You are on page 1of 5

Contenido

Captulo 1: La Tierra en el Universo . . . . . . . . . . . . . . . . . 12


Nuestra casa: la Tierra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Tierra slida . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
La esfera gaseosa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
La esfera de agua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Historia de la Tierra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
La Luna: compaera de viaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
La conquista de la Luna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

Captulo 2: El cielo estrellado .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

El aspecto del cielo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32


Las constelaciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Leyendo leyendas... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
El cielo al Sur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Cielo de verano . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Cielo de otoo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
Cielo de invierno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Cielo de primavera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
El brillo de los astros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
La esfera celeste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

El movimiento aparente del cielo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46


Normas de orientacin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Trayectorias aparentes de los astros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Coordenadas ecuatoriales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Mapa estelar de la zona ecuatorial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52
Calidad del cielo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Ventanas atmosfricas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Los telescopios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
El mayor observatorio terrestre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Los radiotelescopios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Observatorios espaciales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

Captulo 3: El sistema Sol-Tierra-Luna . . . . . . . . . . . . . . . 66


El sistema Tierra-Luna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Movimiento aparente y anual del Sol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Las estaciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
El calendario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
El movimiento de la Luna en el cielo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
Las fases de la Luna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
Los eclipses de Sol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
Los eclipses de Luna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

Captulo 4: Las estrellas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88


Distancia a los astros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
Magnitudes absolutas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
Radiacin electromagntica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
Espectros y el anlisis espectral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
El efecto Doppler Fizeau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
Temperatura superficial de las estrellas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

Clasificacin espectral de Harvard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100


El diagrama de Hertzsprung-Russell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
El tamao de las estrellas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Masa y densidad de las estrellas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
Importancia del diagrama h-r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
El origen de la energa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
Una estrella llamada Sol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
Evolucin de las estrellas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
Las estrellas variables . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115

Captulo 5: El Universo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118


Hay un camino en lo alto... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
De la Va Lctea a la galaxia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
Estrellas y cmulos estelares . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Las nebulosas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
Estructura de la galaxia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
Clasificacin de galaxias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
El Grupo Local y ms all . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
La expansin universal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Curiosidades del Universo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
Un posible origen: el Big Bang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134

Captulo 6: Sistemas planetarios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138


El Sistema Solar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
Caractersticas del Sistema Solar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
Origen del sistema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
Modelo geocntrico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
Modelo heliocntrico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
Las Leyes de Kepler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146

Clasificacin de planetas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148


Mercurio: el ms pequeo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
Venus: el gemelo de la Tierra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
Marte: el planeta rojo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
Jpiter y Saturno: dos gigantes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
Urano y Neptuno: mundos helados . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
Satlites especiales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
Cuerpos menores del sistema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
Los cometas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
Los meteoroides . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
La exploracin del Sistema Solar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
Estamos solos? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
Otros mundos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
Hay vida en el Sistema Solar? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
Los planetas de otras estrellas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172

Anexo
Stellarium
Por la Prof. Karina Azambuya. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176

Recursos informticos tiles .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181

Bibliografa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
Imgenes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182

You might also like