Professional Documents
Culture Documents
QUECHUA CHANKA
(Ayacucho, Huancavelica y
Apurimac)
PARA REZAR:
Cruzchakuy
Yayayku
Padre Nuestro
Muchaykusqayki Maria
Ave Mara
Muchaykusqayki Maria,
Diospa gracianwan huntasqan kanki,
Apunchik Diosmi qamwan,
warmikunamanta qullananmi kanki,
wiksaykimanta paqarimuq Jesus wawaykiri
qullanantaqmi.
Gloria
Gloria al Padre
Iini
Credo
Cruzchakuy
SEAL DE LA CRUZ
+Santa Cruzpa
+ unanchan rayku,
auqayku + kunamanta, qespichiwayku.
+ Dios-Yayapa, Dios churipa
Dios Espiritu Santopa sutimpi
Hinataq kachun
Allpa :Tierra
Wayra :Aire
Nina
:Fuego
PARA COMUNICARSE:
Frases de uso cotidiano
Rimaykullayki : Te saludo con cortesa.(buenos das,
buenas tardes, buenas noches)
Imaynallataq kachkanki: Como est Ud.
Allinllam
: bien
Allinlla kani
: estoy bien
maytam rinki? :a dnde vas?
Imataq sutiki
: Cmo te llamas?
Maymanta kanki:de dnde eres?
Paqarinkama
: hasta maana
Allin punchaw qampaq: Buen da para ti
Dyuspagrasunki : gracias
Ayaw! : Qu dolor!
Yanqataq! : Cuidado!
Kawsachun! : Viva!
awriki : por su puesto
Ayacuchomanta : desde Ayacucho
Limamanta desde Lima
Ordenes, pedidos y agradecimientos
Sayariychik: Ponganse de pie
Tiyaychik: Tomen asiento
Uyariychik: Escuchen, atencin
Yachapayawaychil: retipan, imiten
Ama hinachu kay: por favor
Imamanta: no hay de qu
Pronombres personales
uqa : yo
qam : t
pay : l, ella
uqanchik : Nosotros, Nosotras (inclusivo)
uqayku : Nosotros, Nosotras (exclusivo)
Qamkuna : Ustedes
Paykuna : Ellos, Ellas
Familia
Mama
Tayta
Churi
Wawa
Wawqi
aa
: Mam
: Pap
: Hijo varn
: Hijo de la mujer
: Hermano (entre varones)
: Hermana (entre mujeres)
Elementos bsicos
Yaku : Agua
Algunos Verbos
riy : ir
qoy : dar
puriy : caminar
hampiy : curar
chaskiy : recibir
kichay : abrir
wichqay : cerrar
kuchuy : cortar
chaway : ordear
niy : decir
kay : estar
nanay : doler
qellqay : escribir
qellqarimay :leer
rimaykuy : saludar
rimay : hablar
hamuy : venir
kutimuy : volver
waqay : llorar
asiy : reir
kawsay : vivir (en un lugar)
wauy : morir
apay : llevar
upyay : beber
mikuy : comer
ruway : hacer
puuy : dormir
maskay : buscar
paray : llover
rantiy : comprar
munay : querer
waylluy : amar
cheqniy : odiar
maqay : pegar, golpear
llamkay : trabajar
tarpuy : sembrar
takiy : cantar
tusuy : bailar
willay : avisar
kankay : asar
rantiy : comprar
rantikuy : vender
Nmeros
1: huk
2 : iskay
3: kimsa
4: tawa
5:pichqa
6:soqta
7:qanchis
8:pusaq
9:isqun
10:chunka
CANTOS EN QUECHUA
QAMMI DIOS KANKI
Qammi Dios kanki, yuraq Hostia
Santa,
qunqur sayaspam, chunka
muchaikuyki,
uyarillaway, Apu Jesucristo,
Dios, wakchay kuyaq.
Chiqap Dios kaspam, runa tukurqanki,
Virgen Mariapa, wawan kaspataqmi
Wausaq nispa, kay Sacramintupi
qiparirqanki.
Kay yuraq tanta, tantam awpaq karqa,
kunanqa manam kay tanta kanchu,
Dios Yayanchikpa kawsaq Ukullanmi
Tanta
tukuchkan.
Calizpi kaqri vinom awpaq karqa,
kunanqa manam kaypi vino
kanchun,
Cristo Jesuspa qapaq Yawarllanmi
Vino
tukuchkan.
T ERES MI DIOS
T eres mi Dios, Blanca Hostia Santa
Estando de rodillas, mucho te alabo
Escchame, poderoso Jesucristo
Dios, que amas al pobre.
Siendo Verdadero Dios, en hombre te
convertiste
De la Virgen Mara siendo hijo
Dijiste Morir, y en este Sacramento
te quedaste.
Este blanco pan, primero fue pan,
ahora no hay pan aqu ,
Nuestro Padre Dios en Pan de Vida
interior
ha terminado (se ha convertido).
En el Cliz hubo primero vino,
ahora aqu no hay vino
El vino en la Sangre de Cristo Jess
Glorioso
ha terminado (se ha convertido).
PODEROSO JESUCRISTO
Poderoso Jesucristo
Mi Dios y Salvador;
Tus brazos extendiste
Vuelve mi hijo, me dices.
Cuan inmenso es tu amor
Padre mo, para tus hijos:
Por el enemigo del corazn del hombre
Sobre la Cruz estas por tus hijos.
Con mis innumerables pecados,
Mi Dios te has enojado:
Pero t eres generoso,
Perdname todas mis faltas.
No me odies, Padre Mo
No te molestes Seor
Por mis pecados lloro
A tus pies me postro.
HAMUY JESUSLLAY
Hamuy Jesusllay
Sunquy ukuman
Qam munankuypi
Rawrarinaypaq
Mesam churasqa
Runakunapaq,
Angelpa tantam
Kamarisqaam.
Tanta qusqayqa
uqap Aychaymi
Nispam, nirqanki
Llapa runaman.
Hamullawaya,
Kuyay Jesusllay,
Utqamullaya
Munay Urpillay.
Wakcha almaymi
Suyakusunki
Kirinkunata
Hampinaykipaq
Munakuynikim
Pusamuwarqa,
Taita Kaynikim
Aysamuwarqa.
Qammi nirqanki,
uku Jesusllay
Llapa churykipa
Yachanaykupaq.
VEN MI JESS
Ven mi Jess
Dentro de mi corazn
T quieres
Hacerlo arder.
La mesa esta puesta
Para los hombres,
El pan de los ngeles
Has preparado.
Dices: el Pan que les doy
Es mi carne
Dijiste
A todos los hombres.
T vienes a m
Mi amado Jess,
Apresrate
Mi amado.
Mi pobre alma
Te espera
Sus heridas
Cralas.
Por amor
Me trajiste,
Dios mo desde aqu
Me sacaste
T dijiste
Mi dulce Jess
A todos tus hijos
Que t eres su Vida
QULLANAN MARIA
Qullanan Mara,
Tuta kanchaq quyllur
anta chinkachispa ay!
Qawapayanayku
Qammi Mamay kanki
kuyapayakuqmi,
Qam Kaptillaykiam, ay!
Diosmi riqsiwanqa
Chayta yuyarispa,
Hina huchasapa
Qapaq sutikita, ay!
Wiay yupaychanim
Qampim suyaykuni
Huchasapa hina,
Diosniipa qayllampi, ay!
Perdn tarinaipaq
Huchasapa Maman,
Ancha kuyaykukuq
Jess Wawaykita, ay!
Maapullawayku
Qampa makikuypim
Kawsaypas, wauypas;
Chaypi kunan Mamay, ay!
Qispichillawanki
Wauyni pachapi,
Kuyapayawaspa,
Awqakunamanta, ay!
Amachallawanki.
Diosllawana, Mamay,
Bendicionnikita,
Churaykamullaway, ay!
Kay huchasapaman.
PRINCESA MARA
Princesa Mara
ZONAS DE MISIN:
ZONA 1
CP. SAN PEDRO APSTOL
Provincia de Huancasancos (a 3 horas de Huamanga):
- Poblado de Carapo
- Poblado de Porta Cruz
ZONA 2
ACCIN UNIVERSITARIA
Distrito de Soccos (a 1 hora de Huamanga)
- Poblado de Soccos
- Poblado de Maukallaqta
ZONA 3
CP. SANTSIMA CRUZ
CP. CRISTO RECONCILIADOR
Distrito de Acocro (a 1 y 2 horas de Huamanga)
- Poblado de Parccahuanca
- Poblado de Acocro
- Poblado de Pampamarca Alta
- Poblado de Seccelambras
ZONA 1
Provincia de Huanca sancos (a 3 horas de Huamanga):
- Poblado de Carapo
- Poblado de Porta Cruz
Est ubicado en la regin sur de Ayacucho, a 3.500
m.s.n.m, su clima es templado-fro. En esta zona se
cultiva durazno, tuna, papa nativa y maz. Otras
personas viven tambin de la ganadera.
Pertenecen a la Parroquia Ntra. Seora de la
Expectacin de Huanca sancos
Prroco: R.P. Javier Lloclla
Catequista:
Carapo: Aquiles 986 501230
Porta Cruz: No hay
Evangelizacin:
Carapo: Se necesitan preparar para sacramentos:
eucarista, confirmacin y matrimonios comunitarios.
Porta Cruz: Hay mucha presencia de evanglicos, se
necesita formacin en la fe.
ZONA 2
Distrito de Soccos (a 1 hora de Huamanga)
- Poblado de Soccos
- Poblado de Maukallaqta
Est ubicado a 3.400 m.s.n.m; su clima es templadofro. En esta zona se cultiva especialmente maz, papa y
habas. Otras personas viven del arte textil.
Pertenecen a la Parroquia San Francisco de Paula
Prroco: R.P. Fidel Alarcn Contreras
Catequistas:
Soccos: Jhossy Huamn Flores 962 704844
Maukallaqta: Nanci Sacsara 982 877594
Evangelizacin:
Soccos: Hay mucha presencia de evanglicos, se
necesita formacin en la fe.
ZONA 3
Distrito de Acocro (a 1 y 2 horas de Huamanga)
- Poblado de Parccahuanca
- Poblado de Acocro
- Poblado de Pampamarca Alta
- Poblado de Seccelambras
Est ubicado en la zona sur este de Ayacucho, a 3.300
m.s.n.m., su clima es templado-fro. En esta zona se
cultiva papa, quinua, trigo, alverjas y maz.
Pertenecen a la Parroquia Santa Rosa de Lima
Prroco: R.P. Yoni Palomino Bolivar
Catequistas:
Parccahuanca: Fredy 959 058330
Acocro: Gregoria Alfaro 978 283445
Pampamarca Alta: Fortunata #990 210641
Seccelambras: Luis #554391
Evangelizacin:
En todos los pueblos se necesita formacin en la fe,
generar grupos de perseverancia con los catequistas.
Preparar para sacramentos en nios.