You are on page 1of 6

04/03/15

Intro&&&Stechiometria&
CHIMICA&
Studio&della&materia&(composizione,&stru7ura&e&propriet)&e&dei&suoi&
cambiamen;&(trasformazioni)&

Azione:&su&due&livelli&

macroscopico&(propriet&e&trasformazioni&della&
materia&visibile)&
microscopico&(interpretazione&dei&fenomeni&a&
par;re&dai&pi&piccoli&componen;)&

Materia:&tu7o&ci&che&possiede&massa&ed&occupa&spazio&cos;tuendo&luniverso&sico&

Propriet&della&materia&

siche:&senza&alterarne&liden;t&(massa,&
temperatura,&durezza,&colore)&
chimiche:&aGtudine&a&tramutarsi&

Sta;&della&materia&&

solido&(forma&rigida)&
liquido&(forma&uida,&dalle&superci&ben&denite,&
assume&forma&del&recipiente)&
gas&(forma&uida,&tende&a&riempire&tu7o&il&
recipiente&che&lo&con;ene)&
2#

G.#Sotgiu#

Intro&&&
Stechiometria&

Sostanza:&singola&forma&di&materia&pura&(stessa&composizione&anche&microscopicamente)&
&
&diversi&sta;&di&aggregazione&(solido,#liquido,#gassoso)&&
Miscele:&due&o&pi&sostanze&(compos;&o&elemen;)&che&formano&un&certo&materiale.&
Miscele
omogenee

solide
liquide

eterogenee
gassose

Teoria&atomica&di&Dalton&(GB&1766Q1844)&
o La&materia&&formata&da∥celle&piccolissime&(atomi)&e&indivisibili.&
o La&massa&e&propriet&degli&atomi&dieriscono&quando&si&hanno&elemen%&diversi;&
altrimen;&gli&atomi&di&uno&stesso&elemento&sono&uguali&in&massa&e&propriet.&
o Si&parla&di&compos;&quando&atomi&di&elemen;&diversi&si&combinano&in&proporzioni&denite&
o Una&trasformazione&chimica&consiste&in&un&riarrangiamento&di&atomi;&nessun&atomo&&
creato,&distru7o&o&modicato.&
G.#Sotgiu#

3#

04/03/15

Intro&&&
Stechiometria&

Stru7ura&atomica:&ogni&;po&di&atomo&&cos;tuito&da&un&numero&variabile&di∥celle&
subQatomiche,&a&seconda&dellelemento&
Particella)

Simbolo)

Carica)
(coulomb))

Massa)
(grammi))

ELETTRONE)
PROTONE)

e)
p+)

)1,610@19)
+)1,610@19)

NEUTRONE)

n)

nulla)

9,110@28)
1,6710@24)
1,6710@24)

1103

Dmensione&e&distribuzione&delle∥celle&subatomiche:
!

!elettrone!

Diametro!atomo:!!!109!m!

!protone!

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!105!

!neutrone!

Diametro!nucleo:!!1014!m!

4#

G.#Sotgiu#

Intro&&&
Stechiometria&

NUMERO&ATOMICO:&numero&di&protoni&su&di&un&nucleo&&&&&&Z'&
NUMERO&DI&MASSA:&numero&totale&di&protoni&e&neutroni&&&&A'&
ISOTOPI:&atomi&aven;&lo&stesso&numero&di&protoni&(Z)&ma&dierente&numero&di&neutroni&
(N=AQZ)&&&&&&NUCLIDE&&

numero&di&massa&A&&
numero&atomico&&Z&

G.#Sotgiu#

5#

04/03/15

Intro&&&
Stechiometria&

TAVOLA&PERIODICA&
Disposizione&elemen;: &Righe&=&PERIODI&(Z&crescen;)&
&
&
&
&
&Colonne&=&GRUPPI&(analogie&chimiche)&

!
6#

G.#Sotgiu#

Intro&&&
Stechiometria&

Compos;:&sostanze&formate&da&due&o&pi&elemen;&in&proporzioni&ben&denite&
(legge&delle&proporzioni&denite&e&costan;).&&

ACQUA % !
%%
%
%2%atomi%idrogeno%H% !
1%atomo%ossigeno%O%
%!
%
%

H2O%

G.#Sotgiu#

7#

04/03/15

Intro&&&
Stechiometria&

Unit#di#massa#atomica#(u)#
12
rappresenta&la&dodicesima&parte&della&massa&di&un&atomo&di&&&&&&&&&&;&assume&il&nome&di&
6C
Dalton&(Da).&&
1#u#=#1#Da#=#1,660541027#kg##
Peso#atomico#(o#massa#atomica)#
per&un&certo&elemento&rappresenta&il&rapporto&tra&la&sua&massa&(media&pesata)&rispe7o&
12
alla&dodicesima&parte&della&massa&di&un&atomo&di&& 6 C
Cloro:&2&isotopi&stabili&&

P.A.(Cl) =

35
37

Cl abbondanza:&75,77%&
Cl abbondanza:&24,23%&

35 75, 77 + 37 24, 23
= 35, 45
100

Peso#formula#(o#peso#molecolare#o#massa#molecolare)#
rappresenta&il&peso&di&una&molecola&di&sostanza&espressa&in&Da&& PF =

PA x
i

x&rappresenta&il&pedice&
dellatomo&iQesimo&

H2O

&&&:&&&&&PF&=&1i2&+&16i1=&18&

C6H12O6&&:&&&&&PF&=12i6&+&1i12&+&16i6&=&180&
G.#Sotgiu#

8#

Intro&&&
Stechiometria&

Mole:#
unit&di&misura&della&quan;t&di&sostanza&nel&S.I.&
1&mole&rappresenta&la&quan;t&di&sostanza&che&con;ene&un&numero&di∥celle&pari&al&
12
numero&di&atomi&contenu;&in&12,0&g&di& 6 C

Numero#di#Avogadro:##NA#=#6,022S1023#

n=
Es&1&

massa(grammi)
PF

In&2,0&g&di&CO&quan;&grammi&abbiamo&di&C&e&quan;&di&O?&[PA(C)=12;&PA(O)=16]&
2,0&grammi&di&CO&corrispondono&a&n(CO)&=&2,0/28&=&0,071&mol&
Poich&ogni&molecola&di&CO&&formata&da&1&atomo&di&C&e&1&atomo&di&O,&allora&si&ha:&
n(C)&=&0,071&mol&&&q(C)&=&niPA&=&0,071&i&12&=&0,857&g&
n(O)&=&0,071&mol&&&q(O)&=&niPA&=&0,071&i&16&=&1,143&g&
10&molecole&di&CO&&
10&atomi&di&C&&&&&&&&&e&10&atomi&di&O&
G.#Sotgiu#

9#

04/03/15

Intro&&&
Stechiometria&

Es&2&
In&2,0&g&di&CO2&quan;&grammi&abbiamo&di&C&e&quan;&di&O?&[PA(C)=12;&PA(O)=16]&
2,0&grammi&di&CO2&corrispondono&a&n(CO2)&=&2,0/44&=&0,0454&mol&
Poich&ogni&molecola&di&CO2&&formata&da&1#atomo#di#C#e#2#atomi#di#O,&allora&si&ha:&
n(C)&=&0,0454&mol&&&q(C)&=&niPA&=&0,0454&i&12&=&0,545&g&
n(O)&=&2i0,0454&mol&&&q(O)&=&niPA&=&2i0,0454&i&16&=&1,455&g&

10&molecole&di&CO&&
10&atomi&di&C&&&&&&&&&e&20&atomi&di&O&

G.#Sotgiu#

10#

G.#Sotgiu#

10#

Intro&&&
Stechiometria&

Calcolo#della#percentuale#in#peso#di#un#composto#
&
&
ZnSO4 &
&
&

&PA&(Zn)&=&65,4&
&PA&&(S) = 32 &
&PA&&(O) = 16&

percentuale in peso

&

&PF&=&161,4&

%q (i) =

qi
100
qtot

% (Zn)&= &65,4&&100/161,4 &=& &40,5&%&


%&(S)&=
&32&&100/161,4& &=& &19,8&%&
%&(O)&= &16&&4100/161,4 &=& &39,7&%&

G.#Sotgiu#

11#

04/03/15

Intro&&&
Stechiometria&

Calcolo#della#formula#minima#di#un#composto#
&&&&&&&&Analisi&Ponderale &
&&
&&&
%&in&peso&degli&elemen;&&&

&

&

&

&Formula&empirica&

&

&

&rappor;&molari&minimi&

Esempio:&
Dato&sperimentale&(Analisi&ponderale):&composizione&percentuale&in&peso&

Elemento(
%(in(peso(

C(
40,00(

H(
6,66(

O(
53,33(

C(
40,00/12(
3,33(

H(
6,66/1(
6,66(

O(
53,33/16(
3,33(

1(

2(

1(

Rappor;&molari&&

Elemento(
(
(
(

Formula&empirica: &
&
&CH2O'
&&
formule&molecolari&possibili:&
&CH2O,&C2H4O2,&C3H6O3,&C4H8O4&.....&

G.#Sotgiu#

12#

You might also like