Professional Documents
Culture Documents
'11
da
marTlmsajuleba
kanoni
#1(28)'11
Legal Journal
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
redaqtori
nino ZiZiguri
redaqtoris TanaSemwe
irma beqauri
nomerze muSaobdnen:
inga alaviZe
leila koSkaZe
marine vasaZe
dizaini:
besik danelia
fotouzrunvelyofa:
daviT xizaniSvili
saredaqcio sabWo:
diana berekaSvili
Tamar zambaxiZe
inga kvaWantiraZe
konstantine kublaSvili
zaza meiSvili
valeri cercvaZe
Editorial Board:
DIANA BEREKASHVILI
TAMAR ZAMBAKHIDZE
INGA KVACHANTIRADZE
KONSTANTINE KUBLASHVILI
ZAZA MEISHVILI
VALERI TSERTSVADZE
Editor:
NINO DZIDZIGURI
Assistant to Editor:
IRMA BEKAURI
The issue was prepared by:
INGA ALAVIDZE
LEILA KOSHKADZE
MARINE VASADZE
Designed by
BESIK DANELIA
Photo support by
DAVIT KHIZANISHVILI
saqarTvelos mosamarTleTa
asociacia
JUDGES ASSOCIATION OF GEORGIA
sarCevi/CONTENTS
5
13
joni xecuriani
31
irma peraniZe
41
simon CxaiZe
56
zurab Wyonia
72
laura miqava
89
daviT mesxiSvili
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
giorgi dgebuaZe
101
111
adam maxaraZe
123
nino osaZe
131
axali wignebi
`sasamarTlos mimarT
mosaxleobis ndoba
gazrdilia~
batono malxaz, gasuli wlis 1 oqtombridan amoqmedda sisxlis samarTlis axali saproceso kodeqsi da, Sesabamisad, amoqmedda sruliad axali tipis
marTlmsajuleba. ukve oTxi Tve gavida da sainteresoa, rogor `moergo~ quTaisis saapelacio sasamarTlo axal process?
_ sisxlis samarTlis axali saproceso kodeqsis amoqmedebiT sruliad Seicvala sisxlis samarTalwarmoeba. es
5
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
administraciuli marTlmsajuleba saqarTveloSi 10 welia rac moqmedebs, SeiZleba Tqma, rom is mainc
axali rgolia marTlmsajulebisaTvis rogor SeafasebdiT Tqveni sasamarTlos administraciuli kolegiis saqmianobas? miT umetes, rom
administraciuli davisas, erTmaneTis pirispir dgas moqalaqe da saxelmwifo, sajaro samsaxuris saxiT.
rogori maCvenebeli aqvs quTaisis
saapelacio sasamarTlos _ gadawyvetilebebis ramdeni procentia moqalaqeebis sasargeblod gamotanili?
_ postsabWoTa qveynebs Soris, administraciuli samarTalwarmoebis mxriv, saqarTvelo lideria da es naTlad dadasturda
cota xnis winaT kievSi gamarTul saerTaSoriso konferenciaze, sadac sxvadasxva
qveynebis warmomadgenlebi TavianT moxsenebebSi xazgasmiT saubrobdnen im warmatebebis Sesaxeb, romelsac saqarTvelom
administraciuli marTlmsajulebis mxriv
am 10 wlis ganmavlobaSi miaRwia.
rac Seexeba moqalaqeTa sasargeblod gamotanil gadawyvetilebebs, arsebuli monacemebiT, gadawyvetilebebis 60 procenti
maT sasargeblod gamodis.
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
tituts garda momxreebisa, mowinaaRmdegeebic mravlad hyavs, romelTa mtkicebiT, es instituti saqarTveloSi ver imuSavebs.
_ nafic msajulTa sasamarTlos amoqmedebiT moqalaqeebs miecaT Sansi pirdapir CaerTon marTlmsajulebis ganxorcielebaSi
da gadawyviton pirovnebis damnaSaveobis
Tu udanaSaulobis sakiTxi, Tavis Tavze gamocadon, Tu rogori rTulia mosamarTleoba, rac gamoiwvevs maTi marTlSegnebis
amaRlebas da xels Seuwyobs sasamarTlos
imijis kidev ufro gazrdas.
am institutis mowinaaRmdegeebis argumentebi ZiriTadad, is aris, rom nafic msajulTa sasamarTlo ver iqneba Cvens qveyanaSi warmatebuli, radgan patara qveyanaa
da naTesauri kavSirebi Zalze gavrcelebulia. es aris absurduli mosazreba, radgan gasaTvaliswinebelia im qveynebis gamocdileba, romlebic saqarTvelos hgavs.
am mxriv, aRsaniSnavia Sotlandia, romelic
aseve, patara qveyanaa da sazogadoebac axlo kavSirebze aris dafuZnebuli. amis miuxedavad, nafic msajulTa sasamarTlo
SotlandiaSi mainc warmatebiT muSaobas.
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
Mr. Malkhaz, starting October 1, last year, new Criminal Procedure Code entered the legal force and accordingly, entirely new
model of administration of justice in enforced. 4 months passed
and it is interesting, how Kutaisi Appellate Court adjusted to
the novelties?
_ New Criminal Procedure Law completely changed criminal proceedings.
This process is based on the adversarial principle between the parties. This
means that the decision of a judge completely depends on the competence
of the parties. Judge has the role of arbiter and evaluates the evidences presented by the parties.
As for the Kutaisi Appellate Court, we as well as the entire judiciary, were
ready for these changes. Judges had been trained during two years with Georgian as well as international experts. We can easily say that the implementation of the new Criminal Procedure Code is successful.
10
It has to be mentioned that the new templates were introduced for civil and administrative cases in 2010. This
facilitated improvement of the decisions and making
them easier to understand for the citizens.
Video Conference and presentation rooms have been
arranged in the court. Through that there will be no
need to bring witnesses from the regions and they will
be questioned in the court according to their residence
this will facilitate ensuring speedy and effective administration of justice.
It is interesting to know your opinion regarding the most important novelty of the Code
Jury Trail. This institute had many supporters as well as many opponents, who argue
that this institute will not work in Georgia.
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
thus this institute will not work. This is absurd because we have to see the experience of the countries
similar to Georgia. For example Scotland that is also a
small country and society is based on the strong connection. Regardless this, jury trail is very successfully
implemented in Scotland.
12
saqarTvelos
saxelmwifo ena
joni xecuriani
saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos mosamarTle,
iuridiul mecnierebaTa doqtori, profesori,
saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademiis
wevr-korespondenti
qarTuli ena uZvelesi enaa, romelsac unikaluri damwerloba aqvs qarTuli anbanis saxiT. msoflioSi 14 anbania, maT Soris, erT-erTi qarTulia. marTalia, qarTuli
werilobiTi Zeglebi dReisaTvis mxolod V saukunidan
mogvepoveba, magram qarTuli damwerlobis SemoRebas XI saukunis qarTveli istorikosi leonti mroveli farnavaz
mefis (Zv.w. I I I s.) damsaxurebad miiCnevs, romelmac `ganavrco ena qarTuli da arRara izraxeboda sxva ena qarTlsa
Sina Tvinier qarTulisa, da aman Seqmna mwignobroba qarTuli.~1
qarTuli ena ara mxolod saero enaa. IV saukunidan, rodesac saqarTveloSi qristianoba saxelmwifo religiad gamocxadda, qarTuli ena saqarTvelos marTlmadidebeli
eklesiis, RvTismsaxurebis enac gaxda.
qarTulma marTlmadidebelma eklesiam didi roli Seasrula qveyanaSi wera-kiTxvisa da ganaTlebis gavrcelebaSi. eklesia-monastrebTan iyo skolebi da akademiebi (gelaTSi, iyalToSi), sadac eklesiis mecnieri msaxurni eweodnen mwignobrul moRvaweobas. maT Seqmnes erovnuli hagiografiuli literaturis, filosofiuri da saistorio
mwerlobis mniSvnelovani Zeglebi.
qarTuli ena aZlierebda erovnuli erTianobis Segnebas.
kulturasTan, religiasTan da istoriasTan erTad qarTu13
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
maTi mondomebiTa da ZalisxmeviT ganaxlda da ganviTarda qarTuli kultura, ganaTleba, mecniereba, literatura, presa, wigni, xelovneba. ganxorcielda Tavad qarTuli anbanisa da saliteraturo enis reforma samwerlobo enis sasaubro enasTan daaxloebis gziT, raTa qarTuli saliteraturo ena mTeli erisaTvis gasagebi gamxdariyo.
aRadgines qarTuli Teatri, daaarses sajaro biblioTeka, gamosces qarTuli JurnalgazeTebi (`ciskari~, `saqarTvelos moambe~, `iveria~) da sxva.5 uaRresad STambeWdavia
ganaTlebis sferoSi maTi moRvaweoba. qarTuli enis gadarCena skolis gareSe warmoudgeneli iyo. ilia WavWavaZe da misi Taoba moiTxovdnen, rom dawyebiT skolebSi swavleba mxolod mSobliur enaze warmarTuliyo. amis Semdeg ki, SesaZlebeli iqneboda
rusuli enis `viTarca saxelmwifo enis~ Seswavla. dedaenisa da rusuli enis erTdroulad Seswavlas dawyebiT skolebSi isini yovlad miuReblad miiCnevdnen. `cxadia, rom
saero skola, rogorc pirvel-dawyebiTi skola erisa, sxva ara unda iyos-ra, garda dedaenisa da samSoblo qveynis maswavlebel skolisa...~ _ werda ilia WavWavaZe.6 amasTanave,
mowinave qarTveli moRvaweebi mxolod msjelobebiTa da survilebiT rodi kmayofildebian da saganmanaTleblo sakiTxebis gadasawyvetad praqtikul nabijebs dgamen. 1879
wels maT daarses `qarTvelTa Soris wera-kiTxvis gamavrcelebeli sazogadoeba~, romlis uaRresad farTo kulturul-saganmanaTleblo saqmianobaSi umTavres mimarTulebas qarTuli saxalxo skolebis daarseba, qarTuli saskolo saxelmZRvaneloebis Seqmna da gamocema warmoadgenda. sazogadoebam Seiswavla skolebis mdgomareoba saqarTvelos sxvadasxva kuTxeSi. aRricxa saskolo asakis bavSvebis raodenoba da Seudga
saxalxo skolebis daarsebas saqarTvelos teritoriaze da mis farglebs gareTac, sadac
qarTvelebi kompaqturad saxlobdnen (magaliTad, vladikavkazSi, alagirSi, mozdokSi,
nalCikSi, baqoSi da sxv.). didi Sroma gaswia sazogadoebam baTumis skolis daarsebisaTvis, radgan igi unda yofiliyo qarTuli enis sayrdeni da gamavrcelebeli axalSemoerTebuli aWaris gamahmadianebul qarTvel mosaxleobaSi. gansakuTrebuli yuradReba mieqca skolebis gaxsnas borCaloSi, saingiloSi, mesxeT-javaxeTSi. sazogadoebis
TaosnobiT ibeWdeboda iakob gogebaSvilis `deda ena~, `bunebis kari~, agreTve sxva avtorebis mier Seqmnili geografiis, bunebismetyvelebis, ariTmetikis, saqarTvelos
istoriis da sxva saxelmZRvaneloebi.7 da mainc, qarTuli enis gadarCenis saqmeSi sruliad gamorCeuli roli ekuTvnis iakob gogebaSvilis `deda enas~, romelzedac aRizardnen qarTvelTa mTeli Taobebi.8 `qarTvelTa Soris wera-kiTxvis gamavrcelebelma
sazogadoebam~, rogorc moswrebulad iTqva literaturaSi, `ruseTis mier dapyrobil
uuflebo saqarTveloSi faqtobrivad, ganaTlebis saministros funqcia Seasrula.~9
ilia WavWavaZisa da misi Taobis brZolas qarTuli enis gadarCenisa da axali saliteraturo qarTulis damkvidrebisaTvis uSedegod ar Cauvlia. `am brZolam didad Seuwyo
xeli eris dacemuli vinaobis aRdgenas. qarTuli ena TandaTan iqca mecnierebis, literaturis, skolis, erTiani qarTuli saxelmwifos saxelmwifo enad.~10
1917 wlis Teberval-martSi ruseTSi momxdari revoluciis Semdeg, ruseTis imperiis
dapyrobil erebSi erovnul-ganmaTavisuflebeli moZraobis gaZlierebis gamo, ruseTis
droebiTi mTavroba iZulebuli gaxda, garkveulad SeezRuda rusuli enis monopoliuri
mdgomareoba da nacionaluri enebisaTvis meti asparezi mieca.
15
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
1917 wlis 10 seqtembers, ruseTis droebiTi mTavrobis amierkavkasiis sagangebo komitetma daamtkica debuleba kavkasiis saskolo olqSi saswavlo dawesebulebaTa nacionalizaciis (gaerovnebis) Sesaxeb. masSi naTqvami iyo, rom saxelmwifos mier dafinansebul skolebSi swavleba unda warmarTuliyo mSobliur enaze erovnuli saskolo komitetebis mier Sedgenili da damtkicebuli programebis mixedviT. erovnul sagnebad
miCneuli iyo dedaena, erovnuli literatura, eris istoria da geografia11.
1917 wlis oqtomberSi ruseTSi bolSevikuri gadatrialebis Semdeg, saqarTvelo
ruseTis imperiisagan Tavis daRwevisa da damoukidebel saxelmwifod Camoyalibebis gzas
daadga. saqarTvelos erovnulma yrilobam 1917 wlis 20 noembers Seqmna skolebisa da
universitetis seqcia, romlis xelmZRvanelad airCies ivane javaxiSvili. am seqcias unda
SeemuSavebina da erovnuli sabWosaTvis dasamtkiceblad waredgina saqarTveloSi arsebuli skolebis gaqarTulebisa da erovnuli universitetis daarsebis proeqti,12 rac
SemdgomSi warmartebiT ganxorcielda.
1918 wlis 26 maiss, saqarTvelos saxelmwifoebrivi damoukideblobis aRdgenis Semdeg, saswavlo da saganmanaTleblo dawesebulebebis paralelurad gaerovnebis (rusuli
enidan qarTul enaze gadasvlis) procesi saxelmwifoebriv da sazogadoebriv dawesebulebebSic daiwyo. am mxriv gansakuTrebul gulmodginebas iusticiis saministro iCenda
(ministri Salva aleqsi-mesxiSvili). am uwyebaSi aikrZala rusul enaze dawerili gancxadebebis miReba. saministrom miiRo dadgenileba, mosamarTleebad qarTuli enis
mcodneni gaemwesebinaT, marTlmsajuleba qarTul enaze ewarmoebinaT. amasTanave, saqarTvelos mTavrobam miiRo dadgenileba, saministroebsa da uwyebebSi Seqmniliyo qarTuli enis Semswavleli ufaso kursebi qarTuli enis armcodne moxeleTaTvis, raTa
qarTuli enis arcodna ar gamxdariyo maTi samuSaodan gaTavisuflebis safuZveli.13
saqarTvelos erovnulma xelisuflebam 1918 wlis 1 oqtombers miiRo kanoni `saqarTvelos saxelmwifo enisa,~14 romliTac qarTul enas saxelmwifo enis statusi mianiWa.
kanonis Tanaxmad, saqarTvelos erovnul sabWoSi15 yovelnairi saqmis warmoeba da kamaTi
unda gamarTuliyo qarTul enaze. amasTanave, kanonSi miTiTebuli iyo, rom erovnul
umciresobaTa enis xmareba sxvadasxva dawesebulebaSi calke kanoniT ganisazRvreboda.
imave wlis 15 oqtombers miRebuli kanoniT `wesi enis xmarebisa~16 damateba Sevida parlamentis reglamentSi da saxelmwifo enasTan erTad ganisazRvra erovnul umciresobaTa enebis gamoyenebis pirobebi da procedurebi. kanonma daadgina zogadi wesi, rom
parlamentis wevrebs sityva unda warmoeTqvaT qarTul enaze. amasTanave, qarTulidan
sxva enaze sityva ar gadaiTargmneboda. rac Seexeba parlamentar erovnul umciresobaTa
warmomadgenlebs, romlebmac qarTuli ena ar icodnen, kanonis Tanaxmad, maT SeeZloT
sityvis warmoTqma, garda Tavisi dedaenisa, umciresobis enaze, romelic parlamentis
prezidiumis erTma wevrma mainc icoda. amave dros, umciresobis enaze warmoTqmuli
sityvis dedaazri gadmocemuli unda yofiliyo qarTul enaze, Tu amas aranakleb 15
deputati mainc moiTxovda. werilobiTi winadadebebis, Sesworebisa da sxvaTa Setana
ki, SeiZleboda mxolod qarTul enaze. erovnuli umciresobis warmomadgenlis mier
warmoTqmuli sityva sxva umciresobis enaze ar gadaiTargmneboda.
16
kanonis am normebSi aSkarad moCans gardamavali epoqis kvali. axalfexadgmuli qarTuli saxelmwifo cdilobda, erTi mxriv, imperiuli rusuli enis nacvlad qarTuli
enis rogorc saxelmwifo enis damkvidrebas saxelisuflebo organoebSi, xolo meore
mxriv, enobriv bariers naklebad SeeSala xeli saqarTveloSi mcxovrebi erovnuli umciresobebis qveynis marTvaSi monawileobisaTvis.
erovnulma xelisuflebam aseve, sagangebo yuradReba dauTmo enebis gamoyenebis sakiTxs adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebSi. am mizniT, 1919 wlis 14 ianvars miRebuli kanoniT `adgilobriv TviTmarTvelobaTa organoebSi enis xmarebisa~17 dadginda,
rom `msjeloba, saqmis warmoeba da miwer-mowera qalaqis da erobis TviTmarTvelobaSi
swarmoebs saxelmwifo eniT~. amave dros kanonma gaiTvaliswina sagamonakliso wesebic,
saxeldobr, `ukeTu romelime TviTmarTvelobis farglebSi mcxovreb respublikis moqalaqeTa naxevarze metisaTvis salaparako ena aris mxolod erTi romelime ara qarTuli adgilobrivi ena, TviTmarTvelobis organoebis dadgenilebiT msjeloba da saqmis
warmoeba saxelmwifo enasTan erTad SeiZleba SemoRebul iqnes am umravlesobis enazec.~
am da sxva sakanonmdeblo aqtebma samarTlebrivi safuZvlebi Seuqmnes qarTuli enis
saxelmwifoebriv statuss, amasTanave, gansazRvres saqarTveloSi mcxovreb erovnul
umciresobaTa enebis gamoyenebis pirobebi da farglebi, rac Semdeg saTanadod aisaxa
saqarTvelos 1921 wlis konstituciaSi.18 saqarTvelos pirvelma konstituciam saqarTvelos saxelmwifo enad qarTuli ena daadgina (me-3 muxli). saqarTvelos istoriaSi
pirvelad qarTulma enam, rogorc saxelmwifo enam, konstituciuri statusi moipova.
saqarTvelos ZiriTad kanonSi aseve, mniSvnelovani adgili daeTmo erovnul umciresobaTa enebis sakiTxs. konstituciis me-14 Tavi, romelic mTlianad erovnul umciresobaTa uflebebs eZRvneba, im epoqisaTvis uaRresad progresul normebs adgenda.
konstituciiT ikrZaleboda saqarTvelos respublikis erovnuli umciresobis misi
dedaeniT swavla-aRzrdis SezRudva (129-e muxli). amasTanave, adgilobrivi mmarTveloba valdebuli iyo swavla-ganaTlebisaTvis gamiznuli TanxebiT daearsebina skolebis
sakmao raodenoba moqalaqeTa erovnuli Semadgenlobis proporciulad (134-e muxli).
adgilobrivi mmarTvelobis farglebSi, sadac erTi romelime erovnuli umciresobis
raodenoba aRemateboda yvela moqalaqis 20 procents, am umciresobis moTxovniT,
msjeloba da saqmiswarmoeba saxelmwifo da sazogadoebriv dawesebulebaSi, saxelmwifo
enasTan erTad, SemoRebuli unda yofiliyo mis mSobliur enazec (136-e muxli). araqarTvel deputats, romelmac sakmarisad ar icoda saxelmwifo ena, SeeZlo parlamentSi
sityva warmoeTqva mSobliur enaze, romlis swor Targmans winaswar warudgenda
parlamentis prezidiums (137-e muxli).
amasTan dakavSirebiT, saWirod migvaCnia, aRvniSnoT, rom saqarTvelos 1921 wlis konstituciis zemoaRniSnul normebSi asaxuli erovnul umciresobaTa enobrivi uflebebi
saqarTvelos konstituciis miRebidan mxolod naxevari saukunis Semdeg gamocemul
saerTaSoriso samarTlebrivi aqtebiT aRiares adamianis saerTaSoriso uflebebad.19
samwuxarod, saqarTvelos damoukidebeli saxelmwifoebrivi ganviTarebis gza saqarTvelos 1921 wlis konstituciis miRebisTanave Sewyda. sabWoTa ruseTis mier 1921 wlis
17
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
am gegmis ganxorcielebas 1978 wels Seudgnen. magaliTad, saqarTvelos ssr 1937 wlis
konstituciisagan20 gansxvavebiT, sadac garkveviT iyo naTqvami, rom `saqarTvelos ssr-s
saxelmwifo ena aris qarTuli ena~ (156-e muxli), 1978 wlis 23 marts sayovelTao-saxalxo
ganxilvisaTvis gamoqveynebul saqarTvelos ssr axali konstituciis proeqtSi qarTuli
ena saqarTvelos ssr-is saxelmwifo enad ukve aRar iyo moxseniebuli. proeqtis 75-e
muxli aseTi Sinaarsis iyo: `saqarTvelos ss respublika uzrunvelyofs qarTuli enis
xmarebas saxelmwifo da sazogadoebriv organoebSi, kulturul da sxva dawesebulebebSi
da axorcielebs saxelmwifo zrunvas misi yoveli RonisZiebiT ganviTarebisaTvis. saqarTvelos ss respublikaSi, Tanasworuflebianobis safuZvelze, uzrunvelyofilia yvela
am organosa da dawesebulebaSi rusuli, agreTve sxva enebis Tavisufali xmareba, romlebiTac mosaxleoba sargeblobs. raime privilegiebi an SezRudvebi ama Tu im enis xmarebaSi ar daiSveba.~21
proeqtis am normaSi sagulisxmo iyo ori principuli xasiaTis siaxle. jer erTi, qarTuli enis saxelmwifoebrivi statusi gauqmebuli iyo, saqarTvelos saxelmwifo enas
konstitucia aRar adgenda da meore, pirvelad saqarTvelos konstituciaSi qarTuli
enis Tanabari statusi eniWeboda rusul enas.
saqarTvelos ss respublikis axali konstituciis proeqtis gamoqveynebas, romelic
qarTuli enis saxelmwifoebriv statuss auqmebda, 1978 wlis 14 aprils, TbilisSi moqalaqeTa farTomasStabiani saprotesto aqcia mohyva mSobliuri enis dasacavad. xelisuflebam ukan daixia da qarTul enas saxelmwifo enis statusi SeunarCunda. saqarTvelos ss respublikis 1978 wlis konstituciis 75-e muxlSi Caiwera, rom `saqarTvelos
sabWoTa socialisturi respublikis saxelmwifo ena aris qarTuli ena.~22 amasTanave,
konstituciis proeqtSi arsebuli Canaweri rusuli enis Tavisufali xmarebisa saxelmwifo organoebsa da sazogadoebriv dawesebulebebSi, konstituciaSi ucvlelad gadavida. ufro metic, axali konstituciiT saqarTvelos ss respublikis kanonebis, umaRlesi sabWos dadgenilebebisa da sxva aqtebis gamoqveyneba qarTulTan erTad rusuladac savaldebulo gaxda (110-e muxli).
sabWoTa kavSiris xelisuflebam am etapze dasaxul mizans srulad ver miaRwia, rusuli ena ssr kavSiris saxelmwifo enad ar iqna aRiarebuli, xolo saqarTveloSi qarTulma
enam kvlav SeinarCuna saxelmwifo enis statusi. am movlenebma qarTul sazogadoebaSi
kidev ufro gaaRviva mSobliuri enis pativiscemisa da dacvis interesi.23 miuxedavad
amisa, sabWoTa xelisuflebas dasaxuli miznis miRwevaze xeli ar auRia. rusuli enis
saxelmwifo enad iuridiulad gaformebis miswrafeba imdenad Zlieri iyo, rom zemoaRniSnuli movlenebidan zustad me-12 wlisTavze, 1990 wlis 24 aprils agoniaSi myofma
sabWoTa kavSirma gamosca kanoni `ssr kavSiris xalxTa enebis Sesaxeb,~24 romlis Tanaxmad,
ssr kavSirSi rusuli ena oficialur (anu saxelmwifo) enad gamocxadda. kanonis me-4
muxlSi naTqvami iyo: `istoriulad damkvidrebuli pirobebis gaTvaliswinebiT da saerTo sakavSiro amocanebis uzrunvelyofis mizniT rusuli ena ssr kavSiris teritoriaze miCneulia ssr kavSiris oficialur enad da gamoiyeneba rogorc erovnebaTaSorisi urTierTobis saSualeba.~
unda aRiniSnos, rom am kanonma rusuli enis, rogorc oficialuri enis, gamoyenebis
imdenad farTo areali daadgina, rom mokavSire respublikebis saxelmwifo enebi faq19
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
tobrivad oficialuri (rusuli) enis danamatad gadaaqcia, romlebic droTa ganmavlobaSi usaTuod dakargavdnen saxelmwifoebriv mniSvnelobas da, saukeTeso SemTxvevaSi, mxolod yofiTi urTierTobebis enad SemorCeboda.
marTalia, sabWoTa kavSiris xelisuflebam zemoaRniSnuli kanonis miRebiT didi xnis
Canafiqri sabolood mainc aisrula, magram kanonis samoqmedod SemoRebidan weliwadnaxevarSi ssr kavSirma, rogorc saxelmwifom da masTan erTad am kanonmac Sewyvita arseboba, samagierod, saqarTvelom 1991 wlis 9 aprils saxelmwifoebrivi damoukidebloba
aRidgina.
erovnulma xelisuflebam saqarTveloSi gardamavali periodi gamoacxada da axali
konstituciis SemuSavebamde Seudga saqarTvelos imJamad moqmedi (1978 wlis) konstituciis modernizebas. sxva mniSvnelovan sakiTxebTan erTad cvlilebebi Seexo saqarTvelos konstituciis 75-e muxlsac, romelic, rogorc es zemoT iTqva, saqarTveloSi
enebis samarTlebriv statuss adgenda. cvlilebebis Sedegad, konstituciis am normidan
amoRebuli iqna `rusuli ena~, romelic gamorCeulad iyo moxseniebuli saqarTveloSi
mcxovreb erovnul umciresobaTa sxva enebTan SedarebiT.
saqarTvelos saxelmwifoebrivi damoukideblobis aRdgenis Semdeg naTlad gamoCnda
sabWoTa xelisuflebis mier aTeuli wlebis ganmavlobaSi gatarebuli rusifikatoruli
enobrivi politikis Sedegebi. miuxedavad imisa, rom sabWoTa periodis saqarTveloSi
qveynis ZiriTadi kanoniT saxelmwifoebrivi statusi mxolod qarTul enas hqonda, misi
gamoyenebis areali saqarTvelos teritoriaze mainc mniSvnelovnad iyo SezRuduli.
sakmarisia iTqvas, rom saqarTveloSi mcxovreb erovnul umciresobaTa25 didma nawilma
(gansakuTrebiT maTi kompaqturad dasaxlebis adgilebSi) saerTod ar icoda qarTuli
ena. isini flobdnen mxolod maT mSobliur da rusul enebs, rac maTTvis savsebiT
sakmarisi iyo qveynis saxelmwifoebriv da sazogadoebriv cxovrebaSi, SromiT da ekonomikur urTierTobebSi integrirebisaTvis.
aseTi iyo realuri enobrivi situacia saqarTveloSi gasuli saukunis 90-iani wlebis
dasawyisisaTvis. am realobebis gaTvaliswinebiT, `saqarTvelos moqalaqeobis Sesaxeb~
1993 wlis 25 marts miRebulma saqarTvelos respublikis kanonma26 saqarTvelos moqalaqeebad CaTvala saqarTveloSi mcxovrebi pirebi mxolod maTi binadrobis cenzis mixedviT (rasakvirvelia, Tu isini uars ar ganacxadebdnen saqarTvelos moqalaqeobaze).
rac Seexeba qarTuli enis codnas, am kanoniT igi erT-erT pirobad iqna gaTvaliswinebuli naturalizaciiT saqarTvelos moqalaqeobis miRebisas. amrigad, `saqarTvelos
moqalaqeobis Sesaxeb~ kanonis amoqmedebis Semdeg, saqarTveloSi mcxovrebi qarTuli
enis armcodne erovnul umciresobaTa warmomadgenlebi saqarTvelos moqalaqeebi gaxdnen, maTi STamomavlebi ki, qarTuli enis dauflebis gareSec xdebian dabadebiT saqarTvelos moqalaqeebi.
am arasaxarbielo mdgomareobis gamosworeba, uwinares yovlisa, saxelmwifo enis Sesaxeb kanonis miRebiT unda dawyebuliyo, xolo Semdeg, aucilebeli iyo am kanonis aRsrulebisaTvis iseTi programis SemuSaveba da ganxorcieleba, romelic Seqmnida pirobebs saxelmwifoebriv da mosaxleobis yoveldRiur saqmianobaSi saxelmwifo enis gamoyenebisaTvis. Tumca saqarTvelos saxelmwifo enis Sesaxeb kanonis miRebis sakiTxma gan20
sakuTrebuli aqtualuroba mxolod saqarTvelos 1995 wlis konstituciis miRebis Semdeg SeiZina. qveynis ZiriTadma kanonma saqarTvelos mTel teritoriaze saxelmwifo enad
qarTuli ena daadgina, xolo afxazeTis avtonomiur respublikaSi agreTve _ afxazuri.
aRsaniSnavia, rom pirvelad saqarTvelos konstituciiT, afxazur enas mieniWa saxelmwifo enis statusi. saqarTvelos 1995 wlis konstituciis miRebamde, afxazuri enis
saxelmwifoebrivi statusi ganmtkicebuli iyo mxolod afxazeTis avtonomiuri respublikis konstituciiT. amasTanave, unda iTqvas, rom afxazeTis avtonomiuri ss respublikis 1978 wlis konstituciiT saxelmwifo enis statusi afxazurTan erTad mikuTvnebuli hqonda qarTul da rusul enebsac.27
saxelmwifo enis kanonproeqtze muSaoba 1997 wels daiwyo enis saxelmwifo palatis
iniciativiT da ramdenime weliwads gagrZelda. sabolood, 2001 wlis 19 ivniss, saqarTvelos prezidentma `saxelmwifo enis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis proeqti sakanonmdeblo iniciativiT parlaments warudgina.
amave periodSi, kanonproeqtis ganxilvaSi aqtiurad Caeba evropis uSiSroebisa da
TanamSromlobis organizacia (euTo). erovnul umciresobaTa umaRlesi komisari rolf
ekeusi `saxelmwifo enis Sesaxeb~ kanonproeqtis parlamentSi pirveli mosmeniT ganxilvamde erTi TviT adre, 2002 wlis 8 aprils, parlamentis xelmZRvanelobisadmi gagzavnil
werilSi aRniSnavda: `saxelmwifo enis Sesaxeb kanonis miReba saqarTvelos ara mxolod
suverenuli uflebaa, aramed es aris aucilebeli nabiji, raTa Seiqmnas Zlieri da erTiani
qarTuli saxelmwifo... swored amitom saxelmwifo enis kanonis miReba prioritetuli
sakiTxia. mimaCnia, rom saWiroa saqarTveloSi saxelmwifo enis statusi ganmtkicdes,
gaZlierdes da Seiqmnas pirobebi qveynis teritoriaze mis gamosayeneblad... amasTanave,
aucilebelia saqarTvelos parlamentma da mTavrobam dauyovnebliv daiwyon SemuSaveba
farTo programisa, romelic uzrunvelyofs enis Seswavlas da mTel qveyanaSi mis gamoyenebas, gaaCaRebs saxelmwifo enis Seswavlis masStabur process saxalxo ganaTlebisa
da sajaro samsaxuris sferoSi (es gansakuTrebiT exeba qveynis zog regions), ...minda
dagarwmunoT, rom Cems movaleobad mimaCnia, am mniSvnelovan procesSi saqarTvelos
parlamentsa da mTavrobas daxmareba gavuwioT TviT finansuri mxardaWeris CaTvliT.~28
2002 wlisaTvis TiTqos yvela wina piroba iyo Seqmnili `saxelmwifo enis Sesaxeb~
kanonis misaRebad, magram samwuxarod, parlamentis wevrebs saamisod ar aRmoaCndaT
politikuri neba da kanonproeqtis ganxilva gaurkveveli vadiT gadaido. 2004 wlis 23
agvistos ki, es kanonproeqti ukan gamoiTxova misma iniciatorma. amgvarad, qveyana darCa
saxelmwifo enis kanonis, xolo saxelmwifo enobrivi politika _ sakanonmdeblo uzrunvelyofis gareSe.
samagierod, 2005 wlis 13 oqtombers, saqarTvelos parlaments saTanado politikuri
neba aRmoaCnda `erovnul umciresobaTa dacvis Sesaxeb~ evrosabWos 1995 wlis CarCo
konvenciis ratificirebisaTvis.29 es konvencia xelSemkvreli mxareebisaTvis erovnul
umciresobaTa enebis saxelmwifoebriv da sazogadoebriv cxovrebaSi gamoyenebis uzrunvelyofisa da maTi dacvis mraval valdebulebas iTvaliswinebs.
amasTanave, obieqturobisaTvis unda iTqvas, rom saqarTvelos parlaments upirobod
ar mouxdenia CarCo konvenciis ratificireba da Tavisi dadgenilebiT mniSvnelovani
21
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
Cveni azriT, ar iyo marTebuli 2004 wels saqarTvelos enis saxelmwifo palatis
gauqmeba, romelic 1997 wels Seiqmna, damoukideblobiT sargeblobda, angariSvaldebuli iyo mxolod saqarTvelos prezidentis winaSe da amasTanave, realuri makontrolebeli funqciebiT iyo aRWurvili saxelmwifo enis funqcionirebisa da qarTuli saliteraturo enis normaTa dacvis, saxelmwifo enobrivi politikis ganxorcielebisa
da moqalaqeTa enobrivi uflebebis dacvis sferoSi. sadReisod saxelmwifo enobrivi
politikis ganxorcieleba, saxelmwifo enis swavlebisa da ganviTarebis xelis Sewyoba,
agreTve Tvalyuris devneba mis swor gamoyenebaze saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros aqvs mikuTvnebuli. saministros struqturaSi am amocanebis Sesruleba, sxva sakiTxebTan erTad, davalebuli aqvs or qvedanayofs: samarTlebrivi uzrunvelyofis departamentsa da zogadi da profesiuli ganaTlebis ganviTarebis
departaments.39
vfiqrobT, mxolod Tvalyuris devneba saxelmwifo enis swor gamoyenebaze saqmes
ver uSvelis. Tvalyuris devnebas Tu ar axlavs danaxulsa da gagonilze mkacri reagireba, saxelmwifo enis upativcemulobisa da araswori gamoyenebis SemTxvevebi kvlavac
mravlad iqneba. am saqmis Sesruleba mizanSewonilia daekisros saTanado damoukideblobisa da uflebamosilebis mqone specialur organos, romelic kanoniT iqneba aRWurvili am sferoSi kontrolisa da zedamxedvelobis funqciebiT. Cveni azriT, `sajaro
samarTlis iuridiuli piris Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni aseTi dawesebulebis Seqmnis
SesaZleblobas iZleva.
qarTuli enis, rogorc saxelmwifo enis dacva gulisxmobs ara mxolod mis uflebriv
dacvas, aramed, rac ase aucilebelia Tanamedrove periodSi, misi siwmindis dacvasac.
am mizniT, saxelmwifo enis organulma kanonma unda gansazRvros qarTuli saliteraturo enis normebis damdgeni samTavrobo organo (komisia), misi samarTlebrivi statusi
da qarTuli saliteraturo enis normebis dacvis savaldebulooba.
yovelive zemoaRniSnulidan gasagebia, Tu ra ganuzomeli mniSvneloba aqvs qarTul
enas qarTuli saxelmwifoebriobisaTvis da rom misi dacva, mofrTxileba da masze zrunva uaRresad saSuri saqmea, miT umetes dRes, rodesac kacobriobas e.w. globalizaciis
epoqa daudga. Tu adre, imperiebis SemadgenlobaSi saqarTvelos yofnisas qarTul enas
safrTxes uqmnida imperiuli enis, rogorc oficialuri enis da imperiaSi Semavali
erebis saurTierTobo saSualebis privilegirebuli mdgomareoba, axla, globalizaciis
epoqaSi, igive safrTxe arsebobs ucxo enebiT qarTuli enis Canacvlebis zRvardaudebeli da ukontrolo praqtikis gamo. Tu es praqtika saswrafod ar ailagma, uaxloes
momavalSi qarTuli enis adgils aucileblad daikavebs ucxo ena. es ar aris gadaWarbebuli Sefaseba. safrTxe realuria, radganac saqarTvelos saxelmwifo enis kanoni ar
gaaCnia da amdenad, am procesis winaaRmdegobis gamwevi kanonismieri saSualebebic ar
arsebobs.
qarTuli enis patroni mxolod qarTuli saxelmwifoa. qarTul enas ara aqvs qveynis
gareT xalxTa Soris sakomunikacio mniSvneloba. amitom, Tu qarTuli ena Tavad qarTuli
saxelmwifos mzrunvelobis gareSe darCa, maSin darwmunebuli unda viyoT, rom masze
sxva aravin izrunebs.
26
27
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
SeniSvnebi:
1
7
8
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
28
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
1990 wlisaTvis erovnul umciresobaTa raodenoba saqarTvelos mosaxleobis TiTqmis erT mesameds Seadgenda (ix.: saqarTvelos mosaxleoba, statistikuri krebuli, Tbilisi, 2003, gv. 68).
saqarTvelos parlamentis uwyebebi, #5 (622), 1993, marti, mux. 66.
ix.: qarTuli sabWoTa enciklopedia, Tbilisi, 1985, t. 9, gv. 245.
ix.: saqarTvelos parlamentSi 2002 wlis 7-10 maiss `saxelmwifo enis
Sesaxeb~ kanonproeqtis ganxilvis masalebi.
CarCo konvencia erovnul umciresobaTa dacvis Sesaxeb, strasburgi,
1995, 1 Tebervali, ix.: adamianis uflebaTa sferoSi ZiriTadi saerTaSoriso samarTlebrivi aqtebis krebuli, saxalxo damcvelis biblioTeka, meore nawili, Tbilisi, 2008, gv. 207-220.
ix.: saqarTvelos sakanonmdeblo macne, nawili mesame, 2005, 27 oqtomberi, #125, mux. 1401.
saqarTvelos parlamentis zemoaRniSnuli dadgenilebiT gansazRvrulia, pirTa romeli jgufi SeiZleba CaiTvalos erovnul umciresobad. dadgenilebis mixedviT, pirTa jgufi erovnuli umciresobis
statusiT SeiZleba sargeblobdes, Tu: misi wevrebi arian saqarTvelos moqalaqeebi; isini mosaxleobis udidesi nawilisagan gansxvavdebian sakuTari enobrivi, kulturuli da eTnikuri identurobiT;
xangrZlivi drois ganmavlobaSi cxovroben saqarTvelos teritoriaze da kompaqturad arian dasaxlebulebi (meore punqtis `a~ qvepunqti).
ix.: adamianis uflebaTa sferoSi ZiriTadi saerTaSoriso samarTlebrivi aqtebis krebuli, saxalxo damcvelis biblioTeka, Tbilisi, 2008,
gv. 221-244.
sazRvargareTis qveynebis konstituciebi, red. v. gonaSvili, nawili
IV, Tbilisi, 2007, gv. 106-161.
sazRvargareTis qveynebis konstituciebi, red. v. gonaSvili, nawili
IV, gv. 90.
, . . . , "-", ., 1997, . 103.
`kviris palitra~, yovelkvireuli gazeTi, #44 (848), 1-7 noemberi
2010, gv. 5.
iqve.
`yvela siaxle~, sazogadoebriv-politikuri gazeTi (#193), 7-13 ianvari, 2010, gv. 11.
ix.: saqarTvelos sakanonmdeblo macne, 2004, #54, nawili I I I , muxli 460.
sazRvargareTis qveynebis konstituciebi, red. v. gonaSvili, nawili
V, gv. 254.
29
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
STATE LANGUAGE
OF GEORGIA
JOHN KHETSURIANI
Judge of the Constitutional Court of Georgia,
Doctor of Law, Professor, Member of the National Science Academy of Georgia
damoukidebeli
sasarCelo moTxovnis
gareSe mesame piri
samoqalaqo
samarTalwarmoebaSi
irma peraniZe
quTaisis saapelacio sasamarTlos mosamarTle
saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsi aris kodificirebuli normatiuli aqti, romelic detalurad gansazRvravs samarTalwarmoebis zogad principebs, sasamarTlos uwyebriv qvemdebareobas da gansjadobas, procesis
monawile mxareebs, maT uflebaunarianobasa da qmedunarianobas, saqmeTa warmoebas yvela instanciis sasamarTloSi, sasamarTlo gadawyvetilebaTa gasaCivrebas da a.S.
sasamarTloSi samoqalaqo davis ganxilvaSi monawile
TiToeul pirs Tavisi saproceso statusi da Sesabamisi ufleba-movaleobebi aqvs. ZiriTad mxareebs mosarCele da mopasuxe warmoadgenen, Tumca erT-erTi umniSvnelovanesi
subieqtia mesame piri.
samoqalaqo saproceso kodeqsi ganasxvavebs mesame pirebs
damoukidebeli sasarCelo moTxovniTa da damoukidebeli
sasarCelo moTxovnis gareSe.
saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 89-e muxlis pirvel nawilSi mocemulia damoukidebeli sasarCelo
moTxovnis gareSe mesame piris definicia.
31
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
isini ar sargebloben mxaris yvela uflebiT, kerZod, maT ar gaaCniaT ufleba: gaadidon
an Seamciron sasarCelo moTxovnis odenoba; Secvalon sarCelis safuZveli an sagani;
cnon sarCeli; uari Tqvan sarCelze; morigdnen; aRZran Segebebuli sarCeli; saapelacio
an sakasacio wesiT gaasaCivron sasamarTlos gadawyvetilebebi; moiTxovon sasamarTlo
gadawyvetilebis iZulebiTi aRsruleba7 (ssk-is 91-e, 364-e muxlebi). Tumca, aRsaniSnavia,
rom damoukidebeli moTxovnis gareSe, mesame pirebis saproceso uflebebi, am normisgan
gansxvavebiT, ufro ganvrcobilad aris ganmartebuli sasamarTlo praqtikiT, razedac
SemdgomSi iqneba saubari.
damoukidebeli sasarCelo moTxovnis gareSe, mesame piris erT-erTi umTavresi saproceso uflebaa, samoqalaqo saproceso kodeqsis 414-e muxlis me-2 punqtiT gaTvaliswinebul SemTxvevaSi, waradginos kerZo saCivari iseT ganCinebebze, romlebic Seexeba
mis interesebs da romelTa gasaCivreba damoukideblad aris SesaZlebeli.
garda 414-e muxlis me-2 punqtiT gaTvaliswinebuli gasaCivrebis uflebisa, saqmis
ganxilvaSi monawileobisas damoukidebeli moTxovnis gareSe, mesame pirebi iZlevian
ganmartebebs saqmesTan dakavSirebiT, maT SeuZliaT monawileoba miiRon mowmeTa dakiTxvaSi, werilobiT da nivTier mtkicebulebaTa gamokvlevaSi, eqspertTa dakiTxvaSi,
monawileoba miiRon sasamarTlo kamaTSi da a.S.8
marTalia, saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis mixedviT, damoukidebeli
moTxovnis gareSe, mesame pirs ara aqvs ufleba saapelacio Tu sakasacio wesiT gaasaCivros sasamarTlos gadawyvetileba, magram dReisaTvis arsebuli sasamarTlo praqtikiT
dadgenilia, rom calkeul SemTxvevebSi, aseTi gasaCivreba SesaZlebelia.
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2007 wlis 28 maisis ganCinebiT samoqalaqo saqmeze #as-323-676-07 ganxiluli iqna damoukidebeli moTxovnis gareSe, mesame piris saapelacio saCivris dasaSvebobis sakiTxi.
saqmis masalebis Tanaxmad, modave mxareebs (mosarCele, mopasuxe) warmoadgendenen
pirveli rigis memkvidreebi, xolo davis sagans warmoadgenda samkvidros miRebis vadis
aRdgena da memkvidred cnoba. aRniSnul davaSi Cabmuli iqna damoukidebeli moTxovnis
gareSe, mesame piri, romelsac Cuqebis xelSekrulebis safuZvelze, gadaeca sadavo samkvidro uZravi qoneba. pirveli instanciis sasamarTlos gadawyvetilebiT sarCeli dakmayofilda da, imavdroulad, gauqmda damoukidebeli moTxovnis gareSe, mesame piris
saxelze Sedgenili Cuqebis sanotaro xelSekruleba. pirveli instanciis sasamarTlo
gadawyvetileba saapelacio wesiT gaasaCivra damoukidebeli moTxovnis gareSe, mesame
pirma. misi saapelacio saCivari dauSveblad iqna miCneuli, rac kerZo saCivris safuZvelze, sakasacio sasamarTlos msjelobis sagani gaxda.
sakasacio sasamarTlom ganmarta, rom samoqalaqo saproceso kodeqsis 364-e muxlis
Tanaxmad, sasamarTlos pirveli instanciiT gamotanili gadawyvetileba mxareebma da
mesame pirebma damoukidebeli sasarCelo moTxovniT SeiZleba kanoniT dadgenil vadaSi
gaasaCivron saapelacio sasamarTloSi. miTiTebuli normis analizi cxadyofs, rom
kanonmdebeli, gansazRvravs ra, saapelacio saCivris Setanaze uflebamosil pirTa wres,
aRniSnul SesaZleblobas aZlevs im pirebs, romelTa kanonier interesebsac uSualod
exeba gasaCivrebuli gadawyvetileba. amasTan, Tu sasamarTlos gadawyvetileba Seexo
36
iseTi piris uflebebs, romelic saqmeSi ar iyo Cabmuli mosarCeled, mopasuxed an Tanamonawiled, arc mesame pirad, damoukidebeli sasarCelo moTxovniT da arc uflebamonacvled, aseT pirs ufleba aqvs gaasaCivros gadawyvetileba, radgan darRveulia
mxaris kanoniT garantirebuli ufleba _ monawileoba miiRos saqmis ganxilvaSi.9
sakasacio sasamarTlom miTiTebul davaze aRniSna, pirveli instanciis sasamarTlos
gadawyvetilebiT gauqmda ra, damoukidebeli moTxovnis gareSe, mesame piris saxelze
sanotaro aqtis safuZvelze Sedgenili uZravi qonebis Cuqebis xelSekruleba, igi uflebamosili iyo saapelacio wesiT gaesaCivrebina mis mimarT gamotanili gadawyvetileba.
aRsaniSnavia, rom uzenaesi sasamarTlos ganCinebaSi asaxulia is konkretuli SemTxveva, rodesac gadawyvetilebis sarezolucio nawiliT gadawyda sakiTxi, romelic uSualod Seexo damoukidebeli moTxovnis gareSe, mesame piris uflebas.
am msjelobidan gamomdinareobs, rom damoukidebeli moTxovnis gareSe, mesame pirs
yvela SemTxvevaSi ara aqvs gadawyvetilebis gasaCivrebis ufleba. mas SeuZlia gadawyvetileba gaasaCivros mxolod im SemTxvevaSi, rodesac gadawyvetileba pirdapir da
uSualod Seexeba kanoniT dacul mis uflebebs.
mniSvnelovania im SemTxvevis ganxilva, Tu ra gavlenas axdens gadawyvetilebiT dadgenili faqtebi da samarTlebrivi urTierTobebi damoukidebeli moTxovnis gareSe, mesame piris uflebebze:
samoqalaqo saproceso kodeqsis 266-e muxlis Sesabamisad, gadawyvetilebis kanonier ZalaSi
Sesvlis Semdeg, mxareebs, agreTve maT uflebamonacvleebs, ar SeuZliaT... sadavo gaxadon sxva
procesSi gadawyvetilebiT dadgenili faqtebi da samarTlebrivi urTierTobani.
amave kodeqsis 106-e muxlis `b~ punqtis Tanaxmad, mxareebi Tavisufldebian mtkicebulebaTa warmodgenisagan iseTi faqtebis dasadastureblad, romlebsac Tumca emyareba maTi moTxovnebi, Tu Sesagebeli, magram damtkicebas ar saWiroeben. esenia: faqtebi,
romlebic dadgenilia erT samoqalaqo saqmeze sasamarTlos kanonier ZalaSi Sesuli gadawyvetilebiT, Tu sxva samoqalaqo saqmeebis ganxilvisas igive mxareebi monawileoben.
miTiTebul normaTa mixedviT, damoukidebeli moTxovnis gareSe mesame pirTa monawileobiT gamotanili, kanonier ZalaSi Sesuli sasamarTlo gadawyvetilebiT dadgenili
faqtebi, rogorc preiudiciuli mniSvnelobisa, vrceldeba mesame pirTa mimarTac da
regresuli sarCelebis procesSi ar SeiZleba sadavo gaxdes.
magaliTad, Tu sasamarTlos kanonier ZalaSi Sesuli gadawyvetilebiT mopasuxes mosarCelis sasargeblod daekisreba zianis anazRaureba, aseT davaSi monawile damoukidebeli moTxovnis gareSe, mesame piris mimarT ukumoTxovnis wayenebisas, anu regresuli
sarCelis ganxilvisas damoukidebeli moTxovnis gareSe, mesame pirs aRar eqneba ufleba
amtkicos, rom ukumoTxovnis wamyenebels usafuZvlod daekisra zianis anazRaureba.
mas mxolod maSin aqvs ufleba amtkicos, rom ukumoTxovnis aRmZvrel mosarCeles usafuZvlod daekisra zianis anazRaureba, Tu igi ar iyo Cabmuli procesSi (ar iyo saTanadod gafrTxilebuli procesis Sesaxeb). es niSnavs, rom faqtebis dadgenis nawilSi
gadawyvetilebis kanonieri Zala vrceldeba mesame pirze, damoukidebeli moTxovnis
gareSe, Tu igi Cabmuli iyo saqmis ganxilvaSi.10
37
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
rogorc ukve aRiniSna, nebismier SemTxvevaSi, sasamarTlom unda daakmayofilos dasabuTebuli Suamdgomloba da Caabas saqmeSi mesame piri, damoukidebeli sasarCelo
moTxovnis gareSe, Tu daadgens, rom sasamarTlo gadawyvetilebas am saqmeze SeuZlia,
SemdgomSi, gavlena moaxdinos aseTi piris uflebebsa da movaleobebze erT-erTi mxaris
mimarT. Tumca, aseTma moqmedebam SesaZloa mesame pirs samomavlo davaSi SeuzRudos
samoqalaqo saproceso kodeqsiT gaTvaliswinebuli ZiriTadi uflebebi, rac gamomdinareobs Tanasworobis, SejibrebiTobisa da dipoziciurobis principebidan.
samoqalaqo saproceso kodeqsis me-4 muxlis Tanaxmad, `samarTalwarmoeba mimdinareobs SejibrebiTobis safuZvelze. mxareebi sargebloben Tanabari uflebebiTa da SesaZleblobebiT, daasabuTon TavianTi moTxovnebi, uaryon an gaaqarwylon meore mxaris
mier wamoyenebuli moTxovnebi Tu mtkicebulebebi. mxareebi TviTon gansazRvraven, Tu
romeli faqtebi unda daedos safuZvlad maT moTxovnebs, an romeli mtkicebulebebiT
unda iqnes dadasturebuli es faqtebi.~
amdenad, davis warmoebisas, mopasuxes ufleba aqvs gamoTqvas mosazrebebi mosarCelis
mier warmodgenili faqtebis uarsayofad, agreTve, warudginos sasamarTlos faqtebi
da mtkicebulebebi, romlebic amarTleben mis Sesagebels, aqarwyleben mosarCelis mier
warmodgenil mtkicebulebebs, adastureben am mtkicebulebaTa siyalbes, arasarwmunoobas da a.S.
Tu sarCeli wardgenili iqneba im mopasuxis mimarT, romelic Tavdapirvel davaSi
monawileobda, rogorc damoukidebeli moTxovnis gareSe, mesame piri, aseTi mopasuxe
araTanabar mdgomareobaSi aRmoCndeba mosarCelis mimarT, radganac dadasturebulad
CaiTvleba kanonier ZalaSi Sesuli gadawyvetilebiT dadgenili is faqtobrivi garemoebebi, romelTa Sedavebisa da gasaCivrebis SesaZlebloba mxares, rogorc damoukidebeli moTxovnis gareSe, mesame pirs ar gaaCnda.
dReisaTvis moqmedi saproceso kanonmdebloba ar iTvaliswinebs mxaris, maT Soris
damoukidebeli sasarCelo moTxovnis gareSe, mesame piris, saqmidan amoricxvis SesaZleblobas da, rodesac igi saqmeSi Cabmulia mosarCelis, an mopasuxis iniciativiT, aRniSnuli iwvevs dispoziciurobisa da SejibrebiTobis principebidan gamomdinare,
uflebebSi SezRuduli piris davaSi iZulebiT monawileobas da zrdis samomavlo davaSi
misi, rogorc mopasuxis, uflebebis SezRudvis risks.
Sesabamisad, misi davaSi Cabmis sakiTxis gadawyvetisas, sasamarTlo mxolod saproceso normis sityvasityviTi ganmartebiT ar unda Semoifarglos, samomavlod sasamarTlom unda gaiTvaliswinos ramdenad iqneba daculi damoukidebeli moTxovnis gareSe,
mesame piris uflebebi, xom ar iqneba darRveuli samoqalaqo samarTalwarmoebis ZiriTadi principebi da ise gadawyvitos mosarCelis an mopasuxis Suamdgomlobis safuZvelze, damoukidebeli moTxovnis gareSe, mesame piris saqmeSi daSvebis sakiTxi.
mosarCelis an mopasuxis Suamdgomlobis safuZvelze, saqmeSi damoukidebeli moTxovnis gareSe, mesame piris daSvebis sakiTxis gadawyvetamde mizanSewonilia, sasamarTlom moisminos aseTi piris mosazreba da mxolod misi Tanxmobis SemTxvevaSi, Caabas igi
davaSi. aseTi moqmedebiT daculi iqneba ZiriTad mxareTagan gansxvavebiT uflebaSezRuduli mesame piri, raTa aicilos samomavlo davaSi sssk-is 106-e muxliT gansazRvruli saproceso Sedegebi.
38
SeniSvnebi:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
gamoyenebuli literatura:
1. saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsi, Tb., 2011;
2. T. liluaSvili, v. xrustali, saqarTvelos samoqalaqo saproceso
kodeqsis komentari, meore gamocema, Tb., 2007;
3. T. liluaSvili, samoqalaqo saproceso samarTali Tb., 2005;
4. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebani samoqalaqo,
samewarmeo da gakotrebis saqmeebze, 2005 weli, #12;
5. , , , 1968;
6. T. liluaSvilisadmi miZRvnili saiubileo krebuli, Tb., 2003;
7. T. liluaSvili, apelacia samoqalaqo procesSi, Tb., 2005;
8. saqarTvelos konstitucia, Tb., 1995.
39
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
movaleTa da
kreditorTa simravle
valdebulebaSi
simon CxaiZe
quTaisis saapalacio sasamarTlos mosamarTle
vaxtang abaSmaZe wignSi `qarTuli inteleqtualuri fenomeni~ ganixilavs kolxeTis mefis, gubazis mkvlelobasTan dakavSirebul sasamarTlo process da aRniSnavs `anonim
kolx swavlul iuristTa~ gawafulobas, ara marto qarTul,
aramed Zvel romaul samarTalSic1. es kidev erTxel mowmobs, rom saqarTvelosaTvis odiTganve ar iyo ucxo romauli samarTali da is, rasac am samarTlis recefcia daerqva, CvenSi, dasavleT evropasTan SedarebiT adre unda momxdariyo. magram, rogorc ityvian, istoriulma bedukuRmarTobam sxvagvarad warmarTa qveynis bedi. amitom, me-20
saukunis bolos, romanul-germanuli samarTlis principebze agebuli samoqalaqo kodeqsis miReba CvenTvis tradiciebisaken mibrunebaa da ara axlis Seqmna.
romaelebi samoqalaqo samarTlis Semoqmedni arian. samarTlis am dargis umniSvnelovanesi sakiTxebi pirvelad,
swored maT daaregulires. maT Soris iyo e.w. solidaruli
urTierTobebic.
solidarul urTierTobaTa arsi romSi ramdenadme gansxvavdeboda Tanamedrovesagan. uwinares yovlisa, unda aRiniSnos, rom movaleTa da kreditorTa yoveli simravle solidarulobad ar iTvleboda. valdebulebebs in solidum
(srulad) hqonda Tavisi moqmedebis sfero da iyofoda ara
marto aqtiur da pasiur, aramed ufro viwro kuTxiT: uSualo da korealur solidarulobad (Tumca, mogvianebiT,
am meore datvirTvam Tavisi mniSvneloba dakarga). amasTan,
Tuki pirvel dayofas gaaCnda hqonda materialursamarTlebrivi Sinaarsi, meore ufro procesTan iyo dakavSirebuli da, rogorc Cans, Tavdapirvelad specifikur mniSvnelobas atarebda.
41
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
romSi solidaruloba SeeZlo gaeTvaliswinebina kanons an xelSekrulebas. im SemTxvevaSi, roca es ase ar xdeboda, dgeboda pirTa wilobrivi valdebuleba, amasTan, Cveulebriv, Tu sxva ram ar iyo daTqmuli, igulisxmeboda Tanabari wili. Tumca, savaldebulo ar iyo pirdapir miTiTebuliyo in solidum, amisaTvis sakmarisi iqneboda movaleTa
urTierTTavdeboba. aseTive TaviseburebiT xasiaTdeboda deliqturi pasuxismgeblobac. zogierTi maTganis dadgoma iwvevda pirTa movaleobas gadaexadaT jarima sruli
moculobiT da es ar gaaTavisuflebda sxva movaleebs imave valdebulebis Sesrulebisagan. ase, rom kreditors SeeZlo mieRo anazRaureba imdenjer, ramdeni movalec hyavda.2
amaT garda, arsebobda valdebulebebi in solidum, romelSic igulisxmeboda:
a) kreditorTa simravle (aqtiuri solidaruloba), rodesac movales SeeZlo valdebuleba Seesrulebina nebismieri kreditoris winaSe da piriqiT: nebismier kreditors
ufleba hqonda moeTxova valdebulebis Sesruleba sruli moculobiT da es gaaTavisuflebda movales valdebulebisagan sxva kreditorebis mimarT, magram ar xsnida uflebas Tavad kreditorebs moeTxovaT valdebulebis Sesruleba, oRond amjerad yofili
Tanakreditoris mier, rasakvirvelia, misi wilis gamoklebiT.
b) movaleTa simravle (pasiuri solidaruloba), rodesac kreditors SeeZlo mTeli
valdebulebis Sesruleba mieRo nebismieri movalisagan (e.i. erT valdebulebaze
arsebobda ramdenime movale) da valdebulebis Sesruleba, am SemTxvevaSi, wyvetda valdebulebis moqmedebas yvela sxva movalis mimarT. aqac valdebuleba amsrulebel movaleze gadavidoda e.i. mas warmoeSoboda pasiuri solidaruloba yofil TanamovaleTa
mimarT.
raRa Tqma unda, SeiZleboda arsebuliyo erTdroulad pasiuri da aqtiuri solidaruloba, es im SemTxvevaSi, Tu erT valdebulebaze erTdroulad ramdenime movale da
kreditori gamovidoda.
rogorc aRvniSneT, klasikuri periodis samarTali solidarulobas sxva kuTxiTac
ganasxvavebda: maT Soris, sakuTriv solidaruloba, warmoiSoboda im SemTxvevaSi, Tu
valdebuleba pirebs ekisrebodaT maTi nebisagan damoukideblad, anu kanonis ZaliT, rac
gulisxmobda, rom valdebulebis Sesruleba erT-erTi movalis mier aTavisuflebda sxva
movaleebs am valdebulebisagan, xolo meore _ korealuri, im SemTxvevaSi, Tu solidaruloba warmoiSoboda valdebulebis monawile mxareTa nebiT, igive Sedegi dadgeboda,
roca kreditori miiyvanda sarCels erT-erTi movalis mimarT litiskontestaciamde,
Tundac sarCeli ar dakmayofilebuliyo. mogvianebiT, iustinianes kodifikaciisas, am
or saxes Soris gansxvaveba ukve aRar arsebobda da litiskontestacia aRar iTvleboda
valdebulebis moqmedebis Semwyvet pirobad.3
arsebobda Tu ara qarTul samarTalSi valdebulebebi in solidum, rTuli saTqmelia.
rogorc ivane javaxiSvili araerTxel aRniSnavs, wyaroTa simcire aZnelebs qarTuli
samarTlis kvlevas.4 gansakuTrebiT es SeiZleba qarTuli samoqalaqo samarTlis Sesaxeb
iTqvas, magram msgavsi urTierTobebis arseboba (da, rom arsebobda xelSekruleba davuSvaT sesxisa, sadac ramdenime piri monawileobda, udavod dadasturebulia faqtebiTa
da dokumentebiT), agreTve qarTuli da romauli (SemdgomSi _ bizantiuri) samarTlis
mWidro kavSiri gvafiqrebinebs, rom solidarul valdebulebaTa sistema CvenSiac
42
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
1. vinc miuTiTebs solidarulobaze, unda amtkicos, rom amis Sesaxeb iyo gamoTqmuli
mxareTa neba;
2. sasamarTlos ara aqvs ufleba daadasturos solidarulobis arseboba movaleTa
Soris, misi warmoSobis safuZvlebis miTiTebis gareSe, winaaRmdeg SemTxvevaSi, gadawyvetileba eqvemdebareba gauqmebas sakasacio instanciaSi.
is, rom solidaruloba unda iyos dadasturebuli ar gulisxmobs, rom garigebaSi
aucileblad unda arsebobdes werilobiTi daTqma solidarulobis arsebobis Sesaxeb,
sakmarisia, mxareTa neba gamoxatuli iyos aSkarad da pirdapir.
savaWro samarTali gamonaklisia wesidan _ aq solidaruloba igulisxmeba.
romauli tradiciis Tanaxmad, solidarulobis safuZveli garda mxareTa nebisa, aris
kanoni. es xdeba sam SemTxvevaSi:
1. mxareTa nebis ganmartebiT:
a) rodesac ramdenime piri aiRebs sesxs erToblivad, isini kreditoris winaSe solidarulad arian pasuxismgebelni;
b) rodesac mindobil pirs rwmuneba miecema ramdenime marwmuneblis mier erToblivad,
rwmunebuli marwmunebelTa winaSe solidarulad agebs pasuxs;
g) sruli amxanagobis (sps) partniorebi solidarulad arian pasuxismgebelni sawarmos
mier nakisr valdebulebebze, Tundac warmomadgenlobiTi uflebamosileba ganexorcielebina ara yvela partniors erToblivad, aramed mxolod erT-erT maTgans;
d) indosantebi Tamasuqze, Tamasuqis gamcemTan erTad solidarulad arian pasuxismgebelni Tamasuqis mflobelis winaSe.
2. kanoni, garantiis saxiT, solidarulobas awesebs im kreditorebis mimarT, romlebic gansakuTrebul mzrunvelobas saWiroeben, magaliTad, meurve daqorwinebis
Semdeg meuRlesTan erTad solidarulad aris pasuxismgebeli sameurveo piris
qonebis marTvaze.
3. solidaruli pasuxismgebloba aris zianis anazRaurebis uzrunvelyofis saSualeba kanoniT gansazRvrul zogierT SemTxvevaSi:
a) Tu erT-erTi meuRlis gardacvalebis Semdgom cocxali meuRle, romelic gaxdeba
Tavisi arasrulwlovani Svilis meurve (franguli samoqalaqo kanonmdeblobis mixedviT, mSoblebis samarTalurTierToba SvilebTan ganisazRvreba, rogorc kanonismieri _ oficialuri meurvisa sameurveo pirTan) ar Caatarebs meuRleTa saerTo
qonebis aRweras, mas ekisreba solidaruli pasuxismgebloba meurvis moadgilesTan
erTad yvela im moTxovnaze, romlis dakmayofilebis uflebac aqvs meurveobis qveS
myof pirs;
b) saanderZo danakisris amsrulebelni arian solidarulad pasuxismgebelni;
g) yvela piri, romelic dasjili iqneba erToblivi danaSaulisaTvis an gadacdomisaTvis, solidarulad aris pasuxismgebeli jarimis gadaxdaze da qonebis dabrunebaze;
d) pirebi, romlebic erToblivi danaSaulebrivi qmedebiT zians miayeneben pirs solidarulad arian pasuximgebelni mis winaSe. es principi amoRebulia romis samarTlisa
da revoluciamdeli franguli samarTlis praqtikidan, Tumca, garkveulwilad winaaRmdegobaSia safrangeTis samoqalaqo kodeqsis 1202-e muxlTan, rom solidaruloba
44
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
wili ganisazRvreba:
a) mxareTa SeTanxmebiT;
b) logikuri analiziT.
roca SeTanxmeba ar arsebobs da sxvagvaradac SeuZlebelia pasuxismgeblobis odenobis gansazRvra, igulisxmeba Tanabari wili. amas garda, moqmedebs erTi friad mniSvnelovani wesi: Tu erT-erTi solidaruli movale miiRebs sargebels am solidaruli valdebulebidan, maSin im solidarul movales, romelsac sargebeli ar miuRia, SeuZlia
moTxovos mas dakmayofileba Tavisi valdebulebis Sesasruleblad. solidaruli valdebulebis arseboba, garda erToblivi movaleobisa, gulixmobs erTobliv mizans,
amasTanave, movaleTa garkveuli xasiaTis Tanadgomas. swored am postulatebidan gamomdinareobs zemoxsenebuli muxli, sadac aRsaniSnavia sami momenti:
1. erT-erTma movalem miiRo mogeba swored saerTo solidaruli valdebulebisagan
da ara sxvagvari movaleobiTa da uflebiT;
2. Tanamovales sargebeli ar miuRia;
3. am ukanasknels ufleba aqvs mosTxovos pirvels dakmayofileba mxolod im odenobiT,
rac saWiroa kreditoris winaSe solidaruli valdebulebis dasafaravad.
savaraudod, am valdebulebis Secvla SeuZlia movaleTa SeTanxmebas.
dabolos, kidev erTi sakiTxi, romelic unda ganvixiloT, aris movalis memkvidreTa
uflebebi. rogorc aqtiuri solidarulobis SemTxvevaSi, pasiuri solidarulobisas memkvidreze gadadis mxolod wili valdebulebisa (Sesabamisad _ uflebisa), gamomdinare
samkvidro qonebidan, magram es wesi ar imoqmedebs valdebulebis ganuyoflobis SemTxvevaSi, amitom frangebis msgavsad, kreditorisaTvis umjobesia aseTi daTqma gaukeTdes
xelSekrulebis teqsts. am SemTxvevaSi, amoqmeddeba 1484-e muxlis me-2 nawili, romlis
mixediTac: Tu mamkvidrebeli memkvidreebze gadasuli valebiT solidaruli movale iyo,
maSin memkvidreebic solidarulad ageben pasuxs. es SeiZleba moxdes samkvidro qonebis
gayofamdec. solidaruli movalis memkvidreTa SeTanxmebiT SesaZlebelia erT-erTi
memkvidrisaTvis valdebulebis Sesrulebis mTlianad dakisreba, samkvidrodan valdebulebis Sesabamisad gazrdili wilis micemis sanacvlod.21 savaraudod, aseT SeTanxmebas,
valdebulebis sagnis ganuyoflobisas dasWirdeba kreditoris Tanxmoba.
daskvna
daskvnis saxiT SegviZlia vTqvaT, rom qarTuli samoqalaqo kodeqsiT ganmtkicebuli
solidaruli urTierTobebis sistema uaRresad daxvewilia da savsebiT Seesabameba,
rogorc Tanamedrove dasavlur sistemas, aseve mTlianad samoqalaqo samarTlebriv
tradicias.
53
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
gamoyenebuli literatura
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
SeniSvnebi:
1
2
3
4
5
6
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
54
MULTITUDE OF DEBTORS
AND CREDITORS IN
LIABILITY
SIMON CHKHAIDZE
Judge of the Kutaisi Appellate Court
Pursuant to the Article 455 of the Civil Code of Georgia, if several persons
are authorized to request the fulfillment of liability in a form, where each of
them can request absolute fulfillment and where the debtor is obliged to
fulfill it only once, they can be referred as solidery authorized persons
Solider creditors.
In accordance with the Article 463 of the same Code, if several persons
are obliged to fulfill their liability in a form, where each of them should
participate in the fulfillment of the common liability (solider liability), and
the creditor is authorized to file as single request on fullfillment, then they
represent solider debtors.
According to the law, these types of legal relations are referred as multitude
of creditors and debtors in liability.
Similar types of legal relations are also covered by the Roman Civil Law
and as a result of its processing, modern civil law of Continental Europe and
the civil legislation of the Continental European states were developed. Our
country joined these laws on November 25, 1997, immediately after the Civil
Code of Georgia entered into force.
In order to better realize the contents of legal relations, it is necessary to
study the grounds and sources that after processing and development served
as the bases for the establishment of legal system in its current form.
The presented paper serves the same purpose.
55
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
samoqalaqo
samarTalwarmoebisa
da aRsrulebis
sakiTxebi sabWoTa
saqarTveloSi
zurab Wyonia
saqarTvelos teqnikuri universitetis doqtoranti
cia (sakasacio, anu sarevizio) ki, saqmeebs amowmebda mxolod iuridiuli kuTxiT.3 Seiqmna da moqmedebda aRmosavleT da dasavleT saqarTvelos olqis sasamarTloebi, aseve
uzenaesi sasamarTlo. afxazeTSi, aWaraSi da oseTSi arsebobda sakuTari sasamarTloebi.4 sakasacio sasamarTlo axdenda aseve, kanonis ganmartebas gadawyvetilebis gamotanisas, rac savaldebulo iyo konkretuli ganxiluli saqmisaTvis, amasTan, saxelmZRvanelo xasiaTis gaxldaT analogiuri saqmis gadawyvetisas, anu praqtikuli mniSvneloba hqonda. Tumca, realurad sasamarTlo praqtikis Camoyalibeba SesaZlebeli
iqneboda mxolod erTi sakasacio instanciis arsebobis SemTxvevaSi..5
pirveli instanciis wesiT saqmeebi ganixileboda saxalxo sasamarTloebSi, olqis
sasamarTloebSi da aseve uzenaes sasamarTloSic.6
saxalxo mosamarTlisaTvis da saxalxo sasamarTloebisaTvis sakasacio instancias
warmoadgenda olqis sasamarTlo (samoqalaqo sakasacio Tanaganyofileba), olqis sasamarTloebisaTvis _ uzenaesi sasamarTlo (sakasacio kolegia), xolo uzenaesi sasamarTlosaTvis sakasacio instancia ar arsebobda.7
saqmeebis ganxilva ZiriTadad, saerTo sasamarTloebSi mimdinareobda kolegiurad
_ yvela instanciis sasamarTloebSi, kerZod: saxalxo sasamarTloSi erTi mudmivi mosamarTlisa da ori saxalxo msajulis SemadgenlobiT, olqis sasamarTloebSi da uzenaes
sasamarTloSi ki, sasamarTlos erTi wevrisa da ori msajulis SemadgenlobiT.8 mxolod
SedarebiT martivi saqmeebis gadawyveta iyo SesaZlebeli I instanciis saxalxo mosamarTlis mier erTpirovnulad.9
mudmivi mosamarTle iniSneboda 1 wliT, xolo saxalxo msajuli miiwveoda sxdomaze
weliwadSi mxolod 6 dRiT. mosamarTleobis kandidats ar moeTxoveboda arc iuridiuli
da arc saerTo ganaTleba. mosamarTled SeiZleboda daniSnuliyo 18 wels miRweuli
piri.10 mosamarTlis Tanamdeboba gaxldaT arCeviTi da misi arCeva xdeboda samazro aRmasrulebeli komitetis im kandidatTa siidan, romlebic naCvenebi iqnebodnen olqis
sasamarTlos an iusticiis saxalxo komisariatis mier.11
rac Seexeba mosamarTlis damoukideblobas, unda iTqvas, rom mosamarTle ar gaxldaT damoukidebeli da arc Seucvleli. igi SeiZleba gamowveuliyo vadamdec, im organoebis mier, romlebic mas irCevdnen. maSin moqmedi konstitucia saxelmwifo xelisuflebis ramdenime Stod danawilebas ar scnobda. amis dasturia aseve, cnobili lozungi
`mTeli xelisufleba sabWoebs~. `muSaTa da glexTa saxelmwifos xelisuflebisagan
damoukidebeli ver iqneba verc erTi organo an Tanamdebobis piri, maSasadame verc
mosamarTle.~12
maSin moqmedi samoqalaqo procesi scnobda dispoziciurobis princips, Tumca, es
principi kanonmdeblobiT gaxldaT mniSvnelovnad ugulebelyofili. magaliTisaTvis,
marTalia saqmis ganxilvas sasamarTlo iwyebda mxolod dainteresebuli mxaris gancxadebiT da mxares SeeZlo sasarCelo moTxovnis gadideba da Semcireba, Tumca, samoqalaqo saqmis aRZvris ufleba hqonda prokurorsac, rogorc saxelmwifo xelisuflebis warmomadgenels, rodesac misi azriT, amas moiTxovda saxelmwofos an mSromelTa
interesi. amave mizniT prokurors ufleba hqonda Careuliyo sxvis mier dawyebul procesSi.13 amasTan, sasamarTlos SeeZlo mxareTa moTxovnis farglebs gascdenoda da
57
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
mxarisaTvis imaze meti miekuTvnebina, rasac igi moiTxovda. mxares SeeZlo uari eTqva
Tavis uflebaze da aseve, saqme daemTavrebina morigebiT, Tumca uaric da morigebac
eqvemdebareboda sasamarTlos kontrols. procesi iTvaliswinebda gadawyvetilebis
gauqmebas mxaris saCivris arsebobis miuxedavad, Tavad uzenaesi sasamarTlos iniciativiT da aseve, Sesabamisi dawesebulebis da Tanamdebobis pirTa iniciativiTac, im
SemTxvevaSic ki, Tundac gadawyvetileba ZalaSi yofiliyo Sesuli.14
dispoziciurobis principis msgavsad mniSvnelovnad SezRuduli gaxldaT SejibrebiTobis principic, vinaidan sasamarTlos Tavad hqonda miniWebuli farTo iniciativa.15
maSin moqmedi saproceso kanonmdeblobiT saqmeTa ganxilva mimdinareobda sajarod.
rac Seexeba saaRsrulebo warmoebas procesis Tanaxmad, ZiriTadad, aRsrulebas axdendnen sasamarTlo aRmasruleblebi, Tumca, sasamarTlo gadawyvetilebiT aRsrulebis movaleoba SeiZleboda dakisreboda milicias da raionis aRmasrulebel komitets.
isini aRsrulebisas xelmZRvanelobdnen sasamarTlo aRmasrulebisaTvis gansazRvruli
wesebiT.16 is piri, romlis sasargeblodac gamotanili iyo gadawyvetileba iwodeboda
`gadamxdevineblad~, xolo is vis winaaRmdegac iyo gadawyvetileba miRebuli, iwodeboda
`movaled~. sasamarTlo gadawyvetilebis aRsruleba iwyeboda gadamxdevineblis mier
sasamarTlos gacemuli aRsrulebis furclis wardgeniT im adgilis saaRsrulebo organoSi, sadac unda aRsrulebuliyo gadawyvetileba. aRsrulebis procesSi monawileobda orive mxare.17 gadawyvetilebis gadadebis, SeCerebisa da Sewyvetis ufleba aRmasrulebels hqonda mxolod gadamxdevineblis gancxadebis safuZvelze mosamarTlis
specialuri dadgenilebiT.18 aRmasrulebels miniWebuli hqonda uflebamosileba, Tu
gadamxdevinebeli konkretulad ver miuTiTebda sasamarTlo aRmasrulebels movalis
qonebaze, aRmasrulebels ufleba hqonda gaeCxrika movalis bina miliciis da saxlis
administraciis warmomadgenlis daswrebiT.19 fulis iZulebiT gadaxdevineba xdeboda
aRweriT da gayidviT. amasTan, Tuki movale iyo saxelwifo dawesebuleba, centraluri,
Tu adgilobrivi, saxelmwifo biujetze myofi ar SeiZleboda misi qonebis aRwera da
gayidva. Tu gadawyvetilebas ar Seasrulebda nebayoflobiT, gadamxdevinebels SeeZlo
eCivla movalis zemdgom organosTan. Tu dawesebuleba ar gadaixdida iseTi saaRsrulebo furcliT, romelic gacemuli iyo Sromis sasamarTlos mier, Sromis prokuroris
gankargulebiT, gadawyvetileba SeiZleba iZulebiT yofiliyo aRsrulebuli an damnaSave Tanamdebobis piri SeiZleba pasuxisgebaSi yofiliyo micemuli..20
aRsaniSnavia, rom procesiT gansazRvruli iyo is minimumi, romelzedac ar SeiZleboda iZulebiTi aRsruleba.21
aRmasruleblis moqmedeba da gadawyvetileba mxareebs SeeZloT gaesaCivrebinaT sasamarTloSi.22
procesSi arsebuli xarvezis Taobaze aRsrulebasTan dakavSirebiT, cnobili qarTveli procesualisti sergi jafariZe aRniSnavda, rom `samoqalaqo procesi sruliad aras
ambobs imis Sesaxeb, Tu ra wesiT unda aRsruldes sasamarTlos gadawyvetileba maSin,
rodesac mopasuxes davalebuli aqvs iseTi moqmedebis Sesruleba, rac sxvisi saSualebiT
ar Sesruldeba, an raime moqmedebisagan Tavis Sekaveba.~23
58
59
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
furceli ara ugvianes meore dRisa, dRidan gadawyvetilebis gamotanisa, unda gadagzavniliyo movalis samuSao adgilis Sesabamisad.36
maSin moqmedi saqarTvelos samoqalaqo samarTlis saproceso kodeqsis 301-e muxlis
Sesabamisad, `ukeTu nebayoflobiT aRsrulebisaTvis sasamarTlos gadawyvetilebiT
gansakuTrebuli vada ar iqneba micemuli, sasamarTlo aRmasrulebeli, movalisaTvis
uwyebis wardgenisa da gagzavnisTanave dauniSnavs mas aRsasrulebel vadas ara umetes
5 dRisa~. 303-e muxliT saWiroebis SemTxvevaSi, sasamarTlo aRmasrulebels SeeZlo
daeTvalierebina movalis sadgomi da sacavebi saxlis administraciis an sasoflo sabWos warmomadgenlis TandaswrebiT. sasamarTlo aRmasrulebels iZulebiTi aRsruleba
unda daemTavrebina 10 dRis vadaSi. iZulebiTi aRsrulebisas sasamarTlo aRmasrulebels ufleba ar hqonda mosarCelisa an mopasuxisaTvis gadaexdevinebina raime gamosaRebi gadawyvetilebis aRsrulebisaTvis.37
saxelmwifo, kooperaciul-sakolmeurneo da sxva sazogadoebriv dawesebulebaTa,
sawarmoTa da organizaciaTa Soris davebis gamo sasamarTlo gadawyvetilebaTa aRsrulebisaTvis dadgenili iyo erTwliani xandazmulobis vada. yvela sxva davaTa gamo ki,
samwliani vada.38
gadawyvetilebis iZulebiTi aRsruleba SesaZlebeli gaxldaT mxolod dedani aRmasrulebeli furclis safuZvelze. amasTan, Tundac, notariulad damowmebuli asliT, ar
daiSveboda aRsruleba. dakargvis SemTxvevaSi, dainteresebul pirs SeeZlo miemarTa
sasamarTlosaTvis TxovniT gaeca aRmasrulebeli furclis dublikati. mosamarTle
saTanado gamokvlevis Semdeg dadgenilebis safuZvelze gascemda dublikats, anu gamoiwereboda aRmasrulebeli furceli, romelzedac keTdeboda warwera `dublikati~.39
`saxalxo mosamarTleni da saTanado sasamarTloebis Tavmjdomareni pasuxs ageben
sasamarTlo gadawyvetilebaTa aRsrulebis dargSi muSaobis mdgomareobaze da, rom maT
ekisrebaT mudmivi kontroli gauwion sasamarTlos aRmasrulebelTa muSaobas.~40 sasamarTlo aRmasruleblis saqmianobaze mudmiv kontrols uwevda sasamarTlo, rogorc
administraciuli zedamxedveli mis daqvemdebarebaSi myof Tanamdebobis pirs.41 sasamarTlo aRmasruleblis moqmedebaze saCivari ori saxis iyo, kerZod, saCivari, romelic
ganixileboda sasamarTlo wesiT da saCivari, romelic ganixileboda administraciuli
wesiT. saCivari sasamarTlo wesiT ganixileboda sasamarTlo aRmasruleblis moqmedebaze mis mier kanonis araswor gamoyenebaze, xolo saCivari sasamarTlo aRmasruleblis
moqmedebaze ganixileboda mis araswor samsaxurebriv moqmedebaze.42 saCivari sasamarTlo wesiT ganixileboda erTpirovnulad, saxalxo mosamarTlis mier (1941 wlis 29
martis cvlilebiT ki, kolegiurad) samsjavro sxdomaze.43
1964 wlis 26 dekembers miRebul iqna axali saqarTvelos ssr samoqalaqo samarTlis
saproceso kodeqsi, romelic samoqmedod SemoRebul iqna 1965 wlis 1 ivlisidan.44 am
kodeqsis 1-li muxlis Tanaxmad, aseve, ganixileboda sasamarTlos mier administraciulsamarTlebrivi urTierTobidan gamomdinare davebi. me-4 muxliT sasarCelo warmoebis saqmeebze Sedioda sasarCelo gancxadebebi, xolo administraciulsamarTlebrivi urTierTobidan warmoSobil saqmeebze da gansakuTrebuli warmoebis saqmeebze _
saCivrebi da gancxadebebi. me-5 muxliT marTlmsajulebas samoqalaqo saqmeebze axorci61
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
elebda mxolod sasamarTlo kanonisa da sasamarTlos winaSe yvela moqalaqis Tanasworobis sawyisebze. me-6 muxlis Tanaxmad, samoqalaqo saqmeebs ssr yvela sasamarTloSi
ganixilavdnen mosamarTleni da saxalxo msajulebi, romlebic arCeuli iyvnen kanoniT
dadgenili wesiT. amave muxliT samoqalaqo saqmeebi pirveli instanciis yvela sasamarTloSi ganixileboda ori saxalxo msajulis SemadgenlobiT, romlebic sargeblobdnen
sasamarTlo sxdomis Tavmjdomaris Tanaswori uflebebiT yvela sakiTxis gadaWraSi.
sasamarTloebi saqmeebis ganxilvas sakasacio wesiT axorcielebdnen sasamarTlos sami
wevris SemadgenlobiT, xolo sasamarTlo zedamxedvelobis wesiT _ sasamarTlos sul
cota, sami wevris SemadgenlobiT.
saproceso kodeqsis me-10 muxliT uzrunvelyofili gaxldaT saqmeTa ganxilvisas
sajarooba. imave kodeqsis me-8 muxliT aRiarebuli iyo mosamarTleTa da msajulTa
damoukideblobis principi. amave kodeqsis 52-e muxliT TiToeul mxares unda daemtkicebina is garemoebani, romlebzedac igi amyarebda Tavis moTxovnas da Sesagebels.
sasamarTlos movaleoba iyo saqmeze obieqturi WeSmaritebis dadgena. samoqalaqo
samarTlis saproceso kodeqsis me-11 muxliT, `sasamarTlo movalea ar dasjerdes
warmodgenil masalebsa da axsna-ganmartebebs da miiRos kanoniT gaTvaliswinebuli
yvela zoma, raTa yovelmxriv, srulad da obieqturad gamoarkvios saqmis namdvili
garemoebani da mxareTa ufleba-movaleobani.~ aqedan gamomdinare, aSkaraa, rom sasamarTlo mkveTrad inkviziciuri iyo, anu procesi ar emyareboda SejibrebiTobis princips.
marTalia, saproceso kodeqsis 34-e muxli formalurad Seicavda dispoziciurobis
princips, magram ara tradiciuli gagebiT. dispoziciurobis principi Tavad 1977 wels
miRebul sabWoTa kavSiris konstiutuciis 37-e muxliT iyo garantirebuli, Tumca,
saqarTvelos samoqalaqo samarTlis saproceso kodeqsis 34-e muxlis meore abzaciT,
es principi faqtobrivad fundamenturad SezRuduli gaxldaT, vinaidan meore abzacis
Tanaxmad, `sasamarTlo ar miiRebs mosarCelis uars sarCelze, mopasuxis mier sarCelis
cnobas da ar daamtkicebs mxareTa morigebas, Tu es moqmedeba ewinaaRmdegeba kanons an
arRvevs visime uflebebs da kanoniT dacul interess.~ zemoaRniSnuli SezRudva ki,
ukavSirdeboda imave saproceso kodeqsis me-2 muxlis meore abzaciT gansazRvrul daTqmas, romlis Tanaxmadac, `samoqalaqo samarTalwarmoeba xels unda uwyobdes socialisturi kanonierebis ganmtkicebas, samarTaldarRvevis Tavidan acilebas, moqalaqeTa
aRzrdas sabWoTa kanonebis ganuxreli Sesrulebisa da socialisturi saerTo cxovrebis
wesebis pativiscemis suliskveTebas.~ amasTan, saqmis aRZvra sasamarTloSi SesaZlebeli
iyo prokuroris gancxadebis safuZvelzec. aseve, sazedamxedvelo warmoebis aRZvra
SeeZloT ara dainteresebul pirebs, aramed protestis aRZvris uflebamosilebis mqone
prokuraturis da sasamarTlos Tanamdebobis pirebs.45
migvaCnia, rom yuradRebas imsaxurebs saqarTvelos samoqalaqo samarTlis saproceso
kodeqsis 164-e muxli, romliTac gansazRvrulia sxdomaze saqmeSi monawile pirTa da
maT warmomadgenelTa gamoucxadeblobis Sedegebi. am muxlis Tanaxmad, sasamarTlo uflebamosili iyo erT-erTi mxaris gamoucxadeblobis SemTxvevaSi (Tuki saqmeSi iyo cnoba, rom mas uwyeba Cabarda) mosamarTles SeeZlo ganexila saqme mis dauswreblad, anu
62
procesi iTvaliswinebda ara dauswrebeli gadawyvetilebis gamotanas, aramed, gadawyvetilebis mxaris dauswreblad miRebas. amasTan, imave muxlis Tanaxmad, sasamarTlos miniWebuli hqonda uflebamosileba, Tu igi saWirod scnobda gamoucxadebeli mxaris
piradi axsna-ganmartebis mosmenas, gadaedo saqmis ganxilva. sagulisxmoa, rom imave
muxliT, sasamarTlos SeeZlo mosarCelis an mopasuxis piradi axsna-ganmartebisaTvis
dabareba, im SemTxvevaSic, Tu saqmeSi maTi warmomadgenlebi monawileobdnen. 166-e muxliT alimentis saqmeebze sasamarTlos SeeZlo savaldebulod ecno mopasuxis gamocxadeba, xolo gamoucxadeblobis SemTxvevaSi, daejarimebina 10 maneTamde da daedgina
iZulebis wesiT misi sasamarTloSi miyvana. 167-e muxliT, Tu orive mxare (mopasuxe da
mosarCele) ar gamocxaddebodnen sapatio mizezis gareSe, sasamarTlo gadadebda saqmis
ganxilvas im SemTxvevaSi, Tu arc erTi mxarisagan ar Sevidoda gancxadeba saqmis mis
dauswreblad ganxilvis Sesaxeb. ganmeorebiT dabarebuli mxareebis arasapatio mizeziT
gamoucxadeblobis SemTxvevaSi, sasamarTlo gamoitanda ganCinebas sarCelis ganuxilvelad datovebis Sesaxeb. imave kodeqis 201-e muxliT sasamarTlos, msgavsad 1931 wlis
redaqciis samoqalaqo samarTlis saproceso kodeqsisa, saqmis garemoebaTa gamorkvevis
mixedviT SeeZlo gascdenoda mosarCelis moTxovnis farglebs.
rac Seexeba sabWoTa sasamarTlo praqtikis mniSvnelobas, aRniSnulze parizis universitetis profesori rene davidi Tavis monografiaSi werda, rom `im viTarebaSi, roca
samarTali Zalian mWidrodaa dakavSirebuli saxelmwifo politikasTan da roca ase
mowadinebuli arian xalxis suvereniteti qmediTi gaxadon, gamoricxulia SesaZlebloba, rom sasamarTlo samarTlis Semqmnelad gvevlinebodes da mas mxolod samarTlis
zusti ganmarteba ZaluZs~.46 imave naSromSi igi aseve ganmartavs, rom `xazgasmiT unda
aRiniSnos is faqti, rom sabWoTa kavSirSi sasamarTloebis gamocdilebas ar ugulebelyofen.47
sabWoTa periodSi sasamarTlos damoukidebloba gaxldaT konstituciiT aRiarebuli
principi, Tumca, realurad am mxriv, qveyanaSi Seqmnili iyo sruliad radikaluri mdgomareoba, kerZod, `mosamarTlis arCeva Tanamdebobaze xdeboda mxolod maSin, Tu is iyo
komunisturi partiis wevri, rac arCevis momentidanve iZleoda saSualebas masze ganxorcielebuliyo umkacresi partiuli kontroli da moexdinaT masze gavlena. es e.w.
`satelefono samarTlis~ periodia, rodesac mosamarTleTa mier partiuli xelmZRvanelebis davalebis sawinaaRmdego yoveli gadawyvetilebis gamotanis Semdeg, xdeboda
maTi `gamogdeba xaliCaze~, dawyebuli raikomis an qalaqkomis pirveli mdivnidan da
nebismieri ganyofilebis instruqtoriT damTavrebuli.~48
sabWoTa periodSi `Tavad gageba `sasamarTlo xelisufleba~ praqtikulad ucnobi
gaxldaT, vinaidan sasamarTlo organoebis sistema ganixileboda ara xelisuflebis
gagebis principiT, aramed sasamarTlo saqmianobis poziciidan~.49 `sasamarTlo xelisuflebis~ Sesaxeb ufro seriozuli midgomis dasawyiss miekuTvneba 80-iani wlebis bolo da 90-iani wlebis periodi. aRiarebul iqna, ra `sasamarTlo xelisuflebis~ gagebis
uqonloba da rom sabWoTa kavSiris istoriis manZilze sasamarTlo xelisuflebas
arasodes ekava saTanado adgili da ar iyo damoukidebeli aRmasrulebeli xelisuflebisagan da sxva xelisuflebis Stoebisagan~.50
63
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
`unda aRiniSnos aseve, rom mosamarTleTa materialuri mdgomareoba gaxldaT imdenad mZime (rigiTi mosamarTlis xelfasi, romelsac hqonda mcire staJi, Seadgenda 180
maneTs), rom bevr mosamarTles ubiZgebda qrTamis aRebisaken.~51
sabWoTa xelisuflebis damyarebis Semdeg, sameurneo urTierTobebis ganviTarebasTan erTad, gaCnda aucilebloba saxelmwifo sawarmoebsa da organizaciebs Soris davebis gadawyvetis mizniT specialuri organos Seqmnisa. am mizniT 1922 wels Seiqmna
saarbitraJo komisiebi. 1931 wels, mmarTvelobis organoebis sistemaSi Seiqmna saxelmwifo arbitraJi dawesebulebaTa, sawarmoTa da sabWoTa sameurneo organizaciaTa Soris
qonebrivi davebis gadasawyvetad. Camoyalibda ori saxis arbitraJi _ saxelmwifo da
sauwyebo. saxelmwifo arbitraJSi wydeboda davebi sxvadasxva uwyebaTa daqvemdebarebis
sawarmoTa da organizaciaTa Soris, xolo sauwyeboSi ki, erT uwyebas daqvemdebarebul
organizaciebs Soris (saministros, komitetis da sxva daqvemdebarebis).52
arbitraJebis saqmianobam gansakuTrebuli mniSvneloba SeiZina 1965 wlis sameurneo
reformis Semdeg, rodesac daiwyo saxalxo meurneobis gadayvana dagegmvisa da ekonomikuri stimulirebis axal sistemaze.53
saxelmwifo arbitraJis saboloo etapi dakavSirebulia 1977 wels, ssrk konstituciis miRebisTan, sadac arbitraJi cnobil iqna sakonstitucio organod. saxelmwifo
arbitraJis muSaobis organizacia da wesi pirvelad ganisazRvra 1979 wlis 30 noembers
miRebuli ssrk-is kanoniT `ssrk saxelmwifo arbitraJis Sesaxeb.~54 am kanonis miRebamde
saqarTvelos saxelmwifo arbitraJis saqmianoba regulirdeboda 1974 wlis 14 maisis
specialuri debulebiT.55 ssrk ministrTa sabWos 1980 wlis 5 ivnisis dadgenilebiT damtkicda saxelmwifo arbitraJis mier sameurneo davebis ganxilvis wesebi.56
profesori rene davidi sabWoTa arbitraJis Sesaxeb werda, rom `davis dasaxelebuli
kategoria imitomac ar SeiZleba sasamarTloebs gadaeces, rom sasamarTloebis dakompleqtebis wesi ver uzrunvelyofs amgvari davis sakmaod kvalificiur gadawyvetas.
roca moqalaqeTa yoveldRiuri cxovrebis interesebsa da garemoebebzea saubari, arCeviT mosamarTles, zogadi kompetenciiT, SeuZlia dava gadawyvitos da kanoni gamoiyenos. saxelmwifo da sameurneo sawarmoebs Soris warmoSobil davas ki, sruliad sxva
xasiaTi aqvs, maTi gadawyveta organizaciul-teqnikur normebs ufro ukavSirdeba, vidre
samarTlisa da moralis gagebas.57
rac Seexeba ssrk-is saxelmwifo arbitraJis organoebs, is Sedgeboda ssrk ministrTa
sabWosTan arsebuli saxelmwifo arbitraJisagan, aseve, mokavSire da avtonomiuri respublikebisa da ministrTa sabWoebTan, mSromelTa deputatebis samxareo, saolqo da saqalaqo (moskovi, leningradi) sabWoebis aRmaskomebTan arsebuli saxelmwifo arbitraJebisagan (saqarTvelos ssr-Si Semaval avtonomiur respublikebSi da samxreT oseTis
avtonomiur olqSi arbitraJi ar arsebobda). saxelmwifo arbitraJis organoebs saTaveSi
edgnen mTavari arbitrebi da maTi moadgileebi. arbitraJSi saqme aRiZvreboda dainteresebuli mxaris mier an arbitraJis mier. davas ganixilavdnen saxelmwifo arbitri da
mxareTa warmomadgenlebi. arbitraJis gadawyvetileba dauyovnebliv Sedioda ZalaSi.
gadawyvetilebis Sesasruleblad arbitraJi gamoscems brZanebas. arbitraJi saministros
(uwyebis) organo iyo da iqmneboda mis aparatSi da muSaobda misi xelmZRvanelobiT.58
64
progresulad unda iqnes miCneuli, rom rogorc sakavSiro, ise saqarTvelos ss respublikis kanonmdebloba aseve, iTvaliswinebda samoqalaqo davebis samediatoro sasamarTloebis mier gadawyvetis SesaZleblobas. saqarTvelos ssr samoqalaqo saproceso
kodeqsi Seicavda danarTs #3 saxelwodebiT, `debuleba samediatoro sasamarTloebis
Sesaxeb~. am debulebis 1 muxlis Sesabamisad, `moqalaqeebs SeuZliaT maT Soris warmoSobili yoveli dava gadasces gansaxilvelad samediatoro sasamarTlos, garda davisa,
romelic gamomdinareobs SromiTi da ojaxuri urTierTobidan.~ debulebis me-7 muxlis
Sesabamisad, `saqmis ganxilva samediatoro sasamarTloSi usasyidlod warmoebs~. debulebis me-2 muxliT, sasamarTlo iqmneboda mxareTa SeTanxmebiT erTi an ramdenime mosamarTlisagan, romelTac irCevdnen mxareebi. samediatoro sasamarTlos gadawyvetileba
Tanaxmad, saproceso kodeqsis 352-e muxlis me-10 punqtisa eqvemdebareboda iZulebiT
aRsrulebas. zemoaRniSnuli debulebis me-17 muxliT iZulebiTi aRsruleba SesaZlebeli iyo saxalxo sasamarTlos mier gacemuli saaRsrulebo furcliT. garda droebiT
konkretuli saqmeTa gadawyvetisaTvis Seqmnili samediatoro sasamarTloebisa, moqmedebda mudmivmoqmedi samediatoro sasamarTloebi.59
sabWoTa saqarTveloSi aseve, arsebobda arCeviTi sazogadoebrivi organo amxanaguri
sasamarTlo, romelic iqmneboda sawarmoebSi, dawesebulebebSi, organizaciebSi, umaRles da saSualo spec. saswavleblebSi, kolmeurneobebSi, dabebsa da soflebSi, saxlmmarTvelobebsa da quCis komitetebTan. sasamarTlos wevrebs weliwadSi erTxel Ria
kenWisyriT irCevda mSromelTa koleqtivis saerTo kreba. amxanaguri sasamarTloebi
ganixilavdnen Sromis disciplinis darRvevis da administraciuli gadacdomebis SemTxvevebs, roca saqme gadacemuli iyo saTanado organoebis mier, aseve, zogierTi samoqalaqo samarTlebrivi saqme (sacxovrebel da arasacxovrebel SenobaTa dazianeba, moqalaqeTa dava damxmare saTavsoebiT sargeblobis Taobaze da sxva). saqmeebi ganixileboda Ria sxdomaze da gadawyvetileba cxaddeboda sajarod. samarTaldamrRvevze SeiZleboda gamoyenebuli yofiliyo gafrTxileba, sazogadoebrivi gakicxva, jarima, sayveduri da sxva. gamotanili gadawyvetileba saboloo iyo, magram Tu igi ewinaaRmdegeboda
saqmis garemoebebs an moqmed kanonmdeblobas, profkavSiris Sesabamisi komitetis an adgilobrivi sabWos aRmaskomis winadadebiT amxanaguri sasamarTlo saqmes xelaxla arCevda.60
rac Seexeba saaRsrulebo warmoebas, is daregulirebuli gaxldaT 1964 wlis redaqciis saqarTvelos ssr samoqalaqo samarTlis saproceso kodeqsis V kariT. amave kodeqsis 362-e muxliT, `sasamarTloebisa da sxva organoebis dadgenilebaTa aRsrulebas
awarmoebdnen sasamarTlo aRmasruleblebi, romlebic raionul (saqalaqo) saxalxo sasamarTloebTan funqcionirebdnen.~ 363-e muxliT, kvlav, `gadawyvetilebaTa droulad
da sworad aRsrulebaze kontrols axorcielebs mosamarTle.~ SemdgomSi sasamarTlo
aRmasruleblebi aRmoCndnen ormag daqvemdebarebaSi, kerZod, maT niSnavda da aTavisuflebda iusticiis ministri, Tumca, isini sasamarTloebTan iyvnen da maT xelmZRvanelobas sasamarTlos Tavmjdomare axorcielebda. aseTma Taviseburma ormagma daqvemdebarebam realurad gamoiwvia sasamarTlo aRmasruleblebis moqmedebaTa ukontroloba.61 garda aRniSnulisa, sasamarTlo aRmasruleblis moqmedebis kanonierebaze kontrols axorcielebda prokuratura.62
65
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
unda aRiniSnos, rom 1964 wlis redaqciis saqarTvelos ssr-is axali samoqalaqo samarTlis saproceso kodeqsiT arsebiTi cvlilebebi saaRsrulebo warmoebaSi ar ganxorcielebula. garda zemoaRniSnulisa, saaRsrulebo warmoeba regulirdeboda 1985
wlis 15 noembers ssrk-is ministrTa sabWos brZanebiT damtkicebuli instruqciiT `saaRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb.~63
daskvna
saqarTvelSi, sabWoTa aneqsiis Semdeg, Camoyalibda aRmasrulebel xelisuflebaze
da mis politikur nebaze mniSvnelovnad damokidebuli sasamarTlo sistema. sabWoTa
kanonmdebloba ar scnobda saxelmwifo xelisuflebis danawilebas ramdenime Stod.
zemoaRniSnulidan gamomdinare, sasamarTlo organo sabWoTa periodSi saerTod ar
ganixileboda, rogorc `xelisufleba~. sasamarTloze prokuraturis zedamxedveli
funqcia mniSvnelovnad zRudavda mis damoukideblobas da Sesabamisad, gamoricxavda
samarTliani sasamarTlos arsebobas. samoqalaqo saqmis ganxilvisas, sasamarTlos
inkviciziuri xasiaTi, prokuroris monawileoba da misi SeuzRudavi roli ugulebelyofda iseT saproceso principebs, rogoricaa dispoziciurobis, SejibrebiTobis
da sxva principi, rac procesis monawile mxareebis uflebaTa arsebiTad SelaxvaSi
vlindeboda.
marTalia, kanoniT aRiarebuli iyo mosamarTleTa damoukidebloba da mosamarTled
gamweseba xdeboda arCevnebis gziT, magram, aRniSnuli realurad ver uzrunvelyofda
maT damoukideblobas, vinaidan arCevnebi atarebda formalur xasiaTs da amasTan,
aucilebeli iyo kandidatisaTvis komunisturi partiis wevroba, rac TavisTavad gamoricxavda mosamarTlis obieqturobas da damoukideblobas, vinaidan partiuli interesi
yvela sxva interesze maRla idga. aseve, sabWoTa sasamarTlos erT-erTi uaryofiTi
momenti iyo mosamarTleTa da msajulTa arakvalificiuroba.
garda zemoaRniSnulisa, aseve, uaryofiTad unda Sefasdes sabWoTa sasamarTlo sistemaSi apelaciis uqonloba.
rac Seexeba saaRsrulebo warmoebas, unda iTqvas, rom igi mTeli sabWoTa periodis
ganmavlobaSi, rogorc saqarTveloSi, ise mTels sabWoTa kavSirSi naklebad efeqturi
iyo.
miuxedavad yovelive zemoaRniSnulisa, sabWoTa periodis samoqalaqo samarTalwarmoeba da aRsruleba ar SeiZleba Sefasdes mxolod uaryofiTad, vinaidan aRniSnuli
periodis ganmavlobaSi, sxva rom araferi, dagrovda mdidari sasamarTlo praqtika.
aseve, pozitiurad unda miviCnioT davebis gadawyvetis sasamarTlos alternatiuli
saSualebebis _ arbitraJis, samediatoro da amxanaguri sasamarTloebis arseboba. Tumca, msgavsad sasamarTlo xelisuflebisa, aRniSnuli sistemebic gaxldnen politizebuli, vinaidan saqmis politikuri da saproceso mniSvneloba erTimeorisagan ganuyoflad iyo miCneuli.64
66
migvaCnia, rom Tanamedrove periodSi mimdinare samoqalaqo samarTalwarmoebis reformis warmatebisaTvis ualternativo gzaa aramarto sasamarTlo sistemis da saproceso kanonmdeblobis srulyofa, aramed iseTi sakanonmdeblo bazis Seqmna, romlis
pirobebSic erT-erTi mniSvnelovani adgili samoqalaqo samarTalwarmoebis sistemaSi
miCenili eqneba davaTa gadawyvetis saSualebebs sasamarTlos alternatiuli gzebiT.
gamoyenebuli literatura
1. Ghttp://ka.wikipedia.org/wiki/ saqarTvelos sabWoTa socialisturi
respublika;
2. sergi jafariZe, samoqalaqo procesi, iusticiis saxalxo komisariatis gamomcemloba, tfilisi, 1926, gv. 10;
3. iqve, gv. 16;
4. iqve, gv. 17;
5. iqve, gv. 16;
6. iqve, gv. 32;
7. iqve, gv. 32;
8. iqve, gv. 32;
9. iqve, gv. 14;
10. iqve, gv. 23;
11. iqve, gv. 24;
12. . , , . 4-, . 78-79;
13. sergi jafariZe, samoqalaqo procesi, iusticiis saxalxo komisariatis gamomcemloba, tfilisi, 1926, gv. 66, 67;
14. iqve, gv. 67, 68;
15. iqve, gv. 68;
16. iqve, gv. 142;
17. iqve, gv. 143;
18. iqve, gv. 144;
19. iqve, gv. 144;
20. iqve, gv. 145;
21. iqve, gv. 145, 146;
22. iqve, gv. 152;
23. iqve, gv. 140;
24. . . , ( ), 2-
, , ,
, 2005, . 39;
67
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
68
52. .. , - ,
- , 2010,
10, c. 98;
69
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
ISSUES OF CIVIL
PROCEEDINGS AND
EXECUTION IN
THE SOVIET GEORGIA
ZURAB CHKONIA
Doctoral Candidate, Technical University of Georgia
After the Soviet annexation of Georgia, the Judicial system of the state
became significantly dependant upon the executive authorities and their political wills. The Soviet legislation did not recognize the separation of state
authorities into several branches. Therefore, during the Soviet era, the judicial body was not considered as an authority at all. The supervisory function of the prosecutors office over the judiciary, limited its independence
and accordingly possibility of having fair trial was completely excluded. While
considering the civil cases, the inquisitive nature of the court, prosecutors
participation and his/her unrestricted role would disregard proceeding principles of disposition, adversity and others, that were reflected in substantial
violation of the rights of the Parties.
The law officially recognized the independence of judges and they were
elected on the bases of elections, but in reality, it still failed to guarantee their
independence. The elections were just a formality and at the same time, the
potential candidates were required to be the members of the Communist
party, which automatically excluded the possibility of having objective and
independent judge, since the Party interest was the priority. Lack of qualified
judges was one more negative side of the Soviet Judiciary.
Besides the above mentioned, the negative side of the soviet system was
the lack of possibility for the appeal.
As for the execution proceedings, we should say that during the entire
period of soviet time, in Georgia, as well as in entire Soviet Union, it was less
effective.
70
Besides all above mentioned, the civil case proceedings during the soviet time and the execution may not be
evaluated only as negative. Along with other things, during this period, we have collected a very reach court
practice. Also, a very positive thing was possibility of alternative dispute resolution through arbitrage, mediation
and friendship courts. Although, similar to the judiciary, the above-mentioned systems were also extremely politicized. As the procedural and political meaning of the case were not differentiated.
We believe that in modern times, in order to ensure the success of the civil case proceedings, the only successful way is not just reformation of the judiciary and procedural legislations, but also introducing the legislation that
will allow and even prioritize the alternative dispute resolutions in civil case proceedings.
71
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
vindikaciuri sarCeli,
rogorc sanivTo
uflebis dacvis
samarTlebrivi saSualeba
Ibi jus, ibi remedium _ sadac uflebaa, iqvea misi dacvis saSualebac
laura miqava
zugdidis raionuli sasamarTlos mosamarTle,
ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo
universitetis iuridiuli fakultetis doqtoranti
sakuTrebis uflebis dacva samarTlis arsebobisa da samarTlebrivi sistemis funqcionirebis erT-erTi umniSvnelovanesi qvakuTxedia. sakuTrebis ufleba adamianis
fundamentur uflebaTa ricxvs ganekuTvneba, romlis gareSec SeuZlebelia demokratiuli saxelmwifos arseboba.
saqarTvelos sakonstituco sasamarTlos erT-erT gadawyvetilebaSi vkiTxulobT: `sakuTreba aris instituti, romelic saxelmwifos ekonomikur safuZvels warmoadgens.
sakuTrebis uflebis dacva ucxoa totalitaruli saxelmwifosaTvis, xolo demokratiuli, samarTlebrivi da socialuri saxelmwifosaTvis sasicocxlod aucilebelia
erTi mxriv, sakuTrebis, rogorc institutis konstituciursamarTlebrivi garantireba, xolo meore mxriv _ mesakuTrisaTvis, rogorc subieqtisaTvis uflebis samarTlebrivi dacvis sakmarisi saSualebebis miniWeba, misi xelSewyobisa da uzrunvelyofis garantiebis Seqmna. sakuTrebis uflebis ignorireba gamoricxavs Tavisufali sabazro ekonomikis ganviTarebas mTlianad sazogadoebisa da mis
calkeul wevrTa Rirseuli cxovrebis uzrunvelyofas da
politikur, ekonomikur Tu socialur stabilurobas. de72
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
Zveli qarTuli wesi _ `kaci Tavis saqonels icnobs, Suas wyalSi CaeWidebiso~ (158-e
muxli).~10
romanul-germanuli samarTlebrivi sistemis qveynebSi sakuTrebis uflebis dasacavad aseve, gamoiyeneba vindikaciuri sarCeli _ sasarCelo moTxovnis gziT mesakuTris
mier sxvisi ukanono mflobelobidan nivTis gamoTxovaze. imdenad, ramdenadac vindikaciur sarCels aqvs mizani daicvas mesakuTris interesi konkretuli obieqtis mimarT,
romelic gamovida mesakuTris xelidan da ara raime kompensaciis micema nivTis dakargvis safasurad, is gankuTvnilia mesakuTris uflebis dasacavad individualurad gansazRvrul saqonelze an im sagnebze, romlebic SeiZleba iyvnen individualizebulni.
es ar niSnavs, rom gansazRvrul situaciaSi vindikaciuri sarCelis wardgena ar SeiZleba
damTavrdes mosarCelis mimarT saTanado anazRaurebis gadaxdiT. aseTi anazRaureba
gaTvaliswinebulia germaniis samoqalaqo samarTalSi, kerZod, im SemTxvevaSi, rodesac
sasamarTloSi saqmis aRZvris Semdeg, saqoneli daiRupa mflobeli-mopasuxis braliT
(par. 989 gsk).11
romis samarTlis gavleniT, rei vindicatio-s iTvaliswinebs franguli samarTali.
Tumca, aRniSnuli sarCelebi, safrangeTis samoqalaqo kodeqsis normaTa Sinaarsidan
gamomdinare, eniWeboda, rogorc wesi, mxolod miwis nakveTis mesakuTres.12 safrangeTSi
wesebi vindikaciur sarCelze ar aris gaTvaliswinebuli samoqalaqo kodeqsiT, magram
damuSavebulia doqtriniT da sasamarTlo praqtikiT.13 aseTi SezRudva ar arsebobs
germaniis samoqalaqo kodeqsSi, romelSic sakuTrebis uflebidan gamomdinare, moTxovnis uflebebi, maT Soris, nivTis ukanono mflobelobidan gamoTxovis Sesaxeb moTxovnebi SemuSavebulia mesame wignis meoTxe TavSi (par. 985-1007 gsk); italiis samoqalaqo
kodeqsSi sakuTrebis uflebidan gamomdinare moTxovnis uflebebs daTmobili aqvs 948949 muxlebi; kvebekis samoqalaqo kodeqsSi _ 929-e, 953-e muxlebi; holandiis samoqalaqo
kodeqsSi ki, 5:1 muxlis me-2 punqti.
germaniis samoqalaqo kodeqsis mixedviT vindikaciuria sarCeli, rodesac qonebis
aramflobeli mesakuTre sarCeliT iTxovs mflobeli aramesakuTris mier am qonebis
dabrunebas (par. 985, 1004 gsk). germaniis samoqalaqo samarTalSi arsebobs prezumfcia,
rom moZravi qonebis mflobeli iTvleba mis mesakuTred (par. 1006 gsk); safrangeTis
samoqalaqo kodeqsis mixedviT (2279 fsk) `moZravi qonebis mflobeloba erTgvarovania
masze uflebamosilebis~ (analogiurad aris mowesrigebuli es sakiTxi Sveicariis samoqalaqo kodeqsiT _ 930 Ssk).`mesakuTres, romelic axorcielebs vindikacias nivTze
(saqonelze) SeuZlia mimarTos sxvadasxva xerxs, raTa gaaqarwylos miTiTebuli prezumfcia da mtkiceba imisa, rom mopasuxe aris am qonebis mflobeli. uwinares yovlisa, mesakuTres aqvs saSualeba amtkicos, rom mopasuxis mier ganxorcielebuli mflobeloba
ar Seesabameba moTxovnebs, romlebsac iTvaliswinebs kanoni mflobelobis dacvaze, mopasuxem unda amtkicos kanonieri safuZvlis arseboba _ masze gacemuli sakuTrebis
ufleba, miuxedavad imisa, rom es ewinaaRmdegeba prezumfcias _ dawesebuls mis sasargeblod da Tu is ver SeZlebs daamtkicos aRniSnulis arseboba, nivTi iqneba gamoTxovili, anu CamorTmeuli mosarCele-mesakuTris sasargeblod; mesakuTris interesebis dasacavad SeiZleba gamoyenebul iqnes sxva xerxic, kerZod, mas aqvs ufleba warmo76
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
buli nivTis gamoTxova mesakuTris mier (par. 935 gsk). franguli samarTliT vindikacia
SeiZleba nivTis keTilsindisieri SemZenisagan, magram im pirobiT rom mas gadaecema
fuladi anazRaureba, rac man gadaixada am nivTze (2280 fsk). amavdroulad mesakuTre
uflebamosilia moiTxovos misi saqonlis ara marto dabruneba, aramed nivTis nayofi
da Semosavalic. arakeTilsindisieri mflobeli valdebulia gadasces yvela nayofi da
Semosavali, romelic miRebuli aqvs qonebis gamoyenebis dros, keTilsindisieri
mflobeli ki, valdebulia gadasces is nayofi da Semosavali, romelic miRebulia im
droidan, roca man gaigo arakanonier mflobelobaze an sarCelis wardgenis mere. Tu
es saqoneli mas aqvs SeZenili anazRaurebis gareSe, maSin is valdebulia nayofi da Semosavali gadasces usafuZvlo gamdidrebis wesiT (par. 987-988, 990 gsk). garda valdebulebisa, daubrunos nayofi da Semosavali, mflobeli valdebulia aunazRauros mesakuTres dakarguli sargebeli (par. 987 gsk). Tanaxmad kvebekis samoqalaqo kodeqsisa,
nayofsa da Semosavals ubrunebs mxolod keTilsindisieri mflobeli im droidan, roca
misi mflobeloba gaxda arakeTilsindisieri. mflobels, visganac vindicirebulia (gamoTxovilia) nivTi, aqvs ufleba aunazRauron aucilebeli xarjebi mis Senaxvaze. rogorc keTilsindisier, ise arakeTilsindisier mflobels aqvs ufleba Sesabamisi anazRaurebis: safrangeTSi_ mTeli mflobelobis dros (1381 fsk), germaniaSi _ sasamarTloSi sarCelis aRZvramde (par. 994 gsk), Sveicariis samoqalaqo kodeqsiT, mxolod keTilsindisier mflobels aqvs ufleba xarjebis anazRaurebaze da rogorc germanul
samarTalSi _ aqvs ufleba iqonios nivTi im dromde, vidre meore mxare ar aanazRaurebs
xarjebs (939-940 Ssk, par. 1000 gsk). mflobels aseve, aqvs ufleba moiTxovos xarjebis
anazRaureba, romelic man gaswia saqonlis gaumjobesebaze im dromde, roca misTvis
cnobili gaxda samarTlebrivi safuZvlis gareSe, mflobelobis Sesaxeb. safrangeTSi,
SveicariaSi, germaniaSi aseT xarjebs uwodeben sasargeblo xarjebs (1381 fsk, 939 Ssk).
Tanaxmad, germaniis samoqalaqo kodeqsisa, isini ganisazRvrebian, rogorc mflobelis
xarjebi, ris gamoc gaizarda saqonlis Rirebuleba (par. 996 gsk).16 aRniSnulidan gamomdinare, vindikaciuri sarCelis pirobebSi mesakuTrisa da nivTis mflobels Soris
urTierTobebi moicavs Semdegi saxis urTierTmavaldebulebel moTxovnebs: roca mesakuTres SeuZlia mosTxovos mflobels nivTis gadacema; roca mesakuTres aqvs ufleba
mosTxovos zaralis anazRaureba nivTis gauaresebis an ganadgurebasTan dakavSirebiT;
mesakuTres SeuZlia mosTxovos Semosavlebis dabruneba, miRebuli mflobelis mier
nivTis gamoyenebis Sedegad; roca mesakuTre piriqiT, valdebulia aunazRauros mflobels xarjebi, romlebic dakavSirebulia nivTis SenaxvasTan (e. w. `saWiro xarjebi~).17
naTelia, rom vindikaciuri sarCelis arsi sakuTrebis absoluturi bunebidan momdinareobs. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 170-e muxlis Tanaxmad, mesakuTres SeuZlia kanonismieri an sxvagvari, kerZod, saxelSekrulebo SeboWvis farglebSi Tavisuflad flobdes da sargeblobdes qonebiT (nivTiT), ar dauSvas sxva pirTa mier am qonebiT
sargebloba, gankargos igi. amave muxlis me-3 nawilis, agreTve ssk 158-e muxlis Sesabamisad, mesakuTres ufleba aqvs ar flobdes an ar sargeblobdes kuTvnili nivTiT.
amdenad, mesakuTres aqvs sakuTari nivTis Tavisufali flobisa da sargeblobis ufleba,
Tu ar arsebobs sargeblobis aucilebeli socialuri interesi. es ki, gulisxmobs
78
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
nobis xelSekruleba dado d-sTan, romelic ar warmoadgenda aRniSnuli qonebis mesakuTres. sasamarTlom sruliad samarTlianad b-s daakisra sadavo farTobis gamonTavisuflebis movaleoba. dasaxelebuli normebidan naTlad Cans, rom uZravi nivTis
keTilsindisieri SeZena am qonebaze sakuTrebis SeZenis TaviseburebiTaa ganpirobebuli.
uZravi qonebis SeZenisas dapirispirebul mxareebs Soris dgas, uxeSad rom vTqvaT,
`arbitri~, romelic pasuximgeblobis ZiriTad tvirTs Tavis Tavze iRebs. es `arbitri~
sajaro reestria, romlis wyalobiTaa, rom keTilsindisiereba imarjvebs sakuTrebaze.21
Tumca, iuridiul literaturaSi gamoTqmuli mosazrebis Tanaxmad, `is garemoeba, rom
myidveli SeiZleba aRmoCndes keTilsindisieri SemZenis rolSi, romlis mimarTac
kanonmdebeli ar uSvebs vindikacias, ar unda uSlides mesakuTres xels, waradginos
sarCeli baTili (arara) garigebis Sedegebidan gamomdinare,~22 arara garigebebi samarTlebriv Sedegebs ar warmoSobs da Sesabamisad, realurad ar moxdeba amgvari nasyidobis
dros sakuTrebis uflebis gadacema myidvelze, anu aseT SemTxvevebSi, myidvelis
keTilsindisiereba damabrkolebeli garemoeba ar unda iyos titulovani mesakuTrisaTvis. kanonmdeblis aseTi midgoma o.skvorcovis azriT, ganixileba, rogorc xarvezi
vindikaciis maregulirebel normebSi, kerZod, igi aRniSnavs, rom `xarvezebs vindikaciis
wesis konstruirebaSi Tanamedrove civilur modelSi iuridiulad mivyavarT sakuTrebis uflebis usafuZvlo SeZenis legitimaciisaken, iseT xarvezian faqtebze dayrdnobiT, rogoricaa baTili garigebebi.~23
Cvens mier motanil normebSi erTmaneTis pirispir dganan mesakuTre da keTilsindisieri SemZeni. rogorc ukve iTqva, maTi mdgomareoba arsebiTad gansxavebulia moZravi
da uZravi nivTebis SeZenisas. samoqalaqo kodeqsis 186-e muxlidan gamomdinare, moZrav
qonebaze sakuTrebis SeZena xdeba misi gadacemiT. aq iseTi sinamdvile yalibdeba, rodesac erTmaneTis pirispir dganan nivTis mesakuTre da misi SemZeni. maT Soris ar dgas
araviTari sxva iseTi piri, romelic uxeSad rom vTqvaT, TavisTavze aiRebda raime pasuxismgeblobas. nivTis SemZenis bed-iRbali mTlianadaa damokidebuli gamsxviseblis
samarTlebriv mdgomareobaze da sakuTar windaxedulobaze. ar aRmoCndeba gamsxvisebeli mesakuTre _ SemZenis keTilsindisiereba ver gaxdeba yovelTvis misi uflebis dacvis iaraRi. umeteswilad, aq sakuTreba imarjvebs keTilsindisierebaze da amis gamo
orTabrZola mesakuTris sasargeblod mTavrdeba. aseve, samoqalaqo brunvis mniSvnelovani Taviseburebaa, rom yoveli mxare im tvirTis matarebeli SeiZleba iyos, romlis
zidvac mas SeuZlia. roca mtkicdeba, rom igi uZluria zidos es tvirTi, pasuxismgeblobis sakiTxic ixsneba.24 sanivTo samarTalSi moqmedebs principi _ ,,nemo plus iuris ad alium
transferrepotest quam ipsehabet, rac niSnavs, rom aravis SeuZlia imaze ukeTesi ufleba gadasces
sxvas nivTze, rac TviTon mas aqvs. amis Sedegia, rom Tu `a~ usasyidlod gadascems `b~-s
nivTs, romlis mesakuTre aris ara TviTon, aramed `g~, `d~ ver gaxdeba am nivTis mesakuTre. Tu d dauflebulia aRniSnul nivTs, `g~-s SeuZlia, aRZras sarCeli `d~-s mimarT
da gamoiTxovos igi. erTaderTi ufleba, rac `d~-s kanoniT aqvs, aris ufleba, aRZras
sarCeli `a~-s mimarT miyenebuli zianis gamo (meoradi moTxovnis ufleba). sanivTo samarTlis xisti wesebis mixedviT, mniSvneloba ara aqvs d-m icoda Tu ara, rom g iyo
misTvis gadacemuli nivTis mesakuTre da ara `a~. sagulisxmoa, rom moZravi nivTis mflo81
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
82
nebina misTvis velosipedi, amasTan, mTlianad daxarja fuli, rac velosipedis gayidviT
moipova, riTac `a~ ugergilo moTxovnis uflebis amara datova.~28
vindikaciuri sarCelis dakmayofilebis meore aucilebel pirobas warmoadgens, rom
mopasuxe unda iyos nivTis mflobeli. aRniSnuli TavisTavad gamomdinareobs moTxovnis
arsidan, vinaidan sasarCelo moTxovna exeba nivTis mflobelobidan gamoTxovas, magram
aqve aRsaniSnavia, rom mflobeloba ar unda iyos kanonieri, vinaidan ssk 172-e muxlis
pirveli nawili mxolod im SemTxvevaSi iZleva mflobelobidan nivTis gamoTxovis
SesaZleblobas, Tu mflobeloba arakanonieria, mflobeli arakeTilsindisieria, Sesabamisad, keTilsindisier mflobels ar SeiZleba CamoerTvas nivTi. mflobeloba wydeba
mxolod maSin, `Tu mesakuTre mflobels wauyenebs dasabuTebul pretenzias~ (sk-168-e
muxli).
`keTilsindisieri mflobelis cneba mocemulia sk-is 159-e muxlSi: keTilsindisieria
mflobeli, romelic nivTs marTlzomierad flobs, an romelic uflebamosil pirad
SeiZleba iqnes miCneuli saqmian urTierTobebSi, saWiro gulmodgine Semowmebis safuZvelze. unda aRiniSnos, rom uflebamosili mflobeli ar warmoadgens keTilsindisieri
mflobelis qvesaxeobas, aramed sruliad sxvas, mis sapirispiros: erTmaneTisgan unda
ganvasxvaoT mflobeli, romelsac faqtobrivad aqvs mflobelobis ufleba (Sead. sk
172-e muxlis pirveli nawilis bolo winadadeba) da mflobeli, romelsac ara aqvs
mflobelobis ufleba, magram saqmian urTierTobebSi saWiro gulmodgine arabraleuli
(bralis xarisxi gamomdinareobs sk-is 395-e da 326-e muxlebidan) Semowmebis safuZvelze,
SeiZleba uflebamosil pirad iqnes miCneuli. mxolod am ukanasknels Seesabameba keTilsindisierebis cneba. sasurvelia, rom 159-e muxlis cnebis amgvari ganmartebis gziT,
erTmaneTisagan gaimijnos uflebamosili da keTilsindisieri mflobelebi~.29
uZrav nivTebTan mimarTebiT sakiTxi martivad wydeba, vinaidan sakuTrebis ufleba
sajaro reestridan dasturdeba, xolo rac Seexeba moZrav nivTebs, am SemTxvevaSi sasamarTlom unda gaiTvaliswinos iseTi mniSvnelovani garemoebebi, rogoricaa mewarmis
gulisxmiereba, sakuTrebis uflebis gadacemis momenti da a.S. magaliTad, `a~-m sarCeli
aRZra sasamarTloSi `b~-s mimarT da moiTxova ukanono mflobelobidan nivTis gamoTxova
Semdegi safuZvlebidan gamomdinare: `a~-m zepiri garigebis Sedegad avtomanqana gadasca
`g~-s, im pirobiT, rom `g~ avtomanqanas gadaiformebda mxolod Rirebulebis gadaxdis
Semdeg. `g~-m isargebla avtomanqanis saregistracio mowmobiT da notariusTan SeTanxmebis gziT, avtomanqana daagirava `b~-sTan 8000 aSS dolaris sesxis uzrunvelsayofad
da miimala. samoqalaqo kodeqsis 186-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad moZrav nivTebze sakuTrebis gadasacemad aucilebelia rom mesakuTrem namdvili uflebis safuZvelze gadasces SemZens nivTi. amrigad moZrav nivTze sakuTrebis gadacemisavTis aucilebelia ori winapirobis arseboba _ namdvili ufleba (am konkretul SemTxvevaSi nasyidobis xelSekrulebidan warmoSobili ufleba myidvelisa moiTxovos nivTis gadacema)
da nivTis faqtobrivi gadacema (am SemTxvevaSi avtomanqanis gadacema myidvelze). samoqalaqo kodeqsis 188-e muxlis pirveli nawilis, pirveli winadadebis Tanaxmad, Tu gamsxvisebelma pirobad daTqva sakuTrebis gadasvla SemZenze mxolod nivTis safasuris
83
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
gadaxdis Semdeg, SemZenze gadacemuli nivTi safasuris srulad gadaxdamde, gamsxviseblis sakuTrebaa. miuxedavad, `a~-sa da `b~-s Soris dadebuli nasyidobis xelSekrulebisa `a~ darCa avtomanqanis mesakuTred da sakuTrebis ufleba avtomanqanaze `b~sTvis ar gadaucia. amitom rogorc mesakuTres mas SeuZlia samoqalaqo kodeqsis 172-e
muxlis pirveli nawilis Sesabamisad moiTxovos sxvisi ukanono mflobelobidan avtomanqanis gamoTxova.30
aRsaniSnavia isic, rom `samoqalaqo brunvis monawileebs yovelTvis ar SeuZliaT,
namdvili uflebebis Sesaxeb zusti da amomwuravi informacia miiRon maSin, rodesac
brunvam ukve upirovno formebi SeiZina. Sesabamisad, isini mudmivi saSiSroebis winaSe
dganan, Tu daujereben faqtobriv viTarebas, magaliTad, rom moZravi nivTis mflobeli
namdvilad misi mesakuTrea (sk-is 158-e muxlis pirveli nawili), sinamdvileSi ki, nivTze
mflobeloba SeiZleba titulovanma mesakuTrem dakarga misi nebis sawinaaRmdegod.
problemas SesaZlebelia sami ukiduresi gadawyveta hqondes: 1. SesaZlo Secdomis yvela
riskis gadatana moxdes mesakuTreze; 2.yvela riski gadatanil iqnes myidvelze; 3.yvela
SesaZlo riskis Tavidan asacileblad, SemoRebul iqnes yoveli uflebis registraciisa
da aRricxvis reestrebi. gasagebia, rom nebismieri maTganisaTvis upiratesobis miniWeba
samoqalaqo brunvis paralizebas gamoiwvevda. mesakuTris nebis ararsebobis SemTxvevaSi, sakuTrebis mkacrad ganusxviseblobis principis dacva dasaSvebia, mxolod sustad ganviTarebuli sasaqonlo brunvis pirobebSi. brunvis swraf ganviTarebas, rac
TavisTavad gulisxmobs upirovno dinamikis zrdas, mivyavarT sagamonakliso wesebis
rigorizmTan Sejaxebamde. gamosavali am dapirispirebis SerbilebaSia da swored amitom,
kanonmdebeli mimarTavs e.w. or borotebas Soris `naklebi borotebis~ arCevanis gzas,
rac keTilsindisieri SemZenis institutis SemoRebas ukavSirdeba (sk-is 185-e da 187-e
muxlebi).31
nivTis ukanono mflobelobidan gamoTxovis ufleba waredgineba mflobels, romelic ar aris uflebamosili nivTis flobaze. Tu mflobeli nivTs flobs gansazRvruli
samarTlebrivi safuZvliT, maSin aRniSnuli moTxovnis wardgena dauSvebelia. samarTlebriv safuZvels warmoadgens, magaliTad, xelSekruleba, romlis pirobis Tanaxmad,
SeiZleba an unda ganxorcieldes nivTze mflobeloba, aseve sanivTo uflebebi, romlebic Tavisi Sinaarsidan gamomdinare, dakavSirebulia gansazRvruli nivTis mflobelobasTan, kerZod, uzufruqti, servituti, giravnoba. aseT mflobels saqarTvelos
samoqalaqo kodeqsi marTlzomier mflobelad miiCnevs da mas icavs agreTve, 162-e
muxliTac, romlis 1-li nawilis 1-li winadadebis Tanaxmad: `dauSvebelia marTlzomier
mflobels moeTxovos nivTis ukan dabruneba.~32 magaliTad: Tu gamqiravebelma nivTi
droebiT sargeblobaSi gadasca damqiravebels (sk muxli 531), mas ara aqvs ufleba SemdgomSi vindikaciuri sarCeliT daibrunos es nivTi, aramed man unda ixelmZRvanelos
mxolod qiravnobis xelSekrulebiT gansazRvruli qonebis gadacemisa da dabrunebis
pirobebiT. am wesis praqtikuli azri aSkaraa: Tu mesakuTres nebismier SemTxvevaSi (rogorc saxelSekrulebo, ise sxva SemTxvevebSic) eqneba vindikaciuri sarCelis wardgenis
ufleba, anu Tu davuSvebT erTdroulad sanivTo da valdebulebiTi sarCelis wardgenis SesaZleblobas, maSin mesakuTre aSkarad privilegirebul mdgomareobaSi aRmoCn84
85
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
SeniSvnebi:
1
8
9
10
11
86
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
87
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
VINDICTIVE APPEAL AS
LEGAL MEANS OF
PROTECTING
THE PROPERTY RIGHT
LAURA MIKAVA
The article refers to the legal means of protecting the property right
vindictive appeal, its role and importance on all stages of law development
from the point of view of protecting the fundamental right of a person.
This topic is reviewed based on the analysis of the relevant norms from
the Civil Code of Georgia and the developed states back from the time of
Rome law up to present. Special attention is paid to the contradiction between
the legal interests of the proprietor and the property owner from the point
of protection of the property rights; In addition, analysis of the court practice
is presented; challenges related to the movable and immovable property cases
are outlined and the opinions related to their solutions and solution means
are proposed.
88
gaerTianebuli erebis
organizaciis
konvencia
transnacionaluri
organizebuli
danaSaulis winaaRmdeg
daviT mesxiSvili
grigol robaqiZis saxelobis universitetis
iuridiuli fakultetis doqtoranti
89
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
konvencia saqarTvelos saxelmwifos mier xelmoweril iqna 2000 wlis 13 dekembers, xolo misi ratificireba ki, 2006 wlis 7 ivniss moxda.
upirvelesad, aRsaniSnavia, rom miTiTebuli konvencia organizebuli danaSaulis
definicias ar adgens, Tumca, masSi detaluradaa ganmartebuli miTiTebuli saxeobis
kriminalTan dakavSirebuli terminebi da aseve, mkafiod aris gadmocemuli mis winaaRmdeg brZolis meTodebi.
`transnacionaluri organizebuli danaSaulis winaaRmdeg~ gaeros konvenciis me-2
muxliT amave aqtis miznebisaTvis ganmartebulia iseTi terminebi, rogoricaa damnaSaveTa organizebuli jgufi, mZime danaSauli, struqturuli formis mqone jgufi, qoneba, danaSaulebrivi gziT miRebuli Semosavali, yadaRa, amoReba, konfiskacia, kontrolirebadi miwodeba da a.S. konvenciis terminebis ganmartebas aqvs erTi metad mniSvnelovani datvirTva, kerZod, konvencia Tavisi SinaarsiT, daniSnulebiTa da gamoyenebis
sferoebiT erTgvarovnad unda iqnas aRqmuli amave konvenciis monawile yvela saxelmwifos mier, raTa TanamSromlobis periodSi, misi implementaciisa Tu pirdapiri gamoyenebis etapze ar warmoiSvas kiTxvebi konvenciiT gaTvaliswinebuli danaSaulebis SemadgenlobasTan dakavSirebiT, rac, TavisTavad, eWvqveS daayenebs aRniSnuli saerTaSoriso aqtis gamoyenebis efeqtianobas. konvenciiT gaTvaliswinebul danaSaulebis cnebebis ganmartebebTan dakavSirebiT aRsaniSnavia, rom saqarTvelo konvenciis im monawile saxelmwifoebis ricxvs ganekuTvneba, romlebmac organizebuli danaSaulis winaaRmdeg brZolis mizniT erovnul doneze sakanonmdeblo normebis SemuSavebisas aRniSnuli konvenciis cnebebiT ixelmZRvaneles. magaliTisaTvis, saqarTvelos sisxlis
samarTlis kodeqsis 27-e muxlis mesame nawilSi mocemuli organizebuli jgufis ganmarteba konvenciiT gaTvaliswinebuli organizebuli jgufis cnebis identuria.
`transnacionaluri organizebuli danaSaulis Sesaxeb~ gaeros konvenciiT gansazRvrulia misi moqmedebis sfero. kerZod, igi gamoiyeneba, raTa aRikveTos, gamoZiebul
iqnes da sisxlissamarTlebriv devnas daeqvemdebaros:
damnaSaveTa organizebul jgufSi monawileoba;
danaSaulebrivi gziT miRebuli Semosavlebis gaTeTreba;
korufcia;
marTlmsajulebis ganxorcielebisaTvis xelis SeSla.
miTiTebulTan erTad konvenciis moqmedebis sferoSi aseve, eqceva nebismieri mZime
danaSauli, Tu igi atarebs transnacionalur xasiaTs da Cadenilia organizebuli danaSaulebrivi dajgufebis mier. `transnacionaluri organizebuli danaSaulis winaaRmdeg~ gaeros konvenciis mixedviT, mZime danaSauls warmoadgens danaSauli, romlis
CadenisTvisac sasjelis maqsimaluri zRvari warmoadgens aranakleb oTx wels.1 rac
Seexeba kriminaluri qmedebis transnacionalurobas, aRniSnuli ganmartebulia miTiTebuli konvenciiT, romlis Sesabamisadac, danaSaulebrivi saqmianoba transnacionaluria, Tu igi:
Cadenilia erTze met saxelmwifoSi;
Cadenilia erT saxelmwifoSi, magram misi momzadebis, dagegmvis, xelmZRvanelobis
an kontrolis arsebiTi nawili ganxorcielda sxva saxelmwifoSi;
90
Cadenilia erT saxelmwifoSi, magram damnaSaveTa organizebuli jgufis monawileobiT, romelic danaSaulebriv saqmianobas eweva erTze met saxelmwifoSi;
Cadenilia erT saxelmwifoSi, magram misi arsebiTi Sedegebi vlindeba meore
saxelmwifoSi.2
rogorc zemoaRniSnulidan Cans, garda konkretulad gansazRvruli danaSaulebebisa, miTiTebuli konvenciis moqmedebis sferoSi aseve, xvdeba nebismieri kriminaluri
qmedeba, romlis CadenisTvisac sasjelis maqsimumi warmoadgens aranakleb oTx wels,
oRond amasTan, igi ganxorcielebuli unda iyos organizebuli danaSaulebrivi jgufis
mier da atarebdes transnacionalur xasiaTs.
imisaTvis, rom detalurad moxdes organizebuli danaSaulis winaaRmdeg gaerTianebuli erebis organizaciis konvenciis iurisdiqciis dadgena, sasurvelia, cal-calke
iqnes ganxiluli TiToeuli danaSaulebrivi qmedeba, romelzedac vrceldeba winamdebare saerTaSoriso aqti.
miTiTebuli konvenciis me-2 muxlis `a~ punqtis Sesabamisad, damnaSaveTa organizebuli jgufi niSnavs erTi an ramdenime mZime danaSaulis an am konvenciis mier aseTad
miCneuli danaSaulis Cadenis mizniT drois gansazRvrul periodSi arsebul da SeTanxmebulad moqmed struqturuli formis mqone, sami an meti pirisagan Semdgar jgufs,
romlis mizania pirdapir an arapirdapir miiRos finansuri an sxvagvari sargebeli.3
amave muxlis `b~ punqtis Sesabamisad, mZimea danaSauli, romlis CadenisTvisac sasjelis
maqsimumi warmoadgens aranakleb oTx wels, xolo rac Seexeba struqturuli formis
mqone jgufs, `c~ punqtis Sesabamisad, miTiTebuls warmoadgens jgufi, romelic ar
aris SemTxveviT Seqmnili danaSaulis dauyovnebliv Casadenad da romelSic aucilebeli
ar aris, formalurad iyos ganawilebuli rolebi mis wevrTa Soris, wevrobas hqondes
uwyveti xasiaTi an Camoyalibebuli iyos ganviTarebuli struqtura.4
zemoT aRniSnulis ganxilvis Sedegad Tamamad SeiZleba iTqvas, rom saqarTvelos
sisxlis samarTlis kodeqsSi organizebul jgufTan dakavSirebuli definiciebi Seqmnilia swored am konvenciis debulebaTa gavleniT. kerZod, saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 27-e muxlis me-3 nawili gansazRvravs, Tu ra SemTxvevaSi CaiTvleba danaSauli organizebuli jgufis mier Cadenilad. miTiTebul muxls konvenciisagan ganasxvavebs mxolod is, rom saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsSi ar aris dakonkretebuli jgufSi wevrebis minimaluri odenoba, kvalifikaciisaTvis mniSvneloba ar eniWeba
Tu ra kategoriis danaSaulebis Casadenad SekavSirdnen kriminalebi, xolo Semosavlis
miRebis saxe ki, dakonkretebulia, kerZod, sargebeli SesaZlebelia miRebul iqnes
mxolod ukanono gziT.
rogorc winamdebare konvenciidan Cans, imisaTvis, rom danaSaulebrivi gaerTianeba
CaiTvalos organizebul jgufad,
igi unda arsebobdes drois gansazRvrul periodSi;
masSi wevrTa odenoba ar unda iyos samze naklebi;
jgufis moqmedeba unda iyos urTierTSeTanxmebuli;
jgufs unda hqondes struqturuli forma;
wevrebi unda gaerTiandnen erTi an meti mZime danaSaulis Casadenad;
91
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
ricxuli araa, rom igi Camoyalibdes mxolod erTi danaSaulis Casadenadac,6 Sesabamisad, am danaSaulis Cadenis Semdeg jgufi daiSleba da wevrobac Sewydeba. meore mxriv,
wevrebis cvalebadoba SesaZlebelia ganxorcieldes organizebul jgufSi, romelic
Seqmnilia araerTi danaSaulis Casadenad, rac SeiZleba ganpirobebuli iyos im faqtiT,
rom TviTon organizebuli jgufis Seqmna miuTiTebs wevrebis mizanze, rom maT ganaxorcielon gansakuTrebiT rTuli danaSaulebi, radgan yoveli kriminaluri qmedeba da
misi Semadgenloba individualuria. maTi ganxorcieleba moiTxovs sxvadasxva xerxebis
SerCevas, Sesabamisad, saWiro xdeba yoveli konkretuli danaSaulis Casadenad specialuri codnis mqone pirebis gamoyeneba. amdenad, maT winaSe arsebuli amocanebidan
gamomdinare, cvlilebebi organizebul jgufSi SeiZleba Seexos pirebs, romlebic specializebulni arian sxvadasxva konkretuli danaSaulebrivi qmedebebis ganxorcielebaSi. Tumca, aRsaniSnavia, is faqtic, rom jgufSi wevrTa cvalebadoba xorcieldeba
mkacri kontrolisa da konspiraciis pirobebSi, raTa am jgufis saqmianoba sxva pirebisaTvis ucnobi darCes, an masSi ar SeaRwion SemTxveviTma pirebma, romlebmac SeiZleba jgufis dezorganizacia gamoiwvion.7
jgufis wevrebi unda gaerTiandnen erTi an ramdenime mZime danaSaulis Casadenad.
rogorc zemoT aRiniSna, winamdebare konvenciis Sesabamisad, mZimea danaSauli, romlisTvisac Tavisuflebis aRkveTis maqsimaluri vada aris aranakleb oTxi wlisa, Sesabamisad, kriminaluri gaerTianebis wevrebs miznad unda hqondeT erTi an ramdenime
danaSaulis Cadena, romelTaTvisac sasjelis maqsimumi oTx welze naklebi ar aris.
mizani unda iyos pirdapiri an arapirdapiri finansuri an sxva saxis sargeblis
miReba. aRniSnuli warmoadgens erT-erT yvelaze mTavar niSans. sabolood, organizebuli jgufis Seqmnis idea da mizani, pirdapiri an arapirdapiri finansuri an sxva materialuri sargeblis miRebaa.8 aqve aRsaniSnavia, rom gansxvavebiT saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsisagan, romlis Sesabamisadac, organizebuli jgufis mizani Semosavlis ukanono miReba unda iyos, miTiTebuli konvencia ar akonkretebs Semosavlis
saxeobas, mxolod miuTiTebs, rom mizani unda iyos pirdapiri an arapirdapiri finansuri
an sxva saxis sargeblis miReba.
rogorc zemoT aRiniSna, transnacionaluri organizebuli danaSaulis winaaRmdeg
gaeros konvenciis moqmedebis sferoSi eqceva damnaSaveTa organizebul jgufSi monawileoba. organizebuli danaSaulebrivi dajgufebis garkvevis Semdeg, aseve sasurvelia,
detalurad ganvixiloT, Tu ra saxis monawileobaa dasjadi miTiTebuli saxeobis
kriminalur gaerTianebaSi.
upirvelesad, aRsaniSnavia, rom miTiTebuli konvencia yvela monawile saxelmwifos
avaldebulebs miiRos iseTi sakanonmdeblo an sxva zoma, romelTa Sesabamisad, qvemoT
CamoTvlili qmedebebi ganzrax Cadenis SemTxvevaSi, CaiTvleba danaSaulad:
1. qvemoT dasaxelebul qmedebaTagan erT-erTi an orive danaSaulebriv qmedebaTa
ganxorcieleba miuxedavad imisa, Cadenil iqna mcdeloba, Tu dasrulebuli danaSauli:
erT an ramdenime pirTan SeTanxmeba mZime danaSaulis Casadenad, pirdapiri an arapirdapiri gziT, finansuri an sxva materialuri sargeblis miRebis mizniT, da Tu
amas iTvaliswinebs Sida kanonmdebloba, aseve moicavs romelime monawilis mier
93
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
SeTanxmebis sisruleSi mosayvanad garkveuli qmedebis Sesrulebas an organizebuli danaSaulebrivi jgufis saqmianobaSi Cabmas;
piris, romelic acnobierebs damnaSaveTa organizebuli jgufis mizans da saerTo
danaSaulebriv saqmianobas, an am jgufis ganzraxvas, Caidinos Sesabamisi danaSaulebi, aqtiuri monawileoba:
a. organizebuli danSaulebrivi jgufis saqmianobaSi;
b. organizebul danaSaulebriv jgufSi sxvagvari saqmianoba, imis winaswari SecnobiT, rom amgvari monawileoba xels uwyobs gaerTianebis kriminaluri miznis miRwevas.
2. organizebuli danaSaulebrivi jgufis mier mZime danaSaulis Cadenis organizeba,
xelmZRvaneloba, xelSewyoba, waqezeba, daxmareba an rCevis micema.9
rogorc miTiTebulidan Cans, konvencia avaldebulebs xelmomwer saxelmwifoebs, rom
miiRon zomebi, romelTa safuZvelzec, danaSaulad CaiTvleba pirTa SeTanxmeba mZime
danaSaulis Casadenad, pirdapiri an arapirdapiri materialuri sargeblis miRebis mizniT,
am SeTanxmebis sisruleSi mosayvanad garkveuli qmedebis Sesruleba, an danaSaulebrivi
gaerTianebis saqmianobaSi CarTva. aseve unda moxdes organizebuli danaSaulebrivi jgufis saqmianobaSi aqtiuri monawileobis miReba gaerTianebis miznis miRwevaSi dasaxmareblad. Tumca aRsaniSnavia, rom nebismieri zemoT CamoTvlili qmedeba ganxorcielebul unda iqnes ganzrax da damnaSaves gacnobierebuli unda hqondes misi qmedebis arsi,
xolo winaswari Secnobis, ganzraxvis, Canafiqrisa, Tu miznis dadgena unda moxdes saqmis
obieqturi faqtobrivi garemoebebis gamokvlevis Sedegad. aqve xazgasasmelia is faqti,
rom konvenciis Tanaxmad, aseve, dasjadad unda CaiTvalos ara mxolod uSualod monawileobis miReba organizebuli danaSaulebrivi jgufis saqmianobaSi, aramed kriminaluri
gaerTianebis monawileobiT mZime danaSaulis Cadenis xelmZRvaneloba, organizeba, xelSewyoba da a.S.
yovelive zemoaRniSnulidan gamomdinare, SesaZlebelia gakeTdes daskvna, rom gacnobierebulia ra organizebuli danaSaulis didi safrTxe, konvenciiT xdeba sawinaaRmdego zomebis gatareba ara mxolod uSualod organizebul jgufSi CarTul pirTa
mimarT, aramed nebismieris, romelic Tavis qmedebiT xels Seuwyobs kriminaluri gaerTianebis miznis miRwevas.
transnacionaluri organizebuli danaSaulis winaaRmdeg gaeros konvenciis me-6
muxliT xdeba danaSaulebrivi gziT miRebuli Semosavlebis gaTeTrebis kriminalizacia.
miTiTebuli normiT konvenciis yvela wevr saxelmwifos ekisreba valdebuleba miiRos
iseTi sakanonmdeblo an sxva zomebi, romelTa Sedegad danaSaulad iqneba aRiarebuli
Semdegi ganzraxi qmedebebi:
winaswari SecnobiT danaSaulebrivi gziT miRebuli qonebis gardaqmna an gadacema
am qonebis ukanono warmoSobis dafarvis an damalvis mizniT an daxmarebis gaweva
nebismieri pirisaTvis, romelic monawileobda `ZiriTadi samarTaldarRvevis~10
CadenaSi, raTa Tavidan airidos mis mier ganxorcielebul qmedebebze samarTlebrivi pasuxismgebloba;
94
95
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
ca, aqve miTiTebulia, rom miRebuli informacia araviTar SemTxvevaSi ar unda iqnes
gamoyenebuli kanonieri kapitalis nebismieri gziT gadaadgilebis xelis SesaSlelad.
rogorc yovelive zemoaRniSnulidan Cans, organizebuli danaSaulebrivi dajgufebis wevrobis garda, miTiTebuli konvencia aseve, avaldebulebs wevr saxelmwifoebs,
miiRon sxvadasxva zomebi, raTa danaSaulebrivi gziT miRebuli qonebis legalizacia
CaiTvalos danaSaulad. aRniSnuls Zalian didi mniSvneloba aqvs, radgan, rogorc cnobilia, organizebuli danaSaulis mizani, upirvelesad, Semosavlis miRebaa, xolo imisaTvis, rom miRebuli resursebi gamoyenebul iqnes, saWiroa misTvis kanonieri saxis
micema, winaaRmdeg SemTxvevaSi, danaSaulebriv saqmianobas azri ekargeba. Sesabamisad,
konvencia adgens valdebulebebs wevri saxelmwifoebisaTvis, rom gansakuTrebiT gaamkacron brZola, rogorc ukanono Semosavlebis legalizaciis, aseve, maTi gadaadgilebis winaaRmdeg.
`transnacionaluri organizebuli danaSaulis winaaRmdeg~ gaeros konvencia aseve,
did yuradRebas uTmobs korufcias. aRniSnuli sworedac rom metad mniSvnelovan mimarTulebas warmoadgens, radgan cnobilia, rom korufcia organizebuli danaSaulebrivi dajgufebis arsebobis erT-erTi berketia. kriminalebis mier xdeba sajaro pirTa
mosyidva, Sesabamisad, damnaSaveebi iReben oficialur moxeleTa mfarvelobas, rac
Zalian arTulebs organizebuli danaSaulis winaaRmdeg brZolas.
konvenciis me-8 muxlis Sesabamisad, TiToeuli wevri saxelmwifo valdebulia miiRos
iseTi sakanonmdeblo da sxva zomebi, romelTa Sedegad danaSaulad CaiTvleba:
sajaro moxelisaTvis, pirdapir an arapirdapir, raime aramarTlzomieri upiratesobis dapireba, SeTavazeba an miniWeba moxelis an sxva iuridiuli Tu fizikuri
piris sasargeblod, imisaTvis, rom am moxelem misi Tanamdebobrivi movaleobis
Sesrulebisas ganaxorcielos raime moqmedeba an Tavi Seikavos misi Sesrulebisgan;
pirdapir an arapirdapir, raime aramarTlzomieri upiratesobis miReba an moTxovna sajaro moxelis mier, piradad am moxelis an sxva iuridiuli Tu fizikuri
piris sasargeblod, rom am moxelem misi Tanamdebobrivi movaleobis Sesrulebisas
ganaxorcielos raime moqmedeba an Tavi Seikavos raime moqmedebis ganxorcielebisagan.13
konvencia aseve, miuTiTebs, rom uSualo Sesrulebis garda, danaSaulad miCneul unda
iqnes miTiTebul qmedebebSi Tanamonawileobac. garda amisa, xazi esmeba saxelmwifoTa
valdebulebebs, rom sisxlissamarTlebrivad dasjad qmedebad miiCnios, rodesac zemoT
miTiTebul qmedebebs axorcielebs ucxo qveynis sajaro moxele an saerTaSoriso samoqalaqo samsaxurSi myofi piri.
rogorc vxedavT, transnacionaluri organizebuli danaSaulis winaaRmdeg gaeros
konvencia did yuradRebas uTmobs korufcias, rac udavod gasaTvaliswinebelia zemoT
aRniSnuli mizezebidan gamomdinare. savaraudod, yovelgvari valdebulebis miuxedavad, romelTac konvencia uwesebs wevr saxelmwifoebs, korufcia isedac dasjadia
yvela qveyanaSi. korufciis kriminalizaciaze aqcentis gakeTebiT, gaerTianebuli erebis organizaciam kidev erTxel gausva xazi miTiTebuli kanonsawinaaRmdego qmedebis
96
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
SeiZleba monawileobdnen sxvadasxva qveynis kriminalebi, romelTac saqmianobis sakuTari meTodebi aqvT. cxadia, aseT dros fasdaudebelia kriminalis warmoSobis qveynis
samarTaldamcavi sistemis rogorc gamocdileba, aseve, momzadebisa da gadamzadebis
kursebi, sadac kargadaa gaanalizebuli da Seswavlili adgilobrivi danaSaulebis
Taviseburebani.
aseve metad mniSvnelovania, rom konvenciis Sesabamisad, saxelmwifoebi valdebulebas iReben, ganixilon sasjelis Semcirebis SesaZlebloba im pirisaTvis, romelic arsebiTad TanamSromlobs gamoZiebasTan. miTiTebuli garemoebis aucilebloba gamowveulia imiT, rom umetes SemTxvevaSi, tradiciuli transnacionaluri danaSaulebrivi
dajgufebebis saqmianoba, maTi wesebi da wevrTa Semadgenloba gasaidumloebulia. Sesabamisad, samarTaldamcavi organoebisaTvis ukiduresad Zneli xdeba maT winaaRmdeg
brZola, radgan ar gaaCniaT informacia maTi Sida saqmianobisa Tu struqturis Sesaxeb.
miTiTebuli danawesi gansakuTrebiT Rirebuli da efeqtiania Tanamedrove kriminaluri
dajgufebebis struqturis pirobebSi. kerZod, gasaTvaliswinebelia, rom liderebi
maqsimalurad arian izolirebulni rigiTi wevrebisagan da uSualod, isini araviTar
danaSaulebriv qmedebas ar axorcieleben. Tumca, swored maT mier xdeba danaSaulebrivi
sindikatis saqmianobis politikis SemuSaveba da swored maTi davalebis Sedegad xdeba
kanonsawinaaRmdego moqmedebebis ganxorcieleba. aqedan gamomdinare, erTi mxriv, saxezea piri, romelic warmarTavs danaSaulebrivi dajgufebis saqmianobas, xolo meore
mxriv ki, mis mimarT sisxlissamarTlebrivi devnis ganxorcieleba TiTqmis SeuZlebelia,
radgan uSualod igi danaSaulebriv qmedebas ar Cadis. Sesabamisad, aseT dros didi
mniSvneloba eniWeba kriminaluri gaerTianebis wevris mier mowodebul informacias,
romelsac cxadia, amgvari informaciis gamJRavnebis motivi unda hqondes. sasjelis
Semcireba ki, amgvari motivaciis Sesaqmnelad aprobirebuli meTodia, romelic Tu gaviTvaliswinebT saerTaSoriso praqtikasa da saqarTvelos gamocdilebas, danaSaulTan
brZolis saqmeSi sakmaod efeqtianad muSaobs.
yovelive zemoaRniSnulidan gamomdinare, SesaZlebelia gamotanil iqnes daskvna, rom
`transnacionaluri organizebuli danaSaulis winaaRmdeg~ gaeros konvencia erT-erTi
yvelaze mniSnvelovani saerTaSoriso aqtia miTiTebuli saxis kriminalTan brZolaSi.
metad mniSvnelovania, rom winamdebare konvencia akonkretebs, Tu romel qmedebebze
unda gamaxvildes yuradReba transnacionaluri kriminaluri dajgufebebis winaaRmdeg
brZolisas. aseve mniSvnelovania, rom konvenciis wevri saxelmwifoebi iReben valdebulebas, moaxdinon gansazRvruli qmedebebis kriminalizacia Sida kanonmdeblobaSi,
rac xels Seuwyobs transnacionalur danaSaulTan erTobliv brZolas, radgan cxadia,
romelime qmedeba Tu danaSaulia erT qveyanaSi, xolo meoreSi ki, ara, isini ver iTanamSromleben aseTi saxis kriminalis winaaRmdeg. amasTan, didi mniSvneloba eniWeba rekomendaciebs, romelic Seexeba TanamSromlobas wevr saxelmwifoTa Sesabamis organoebs
Soris. aRniSnuli momenti gadamwyvetia transnacionaluri organizebuli danaSaulis
winaaRmdeg brZolis procesSi, radgan rogorc zemoT aRiniSna, msgavsi xasiaTis
kriminalis ganmaxorcielebli organizebuli dajgufeba arasdros moqmedebs erTi
qveynis teritoriaze. Sesabamisad, Tu ar iqneba am qveynebs Soris mWidro urTierTTa98
SeniSvnebi
1
10
11
12
13
14
99
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
UNITED NATIONS
CONVENTION AGAINST
TRANSNATIONAL
ORGANIZED CRIME
DAVIT MESKHISHVILI
Doctoral Candidate of the Law department, Grigol Robakidze University
It is well know that the organized crime is one of the most complicated
and dangerous for of crime that is effects all spheres of public life. Besides,
the mentioned crime, is almost never the problem of one sole country. It is
becoming more and more transnational. Baring this in mind, it is even more
important to facilitate the mutual legal assistance between the states at the
international level and this without the relevant legal framework would be
impossible to implement. The Article reviews one of the most important
international act in this field UN Convention against the Transnational
Organized Crime.
This Article analysis the general principles of the above-mentioned Convention. Specifically, it reviews the definitions provided in the Convention,
like: organized group, heavy crime, structured group, property and income
obtained through the criminal ways. In accordance with the Criminal Code,
as a result of comparison with the norms, the Article concludes that the
norms in Georgian legislations regulated the above mentioned issues in compliance with the Convention.
Besides that, the Article is focused on the methods of fighting against
organized crime and the commitments of the member states in this regard.
At the end, it is concluded that the UN Convention against Transnational
Organized Crime is one of he most important international act while fighting against this crime, and envisages effective provisions to ensure mutual
cooperation between the states at the international level.
100
kriminaluri
miznobrivi dajgufebis
- JOINT CRIMINAL
ENTERPRISE doqtrinis
Seqmnisa da gamoyenebis
aucilebloba
saerTaSoriso sisxlis
samarTalSi
giorgi dgebuaZe
saqarTvelos universitetis doqtoranti
1. Sesavali
saerTaSoriso sisxlis samarTliT dadgenili danaSaulebis maxasiaTebeli erT-erTi mTavari niSania makrokri101
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
sasamarTlos mZime winaRobebis gadalaxvaSi, mtkicebulebebis mopovebis saqmeSi, romelic, umeteswilad, Znelad mosaZiebeli an rTulad dasanaxi iqneboda. magaliTad,
individebis Semxebloba da kavSiri saerTaSoriso danaSaulSi. JCE-is sqemis Tanaxmad,
dajgufebis erT-erTi wevris mier Cadenili qmedeba sxva wevrs danaSaulad Seefardeba,
Tu es iyo kriminaluri gegmis gonivruli winaswarganWvretadi Sedegi.17
yofili iugoslaviis tribunalamde, kriminaluri miznobrivi dajgufebis doqtrinas
adgili hqonda saerTaSoriso tribunalebSi, rogoricaa niurnbergi da tokio.18 aRniSnuli gamoiyeneboda individebis dasasjelad, romlebsac brali miuZRodaT dajgufebebis mier Cadenil genocidis, omisa da adamianurobis winaaRmdeg mimarTul danaSaulebSi. im dros, rodesac adamianebi pasuxismgebelni iyvnen danaSaulis dagegmvasa da
aRsrulebaSi, faqtobrivad SeuZlebeli iyo sxva saSualebiT sisxlissamarTlebriv pasuxisgebaSi maTi micema, gamomdinare im mtkicebulebebis mopovebis sirTulidan, romlebic konkretul danaSaulSi maT pirdapir monawileobaze miuTiTebda.
104
dacvis mxare ar eTanxmeboda braldebis mosazrebas da ambobda, rom unda damtkicebuliyo, moicavda Tu ara Tavis TavSi Tavdasxmis gegma, romelSic tadiCi savaraudod
monawileobda, mkvlelobas da CaTreul iqna Tu ara is masSi mkvlelobis gegmiT.23
mas Semdeg, rac aRmoCnda, rom SeiaraRebulma dajgufebam, romelSic iyo braldebuli, mokla 5 mamakaci jaskiSi, saapelacio palatam dasva sakiTxi _ SeiZleboda Tu ara
saerTaSoriso sisxlis samarTlis mixedviT, piri damnaSaved yofiliyo cnobili, miuxedavad imisa, rom ar moipoveboda araviTari mtkicebuleba, rom man mokla erT-erTi
mainc.24
yofili iugoslaviis tribunalis saapelacio palata, tadiCis saqmis kvalifikaciis
procesSi dadga Teoriuli komponentis Seqmnis aucileblobis winaSe, raTa saerTaSoriso sisxlissamarTlebriv pasuxismgeblobaSi mieca jgufur danaSaulSi braldebuli
pirebi. amiT is gaaiolebda im pirTa dasjas, romlebsac brali miuZRodaT danaSaulebSi,
romlebSic isini monawileobas Rebulobdnen aramarto pirdapiri monawileobis formiT. tribunalis wesdeba ar gansazRvravs kriminalur miznobriv dajgufebas, rogorc
pasuxismgeblobis SesaZleblobas, Sesabamisad konkretul muxlSi. is iqna moZiebuli
ukve dafuZnebul saerTaSoriso CveulebiT samarTalSi meore msoflio omis precedentuli samarTlis analizis Sedegad.25 aseve, Seswavlil iqna rigi qveynebis nacionaluri
kanonmdebloba, magram ver iqna moZiebuli Tanmimdevruli, gamarTlebuli praqtika.
saapelacio palatam dasZina, rom saerTo gegmis doqtrina, rogorc Tanaamsruleblobis
pasuxisgeblobis forma, mkafiod iyo Camoyalibebuli saerTaSoriso CveulebiT samarTalSi da misi gamoyeneba tribunalis wesdebis farglebSi SesaZlebeli iyo.26
yofili iugoslaviis saerTaSoriso tribunali doqtrinas sxvadasxva terminebiT
moixseniebda. magaliTad, saerTo gaerTianeba, saerTo mizani da a.S. mogvianebiT, precedentulma samarTalma gansazRvra, rom yvela es termini pasuxobda pasuxismgeblobis
erT saerTo formas, romelic unda yofiliyo moxsenebuli, rogorc kriminaluri
miznobrivi dajgufeba (Joint Criminal Enterprise).27
tadiCis pasuxismgebloba dafuZnebuli iyo swored kriminaluri miznobrivi dajgufebis doqtrinaze. mas aqvs sami kategoria. samive exeba danaSaulis Casadenad saerTo
mizniT gamsWvalul adamianTa dajgufebas, romelic garkveuli TaviseburebebiT xasiaTdeba. gaaCnia ra, samive kategorias saerTo obieqturi mxaris niSnebi, yvelas gansxvavebuli subieqturi mxaris forma aqvs.28
pirveli kategoria, romelsac ZiriTad JCE-s uwodeben, xasiaTdeba SemTxveviT, rodesac yvela braldebuli monawileobs saerTo gegmis farglebSi da amoZravebs erTi da
igive saerTo ganzraxva. aq yvela monawile aris pasuxismgebeli jgufis mier Cadenili
danaSaulisaTvis, ganurCevlad maTi monawileobis xarisxisa.29 imisaTvis, rom qmedebis
kvalifikacia moxdes pirveli kategoriiT, unda dadgindes dajgufebis erT-erT aspeqtSi mainc, braldebulis mxridan monawileobis survili da danaSaulebrivi ganzraxva, gaziarebuli sxva jgufis wevrebTan erTad.30
meore kategorias, sistemur JCE-s, adgili aqvs, rodesac saxezea `sistemuri sisastike, Zaladoba~, upirveles yovlisa, rogoricaa sakoncentracio banaki.31 kriminaluri
105
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
5. daskvna
miuxedavad mravali problemisa, romelic arsebobs individualuri pasuxismgeblobis sferoSi, aSkaraa warmatebebi, romelic droTa ganmavlobaSi iqna miRweuli saerTaSoriso sisxlis samarTlis ganviTarebis procesSi.
yofili iugoslaviis saapelacio palata tadiCis saqmeze, kriminaluri miznobrivi
dajgufebis doqtrinis Camoyalibebis dros daeyrdno niurnbergis sasamarTlo praqtikas, iuridiuli normebis simwiris gamo. ar arsebobda Camoyalibebuli dispozicia,
romelic saSualebas miscemda braldebis mxares gamoeyenebina igi qmedebis kvalifikaciis procesSi. Tu braldebis mxare, zemoT aRniSnul doqtrinaze dayrdnobiT, daamtkicebda, rom braldebulebi imyofebodnen danaSaulis Cadenis procesSi, miuxedavad maTi
monawileobis xarisxisa, daawesebda sisxlissamarTlebriv pasuxismgeblobas maTze.
kriminaluri miznobrivi dajgufebis doqtrinam braldebis aqtebi ufro ioli gaxada.
is saSualebas aZlevs braldebas masSi Seitanos ufro meti braldebebi, vidre sxva
106
107
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
SeniSvnebi:
1
2
3
6
7
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
108
109
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
The following article is dedicated to the issue of personal liability in International Criminal Law, in other words the doctrine of Joint Criminal Enterprise. According to the International Criminal law joint crime involves coperpetration by a large group of people with common goal, where compared
to the national law system, it is more difficult to identify the responsible
persons. This makes the issue of personal liability even more vague and difficult to determine. One of the tools for solving this legal issue is the doctrine of the Joint Criminal Enterprise developed by the Appeals Chamber of
the International Criminal Tribunal of the former Yugoslavia. This doctrine
enables to apply criminal liability to a large group of people.
The article reviews the Dusko Tadics Case. During the qualification of the
mentioned case, the Appeals Chamber of International Criminal Tribunal
for the Former Yugoslavia used the doctrine of Joint Criminal Enterprise
for the first time and formulated 3 categories of it: 1. I category basically
referred as JCE deals with the situation when all the defendants are acting
in the framework of the common plan and according to the common goal;
2) II Category systemic JCE is characterized with systemic cruelty, violence, primarily a phenomena such as a concentration camp. 3), III category
extended/advanced JCE when the group of people in the framework of
the common goal are committing an act not envisaged ender the plan.
Though there is some negative attitude towards the doctrine of JCE, it
has still found relevant place in the common international criminal law.
110
sasjelis daniSvnis
sakiTxisaTvis
TanamonawileobiT
Cadenil danaSaulSi
adam maxaraZe
rusTavelis saxelmwifo universitetis sruli profesori
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
112
113
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
niSnos mkacri an naklebad mkacri sasjeli anda ufro msubuqi sasjelis saxe Tu zoma,
anu ganaxorcielos sasjelis realuri individualizacia.6
kanonmdeblis moTxovna sasjelis daniSvnis dros Semamsubuqebeli da damamZimebeli
garemoebebis gaTvaliswinebis Sesaxeb, cxadia, TanamonawileobiT Cadenil danaSaulsac
Seexeba, Tumca, am ukanasknels garkveuli specifikac axasiaTebs. kerZod, erTpirovnulad Cadenili danaSaulis dros, nebismieri saxis Semamsubuqebeli da damamZimebeli
garemoeba, am erTi pirisaTvis aris damaxasiaTebeli da Sesabamisad, saqmis yvela konkretuli garemoebebis dadgena da maTi gaTvaliswineba sasamarTlos mier, sasjelis
daniSvnis dros, am erTi piris mimarT xdeba. Tanamonawileobisas ki, es sakiTxi ramdenadme gansxvavebulad da SedarebiT rTulad wydeba.
Tanamonawileobis SemTxvevaSi, Semamsubuqebeli da damamZimebeli garemoebebis diferencirebuli Sefaseba unda ganxorcieldes. es garemoebebi unda daiyos or nawilad:
personalur da arapersonalur garemoebebad. personaluri niSani, romelic danaSaulSi monawile romelime piris mxares aris mocemuli, igi sasamarTlom sasjelis individualizaciis dros mxedvelobaSi mxolod im piris mimarT unda miiRos visac igi uSualod axasiaTebs. igive unda iTqvas bralis niSanzec, romelic zrdis an amcirebs bralis
xarisxs. arapersonaluri garemoeba ki, romelic amsruleblis mier ganxorcielebul
marTlsawinaaRmdego qmedebas axasiaTebs, man sasjelis gansazRvrisas zegavlena unda
iqonios ara marto amsrulebelze, aramed danaSaulSi monawile sxva pirebzec. cxadia,
Tu maT Secnobili hqondaT es garemoebebi.7 magaliTad, danaSaulis amsruleblis uaryofiTma an dadebiTma warsulma cxovrebam an misma piradma Tu ekonomikurma pirobebma,
asakma, orsulobam Tu sxva personaluri xasiaTis garemoebebma ar unda gaamkacron an
Seamsubuqon sxva TanamonawileTa sasjeli. magram arapersonalurma garemoebebma, rogorebicaa, magaliTad, danaSaulis Cadena gansakuTrebuli sisastikiT, danaSauliT mZime Sedegebis gamowveva, danaSaulis Cadena sayovelTaod saSiSi saSualebebiT da a.S.
msgavsi xasiaTis obieqturi niSnebi sasamarTlom sasjelis individualizaciis dros
unda gaiTvaliswinos, rogorc amsruleblis mimarT, aseve, danaSaulis TanamonawileTa
mimarTac, Tu maT Secnobili hqondaT es niSnebi. Tanamonawileobisas sajelis daniSvnis
Semamsubuqebeli da damamZimebeli garemoebebis zegavlenis amgvar specifikaze, sxvaTa
Soris pirdapir miuTiTebs moqmedi sisxlis samarTlis kodeqsis 57-e muxli, romelic
danaSaulSi TanamonawileobisaTvis sasjelis daniSvnis specialur kriteriumebs gansazRvravs. aRniSnuli muxlis meore nawilSi naTqvamia, rom `Semamsubuqebeli an damamZimebeli garemoeba, romelic erT-erTi Tanamonawilis an amsruleblis pirovnebas Seexeba, mxedvelobaSi miiReba mxolod am TanamonawilisaTvis an amsruleblisaTvis sasjelis daniSvnis dros~. maSasadame, personaluri niSani, romelic axasiaTebs romelime
Tanamonawiles, ar SeiZleba pasuxismgeblobaSi Seeracxos sxva Tanamonawileebs.
zemoT aRniSnulidan gamomdinare, SeiZleba gavakeToT daskvna, rom TanamonawileobiT Cadenil danaSaulSi sasjelis individualizaciis principis dacvisaTvis 53-e
muxlis mesame nawiliT da 57-e muxlis meore nawiliT gansazRvruli debulebebi erTian,
ganuyofel nawils warmoadgenen. pirveli maTgani Tu sasamarTlos sasjelis individualizaciis zogad principze miuTiTebs, romlis gamoyenebac nebismieri saxiTa Tu
115
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
formiT Cadenili danaSaulisaTvis aris aucilebeli, meore, ukve akonkretebs im specifikas, romelic am normis gamoyenebis dros TanamonawileobiT Cadenil danaSauls axasiaTebs. TanamonawileobiT Cadenili danaSaulis dros danaSaulSi monawile pirebis
mimarT sasjelis daniSvnisas sasamarTlom unda ganxorcielos am debulebaTa sinTezuri gamoyeneba.
danaSaulSi Tanamonawileobisas sasjelis individualizaciisaTvis specialuri mniSvneloba aqvs ara marto, zemoT ganxilul 57-e muxlis meore nawiliT gansazRvrul
debulebas sxvadasxva niSnebis Seracxvis Taobaze, aramed amave muxlis pirvel nawiliT
dadgenil debulebas danaSaulSi monawileobis xasiaTze da xarisxze, kerZod: `danaSaulSi TanamonawileobisaTvis da amsruleblobisaTvis sasjelis daniSvnis dros mxedvelobaSi miiReba piris faqtobrivi monawileobis xasiaTi da xarisxi, am monawileobis
mniSvneloba danaSaulis miznis misaRwevad, misi gavlena gamowveuli an SesaZlebeli
zianis xasiaTze da xarisxze.~
monawileobis xasiaTi da xarisxi mWidrod dakavSirebuli da urTierTganpirobebuli
cnebebia, Tumca, araerTgvarovani. monawileobis xasiaTi Tvisebrivi maxasiaTebelia da
masSi Tanamonawilis mier Sesrulebuli roli _ misi funqciis Taviseburebebi igulisxmeba erTobliv danaSaulebriv qmedebaSi. monawileobis xarisxi raodenobrivi maCvenebelia da igi piris aqtiurobis zomas, misi monawileobis intensiurobasa da efeqturobas asaxavs, rogorc danaSaulis momzadebaSi, aseve danaSaulebrivi Sedegis miRwevaSi.
danaSaulSi monawileobis xarisxi, samarTlianad aRiniSneba iuridiul literaturaSi,
rom arsebiTi zomiT ganisazRvreba moqmedebis im xasiaTiT, romelsac esa Tu is piri
asrulebs danaSaulis CadenaSi.8 am TvalsazrisiT, danaSaulis organizatoris intensiuroba da maSasadame, misi monawileobis xarisxi ufro maRalia vidre, magaliTad, danaSaulis damxmaris, romelic mxolod xels uwyobs danaSaulis Cadenas, aiolebs mis ganxorcielebas. amitom, Tu sxva pirobebi Tanabaria _ organizatori, rogorc wesi, ufro
mkacrad unda daisajos, vidre damxmare.
amasTan, monawileobis xarisxi asaxavs ara mxolod im moqmedebebis intensiurobas,
romlebic danaSaulSi monawileobis xasiaTiT gansxvavdebian, aramed intensiurobas
calkeuli Tanamonawileebis moqmedebebis, romlebic erToblivad Cadenil danaSaulSi
erTi da igive xasiaTis funqciebs asruleben. aviRoT, magaliTad, SemTxveva, sadac
mkvlelobis damxmaris roli gamoixata mxolod imaSi, rom man urCia amsrulebels, Tu
sad da rodis ukeTesia msxverplisaTvis Casafreba da SemTxveva, sadac damxmaris moqmedeba garda aRniSnuli xelSewyobisa gamoixata mkvlelobis Casadenad iaraRis micemaSi,
dabrkolebaTa acilebaSi, winaswar SepirebaSi, rom miscemda amsrulebels TavSesafars
da a.S. orive SemTxvevaSi moqmedebebis xasiaTi erTgvarovania. Sesrulebuli moqmedebebi
funqciuri TvalsazrisiT, damxmaris moqmedebis sferos miekuTvneba, Tumca, sxvadasxvagvaria maTi danaSaulSi monawileobis xarisxi. amasTan, damxmaris intensiuroba, anu
misi monawileobis xarisxi, rac ar unda didi iyos, is ar SeiZleba organizatorad
gadaiqces. amisaTvis ukve aucilebelia aseTma pirma Secvalos moqmedebis xasiaTi. man
organizeba unda gaukeTos an uxelmZRvanelos TanamonawileTa moqmedebebs.
116
maSasadame, danaSaulSi monawileobis xarisxiT erTmaneTisagan SeiZleba gansxvavdebodnen, ara mxolod is Tanamonawileebi, romlebic sxvadasxva saxelis mqone _ amsruleblis, organizatoris, wamqezeblis da damxmaris funqciebs asruleben, aramed
isinic, romlebic erTi da igive saxelis mqone funqciebs asruleben. iseve, rogorc
Tanaamsruleblobis dros SeiZleba TiToeuli amsruleblis monawileobis xarisxi
gansxvavdebodes, zustad aseve, SeiZleba gansxvavebuli iyos erTmaneTisagan monawileobis xarisxi im damxmareebis, an wamqezeblebis, romlebic xels uwyoben an aqezeben
erTi da igive danaSaulis Casadenad.
rogorc ukve vTqviT, danaSaulSi monawileobis xasiaTi da xarisxi mWidrod dakavSirebuli cnebebia da monawileobis xarisxi arsebiTi zomiT ganisazRvreba danaSaulSi
monawileobis xasiaTiT. am mxriv, danaSaulis organizatoris moqmedebas amsruleblis
msgavsad, xSirad ganmsazRvreli mniSvneloba eniWeba danaSaulebrivi qmedebis ganxorcielebaSi da Sedegis miRwevaSi. erTobliv qmedebaSi danaSaulis organizators
dominirebuli funqcia ukavia. praqtikis Seswavla cxadyofs, rom organizatori, rac
ufro gamWriaxi, Ronieri da mizanswrafulia, miT ufro efeqturia TanamonawileobiT
Cadenili danaSaulis dros miRweuli Sedegi. zogadad, organizators sxva TanamonawileebTan SedarebiT da gansakuTrebiT damxmaris figurasTan SedarebiT, danaSaulSi
monawileobis gaTvaliswinebiT, prevalirebuli mniSvneloba unda mivaniWoT. amitom,
amsruleblis msgavsad, marTalia organizatori uSualod (ar klavs, ar Zarcvavs da a. S.)
ar sCadis danaSauls, magram igi amsruleblis Tanabrad, rig SemTxvevebSi ki, masze mkacradac SeiZleba daisajos.
wamqezeblis moqmedebis xasiaTidan gamomdinare, sakmaod maRalia misi monawileobis
xarisxi. wamqezebeli danaSaulis ganxorcielebis iniciatori da misi ideuri sulisCamdgmelia. Sesabamisad, misi monawileobis xarisxic ufro mniSvnelovania, vidre damxmarisa. danaSaulis wamqezeblis sasjelic sxva Tanabari pirobebis arsebobisas SesaZlebelia gauTanabrdes amsruleblis sasjels.
yvelaze nakleb rols danaSaulis CadenaSi, rogorc wesi, damxmare asrulebs, igi
wamqezeblis msgavsad, ar aris danaSaulis sulisCamdgmeli, aramed mxolod xels uwyobs
mis ganxorcielebas, uiolebs Tanamzraxvelebs dasaxuli miznis miRwevas. amitom, sworad unda CaiTvalos iuridiul literaturaSi erTob myarad gabatonebuli pozicia,
rom im SemTxvevebSi, rodesac sxva garemoebebi, romlebic zegavlenas axdenen sasjelis
gansazRvraze _ Tanabaria da sasjelis zomis sxvaoba danaSaulSi Sesrulebuli xasiaTiT
da xarisxiT unda ganisazRvros. am SemTxvevaSi, danaSaulis damxmares naklebad mkacri
sasjeli unda daeniSnos, vidre danarCen Tanamonawileebs.9
aRniSnul Tvalsazriss, arsebiTad adasturebs sasamarTlo praqtikis Seswavlac.
Cvens mier ganzrax mkvlelobis sisxlis samarTlis saqmeTa SerCeviTi Seswavlisas, magaliTad, im SemTxvevebSi, rodesac damxmaris moqmedebis kvalifikacia amsruleblis moqmedebis kvalifikacias emTxveva da amasTan, pasuxismgeblobis Semamsubuqebeli da damamZimebeli garemoebebi mocemuli amsruleblis da damxmaris mxares metnaklebad
Tanabaria, amsrulebelisaTvis daniSnulis sasjelis saxe vadiani Tavisuflebis aRkveTa
saSualod 3-4 wliT aRemateba damxmaris sasjelis zomas.
117
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
veuli Tanxis safasurad, daemala misi marTvis qveS myofi avtobusis salonSi an winaswar
mowyobil saidumlo saTavsoSi da am gziT ukanonod gadaeyvana saxelmwifos sazRvarze.
amgvari Sinaarsis 12 sisxlis samarTlis saqmidan sasamarTlom sam SemTxvevaSi, amsrulebelsac da damxmare-mZRolsac Seufarda or-ori wliT Tavisuflebis aRkveTa, xolo
erT SemTxvevaSi _ erTi wliT da eqvsi TviT. amasTan, sasamarTlom erT-erTi saqmis
ganxilvisas damxmaresTan mimarTebaSi xazi gausva im garemoebas, rom `misi moqmedeba
aris erT-erTi efeqturi piroba, romelic danaSaulis CadenaSi monawileobis xarisxiT
ar CamorCeba amsruleblis moqmedebas~10 maSasadame, sasamarTlom gaiTvaliswina amsruleblis da damxmaris danaSaulSi monawileobis SefardebiTi xarisxi, aseve, damxmaris
xelSewyobis faqtobrivi mniSvneloba danaSaulis Casadenad, damxmaresac sasjelis igive
zoma dauniSna, rac danaSaulis amsrulebels.
amrigad, daskvna, rom damxmares ufro naklebad mkacri sasjeli unda daeniSnos vidre
sxva Tanamonawileebs, aseTi daskvna ar SeiZleba yovelTvis gakeTdes mxolod formalurad danaSaulSi Sesrulebuli moqmedebis xasiaTis gaTvaliswinebis safuZvelze. moqmedi kanonmdeblobis dadgenileba, romelic ar avaldebulebs sasamarTlos yvela Tanamonawiles erTnairi sasjelis zoma dauniSnos an dauniSnos erT Tanamonawiles ufro
mkacri, vidre meores, maT mier Sesrulebuli moqmedebis xasiaTze damokidebulebaSi,
principSi sworad unda CaiTvalos. vinaidan igi sasamarTlos aZlevs SesaZleblobas
calkeul SemTxvevebSi, Tavi daaRwios formalur midgomas TanamonawileTa moqmedebebis SefasebaSi da mTeli moculobiT gaiTvaliswinos sasjelis daniSvnisas misi faqtobrivi roli mocemuli danaSaulis CadenaSi, realuri mniSvneloba moqmedebisa sxva
TanamonawileTa moqmedebebisaTvis da danaSaulebrivi Sedegis miRwevisaTvis.
amasTan, ar unda daviviwyoT, rom sasamarTlo TanamonawileTa dasjisas saboloo
daskvnas ara mxolod danaSaulSi faqtobrivi monawileobis xasiaTisa da xarisxis safuZvelze akeTebs, aramed Semamsubuqebeli da damamZimebeli garemoebebis safuZvelzec,
romelic ara marto Cadenil marTlsawinaaRmdego qmedebas Seexeba, aramed danaSaulSi
monawile pirebsac. am kriteriumTa gamoyenebam cxadia, maqsimalurad unda uzrunvelyos sasjelis individualizaciis principis ganxorcieleba.
TanamonawileTa mimarT sasjelis daniSvnis kriteriumebze msjelobisas aqve unda
SevCerdeT sakmao mniSvnelobis mqone erT saintereso faqtze, romelic sisxlis samarTlis kodeqsis kerZo nawilSi ganxorcielebuli cvlilebebis tendencias Seexeba. kerZod, es ukavSirdeba konkretuli danaSaulebisaTvis sanqciiT gansazRvruli sasjelebis
zomis Seviwroebas, anu sasjelis minimaluri zomis maRla awevas da maqsimaluris dabla
dawevas. aseTi midgoma, sadac xSir SemTxvevebSi, sasjelis minimalur da maqsimalur
zRvars Soris aris gansxvaveba ori wliT Tavisuflebis aRkveTa, arc Tu iSviaTad, xels
uSlis sasjelis individualizaciis principis gatarebas. nimuSisaTvis aviRoT moqmedi
ssk-is 137 muxlis (gaupatiureba) pirveli nawili, romelic sasjelis zomad iTvaliswinebs 4 dan 6-wlamde Tavisuflebis aRkveTas. sasamarTlom sasjelis individualizaciis principis ganxorcielebisas Semamsubuqebeli da damamZimebeli garemoebebis gaTvaliswinebiT amsrulebels, vTqvaT, Seufarda 5 weli. magram ibadeba kiTxva: ramdeni
weli unda Seufardos sasamarTlom damxmares? romlis xelSewyobac gamoixata mxolod
119
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
rCevis micemaSi, Tu rogor mietyuebina SerCeuli msxverpli Tavis binaSi. amasTan, warmovidginoT, rom damxmaris mxareze aris araerTi Semamsubuqebeli da arc erTi damamZimebeli garemoeba. aseT SemTxvevaSi, sasamarTlos SeuZlia sasjelis minimalur vadad
ganusazRvros 4 wliT Tavisuflebis aRkveTa. sasjelis aseTi daniSvna, vfiqrobT, rom
ar iqneba samarTliani. Cveulebriv pirobebSi, roca Tanabaria amsruleblis da damxmaris mxareze arsebuli piradi Semamsubuqebeli da damamZimebeli garemoebebi, Sesrulebuli rolis gaTvaliswinebiT, mocemuli sasjelis zomaSi gansxvaveba unda iyos minimum erTi wlis vadiT. aqedan gamomdinare, sasamarTlos ar eZleva SesaZlebloba gaiTvaliswinos sxva piradi Semamsubuqebeli garemoebebi da amis mixedviT, realurad ganaxorcielos sasjelis individualizacia.
aRniSnulidan gamomdinare, vfiqrobT, sasurveli iqneboda sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawilis 57-e muxlSi, sadac TanamonawileobisaTvis sasjelis daniSvnis specialuri kriteriumebia dadgenili, mesame nawilSi Camoyalibebuliyo norma, romelic
sasamarTlos miscemda SesaZleblobas msgavs SemTxvevebSi, damxmarisaTvis ufro naklebi sasjeli Seefardebina. es norma SeiZleba aseTi saxiT Camoyalibdes: `sisxlis samarTlis kodeqsis kerZo nawiliT Tavisuflebis aRkveTis saxiT gansazRvruli sasjelis
minimaluri zRvari, damxmaresTan mimarTebaSi SeiZleba Semcirdes ori wlis vadiT,
magram aranakleb sisxlis samarTlis zogadi nawiliT sasjelis mocemuli saxisaTvis
gansazRvruli minimaluri zRvarisa.~ vfiqrobT, aseTi miTiTeba xels Seuwyobs sasamarTlos ganaxorcielos sasjelis realuri individualizacia, rogorc faqtobrivad
ganxorcielebuli obieqturi rolis mixedviT aseve, personaluri Semamsubuqebeli Tu
damamZimebeli garemoebis gaTvaliswinebiT.
120
SeniSvnebi:
1
3
4
5
10
. . , . . , ,
., 1959, . 184; . . ,
, . . . . ., 1962,
. 292.
, (, , ,
, ) . . , ., 1999, . 258.
iqve, gv. 197.
iqve, gv. 344.
aRniSnuli sakiTxebis garSemo sworad msjeloben p. telnovi, p. griSaevi, g. krigeri. ix.: . . ,
, ., 1978, .58; . . , . . ,
, ., 1959, . 170-171.
ix.: z. goTua, sisxlis samarTali, sasjeli, leqciebis kursi, Tb., 2001,
gv. 36-53.
am sakiTxze vrclad ixileT, a. maxaraZe, sisxlis samarTlis pasuxismgebloba danaSaulSi daxmarebisaTvis, Tb., 2006, gv.229-252; o. gamyreliZe, danaSaulis SualobiTi amsrulebloba da Tanaamsrulebloba, Tb., 1974, gv. 165-171.
. . , . . , ,
., 1959, . 189; . . ,
, . . . .,
1962, . 312; . . , . . , . . ,
, -, 1981, . 115-1 1 .
T. wereTeli, Tanamonawileoba danaSaulSi, Tb., 1965, gv. 229-231; sisxlis samarTlis zogadi nawili, red. g. tyeSeliaZe, g. naWyebia, Tb.,
2004, gv. 304; , , , , ,
, 1962, . 153-154 .
aWaris avtonomiuri respublikis uzenaesi sasamarTlos arqivi, 1998,
saqme #1-13.
121
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
THE PUNISHMENT
INDIVIDUALIZATION
MATTER IN COMMITTING
CRIME WITH ACCEESSARY
ADAM MAKHARADZE
The article deals with analyses of accessarial punishment individualization matter of executor, organizer, instigator, and helpmate in accessarial crime.
The author reviews penal legislation of different countries, which anticipating accessory sometimes establish reduction of compulsory or facultative
punishment. On the other hand, independently from accessarial nature establish equal punishment based on common initial directions.
The article also deals with general or special criterions based on current
Georgian Criminal Code, which impact punishment individualization of accessory. The author discusses factual participation nature and quality, personal or non-personal signs existed on accessarys side, that influence on other
accessarys responsibility and on defining individualization process.
122
fulis gaTeTreba
ofSoruli zonebis
gamoyenebis gziT
nino osaZe
hamburgis universitetis samarTlis magistri,
Teusu-s samarTlis fakultetis doqtoranti
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
124
125
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
potenciuri
risk-faqtorebi
baraTis anonimuri
mflobeli;
baraTis mflobelis
identifikacia;
anonimuri dafinanseba
(Semodineba) da Tanxebis
anonimuri gatana (gadineba);
dafinansebis SezRudvis
variantebi;
mimdinare da potenciuri
riskebis Semamcireblebi
ofSorulma emitentebma
yvela iurisdiqciaSi
SesaZloa kanonebi ar
daicvan.
tranzaqciebis monitoringi
da saeWvo aqtivobebis Sesaxeb
angariSebis warmodgena;
baraTis anonimuri
mflobeli;
baraTis mflobelis
identifikacia;
anonimuri dafinanseba;
sabaraTe Tanxis maRali
limiti;
baraTis/angariSis dablokva;
arasasurveli movaWreebis
qselisa da bankomatebis
mimwodeblebis/qselis
SezRudva
dafinansebis SezRudvis
variantebi;
tranzaqciebis monitoringi
da saeWvo aqtivobebis Sesaxeb
angariSebis warmodgena;
pirdapir bankomatidan naRdi
fuli moxsnis SezRudva;
baraTis/angariSis dablokva.
eleqtronuli safule
(Electronic Purse)
126
baraTis mflobelis
identifikacia;
baraTidan baraTze
gadaricxvis SesaZleblobis
ararseboba;
daxarjuli/Senaxuli fulis
raodenobis SezRudva;
sazRvargareT
funqcionirebis SezRudva;
dafinansebis SezRudvis
variantebi;
tranzaqciebis monitoringi
da saeWvo aqtivobebis Sesaxeb
angariSebis warmodgena;
baraTis/angariSis dablokva;
mobiluriT gadaxdebi
(Mobile payments)
anonimuri angariSebi;
anonimuri dafinanseba da
Tanxebis anonimurad miReba;
maRali an ararsebuli
angariSis dafinansebis
SezRudva.
angariSis mflobelebis
identifikacia telefonebis,
rogorc sabanko an sakredito
baraTis angariSTan damakavSirebeli mowyobilobis,
gamoyenebisas an satelefono
kompaniis mier telefonis
mflobelis identifikacia;
sazRvargareT
funqcionirebis SezRudva
angariSis an tranzaqciis
Tanxis SezRudva;
dafinansebis SezRudvis
variantebi;
tranzaqciebis monitoringi
da saeWvo aqtivobebis Sesaxeb
angariSebis warmodgena;
baraTis/angariSis dablokva;
qselis gamoyenebis SezRudva.
Zvirfasi liTonebi
(Precious metals)
anonimuri angariSebi;
anonimuri dafinanseba da
Tanxebis anonimurad miReba;
ofSoruli momsaxurebis
provaiderebma sxva
iurisdiqciebSi SeiZleba
kanonebi ar daicvan.
angariSis mflobelis
identifikacia;
gadamxdelisa da mimRebis
mier tranzaqciis Sesaxeb
Canawerebis Senaxva;
tranzaqciebis monitoringi
da saeWvo aqtivobebis Sesaxeb
angariSebis warmodgena;
baraTis/angariSis dablokva;
momsaxurebis miRebis SezRudva.
internetiT gadaxdis
sistemebi
(Internet payment system)
anonimuri angariSebi;
anonimuri dafinanseba da
Tanxebis anonimurad miReba
(bankomatiT);
maRali an ararsebuli
angariSis dafinansebis
SezRudva;
angariSis mflobelis
identifikacia;
gadamxdelisa da mimRebis
mier tranzaqciis Sesaxeb
Canawerebis Senaxva;
tranzaqciebis monitoringi
da saeWvo aqtivobebis Sesaxeb
angariSebis warmodgena;
127
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
ofSoruli momsaxurebis
provaiderebma sxva
iurisdiqciebSi SeiZleba
kanonebi ar daicvan.
dafinansebis SezRudvis
variantebi;
baraTis/angariSis
dablokva;
momsaxurebis miRebis
SezRudva.
xelisuflebis organoebs Soris saerTaSoriso TanamSromloba SesaZloa mniSvnelovani instrumenti aRmoCndes am situaciebis gadawyvetisaTvis, gansakuTrebiT iq, sadac
informaciis gacvlis efeqturi da qmediTi sistemebi arsebobs. amasTan dakavSirebiT,
germaniis mier 2003 wlis bolos berlinSi Catarebul ASEM-is simpoziumze SemoTavazebuli iqna `adreuli gafrTxilebisa da informaciis gaziarebis sistema.~5
gamoyenebuli literatura:
1. fulis gadaricxvis alternatiuli servisebisa da iatakqveSa sabanko
saqmianobis Sesaxeb berlinis simpoziumis saboloo daskvnebi, 2003
wlis 30-31 oqtomberi, IV paragrafi;
2. FATF-GAFI Financial Action Task Force, money laundering and terrorist
financing vulnerabilities of commercial websites and internet payment systems, 2008;
3. FATF-GAFI Financial Action Task Force, Report on New Payment Methods
2006;
4. Global Financial Crime Terrorism, Money Laundering and Offshore Centres,
Donato Maciandaro 2004;
5. Financial havens, banking secrecy and money-laundering Double issue 34
and 35 of the crime prevention and criminal justice newsletter Issue 8 of the
UNDCP technique series UNITED NATIONS, New York 1998.
SeniSvnebi:
1
129
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
MONEY LAUNDERING
THROUGH OFFSHORE
ZONES
NINO OSADZE
Master of Law of the Hamburg University
Doctoral Candidate of the Law Department, TEUSU
130
axali wignebi
gamomcemloba `meridianma~ gamosca samarTlis doqtoris, levan darbaiZis monografia `aleqsandre amilaxvris
samarTlebrivi Sexedulebebi~, romlis samecniero redaqtoria iuridiul mecnierebaTa doqtori, profesori, iakob futkaraZe.
naSromi kompleqsuri gamokvlevis Sedegad Seiqmna. monografiis Teoriul, meTodologiur da wyaroTmcodneobis mTavar baziss warmoadgens zogad-samecniero meTodebi. mecnieruli kvlevisas gamoyenebul iqna SedarebiTsamarTlebrivi, logikuri da istoriuli meTodebi.
wigni qarTuli samarTlis istoriis im ZiriTadi sakiTxebis mecnieruli analizis Sedegia, romelTac Tanamedrove sakonstitucio, administraciuli Tu sisxlis samarTlis saWirboroto problemebis gadasaWrelad mniSvnelovani roli eniWeba. monografiuli naSromis kvlevis ZiriTadi mizania aleqsandre amilaxvris samarTlebriv SexedulebaTa aqtualurobis mecnierulad dasabuTeba da imis
warmoCena, Tu rogor hqonda mas Camoyalibebuli Tavisi
mosazrebani sazogadoebisa da saxelmwifos mowyobis samarTlebrivi safuZvlebis, saxelmwifo xelisuflebis `sazogadoebrivi xelSekrulebis~ Sedegad Camoyalibebis, samefo xelisuflebis bunebisa da samarTlebrivi farglebis, mefis arCevis, xelisuflebis danawilebis, sazogadoebis sxvadasxva socialuri fenis uflebaTa dacvis, saxelmwifosa da eklesiis urTierTdamokidebulebis, religiuri konfesiebis warmomadgenelTa uflebebis dacvis, sakanonmdeblo da sisxlis samarTlis sakiTxebis, samarTliani sasamarTlos Seqmnis aucileblobis, sasjelis umaRlesi zomis _ sikvdiliT dasjis, adamianis bunebiTi uflebebis da kanonis winaSe Tanasworobis Sesaxeb.
131
1
da
N
marTlmsajuleba
kanoni
132