
havas (teatron) kaj (kelkajn) (multajn) kinejojn.
"Nous avons besoin d'une langue en commun pour traiter les intrts universaux de
l'humanit; un moyen de communication en commun pour la politique, la science, la
philosophie et la religion".
H.G. Wells (1866 - 1946) ( crivain clbre)

VOCABULAIRE

leon 9

Atuno: automne
Advokato: avocat (qui plaide la cause
dautrui : pour le fruit avocat, il y a un autre mot)

Afriko: Afrique
Arbo: arbre
Atendi: attendre
Avino: grand-mre
Avo: grand-pre
Balda: bientt
Baloti: voter
Blankii: blanchir
Bonvoli: Bien vouloir/veuillez
Danki: remercier
Dedii sin: se consacrer
Dikii: grossir
Diri: dire
Eropo: Europe
Edzino: femme/pouse
Edzo: mari
Ekonomia: conomique
Ekzameno: examen
Esperi: esprer
Fari: faire
Farti: se porter(sant)
Feliigi: rendre heureux
Feritempo: vacances (ferio = jour non
travaill)

Flava: jaune
Flavii: jauni
Fortigi:fortifier
is:jusqu

Haro: cheveu
Horo: heure
Iam: parfois
Infano: enfant
Informi: informer/renseigner
Io: quelque
Jam: dj
Juna: jeune
Kamelo: chameau
Kariero: carrire (tudes)
Konsento: consentement
Korpo: corps
Kuracisto: mdecin
Lasta: dernier-dernire
Latinameriko: Latinoamrique
Lipo: lvre
Malbonii: empirer
Malfortigi: affaiblir
Medikamento: mdicament
Mizero: misre
Mortigi: tuer
Neniam: jamais
Nigrii: noircir , se noircir, devenir noir :
mais pas noircir qqch !

Nokto: nuit
Nun: maintenant
Pardono: pardon
Pasi: passer
Plori: pleurer
Pluvi: pleuvoir
68

Printempo: printemps
Rajdi: monter
Rakonti: raconter
Ridi: rire
Ruii: rougir
Salo: sel
Sanigi: gurir, se gurir
Semajno: semaine
Situacio: situation
Sporto: sport
Sukcesi: russir
Tempo: temps chronologique

Tie i: ici
Tie: l
Tondri: tonner
Unua: premier-premire
Varmigi: chauffer
Vetero: temps atmosphrique
Vino: vin
Viziti: visiter
Vojai: voyager
Voli: vouloir
Zorgo: proccupation/souci

EXERCICES leon 9
-Bonvolu respondi en Esperanto la jenajn (suivantes) demandojn:
1. u mia avino povis baloti, kiam i estis juna?
2. Kiam vi estis en Afriko?
3. u la sportoj fortigas la korpon?
4. u dum vintro (hiver) la temperaturo estas varma a malvarma?
5. u vi pensas ke la mono feliigas la homon?
6. Kiu estas la plej mallonga monato de la jaro?

-Bonvolu traduki al Esperanto:

7. Diego exagre (troigas). toujours. Il dit que l'oncle d'Antoine est trs riche.
8. Vous voulez bien me passer le sel ?
9. Je prends le bus qui va au centre-ville tous les jours (iutage)
10. Les deux cousins se sont disputs (kverelis) et puis ils se sont reconcilis.
11. cause de (kaze de) la fume la chemine (kameno) s'est noircie.

69

70

REPONSES leon 9
1.
2.
3.
4.
5.

Ne, via avino ne povis baloti kiam i estis juna.

Neniam mi estis en Afriko. (Mi estis en Afriko en la jaro....).
Jes, la sportoj fortigas la korpon.
Dum vintro la temperaturo estas malvarma.
Ne, mi ne pensas ke la mono feliigas la homon.(Jes, mi pensas ke la mono feliigas
la homon).
6. Februaro estas la plej mallonga monato de la jaro.
7.
8.
9.
10.
11.

Diego iam troigas. Li diras ke la onklo de Antono estas riega.

Bonvolu pasi al mi la salon.
iutage mi prenas la omnibuson, kiu iras al la centro.
La du kuzoj kverelis kaj poste reamikiis. (a amikiis denove)
Pro la fumo la kameno nigriis.

71

72

Leon 10

KIOM: combien
IOM: quelque, un peu
* Kiu tago estas hodia? demandis mia edzino.
* Hodia estas merkredo respondis mi.
* Kioma horo estas? (Littralement: Quelle heure est-il?)
* Estas la oka (horo). (Il est frquent de supprimer les mots "horo" ou "minutoj").
* Mi devas iri al la panejo (boulangerie). u vi deziras akompani min?.
* Certe (bien sr). Kun plezuro! (plaisir)
La panisto salutis nin afable: - Bonan matenon. ("bonan matenon" c'est la forme
abrge de: Mi deziras al vi bonan matenon).
* Kiom kostas la pano? (Combien cote le pain?) demandis mia edzino.
* Unu kilo kostas du frankojn. Kiom da () pano vi bezonas? (tu as besoin/vous avez
besoin)
* Mi bezonas du kilojn. Mi anka aetos tiun kukon (gteau).
* La kuko kostas kvin frankojn.
* Ne. Mi nur volas iom (un peu)
* u vi ne volas aeti biskvitojn (biscottes)?
* Jes. Bonvolu doni al mi unu kilon.
La panisto faris la kalkulon (compte/addition). Ni pagis kaj foriris (for:
hors/dehors; iri: aller) (nous sommes sortis).
* Dankon! diris la panisto.
* is revido! (au revoir) ni respondis.
() Remarque: da (de) est employ aprs un mot qui indique une quantit ou une
mesure. Exemples: Du kiloj da pano. Tri litroj da vino.
Kiom kostas la tagmano en tiu restoracio?. i kostas dek (10) frankojn.
Kiom kostas tiu potkarto?. i kostas sesdek (60) cendojn.
Kiom kostas tiu ora horloo ?. i kostas du mil frankojn.
KIOMA HORO ESTAS ?
- Quelle heure est-il?
- Estas la unua kaj dek
- Estas la unua kaj dek kvin
- Estas la unua kaj tridek
- Estas dudek anta la dua
- Estas dek kvin anta la dua
- Estas kvin anta la dua

73

 midi on peut dire: Estas la dek dua ou: Estas tagmezo (midi)
minuit on peut dire: Estas la dudek kvara ou: Estas noktomezo (minuit)
-

i
La
La
La

havas belan brakhorloon (montre) (brako: bras).

maljuna sinjoro havas po- horloon (montre de poche).
vekhorloo (rveille-matin) vekas nin.
murhorloo (horloge) estas sur la muro (mur).

Kiom aa vi estas? (Littralement: Quel ge avez-vous/as-tu?) (ao: ge).

Kiom jara vi estas? (De sens pareil au prcdent)

Nous avons vu que les verbes au prsent se terminent en "AS" (mi skribas, vi legas);
au pass ils se terminent en "IS" (li laboris, i kantis), au futur en "OS" (ni parolos, ili
vojaos). S'il y a une condition pralable la ralisation d'une action on dit que ce
verbe est au MODE CONDITIONNEL. En Espranto ce type de verbes se terminent en
"US". Exemples:
SE: si
-

Se (si) mi estus ria, mi vojaus al Eropo.

Se i havus monon, i ne devus labori.
Se li estus ministro, li havus multajn sekretariojn.
Kion vi farus en Eropo? Mi vizitus la muzeojn.
Kion vi skribus se vi estus poeto? Mi skribus belajn poemojn.
Kion vi farus se vi estus pentristo? Mi pentrus pejzaojn (paysages)

LE SUFFIXE A : Il sert indiquer l'objet, le produit obtenu avec le radical du mot

d'origine. Exemples:
Mani: manger
Manao: nourriture/aliments
Trinki: boire
Trinkao: boisson
Legi: lire
Legao: lecture
Pentri: peindre
Pentrao: peinture
Dola: doux
Dolao: friandises (bonbons, etc.)
Nova: nouveau/ nouvelle
Novao: nouveaut
-

Mi estas malsata (j'ai faim). Mi aetos manaon (nourriture/aliments)

Mi soifas (j'ai soif). Mi volas trinkaon (boisson).
Li seras (cherche) la urnalon. Li deziras legi la novaojn.
Se vi deziras vidi la pentraojn (peintures) de famaj pentristoj, vi devas viziti
tiun muzeon.
i ne atas (aime) dolaojn kaj i ne deziras dikii (grossir).
Kial i ploras? i ricevis malbonan novaon.
Kion (qu'est-ce que) li havas en tiu sako (sac)? Li havas valorajn aojn (choses).
u vi trinkos viskion (whisky)? Dankon, mi ne trinkas alkoholaojn (boissons
alcoholiques).

74

DIALOGO inter edzo kaj edzino

Klara: - Mi devas iri al la apoteko (pharmacie) por aeti sapon (savon), dentbroson
(brosse dents), tubon de dentkremao (pte dentifrice), ampuon (shampooing),
kolonjan akvon (eau de toilette) kaj tubon de razkremao (crme raser) (razi: raser).
u vi deziras akompani min?
Georgo (George): Jes. Kun plezuro!
Klara: - Kaj vi pagos la fakturon...

LA SEZONOJ (Les saisons)

Printempo: printemps
Somero: t
Atuno: automne
Vintro: hiver
-

Kiu sezono estas la plej varma? Somero estas la plej varma sezono.
u vi atas (aimes/aimez) la vintron? Ne, ar i estas tre malvarma.
Kion vi pensas pri la printempo? Mi pensas ke i estas la plej bela sezono.
u vi vojaas dum la somero? Jes. Mi iras al la montaro (montagnes).
u vi iam (toujours) iras al la montaro? Ne. Kelkfoje (parfois) mi iras al la plao
(plage).

Leterfragmento:
Kara amik(in)o: Mi ricevis vian afablan kaj interesan leteron. Koran dankon!. Mi esperas
ke vi kaj familio fartas (porte) bone. Dank'al Dio mi fartas bone. Jam anta kelkaj
tagoj mi komencis skribi i tiun leteron, sed mi ne povis fini in, ar mi havis multan
laboron. Nun estas la deka vespere (vespero: soir, de 18h 24 h). Mi dezirus scii
(savoir) u estas Esperanto grupo a aliaj esperantistoj en via urbo. u vi havis la
okazon (occasion) vojai al aliaj urboj de via lando a al eksterlando (tranger), kaj
kontakti kun esperantistoj. u vi iam partoprenis (a particip) en kongreso de
Esperanto?. En mia urbo (estas Esperanto- grupo) (ne estas Esperanto- grupo) (estas
aliaj esperantistoj) (ne estas aliaj esperantistoj). Mi multe atus (aimerais) se vi
priskribus (dcrives/dcriviez) viajn spertojn en Esperanto- kongresoj. Mi supozas ke
devas esti neforgesebla (inoubliable) sperto (exprience) paroli kun personoj, kiuj ne
scias nian lingvon (langue).

75

CORRLATIFS
En les comparant, vous dcouvrirez la logique de ces mots trs pratiques (le i au
milieu du mot permet simplement de faire la liaison entre ses parties):
INDFINIS
Iom
Un peu
Iu
Quelqu'un
Ie
Quelque part
Ia
Quelque
Iam
Un jour, parfois
Io
Quelque chose
Ial
Pour une quelconque raison
Ies
De quelqu'un
Iel
D'une certaine faon

INTERROGATIFS RELATIFS
Kiu
Qui, lequel

Kie
O

Kia
Quoi, lequel, que

Kiam
Quand

Kio
Quoi, ce que

Kial
Pourquoi

Kies
De qui

Kiel
Comment, de quelle manire

Kiom
Combien

DMONSTRATIFS
Tiom
Tant, si, tellement
Tiu
Ce, celui-ci, celui-l
Tie
L, l-bas
Tia
Tel
Tiam
Alors, ce moment-l
Tio
Ce, cela
Tial
C'est pourquoi, pour cette raison
Ties
D'une personne
Tiel
Donc, ainsi

COLLECTIFS
ies
De chacun, de tous
iu
Chacun, tous
iom
Le tout
ia
Chaque
ie
Partout
io
Tout
iam
Toujours
76

iel
De toute faon

ial
Pour toutes les raisons

NGATIFS
Neniu
Personne, aucun

Nenie
Nulle part

Nenia
Aucun/e

Neniam
jamais

Nenio
Rien

Nenial
Pour aucune raison

Nenies
De personne

Neniel
D'aucune faon

Neniom
Rien, aucun

la troisime partie dun corrlatif reprsente :
Individu
Qualit
Chose, catgorie
Possession
Quantit

-u
-a
-o
-es
-om

Lieu
Temps
Cause
Manire

-e
-am
-al
-el

"L' Espranto est la meilleure solution l' ide dune langue internationale".
Albert Einstein.

VOCABULAIRE leon 10
Ao: ge
Aeti: acheter
Afable: gentiment
Akompani:
accompagner
Apoteko: pharmacie
Bezoni: avoir besoin
Biskvito: (pron.
"biskuito"): biscotte
Brakhorloo: montre
Cendo: centime
Certe:
certainement/biens
r
iam: toujours
Da: de
Demandi: demander

Dentbroso: brosse
dents
Dentkremao: pte
dentifrice
Dika: gros-grosse
Dikii: grossir
Eniri: entrer
Fakturo: addition
(compte-ticket)
Fama: clbre
Fojo: fois
Foriri: sortir
Franko:franc
(monnaie)
Hodia: aujourd'hui
Horloo: horloge
Horo: heure
Kalkulo: compte
Kelkfoje: quelquefois

Kilo: kilo,
kilogramme
Kolonja akvo: eau de
toilette
Kosti: coter
Kuko: gteau
Malsata: qui a
Merkredo:mercredi
Ministro: ministre
Montaro: montagne
Murhorloo: horloge
Noktomezo: minuit
Nur: seulement
Oro: or
Pejzao: paysage
Plao: plage
Plezuro: plaisir
Plori: pleurer

77

Pohorloo: montre
de poche
Poemo: pome
Poeto: pote
Razi: raser
Razkremao: crme
raser
Sako: sac

Saluti: saluer
Sapo: savon
Sata: sans faim
Sekretario:
secrtaire
Seri: chercher
Soifi: avoir soif
ampuo: shampooing

ati: aimer
Tagmezo: midi
Tago: jour
Varma: chaud
Vekhorloo: rveillematin
Viskio: whisky

78

EXERCICES leon 10
1. Kioma horo estas kiam vi respondas tiun i demandon?
2. Kiom kostas kilo da pano en via lando?
3. Kiom aa vi estas?
4. Kion vi farus se vi estus la prezidanto de via lando?
5. u vi atas mani dolaojn?
6. Kiujn trinkaojn vi preferas: sukojn (jeux), vinon, bieron, viskion?
7. Je kioma horo vi tagmanas?( quelle heure vous djeunez?)
Remarque: "Je" est une prposition indfinie qui est utilise quand le sens de la
phrase ne permet pas d'utiliser une autre de sens plus prcis. Il y a d'autres
prpositions telles que "de", "en", "inter", etc.
Exemples: Nous pouvons dire "la patro de Mara", "en la skatolo (bote) estas multaj
numeroj", "Germanio estas inter Francio kaj Pollando (Polonie)". Il y a des cas (trs
rares) o l'on ne peut utiliser aucune prposition au sens dfini, alors on se sert de
"je".
Esperanto havas tre rian literaturon, originalan kaj tradukitan. Estas multaj libroj
originale verkitaj (verki: crire des oeuvres) en tiu lingvo, kaj la plej gravaj verkoj de la
monda literaturo estas tradukitaj en Esperanto. El la hispana ni havas: "Don Quijote de
la Mancha", "Doa Brbara", de la venezuela atoro Rmulo Gallegos, kaj "Martn
Fierro", de la argentina poeto Jos Hernndez.
Jen (voici) fragmento el "Doa Brbara": "La Savano (La plaine) estas samtempe loga
(captivant) kaj terura (terrifiant). En i kuas (stend) vasta spaco por bela vivo kaj
horora (horrible) morto; i lasta embuskas ie, sed neniu in timas. La Savano imponas,
sed la timo al la Savano ne paralizas la koron; la Savano varmigas kiel la potenca vento
de ia sunplena senfineco (norme tendue), kiel la febro de iaj maroj (marais,
marcages).
La Savano frenezigas (rend fou), kaj la frenezo de la homo de la libera kaj senlima
(illimite) tero konsistas en tio, ke li volas iam esti savanano".

79

80

REPONSES leon 10
1. Kiam mi respondas tiun i demandon estas la..........
2. En mia lando kilo da pano kostas.......frankojn (cendojn).
3. Mi estas........ jara.
4. Se mi estus la prezidanto de mia lando mi laborus por la popolo.
5. Jes, mi atas mani dolaojn. (Ne, mi ne atas mani dolaojn).
6. Mi preferas sukojn (vinon, bieron, viskion).
7. Mi tagmanas je la tagmezo.

81

82

Leon 11
LE SUFFIXE EC:
exemples.
Bela: beau/belle
Bona: bon/bonne
Klara: clair/e
Amiko: ami
Facila: facile

Il indique une qualit abstraite. On le comprendra mieux avec des

Beleco (pron."beletso"): beaut
Boneco (pron."bonetso): bont
Klareco (pron."klaretso"): clart
Amikeco (pron."amiketso"): amiti
Facileco (pron."faciletso"): facilit

La beleco kaj la boneco de tiu fralino: la beaut et la bont de cette

demoiselle.
La facileco de Esperanto: la facilit de l' Espranto.
Esperanto faciligas la amikecon inter la popoloj: L'Espranto facilite l'amiti entre
les peuples.
La juneco estas granda trezoro (trsor).
Kial li amas tiun fralinon? Li amas in pro (par, cause de) ia beleco kaj
boneco.
u vi admiras la facilecon de Esperanto? Jes, certe, mi admiras la facilecon de
Esperanto.
u Esperanto faciligas la amikecon inter la popoloj?.Jes, sendube (sans aucun
doute) Esperanto faciligas la amikecon inter la popoloj.

SENDUBE: sans aucun doute

-

u la juneco estas granda trezoro? Jes. La juneco estas granda trezoro.

"Rieco estas frato de fiereco (orgueil/arrogance)". (Proverbo)

ANEKDOTO (de F. Szilagyi)

-

Oni (on) parolas pri (sur, propos de) la maljuneco (vieillesse). Sinjoro diras: mia avino (grand-mre) mortis en sia 96- a jaro.
La alia (autre) diras: - mia onklo mortis en sia 103 a jaro.
La tria sinjoro diras: - Tio estas nenio (rien). Mi havas onklon. Li absolute ne
mortis. Li ankora (encore) vivas.

ONI : Pronom personnel indfini: on.

Oni diras ke........: On dit que........
Oni diras ke hodia pluvos (il pleuvra).
Oni diras ke eble (probablement) okazos (aura lieu) tertremo (tremblement de terre).
Oni diras ke vi parolas Esperanton. u ne?

83

RVISION DE QUELQUES PRPOSITIONS

Per: au moyen de, par
- La arpentisto (menuisier) laboras per la martelo.
- Ni skribas per krajono (crayon) (pron."kraiono")

Pri: sur ( propos de)

- Ni parolas pri muziko.
- Ili havas ekzamenon pri matematiko.
Pro : par ( cause de)
- Li mortis pro malsano (maladie).
- Zamenhof mortis pro kormalsano (maladie cardiaque) (koro: coeur)
Por : pour
- La esperantistoj laboras por la paco (paix).
- i aetos emizon por sia edzo (mari).

onklo: oncle
nevo: neveu
kuzo: cousin
avo: grand-pre
nepo: petit-fils
-

onklino: tante
nevino: nice
kuzino: cousine
avino: grand-mre
nepino: petite-fille

La frato de via patro a patrino estas via onklo.

La fratino de via patro a patrino estas via onklino.
Vi estas nevo de via onklo kaj onklino.
i estas nevino de sia onklo kaj onklino.
Li estas nepo de sia avo kaj avino.
u vi havas kuzojn kaj kuzinojn?

LE SUFFIXE EM : Il indique la tendance ou le penchant. Exemples:

- Mensogi: mentir
Mensogema: : menteur-euse
- Labori: travailler
Laborema: travailleur-euse
- Paroli: parler
Parolema: loquace
- Babili: bavarder
Babilema: bavard
- Dormi: dormir
Dormema: grand dormeur
-

Tiuj sinjorinoj atas babili. Ili estas babilemaj.

Tiu knabo (jeune homme) estas mensogema.
La komizo (employ) alvenis (est arriv) malfrue (en retard). Li estas dormema.
La efo (chef) estas kolerema (en colre) (kolero: colre)
u vi estas laborema a mallaborema? Mi estas laborema.
84

Kiel (comment) estas knaboj, kiuj ofte (frquemment) mensogas? Ili estas
mensogemaj.
Kelkaj personoj estas timemaj (peureux) (timi: craindre).

LE SUFFIXE AN : Il sert indiquer l'habitant ou le membre (de club, association,

etc.), celui qui adhre une religion ou un idal.
- Urbo: ville
Urbano: urbano (citadin)
- Vilao: village
Vilaano: habitant d'un village (villageois)
- Ameriko: Amrique
Amerikano: amrican
- Klubo: club
Klubano: membre d'un club
- Rotary club
Rotariano: membre du Rotary Club
- Kristo: le Christ
Kristano: chrtien
- Islamo: Islam
islamano: mahomtan

Samideano: "samideano" , qui partage les mmes ides (employ seulement entre les
esprantistes) (sama: gal; ideo: ide; ano: membre).
OFTE: frquemment (adverbe)
-

Petro loas (habite) en Montevideo. Li estas urbano.

Mi loas en vilao. Mi estas vilaano.
La klubanoj havas kunvenon (runion) (kun: avec; veni: venir).
La rotarianoj ofte (frquemment) kunvenas (se retrouvent).
En la mondo estas multaj kristanoj.
u vilaanoj estas pli trankvilaj (tranquilles) ol urbanoj? Jes. Vilaanoj estas pli
trankvilaj.
u vi estas urbano a vilaano?
Kiam (quand) kunvenas la rotarianoj? Ili ofte kunvenas.

" Pardonemeco (misricorde) superas justecon (justice)". (Proverbo)

INTER: entre (prposition)
Inter Eropo kaj Ameriko estas la Atlantika Oceano.
Inter Meksiko kaj Argentino estas longa (longue) distanco.

Leterfragmento:
Kara amik(in)o: Mi ricevis vian interesegan (trs intressante) leteron (kaj la belan
potkarton). Dankon!. Nun mi deziras iomete paroli pri mia lando. Niaj precipaj
(principales) riecoj estas (agrikulturo: kultivo de tritiko (bl), maizo, aveno, kafo, teo,
mateo (mate), tabako, diversaj fruktoj), (bestbredado: levage) (fikaptado: pche)
(petrolo) (teksa industrio: industrie textile) (tourisme) (mineraloj). u estas tipika

85

folklora muziko kaj kostumoj (habits) en via lando a regiono?. Kun miaj koraj salutoj, mi
atendas vian respondon.
"L' Espranto est un investissement considrable avec des perspectives favorables"
Rabindranath Tagore

VOCABULAIRE leon 11
Admiri: admirer
Alveni: arriver
Amerikano: amricain
Amikeco: amiti
Anekdoto: ancdote
Atlantika Oceano:
Ocan Atlntique
Avo: grand-pre
Babilema: bavard-e
Beleco: beaut
Boneco: bont
efo: chef
u ne?: n'est-ce pas?
Distanco: distance
Dormena: grand
dormeur-euse
Eble: peut-tre
Facileco: facilit
Faciligi: faciliter
Farti: porter (sant)
Fiereco:
orgueil,fiert
Inter: entre
islamano:
mahomtan

Juneco: jeunesse
Knabo: garon
Klareco: clart
Klubano: membre de
club
Kolerema: colreux
Komizo: employ
Kristano: chrtien
Kunveni: se retrouver
Kunveno: runion
Kuzo: cousin
Laborema:
travailleur-euse
Loi: habiter
Malfrue: en
retard/tard
Malsano: maladie
Martelo: marteau
Meksiko: Mexique
Mensogema:
menteur-euse
Morti: mourir
Nepo: petit-fils
Nevo: neveu
Ofte: frquemment

Okazi: avoir lieu

Oni: on
Onklo: oncle
Paco: paix (pron.
"patso")
Pardonemeco:
misricorde, piti
Parolema: bavard-e
Persono: personne
Pluvi: pleuvoir
Rieco: richesse
Rotariano: membre
du Rotary Club
Samideano: qui a les
mmes ides
Sendube: sans aucun
doute
Tertremo:
tremblement de
terre
Trankvila: tranquille
Trezoro: trsor
Urbano: citadin
Vilaano: vilageois

EXERCICES leon 11
-Rpondez en Espranto aux questions suivantes
1. u vi admiras la facilecon de Esperanto?
2. Kion vi opinias pri la anekdoto de F. Szilagyi?. u i ne estas iom naiva
(nave)?
3. u vi loas en urbo a en vilao?
4. Ni estas latinamerikanoj. u mi pravas?
5. u estas aliaj (autres) samideanoj en via urbo?

86

Kara amiko: cu vi atas poemojn? Ni legos poemon de la irlandano Thomas

Moore (1779 1852), unu el la plej popularaj nomoj de la angla literaturo.
Tradukis in Antono Grabowski (1857 1923).

SONORILOJ DE VESPERO
Sonoriloj de Vespero, sonoriloj de vespero!
Kiom ili rakontadas pri juneco kaj espero,
Pri la domo de gepatroj, pri la dola kora ojo,
Kiam mi ilian sonon adis je la lasta fojo!
Longe, longe jam forpasis tiuj de l ojeco horoj!
Ekdorminte je eterne jam ne batas multaj koroj.
En la tomboj ili loas post la ojo kaj sufero:
Ne por ili la muziko, sonoriloj de vespero!
Anka kiam mi ripozos je eterne en trankvilo,
Ne ekhaltos la batado de vespera sonorilo,
Dum kun kantoj novaj bardoj paos jam sur nia tero
Kaj vin ados kaj vin lados, sonoriloj de vespero!

Remarque: Dans ce pome on trouve les mots "ekdorminte" kaj "ekhaltos".

Ces mots possdent le prfixe "ek"(nous ne l'avons pas encore tudi)qui
est utilis pour indiquer le dbut d'une action. Nous le verrons plus tard. is
balda!.
Sonorilo: cloche
Vespero: soir
Rakonti: raconter
Gepatroj: parents
Adi: entendre
Fojo: fois
Longe: il y a
longtemps
Forpasi: disparatre
Ekdormi: s'endormir
Je: prposition
indfinie
Ekhalti: s'arrter
Bati: battre
Pai: marcher
Ladi: vanter/faire
des loges

87

88

REPONSES leon 11
1.
2.
3.
4.
5.

Jes, mi admiras la facilecon de Esperanto.

Jes, mi pensas ke i estas iom naiva. (Ne, mi ne pensas ke i estas iom naiva).
Mi loas en urbo. (mi loas en vilao).
Jes, vi pravas. (Ne, vi ne pravas).
Jes, estas aliaj samideanoj en mia urbo. (Ne, ne estas aliaj samideanoj en mia
urbo).

89

90

Leon 12
Le verbe indique ce que les gens et les animaux font ou ce qu'ils ressentent, il sert
aussi indiquer l'tat des tres humains, des animaux ou des choses. Jusqu'ici nous
avons vu les verbes suivants: Infinitif (tudier, parler, chanter). En Espranto ils se
terminent en "i": (studi, paroli, kanti).Prsent (j'tudie, tu parles, ils chantent). En
Espranto ils se terminent en "as", il n'y a pas de diffrence entre les personnes (mi
studas, vi parolas, ili kantas). Pass (j'ai tudi, il a parl, ils ont chant). En
Espranto ils se terminent en "is" pour toutes les personnes (mi studis, li parolis, ili
kantis).Futur (j'tudierai, il parlera, ils chanteront) En Espranto ils se terminent en
"os" Conditionnel (j'tudierais, il parlerait, ils chanteraient). En Espranto ils se
terminent en "us" pour toutes les personnes (mi studus, li parolus, ili kantus).
LA TERMINAISON U : Elle indique l'impratif et sert donner:
1. Des ordres directs: studu! (tudiez!). Parolu! (Parlez!). kantu! (Chantez!).
- La direktoro ordonis al la lernantoj: Studu pli diligente!
- La instruisto diris: Ne babilu (bavarder) dum la klaso!
- La reo ordonis al la sklavoj: Kantu!
2. Des ordres indirects et des souhaits: La instruisto volas ke ni studu. Mi deziras ke
li parolu. La publiko petas ke i kantu.
- Li deziras ke sia edzino (femme) venu.
- u vi deziras ke mi rakontu (raconte) anekdoton?
- La registaro (gouvernement) postulas (exige) ke ni pagu la impostojn (impts).

E: en, chez
Ludoviko (Louis): - Hodia mi vizitos vin.
Mikaelo (Michel): - Venu e mi inter la oka kaj deka vespere.
EESTI: (tre prsent ) assister
Vilhelmo (Guillaume): - La Universala Kongreso de Esperanto okazos (aura lieu) dum
Junio en Madrido. u vi eestos?.
Olga: - Mi ne povos eesti. Mia edzo estas malsana.
Le suffixe UL: Il sert dsigner l'individu qui possde la qualit indique par la
racine du mot.
Exemples:
- Junulo: un jeune homme
- Maljunulo: un homme g
- Fortulo: une personne forte.
- Drinkemulo: un buveur (un ivrogne)
- Ulo: un individu
- Junulo estas juna viro (homme).
- Fortulo estas forta viro.
91

Belulino estas bela virino. (bel - ul - in - o)

u via avo estas junulo? Ne, mia avo estas maljunulo.
u en Finnlando (Finlande) estas multaj belulinoj? Mi ne scias. Mi neniam estis tie.
Kiuj estis la telistoj de la banko? Nekonataj uloj (individus inconnus).
Kion faras drinkemulo? Drinkemulo drinkas (il boit trop) alkoholaojn.
u boksistoj estas fortuloj?. Jes, boksistoj estas fortuloj.

LE SUFFIXE - EBL: Il sert indiquer la possibilit

Exemples:
- Vidi: voir
Videbla: visible
- Trinki: boire
Trinkebla: buvable, potable
- Kompreni: comprendre
Komprenebla: comprhensible

Dum la nokto nigra kato ne estas videbla.

Tiu i akvo estas trinkebla.
Esperanto estas komprenebla lingvo (langue).
u viaj pensoj estas videblaj? Ne, ili ne estas videblaj.
u la akvo kun koto (boue) estas trinkebla? Ne, i ne estas trinkebla (buvable).
u formiko (fourmie) estas videbla dum la nokto? Ne, i ne estas videbla.

TRA: travers
- u la vitro (verre) estas travidebla (transparent)? Jes, la vitro estas travidebla.
- u la ligno (bois) estas travidebla? Ne, la ligno ne estas travidebla.
EBLE: peut-tre
- Karlo (Charles): - u vi iros al la Universala Kongreso de Esperanto?
- Frederiko (Frdric): - Eble.
NEEBLE: impossible
Antono: - Mi invitas vin ludi tenison (tennis).
Rikardo: - Neeble. Mi devas labori.
KOMPRENEBLE: comprhensible (adverbe, synonyme de "bien sr")
Alberto: - u Francio (France) estas en Eropo?
Rodolfo: - Kompreneble! (bien sr!).
Le suffixe - IND: Il indique ce qui est "digne de".
Exemples:
Vidi: voir
Vidinda: digne d'tre vu
Legi: lire
Leginda: digne d'tre lu
Kompati: plaindre
Kompatinda: digne de piti
Bedari: regretter Bedarinda: digne de regretter, regrettable
-

Venecio (Venice) estas vidinda urbo

"Don Quijote de la Mancha" estas leginda libro.
92

Tiu mizerulo (mizero: misre) estas kompatinda.

Meksiko (Mexique) estas vizitinda lando.
u Romo kaj Parizo estas vizintidaj urboj?. Jes, tie estas multaj vidindaoj
(choses qui mritent d'tre vues).
Kial estas admirindaj la verkoj (oeuvre d'art) de Mikelanelo (Michel Ange). ar
estas beleco en liaj pentraoj (peintures) kaj skulptaoj (sculptures).

Kara lernanto: Mi supozas (je suppose) ke vi estas laca (fatigu). Do (donc) ni lernos du
prefiksojn, kiuj estas tre facilaj.

LE PRFIXE RE : Il indique une rptition.

Fari: faire

Refari: refaire
Legi: lire

Relegi: relire
Komenci: commencer


Rekomenci: recommencer
-

Mi ne atas i tiun leteron. Mi devos refari in.

Estas konsilinde (il est recommand) relegi la antaajn (prcdentes) lecionojn.
i faris fuaon (erreur). i devos rekomenci la laboron.
Kiam vi revenos (rentreras/rentrerez)? Eble mi revenos morga.
Kiam li reiros (repartira)? Li reiros dum la proksima semajno.

LE PRFIXE - EKS: ex/ancien.

Exemples: Eksedzo: Ex -mari
Eksministro: ex ministre/ancien ministre
Eksinstruisto: ex matre

LETERFRAGMENTO:
Kara amik (in) o: Mi ricevis vian (belan potkarton) (leteron). Kiel kutime (comme
d'habitude) mi legis in kun granda intereso. Koran dankon!
u vi atas muzikon?. u via lando havas folkloran muzikon? En mia lando estas tipika
folklora muziko. iujare (chaque anne) okazas (ont lieu) festivaloj, kun partopreno
(participation) de diversaj ensembloj (groupes de musiciens). Multaj personoj eestas
tiujn festivalojn, kiuj estas grandaj sukcesoj (succs).
Mi preferas modernan muzikon kaj la jenajn (suivants) ensemblojn....
Mi preferas klasikan muzikon kaj la jenajn orkestrojn:...
Mi restas (je reste) atendante vian respondon. Intertempe (pendant) bonvolu akcepti
korajn salutojn de via amiko.
EXPRESSIONS UTILES
 pour la conversation
93

Sendube...(Sans aucun doute...)

Cetere...(Cela dit...)
Ne gravas...(Peu importe...)
Aliflanke, ...(D'ailleurs)
u vi vidas? (Vous voyez?), c'est--dire "vous comprenez?")
Kiel vi povas supozi.....(Comme on peut supposer)
Kiel estis espereble....(Comme on s'y attendait)
Mi bedauras. (Je suis desol/je regrette)
ajnas nekredeble! (C'est incroyable!)
 Pour prsenter une personne Arturo: - Permesu ke mi prezentu al vi s- ron Petro Lopez.
Garca: - Plezuron!. Mi estas Johano Garca. Kiel vi fartas?
Lopez: - Mi fartas bone. Dankon. Kaj vi?
Garcia: - Bone. Dankon.
La conversation continue sur diffrents sujets;
 pour dire au revoir on dit:Lpez: - is revido! (Au revoir!)
Garca: - is balda! ( bientt!) (on peut aussi repondr de la mme manire: is
revido!)
"L'Espranto a devant soi un avenir brillant"
Saint Pie X

VOCABULAIRE leon 12
Alkoholao: boison alcoolique
Antaa: prcdent
Babili: bavarder
Bedari: regretter
Biero: bire
Boksisto: boxeur
Bonvoli: bien vouloir
Do: donc
Drinki: boire trop
Eropo: Europe
Finnlando: Finlande
Formiko: fourmie
Francio: France
Fuao: erreur
Fui: se tromper
Hejmo: maison/foyer
Imposto: impt
Kompati: plaindre
Konsili: conseiller

Koto: boue
Laca: fatigu-e
Meksiko: Mexique (pays)
Meksikurbo: Mexique (ville)
Mikelanelo: Michel-Ange
Mizero: misre
Ordoni: ordonner
Pagi: payer
Penso: pense
Pentrao: peinture
Permesi: permettre
Peti: demander
Postuli: exiger
Prefikso: prfixe
Proksima: prochain-e
Publiko: public
Rakonti: raconter
Reo: roi
Registaro: gouvernement
Reiri: repartir
94

Reveni: rentrer/retourner
Sklavo: esclave
Skulptao: sculpture
Supozi: : supposer
Trinki: boire
Venecio: Venice

Verko: oeuvre d'art

Vidindao: chose qui mrite d'tre vue
Vino: vin
Viskio: whisky (boisson)
Voli: vouloir

EXERCICES leon 12
- Bonvulo respondi la demandojn:
1. u instruistoj atas ke la lernantoj babilu dum la klaso?
2. u Hispanio (Espagne) estas en Eropo?
3. Kiuj vidindaoj estas en via urbo?
4. Kion vi diras kiam oni prezentas al vi alian (autre) esperantiston?
- Traduisez en Espranto:
5. Il est imposible d'tudier avec tout ce bruit.(tiom da)
6. Les mauvais tudiants ne vont pas en classe.
7. Ils rentreront lundi prochain.
8. Ce clown (pajaco) est vraiment un type (ulo) sympathique.
9. Je regrette que le texte (teksto) ait t incomprhensible.

"L'Espranto est une langue trs bien structure. Du point de vue linguistique il
respecte des critres d'conomie et d'efficacit. Tous les mouvements pour les
langues internationales ont chou;ce n'est pas le cas de l'Espranto qui runit des
hommes du monde entier car il implique un idal. mon avis, Zamenhof, son
crateur, a cre non seulement un systme linguistique mais aussi un idal de
pacifisme et de fraternit".
Umberto Eco (smiologue et crivain contemporain)

95

96

REPONSES leon 12
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

Ne, instruistoj ne atas ke la lernantoj babilu dum la klaso.

Kompreneble.
En mia urbo estas multaj vidindaoj. (En mia urbo estas kelkaj vidindaoj).
Plezuron !
Estas neeble studi kun tiom da bruo.
La malbonaj lernantoj ne eestas la klasojn.
Ili revenos la proksiman lundon.
Tiu pajaco estas vere simpatia ulo.
Mi bedaras ke la teksto estis nekomprenebla.

97

98

Leon 13

LE PRFIXE GE: Il sert regrouper dans un seul mot deux autres mots de genre
diffrent (masculin et fminin) On ne l'emploie que pour des tres humains.
Gepatroj: parents (pre et mre)
Gefratoj: frres et soeurs
Gesinjoroj: messieurs-dames
-

La infano (enfant) vojaas kun siaj gepatroj.

Mi havas tri gefratojn.
Gesinjoroj Gmez loas en tiu domo.
Alfredo kaj Eva estas geedzoj (maris).
Kiom da gefratoj mi havas? Vi havas tri gefratojn.
Kiuj loas en tiu domo? Gesinjoroj Gmez loas en tiu domo.
u Alfredo kaj Eva estas gefianoj (fiancs)? Ne, ili estas geedzoj.

LE PRFIXE - BO: Il dsigne les liens de parent avec la belle famille d'un des deux
poux.
Bopatro: beau-pre
Bopatrino: belle-mre
Bofrato: beau-frre
Bofratino: belle-soeur
Parenco (parent) per Adamo (Adam)
* u vi havas multajn parencojn, S- ro Smith?
* Jes, multajn parencojn.
* u Tolo Snchez, el Andaluzio, estas via parenco?
* Ne. Eble ni estas parencoj per Adamo.
LE SUFFIXE - AR: Il sert indiquer l'ensemble des choses de la mme espce.
Arbo: arbre

Arbaro: fort
Vagono: wagon

Vagonaro: train
Vorto: mot

Vortaro: dictionnaire
Homo: tre humain (masculin ou fminin)

Homaro: humanit
-

En la arbaro estas multaj bestoj.

La lokomotivo (locomotive) kaj la vagonoj formas la vagonaron.
Vortaroj estas tre utilaj por lerni fremdajn (trangres) lingvojn.
La hotelo havas lifton (ascenseur) kaj anka tuparon (escalier).
Kie devas iri tiu, kiu deziras asi (chasser) bestojn? La asisto (chasseur) devas
iri al la arbaro.
u vi havas vortaron? Jes, mi havas plurajn (plusieurs) vortarojn.
99

u Esperanto estas lingvo por iu lando? Ne, Esperanto estas lingvo por la homaro.

"Kiu timas bestaron, ne iru en la arbaro" (proverbo)

LE SUFFIXE - AD: Il indique une action qui se prolonge ou se rpte.
Pafo: coup de feu/tir

Pafado: fusillade
Martelo: marteau

Martelado: martlement
Korespondi: correspondre
Korespondadi:correspondre frquemment, rgulirement.
-

Dum la revolucio mi ofte adis pafadon.

Tiu martelado enas (drange) lin.
Korespondi kun esperantistoj estas vera plezuro.
u vi atas longajn paroladojn? Ne, mi preferas mallongajn paroladojn.
Kiu estas tiu ulo (homme), kiu konstante babiladas? Tiu ulo estas arlatano
(vendeur de camelote).
u vi studadas esperanton? Jes, mi studadas por paroli korekte.

LE PRFIXE - EK: il indique le dbut d'une action.

Plori: pleurer
Iri: aller
Vidi: voir
Stari: tre dbout
-

Ekplori: commencer pleurer

Ekiri: dmarrer, commencer marcher

Ekvidi: apercevoir

Ekstari: se mettre debout

La fino de la filmo estis tre malgaja (triste). iuj ekploris.

La generalo ordonis al la soldatoj: Ekiru! (marchez).
Inter la nuboj (nuages) ni ekvidis la sunon.
Kiam la orkestro ludis (joue) la himnon, iuj ekstaris.

DIALOGO: Nova najbaro (voisin)

- Vi estas S-ro Sierra, u ne?
- Jes.
- Permesu prezenti min. Mi estas Rikardo Rossi, via nova najbaro.
- Plezuron! Mi esperas ke vi vizitos min kun via familio.
- Certe. Tio estos por ni vera plezuro. is revido Sro Sierra.
- is balda!.

Sendube proverboj estas utilaj dum la konversacio. Jen (voici) kelkaj proverboj el la
libro "Proverbaro" de L.L Zamenhof, kaj la ekvivalentoj en la franca lingvo.
-

Homo proponas, Dio disponas. (L'homme propose et Dieu dispose)

Kiu silentas, tiu konsentas. (Qui ne dit mot consent)
Kiu ne riskas, tiu ne gajnas. (Qui ne risque rien n'a rien)
Kapuo monaon ne faras. (L'habit ne fait pas le moine)
100

Pli bone malfrue ol neniam (Mieux vaut tard que jamais)

Plej bone ridas kiu laste ridas. (Rira bien qui rira le dernier)
Neniam prokrastu is morga, kion vi povas fari hodia. (Il ne faut pas remettre
au lendemain ce que l'on peut faire le jour mme)
Kiu frue levias, facile riias. (A bon gain, qui se lve le matin)
Se okuloj ne vidas, koro ne avidas. (Loin des yeux, loin du coeur)
De la diro al la faro estas longa tuparo (escalier) (Les grands diseurs ne sont
pas les grands faiseurs)
Inter blinduloj (aveugles) regas strabulo. (Au royaume des aveugles, les
borgnes sont rois)

LE SUFFIXE - OBL: Il sert former les multiples.

Duobla: double
Triobla: triple
Kvarobla: quadruple
Multobligi: multiplier
LE SUFFIXE - ON: Pour former les fractions.
Duono: une moiti
Triono: un tiers
Kvarono: un quart
Kvinono: un cinquime/ une cinquime partie
Tuta cirklo
Duono
Kvarono
Nun ni lernos KALKULI (calculer, compter) en Esperanto:
Kvin plus ses= dek unu
(5+6= 11)
Ses minus kvin= unu
(6-5= 1)
Sesoble ses=36
(6x6=36)
Duone ses = 3
( 6 / 2 = 3)
Dans la leon N10 nous avons appris dire l'heure. Nous verrons par la suite une
autre forme, trs frquente, en employant les fractions "kvarono" et "duono".
KIOMA HORO ESTAS ?
Estas kvarono post la unua
Estas duono post la unua
Estas kvarono anta la dua
-

u vi havas horloon? Jes, mi havas brakhorloon (montre)

u via avo havas brakhorloon? Ne, li havas pohorloon (montre de poche).
Kion montras la longa montrilo? i montras la horon.
Kion montras la mallonga montrilo? i montras la minutojn.

101

u via horloo rapidas (avance) a malrapidas (retarde)? Ne, mia horloo estas
ekzakta.
u via horloo havas du montrilojn? Ne, mia horloo havas alian montrilon, kiu
montras la sekundojn.
Je kioma horo matene vi iras labori? Mi iras labori je la sepa matene.
Je kioma horo vi finas la laboron? Mi finas la laboron je duono post la oka
vespere.
Je kioma horo vi matenmanas? Mi matenmanas je kvarono post la sesa.

brakhorloo: montre
pohorloo: montre de poche
murhorloo: horloge
pendolhorloo: pendule
kukolhorloo: coucou
vekhorloo: rveille-matin
JE KIOMA HORO ?
Stefano (Stephane) : - Mi pensas ke estas bonega ideo organizi kurson de Esperanto en
nia urbo. Ni povus kunveni hodia je la sesa vespere por fari la aranojn.
Cezaro (Csar) : - Mi devas labori is duono post la sesa.
Gvadelupo (Guadaloupe) : - i vespere mi iros al la frizisto de la dua is proksimune
kvarono anta la sepa.
Amanda: - Kaj mi akceptos (recevrai) kelkajn amikinojn por ludi kartojn. Mi estos
okupita is duono post la sepa.
Stefano: - Nu (donc bien), ni kunvenos je la oka vespere.
iuj : - Konsentite! (daccord).

"Il faut que l'Espranto soit enseign de faon officielle et obligatoire dans les coles
d'Europe. Sans cela on ne pourra jamais arriver obtenir une approche srieuse et
durable entre les peuples. Pour que les peuples s'entendent il faut, tout d'abord, qu'ils
puissent s'couter et, en s'coutant qu'ils se comprennent".
Romain Rolland

102

EXERCICES leon 13
-Bonvolu respondi en Esperanto la jenajn demandojn:
1. u vi loas e viaj gepatroj?
2. Kalvulo estas homo, kiu perdis la hararon, u ne?
3. Kiom faras kvar plus ses?
4. Kiom estas sepoble dek?
5. Kiom estas la triono de dekkvin?
6. Kiom faras kvindek minus dek ok?
Bonvolu traduki al Esperanto:
7. J'achterai un billet (bileto) pour que ma belle-mre voyage en Tanzanie
(Tanzanio).
8. Ce craquement permanent (Kraki: craquer) me drange.
9. Ceux qui travailleront avec intensit recevront un salaire double.
10. Le bus part (ekiras) six heures et quart.
11. Monsieur et madame Prado ont un beau coucou dans leur salon (salono).

103

104

REPONSES leon 13
1. Jes, mi loas e miaj gepatroj. (Ne, mi ne loas e miaj gepatroj).
2. Jes, kalvulo estas homo kiu perdis la hararon.
3. Dek.
4. Sepdek.
5. Kvin.
6. Tridek du.
7. Mi aetos bileton por ke mia bopatrino vojau al Tanzanio.
8. Tiu konstanta krakado min enas.
9. Kiuj intense laboros ricevos duoblan salajron.
10. La omnibso ekiras je la sesa kaj kvarono.
11. La geedzoj Prado havas belan kukolhorlogon en la salono.

105

106

Leon 14

VERBES : TEMPS SIMPLES ET COMPOSS

TEMPS SIMPLES
Il s'agit de ceux que nous avons vu jusqu' prsent (mi parolas, skribis, li legos, ni
pensus, ktp)

TEMPS COMPOSS
On les forme avec l'auxiliaire ESTI (tre, avoir) et un PARTICIPE.Qu'est-ce que c'est
un "participe"?. Ce sont des mots forms partir des verbes mais qui, dans la phrase,
fonctionnent comme adjectifs, substantifs ou adverbes.
Ils peuvent tre "actifs" quand ils dsignent l'agent d'une action ou "passifs" quand ils
signalent les personnes ou les choses qui subissent l'effet d'une action.
Dans cette leon nous nous limiterons tudier les participes actifs qui se forment en
ajoutant les terminaisons - ONTA, - ANTA, - INTA, au verbe selon qu'il s'agisse du
temps futur, prsent ou pass.
L'auxiliaire ESTI dtermine le MOMENT (Prsent, Pass ou Futur) DE LA SITUATION
DANS LAQUELLE SE TROUVE LE SUJET DE LA PHRASE
Le PARTICIPE dtermine le MOMENT de l'action.
Exemples avec des participes actifs
Mara estas
fermonta la fenestron (Marie va fermer la fentre.)

fermanta la fenestron (Marie est en train de fermer la fentre.)

ferminta la fenestron (Marie vient de fermer la fentre.)
Mara estis
fermonta la fenestron (Marie allait fermer la fentre.)

fermanta la fenestron (Marie tait en train de fermer la fentre.)

ferminta la fenestron (Marie venait de fermer la fentre.)
Li estos

instruonta novan lecionon (Il va enseigner une nouvelle leon.)

instruanta novan lecionon (Il sera en train d'enseigner une nouvelle
leon.)

instruinta novan lecionon
(Il viendra d'enseigner une nouvelle
leon/Il aura enseign une nouvelle leon)
Quand le sujet est au pluriel, le participe l'est aussi et il se termine en "j", puisquil se
comporte ici comme un adjectif, dont il a la terminaison. Exemples: La amikoj estas
ludantaj (Les amis sont en train de jouer). Ni estos parolintaj (Nous aurons parl).
107

En Espranto, il est prfrable d'employer les temps simples condition que cela
n'entrane pas des ambiguts et qu'il ne soit pas ncessaire de donner plus de
prcisions.
Par contre, on emploie souvent les participes avec des fonctions d'adjectif, de
substantif ou d'adverbe.
Exemples d adjectifs:
Prsent: - anta.
Pasanta birdo (un oiseau qui passe)
Pass: - inta.

La velkinta floro (la fleur fane) (qui s'est fane)
Futur : - onta.
Mortonta estajo (un tre mortel) (qui mourra)
Exemples de substantifs
Prsent: - anto.
- La mortanto (le moribond, qui est en train de mourir) kuas sur la lito.
- Li estas komencanto (celui qui commence)
- Novjorko havas milionoj da loantoj (habitants)
- En la kongreso estis multaj eestantoj (assistants)
- Mi havas korespondantojn (correspondant) en Eropo, Azio kaj Afriko.
Pass: - into.
- La mortinto (le dfunt, qui est mort) estas en la urba tombejo (cimetire).
- La venkinto (le vainqueur) ricevis la trofeon.
- La eldoninto (l'diteur) ne respondecas (ne se fait pas responsable) pri la opinioj
de la legantoj.
- Edison estis la inventinto (inventeur) de la fonografo.
- Zamenhof estis la tradukinto (traducteur) de la Fabeloj de Andersen.
Futur : - onto.
- Ni, la mortontoj (les tres mortels, qui mourront), estas pilmigrantoj en tiu i
mondo.
- La partoprenontoj (participants,ceux qui participeront) de la pikniko devas porti
la manilarojn (couverts).
- La luonto (le locataire) devas pagi anticipe la luprezon.
Exemples d'adverbes
Prsent: - ante
Pass: - inte
parti).
Futur : - onte
la avantaoj kaj
-

Legante ( qui lit) (maintenant) mi distrias.

Trinkinte kafon (ayant pris du caf) (avant) mi foriris (je suis

Faronte ion (qui a quelque chose faire) (aprs) mi pensis pri
malavantaoj de miaj projektoj.

Mara estas fermONTA la fenestron. (Marie va fermer la fentre.)

Mara estas fermANTA la fenestron. (Marie est en train de fermer la fentre)
Mara estas fermINTA la fenestron. (Marie vient de fermer la fentre)

108

Hiera, kiam mi eniris en la ambron, Mara estis fermONTA la fenestron. (Hier,

quand je suis entr dans la pice, Marie allait fermer la fentre).
Dum mi parolis kun Karlo, Mara estis fermANTA la fenestron. (Pendant que je
parlais avec Charles, Marie tait en train de fermer la fentre ).
Kiam ni eliris el la ambro, Mara estis fermINTA la fernestron. (Quand nous
sommes sortis de la pice, Marie venait de fermer la fentre).
Morga, kiam mi iros al la lernejo, la profesoro estos instruONTA novan lecionon.
(Demain quand j'irai l'cole, le professeur va enseigner une nouvelle leon).
Kiam mi estos en la klascambro, la profesoro estos instruANTA novan lecionon.
(Quand je serai dans la salle de classe,le professeur sera en train d'enseigner
une nouvelle leon).
Kiam mi eliros el la lernejo, la profesoro estos instruINTA novan lecionon. (Quand
je serai sorti de l'cole, le professeur aura enseign une nouvelle leon).

"L'Espranto est la meilleure solution l'ide d'une langue internationale".

Albert Einstein.

EXERCICES leon 14
Racontez une petite histoire, sujet au choix, en utilisant autant que possible les
nouvelles structures tudies dans cette leon.
Vous pouvez employer les exemples de la leon comme modle

109

110

Leon 15
VERBES
TEMPS COMPOSS
Dans la leon prcdente nous avons tudi les temps qui se forment avec les
participes actifs et qui constituent ce qu'on appelle la "voix active".Nous verrons par la
suite ceux qui se forment avec les participes passifs et qui constituent la "voix
passive". La VOIX PASSIVE est forme avec l'auxiliaire ESTI et le participe passif du
verbe principal dont les terminaisons sont:
Futur
-OTA

Prsent
-ATA

Pass
-ITA

Le sujet de la voix active est appell "sujet patient"car il supporte passivement l'effet
de l'action indique par le verbe. L'agent de l'action est prcd par la prposition DE
(par).
Si nous prenons les mmes exemples que ceux de la leon prcdente nous aurons:
La fenestro estas
-

fermota de Mara
fermata de Mara
fermita de Mara

La fentre va tre ferme par Marie.

La fentre est ferme par Marie.
La fentre a t ferme par Marie

fermota de Mara
fermata de Mara
fermita de Mara

La fentre allait tre ferme par Marie.

La fentre tait ferme par Marie.
La fentre avait t ferme par Marie.

La fenestro estis

Nova leciono estos

- instruota de la instruisto
professeur.
- instruata de la instruisto
- instruita de la instruisto
professeur.

Une

nouvelle

leon

va

tre

enseigne

par

le

Une nouvelle leon sera enseigne par le professeur.

Une nouvelle leon aura t enseigne par le

Si le sujet est au pluriel, le participe l'est aussi.

Exemples : La fenestroj estas fermataj de Mara (Les fentres sont fermes par
Marie). La leteroj estas sendotaj (Les lettres vont tre envoyes).
Une phrase la voix active peut tre transforme la voix passive et viceversa. Si on
transforme la phrase de la voix active la voix passive, le sujet de la premire phrase
est transform en compl. agent de la deuxime(il est prcd par la prposition DE),
tandis que l'objet direct de la voix active est transform en sujet (patient) de la voix
passive. Exemple:
Voix active: Ludoviko estas skribanta leteron (Louis est en train d'crire une lettre).
Voix passive: Letero estas skribata de Ludoviko (Une lettre est crite par Louis).

111

Les participes passifs peuvent remplir des fonctions d'adjectif, substantif ou adverbe.
Exemples d'adjectifs
Prsent: -ata
Domo konstruata (une maison qui est en train d'tre construite)
Pass: -ita
La perdita tempo (le temps perdu)
Futur: -ota
Luota ambro (une chambre louer )
Exemples de substantifs
Prsent: -ato
La amato (l'aim-e)
Pass : -ito
La kondamnito (le condamn) (qui a t condamn)
Futur: -oto
La ekzamenoto (le candidat un examen)
Exemples d'adverbe
Prsent: -ate
Amate, oni ojas (quand on est aim on s'en rjouit)
Futur: -ote
Punote, li ne ercis (comme il devait tre chti, il ne plaisantait pas)
REMARQUE: N'essayez pas d'apprendre par coeur tout ce qui concerne les temps
composs. Quelques-uns d'entre eux sont d'emploi peu frquent et ceux qui sont
importants seront appris avec les lectures et la pratique.

SUFFIX- UJ: Il sert indiquer le rcipient

Sukero: sucre
Sukerujo: sucrier
Salo: sel
Salujo: salire
Monero: monnaie
Monerujo: porte-monnaie
Lavi: laver
Lavujo: lavabo
Bani: baigner
Banujo: baignoire / Ujo: tout rcipient
Exemples :
- La salujo kaj la sukerujo estas sur la tablo.
- En la banambro estas lavujo kaj banujo.
- En tiu ujo i havas bombonojn kaj aliajn frandaojn (friandises)
- Kie estas la salujo kaj la sukerujo? Ili estas sur la tablo.
112

Kie estas la lavujo kaj la banujo? Ili estas en la banambro.

Kion i havas en tiu ujo? i havas bombonojn kaj aliajn frandaojn.

LE SUFFIXE - ING: Il dsigne l'objet qui en contient partiellement un autre, tui.

Cigaredo: cigarette
Cigaredingo: porte-cigarette
Glavo: pe
Glavingo: fourreau
Kandelo: bougie
Kandelingo: chandelier
Exemples :
- Por fumi Enriko uzas cigaredingon.
- La konkeranto eltiris la glavon el la glavingo.
- Sur la tabloj de tiu luksa restoracio estas kandelingoj.
- u Enriko fumas cigaredojn? Jes, sed li uzas cigaredingon.
- Kion faris la konkeranto? Li eltiris la glavon el la glavingo.
- Mi vidas strangajn aojn sur la tabloj de tiu luksa restoracio, u ne? Jes, ili estas
kandelingoj.
ELTIRAO el amletero al Liza
"karulino, mi amegas vin. Mi venos al vi e tra fajro kaj akvo. Nenio povos min haltigi.
P.S. : Ni renkontiu hodia vespere, se ne pluvos".
(El "Juna Amiko")
LE SUFFIXE - UM: On l'emploie pour former des mots dont la racine est imprcise et
les mots qu'on ne peut pas former avec aucun autre suffixe. Les mots avec ce suffixe
sont au nombre limit.
Proksima: prochain-e
proksimume: environ
malvarma: froid-e
malvarmumi: s'enrhumer
palpebro: paupire
palpebrumi:faire un clin doeil
sapo: savon
.sapumi: savonner
kruco: croix
krucumi: crucifier
butiko: magasin/boutique
butikumi: faire des courses
plando: plante (du pied)
plandumo: semelle (d'une chaussure)
kalkano: talon
kalkanumo: talon (d'une chaussure)
kolo: cou
kolumo: col (de chemise, etc.)
mano: main
manumo: poignet (d'une manche)
butono: bouton
butonumi: boutonner
aero: air
aerumi: arer
vento: vent
ventumi: ventiler
akvo: eau
akvumi: arroser

Proksimume je la deka matene ni devos esti en la flughaveno (aroport).

La vetero estas malvarmega. Mi ne havas surtuton. Mi malvarmumos.
La sinjorinoj iris butikumi.
La plandumoj kaj kalkanumoj de liaj uoj estas eluzitaj (uss).

113

La kolumo de i tiu emizo estas tro granda por mi. Mi aetos alian emizon kun
malpli granda kolumo.
En Afriko la vetero estas tre varma. Estas necesaj multaj ventumiloj.

Butikumante :
(DIALOGO inter du junulinoj)
Eva: - u vi vidis la vitrinojn de la butiko "Gianna"? Estas modernaj vestoj, jupoj (jupes)
kaj minijupoj el kotono (coton), puloveroj el lano, bluzoj el silko (soie), trumpoj el nilono
(nylon), belaj uoj, ktp. Mi iros nun por aeti veston.

(vitrino = montrofenestro = vitrine ).

Diana: - Atendu dum minuto. Mi tuj (tout de suite) estos preta (prte) kaj akompanos
vin.
LE SUFFIXE - ESTR: Il sert indiquer les chefs, les directeurs ou les suprieurs.
Urbo: ville
Urbestro: maire
Polico: police
Policestro: chef de police
ipo: bateau, navire
ipestro: capitain (= kapitano) / Estro = efo
-

La urbestro de mia urbo estas S ro Alvarez.

La estraro de la firmao (la direction de la firme commerciale).
La estraro de la kongreso.
Hodia la estro de la registaro ne akceptas intervjuojn (interviews).

Estri = regi = mastri = grer, diriger, commander

Du avaruloj (araba ANEKDOTO)
Avarulo el Kufa adis, ke en Basora vivas ankora pli granda avarulo, de kiu li povus
lerni. Li vojais tien kaj sin prezentis kiel komencanton en la arto de avareco, kiu volas
lerni de tiu fama majstro.
"Bonvenon!" diris la avarulo el Basora, "ni tuj iru al la vendo placo por aeti".
Ili iris al bakisto: "u vi havas bonan panon?"
"Je via servo, sinjoro, frean kaj molan kiel butero".
"Vi adas", diris la Basora ano al la Kufa ano, "ke butero estas pli bona ol pano, do,
ni estos pli prudentaj, se ni preferus buteron".
Ili iris al butikisto kaj demandis, u li havas bonan buteron. "Je via servo, frean
buteron. i estas bongusta kiel la plej delikata olivoleo".
"Vi adas", diris la gastiganto al sia gasto, "ke oni komparas la plej bonan buteron kun
oleo, kiu sekve devas esti multe pli bonkvalita".
Nun ili iris al la oleo - vendisto: "u vi havas bonan oleon?"
"La plej bonan, klaran kaj diafanan kiel akvo".
"Ho, ho", diris la avarulo el Basora al tiu el Kufa, "akvo, do, estas la plej bona mano.
Hejme mi havas tinon tutplenan, per kiu mi lukse vin volas regali!"
114

Kaj, vere, li prezentis al sia gasto nenion alian krom akvo, ar i estas pli bona ol oleo,
pli bona ol butero kaj pli bona ol pano.
"Dankon al Alaho", diris la avarulo el Kufa, "mi ne vane faris mian vojaon, sed mi lernis
ion utilan".
"L'Espranto est la meilleure solution l'ide d'une langue internationale".
Albert Einstein.

EXERCICES leon 15
- Bonvolu respondi la jenajn demandojn:
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Kiu estis la inventinto de la fonografo?

Kiom da loantoj estas en via urbo?
u vi havas korespondantojn?
u vi distrias legante librojn, askultante la radion a rigardante la televidon?
Kiu estis la fondinto de via urbo?
Kiu estis la venkito en la batalo de Waterloo?

115

116

REPONSES leon 15

1.
2.
3.
4.

Edison estis la inventinto de la fonografo.

En mia urbo estas .................. loantoj.
Jes, mi havas korespondantojn. (Ne, mi ne havas korespondantojn).
Mi distrias legante librojn. (Mi distrias askultante la radion) (Mi distrias
rigardante la televidon).
5. La fondinto de mia urbo estis ................
6. Napoleono estis la venkito en la batalo de Waterloo.

117

118

VOCABULAIRE

A
aeti: acheter
aeti: acheter
admiri: admirer
advokato: avocat
advokato: avocat
aero: air
afable: gentiment
afero: affaire
Afriko: Afrique
aglo: aigle
ao: ge
akompani: accompagner
Aleksandro: Alexandre
alia: autre
alkoholao: boison
alcoolique
alta: grand-e
alveni: arriver
Amanda: Amanda
amerikano: amricain
ami: aimer
amikeco: amiti
amiko: ami
anekdoto: ancdote
anka: aussi
antaa: prcdent
apoteko: pharmacie
arbo: arbre
arbo: arbre
arkitekto: architecte
artisto: artiste
arto: art
atendi: attendre
Atlantika Oceano: Ocan
Atlntique
Atlantiko: Atlantique
a: ou
adi: entendre

atobuso: autobus
atuno: automne
aviadilo:avion
avino: grand-mre
avo: grand-pre

Brazilo: Brsil
brili: briller
bruna: brun
Bruselo:Brussel/Bruxelle
s
butero: beurre

babilema: bavard-e
babili: bavarder
balda: bientt
baloti: voter
banano: banane
banambro: salle de
bains
banko: banque
(institution bancaire)
barbiro: barbero
bati: battre
bedari: regretter
bela: beau-belle
beleco: beaut
belsona: harmonieuxeuse ( entendre)
besto: bte (animal)
bezoni: avoir besoin
biero: bire
bifsteko: bifteck
birdo: oiseau
biskvito: biscuit
blanka: blanc-blanche
blankii: blanchir
blua: bleu
boksisto: boxeur
bona: bon-bonne
bone: bien
boneco: bont
bongusta: savoureuxeuse
bonvoli: Bien
vouloir/veuillez
brakhorloo: montre

cendo: centime
centro: centre
certe:
certainement/biensr

ambro: habitation/pice
d'une maison
ambro: pice
efo: chef
efurbo: capitale (de
pays)
eko: chque
emizo: chemise
evalo: cheval
iam: toujours
ielo: ciel
ilio: Chili
okolado: chocolat
u ne?: n'est-ce pas?
u: (prononc "tchou").

D
da: de
dancejo: discothque
danci: danser
danke al: grce
danki: remercier
dedii sin: se consacrer
demandi: demander
119

dentbroso: brosse
dents
dentisto: dentiste
dentkremao: pte
dentifrice
dento: dent
depono: dpt
devi: devoir
deziri: vouloir
dialogo: dialogue
dika: gros-grosse
dikii: grossir
dimano: dimanche
dio: Dieu
direktoro: directeur
diri: dire
disko: disque
distanco: distance
do: donc
doktoro: docteur
dola: doux-douce
dometo: maisonnette
domo: maison
dormema: somnolent
dormi: dormir
dormoambro: chambre
drinki: boire trop
dum: pendant (que)

E
eble: peut-tre
edzino: femme/pouse
edzo: mari
ekonomia: conomique
ekzameno: examen
ekzemplo: exemple
el: de (origine)
elefanto: lphant
eliri: sortir
eniri: entrer
erari: se tromper
esperantisto:
esprantiste
esperi: esprer

estas: est
etao: tage
Eropo: Europe
facila: facile
facile: facilement
facileco: facilit
faciligi: faciliter
fakturo: addition
(compte-ticket)
fama: clbre
familio: famille
fari: faire
farti: porter (sant)
felia: heureux
feliigi: rendre heureux
fenestro: fentre
feritempo: vacances
fiereco: orgueil,fiert
filino: fille
Filipo: Philippe
filmo: film
filo: fils
Finnlando: Finlande
fiziko: physique
flari: sentir
flava: jaune
flavii: jauni
floro: fleur
flugi: voler
flugilo: aile
fojo: fois
foriri: sortir
formiko: fourmie
forta: fort
fortigi:fortifier
Francujo/Francio: France
Francisko: Franois
franko:franc (monnaie)
fratino: soeur
frato: frre
fralino: (ma)demoiselle
frue: tt
frukto: fruit
fuao: erreur
fui: se tromper
futbalo: football

G
geranio: granium
granda: grand-grande
griza: gris

ardeno: jardin
eni: dranger
is: jusqu'

H
haro: cheveu
havi: avoir
hejmo: maison, foyer
hiera: hier
Hispanujo/Hispanio:
Espagne
hodia: aujourd'hui
homo: homme (tre
humain)
horloo: horloge
horo: heure
hotelo: hotel
hundo: chien

I
iam: une fois, un
moment donn, on ne sait
pas exactement quand

ili: ils-elles
ilia: leur-s
imposto: impt
infano: enfant
informi:
informer/renseigner
ineniero: ingnieur
instrui: enseigner

120

instruisto: matreenseignant
inteligenta: intelligent-e
inter: entre
interani: changer
io: quelque
iri: aller
islamano: mahomtan

J
jako: veste
jam: dj
jasmeno: jasmin
jes: oui
Johano: Jean
Jozefo: Joseph
juna: jeune
juneco: jeunesse

urnalo: journal
us: rcemment, tout
l'heure

K
kafejo: caf (bar)
kafo: caf
kaj: et
kalkulo: compte
kamelo: chameau
kanario: canari
kanti: chanter
kantisto: chanteur
kapo: tte
kapti: attirer, attraper
kara: cher-chre
kariero: carrire
kasisto: caissier
kaso: caisse
kastelo: chteau

kato: chat
kelkaj: quelques
kelkaj: quelquesuns/unes
kelkfoje: quelquefois
kiel ene!: Que c'est
gnant!
kiel: Comment?
kilo: kilo, kilogramme
kinejo: cinma (lieu)
kio?: Quoi?/ Que?
kiu?: qui?
klara: clair-e
klare: clairement
klareco: clart
klaso: classe
kliento: client
klubano: membre de
club
klubo: club
knabo: garon
kokino: poule
koko: coq
kolerema: colreux
kolonja akvo: eau de
toilette
kombi: peigner
kombilo: peigne
komizo: employ
kompati: plaindre
kongreso: congrs
konsento: consentement
konsili: conseiller
konti: compter
korespondi:
correspondre
koridoro: couloir
koro: coeur
korpo: corps
kosti: coter
koto: boue
krajono: crayon
kredi: croire
kristano: chrtien
Kristina: Christine
kuirejo: cuisine
kuiri: cuisiner

kuko: gteau
kunlabori: collaborer
kunsidi: se runir
kunsido:
runion,assemble
kunveni: se retrouver
kunveno: runion
kuraci: soigner
kuracisto: mdecin
kutimo: habitude-moeur
kuzo: cousin

L
laborema: travailleureuse
labori: travailler
laborilo: outil
laboristo: travailleur
laboro: travail
laca: fatigu-e
lakto: lait
lando: pays
lara: large
lasta: dernier-dernire
Latinameriko:
Latinoamrique
lata: fort (son de la
voix)
late: voix haute
lavi: laver
legi: lire
leonino: lionne
leono: lion
lernanto: lve-tudiant
lernejo: cole
lerni: apprendre
lia: son,sa
lingvo: langue
lipo: lvre
lito: lit
loi: habiter
Londono: Londres
longa: long-ue
ludi: jouer (un jeu) (un
instrument de musique)
121

lundo: lundi
malbona: mauvaismauvaise
malbonii: empirer
malfelia: malheureux
malfortigi: affaiblir
malfrue: en retard/tard
malgranda: petit-petite
maljuna:
vieuxvieille/g-e
malmoderna: dmod-e
malnova: vieux-vieille
malria: pauvre
malsano: maladie
malsata: qui a
malutila: nocif
mani: manger
mano: main
martelo: marteau
matenmano: petitdjeuner
mateno: matin
meblo: meuble
medikamento:
mdicament
Meksiko: Mexique (pays)
Meksikurbo/la urbo
Meksiko: Mexique (ville)
memori: se souvenir
mensogema: menteureuse
merkredo:mercredi
mia: mon-ma
Mikaelo: Michel
Mikelanelo: Michel-Ange
ministro: ministre
mizero: misre
moderna: moderne
mondo: monde
monero: pice de
monnaie
mono: argent
montaro: montagne
monto: montagne
monumento: monument
morga: demain
morti: mourir

mortigi: tuer
moskito: moustique
multaj: beaucoup
multe: beaucoup
Murhorloo: horloge
muro: mur
muziko: musique

N
naejo: piscine
nai: nager
nazo: nez
ne: non
necesejo: toilettes
nei: neiger
nek: ni
neniam: jamais
nenio: rien
nepo: petit-fils
nevo: neveu
ni: nous
nigra: noir
nigrii: noircir
nokto: nuit
noktomezo: minuit
notario: notaire
nova: nouveau-nouvelle
Novjorko: New York
nun: maintenant
nur: seulement

O
objekto: objet
ofte: frquemment
okazi: avoir lieu
okulo: oeil
oni: on
onklo: oncle
opinii: donner son avis
orano: orange
ordoni: ordonner
orelo: oue/oreille

oro: or

P
paco: paix (pron.
"patso")
pagi: payer
pajaco: clown
pano: pain
pardonemeco:
misricorde, piti
pardono: pardon
Parizo: Paris
parolema: bavard-e
paroli: parler
pasi: passer
patro: pre
Palo: Paul
pejzao: paysage
pensi: penser
penso: pense
pentrao: peinture
pentri: peindre
pentristo: peintre
permesi: permettre
persono: personne
peti: demander
pipo: pipe
piro: poire
plao: plage
planedo: plante
planko: sol
plezuro: plaisir
plori: pleurer
plori: pleurer
pluvi: pleuvoir
poemo: pome
poeto: pote
pomo: pomme
popolo: peuple
pordego: portail
pordo: porte
porti: emporter
pohorloo: montre de
poche
122

poo: poche
post: puis/aprs
poste: puis, aprs
potkarto: carte postale
potmarko: timbre
poto: poste
postuli: exiger
praktiki: pratiquer
pravi: avoir raison
prefikso: prfixe
preejo: glise
prei: prier
preni: prendre
prepari: prparer
prepozicio: prposition
prezidanto: prsident
pri: sur, propos de
printempo: printemps
pro: par, cause de
proksima: prochain-e
promeni: se promener
publiko: public

R
radioaparato: radio
(appareil)
rajdi: monter
rakonti: raconter
razi: raser
razilo: rasoir
razkremao: crme
raser
registaro:
gouvernement
reo: roi
reiri: repartir
respondi: rpondre
resti: rester
restoracio: restaurant
reto: filet
reveni: rentrer,
retourner
ria: riche
rieco: richesse
ricevi: recevoir

ridegi: rire aux clats

rideti: sourire
ridi: rire
rigardi: regarder
ripozi: se reposer
Romo: Rome
rotariano: membre du
Rotary Club
rozo: rose
rua: rouge
ruii: rougir (devenir
rouge)

sporto: sport
stacidomo: gare
stacio: gare, station
stari: tre debout
strato: rue
subiri: descendre
sukcesi: russir
suno: soleil
supozi: : supposer
sur: sur

S
sako: sac
salo: sel
saluti: saluer
samideano: qui a les
mmes ides
sanigi: gurir, se gurir
(se gurir = sanii)
sapo: savon
sata: sans faim
satelito: satellite
scii: savoir
sed: mais
seo: chaise
sekretario: secrtaire
semajno: semaine
sendube: sans aucun
doute
seri: chercher
sidi: tre assis
sinjorino: madame
sinjoro: monsieur
situacio: situation
sklavo: esclave
skribi: crire
skulptao: sculpture
sofo: canap
soifi: avoir soif
sola: seul-e
soldato: soldat
sono: son
sonorilo: cloche

ampuo: shampooing
ani: changer
ati: plaire, apprcier,
aimer

T
tablo: table
tagmano: djeuner
tagmezo: midi
tago: jour
tajpi: taper (sur un
clavier)
televido: tlvision
tempo: temps
chronologique
teniso: tennis
terpomo: pomme de
terre
tertremo: tremblement
de terre
tie i: ici
tie: l
tigro: tigre
tondi: couper avec des
ciseaux
tondilo: ciseaux
tondri: tonner
trani: couper
tranilo: couteau
trankvila: tranquille

123

transporti:
transporter/emmener
tre: trs
trezoro: trsor
trinki: boire/prendre
tropika: tropical
trovi: trouver

U
unua: premier-premire
urbano: citadin
urbego: grande ville
urbo: ville
utila: utile

V
vagabondo: vagabond
varma: chaud

varmega: brlant
varmeta: tide
varmigi: chauffer
vekhorloo: rveillematin
vendi: vendre
Venecio: Venice
veni: venir
vera: vrai-e
vere: vraiment
verko: oeuvre d'art
vespermani: dner
vespero: soir
vesti: (s')habiller
vetero: temps
atmosphrique
via: ton-ta /votre
vidi: voir
vidindao: chose qui
mrite d'tre vue
vilaano: vilageois
vilao: village
Vilhelmo: Guillaume

vino: vin
virino: femme
viro:homme
viskio: whisky (boisson)
vivi: vivre
viziti: visiter
vojai: voyager
vole, ne-vole: le veuille
ou non
voli: vouloir

Z
zorgo:
proccupation/souci

124

125

EPILOGUE
Kara amik(in)o:
Ni alvenis al la fino de la kurso. Kune ni faris fascinan vojaon. Vi jam estas esperantisto. Nun vi
povas ui iujn la avantaojn, kiujn donas al vi i tiu mirinda lingvo.
Por io, kion vi bezonas, petu konsilojn e
Afrika Oficejo de UEA, BP 416, Lokossa-Mono, Rpublique du Benin, tel: +229-95965124
Retadreso: afrika.oficejo@uea.org
Jen kelkaj aliaj konsiloj:
- Legado de libroj, gazetoj, bultenoj, ktp. en la Internacia Ligvo.
(isdata katalogo de haveblaj varoj e: http://www.uea.org/katalogo).
- Korespondado kun amikoj en la kvin kontinentoj.
(Koresponda Servo Mondskala: B.P 6, FR 55000 Longeville en- Barrois, Francio. Retadreso:
www.multimania.com/kosomo)
- Vojaoj al multaj landoj por koni aliajn kulturojn, lingvojn, kutimojn, ktp.
(Petu informoj e: pasportaservo@esperanto.un e: http://www.esperanto.net/ps)
- Partopreno en kunvenoj kaj kongresoj kie oni parolas nur Esperanton.
(Adreso de Centra Oficejo de Universala- Esperanto Asocio: Nieuwe Binnenweg 176, NL
3015 BJ, Rotterdam,Nederlando.Telefono: +31104361044. Telefakso: +31104361751.
Retpoto: uea@inter.nl.net ttt: http://www.uea.org)
Ni anka esperas ke vi disvastigos kaj instruos Esperanton. Por disvastigi esperanton, iam parolu
pri i al viaj amikoj, en via lernejo, laborejo, universitato, klubo, ktp. iam portu la esperantistan
insignon (la verdan steleton).
Se vi havas butikon, oficejon, restoracion, hotelon, ktp., ildeto kun la teksto Esperanto parolata
estas bona kaj konstanta propagando.
Pripensu ke propagandi Esperanton kaj ne instrui in, estas senfrukta laboro.
iu esperantisto devas esti instruanto de Esperanto. Klopodu instrui la Internacian Lingvon almena
al unu persono (familiano, amiko, najbaro, ktp.).
La lecionoj de i tiu Kurso estas je via dispono por instrui Esperanton. Klasambro povas esti e via
propra domo.
La valoro de lingvo dependas efe de du faktoroj:
1) la nombro da parolantoj;
2) la utilo de tiu lingvo. Nun estas vi, kiu devas elpensi novajn aplikojn de Esperanto en la plej
diversaj kampoj: scienco kaj tekniko, beletro, komerco, industrio, ktp, ktp.
Ni deziras al vi sukceson en via agado. is revido!
126

Table des matires

Manifeste du mouvement pour la langue internationale espranto......................................................4
Lespranto l'ordre du jour ................................................................................................................6
Leon 1...............................................................................................................................................12
Leon 2...............................................................................................................................................17
Leon 3...............................................................................................................................................23
Leon 4...............................................................................................................................................30
Leon 5...............................................................................................................................................36
Leon 6...............................................................................................................................................43
Leon 7...............................................................................................................................................48
Leon 8...............................................................................................................................................56
Leon 9...............................................................................................................................................65
Leon 10.............................................................................................................................................73
Leon 12.............................................................................................................................................91
Leon 13.............................................................................................................................................99
Leon 14...........................................................................................................................................107
VOCABULAIRE .............................................................................................................................119
EPILOGUE ......................................................................................................................................126

127

Afrika Oficejo de UEA

BP 416
Lokossa-Mono
Respubliko Benino/Rpublique du Benin
tel: +229-95965124
Retadreso: afrika.oficejo@uea.org.

128