1

Johannes (4) het ultieme kerstverhaal: het

vleesgeworden Woord
Waar gaat het Kerstfeest eigenlijk over?
Ik denk dat de meesten van ons het verhaal zullen navertellen van Mattheus en
Lucas. Zo vertellen we dat Maria, de moeder van Jezus, zwanger was geworden
zonder toedoen van Jozef en dat de engel tot haar gesproken had en gezegd had
dat haar zoon Jezus zou moeten heten. En dat de wijzen uit het oosten kwamen
om Hem als de pasgeboren Koning van de joden te aanbidden. En dat Jozef en
Maria gevlucht waren naar Egypte, en dat Herodes alle kinderen in het gebied
rondom Bethlehem onder de twee jaar oud liet doden, en dat de engelen waren
verschenen aan de herders in het veld en hadden gezongen: Eer zij aan God in
de hoogste hemelen, en vrede op aarde, in mensen een welbehagen. En wie is
dat kind dan? De Koning der joden.
Er is genoeg te vinden voor iedereen in deze historische vertelling. Je kunt
ontroerd zijn, wie je ook bent, over de jonge Maria die met haar oudere man door
de winterkou heen naar Bethlehem reist op een ezeltje. Wat geeft het, dat we
niet zeker weten dat Jozef een oudere man was, dat we zeker weten dat het niet
de winter was, en dat we zeker weten dat zij niet op een ezeltje reisde. Het
romantische beeld zit nu eenmaal in ons hoofd. Je kunt ontroerd zijn van de
aanblik van de pasgeboren Jezus die in de kribbe ligt, te midden van het vee en
het stro omdat er in de herberg geen plaats was. Je gaat goede gedachten
denken over asielzoekers en mensen die het zo moeilijk hebben in de wereld.
Msschien geef je zelfs nog wat meer in de collecte dan vorig jaar. Wat geeft het,
dat Hij niet te midden van het vee heeft gelegen, omdat de os en de ezel op de
binnenplaats hebben gestaan, en dat de voederbak niet met stro gevuld was,
omdat Jozef en Maria in het verblijf van de knechten hebben gelegen. Wat geeft
het, dat het niet de normale herberg was, maar een pleisterplaats voor
veehandelaren. Ook als je geloof op een heel laag pitje zit, en je eigenlijk alleen
maar met kerstavond naar de kerk gaat, kun je vol nostalgie raken wanneer je
over het lied van de engelen nadenkt. De hemelse boodschappers vertellen
immers dat God welbehagen aan je heeft, dat Hij van alle mensen houdt en dat
Hij het goede met iedereen voor heeft. Een heerlijke, romantische, nostalgische,
geruststellende en inspirerende en valse jaarlijkse boodschap voor iedereen.
En ik geloof er niks van.
Voor mij is dit romantische plaatje vol met prietpraat en sentiment. En eigenlijk
kun je dat al zien wanneer je nauwkeurig leest in het evangelie van Mattheus en
Lucas. Zijn komnst is een buitengewoon Goddelijk ingrijpen in de schepping en de
geschiedenis van de mensheid. Maria is zwanger uit de heilige Geest; engelen
verschijnen, Gods heerlijkheid wordt op aarde zichtbaar. De Koning van Isral is
de Messias voor jood n niet-jood; Hij is de Heer met all gezag in hemel en op
aarde; Hij is de wetgever die de mens Zijn wil oplegt en ons allen roept Hem na
te volgen en te gehoorzamen in alle dingen; de volmaakte mens bij Lukas is het
zondoffer voor de zonden van de gehele wereld etc. Het gaat om de redding van
de mensheid in dit verhaal, niet om morele inspiratie voor goedbedoelende
mensen die wij denken te zijn. Maar dat is iets wat ik nu niet wil uitwerken. Ik
wil juist gaan kijken naar een heel ander kerstverhaal. En dat is een verhaal dat
door al onze oppervlakkige, historische en romantische plaatjes hn prikt en
ons brengt bij de cruciale vraag: Wie wordt hier geboren? En welke relatie heb ik
met Hem?

2
In de proloog van het evangelie naar Johannes wordt ons verteld wie deze Jezus
is. Hij is het eeuwige woord zegt het eerste vers. Hij is de schepper van alle
dingen zegt het derde vers. In Hem was de bron van alle geestelijke leven dat als
een licht straalt over de mensen, zegt vers 9. En dit waarachtige licht komt in de
wereld, zegt Johannes. En Hij was in de wereld, maar de wereld heeft Hem niet
gekend. Dat heeft Hem niet belemmerd om in deze wereld Zijn licht uit te stralen,
want de duisternis heeft dat licht niet gegrepen, zegt het vijfde vers. En dan komt
Kerstmis: En het Woord is vlees geworden en heeft onder ons gewoond (en wij
hebben Zijn heerlijkheid gezien, en heerlijkheid als van de Eniggeborene van de
Vader), vol van genade en waarheid.
De Jezus die geboren wordt op kerstochtend is het eeuwige Woord, de schepper
van hemel en aarde, Hij is het leven en het licht. Maar Hij is ook de verworpene,
want de Zijnen hebben Hem niet aangenomen. Hebben wj Hem aangenomen?
Heeft u Hem aangenomen? Toch hebben sommigen Zijn heerlijkheid gezien, Zijn
genade en waarheid. Dat is het getuigenis van de apostelen dat ook nu nog naar
ons toekomt. Beseft iedereen dat, die het kerstfeest viert? Dat de genade van
God is verschenen in Christus Jezus? Dat is de genade die wij nodig hebben
omdat wij ver van God zijn afgedwaald, vijandig staan tegenover God en Zijn
geboden, en omdat wij verzoening nodig hebben met deze God om behouden te
zijn. Beseft iedereen die kerst viert dat? Dat deze Jezus de waarheid over God aan
ons heeft gedemonstreerd en verteld? Niemand is in staat om God te zien en te
begrijpen. De Zoon van God, die in de kerstnacht geboren is, die heeft Hem ons
verklaard.
Het kerstfeest is niet het feest van goede bedoelingen, ook niet van de goede
bedoelingen van onze God. Het is het moment dat God Zijn Zoon inbrengt in de
wereld om het Lam van God te zijn, dat de zonden van de wereld wegdraagt. Om
het schuldoffer te worden in onze plaats. Om ons de waarheid over God te
vertellen opdat wij die zouden gehoorzamen. Dat alles lijkt juist ver weg, als we
oppervlakkig de historische omstandigheden nalezen, waarover Mattheus en
Lucas bericht hebben. Dan kun je blijven steken aan de buitenkant. Daarom is
voor mij het mooiste verhaal van kerst de proloog van het evangelie naar
Johannes. Alle ruis en alle mist is weggevallen, en we horen in heldere woorden
wat er werkelijk gebeurd is in die kerstnacht. Het Woord is vlees geworden God
heeft zich niet vermomd als een mens, en ook is geen mens goddelijk verklaard,
maar God heeft Zelf de gedaante van een mens aangenomen, is aan ons gelijk
geworden, heeft ons bestaan gedeeld. De schepper treedt in, in Zijn schepping.
En Hij heeft ons leven gedeeld, hij heeft onder ons gewoond Hij is in alle
opzichten aan ons gelijk geworden, de enige uitzondering is de zonde. De
volmaakte Zoon van God was in ons midden, er was geen bedrog in hem, geen
verkeerd woord kwam van zijn lippen, heel Zijn hart was God toegewijd en gevuld
met liefde voor de mens. Johannes de evangelist was er bij, en Hij getuigt met dit
evangelie. Wij hebben Zijn heerlijkheid gezien. Door dit menselijke leven hn
en door deze oppervlakkige historische gebeurtenissen hn, hebben de
discipelen Gods Heerlijkheid gezien in Hem. Alle voortreffelijk eigenschappen die
God heeft, straalden in Jezus Christus naar buiten met een ongekende helderheid.
Getemperd alleen, opdat menselijke ogen het konden waarnemen. Liefde,
genade, barmhartigheid, goedertierenheid, geduld, mededogen, begrip,
zuiverheid, licht dat ons aan onszelf ontdekt, en leven dat ons doet ontwaken uit
de dood. Alle wijsheid van God, elke onbenoembare volmaaktheid in God,
straalde in deze Jezus van Nazareth. In dit Kind, in deze kribbe, in deze
kerstnacht.
Stel nu eens dat je op een berg had gestaan met een verrekijker in je hand,
zodat je alles kon zien wat er in Bethlehem, ja zelfs wat er in het paleis van
Herodes die dagen allemaal gebeurd was. Je was dan getuige geweest van de

3
geboorte van Jezus en al het andere dat in die nacht heeft plaatsgevonden. En
zou je dan niet gezegd hebben: wat heeft die moeder het moeilijk gehad? Waar
komt dat licht vandaan bij die herders in het veld? Wat betekenen die woorden
toch die ik hoor: in mensen een welbehagen? Verder was je nooit gekomen, als
God het je niet geopenbaard had, zoals Hij het aan de discipelen in hun hart
openbaarde. Zonder de theologie van het evangelie naar Johannes, zijn de
gebeurtenissen die worden geschetst in het evangelie naar Mattheus en naar
Lucas zelfs als je al hun theologische kanttekeningen meerekent onbegrijpelijk
en onbetekenend.
Johannes zegt ons, dat pas toen Jezus werd geboren, mensen God konden zien.
In Jezus zagen ze de volledige volmaakte godheid. Jezus was n met God, hij
was n met Hem in genade en waarheid. Alles wat je ooit in je leven van God
zou kunnen en moeten weten, weet je in Hem. Weet u, je kunt het kerstverhaal
elk jaar horen, zoals het wordt verteld bij Mattheus en Lucas. Je kunt je er elk jaar
over verbazen en verwonderen en er zelfs ontroerd van raken. Maar als je niet
begrijpt wie Hij is die hier wordt geboren, en als je niet gelooft in Diegene die hier
geopenbaard wordt, dan heb je daar helemaal niets aan. Dan ben je, zegt
Johannes, helemaal geen kind van God. Maar allen die Hem aangenomen
hebben, hun heeft Hij macht (eigenlijk: recht, bevoegdheid) gegeven kinderen
van God te worden, namelijk die in Zijn Naam geloven. Hem aannemen is in Zijn
Naam geloven. In Zijn Naam geloven betekent, geloven en vertrouwen in alles
wat Hij is en gezegd heeft. En de kern van dit alles wat Hij is vinden we precies
bij Johannes. Dit Kerstkind is het eeuwige Woord, en buiten dat Woord om kun je
geen kind van God zijn, kun je geen genade ontvangen en geen waarheid
kennen, blijf je dood in je zonden en ontvang je het leven niet, en wandel je in de
duisternis omdat je het Licht niet over je laat schijnen.
Elke keer weer, wanneer wij kerst vieren, lezen we of Mattheus of Lucas. Maar
eigenlijk zouden wij elk jaar meteen na het lezen van het kerstverhaal, de proloog
van het evangelie naar Johannes moeten lezen. Want de inzichten die Johannes
hier met ons deelt, die verhinderen dat ons het grootst mogelijke misverstand
overkomt: te menen dat het evangelie niets anders is dan een wonderlijk
geboorteverhaal over een goed mens die tragisch stierf, in een voor ons
onbereikbaar verleden. Neen! Deze Jezus is het eeuwige Woord, de Zoon van
God, die mij heeft liefgehad en zichzelf voor mij heeft overgegeven in de dood,
opdat ik zou leven door Hem.
Kent U Hem? Kent U de Zoon van God? Is Hij uw Heer en Heiland?